You are on page 1of 64

NR 12 (583) 23 MARCA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Leczenie służby zdrowia str. 13


ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

PAPIEROWE
INWESTYCJE
GENERAŁ FRANCISZEK GĄGOR: Czas na zmiany str. 22
WOJSKO: Polowanie na szeregowych str. 18
BAGRAM III: GOTOWI NA WSZYSTKO str. 26
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

ZIMOWE NURKOWANIA
W Dęblinie odbyło się zimowe zgrupowanie
płetwonurków Śląskiego Okręgu
Wojskowego STR. 32

TEMAT NUMERU GOTOWI


PAPIEROWE NA WSZYSTKO
INWESTYCJE Ćwiczeniami „Bagram III”
żołnierze przygotowujący się
Czy można ogłosić przetarg,
do misji w Afganistanie
wyłonić wykonawcę, dokonać
zakończyli szkolenie KULISY KOBIETY
odbioru technicznego, wystawić
faktury i zapłacić za budowę, STR. 26 SPÓDNICE
której nigdy nie było? S T R . 4
WOJSKO NATO
Z LAMPASAMI
Jeszcze nigdy kobiety
CZAS NA ZMIANY w armii nie miały tylu
Musi minąć jeszcze kilka, a może możliwości. Czy to
nawet kilkanaście lat, zanim NATO jednak znaczy, że
zmieni się tak, by było w stanie doczekamy się pani
zachować miano najsprawniejszego w czynnej służbie
i najbardziej skutecznego sojuszu z generalskim
wojskowego w historii STR. 22 wężykiem? S T R . 5 7

FORUM SŁUŻBA ZDROWIA


UZDRAWIANIE
SŁUŻBY ZDROWIA
Minister obrony zaakceptował
zasadnicze kierunki strategii
rozwoju wojskowej służby zdrowia.
Co z tego dokumentu wynika dla
żołnierzy w jednostkach? STR. 13

Redaktorzy prowadzący: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,


TYGODNIK ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30, tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200; Damian Markowski
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, Gdynia: Tomasz Gos, kmdr ppor. Mariusz
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213; Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON Dział graficzny:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl 266 207; Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58) tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
www.polska-zbrojna.pl
626 24 13, CA MON 262 413; Kraków: Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Publicyści: Magdalena Kowalska-Sendek, Jacek Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Dyrektor Redakcji Wojskowej Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80, Opracowanie stylistyczne:
Redaktor naczelny Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski, tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65, 845 229; Jakub Czermiński, Anna CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko, Renata Gromska (kierownik),
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44, tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359; Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
365, 845 685, faks: 845 503; CA MON 845 244; Paulina Glińska, Wrocław: Bogusław Politowski, Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
sekretariat@redakcjawojskowa.pl tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853; Joanna Rochowicz
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32, Fotoreporter: Biuro Reklamy i Marketingu:
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Predel, Jarosław Wiśniewski, Adam Niemczak (kierownik) ,
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868; tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22, Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52 Współpracownicy: 684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
CA MON 840 222; 44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel, Andrzej Jonas, Robert Czulda, Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
wko@redakcjawojskowa.pl tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, reklama@redakcjawojskowa.pl
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne

2 Polska Zbrojna nr 12/2008


WOJSKO PROBLEMY
POLOWANIE
NA SZEREGOWYCH REDAKTOR
NACZELNY
Wstrzymanie poboru i trudności
w pozyskaniu odpowiedniej liczby Artur Bartkiewicz
szeregowych zawodowych oraz
nadterminowych mogą

Ratujmy etos
spowodować, że niedługo
11 Lubuska Dywizja Kawalerii
Pancernej będzie miała olbrzymie
kłopoty z wykonaniem wszystkich
zadań STR. 18
K iedy przed ponad stu laty Stefan Żeromski pisał w „Przedwiośniu” o szkla-
nych domach, nie spodziewał się pewnie, że jego marzenia staną się inspira-
cją dla przedsiębiorczych pracowników RZI Zielona Góra, którzy pomysł twórczo
rozwinęli i zamiast szklanych inwestycji zaczęli realizować inwestycje papierowe.
Dla niewtajemniczonych wyjaśniam, że inwestycja papierowa to taka, która znaj-
duje się wyłącznie na papierze. Tak podobno było z jedną z dróg budowaną za po-
średnictwem RZI. Na papierze wszystko się zgadzało, pieniądze zostały wypłacone,
umowa zawarta i tylko drogi nie było. Być może w natłoku spraw ktoś zapomniał
o tym detalu (patrz artykuł Bogusława Politowskiego „Papierowe inwestycje”).
Żarty żartami, ale jeśli oskarżenia prokuratury znajdą potwierdzenie na sali sądo-
wej, to mamy do czynienia z wyjątkowo nieprzyjemną sytuacją. Afery korupcyjne
charakterystyczne dla styku działalności publicznej z tzw. sektorem państwowym
są pewnie tak stare jak istnienie państwa. Tam, gdzie od decyzji urzędnika pań-
WOJSKO LUDZIE stwowego uzależnione są kontrakty warte wiele milionów, tam pojawia się pokusa
„dorobienia sobie” do skromnej państwowej pensji. Niestety, czasem ktoś nie po-
POWRÓT trafi takiej pokusy zwalczyć. Cóż – errare humanum est.
Jeśli zarzuty stawiane pracownikom RZI okażą się jednak prawdą, wówczas trzeba
DO ŻYCIA powiedzieć, że nie mieliśmy do czynienia z chwilą słabości, tylko dobrze zorganizo-
wanym mechanizmem wyłudzania państwowych pieniędzy. Kilkanaście osób od-
Po tragedii, jaką
grywało w tym swoistym systemie określone role i uzyskiwało z tego tytułu korzy-
przeszedł, wielu ści majątkowe. Jeśli oskarżenia okażą się prawdziwe, nie możemy mówić o jedno-
by się załamało. razowym błędzie. To już zorganizowana działalność przestępcza. I dlatego ta spra-
Ale nie Wojtek. On wa, na tle innych spraw korupcyjnych, jest wyjątkowo smutna.
się nie poddaje. Żołnierze i pracownicy wojska są oczywiście tylko ludźmi i, tak jak wśród przed-
stawicieli innych zawodów, zdarzają się wśród nich zarówno osoby wyjątkowo
Chce powrócić do
szlachetne, jak i o słabych charakterach. A mimo to, kiedy przedstawiciel wojska
pracy naukowej bierze udział w aferze korupcyjnej takiej jak ta w Zielonej Górze, jest to wyjątko-
i normalnego wo smutne.
życia STR. 26 Polscy żołnierze są dziś w Iraku, Afganistanie, a wkrótce pojadą do Czadu.
Są w Kosowie i Bośni, Syrii oraz Libanie. Od kilku lat są w zasadzie wszędzie tam,
gdzie pisana jest historia współczesna. Codziennie narażają życie, ale też codzien-
nie niosą nadzieję ludziom, którzy od lat znają tylko wojnę. A w tym czasie ich ko-
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
ledzy noszący te same mundury tego samego Wojska Polskiego w zaciszu swoich
Informacja: (0-22) 684 04 00 bezpiecznych gabinetów kalkulują zyski i zmieniają swój fragment wojskowej rze-
Kolportaż i reklamacje: czywistości w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. I ten kontrast między
Bellona SA – (0-22) 457 04 37, ludźmi, którzy narażają życie, walcząc o lepszy świat, a drobnymi kombinatorami
6879 041, CA MON 879 041 jest jakoś szczególnie tragiczny. A kiedy dodamy do tego fakt, że rzecz dotyczy woj-
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina ska, które od wieków służy pod hasłami: Bóg, honor, ojczyzna – ze szczególnym
Numer zamknięto: 17.03.2008 r. akcentem położonym na słowo honor, to tragizm ustępuje miejsca niesmakowi
Zdjęcie na okładce: M. Klekociuk/M. Dmowski
i czemuś, co potocznie nazywa się kacem moralnym. Po każdej takiej sprawie
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
tracimy cząstkę czegoś niematerialnego – etosu. A armia bez etosu to już
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze co najwyżej formacja najemników. Chyba nie chcielibyśmy w taki sposób myśleć
odzwierciedla stanowisko redakcji. o polskim wojsku.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Oczywiście nic nie jest jeszcze przesądzone. Pracownicy RZI bronią się, że są
Zastrzega sobie prawo do skrótów. „wrabiani” przez nieuczciwego przedsiębiorcę, który, oskarżając ich, chce zatrzeć
swoje grzechy. Wszystkim nam życzyłbym, aby postępowanie sądowe oczyściło
armię z zarzutów. Jeśli tak się nie stanie, to znów będziemy trochę mniej dumni
z armii. Abstrahując bowiem od wspomnianego wcześniej etosu – korupcja jest
czymś ohydnym. I niech to stwierdzenie zastąpi morał całej tej historii.
Nakład: 20 000 egz.

nr 12/2008 Polska Zbrojna 3


TEMAT NUMERU
Już dziś akta spra-
wy to 70 tomów li-
czących kilkanaście
tysięcy stron doku-
mentów

BOGUSŁAW POLITOWSKI
Bogusław
Politowski
PAPIEROWE
INWESTYCJE
Czy można ogłosić przetarg, wyłonić wykonawcę, dokonać odbioru
technicznego, wystawić faktury i zapłacić za budowę, której nigdy nie było?
Można. Jak to zrobić, wiedzą niektórzy specjaliści RZI z Zielonej Góry, którzy już
niedługo staną przed sądem.
Prokuratorzy nie mają cienia wątpliwo- kunastu tysiącach stron zawarto niezbite cji, przekraczaniu i niedopełnianiu przez
ści. Afera korupcyjna ujawniona niedaw- dowody na łamania przepisów prawa. pracowników RZI obowiązków oraz oszu-
no w Rejonowym Zarządzie Infrastruktu- stwach. Jego zeznania nagrano na kilkuna-
ry w Zielonej Górze, w którą zamiesza- WIR PAZERNOŚCI stu kasetach magnetowidowych.
nych jest ponad 30 osób, wydaje się naj- Mechanizm korupcyjny zaczął funk- Okazało się, że w sprawę zamieszanych
większą z wykrytych dotąd w Wojsku Pol- cjonować w roku 1993, gdy lubuski biz- było przez lata wiele osób – żołnierze wy-
skim. Po niedawnym skazaniu 27 wojsko- nesmen branży budowlanej, chcąc otrzy- socy stopniem, pracownicy wojska, osoby
wych z Dowództwa Marynarki Wojennej mać z wojskowej instytucji intratne zamó- cywilne, a nawet starszy szeregowy. Wie-
w Gdyni, tym razem obiektem dochodze- wienia na wykonanie prac budowlanych, lu oficerów od tamtego czasu zdążyło się
nia stali się budowlańcy. Ośmiu podejrza- zaczął przekupywać jej przedstawicieli. już pożegnać z armią, co nie znaczy, że tak-
nych przyznało się już do winy i postano- Przedsiębiorca Leszek S. nie przypuszczał że z „procedurą” łapówkarską. Zarzuty usły-
wiło dobrowolnie poddać się karze. Ich wówczas, że po kilkunastu latach, nie mo- szał również obecny szef RZI, który po za-
akta przekazano do Wojskowego Sądu gąc zaspokoić rosnących apetytów wojsko- trzymaniu i złożeniu wyjaśnień został zwol-
Okręgowego w Poznaniu. Wobec innych wych zleceniodawców, będzie musiał zgło- niony za poręczeniem majątkowym.
śledztwo ciągle trwa. Akta sprawy skła- sić się po pomoc do prokuratury. Na podstawie wyjaśnień świadków i po-
dają się z 70 tomów. Jak mówi płk Miko- Przez kilkanaście dni przesłuchań, w lip- dejrzanych, w drodze dochodzenia i ana-
łaj Przybył z II Wydziału do spraw Prze- cu ubiegłego roku, opowiadał śledczym liz prokuratorzy uznali, że najważniejszą
stępczości Zorganizowanej Naczelnej Pro- o mechanizmach korupcyjnej działalności, rolę w całym procederze pełnił ppłk Hen-
kuratury Wojskowej w Poznaniu, na kil- braniu łapówek, fałszowaniu dokumenta- ryk W., który w latach 2003–2005 był za-

4 Polska Zbrojna nr 12/2008


KORUPCJA

stępcą szefa RZI. Obecnie od kilku lat jest mógł się zorientować, iż za takie pienią- drogę nikt z budowlańców nawet nie spoj-
już na emeryturze. To właśnie on, jako je- dze owych prac nikt nie jest w stanie wy- rzał. Tę samą drogę wykonano w roku
dyny z podejrzanych, ciągle przebywa konać. Przedsiębiorca nie był jednak al- 2005, na podstawie kolejnego przetargu
w areszcie. truistą. Wiedział, że zaraz po rozpoczęciu i po zapłaceniu kolejnych pieniędzy.
Pozyskiwanie wspólników w przestęp- prac, za pomocą odpowiednich aneksów, W podobny sposób, w kilku etapach do-
czym procederze było proste. Wykorzy- wartość jego kontraktu znacznie wzrośnie. konywano niedaleko Wędrzyna rozbiórki
stywano przede wszystkim ludzką pazer- Powiększy się na tyle, aby z inwestycji by- poradzieckich budowli.
ność. Gdy zachodziła konieczność, ło wystarczająco dużo kasy dla niego oraz Innym sposobem było zawyżanie kosz-
w przestępczy wir wciągano ludzi, posłu- łańcuszka ludzi z RZI, których będzie mu- tów robót. Uznawano, że zamiast np. z be-
gując się zależnościami służbowymi. Zda- siał opłacić. tonu ściana może być zrobiona z cegły
rzało się, że stojący wyżej w służbowej Z czasem podejrzani poczuli się tak bez- dziurawki. Otynkowana i pomalowana
hierarchii mówili wprost: „Albo jesteś karni, że nie za-
z nami, robisz, co każemy i bierzesz, al- wracali sobie gło-
Wykorzystywano przede wygląda przecież identycz-
nie. Pieniądze brano za wy-
bo szukaj innej pracy”. wy wykonywa- wszystkim ludzką konanie prac droższych. Nikt
Dzisiaj jeszcze nie wiadomo, ile woj- niem jakichkol- się nie czepiał, przecież in-
sko poniosło strat w wyniku łapówkarskiej wiek prac. Zda- pazerność. Gdy zachodziła spektorzy budowlani należe-
działalności. Powołani biegli badają do- niem prokurato- konieczność, w przestępczy li do układu. Jedynie biegli
kumenty przetargowe, dokumenty robót rów, znacznie będą mieli więcej pracy, bo,
budowlanych. Sprawdzają także, czy skracano drogę od wir wciągano ludzi, sprawdzając wykonawstwo,
w wyniku zaniedbań i korupcji któreś przetargu do go- będą musieli przeprowadzić
z wykonanych prac budowlanych nie gro- tówki. Przetarg
posługując się wiele odwiertów.
żą katastrofą. Wiadomo jednak, że straty owszem ogłasza- zależnościami służbowymi Zeznania przedsiębiorcy
armii będą liczone w milionach. no, sporządzano Leszka S. pokazały, że był
dokumentację techniczną robót i ich od- to wierzchołek góry lodowej. Okazuje się
DROGA DONIKĄD bioru, wystawiano faktury, tyle że na inwe- bowiem, że RZI trzęsła w pewien sposób
Jak oszukiwano? Aby wygrać przetarg stycje, których nigdy nikt nie wykonał. całym podległym rejonem, w większości
Leszek S. składał zawsze ofertę najniższą Tak było w przypadku drogi w Święto- garnizonami 11 Lubuskiej Dywizji Ka-
cenowo. Zdaniem prokuratorów, ceny pro- szowie. W 2003 r. w dokumentacji figu- walerii Pancernej. W tej rozwojowej spra-
ponowane przez niego za wykonawstwo rowało, że została ona zrobiona. Kwity się wie mieli swój udział przedstawiciele nie-
były czasami tak niskie, że nawet laik zgadzały, za robotę zapłacono, tyle że na których WAK-ów, a nawet komendanci 

nr 11/2008 Polska Zbrojna 5


TEMAT NUMERU Ż y c z e n
W
ielkanoc to w polskiej trady-
garnizonów, którzy dla zachowania do- rzy ze służb żywnościowych. W całej spra-
cji święta szczególne: to czas
brych stosunków z RZI, i aby się nie na- wie dziwić może jednak, dlaczego ten pro- nadziei i oczekiwania, rado-
razić ludziom odpowiedzialnym za pla- ceder mógł trwać tak długo. Dlaczego żad- ści i pojednania. To również okazja do
nowanie inwestycji, często przez długi nych nieprawidłowości, skoro było ich tak spotkań z bliskimi i przyjaciółmi, cza-
czas, za darmo kwaterowali i żywili cy- wiele, nie wykryły wojskowe organa nad- sami jedna z niewielu sposobności do
wilne ekipy budowlane. Z wojskowego rzędne. Co w tym czasie robili przełożeni odpoczynku i wyciszenia…
kotła pobierało posiłki kilku, a czasami zielonogórskiego RZI? Służba wojskowa ma to do siebie, że nie
kilkunastu ludzi z budowy. Te wątki spra- każde święta pozwala spędzić przy rodzin-
wy są obecnie badane. GRUBA PRZESADA nym stole. Czasami zatrzymuje na stanowi-
Nagłośniona przez media afera korup- Określanie całej sprawy aferą i mówie- skach i posterunkach, nie bacząc na kolor
cyjna odbiła się szerokim echem nie tyl- nie o zorganizowanej grupie przestępczej kartek w kalendarzu, obarcza wartami i dy-
żurami; bywa, że daleko od rodzinnego do-
ko w środowisku wojskowym. Na apel szef RZI w Zielonej Górze płk Bogdan
mu, a nawet od kraju. Dlatego naszym żoł-
prokuratorów zaczęli się zgłaszać inni Kaliszczak nazywa grubą przesadą. Jego nierzom pełniących trudne, odpowiedzial-
przedsiębiorcy, którzy opowiadają o swo- zdaniem, biznesmen Leszek S. to kłam- ne, a nierzadko i niebezpieczne misje
ich, nie zawsze zgodnych z prawem, kon- ca. Twierdzi, że RZI miała właśnie zgło- w różnych zakątkach naszego niespokojne-
taktach z przedstawicielami RZI z Zielo- sić nielegalne poczynania tego przedsię- go globu życzę serdecznie, aby nadchodzą-
nej Góry. Jak mówi prokurator płk Przy- biorcy do prokuratury, gdy ten uprzedził ce Święta Zmartwychwstania Pańskiego
ów krok, aby uciec od odpowiedzialności. upłynęły Im spokojnie i pogodnie, w przy-
Oficer podaje, że już jedna sprawa w są- jaznej atmosferze i serdecznym kontakcie
dzie o wyłudzenie pieniędzy się toczy z Najbliższymi.
przeciwko temu człowiekowi. I aby wszyscy, w terminie i komplecie,
szczęśliwie i bezpiecznie powrócili
Szef kierujący zarządem od 2003 r.
do kraju, do swoich Rodzin i swoich obo-
uważa, że nie może ponosić winy za rze- wiązków.
czy, które być może się działy, ale wie- A wszystkim związanym z armią i spra-
le lat wcześniej. Ma także pretensje do wami obronności: żołnierzom służby
czynnej i rezerwistom, pracownikom woj-
Prokurator płk Mikołaj Przybył zapewnia, że ska i jego sympatykom, kombatantom,
prokuratura ma bardzo mocne dowody na weteranom i emerytom, a także Ich Rodzi-
nom i Bliskim, życzę wielu dobrych, rado-
istnienie w RZI w Zielonej Górze korupcyjnej, snych chwil w ten świąteczny czas, sukce-
sów i satysfakcji z dalszej służby i pracy
zorganizowanej grupy przestępczej oraz wszelkiej osobistej pomyślności.
Bogdan Klich
mediów cywilnych o to, że w relacjach minister obrony narodowej
piszą, jakoby przestępstw dopuszczali
BOGUSŁAW POLITOWSKI

się żołnierze, gdy tak naprawdę wszy-


scy podejrzani już dawno przestali no-
sić mundury.
Pułkownik twierdzi, że zatrzymanie
pewnych dokumentów oraz konfiskata
przez CBA niektórych komputerów utrud-
niły trochę pracę firmy. Dodaje jednak, że
był, ich relacje są tylko potwierdzeniem znacznie odmłodzony zespół robi wszyst-
trwającego od dawna procederu. Władze ko, aby cała sprawa nie odbiła się na pla-
resortu powinien bardzo niepokoić fakt, że nach inwestycyjnych.
do organów ścigania docierają sygnały Mówiąc o głównym sprawcy, ppłk.
o podobnych praktykach w innych zarzą- Henryku W., dyrektor podkreśla, że ofi-
dach infrastruktury. Wymienianych jest kil- cer ten jego zastępcą był zaledwie dwa la-
ka miejscowości, gdzie zdaniem informa- ta i musiał odejść, bo charakterem oraz
torów trwają zbliżone korupcyjne procede- postępowaniem nie wzbudzał zaufania.
ry. Wszystkie sygnały są z uwagą spraw- Mówiąc o sobie, dyrektor twierdzi, że zna-
dzane. Będzie to o tyle łatwe, że prokura- lezienie się w kręgu podejrzanych uważa
tura, oprócz resortowego sprzymierzeńca za wynik pomówienia. Sam nie ma sobie
– Żandarmerii Wojskowej – ma także no- nic do zarzucenia i złożył w tej sprawie
wych sojuszników. Wojskowi prokuratorzy stosowne wyjaśnienia w prokuraturze.
z Poznania coraz częściej wspomagają się Jak widać, dochodzenie do prawdy nie
innymi instytucjami państwowymi. W roz- będzie łatwe. Oczywiście o winie czy nie-
poznawaniu afery zielonogórskiej wielką winności pracowników RZI zadecyduje
pomoc okazało Centralne Biuro Antyko- sąd. Dla podejrzanych w tej sprawie pro-
rupcyjne. Gotowe do pomocy wojsku są kurator zażąda kary po kilka lat bez-
także ABW i CBŚ. Prokuratorzy korzysta- względnego pozbawienia wolności oraz
ją także, do czego mają prawo, z dopusz- dotkliwych kar finansowych. Czy taki bę-
czonych kodeksem prowokacji. Nie tak dzie finał? 
dawno dzięki kontrolowanemu wręczeniu Napisz do autora: boguslaw.politowski@
łapówki przed sądem stanęło kilku żołnie- redakcjawojskowa.pl

6 Polska Zbrojna
i a| ś
| w | i ą| t| e| c | z |n e|
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | |

P Z P
rzed nami Wielkanoc – największe a kilka dni będziemy obchodzić naj- rzez zmartwychwstanie Chrystusa zwy-
z chrześcijańskich świąt. Tradycyj- ważniejsze w chrześcijańskiej tradycji cięstwo okazała Jego prawica i święte
nie spotkamy się w rodzinnym gro- święta Wielkiej Nocy. Właśnie w tych ramię Jego. Zło zostało pokonane przez
nie, by uczcić Zmartwychwstanie Pańskie. dniach odbudowujemy naszą wiarę. Wielu dobro, ciemność przez jasność; miłość, która
W tym szczególnym okresie nasze życze- z nas przeżywa duchowy renesans. To nie- jest mocniejsza niż śmierć, zajaśniała bla-
nia kierujemy w pierwszej kolejności do wątpliwie czas, który warto poświęcić re- skiem zwycięstwa w poranek wielkanocny.
tych spośród nas, którzy Święta Wielkiej fleksji nad swoim codziennym życiem. Spró- Radość zmartwychwstania Pańskiego napeł-
Nocy spędzą na służbie, by strzec pokoju bujmy wykorzystać go do odzyskania we- niła serca wszystkich wierzących w Chrystu-
i bezpieczeństwa Polski. Wszystkim żoł- wnętrznej siły i zapału. Odejdźmy, przy- sa. Ta największa tajemnica chrześcijańskiej
nierzom, którzy w tych dniach będą pełnić najmniej na chwilę, od spraw służbowych na wiary napełnia nas radością i nadzieją, a zara-
bojowe dyżury z dala od Ojczyzny w ra- rzecz odbudowy rodzinnych więzi, które są zem jest wielkim dowodem miłości Boga do
mach sojuszniczych i koalicyjnych zobo- fundamentem naszej egzystencji. człowieka. Jako przejaw tej miłości należy ro-
wiązań, życzę przede wszystkim, aby ten Spędzając święta w gronie najbliższych, od- zumieć słowa modlitwy wypowiedziane przez
czas upłynął w spokojnej oraz radosnej at- poczywając od trudów codziennej służby, Chrystusa z wysokości krzyża „Ojcze, prze-
mosferze w gronie kolegów i przyjaciół, pomyślmy również o naszych kolegach i ko- bacz im, bo nie wiedzą, co czynią”. Stąd pły-
z którymi na co dzień wykonują odpowie- leżankach, którzy wykonują zadania poza nie dla nas pewność, że Chrystusowe zmar-
dzialne zadania. granicami kraju. Do przesyłanych im życzeń twychwstanie jest fundamentalnym i koniecz-
Równie serdeczne życzenia przekazuję dołączmy również wyrazy uznania i podzię- nym elementem w obdarowaniu człowieka
wszystkim żołnierzom Wojska Polskiego kowania za wszystko to, co robią dla naszego pełnią owoców miłosierdzia Bożego. W tym
w kraju. Życzę nowych osiągnięć zawo- wspólnego bezpieczeństwa. świadectwie o zmartwychwstaniu Chrystusa
dowych, dobrego zdrowia oraz odporno- Z okazji zbliżających się świąt składam żoł- i Jego miłości uczestniczą również polscy żoł-
ści na trudy, które niesie ze sobą służba nierzom i pracownikom Wojsk Lądowych nierze. Z najwyższą czcią i szacunkiem bie-
wojskowa. Tym, których Wielkanoc zasta- życzenia radosnych, pogodnych i rodzinnych gniemy myślą do tych naszych braci, którzy
nie na wartach i posterunkach w licznych Świąt Wielkiej Nocy, życząc wszystkim po- „krwi własnej” i życia nie szczędzą, broniąc
jednostkach i garnizonach, życzę spokoj- myślności oraz dalszej wytrwałości w służ- ludzi przed taką formą życia, która pozbawia-
nej służby. bie i pracy. łaby ich podstawowej godności i nadziei na
Pozdrawiam rodziny i bliskich żołnierzy. gen. broni Waldemar Skrzypczak zmartwychwstanie.Nasi żołnierze obecni
Przesyłam wszystkim najlepsze życzenia dowódca Wojsk Lądowych w Iraku, Afganistanie, Syrii, Libanie, Koso-
zdrowia i wszelkiej pomyślności. Niech wie, Bośni i Hercegowinie oraz w kwaterze

D
ten świąteczny czas przyniesie Państwu zień Zmartwychwstania Chrystusa głównej sojuszu północnoatlantyckiego, a tak-
wiele radości, rodzinnej harmonii oraz – Święta Pascha jest najważniej- że wszyscy, którzy pełnią służbę w różnych
optymizmu. szym wydarzeniem dla wszystkich garnizonach naszego kraju, niczym apostoło-
Pracownikom wojska, którzy sumienną chrześcijan. Jest to „święto świąt”, jak wie po wniebowstąpieniu Chrystusa świad-
pracą wspierają nas na co dzień, życzę po- określają go teksty liturgiczne Kościoła czą, że Chrystus prawdziwie zmartwychwstał.
gody ducha, zadowolenia z pracy oraz wy- prawosławnego. Bez zmartwychwstania Biorą na siebie ciężar wszystkich potrzeb ma-
tchnienia od trosk codzienności. próżna byłaby nasza wiara – pisze ap. Pa- terialnych i duchowych ludzi, którzy żyją
Serdeczne życzenia kieruję do kombatan- weł w pierwszym Liście do Koryntian. w tych rejonach świata, gdzie pragnienie po-
tów i żołnierzy rezerwy. Niech zdrowie, W tym dniu odkładamy nasze codzienne koju jest większe niż głód chleba, świadcząc
niesłabnąca energia oraz satysfakcja z do- sprawy i obowiązki. Zapominamy o suro- również o Jego miłości. Obchodząc Pamiątkę
brze wypełnionego obowiązku wobec wości życia, problemach i troskach. Prze- paschalnych wydarzeń, przesyłam wszystkim
Ojczyzny towarzyszą Wam każdego dnia. żywamy tylko wielką radość i szczęście, Żołnierzom i ich Rodzinom życzenia radosne-
Wesołego ,,Alleluja” które zagościło na ziemi. Chcemy, aby te go przeżywania Świąt naszego odkupienia.
Gen. Franciszek Gągor, chwile trwały jak najdłużej, aby mogły Niech ciepło tych dni rozpali nasze serca go-
szef Sztabu Generalnego WP rozjaśnić nam każdy nadchodzący dzień. rącą miłością Boga i bliźniego. Niech Bóg,
Z okazji świąt Wielkanocy składam najser- który „tak nas umiłował, że Syna swego Jed-
deczniejsze życzenia oficerom i żołnierzom norodzonego dał”, wspiera Wasze żołnierskie
w kraju, a także tym, którzy pełnią jakże waż- trudy i znoje w pełnieniu służby dla naszej
ną i odpowiedzialną służbę na misjach poko- Ojczyzny, niech obdarowuje Was zdrowiem
jowych i stabilizacyjnych poza granicami kra- i pomyślnością, pozwala budować bezpie-
ju, oraz ich rodzinom. Pozdrawiam również czeństwo i pokój na całym świecie.
pracowników Wojska Polskiego. Wszystkim ks. bp gen. dyw. Tadeusz Płoski,
obchodzącym Zmartwychwstanie Chrystusa ordynariusz polowy WP
według tradycji łacińskiej życzę wszystkiego
najlepszego, dużo zdrowia zarówno cielesne-

K
go, jak i duchowego. Życzę również, aby to jak Maria Magdalena, Maria
Zmartwychwstały Pan nasz Jezus Chrystus – matka Jakuba i Salome, szuka Jezu-
udzielił Wam swego błogosławieństwa w ży- sa pośród umarłych, nie znajdzie Go
ciu osobistym oraz pracy zawodowej, abyście tam, jak one nie znalazły w poranek wielka-
mogli godnie służyć naszej Ojczyźnie. nocny. On prawdziwie zmartwychwstał,
ks. bp gen. bryg. Mirosław otwierając drogę do zmartwychwstania i do
Miron-Chodakowski wiecznego życia wszystkim, którzy wierzą
prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego w moc Jego zwycięstwa nad grzechem
i śmiercią. Z okazji Świąt Wielkanocy życzę

W esołych Świąt życzą wszystkim Czytelnikom


„Polski Zbrojnej” dziennikarze i pozostali
pracownicy Redakcji Wojskowej. Niech tegoroczne święta
Wam wszystkim oraz Waszym Bliskim rado-
snego spotkania ze Zmartwychwstałym w po-
selstwie wielkanocnej Ewangelii oraz Jego
mijają nam wszystkim w spokojnej i rodzinnej atmosferze, obecności na wszystkich drogach Waszego
a ci z nas, którzy spędzą je z daleka od domu, niech przez życia i Waszej służby.
te kilka świątecznych chwil poczują się bliżej Polski. ks. bp gen. bryg. Ryszard Borski,
Wesołego Alleluja! ewangelicki biskup wojskowy

Polska Zbrojna 7
AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS

Konieczna transformacja JAKUB CZERMIŃSKI

Rozszerzenie sojuszu, misje ekspedycyjne, zmiany w strukturze dowodzenia, problemy z modernizacją


sił zbrojnych, zmieniające się warunki bezpieczeństwa – to niektóre z tematów poruszanych
na konferencji o transformacji NATO, zorganizowanej przed szczytem NATO w Bukareszcie.

lewam nad tym, ponieważ bez współpra-


cy między NATO i Unią nie uda się do-
kończyć procesu stabilizacji Afganista-
nu czy Kosowa – dodał Klich. Szef re-
sortu obrony ocenił, że transformacja
wojskowa sojuszu powinna być w dal-
szym ciągu podporządkowana ce-
lom politycznym.
Szczyt w Bukareszcie Szczyt w Bukareszcie bę-
będzie miał wymiar przede
dzie miał wymiar przede
wszystkim polityczny.
Niezwykle istotne kwestie wszystkim polityczny. Nie-
transformacji militarnej zwykle istotne kwestie trans-
nie zostaną na nim formacji militarnej nie zosta-
rozwiązane ną na nim rozwiązane. Temat
ten był jednak szeroko oma-
wiany na konferencji w Warsza-
wie. Mówiono o kłopotach, z którymi
borykają się armie państw członkow-
skich, oraz o obecnych i przewidywanych
zagrożeniach. Wojska lądowe NATO to
2,4 mln żołnierzy, jednak tylko 1,4 mln
ma zdolność do działań ekspedycyjnych,
z czego aż 900 tys. to Amerykanie. Praw-
JAKUB CZERMIŃSKI

dziwą siłę sojuszu określa inny wskaź-


nik – w operacje NATO jednocześnie
może być zaangażowanych ok. 300 tys.
żołnierzy. Naczelny dowódca sił sojusz-
niczych NATO ds. transformacji kontr-
rganizatorom spotkania – Cen- sją są niezwykle istotne dla bezpieczeń- adm. Jørgen Berggrav przywołał koncep-
trum Stosunków Międzynarodo- stwa Europy i świata. Zależy nam na pro- cję darwinizmu. – Przetrwają najlepiej
wych oraz Ministerstwu Obrony gramie dialogu i współpracy – mówił. przystosowani, więc jeżeli NATO chce
Narodowej – udało się zgroma- Jeden z mówców, ambasador Adam zachować swój status, musi inwestować
dzić liczne grono ekspertów. Kobieracki, były zastępca sekretarza ge- w najnowsze technologie. Transforma-
13 marca na Zamku Królewskim w War- neralnego NATO ds. operacji, w rozmo- cję militarną należy przeprowadzić z my-
szawie najważniejszym gościem był se- wie z „PZ” ocenił, że przyjazd prezyden- ślą o przyszłych zdolnościach sojuszu
kretarz generalny NATO Jaap de Hoop ta Rosji będzie miał wymiar bardziej – mówił admirał.
Scheffer. Sekretarz podziękował Polsce symboliczny niż praktyczny. Według am- Zastępca polskiego przedstawiciela
za udział w misjach sojuszu, podkreśla- basadora, szczyt w Bukareszcie będzie wojskowego przy Komitecie Wojskowym
jąc, że jako jeden z nielicznych członków istotny ze względu na zaproszenie do NATO i UE gen. bryg. Stefan Czmur pro-
organizacji przeznaczamy 2 proc. PKB NATO trzech nowych państw: Chorwa- ponował różne rozwiązania mogące
na obronność. Omawiając misję w Afga- cji, Albanii i Macedonii. Kobieracki spo- usprawnić wojskową część NATO. Ge-
nistanie, Scheffer zaznaczył, że zmienia- dziewa się również ważnych deklaracji nerał wyraził opinię, że niezbędne jest
jące się warunki bezpieczeństwa na świe- dotyczących partnerstwa. opracowanie nowej koncepcji strategicz-
cie wymuszają na NATO transformację. Otwierając konferencję, minister obro- nego wykorzystania sił zbrojnych. We-
Polskę wymienił jako kraj, który może ny narodowej Bogdan Klich powiedział, dług niego należy zreformować struktu-
odegrać znaczącą rolę w budowaniu wię- że w wymiarze politycznym szczyt rę dowodzenia NATO, która powinna być
zi transatlantyckich. Odnosząc się do NATO powinien uwypuklić znaczenie bardziej elastyczna i mobilna. Generał
spraw europejskich, Scheffer tłumaczył, więzi transatlantyckiej i umożliwić po- Czmur mówił także o planowanym
że konieczna jest ścisła współpraca rozumienie nawet w sytuacjach, gdy in- zwiększeniu tzw. limitów lorda Robert-
NATO z Unią Europejską, aby nie dublo- teresy USA i Europy nie będą zbieżne. sona – nie 40, lecz 54 proc. sił zbrojnych
wać działań i kosztów. Sekretarz zapo- Według ministra, na szczycie nie uda się państw członkowskich miałoby mieć
wiedział, że kwietniowy szczyt odwie- prawdopodobnie przełamać impasu w re- zdolność do przerzutu. 
dzi prezydent Rosji. – Silne relacje z Ro- lacjach NATO z Unią Europejską. – Ubo- Czas na zmiany 22

8 Polska Zbrojna nr 12/2008


ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA | |
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Spotkania

GRZEGORZ PREDEL
Z AMBASADOREM O SOJUSZU

W izyta w naszym kraju Jappa de Hoop

M.OCHYRA/K.WILEWSKI
Scheffera, sekretarza generalnego
NATO, była jednym z głównych tematów
rozmowy 14 marca Stanisława
Komorowskiego, podsekretarza stanu
w MON, z Bogusławem Winidem (na zdję-
ciu z prawej), stałym przedstawicielem
Polski przy NATO. W trakcie spotkania
z ambasadorem minister nawiązał też do Koncentracja wojsk
zorganizowanej 13 marca przez Centrum Rozmowy o konsolidacji naszych wojsk w jednej prowincji oraz spotkania
Stosunków Międzynarodowych i MON kon- z polskimi żołnierzami obejmuje wizyta w Afganistanie delegacji wojskowej
ferencji poświęconej zbliżającemu się
na czele z gen. Franciszkiem Gągorem, szefem SGWP.
szczytowi NATO w Bukareszcie.

