NR 34 (605) 24 SIERPNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Czy wojsko kocha przyrodę? str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

WOJNA
A ROSJA
J
GRUZ

PIĘCIODNIOWA
CELOWNIKU: Zakupy mogą być szybsze
NA CELOWNIKU str. 16
LOTNICTWO: Szpony Jastrzębi str. 23
WOJSKO: PRAWO DO REPREZENTACJI str. 28
W NUMERZE
NASZYM OKIEM
DEFILADA
Pogoda stała się nieplanowanym
współorganizatorem tegorocznej defilady
wojskowej z okazji Święta Wojska Polskiego.
Deszcze, burze i huraganowe wiatry, jakie przeszły
15 sierpnia nad krajem, spowodowały, że ze
względów bezpieczeństwa odwołano przelot nad
Warszawą wojskowych samolotów i śmigłowców.
Zgodnie z planem odbyła się natomiast część
lądowa defilady STR. 32
TEMAT NUMERU
WOJNA PIĘCIODNIOWA
W pewnym sensie konflikt
ten był nieuchronny. Prezydent
Gruzji Micheil Saakaszwili
nie ukrywał swoich ambicji
odzyskania kontroli nad całością
terytorium Gruzji, a dużą część
swojej popularności zawdzięczał
bezkompromisowemu podejściu
do Rosji STR. 4
FORUM EKOLOGIA
CZY WOJSKO KOCHA
PRZYRODĘ?
W relacjach wojska z przyrodą
chwilami bywa tak, jak
w wyświechtanym dowcipie
o zirytowanym gajowym, który
i Niemców, i partyzantów wypędził
z lasu. Współcześni leśnicy mają
do tego prawo STR. 13
TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: (0-22) 684 53
65, 684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON
845 365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
2 Polska Zbrojna
WOJSKO LOTNICTWO
SZPONY JASTRZĘBI
Pierwsze polskie Jastrzębie
muszą osiągnąć
wstępną gotowość
operacyjną w 2009 r.,
dlatego piloci, którzy szkolą się cały
czas w Krzesinach, już wykonują
loty z podwieszonym uzbrojeniem
i dodatkowymi zbiornikami
paliwa
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Jakub Czermiński, Anna
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski,
tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: Tomasz Gos, tel.: (0-58) 626 24
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
ARMIA
NOWYCH ETATÓW
Koszalin:
Czy zawodowa służba
wojskowa może stać się
pomysłem na dorosłe życie?
Tak, ale...
STR. 20
STR. 23 WOJSKO PROBLEMY
PRAWO DO
REPREZENTACJI
Dyskusja na temat przyszłości
organów przedstawicielskich
żołnierzy trwa od kilku lat. Zmiany
są konieczne, bo profesjonalizacja
armii wymusza funkcjonowanie
reprezentantów wszystkich
korpusów kadry na szczeblu
wyższym niż jednostka
wojskowa STR. 28
13, CA MON 262 413; kmdr ppor. Mariusz Dział graficzny:
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
CA MON 266 207; Kraków: Magdalena Marcin Dmowski (kierownik),
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski, Monika Klekociuk, Paweł Kępka,
tel.: (0-12) 613 17 80, CA MON 131 780; Andrzej Witkowski
Poznań: Piotr Laskowski, CA MON 572 446,
mjr Tomasz Szulejko, tel.: (0-61) 857 52 Opracowanie stylistyczne:
40, CA MON 572 240; Wrocław: tel.: (0-22) 684 03 55,
Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38 CA MON 840 355;
53, CA MON 653 853; Renata Gromska (kierownik),
Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek,
Fotoreporter: Joanna Rochowicz
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Biuro Reklamy i Marketingu:
Współpracownicy: Adam Niemczak (kierownik) ,
Andrzej Jonas, Robert Czulda, Małgorzata Szustkowska
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80, 684 55
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Damian Markowski reklama@redakcjawojskowa.pl
nr 34/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
KULISY IRAK
MAŁY STALINGRAD
Polscy i bułgarscy żołnierze, którzy
w kwietniu 2004 r. bronili budynku
ratusza w Karbali, nazwali
to miejsce „małym
Stalingradem” STR. 57
WOJSKO SZTAB GENERALNY
JEDNOŚĆ DOWODZENIA
W ostatnich dwóch latach
zmieniły się zadania oraz
struktura SGWP. Teraz jest on
liczebnie mniejszy i odgrywa
rolę planisty strategicznego
oraz organu koordynującego
i nadzorującego siły
zbrojne STR.
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
Bellona SA – (0-22) 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
Numer zamknięto: 18.08.2008 r.
Zdjęcie na okładce: Reuters/Forum
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
nr 34/2008
| | |
| | | |
REDAKTOR
NACZELNY
Marek
Sarjusz-Wolski
Trąba powietrzna
T elewizja zwana dla kamuflażu publiczną nie po raz pierwszy wykazała się zdolnościami
profetycznymi. Wiele tygodni temu zaplanowała na sobotni wieczór 16 sierpnia emisję
filmu „Twister” o tropicielach tornad, zaraz po przejściu huraganów, które spustoszyły spore
połacie naszego kraju. Z braku prądu nie mogły go niestety obejrzeć ofiary cyklonów.
W tym samym czasie w kołach zbliżonych do kręgów związanych służbowo z miejscowością
Jasionowo pod Moskwą zaczęła zyskiwać popularność teoria, że orkany, tajfuny i trąby po-
częły nawiedzać RP dopiero po przystąpieniu do sojuszu północnoatlantyckiego. Śpieszymy
z dementi. Najjaśniejszą Rzeczpospolitą nawiedzały dziwne zjawiska atmosferyczne już
w XVII w. Dodajmy, zawsze zwiastując wojnę. Uwiecznił to przecież Henryk Sienkiewicz na
pierwszych stronach kolejnych tomów trylogii.
Także dwa wieki później, kiedy wodzem naczelnym Wojska Polskiego był Konstanty Pawło-
wicz Romanow, przyroda nie pozostawała obojętna, choć przecież Francuzi (po powrocie
z wycieczki nad Berezynę) lansowali teorię o ochłodzeniu klimatu. Wielki Książę zasłynął
wówczas jako zdolny i odważny dowódca Gwardii Cesarskiej. Późniejsze lata, spędzone
w Warszawie, poświęcił jednak zaprowadzaniu w wojsku patologicznej dyscypliny, ocierają-
cej się o sadyzm. Policzkowani przez niego oficerowie prosto z parady na Placu Saskim uda-
wali się do jednego z lupanarów na ulicy Freta, gdzie upiwszy się po raz ostatni, podejmowali
decyzję, by „szagnut` pod pistaliet”. Zanim syn Pawła I i Marii Fiodorowny uciekł w kobie-
cym przebraniu z Belwederu przed gniewem podchorążych, wielu polskich oficerów zakoń-
czyło nie tylko karierę, lecz i młode życie. Wszystkiemu winny był honor, który nie pozwalał
żyć z hańbą konstantyńskiej rękawicy na twarzy. A nie można było przecież wyzwać wodza
na pojedynek. Metody obrony honoru oczywiście ewoluowały przez wieki. Opublikowany
w 1919 r. Polski Kodeks Honorowy autorstwa Władysława Boziewicza za osoby zdolne do
podjęcia pojedynku uważał już nie tylko szlachetnie urodzonych, lecz także maturzystów,
twórców, a także sprawujących ważne funkcje społeczne (Artykuł 5: „W myśl tej zasady nale-
ży udzielić satysfakcji honorowej wieśniakowi, który jest posłem na Sejm”). Autor dbał także
o higienę, nakazując dezynfekcję broni białej przed walką.
Kodeks Honorowy Żołnierza Zawodowego WP, którego pierwsze egzemplarze wręczył ofice-
rom i żołnierzom minister Bogdan Klich 14 sierpnia, o pojedynkach w ogóle nie wspomina.
Gdyby zatem (to tylko hipoteza robocza) jakiś dziennikarz zarzucił wojskowym pilotom, że
nie wzięli udziału w świątecznej defiladzie z powodu strachu przez trąbami powietrznymi, ofi-
26 cerowie mogliby co najwyżej szukać satysfakcji przed sądem. Tłumaczyliby zapewne, że gdy-
by był to rozkaz bojowy zbombardowania Alei Ujazdowskich, po których szarżuje kawaleria
Eskimosów, wykonaliby go bez wahania. Nie dostali natomiast rozkazu popisów dla popisów,
bo ich dowódcy wolą dmuchać na zimne, pamiętając doświadczenie jednej z niedawnych de-
filad. Warszawiacy długo będą pamiętać szturmowce wyłaniające się nagle z mgły między
hotelem Mariott a Pałacem Kultury. I to, że dwóch pilotów, prowadzących przedtem rekone-
sans na Iskrach, przypłaciło tę brawurę życiem. Lotnicy wytypowani do defilady udowodnili
zresztą w wigilię Święta Wojska Polskiego, że potrafią fruwać. Pierwszy klucz odrzutowców
przeleciał nad ogrodami przy ulicy Klonowej w chwili, kiedy premier Donald Tusk stawiał
kropkę po swym przemówieniu do żołnierzy. Zaiste, wyrafinowana precyzja.
Mniej optymistycznie zakończyła się polsko-litewsko-łotewsko-estońska ekspedycja moralno-
-polityczna do Tbilisi. Inicjator, otoczony zbrojnymi w glocki, peemy oraz teczki przeciwo-
dłamkowe (te ostatnie zyskały w armii cichą sławę po zeszłorocznej defiladzie), próbował
przejąć dowodzenie nad 36 Specjalnym Pułkiem Lotnictwa Transportowego. Kiedy kapitan
Tu-154M Lux uznał, że statek powietrzny, którym dowodzi, nie nadaje się do operowania
w rejonie działań wojennych, spotkał się z szyderczym komentarzem o „bojaźliwości”.
Co może uczynić dowódca? Ma tylko jedno wyjście. Rozkazem ministra obrony narodowej
nr 30 z 14 czerwca 1958 roku nosi do munduru galowego kordzik zawieszony na skórzanych
rapciach. Może go użyć do seppuku. Rytualne rozcięcie brzucha (tam mieszkają dusza
i uczucia) jest przecież dowodem niewinności samobójcy i okazaniem szczerości jego zamia-
rów. Po śmierci jest on oczyszczany ze wszelkich zarzutów.
Polska Zbrojna 3
AAAAAAA
TEMAT NUMERU
AAAAAAAA
Wojna rosyjsko-gruzińska
o Osetię Południową, pomimo
że trwała zaledwie pięć dni,
pociąga za sobą szereg
dalekosiężnych konsekwencji
politycznych. Jednocześnie
stanowi zwieńczenie wielu
procesów politycznych, które
można było zaobserwować
na globalnej mapie
geopolitycznej.
Konflikt ten jest też konsekwencją wzro-
stu znaczenia Rosji na przestrzeni ostatnich
kilku lat. Chociaż za wybuch tego konkret-
nego konfliktu odpowiadają obie strony
(Rosja, która prowokowała, i Gruzja, któ-
ra uderzyła na Osetię Południową), wyni-
kał on w równej mierze z długofalowych
procesów zachodzących w ładzie między-
narodowym.
Zaczęło się w 2002 r.
Genezy obecnej wojny rosyjsko-gruziń-
skiej należy szukać w 2002 r. Wówczas to,
w okresie przygotowań Stanów Zjednoczo-
nych do uderzenia na Irak, Rosja wywie-
rała bardzo silną presję polityczną na Gru-
zję, niedwuznacznie sugerując, że jest go-
towa użyć siły. Tbilisi było oskarżane o to-
lerowanie obecności czeczeńskich separa-
tystów w wąwozie Pankisi. Wtedy Stany
Zjednoczone zdołały zapobiec wojnie,
z jednej strony hamując zapędy rosyjskie,
Silniejszy wygrał
TA D E U S Z W RÓ B E L
Kilka dni trwała ofensywa militarna Rosji w Gruzji. Jej wojska
wyparły siły gruzińskie z Abchazji i Osetii Południowej, regionów
rządzonych przez sprzyjających Moskwie separatystów. Przy okazji
zniszczyły część infrastruktury militarnej Gruzji.
4 Polska Zbrojna
Marcin
Kaczmarski
WOJNA PIĘCIODN
z drugiej wpływając na Gruzję. Dodatko-
wo USA wysłały 200 doradców wojsko-
wych, mających pomóc uporządkować sy-
tuację w gruzińskich siłach zbrojnych. Od
2002 r. Moskwa coraz wyraźniej przywo-
ływała w sferze koncepcyjnej amerykań-
ską doktrynę uderzenia prewencyjnego,
która stała się nowym symbolem mocar-
stwowości w XXI w.
Różne scenariusze
W pewnym sensie konflikt ten był nie-
uchronny. Prezydent Gruzji Micheil Sa-
akaszwili nie ukrywał swoich ambicji od-
zyskania kontroli nad całością terytorium
Gruzji, a dużą część swojej popularności
zawdzięczał bezkompromisowemu podej-
ściu do Rosji. Moskwa z kolei uprzedzała
wielokrotnie, że na próbę przejęcia przez
Tbilisi realnej władzy nad Abchazją czy
Osetią Południową odpowie użyciem siły
(formalnie Rosja również uznawała inte-
gralność terytorialną Gruzji). Obie strony
podczas przeprowadzanych manewrów
wojskowych przygotowywały swoje siły
zbrojne na różne scenariusze konfliktu.
Prawdopodobieństwo, że do niego dojdzie,
wzrosło po lutym 2008 r., kiedy Zachód
uznał niepodległość Kosowa. Niezależnie
od wszelkich zapewnień, że każdy konflikt
ma swoją specyfikę i nie można rozwiązań
z jednego miejsca automatycznie kopiować
ątpliwe, by rosyjska in-
terwencja była akcją
spontaniczną. Pewne
wydarzenia, przynajm-
niej ostatnich tygodni,
wskazują, że operacja została drobiazgowo
zaplanowana. Taką opinię wyraził podczas
pobytu w Tbilisi amerykański wysłannik,
wicedyrektor wydziału ds. Europy i Eura-
zji w Departamencie Stanu USA Matthew
Bryza. Przypomniał on misję 400-osobo-
wego oddziału rosyjskich wojsk kolejo-
wych w Abchazji w czerwcu i lipcu, która
miała mieć charakter humanitarny. – Teraz
znamy prawdę: wojska te były tu po to, aby
odbudować linię kolejową dla dostaw amu-
nicji i innego sprzętu wspomagającego ro-
syjską inwazję – oświadczył amerykański
dyplomata.
OTOCZYĆ I ZNISZCZYĆ
Gdy w połowie lipca w bazie Waziani
koło Tbilisi odbywały się międzynarodo-
we ćwiczenia, rosyjskie wojska rozpoczę-
ły własne na Kaukazie Północnym. Wów-
czas rzecznik ministerstwa obrony Federa-
nr 34/2008

Działania Rosji
na Kaukazie Południowym
spowodowały, że Gruzja
nie będzie w stanie zagrozić
rosyjskiej dominacji w Abchazji
i Osetii Południowej, które
dla Tbilisi są nie
do odzyskania
łącznie jedno mocarstwo zdolne bezkarnie
(przy sprzeciwie swoich rywali i sojuszni-
ków) używać siły poza granicami kraju
oraz prowadzić politykę unilateralną w peł-
nym znaczeniu tego słowa, nieliczącą się
z innymi aktorami – Stany Zjednoczone.
Formalnie Waszyngton przyznał sobie to
prawo w 2002 r., deklarując gotowość do
uderzenia prewencyjnego, ale faktycznie
realizował je jeszcze w końcowej fazie rzą-
dów Billa Clintona. Obecnie można po-
wiedzieć, że po 8 sierpnia są już dwa takie
mocarstwa. Rosja nie dysponuje wciąż
możliwościami globalnej projekcji siły
– ani w wymiarze militarnym, ani politycz-
GRUZJA
X SELEKCJA
kańską, tym bardziej że deklaracje popar-
cia płynące z Waszyngtonu odegrały, jak
się wydaje, istotną rolę w zachęceniu Sa-
akaszwilego do próby przeprowadzenia
wojny błyskawicznej o Osetię.
Rosja „skopiowała” działania amerykań-
skie nie tylko pod względem unilaterali-
zmu i gotowości do użycia siły. Również
zastosowany przez Moskwę język propa-
gandy mocno przypominał uzasadnienia
operacji w Kosowie w 1999 r. czy w Iraku
w 2003 r. Moskwa regularnie (zarówno
w telewizji rosyjskojęzycznej, jak i skiero-
wanej do odbiorców zachodnich) powta-
rzała, że prowadzi „operację przymuszenia

DNIOWA
nym, niemniej zademonstrowała, że jest
w stanie użyć siły zbrojnej w swoim naj-
bliższym otoczeniu, ignorując zdanie jedy-
nego supermocarstwa. Istotne wydaje się
US DOD
Gruzji do pokoju”. Szermowano hasłami
„katastrofy humanitarnej”, „ludobójstwa”.
Minister spraw zagranicznych regularnie
powtarza, że prezydent gruziński przestał

w innym, było oczywiste, że sprawa ko-
sowska będzie wykorzystywana jako pre-
tekst. Rosja zintensyfikowała kontakty
z Suchumi i Cchinwali, te zaś coraz gło-
śniej domagały się uznania ich niepodle-
głości i wykazywały coraz mniej woli do
dialogu z Tbilisi. Najbardziej zaskoczone
wojną okazały się państwa zachodnie, któ-
rych aktywność ograniczała się do zapew-
niania Gruzji o poparciu dla jej integral-
ności terytorialnej.
Gra toczy się dalej
Wojna rosyjsko-gruzińska otwiera nowy
etap w rozwoju ładu międzynarodowego
po zimnej wojnie. Dotychczas istniało wy-
również to, że państwa spoza Zachodu
w przeważającej większości zachowały
milczenie, co najwyżej wzywając do za-
wieszenia broni i nie potępiając Rosji (jak
to uczyniły państwa zachodnie). Częścio-
wo wynikało to oczywiście z braku zain-
teresowania odległym z ich punktu widze-
nia konfliktem, częściowo jednak z tego,
że ich stanowisko było bliżej rosyjskiego
niż gruzińskiego.
Z Ameryką w tle
Stany Zjednoczone okazały się niezdol-
ne do udzielenia pomocy kluczowemu so-
jusznikowi na Kaukazie (aczkolwiek mo-
że to dzięki dyskretnym działaniom USA
Moskwa nie zdecydowała się na marsz na
Tbilisi). Podważa to wiarygodność amery-
być dla Moskwy partnerem do rozmów, co
do złudzenia przypomina systematycznie
pojawiające się w amerykańskiej retoryce
hasło „zmiany reżimu”.
Regularne starcie
Konflikt rosyjsko-gruziński był też pierw-
szym od wojny nad Zatoką w 1991 r. rów-
norzędnym starciem techniki i szkolenia
wojskowego (mimo że potencjał rosyjski
wielokrotnie przewyższa gruziński, to na
danym teatrze Moskwa zaangażowała
ograniczone siły). Armia rosyjska od kil-
ku(nastu) lat przechodzi modernizację
i okazało się, że przynosi ona efekty. Jed-
nocześnie siły gruzińskie zostały wyszko-
lone przez przedstawicieli amerykańskiej 
armii i częściowo przez USA wyposażo-