NADBAŁTYCKA WIZYTA E fektem koncentracji wojsk ma być


zwiększenie widoczności naszego za-
Biniewskim. Następnie gen. Gągor odzna-
czył dowódcę RC EAST gen. dyw. Davi-

P rzyszła współpraca między uczelniami


wojskowymi Polski i Estonii oraz rozpo-
czynająca się 15 marca misja „Air
angażowania w Afganistanie – powiedział
15 marca w bazie Bagram gen. Gągor.
I dodał, że wnioski i propozycje z jego roz-
da Rodrigueza Srebrnym Medalem Woj-
ska Polskiego – odznaczeniem przyzna-
wanym żołnierzom armii sojuszniczych
Policing” PKW „Orlik 2” to tematy poru- mów w Afganistanie zostaną przedstawio- współdziałających z polskimi siłami zbroj-
szone podczas spotkania w Tallinie ne szefowi MON. Delegacja, w której jest nymi. Następnego dnia goście odwiedzili
14 marca ministra Bogdana Klicha z jego też m.in. dowódca Wojsk Lądowych Szaranę, gdzie stacjonują m.in. dowództwo
estońskim odpowiednikiem Jaakiem gen. broni Waldemar Skrzypczak, spotka- Polskiej Grupy Bojowej i zespół bojowy
Aaviksoo. Szef polskiego resortu obrony ła się z dowódcą PKW gen. bryg. Jerzym Bravo. (ann)
podczas oficjalnej wizyty w Estonii był tak-
że gościem sekretarza generalnego Czas na oświadczenia
Ministerstwa Spraw Zagranicznych tego DO 17 MARCA tylko 11 proc. zobowiązanych do tego żołnierzy złożyło oświadczenia
kraju Matti Maasikasa, odwiedził o stanie majątkowym. Żandarmeria Wojskowa przypomina, że 31 marca mija termin
Centrum Obrony przed Zagrożeniami składania oświadczeń przez oficerów zawodowych (z wyjątkiem zajmujących stanowiska
z Wykorzystaniem Internetu oraz złożył służbowe sędziów sądów wojskowych oraz prokuratorów wojskowych jednostek organi-
wieniec pod tablicą upamiętniającą żoł- zacyjnych prokuratury) oraz podoficerów pełniących zawodową służbę wojskową w orga-
nierzy ORP Orzeł znajdującą się na terenie nach finansowych i logistycznych. Dokumenty i formularze oraz wskazówki wypełniania
estońskiego Muzeum Morskiego. (atu, GP) oświadczenia można pobrać ze strony www.zw.wp.mil.pl. (ann)

Bogdan Klich, minister obrony narodowej


Zbliża się szczyt NATO w Bukareszcie. Jakie cele chce osiągnąć Polska w czasie
tego spotkania?

– Chcemy jasnej który zwiększa swój udział przyjęcia Chorwacji,


deklaracji, że operacja wojskowy w afgańskiej Albanii i Macedonii do so-
w Afganistanie się uda. operacji. W Bukareszcie juszu, chociaż indywidual-
Od wyniku tej misji będą będziemy podkreślać ko- nie oceniamy stan ich
zależeć wizerunek i pozy- nieczność solidarności przygotowań. Chcemy zbli-
cja NATO. Prywatnie liczę w stosunkach między part- żenia między NATO
na to, że wysiłki Polski po- nerami natowskimi oraz a Ukrainą i uważamy, że
dejmowane na przestrzeni nasze zaangażowanie na należy jej zaproponować
ostatnich miesięcy zosta- tym polu – w Kosowie, tzw. membership action
ną dostrzeżone, że sojusz- Afganistanie oraz we plan. Będziemy przekony-
nicy i opinia publiczna za- wspieraniu bezpieczeń- wać, że stopniowe zbliża-
uważą, iż Polska jest jedy- stwa przestrzeni powietrz- nie się Ukrainy do sojuszu
nym obok Stanów nej Litwy, Łotwy i Estonii. leży w interesie także
Zjednoczonych krajem, Jesteśmy zwolennikami Europy Zachodniej. (kub)

nr 12/2008 Polska Zbrojna 9


AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
Na straży nieba
P olacy przejęli patrolowanie
przestrzeni powietrznej
państw bałtyckich. Misję
„Air Policing” przekazano uroczy-
ście dowództwu Polskiego
Kontyngentu Wojskowego
„Orlik 2” 14 marca w litewskiej
bazie lotniczej w miejscowości
Szawle. Dzień później Polacy roz-
poczęli pełnienie 24-godzinnych
dyżurów. W skład PKW Orlik 2 do-
wodzonego przez ppłk. Mariusza
Biajgę wchodzą cztery samoloty
MiG-29 oraz niemal stu żołnierzy
– piloci, personel techniczny, logi-
styczny i ubezpieczenia lotów,
a także nawigatorzy naprowadza-
nia. Większość personelu PKW

BOGUSŁAW POLITOWSKI
„Orlik 2” pochodzi z 41 Eskadry
Lotnictwa Taktycznego oraz
22 Bazy Lotniczej z Malborka.
– Przystępując do NATO przejęli-
śmy na siebie ważne zobowiąza-
nia. Jednym z nich jest operacja
PODCZAS XIV DOLNOŚLĄSKICH PREZENTACJI cie służby podwyższali swoje kwalifikacje. Z przyto-
EDUKACYJNYCH „TARED 2008”, które odbyły się czonych przez ministra danych wynika, że podod-
„Air Policing”, w ramach której
12–14 marca w Hali Ludowej we Wrocławiu, tysią- dział, w którym służą żołnierze służby zasadniczej, pomagamy krajom nadbałtyckim,
ce młodych ludzi mogły zapoznać się z ofertą uczel- jest trzy do pięciu razy mniej efektywny od takiego, nieposiadającym własnych samo-
ni oraz szkół gimnazjalnych i średnich. Wojsko rów- w którym służą tylko zawodowcy. – Chcemy płacić lotów bojowych, ochraniać ich
nież miało swoje stoiska, na których informowano więcej, rozszerzyć gamę dodatków za służbę przestrzeń powietrzną – powie-
o kryteriach naboru zarówno do Wyższej Szkoły w trudnych warunkach dla pilotów, skoczków,
dział 12 marca w Malborku
Oficerskiej Wojsk Lądowych, jak i do służby w armii. płetwonurków i wielu innych specjalności, rozsze-
W ostatnim dniu targów wojskowe stoiska odwie- rzyć możliwość swobodnego wyboru sposobu za- Stanisław Komorowski, podse-
dził sekretarz stanu w MON Czesław Piątas, który mieszkania, szczególnie dla szeregowych zawodo- kretarz stanu w MON, żegnając
podczas konferencji prasowej mówił o trwającej wych – zapowiadał Czesław Piątas. Armia przycią- naszych żołnierzy. Polacy
w armii profesjonalizacji. Podkreślił, że wojsku zale- gała zwiedzających także prezentacją nowoczesne- misję przejęli od Norwegów,
ży, aby przychodzili do niego żołnierze nowocześnie go sprzętu, w tym KTO Rosomak i opancerzonego a 30 czerwca przekażą ją
myślący, dobrze wykształceni, otwarci i aby w trak- hummera. (ad, poli)
Niemcom. (ATD)

Dyskusje parlamentarne
lenia kadr medycznych, utworzenie drogi MON jest ograniczone wielkością budżetu,
awansu, ułatwienie dostępu do specjalizacji wysokością 20 proc. wydatków majątkowych
medycznej, wprowadzenie dodatków do upo- na modernizację i wielkością środków, które
sażenia – wyliczał gen. Wiśniewski. musi przeznaczać na misje. – Kwotę 176 zł

D uże obciążenie obowiązkami, dyspozy-


cyjność, słabe zarobki, trudności
w podnoszeniu kwalifikacji i specjalizacji,
Posłanka Izabela Sierakowska podkreślała,
że jednym z powodów braku lekarzy jest
błędna decyzja sprzed kilku lat o likwidacji
mamy zagwarantowaną i zapisaną w budże-
cie, do 300 zł jesteśmy w stanie znaleźć.
Dalsze kroki wiązałyby się albo ze zmniejsze-
nieatrakcyjność służby – to główne powody Wojskowej Akademii Medycznej. – Idziemy niem tempa profesjonalizacji, albo z redukcją
odchodzenia lekarzy ze służby wojskowej. Jak w tym kierunku, aby odbudować możliwość liczby pracowników wojska, czemu minister
mówił 12 marca przed sejmową komisją kształcenia lekarzy wojskowych – odpowia- obrony jest przeciwny – dodał wiceszef MON.
obrony gen. bryg. Andrzej Wiśniewski, szef dał Czesław Piątas, sekretarz stanu Związkowcy domagają się natomiast wzrostu
Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia, sys- w MON. Na posiedzeniu komisji poruszono wynagrodzeń o 450–500 zł. Teraz średnia
tem opieki zdrowotnej w armii jest niezado- także kwestie podwyżek dla pracowników pensja pracowników wojska wynosi 1700 zł
walający, a trudności kadrowe negatywnie wojska. Rozmowy na ten temat prowadzone brutto. – W 2000 r. było nas ok. 70 tys. i do
wpływają na poziom opieki medycznej. są od trzech tygodni, a kolejne spotkanie średniej pensji w sferze budżetowej brakowa-
– Wojskowa służba zdrowia wymaga grun- związkowców i kierownictwa resortu obrony ło nam 300 zł, teraz jest nas 48 tys., a do
townych reform. Jeśli nic się nie zmieni, za odbyło się 12 marca. Ministerstwo proponu- średniej pensji brakuje już ponad 700 zł, czy-
dwa lata braki kadrowe uniemożliwią jej je podwyżki od 176 do 300 zł brutto. Jak li zarabiamy coraz mniej – alarmował Zenon
sprawne funkcjonowanie – wynika z danych przekonywał minister Piątas, resortowi zależy Jagiełło, przewodniczący NSZZ Pracowników
zaprezentowanych przez generała. na znalezieniu z pracownikami wojska wspól- Wojska. (ad)
– Potrzebny jest nowy system naboru i szko- nego stanowiska, ale w swoich działaniach Leczenie służby zdrowia  13

10 Polska Zbrojna nr 12/2008


ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Przeprosić w zakresie wykraczającym


poza obronność państwa
BLIŻEJ ROZSTRZYGNIĘCIA

za raport
i bezpieczeństwo wojska.
– Ministerstwo obawia się ko-
lejnych, podobnych wyroków,
J esteśmy teraz bliżej osta-
tecznego rozstrzygnięcia
w kwestii tarczy antyrakietowej
skiej w Polsce i dzięki pakietowi
modernizacyjnemu wspierającemu
rozwój polskich sił zbrojnych to bez-
które narażą budżet resortu na w Polsce – stwierdził 11 marca pieczeństwo się powiększy, to bę-
Sąd Okręgowy w Warszawie jeszcze większe straty finan- minister Bogdan Klich. Za suk- dzie taka zgoda. Jeśli uzna, że bez-
nakazał MON przeprosić sowe – poinformował Robert ces wizyty premiera w Stanach pieczeństwo nie zwiększa się, zgo-
publicystę Jerzego Marka Rochowicz, rzecznik ministra Zjednoczonych szef MON uznał dy nie będzie – mówił Klich. Dzień
Nowakowskiego za obrony narodowej. Dodał, że jednoznaczną deklarację prezy- wcześniej, podczas wizyty w USA,
umieszczenie go w raporcie z tego powodu resort, mimo denta USA w sprawie pakietu premier Donald Tusk uzyskał za-
z weryfikacji WSI. iż z zadowoleniem przyjął modernizacyjnego polskiej ar- pewnienie od amerykańskiego pre-
wyrok sądu oczyszczający mii. Według niego, najważniej- zydenta George’a W. Busha, że do

S ąd uznał, że ustawowe
procedury przewidujące
publikację raportu nie spełnia-
Nowakowskiego z zarzutu
figurowania na liście agen-
tów WSI, będzie się odwoły-
sze w tej chwili jest to, że
Amerykanie podjęli poważnie
rozmowy na temat swojego
końca swojej kadencji, czyli stycz-
nia 2009 r., przedstawi pakiet pro-
pozycji amerykańskiej pomocy
ją norm rzetelności, gdyż nie wać od tego oraz od wszyst- wkładu w modernizację naszych w modernizacji polskiego wojska.
zawierają gwarancji obrony kich przyszłych wyroków. sił zbrojnych. – Po przypieczęto- Szef polskiego rządu dał do zrozu-
interesu jednostki. Sąd naka- Takie stanowisko potwierdził waniu tej gotowości przez prezy- mienia, że negocjacje dotyczące in-
zał Skarbowi Państwa, repre- 15 marca w Krakowie mini- denta USA jest nadzieja, że roz- stalacji w Polsce elementów tarczy
zentowanemu przez MON, ster Bogdan Klich. Powie- mowy na ten temat pójdą szyb- i modernizacji polskich wojsk są ze
przeprosiny za nieprawdziwe dział, że jeśli sąd kolejnej in- ko i sprawnie – mówił minister sobą powiązane. – Instalacja tar-
informacje na temat powoda stancji nakaże wypłatę pienię- w Kielcach. Zastrzegł jednak, iż czy bez dodatkowych elementów
oraz wpłatę dlań 30 tys. zł. dzy Nowakowskiemu, mini- nie jest wcale powiedziane, że – modernizacji armii i politycznych
Raport, sygnowany przez ów- sterstwo wystąpi z oczekiwa- to rozstrzygnięcie będzie ozna- gwarancji bezpieczeństwa
czesnego szefa Komisji We- niami finansowymi wobec czało zgodę rządu polskiego na – nie zwiększa tego bezpieczeń-
ryfikacyjnej WSI Antoniego Macierewicza. Jak wyjaśnił, lokalizację tarczy w Polsce. stwa. Ten polski punkt widzenia
Macierewicza, wymieniał No- apelacja MON będzie dotyczy- – Jeżeli rząd uzna, że w wyniku został zaakceptowany – oświad-
wakowskiego wśród osób taj- ła wyłącznie finansowej części umieszczenia bazy amerykań- czył premier. (ATU)
nie współpracujących z WSI wyroku. (ann)

nr 12/2008 Polska Zbrojna 11


AAAAAAA WYDARZENIA ZAPIS
AAAAAAAA
KARTOTEKA
PIOTR
S.GUZOWSKA

BERNABIUK PŁK GUILLETMO BRISEŇO LOBERA zakończył


6 marca misję dyplomatyczną w Polsce. Dotąd
zajmował stanowisko attaché wojskowego
i lotniczego przy Ambasadzie Meksyku

W czasie w Warszawie z siedzibą w Berlinie.

i przestrzeni
W niezwykle dynamiczny proces przyspieszania rozwoju sił
zbrojnych wdziera się co jakiś czas czynnik destabilizujący
polegający na zakłócaniu relacji między czasem a przestrzenią. Bar-
dzo upraszczając, wygląda to tak: przed ponad półwieczem Kurt Go-
del, kolega Alberta Einsteina, pokazał, że jeśli odpowiednio wygnie
się czasoprzestrzeń, można stworzyć pętlę kończącą się we wcześniej-
szym momencie, niż się zaczęła. Otworzył więc drogę dla podróży
w czasie. Zwolennicy istnienia ciągu przyczynowo-skutkowego za-
protestowali, bowiem podróżnik, który przeniósłby się
w przeszłość, zamordował swojego dziadka, doprowadziłby do tego,
że nie mógłby się urodzić. Ten zaś pogląd współgra z wcześniejszymi

SGWP
obserwacjami Juliana Barboura, niezależnego myśliciela, który
ostrzegał, że po połączeniu ogólnej teorii względności i mechaniki
kwantowej czas będzie uznawany wyłącznie za złudzenie umysłu.
Z tej ściągawki wyciągnąłem już wniosek, że czas jako taki nie ist-
nieje. Co to ma jednak wspólnego z wojskiem? Otóż w jednej z ko-
Pro Memoria
mórek ważnego sztabu dane mi było obserwować spór dotyczący re- Szef Sztabu Generalnego WP, Zgromadzenie Sióstr
latywizmu czasowego. Zjawisko rozpatrywano na modelu praktycz- Niepokalanego Poczęcia NMP oraz Rodzina 14 Pułku
nym, tworzonym przez szefa, jego zastępcę oraz szarą masę wypeł- Ułanów Jazłowieckich zostali uhonorowani medalem
niającą czasoprzestrzeń sztabową. Oto fragment dysputy, może nie ,,Pro Memoria” przyznawanym przez Urząd
do końca naukowej: ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych
Zastępca: – Panowie znowu grają na komputerze w kulki, a robota oraz Kapitułę Orderu Wojennego Virtuti Militari.
w lesie.

O
Szara masa: – A co mamy robić, skoro szef od tygodnia nie ma cza- dbierając wyróżnienie je na szacunek teraźniejszości
su, żeby zatwierdzić to, co zrobiliśmy, i powiedzieć, co mamy robić 14 marca w Sanktuarium i nie ma prawa do przyszłości.
dalej? Maryi Panny Jazłowieckiej, Wyraził też uznanie Rodzinie
Zastępca: – Szef z pewnością ma na to czas, bo to są priorytety, ale gen. Franciszek Gągor, szef Jazłowieckiej oraz siostrom ze
szefa nie ma. SGWP, przywołał słowa mar- zgromadzenia za ich pracę wy-
Szara masa: – No to jak może mieć czas, skoro go nie ma? szałka Józefa Piłsudskiego: chowawczą oraz starania na
Zastępca: – Bardzo prosto, wrócił z terenu, teraz jest na odprawie – Naród, który nie szanuje rzecz utrwalenia pamięci
u przełożonych, a potem ponownie wyjeżdża, co ma odniesienie do swej przeszłości, nie zasługu- o 14 Pułku Ułanów. (ATU)
przestrzeni, ale nie do czasu.
Szara masa: – To może pan pułkownik ma czas zatwierdzić to, co
przygotowaliśmy?
Zastępca: – Jestem wprawdzie odpowiednio usytuowany w czasie
i przestrzeni, tylko, drodzy koledzy, wolę, żebyście pograli jeszcze
w kulki. Lepiej zatrzymać czas, niż podejmować decyzję bez szefa.

LICZBA TYGODNIA
18 terrorystów schwyta- z Grupy Bojowej oraz dwa

18
ły 12 marca w rejo- śmigłowce bojowe z Grupy
nie Al Hamzy irackie siły Manewrowej WDCP. Wśród
bezpieczeństwa i polscy żoł- zatrzymanych znajdował
nierze z Wielonarodowej się terrorysta uzbrojony
Dywizji Centrum–Południe. m.in. w karabin wyborowy
Ujęto ich podczas akcji cor- z dużą ilością amunicji i ka-
don & search, przeprowa- rabinek AK. Przejętą broń
dzonej przez kompanie pie- zabezpieczyli żołnierze irac-
choty z 8 Dywizji Irackiej cy, a podejrzanych o działal- MEDAL ,,PRO MEMORIA” został ustanowiony przez kierownika UKiOR
i batalion irackiej policji ność przestępczą osadzono w 2005 r. Mogą być nim uhonorowani uczestnicy walk o niepodległość
Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz osoby
wspierany przez kompanię w areszcie. (ann)
szczególnie zasłużone w utrwalaniu pamięci o czynach tych weteranów.

12 Polska Zbrojna nr 12/2008


MOTTO TYGODNIA
GEORGE BERNARD SHAW (1856–1950), IRLANDZKI DRAMATURG I PROZAIK, ZNANY ZWŁASZCZA DZIĘKI SZTU-
| |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU |
WOJSKO KULISY
CE PIGMALION, |
LAUREATPORADY|PO
NAGRODY |
SŁUŻBIE
NOBLA |
HISTORIA LITERATURY
W DZIEDZINIE MILITARIA ZA |
PRASA
1925 ŚWIAT |
ROK: TO I OWO | |
– Wojna za sprawę może
być szaleństwem, ale nie hańbą.
Włodzimierz
Kaleta

LECZENIE

GRZEGORZ CZEKAJ
SŁUŻBY ZDROWIA
Kierownicza kadra sił zbrojnych poznała już założenia strategii
rozwoju wojskowej służby zdrowia. Jej zasadnicze kierunki
zaakceptował też minister obrony. Co z tego dokumentu wynika dla
żołnierzy w jednostkach?
Scenariusz stawiania wojskowej służby trzebującego żołnierza oraz zapewnienie ziomu pierwszego, wydzielanej z bryga-
zdrowia z głowy na nogi, opracowany mu jak najszybciej wykwalifikowanej po- dy, czyli specjalistów kwalifikowanej po-
w Inspektoracie Wojskowej Służby Zdro- mocy lekarskiej. – Chcemy maksymalnie mocy medycznej. W docelowym modelu
wia, ma same zalety i tylko jedną wadę: skrócić czas udzielania pomocy na polu zabezpieczenia medycznego dla związku
trudno zdecydowanie określić, jak długo walki poprzez szybką ewakuację rannych taktycznego przewidziano w jego struktu-
potrwa wykonanie wszystkich jego zało- oraz udzielanie im kwalifikowanej pomo- rach nie tylko szpital polowy, ale również
żeń. Aby wprowadzić teoretyczne zapisy cy medycznej przez specjalistów wysokiej klucz śmigłowców ewakuacji medycznej.
w życie, nie wystarczy animusz oficerów klasy już na tzw. poziomie pierwszym, – Ewakuacja lotnicza planowana jest za-
IWSZ. Niezbędne będą determinacja i za- czyli w batalionie czy dywizjonie. Aby równo na szczeblu taktycznym, jak
angażowanie kierownictwa MON, a także zdrowy żołnierz mógł jak najszybciej wró- i w wymiarze strategicznym – podkreśla
przychylność rządu. W reformie opieki cić do walki – mówi gen. bryg. Andrzej płk lek. med. Sławomir Marat, zastępca
medycznej nad żołnierzami nie chodzi tyl- Wiśniewski, szef IWSZ. szefa IWSZ.
ko o wysupłanie dodatkowych pieniędzy. Batalionowi medycy przygotowani są W przyszłości grupa zabezpieczenia me-
Wprowadzenie wielu rozwiązań wymagać do udzielenia podstawowej pomocy me- dycznego brygady, wspierając ratowników
będzie zmian legislacyjnych, wypracowa- dycznej (przywracanie oddechu, zakłada- batalionowych, będzie mogła już na tym
nych z resortami zdrowia, nauki i pracy. nie opatrunków, unieruchamianie złama- szczeblu przeprowadzać niektóre zabiegi
Postępowałoby to szybciej i łatwiej, gdyby nych kończyn, ewakuacja rannych) oraz (te bez znieczulenia ogólnego). Brygado-
prace nadzorował ktoś mający szerokie tzw. segregacji rannych do sal opatrunko- wa służba zdrowia odda wtedy do ich dys-
kompetencje. wych, punktów izolacji żołnierzy z choro- pozycji składane sale opatrunkowe, mogą-
bami zakaźnymi czy psychozami reakcyj- ce pełnić również rolę sal operacyjnych.
Medycy bliżej żołnierza nymi. Według nowych założeń, mogą oni Generał Wiśniewski zakłada, że profe-
Zasadniczym celem reformy jest mak- liczyć na wsparcie – w razie potrzeby sjonalizacja sił zbrojnych wymusi zwięk-
symalne skrócenie czasu dotarcia do po- – grupy zabezpieczenia medycznego po- szenie liczby szpitali misji pokojowych. 

nr 12/2008 Polska Zbrojna 13


FORUM SŁUŻBA ZDROWIA
Teraz mamy tylko dwa takie, w Bydgosz-
czy i Wrocławiu. Na szczęście zadbano
o to, aby było w nich komu pracować.
Student – podchorąży
System kształcenia wojskowych kadr
medycznych obejmie dwa zasadnicze eta-
py: kształcenie przeddyplomowe, które-
go głównym celem jest przygotowanie
kadr medycznych na potrzeby SZRP
i uzupełnienie braków kadrowych w jed-
nostkach, oraz kształcenie podyplomo-
we mające na celu rozwój zawodowy
kadr medycznych (specjalizacje) i przy-
gotowanie ich do objęcia stanowisk
w szpitalach wojskowych.
Najważniejszym sposobem pozyskiwa-
nia lekarzy do wojska będzie służba kan-
dydacka studentów cywilnych uczelni me-
dycznych. Obecnie, zgodnie z obowiązu-
jącym prawem, nabór kandydatów do tej
służby możliwy jest dopiero wtedy, gdy
ukończą oni III rok studiów. To ogranicze-
nie ma zostać zniesione. Planuje się kształ-
cenie przyszłych lekarzy wojskowych – na
wzór podchorążych byłej WAM – już po
pierwszym roku studiów.
Najważniejszym sposobem pozyskiwania lekarzy do wojska będzie
służba kandydacka studentów cywilnych uczelni medycznych. Obecnie,
zgodnie z obowiązującym prawem, nabór kandydatów do tej służby
możliwy jest dopiero wtedy, gdy ukończą oni III rok studiów.
Obecnie jest dobry czas na zmiany le- To ograniczenie ma zostać zniesione
gislacyjne umożliwiające m.in. wprowa-
dzenie takiego rozwiązania. Profesjonali-
zacja sił zbrojnych wymusi bowiem nowe-
lizację wielu ustaw i rozporządzeń, m.in.
rozporządzenia MON w sprawie przeszko-
lenia wojskowego studentów i absolwen-
tów szkół wyższych, którego par. 3 ust. 1
stanowi, że przeszkolenie wojskowe mo-
że być przeprowadzone dopiero po III ro-
ku jednolitych studiów magisterskich
(równorzędnych). mów specjalizacyjnych ma służyć stwo- umiejętności lekarskie w zakresie rozsze-
– Zmniejszyłby się w ten sposób rzenie systemu kształcenia podyplomowe- rzonej chirurgii. Nie tylko jamy brzusznej,
tzw. efekt wykruszalności studentów. Z na- go lekarzy wojskowych z wykorzystaniem ale również klatki piersiowej, naczyniowej
szych analiz wynika, że na Wydziale Woj- wydziałów naukowo-badawczych wiodą- oraz toksykologii.
skowo-Lekarskim UM w Łodzi niemal cych szpitali wojskowych. Lekarze ofice- Pomysłem na koszarowe ułomności po-
98 proc. studentów deklarowało na starcie rowie mogliby tam robić specjalizacje naj- mocy medycznej dla żołnierzy ma być
nauki chęć zostania lekarzem wojskowym. bardziej wojsku potrzebne, z chirurgii czy zcentralizowanie wojskowej służby zdro-
Po III roku liczba chętnych zmniejszyła się ortopedii. – Dla lekarzy poziomu pierw- wia w garnizonie. Lekarz garnizonu bę-
o więcej niż połowę. Obecnie przyszli le- szego oprócz wiedzy związanej z kiero- dzie wiedział, kto z personelu medyczne-
karze stosunkowo szybko zaczynają szu- waniem wojskową służbą zdrowia w jed- go w jednostce jest na zwolnieniu, kto wy-
kać pracy – mówił płk Jarosław Trochi- nostce czy rozwijaniem punktu medycz- jechał na kilka dni w związku ze specjali-
miuk, do niedawna szef Oddziału Kadro- nego przewidujemy dodatkowe kształce- zacją lub szykuje się na misję i trzeba wy-
wo-Administracyjnego IWSZ. nie specjalistyczne w zakresie szeroko ro- znaczyć za niego zastępstwo. On też bę-
Utrudnienia w podnoszeniu kwalifika- zumianej chirurgii ratowniczej – wyjaśnia dzie decydował, którego z lekarzy wyzna-
cji – zdobywaniu specjalizacji lekarskich gen. Wiśniewski. czyć na tzw. zabezpieczenie strzelań.
– były dotychczas drugą podstawową przy- Lekarz wojskowy po studiach przygoto- Wciąż bowiem – zgodnie z przepisami
czyną wcześniejszych zwolnień lekarzy ze wujących go do udzielania pierwszej po- – na strzelania pododdziałów muszą wy-
służby (i to prawie wyłącznie lekarzy z jed- mocy medycznej przez trzy–cztery lata jeżdżać lekarze. W przyszłości mają ich
nostek wojskowych). Rozwiązaniu proble- (równolegle ze specjalizacją) zdobywałby zastąpić ratownicy.

14 Polska Zbrojna nr 12/2008


||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |
EKSPERT

Płk Ireneusz
Jurkiewicz,

W. KALETA
szef Oddziału Planowa-
nia i Organizacji Woj-
skowej Służby Zdrowia:

– W brygadach (na razie pilotażowo


w dwóch) rozpoczęła się organizacja zespo-
łów zabezpieczenia medycznego. W swo-
ich strukturach mają one mieć szpitale
polowe poziomu II. Grupy te będą mogły
wydzielać zespoły zabezpieczenia me-
dycznego poziomu I wraz z salami opa-
trunkowymi – quasi szpitale. W dywizji
planujemy szpital poziomu III, w którym
będzie można wykonywać nawet skom-
plikowane operacje. Planujemy też utwo-
rzyć Centralną Jednostkę Zabezpieczenia
Medycznego, która miałaby kompenso-
wać pomoc medyczną dla związków tak-
tycznych, wprzęgając w ten system bazę
szpitalną kraju. Właściwy poziom wyszko-
lenia podoficerów sanitarnych, ratowni-
ków i pielęgniarek zapewniałoby
Centrum Szkolenia Wojskowych Służb
Medycznych, z wykorzystaniem oddzia-
łów ratunkowych szpitali, także cywilnych.
EKSPERT
Płk Jarosław Marat,
zastępca szefa Inspektoratu Wojskowej
Służby Zdrowia:

– Nienormalna jest sytuacja, w której


lekarz wojskowy nie może udzielać po-
mocy medycznej kadrze. Czy chory do-
wódca na poligonie ma udać się po po-
Zasadniczym celem re-
formy jest maksymalne moc do przychodni, do lekarza rodzin-
skrócenie czasu dotarcia nego? Takich niedorzeczności jest wię-
do potrzebującego cej. Ważnym i potrzebnym rozwiąza-
żołnierza oraz za- niem byłoby, przykładowo, przywróce-
pewnienie mu jak najszy- nie w wojsku bezpłatnych usług stoma-
bciej wykwalifikowanej
US DOD

tologicznych.
pomocy lekarskiej.

Liczba ratowników medycznych w ko- skowej służbie zdrowia pionu epidemiolo- Z analiz przeprowadzonych przez IWSZ
szarach ma się znacznie zwiększyć. gicznego wraz z wywiadem epidemiolo- podczas konsultacji z lekarzami i wojsko-
– Wiele stanowisk zarezerwowanych do- gicznym – dodaje gen. Wiśniewski. Wy- wym personelem medycznym wynika, że
tychczas dla oficerów lekarzy przeznaczo- wiad ten prowadzony byłby również w kra- wypracowane założenia naprawy służby
nych zostanie dla ratowników – podkre- ju. Miałby zajmować się m.in. szczegóło- zdrowia w siłach zbrojnych powinny po-
śla płk Marat. wą oceną sytuacji epidemiologicznej w re- wstrzymać odpływ lekarzy z resortowej
gionach, do których żołnierze najczęściej służby zdrowia oraz uzdrowić zagmatwa-
Nowości z przeszłości wyjeżdżają na przepustki czy urlopy. ną sytuację dotyczącą specjalizacji i wy-
Do innych rozwiązań zaplanowanych W przypadku wykrycia zagrożenia epide- mogów szkoleniowych. Należy założyć,
przez oficerów IWSZ należy stworzenie miologicznego w jakimś mieście czy oko- że tak jak w innych krajach NATO i UE,
systemu wojskowej służby zdrowia na licy – wstrzymywano by tam wyjazdy. chętni do ponoszenia większych wyrze-
wzór byłej Kasy Chorych Służb Mundu- Wskazane byłoby również wprowadze- czeń i wstąpienia do wojska pojawią się,
rowych, a także podniesienie do poziomu nie w siłach zbrojnych większej liczby pro- gdy zostanie im zapewniony odpowiedni
bezpieczeństwa IV (umożliwiającego ba- gramów profilaktycznych. Od dwóch lat status ekonomiczny (już wprowadzono do-
danie nawet najbardziej groźnych mikro- prowadzone są dwa takie programy: ochro- datki dla lekarzy – od 30 do 50 proc. pen-
bów, np. wirusa ebola) laboratorium epi- ny układu krążenia i gruczołu krokowego sji) i socjalny, wyższy niż status lekarzy,
demiologicznego w Puławach oraz w Woj- dla żołnierzy zawodowych po 45 roku ży- którzy wybrali karierę cywilną. 
skowym Instytucie Higieny i Epidemiolo- cia. Przydałby się też program dotyczący Napisz do autora:
gii. – Planujemy także utworzenie w woj- szczepień. polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 15


NA CELOWNIKU
Pół roku temu, po powrocie z Afgani- ganizacji sponsorowanej przez Iran i pozo-
stanu, niemalże w biegu przesiadał się stającej pod jego przemożnym wpływem.
Pan do samolotu lecącego do Iraku... Sadryści wprawdzie odcinają się od pozo-
– A jeszcze po drodze, rzeczywiście stawania pod bezpośrednim wpływem Ira-
niemal w biegu, zdążyłem objąć stano- nu, ale nie jest wielką tajemnicą, że ze
wisko dowódcy 1 Dywizji Zmechanizo- wsparcia materialnego i w jakimś sensie
wanej im. gen. Tadeusza Kościuszki i za- zbrojnego korzystają. W środku tego
brać część swoich żołnierzy na misję do wszystkiego jest starająca się być apolitycz-
Iraku. Na niezwykle złożoną i bardzo na armia iracka, czyli w naszym rejonie
trudną misję. 8 Dywizja. To z kolei powoduje różne re-
lacje we współpracy z lokalną administra-
Co było miarą tej trudności? cją, w prowincji Kadisija zdominowaną
– W relacjach z Iraku pokazu- przez skrzydło proirańskich szyitów...
je się zazwyczaj patrole, kon-
woje, życie codzienne na- Jak odnajdowaliście się w tym kalej-
szych żołnierzy, kładąc doskopie?
szczególny nacisk na wy- – Mieliśmy do czynienia z dwoma wpły-
darzenia dramatyczne, wowymi ruchami politycznymi, ponadto

Jak hartowała si

Rozmowa z GEN. DYW. TADEUSZEM BUKIEM, dowódcą


1 Dywizji Zmechanizowanej. Podczas IX zmiany Polskiego
Kontyngentu Wojskowego dowodził Wielonarodową Dywizją
Centrum–Południe w Iraku
szczególnie zaś, gdy są ranni, gdy elementami kryminalnymi oraz oficjalną
tracimy ludzi. Aby zrozumieć, po władzą, czyli gubernatorem i radą prowin-
co tam jesteśmy i co naprawdę ro- cji – niecieszącymi się popularnością w spo-
bimy, należy niestety zanurzyć się łeczeństwie. Cieszyli się nią natomiast szej-
w politykę. kowie, przywódcy plemienni, klanowi, któ-
ROMAN PRZECISZEWSKI

rzy z kolei nie chcieli współpracować


Spróbujmy więc... z ignorującą ich oficjalną władzą.
– W południowym Iraku rzecz jest
wyjątkowo skomplikowana. Z religij- Był to przecież czas, kiedy po wiosennej
nego punktu widzenia społeczność operacji „Czarny orzeł” powiało przez
jest niemalże czysto szyicka, z po- chwilę optymizmem.
litycznego... Ścierają się tu wpły- – Oczyszczono w pewnym stopniu mia-
wy z jednej strony sadrystów, sto i prowincję z elementów ekstremistycz-
z drugiej badrystów, czyli Isla- nych i kryminalnych. Niestety, na skutek
mic Supreme Council of IraqIraq, or- słabej operatywności władzy i nieskutecz-

16 Polska Zbrojna nr 12/2008


| |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

ności policji sytuacja powróciła do stanu kańskie śmigłowce AH-64 blokowały ja- W operacjach
wyjściowego, a nawet się pogorszyła. kiekolwiek ruchy przeciwnika. W poło-
Bojówki rozpanoszyły się na dobre w Di- wie listopada rozpoczęliśmy operację asymetrycznych,
wanii, zawładnęły tak kluczowymi ośrod- „Lwi skok”, zakładając, że do świąt Bo- przeciwpartyzanckich,
kami prowincji, jak Afak, Al-Budayir, żego Narodzenia w pełni zapanujemy nad
Al-Dhaggarah. sytuacją.
jak w Iraku, większe
znaczenie od fizycznej
Również baza Echo była w tym czasie Byliście już pewni siebie? eliminacji przeciwnika
dość często ostrzeliwana... – W połowie października wszystko szło
– Tak. Dlatego w dzień patrolowaliśmy, jeszcze na zasadzie „kto kogo?” i wcale nie ma wygrana w walce
blokowaliśmy, kontrolowaliśmy, utrudnia- było powiedziane, że osiągniemy sukces o poparcie społeczne
jąc ekstremistom swobodę manewrów, w operacji. Była chwila, w której rozważa-
a w nocy w ścisłym współdziałaniu z ame- łem wycofanie się z miasta. Nie chcę mó-
rykańskimi siłami specjalnymi i podod- wić o szczegółach, ale nadmiar problemów w 2005 r., ale długo pozostawał w uśpie-
działami ISOF (Iraqi Special Operation nie wróżył sukcesu. Opór przeciwnika niu. Wznowiła go VIII zmiana PKW, ale
Forces) dokonywaliśmy chirurgicznych przełamaliśmy, trzeba to powiedzieć nie zdążyła dokończyć dzieła. Weszliśmy
cięć, przeprowadzaliśmy akcje specjalne wprost, dzięki zdecydowanym akcjom mi- więc bardzo zdecydowanie, przede wszyst-
na wyselekcjonowane przez służby rozpo- litarnym. Od końca września do początku kim wymuszając jego zalegalizowanie...

się stal
listopada codziennie prowadziliśmy regu- Oficjalna władza, podejrzewam, do dziś się
larne walki. z nim nie pogodziła.

Nie ograniczaliście się jedynie do opera- Odrzucali wsparcie, mimo że na swój


cji zbrojnych? sposób była to manna z nieba?
– W operacjach asymetrycznych, prze- – NGO (organizacje pozarządowe),
ciwpartyzanckich, jak w Iraku, większe funkcjonujące jako pozarządowa spółdziel-
znaczenie od fizycznej eliminacji przeciw- nia rolnicza, było i jest źle postrzegane
nika ma wygrana w walce o poparcie spo- przez administrację prowincji, gdyż wio-
łeczne. Naszą szansą był nowy, niezwykle dącą rolę sprawują w niej szejkowie. Pro-
ważny element strategii, określany przez jekt ma jednakże przyzwolenie i umoco-
władze koalicyjne terminem Recociliation wanie prawne w rządzie irackim, w Bag-
and Engagement – pojednanie i włączenie dadzie.Wymusiliśmy wręcz akceptację na
się. Szło o aktywne włączenie się społecz- gubernatorze i radzie prowincji. Później po-
ności, plemion i klanów, gdzie wiodącą ro- trzeba było wielkiego wysiłku, aby środki
lę odgrywają zdystansowani wcześniej wo- nie zostały zdefraudowane. Musieliśmy
bec koalicji szejkowie, w działania na rzecz uzgadniać z szejkami, w sposób naturalny
poprawy bezpieczeństwa w prowincjach, usiłującymi traktować wszelką pomoc ja-
a w konsekwencji w całym Iraku. ko swoją własność, że na przykład dzisiaj
zaopatrujemy farmerów mających nie wię-
Jakim sposobem można było do nich cej niż sto donam ziemi, czyli mniej wię-
US DOD

dotrzeć? cej 20 ha...