cji Rosyjskiej Jurij Iwanow twierdził, że wojskowej dla Gruzji. W tej sytuacji jedy- starcia był z góry przesądzony ze względu
tych manewrów nie należy łączyć z wyda- ną możliwą trasą dla takich dostaw pozo- na ogromną dysproporcję sił między wal-
rzeniami w Gruzji. Wszystko wskazuje na stawała granica lądowa z Turcją. czącymi. Gruzja przed mobilizacją miała
to, że były one, podobnie jak za czasów nieco ponad 20 tys. żołnierzy. Ponadto, jak
ZSRR, przykrywką dla przemieszczenia DAWID I GOLIAT informują media, już w pierwszych dniach
wojsk i uzupełnienia jednostek rezerwista- Pod naporem wojsk rosyjskich oddziały dało się zauważyć chaos organizacyjny.
mi. Równolegle z przygotowaniami mili- gruzińskie musiały się wycofać. Wynik Zmobilizowanym rezerwistom wydawano 
tarnymi Rosja w umiejętny sposób prowo-
kowała Gruzinów do akcji, podważając na BILANS WOJNY
każdym kroku integralność terytorialną ich
ojczyzny.
Po wkroczeniu wojsk gruzińskich do
T rudno ocenić liczbę ofiar
wojny, gdyż jak zwykle
strony podają sprzeczne da-
mówił już o 175 ofiarach,
w większości wśród cywilów.
Jedną z ofiar wojny jest ho-
wśród mieszkańców Osetii
Południowej, co uzasadniało
oskarżenie przywódcy Gruzji
Osetii Południowej rosyjskie „siły pokojo- ne. Rosjanie przyznali się do lenderski kamerzysta Stan Micheila Saakaszwilego
we” przeprowadziły zmasowany atak. Gra- straty 18 żołnierzy. Kolejnych Storimans, pracujący dla te- o zbrodnie wojenne. Później
nicę przekroczyły jednostki Północnokau- 14 zaginęło, a 52 zostało lewizji RTL, który zginął w ro- sprecyzowano, że zginęło
kaskiego Okręgu Wojskowego. Równocze- rannych. Moskwa potwierdzi- syjskim nalocie na Gori. ich 1600. Władze w Tbilisi
śnie rosyjskie lotnictwo wszczęło naloty na ła stratę czterech samolotów Moskwa zaprzyczyła, że jej temu zaprzeczyły. Tysiące
cele położone w głębi Gruzji. Atakowało – trzech szturmowców samoloty atakowało to mia- Gruzinów i Osetyńców mu-
instalacje wojskowe, ale bomby i rakiety Su-25 i bombowca Tu-22. sto. Wcześniej Rosjanie po- siało z powodu walk porzu-
spadały też na obiekty cywilne. Rosjanie Natomiast strona gruzińska chwalili się, że zatopili jeden cić swe domy. ONZ szacuje,
dążyli do zniszczenia gruzińskich lotnisk informowała o dziesięciu ze- z gruzińskich okrętów. że uchodźców jest 100 tys.
i obrony powietrznej. W tym samym cza- strzeleniach. W Tbilisi poda- Prezydent Rosji Dmitrij Na razie nie dokonano bi-
sie Flota Czarnomorska zaczęła blokadę no 10 sierpnia, że zginęło 92 Miedwiediew już w pierw- lansu strat materialnych,
morską napadniętego kraju. Rosjanie nie Gruzinów, w tym 40 cywilów. szych godzinach walk mó- a te według Gruzji są
ukrywali, że działania te mają na celu za- Bilans ogłoszony 12 sierpnia wił o „tysiącach zabitych” znaczne.
blokowanie dostaw jakiejkolwiek pomocy

nr 34/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
TEMAT NUMERU
AAAAAAAA
Kiedy
„strategiczny
sojusznik”
warzy piwo
ROMAN KUŹNIAR
N ie należy walić niedźwiedzia w nos, o ile
nie jest skrępowany”, napisał komenta-
tor polityczny BBC, jako wniosek numer jeden
z konfliktu o Południową Osetię. Gruzja popeł-
niła błąd, postanawiając „przywrócić konsty-
tucyjny” porządek w oderwanej de facto od
niej prowincji poprzez zmasowany ostrzał ra-
kietowy i z broni pancernej osetyjskiej stolicy.
Zginęły setki cywilów. Później już tylko niedź-
wiedź „wymierzał sprawiedliwość” Gruzji.
Prezydent Saakaszwili nieprawidłowo skalku-
lował reakcję Moskwy i Zachodu, sprowadza-
jąc na swój kraj wielkie nieszczęście.
Rosyjska reakcja i konsekwencje wszczętego
przez gruzińskiego prezydenta konfliktu długo
będą przedmiotem analiz i komentarzy.
Byliśmy świadkami konfliktu ściśle ograniczo-
nego. Rosjanie wykorzystali okazję stworzoną
przez Tbilisi w 120 procentach. Po pierwsze,
przywrócili i utrwalili korzystne dla nich teryto-
rialne status quo; Tbilisi może zapomnieć
o przyłączeniu Południowej Osetii do Gruzji.
Po drugie, zadali dotkliwe straty materialne
gruzińskiej armii. Po trzecie, uzyskali efekt de-
monstracji. Pokazali, że nie opłaca się
wszczynać konfliktu z Rosją, bo skończy się
tak, jak w przypadku Gruzji.
Czy w Polsce mamy się bać? Nie. Nic nam nie
grozi ze strony Rosji. Wszelkie formułowane
w tej chwili analogie i wnioski są świadec-
twem historycznego i strategicznego analfa-
betyzmu. Nie płyną też z gruzińskiej lekcji
specjalne wnioski dla polskiej polityki bezpie-
czeństwa. No może ten, że wielki przyjaciel
Gruzji, czyli Stany Zjednoczone, które mają
w tym kraju żołnierzy (a Gruzja trzeci pod
względem wielkości kontyngent w Iraku), nie
przyszły jej z pomocą, nie licząc słów otuchy.
Nie ma wreszcie żadnego związku między
konfliktem o Osetię a bazą przeciwrakietową
w Polsce. To sprawy z innych poziomów. Dla
nas wniosek podstawowy brzmi: nie należy
mianować „strategicznym sojusznikiem” ni-
kogo, komu nie możemy pomóc w żaden inny
sposób, poza wygłaszaniem nic nieznaczą-
cych oracji i okazywaniem gestów solidarno-
ści. Używając słów bez pokrycia, traci się poli-
tyczną wiarygodność. Od głowy państwa nale-
ży wymagać, aby kierowała się w takich
sytuacjach bardziej interesami swego pań-
stwa, niż racją stanu świeżo mianowanego
„sojusznika”.
Prof. Roman Kuźniar
jest radcą ministra obrony narodowej
6 Polska Zbrojna
ne. Zarazem okazało się, że tradycyjny kon-
flikt zbrojny wcale nie odchodzi do lamu-
sa – nie był to konflikt asymetryczny, ale
starcie regularnych sił zbrojnych.
Znaczące milczenie
W wymiarze regionalnym (obszar pora-
dziecki) najlepszym komentarzem do po-
strzegania długofalowych skutków konflik-
tu jest praktyczne milczenie państw WNP
w tej sprawie, poza Ukrainą. Prezydent Ka-
zachstanu wyraził niezadowolenie z dzia-
łań Gruzji jeszcze 8 sierpnia, po rozmowie
z premierem Putinem, ale jeszcze przed
rozpoczęciem działań zbrojnych przez Ro-
sję. Potem jedynie Kijów stanął po stronie
Gruzji. Pozostałe państwa nie poparły
wprawdzie Rosji, ale też nie odzywały się
na korzyść Gruzji. Moskwa dobitnie zade-
monstrowała, że Zachodowi nie udało się
trwale wypchnąć jej z poradzieckiej strefy
wpływów, i po okresie kilkunastoletniej ry-
walizacji przewaga zaczyna być po stronie
rosyjskiej. Zwłaszcza państwa Azji Cen-
tralnej mogą dojść do wniosku, że albo
utrzymają dobre relacje z Rosją, albo mu-
szą poszukać sobie innych sojuszników niż
Zachód – co oznacza ewentualnie Chiny.
Do tego Moskwa pokazała, że jest gotowa
posunąć się bardzo daleko, by zapobiec
ekspansji NATO na obszar WNP.
Działania Rosji na Kaukazie Południo-
wym spowodowały, że Gruzja nie będzie
w stanie zagrozić rosyjskiej dominacji
w Abchazji i Osetii Południowej, które dla
Tbilisi są nie do odzyskania. Ponadto woj-
na mocno zaszkodzi pozycji Gruzji jako
sprzeczne rozkazy. Najpierw kazano im
udać się do domu, by za chwilę zawrócić
do koszar, co z pewnością nie poprawiało
morale.
Natomiast Rosjanie tylko w samym
POW mieli około 90-tysięczne zgrupowa-
nie wojsk lądowych. Jego trzon stanowi
58 Armia. Do tego należy dodać będącą
poza jego strukturami 76 Dywizję Po-
wietrznodesantową z Noworosyjska, któ-
rej żołnierze 9 sierpnia wkroczyli do Ose-
tii Południowej. Przewaga ilościowa i jako-
ściowa Rosjan we wszystkich rodzajach
uzbrojenia była miażdżąca. Ich jednostki
na północnym Kaukazie dysponowały
800 czołgami, a Gruzini mieli co najwyżej
około stu pojazdów.
Najbardziej widoczna była przewaga
agresora w powietrzu. Rosyjska armia lot-
nicza, która stacjonuje w rejonie Kaukazu,
ma około 350 samolotów bojowych. Są to
szturmowce Su-25, bombowce Su-24 oraz
myśliwce MiG-29 i Su-27. W nalotach
wzięły też udział bombowce strategiczne
Tu-22. Gruzini mogli przeciwstawić im od
siedmiu do dziewięciu Su-25 (źródła poda-
istotnego państwa tranzytowego dla trans-
portu surowców z basenu Morza Kaspij-
skiego. Przyjęcie Gruzji do NATO jest
praktycznie niemożliwe, ponieważ kwestia
ta z pewnością mocno wpłynęłaby na sto-
sunki transatlantyckie (część państw euro-
pejskich będzie chciała uniknąć konfliktu
z Rosją).
Niejednoznaczny bilans
Z punktu widzenia Rosji wojna o Osetię
była kulminacją ostatnich dwóch lat w po-
lityce zagranicznej i dowodem, że okres
„nowej asertywności” zapoczątkowany
przez Putina pod koniec 2006 r. i wyrażo-
ny w Monachium w lutym 2007 r. jeszcze
się nie skończył. Dla Moskwy bilans woj-
ny jest niejednoznaczny. Z jednej strony jej
relacje z Zachodem mogą ulec poważne-
mu pogorszeniu, a działania przeciwko Ro-
sji mogą ponownie stać się spoiwem moc-
no podzielonego świata zachodniego. Po-
nadto dążenie Moskwy do zbudowania no-
woczesnej „soft power”, siły przyciągania,
zostało praktycznie skompromitowane
– wizerunek Rosji poważnie ucierpiał,
przynajmniej na Zachodzie. Z drugiej jed-
nak strony Kreml zademonstrował, że jest
w stanie prowadzić równie unilateralną
i od nikogo niezależną politykę zagranicz-
ną, a zarazem wykazał gotowość do uży-
cia siły w obronie sojuszników, co w dłuż-
szej perspektywie może uczynić politycz-
ny bilans wojny korzystnym dla Putina
i Miedwiediewa. 
Napisz do autora:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
ją różne liczby). Mieli też ograniczone środ-
ki naziemnej obrony powietrznej, głównie
przenośne zestawy rakietowe. Mimo to uda-
ło im się zniszczyć kilka maszyn wroga.
Podobnie jak w powietrzu, Gruzini nie
mieli szans w starciach na morzu. Jeden
krążownik rakietowy Floty Czarnomor-
skiej ma wielokrotnie większą siłę ognia
niż miniaturowa gruzińska marynarka wo-
jenna, wyposażona w kilka starych, ma-
łych okrętów rakietowych i patrolowych.
Konflikt zbrojny gruzińsko-rosyjski był
starciem Dawida z Goliatem. Dyspropor-
cje w potencjałach militarnym, ekonomicz-
nym czy demograficznym są przytłaczają-
ce. Gruzja ma ponad dwa razy mniej
mieszkańców niż sama stolica Rosji, Mo-
skwa. Tbilisi nie dysponowało też środka-
mi na prowadzenie długotrwałej wojny
i uzupełnianie strat w uzbrojeniu. Teraz
doszły straty w infrastrukturze spowodo-
wane przez rosyjskie naloty. Trudno bę-
dzie się podnieść bez wsparcia ekono-
micznego z zewnątrz. 
Napisz do autora:
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
nr 34/2008
PRZEMYS£OWY INSTYTUT TELEKOMUNIKACJI NATOS.A.
| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Targi MSPO 2008

8-11.09.2008
Zapraszamy do odwiedzenia
stoiska Nr A 37
We invite you to
our stand Nr A 37
radary
systemy C ISR
4

technologia mikrofalowa
Przemys³owy Instytut Telekomunikacji S.A. prowadzi od ponad 70 lat
dzia³alnoœæ w zakresie badawczo-rozwojowym. Jest producentem i dostawc¹
sprzêtu radiolokacyjnego oraz systemów dowodzenia i kierowania, g³ównie dla
polskiego Ministerstwa Obrony Narodowej oraz innych krajów. Przemys³owy
Instytut Telekomunikacji S.A. prowadzi miêdzynarodow¹ wspó³pracê
w szerokim zakresie i na ró¿nych poziomach.Potwierdzeniem wysokiej jakoœci
wyrobów Przemys³owego Instytutu Telekomunikacji S.A. s¹ uzyskane
wojskowe i cywilne certyfikaty tj.: Certyfikat Zarz¹dzania Jakoœci¹ PN-EN ISO
9001 oraz dokument normalizacyjny NATO AQAP 2110, a tak¿e umieszczenie
Spó³ki na liœcie dostawców dla NATO (kod dostawcy to: NCAGE 0212H).

Przemys³owy Instytut Telekomunikacji S.A. ugruntowa³ swoj¹ znacz¹c¹

pozycjê dziêki doœwiadczeniu w zakresie sensorów i systemów
dowodzenia, które pozwala na elastyczn¹ integracjê
krajowych i natowskich systemów na wymaganym
poziomie wewn¹trzoperacyjnym. Instytut
oferuje produkty bêd¹ce w³asnymi
opracowaniami. Powsta³y one dziêki
nowoczesnemu wyposa¿eniu
badawczemu i technologicznemu,
jak równie¿ dziêki zaanga¿owaniu,
wysokim kwalifikacjom
i doœwiadczeniu
pracowników.


ul. Poligonowa 30
04-051 Warszawa
tel. (+48) 22 4865 325
nr 30/2008
faks Polska
(+48) Zbrojna
22 48657 337
www.pit.edu.pl
AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Nie oszczędzajmy
na armii!
Prezydent Lech Kaczyński przed Belwederem wręczył pięciu dotychczasowym pułkownikom
i jednemu komandorowi akty nominacji na pierwszy stopień generalski/admiralski.
mundurach z lampasa-
mi debiutowali szef
obrony przed bronią
masowego rażenia Ry-
szard Frydrych, dy-
rektor Wojskowego Instytutu Medyczne-
go dr Grzegorz Gierelak, dowódca
10 Brygady Kawalerii Pancernej An-
drzej Reudowicz, dowódca 3 Brygady
Radiotechnicznej Michał Sikora i do-
wódca 25 Brygady Kawalerii Powietrz-
nej Dariusz Wroński. Kontradmirałem
został dowódca 3 Flotylli Okrętów Ma-
rek Kurzyk. Najmłodsi spośród uhono-
rowanych są generałowie Reudowicz
i Sikora – mają po 47 lat. Ponadto dwóch
oficerów ze Sztabu Generalnego WP
mianowano na generałów dywizji – An-
drzeja Lelewskiego (szefa Zarządu Pla-
nowania Operacyjnego P-3) i Andrzeja
Wasilewskiego (szefa Zarządu Organi-
zacji i Uzupełnień P-1). Awansowani,
z których większość była już nomino-
wana przez ministra obrony przed Świę-
tem Konstytucji 3 Maja, otrzymali od
Bogdana Klicha pamiątkowe ryngrafy i
szable. Przypominamy, że na początku
lipca minister Klich przedstawił
zwierzchnikowi sił zbrojnych 12 kandy-
datów do awansów generalskich. Po
15 sierpnia w gronie oficerów na stano-
wiskach generalskich tożsamości szar-
ży z rangą funkcji nie ma 37 osób. Jak
stwierdził kilka dni wcześniej szef Biu-
ra Bezpieczeństwa Narodowego Wła-
dysław Stasiak, ujawniając decyzje per-
sonalne prezydenta, Lech Kaczyński
8 Polska Zbrojna
ARTUR GOŁAWSKI
uważa, że trzeba postawić na ludzi, któ- ża Zasługi z Mieczami. Lech Kaczyński
rzy sprawdzili się w linii. – Akceptując wręczył ponadto osobiście 16 „Gwiazd
nominacje dla dwóch generałów ze szta- Iraku” i „Gwiazd Afganistanu”. Jak po-
bu, prezydent przychylił się do argu- informowano podczas uroczystości, od-
mentacji ministra obrony – dodał, oce- znaczenia te otrzymało 82 żołnierzy na-
niając, że osiem nominacji to przykład szych kontyngentów w tych krajach.
dobrej współpracy obu polityków. Zwierzchnikowi sił zbroj nych przedsta-
wili się także trzej tegoroczni prymusi
Bohaterowie historii i misji Akademii Obrony Narodowej, Akade-
Zwierzchnik sił zbrojnych w święto mii Marynarki Wojennej i WSO Sił
awansował także na stopnie generalskie Powietrznych.
i kontradmirała trzech kombatantów Gratulując odznaczonym i awansowa-
II wojny światowej – płk. Wła- nym, a zwłaszcza „bohaterom
dysława Wyłupka, płk. Anto- Sześciu nowych dnia dzisiejszego, dzielnie re-
niego Piwowarczyka i kmdr. generałów prezentującym Polskę w od-
Jerzego Tumaniszwilego. ległych od ojczyzny misjach”,
Najwyższymi odznaczeniami zyskały siły Lech Kaczyński apelował, by
państwowymi – Orderem Orła zbrojne tworząc zawodowe wojsko
Białego – w uznaniu zasług dla politycy nie oszczędzali na
niepodległości Polski uhono- w Święto Wojska nim. – Tworzenie armii zawo-
rował pośmiertnie Wincente- dowej zgodnie z tendencjami
go Kwiecińskiego i Francisz- Polskiego w dzisiejszej Europie to jest
ka Niepokulczyckiego, przywódców tworzenie armii silnej. Nie słabszej, a sil-
konspiracyjnej organizacji Wolność niejszej niż dziś. To musi być podstawo-
i Niezawisłość, aresztowanych przez UB, we założenie reformy. Na armii nie wol-
katowanych i straconych. Prezydent wrę- no oszczędzać. Armia kosztuje podatni-
czył także inne ordery i medale. Krzyż ków, ale jak bardzo jest to konieczne,
Komandorski Orderu Krzyża Wojskowe- przekonaliśmy się w ostatnich dniach
go otrzymał gen. bryg. Jerzy Biziewski, – powiedział prezydent, nawiązując do
za umiejętne dowodzenie drugą zmianą wydarzeń w Gruzji. – Pod tym wzglę-
polskiego kontyngentu w Afganistanie. dem nasi obywatele muszą uczynić pe-
St. szer. Jacek Domański – za odwagę wien wysiłek. Musimy mieć siły zbroj-
i osobiste męstwo w akcjach bojowych ne godne 40-milionowego kraju w środ-
na misji – odznaczony został Krzyżem ku Europy, o trudnym położeniu geogra-
Kawalerskim Orderu Krzyża Wojskowe- ficznym. Mamy świetnych sojuszników,
go. Kilku innych „misjonarzy” stało się ale bronić się musimy umieć także sami
tego dnia kawalerami Wojskowego Krzy- – podkreślił L. Kaczyński. 
nr 34/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Przedświąteczna wizyta
W przeddzień Święta Wojska
Polskiego 14 sierpnia minister obrony
Bogdan Klich odwiedził Redakcję
Wojskową. Towarzyszyli mu m.in.
gen. broni Mieczysław Bieniek, radca
ministra, oraz płk Artur Kołosowski,
dyrektor sekretariatu ministra. Szefa
MON powitał dyrektor redakcji Marek
Sarjusz-Wolski, który przedstawił
warunki pracy oraz plany dotyczące
zmian w wydawnictwach.