– Sposobów na dotarcie do ludzi jest wie-
le. Trzeba mówić prostym językiem, czę- Władze pogodziły się z sytuacją?
sto rozmawiać bezpośrednio. Działała – Naszym działaniom towarzyszyły cią-
znawcze cele. Były liczne zatrzymania kontrpropaganda, były bariery, ale uparcie głe oskarżenia i pomówienia, że prowadzi-
i aresztowania. tłumaczyliśmy: po to jesteśmy uzbrojeni, my działania skierowane przeciwko legal-
żeby zaprowadzić spokój. Budujemy struk- nej władzy, która akcji nie uznaje, więc tym
Kiedy nastąpił przełom? tury państwowe, aby zapewnić porządek, samym koalicja działa w sposób nielojal-
– W połowie września sprawowaliśmy by lepiej wam się żyło. Musieliśmy zdobyć ny... Mówię o tym, by przedstawić pełny
już kontrolę nad północno-zachodnią czę- ich serca i umysły. obraz i pokazać, jak musieliśmy balanso-
ścią miasta i poczuliśmy się na tyle silni, wać między tymi przeszkodami.
że zdecydowaliśmy się na poważniejszą A materialne wsparcie odniosło
operację. W efekcie panowaliśmy nad po- skutek? Żołnierze sprawdzili się w misji?
nad połową obszaru Diwanii. Ustanowili- – Było znaczące i różnorodne. Sukce- – O tak! Żołnierze z 25 BKP byli dobrze
śmy tam stałą bazę obsadzoną załogą, ra- sem zakończyła się rozpoczęta z wielkimi obeznani w sytuacji, ale dla ludzi z 1 Dy-
dykalnie utrudniającą przeciwnikowi swo- problemami akcja „Unia rolnicza” prowa- wizji Zmechanizowanej w większości był
bodę manewrów. dzona na terenie całej prowincji. Zainwe- to chrzest bojowy. Nie ukrywam, że mieli
stowaliśmy miliony dolarów z funduszu spore problemy natury psychologicznej.
Jakie znaczenie miały bazy usytuowane CERP (Commander’s Emergency Respon- Widziałem, jak hartowała się ta stal, ale
w mieście? se Program), poczynając od zakupu nawo- wcale nie było powiedziane, że musi się
– Strategiczne. Bazę JSS II budowaliśmy zów, poprzez sprzęt, szkolenia, budowę zahartować i nie pęknie. Mimo zbliżania
pod ogniem, w trakcie walk, w czasie gdy struktur rolnych. Nasze CIMIC i G9 po- się często do granic możliwości, duch się
mieliśmy największe problemy. Kosztowa- przez to działanie, oraz wiele innych, przy- nie złamał. 
ła nas kilku rannych, łącznie z pilotami. czyniły się zdecydowanie do sukcesu całej
Szczęściem wiszące nad miastem amery- misji. Projekt „Unia rolnicza” powstał już Rozmawiał Piotr Bernabiuk

nr 12/2008 Polska Zbrojna 17


AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
CZY BRAKI KADROWE w dywizji
mogą zmniejszyć liczbę zadań szkoleniowych?

Polowanie
na szeregowych BOGUSŁAW POLITOWSKI

Wstrzymanie poboru i trudności w pozyskaniu odpowiedniej liczby szeregowych zawodowych


oraz nadterminowych mogą spowodować, że niedługo 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej
będzie miała olbrzymie kłopoty z wykonaniem wszystkich zadań.
ok 2007 był rokiem dreptania płk dr Adam Duda, szef wydziału G-1 ppłk terminowymi niż inne. Co do nadtermi-
w miejscu – mówią sztabowcy. Do Mieczysław Furmanowicz, szef Wydziału nowych, to owszem, wielu żołnierzy po
korpusu szeregowych zawodowych Współpracy Cywilno-Wojskowej ppłk Ce- zakończeniu służby zasadniczej pozosta-
przyjęto w 11 Lubuskiej Dywizji zary Kiszkowiak, p.o. szefa Wydziału je w wojsku. Podpisują kontrakty w na-
Kawalerii Pancernej zaledwie o sto Wychowawczego kpt. Mirosław Buda dziei, że szybko znajdą się dla nich eta-
osób więcej, niż z niego ubyło. Z różnych oraz rzecznik prasowy dowódcy dywizji ty żołnierzy zawodowych. Procedury by-
względów, głównie socjalnych i mieszka- mjr Marek Zieliński. wają jednak wydłużane i wielu, nie mo-
niowych, około 300 szeregowych podzię- gąc się doczekać zmiany statusu, a tym
kowało za pracę w armii, a do służby uda- PUSTKA PO POBORZE samym poprawy uposażenia, rezygnuje
ło się przyjąć tylko 400. Obecnie ponad Szacuje się, że z chwilą wstrzymania ze służby. W dywizji podczas ostatniego
700 etatów czeka na obsadzenie. Jeśli re- wcielania poborowych do jednostek w dy- zwolnienia do rezerwy z ponad tysiąca
sort szybko czegoś nie zrobi, jednostki bę- wizji może zabraknąć około 5 tys. żołnie- żołnierzy służby zasadniczej109 zdecy-
dą miały olbrzymie kłopoty z wykonywa- rzy. Nikt w Żaganiu nie wierzy, że będzie dowało się pozostać w wojsku. Wszyscy
niem zadań. Największe problemy będą możliwe nagłe, wręcz automatyczne uzu- są dobrymi specjalistami i żołnierzami.
tam, gdzie jeszcze nie rozpoczęto proce- pełnienie pododdziałów tyloma ludźmi. Teraz ważne jest stworzenie im godnych
su uzawodawiania. W najlepszej sytuacji Cały proces rozpisano na lata 2008–2012. warunków służby i możliwości szybkie-
są brygady 10 i 17. Dotychczas, jeśli cho- Co jednak będzie się działo w tym czasie? go przejścia na zawodowstwo, aby
dzi o limity, były one uprzywilejowane. Czy zmniejszy się liczba zadań szkolenio- poprzez różne biurokratyczne ogranicze-
Za jakiś czas i tam zacznie jednak brako- wych i związanych z misjami? Tego nikt nia i bark limitów za jakiś czas ich nie
wać ludzi. nie wie. stracić.
Podczas treningu sztabowego w Żaga- Warto zaznaczyć, że mowa jest o dywi- Bywają także inne przeszkody. Do-
niu na temat problemów kadrowych roz- zji sztandarowej, która dotychczas dosta- wódca 34 Brygady Kawalerii Pancernej
mawiali z nami najbardziej kompetentni wała więcej etatów do obsadzenia szere- zapewnia, że mógłby od razu przyjąć na
w tej dziedzinie: szef sztabu dywizji gowymi zawodowymi i żołnierzami nad- etaty szeregowych zawodowych około

18 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA || | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
EKSPERT

Gen. dyw.
Paweł Lamla,
dowódca
11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej:
– Połączenie wysiłku administracji
wojskowej, dowódców jednostek
wojskowych, lokalnej społeczności,
przy jednoczesnym stworzeniu
czytelnych mechanizmów organiza-
cyjnych, finansowych i socjalnych
musi dać wymierny efekt zintensyfi-
kowania naboru do służby zawodo-
wej. Moje ostatnie spotkanie
z marszałkiem województwa lubu-
skiego w sposób jednoznaczny poka-
BOGUSŁAW POLITOWSKI

zało duże zainteresowanie i poparcie


władz samorządowych dla tej proble-
matyki w naszym regionie, czego
ALEKSANDER RAWSKI

dowodem jest zaproszenie mnie


na najbliższy Konwent Starostów
i Konwent Burmistrzów województwa
lubuskiego. LICZNE AKCJE promocyjne zaplanowane w 11 Dywizji Kawlerii Pancernej mają zachęcać do podej-
mowania służby w korpusie szeregowych zawodowych.

50 osób. Nie przyjmuje, ponieważ nie ma siącach żegna się z armią i odchodzi – mó- studiów, w innym przypadku pokrycie
w jednostce etatów. Wolne owszem są, ale wią sztabowcy. – Zdaniem oficerów, po- kosztów leczenia kogoś z rodziny czy po-
w 10 i 17 brygadzie, gdzie brakuje chęt- winno się do umów wprowadzić jakieś moc w zagospodarowaniu nowego miesz-
nych. Chyba najwyższy czas zmienić od- klauzule, aby szeregowy rezygnujący z ar- kania. Za takie świadczenia szeregowy
górne zarządzenia i uelastycznić zasady mii zbyt szybko zwracał wojsku część kosz- podpisywałby kontrakt na długotrwałą
naboru i przydzielania limitów. O ile w in- tów jego zatrudnienia. Konieczność ponie- sumienną służbę z adnotacją o zwróce-
nych brygadach limitów się nie wykorzy- sienia wydatków związanych z rezygnacją niu zainwestowanych przez armię pienię-
stuje, o tyle w 34 Brygadzie, jak na razie, byłaby dla wielu swoistym hamulcem dzy, jeśli zdecyduje się zakończyć służ-
stawia się na żołnierzy nadterminowych. przed odejściem. bę przed terminem.
Trzeba sobie uzmysłowić, że z chwilą Patrząc jednak z drugiej strony, zatrzy- Jeśli już mowa o mieszkaniu, to może
zawieszenia poboru i zakończenia wciela- mywanie na siłę w jednostce kogoś, ko- być ono bardzo ważnym argumentem za
nia do wojska żołnierzy służby zasadniczej mu służba wojskowa nie odpowiada, mo- wstąpieniem do wojska. Samo miejsce in-
nie będzie kogo pozyskiwać na etaty żoł- że przynosić tylko odwrotny skutek. Czło- ternatowe w pokoju dwuosobowym to tro-
nierzy nadterminowych. Wyschnie źródeł- wiek taki może destabilizować pracę pod- chę zbyt mało dla młodego człowieka, któ-
ko uzawodawiania, z którego dotąd czer- oddziału, wprowadzać niepotrzebne za- ry jest w wieku, gdy myśli się poważnie
pano. Jeśli do tego nie zmieni się warun- mieszanie i obniżać jakość wykonywa- o założeniu rodziny.
ków proponowanych szeregowym zawo- nych zadań. Gdyby taki system motywacyjny dzia-
dowym i ich nabór nie zwiększy się zasad- łał, można przypuszczać, że w roku ubie-
niczo, koszary zaczną świecić pustkami. W 11 LUBUSKIEJ DYWIZJI głem obsadzono by w dywizji ponad
KAWALERII PANCERNEJ 500 wolnych etatów, które niestety nadal
UMOWA W JEDNĄ STRONĘ pozostają wolne.
Trzystu szeregowych zawodowych W KORPUSIE SZEREGOWYCH Żagańskim pancerniakom z pomocą
w ubiegłym roku przerwało służbę i ode- ZAWODOWYCH PEŁNI SŁUŻBĘ w kwestiach mieszkaniowych chcą przyjść
szło z wojska. Przyczyną były najczęściej władze miasta. Jest pomysł budowania
względy finansowe i brak perspektyw na
PONAD 2 TYS. ŻOŁNIERZY. mieszkań dla wojskowych, za które część
otrzymanie mieszkania. Oficerowie szta- NA OBSADZENIE OD ZARAZ opłaty czynszowej pokrywałyby władze lo-
bu dywizji ubolewają, że umowy podpisy- CZEKA 700 ETATÓW kalne. Jak zapewnia burmistrz Sławomir
wane podczas przyjęcia szeregowych do Kowal, już w marcu będzie gotowy pro-
służby zawodowej nie są bardziej rygory- Jedyną szansą na pozyskanie do wojska jekt, który zostanie przedstawiony stronie
styczne. Przypominają umowy jednostron- wysokiej klasy fachowców, ludzi odpo- wojskowej.
ne, w których armia zobowiązuje się do wiedzialnych, którzy z zaangażowaniem
wielu rzeczy, a szeregowy nie musi gwa- będą wykonywać swoje obowiązki, jest POMOC MILE WIDZIANA
rantować niczego. stworzenie systemu motywacji. Zdaniem Poszukiwania potencjalnych żołnierzy
– Musimy szeregowego umundurować oficerów sztabu 11 Dywizji, żołnierz mu- zawodowych, organizowanie dla nich eg-
i zgodnie z przepisami wyposażyć. Często si wiedzieć, że za sumienną służbę do- zaminów kwalifikacyjnych i zatrudnia-
bierze on udział w różnych kursach i szko- staje oprócz pensji odpowiednią gratyfi- nie pozostaje obecnie w gestii jednostek.
leniach. Słowem, wojsko inwestuje spore kację. Podobnie jak w innych armiach Czy powinno tak być? Oficerowie szta-
pieniądze w człowieka, który po kilku mie- NATO, raz może to być finansowanie bu dywizji uważają, że system należało-

nr 12/2008 Polska Zbrojna 19


AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
by zmienić. Ich zdaniem propagowaniem
zawodu wojskowego czy kampaniami re- waszym zdaniem
Budujemy od dołu
krutacyjnymi powinny zajmować się wo-
jewódzkie sztaby wojskowe oraz wojsko-
we komendy uzupełnień. Jednostki ope-
racyjne co najwyżej powinny sporadycz- Z wielkim zainteresowaniem przeczytałem artykuł „Zdobyć kolejny szczyt”
nie wspierać te instytucje (dostarczając („PZ” nr 9/2008). Jestem zwolennikiem umacniania korpusu podoficerskiego,
ludzi i sprzęt). ale w tym przypadku po raz kolejny jestem rozczarowany. Ponownie więc
Zdaniem kawalerzystów z Żagania, po- zwracam uwagę na konieczność budowania korpusu od dołu.
zyskany z cywila szeregowy zawodowy
powinien najpierw trafiać do jednego z Akademia podoficerska? Zgoda, dałby większą rozpiętość w stopniach, a szkoła na-
ośrodków szkolenia, gdzie otrzymałby ale czy na pewno powinna powstać brałaby większego znaczenia. I tu powinno być po-
umundurowanie i odbył wszelkie szko- przy Akademii Obrony Narodowej? le dla komendanta szkoły, żeby naprawdę coś
lenia specjalistyczne. Dopiero stamtąd, A czemu nie stworzyć centrum szkolenia podofi- zmienić, a nie wprowadzać pośrednie środki, jak
jako pełnowartościowy żołnierz, powi- cerów, zamiast podoficerskiej szkoły zawodowej, dodatek dla dowódców kursów. Oczywiście, oni
nien trafiać do jednostki operacyjnej na np. w Poznaniu? będą zadowoleni, ale czy o to chodzi? Przecież
swoje stanowisko pracy. I kto miałby się tam kształcić? Czy dzisiejsi po- w US Army sierżant major w akademii nie zarabia
W czasach, kiedy wprowadza się eks- mocnicy, ludzie często z przypadku, czy ich na- wcale więcej niż żołnierz z takim samym stopniem
perymentalne WOG-i, z dowódców zdej- stępcy? Obecnie w brygadzie zmechanizowanej w jednostce.
muje wszelkie zbędne obowiązki, taki tylko komendant ochrony ma grupę U-9. Czy ta- Wskażmy najpierw drogę kariery szeregowym zawo-
system byłby najwłaściwszy. Tymcza- ka ma być droga na szczyt? Przecież nie ma mo- dowym i młodym kapralom. Jednocześnie nie zapo-
sem, oficerowie sztabu żagańskiej dywi- delu płynnego przebiegu służby, są dziury w łań- minajmy o podoficerach z 12–20-letnim stażem,
zji są świadomi tego, że jeśli sami nie cuchu kariery. Dowódca drużyny starszy kapral którzy są dowódcami drużyn i pomocnikami
zajmą się tym problemem, to bierne ma U-3, następnie pomocnik dowódcy plutonu, dowódców plutonów, często po 10 lat, i odbyli po
oczekiwanie nic tu nie pomoże. Dlatego młodszy chorąży – U-7, a pomocnik dowódcy dwie–trzy misje bojowe. To ostatni dzwonek, aby ich
prowadzenie kampanii rekrutacyjnej jest w jednostce, starszy chorąży sztabowy – U-10. odpowiednio wykorzystać, i to nie oni powinni być
jednym z priorytetów dowództwa i szta- Przypomina to wspinanie się bez odpowiedniego w niedalekiej przyszłości pomocnikami dowódców,
bu dywizji. przygotowania, od razu na szczyt. nie tylko jednostek, ale również uzawodowionych
W 11 Dywizji w promocję i kampanie Mam wielki szacunek dla pomocników dowód- batalionów i kompanii, bo to oni mają kwalifikacje,
propagujące służbę w korpusie szerego- ców w jednostkach i wyżej, również dla pana by zdobywać najwyższe szczyty.
wych zawodowych będzie zaangażowa- st. chor. Andrzeja Wojtusika. Dzięki wszystkim za Tu liczy się model przebiegu służby i oddzielenie
nych w tym roku wielu ludzi. Planuje się pomysły. Apeluję jednak po raz kolejny – obudź- drogi dowódczej od logistyczno-sztabowej. Jeśli
spotkania w szkołach oraz z mieszkańca- cie się i zejdźcie na ziemię, do najniższego szcze- kogoś urazimy, to trudno. Tak zrobiono w najlep-
mi wszystkich miast i miasteczek w rejo- bla, bo jeszcze nikt nie wszedł na szczyt, zanim szych armiach, idźmy więc tą drogą, dla naszych
nie stacjonowania dywizji. Odbędzie się nie zdobył pagórka, potem średniej góry. A prze- następców, dla naszego korpusu. Nie mówmy
kilkaset takich akcji, a przeprowadzi je cież Akademia to Himalaje korpusu. przy tym, że nie ma pieniędzy na nowe stanowi-
13 specjalnie przygotowanych zespołów. To prawda, jest ona potrzebna, ale nie od razu. ska, tylko, że są one niezbędne. Przy powoływa-
Oficerowie wydziału wychowawcze- Może lepiej najpierw wprowadzić czterostopniowy niu nowych departamentów, zespołów przy
go oraz prasowego będą brali także udział system szkolenia – na dowódcę wozu, dowódcę Sztabie Generalnym, stanowisk dla pułkowników
w targach pracy oraz innych cywilnych drużyny, pomocnika dowódcy plutonu, chorążego i generałów, uznaje się, że są one konieczne.
przedsięwzięciach związanych z pozy- kompanii. I wtedy dopiero Akademia szkoliłaby na A my mamy się trzymać limitów? Ciężko jest ko-
skiwaniem pracowników. Sztab dywizji pierwsze stanowisko pomocnika dowódcy. goś przekonać, że musi być w etacie dowódca
utrzymuje stałe kontakty z urzędami pra- Szkolenie wielostopniowe odbywałoby się syste- wozu? Przecież misja w Afganistanie pokazała tę
cy na swoim terenie oraz z urzędem mar- mem zakładkowym, kaprali niech szkoli sierżant, konieczność.
szałkowskim województwa. starszych kaprali starszy sierżant itd. Taki system Z pozdrowieniami podoficer Wojsk Lądowych
Jednak, gdy mowa o tych działaniach,
zawsze powtarza się jedno pytanie. Czy
Departament Wychowania i Promocji po zaprzestaniu wcielenia z poboru for- oficerskich, a w szczególnych wypadkach
Obronności – instytucja powołana do te- ma ta przestałaby istnieć. z zasobów żołnierzy rezerwy.
go typu spraw – nie powinien za pomo- W terenie na każdym kroku słyszy się
cą telewizyjnych spotów oraz reklam ra- BRAKUJE SZEREGOWYCH w jednostkach o braku lekarzy, braku spe-
diowych, docierających do największej Trzeba przyznać, że dla wojskowych de- cjalistów z różnych dziedzin logistycznych.
rzeszy odbiorców, propagować central- cydentów od spraw kadrowych coraz gło- Tego stanu rzeczy nie zmieni się na szcze-
nie wojska jako potencjalnego praco- śniej powinien brzmieć dzwonek ostrze- blu dywizji. Aby poprawić sytuację, po-
dawcy? Czy nie byłoby to w ogólnym gawczy. Jeśli do wakatów w korpusie sze- trzebne są pilne rozwiązania systemowe,
rozrachunku działanie tańsze i bardziej regowych zawodowych dodamy ponad m.in. w dziedzinie szkolnictwa wojskowe-
efektywne? Tak właśnie działa policja sto wakatów oficerskich w dywizji i kilka- go. Istnieje także potrzeba wprowadzenia
i być może z niej powinno brać przykład set podoficerskich, to jak ma wyglądać systemu motywacyjnego. Bazowanie pod-
wojsko. przyszłość tego związku taktycznego, na- czas pozyskiwania chętnych na stereotypo-
Jednostki wojskowe zajmowałyby się szej profesjonalnej armii? Zdaniem ka- wym rozumieniu patriotyzmu, przeżycia
wówczas jedynie pozyskiwaniem kandy- drowców dywizji problemów nie powinno przygody czy uroku munduru to stanow-
datów do służby zawodowej spośród wła- być jedynie z korpusem podoficerów. Na- czo za mało. 
snych żołnierzy służby zasadniczej. bór na te stanowiska prowadzony jest wśród Napisz do autora:
Trwałoby to jeszcze przez rok 2009, gdyż szeregowych z wykorzystaniem szkół pod- boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl

20 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 12/2008 Polska Zbrojna 21


WOJSKO NATO

Gen. Franciszek
Gągor

CZAS NA ZM
Zmiana koncepcji strategicznej sojuszu, z którą mamy obecnie do czynienia, musiała spowodować
konieczność niemal całkowitej przebudowy sił zbrojnych państw członkowskich. Musi minąć jeszcze
kilka, a może nawet kilkanaście lat, zanim NATO zmieni się tak, by było w stanie zachować miano
najsprawniejszego i najbardziej skutecznego sojuszu wojskowego w historii.

W ostatnim dziesięcioleciu w strategii W związku z tymi zmianami Siły Zbroj- Utrzymywanie równowagi między roz-
sojuszu północnoatlantyckiego zaszły fun- ne RP są rozwijane z troską o zachowanie wojem jednostek o pełnych zdolnościach
damentalne zmiany. Nowa koncepcja stra- właściwych proporcji między zdolnościa- ekspedycyjnych a rozwojem jednostek
tegiczna przyjęta w Waszyngtonie w kwiet- mi wojskowymi niezbędnymi do operacji z ograniczonymi tego typu możliwościami
niu 1999 r., decyzje podjęte na szczytach o charakterze ekspedycyjnym a zdolnościa- odbywa się przy zachowaniu troski o udział
NATO w Pradze i Rydze oraz kolejne wy- mi zapewniającymi realizację pozostałych w operacjach NATO, z których najtrudniej-
tyczne ministerialne zasadniczo zmieniły zadań wynikających z naszej strategii woj- sza jest ta w Afganistanie. W praktyce re-
wymagania stawiane przed siłami zbrojny- skowej. Przyświeca nam filozofia, że Siły alizujemy to nie tylko naszym rosnącym za-
mi państw członkowskich. Charakter tych Zbrojne RP jako całość muszą być zdolne angażowaniem w operacje, ale także dąże-
zmian najkrócej można określić jako odej- do wykonywania pełnego spektrum zadań. niem do osiągnięcia przez Wojska Lądowe
ście od pasywnej obrony terytorium man- Nie oznacza to jednak, że każda jednostka określonych swego czasu przez lorda Ro-
datowego NATO za pomocą statycznych musi być do tego przygotowana. Dbamy bertsona wskaźników dostępności sił.
sił zbrojnych na rzecz aktywnego reagowa- o odpowiedni rozwój poszczególnych kom-
nia na zagrożenia dla wspólnoty transatlan- ponentów i zawartych w nich modułów, AKTYWNI
tyckiej, także poza obszarem odpowie- które często na zasadzie synergii zapew- Polska przywiązuje szczególną wagę do
dzialności wynikającym z treści traktatu niają nam odpowiedni poziom zdolności rozwoju sojuszniczych Sił Odpowiedzi
waszyngtońskiego. niezbędnych do wykonania zadań. NATO. Obecnie jest to praktycznie jedyne

22 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

giczny, ale siły odwodu strategicznego nig-


dy nie zastąpią Sił Odpowiedzi.
WOJSKO PRZEDE WSZYSTKIM
Istotnym dylematem jest charakter jed-
nostek ekspedycyjnych. Doświadczenia
wyniesione z Afganistanu i innych opera-
cji sojuszniczych wskazują, że osiągnię-
cie zakładanego celu strategicznego nie
jest możliwe bez szerokiego wachlarza
działań stabilizacyjnych i rekonstrukcyj-
nych. Są to zadania wybiegające poza do-
tychczasowy zakres zadań sił zbrojnych.
Rodzi się pytanie, czy wszystkie muszą
być wykonywane przez wojsko i czy część
obecnych jednostek nie powinna zmienić
charakteru.
Tworzenie odrębnego komponentu jed-
nostek przygotowanych wyłącznie do za-
dań stabilizacyjnych i rekonstrukcyjnych
nie jest zasadne. Dopuszczalne są tylko nie-
wielkie jednostki, dodatkowo specjalizują-
ce się w wykonywaniu niektórych zadań,
ale niewyręczające np. sił policyjnych czy
też innych struktur narodowych, pozarzą-
dowych bądź międzynarodowych. Powin-
niśmy poszukiwać procedur harmonizują-
cych działania wszystkich uczestników da-

ZMIANY
nej operacji, a nie zastępować część z nich
jednostkami wojskowymi.
Zadania przewidywane dla NATO w no-
wej koncepcji strategicznej zostały już daw-
no zdefiniowane, chociaż ich zbiór powięk-
sza się systematycznie w wyniku doświad-
czeń z operacji i pojawiania się nowych za-
grożeń. Oceniając ogólnie dostosowywa-
nie się do nowych wyzwań i zadań, moż-
na stwierdzić, że sojusz znajduje się wciąż
przed przełomem w tej sprawie, mimo że
NATO (2)

w ostatnich latach dokonał się postęp. Nie


do mnie należy ocena politycznych przy-
narzędzie szybkiego reagowania sojuszu. sowa zmiana sposobu kompletowania rze- czyn wolniejszego, niż jest to możliwe,
Jednocześnie dla wielu krajów jest to waż- czonych sił. Prace nad tymi zmianami do- tempa zmian i mniejszego, niż można by
ne koło napędowe transformacji sił zbroj- biegają końca i kolejna rotacja Sił Odpo- oczekiwać, zaangażowania w ten proces
nych. Polska aktywnie uczestniczyła wiedzi NATO powinna działać zgodnie niektórych państw członkowskich. Naj-
w opracowaniu koncepcji użycia tych sił, z nowymi zasadami i procedurami. groźniejsza dla wojskowej efektywności 
a następnie w jej wdrożeniu. Praktycznym Mając na uwadze szczególną rolę Sił Od-
tego wyrazem był udział naszego kontyn- powiedzi NATO, Polska stoi na stanowi-
gentu w operacji niesienia pomocy ofia- sku, że zmiany wprowadzone w procesie
rom trzęsienia ziemi w Pakistanie. ich kompletowania mają charakter tymcza-
Od początku budowy Sił Odpowiedzi sowy, a koncepcja ich wykorzystania się
NATO były trudności z ich odpowiednim nie zmieni. Powinny one zachować rolę ka-
ukompletowaniem. Narastały one w miarę talizatora transformacji i szkoły interope-
zwiększania liczebności tych sił w kolej- racyjności. Inaczej wskaźnik wielonarodo-
nych rotacjach i wraz z rosnącym zaanga- wości sił wydzielanych do operacji może
żowaniem państw członkowskich w bieżą- zacząć spadać.
ce operacje. Potrzeby związane z operacją Siły odwodowe nie mogą być rozwijane WOJSKA PAŃSTW SOJUSZU są obecnie wy-
dzielane do Sił Odpowiedzi oraz odwodów stra-
w Afganistanie, utrzymujące się zaanga- kosztem Sił Odpowiedzi NATO. Istnieje tegicznego i operacyjnego. Większość państw
żowanie militarne wielu państw w Iraku, bowiem zbyt duże ryzyko operacyjne po- NATO wydziela siły także do operacji Unii
rozwój zdolności wojskowych UE – to zbawienia tych sił odpowiednich zdolno- Europejskiej i do grup bojowych, a niektóre
wszystko spowodowało, że Siły Odpowie- ści bojowych lub nadmiernego wydłuże- uczestniczą w operacjach koalicyjnych i prowa-
dzi NATO utraciły priorytetowe znaczenie nia czasu, w którym te zdolności osiągają. dzonych pod flagą ONZ. Paradoksalnie, dzisiaj
dla niektórych państw sojuszu. Jedynym Wynika to z tego, że Siły Odpowiedzi mo- sojusz jest bardziej aktywny wojskowo niż pod-
czas zimnej wojny.
rozsądnym wyjściem okazała się tymcza- gą być wykorzystane jako odwód strate-

nr 12/2008 Polska Zbrojna 23


AAAAAAA NATO
WOJSKO AAAAAAAA
i spoistości sojuszu jest możliwość podzia- działania przy zespolonych w jedną ca- liczyć dopiero za kilka, a może nawet kil-
łu jego sił zbrojnych na grupy, między któ- łość systemach rozpoznania, dowodzenia kanaście lat.
rymi współdziałanie może być utrudnione i wyboru celów, czyli prowadzenia ope- Jeśli chodzi o nowe zagrożenia, Polska
lub niekiedy niemożliwe ze względu na racji w środowisku sieciocentrycznym. szczególną uwagę poświęca tym, które są
zbyt duże różnice technologiczne w uzbro- związane z atakami cybernetycznymi. Jest
jeniu i wyposażeniu, przekładające się na WSPÓLNY WYSIŁEK także zainteresowana bezpieczeństwem
odmienne koncepcje działania czy stoso- Ze zrozumiałych powodów nie jesteśmy energetycznym kraju. Obecnie jesteśmy na
wane procedury. w stanie własnymi siłami zapewnić sobie etapie opracowywania koncepcji, które
Spośród kilku grup zdolności sojuszu Si- wszystkich niezbędnych zdolności. Stąd określą kierunki dalszego działania. O ile
ły Zbrojne RP szczególną uwagę poświę- nasze poparcie dla wielonarodowych prace w obszarze obrony przed atakami
cają tym, które są niezbędne do szybkie- programów, których pomyślna realiza- w cyberprzestrzeni przebiegają harmonij-
go rozwinięcia wojsk na teatrze operacji, cja powinna zaowocować utrzymaniem nie, o tyle w obszarze bezpieczeństwa ener-
długotrwałego wykonywania zadań w wa- przewagi technologicznej sojuszu nad getycznego pojawiają się różnice zdań
runkach ograniczonej możliwości korzy- ewentualnymi przeciwnikami. Dlatego o fundamentalnym znaczeniu. Zasadniczą
stania z zasobów miejscowych, skutecz- też włączyliśmy się do systemu kiero- linię podziału tworzą poglądy na zakres za-
dań sił zbrojnych w tej dziedzinie. Ze
względu na istotne rozbieżności stanowisk
do dalszych prac zakwalifikowano wszel-
kie działania służące obronie linii komuni-
kacyjnych surowców energetycznych. Pol-
ska ma nadzieję, że w przyszłości zakres
ten się poszerzy.
Zmiana koncepcji strategicznej spowo-
dowała wzrost aktywności sojuszu. Zasad-
niczym przedsięwzięciem są operacje re-
agowania kryzysowego, misje szkoleniowe,
działania rekonstrukcyjne, a także współ-
praca z krajami partnerskimi, prace w ra-
mach Dialogu Śródziemnomorskiego i Ini-
cjatywy Stambulskiej. Wojska państw so-
juszu są obecnie wydzielane do Sił Odpo-
wiedzi oraz odwodów strategicznego i ope-
racyjnego. Większość państw NATO z tej
samej puli jednostek wydziela siły także do
US DOD

operacji UE i do grup bojowych, a niektó-


POLSKA aktywnie uczestniczyła w opracowaniu koncepcji użycia Sił Odpowiedzi NATO, a następnie re – w tym Polska – uczestniczą dodatko-
w jej wdrożeniu. Praktycznym tego wyrazem był udział naszego kontyngentu w operacji niesienia wo w operacjach koalicyjnych i prowadzo-
pomocy ofiarom trzęsienia ziemi w Pakistanie. nych pod flagą ONZ. Paradoksalnie, sojusz
jest bardziej aktywny wojskowo dzisiaj niż
ności działań i właściwego ich zabezpie- podczas zimnej wojny.
czenia oraz wywalczenia przewagi infor-
Z JEDNEJ STRONY, WZRASTA Wydawałoby się, że rosnącemu zaanga-
macyjnej. ZAPOTRZEBOWANIE NA żowaniu powinno towarzyszyć odpowied-
Jeśli chodzi o pierwszą sprawę, nasz wy- DOBRZE WYSZKOLONE, nie zwiększenie budżetów wojskowych
siłek skupiamy na pozyskaniu właściwego państw NATO, wyrażające się wzrostem
uzbrojenia i wyposażenia jednostek o cha- NOWOCZEŚNIE WYPOSAŻONE procentowym wydatków na obronność.
rakterze ekspedycyjnym oraz zapewnie- SIŁY ZBROJNE, A Z DRUGIEJ, Tak jednak nie jest. Poza małymi wyjątka-
niu ich przerzutu do rejonu operacji. Na mi mamy do czynienia z sytuacją odwrot-
miarę naszych potrzeb rozwijamy lotnic- NIE TOWARZYSZY TEMU ną. Większość krajów NATO zdecydowa-
two transportowe i uczestniczymy w wie- ODPOWIEDNI DO POTRZEB ła się na tzw. dywidendę pokojową po za-
lonarodowych inicjatywach służących po- WZROST BUDŻETÓW kończeniu zimnej wojny, czyli na poważne
zyskaniu zdolności przerzutu drogą po- zmniejszenie wydatków na siły zbrojne.
wietrzną ładunków wielkogabarytowych. OBRONNYCH Z jednej strony, wzrasta więc zapotrzebo-
Kwestie związane z drugą grupą zdolno- wanie na dobrze wyszkolone, nowocześnie
ści skutkują wieloma przedsięwzięciami wania obroną powietrzną; jesteśmy ak- wyposażone siły zbrojne, zdolne do prowa-
związanymi z logistyką i zabezpiecze- tywni w programach: AGS, obrony ra- dzenia różnorodnych, długotrwałych ope-
niem bojowym wojsk. Jeśli chodzi o trze- kietowej teatru działań i sieciocentrycz- racji, a z drugiej, nie towarzyszy temu od-
cią grupę zdolności, najwięcej uwagi po- ności (NATO Network Enabled Capabi- powiedni do potrzeb wzrost budżetów
święcamy pozyskiwaniu środków precy- lity – NNEC); uczestniczymy także w tych obronnych. Te swoiste nożyce rozwierają
zyjnego rażenia celów lądowych, po- inicjatywach, które gwarantują podniesie- się coraz bardziej, czego wyrazem są wzra-
wietrznych i morskich oraz ich odpowied- nie efektywności działania głównie dzię- stające niedobory zarówno personelu, jak
niemu wykorzystaniu. Istotną rolę odgry- ki ujednoliceniu takich koncepcji i pro- i uzbrojenia oraz sprzętu. 
wa cały kompleks przedsięwzięć o wyso- cedur, jak np. inicjatywa sił specjalnych
kim priorytecie, zapewniających w przy- czy program logistyki wielonarodowej. Generał Franciszek Gągor jest szefem
szłości naszym siłom zbrojnym zdolność Na efekty tych działań możemy jednak Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

24 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 5/2007 Polska Zbrojna 25


WOJSKO SZKOLENIE
Do Afganistanu pojadą także saperzy z 2 BSap. Razem z nimi, co też jest nowe, Ramzes, Ares JAKUB
i Denzel – owczarki alzackie, których zadaniem będzie wykrywanie materiałów wybuchowych. CZERMIŃSKI

Ćwiczeniami
„Bagram III”
żołnierze
przygotowujący
się do misji
w Afganistanie
zakończyli
szkolenie. Na
poligonie
w Wędrzynie
oceniono zgranie
pododdziałów
w działaniach
bojowych
i procedurach
sztabowych.

GOTOWI NA W
EKSPERT

Ppłk Marcin
Szymański,
dowódca Polskiej
Grupy Bojowej:

– W skład PGB wchodzą trzy wzmoc-


nione kompanie – zespoły bojowe.
W każdym z nich są dwa plutony zmo-
toryzowane, pluton szturmowy, pluton
ogniowy, pluton ochrony oraz elementy
zabezpieczenia. Ponadto mamy kilka
elementów rozpoznawczych, specjali-
stów CIMIC oraz grupę działań psycho-
logicznych. Działalność PSYOPS-u pole-
ga na kreowaniu pozytywnej atmosfery
wokół afgańskich władz, sił bezpieczeń-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (3)

stwa oraz naszej obecności w tym kra-


ju. Prowadzimy działania na kilku płasz-
czyznach, współpracujemy z lokalnymi
mediami i rozpowszechniamy materia-
ły propagandowe – ulotki, plakaty, au-
dycje radiowe.

26 Polska Zbrojna nr 12/2008


ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

rzygotowanie do III zmiany PKW tywności terrorystów, którą zapowiada- EKSPERT


Afganistan rozpoczęto w macie- ją eksperci. – Nie kalkuluję w ten spo- Gen. broni
rzystych jednostkach, gdzie zgry- sób, że zmiana zimowa ma łatwiej, a wio-
wano drużyny i plutony. Wyjeż- senna trudniej. Jestem świadomy ryzy-
Waldemar
dżający zapoznali się m.in. z prowadze- ka, ale pora roku nie ma dla mnie zna- Skrzypczak,
niem operacji stabilizacyjnych i procedu- czenia – dodaje. dowódca Wojsk
rami ISAF. W Wędrzynie od 18 lutego Pol- Także sposób kompletowania uczestni- Lądowych:
ska Grupa Bojowa szkoliła się w działa- ków zmiany przeprowadzono z głową.
– Trzecia zmiana PKW Afganistan wej-
niach bojowych. Desant ze śmigłowca Właściwy był kierunek – od dołu. Dowód-
dzie jeszcze w rejon rozmieszczenia
wspierany przez pluton szturmowy „oczysz- cy drużyn wybrani przez dowódców plu-
zmiany drugiej, natomiast w trakcie jej
czał” budynek z terrorystów. Przeprowadzo- tonów sami dobierali żołnierzy. Z dużej
trwania dojdzie do konsolidacji.
no obronę bazy w taki sposób, że załoga wy- liczby chętnych wyłaniali tych, których Spodziewam się, że decyzja o wyborze
korzystała wszystkie środki ogniowe. możliwości znają i którym ufają. Taki sys- prowincji zapadnie po rekonesansie
tem zwiększa sprawność bojową zespo- szefa Sztabu Generalnego
Nowe rozwiązania łów i skraca czas zgrywania, a więc po- w Afganistanie. Być może trzeba bę-
W Polsce nie ma poligonu, który w peł- zostaje go więcej na właściwe szkolenie. dzie przenieść Narodowy Element
ni oddawałby sytuację terenową w Afgani- Wsparcia – musi on być tam, gdzie si-
stanie, mimo to w Wędrzynie przeprowa- Niezły sprzęt
ły główne, żeby móc je sprawnie za-
dzono szturm na wzgórze. Szef Szkolenia Żołnierze z 12 BZ i 6 BDSz szybko zna- bezpieczać. Jeśli chodzi o ćwiczenia
Wojsk Lądowych gen. dyw. Ryszard Soro- leźli wspólny język. Szturmani zapozna- „Bagram”, dla mnie ważne jest to, że
kosz zapowiedział, że dla lepszego odda- wali się z Rosomakami, musieli także za każdym razem dochodzą nowe ele-
nia warunków operacji w niedalekiej przy- wdrożyć system współdziałania z hum- menty, rozwiązania, żołnierze zgrywają
szłości wykorzystywane w Wędrzynie merami. – Początkowo, po różnych pu- się, ćwicząc nowe scenariusze
wzgórze zostanie oczyszczone z roślin. blikacjach prasowych, mieliśmy obawy – np. ataku na miejscowość do tej po-
W porównaniu z poprzednimi ćwicze- co do KTO, ale to niesamowity sprzęt ry nie ćwiczyliśmy.

WSZYSTKO
niami dodano nowy scenariusz. Patrol prze- – oceniają. Żołnierze ze Szczecina tak-

w wersji Medevac oraz wsparcia i trans-


portu, Mi-8, W-3 Sokół. Maszyny przy-
leciały z 25 Brygady Kawalerii Powietrz-
nej w Tomaszowie Mazowieckim i 49 Puł-
ku Śmigłowców Bojowych w Pruszczu
Gdańskim. – Śmigłowce odebraliśmy po
przygotowaniu pod kątem wysłania na mi-
sję. Najważniejszą część kwalifikacyjną
jeżdżający przez wioskę został zaatakowa- że poznawali nowe elementy – głównie już przeszły – mówi płk dypl. pil Dariusz
ny. Żołnierze ostrzelali budynki z Rosoma- współpracę ze wsparciem powietrznym Wroński, dowódca 25 BKPow.
ków i hummerów, a następnie spieszyli się i desantowanie. „Bagram” okazał się sukcesem pod
z pojazdów i zdobyli miejscowość. Istot- Po raz pierwszy PKW Afganistan bę- względem możliwości korzystania ze śmi-
nym elementem ćwiczenia były tarcze dzie dysponował Samodzielną Grupą głowców. Maszyny były do dyspozycji
symbolizujące cywilów. – Sprawdzamy, Wsparcia Powietrznego, w której skład żołnierzy od świtu do zmroku. – Dobrze,
czy podczas szturmu żołnierze nie rażą wejdą cztery szturmowe Mi-24 i cztery że wreszcie ktoś zauważył, że skoro ma-
ogniem obiektów cywilnych, i ich z tego transportowe Mi-17. Grupa zwiększy po- my element wsparcia powietrznego, to po-
rozliczamy – tłumaczył dowódca III zmia- tencjał bojowy PKW i częściowo unieza- winniśmy umieć go właściwie wykorzy-
ny gen. bryg. Grzegorz Buszka. leżni nas od transportu amerykańskiego. stać – ocenia jeden z ćwiczących żołnie-
Dzięki odpowiedniemu podejściu zgry- Śmigłowce będą także wykonywały za- rzy. Mi-17 Medevac średnio pięć godzin
wanie pododdziałów zajęło mniej czasu dania rozpoznawcze. Maszyny, załogi dziennie był w powietrzu. Kpt. Piotr Mło-
niż do tej pory. – Jedziemy swoją ekipą, i obsługa techniczna (ok. 200 osób) wy- dawski, dowódca załogi jednej z tych ma-
zwartym pododdziałem, a nie, jak dotych- lecą z kraju na przełomie lipca i sierp- szyn, tłumaczy: – Ćwiczymy z różnymi
czas – zbieraniną z kilkudziesięciu jedno- nia, po zapadnięciu decyzji o przejęciu grupami. Żołnierze, z którymi rozmawia-
stek. Nie musimy przez dwa miesiące po- przez PKW odpowiedzialności za jed- łem, bardzo to sobie chwalą. Muszą się
znawać ludzi i ich imion ani docierać się, ną prowincję i wybraniu miejsca na ba- oswoić z maszynami i nauczyć procedur,
co w przeszłości zabierało czas i opóźnia- zy techniczne. które mogą uratować im życie. 
ło właściwe szkolenie – mówi podoficer W ćwiczeniach w Wędrzynie wzięło Napisz do autora:
z 6 BDSz. Nie obawia się zwiększonej ak- udział kilka typów śmigłowców – Mi-17 jakub.czerminski@redakcjawojskowa.pl

PKW AFGANISTAN – CO, GDZIE, KIEDY


– dowódcą III zmiany PKW dowodził Brygadową Grupą Rozpoznawczego, – rotacja pododdziałów odbę-
Afganistan jest gen. bryg. Bojową. 2 Mazowieckiej Brygady dzie się na przełomie kwiet-
Grzegorz Buszka, zastępca – trzon zmiany wystawiły 12 BZ Saperów, 1 Brygady nia i maja.
dowódcy 16 Pomorskiej i 6 BDSz. Do Afganistanu wy- Logistycznej oraz specjaliści – łącznie III zmiana PKW
Dywizji Zmechanizowanej, jadą także żołnierze z Centralnej Grupy Działań Afganistan będzie liczyć
który na VII zmianie PKW Irak z 9 Warmińskiego Pułku Psychologicznych. ok. 1600 żołnierzy.

nr 12/2008 Polska Zbrojna 27


WOJSKO LUDZIE
ROMAN
PRZECISZEWSKI

Oddział Chirurgii Plastycznej, Rekon-


strukcyjnej i Leczenia Oparzeń w Central- WOJCIECH
nym Szpitalu Klinicznym MON w War- KICIŃSKI:
szawie najczęściej kojarzy się z jakimś dra- – Całe życie wyda-
matem, którego skutki można tu powstrzy- wało mi się, że pro-
szenie ludzi o po-
mać lub nawet więcej – zmniejszyć do mi- moc jest oznaką
nimum. – Zrobiliśmy wszystko, co było słabości. Teraz już
w naszej mocy. Dalsza pomoc ze strony wiem, że czasem
CSK nie jest już możliwa. Dlatego rodzi- to konieczność.
nie pacjenta udzieliliśmy wskazówek co
do dalszego postępowania...
– Przecież pan wie, doktorze, że ten pa-
cjent się nie poddaje, że nadal chce być ak-
tywny. Teraz sprawą numer jeden jest dla
niego przeszczep protez, umożliwiających
mu w miarę normalne życie.
– Już powiedziałem: rodzinie udzielili-
śmy niezbędnych wskazówek. Wspomnia-
nego przeszczepu może zaś dokonać je-
dynie wyspecjalizowany ośrodek chirur-
gii ręki. Więcej informacji nie mogę udzie-
lić, obowiązuje mnie tajemnica lekarska.
– Proszę więc powiedzieć tylko jedno:
czy Wojtek ma szanse na powrót do nor-
malnego życia?
– On ma doskonały umysł. Może więc
nadal myśleć, analizować, dyskutować,
uczyć się i uczyć innych. Na pewno jed-
nak dzięki protezom rąk pod każdym
względem byłby sprawniejszy. Nie byłby

POWRÓT DO ŻYC Po tragedii, jaką przeszedł, wielu by się załamało. Ale nie Wojtek. On się

inwalidą, którego życie jest mocno utrud-


Chce powrócić do pracy naukowej i normalnego życia
łał, że Kicińskiemu trzeba pomóc. Kiciń- pleksów. Po mało znanym liceum w ma-
nione – kończy rozmowę płk dr n. med. skiemu? Naszemu Wojtkowi? – nie mógł łym miasteczku, lecz z wiedzą, której po-
Wojciech Witkowski, kierownik Oddzia- pojąć Cudziło. Pobiegł, ile sił. Na kory- zazdrościć mogliby maturzyści z renomo-
łu Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej tarzu mijał innych. Wpadł wreszcie do wanych stołecznych szkół. Do tego, zarów-
i Leczenia Oparzeń CSK MON. laboratorium i chwycił chłopaka na rę- no podczas studiów magisterskich, jak
ce. Trzymał go tak niemal do czasu, gdy i obecnych, doktoranckich, dochodziło za-
Feralny dzień przybyli lekarze. angażowanie i pasja. Profesor Cudziło
Dr hab. inż. Stanisław Cudziło, kie- Sam już teraz nie wie – być może w tym wprowadzał go w nową, nie do końca jesz-
rownik zakładu w Instytucie Chemii momencie był w większym szoku niż Woj- cze znaną dziedzinę nauki – świat nano-
Wojskowej Akademii Technicznej, pa- tek. Kiciński bowiem – chociaż blady, technologii. – Nie znaczy to, że Wojtek
mięta tamten dzień doskonale. Był czwar- z bólem w oczach, bez obu rąk i jednego dał się poznać wyłącznie jako naukowiec-
tek 14 lutego. Dzień jak co dzień. Punk- oka – nie stracił przytomności. Coś chyba -samotnik. To chłopak otwarty na wszyst-
tualnie o ósmej rozpoczęły się zajęcia, mówił do swojego profesora. Tylko co? ko i wszystkich. Towarzyski, radosny
otworzono laboratoria. Wszystko w zgo- Sformułowanie „do swojego profesora” i dowcipny – dodaje jego promotor na stu-
dzie ze strukturą służbowo-naukowego to nie zwyczajowy slogan, tylko określe- diach doktoranckich.
dnia. I nagle... Była chyba ósma pięć- nie relacji między wykładowcą a bliskim Świat nanotechnologii faktycznie może
dziesiąt–ósma pięćdziesiąt pięć. Wybuch mu studentem. Cudziło zauważył Kiciń- fascynować. To już nie science fiction, ale
zmieszał się z krzykiem. Ktoś natych- skiego już na starcie. Chłopak wyróżniał też dziedzina jeszcze nie do końca pozna-
miast zadzwonił po pogotowie, ktoś wo- się spośród innych. Ze wsi, ale bez kom- na, mogąca otworzyć nowe, nieznane do-

28 Polska Zbrojna nr 12/2008


ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || | | || PRZEGLĄD
|| | PRASY
– PROFESOROWIE
Pomóżmy KRZYSZTOF
CZUPRYŃSKI

Wojtkowi I STANISŁAW CUDZIŁO


(NA DRUGIM PLANIE):
– O Wojtku nie można
mówić w czasie prze-
Wszyscy ludzie dobrej woli szłym. Przed nim jest
chcący wspomóc leczenie przecież całe dorosłe
życie, przyszłość two-
i rehabilitację doktoranta WAT rzona uporem i ambi-
Wojciecha Kicińskiego, który cją, a także kariera na-
ukowa...
14 lutego uległ tragicznemu
wypadkowi w laboratorium,
mogą dokonywać wpłat
na konto nr: wielkość orzecha laskowego do wielkości Czupryński, dziekan Wydziału Nowych
kuli ziemskiej. I teraz najważniejsze: je- Technologii i Chemii WAT, opowiada
41 1240 1037 1111 0010 żeli nanometr jednego materiału połączy o swojej niedawnej rozmowie z Kicińskim
1321 9362 się z nanometrem drugiego, to można uzy- w szpitalu. – Tomograf zagwarantował,
z dopiskiem: skać substancję, która będzie miała zupeł- że mózg mam w jak najlepszym porząd-
„Na leczenie i rehabilitację Wojciecha nie inne właściwości. Jakie? To już zale- ku – na dzień dobry zażartował chłopak.
Kicińskiego”. ży od woli eksperymentatora, o tym de- – Poinformowałem go, że Rada Wy-
cyduje kierunek doświadczeń. Pewne jest działu zadecydowała, że eksperyment,
Konto należy do: już natomiast to, że dzięki nanocząstkom którym się zajmował, należy pozostawić
Fundacja Dzieciom „Zdążyć z pomocą” można uzyskać dostęp do taniej energii na obecnym etapie. Zagwarantowałem
ul. Łomiańska 5, 01-685 Warszawa i taniego pożywienia, że najprawdopo- mu zarówno możliwość skończenia stu-
KRS: 0000037904 dobniej pozwolą one wyeliminować diów doktoranckich, jak i przyjęcie do
groźne choroby czy pracy w WAT. Pod
Na pomoc dla Wojtka można też przeka- odtworzyć środowisko Chłopak wyróżniał się dwoma warunkami:
zać 1 proc. podatku dochodowego, rozli- naturalne. I że bez wąt- że będzie tego chciał
czając się z urzędem skarbowym. W tym pienia będą mieć także spośród innych. Ze wsi, ale i że zgodę wyrazi go
celu wystarczy podać nazwę i numer KRS zastosowanie w prze- bez kompleksów. Po mało lekarz medycyny pra-
fundacji oraz nazwisko i imię podopiecz- myśle zbrojeniowym. cy – relacjonuje profe-
nego w rubryce „Inne informacje, w tym Udowadniali to m.in. znanym liceum w małym sor Czupryński.

YCIA
ułatwiające kontakt z podatnikiem”. właśnie profesor WAT miasteczku, lecz z wiedzą, Mija kolejny tydzień
Stanisław Cudziło i ro- od wybuchu. Lada
biący doktorat pod je- której pozazdrościć mogliby chwila Wojtek opuści
go kierunkiem Woj- szpital wojskowy przy
ciech Kiciński. maturzyści z renomowanych Szaserów i... co dalej?
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)

Ostatnie badania stołecznych szkół Pytanie to pojawia się


Wojtka dotyczyły „na- także podczas naszej
nostrukturalnych materiałów wybucho- rozmowy z Kicińskim. Wojtek mówi spo-
wych”. Wymagają one dziesiątek do- kojnie, powoli. Wie, że jego życie nigdy
nie poddaje. świadczeń i setek godzin spędzonych nie będzie już takie jak wcześniej. Wie,
w laboratorium. Kiciński – bazując na że powinien poddać się rehabilitacji i że
danych z poważnego amerykańskiego do dalszego życia i pracy niezbędne mu
tąd horyzonty. Naukowcy z całego świa- wydawnictwa naukowego – miał uzyskać są protezy rąk. To jednak kosztuje.
ta są przecież jednomyślni: dzięki nano- kolejny składnik do końcowego materia- „Całe życie wydawało mi się, że pro-
cząstkom pojawią się niewyobrażalne do- łu. Recepta jego wytworzenia była szcze- szenie ludzi o pomoc jest oznaką słabo-
tychczas możliwości rozwoju dla fizyki, gółowa i prosta, a poza tym – jak gwa- ści. Teraz już wiem, że czasem to koniecz-
chemii, biologii, elektroniki czy medycy- rantowali amerykańscy naukowcy – miał ność. Dlatego proszę, pomóż mi normal-
ny. Nanocząstki mogą bowiem zrewolu- on być mało wrażliwy i bezpieczny. Pew- nie żyć. Bez twojego wsparcia nie będzie
cjonizować wszystko. ne jest, że Wojtek otrzymał niewielką to możliwe. Jeśli możesz, prześlij tę wia-
Brzmi to zbyt zawile? Nano to z grec- część materiału. Podzielił go na dwie czę- domość do swoich przyjaciół. Wiem, że
kiego karzeł, maluch. Świat nano to ob- ści i umieścił w dwóch tyglach z grubej dostajesz takich maili setki, wiem też, że
szar atomów i molekuł. Jeden nanometr porcelany. Było około dziewiątej... każdy pisze w nich o swoim nieszczę-
jest wielkością, którą trudno sobie wy- ściu czy chorobie. Wiem, a mimo to mam
obrazić. Stanowi jedną miliardową część List do ludzi dobrej woli nadzieję, że nie pozostaniesz obojętny.
metra lub też jedną milionową część mi- – O Wojtku nie można mówić w czasie Prawda jest taka, że teraz została mi już
limetra. Niektórzy naukowcy, aby go bar- przeszłym. Przed nim jest przecież całe tylko ta nadzieja” – taki list podyktował
dziej zobrazować, mówią: jeden nanometr dorosłe życie, przyszłość tworzona upo- swojemu bratu. Ten zamieścił go w in-
to jedna pięćdziesięciotysięczna część rem i ambicją, a także kariera naukowa. ternecie, adresując do wszystkich ludzi
ludzkiego włosa. Albo jeszcze bardziej Wierzę w nią nadal – profesor Cudziło nie dobrej woli. 
dosadnie: wielkość pojedynczego nano- kryje emocjonalnego zaangażowania Napisz do autora: roman.przeciszewski@
metra ma się tak do jednego metra jak w sprawę. Prof. dr hab. inż. Krzysztof redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 29


PORADY PRAWO
Praca w dni wolne

Masz problem? § Mam pytanie w kwestii re-


fundacji finansowej za pra-
cę w dni wolne na misji. Z Ira-
ku wróciłem w styczniu 2006
r. Od tamtego czasu aż do dnia
zwolnienia mnie orzeczeniem
komisji lekarskiej o trwałej
niezdolności do służby w woj-
sku przebywałem na zwolnie-
niu lekarskim. W dniu zwolnie-
Stawianie na nogi nia pozostały mi do odebrania
72 dni, których nie wykorzysta-

§ Wojskowej służbie zdrowia od lat brakuje lekarzy. Propozycje


zmian w strategii rozwoju tej służby zaprezentowane przez sze-
łem (nie umożliwiono mi tego).
Nie wypłacono mi również na-
fa Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia gen. bryg. dr. n. med. An- leżności finansowej refundują-
drzeja Wiśniewskiego mają tę sytuację zmienić. cej pracę w dniach ustawowo
wolnych. W moim przypadku

B rak wojskowych lekarzy ne-


gatywnie wpływa zarówno
a nie, jak dotychczas, przywile-
jem. W pakiecie motywacyjnym
jest to około 8 tys. zł.

na poziom zabezpieczenia me-


dycznego wojsk na terenie kraju
oraz na misjach poza jego gra-
zawartym w projekcie nowej
koncepcji są także propozycje
rozwiązań w zakresie uatrakcyj-
W sytuacji zadającego pyta-
nie należy zastosować
przepisy, które obowiązywały
nicami, jak również na poziom nienia służby wojskowej dla le- w dniu ewentualnego nabycia
opieki medycznej świadczonej karzy medycyny, w tym m.in.: uprawnień, czyli obowiązujące
przez wojskowe zakłady opieki zwiększenia wprowadzonych przed 31 stycznia 2006 r.
zdrowotnej. Aby rozwiązać te w ubiegłym roku dodatków służ- Zgodnie zatem z ówczesnymi
problemy, w nowej strategii roz- bowych, przywrócenia dodatku przepisami, wymiar czasu służ-
woju proponuje się – oprócz no- finansowego za posiadaną spe- by żołnierza zawodowego okre-
wego systemu naboru i szkole- cjalizację medyczną. ślał art. 60 ustawy z 11 wrze-
nia kadr medycznych – działa- Obok już realizowanych, propo- śnia 2003 r. o służbie wojsko-
nia doraźne. Miałyby one pole- nuje się wprowadzenie nowych wej żołnierzy zawodowych
gać na stworzeniu rezerwy dys- profilaktycznych programów (DzU nr 179, poz. 1750 ze
pozycyjnej szefa IWSZ, z której zdrowotnych dla żołnierzy zawo- zm.). Ograniczenie wymiaru
personel medyczny mógłby być dowych oraz tzw. dyspanseryza- czasu służby do czterdziestu
kierowany do obsadzenia waku- cji, czyli sprawowania planowej godzin służby w tygodniu,
jących stanowisk w medycznych opieki zapobiegawczo-leczni- z uwzględnieniem trzymiesięcz-
strukturach organizacyjnych. czej w ramach służby medycyny nego okresu rozliczeniowego
Personel ten pozostawałby pracy. Miałaby ona dotyczyć dla czasu służby ponad tę nor-
w etacie zbiorczym szefa IWSZ tych żołnierzy zawodowych, któ- mę, na mocy ust. 3 przywoły-
stworzonym z etatów do pozio- rzy mają np. nadciśnienie tętni- wanego art. 60 nie obowiązy-
mu starszego asystenta w woj- cze, chorobę wieńcową, są po wało m.in. żołnierzy pełniących
skowych SP ZOZ i jednostkach zawale serca, czyli, mówiąc zawodową służbę wojskową po-
badawczo-rozwojowych. ogólnie, wymagają szczególnej za granicami państwa.
Planuje się także wprowadzenie opieki. Opieka zapobiegawczo- Na mocy art. 60 ust. 5 ustawy
zmian, które mają zachęcić leka- -lecznicza objęłaby badania le- minister obrony narodowej wy-
rzy do pozostawania w służbie karskie i psychologiczne, wykry- dał rozporządzenie z 27 stycz-
wojskowej. Pierwszą z nich mia- wanie i usuwanie czynników nia 2004 r. w sprawie dodatko-
łoby być odtworzenie drogi awan- szkodliwie wpływających na wych dni wolnych od służby
su zawodowego poprzez likwida- stan zdrowia, wczesne stosowa- oraz rozkładu czasu służby żoł-
cję stanowisk etatowych dla po- nie środków przyczyniających nierzy zawodowych
ruczników w szpitalach wojsko- się do zachowania zdrowia oraz (DzU z 2004 r., nr 16,
wych i jednostkach badawczo- sprawności fizycznej i psychicz- poz. 161) z mocą obowiązują-
-rozwojowych. Kolejnym, dla żoł- nej. Niezależnie od corocznie cą od 1 lipca 2004 r. Obecnie
nierzy lekarzy być może jednym przeprowadzanych badań okre- w tej materii obowiązuje rozpo-
z ważniejszych, argumentem by- sowych żołnierze ci mieliby pod- rządzenie z 29 sierpnia 2006 r.
łyby ułatwienia w dostępie do legać badaniom kontrolnym (DzU z 2006 r., nr 161,
specjalizacji medycznych. pod kątem chorób i schorzeń poz. 1138).
Wojsko dysponowałoby wła- objętych dyspanseryzacją. Zgodnie z par. 2 ust. 2 ówcze-
snym limitem miejsc specjaliza- W strategii rozwoju wojskowej snego rozporządzenia, dniami
cyjnych w dziedzinach pożąda- służby zdrowia planuje się ustawowo wolnymi od służby
nych w armii, a specjalizacja by- także odtworzyć stomatologię były niedziele i święta określo-
łaby nieodłącznym fragmentem wojskową. ne w ustawie z 18 stycznia
służby lekarza wojskowego, Paulina Glińska 1951 r. o dniach wolnych od

30 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

pracy (DzU z 1951 r., nr 4, zwane inne należności pienięż- stwa (DzU z 2004 r., nr 140, służby wojskowej. Z tą sytu-
poz. 28 ze zm.). ne w sposób zupełny wymienia poz. 1479 ze zm.). acją i ewentualnym nalicza-
Dniami wolnymi od służby były art. 73 ustawy. Uprawnienia żołnierzy skierowa- niem i wypłatą ekwiwalentów
zaś dni ustawowo wolne od W stosunku zaś do żołnierzy nych do takiej służby określa par. pieniężnych za niewykorzysta-
służby oraz dodatkowe dni wol- zawodowych pełniących służbę 24 rozporządzenia, a par. 31 ne uprawnienia wiąże się nor-
ne od służby określone w par. 3 poza granicami państwa regu- ust. 1 dodatkowo określa zasa- ma art. 95 ustawy, określają-
rozporządzenia. Zgodnie zaś lację szczegółową odnajdujemy dę, że w czasie pełnienia służby ca należności pieniężne żoł-
z tym ostatnim przepisem, do- w art. 102 ustawy, zgodnie poza granicami państwa żołnierz nierza zwalnianego ze służby.
datkowymi dniami wolnymi od z którym żołnierzowi zawodo- zachowuje wszystkie uprawnie- Wśród tam określonego kata-
służby dla żołnierzy były soboty, wemu skierowanemu do peł- nia i świadczenia, jakie przysłu- logu żadna z należności nie
z wyjątkiem ustalonych, na nienia zawodowej służby woj- gują na podstawie przepisów odpowiada ewentualnemu
podstawie odrębnych przepi- skowej poza granicami pań- obowiązujących wobec żołnierzy ekwiwalentowi za niewykorzy-
sów, jako dni pracy dla pracow- stwa przysługuje uposażenie pełniących czynną służbę woj- stane dni wolne. Mowa jest je-
ników urzędów administracji zasadnicze ustalone z uwzględ- skową w kraju, z uwzględnie- dynie o ekwiwalentach za nie-
rządowej oraz dni wolne od nieniem grupy uposażenia we- niem powstałych w tym czasie wykorzystany urlop wypoczyn-
pracy ustalone dla pracowni- dług stanowiska służbowego zmian mających wpływ na te kowy i dodatkowy urlop wypo-
ków administracji rządowej. zajmowanego przed skierowa- uprawnienia. Wyjątek dotyczy je- czynkowy oraz niewykorzysta-
Par. 7 ust. 2 rozporządzenia niem. W myśl ust. 3 przywoła- dynie uprawnień z art. 68 ny w roku zwolnienia ze służby
z 2004 r. za każdy dzień usta- nego artykułu, żołnierzowi za- ust. 1 i 3 ustawy. przejazd na koszt wojska.
wowo i dodatkowo wolny od wodowemu w czasie wykony- Na podstawie powyższego ze- W świetle powyższego za wyso-
służby, w którym żołnierz wyko- wania obowiązków służbowych stawienia można zatem stwier- ce utrudnione należy uznać do-
nywał zadania służbowe w cza- poza granicami państwa przy- dzić, że żołnierzowi zawodowe- chodzenie wypłaty należności
sie pełnienia służby poza grani- sługuje należność zagraniczna mu pełniącemu służbę poza pieniężnej z tytułu ekwiwalentu
cami państwa, przyznawał pra- oraz mogą być przyznane inne granicami państwa w dniu za niewykorzystane dni wolne
wo do jednego dnia wolnego. należności pieniężne, odpo- ustawowo lub dodatkowo wol- z racji pełnienia przez żołnierza
Udzielenie tak określonego wiednio do warunków pełnienia nym od służby za każdy taki zawodowego służby poza grani-
czasu wolnego winno nastąpić zawodowej służby wojskowej dzień przysługiwał dzień wolne- cami państwa w dni ustawowo
w najbliższym tygodniu lub poza granicami państwa. go. Żaden jednak przepis usta- i dodatkowo wolne od służby.
w ciągu trzymiesięcznego okre- Sytuację prawną żołnierzy peł- wy czy rozporządzenia nie prze- Tylko w przypadku potraktowa-
su rozliczeniowego (odpowied- niących służbę poza granicami widywał sytuacji, gdy takie wol- nia tych dni za dni urlopu wypo-
nie zastosowanie par. 6 ust. 2 państwa reguluje ponadto ne dni żołnierzowi nie zostaną czynkowego czy dodatkowego
na podstawie par. 12 ust. 1 art. 24 ustawy pragmatycznej udzielone. Żaden również prze- urlopu wypoczynkowego możli-
rozporządzenia). Zasadą było, oraz wydane na podstawie de- pis nie pozwalał na naliczanie we byłoby dochodzenie wypłaty
że termin wykorzystania czasu legacji art. 24 ust. 8 ustawy ewentualnych ekwiwalentów ekwiwalentu za ich niewykorzy-
wolnego od służby ustalał do- rozporządzenie Rady Ministrów pieniężnych za te dni. stanie w naturze. Przepisy jed-
wódca jednostki wojskowej lub z 25 maja 2004 r. w sprawie Dodatkowo w sytuacji zadają- nak w tej materii nie były
bezpośredni przełożony żołnie- pełnienia zawodowej służby cego pytanie zachodzi okolicz- i nadal nie są jednoznaczne.
rza, uwzględniając potrzeby wojskowej poza granicami pań- ność zwolnienia z zawodowej Paweł Dąbrowski
służbowe lub szczególnie uza-
sadnione potrzeby żołnierza.
Jeżeli nie stały temu na prze-
szkodzie potrzeby służbowe, Ustawa w przyszłym roku
dowódca jednostki mógł zezwo-
lić na wykorzystanie dni wol-
nych od służby łącznie z urlo-
§ W Biurze Prezesa WAM zostały opracowane główne standardy (założenia) przyszłego systemu za-
kwaterowania kadry, które będą przedmiotem prac legislacyjnych związanych z nowelizacją usta-
wy o zakwaterowaniu – w kontekście kompleksowych prac nad profesjonalizacją armii.
pem wypoczynkowym przysłu-
gującym żołnierzowi w danym
roku kalendarzowym lub dodat-
kowym urlopem wypoczynko-
P race nad nowelizacją usta-
wy o zakwaterowaniu i wy-
nikające z nich uzgodnienia po-
niowym (mówi się o jednako-
wym dla wszystkich dodatku
w kwocie 600 zł ) czy zamiesz-
w którym znajduje się budy-
nek, powrotu do wszczynania
postępowania o przyznanie
wym (par. 12 ust. 2 i 3). winny zakończyć się do końca kaniem w internacie. prawa do zamieszkiwania
Przepis nie stanowił jednak, bieżącego roku, zaś proces le- Konwent Dziekanów Korpusu w lokalach agencji na wnio-
czy te dni wolne wykorzystuje gislacyjny w sejmie i senacie Oficerów WP na spotkaniu sek zainteresowanego żołnie-
się w pierwszej kolejności, do połowy roku 2009. z kierownictwem Wojskowej rza, a nie dowódcy, uregulo-
a następnie urlop wypoczynko- Prezentowana koncepcja zmie- Agencji Mieszkaniowej w mar- wania kwestii praw mieszka-
wy, ani czy te dni wolne łączy rza w kierunku zmniejszenia cu tego roku zaprezentował niowych dla rozwiedzionych
się formalnie z urlopem i stają obciążeń finansowych za ko- swoje propozycje zmian, które rodzin wojskowych (jednak
się one de facto dniami urlopu. rzystanie z lokali mieszkalnych powinny zostać ujęte w noweli bez prawa do lokalu dla obu
W odniesieniu do wszelkich i internatów przez wszystkich ustawy, a które WAM również byłych małżonków), a także
świadczeń pieniężnych otrzy- żołnierzy zawodowych służby akceptuje. Możemy więc spo- odstąpienia od praktyki wyrę-
mywanych przez żołnierza za- stałej (niezależnie od korpu- dziewać się zmian zmierzają- czania się żołnierzem, jeśli
wodowego w związku z pełnie- su). Rozważa się także, by żoł- cych do wyeliminowania chodzi o wykonanie remontu
niem służby wojskowej zastoso- nierz w trakcie służby mógł wy- z ustawy rozróżnienia wysoko- przyznanego mu lokalu przed
wanie znajdują przepisy art. 71 brać pomiędzy przydziałem ści uiszczanych opłat w zależ- jego zasiedleniem.
i n. ustawy pragmatycznej. Tak kwatery, dodatkiem mieszka- ności od rodzaju zasobu, PG

nr 12/2008 Polska Zbrojna 31


AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

ZIMOWE ZGRUPOWANIE
W Sieciechowie zorganizowano obozowisko
z zapleczem logistycznym oraz bazą zabez-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

pieczenia prac nurkowych ORTOLAN. W zgrupowa-


niu uczestniczyło 15 żołnierzy z okręgu, zarówno
służby zawodowej, jak i zasadniczej, oraz trzech
kierowników ćwiczeń. Celem szkolenia było m.in.
prowadzenie rozpoznania przeszkód wodnych,
wykonywanie pomiarów i szkiców, doskonalenie
umiejętności zachowania się płetwonurków
w sytuacjach awaryjnych.
32 Polska Zbrojna nr 12/2008
ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY | |
PORADYPO PO
SŁUŻBIE | |
SŁUŻBIEHISTORIA | |
HISTORIAMILITARIA| |
MILITARIAPRASA | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

Kilka dni temu odbyło się w Dęblinie zimowe zgrupowanie płetwonurków


Śląskiego Okręgu Wojskowego. Bazą i organizatorem ćwiczeń był 1 Batalion
Drogowo-Mostowy. Nurkowania odbywały się na basenie WSOSP i jeziorze
w miejscowości Sieciechów.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

nr 12/2008 Polska Zbrojna 33


WOJSKA LĄDOWE

Specjaliści w każdym calu TOMASZ SZULEJKO

Poznańskie Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych jest placówką, której próżno szukać na mapie
szkolnictwa wojskowego. To normalna jednostka wojskowa, a jej etat można porównać do klasycznej
brygady. Jednak nie wykonuje ona zadań typowych dla związku taktycznego.

zkolnictwo wojsko- nież Szkoła Podoficerska Wojsk Kwatermistrzowskich. Bar- jednostki jest wielu wykła-
we nie znajduje Lądowych. Centrum jest natu- dzo ważnym elementem bazy dowców oraz instruktorów
w swojej strukturze ralnym zapleczem logistycz- szkoleniowej jest położony szkolących słuchaczy w róż-
miejsca dla kon- nym kilkudziesięciu jednostek w podpoznańskim Biedrusku nych specjalnościach i kur-
strukcji takiej jak i instytucji wojskowych znaj- poligon wojskowy z obiekta- sach. To ludzie stanowią naj-
centrum szkolenio- dujących się w Poznaniu oraz mi koszarowymi. Ośrodek większy atut CSWL. Wielu
we. Rzeczywistość jest nieco okolicach. Szkolenia Poligonowego jest kapitanów, chorążych i sier-
inna. CSWL stanowi najwięk- niezwykle istotny z punktu wi- żantów przekazuje wiedzę
sze w Polsce centrum doskona- Spadkobiercy dzenia praktyki szkoleniowej. oraz doświadczenie młodym
lenia zawodowego kadry i pra- Centrum Szkolenia Wojsk Osiem tysięcy hektarów pól ro- adeptom wojska. Szczególny
cowników wojska. Jest placów- Lądowych funkcjonuje w obec- boczych, pasów taktycznych nacisk jest położony na meto-

CENTRUM SZKOLENIA WOJSK


LĄDOWYCH przykłada wagę do wycho-
wania najmłodszych pokoleń młodzie-
ży. Działa tu prężnie Muzeum Broni
Pancernej. To placówka unikatowa
w skali światowej. Integruje środowiska
rekonstruktorów historii i miłośników
militariów. Żołnierze centrum pomogli
urzeczywistnić cztery marzenia dzieci,
które znalazły się pod opieką fundacji
,,Mam Marzenie”. W ciągu czterech lat
honorowi krwiodawcy Hetmana
Stefana Czarnieckiego oddali 3 tys. Komendanci CSWL:
litrów krwi. Centrum trwale wpisało się płk dr Stefan Filary
w życie Poznania oraz Wielkopolski, – 1.10.2002 – 23.06.2007
współpracując z władzami administra- płk dypl. Jarosław Wierzcholski
cyjnymi i samorządowymi. – 24.06.2007 – do dziś

ką, w której podstawy żołnier- nym kształcie od 1 październi- oraz strzelnic po- dykę naucza-
skiego rzemiosła zdobywają ka 2002 r. Powstało po rozfor- zwala prowadzić nia. Profil działa-
kandydaci na żołnierzy zawo- mowaniu Wyższej Szkoły Ofi- intensywne szkolenie żoł- nia centrum jest bardzo sze-
dowych. To właśnie w poznań- cerskiej im. Stefana Czarniec- nierzy we wszystkich warun- roki. Pozwala szkolić żołnie-
skim centrum praktyczne szko- kiego. kach atmosferycznych, o każ- rzy oraz pracowników wojska
lenie wojskowe z użyciem Nowy profil poznańskiej pla- dej porze roku czy doby. Po- na wszystkich stopniach oraz
ciężkiego sprzętu – czołgów, cówki był wynikiem restruk- ligon jest największą i świet- stanowiskach. Do Poznania
bojowych wozów piechoty czy turyzacji sił zbrojnych oraz nie przygotowaną pracownią przybywają żołnierze służby
samochodów rozpoznawczych transformacji szkolnictwa woj- polową centrum. To właśnie zasadniczej, studenci i absol-
– przechodzą studenci studium skowego. Centrum jest spad- w Biedrusku odbyły się wenci wyższych uczelni cy-
oficerskiego Wyższej Szkoły kobiercą dorobku dwóch po- w 1994 r. pierwsze na ziemiach wilnych, rezerwiści, kadra
Oficerskiej Wojsk Lądowych znańskich uczelni wojsko- polskich międzynarodowe ćwi- wojska – od szeregowego za-
im. Tadeusza Kościuszki wych. Dziedziczy najlepsze czenia wojskowe z udziałem wodowego do generała – oraz
z Wrocławia oraz Wojskowej tradycje pancerne i logistycz- żołnierzy sojuszu północno- pracownicy cywilni jednostek
Akademii Technicznej im. Ja- ne. Obiekty jednostki położo- atlantyckiego w ramach Part- i instytucji wojskowych.
rosława Dąbrowskiego z War- ne są w dwóch kompleksach nerstwa dla Pokoju. W skali roku w centrum uczy
szawy. Mało kto wie, że słu- koszarowych na terenie Po- się ponad 6 tys. słuchaczy.
chacze studium oficerskiego znania. Należały przed laty do Zadania Szkolą się tu w typowych spe-
spędzają w Poznaniu cztery Wyższej Szkoły Oficerskiej Liczba żołnierzy oraz pra- cjalnościach walki. Znakomi-
z jedenastu miesięcy szkolenia. Wojsk Pancernych oraz Wyż- cowników wojska to ok. trzech te warunki zdobywania edu-
Na terenie placówki działa rów- szej Szkoły Oficerskiej Służb i pół tysiąca osób. W etacie kacji mają żołnierze wojsk