P odczas swojej wizyty minister wrę-

czył medale pracownikom redakcji.
W swoim przemówieniu szef MON po-
wiedział: – Każde z tych odznaczeń jest
wyrazem szacunku i podziękowaniem za
pracę, którą wykonujecie. Jest mi szcze-
gólnie miło być tutaj, bo nie odwiedza-
łem jeszcze redakcji, a czytelnikiem
„Polski Zbrojnej” jestem od 1999 r.
i mam pewien przegląd, jak pismo ewo-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

luowało. Od niedawna dostaję i czytam

także inne wydawnictwa redakcji. Cie-
szę się ogromnie, że utrzymujecie Pań-
stwo wysoki poziom, zarówno meryto-
ryczny, jak i edytorski. Nie da się w dzi-
siejszych czasach zachęcić czytelnika na-
wet najmądrzejszym, najlepszym tek-
stem, bez odpowiedniego łamania, bez
atrakcyjnej szaty graficznej. Cieszę się,
że mogę być Waszym gościem w wigi-
lię Święta Wojska Polskiego, bo to też
okazja szczególna, okazja na podsumo-
wania i mówienia o perspektywach. Uda-
ło mi się w ciągu ostatnich dziewięciu
miesięcy dokonać przeglądu, szczegól-
nie pod kątem organizacyjno- finanso-
wym, funkcjonowania Redakcji Wojsko-
wej, i z satysfakcją odnotowuję, że jest
ona stabilnym punktem na mapie polskiej
wojskowości. Chciałbym, aby tak było
dalej. Mam nadzieję, że zasadnicze de-
cyzje organizacyjne, które zostały pod-
jęte w styczniu 2007 r., o powołaniu re-
SZEF MON odznacza naszego redakcyjnego kolegę Andrzeja Witkowskiego Srebrnym Medalem
„Siły Zbrojne w Sużbie Ojczyzny”.
dakcji i konsolidacji naszych zasobów
wydawniczych, będą także procentowa-
ły w przyszłości. Pragnąłbym, aby „Pol-
ska Zbrojna” dobrze przekazywała to, co
myśli, czuje i czego oczekiwałaby kadra
armii od kierownictwa MON, Sztabu Ge-
neralnego WP czy dowództw rodzajów
sił zbrojnych. Chciałbym, aby ten dialog
był maksymalnie dwustronny, to znaczy,
aby „PZ” była miejscem, w którym po-
kazywane są i uzasadniane decyzje po-
dejmowane na szczeblu kierowniczym,
ale także, aby przekazywała wiedzę, do-
świadczenia i potrzeby wojska. Taki dia-
log jest niezmiernie potrzebny. Umówi-
liśmy się z redaktorem Sarjuszem-Wol-
skim, że będziemy w „PZ” maksymal-
nie zabiegać o to, aby ten dialog rozwi-
jać. Zależy mi, abyście mieli Państwo do-
stęp do świeżej wiedzy o tym, co aktual-
nie dzieje się w kierownictwie MON.
Musicie się Państwo też dostosować do
armii w pełni zawodowej, tak jak dosto-
sowujemy do tego całe wojsko i instytu-
cje okołowojskowe. Ustalić, jak praco-
wać lepiej na potrzeby armii w pełni za-
wodowej. Z okazji Święta WP życzę
wszystkiego dobrego, intensywnej i wy-
dajnej pracy oraz satysfakcji w osobistym
życiu. (ann)

MEDALE
DECYZJĄ MINISTRA OBRONY
NARODOWEJ w uznaniu zasług
położonych w dziedzinie rozwoju
i umacniania obronności
Rzeczpospolitej Polskiej otrzymali:
Złoty Medal „Za Zasługi dla
Obronności” – Małgorzata Tęcza,
Teresa Wieszczeczyńska.
Srebrny Medal „Za Zasługi dla
Obronności” – Marcin Dmowski,
Katarzyna Usiądek.
Brązowy Medal „Za Zasługi dla
Obronności” – Paulina Glińska,
Wojciech Kiss-Orski.
Za długoletnią wzorową służbę
lub pracę w Wojsku Polskim,
z okazji Święta Wojska Polskiego,
decyzją ministra obrony narodo-
wej otrzymali:
Złoty Medal „Siły Zbrojne
w Służbie Ojczyzny” – Daniela
Bartkiewicz, Maria Janowska,
Adam Niemczak, Stefania Rytter.
Srebrny Medal „Siły Zbrojne
w Służbie Ojczyzny” – Katarzyna
Kocoń, mjr Mariusz Konarski,
Piotr Laskowski, ppłk Lech
Mleczko, mjr Robert
Siemaszko, Jacek Szustakowski,
Andrzej Witkowski, Tadeusz
Wróbel.
Brązowy Medal „Siły Zbrojne
w Służbie Ojczyzny” – Anna
Jaśkiewicz, Paweł Kępka, Joanna
Rochowicz, Izabela Ślusarek,
Aneta Wiśniewska.
Prezydent RP za wzorowe, wyjąt-
kowo sumienne wykonywanie
obowiązków wynikających z pra-
cy zawodowej, odznaczył na
wniosek ministra obrony narodo-
wej: Złotym Medalem Za
Długoletnią Służbę – Jolantę
Balbinę Muszyńską.

nr 34/2008 Polska Zbrojna 9

 AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS

Umowa parafowana rakietowych Patriot. Zadowo-

lenie z parafowania umowy
wyraził prezydent Lech Ka-
koło Słupska towarzyszyć ma
wzmocnienie polsko-amery-
kańskiej współpracy militarnej.
Niewykluczone, że umowa o ulokowaniu w Polsce bazy
amerykańskiego systemu obrony zostanie podpisana czyński, który 15 sierpnia po Jak zapowiedział szef rządu, do
uroczystej odprawie wart przed 2012 r. w Polsce ma stacjono-
jeszcze w tym tygodniu, podczas wizyty w Warszawie
Grobem Nieznanego Żołnierza wać „związany z tarczą” garni-
sekretarz stanu USA Condoleezzy Rice.
z okazji święta Wojska Polskie- zon amerykański. W umowie

D okument ten polscy i ame-

rykańscy negocjatorzy
parafowali 14 sierpnia. – Prze-
kroczyliśmy Rubikon – sko-
mentował ten fakt premier Do-
nald Tusk, który podkreślił, że
Amerykanie przyjęli polskie
propozycje, między innymi tę
dotyczącą stałego stacjonowa-
nia w naszym kraju zestawów
US DOD
go powiedział: – Samo istnie-
nie tej instalacji zwiększa bez-
pieczeństwo Polski.
– Ogromnie się z tego cieszę.
Tarcza na terenie Polski to jest
wzmocnienie naszego bezpie-
czeństwa. Oczywiście tarcza na
tych warunkach, które zostały
przyjęte przez stronę amery-
kańską. Cieszymy się bardzo,
że strona amerykańska poszła
aż tak daleko, że przyjęła te
oczekiwania, które od dłuższe-
go czasu zgłaszaliśmy, z tego
wypływa nasze zadowolenie
– skomentował czwartkowe po-
rozumienie minister obrony na-
rodowej Bogdan Klich. Zgod-
będzie też zapis o moderniza-
cji polskiej armii oraz o „po-
ważnym” zaangażowaniu mi-
litarnym USA w Polsce.
– Amerykanie i Polacy zobo-
wiązują się do ścisłej współpra-
cy na wypadek zagrożenia ze
strony trzeciej – militarnego
i innego rodzaju – powiedział
premier Tusk. Zapytany o licz-
bę baterii Patriot w Polsce od-
parł, że „zaczynamy od jednej”.
– Dziesiątki baterii, podobnie
jak o wiele więcej np. samolo-
tów F-16, będzie potrzebnych,
by chronić całe polskie teryto-
rium – dodał Donald Tusk. Zaś
minister spraw zagranicznych

nie z treścią umowy budowie Radosław Sikorski podkreślił:

bazy antyrakiet w Redzikowie – Zbieramy żniwo wielomie-

WAM ZAPRASZA Księga wojskowych liderów

C ykl spotkań informacyjnych mających przybliżyć problematykę
zakwaterowania w związku z profesjonalizacją sił zbrojnych oraz
ułatwić żołnierzom korzystanie z przysługujących im uprawnień roz- O obliczu naszego wojska
decydują nie tylko wyżsi
ni są żołnierze i ich czyny za-
sługujące na najwyższe uzna-
poczęła 11 sierpnia Wojskowa Agencja Mieszkaniowa. Jak informu- przełożeni, ale również – jak nie, założono osiem lat temu.
je WAM, spotkania mają się odbywać w garnizonach na terenie od-
dokumentują to wpisy w „Księ- 14 maja br. do istniejących już
działów regionalnych agencji. Będą okazją do tego, aby wyjaśnić
wątpliwości dotyczące spraw związanych z zakwaterowaniem. dze Honorowej Ministra Obro- 158 wpisów Bogdan Klich
Informacje o spotkaniach można znaleźć na stronie internetowej ny Narodowej” – reprezentan- dodał kolejnych 37. Sześć
oddziałów regionalnych WAM www.wam.net.pl w zakładce ci jednostek liniowych z wszyst- z nich honorowało żołnierzy,
„Aktualności”. Już teraz zainteresowanych zapraszają oddziały re- kich korpusów osobowych. którzy od sierpnia ub.r. za od-
gionalne w Olsztynie, Zielonej Górze, Bydgoszczy, Lublinie, „Księgę”, w której zapisywa- wagę i męstwo na misjach po-
Wrocławiu i Szczecinie oraz oddział mazowiecki. (ATU)

ŻOŁNIERZE WYRÓŻNIENI SGWP; płk Janusz Sztanc

Podwyżka dodatków WPISEM DO „KSIĘGI”: – szef Oddziału Wydawniczo-
gen. dyw. Krzysztof Załęski -Sprawozdawczego Biura

P odpisane 30 czerwca br.

przez ministra obrony rozpo-
rządzenie w sprawie dodatków do
uposażenia zasadniczego żołnie-
Bliżej prawa
otrzyma już po trzech latach służ-
by, kolejne po 6, 9, 12, 15, 20,
25 i ostatni po 30 latach służby.
Drugą istotną zmianą jest pod-
– szef sztabu, zastępca
dowódcy Sił Powietrznych;
gen. bryg. Stanisław Butlak
Koordynacyjnego SGWP;
płk Dariusz Janasz – szef
Oddziału Koordynacji
– szef Wojsk Rakietowych i Kontraktowania Szefostwa

rzy zawodowych, po długich ocze-
kiwaniach żołnierzy opublikowa-
no w Dzienniku Ustaw RP nr 147
z 14 sierpnia poz. 934. To dobra
wiadomość, bowiem krążyły już
pogłoski, że rozporządzenie
w ogóle nie wejdzie w życie.
Przepisy rozporządzenia mają
z jednej strony zmotywować kan-
dydatów na żołnierzy do związa-
nia się z wojskiem, a z drugiej
strony skłonić osoby pełniące już
służbę do pozostania w armii.
Z tego powodu wprowadzono no-
we dodatki za długoletnią wysłu-
gę. Pierwszy taki dodatek żołnierz
wyższenie do1500 zł zamrożonej
od lipca 2004 r. kwoty bazowej,
która została zbliżona do stawki
kwoty bazowej ustalonej w usta-
wie budżetowej na 2008 r.
Rozporządzenie, które wejdzie
w życie 29 sierpnia br., reguluje
także kwestię doliczania do stażu
służby okresów pobieranego
przed 1 lipca 2004 r. stałego
dodatku za bezpośrednią obsłu-
gę statków powietrznych.
Wszystkie dodatki objęte nowymi
regulacjami zostaną naliczone
i wypłacone z wyrównaniem od
1 lipca br. (PG)
i Artylerii Wojsk Lądowych;
kmdr Gustaw Michalec
– szef logistyki 3 FO;
płk Zbigniew Piątek – szef
WSzW w Katowicach;
płk Zbigniew Praszczałek
– attaché obrony przy
Ambasadzie RP w Iraku;
płk Jacek Ryckiewicz – szef
Zespołu Kontroli Gospodarki
Wojska Departamentu
Kontroli; płk Roman Siciński
– szef Oddziału Uzupełnień
Pokojowych i Służby
Wojskowej w Zarządzie P-1
Transportu i Ruchu Wojsk;
ks. płk Zenon Surma – pro-
boszcz parafii wojskowej
w Zegrzu; płk pil. Cezary
Wiśniewski – dowódca grupy dzia-
łań lotniczych 31 Bazy Lotnictwa
Taktycznego; kmdr por. Krzysztof
Zdonek – dowódca 2 Dywizjonu
Okrętów Transportowo-Minowych
8 FO; ppłk Robert Kędzierski
– dowódca Zespołu Bojowego „A”
JW nr 2305; mjr Tomasz Szoplik
– szef Wydziału Działań
Specjalnych w Oddziale
Specjalnym ŻW w Warszawie;

10 Polska Zbrojna nr 34/2008

WSZYSTKO
ZAPIS | FORUM | NAO... 3| WOJSKO
CELOWNIKU BLTr| PORADY
KULISY | |PORADY | PO|SŁUŻBIE
sięcznej pracy. Nasza współ-
praca polityczno-wojskowa
wchodzi na nowy, wyższy
szczebel. – To ważny doku-
ment dla bezpieczeństwa USA,
Polski i NATO – stwierdził
amerykański negocjator John
Rooda.
Polsko-amerykańskie poro-
zumienie nie wzbudziło entu-
zjazmu w Moskwie. Zastępca
szefa sztabu generalnego sił
zbrojnych Rosji generał Anato-
lij Nogowicyn ostrzegł, że taki
obiekt jak baza antyrakietowa
USA jest jednym z pierwszych
celów niszczonych przez drugą
stronę w razie konfliktu. – Wy-
daje mi się to dość przesadną
i prawdopodobnie raczej pustą
retoryką. Rosja przeciw niko-
mu nie odpali rakiet nuklear-
nych. Polacy to wiedzą, my to
wiemy – skomentował w pro-
gramie telewizji ABC News je-
go wypowiedź sekretarz obro-
ny USA Robert Gates. (tw)
za granicami kraju zapłacili
najwyższą cenę.
„Księgę”, na co dzień prze-
chowywaną w Muzeum Woj-
ska Polskiego, tworzą dowód-
cy jednostek. To oni zgłasza-
ją kandydatury żołnierzy
wzorcowych, prawdziwie za-
angażowanych i bohaterskich,
które są opiniowane na kolej-
nych szczeblach dowodzenia.
Ostateczną decyzję o uhono-
kpt. Adam Kowal – zastępca sze-
fa Wydziału Operacji Specjalnych
JW nr 2305; kpt. Tomasz
Stachera – szef sztabu
1 Batalionu 17 BZ; kpt. Wojciech
Krajewski – dowódca grupy
7 Dywizjonu Lotniczego
25 BKPow; kpt. Marek Malecki
– dowódca 2 Kompanii
Reprezentacyjnej BRWP;
kpt. Michał Hołub – dowódca
kompanii 1 Batalionu 17 BZ; kpt.
Marek Jażdżewski – oficer sekcji
planowania szkolenia 15 BWD;
por. Tomasz Charczuk – starszy
pilot 7 Dywizjonu Lotniczego
25 BKPanc; chor. sztab.
Waldemar Wnęk – podoficer spe-
cjalista 2 Eskadry Lotnictwa
Transportowo-Łącznikowego;
chor. sztab. Jarosław Maciejewski
– podoficer specjalista sekcji
nr 34/2008
PO SŁUŻBIE | HISTORIA
HISTORIA | MILITARIA
| MILITARIA
| ŚWIAT ||PRASA
PRASA||KULISY
ŚWIAT | TO I OWO
KARTOTEKA
GEN. DYW. DR ANDRZEJ
FAŁKOWSKI 1 września
na trzy lata obejmie obo-
wiązki asystenta dyrekto-
ra Międzynarodowego
Sztabu Wojskowego (IMS)
NATO ds. logistyki i zaso-
KRZYSZTOF WILEWSKI bów. Będzie jednym z pię-
ciu asystentów dyrektora
IMS. Podlegać ma mu
47 podwładnych
z 17 państw sojuszu
w sześciu oddziałach, zaj-
mujących się m.in. logisty-
KOMISJA BADANIA WYPADKÓW LOTNICZYCH ma wyjaśnić oko- ką, infrastrukturą, uzbro-
liczności, w jakich jedna z rakiet wystrzelonych z samolotu Su-22 jeniem i pracami badaw-
trafiła poza granice poligonu. – 11 sierpnia otrzymaliśmy meldu-
nek o tym, że podczas strzelań na poligonie Nadarzyce w woje-
czymi, finansami, służbą
wództwie zachodniopomorskim jedna z rakiet wystrzelonych zdrowia i sprawami perso-
z Su-22 trafiła w las poza poligon – poinformował 12 sierpnia nelu wojskowego. Gen.
rzecznik Sił Powietrznych płk Wiesław Grzegorzewski. Dodał, że Fałkowski w Brukseli słu-
spowodowała ona niewielkie zniszczenia, nikt na szczęście nie żył w latach 1998–2003
ucierpiał. W związku ze zdarzeniem przerwano jednak ćwiczenia. w Przedstawicielstwie
– Na miejsce skierowana została komisja badania wypadków lot-
niczych, aby wyjaśnić incydent – zaznaczył rzecznik. Dochodzenie RP przy NATO i UZE jako
prowadzi też Żandarmeria Wojskowa. (ATD) radca.
KONTRADM. CZESŁAW
rowaniu wpisem podejmuje gą w Iraku i Afganistanie. ROLIK, zastępca szefa
minister obrony. W ten spo- Nieprzypadkowo więc pre- Zarządu Planowania
sób wskazuje żołnierzy, któ- mier Donald Tusk podczas Rzeczowego (P-8) SGWP,
rzy w minionych 12 miesią- spotkania z żołnierzami w sie- obejmie stanowisko dy-
cach najbardziej zasłużyli się dzibie MON akcentował: rektora Departamentu
dla wojska. Tak w sztabach, – Zasługujecie ze strony nie Budżetowego MON.
jak i w linii; w kraju, jak i po- tylko rządu, ale wszystkich W latach 2004–2006
za granicami. Polaków, na autentyczny sza- kontradm. Rolik był za-
Charakterystyczne może cunek. I wierzcie, że wasz stępcą dyrektora tego
być to, że w tym roku niemal wysiłek, wasza ofiarność departamentu.
co drugi żołnierz wpisany do takim szacunkiem jest oto-
„Księgi” wyróżnił się odwa- czona. (pr) PŁK CHRISTOS
PETINARIS zo-
transportu i rodzaju wojsk w 17 BZ; st. mar. Krzysztof stał nowym atta-
1 BLog; mł. chor. sztab. Adam Pilarski – kierowca ché obrony am-
Tyburski – szef służby uzbrojenia w Centrum Wsparcia basady Grecji.
i elektoniki 12 Batalionu Teleinformatycznego Wizytę akredyta-
Dowodzenia 12 DZ; mł. chor. i Dowodzenia MW. cyjną złożył
sztab. Jarosław Stępień – dowód- Za odwagę i męstwo okupione 6 sierpnia
ca plutonu zaopatrzenia ofiarą życia podczas służby w Departamencie
1 Batalionu Czołgów 34 BKPanc; w misjach poza granicami kraju Wojskowych Spraw
st. chor. Janusz Ławecki – dowód- pośmiertnie uhonorowano wpi- Zagranicznych MON.
ca plutonu w 11 Batalionie sem również: por. Łukasza
Remontowym 11 DKPanc; Kurowskiego – dowódcę pluto- PPŁK RADOSŁAW
sierż. sztab. – Zbigniew Siekierski nu 10 BKPanc; por. Roberta KUJAWA, dotychczas
– technik klucza eksploatacji Marczewskiego – dowódcę plu- p.o. szefa Służby Wywiadu
w 56 Pułku Śmigłowców tonu szturmowego 6 bdsz Wojskowego, został sze-
Bojowych; st. sierż. Artur Król 6 BDSz; sierż. Andrzeja Filipka fem SWW – taką decyzję
– zastępca dowódcy sekcji 2 gru- – dowódcę drużyny w 3 BZ; st. podjął 11 sierpnia pre-
py specjalnej zespołu bojowego kpr. Szymona Słowika, dowódcę mier Donald Tusk.
„C” 1 Pułku Specjalnego drużyny 16 bdsz 6 BDSz; kpr. W czerwcu ppłk Kujawa
Komandosów; st. plut. Piotr Huberta Kowalewskiego – dzia- przejął kierownictwo SWW
Makowski – dowódca drużyny łonowego z 10 BKPanc i kpr. od gen. Macieja Huni.
w 17 BZ; st. szer. zaw. Jan Grzegorza Politowskiego – kie- Teraz awansował na puł-
Mariański – kierowca Rosomaka rowcę z 5 Pułku Inżynieryjnego. kownika. (ad,a)
Polska Zbrojna 11
Patria Oyj, Kaivokatu 10 A, FI-00100 Helsinki, Finland, Tel.+358 20 4691, Fax +358 20 469 2022, info@patria.fi
WYDARZENIA ZAPIS

PIOTR Liquipit ipitipi

S.GUZOWSKA

BERNABIUK

L iquipit laortinim ipit non-

sequatem non hent laore-
etum venis num del in ullup-
eugiat nim ipisl do diat ute
faccumsan henim velit, con-
sequ atumsan henit nim dolo-

Problem z czachą tat, si.