34 Polska Zbrojna nr 12/2008


FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

zmechanizowanych, pancer- są przygotowywani na potrze- działy Wojsk Lądowych. Bar- FLESZ


nych i rozpoznania. Logisty- by kontyngentów i misji dzo licznie doskonalą swoje
cy i pracownicy administracji w Afganistanie oraz Iraku. Wy- umiejętności żołnierze zasad- SŁUPSK. 182 żołnierzy, którzy
wojskowej doskonalą tu swo- kładowcy i instruktorzy cen- niczej służby wojskowej. Trzy 5 i 6 lutego przybyli do 7 Brygady
je umiejętności, a dowódcy trum sami zdobywają doświad- tysiące mechaników, elektro- Obrony Wybrzeża, 7 marca wypo-
jednostek wojskowych posze- czenie, pełniąc służbę w Liba- mechaników pojazdów koło- wiedziało słowa roty przysięgi
rzają wiedzę z prawa pracy nie, Afganistanie oraz Iraku. wych i gąsienicowych oraz wojskowej. Zaszczytu złożenia
podczas kursów dla pracodaw- Bardzo ważnym aspektem edu- kucharzy rozpoczyna przygo- przysięgi na sztandar jednostki
ców. Poznańskie centrum orga- kacji są kursy międzynarodo- dę z wojskiem właśnie w po- dostąpili szeregowi: Patryk
nizuje szkolenia poświęcone wego prawa humanitarnego znańskim centrum. Hutyra, Damian Ulewicz, Mikołaj
bezpieczeństwu i higienie pra- konfliktów zbrojnych dla do- Kmiecik i Tomasz Tomaszewski.
cy. To właśnie w Centrum wódców pododdziałów. Sprostać Przysięgę odebrał od żołnierzy
Szkolenia Wojsk Lądowych W CSWL stworzono podsta- wyzwaniom ppłk Daniel Butryn. Żołnierze wy-
jest prowadzone bardzo inten- wy wprowadzanego do sił W dobie postępującej pro- różniający się podczas szkolenia
sywne szkolenie językowe. Na zbrojnych systemu walki w bli- fesjonalizacji poznańscy lą- podstawowego zaangażowaniem
poziomach 1., 2. i 3. zgodnie skim kontakcie. Poznańscy żoł- dowcy muszą sprostać no- i dobrymi wynikami zostali wyróż-
z porozumieniem o standary- nierze wyszkolili już pół ty- wym wyzwaniom. Trwa wy- nieni przez dowódcę 7 BOW
zacji NATO STANAG 6001 ję- siąca wojskowych instrukto- gaszanie szkolenia żołnierzy listem gratulacyjnym.
zyka angielskiego uczy się kil- rów walki wręcz. z powszechnego poboru. Ko-
kuset żołnierzy. Poznańska pla- W strukturze centrum znaj- mendant CSWL płk Jarosław
cówka prowadzi szereg kursów dują się szkoły młodszych Wierzcholski zapewnia: – Do SULECHÓW. Żołnierze
o charakterze ,,interwencyj- specjalistów. Szeregowi za- 2009 r. zakończymy inwesty- 5 Lubuskiego Pułku Artylerii wraz
nym”. Centrum doskonalenia wodowi odbywają w CSWL cje i przeprowadzimy moder- z komendantem WKU z Zielonej
Góry ppłk. Grzegorzem Dyrką spo-
tkali się z maturzystami Liceum
Ogólnokształcącego ze
Wschowej. Przedstawiciele WKU
zapoznali uczniów z zasadami
obowiązującymi podczas wstępo-
wania do korpusu szeregowych
zawodowych oraz kryteriami, ja-
kie trzeba spełnić, by podjąć na-
ukę w szkołach podoficerskich
i oficerskich.
TOMASZ SZULEJKO/CSWL (3)

WĘGORZEWO. Sprawdzenie
umiejętności dowódców i szta-
bów dywizjonów w planowaniu,
organizowaniu i prowadzeniu
wsparcia ogniowego działań bo-
jowych związku taktycznego
w różnych warunkach atmosfe-
zawodowego potrafi bardzo kursy doskonalące. Szkolą się nizację bazy dydaktycznej na rycznych w dzień i podczas ogra-
szybko i elastycznie reagować tu specjaliści kierunków wal- łączną sumę 25–30 mln zł. niczonej widoczności jest celem
na potrzeby Wojsk Lądowych. ki oraz logistycy. W ciągu Zamierzamy stać się bardzo szkolenia, które żołnierze
Wnioski z misji pokojowych roku setki zawodowych sze- nowoczesnym centrum kształ- 1 Mazurskiej Brygady Artylerii
i stabilizacyjnych oraz zalece- regowych przeszkolonych cenia ustawicznego żołnierzy odbywają w Ośrodku Szkolenia
nia z Dowództwa Wojsk Lądo- w różnych specjalnościach i pracowników wojska. Musi- Poligonowego Wojsk Lądowych
wych są w trybie natychmiasto- zasilają zawodowe podod- my odpowiedzieć na wyzwa- w Bemowie Piskim. Artylerzyści
wym przekładane na przygoto- nia i potrzeby współczesnego w ramach treningów kierowania
wanie zawodowe żołnierzy. INSTRUKTORZY szkolenia oraz profesjonaliza- ogniem wykonywali zadania
Poznańscy dydaktycy stara- cji sił zbrojnych. Są też proble- ogniowe z użyciem amunicji bo-
ją się nadążać za kierunkami I WYKŁADOWCY my. Centrum potrzebuje sprzę- jowej. Pododdziały ogniowe uzy-
rozwoju sił zbrojnych i szkolić CENTRUM SAMI tu do szkolenia. W pierwszej skały oceny bardzo dobre i do-
specjalistów nawet w najbar- kolejności powinna trafić do bre. Żołnierze doskonalą też
dziej wyszukanych specjalno-
ZDOBYWAJĄ Poznania choćby niewielka umiejętności z zakresu taktyki,
ściach. Prowadzi się tu szkole- DOŚWIADCZENIE, ilość uzbrojenia i wyposażenia łączności, obrony przed bronią
nie strzelców wyborowych, pi- PEŁNIĄC SŁUŻBĘ stosowanego przez pododdzia- masowego rażenia, obrony prze-
lotów śmigłowców w ramach ły operacyjne.  ciwlotniczej oraz innych dzie-
kursu przetrwania lub ratowni- W LIBANIE, dzin, których znajomość jest
ków medycznych w zakresie AFGANISTANIE ORAZ Napisz do autora: niezbędna na współczesnym
umiejętności wojskowych. Żoł- tomasz.szulejko@ polu walki.
nierze wybranych specjalności IRAKU redakcjawojskowa.pl Oprac. SG

nr 12/2008 Polska Zbrojna 35


AAAAAAA
SIŁY POWIETRZNE
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Na 1 Brygadzie Lotnictwa Taktycznego ze Świdwina spoczywa obecnie czeństwo północnych obsza-


główny ciężar obrony polskiego nieba oraz wypełniania misji w ramach rów kraju, ale faktycznie, gdy
natowskich ustaleń. Zanim obowiązki te przejmą od niej eskadry operujące samoloty F-16 z 2 BLT nie
osiągnęły jeszcze gotowości
na F-16, miną jeszcze co najmniej dwa lata. operacyjnej, to jej eskadry są
PIOTR LASKOWSKI jedynymi bojowymi w Polsce
i interoperacyjnymi z siłami
rygada powstała dzenie ministra obrony naro- Pomorskiego i 41 elt z Malbor- NATO. Brygada przeznaczona
w 1998 r. po rozfor- dowej z 24 listopada 1997 r. ka. Z końcem 2002 r. rozformo- jest do zwalczania środków na-
mowaniu 3 Dywizji i rozkaz szefa Sztabu General- wano zaś 9 elt, a w grudniu padu powietrznego, prowadze-
Lotnictwa Myśliw- nego z 6 marca 1998 r. W listo- 2003 r. 39 elt. nia rozpoznania powietrznego,
sko-Bombowego. Przez prawie padzie 1998 r. w skład bojowy 19 grudnia 2003 r. na lotni- wsparcia Wojsk Lądowych
dziesięć lat istnienia przejęła brygady włączono 8 Pułk Lot- sku w Królewie Malborskim i Marynarki Wojennej. Działa-
wiele jednostek lotniczych nictwa Myśliwsko-Bombowe- lotnicy 41 elt i 22 BLot poże- nia może prowadzić zarówno
w Polsce, które eksploatowały go (PLMB) z Mirosławca gnali samoloty MiG-21, które w narodowym systemie obro-
jeszcze radzieckie samoloty i 40 PLMB ze Świdwina oraz wycofano z eksploatacji. W lu- ny powietrznej, jak i w syste-
MiG-21, Su-22 i MiG-29. podległe im bataliony zaopa- tym 2004 r. piloci i technicy mie obrony powietrznej NATO
Jej eskadry wykonują obec- trzenia, łączności i ubezpiecze- z Malborka rozpoczęli prze- (NATINADS). Jej eskadry wy-
nie zadania w systemie NATI- nia lotów, a także baterie arty- szkolenie na otrzymane z Nie- krywają i niszczą środki napa-
NADS w ramach misji „Air lerii przeciwlotniczej oraz ko- miec samoloty MiG-29, które du nieprzyjaciela na lądzie, mo-
Policing” oraz szkolą się w kra- mendy lotnisk zapasowych. 7 czerwca 2005 r. weszły do rzu i w powietrzu.
jowych i międzynarodowych Strukturalnie brygada została służby. W 2006 r. brygada prze-
ćwiczeniach. W tym roku żoł- podporządkowana 2 Korpuso- jęła 14 Batalion Usuwania SZKOLENIE
nierzy brygady spotkała trage- wi Obrony Powietrznej. Z koń- Zniszczeń Lotniskowych w El- W styczniu 2000 r. dowódcy
dia – w wyniku katastrofy sa- cem 1999 r. z rozformowanych blągu, a od lutego 2008 r. 7 elt podległych jednostek brygady
molotu CASA C-295M zginął pułków utworzono: 8 Eskadrę z Powidza, obecnie stacjonują- złożyli meldunki o pełnej goto-
jej dowódca wraz z kadrą do- Lotnictwa Taktycznego (elt) cą w Świdwinie. wości bojowej do działań eskadr
wódczą oraz z żołnierzami baz w Mirosławcu, 39 i 40 elt 1 Brygada Lotnictwa Tak- i baz lotniczych. Od połowy
i eskadr wchodzących w jej w Świdwinie, 11 Bazę Lotni- tycznego, po dziesięciu latach marca brały już udział w ćwi-
skład. Dziś obowiązki dowód- czą (BLot) w Świdwinie istnienia, jest obecnie związ- czeniach dowódczo-sztabo-
cy czasowo pełni płk pil. Euge- i 12 BLot w Mirosławcu. kiem taktycznym w składzie wych, zintegrowanych lotach
niusz Gardas. W grudniu 2000 r., w związ- dziesięciu jednostek, zdolnym taktycznych, ćwiczeniach poli-
ku z restrukturyzacją jednostek do samodzielnego prowadze- gonowych, wykonywały zada-
ZMIANY, ZMIANY WLOP, nastąpiły kolejne prze- nia działań, odpowiedzialnym nia na rzecz Wojsk Lądowych
Podstawą do powstania tasowania w brygadzie. W jej za nienaruszalność powietrz- i Marynarki Wojennej, które
1 Brygady Lotnictwa Tak- skład weszły 1 elt z Mińska nych granic Polski. Brygada miały potwierdzić przygoto-
tycznego (1 BLT) były zarzą- Mazowieckiego, 9 elt z Zegrza jest odpowiedzialna za bezpie- wania 1 BLT do działań.

36 Polska Zbrojna
Świdwińsk nr 12/2008
FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

Od powstania 1 BLT współ- Samoloty brygady uczestni- lotnicy 1 elt z 1 Brygady w si- FLESZ
pracuje z jednostkami lotniczy- czyły także w lądowaniach le 68 żołnierzy i czterech samo-
mi NATO. W czerwcu 2000 r. na drogowym odcinku lotni- lotów MiG-29. KOSZALIN. Blisko 800 żołnie-
wydzielone siły i środki sztabu skowym (DOL) w Kliniskach W 2008 r. po raz drugi samo- rzy z Centrum Szkolenia Sił
l BLT oraz 40 elt brały udział i w defiladzie powietrznej na loty 1 BLT będą zabezpieczać Powietrznych w Koszalinie oraz
w ćwiczeniach lotniczych „Cle- pokazach lotniczych „Air Show przestrzeń powietrzną państw ponad stu z 8 Koszalińskiego
an Hunter”, które odbywały się 2003” w Radomiu. W 2007 r. bałtyckich. 15 marca PKW i 3 Szczecińskiego Pułku
nad terytorium Polski, Niemiec wydzielona część 40 elt wzięła „Orlik 2” rozpocznie pełnienie Przeciwlotniczego złożyło
i Danii. udział w międzynarodowych kolejnej misji „Air Policing”. 7 marca przysięgę na sztandar
Od tego czasu brygada nie- ćwiczeniach „Bold Avenger” Do bazy w Szawle udadzą się jednostki. Przysięgę przyjął ko-
ustannie uczestniczy w dosko- w Norwegii. Najsprawniejszym znów cztery samoloty MiG-29 mendant CSSP płk Krzysztof
naleniu i zgrywaniu dowództw, samolotem ćwiczeń uznany zo- oraz żołnierze, ale tym razem Żabicki, który podziękował żoł-
sztabów i wojsk podległych stał wtedy Su-22 ze świdwiń- z 41 elt z Malborka. Dowo- nierzom za pracę i zaangażo-
jednostek w zakresie dowód- skiej 40 Eskadry. dzenie kontyngentem objął wanie w początkowym okresie
czo-sztabowym, taktycznym, ppłk pil. Mariusz Biajgo, do- szkolenia oraz złożył im gratula-
gotowości bojowej i mobiliza- ORLIKI DWA wódca malborskiej eskadry. cje i życzył wszelkiej pomyślno-
cyjnej. Zgodnie z sojuszniczymi Do głównych zadań pełnio- ści w odpowiedzialnej służbie
Eskadry brygady brały już ustaleniami, w ramach roz- nego w ramach NATO dyżuru ojczyźnie. Dodatkową atrakcją
udział w wielu międzynarodo- szerzonej obrony powietrznej będzie należało: prowadzenie był pokaz walki wręcz.
wych ćwiczeniach doskonalą- NATINADS od połowy 2005 r. rozpoznania sytuacji powietrz-
cych procedury operacyjne 1 elt przygotowywała się do nej i ochrona przestrzeni po-
NATO z siłami powietrznymi wykonywania misji „Air Poli- wietrznej, zapewnienie ochro- MRZEŻYNO. Żołnierze zasad-
m.in. Francji, Niemiec, USA cing” nad terytorium państw ny ludności i sił zbrojnych, niczej służby wojskowej wciele-
i Wielkiej Brytanii. Do naj- bałtyckich. W związku z tym a także udzielanie pomocy za- ni w lutym do 78 Pułku
ważniejszych sprawdzianów pod koniec grudnia 2005 r. do łogom statków powietrznych Rakietowego Obrony
należały: „NATO Air Meet”, litewskiej bazy lotniczej Szaw- znajdujących się w sytuacjach Powietrznej złożyli 7 marca
„Strong Resolve”, „Chopin”, le (Šiauliai) przebazowano żoł- awaryjnych oraz utrzymywa- przysięgę wojskową. Podczas
„Clean Hunter”, „Sentry Whi- nierzy zabezpieczenia naziem- nie sił wydzielonych do misji uroczystości dowódca pułku
te Eagle”, „Polish Dancer”, nego i komponent lotniczy Pol- w odpowiedniej gotowości płk dypl. Andrzej Dąbrowski wy-
„Sentry White Falcon”. Lotni- skiego Kontyngentu Wojsko- bojowej.  różnił najbardziej zaangażowa-
cy nawiązali współpracę z jed- wego (PKW) „Orlik”. Od Napisz do autora: nych w służbę żołnierzy oraz
nostkami francuskimi, nie- 1 stycznia 2006 r. nieba nad Li- piotr.laskowski@ podziękował rodzicom za dobre
mieckimi i angielskimi. twą, Łotwą i Estonią strzegli redakcjawojskowa.pl wychowanie synów.

Jednostki 1 BLT
DOWÓDCY 1 Eskadra Lotnictwa Taktycznego – Mińsk Mazowiecki
SKWIERZYNA. Przygotowanie
1 BLT 7 Eskadra Lotnictwa Taktycznego – Świdwin
do mobilizacyjnego rozwinięcia
ppłk. pil. Paweł Jazienicki dywizjonu oraz szkolenie na
8 Eskadra Lotnictwa Taktycznego – Mirosławiec
– lipiec 1998 r. 40 Eskadra Lotnictwa Taktycznego – Świdwin
ppłk. pil. Ryszard Hać – luty 2001 r. 41 Eskadra Lotnictwa Taktycznego – Malbork
płk pil. Sławomir Dygnatowski 12 Baza Lotnicza – Mirosławiec
– wrzesień 2004 r. 21 Baza Lotnicza – Świdwin
płk pil. Andrzej Andrzejewski 22 Baza Lotnicza – Malbork
JACEK GUZ

– listopad 2006 r. 23 Baza Lotnicza – Mińsk Mazowiecki


cz.p.o. płk pil. Eugeniusz 14 Batalion Usuwania Zniszczeń Lotniskowych – Elbląg
Gardas – luty 2008 r.
stanowiskach funkcyjnych żoł-
nierzy rezerwy – to temat ćwi-
czeń, które 2–8 marca odbyli
w 2 Dywizjonie Ogniowym żoł-
nierze rezerwy. Głównym koor-
dynatorem ćwiczeń był zastęp-
ca dowódcy 2 do mjr Marek
Majewski. Rezerwiści, którzy
wzięli udział m.in. w szkoleniu

skie gryfy
strzeleckim, taktycznym i z bu-
dowy sprzętu, w pracy bojowej
w wyznaczonych funkcjach oraz
wielu innych zajęciach ogólno-
wojskowych, wykazali się, zda-
PIOTR LASKOWSKI

niem przełożonych, dużym za-


angażowaniem, odpowiedzial-
nością oraz samodyscypliną.
Oprac. SG

nr 12/2008 Polska Zbrojna 37


AAAAAAA
MARYNARKA WOJENNA
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Dziwnowscy saperzy, oprócz tego,


że są specjalistami od min
i niewybuchów, potrafią też budować
mosty, urządzać przeprawy
desantowe i usuwać skutki klęsk
żywiołowych.
TOMASZ GOS

WSZECHSTRONNI
Dziwnowski
batalion był wyróżnia-
ny za osiągnięcia szkolenio-
we, m.in. medalem „Za Zasługi
dla Marynarki Wojennej”
i odznaką honorową „Gryf
Pomorski”. W 1998 r. uzyskał on
miano Przodującego Oddziału
Brzegowego 8 FOW i MW,
a w 2000 r. – Przodującego
Oddziału Brzegowego
8 FOW

D owódcy 8 Kołobrzeskiego Batalionu


Saperów MW:
− mjr Aleksander Buryński (1943–1944)
− kmdr por. Stanisław Maculewicz
(1948–1952)
− kmdr ppor. Bolesław Piotrowicz
− kpt. Edward Pająk (1974–1975)
− kmdr ppor. Andrzej Fijałkowski
(1975–1979)
− mjr Karol Jakubiak (1943–1944) (1952–1959) − kmdr por. Bernard Nakraszewicz
− por. Zygmunt Jankowski (1943–1944) − kmdr ppor. Feliks Łokociejewski (1979–1985)
− mjr Aleksander Dreling (1944–1945) (1959–1961) − kmdr por. Sylwester Pałosz
− mjr Aleksander Korowuszkin (1946– − kmdr por. Waldemar Chmielarski (1985–1989)
1947) (1961–1965) − kmdr por. Kornel Walor (1989–2002)
− kpt. Stanisław Jotko (1947–1948) − kmdr por. Zenon Marciniak − kmdr por. dypl. Jerzy Pitucha
− kpt. Stanisław Kożuchowski (1947– (1965–1968) (2002–2006)
PIOTR PŁUCIENNIK (2)

1948) − kmdr por. Alojzy Piotrkowski − kmdr por. Lucjan Mazur


− kpt. Roman Pytkiewicz (1947–1948) (1968–1974) (2006–obecnie)

38 Polska Zbrojna nr 12/2008


FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA

Zadaniem 8 Kołobrzeskiego nia to niewielki, lecz w pełni rzy zawodowych wraz z etato- FLESZ
Batalionu Saperów MW jest uzawodowiony pododdział, wym sprzętem w wyprawach
wsparcie inżynieryjne działań który jest w gotowości do naukowych na Antarktydę GDYNIA. Dodatki do uposażenia
jednostek wojskowych wcho- unieszkodliwiania niewypałów w latach 1977–1980 – mówi zasadniczego żołnierzy zawodo-
dzących w skład 8 Flotylli i niewybuchów. Ma nowocze- kmdr ppor. Artur Wasiewski, wych, pomoc prawna, opieka le-
Obrony Wybrzeża. Saperzy od- sny sprzęt do wykrywania rzecznik prasowy 8 Flotylli karska poza miejscem zamiesz-
powiadają za utrzymanie sta- i unieszkodliwiania materiałów Obrony Wybrzeża. – Dzięki te- kania, oświadczenia majątkowe
nowisk rozładunku oraz zała- niebezpiecznych oraz wysokiej mu naukowcy stacji im. Hen- oficerów, opłaty za internat oraz
dunku sprzętu i materiałów na klasy kombinezony chroniące ryka Arctowskiego mieli za- terminy oczekiwań na miejsce
okręty, a także za ustawianie saperów w czasie pracy. Pod- pewnione żywność i transport. w nim – to niektóre z tematów
przeciwdesantowych zapór mi- czas pogłębiania basenów i ka- Co roku, w ramach szkolenia omawianych 6 marca na pierw-
nowych. W czasie szkolenia nałów portowych w Świnouj- specjalistycznego, formacja bu- szym po wyborach posiedzeniu
pododdziałów pomostów pły- ściu oraz oczyszczania basenu duje przeprawę na rzece Dziw- Zgromadzenia Mężów Zaufania
wających 8 Batalion współpra- Mulnik usunięto, a następnie na, zapewniając tym samym jednostek Marynarki Wojennej.
cuje z okrętami transportowo- zlikwidowano setki materiałów sprawny przebieg Festiwalu Obradom przewodniczył dziekan
-minowymi. Żołnierze jednost- niebezpiecznych, niewybu- Wikingów w Dziwnowie. Korpusu Żołnierzy Zawodowych
ki zdobyli również umiejętno- chów i niewypałów, w tym min, MW kmdr ppor. Andrzej Kleba,
ści prowadzenia prac fortyfika- torped, bomb lotniczych i poci- REMONTY który zapoznał zebranych z dzia-
cyjnych, budowy mostów sków artyleryjskich. Od 1996 r. batalion stał się łaniami konwentu oraz przedsta-
niskowodnych, rozminowywa- W swojej powojennej histo- oddziałem gospodarczym dla wił sprawozdanie z dotychczaso-
nia, jak również urządzania rii jednostka wielokrotnie po- wszystkich jednostek stacjonu- wej działalności dziekana MW.

8 BATALION SAPERÓW mał zaszczytne miano ŚWINOUJŚCIE. Około 38 tys.


Z DZIWNOWA to jedna z najstar- „Kołobrzeski”. Jednocześnie mil morskich żeglugi, ponad 620
szych jednostek w Wojsku Polskim. dzień ten stał się corocznym świę- dni w morzu, udział w najwięk-
Jego początki sięgają 1943 r., kie- tem jednostki. Morska historia szych manewrach NATO i pol-
dy w ramach 1 Korpusu Polskich batalionu rozpoczęła się 21 lipca skiej MW – to bilans najważniej-
Sił Zbrojnych w ZSRR został sfor- 1946 r., kiedy rozkazem nr 0124 szych osiągnięć okrętu transpor-
mowany w Sielcach nad Oką naczelnego dowódcy WP został towo-minowego ORP Poznań.
3 Samodzielny Batalion Saperów. on przekazany w podporządkowa- 8 marca minęło 17 lat służby
1 kwietnia 1944 r. rozkazem do- nie Marynarce Wojennej, równo- okrętu pod biało-czerwoną ban-
wódcy 1 Armii WP jednostkę przeformowano na cześnie przemianowano go na 52 Batalion derą. Za długoletnią służbę na
8 Batalion Saperów. Jednostka przeszła cały szlak Saperów MW, z miejscem stacjonowania okręcie dowódca 8 Flotylli
bojowy od Sielc nad Oką, aż do Hemingsdorfu nad w Wejherowie. W 1955 r. zmieniono nazwę na Obrony Wybrzeża kontradm.
Hawelą. W czasie działań wojennych wykonywała 29 Kołobrzeski Batalion Saperów MW, a dwa lata Jerzy Lenda wyróżnił: st. chor.
zadania inżynieryjno-saperskie, m.in. przygotowu- później jednostkę przeniesiono do Dziwnowa, gdzie mar. Dariusza Golca oraz
jąc i zabezpieczając przeprawy na Bugu, przyczół- stacjonuje do dziś. W maju 1967 r. batalion prze- st. chor. mar. Daniela Szysza.
kach wiślanych w rejonie Puław oraz Warszawy. formowano, przywracając mu historyczne numer Okrętem dowodzi kpt. mar.
Brała udział w walkach na Wale Pomorskim i nazwę – 8 Kołobrzeski Batalion Saperów MW. Marek Szwarc. ORP Poznań
i o Kołobrzeg. 18 marca 1945 r. po dziesięciodnio- 9 lutego 1977 r. batalion został podporządkowany wchodzi w skład 2 Dywizjonu
wych ciężkich walkach o Kołobrzeg batalion otrzy- dowódcy 8 Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Okrętów Transportowo-Minowych
8 FOW. Wykorzystywany jest do
przepraw pontonowych i de- magała ludziom zagrożonym jących w Dziwnowie. Od tam- załadunku i wyładowywania
santowych. Usuwają też niewy- klęskami żywiołowymi. Pod- tej pory zostały odremontowa- z nieuzbrojonego brzegu. Może
pały i niewybuchy. czas ostrych zim saperzy wie- ne wszystkie zamieszkałe obec- również transportować i stawiać
le razy rozbijali zatory lodowe nie przez żołnierzy budynki ko- miny morskie w obronnych za-
SAPERZY NA PONTONIE oraz chronili mosty przed znisz- szarowe. grodach minowych.
Batalion wyposażony jest czeniem – na Parsęcie w Koło- – Wymieniono całkowicie
w różnorodny i często unikato- brzegu oraz na Słupi w Ustce instalację centralnego ogrzewa-
wy specjalistyczny sprzęt. Jako i Słupsku. W styczniu 1979 r. nia, wyremontowano kotłow- GDYNIA. Stanowiąca trzon sił
jedyny w Wojsku Polskim ma zima stulecia sparaliżowała cał- nię, stołówkę i kuchnię żołnier- uderzeniowych Marynarki
pontony przystosowane do dzia- kowicie komunikację w rejonie ską, zapewniając wszystkim Wojennej 3 Flotylla Okrętów ob-
łań na morzu oraz wodach śród- Kamienia Pomorskiego. Do warunki pełnienia służby sto- chodziła 11 marca 37. rocznicę
lądowych. – Pływające trans- odśnieżania dróg użyto ciężkie- sownie do norm przyjętych powstania. Z tej okazji okręty ba-
portery PTS oprócz zadań czy- go sprzętu, a transportery gą- w XXI w. – mówi kpt. Tomasz zujące w gdyńskiej bazie mor-
sto bojowych w każdej chwili sienicowe były przez pewien Baranik, szef sekcji wycho- skiej podniosły wielką galę ban-
mogą być wykorzystane do usu- okres jedynymi pojazdami, któ- wawczej batalionu. – Obecnie derową, po której załogi jedno-
wania skutków klęsk żywioło- rymi dostarczano artykuły remontujemy strzelnicę garni- stek, kadra, marynarze i pracow-
wych oraz ewakuacji ludności pierwszej potrzeby oraz trans- zonową – dodaje kapitan.  nicy wojska podległych podod-
i mienia z terenów zagrożonych portowano mieszkańców. działów 3 FO oraz zaproszeni go-
– wyjaśnia kmdr por. Lucjan – Mało znanym, a szczegól- Napisz do autora: ście wzięli udział w uroczystej
Mazur, dowódca batalionu. nym epizodem w historii bata- tomasz.gos@ akademii.
– Natomiast patrol rozminowa- lionu, był udział grupy żołnie- redakcjawojskowa.pl Oprac. SG

nr 12/2008 Polska Zbrojna 39


PO SŁUŻBIE
G R A

Ameryka od początku
Ogromna grywalność, wysoki poziom inteligencji komputera, brak prostych schematów
– nic dziwnego, że „Narodziny Ameryki” wciągają bez reszty. Miłośnicy strategii mogą
zatem rezerwować czas – co najmniej kilkadziesiąt godzin.

W iększość strategii z Ameryką


Północną w roli głównej koncen-
truje się na wojnie secesyjnej.
Nicolas Games wydało grę, która przenosi
nas w czasy konfliktu o status Nowego
szczęście można utrudnić mu życie, wy-
bierając w opcjach najniższy poziom trud-
ności i agresywności SI. Planując działa-
nia, trzeba brać pod uwagę teren i pogo-
dę. Śnieżyca może odciąć oddział od linii
Spotkanie dwóch armii nie musi skończyć się
rzezią. Do starcia dojdzie, jeśli co najmniej
jedna ze stron dostała rozkazy ofensywne,
a druga nie dokonała skutecznego odwrotu.
Wtedy komputer na podstawie dużej liczby
Świata. Możemy wziąć udział w brytyjskiej zaopatrzenia, skazując go na zagładę. parametrów obliczy wynik potyczki, prezentu-
wojnie z Francuzami i Indianami (1755– Jednostki o odpowiednich umiejętno- jąc dokładny raport. Gdy dojdzie do starcia,
–1763) oraz walkach o niepodległość ściach mogą z łatwością ukryć się i nie- gracz nie ma już żadnego wpływu na jego
(1775–1783). W każdym przypadku mamy zauważone przedostać na tyły wroga. przebieg, może tylko ufać w umiejętności wir-
możliwość wyboru strony konfliktu, którą Zwartym oddziałom brytyjskim będzie tualnych dowódców. Podobnie wygląda oblę-
chcemy kierować. Gra oferuje cztery długie trudno kogokolwiek zaskoczyć. System żenie miast i fortów. W „Narodzinach...” nie
kampanie oraz 13 krótszych scenariuszy, „mgły wojny” występujący w grze nie opie- ma możliwości, by w krytycznym momencie
w tym brytyjsko-amerykańskie potyczki samodzielnie pokierować atakiem.
o Wielkie Jeziora z 1813 r. Temat jest cieka- Zalecane Zwycięstwo w scenariuszu zapewni najczę-
wy, a debiutanci z AGEOD nie tylko go nie ze- wymagania sprzętowe ściej zdobycie lub utrzymanie strategicznych
psuli, ale zrobili naprawdę wartą uwagi grę. Procesor: Intel Pentium IV lub AMD miast oraz zgromadzenie odpowiedniej liczby
„Narodziny Ameryki” to strategia „turowa”, Athlon, 1800 MHz punktów zwycięstwa, które przyznaje się za
a precyzyjniej – fazowa. Strony nie wykonują Pamięć RAM: 1024 MB sukcesy w bitwach i kontrolowanie prowincji.
swoich posunięć na przemian, lecz jednocze- Karta graficzna: 128 MB Planując działania, trzeba brać pod uwagę
śnie. W czasie tury wydajemy polecenia, robi Dysk: 2 GB wolnego miejsca wiele czynników, łącznie z nastawieniem lud-
to też komputer, a potem możemy tylko ob- DirectX: 8.1 lub nowsze ności, zaopatrzeniem i porą roku.
serwować, co się stało. To trochę tak, jakby Od strony wizualnej „Narodziny Ameryki” pre-
w szachach obie strony ruszały się jednocze- zentują się bez zarzutu. Mapa jest podzielo-
śnie. Jedna tura to 30 dni w czasie rzeczywi- na na ponad 700 regionów i przypomina roz-
stym. Najdłuższa kampania trwa 104 tury. wiązanie zastosowane m.in. w Europie
W „Narodzinach...” gracz koncentruje się na Universalis – nie ma heksów, są prowincje.
stategiczno-operacyjnej stronie wojen, wyda- Całość wygląda bardzo sympatycznie, kolory
jąc polecenia armiom podzielonym na pułki są wspaniałe i wyraziste. Jednostki prezento-
liczące maksymalnie cztery kompanie. wane są w formie dwuwymiarowych figurek
Grający nie musi dbać o ekonomię ani infra- z rysunkiem danej formacji. Wojskami kieru-
stukturę. Poza działaniami stricte wojennymi jemy, przeciągając i upuszczając je w wybra-
ma niekiedy możliwość zbudowania lub zbu- nym miejscu. Za pomocą myszy i skrótów
rzenia fortów i składów. Pod komendą gracza z klawiatury bardzo szybko uzyskamy dostęp
znajdują się oddziały lądowe i morskie. „Narodziny Ameryki”, AGEOD, do wszystkich informacji i filtrów. Od strony
Wydajemy polecenia grenadierom, fizylierom, Nicolas Games, 2007 r. ergonomii gra pomyślana jest świetnie – wia-
piechocie wszelkiej maści, dragonom oraz domo, gdzie czego szukać, już po dziesięciu
oddziałom górskim, partyzanckim i indiań- ra się na podziale nasze–obce, ważne jest minutach nie trzeba zaglądać do instrukcji.
skim. Dostępna jest artyleria oraz wozy ob- ukształtowanie terenu i zdolności oddzia- Wady? Drobne pomyłki w tłumaczeniu
lężnicze. Na wodach lepiej prezentują się łu. To, że kontrolujemy prowincję, nie – w czasie rozgrywki nazwy nie są odmie-
Brytyjczycy i Francuzi, dysponujący m.in. stu- oznacza, że widzimy wszystkie znajdujące niane przez przypadki. Autorzy zaniedbali
działowymi okrętami liniowymi. Istotnym ele- się tam jednostki. Przykre niespodzianki też oprawę muzyczną: jest jedna melodia
mentem rozgrywki są dowódcy. i zaskakujące ataki są w „Narodzinach...” i kilka monotonnych odgłosów. Muzyczne
W „Narodzinach...” umieszczono ponad sto dosyć częste. Tym bardziej że wojsk za- niedociągnięcie rekompensuje cena – za-
historycznych postaci, m.in. Waszyngtona, wsze jest za mało. Do pewnego stopnia zwyczaj 49,99 zł, ale w jednym ze skle-
Kościuszkę i Pułaskiego. Przypisane im indy- możemy uzupełniać straty lub formować pów internetowych grę można kupić już
widualne zdolności mogą negatywnie lub po- oddziały pospolitego ruszenia, ale i tak nie za 20 zł! Grę nową, oryginalną, zapew-
zytywnie oddziaływać na efektywność forma- ma mowy o obsadzeniu wojskami wszyst- niającą kilkadziesiąt godzin rozgrywki,
cji, wpływając na wiele czynników, np. stopień kich prowincji jednocześnie. To sprawia, w całości po polsku. Wobec takiej szansy
wykrywalności żołnierzy, szybkość marszu że każde posunięcie trzeba dokładnie można zrobić tylko jedno – chwytać oka-
lub umiejętności ofensywne. przemyśleć. Dzięki temu gra wciąga. Jeśli zję. „Narodziny Ameryki” to wciągająca
Scenariusz treningowy gry ułatwi porusza- uda nam się przerzucić siły w sprzyjający gra strategiczna, jedna z lepszych, które
nie się po ekranie, lecz mimo to początki region i zastawić na wroga zasadzkę, sa- ostatnio w Polsce wydano.
są trudne. Komputer nieźle „myśli”! Na tysfakcja jest ogromna. Jakub Czermiński

40 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |
K S I Ą Ż K A F I L M : O S C A R Y

Bitewny album Fałszerze


Albumy z założenia mają ładnie wyglądać – czy to na półce,
czy podczas lektury. Nie ma w tym nic złego, chyba że
S alomon Sorowitsch (Karl Markovics)
trafia do obozu koncentracyjnego Mau-
thausen jako przestępca. Jest znanym fał-
efektowność osiąga się kosztem użyteczności. szerzem specjalizującym się w podrabianiu
dokumentów i banknotów. Zostaje złapany
na nieudanej próbie skopiowania dolara.
A lbum Bellony owszem, wydany jest
efektownie, choć format ma raczej
nieporęczny, ale czyta się go z trudem
Aby zdobyć przychylność obozowych straż-
ników, maluje portret jednego z nich. Ta-
lent plastyczny Salomona zostaje zauwa-
– czcionka jest zaskakująco mała. Detal, żony, a on sam jest traktowany łagodniej.
ale starszym czytelnikom lupa będzie nie- Po kilku latach względnego spokoju Soro-
zbędna. Czcionka nie mogła być większa, witsch zostaje przeniesiony do innego obo-
bo wydanie zawiera mnóstwo dużych ilu- zu. W Sachsenhausen trafia do grupy więź-
stracji. Co zastanawiające, nie są one niów zajmujących się produkcją fałszywych
podpisane. Nie wiadomo, kto jest auto- dokumentów na potrzeby Rzeszy. Plan na-
rem, kiedy obraz został wykonany. Aneks zistów (Operacja Bernhard) zakłada osła-
zawiera jedynie informację o zbiorach, bienie gospodarki wrogich państw przez
z których ilustracje pochodzą. Na plus na- wpuszczenie do obiegu milionów fałszy-
leży natomiast zaliczyć grafiki prezentu- wych pieniędzy (funtów i dolarów). Od po-
jące przebieg bitew. wodzenia przedsięwzięcia zależą zarówno
losy wojny, jak i życie fałszerzy.
Wybór potyczek prezentowany w książce
Poza kryminalnym charakterem film ma tak-
jest subiektywny. Autor deklaruje, że do-
że głęboki wydźwięk filozoficzny. Jedno z naj-
konał go, oceniając wpływ bitew na wynik ważniejszych pytań, jakie się nasuwa, to py-
zmagań wojennych w danej epoce. Polski tanie o cenę życia – czy jest możliwy kompro-
czytelnik zwróci uwagę na obecność Grun- Goeffrey Regan, „Bitwy które zmieniły bieg
historii”, Dom Wydawniczy Bellona, mis między chęcią przeżycia za wszelką ce-
waldu i Bitwy Warszawskiej. Zastanawia- nę a wiernością ideałom? Godne uwagi są
Warszawa 2007 r.
jące jest natomiast pominięcie Odsieczy zwłaszcza ostatnie sceny filmu, kiedy brutal-
Wiedeńskiej. Uzbrojeni w lupę przystępu- ścią dostępnych w książce informacji. Styl ny obraz okaleczenia więzionych ludzi zosta-
jemy do lektury. Opisując bitwę, Regan za- autora jest do przyjęcia, choć zdarzają mu je przeciwstawiony zwycięskiej walce człowie-
czyna od naświetlenia tła historycznego się stwierdzenia oryginalne, jak choćby ka o ocalenie swojej godności. (mq)
oraz przyczyn leżących u źródeł potyczki. opinia, że „Lamarchos bezsensownie po-
Podsumowując prezentację, tłumaczy legł w potyczce” (str. 14), co sugeruje, że
skutki rozstrzygnięcia oraz rozważa, co by można polec z sensem. Niewybaczalne
było, gdyby historia potoczyła się inaczej. jest, że tekst zawiera cytaty-widma. Poja-
Analizując bitwy, prezentuje rzeczywistość wia się zdanie w cudzysłowie, ale nie ma
i ocenia ją, zwracając uwagę na błędy tak- żadnej (!) informacji, skąd cytat pochodzi.
tyczne i strategiczne popełnione przez Zadziwiające.
walczących. Podaje informacje dotyczące Na koniec zacytujmy autora. We wstępie
dowódców, liczby żołnierzy zaangażowa- informuje on, że „twierdzenie, że książka
nych w konflikt oraz wykorzystywanego omawia 50 najważniejszych bitew świata,
uzbrojenia. Całość czyta się dobrze, choć byłoby chyba zbyt daleko idące”. Skoro sam „Fałszerze”, reż. Stefan Ruzowitzky,
tekstu powinno być więcej. Gorący miło- autor podważa wartość swojej pracy, nie Niemcy, Austria, 2007,
śnik bitew będzie nieco rozczarowany ilo- wypada się z nim spierać. (jk) dystrybucja: Monolith Plus

I N T E R N E T
VALHALLA.PL
Z nakomity polski serwis poświęcony
grom. Tworzona przez pasjonatów
dla fanatyków witryna prezentuje naj-
gier” liczącą prawie 3500 pozycji. Wy-
szukiwarka i podział na sekcje ułatwia-
ją żeglowanie po serwisie. Atutem Val-
świeższe informacje ze świata rozryw- halli jest wiarygodność i doświadczenie
ki komputerowej. Kiedy gra dopiero po- – serwis jest najstarszym tego typu two-
wstaje, Valhalla przedstawia jej zapo- rem. Szata graficzna jest świetna – wi-
wiedź, zamieszczając screeny i arty dać, że twórcy pomyśleli zarówno o er-
z fazy produkcyjnej. Wydane gry są opi- gonomii, jak i estetyce. Valhalla poświę-
sywane i recenzowane, z czasem po- cona jest grom na wszystkie dostępne
wstają do nich poradniki. Na wyróżnie- platformy – PC, konsole oraz telefony
nie zasługują wywiady z twórcami gier komórkowe. Poziomem serwis śmiało
– to w polskojęzycznych serwisach nie- może konkurować z najlepszymi witry-
zbyt częste zjawisko. Wszystkie tytuły nami anglojęzycznymi. Dodatkiem do
zebrano w imponującą „Encyklopedię Valhalli jest forum. (kj)

nr 12/2008 Polska Zbrojna 41


HISTORIA DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

Tajna wojna Marszałka


DAMIAN MARKOWSKI

Zajęcie Prus Wschodnich przez polską kawalerię, zwycięski marsz w głąb Niemiec,
biało-czerwone flagi w Berlinie. Tak miała wyglądać wojna prewencyjna II Rzeczypospolitej
przeciwko zachodniemu sąsiadowi.
a początku lat 30. XX w. Euro- obydwoma państwami były niezwykle na- którzy pod pozorem rozwoju organizacji
pę dotknął głęboki kryzys gospo- pięte. Rzesza domagała się rewizji grani- robotniczych i paramilitarnych rozpoczęli
darczy. Szczególnie bolesne pięt- cy, szerokich uprawnień dla niemieckiej szkolenie kadr dla przyszłej armii. Z jego
no odcisnął on na gospodarce mniejszości i ustępstw w Wolnym Mieście polecenia ambasador RP w Waszyngtonie
niemieckiej, co było przyczyną skrajnego Gdańsku. Nie miała jednak siły, by zbroj- Tytus Filipowicz odbył w październiku
ubóstwa milionów ludzi. W związku z tym nie wyegzekwować swoje pretensje. W do- 1931 r. rozmowę z prezydentem Stanów
coraz popularniejsze stawały się radykal- datku nie sprzyjał jej układ polityczny na Zjednoczonych Herbertem Hooverem. Ce-
ne hasła głoszone przez Hitlera, a jego arenie międzynarodowej. Mimo to ster pań- lem wizyty było przedstawienie Hoovero-
partia zdobywała licznych zwolenników. stwa nieprzerwanie dzierżyli nacjonaliści wi niebezpieczeństwa nowej wojny, grożą-
Militaryzm pruski złamany postanowie- domagający się odwetu za klęskę poniesio- cego Europie w wypadku przejęcia wła-
niami traktatu wersalskiego zdawał się ną w I wojnie światowej. Dalszy wzrost dzy w Niemczech przez Hitlera. Niejako
odżywać w społeczeństwie niemieckim. znaczenia partii nazistowskiej groził obję- „przy okazji” Filipowicz wręczył prezy-
Przybierały na sile hasła odbudowy silnej ciem władzy przez Hitlera. dentowi ściśle tajną notę zawierającą plan
armii i stworzenia niezależnego przemysłu wojny prewencyjnej z Niemcami.
zbrojeniowego. Atak w obronie Amerykanie poważnie zainteresowali się
Polska pierwsza dostrzegła niebezpie- Marszałek Józef Piłsudski, który kiero- propozycją i nawiązali z Polakami sekret-
czeństwo płynące z ewentualnego wskrze- wał wówczas polską polityką, szybko spo- ne kontakty dyplomatyczne i wojskowe. Po-
szenia potęgi Niemiec. Stosunki między strzegł zagrożenie ze strony hitlerowców, dobnie jak Piłsudski, Hoover był przeciw-

42 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |
NIEPRZYJEMNA dla Niemców wizyta
ORP Wicher w Gdańsku ostudziła nieco
nazistowską nagonkę w Wolnym Mieście.

Koncepcja
Piłsudskiego, by za po-
mocą wojny prewencyjnej za- Duża przewaga
żegnać niebezpieczeństwo ze stro-
ny Niemiec, nie spotkała się we
Francji z aprobatą. Kraje Europy
W przewidywanym starciu polsko-niemiec-
kim przynajmniej na początku Wojsko
Polskie miałoby znaczną przewagę nad
Zachodniej pogrążone w pacyfistycz- Reichswehrą, czyli stutysięczną armią porząd-
nych nastrojach i wierzące w trwa- kową, jaką mogły mieć Niemcy w myśl traktatu
łość ładu wersalskiego nie mia- wersalskiego. Można przypuszczać, że w pierw-
ły ochoty wszczynać kolej- szej fazie wojny Rzesza nie byłaby w stanie zmo-
nej wojny bilizować więcej niż milion ludzi z różnych orga-
nizacji paramilitarnych, pozbawionych broni
ciężkiej, lotnictwa i marynarki wojennej. GWAŁTOWNY WZROST znaczenia partii
Rzeczpospolita dysponowała wówczas liczniej- nazistowskiej groził objęciem władzy przez
MARSZAŁEK PIŁSUDSKI nie zdecydował się Hitlera. Marszałek Józef Piłsudski szybko spo-
samodzielnie zaatakować Niemiec. Utracono szą oraz w pełni wyposażoną armią i to do niej
strzegł zagrożenie ze strony hitlerowców, któ-
szansę na obezwładnienie mocarstwa odpo- musiało należeć zwycięstwo w początkowych bi-
rzy pod pozorem rozwoju organizacji robotni-
wiedzialnego za wywołanie w 1939 r. II wojny twach. Niestety, we wrześniu 1939 r. proporcje czych i paramilitarnych rozpoczęli szkolenie
światowej. te wyglądały zupełnie inaczej. kadr dla przyszłej armii.

ny łagodnemu traktowaniu Niemiec i nie nie urządzono ogromną defiladę wojskową Wschodnie” – brzmiało doniesienie ko-
zgadzał się na ich odbudowę. Przedstawi- – w stolicy Wileńszczyzny zgromadzono mórki niemieckiego wywiadu z Rygi, na-
ciele armii USA uczestniczyli w wielkich ponad 30 tys. żołnierzy. Stosunki polsko- desłane do Berlina 12 maja 1933 r.
manewrach Wojska Polskiego na Wołyniu. -niemieckie osiągnęły punkt krytyczny. Słusznie przewidywano, że do pierwsze-
Zadaniem było przećwiczenie szybkiego „W Paryżu bawią się coraz więcej ideą go polskiego ataku dojdzie właśnie w Pru-
przerzutu nad granice najbardziej mobil- wojny prewencyjnej, zaś Polska zachowu- sach. Oddziały polskie były zmuszone
nych jednostek, gdyby zaszła konieczność je się jak szaleniec” – mówił do swojego w pierwszej kolejności uderzyć na najda-
odpierania kolejnej agresji ZSRR lub za- niemieckiego kolegi pewien włoski dyplo- lej wysuniętą na wschód część Niemiec.
atakowania III Rzeszy. mata. Istotnie, Józef Piłsudski starał się jak Odległość od granicy pod Mławą do War-
mógł przekonać Francję do koncepcji ude- szawy wynosiła niespełna 100 km. Dopie-
Demonstracja siły rzenia na Niemcy. Bez aprobaty tego pań- ro po neutralizacji tego problemu można
Sylwetka niszczyciela wpływającego do stwa, uchodzącego za najlepszego sojusz- było się pokusić o dalsze działania zaczep-
portu musiała zwracać uwagę. Niemieccy nika Polski, udział wojsk amerykańskich ne prowadzone już na „właściwym” tery-
marynarze ponuro spoglądali na banderę w operacji nie wchodził w rachubę. torium nieprzyjaciela. Niestety, nie zacho-
polskiej Marynarki Wojennej łopoczącą wały się do dziś żadne szczegółowe plany
nad działami kalibru 130 mm. Działa te Stracona szansa ofensywy.
miały rozkaz „przemówić”, gdyby Niem- „Dla zabezpieczenia Prus Wschodnich Koncepcja Piłsudskiego, by za pomocą
cy „znieważyli godło państwowe Rzeczy- uczyniono wszystko, co było w mocy Rze- wojny prewencyjnej zażegnać niebezpie-
pospolitej” na terytorium Gdańska. szy, nie zapewnia to jednak bezpieczeństwa czeństwo ze strony Niemiec, nie spotkała
Nieprzyjemna dla Niemców wizyta tej prowincji wobec wysoce uzbrojonego się we Francji z aprobatą. Kraje Europy Za-
ORP Wicher w Gdańsku ostudziła nieco państwa” – pisał w meldunku dotyczącym chodniej, pogrążone w pacyfistycznych na-
nazistowską nagonkę w Wolnym Mieście. obronności gen. Walter von Reichenau. strojach i wierzące w trwałość ładu wersal-
Sytuacja była jednak nadal niezwykle na- W ówczesnym stosunku sił wojna z Polską skiego, nie miały ochoty wszczynać kolej-
pięta i groziła przerodzeniem się w otwar- nie napawała niemieckich żołnierzy opty- nej wojny, nawet w trosce o własny interes.
ty konflikt. Na ulicach polskich miast poja- mizmem. Z niepokojem przysłuchiwano Marszałek nie zdecydował się samodziel-
wiły się antyniemieckie demonstracje. się rozmowom polskich posłów z przedsta- nie zaatakować Niemiec. Utracono szansę
5 marca 1933 r., na dzień przed wyborami wicielami władz ZSRR i Czechosłowacji. na obezwładnienie mocarstwa odpowie-
do Reichstagu, transportowiec ORP Wilia „Zgodnie z tajnym raportem wojskowym dzialnego za wywołanie w 1939 r. II woj-
podpłynął pod Westerplatte. Batalion pie- z Warszawy, od wyniku polsko-francuskie- ny światowej. 
choty morskiej, który nim przypłynął, po- go sondażu w Moskwie, który obecnie ma Napisz do autora:
większył stacjonującą tam załogę. W Wil- miejsce, zależy inwazja polska na Prusy polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 43


POŻEGNANIA

W duchu wiary podąża-


my do Jerozolimy, by
wyjść na spotkanie z Jezu-
Wyrazy szczerego współczucia Panu Maciejowi
i głębokiego żalu WIŚNIEWSKIEMU
sem i pójść za Nim. Droga Panu kpt. Grzegorzowi wyrazy współczucia
ta to zawierzenie do końca STELMASZCZYKOWI i głębokiego żalu
Jezusowi, albowiem w Nim tylko z powodu śmierci z powodu śmierci
jest prawdziwe życie, które prowa-
dzi do Nieba. To o tym mówi Jezus: MATKI OJCA
„ani oko nie widziało, ani ucho nie
słyszało”, odpowiadając na pytania składają: składają:
uczniów, co ich – a więc i nas komendant, kadra i pracownicy dyrektor, kadra i pracownicy wojska
– czeka, gdy będą podążać za Nim.
Wojskowej Komendy Uzupełnień Departamentu Ochrony Informacji
w Gdyni Niejawnych MON.
Wierzymy Jemu i podążamy za
Nim, bo „za kim pójdziemy”, cytu-
jąc słowa apostoła Piotra. Już na
górze Tabor Jezus poczynił obietni-
cę: was, którzy jesteście ubodzy 2 marca 2008 r. zmarła
w duchu, miłosierni, spragnieni
sprawiedliwości, czystego serca, kpt. Wanda BATKOWSKA
prześladowani z Mego powodu,
wielka czeka nagroda w Niebie. żołnierz frontowy 4 DP im. J. Kilińskiego,
Dziś to pójście za Jezusem nabiera wielce zasłużona w ratowaniu życia rannych.
szczególnego wymiaru. Oto Chry- Od powstania Klubu Kilińszczaków pełniła odpowiedzialne funkcje,
stus wstępuje do Jerozolimy, aby a przez ostatnie 10 lat była sekretarzem zarządu.
wypełniło się, to co zapowiadali Odznaczona Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim OOP
prorocy. Wstępuje do Świętego oraz Medalem im. Florence Nightingale,
Miasta, aby dobrowolnie ofiarować
przyznanym przez Międzynarodowy CK w Genewie.
siebie za zbawienie, czyli uratowa-
W Zmarłej tracimy
nie nas i całego świata. Na miejsce
wielkiego przyjaciela frontowych dróg.
paschalnego baranka ofiarowuje
siebie – Baranka Bożego. Na miej- Wyrazy współczucia Rodzinie
sce paschy upamiętniającej przej-
ście przez Morze Czerwone, przej- składają
ście z niewoli do wolności, Jezus Kilińszczacy.
ustanawia Nową Paschę, Paschę
Chrystusową, czyli przejście z nie-
woli grzechu do stanu łaski,
ze śmierci do życia. Wyprowadza Wyrazy szczerego współczucia
z piekieł Adama i Ewę, co jakże wy- Najgłębsze wyrazy współczucia i głębokiego żalu
mownie przedstawia ikona Zmar- Panu ppłk. Markowi Panu Kapitanowi
twychwstania Pańskiego. TRZYBIŃSKIEMU Tomaszowi KUŚ
Drodzy w Chrystusie, nie bójmy się z powodu śmierci oraz Jego Najbliższym
podążać za Jezusem, nie obawiajmy
z powodu śmierci
MAMY
się stosować w codziennym naszym
OJCA
życiu Jego nauczania. Nie raz, nie
składają:
dwa, ale często stajemy przed wybo- dyrekcja, koleżanki i koledzy składają:
rem. Nie dajmy się omamić mnó- Biura Infrastruktury Specjalnej. dowództwo, kadra i pracownicy
stwem recept na dobre i dostatnie wojska Punktu Bazowania Hel.
życie, na tzw. szczęśliwe życie
w mniemaniu tych, którzy odrzucili
Jezusa albo oddalili się od Niego.
Zapomnieli, że tylko zjednoczeni „Wystarczy nieobecność jednej bliskiej osoby…
z Jezusem możemy zakosztować aby cały świat wydał się wyludniony…”
pełni życia i szczęścia już tu, na zie-
Sz. P. ppłk. Mariuszowi JAŚLARZOWI
mi. Wspomnijmy też postać św. Au-
wyrazy szczerego współczucia z powodu śmierci
gustyna, który, szukając recepty na
szczęście, znalazł ją w Bogu. OJCA
składa
ks. płk Bogdan Miszczyszyn Dowództwo Wojsk Specjalnych.

44 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | |
WOJSKO PORADY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIA HISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |KOSOWO
||
ŚWIAT TO I OWO || POLEMIKI
|
AUSTRALIAN DOD

Skreślony Kaman
AUSTRALIA. Rząd w Canberze postanowił 5 marca skreślić podpisany Lotnictwa Morskiego uziemiono. Jednym z powodów decyzji o kasacji
w 1997 r. z Kaman Aerospace kontrakt wartości 667 mln dol. australij- programu „Morskiego ducha” były rosnące koszty. Minister obrony
skich na dostawę śmigłowców zwalczania okrętów nawodnych SH-2G(A) Joel Fitzgibbon podał, że wydano na niego już 950 mln dol. austra-
Super Seasprite. Marynarka wojenna miała otrzymać 11 maszyn. lijskich. Aby śmigłowce spełniały oczekiwania, potrzebne byłby dalsze
Pierwszą dostarczono w 2003 r. Jednak w ciągu pierwszych dwóch lat nakłady, australijscy eksperci stali zaś na stanowisku, że montowanie
eksploatacji wyspecyfikowano do 40 niedostatków amerykańskiego nowoczesnego wyposażenia na maszynach, których konstrukcja pocho-
śmigłowca. Jednym z nich były ograniczone zdolności SH-2G do lotów dzi z lat 60. XX w., nie gwarantuje sukcesu. Dlatego rząd Australii posta-
nocnych i w trudnych warunkach pogodowych. Ostatecznie w maju nowił zakończyć program, mając świadomość, że być może będzie mu-
2006 r. dziesięć maszyn znajdujących się w wyposażeniu 805 Eskadry siał zapłacić Kamanowi odszkodowanie. (wr)

POLSKA. Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON


ogłosił na początku marca przetarg na wyposażenie
Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakiet Marynarki Wojennej.
Resort obrony chce nabyć wóz dowodzenia, mobilne
centrum łączności i radar, sześć wyrzutni z tuzinem
pocisków dla każdej z nich, a także m.in. części zapasowe
i dokumentację niezbędną do obsługi sprzętu.
Zainteresowani przetargiem powinni złożyć oferty najpóźniej
przed południem 26 marca. Rozstrzygnięcie powinno
nastąpić w pierwszej dekadzie kwietnia. Czas realizacji
kontraktu określono na cztery lata. Ma mu towarzyszyć
AVANTIA

offset. Taki wóz startowy może wejść do wyposażenia


SAAB

Nadbrzeżnego Dywizjonu Rakiet MW (zdjęcie z prawej). (w)

Królewskie wodowanie Wybrali Dingo


HISZPANIA. 10 marca w należącej do
Navantia stoczni w Ferrol zwodowano LUKSEMBURG. Armia luk- żone w zdalnie sterowaną system C4I będzie oparty
największy w historii okręt wojenny dla semburska chce kupić miniwieżę Protector norwe- na radiostacji PRG4 VHF
hiszpańskiej marynarki wojennej Juan 48 rozpoznawczych pojaz- skiego Kongsberga i sys- i TRC 3700 H wraz z syste-
Carlos I. Jest on śmigłowcowym do- dów pancernych Dingo 2 tem obserwacyjny zintegro- mem obrazującym sytu-
kiem desantowym (LHD) o wyporności produkowanych przez nie- wany z teleskopo- ację taktyczną
blisko 27,6 tys. ton. Poza stałą miecki koncern Krauss- wym masztem. Ich (T-BMS). (ww)
243-osobową załogą na jego pokła- -Maffei Wegmann. Zostałyby
dzie można będzie zaokrętować ok. one dostarczone w latach
1300 osób. Okręt ma pokład startowy 2009–2010.
o wymiarach 202,3 x 32 m. Mogą Luksemburskie
z niego operować samoloty pionowego Dingo mają być
startu, jak np. AV-8B Plus, V-22 wyposa-
Osprey czy wariant morski F-35. Dzięki
wykorzystaniu hangarów dla pojazdów
będzie można pomieścić na nim do
30 samolotów i śmigłowców. Tym sa-
mym okręt może pełnić funkcję lotni-
skowca. Maksymalnie desantowiec
będzie mógł zabrać 46 czołgów. (wrt)
KMW

nr 12/2008 Polska Zbrojna 45


AAAAAAA PLATFORMA
MILITARIA AAAAAAAA MINOWANIA
Przeznaczenie
T ransporter minowania na bazie pojazdu
MTLB przeznaczony jest do ustawiania
narzutowych przeciwpancernych zapór
minowych przez pododdziały wojsk
inżynieryjnych szczebla taktycz-
nego. Transporter umożli-
wia ustawienie zapór mino-
wych o różnym położeniu i
czasie samolikwidacji oraz róż-
nej wielkości i gęstości minowa-
nia. Wymagane parametry zapory
uzyskuje się poprzez odpowiednie za-
programowanie sterownicy, ustawienie
położenia miotaczy i odpowiednią pręd-
kość jazdy w czasie ustawiania zapory.

Wyposażenie standardowe
(dane producenta)
Cztery kontenery miotające – każdy po 20 luf
Sterownica
Tester
Mina przeciwpancerna kumulacyjna (400 sztuk)
2 x 4 wyrzutnie granatów dymnych kal. 81 mm
Karabin maszynowy 12,7 mm
Urządzenie filtrowentylacyjne WNSC-200
Urządzenie ogrzewcze Air Top 3500d
Układ przeciwpożarowy uruchamiany ręcznie lub automatycznie
Przyrządy do obserwacji dzienno-nocnej
Przyrząd rozpoznawania skażeń
Radiometr DPO
Urządzenia łączności wewnętrznej i zewnętrznej (UHF RRC-9500, Fonet)
Zestaw do odkażania i dezaktywacji

Od lat polskie zakłady zbrojeniowe opracowują


ciekawe konstrukcje. Potęgą jesteśmy zwłaszcza
w wyposażeniu dla wojsk lądowych. Szkoda tylko, że armia
kupuje potem taki sprzęt w bardzo ograniczonym zakresie.
Tak właśnie jest z Krotonem.

PANCERNY JE
NORBERT BĄCZYK

nżynieryjny system minowana narzu- promocji – podobnie jak nieszczęsna Lo- rodowym Salonie Przemysłu Obronnego
towego Kroton można nazwać starą ara, zwana przez złośliwych wozem bojo- w Kielcach można już było zobaczyć uni-
nowością. Z jednej strony bowiem pra- wo-wystawienniczym – Kroton trafia na wersalną platformę minowania narzutowe-
ce nad nim rozpoczęto wiele lat temu, różne oficjalne pokazy i prezentacje jako go z czterema blokami wyrzutni, przewo-
a pierwsze transportery MTLB z Kro- przykład wyposażenia naszego wojska. żoną przez samochód ciężarowy.
tonem wojsko odebrało w 2004 r. Z drugiej Jednocześnie producent – Huta Stalowa HSW SA zaproponowała nawet odmia-
– niewiele wozów trafiło do linii, więc Wola SA – co jakiś czas zaskakuje kolej- nę z sześcioma blokami, podnosząc tym
w armii są one mało znane. Mimo swoistej nymi wariantami systemu. Na Międzyna- samym aż o połowę skuteczność działania

46 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | |
WOJSKO PORADY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIA HISTORIA ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

Kroton (dane producenta)


Typ podwozia – MTLB
Moc silnika – 220 kW
Pokonywanie przeszkód pionowych – do 1 m
Zasięg jazdy – 500 km
Maksymalna prędkość jazdy – 60 km/h
Masa w ukompletowaniu bojowym – 15 870 kg Jednostka minowania – 80 kaset minowych
Długość – 7950 mm z 400 minami
Szerokość – 2950 mm Czas załadowania jednostki minowania
Wysokość w położeniu marszowym (z plandeką) – ponad 40 minut
– 2910 mm Czas ustawienia narzutowej zapory minowej
Wysokość w położeniu bojowym – 2470 mm – powyżej 15 minut
Rozstaw gąsienic – 2500 mm Odległość miotania min od osi jazdy pojazdu
Prześwit drogowy – 350 mm – 30 do 90 m
Średni nacisk jednostkowy – 0,05 MPa Prędkość w czasie minowania
Pokonywanie wzniesień – 35 st. – 7,5 do 22 km/h
Kąt przechyłu bocznego – 25 st. Możliwość miotania min – na boki i tył pojazdu
Pokonywanie rowów o szerokości – do 2,8 m Kasety minowe – o działaniu natychmiastowym
MN 123.1 i zwłocznym MN 123.2.
Każda kaseta minowa
o rozmiarach 188 x 657 mm
i wadze 26 kg zawiera 5 min
Jeden kontener miotający zawiera
20 kaset i 100 min
Standardowa wielkość zamino-
wanego jednorazowo obszaru – 600 x 60 m
Załoga – dwóch żołnierzy

P latforma minowania na-


rzutowego do zamonto-
wania na podwoziu kołowym.
Czas załadowania
jednostki minowania
– 60 minut
Typ podwozia – dowolne pod- Czas ustawienia narzutowej
wozie samochodu ciężarowe- zapory minowej – powyżej
go terenowego średniej lub 22 minut
dużej ładowności spełniają- Odległość miotania min
cego następujące wymaga- od osi pojazdu – do 90 m
nia wagi i wielkości dla sze- Prędkość minowania
ściu wyrzutni: – od 7,5 do 22 km/h
Ładowność dopuszczalna Możliwość minowania KAŻDA KASETA MINOWA
– 9 tys. kg – na boki i tył pojazdu o rozmiarach 188 x 657 mm
i wadze 26 kg zawiera 5 min
Długość platformy ładunko- Kasety minowe – o działaniu
wej min – 5500 mm natychmiastowym MN 123.1
Masa platformy – 4620 kg i zwłocznym MN 123.2

NORBERT BĄCZYK (2)


Masa platformy z załadowa- Masa kasety – 26 kg
nymi minami – 6700 kg lub 23 kg MINY MN 123. Mina ma rozmiar 180 x 90
mm i wagę 3,5 kg. Wyposażona jest w dwu-
stronny ładunek kumulacyjny, czyli może de-
tonować z każdej strony, zależnie od położe-

EŻOZWIERZ
nia. Posiada zapalnik magnetyczny.

urządzenia. Taką wersję producent określa Kroton na gąsienicach. Ostatnio jeden z formacji sami Hindusi poprosili, aby
jako platformę minowania narzutowego do Krotonów z wyposażenia jednostki w wśród wystawianych urządzeń znalazł się
zamontowania na podwoziu kołowym (cię- Świętoszowie zaprezentowano przebywa- również Kroton. Prawdopodobnie ma to
żarówki o dużej ładowności), bowiem od jącym w Warszawie przedstawicielom ar- związek z dużym zainteresowaniem Indii
kilku lat mamy modę na wymianę pojaz- mii indyjskiej z gen. Deepakiem Kapo- nabyciem tego inżynieryjnego systemu mi-
dów o trakcji gąsienicowej właśnie na ko- orem na czele. Gen. Kapoor miał okazję nowania. 
łową. Na razie jednak armia użytkuje trans- obejrzeć wiele rodzajów nowego wypo- Napisz do autora:
portery minowania narzutowego (TMN) sażenia, niemniej według uzyskanych in- norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 47


AAAAAAA MINY
MILITARIA AAAAAAAA

Wybuchowa inteligencja W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA

Wojska inżynieryjne przygotowują się do największej od lat wymiany środków minersko-zaporowych.


Teraz znajdą się wśród nich m.in. inteligentne, zdalnie kierowane miny, potrafiące identyfikować cele.

W ostatnich latach w armiach sojuszu pa stosowana przez wojsko składa się z po- ny przeciwpiechotne PMD-6 i POMZ-2M.
podjęto szereg starań mających na celu jemnika ze środkiem chemicznym i pływa- Jarzębiny pozbawione są takich wad jak
opracowanie środków alternatywnych dla jącą w nim rurką zawierającą inny skład- nierozróżnianie celów (cywil czy żołnierz)
min lądowych. Miałyby one spełniać ostre nik. Po przełamaniu rurki i połączeniu się i będą miały praktycznie nieograniczony
wymogi dotyczące nadzoru ich używania. substancji naczynie zaczyna działać jak la- czas działania. Tego rodzaju sterowane ła-
Kierowane użycie min powinno wyelimi- tarka. Może świecić nawet całą noc. Świa- dunki planuje się wdrożyć do produkcji
nować możliwość przypadkowego zadzia- tła chemiczne działają odstraszająco na w latach 2009–2010. Jednostki inżynieryj-
łania, a tym samym nie powodować niepo- przeciwnika, który obawia się wykrycia ne będą w nie wyposażane od 2011 r. Po-
trzebnych ofiar. Z tego też powodu stoso- w oświetlonym terenie. trzeby docelowe określono na ok. 2 tys.
wać można tylko takie środki, które mają – W naszych Wojskach Lądowych rów- sztuk. Konstrukcję ładunków oparto na mo-
systemy samolikwidacji. nież prowadzone są prace koncepcyjne nad dułach odłamkowych MON-100 (części
stworzeniem alternatywnych środków dla składowe – segmenty – miny) oraz istnie-
PRZESTRASZYĆ LUB OBEZWŁADNIĆ min przeciwpiechotnych – mówił mjr To- jących jako model modułach MPO-97.
Przykładem alternatywy dla min prze- masz Jałowiec podczas prezentacji środ- Mina MON-100 składa się z kadłuba za-
ciwpiechotnych może być stosowanie świa- ków zaporowo-minowych, które w najbliż- wierającego materiał wybuchowy i 400 sta-
teł chemicznych w ubezpieczeniu stano- szych latach mają znaleźć się w uzbrojeniu lowych odłamków, umieszczonych w za-
wisk dowodzenia, rejonów ześrodkowania Wojsk Lądowych. Można było zobaczyć lewie żywicy epoksydowej. Ze względu na
lub elementów szyku pododdziałów. Świa- m.in. nowoczesne, zdalnie sterowane ła- stosunkowo dużą efektywność rażenia oraz
tła te są podobne do używanych przez węd- dunki wybuchowe o działaniu odłamko- przystosowanie do inicjowania za pomocą
karzy, m.in. do oświetlania spławika. Lam- wym Jarzębina-S, mające zastąpić stare mi- zapalnika elektrycznego może być ona wy-

Jarzębiny po-
zbawione są takich
wad jak nierozróżnianie
celów (cywil czy żołnierz) i bę-
dą miały praktycznie nieograni-
czony czas działania. Tego ro-
dzaju sterowane ładunki pla-
nuje się wdrożyć do pro-
dukcji w latach
2009–2010

MINY na granicy syryjsko-izraelskiej

48 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | |
WOJSKO PORADY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE|| || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIA HISTORIA ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

korzystana do budowy kierowanych pól mi- MR 123 (Jabłoń-R). Do wyposażenia no- już jej model. Nowa mina – przy której bu-
nowych. Jest łatwa do rozbrojenia, neutra- wa mina powinna trafić jeszcze w tym ro- dowie postanowiono wykorzystać zapasy
lizacji i wykrycia w przypadku utraty kon- ku. Zastąpi stare konstrukcje TM-62 min MPB – ma być wyposażona w ze-
troli nad polem minowym. i MPP-B. staw czujników (sejsmiczny, akustyczne,
Drugi z prowadzonych programów nosi termalny) oraz mikroprocesorowy układ
ZAGROŻENIA ŚCIŚLE KIEROWANE nazwę „Kierowane miny przeciwpancer- sterujący, służący m.in. do wykrywania
Alternatywy powstają także dla min ne”. Prace rozwojowe rozpoczęły się i śledzenia celu, automatycznego napro-
przeciwpancernych. Mogą one oddziały- w 2007 r. Ich celem jest pozyskanie środ- wadzania miny na trajektorię celu, zdal-
wać na różne układy i mechanizmy pojaz- ków minerskich potrafiących samodzielnie nego wprowadzenia miny w stan uzbro-
dów, m.in. na układ obserwacyjny, jezdny, decydować o zniszczeniu celu. Rolę żoł- jenia i zdalnego wprowadzenia jej w stan
zasilania silnika i na pancerz. W armiach nierza sprowadzono wtedy do przygotowa- zabezpieczenia.
sojuszniczych jednym z takich rozwiązań nia miny do pracy: rozmieszczenia w tere- Jabłoń-K ma służyć do eliminowania
jest system RAMMS (Remote Antiarmor nie i uruchomienia zasilania. Pozostałe z pola walki wozów bojowych i środków
Mine System), którego podstawowym ele- czynności, czyli czuwanie, wykrycie, iden- transportowych poprzez rażenie bocznych
mentem jest pocisk artyleryjski kalibru 155 tyfikacja, lokalizacja celu i decyzja o jego i tylnych części obiektów poruszających
mm zawierający dziewięć min przeciwpan- zniszczeniu oraz zniszczenie go, mina wy- się z prędkością do 60 km/h w odległości
cernych. Kolejną alternatywą jest taktycz- konuje automatycznie. od 2 do 50 m od miny. Będzie ona mogła
ny pocisk kierowany Maverick (Maverick Do inteligentnych środków minerskich przebić pancerz grubości do 100 mm.
Air-to-Ground Missile – AGM-65). Jego zalicza się również kierowane miny prze- Zdalnie sterowana (do 100 m), będzie
budowa umożliwia przenoszenie różnych ciwpancerne, które mają możliwość samo- miała możliwość automatycznego wy-
głowic bojowych (w tym min). dzielnego wykrycia pojazdów, namierze- boru jednego z czterech celów. Wdroże-
W Polsce realizowane są dwa programy nia ich, wyboru celu i niszczenia go za po- nie tej inteligentnej miny zaplanowano
rozwojowe środków minersko-zaporowych mocą pocisków wybuchowo-formowanych na lata 2009–2010, przy czym dostawy
tego rodzaju. Na potrzeby obu opracowa- EFP (Explosively Forded Projectiles – po- do jednostek inżynieryjnych ruszyłyby
no m.in. kasetę minową z minami narzu- cisk przeciwpancerny formowany wybu- w 2011 r. Potrzeby docelowe oszacowa-
towymi MR-123, z których można budo- chowo przez ładunek kumulacyjny miny). no na ok. 1,5 tys. sztuk. Jabłoń-K zastąpi
wać inteligentne pola minowe. Pierwszy Takie możliwości ma mieć kierowana mi- one dotychczas używane miny przeciw-
z nich opatrzono kryptonimem „Jabłoń”. na przeciwpancerna Jabłoń-K, w której ła- burtowe MPB. 
Jego celem jest wdrożenie w wojsku miny dunek EFP połączono z elektromechanicz- Napisz do autora:
przeciwpancernej do ustawiania ręcznego nym układem napędowym. Opracowano polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

ADAM GREL
MINA MPB MON-100

Konwencja
M imo że Polska uczest-
niczyła w tworzeniu
konwencji ottawskiej i była
Bezpieczeństwa ONZ
i wszystkich najbliższych są-
siadów Polski oraz wyposa-
Rządowych reprezentują-
cych państwa-strony kon-
wencji o zakazie lub ograni-
jednym z pierwszych jej sy- żenia Sił Zbrojnych RP czeniu użycia pewnych
gnatariuszy, dokument nie w środki alternatywne dla broni konwencjonalnych
został jeszcze przez nasze min przeciwpiechotnych. – CCW, spotkaniach
państwo ratyfikowany. Jak dotąd, żaden z tych wa- państw-stron konwencji
Wynika to z warunków, runków nie został spełniony. ottawskiej), których celem
od których nasi dyplomaci Mimo pewnych przeszkód jest upowszechnienie idei
i wojskowi uzależnili ratyfi- Polska aktywnie uczestni- wycofania min przeciwpie-
kację i które zostały wspo- czy w światowym programie chotnych. Polska popiera
mniane podczas podpisy- dążenia do całkowitego za- wszystkie przedsięwzięcia
wania umowy, a dokładnie kazu eksploatacji min prze- mogące pomóc w urzeczy-
określone na przełomie ciwpiechotnych: przedstawi- wistnieniu globalnego zaka-
2002 i 2003 r. Wymogi owe ciele naszego rządu biorą zu użycia tej wyjątkowo nie-
BUNDESHEER.AT

dotyczą uczestnictwa w po- udział w pracach grup mię- humanitarnej broni. Mimo
rozumieniu wszystkich sta- dzynarodowych (spotka- wszystko do pełni zadowole-
łych członków Rady niach Grupy Ekspertów nia brakuje ratyfikacji.

nr 12/2008 Polska Zbrojna 49


ŚWIAT ARMIA FRANCUSKA

Trwa restrukturyzacja i modernizacja francuskich sił powietrznych.


Do służby wchodzą nowe typy samolotów i śmigłowców.
Równocześnie znacząco zmienia się struktura tego rodzaju wojsk.