Ibh eugait landrem dipsum
illutem diam venibh ex eu feu-
reet laore vullan utpat.
To odipit veliqui blaor au-
gue tet volorem dolore faci-

O d pewnego czasu po nocach budzi mnie koszmarne wspo- gait illutat landre tatem dolo- pit, consequating erostrud do-
mnienie histerycznego ataku dziennikarki podczas konfe- re faccumsan estis diat in et la lore ex el inisl eugueros eu
rencji prasowej na wielogwiazdkowych generałów za tolerowa- faccum non erillaor accum faccummy numsan hendip-
nie używania emblematu trupiej czaszki przez żołnierzy na mi- quat praesse mincip et lum- sumsan heniam, volenisim
sjach. Temat ten pojawiał się w mediach od pewnego czasu, wy- sandre dip er iusci blamet in- ing eumsan ut eugiamet no-
wołując mnóstwo niepotrzebnych emocji. Próbując sprowadzić cipit duis exer sequat. Ut nim strud tatismod modigniamet
rzecz do właściwego jej wymiaru, opisałem w „Polsce Zbrojnej” iure vullaor se cortin henisi aut velesectet landio dunt aut
wspaniałych, bohaterskich i na dodatek polskich huzarów
śmierci, którzy z wielkim honorem używali wyklinanego dziś
symbolu. Powołano się nawet na ten tekst na moim ulubionym
(uczucie nieodwzajemnione) Niezależnym Forum o Wojsku, do-
kąd wichry przegnały medialną burzę.
Otóż, pod nickiem „Bodek” na wspomnianym forum czytamy:
„Nie chodzi mi o to, czy czacha jest ładna, czy nie, i z czym się
kojarzy. Chcę się dowiedzieć, czy jakiś regulamin dotyczący
umundurowania przewiduje możliwość naszywania sobie do-
wolnych plakietek. Jeśli przewiduje, to w regulaminie powi-
nien być dokładny wzór naszywki i miejsce, w którym ją
umiejscowić.” Skonsternowani forumowicze próbują wpraw-
dzie obrócić wszystko w żart, zagadać, obśmiać, bo przecież wła-
śnie tu mają wybrzmiewać głosy zdrowego rozsądku... Każdego
można wbić do kąta, ale nie „Bodka”: „Mnie w wojsku uczyli,
że dyscyplina zaczyna się od najdrobniejszych rzeczy. (...) Pilot Liquipit ipitipi
sobie kpi z umundurowania, a w razie akcji bojowej »oleje« roz-
kaz, bo mu nie będzie coś »pasowało«. No i właśnie o to mi
L iquipit laortinim ipit non-
sequatem non hent laore-
etum venis num del in ullup-
iure vullaor se cortin henisi
eugiat nim ipisl do diat ute
faccumsan henim velit, con-
chodzi. Nie o głupie naszywki, ale o dyscyplinę. Jeśli pilot trak- tat, si. sequ atumsan henit nim do-
tuje pół żartem, pół serio regulamin mundurowy, to w razie Ibh eugait landrem dipsum il- loreet laore vullan utpat.
wojny może tak potraktować rozkazy”. lutem diam venibh ex eu feu- To odipit veliqui blaor augue
Drogi „Bodku”, kimkolwiek jesteś! W szeregi wojska przed po- gait illutat landre tatem dolo- tet volorem dolore facipit,
nad ćwierć wiekiem przywiodło mnie umiłowanie dyscypliny re faccumsan estis diat in et consequating erostrud dolore
i regulaminów wojskowych. Na szczęście zdążyłem również la faccum non erillaor accum ex el inisl eugueros eu fac-
przeczytać „Przygody dobrego wojaka Szwejka” Jaroslava Ha- quat praesse mincip et lum- cummy numsan hendipsum-
ska oraz „Paragraf 22” Josepha Hellera, co pozwoliło mi do sandre dip er iusci blamet in- san heniam, volenisim ing
dziś zachować zdrowy rozsądek. cipit duis exer sequat. Ut nim eumsan ut eugiamet nostrud

Pieniądze za zastępstwo wyznaczony żołnierz czasowo nie wykonuje narki) włącznie, jeżeli nie wiąże się
zadań służbowych. OkresRosomak, produkowany
ich pełnienia nie dziękistosunek przełożeń-
z tym powierzeniem
Z godnie z art. 88 ust. 1 ustawy z 11
września 2003 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych (DzU z 2003 r. nr
może być jednorazowo dłuższy niż piętna-
współpracy
ście miesięcy lub sześć miesięcy,
stwa nad oficerami.
jeżeli żoł- fińskiej firmy
Wysokość Patria
dodatku orazi szczegółowe warun-
nierzowi zawodowemu powierzono obowiąz- ki
ki pracownika wojska. Wojskowych Zakładów Mechanicznych
179, poz. 1750 ze zm.), żołnierzowi zawodo-
i tryb wypłacania żołnierzom dodatkowego
wemu, któremu przez okres co najmniej
Co ważne, żołnierza, któremu dodatkowo
SA w Siemianowicach Śląskich,
wynagrodzenia zapewnia
za pełnienie powierzonych w
dwóch miesięcy dodatkowo powierzono cza-
www.patria.fi
sowe pełnienie obowiązków służbowych w
trybie określonym w art. 25 ustawy, przysłu-
powierzono czasowe pełnienie obowiązków
najwyższą
służbowych na innym stanowisku służbo-ochronę
powyższy sposób obowiązków określa roz-
i skuteczność
porządzenie działania
ministra obrony narodowej z 7
wym, nie zwalnia się ze stanowiska dotych- kwietnia 2004 r. w sprawie wypłacania żoł-
guje dodatkowe wynagrodzenie. czas zajmowanego. w misjach pokojowych dnia dzisiejszego
nierzom zawodowym i
dodatkowego wynagro-
Wspomniany art. 25 ustawy pragmatycznej

stanowi z kolei, że takie nałożenie dodatko-
wych obowiązków odbywa się rozkazem do-
wódcy jednostki, który może powierzyć żoł-
nierzowi czasowe pełnienie obowiązków
służbowych w tej jednostce na stanowisku
nieobsadzonym lub obsadzonym, na którym
Na marginesie można wspomnieć, iż w wy-
przyszłości
jątkowych przypadkach podoficerowi zawo-
dowemu można dodatkowo powierzyć cza-
sowe pełnienie obowiązków służbowych na
stanowisku służbowym przewidzianym dla
oficera zawodowego zaszeregowanym do
stopnia etatowego kapitana (kapitana mary-
§
Jestem podoficerem na etacie podofice-
ra sanitarnego. W ubiegłym roku, na
podstawie rozkazu dziennego, zastępowa-
łem pielęgniarkę, która wyjechała na misję
do Iraku. Nie mogłem doprosić się uposa-
żenia za wykonywane czynności, gdyż

12 Polska Zbrojna nr 19/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO|| || |

Piotr
Bernabiuk

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
CZY WOJSKO
KOCHA PRZYRODĘ?
W relacjach wojska z przyrodą chwilami bywa tak, jak w wyświechtanym dowcipie
o zirytowanym gajowym, który i Niemców, i partyzantów wypędził z lasu.
Współcześni leśnicy mają do tego prawo.
Pisanie o tym, jak wojsko ochrania przy- Takie postawienie sprawy to ogromne skich Krupówkach, a nie w parku narodo-
rodę, z daleka pachnie obłudą, bowiem uproszczenie, a nawet nie do końca praw- wym. Górale mówili: bezpieczeństwo kra-
wszystkie armie, poza Armią Zbawienia, da. Choćby dlatego, że duża część obiek- ju jest na pierwszym miejscu, i jak bę-
stanowią siłę destrukcyjną. O ile jednak tów militarnych, w tym poligonów, leży dzie wojna, to nikt naszych żołnierzy
w działaniach bojowych zazwyczaj trud- w prawem chronionych obszarach przy- z parku nie wypędzi. Tylko, jak dobrze
no przewidzieć rozwój wypadków i ich rodniczych. Poza tym współczesne kon- pomyśleć, to kto będzie chciał wojować
często katastrofalne dla środowiska skut- flikty wymagają coraz częściej przygoto- w naszych górach?
ki, o tyle podczas szkolenia problem nie wywania żołnierzy poza przeznaczonymi Właśnie, wojujemy w górach nie na-
może wymykać się spod kontroli. W cza- do tego miejscami, w bardzo specyficz- szych, ale wysokich i skalistych, stąd przy-
sie pokoju podlegamy wraz z całą resztą nych warunkach. Na przykład w wyso- gotowania Samodzielnej Grupy Powietrz-
społeczeństwa jednemu prawu, i coraz kich górach, których w kraju nie dość, że nej do sił ISAF wymagały zarówno ćwi-
trudnej jest nam w tej kwestii liczyć na mamy jak na lekarstwo, to w całości są czenia lotów w warunkach maksymalnie
jakiekolwiek przywileje. Ale czy ich po- one pod ochroną. zbliżonych do afgańskich, jak i szkolenia
trzebujemy? Przecież sprawa wydaje się lotników w sztuce przetrwania, na wypa-
prosta: wojsko powinno podnosić zdol- Mądrość bacy dek awarii lub zestrzelenia śmigłowca. Ne-
ność bojową na poligonach, gdzie Góralska nie tyle mądrość, ile przewrot- gocjacje aż na ministerialnym szczeblu na
wszystko wolno, natomiast w żadnym ność była argumentem w negocjacjach na temat wykorzystania do tego celu Tatr za-
przypadku nie może tratować terenów temat szkolenia w Tatrach, gdzie wojsko kończyły się tym, że załogi poleciały na
przyrodniczych. jest widziane mile, ale raczej na zakopiań- trening... w Alpy Bawarskie. Natomiast 

nr 34/2008 Polska Zbrojna 13

FORUM EKOLOGIA
szlak kursu przetrwania planowany w „dzi-
kim terenie” prowadził, z małymi jedynie
odstępstwami, turystycznymi szlakami na-
szych gór. Na porozumienie z pewnością
wpłynęło spotkanie uczestników szkole-
nia z dyrektorem Tatrzańskiego Parku Na-
rodowego dr. Pawłem Skawińskim, któ-
ry zaprezentował delikatność i złożoność
systemu ekologicznego w maleńkich,
w porównaniu z Alpami, i zadeptywanych
przez ludzi Tatrach.
Wkrótce potem zwiadowcy szkolący się
w „ekstremalnej” jeździe quadami, szero-
kim łukiem omijając Bieszczadzki Park
Narodowy, zahaczyli o leśne i górskie dro-
PIOTR BERNABIUK

gi w rejonie Birczy, gdzie jeszcze przed

kilku laty jazda pojazdami terenowymi nie
budziła sprzeciwu gospodarzy. Tym razem
leśnicy bez wahania sięgali po bloczki
z mandatami. Odstąpienie od wymierze-
nia kary było z pewnością przyjaznym ge- Skarby
stem wobec żołnierzy, jednak kategorycz-
ne żądanie opuszczenia leśnych szlaków
natury
nie pozostawiło wątpliwości co do tego, SIEDEM DUŻYCH
że również w dzikich ostępach prawo jest OBIEKTÓW POLIGO-
egzekwowane rygorystycznie. NOWYCH BĘDĄCYCH
W UŻYTKOWANIU
Drawski bielik WOJSKA – Drawsko
Wydawałoby się więc, że najswobod- Pomorskie, Bemowo
niej powinniśmy się czuć na oddanych we Piskie, Nowa Dęba,
władanie siłom zbrojnym poligonach, Ustka, Wędrzyn,
gdzie szkolimy się od dziesiątków lat, Żagań i Nadarzyce
okresami bardzo intensywnie, z użyciem – to pod względem
wielkiej ilości sprzętu i środków bojowych. przyrodniczym obsza-
Również tu sytuacja nie jest jednoznacz- ry niezwykle bogate,
na. Należy rozdzielić rejony użytkowane a niekiedy unikatowe.
przez wojsko – obozowiska, drogi dojaz-
dowe oraz pola robocze (pasy taktyczne poczyniliśmy. Być może w efekcie tego, Sojusz z dzikami
i strzelnice) wkomponowane między lasy że obecność wojska w pewien sposób Płk Eugeniusz Trzciński, szef Oddzia-
i jeziora – od obszarów podlegających go- ochrania przyrodę, Centrum Szkolenia łu Ochrony Środowiska w Szefostwie In-
spodarce leśnej, gdzie wjazdu nie mają Wojsk Lądowych w Drawsku w trzech frastruktury Inspektoratu Wsparcia SZ,
czołgi, gdzie tyraliery piechurów nie mo- czwartych znalazło się nagle w obszarze podkreśla, że na obszarach prawnie chro-
gą deptać runa i płoszyć Natura 2000, chroniącym nionych siły zbrojne muszą prawo respek-
zwierzyny. Jednak zwie- Świadomość ekolo- miejsca lęgowe ptaków. Ob- tować. – I rzetelnie je respektują – zapew-
rzyna na terenach poligo- giczna w wojsku szar ten ustanowiono na tere- nia. Widać to nie tylko wokół przeoranych
nowych zawsze miała się nie istniejącego „od zawsze” żelastwem pól roboczych, w otaczającej je
dobrze. Jelenie, sarny czy – w stosunku poligonu, głównie ze względu przyrodzie. Prawdziwe wyzwanie stano-
dziki, a również gniazdu- do średniej w naszym na bielika, który gniazduje tu wią dla żołnierzy obozowiska. W okresach
jące tu ptaki, od dziesiąt- bez przeszkód od kilkunastu intensywnego szkolenia muszą przyjąć ty-
ków pokoleń są przyzwy- społeczeństwie, lat. Teoretycznie, i zgodnie siące żołnierzy, ze wszystkimi problema-
czajone do strzelania, do z przepisami opartymi na do- mi bytowymi, z żywieniem, kwaterowa-
ruchu pojazdów, do tego jest wysoka świadczeniu przyrodników, niem, ogrzewaniem, wywożeniem odpa-
wszystkiego, co dzieje się na obiektach konfliktu nie powinno być w tej materii, bo dów i nieczystości. Podstawą są tu więc do-
oddanych we władanie militarnym wystarczy w okresie lęgowym, od 1 stycz- brze funkcjonujące oczyszczalnie ścieków,
żywiołom. nia do 31 lipca zapewnić mu 500-metrową wystarczające nawet w okresach pełnego
Na poligonie drawskim, w pobliżu pasa strefę ochronną od gniazda, a potem nie obciążenia poligonu. Na Drawsku, które-
taktycznego wychowywała młode niezwy- podchodzić bliżej niż 200 m. Trudno jed- go używamy jako przykładu, przeciążony
kle płochliwa i stroniąca od ludzi hajstra nak przewidywać przyszłe skutki ustano- bywa jedynie obiekt Konotop, i to tylko
(bocian czarny). Po zalaniu mokradeł wienia na poligonie obszaru należącego do wtedy, gdy przyjmie komplet ludzi.
i utworzeniu kilkudziesięciohektarowych unijnego programu ochrony siedlisk pta- Płk Trzciński odwołuje się do czasów,
stawów wraz z ptactwem wodnym, z cza- ków. Nikt nie ma w tej kwestii doświad- które dobrze pamięta: – Dziś żołnierze
plami i żurawiami, pojawił się bielik. czeń, a plany ochrony dopiero są tworzo- mentalnie należą już do zupełnie innej cy-
Można pokusić się o stwierdzenie, że na ne przez komisję ekspertów powołaną wilizacji. Zmieniło się też prawo ochrony
obszarze poligonu szkód w zwierzynie nie przez wojewodę. przyrody, na którego straży w każdej jed-

14 Polska Zbrojna nr 34/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO|| | | || || |

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

Podstawowym zadaniem ochrony środowiska w wojsku jest minimalizacja negatywnych

skutków działań, bez naruszenia zdolności bojowych sił zbrojnych
53 TYS. HA POD OCHRONĄ
C zęść użytkowanych przez Siły
Zbrojne RP terenów znajduje
się na obszarze objętym różnymi
ustawowymi formami ochrony przy-
rody. Należą do nich parki narodo-
we i krajobrazowe, rezerwaty, ob-
szary chronionego krajobrazu oraz
obszary Natura 2000. Ponadto po-
mniki przyrody, użytki ekologiczne,
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
stanowiska dokumentacyjne przyro-
dy nieożywionej, chronione gatunki
roślin i zwierząt. Na terenach użyt-
kowanych przez wojsko występują
gatunki chronione, ginące i zagro-
żone, w tym wpisane do Czerwonej
Księgi Roślin i Zwierząt prowadzo-
nej przez Międzynarodową Unię
Ochrony Przyrody i Zasobów
Naturalnych. Ogółem, różnymi form-
ami ochrony przyrody są objęte te-
reny 119 jednostek organizacyj-
nych wojska zajmujących po-
wierzchnię 53 tys. hektarów.

nostce stoi etatowy lub nieetatowy inspek-
tor ochrony środowiska. Dziś nie stawia się
już na poligonie latryn, nie zakopuje jak
przed laty odpadków w dołach i nie usuwa
się ich bez segregacji. Naszym zamiarem
jest osiągnięcie celów militarnych przy jed-
noczesnym minimalizowaniu szkód w śro-
dowisku naturalnym, bo pewnym zdarze-
niom nie da się zapobiec. Nie da się nie
mielić gąsienicami ziemi, za to sprzęt mu-
si mieć wysoką sprawność, aby nie wycie-
kały płyny ropopochodne na drodze czy
podczas przeprawy wodnej. Co do stałych
JEDNOSTKI WOJSKA W CAŁOŚCI
LUB CZĘŚCIOWO LEŻĄCE NA TERENIE
CHRONIONYM
Parki Narodowe (Biebrzański,
Wigierski, Kampinoski,
Gór Stołowych, Tatrzański,
Słowiński, Woliński) – 12 jednostek
Rezerwaty przyrody – 9 jednostek
Parki krajobrazowe – 48 jednostek
Obszary chronionego
krajobrazu – 45 jednostek
Obszary Natura 2000 – 5 jednostek
mieszkańców poligonów... Zwierzyna po-
trafi się przystosować, i to się jakoś ułoży-
ło przez ponad pół wieku. Nikt nie strzela
do jeleni wychodzących na pole tarczowe,
a dziki szwędające się po obozowiskach
nie są dla nikogo zaskoczeniem.
Nie ma odwrotu
Zdaniem płk. Trzcińskiego integrowa-
nie sił zbrojnych ze środowiskiem natural-
nym nie oznacza, że możemy się wycofy-
wać z zajętych rubieży, czyli z rejonów słu-
żących szkoleniu wojska od dziesiątków
lat. Bo niby dokąd?
W przepisach dotyczących ochrony
przyrody przez wojsko znajdujemy wspie-
rające taką postawę stwierdzenie: „Specy-
ficzne wymagania i zadania związane
z obronnością państwa sprawiają, iż
w pewnych sytuacjach nie można uniknąć
negatywnego oddziaływania na środowi-
sko i ingerencji w układy ekologiczne.
Związane jest to przede wszystkim z pro-
cesem szkolenia, wykorzystaniem ciężkie-
go uzbrojenia i sprzętu oraz realizacją ru-
tynowych zadań obronnych”. W ustawie
z 2007 r. „O zapobieganiu szkodom w śro-
dowisku i ich naprawie” znajdziemy też
zapis, że jej litery nie stosuje się, jeśli bez-
pośrednia szkoda lub szkody w środowi-
sku zostały spowodowane przez działal-
ność, której głównym celem jest obrona
narodowa.
W tym roku decyzją nr 43/MON wpro-
wadzono w wojsku nieopublikowaną jesz-
cze instrukcję szkoleniową dotyczącą za-
pewnienia wymogów ochrony zwierząt
oraz roślin w toku szkolenia sił zbrojnych
na poligonach. Zapisane w niej dyrekty-
wy dotyczą konkretnych poligonów, a za-
łączniki zawierają wykazy gatunków ro-
ślin i zwierząt na tych terenach oraz in-
strukcje, jak postępować. Będzie to więc
podręcznik dla każdego, pomagający woj-
sku ograniczyć do minimum szkody
w przyrodzie. Płk Trzciński żałuje jedy-
nie, że nikt z jego komórki nie uczestni-
czył w przygotowaniu dokumentu, bo
z pewnymi sprawami by się nie zgodził.
Dostrzega też w treści pewne nieścisłości.
Ale gdy instrukcja powstawała, nie istnia-
ło jeszcze szefostwo infrastruktury. 
Napisz do autora:
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

nr 34/2008 Polska Zbrojna 15

NA CELOWNIKU
Nie ma żołnierza, który nie chciałby
szybciej dostawać do ręki nowych ro-
dzajów broni. Czy można przyspie-
szyć zakupy, które potrafią ciągnąć
się miesiącami?
– Taka intencja przyświecała kierowni-
ctwu MON, gdy wprowadzano tryb pilnej
potrzeby operacyjnej (PPO). Założono, że
będziemy sięgać po tę procedurę, by
zwiększać bezpieczeństwo żołnierzy
w misjach. Zakupy w trybie PPO miały
być realizowane niezwłocznie po zgłosze-
niu potrzeby i tylko wtedy, gdyby nie by-
ło innej możliwości pozyskania sprzętu.

Prosimy o wytłumaczenie: co jest isto-

tą PPO?
– Stosowanie tego trybu ma na celu skró-
cenie okresu wypracowania i zatwierdza-
nia wymagań technicznych. Dla nowego
uzbrojenia i sprzętu wymagania nie pod-
legają wówczas akceptacji przez Radę
Uzbrojenia. Gestor sprzętu może nato-
miast wskazać konkretny wyrób oraz jed-

Rozmowa
z gen. bryg. SŁAWOMIREM
SZCZEPANIAKIEM, dyrektorem
Departamentu Zaopatrywania Sił
Zbrojnych MON

Zakupy mogą
być szybsze
nego lub kilku wykonawców, a także spo-
sób pozyskania sprzętu. To właśnie powin-
no przyspieszyć jego nabycie. Procedura
PPO w obecnej formule ma obowiązywać
do 31 grudnia 2008 r. Po 1 stycznia 2009 r.
wejdą w życie nowe zasady pozyskiwania
uzbrojenia, które ujęto już w projekcie usta-
wy o Agencji Uzbrojenia.
Mamy nadzieję, że „szybkie” zakupy
są odpowiednio kontrolowane.
– Umowy zawierane są z zachowaniem
wszelkich rygorów prawa. Podlegają kon-
troli właściwych instytucji wojskowych,
a o zakupach decyduje osobiście mini-
ster. Ostatnio DZSZ prowadził dziewięć
postępowań o pozyskanie uzbrojenia
i sprzętu na zasadach PPO. Należą do
nich: obrotnica do montażu uzbrojenia
pokładowego na bazowym podwoziu
Rosomaka, ubiory bojowe strzelca po-
kładowego i żołnierza piechoty, uniwer-
salna kamizelka ochronna, lekki opan-
cerzony samochód patrolowy, bezpilo-
towy statek powietrzny, śmigłowce
Mi-24 i Mi-17 oraz wielosensorowy sy-
stem rozpoznania i dozorowania. Przed-
sięwzięcia te były zgłaszane przez ro-
dzaje wojsk od października 2007 r. do
lutego 2008.
Lecz tylko część tych projektów
skończyła się podpisaniem umów.
Dlaczego?
– W przypadku niektórych zadań pro-
cedury trwają, a przedłużający się okres
ich realizacji wynika m.in. z nierzetelno-
ści dostawców. Mimo pozytywnej odpo-
wiedzi na zapytania ofertowe opóźniają
oni dojście do skutku transakcji, zadając
dziesiątki pytań uszczegóławiających. In-
ne powody to złożoność przedmiotu za-
mówienia bądź słabe rozpoznanie rynku
przez gestora. Mimo obiektywnych prze-
szkód departament traktuje zlecenia w try-
bie PPO priorytetowo i czyni wszystko, by

16 Polska Zbrojna nr 34/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
kończyć je umowami na do-
stawy. Na przykład 18 lipca
podpisaliśmy kontrakty na
ubiory bojowe żołnierza
piechoty i strzelca pokłado-
wego oraz kamizelki uni-
wersalne, a także KTO
z obrotnicą do Czadu.
Przykładem skuteczności
tego trybu jest też doposa-
żenie i opancerzenie KTO
do wymogów misji.
Najszybsza transakcja
trwała dwa miesiące.
– Tyle zajęło nam za-
mówienie sześciu plus
jednego bezzałogowych
samolotów rozpoznaw-
czych (miniBSR). Ge-
stor wystąpił z wnio-
skiem o zakup w trybie
PPO 11 maja 2007 r.,
a już 18 lipca sygnowa-
liśmy umowę na do-
stawę sześciu sztuk.
Jeszcze szybciej po-
toczył się zakup do-
datkowego zestawu
miniBSR. Dowódca
WL 19 października
wystąpił z wnio-
skiem, a 28 listopa-
da podpisywaliśmy
(2)
kontrakt.
K. PRYMLEWICZ
Nie udało się za
to pozyskać lek-
kich opancerzo-
nych samocho-
dów patrolowych. To naj-
większa porażka wojskowego systemu
zakupów.
– Przyznaję, że zakupy w ramach PPO
– mimo przykładów przyspieszenia – nie
spełniają pokładanych w nich nadziei.
Tak było z LOSP. W trosce o żołnierzy
w Afganistanie resort od kilku miesięcy
czyni starania, aby pozyskać wozy bez-
pieczniejsze niż używane tam obecnie
HMMWV. Nowy pojazd ma mieć pożą-
daną odporność balistyczną, a jego kon-
strukcja zapewnić wysoką odporność na
wybuch min oraz improwizowanych ła-
dunków wybuchowych. Uruchomienie
procedury PPO wymagało w tym przy-
padku wystąpienia do ministra obrony
o akceptację wyboru trybu negocjacji
z kilkoma wykonawcami, wystosowania
wniosku do premiera o zwolnienie z obo-
wiązku zawarcia umowy offsetowej przy
zakupie 40 sztuk LOSP i przygotowania
założeń offsetowych dla zakupu kolej-
nych egzemplarzy.
nr 34/2008
| | | |
Postępowanie na dostawę LOSP
rozpoczęto 12 maja br. Pierwotnie
oferty producentów planowano otwo-
rzyć 16 czerwca. Faktycznie mogło
być szybko.
– Wtedy wysłaliśmy zaproszenie do
czterech wykonawców wskazanych przez
gestora (AMZ, MOWAG, Auto-Hit, BAE
Systems). Po otrzymaniu od nas doku-
mentów firmy zgłosiły wiele pytań co do
wymagań technicznych, mimo wcześ-
niejszych deklaracji, że ich auta je speł-
niają. Już samo to spowodowało koniecz-
ność przesunięcia terminu złożenia ofert
i skierowania pojazdów do badań. Osta-
tecznie departament zakończył postępo-
wanie, bo ofertę dostaliśmy tylko od jed-
nej firmy, której wóz nie spełniał wyma-
gań m.in. pod względem odporności ba-
listycznej.
Nasze przetargi wygrywają ci, któ-
rzy najlepiej spełniają wymagania ge-
storów sprzętu. Cieszymy się, że są to
głównie firmy polskie
Przypomnę, że gestor chciał, by kan-
dydaci na LOSP, przy wadze do 7,5 t,
spełnili wymogi odporności: balistycz-
nej – poziom nie mniejszy niż 3; na mi-
ny – poziom nie mniejszy niż 2; na IED
– poziom nie mniejszy niż 4 – wszystko
według STANAG 4569.
Co dalej, skoro tryb PPO się tu nie
sprawdził?
– W zaistniałej sytuacji MON posta-
nowiło kupić kilkadziesiąt pojazdów
w trybie negocjacji z jednym lub dwoma
dostawcami konkretnych produktów. Po-
siłkować się będziemy ocenami sojuszni-
ków oraz wskazaniami Dowództwa Ope-
racyjnego. Przyjęcie tego trybu umożliwi
dostawy pierwszych z 40 pojazdów jesz-
cze w 2008 r. Zakup kolejnych LOSP-ów
będzie podlegał przetargowi.
Co trzeba zrobić, by takie sytuacje
się nie powtórzyły?
– Zakupy usprawniłoby przestrzeganie
dwóch zasad. Po pierwsze: PPO powin-
na dotyczyć jednorazowego zakupu wy-
łącznie rzeczy podnoszących poziom
bezpieczeństwa żołnierzy. W takich
przypadkach z automatu należałoby re-
zygnować ze zobowiązań offsetowych
(jeżeli byłyby wymagane). Po drugie: ge-
stor sprzętu po dokonaniu udokumento-
wanej, dogłębnej i wszechstronnej anali-
zy rynku (w aspekcie jakościowym i fi-
nansowym) powinien wskazać konkret-
ny typ urządzenia (używanego w innych
| |
armiach) oraz producenta tego sprzętu,
któremu DZSZ udzielałby zamówienia
w trybie negocjacyjnym. Pozwoliłoby to
na odstąpienie od czasochłonnych testów
i badań wymaganych przed sfinalizowa-
niem kontraktu. W tym przypadku to ge-
stor ponosiłby pełną odpowiedzialność
prawną za dokonany wybór.
Jak ocenia Pan obecność Polski
w Europejskiej Agencji Obrony? De-
partament należy do najaktywniej-
szych ogłoszeniodawców w jej porta-
lu, EBB.
– DZSZ zawsze upubliczniał ogłosze-
nia dotyczące zamówień dla sił zbrojnych
– na stronie internetowej DZSZ, w BIP
MON oraz na tablicach ogłoszeń, pro-
mując konkurencyjność i otwartość
w prowadzonych postępowaniach. Przy-
stąpienie Polski do EDA, w kontekście
ogłoszeń publikowanych na Electronic
Bulletin Board, zwiększyło liczbę zgło-
szeń/pytań od firm zagranicznych inte-
resujących się naszymi przetargami. Jed-
nak ze względu na bariery w postaci ję-
zyka czy przepisów o ochronie informa-
cji niejawnych liczba ogłoszeń na EBB
nie przekłada się na liczbę ofert składa-
nych przez obcych producentów. Iden-
tyczne zjawisko odnotowują w zasadzie
wszystkie państwa UE – liczba kontrak-
tów transgranicznych zidentyfikowanych
przez EDA jest niewielka. Zatem polski
przemysł nie stracił na przystąpieniu do
EDA, czego przecież w zbrojeniówce
bardzo się obawiano.
Jednak czy cokolwiek zyskał?
– Z pewnością zyskał możliwość ubie-
gania się o kontrakty w innych krajach
UE lub występowania w roli poddostaw-
cy, bo ogłoszenia o poszukiwaniu pod-
dostawców ogłaszane są na portalu EDA
– EBB2. W departamencie nie mamy
informacji na temat kontraktów zagra-
nicznych podpisanych przez krajowe fir-
my. Nasze przetargi wygrywają ci, któ-
rzy przedstawiają najlepsze warunki,
spełniające wymagania gestorów sprzę-
tu. Cieszymy się, że są to głównie fir-
my polskie. 
Polska Zbrojna 17
NA CELOWNIKU
Jaka była w pierwszym półroczu tę 711 mln zł aż 436 mln zł stanowią
2008 r. sprawność zakupów zleconych umowy roczne dotyczące 2008 r. Ponie-
departamentowi? waż cykl pozyskiwania (produkcji)
– Departament w pierwszym półroczu uzbrojenia trwa od sześciu do osiemna-
realizował ponad 800 przedsięwzięć stu miesięcy, w większości przypadków
o wartości ok. 3503 mln zł. W tym okre- zamówienia te finalizowane będą i opła-
sie prowadziliśmy ponad 250 postępo- cane w listopadzie–grudniu. Poza tym
wań, a łącznie z kontynuacją umów z lat wartość tę zwiększy część zadań znajdu-
ubiegłych zrealizowaliśmy ponad 300 jących się właśnie w toku postępowania
umów za 2379 mln zł (67,9 proc. planu i przedsięwzięć jeszcze nierozpoczętych,
modernizacji technicznej – PMT). Łącz- w których dostawy planowane są w tym
ne wykonanie planu (umowy i postępo- roku. Po wtóre, mamy umowy wielolet-
wania w toku) wynosiło 3085 mln zł nie, dla których nie zapewniono pełnego
(88 proc. PMT). Faktycznie jednak ze- finansowania w PMT na 2008 r. W po-
widencjonowaliśmy faktury na 752 mln przednim roku zawarto ok. 50 takich
zł (21 proc. PMT). Dodatkowo finalizo- umów za ok. 450 mln zł. I dopiero
waliśmy zadania w ramach wydatków w obecnym – po pojawieniu się środków
niewygasających z roku 2007, na kwotę w PMT – producenci uruchomili produk-
242,76 mln zł (zakup KTO). cję, wywiązując się z kontraktów. Także
to spowoduje kumulacje dostaw w koń-
Laikom trudno interpretować te cu roku. Po trzecie: daje o sobie znać wy-
wartości. Zapytamy inaczej: czy cze- dolność produkcyjna zbrojeniówki.
ka nas tradycyjne spiętrzenie trans-
akcji i wydawania pieniędzy pod ko- Nie bez znaczenia pozostaje także
niec roku, tak jak było na jesieni to, że jest Was w departamencie zwy-
2007? czajnie za mało do tej pracy.
– Natowska agencja zajmująca się za-
kupami ma ok. 1200 pracowników,
Prowadzący przetargi powinni korzy-
stać z ochrony prawnej co najmniej
na takich zasadach, jakie wprowadzo-
K. PRYMLEWICZ (2)
rodzajów wojsk. Niezależnie od doświad-
czenia kierowani są oni, tak jak inni pra-
cownicy DZSZ, na różne formy dosko-
nalenia zawodowego w zakresie zamó-
wień publicznych, sztuki negocjacji itp.
Większość z nich to żołnierze, którzy
oprócz obsługi zamówień muszą uczest-
niczyć w przedsięwzięciach szkolenio-
wych (ogólnowojskowych).
Uważam, że powołanie „korpusu prze-
targowców” byłoby korzystne. Jednak
konieczne jest stworzenie konkurencyj-
nych warunków pracy, bo tylko one sku-
szą ludzi uczestniczących w planowaniu
i prowadzeniu dostaw w innych podmio-
tach gospodarczych.
Jest jeszcze jedna bariera: zgodnie
z zapisami pragmatyki wszyscy żołnie-
rze zajmujący się kontraktowaniem są
objęci antykorupcyjnym zakazem za-
trudniania się (przez 36 miesięcy od
zwolnienia ze służby) w firmach, z któ-
rymi kooperowali.
– Stworzenie korpusu „przetargow-
ców” miałoby sens pod warunkiem, że te-
mu restrykcyjnemu przepisowi towarzy-
szyłyby zachęty, np. wyższe uposażenia.
Zwracam uwagę, że osoby zajmujące się
kontraktowaniem narażone są – w związ-
ku z ostrą, nie zawsze czystą konkurencją
– na zarzuty z kodeksu karnego. Najczęst-
sze z nich to niedopełnienie obowiązków

lub przekroczenie uprawnień.

no dla żołnierzy w misjach
– W porównaniu z analogicznym okre-
sem 2007 r. dają się zauważyć działania
DZSZ skutkujące tendencją wzrostową
poziomu rzeczowo-finansowej realizacji
PMT. Wartość podpisanych umów wzro-
sła o 526 mln zł, prowadzonych postępo-
wań o 218 mln zł, a opłaconych faktur
o 185 mln zł. Porównując te dwa lata, za-
uważymy wyraźne zmniejszenie warto-
ści zadań do obłożenia, i to aż o 539 mln
zł. W 2007 r. do realizacji pozostawało
957 mln zł, a po sześciu miesiącach te-
go roku tylko (lub aż) 418 mln zł. Pro-
cedury na nie zostaną uruchomione
w najbliższym czasie. Niestety, znaczna
poprawa wskaźników zapewne nie ustrze-
że MON przed „spiętrzeniem” wydat-
ków w końcówce i tego roku.
Z czego ono wynika?
– Po pierwsze, w tegorocznym PMT
widnieją nowe zadania, wprowadzone do
realizacji jedynie w 2008 r., których re-
alizację stopniowo zaczynamy. Tylko
z umów zawartych w tym roku na kwo-
w tym 260 kontraktujących. DZSZ za-
trudnia, wraz z Terenowym Oddziałem
Techniki Morskiej, 98 żołnierzy i pra-
cowników, spośród których bezpośred-
nio zamówieniami zajmuje się 76 osób.
Średnio jeden pracownik kontraktujący
w ciągu roku prowadzi przedsięwzięcia
warte ok. 46 mln zł. W tym czasie pra-
cownik NAMSA realizuje zadania za ok.
12 mln zł, tj. warte prawie cztery razy
mniej. Dlatego istnieje konieczność na-
tychmiastowego zwiększenia personelu
departamentu i mam nadzieję, że pole-
cenia ministra obrony w tym zakresie zo-
staną szybko wykonane.
Czy nie przydałby się wojsku korpus
„przetargowców”?
– Pozyskiwanie personelu zajmujące-
go się zakupami stanowi znaczący prob-
lem. Wojsko nie ma modelu szkolenia
zapewniającego przygotowanie żołnie-
rzy i pracowników do wykonywania za-
dań w obszarze zamówień. Departament
stara się pozyskiwać ludzi, którzy zetknę-
li się już z zakupami w jednostkach, ba-
zach materiałowych i przedstawiciel-
stwach wojskowych oraz dowództwach
Czyżby podważał Pan sens działa-
nia organów dochodzeniowo-śled-
czych?
– Wręcz przeciwnie. Uważam je za
niezbędne, ale jestem też przekonany, że
osoby, którym takie zarzuty przedstawio-
no, powinny korzystać z ochrony praw-
nej co najmniej na takich zasadach, jakie
wprowadzono dla żołnierzy w misjach.
Słuszność tej tezy potwierdza przykład
z ostatnich dni. Sąd Najwyższy umorzył
postępowanie wobec grupy osób (żołnie-
rzy, pracowników i byłych żołnierzy)
z DZSZ, uznając postawione im zarzuty
za bezzasadne i nie dopatrując się w ich
działaniu znamion przestępstwa. Docho-
dzenie ŻW pod kierownictwem proku-
ratury zaczęło się w lutym 2004 r.,
a oskarżenie do sądu skierowano w mar-
cu 2006 r. W tym czasie oskarżeni po-
nieśli ogromne koszty pomocy prawnej,
żołnierze przez wszystkie te lata nie mie-
li prawa do nagród, wyróżnień i awan-
sów. Zostali zwolnieni z zajmowanych
stanowisk i przeniesieni do rezerwy ka-
drowej. Zasada sprawiedliwości społecz-
nej wymaga rekompensat. 
Rozmawiali
Norbert Bączyk i Artur Goławski