SKRZYDŁA V REPUBLIKI TA D E U S Z W RÓ B E L

Według stanu na 1 listopada 2007 r., we -osobowe Dowództwo Obrony Powietrz- w której skład wchodzi 14 eskadr, w tym
francuskich siłach powietrznych służyło 63 nej i Operacji Powietrznych (CDAOA), dla dwie rozpoznawcze. W sumie to 274 sa-
tys. osób – 58,2 tys. żołnierzy i 4,8 tys. cy- którego przewidziano dwie lokalizacje moloty bojowe. Druga to Brigade Aerien-
wilów. Oficerów i podchorążych było 7650, – w stolicy i Lyonie. W Paryżu i Tours po- ne d`Appui et de Projection, w której jest
czyli nieco ponad 13 proc. personelu mun- stanowiono umieścić Dyrekcję Spraw Per- 19 eskadr, w tym siedem transportowych,
durowego. Dominowali podoficerowie – sonalnych Sił Powietrznych (DRHAA). Za cztery śmigłowców, siedem zamorskich
34,3 tys. Reszta to szeregowi (Militaire kwestie administracyjne i finanse odpowia- oraz jedna transportu, szkolenia i kalibra-
Technicien de l`Air) i 680 ochotników na da powstała w ubiegłym roku Service de cji. W brygadzie jest również mieszana gru-
krótkich, rocznych kontraktach. Żołnierze l`Administration et des Finances. Jej głów- pa lotnicza. W sumie to 122 samoloty trans-
kontraktowi stanowią ponad połowę per- ne siedziby znajdują się w Paryżu, Villa- portowe 11 typów i 85 śmigłowców pięciu
sonelu lotnictwa francuskiego. Jego rezer- coublay, Metzu i Bordeaux. typów. Natomiast Brygada Lotnicza Sił
wa operacyjna to ok. 6 tys. ludzi. Dowództwa organiczne odpowiadają za Ochrony i Interwencyjnych (BASFI) ma
gotowość bojową i zabezpieczenie logi- 34 eskadry lub oddziały ochrony, trzy jed-
MNIEJ DOWÓDZTW styczne. Zalicza się do nich funkcjonujące nostki interwencyjne (komandosów-spa-
W tej chwili trwa reorganizacja struktur od 1 września 2006 r. Dowództwo Sił Lot- dochroniarzy lotnictwa), a także 33 eska-
dowodzenia, która ma zakończyć się do niczych (CFA) w Metzu, które powstało dry straży pożarnej i ratownictwa. Ostatnia
2010 r. W nowej strukturze będzie pięć do- w wyniku fuzji czterech dowództw: lotnic- jest Brygada Kontroli Przestrzeni Powietrz-
wództw. Część z nich postanowiono prze- twa bojowego (CFAC), systemów rozpo- nej (BACE), która grupuje 35 jednostek
nieść z Paryża do innych miast. Przed zmia- znania, informatycznych i łączności (CAS- kontroli, dziewięć lub dziesięć eskadr obro-
ną w stolicy skupione było aż 70 proc. SIC), sił ochrony i bezpieczeństwa (CFP- ny powietrznej i eskadrę samolotów
struktur dowódczych. Teraz proporcje zo- SAA) oraz Commandement de la Force AWACS (EDCA) z czterema maszynami
staną odwrócone. Zmniejszy się także licz- Aerienne de Projection, któremu podlega- E-3F. Poza brygadą są siły informacji i wal-
ba dowództw. Zamiast jedenastu i dyrekcji ły m.in. eskadry transportowe i śmigłow- ki radioelektronicznej.
funkcjonować ma pięć. Reorganizacja nie ców. Najliczniejsze jest CFA – liczy ponad Dowództwo Wsparcia Operacyjnego
obejmie przy tym sił strategicznych. 17 tys. osób personelu. (CFPSAA) w Bordeaux odpowiada za go-
Dowództwa francuskie dzielą się na ope- Ponad 350 jednostek sił powietrznych towość operacyjną oraz bezpieczeństwo
racyjne i organiczne. Pierwsze, ulokowane podporządkowanych CFA postanowiono baz lotniczych. Podlegają mu m.in. eska-
w Paryżu, to Dowództwo Strategicznych podzielić na cztery brygady. Jedną z nich dry ochrony, strażacy, jak też jednostki ko-
Sił Lotniczych (CFAS) oraz blisko 800- jest brygada lotnictwa bojowego (BAAC), mandosów lotnictwa. Siły powietrzne ma-

50 Polska Zbrojna nr 12/2008


||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA
NA CELOWNIKU ||
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE||
HISTORIAHISTORIA || | |
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA ZAPIS
||
PRASA KULISY | |WYDA-
||
ŚWIAT TO I OWO || R | Z

DYSLOKACJA I WYPOSAŻENIE
ESKADR BOJOWYCH
102 BL Dijon – 2/4 esk. „Lafayette”
– 1/2 esk. „Cigognes” (Mirage 2000-5) (Mirage 2000N)
– 2/2 esk. „Cote d`or” (Mirage 2000-5) 125 BL Isters
103 BL Cambrai – 3/4 esk. „Limoussin” (Mirage
– 1/12 esk. „Cambresis” (Mirage 2000N)
2000C RDI) 132 BL Colmar
– 2/12 esk. „Picardie” (Mirage 2000C – 1/30 esk. „Alsace”
RDI) (Mirage F1 CT)
112 BL Reims – 2/30 esk. „Normandie-
– 1/33 esk. „Belfort” (Mirage F1 CR) Niemen” (Mirage F1 CT)
– 2/33 esk. „Savoie” (Mirage F1 CR) 133 BL Nancy
OBECNIE DO SŁUŻBY WE FRANCUSKIM
113 BL Saint-Dizier – 1/3 esk. „Navarre” LOTNICTWIE WCHODZĄ NOWE SAMOLOTY
– 1/7 esk. „Provence” (Rafale B/C) (Mirage 2000D) BOJOWE RAFALE. Na razie zamówiono
115 BL Orange – 2/3 esk. 82 egzemplarze, ale z zapowiedzi wynika, że
– 2/5 esk. „Ile de France” „Champagne” zakupy sięgną co najmniej 132 maszyn.
(Mirage 2000B/C RDI) (Mirage 2000D) Dostarczono już ok. 40. 27 czerwca 2006 r.
do służby operacyjnej weszła pierwsza wypo-
116 BL Luxeuil – 3/3 esk. „Ardennes” (Mirage2000D)
SIRPA (3)

sażona w nie jednostka. Niestety, w grudniu


– 1/4 esk. „Douphine” 188 BL Dżibuti ubiegłego roku miała miejsce pierwsza kata-
(Mirage 2000N) – 4/33 esk. „Vexin” (Mirage 2000B/C) strofa Rafale, w której zginął pilot.

ją 37 baz we Francji, z których 24 uchodzą Zatoki Biskajskiej, ale na szczęście pilotów już mniejszymi (dla 185 pasażerów) A310-
za kluczowe. Jest też sześć baz w departa- udało się uratować. Na bazie wersji „N” 300 i A319. Te ostatnie wykorzystywane
mentach zamorskich oraz byłych koloniach powstał Mirage 2000D – przeznaczony do są do obsługi VIP-ów. Wożą ich również
afrykańskich, jak Dżibuti czy Senegal. konwencjonalnych ataków na cele naziem- odrzutowce Falcon 20 i Falcon 900. Obec-
W przypadku Afryki lotnictwo francuskie ne. Poza tym są też myśliwce przechwytu- nie podstawowe samoloty eskadr transpor-
poza stałymi bazami stacjonuje też w kilku jące Mirage 2000C i szkolno-bojowe Mi- towych to skonstruowane wspólnie z Niem-
miejscach czasowo. Jedenaście baz infor- rage 2000B. Egzemplarze wyposażone cami C-160 Transall. Na ich podstawie po-
mator „Armee de l`Air 2007” klasyfikuje w dopplerowskie radary impulsowe są okre- wstała maszyna rozpoznania elektronicz-
jako myśliwskie. Jednak faktycznie eskadry ślane jako RDI. Najmłodszy jest myśliwiec nego C-160G Gabriel. Francuzi kupili też
bojowe stacjonują tylko w dziewięciu. Per- Mirage 2000-5. Kilka eskadr użytkuje Mi- w USA maszyny C-130H/H-30, natomiast
sonel bazy liczy od 500 do 4 tys. osób, ale rage F1. Są trzy wersje: bojowa CT o po- w ramach barteru za śmigłowce dostali od
są od tej zasady odstępstwa. Poza metropo- dobnym przeznaczeniu jak Mirage 2000D, Hiszpanii samoloty CN-235. W służbie są
lią jest to z reguły 2,2 tys. ludzi. rozpoznawcza CR i szkolno-bojowa B. też maszyny DHC-6 Twin Otter i TBM
Francja, która posiada odległe terytoria 700. Wzmocnienie potencjału transporto-
CZAS WYMIANY zamorskie i nadal utrzymuje znaczące siły wego nastąpi od przyszłego roku, gdy do
Obecnie do służby we francuskim lot- na Czarnym Lądzie, dużą wagę przykłada służby zaczną wchodzić Airbusy A400M.
nictwie wchodzą nowe samoloty bojowe do lotnictwa transportowego. W 2006 r. Francuzi planują do 2019 r. nabyć ich 50.
Rafale. Na razie zamówiono 82 egzempla- wyposażono je w samoloty Airbus A330 Zastąpią 16 Herculesów i 66 Transalli.
rze, ale z zapowiedzi wynika, że zakupy mogące pomieścić po 279 pasażerów. Lotnictwo szkolne dysponuje opracowa-
sięgną co najmniej 132 maszyn. Dostar- W planach jest zakup 14 wielozadanio- nymi razem z Niemcami poddźwiękowy-
czono ich już ok. 40. 27 czerwca 2006 r. wych A330 MRTT, które zastąpią latające mi odrzutowcami Alpha Jet. Francuscy pi-
do służby operacyjnej weszła pierwsza wy- cysterny KC/C-135. Francuzi dysponują loci szkolą się też na brazylijskich samolo-
posażona w nie jednostka. tach EMB 121 Xingu i EMB 312 Tucano,
Na razie podstawowym samolotem bo- Siły strategiczne niemieckich Grob 120A oraz krajowych
jowym francuskich sił powietrznych pozo- TB 30 Epsilon i D140 Mousquetaire.
staje Mirage 2000, który jest produkowa-
ny w kilku wersjach. Jedna z nich to Mira-
D owództwo Strategicznych Sił
Lotniczych (CFAS) to ponad dwa ty-
siące osób personelu. Jego kluczowy
Flota śmigłowców opiera się na kon-
strukcjach Eurocoptera. Użytkowane są
ge 2000N, nosiciel broni nuklearnej. Ma- maszyny transportowe SA 330 Puma i AS
komponent stanowią trzy eskadry sa-
szyny te, obok atomowych okrętów pod- 332/532 Cougar, a od niedawna również
molotów Mirage 2000N (60 szt.), w któ-
wodnych z rakietami balistycznymi, są fi- EC 725 Caracal. Poza tym są też mniej-
rych uzbrojeniu są pociski z głowicami
larem francuskich sił odstraszania. Z wy- sze wielozadaniowe AS 355 Ecureuil
nuklearnymi. W składzie CFAS jest rów-
produkowanych 75 Mirage 200 ON w służ- i AS 555 Fennec. Siły powietrzne chcą
nież grupa latających cystern KC/C-
bie pozostaje około 60. Jeden z samolotów też mieć 16 zestawów bezzałogowych
135FR (14 szt.) z Istres. Poza tym do-
stacjonujących w bazie lotniczej w Luxeu- aparatów latających. 
wództwu podlega również Centrum
il stracono w nocy z 12 na 13 lutego pod- Napisz do autora:tadeusz.wrobel@
Szkolenia Taktycznego.
czas lotu ćwiczebnego. Maszyna spadła do redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 51


ŚWIAT
ŚWIAT KENIA
GÓRSKI KARABACH

W POSZUKIWANIU STRAC
Minęło już dwadzieścia lat od wybuchu ormiańsko-azerskiego konfliktu
w Górskim Karabachu. Działania zbrojne ustały tam wprawdzie w 1994 r., jednak ciągle
nie ma szans, że problem ten zostanie rozwiązany.
WOJCIECH KONOŃCZUK

Rada Obwodowa Górskiego Karaba- Azerbejdżanu doszło do wybuchu kon- Wcześniej Azerbejdżan w pośpiechu
chu 20 lutego 1988 r. zwróciła się do fliktu zbrojnego. opuścili niemal wszyscy zamieszkujący
władz w Moskwie, Baku i Erywaniu kraj Ormianie (około 350 tys. osób). 12
o wyłączenie obwodu z Azerbejdżańskiej KRWAWA WOJNA maja 1994 r. strony podpisały obowiązu-
SRR i przekazanie go Ormiańskiej SRR. Regularna wojna ormiańsko-azerska jące do dzisiaj zawieszenie broni. Woj-
Wywołało to demonstracje poparcia trwała do maja 1994 r. Formalnie był to na zakończyła się zwycięstwem Ormian.
w armeńskich miastach. Jednocześnie po konflikt między Ormianami Górskiego Karabach nie powrócił pod kontrolę Ba-
kilku dniach w azerskim mieście Sum- Karabachu a Azerbejdżanem, faktycznie ku, a wojska ormiańskie zajęły prawie
gaicie, niedaleko Baku, doszło do pogro- jednak między Armenią a Azerbejdża- 14 proc. terytorium Azerbejdżanu.
mu mieszkających tam Ormian. Zginę- nem. Obie strony uzyskały ponadto pew- Wojna karabachska była najdłuższym
ło wówczas ponad 40 osób, a tysiące za- ne wsparcie z zagranicy: Baku z Turcji, i jednym z najbardziej krwawych kon-
częły w pośpiechu opuszczać Azerbej- Erywań z Rosji oraz diaspory ormiań- fliktów na obszarze poradzieckim. Po
dżan. Po tych krwawych wydarzeniach skiej na Zachodzie. Przełomowym mo- obu stronach zginęło około 15 tys. żoł-
nastąpiły kolejne. 2 sierpnia 1991 r. Gór- mentem wojny był koniec 1993 r. Ormia- nierzy i cywilów. Najważniejszą konse-
ski Karabach oficjalnie ogłosił wystąpie- nie nie tylko opanowali całe terytorium kwencją tej wojny było powstanie Repu-
nie z Azerbejdżanu. W odpowiedzi 26 li- Karabachu, ale zajęli również przylega- bliki Górskiego Karabachu, będącej nie-
stopada 1991 r. Baku zlikwidowało au- jące doń regiony Azerbejdżanu. Jedno- zależnym państwem, ale niemającej
tonomię regionu. Po rozpadzie ZSRR cześnie z terytoriów tych wysiedlono uznania międzynarodowego. Samozwań-
i powstaniu niepodległych Armenii oraz około pół miliona miejscowych Azerów. cza republika utrzymuje się w dużym

52 Polska Zbrojna nr 12/2008


ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA ||
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

rvmd GÓRSKI KARABACH

r
N

u}h
iewielkie terytorium (4,4 tys. km kw.) należą-


dv
ce de iure do Azerbejdżanu, de facto znajduje

slm
się pod kontrolą miejscowych Ormian. Republika

vn
lh
Górskiego Karabachu ma obecnie wszystkie atry-
}huehmg¸dq buty niepodległości (władze, walutę, armię itd.) po-
za uznaniem międzynarodowym. Przed wybuchem
uphqld konfliktu Karabach zamieszkiwało 200 tys. ludno-
¥uvnl ści, z których 76 proc. stanowili Ormianie, 23
xufmd dudedfk proc. Azerowie. W średniowieczu terytorium
Karabachu było jedną z prowincji ówczesnej
Armenii. Następnie kraj znajdował się pod pano-
waniem Turcji, Persji i carskiej Rosji. W 1923 r. zo-
stał włączony w skład Azerbejdżańskiej SRR jako
okręg autonomiczny.
udq

stopniu dzięki pomocy Armenii oraz sil- stawicielstw zagranicznych. Jednak nie uregulowania konfliktu karabachskiego
nej i wpływowej diaspory ormiańskiej na chce słyszeć o niepodległości regionu. stała się ważnym elementem kampanii
Zachodzie. Natomiast wspólnota międzynarodowa przed wyborami prezydenckimi w Ar-
zaproponowała wymianę terytoriów menii (19 lutego). Kandydujący w nich
NA DRODZE DO KOMPROMISU (tzw. plan Goble’a). W zamian za Kara- Lewon Ter-Petrosjan deklarował, że czas
Wspólnota międzynarodowa podjęła bach i tzw. korytarz lacziński, łączący go działa na niekorzyść jego kraju i uregu-
próbę rozwiązania tego problemu jesz- z resztą Armenii, Erywań przekazałaby lowanie problemu staje się coraz bardziej
cze gdy trwały działania wojenne. Azerbejdżanowi region Meghri, który naglące.
W marcu 1992 r. w ramach KBWE/OBWE połączyłby azerską eksklawę Nachicze- W październiku 2007 r. prezydent
powstała Mińska Grupa składająca się wań z resztą terytorium państwa. Minu- Azerbejdżanu Ilham Alijew oznajmił, że
z 11 państw pod przewodnictwem Fran- sem tego scenariusza dla strony ormiań- jego kraj powinien być gotowy, aby „wy-

ACONEGO POKOJU
zwolić okupowane terytoria w każdym
momencie”. A minister obrony Safar
Abijew dodał, iż „szanse na wybuch woj-
ny są bliskie stu procentom”. W ten spo-
sób Baku demonstruje siłę wynikającą
ze znacznego wzrostu gospodarczego
cji, Rosji i Stanów Zjednoczonych, któ- skiej byłaby utrata granicy z Iranem. Kil- związanego z zyskami ze sprzedaży ro-
rej zadaniem jest doprowadzenie do za- ka lat temu obie strony były bliskie za- py. Władze azerskie deklarują, że wkrót-
warcia pokoju. W latach 1999–2001 pod akceptowania tego kompromisu. ce budżet wojskowy Azerbejdżanu bę-
auspicjami grupy trwały bezpośrednie Podpisanie porozumienia pokojowego dzie przewyższał cały budżet Armenii.
negocjacje między prezydentami Arme- jest jednak niemożliwe z uwagi na wiel- Możliwość wybuchu konfliktu zbrojne-
nii Robertem Koczarianem i Azerbejdża- ką nieufność między stronami oraz upo- go niebezpiecznie wzrasta.
nu Gejdarem Alijewem. Wojna karabachska była litycznienie proble- Mimo że rozmowy pokojowe od dłuż-
Jednak nie przyniosły mu. Problem Kara- szego czasu są zamrożone, kwestia nie-
one żadnego efektu. Ro- najdłuższym i jednym bachu jest bowiem podległości Kosowa sprawia, że problem
kowania zostały wzno- kluczową kwestią Górskiego Karabachu ciągle pojawia się
wione w 2004 r. w ra- z najbardziej krwawych polityki wewnętrz- na forum międzynarodowym. Chociaż
mach tzw. procesu pra- konfliktów na obszarze nej w tych pań- padają zapewnienia, że ostatnie wyda-
skiego, ale również za- stwach. Politycy obu rzenia w Kosowie nie będą precedensem,
kończyły się niepowo- poradzieckim. Po obu stron obawiają się, niepodległość tej serbskiej prowincji
dzeniem. stronach zginęło około że zawarte porozu- wpłynie na ambicje niepodległościowe
Ormianie deklarują, mienie pokojowe nie Karabachu i innych tzw. parapaństw na
że wycofają się z oku- 15 tys. żołnierzy i cywilów zostanie zaakcepto- obszarze poradzieckim (przede wszyst-
powanych terytoriów wane przez społe- kim Abchazji). Warunkiem niezbędnym
Azerbejdżanu, ale dopiero gdy zostanie czeństwo, a więc groziłaby im utrata wła- dla ożywienia ormiańsko-azerskiego dia-
uregulowany status Karabachu, który we- dzy. Najlepszym tego przykładem jest logu pokojowego są ustępstwa z obu stron.
dług nich powinien pozostać niezależny sprawa byłego prezydenta Armenii Le- Wygląda jednak na to, że w interesie
lub zostać przyłączony do Armenii. Ba- wona Ter-Petrosjana, który w 1998 r. zo- władz w Erywaniu i Baku jest w tym mo-
ku proponuje przyznanie Karabachowi stał odsunięty od władzy z powodu oskar- mencie utrzymanie status quo. 
daleko posuniętej autonomii wewnętrz- żeń, że jest gotów na zbyt daleko idące Napisz do autora: polska-zbrojna@
nej, włącznie z utrzymywaniem przed- ustępstwa wobec Azerbejdżanu. Kwestia redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 53


ZAPIS WYDARZENIA
Podzielone
poparcie Rosyjskie wojska
uczestniczyły w misjach
POLSKA–IRAK. – Irakijczycy NATO na obszarze byłej
Jugosławii, w Bośni
oczekują współpracy z Polską i Hercegowinie oraz
także po wycofaniu stamtąd pol- Kosowie (na zdjęciu).
skich żołnierzy – powiedział
16 marca szef Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego minister
Władysław Stasiak, który przeby-
wał z wizytą w Iraku. Strona irac-
ka jest zainteresowana m.in.
szkoleniem w Polsce policjantów
i wojskowych. Liczy również na
współpracę z przemysłem spo-
żywczym i przetwórczym, nauko-

US DOD
wo-techniczną i w dziedzinie ar-
cheologii. Podczas wizyty w ba-
zie Wielonarodowej Dywizji Cen-
trum–Południe w Diwanii szef
BBN zapoznał się z przygotowa-
niami wycofania stacjonującego
Zainteresowani współpracą
Sojusz atlantycki i Rosja negocjują porozumienie o zacieśnieniu dwustronnej współpracy.
tam polskiego kontyngentu woj-
NATO szczególnie zależy na wsparciu przez Moskwę jego działań w Afganistanie.
skowego. Kierujący pionem logi-
styki dywizji płk Wiesław Brona NATO–ROSJA. Mam nadzieję, lądowego i powietrznego, a tak- dziennika taką ofertę miał
poinformował, że według wstęp- że Afganistan może być obsza- że możliwości doprowadzenia przedstawić prezydent Putin
nych założeń ma ono nastąpić rem, gdzie NATO i Rosja będą do tego, by nasza współpraca niemieckiej kanclerz Angeli
w trzech etapach – do końca zdolne poczynić kroki na rzecz w dziedzinie zwalczania prze- Merkel podczas jej niedawnej
kwietnia, do końca czerwca i do zacieśnienia współpracy – powie- mytu narkotyków była trwalsza wizyty w Moskwie.
połowy października. Odpowie- dział 15 marca sekretarz general- – potwierdził rzecznik NATO – Informacje „Gazety Wybor-
ny NATO Jaap de Hoop Scheffer James Appathurai. Porozumie- czej” nie odpowiadają prawdzie
dzialność za bezpieczeństwo w
w Brukseli na konferencji po- nia, które są częścią rosyjskiej – powiedział zapytany o to
regionie mają przejąć Irakijczycy, pomocy dla sił NATO w Afga- przez AFP rzecznik Kremla
święconej sprawom bezpieczeń-
zaś polskich żołnierzy w bazie stwa. Według cytowanych przez nistanie, mogą zostać ogłoszone Dmitrij Pieskow. W Radiu Echo
Echo zastąpią Amerykanie. Jak Reutera dyplomatów, na spotka- na szczycie sojuszu w Buka- Moskwy oświadczył natomiast,
podkreślił minister Stasiak, wyj- niu Rady NATO–Rosja miał być reszcie na początku kwietnia. że „absolutnie nie odpowiadają
ście polskich wojsk wymaga omawiany „pakiet dostępności”. Do stolicy Rumunii w charakte- rzeczywistości” sugestie me-
jeszcze doprecyzowania planów W grę wchodzi ewentualne wy- rze gościa ma przybyć prezy- diów, iż Rosja wyśle swych żoł-
i uzgodnienia ich z zainteresowa- najmowanie rosyjskich pociągów dent Rosji Władimir Putin. nierzy do Afganistanu. Także
nymi stronami. Szef BBN uważa, i samolotów, szkolenie przez Ro- Tymczasem sobotnia „Gazeta szef polskiej dyplomacji Rado-
że należy jeszcze zastanowić się sjan afgańskich pilotów Wyborcza” poinformowała, że sław Sikorski stwierdził, że nic
śmigłowcowych i pomoc przy w zamian za swą pomoc mu nie wiadomo, by w zamian
nad przekazaniem stronie irac-
zwalczaniu przestępczości nar- w Afganistanie Rosja chce, aby za współpracę NATO miało za-
kiej części uzbrojenia i sprzętu NATO nie przyjęło Ukrainy mknąć swe drzwi dla Ukrainy
kotykowej. – Negocjujemy po-
wojskowego. rozumienia w sprawie tranzytu i Gruzji. Według polskiego i Gruzji. (wr)

w skrócie cy i atakom rebeliantów na teryto- Z jego wypowiedzi wynika, że Położone na lewym brzegu
rium drugiego państwa. Władze ceną za pozostanie tego regionu Dniestru Naddniestrze, którego
Porozumienie w Chartumie i Ndżamenie wza- częścią Mołdawii będzie obietni- większość mieszkańców to Ro-
jemnie oskarżają się o wspieranie ca niezabiegania nigdy przez ten sjanie i Ukraińcy, zbrojnie ode-
dakarskie wrogich im ugrupowań. kraj o członkostwo w NATO. rwało się od Mołdawii tuż po
SENEGAL. Prezydenci Czadu Voronin zasugerował, że jego rozpadzie ZSRR. Od tego czasu
i Sudanu, Idriss Deby i Omar Cena ugody kraj może wyjść z GUAM – re-
gionalnej organizacji utworzonej
region tylko formalnie pozostaje
w składzie Mołdawii, a faktycz-
Hasan el-Baszir, podczas odby-
MOŁDAWIA. Arabska telewizja wraz z Gruzją, Ukrainą i Azer- nie jest od niej całkowicie nieza-
wającego się w stolicy Senegalu,
Al-Dżazira poinformowała, że bejdżanem, która nie cieszy się leżny. Stacjonuje tam około 1500
Dakarze, szczytu Organizacji
Rosja chce wykorzystać kazus sympatią Kremla. I nie są to je- rosyjskich żołnierzy.
Konferencji Islamskiej podpisali Kosowa i uznać niepodległość dyne ustępstwa. Mołdawski pre-
13 marca porozumienie pokojo- kontrolowanych przez separaty- zydent ujawnił, że umowa z Mo-
we. Oba państwa zobowiązały się stów regionów Gruzji i Mołda- skwą ma zawierać gwarancje Przedłużenie
do „ostatecznego zakończenia
rozbieżności dwustronnych” oraz
wii. Tymczasem prezydent tego
ostatniego państwa Vladimir Vo-
szerokiej autonomii dla Naddnie-
strza i sprzedaży tamtejszych
warunkowe
do „przywrócenia pokoju i bez- ronin powiedział dziennikowi przedsiębiorstw państwowych. AFGANISTAN–KANADA. Par-
pieczeństwa w regionie”. Celem „Kommiersant”: – Wkrótce doj- Kiszyniów ma też spłacić niemal lament Kanady opowiedział się
porozumienia jest położenie kre- dzie do rozstrzygnięcia konfliktu miliard euro długu regionu wo- 13 marca za przedłużeniem misji
su przekraczaniu wspólnej grani- związanego z Naddniestrzem. bec Gazpromu. kanadyjskiego kontyngentu woj-

54 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | |

Odszedł admirał skami Olimpijskimi w Pekinie.


A te mają być wielkim świę-
tem państwa, globalną wizy-
USA. – Ostatnie doniesienia pra- chęcią i ubolewaniem – stwier- tówką jego wielkości, wartości,
sowe sugerujące rozbieżność mię- dził sekretarz obrony USA Ro- nowoczesności.
dzy moimi poglądami a celami bert Gates. Powodem odejścia Gdy na pół roku przed olimpia-
polityki prezydenta wprowadziły szefa CENTCOM, które odpo- dą w Moskwie wojska Związku
zaburzenia w krytycznym okresie wiada m.in. za operacje wojsko- Radzieckiego najechały Afga-
i hamują (nasze) wysiłki w regio- we w rejonie Bliskiego Wscho- nistan, Zachód zdecydował się
nie podległym CENTCOM. du i Azji Środkowej, stał się ar- Andrzej Jonas
na bojkot. Nie sądzę, aby coś
I choć nie sądzę, by kiedykolwiek tykuł w tygodniku „Esquire”, podobnego czekało olimpiadę
w którym przedstawiono go ja- REDAKTOR NACZELNY
istniały jakiekolwiek różnice pekińską, choć podobno grono
ko przeciwnika polityki prezy- „THE WARSAW VOICE”
w sprawie celów naszej polityki sportowych gwiazd posunięcie

Nihil novi
w strefie odpowiedzialności Do- denta George’a W. Busha wobec takie rozważa. Nawet Dalajla-
wództwa Centralnego, samo Iranu. Przytoczono w nim wypo- ma mówi, że olimpiada się Chi-
wrażenie, że one są, czyni dla wiedzi admirała, w których zde- nom należy.

S
mnie trudnym skuteczne służe- cydowanie sprzeciwiał się on uży- ięgam po ten stary łaciński Przed inwazją na Afganistan
nie tam interesom Ameryki ciu siły wobec tego kraju. 63-let- zwrot, bo piszę o sprawie ZSRR był wobec Zachodu nie-
– oświadczył szef CENTCOM ni William Falkon, który objął to starej, w której nic się nie zmie- mal w każdej sprawie po prze-
adm. William Fallon, który stanowisko przed rokiem, 16 mar- ni. W stosunku Pekinu do Tybe- ciwnej stronie barykady. Ina-
w ubiegłym tygodniu ustąpił ze ca 2007 r., przekaże swe obowiąz- tu nihil novi. Nic nowego nie na- czej Chiny. W większości
stanowiska. – Zaakceptowałem ki następcy w końcu miesiąca. Bę- stąpiło i nie nastąpi. Zamieszki spraw naprawdę ważnych, bo
wniosek admirała Fallona dzie nim gen. Martin Dempsey w Lhasie miały miejsce na pa- mierzonych brzęczącą monetą,
o przejście na emeryturę z nie- z wojsk lądowych. (w) miątkę poprzednich zamieszek, są po tej samej stronie co Za-
których uczestnicy wciąż siedzą chód. Chiny są gigantycznym
w chińskich więzieniach. Armia producentem, konsumentem
i policja chińska, podobnie jak i rejonem inwestycyjnym.
wtedy, gdy demonstrowano ra- Gdyby nie zachodnie biliony
dość z powodu przyznania przez krążące w chińskim krwiobie-
amerykański Kongres wysokie- gu gospodarczym, gdyby nie
go odznaczenia Dalajlamie, się- setki milionów tanich Chiń-
gnęły po brutalne środki. Zginę- czyków pracujących dla za-

Atak na sąd ły dziesiątki Tybetańczyków, za-


trzaśnięto wrota klasztorów, na
ulicach Lhasy widać wyłącznie
chodnich rynków, gdyby nie
wielkie chińskie firmy coraz
aktywniejsze w innych kra-
KOSOWO. Policja ONZ wsparta zaatakowali konwój wiozący
patrole. Nihil novi. jach, innymi słowy – gdyby
przez wojska KFOR siłą odzy- ich zatrzymanych rodaków. Przez świat przetacza się fala nie wielkie interesy z Chinami,
skała 17 marca kontrolę nad Korzystając z zamieszania, większych i mniejszych prote- być może więcej miejsca było-
zajętym trzy dni temu przez kilku aresztowanych uciekło. stów. Także w Warszawie doszło by dla moralności.
Serbów oenzetowskim sądem Są ranni po obu stronach. do kilkusetosobowej demonstra- Dramat tybetański niknie
w Kosovskiej Mitrovicy. W ak- jest wśród nich 26 polskich cji. Dostojnicy lokalnego i glo- w cieniu wielkich interesów.
cji wzięło udział ponad 500 policjantów, którzy ochraniali balnego wymiaru apelują do Pe- Dla spokoju sumienia pojawi
kinu o respektowanie praw czło- się trochę apeli i trochę de-
TADEUSZ WRÓBEL

funkcjonariuszy i żołnierzy. budynek sądu z zewnątrz.


Zatrzymano 53 Serbów. Po Rzecznik komendanta głów- wieka. Dalajlama mówi o kultu- monstracji. Potrzebnych, bo
przejęciu kontroli nad sądem nego Policji Mariusz Soko- rowym ludobójstwie. Nihil novi. może odrobinę złagodzą bru-
Tyle tylko, że tym razem Chiny talną politykę. Niestety, to tyl-
przez siły ONZ w mieście wy- łowski poinformował, że ich
miażdżą Tybet tuż przed Igrzy- ko kosmetyka. Nihil novi.
buchły zamieszki. Serbowie stan nie zagraża życiu. (w)

skowego w Afganistanie do koń- kontyngent, sojusznicy przyślą gazety, poza bazą z wyrzutniami stara amunicja. Do 17 marca
ca 2011 r. Postawił jednak wa- wsparcie: tysiąc żołnierzy, śmi- antyrakiet w Polsce i stacjonar- znaleziono zwłoki dziewięciu
runki. Udział Kanady w dowo- głowce i bezzałogowe aparaty la- nym radarem w Czechach, ofiar i około 240 rannych. Pre-
dzonych przez NATO Międzyna- tające. Władze w Kanadzie, po- chcieli oni umieścić w pobliżu mier Albanii Sali Berisha za-
dobnie jak w innych państwach Iranu dodatkowy mobilny radar. strzegł, że „to nie jest ostatecz-
rodowych Siłach Wsparcia Bez-
mających wojska na południu Jako kraj, gdzie mógłby się on na liczba ofiar, może ich być
pieczeństwa (ISAF) zostanie
Afganistanu, gdzie toczą się naj- ewentualnie znaleźć, dziennik więcej”. W piątek rzecznik rzą-
przedłużony, jeśli do prowincji cięższe walki z talibami, chcą, by wymienił Turcję. Ów radar byłby du mówiła, że może być nawet
Kandahar, w której stacjonuje jej pozostali członkowie sojuszu też zdolny rozróżniać głowice bojo- 60 zabitych, ponieważ w mo-
wysłali tam swe oddziały. we od atrap. (tw) mencie, gdy amunicja zaczęła
eksplodować, w bazie mogło
Trzecia Wielki wybuch przebywać około 110 osób. Ja-
ko że do najpotężniejszego wy-
lokalizacja ALBANIA. W dawnym wojsko-
wym składzie amunicji nieopo-
buchu doszło po kilku minu-
tach, części z nich udało się
AUSTRIA. Dziennik „Die Pres- dal wsi Gerdec, 12 km na północ opuścić skład. Wojsko ewaku-
se” poinformował, że Ameryka-
CANADIAN DOD

od albańskiej stolicy Tirany, mia- owało też kilka tysięcy osób


nie poszukują jeszcze jednej lo- ła miejsce 15 marca seria wybu- mieszkających w jego sąsiedz-
kalizacji dla swego systemu chów. Podczas przenoszenia twie. Eksplozja zniszczyła kil-
obrony antyrakietowej. Według eksplodowała składowana tam kaset budynków. (w)

nr 12/2008 Polska Zbrojna 55


PRASA
MANEWRY
Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski
jest mistrzem
polskiej ortografii,
popularyzatorem
poprawnej
polszczyzny

Wielkanoc POLSKA

N azwę „Wielkanoc” przyjęliśmy wraz


z chrześcijaństwem od Czechów, u któ-
Cyberowady ruszają do walki
rych funkcjonuje określenie Velikonoce, na-
wiązujące do cudownego wydarzenia, jakim
było zmartwychwstanie Chrystusa.
C yberćmy i cyberchrząszcze
tworzone w laboratoriach
amerykańskiej Agencji Zaawan-
waniu owadami. Agencja chce
stworzyć owady cyborgi zdolne
do lotu na odległość co naj-
deo. Widać na nich, jak Man-
duca sexta, motyl z rodziny za-
wisaków, unosi, a następnie ob-
Określenie to wydaje się uzasadnione, gdyż sowanych Badawczych Projek- mniej stu metrów od ich ośrod- niża, na przekazany jego mię-
− jak mówi Nowy Testament − cud zmar- tów Obrony (DARPA) miałyby ka kontrolującego i lądowania śniom piersiowym sygnał, jed-
twychwstania nastąpił raczej w nocy. w przyszłości przekazywać „na w promieniu pięciu metrów od no skrzydełko, następnie dru-
Okazuje się jednak, że w niektórych języ- żywo” informacje z terenu prze- celu. Owady miałyby pozosta- gie, a później – oba naraz.
kach słowiańskich najważniejszego święta ciwnika. DARPA testuje wszcze- wać na miejscu do czasu otrzy-
w religii rzymskokatolickiej nie nazywa się pianie mikrosystemów żywym mania komendy powrotu. Cho- Od redakcji: Amerykanie mają
Wielkanocą, tylko Wielkim Dniem. W bułgar- owadom w momencie, gdy te ciaż osiągnięcie takich możli- długie tradycje walki za pomo-
przeobrażają się z formy larwal- wości to wciąż przyszłość, cą owadów. Młodszym czytel-
skim jest to Welikden, a w macedońskim
nej w postać ostateczną. Ich or- DARPA uczyniła w swoich pra- nikom przypominamy, że
Weligden. Z kolei w serbsko-chorwackim wy-
gany miałyby „obrastać” wokół cach wyraźne postępy. Podczas w dawnych czasach sabotowa-
stępuje inny wyraz – Uskrs (święto czipów i drobniutkich przewo- konferencji w Tucson w Arizo- li nasze uprawy ziemniaków,
Zmartwychwstania), co na język polski da dów służących zdalnemu stero- nie pokazano kilka filmików wi- zrzucając na nie stonkę.
się przetłumaczyć jako wskrzeszenie;
wskrześnięcie (forma utworzona od bardzo Czołgiem na zakupy
rzadko używanego dziś czasownika wskrze- TVN24.PL
snąć – zmartwychwstać).
Istnieją jeszcze inne słowa określające
Wielkanoc. W języku rosyjskim mówi się
P ewien rosyjski żołnierz z Uralu postanowił
wyskoczyć do sklepu, aby uzupełnić zapa-
sy alkoholu. Posłużył się samobieżnym działem
czo zaprzecza, że żołnierz był pijany. Zapowie-
działo jednak, że uszkodzony dom szybko wy-
remontuje.
Pascha. Formę tę należy wywodzić z he- przeciwlotniczym. Niestety, w drodze powrotnej
brajskiego Pesach, nazwy Święta zahaczył o dom. Kiedy żołnierz przyjechał pod Od redakcji: I oto dowiadujemy się, jakie
Przaśników, obchodzonego przez Żydów sklep swoją 25-tonową maszyną, był już moc- praktyczne zastosowanie ma sprzęt wojsko-
w pierwszą pełnię wiosenną na pamiątkę no „pod wpływem”. Kupił jeszcze dwie butelki wy w czasie pokoju. Skoro bowiem żołnierz
wyjścia z Egiptu. Taką samą genezę mają wódki i wrócił do wozu. Podczas manewrowa- nie był pijany to pewnikiem jest ogólnie
wyrazy Pâques w języku francuskim, nia samobieżne działo uszkodziło dom miesz- przyjęte, żeby po alkohol jeździć działem
Pasqua we włoskim i Pascua w hiszpań- kalny. Teraz jego gospodarz będzie musiał chwi- przeciwlotniczym, a na wyprawę po bułki
skim. Z kolei po niemiecku Wielkanoc to lowo zamieszkać w swojej łaźni. Wojsko stanow- wyruszać T-72.
Ostern, a po angielsku – Easter, co trzeba
podobno łączyć ze słowem Wschód, czyli Zwyczajny Chuck
„wschód słońca, wzejście nowego dnia po DZIENNIK
nocy, zmartwychwstanie Jezusa po nocy je-
go śmierci”. Niektórzy jednak zestawiają
Ostern z Ostarą, pragermańską boginią W Iraku nie ma broni masowego rażenia,
bo jest nią Chuck Norris, a on mieszka
w Oklahomie – to jeden z ulubionych żartów
wiosny, będącą opiekunką brzasku, wiosny
amerykańskich żołnierzy walczących w Iraku.
i płodności. Osobliwie (wręcz prozaicznie)
Ich największym idolem stał się odtwórca roli
nazywają za to Wielkanoc Węgrzy. U nich to
US DOD

strażnika Teksasu, mistrz sztuk walki, najwięk-


Húsvét, czyli... „jedzenie mięsa”, bo prze- szy twardziel USA i... bohater setek dowcipów.
cież skończył się post. W bazie w Bagdadzie jest miejsce kultu Chuc- do podpisu koszulki z jego podobizną, a na-
Wróćmy do rodzimej formy słowa ka Norrisa: tabliczka, na której żołnierze przy- wet opowiadali mu kawały o... nim samym.
„Wielkanoc”. Jest to rzeczownik składający czepiają fotografie gwiazdora w akcji i kartecz- W zeszłym roku nadali mu tytuł honorowego
się z dwóch wyrazów (tzw. zrost), w którym ki z żartami o nim. Popularny aktor filmów ty- żołnierza piechoty morskiej i nazwali jego imie-
pierwszy człon (wielka) pozostaje zwykle nie- pu „zabili go i uciekł” wiele razy odwiedzał niem czołg.
odmienny. O wiele częściej mówi się i pisze: amerykańskie bazy w Iraku oraz Kuwejcie, aby
Wielkanoc, (do) Wielkanocy, (z) Wielkanocą okazać żołnierzom poparcie i przy okazji tro- Od redakcji: No tak – zwyczajny facet, który od
niż (do) Wielkiejnocy, (z) Wielkąnocą, na co chę ich rozbawić. Za każdym razem był gorą- czasu do czasu ratuje świat. My słyszeliśmy,
niewątpliwie ma wpływ akcentowanie cało- co przyjmowany. Wojskowi, nawet ci najwyżsi że Chuck Norris zna już treść przyszłorocznych
ści na drugiej sylabie od końca. rangą, chętnie się z nim fotografowali, dawali numerów „Polski Zbrojnej”.