18 Polska Zbrojna nr 34/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 34/2008 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA PROFESJONALIZACJA
WOJSKO AAAAAAAA
Armia
nowych
etatów ROMAN PRZECISZEWSKI
Koszalin: Czy zawodowa służba wojskowa
może stać się pomysłem na dorosłe życie?
Tak, ale...
a internetowym forum ko-
szalińskiej edycji „Głosu
Pomorza” zawrzało. – Czy
to logiczne? Czy to nie
przesada? 2200 zł pensji
po gimnazjum i nie moż-
na znaleźć chętnych na etaty szerego-
wych zawodowych? Jak to jest możliwe
w województwie o wysokim stopniu
bezrobocia? – dziwi się jedna z czytel-
niczek. Następna idzie jej w sukurs:
z innego, wcześniejszego artykułu wy-
nikało, że policja oferuje mniejsze pie-
niądze, stawia większe wymagania
względem wykształcenia, a mimo to za-
interesowanych służbą aż tak bardzo jej
nie brakuje. Dlaczego więc wojsko – wy-
żej usytuowane w rankingach instytucji
społecznego zaufania – nie cieszy się po-
dobną popularnością? – Żołnierze mu-
szą być dyspozycyjni i dość często żyją
na dwa domy. Dzisiaj jesteś tu, jutro
tam, i nie masz gwarancji stabilizacji
– tłumaczy kolejny czytelnik. Ostatni
stawia kropkę nad „i”: – Nie jest sztu-
ką, nawet w wojsku, oferować dobre wy-
nagrodzenie. Znacznie trudniej jest za-
pewnić właściwe warunki służby i ży-
cia. Pozdrawiam optymistów, którzy
chcą, aby żołnierze nadterminowi i za-
wodowi godzili się na mieszkanie
w dziesięcioosobowych salach.
20 Polska Zbrojna
Cywile dyskutują, tymczasem wojsko
w Koszalinie bardziej niż do tej pory za-
czyna kontratakować i przedstawiać ar-
gumenty za przyszłością w mundurze.
Często jest w gazetach, cały czas w in-
ternecie, a od niedawna na coraz to no-
wych billboardach. Jawi się jako armia
nowych wyzwań i etatów. Zachęca, ku-
si, prowokuje. Nawet na ulicy Zwycię-
stwa 202, gdzie na ścianie kaplicy garni-
zonowej miejscowa wojskowa komenda
uzupełnień zawiesiła pierwszy duży pla-
kat w mieście zachęcający do zawodo-
wej służby wojskowej.
– To miejsce wybraliśmy nieprzypad-
kowo. W każdym innym punkcie miasta
za wystawienie reklamy żądano dość sło-
nych opłat. Nasz kapelan wyszedł naprze-
ciw oczekiwaniom wojska za darmo – tłu-
maczy mjr Zbigniew Gołuchowski, za-
stępca komendanta koszalińskiej WKU.
BOGATE ZASOBY, SŁABY WYBÓR
Jak na razie Kościół najbardziej po-
mógł wojsku. Pierwszy etap reklamy
służby wypadł przecież słabo. Mimo że
na ulicach Koszalina i Kołobrzegu poka-
zywano m.in. Rosomaki i HMMWV,
a wybrani żołnierze (każdy musiał być
wysoki, elokwentny i reprezentacyjny)
zachwalali pracę w mundurze, odzew
kandydatów na żołnierzy zawodowych
był mizerny. Efektem akcji były pojedyn-
cze telefony z pytaniami. W rejonie Ko-
szalina zainteresowanie wzrosło po tym,
gdy miejscowa WKU zaadresowała kil-
kadziesiąt listów do proboszczów z oko-
licznych parafii. Był to strzał w dziesiąt-
kę. Wystarczyło, że księża poinformowa-
li z ambon, że w wojsku czeka dość do-
brze płatna praca i dzięki temu w pope-
geerowskich wsiach może spaść bezro-
bocie, a w WKU przez kilka dni zaczę-
ły ustawiać się kolejki.
– Sęk w tym, że co trzeci z kandyda-
tów miał żonę lub dziewczynę. Gdy sły-
szał, że mamy dla niego ofertę służby
w Grójcu, Chojnicach czy Szczecinie, od
razu mówił „do widzenia”. Niemal każ-
dy chciał być żołnierzem w pobliżu miej-
sca dotychczasowego zamieszkania – re-
lacjonuje mjr Gołuchowski i prowadzi do
sztabowej mapy, na której na bieżąco na-
noszone są dane dotyczące profesjonali-
zacji. Teraz można z niej wyczytać, że
koszalińska WKU ma w zasobach
7,9 tys. poborowych i ok. 31 tys. żołnierzy
rezerwy. W sumie można by z nich stwo-
rzyć dobrze rozwiniętą dywizję, lecz nic
z tego. Chętnych do zawodowej służby woj-
skowej jak brakowało, tak brakuje. Nadal
z tego samego powodu: jeżeli już ktoś my-
śli o przyszłości w mundurze, to jedynie
w pobliżu domu i rodziny.
nr 34/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

ROMAN PRZECISZEWSKI
Ppłk Andrzej Mentel:
– W połowie lipca zwolniliśmy do rezer-
wy 299 szeregowych z poboru. Jedynie
14 z nich wyraziło zainteresowanie służbą
nadterminową.

Mjr Zbigniew Gołuchowski:

ARCHIWUM 7PPLOT
– Tych, którzy chcą związać przyszłość
z wojskiem, jest wielu. Jednak niemal
każdy myśli o służbie w pobliskiej jednostce.
Gdy słyszy o etacie w Grójcu, Chojnicach czy
Szczecinie, od razu rezygnuje.

Kpt. Dariusz Włodarski z sekcji po- służby często wpływają warunki socjal- mo, kiedy stanie się faktem na rachun-
boru i uzupełnień Wojewódzkiego Szta- no-bytowe, jakie proponuje się żołnie- kach bankowych żołnierzy. Efekt jest ta-
bu Wojskowego w Szczecinie przyzna- rzom. Wszyscy wiedzą doskonale, że ki, że jedni – już pełniący służbę – są co-
je, że to coraz większy problem. WSzW chcieliby oni mieć nie tylko gwaranto- raz bardziej zniechęceni do życia w ko-
podlega osiem komend uzupełnień, dys- waną, odpowiednio wysoką pensję, ale szarach, drudzy – planujący przyszłość
ponujących naprawdę bogatymi zasoba- i prawo do prywatności. Niestety, tego w wojsku – niepokoją się, czy i kiedy re-
mi, a tymczasem dzisiaj na blisko tysiąc drugiego wciąż nie mają. Na przykład sortowe obietnice wejdą w życie.
wolnych etatów, m.in. w korpu- w Szczecinie z myślą o pozyskaniu – Gdyby dodatki mieszkaniowe zaczę-
sie szeregowych, wciąż nie szeregowych zawodowych naj- ły obowiązywać od jutra, natychmiast
można znaleźć kandyda- Pierwszy etap pierw planowano wybudo- usprawniłyby rekrutację szeregowych za-
tów. Dlatego 12 Bryga- kampanii reklamowej wanie specjalnych kwater wodowych i żołnierzy kontraktowych
da Zmechanizowana – mimo że zrobiony z roz- służbowych, później duże- – uważają w linii. Lecz już w wojskowej
w Szczecinie, wytypo- machem – nie przyniósł go internatu, a gdy ze administracji, a więc i w koszalińskiej
wana jako jedna z pierw- większych efektów względu na brak pieniędzy WKU, studzą ten optymizm: – Na pew-
szych jednostek WP do wszystkie pomysły spaliły no pojawią się kłopoty z pozyskaniem
pełnego uzawodowienia, na panewce – zaczęto anali- szeregowych w dwóch grupach – ratow-
nadal boryka się z kadrowy- zować możliwość kwaterowania ników medycznych oraz kierowców z ka-
mi trudnościami. Jakby tego było w koszarach. tegorią prawa jazdy C i uprawnieniami
mało – w niemal wszystkich uzawoda- – Kawaler może się na to zgodzi, ale do przewożenia materiałów niebezpiecz-
wianych jednostkach odnotowuje się du- co ma zrobić szeregowy z rodziną lub nych. Z prozaicznego względu: praco-
żą rotację szeregowych zawodowych, myślący o jej założeniu? Jeżeli wynaj- dawcy cywilni, w tym ze sfery budżeto-
którzy składają wypowiedzenia nawet po mie mieszkanie, jego dochody mocno się wej, oferują im uposażenia wyższe od
kilku miesiącach służby. Dlatego waka- skurczą i nie będą odpowiednim ekwi- tych, które daje armia. Fascynacja mun-
tów nie ubywa, lecz przybywa. walentem za dyspozycyjność – zgadzają durem nie załatwi tu niczego – progno-
się wszyscy wojskowi. Każdy również zują nasi rozmówcy.
FASCYNACJA TO ZA MAŁO podpisuje się pod stwierdzeniem, że ten I na koniec jeszcze jedna ważna uwa-
Dlaczego tak się dzieje? Zarówno problem może zostać może nie wyelimi- ga odpowiedzialnych za rekrutację do ar-
w administracji wojskowej, jak i w jed- nowany, ale z pewnością ograniczony po- mii: gdy okoliczne jednostki złożą wresz-
nostkach liniowych słychać tę samą opi- przez wprowadzenie do uposażenia kil- cie konkretne zapotrzebowania na sze-
nię: przyjąwszy nawet, że pensja szere- kusetzłotowego dodatku mieszkaniowe- regowych zawodowych, to dopiero ak-
gowego jest obecnie atrakcyjna, to na go. Kłopot w tym, że dodatek wciąż po- cja „szukamy kandydatów na żołnierzy”
przekonanie o nadmiernej uciążliwości zostaje w sferze planowania i nie wiado- nabierze właściwego tempa. Obecnie 

nr 34/2008 Polska Zbrojna 21

AAAAAAA PROFESJONALIZACJA
WOJSKO AAAAAAAA
o stanowiskach w pobliżu miejsca za-
mieszkania nie ma mowy. Czyli – trwa
jedynie wielki szum propagandowy,
a miejscowe jednostki i WKU chętnych
do włożenia munduru muszą odsyłać
z kwitkiem.
PUŁKI BEZ REKRUTÓW
Dobrze widać to na ulicy 4 Marca 2,
gdzie kiedyś stacjonował sztab 8 Dywi-
zji Obrony Wybrzeża. Kilka lat temu jed-
nostka przeszła do historii, a jej miejsce
zajął 8 Pułk Przeciwlotniczy. W roku
ubiegłym dołączył do niego 3 Pułk Prze-
ciwlotniczy przeniesiony do Koszalina
ze Szczecina. Miał się przeprowadzić
w zupełnie nowym stylu, jednak nic z te-
go nie wyszło. Zapewnienia przełożo-
nych kolejny raz okazały się obiecanka-
mi. Z tego powodu mieszkań dla kadry
nadal można szukać ze świecą, a sprzęt
nie ma tak dobrych warunków jak
w Szczecinie. Stoi teraz nie w garażach,
tylko pod chmurką.
– Myśli pan, że informacje o tym nie
trafiają do cywilów zastanawiających się
Chętnych do zawodowej służby wojskowej
brakuje nadal z tego samego powodu: jeżeli
już ktoś myśli o przyszłości w mundurze,
to jedynie w pobliżu domu i rodziny
nad włożeniem munduru? Przez takie
działania wojsko nieco straciło tu na wia-
rygodności – uważa jeden z oficerów.
Jednakże chor. Krzysztof Brzeziński
i plut. Leszek Kałka z sekcji S-1 3 Puł-
ku oponują:
– Mimo tych perturbacji zainteresowa-
nie zawodową służbą wojskową w Ko-
szalinie jest znacznie większe niż
w Szczecinie. W tym rejonie mamy bar-
dzo wielu chętnych – gwarantują.
W sztabach obu jednostek nikt jednak
nie kryje, że coraz bardziej daje znać
o sobie istotny problem. Zarówno po
prawej stronie koszar, gdzie stacjonuje
8 Pułk, jak i po lewej, gdzie rozlokował
się 3 Pułk, przyszłość to duży znak za-
pytania. Na razie obie jednostki, wcho-
dzące w skład 12 DZ, utrzymanie goto-
wości bojowej na odpowiednim pozio-
mie zawdzięczają poborowi. Pewne jest,
że już za rok będzie inaczej. Tylko jak?
Ilu zawodowców faktycznie zajmie
miejsca szeregowych z wcielenia?
W żadnym z pułków nikt nie wie, jak
będzie wyglądała ich przyszła struktu-
ra i ile otrzymają stanowisk dla żołnie-
rzy zawodowych. W „ósmym” wierzą,
że nadal będą mieli trzy dywizjony,
w „trzecim” podobnie – że „nasze dwa
dywizjony na pewno pozostaną”.
22 Polska Zbrojna
Optymizm zwycięża, jednak: – Dzisiaj
możemy przyjmować do służby jedynie
żołnierzy nadterminowych. Przyszłego
limitu szeregowych zawodowych nie
znamy i wszystkich chętnych na te sta-
nowiska zapraszamy na rozmowy ka-
drowe dopiero za kilka miesięcy – mó-
wią jednym głosem podpułkownicy
Andrzej Mentel i Paweł Widelski, za-
stępcy dowódców pułków 8 i 3. Zamiast
pozyskiwania szeregowych zawodo-
wych trwa więc teraz akcja naboru nad-
terminowych. W połowie lipca 8 Pułk
odprawił do rezerwy 299 żołnierzy
służby zasadniczej. Zaledwie 14 spo-
śród nich zgłosiło akces do służby nad-
terminowej. Na początku sierpnia wcie-
lono do jednostki kolejnych 56 żołnie-
rzy z poboru. Zgodnie z rozporządze-
niem ministra obrony, najlepszym z nich
już po trzech miesiącach służby można
zaproponować przejście do korpusu
nadterminowych. Pomysł wydawał się
nawet dobry, ale dowódcy jednostek
podchodzą do niego z ostrożnością.
– W rozporządzeniu jest mowa o tym,
aby każdy z kandydatów na nadtermi-
nowych zobowiązywał się do dwuletniej
służby. Tylko jak to w praktyce wyko-
nać? Nie ma żadnych przepisów, które
wymuszałyby na żołnierzu, który żołd
szeregowego z poboru zamienił na
znacznie wyższe uposażenie nadtermi-
nowego, odsłużenie tych dwóch obo-
wiązkowych lat. Dowódcy będą dmu-
chać na zimne, a rozporządzenie MON
raczej nie sprawdzi się w życiu – proro-
kuje wielu rozmówców. Jednocześnie
w terenie, czyli także w Koszalinie, pod-
powiadają Warszawie:
– A może by tak wprowadzić możli-
wość pełnienia służby nadterminowej
przez obecnych żołnierzy rezerwy? Za-
interesowanie takim rozwiązaniem jest
duże. Dzięki niemu pozyskano by nad-
terminowych autentycznie zainteresowa-
nych służbą.
W obu pułkach kalkulują: ostatnie
wcielenia odbędą się w listopadzie
i grudniu. Pod koniec sierpnia 2009 r.
w koszarach nie będzie ani jednego żoł-
nierza służby zasadniczej. Czasu jest co-
raz mniej, a pytań i wątpliwości wcale
nie ubywa. 
US DOD
Napisz do autora:
roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl
nr 34/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU |
WOJSKO KULISY ||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY |
ŚWIAT TO I OWO

SZPONY
PIOTR LASKOWSKI

JASTRZĘBI Polskie F-16 wkrótce

będą wykonywać
zadania
charakterystyczne dla
wyspecjalizowanych
samolotów: myśliwców
MiG-29
i szturmowych Su-22.

ierwsze polskie Jastrzębie

muszą osiągnąć wstępną go-
towość operacyjną w 2009 r.
Dlatego piloci, którzy szko-
lą się w Krzesinach, już wy-
konują loty z podwieszo-
nym uzbrojeniem i dodatkowymi zbior-
nikami paliwa. Najczęściej F-16 na bel-
ce podskrzydłowej, oznaczonej jako 2-8,
przenosi pociski szkolne AIM-9X CATM
(Captive Air Training Missile), mające
głowicę umożliwiającą pilotowi ustale-
nie faktu przechwycenia celu. Lotnik wi-
dzi wtedy na wyświetlaczu przeziernym
lub nahełmowym znacznik pokazujący
śledzone przez głowicę obiekty. Nato-
miast na podwieszeniach 1-9 mocuje
się zwykle szkolne wersje pocisków
AIM-120 AMRAAM, które nie wysyła-
ją żadnego sygnału do systemów pokła-
dowych samolotu. AMRAAM-y zakła-
dane są głównie podczas treningu perso-
nelu technicznego. 

nr 34/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA LOTNICTWO
WOJSKO AAAAAAAA
Konfiguracja Air to Air
POCISK SZKOLNY
AIM-120 AMRAAM
POCISK SZKOLNY
AIM-9X CATM
F-16 w 31 Bazie Lotnictwa Taktycz-
nego konfigurowany jest na dwa sposo-
by. Maszyny do misji powietrze–ziemia
mają podwieszane dwa zbiorniki pali-
wa, wskaźnik i podświetlacz celu (tzw.
targeting pod) oraz montowane podwie-
szenia do bomb ogólnego przeznacze-
nia lub kierowanych laserowo GBU-12.
Na belce 2-8 mogą pojawić się wtedy
szkolne pociski AIM-9X.
Natomiast samoloty szykowane do za-
dań powietrze–powietrze będą miały
tylko jeden podwieszany zbiornik pali-
wa i zbiorniki konforemne plus pociski
AIM-9X Sidewinder lub AIM-120
AMRAAM na podwieszeniu 3-7. W tej
konfiguracji będą używane do walki
powietrznej i szkolenia. W typowej
konfiguracji bojowej samolot otrzyma
cztery pociski AIM-120 AMRAAM
i dwa AIM-9X.
SZKOLENIE Z GŁOWĄ
Szkolenie do misji powietrze–powie-
trze trwa w Krzesinach od półtora roku.
Nowością wprowadzoną niedawno jest
użycie pocisku AIM-9X CATM, który
pozwala na dokładne określenie praw-
dopodobieństwa zniszczenia celu po-
wietrznego realnym orężem. Można też
US DOD
sprawdzić, czy nie przestroi się on na
wystrzeloną przez samolot przeciwnika
flarę zakłócającą.
Dzięki uzyskanych z pocisku danych
możliwe jest również, po wylądowaniu,
podczas debriefingu, pełne zobrazowanie
24 Polska Zbrojna
PALIWO w dwóch konforemnych
zbiornikach na kadłubie po 851,5 l każdy
PODKADŁUBOWY
zbiornik paliwa 1136 l
sposobu wykonania ataku. Dziewięciu
pilotów już przeszkolono w użyciu
JHMCS (Joint Helmet Mounted Cueing
System), czyli nahełmowego systemu
wskazywania celów dla pocisku
AIM-9X. Są z niego zadowoleni, bo
przydaje się nie tylko podczas misji po-
wietrze–powietrze, ale również w symu-
lacjach uderzeń powietrze–ziemia. Pilot
w takim hełmie widzi przestrzeń nawet
w sferze 90–120 stopni za samolotem
i ma przez to więcej czasu na rozpozna-
nie sytuacji. Wystarczy, że skieruje we
właściwą stronę głowę, i wie, gdzie sys-
tem ustala miejsce zrzutu uzbrojenia.
Targeting pod, czyli zasobnik obser-
wacyjno-celowniczy z laserową stacją
pomiaru odległości i podświetlania celu
AN/AAQ-33 Sniper-XR/PANTERA
– w konfiguracji samolotu do misji po-
wietrze–ziemia – służy do naprowadza-
nia kierowanych laserowo bomb z głowi-
PILOCI tylko symulują zrzucanie bomb
z zestawem GBU, bo ze względu na dużą siłę
rażenia nie ma w Polsce poligonu, na którym
prawdziwe bombardowanie byłoby bezpieczne.
PIOTR LASKOWSKI
cą i sterownicami Paveway II i III. Szcze-
gólnie przydaje się w lotach nocnych.
W czasie lotu treningowego pilot odnaj-
duje cel i identyfikuje go przez targeting
pod. Następnie z pomocą lasera szkolne-
go symuluje odpalenie pocisków.
Obecnie samoloty F-16 naszych so-
juszników przenoszą głównie uzbrojenie
precyzyjne, czyli gamę bomb z zestawa-
mi Paveway II i III oraz JDAM (Joint Di-
rect Attack Munition). Piloci w Krzesi-
nach rozpoczęli już szkolenie z JDAM
i skończyli zajęcia z targeting podem.
BOMBARDOWANIE Z O.O.
Ci, którzy w Stanach Zjednoczonych
mieli do czynienia z systemem śledze-
nia i podświetlania celu, musieli wyko-
nać tylko jedną misję z kupionym przez
Polskę systemem Sniper. – Nasz system
jest nowocześniejszy i łatwiejszy w ob-
słudze od tego, na którym szkoliliśmy się
za oceanem – przekonuje ppłk pil. Ce-
zary Wiśniewski, dowódca grupy dzia-
łań lotniczych w 31 Bazie Lotnictwa Tak-
tycznego. Dwunastu pilotów, którzy nie
przeszli szkolenia z użyciem targeting
poda, musi wykonać z nim sześć lotów.
Piloci tylko symulują zrzucanie bomb,
bo ze względu na dużą siłę wybuchu
i rażenia nie ma w Polsce poligonu, na
którym trening z użyciem prawdziwego
oręża byłby bezpieczny. Jeśli Dowódz-
two Sił Powietrznych wyda zgodę, bom-
by będzie można zrzucać nad morzem.
Do dowództwa przesłano także z bazy
nr 34/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

Bogatsze szkolenie
D otychczasowy program szko-
lenia lotniczego na F-16
Jastrząb został wzbogacony o ele-
menty zastosowania uzbrojenia,
POCISK SZKOLNY do którego należą m.in.:
AIM-120 AMRAAM – naprowadzane radiolokacyjnie
rakiety powietrze–powietrze
średniego zasięgu AIM-120C-5
(AMRAAM);
– rakiety kierowane telewizyjnie
powietrze–ziemia AGM-65G2
Maverick;
– rakiety bliskiego zasięgu z gło-
wicą samonaprowadzającą na
podczerwień AIM-9X Super
Sidewinder;
– bomby Mk 82 (227 kg);
– bomby Mk 84 (907 kg);
– bomby szkolne BDU-33 (wska-
zują miejsce upadku, wydziela-
jąc dym);
– pakiety instalacyjne do bomb
Mk 82 i Mk 84 – przekształcają-
ce je w bomby korygowane przez
GPS/INS: GBU-31 lub GBU-38;
– pakiety instalacyjne do bomb
Mk 82 i Mk 84 – przekształca-
jące je w bomby kierowane la-
serowo GBU-22 oraz GBU-24
Paveway III;
– zasobniki szybujące dużego za-
sięgu AGM-154C JSOW, prze-
noszące wariant bomby Mk 82.
– zasobniki celownicze AN/AAQ-33
Sniper/Pantera do wykrywania
celów naziemnych i naprowadza-
nia na nie uzbrojenia;
– zasobniki rozpoznawcze
DB-110 firmy Goodrich;
– hełmy zintegrowane z syste-
mem celowania nahełmowego
JHMCS.

POCISK SZKOLNY
AIM-9X CATM

N. BĄCZYK (2)
ZASOBNIK celowniczy Sniper XR ZASOBNIKI rozpoznawcze DB-110

zamówienie na szkolne bomby GBU z
zestawem precyzyjnego naprowadzenia
na cel, ale bez ładunku wybuchowego.
Tego typu bomby można by zrzucać na
poligonie w Drawsku Pomorskim.
Używany od trzech miesięcy targeting
pod i symulowanie zrzucania bomb
z pakietem naprowadzania laserowego
GBU-12 i GBU-24 to główny trening pi-
lotów w misjach powietrze–ziemia. Szko-
lenie z użyciem precyzyjnych środków bo-
jowych wpisuje się w światowe trendy sztu-
ki lotniczej. Odchodzi się od stosowania
uzbrojenia „nieinteligentnego”, by nie ra-
zić wojsk własnych i ludności.
ZNISZCZYĆ CEL
Przed misją powietrze–ziemia Ja-
strząb może być też uzbrajany w bom-
by z pakietem JDAM – GBU-31 (masa
946 kg) lub GBU-38 (masa 253 kg),
a oficerowie sekcji rozpoznawczej po-
dają pilotowi precyzyjne współrzędne
celu i jego zdjęcia. Potrzebne informa-
cje pilot nanosi na papierową mapę. Je-
śli wskazania sekcji rozpoznawczej pa-
sują do rzeczywistego położenia celu,
zrzuca bombę najczęściej w odległości
ok. 10 mil (ok. 16 km) od celu. Bomba
powinna trafić z dokładnością do 13 m
dzięki namiarom z systemu GPS i do
30 m dzięki namiarom z bezwładnościo-
wego systemu INS. Pilot może ją odpo-
wiednio zaprogramować, np. ustalić
prędkość, kąt upadku czy czas reakcji
zapalnika. Bomba wykona zaplanowa-
ne dla niej działanie: wyrządzi maksy-
malnie duże szkody lub poza celem nie
wyrządzi ich wcale, bo siła detonacji
zniszczy tylko cel, a nie np. cywilną in-
frastrukturę.
Inna wersja lotu szkolnego zakłada
użycie targeting podu i bomb z syste-
SZKOLENIE DO MISJI
POWIETRZE–POWIETRZE TRWA
W KRZESINACH OD PÓŁTORA
ROKU. NOWOŚCIĄ JEST UŻYCIE
SZKOLNEGO POCISKU AIM-9X
CATM, KTÓRY POZWALA
NA DOKŁADNE OKREŚLENIE
PRAWDOPODOBIEŃSTWA
ZNISZCZENIA CELU
mami Pawevay oraz JDAM. Pilot przed
takim lotem również dostaje współrzęd-
ne celu i zdjęcia. Po starcie i włączeniu
celownika 30 mil (48 km) przed celem
zaczyna rozpoznanie, i jeśli położenie
celu zgadza się ze zdjęciami, przystępu-
je do ataku. Załóżmy, że dostał rozkaz
„zniszczyć most”. Wybiera jedną z je-
go podpór. W drugą podporę celuje dru-
gi pilot, bo przed lotem ustalili między
sobą, który zniszczy konkretną podpo-
rę. Po zrzucie bomby w odległości 7 mil
(11 km) od celu samolot odchodzi w bok,
by nie wejść w pole rażenia ewentual-
nych odłamków powstałych przy znisz-
czeniu celu. Targeting pod cały czas
podświetla cel dla spadającej bomby. Po
wylądowaniu w bazie sprawdza się, czy
atak odbył się zgodnie z założeniami
i czy trafiono w cel.
OSTRE STRZELANIE
Na poligonie w Nadarzycach lotnicy
z Krzesin mogą zrzucać bomby szkol-
ne i strzelać z działka. Choć żaden
z naszych F-16 nie wykonał tam jesz-
cze ostrych strzelań z sześciolufowego
Vulcana o kalibrze 20 mm, to wszyst-
ko jest do tego przygotowane. Działko
miało być używane na poligonie w ma-
ju, ale panująca wtedy susza uniemoż-
liwia strzelanie. Dlatego dogodny ter-
min pierwszego treningu może pojawić
się dopiero w końcu sierpnia lub na po-
czątku września. – To działko jest
wspaniałe. Często używaliśmy go
w Stanach Zjednoczonych. Jest celne
nawet z dużych odległości i przy róż-
nych kątach ataku – zapewnia ppłk Wi-
śniewski.
Piloci sprawdzają jeszcze wyrzucanie
w powietrzu flar zakłócających, choć na
razie tylko w trybie manualnym, bo po-
kładowy automatyczny system walki ra-
dioelektronicznej nie został do końca
skonfigurowany. Ale na zajęcia z zasto-
sowaniem tego systemu nasi myśliwcy
mają jeszcze czas. 
Napisz do autora:
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl

nr 34/2008 Polska Zbrojna 25

WOJSKO PROBLEMY
SZTAB GENERALNY

BOGUSŁAW POLITOWSKI, MICHAŁ STATKIEWICZ, J

JEDNOŚĆ
ACEK SZUSTAKOWSKI
DOWODZENIA A N ATO L WOJ TA N
W ostatnich dwóch latach zmieniły się zadania oraz struktura Sztabu
Generalnego WP. Teraz jest on mniej liczny i odgrywa rolę planisty
strategicznego oraz organu koordynującego i nadzorującego siły zbrojne

Mija drugi rok funkcjonowania Sztabu kich operacyjnych działań w kraju i za gra-
Generalnego Wojska Polskiego w nowej nicą z oficerem o statusie równym szefowi
strukturze organizacyjnej. Przeprowadzo- sztabu, który doradzałby ministrowi obro-
ne na przełomie lat 2006 i 2007 zmiany ny we właściwym zakresie; oraz sztabu sił
w Ministerstwie Obrony Narodowej pole- zbrojnych czy też sztabu rodzajów sił zbroj-
gały przede wszystkim na wzmocnieniu nych z odpowiedzialnością za bieżące spra-
pionów cywilnych MON oraz poprawia- wy, takie jak szkolenie, standardy, zapew-
niu zarządzania. Uwzględniono w nich do- nianie zdolności obronnych dla wszystkich
świadczenia z operacji w Iraku i Afgani- rodzajów wojsk, z oficerem w takim sa-
stanie, zmiany w systemie dowodzenia mym stopniu na czele. Już wówczas woj-
NATO oraz rozwiązania stosowane w in- skowi wskazywali, że w koncepcjach tych
nych armiach. Ostatnie kilkanaście lat po- zapomniano o klasycznej zasadzie Carla
kazuje, że przyjęte kierunki doskonalenia von Clausewitza, mianowicie „jedności do-
systemu dowodzenia sprawdzają się i są wodzenia”. Zasada ta, którą znają i po-
adekwatne do zmieniającej się sytuacji bez- wszechnie stosują menedżerowie i przy-
pieczeństwa. wódcy, wymaga, by każda osoba wewnątrz
organizacji miała tylko jednego bezpośred-
KLASYCZNA ZASADA niego przełożonego. Zatem w zhierarchi-
Proces doskonalenia systemu dowodze- zowanej strukturze na czele musi być je-
nia siłami zbrojnymi powinien mieć cha- den dowódca.
rakter ciągły i ewolucyjny. Kilka lat temu Dużą wagę przywiązuje się do jedności
nawoływano do rewolucji w zarządzaniu dowodzenia we wszystkich organizacjach
obroną narodową – postulowano stworze- odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysa-
nie trzech oddzielnych struktur w ramach mi (zwłaszcza w siłach zbrojnych i służ-
sił zbrojnych: sztabu generalnego, który bach ratowniczych). Ustanowienie w pol-
byłby wyłącznie komórką planistyczną skiej armii trzech dowódców o równym
z szefem sztabu odpowiedzialnym za pla- statusie nieuchronnie prowadziłoby do
nowanie i doradzanie ministrowi obrony różnic zdań i kłótni, przez co minister
w tym zakresie; dowództwa operacyjnego otrzymywałby sprzeczne rekomendacje.
odpowiedzialnego za prowadzenie wszyst- To zaś byłoby przeszkodą w podejmowa-
niu właściwych działań w ramach Sił
Zbrojnych RP.
W ostatnich dwóch latach zmieniły się
zadania oraz struktura Sztabu Generalne-
go WP. Teraz jest on mniej liczny i odgry-
wa rolę planisty strategicznego oraz orga-
nu koordynującego i nadzorującego siły
zbrojne. Utworzono również: Dowództwo
Operacyjne Sił Zbrojnych – odpowiadają-
ce za planowanie, przygotowanie i dowo-
dzenie polskimi kontyngentami wojskowy-
mi poza granicami kraju oraz siłami wy-
dzielonymi na obszarze kraju; dowództwa
rodzajów sił zbrojnych (Wojsk Lądowych,
Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej
oraz Wojsk Specjalnych) – które przejęły
odpowiedzialność za szkolenie, wyposa-
żenie oraz przygotowanie wojsk do reali-
zacji zadań; Inspektorat Wsparcia Sił Zbroj-
nych – organ zintegrowanego zarządzania
logistyką, administracją terenową oraz
wsparciem.
Słuszność przyjętych w polskich siłach
zbrojnych rozwiązań zdają się potwierdzać
nasi zachodni sąsiedzi Niemcy, którzy
właśnie rozpoczęli reformę swoich wojsko-
wych struktur dowodzenia, formując sztab
operacyjny odpowiedzialny za koordyno-
wanie wszystkich przedsięwzięć związa-
nych z użyciem Bundeswehry poza grani-

26 Polska Zbrojna nr 34/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

cami kraju. Podobnie jak w Polsce, insty- ska. Nietrudno zauważyć, że podstawową go osłabiłaby więc, a nie wzmocniła, cy-
tucja ta będzie podlegała bezpośrednio nie wadą tego rozwiązania jest brak rzeczywi- wilną kontrolę nad armią.
ministrowi obrony narodowej, lecz gene- stego wojskowego szefa obrony, co jest
ralnemu inspektorowi Bundeswehry (od- standardem w innch krajach sojuszniczych. KIERUNKI ZMIAN
powiednik polskiego szefa Sztabu Gene- Aby problem zilustrować, wystarczy zadać Nie ma gotowych, standardowych roz-
ralnego WP). jedno pytanie: do kogo powinien zwrócić wiązań w kierowaniu siłami zbrojnymi,
System kierowania i dowodzenia Siłami się przewodniczący Komitetu Wojskowe- które wystarczy skopiować, aby być w zgo-
Zbrojnymi RP to młody, żywy i złożony go NATO lub sojuszniczy strategiczny do- dzie z tym, co robią inni. Istnieją pewne
organizm, który w razie zagrożenia bez- wódca operacyjny w sprawach wymagają- trendy, które należy śledzić, oceniać
pieczeństwa państwa spełni powinności cych bardzo pilnych konsultacji? Nominal- i uwzględniać. Pomimo wysokiego stop-
konstytucyjne oraz zobowiązania sojusz- nie powinien się zwrócić do szefa Sztabu nia natowskiej unifikacji nie ma dwóch
nicze i międzynarodowe. Generalnego WP jako tzw. szefa obrony. identycznie zorganizowanych sztabów ge-
Jednak czy szef komórki wyłącznie plani- neralnych/obrony/sił zbrojnych, nawet
DOWODZI SZEF SZTABU stycznej byłby równorzędnym partnerem w państwach sojuszu. Każdy organizuje
Przedmiotem sporów jest również rola do dyskusji o bieżących sprawach opera- system dowodzenia stosownie do przyjęte-
szefa sztabu – najwyższego rangą i stop- cyjnych? Raczej nie. Dlatego szef Sztabu go systemu politycznego, tradycji, kształ-
niem generała w polskiej armii. Przypo- Generalnego WP musi także posiadać tu sił zbrojnych, jak również uwarunkowań
mnę, że kwestie związane z kierowaniem zdolność dowodzenia SZRP na poziomie prawno-historycznych itp. W sojuszu i ko-
i dowodzeniem siłami zbrojnymi regulują strategicznym i zapewnić wymagany prze- alicji przyjęte rozwiązania muszą być ze
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz pływ informacji ze strukturami NATO i in- sobą kompatybilne, tak aby umożliwiały
ustawa o urzędzie ministra obrony narodo- nymi sojusznikami. W przeciwnym wy- współpracę. Polska jednak nie ma obowiąz-
wej. Zgodnie z tymi dokumentami, prezy- padku nasi sojusznicy byliby zmuszeni roz- ku powielania systemów obowiązujących
dent RP jest najwyższym zwierzchnikiem mawiać z kilkoma polskimi generałami w innych krajach, a sytuacja nie wymaga
sił zbrojnych, minister obrony narodowej w zależności od potrzeb lub bezpośrednio rewolucyjnych zmian.
sprawuje cywilną kontrolę nad wojskiem, z ministrem obrony. Proces decyzyjny był- Obecny system dowodzenia siłami zbroj-
zaś szef sztabu dowodzi Siłami Zbrojnymi by rozproszony i poważnie wydłużony, nymi będzie podlegał dalszej przemyślanej
RP w czasie pokoju w imieniu ministra. a pozycja polskiego przedstawiciela w ko- i dobrze zaplanowanej ewolucji. Nurt zmian
Decyzją ministra obrony narodowej od mitetach wojskowych NATO i UE wyraź- obejmie kolejne usprawnianie dowodzenia
lutego 2008 r. dowództwa czterech rodza- nie osłabiona. siłami zbrojnymi. Ujmowane są one w opra-
jów sił zbrojnych, Dowództwo Operacyjne SZ Stanowisko ministra obrony narodowej cowywanym dziesięcioletnim „Programie
oraz Inspektorat Wsparcia SZ zostały bez- jest polityczne, o ogromnym zakresie od- rozwoju Sił Zbrojnych RP na lata 2009–
pośrednio podporządkowane szefowi Szta- powiedzialności. Jeśli urząd ten ma odgry- –2018”. Wcielone zostaną w życie, gdy oka-
bu Generalnego WP. To dobre rozwiąza- wać właściwie swoją rolę, musi być wolny że się to możliwe i potrzebne. Zakłada się
nie, sprawdzone w wielu krajach. Wbrew od nadmiaru spraw bieżących i zapewniać doskonalenie wszystkich zasadniczych ob-
obawom nie ogranicza właściwy nadzór nad szarów dowodzenia bieżącego, operacyjne-
kompetencji i roli dowód- Nie ma gotowych, standar- całością spraw obron- go oraz wsparcia. Sam sztab generalny bę-
cy operacyjnego SZ oraz nych. Jest to zresztą dzie ewoluował w kierunku coraz głębszej
dowódców rodzajów sił dowych rozwiązań w kiero- zgodne z ogólnym „połączoności”. Dowództwa rodzajów sił
zbrojnych. Co więcej, jest waniu siłami zbrojnymi, trendem przyjętym zbrojnych będą stopniowo „odchudzane”
to rozwiązanie zgodne w państwach zachod- i łączone, aż do utworzenia dowództwa sił
z zasadą jednoosobowego które wystarczy skopiować, nich, gdzie rola mini- zbrojnych, ale podporządkowanego sztabo-
dowodzenia, mówiącą, że
poprzez przekazanie
aby być w zgodzie z tym, co strów w służbie pub-
licznej polega na wy-
wi generalnemu. W miarę umacniania się
nowych organów centralnych będą likwi-
uprawnień do dowodzenia robią inni. Istnieją pewne znaczaniu polityczne- dowane szczeble pośrednie, jak korpus
i koordynowania działań go kierunku i uzgod- i okręg wojskowy. Szczebel związku tak-
jednemu dowódcy na trendy, które należy śledzić, nieniu odpowiedniej tycznego będzie zaś zmierzać nie tylko
wszystkich szczeblach or- oceniać i uwzględniać polityki. Trudno bo- w kierunku „połączoności”, ale także „wie-
ganizacyjnych jedność do- wiem oczekiwać, by lonarodowości”, aby stać się zdolnym do
wodzenia zapewnia niezbędną spójność politycy mieli aktualną wiedzę i bezpo- kierowania małymi operacjami połączony-
planowania i wykonania zadań. średnie doświadczenie we wszystkich ob- mi. Wciąż aktualne pozostają słowa mar-
Takie usytuowanie szefa sztabu general- szarach, za które odpowiadają. Najprost- szałka polnego hr. Helmuta von Moltkego
nego nie ogranicza cywilnej kontroli nad szym rozwiązaniem jest sztab generalny (starszego), że „podstawą każdej sprawnej
armią. Zwolennicy radykalnych zmian spełniający funkcję planisty strategiczne- armii jest trwałość i stabilność sztabu gene-
chcą, aby minister był bezpośrednim do- go, a jednocześnie organu koordynujące- ralnego”. Procesowi wypracowywania de-
wódcą sił zbrojnych, spełniającym tę funk- go i nadzorującego siły zbrojne. Pozwala cyzji dotyczących przyszłego kształtu sił
cję poprzez pewną liczbę równorzędnych to ministrowi w sposób prosty kierować zbrojnych i systemu dowodzenia powinno
sobie wojskowych, z których nominalnie wojskiem bez zbyt głębokiego wchodze- towarzyszyć ścieranie się różnych racji i po-
jeden byłby wskazany jako najważniejszy, nia w problemy techniczne i operacyjne. glądów, jednak warto też kierować się mą-
ale bez rzeczywistego wpływu na decyzje Nie bez znaczenia jest także to, że Sztab drością strategów, szczególnie tych, którzy
pozostałych. Tym numerem jeden miałby Generalny WP jest częścią MON i znaj- swą wiedzę wynieśli z dowódczej praktyki
być szef Sztabu Generalnego WP – pełnią- duje się w sferze bezpośrednich wpływów i z pola walki. 
cego funkcję naczelnego organu planowa- ministra. Czego nie można powiedzieć Gen. bryg. Anatol Wojtan jest zastępcą szefa
nia strategicznego, bez wpływu na dowo- o proponowanym często dowództwie sił Zarządu Planowania Strategicznego P-5
dzenie operacyjne i sprawy bieżące woj- zbrojnych. Degradacja sztabu generalne- Sztabu Generalnego WP

nr 34/2008 Polska Zbrojna 27

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA Po 2010 r. naszą
armię czeka duża
zmiana proporcji.
ziś dziekanom Korpusu
Zapewne oficerowie stanowić
Oficerów WP łatwiej jest
będą nie więcej niż 20 proc.
działać niż kilka lat temu.
personelu wojska,
Umocowanie ustawowe,
ustabilizuje się korpus
demokratyczne wybory,
podoficerów i przybędzie
etatowy konwent czy stałe
szeregowych zawodowych
biuro dają możliwości efektywniejszego
funkcjonowania i skuteczniejszego prezen-
towania problemów kadry wobec kierow-
nictwa MON, parlamentu, mediów i rzecz-
nika praw obywatelskich.
Nadal pozostaje problem najważniejszy:
brak przedstawicieli podoficerów i szere-
gowych zawodowych powyżej szczebla
jednostki. Ich interesy reprezentują mężo-