56 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

SPÓDNICE
Z LAMPASAMI
Jeszcze nigdy kobiety w armii nie miały tylu możliwości. Czy to jednak znaczy, że droga
do kariery dowódcy wojskowego stoi przed nimi otworem i doczekamy się pani
w czynnej służbie z generalskim wężykiem?
ANNA DĄBROWSKA

– Kobiety są w armii nie tylko przydat- ta musi to dopiero udowodnić – wyjaśnia ne w dowodzeniu. Ich mocne strony to:
ne, ale wręcz niezastąpione. Wojsko po- kmdr por. Bożena Szubińska, przewodni- łatwość nawiązywania kontaktów, umie-
trzebuje ich w swoich szeregach – napisa- cząca Rady ds. Kobiet w SZRP. Luiza Sa- jętność rozstrzygania konfliktów, odpor-
ła gen. bryg. w st. spocz. Elżbieta Zawac- łapa, rzecznik Służby Więziennej, po- ność psychiczna, wytrwałość, odpowie-
ka do uczestniczek konferencji naukowej twierdza, że podobnie jest w jej formacji dzialność, umiejętność słuchania, intuicja.
„Służba kobiet w formacjach munduro- – kobieta musi być co najmniej dwa razy Poza tym, jak podkreśla Kamiński, panie
wych w XXI w.” Stwierdzenie to odnosi lepsza niż mężczyzna. Co prawda według zwykle szybciej się uczą, ponieważ nie
się nie tylko do sił zbrojnych, ale i innych ostatnich badań Wojskowego Biura Ba- popełniają grzechu pychy i nie sądzą, że
służb, jeszcze nie tak dawno będących wy- dań Społecznych ponad połowa ankieto- już wszystko wiedzą. A jakiej płci dowód-
łącznie domeną mężczyzn. wanych pań żołnierzy twierdzi, że prze- cy pragnęłyby panie w mundurach? W ba-
łożeni nigdy nie stawiają im wyższych daniach WBBS ponad połowa kobiet żoł-
Lepsze niż dobre wymagań niż kolegom. Co jednak cieka- nierzy uważa, że jest to bez znaczenia,
W armii liczba kobiet jest dziś najwyż- we, z zazdrością ze strony mężczyzn zaj- 6 proc. preferuje drugą kobietę, a 31 proc.
sza w naszej powojennej historii. Panie, któ- mujących podobne stanowisko spotkała się woli mężczyznę. Dość podobnie myślą
re jeszcze kilka lat temu walczyły o obec- blisko połowa kobiet, a z wrogością co trze- Polacy – blisko połowie jest obojętne, kto 
ność w koszarach, mogą teraz zajmować cia z nich. – Mentalność często nie nadąża
wszystkie stanowiska, a o przydatności do za zmianami przepisów – kwituje EKSPERT
zawodu żołnierza nie de- prof. dr hab. Jan Maciejewski
cyduje płeć, tylko predys- Panie, które jeszcze z Instytutu Socjologii Uni- Kmdr por.
pozycje fizyczne i psy- kilka lat temu walczyły wersytetu Wrocławskiego. Bożena
chiczne. Obowiązują je Szubińska,
takie same jak kolegów o obecność Mocna słaba płeć
przewodnicząca Rady
przepisy dotyczące za- w koszarach, mogą Przywódca wojskowy po- ds. Kobiet w SZRP:
trudnienia, zajmowania winien być, jak wylicza
stanowisk, wynagrodze- teraz zajmować kmdr Szubińska, kompe- – Panie, które dowodzą mężczyznami,
nia i awansu. Poza tym tentny, odważny, zdetermi- powinny mieć „męskie” cechy – nie bać
rola kobiety żołnierza
wszystkie stanowiska nowany, mieć silną wolę się rywalizacji, umieć budować autorytet
w naszych siłach zbrojnych powoli ewolu- walki i zwyciężania, mocny charakter, wśród podwładnych, być zdecydowane.
uje. Zajmują się one nie tylko logistyką czy umieć pociągnąć ludzi za sobą, a nie pę- Pomijając fakt, że są zarówno „męskie”
służbą medyczną, ale przejmują też funk- dzić ich przed sobą, odbierać sytuacje stre- kobiety, jak „kobiecy” mężczyźni, różnice
cje zarezerwowane wyłącznie dla męż- sujące jako wyzwanie, a nie zagrożenie. w stylach pracy pań i panów są widocz-
czyzn. Pierwsza pani służy na okręcie pod- Ten zestaw cech trudno nazwać typowo ne. Męski styl zarządzania charakteryzu-
wodnym, cztery kobiety awansowały na sto- damskim. Kobiety zwykle są mniej pew- je zorientowanie na osiągnięcie celu,
pień pułkownika, 208 dowodzi plutonami, ne siebie, bardziej „miękkie” w kontak- a kobiecy na budowanie relacji. I to moż-
a dwie kompaniami (na razie medyczny- tach. Stąd niektóre dziewczyny, zakłada- na wykorzystać. Ważne też, aby nauczyć
mi). Jest też zastępca dowódcy okrętu. jąc mundur, upodobniają się do kolegów. się szybko podejmować decyzje. Zajmuje
Jednak kobiety w zawodach tradycyj- Czasem za bardzo, jak słynna pani po- to nam zwykle więcej czasu, bo próbuje-
nie zarezerwowanych dla mężczyzn przy- rucznik, która znęcała się nad żołnierza- my sprawę rozpatrywać z wielu stron. Do
dowodzenia możemy wnieść większą wy-
znają, że są bacznie obserwowane przez mi, starając się zapewne w ten niefortun-
obraźnię czy odporność emocjonalną, ale
środowisko i surowiej oceniane. Muszą ny sposób zbudować wizerunek silnego
stereotypowe kobiece cechy, jak delikat-
włożyć więcej wysiłku, aby zdobyć uzna- dowódcy.
ność w kontaktach, musimy zostawić po-
nie dla swojej pracy. – Według stereotypu Zdaniem Mariana Kamińskiego, psy-
za murami koszar.
– mężczyzna nadaje się do wojska, kobie- chologa, panie mają inne zalety przydat-

nr 12/2008 Polska Zbrojna 57


KULISY KOBIETY
nimi kieruje, ponad jedna trzecia chce sze-
fa, a 9 proc. szefową.
Jak podkreśla kmdr Szubińska, zda-
niem przełożonych, kobiety dobrze ra-
dzą sobie na dowódczych stanowiskach. WOJSKA
Wskazuje się przy tym na ich umiejętno- SIŁY LĄDOWE
POWIETRZNE 328 kobiet
ści nawiązywania dobrych relacji z pod-
130 kobiet
władnymi. – Dziewczyny – dowódcy plu-
tonów często służą jako jedyne lub jed-
ne z nielicznych kobiet w jednostce
i przez to uwaga wszystkich – dowód- SŁUŻBA
ców, kolegów i mediów, jest na nich WIĘZIENNA
skupiona. Surowiej się je też ocenia 5140 kobiet
– zaznacza natomiast płk Beata (18,9 proc.)
Laszczak, pełnomocnik ministra
obrony narodowej ds. wojskowej
służby kobiet. Same panie niechęt-
nie mówią o sobie. – Jesteśmy i tak
pokazywane jako maskotka jednostki
– tłumaczą. – Jeśli chodzi o dowodze-
nie, nigdy żaden z moich podwładnych
nie dał mi do zrozumienia, że jestem
gorszym dowódcą albo że nie chce
mnie słuchać, bo jestem kobietą
– opowiada jedna z nich.
Szklany sufit
Panie w innych służbach MARYNARKA
mundurowych narzekają, że są WOJENNA 73
WOJSKA kobiety
wyjątkami na stanowiskach do- SPECJALNE
wódczych. Luiza Sałapa powtarza, 6 kobiet
że chciałaby doczekać dnia, kiedy zoba-
czy na spódnicy generalskie lampasy.
– Panie awansują tylko do pewnego po-
ziomu, mimo że są lepiej wykształcone.
Najwyższe piastowane przez nich stano-
wiska w policji to zastępca komendanta
wojewódzkiego i dyrektor Biura Komen-
MAREK KRUPA (1), DARIUSZ ALEKSANDROWICZ (1)

dy Głównej – podkreśla mł. insp. Walen- Kobiety w polskich


tyna Trzciańska. Czy w armii też poja- formacjach mundurowych
wił się szklany sufit? Zdaniem Rady ds. na początku 2008 r.
Kobiet, na razie nie. Dziewczyny do służ-
Wojsko – służbę zawodową pełnią 962
by kandydackiej zaczęto przyjmować
kobiety, co stanowi 1,2 proc. żołnierzy za-
w 1999 r., więc dopiero cztery lata póź-
wodowych. W szkołach wojskowych uczy
niej pierwsze absolwentki opuściły mu-
się 256 dziewczyn – w tym 209 kandyda-
ry uczelni. – Nie oczekujmy błyska-
tek na oficerów i 47 na podoficerów.
wicznych awansów, muszą przejść POLICJA
Razem w służbie czynnej jest 1218 pań. ok. 11,5 tys. kobiet
zwykłą drogę służbową – tłumaczy
W korpusie oficerskim 550, podoficer- (11,67 proc.)
kmdr Szubińska.
skim 355 i szeregowych zawodowych 57.
Proces adaptacji kobiet na stanowi-
skach dowódczych monitoruje Departa-
ment Kadr MON. – Na razie obserwuje-
my, że kobiety zajmują wysokie oficer- bra selekcja i odpowiedni trening, aby 150 ko-
skie stanowiska w korpusie medycznym, wybrać najlepszych. – Nie jest tak, że biet dowód-
gdzie służą od dłuższego czasu. Jeśli ta- każdy mężczyzna jest dobrym dowódcą, ców ze wszystkich rodzajów
ką samą drogą poszłyby ich koleżanki a każda pani dobrą pielęgniarką. Najważ- sił zbrojnych – zapowiada pani pełnomoc-
w innych korpusach, dojdą do najwyż- niejsze to dobrze dobrać osoby pod nik. Szkolenie obejmie m.in. trening z in-
szych dowódczych stanowisk – uważa względem umiejętności oraz charakteru teligencji emocjonalnej.
płk Laszczak. Czy się na nich sprawdzą i pozwolić im się rozwijać – tłumaczy. Ko-
i jak będą sobie radzić w akcjach bojo- bietom jest jednak trudniej wyrobić sobie Ciąża i pompki
wych – na razie trudno powiedzieć. – Pa- markę, dlatego w NATO powstają specjal- Jednak różnice charakteru to niejedyne
nie powinny dowodzić, o ile się do tego ne programy ułatwiające im służbę. Pol- problemy kobiet w mundurach. Barierą
nadają – dodaje pani pułkownik. Podkre- ska armia też myśli o treningach dla pań. w rozwoju kariery może być dla nich ko-
śla, że kluczem do sukcesu armii jest do- – Planujemy ośmiogodzinne szkolenie dla nieczność opieki nad dziećmi. W Polsce

58 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | ARMIE
| | ŚWIATA
Kobiety w armiach niektórych państw NATO
udqfmd ÊÍĖ
STRAŻ
MIEJSKA M.ST.
uhfmd ÎâÏĖ
WARSZAWY lv}sdqld ÊËĖ
kobiety stano-
wią 25 proc.
dqdgd ÊÐâÌĖ
strażników lwzd ÊËĖ
;rwzd ËÌĖ
lhpf| ÐâÎĖ
ruwxjdold ÊÌĖ
BIURO OCHRONY
RZĄDU
 rzdfmd ÑâÏÎĖ
kobiety to 6 proc. ˜ju| ÊÐâÌĖ

(DANE Z 2007 R.)


„borowików” onÝu|wdqld ÒâÌĖ
 rfk| ËâÏĖ
STRAŻ Ó Î ÊÓ ÊÎ ËÓ ËÎ
GRANICZNA 2538
kobiet (15,57
Kobieta – generał
W jakich armiach państw NATO kobieta może zostać generałem
proc.)
NIE – Belgia, Czechy, Włochy, *TAK – Kanada – 3, Węgry,
Luksemburg, Norwegia, Słowacja, Holandia – 1, Wielka Brytania – 2,
Słowenia, Dania, Hiszpania USA – 47, Portugalia, Rumunia – 2
*ILE ICH JEST W SŁUŻBIE CZYNNEJ

małego dziecka jest absorbujące ki punkt widzenia, należy też zlikwido-


i trudno je pogodzić z dyspozycyj- wać przy teście z WF-u podział na gru-
nością, szczególnie dowódcy. Po- py wiekowe. Na razie w większości służb
dobnie więc jak w każdej pracy wy- mundurowych w Polsce panie mają, za-
magającej dużego zaangażowania, równo w trakcie naboru, jak i corocznych
matka żołnierz musi podjąć decyzję testów, obniżone normy i często inne
– czy robi karierę, czy też po urodze- konkurencje. Sprawdzać z mężczyznami
niu zostaje w domu, żeby opiekować mogą się natomiast kobiety z Państwo-
się maluchem. Powinna być jednak wej Straży Pożarnej, ponieważ w czasie
świadoma, jakie taka przerwa może naboru do szkół pożarniczych obowią-
nieść konsekwencje dla kariery. zują ich te same normy. – W ten sposób
Inną sprawą, która od kilku od kobiet faktycznie wymaga się wię-
lat wywołuje spory, są obniżo- cej – uważa mł. bryg. Maria Urbańska,
PAŃSTWOWA ne normy dla pań w przypadku rzecznik Szkoły Aspirantów PSP w Po-
STRAŻ POŻARNA sprawdzianów z WF-u. – Stano- znaniu. W armii także rozważane jest
1479 kobiet wisko, pensję i stopień mamy takie ujednolicenie corocznych sprawdzianów
(4,9 proc.) same, więc i ćwiczenia oraz normy po- – takie same byłyby jednak tylko ćwicze-
winny być jednakowe – uważają pano- nia, a nie normy.
wie. Nie przekonuje ich związane z fi-
zjologią zróżnicowanie norm w sporcie. Myśleć całym mózgiem
Tłumaczą, że jeśli kobieta w armii nie „Wyrzekając się kobiet, organizacje
będzie tak samo sprawna jak mężczyzna, działają na własną zgubę” – napisał Char-
to znaczy, że jest gorszym żołnierzem les Handy w „Wieku paradoksu. W po-
i nie nadąży za swoim plutonem. – Nor- szukiwaniu sensu przyszłości”. Zgadza
my sprawności fizycznej dla osób pełnią- się z tym mł. insp. Trzciańska. – Trzeba
cych służbę w formacjach mundurowych optymalnie wykorzystać cały potencjał
powinny być jednakowe dla kobiet i męż- organizacji, zarówno mężczyzn, jak i ko-
wciąż dominuje podział ról, według któ- czyzn – popiera panów prof. dr hab. Ro- biet, tak jak korzysta się z obu półkuli
rego na kobiecie spoczywa większość obo- man Kalina z Uniwersytetu Rzeszow- mózgowych – tłumaczy. Zdaniem
wiązków związanych z prowadzeniem do- skiego. Jak argumentuje, takie same pra- płk Laszczak, liczba pań w wojsku bę-
mu i wychowaniem dzieci. – Ciąża jest ca i zadania wymagają takich samych te- dzie rosła także dzięki zapowiadanej pro-
traktowana jako kłopot – mówi mł. chor. stów. – Pani, która nie da rady, nie nada- fesjonalizacji armii. – I bardzo dobrze,
Lucyna Sikorska ze Straży Granicznej. je się do tego zawodu – kwituje. bo panów najlepiej przekonują do nas
Armia wprowadziła co prawda przepisy Kobiety odpowiadają, że liczba osobiste doświadczenia. Kiedy widzą,
pomagające pogodzić służbę z życiem „brzuszków” wcale nie musi świadczyć jak kobiety sobie radzą, zmieniają zda-
rodzinnym, m.in. w stosunku do kobiet o potencjalnym zwycięstwie w walce, bo nie odnośnie do naszej przydatności
w ciąży ograniczono godziny służby i za- tam liczy się nie tylko siła, ale też inteli- w armii – dodaje. 
kazano pracy w nocy. Nie zmienia to jed- gencja, umiejętności strzeleckie i odpor- Napisz do autorki:
nak sytuacji, że ciąża oraz wychowanie ność psychiczna. Jeśli jednak przyjąć ta- anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl

nr 12/2008 Polska Zbrojna 59


WOJSKO PROBLEMY

Karol Frankowski jest


szefem Wydziału
II Oddziału
ds. Przestępczości
Zorganizowanej Naczelnej
Prokuratury Wojskowej
z siedzibą w Poznaniu

Czyta Pan prasowe doniesienia na te-


mat tego, co zdarzyło się w Nangar
Khel?
– Czytam z coraz większym niesma-
kiem, bo poszczególne tytuły prasowe
prześcigają się w sensacjach, które raz
wywołują uśmiech politowania, a raz
zwyczajne zdenerwowanie, że można aż
tak manipulować informacjami.

Manipulację, tyle że faktami i zebra-


nym materiałem dowodowym, co nie-
którzy zarzucają natomiast prokura-
turze. Takie głosy płyną m.in. z kręgu
adwokatów, którzy bronią zatrzyma-
nych żołnierzy. Nie mają racji?
– Zna pan kolejne postanowienia są-
dów? Czy w jakimkolwiek z nich pa-
dło stwierdzenie o manipulacji? To są-
dy analizują nasze działanie i tylko one
mają prawo formułować oceny prowa-
dzonego postępowania. Gdyby zdarzy-
ły się w nim jakiekolwiek nieprawidło-
wości, gdyby pojawiły się obojętnie ja-

Tajemnice Nangar Khel


Rozmowa z Karolem Frankowskim
kie wątpliwości co do zebranego ma- cji! – jest negowaniem wiarygodności wszystko da się ujawnić. Na razie może-
teriału dowodowego, to natychmiast państwowych instytucji, a więc i same- my jedynie apelować o powściągliwość
zostałoby to wytknięte. Chyba nikt lo- go państwa. w formułowaniu opinii. Dobrze się stało,
gicznie myślący nie zakłada, że mogło- że zrobił to również minister obrony.
by być inaczej. Skąd więc te rozbieżności w ocenach
ubiegłorocznej tragedii? Sędzia, któ- Czy społeczna presja nie wpływa na
Myli się Pan. Po decyzji Izby Wojsko- ry zna zebraną dotychczas dokumen- pracę prokuratury?
wej Sądu Najwyższego, oddalającej ty- tację, mówi mi, że gazety tworzą wła- – Zdecydowanie wpływa na komfort
dzień temu zażalenie na aresztowanie sną interpretację zdarzeń w Nangar psychiczny ludzi zaangażowanych
żołnierzy, wyczytałem również taką Khel i piszą jakby o zupełnie innym w sprawę. Gdy wchodzę na różne fora
opinię: sąd został „sparaliżowany po- zdarzeniu, Pan powtarza niemal to sa- internetowe, to znajduję rzucane pod mo-
stawionym przez prokuraturę zarzu- mo, a tymczasem głos występujących im adresem różne kalumnie. Tylko dla-
tem ludobójstwa”. w obronie aresztowanych żołnierzy jest czego? Jeden z dziennikarzy kilka dni te-
– Nie kompromitujmy się, przytacza- coraz silniejszy. Dlaczego? mu obraził mnie, zarzucając, że nie znam
jąc takie bzdurne opinie. Żyjemy w wol- – Nie wiem. Ubolewam tylko nad jed- się na wojsku i jego szkoleniu, a wcze-
nym, demokratycznym kraju, a nieuzna- nym: że prawo zakazuje dokonania prze- śniej – w prokuraturze powszechnej
wanie postanowień niezależnych sądów druku zebranych do tej pory akt tej spra- – przyzwyczaiłem się do „teatralizacji”
– w tym przypadku wszystkich instan- wy i że na tym etapie postępowania nie swoich działań i doświadczenia z tam-

60 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

– Pułkownik Rzepa został oddelego- Zwróciliśmy już go rodzinie, a więc do-


wany do innych czynności. To praktyka stęp do niego może mieć każdy.
dość często stosowana w tej firmie.
Jeszcze później jednoznacznie stwier-
Wcześniej wyłączono z tego postępo- dzano, że nie ma mowy o tym, by pod
wania ppłk. Dariusza Raczkiewicza... Nangar Khel naruszono prawo mię-
– Prokurator Raczkiewicz był proku- dzynarodowe...
ratorem na misji w Afganistanie, i to – Powtarzam: zgromadzone materia-
właśnie on podjął pierwsze czynności ły pozwalają na sformułowanie takich,
śledcze w sprawie Nangar Khel. Po za- a nie innych zarzutów. Gdyby w Nangar
kończeniu misji i powrocie do kraju Khel byli talibowie, gdyby z afgańskich
– tak jak wszyscy żołnierze – musiał zabudowań prowadzony był ogień do
przejść niezbędne badania lekarskie polskich żołnierzy, to myśli pan, że ktoś
i wykorzystać urlop. Wówczas akta tra- wystąpiłby z oskarżeniami? I – żeby już
fiły właśnie do nas. skończyć tę wyliczankę – pokażę panu
plan śledztwa. Jest w nim wszystko. To
Jak Pana zdaniem można wytłuma- łakomy kąsek dla dziennikarzy, ale ża-
czyć dotychczasowe przecieki ze den go nie zna...
śledztwa?
– Przecieki? Jakie? Jakie kolejne przedsięwzięcia proku-
ratury są w nim zapisane?
Choćby stenogram z rozmów prowa- – Niebawem biegli pojadą do Afga-
dzonych w czasie akcji pod Nangar nistanu, by przeprowadzić badanie za-
Poszczególne tytuły Khel i opublikowany niedawno przez bezpieczonych granatów i samego moź-
prasowe prześcigają się jedną z gazet. Wyciekł on z prokura- dzierza...
tury? A może – jak publicznie anali-
w sensacjach, które raz zowano – był elementem rozgrywki Słyszałem, że takie badania były już
wywołują uśmiech między funkcjonariuszami służb spe- robione. I to nieraz...
cjalnych obecnej i poprzedniej ekipy – Na ten temat nie będę się wypowia-
politowania, a raz rządzącej? dał. Powtarzam: biegli pojadą do Afga-
zwyczajne zdenerwowanie, – Po pierwsze – nie ujawniono żad- nistanu. Inni – powołani przez prokura-
że można aż tak nego stenogramu, tylko jego część, któ- turę – dokonają badań poczytalności za-
ROMAN PRZECISZEWSKI

ra zawarta była w jawnym postanowie- trzymanych żołnierzy. Przesłuchani zo-


manipulować niu sądu o nieuwzględnieniu zażaleń staną też kolejni świadkowie. Na pew-
informacjami obrońców na zastosowany środek za- no nie będzie wśród nich płk. Schweit-
pobiegawczy. Po drugie – wszystkie zera, gdyż on nie zna tej sprawy. W cza-
„sensacje”, które znalazły się na ła- sie, gdy przeprowadzano akcję pod Nan-
mach gazet, podkreślam, wszystkie! gar Khel, był na urlopie i odpoczywał
– pochodzą z dokumentów, do których na Florydzie.
tych czasów wykorzystuję teraz w szere- dostęp mają obrońcy, zatrzymani żoł-
gach wojskowego wymiaru sprawiedli- nierze i ich rodziny. Nie znajdzie pan Mówi Pan o następnych świadkach,
wości. To jakaś paranoja. Jak można wy- ani jednego materiału będącego w wy- gdy tymczasem jeden z adwokatów za-
głaszać takie brednie? Jak można wypo- łącznej dyspozycji prokuratury, który rzuca prokuraturze, że nie chce prze-
wiadać się na temat prowadzonego po- byłby przedrukowany w prasie. słuchać wskazanych przez niego osób.
stępowania i zebranych materiałów, nie To prawda?
wiedząc, co faktycznie w nich jest? W środkach masowego przekazu sen- – Postępowanie rządzi się swoimi pra-
sacja goni sensację. Najpierw ustalo- wami. To prokurator, a nie adwokat, ukła-
Zatem – co w nich jest? no, że ostrzelano nie wioskę Nagar da plan śledztwa, i to on planuje czynno-
– Nie mogę mówić o szczegółach. Khel, tylko znajdujące się przed nią ści w zależności od potrzeb. Zapewniam
Zapewniam jednak, że materiał dotych- zabudowania, co mogło sugerować, iż jednak, że wszystkie osoby, które cokol-
czas zgromadzony w 20 tomach pod- zawiódł moździerz... wiek wiedzą w tej sprawie, na pewno bę-
trzymuje zasadność stawianych żołnie- – Nie musiano niczego ustalać. Ten dą przesłuchane.
rzom zarzutów. fakt podaliśmy przecież zaraz po za-
trzymaniu żołnierzy. I, jak się nie my- Do kiedy?
Niedawno z prowadzeniem tej sprawy lę, natychmiast napisała o tym m.in. – Jestem przekonany, że postępowa-
pożegnał się ppłk Zbigniew Rzepa. Jak „Polska Zbrojna”. nie przygotowawcze będzie zakończone
napisała jedna z gazet – to kara za pro- do 30 czerwca. Wtedy – zgodnie z prze-
kuratorską nieudolność... Następnie upubliczniono wymowny pisami procedury karnej – z materiała-
– Prokurator Rzepa był w swojej pra- email, który z Afganistanu napisał mi śledztwa zostaną zapoznani podej-
cy rzetelny, skrupulatny, jak najbardziej do swoich bliskich jeden z żołnierzy rzani i ich obrońcy. Wtedy także cały
wiarygodny. biorących udział w akcji pod Nangar materiał dowodowy trafi do sądu. Dołą-
Khel... czony zostanie do niego swoisty prze-
Mimo to nie ma go już w prokurator- – Ten email znajdował się w zatrzyma- wodnik – akt oskarżenia. 
skim zespole. nym przez prokuraturę komputerze. Rozmawiał Roman Przeciszewski

nr 12/2008 Polska Zbrojna 61


TO I OWO

UCY WILIZOWANY
SZPIEG
PRZETARG NA LINIJKĘ. Wojsko mamy ka-
pryśne i skore do histerii, co widać na przy-
kładzie wymiany poglądów na Niezależnym
Forum o Wojsku. Niejakiemu „Kwitożercy”
zepsuła się drukarka i rozpętał aferę.
Pułkownik W efekcie dostał inną, sprawną i niewiele
używaną. Zamiast się cieszyć, gość szybko

w piaskownicy zużył cały tusz i rozkręcił nową rozróbę,


o cartridge. W jednostce gospodarczej za- 1,5 tys. – tyle obiektów – pojedyn-
czych kwater i całych cmenta-
rzy – znajdzie się w powstającej z inicjaty-
pewniono go, że niezbędne wyposażenie

K olega dziennikarz opowiedział mi


ostatnio pewną historyczną już aneg-
dotę. Otóż pisał kiedyś artykuł o jednostce
dostanie, ale dopiero za kilka miesięcy, po
rozstrzygnięciu przetargu. Buntownik od-
graża się bezczelnie, że sam sobie kupi
wy wojewody małopolskiego Jerzego
Millera internetowej bazie grobów i cmen-
tarzy wojennych Małopolski. W opisach
dowodzonej przez Bardzo Ważnego Puł- tusz. „Kwitożercy” wtóruje niejaka Madzia, umieszczone będą m.in. narodowość
kownika. Bardzo Ważny Pułkownik miał która zgubiła swoją prywatną linijkę. I oczy- pochowanych, data śmierci i przyna-
w jednostce przyjaciół i wrogów. Przyjacie- wiście poszła do szefa, a ten kazał przygo- leżność do formacji bojowej.
le chwalili szefa, wrogowie mieli zastrzeże- tować kwity. Jej także kazano czekać na Powstanie w ten sposób ewidencja
nia co do jego kompetencji. Dziennikarz przetarg... Kobieta wykosztowała się i kupi- grobów poległych i zamordowanych
przedstawił argumenty obu stron, a na- ła linijkę za 1,50 zł. A kiedyś było normal-
osób narodowości polskiej, niemiec-
nie… Cała wieś się składała, żeby wyposa-
stępnie udał się na rozmowę z Bardzo kiej, rosyjskiej, austriackiej oraz oby-
żyć giermka do wojska.
Ważnym Pułkownikiem, aby poznać jego wateli USA i osób pochodzenia ży-
opinię. Bardzo Ważny Pułkownik na po- dowskiego – od czasu konfederacji

HISTORIA
czątku przyjął go bardzo uprzejmie. Kiedy barskiej do okresu stalinowskiego.
jednak zaczęli rozmowę, a dziennikarz Obiekty w bazie będą zilustrowane
przytoczył pewne, nie do końca przychyl- Z PRZYMRUŻENIEM OKA także zdjęciem. W odnalezieniu po-
ne, oceny pracy Bardzo Ważnego Pułkow- trzebnych informacji, zamieszczo-
nika, ten zaczął mówić coraz bardziej pod- Po otrzymaniu awansu na generała nych na stronie Małopolskiego
niesionym głosem, aż w końcu niemal wy- brygady Bolesław Wieniawa- Urzędu Wojewódzkiego, użytkowni-
rzucił dziennikarza z gabinetu. Cóż -Długoszowski wybierał się na zamek, kom pomoże wyszukiwarka i interak-
– dziennikarska to rzecz mieć wrogów, aby złożyć noworoczne życzenia prezy- tywna mapa. Baza zacznie działać
więc kolega wzruszył ramionami, napisał w maju. (ATD)
dentowi Mościckiemu, ale był jeszcze
materiał, wywołał niewielką burzę w lo-
w okrągłej czapce szwoleżerskiej puł-
kalnym środowisku i zajął się innymi te-
matami. Od tej chwili jednak za każdym kownikowskiej. Dlatego jeden z kole-
gów zapytał go:
Czy wiesz, że…
razem, kiedy chciał poprosić Bardzo Waż-
…były dyktator Liberii Charles Taylor roz-
nego Pułkownika o jakąś opinię czy wypo- – Cóż to, pan generał
kazywał swoim żołnierzom jedzenie mię-
wiedź, od sekretarki albo oficera prasowe- jeszcze w czapce puł- sa wrogów, nawet zabitych żołnierzy
go słyszał niezmiennie: „Bardzo Ważny kownika? ONZ. Tę informację wyjawił dowódca je-
Pułkownik nie będzie z panem rozmawiał, go oddziałów Joseph Marzah składający
Wieniawa odparł mu:
gdyż jest na pana śmiertelnie obrażony”. zeznania przed Międzynarodowym
Zdarzyło się w końcu, że w jednostce wy- – Trzeba mieć głowę
Trybunałem. Taylor jest sądzony w Hadze
buchła afera. Postawiono jakieś zarzuty generalską, nie tylko za zbrodnie wojenne i ludobójstwo. (ad)
korupcyjne i Bardzo Ważny Pułkownik czapkę!
znalazł się w kręgu podejrzanych. Traf
chciał, że sprawą zajmował się znów ten Nonsens tygodnia: Kulawe prawo
sam dziennikarz, który niegdyś obraził
Na jakiej internetowej stronie można znaleźć „Deklarację Jihadu” – podręcznik dla
Bardzo Ważnego Pułkownika. Kiedy spra-
potencjalnych terrorystów, który uczy, jak planować porwania, zamachy bombowe,
wa stała się głośna, najpierw dostał tele-
mordy i tortury? Odpowiedź na to pytanie ma w sobie coś z makabrycznej groteski.
fon od rzecznika, który serdecznie zapra-
Podręcznik ten znajduje się bowiem na stronie… amerykańskiego Departamentu
szał go na rozmowę do dowódcy – miał on
Sprawiedliwości.
„wszystko wyjaśnić”. Potem zadzwoniła
sekretarka Bardzo Ważnego Pułkownika Jak do tego doszło? Rzeczona ganu, który odpowiada w Ame- nia i tym podobne. Mamy do
i poinformowała, że dowódca znajdzie dla publikacja stała się po prostu ryce za przestrzeganie prawa, czynienia z nonsensem do
niego czas o dowolnej porze. Wreszcie za- dowodem w sprawie prowa- można przeczytać wezwanie kwadratu. Pierwszy nonsens
dzonej przeciwko jednemu do uczynienia żon Ameryka- to fakt, że ktoś w ogóle napisał
dzwonił sam Bardzo Ważny Pułkownik.
z terrorystów. A jako dowód nów wdowami, a ich dzieci sie- taki podręcznik, a drugi, że
Za każdym razem dziennikarz odpowiadał – zgodnie z amerykańskim rotami, apel o obalenie bez- w całości znalazł się on na
to samo: „Niestety, jestem śmiertelnie ob- prawem – musiała zostać bożnych ustrojów i zaprowa- amerykańskiej stronie. Rozu-
rażony”. Słuchałem tej anegdotki i tak so- w całości udostępniona na dzenie w nich praw islamu, miemy, że taka jest litera pra-
bie myślałem: o ileż łatwiejsze byłoby ży- stronie Departamentu Spra- a także informacje na temat wa, dura lex sed lex itd., ale czy
cie, gdyby ludzie nie zachowywali się jak wiedliwości. Teraz więc na ofi- mordowania truciznami i bro- czasem prawu nie powinien to-
przedszkolaki w piaskownicy. cjalnej stronie internetowej or- nią białą, skutecznego zabija- warzyszyć rozsądek? (ap)

62 Polska Zbrojna nr 12/2008


| | | | | |
Rozkaz |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |
Rozkaz to coś takiego
Co się z uśmiechem przyjmuje
Jan A potem z tym samym uśmiechem ROZMOWY NA SPOCZNIJ

Na kogoś innego ceduje


Maciejewski, STANY PRZEJŚCIOWE
socjolog wojska: – Panie sierżancie Głąbski, pan nie jest dziś
przygotowany do pełnienia obowiązków.
– Na początku kobiety – Przepraszam panie majorze, ale nie ro-
zumiem.
[w wojsku] były faworyzowane, funkcjonowały jako – Przyszedł pan do jednostki nieogolony, co
jest objawem niechlujstwa.
kwiatki do kożucha. Wręcz wypychano je do – Otóż, panie majorze, to nie jest zarost
wszelkich wywiadów, reprezentowania. W tej chwili świadczący o braku dobrych manier
czy nieprzestrzeganiu regulaminu, lecz
zdecydowana większość mężczyzn traktuje je po broda.
– Niech pan mnie nie rozśmiesza! Tak wy-
partnersku, nie ma taryfy ulgowej gląda broda?
– Oczywiście. We wczesnym stadium
(Tygodnik Powszechny) wschodzenia.
– Pan sierżant sobie raczy żartować, w prze-
SKRZYDLATY PROJEKT pisach nie ma słowa o żadnych stadiach
pośrednich wschodzenia brody. Żołnierz
S tworzenie stałej ekspozy-
cji statków powietrznych
w barwach państw członkow-
krakowska placówka, siły po-
wietrzne Włoch wyraziły już
zgodę na przekazanie mu-
galii, Norwegii, Danii, Holandii
i Niemczech. Być może jeszcze
w tym roku dotrze do Krakowa
brodę ma albo jej nie ma.
– Jak chce mieć, to musi kiedyś zapuścić.
skich NATO to główny cel pro- zeum samolotu F-104 Starfi- portugalski Vought A-7 Cor- – Być może. Proszę zatem wziąć urlop i nie
jektu muzealnego „NATO ghter, a Królewskie Muzeum sair II, greckie Dornier Do-28 straszyć swym wyglądem.
1949–2009”. Rozpoczęto go Sił Zbrojnych w Brukseli – sa- Skyservant oraz Convair F-102 Dwa dni później.
w Muzeum Lotnictwa Polskie- molotu F-84 Thunderstreak. Delta Dagger i belgijski Das- – A gdzie to mamy pana sierżanta Głąb-
go w Krakowie z okazji przypa- Prowadzone są również rozmo- sault Mirage V. Dodatkowo skiego?
dającej w przyszłym roku wy z brytyjskimi Royal Air For- dzięki współpracy z zagranicz- – Na zwolnieniu lekarskim.
10. rocznicy przystąpienia Pol- ce w sprawie pozyskania sa- nymi placówkami powstaną in- – A co to się żołnierzowi stało?
ski do sojuszu oraz 60. roczni- molotu SEPECAT Jaguar, a tak- teraktywne ekspozycje po- – Nie wiem, co wynika z L-4, ale sam mó-
cy podpisania traktatu wa- że pertraktacje z muzeami sił święcone historii sił powietrz- wił, że to napięcie emocjonalne...
szyngtońskiego. Jak informuje powietrznych w Grecji, Portu- nych członków NATO. (ATD) – Aha, pewnie tę brodę zapuszcza…
D O M O W A
O J N A

nr 12/2008 Polska Zbrojna 63


64 Polska Zbrojna nr 12/2008

You might also like

  • Plan Urządzania Lasu PDF
    Plan Urządzania Lasu PDF
    Document253 pages
    Plan Urządzania Lasu PDF
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 6
    CW 6
    Document6 pages
    CW 6
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 5
    CW 5
    Document10 pages
    CW 5
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 7
    CW 7
    Document5 pages
    CW 7
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 9
    CW 9
    Document6 pages
    CW 9
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 8
    CW 8
    Document7 pages
    CW 8
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 4
    CW 4
    Document8 pages
    CW 4
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 1
    CW 1
    Document8 pages
    CW 1
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 2
    CW 2
    Document6 pages
    CW 2
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 3
    CW 3
    Document6 pages
    CW 3
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 10
    CW 10
    Document6 pages
    CW 10
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • CW 0
    CW 0
    Document9 pages
    CW 0
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    100% (1)
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document66 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet
  • W W W - P o L
    W W W - P o L
    Document68 pages
    W W W - P o L
    ENAK9000
    No ratings yet