PAULINA GLIŃSKA

Dyskusja na temat
przyszłości organów
przedstawicielskich
żołnierzy trwa od kilku lat.
W tym czasie starło się wiele
koncepcji, lecz do dziś nie
wypracowano kompromisu.
Zmiany są konieczne, bo
profesjonalizacja armii

Prawo
wymusza funkcjonowanie
JAROSĄŁW WIŚNIEWSKI

reprezentantów wszystkich
korpusów kadry na szczeblu

do reprezentacji
wyższym niż jednostka
wojskowa.

wie zaufania korpusu oficerów oraz w ko-
lejności dziekani i przewodniczący kon-
wentu. I tu pojawiają się wątpliwości: czy
oficer może być skutecznym reprezentan-
tem także dwóch niższych korpusów? Prze-
cież konwent z nazwy jest „oficerski”, a za-
tem już samo to nakazuje mu niejako prio-
rytetowe traktowanie spraw tegoż właśnie
korpusu. Można się zatem zastanawiać, czy
w tej sytuacji problemy podoficerów i sze-
regowych zawodowych nie są traktowane
po macoszemu. Konwentowi trzeba jednak
przyznać, że wbrew nazwie robi wiele do-
brego dla wszystkich żołnierzy. „PZ” wie-
lokrotnie pisała o sprawach nurtujących
podoficerów i szeregowych, w których roz-
wiązanie angażował się konwent. Przy
wsparciu całego środowiska żołnierskiego
jego członkowie uczestniczą w pracach
zmieniających niekorzystne dla wszystkich
żołnierzy przepisy czy podejmują inter-
wencje w obronie ich interesów. – Nie jest
prawdą, że skupiamy się wyłącznie na
sprawach dotyczących oficerów. Przykła-
dem jest nowelizacja ustawy pragmatycz-
nej, którą w wielu obszarach spowodowa-
ły problemy podoficerskie, zwłaszcza
kwestia tożsamości stopnia ze stanowi-
skiem. Mimo to uważam, że reprezenta-
cja tych dwóch korpusów jest niezbędna
– wyjaśnia płk Anatol Tichoniuk, prze-
wodniczący konwentu.
Razem czy osobno?
To pytanie jest stawiane od dawna. I choć
konieczność istnienia reprezentacji wszyst-
kich korpusów stała się oczywistością, to
trudne wydaje się określenie formy i struk-
tury przyszłego organu. Gdy dyskutowano
w różnych gremiach o przyszłym modelu
organów przedstawicielskich, część pod-
oficerów i szeregowych opowiadała się za
jednym wspólnym przedstawicielstwem.
Argumentowali, że ich siła przebicia
u przełożonych jest zbyt mała i reprezen-
towanie osobno każdego z tych środowisk
na szczeblach pośrednich, a tym bardziej
centralnym, byłoby mniej efektywne niż
wspólny wysiłek. Zaznaczali jednak, że
chcieliby być reprezentowani na forum
zgromadzenia oraz konwentu. Z kolei prze-
ciwnicy konwentu wspólnego dla wszyst-
kich wskazywali, że funkcjonowanie jed-
nego przedstawicielstwa może umniejszyć
rangę problemów oficerskich, a tym sa-
mym utrudnić ich rozwiązywanie.
Ostatecznie przeważyła opcja jednego
wspólnego organu przedstawicielskiego,
odpowiednio zmodyfikowanego. Miało na-
stąpić podniesienie rangi obecnych struk-

28 Polska Zbrojna nr 34/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
tur reprezentacji podoficerów i szerego-
wych do szczebla rodzaju sił zbrojnych i
wyżej (obecny konwent mógłby być uzu-
pełniony o etatowych przedstawicieli obu
korpusów). Takie rozwiązanie bardziej od-
powiadało też samym zainteresowanym.
Co się stało z tą koncepcją?
Obawy oficerów
Jak mówi płk Tichoniuk, jeszcze pod-
czas spotkania konwentu dziekanów z mę-
żami zaufania korpusu podoficerów zawo-
dowych w Ustce w maju br. zaakceptowa-
no fuzję, uznając, że jeden organ faktycz-
nie będzie bardziej skuteczny. – Kiedy jed-
nak doszło do konkretnej dyskusji, niektó-
rzy oficerowie zaczęli wątpić w pomyśl-
ność tego rozwiązania. Pojawiły się wąt-
pliwości i obawy wynikające z obserwa-
cji funkcjonowania takich instytucji w in-
nych państwach, gdzie po latach współ-
pracy niektóre organizacje się podzieliły.
A i u nas w policji związek zawodowy
zdominowany został przez podoficerów
– tłumaczy płk Tichoniuk.
Po 2010 r. naszą armię czeka duża zmia-
na proporcji. Oficerowie stanowić będą nie
więcej niż 20 proc. personelu wojska, usta-
bilizuje się korpus podoficerów i przybę-
dzie szeregowych zawodowych. Ponieważ
oficerów będzie procentowo mniej w sto-
sunku do podoficerów, ci pierwsi obawia-
ją się, że w przyszłym organie przedstawi-
cielskim staną się wyłącznie tłem i będą
pełnić wyłącznie rolę doradczą. W domy-
śle boją się deprecjacji swego prestiżu.
Wątpliwości powstają też, gdy przyjrzy-
my się kwestiom szczegółowym. Bo czy
na posiedzenie sejmowej bądź senackiej
Komisji Obrony Narodowej lub kierownic-
twa resortu powinno chodzić trzech żołnie-
rzy? Który z nich będzie miał decydujący
głos? Czyje sprawy będą ważniejsze? Jesz-
cze większe kontrowersje wzbudza propo-
zycja wprowadzenia kadencyjności na sta-
nowisku przewodniczącego konwentu
(przez pół roku miałby nim być żołnierz
z każdego korpusu). Idzie ona na przekór
hierarchiczności wojska, tradycjom. Ale je-
śli demokracja ma być pełna, to może wła-
śnie takie rozwiązanie jest trafne.
Płk Anatol Tichoniuk, przewodniczą-
cy Konwentu Dziekanów Korpusu
Oficerów WP:
– Czeka nas jeszcze rozwiązanie kwestii or-
ganów przedstawicielskich w dowództwie
Garnizonu Warszawa, Dowództwie Wojsk
Specjalnych, Komendzie Głównej ŻW
i Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych.
Wszędzie tam funkcjonują wprawdzie nieeta-
towi mężowie zaufania, ale docelowo trzeba
stworzyć struktury wybieralne i etatowe. Daje
to większe możliwości i duży komfort zajęcia
się tylko i wyłącznie tą pracą.
nr 34/2008
|
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
Skoro ta koncepcja nie ma szans na wej-
ście w życie, trzeba jak najszybciej wypra-
cować nowe rozwiązanie. Z pewnością na-
leży wrócić do pytania: czy w wojsku ma
być jeden, wspólny dla wszystkich organ
przedstawicielski kadry? W najbliższym
czasie mężowie zaufania będą musieli za-
jąć stanowisko w tej kwestii. Ponadto płk
Tichoniuk chce zwrócić się o przeprowa-
dzenie badania ankietowego osobno w każ-
dym korpusie kadry. Być może wyniki ba-
dań podpowiedzą, co robić dalej.
Papierowe uprawnienie
Z myślą o podoficerach prawie dwa lata
temu minister obrony znowelizował rozpo-
rządzenie o organach przedstawicielskich.
Nowe przepisy, wprowadzające tzw. struk-
tury pośrednie, pozwoliły stworzyć repre-
zentacje podoficerów na szczeblu dywizji
i samodzielnej brygady. – Niestety, dziś już
wiemy, że ta inicjatywa nie zdaje egzami-
nu. Żołnierze z niej nie korzystają. Być mo-
że wcale nie wynika to z niechęci, ale ra-
czej z braku mechanizmów. Załóżmy, że
reprezentantem zostaje żołnierz z batalio-
nu oddalonego od sztabu dywizji o 150 km.
On w zasadzie nie ma możliwości, by by-
wać we wszystkich jednostkach dywizji,
wysłuchać każdego żołnierza i każdemu
pomóc. Dlatego pojawił się pomysł umo-
cowania przedstawicieli na szczeblu do-
wództwa rodzaju sił zbrojnych, gdzie moż-
liwości reagowania jest więcej – tłumaczy
płk Tichoniuk, zapewniając, że całemu
konwentowi zależy, aby podoficerowie
i szeregowi mieli skuteczną reprezentację.
– Nie chcemy narzucać jakiekolwiek for-
my rozwiązania, bo każdy z nas ma równy
głos i prawo do bycia reprezentowanym.
Możemy natomiast podjąć dyskusję, zasu-
gerować coś i udzielić naszym kolegom
wsparcia – wyjaśnia płk Tichoniuk.
Utworzenie reprezentacji podoficerskiej
na szczeblu dowództwa rodzaju sił zbroj-
nych wymaga nowelizacji przepisów
i zmian organizacyjno-etatowych. – My-
ślę, że pojawienie się etatowych, wybieral-
nych stanowisk dla podoficerów, a w dal-
szej kolejności dla szeregowych, pokaże
im, że liczą się w dyskusji tak jak oficero-
wie, że mają równy głos. Ponadto, gdyby
ci podoficerowie zostali wybrani w demo-
kratycznych wyborach, można by zapro-
ponować im udział w pracach konwentu
– tłumaczy płk Tichoniuk. Co istotne, wy-
bór przedstawiciela podoficerów na szcze-
bel centralny stworzy z niego partnera dla
dowódcy rodzaju sił zbrojnych. To ważne,
gdyż w związku z profesjonalizacją pol-
skie wojsko czeka wiele zupełnie nowych
wyzwań kadrowo-socjalnych.  Czekamy na pytania pod adresem:
Napisz do autora:
paulina glinska@redakcjawojskowa.pl
|| || |
„PZ” radzi
REGULAMIN
Kto w mundurze
Zasady regulujące noszenie mundurów
przez cywilów i byłych żołnierzy znajdzie-
my w rozporządzeniach ministra obrony.
Poleca się lekturę m.in. dokumentu
z 19 października 2005 r.
Z godnie z rozporządzeniem ministra
obrony narodowej z 17 lipca 2003 r.
dotyczącym szczegółowych zasad i trybu
postępowania w sprawach o uzyskanie ze-
zwolenia przez żołnierzy niepełniących
czynnej służby wojskowej na noszenie
umundurowania oraz odznak i oznak woj-
skowych (DzU z 2006 r. nr 141, poz. 1367
i nr 122, poz. 847), zezwala się na to żoł-
nierzom przeniesionym do rezerwy lub
w stan spoczynku oraz kombatantom (DzU
z 2002 r. nr 42, poz. 371, z późn. zm.).
Mogą oni nosić umundurowanie oraz od-
znaki i oznaki wojskowe w czasie świąt
państwowych i wojskowych, organizowa-
nych przez MON, w uroczystościach organi-
zacji kombatanckich i stowarzyszeń dla
uczczenia rocznic związanych z walką o su-
werenność i niepodległość ojczyzny. Poza
tym dopuszcza się, by wyżej wymienione
osoby występowały w mundurze podczas
wygłaszania prelekcji dotyczących historii
lub obronności państwa w jednostkach
wojskowych, szkołach, zakładach pracy lub
organizacjach społecznych; a także w cza-
sie spotkań autorskich związanych z wła-
sną twórczością i w czasie uroczystości
osobistych i rodzinnych. Rozporządzenie
ministra obrony z 19 października 2005 r.
(DzU z 31 października 2005 r.) w sprawie
zakazu używania munduru wojskowego
lub jego części zakazuje używania mundu-
ru wojskowego lub części munduru wojsko-
wego przez osoby nieuprawnione, chociaż-
by przedmioty te zostały pozbawione oznak
wojskowych. Zakaz ten obejmuje
m.in.: mundury galowe generalskie Wojsk
Lądowych oraz wojsk lotniczych wzór 92;
mundur galowy admirała wzór 92; mundu-
ry wyjściowe i letnie oficerskie Wojsk
Lądowych, SP oraz MW wzór 92; mundur
polowy (z nadrukiem pantera); mundur po-
lowy tropikalny w kamuflażu pustynnym;
kombinezony pilota; berety koloru: czarne-
go, bordowego, brązowego, niebieskiego,
szkarłatnego, szarego i zielonego – ze zna-
kiem orła wojskowego; sznury galowe;
pas żołnierski; pas żołnierski z klamrą MW;
oznaki wojskowe a także inne typy
umundurowania. (PG)
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 29
AAAAAAA PRAWO
PORADY AAAAAAAA

Masz problem?
Czy należy mi się urlop?
§ Jestem emerytowanym pułkownikiem. W marcu tego roku przeszedłem na emeryturę, po 36 la-
tach służby, i podjąłem pracę jako nauczyciel akademicki. Odchodząc ze służby, dostałem gratyfi-
kację urlopową za cały rok 2008. Czy w związku z tym w nowym miejscu pracy należy mi się urlop wy-
poczynkowy, czy zdecydowanie nie? Dotychczasowa służba w sensie formalnym nie była pracą a służ-
bą, a to powinno rodzić określone implikacje prawne, gdyż wojsko w tym aspekcie nie wdrożyło kodek-
su pracy. Kodeks pracy obowiązuje pracowników, i tylko w niektórych przypadkach. Można więc stwier-
dzić, że w marcu tego roku po raz pierwszy podjąłem pracę. Czyli tak, jakbym dotychczas nie pracował.
Gdyby tak było, to urlop dydaktyczny można by mi przyznać w II połowie tego roku. Po drugie, na tym sta-
nowisku pracy należy się urlop związany z realizacją dydaktyki, którego dotychczas nie miałem, a za-
tem nie mogłem pobrać za niego gratyfikacji urlopowej.

S tosownie do przepisu art.

133 ust. 1 ustawy z 27 lip-
ca 2005 r. – Prawo o szkolnic-
twie wyższym (DzU z 2005 r.
nr 164, poz. 1365; z 2006 r.
nr 46, poz. 328, nr 104,
poz. 708 i 711, nr 144,
poz. 1043 i nr 227, poz. 1658;
z 2007 r. nr 80, poz. 542,
nr 120, poz. 818, nr 176,
poz. 1238 i 1240 oraz nr 180,
poz. 1280, a także z 2008 r.
nr 70, poz. 416), nauczycielowi
akademickiemu przysługuje
prawo do urlopu wypoczynkowe-
CO NOWEGO
go w wymiarze trzydziestu sze-
ściu dni roboczych w ciągu roku.
Urlop ten powinien być wykorzy-
stany w okresie wolnym od za-
jęć dydaktycznych. Nauczyciel
akademicki uzyskuje prawo do
pierwszego urlopu wypoczynko-
wego w ostatnim dniu poprze-
dzającym letnią przerwę w zaję-
ciach dydaktycznych, a prawo
do drugiego i dalszych urlopów
– z początkiem każdego na-
stępnego roku kalendarzowego
(art. 133 ust. 2). W wymiarze
proporcjonalnym do okresu za-
trudnienia prawo do urlopu wy-
poczynkowego ma m.in. na-
uczyciel akademicki zatrudnio-
ny w ciągu roku kalendarzowe-
go (art. 133 ust. 3 pkt 1).
Jeżeli chodzi o tryb udzielania
urlopu wypoczynkowego,
to określa go senat lub organ
wskazany w statucie danej
szkoły wyższej (art. 133 ust. 7).
Dla nabycia prawa do wspo-
mnianego urlopu wypoczynko-
wego bez znaczenia jest fakt
otrzymania ekwiwalentu pie-
niężnego za urlop wypoczynko-
wy, w tym za dodatkowy urlop
wypoczynkowy niewykorzystany
w roku zwolnienia ze służby

§ W Monitorze Polskim nr 52 z 2008 r. ukazało się posta-

nowienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 11 lipca
oraz za lata poprzednie, nie
więcej jednak niż za trzy lata,
2008 r. o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego w skła- jaki przysługuje żołnierzowi
dzie Stałego Zespołu Sił Morskich Organizacji Traktatu Pół- zwolnionemu z zawodowej służ-
nocnoatlantyckiego w operacji „Active Endeavour” na Morzu by wojskowej na podstawie art.
Śródziemnym i na Morzu Czarnym (poz. 461). 95 pkt 2 ustawy z 11 września
Na mocy tego postanowienia od 15 lipca do 30 listopada 2003 r. o służbie wojskowej
2008 r. zostanie użyty Polski Kontyngent Wojskowy w składzie żołnierzy zawodowych (DzU
Stałego Zespołu Sił Morskich Organizacji Traktatu Północno- z 2003 r. nr 179, poz. 1750;
atlantyckiego w operacji „Active Endeavour” na Morzu Śród- z 2004 r. nr 116, poz. 1203
ziemnym i na Morzu Czarnym o liczebności do 240 żołnierzy.
i nr 210, poz. 2135; z 2005 r.
W Dzienniku Ustaw nr 117 z 2008 r. ukazało się rozporządze-
nr 122, poz. 1025; z 2006 r.
nie ministra obrony narodowej z 13 czerwca 2008 r. w spra-
nr 104, poz. 711, nr 191,
wie sposobu współdziałania instytucji zapewniającej służby
ruchu lotniczego z Siłami Powietrznymi Sił Zbrojnych poz. 1414 oraz nr 220, poz.
Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 741). Weszło ono w życie 1600 i 1602, a także z 2007 r.
3 lipca 2008 r. nr 107, poz. 732 i nr 176,
poz. 1242).

30 Polska Zbrojna nr 34/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO PORADY
CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA| |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |
Dodatek za rozłąkę W opisanej sytuacji przedmioto-

§ W kwietniu 2006 r. zostałem przeniesiony służbowo do innego

garnizonu, w którym nie otrzymałem prawa do zamieszkania
wy dodatek powinien być przy-
znany od dnia zawarcia związku
małżeńskiego. Dodatek za rozłą-
w lokalu będącym w dyspozycji WAM (otrzymałem natomiast skie-
rowanie do zamieszkania w internacie). W kwietniu 2008 r. ożeni- kę przysługuje w dniach wykony-
łem się, jednak moja żona nie przeniosła się ze mną do miejsca, wania zadań służbowych, w wy-
w którym obecnie służę. Do chwili obecnej nie wydano decyzji o pra- sokości jednej diety (par. 7a ust.
wie zamieszkiwania w lokalu będącym w dyspozycji WAM. Nadmie- 2). Omawiany dodatek nie przy-
niam, że moja żona mieszka z rodzicami w innym mieście. Czy sługuje (par. 7a ust. 3):
w danej sytuacji przysługuje mi dodatek za rozłąkę i od jakiego mo- 1) żołnierzowi zawodowemu, któ-
mentu powinien być naliczany? Złożyłem co prawda wniosek o przy- remu w nowym miejscu pełnie-
znanie dodatku za rozłąkę, jednak otrzymałem decyzję administra- nia służby lub w miejscowości
cyjną dowódcy jednostki o nieprzyznaniu dodatku, gdyż w chwili pobliskiej przyznano prawo za-
przeniesienia służbowego nie miałem członków rodziny. Rozporzą- mieszkiwania z członkami rodzi-
dzenie MON z 28 maja 2004 r. w sprawie należności żołnierzy za- ny w lokalu mieszkalnym będą- ny, albo jest on zameldowany na
wodowych za przeniesienia i podróże służbowe nie określa jasno, cym w dyspozycji Wojskowej pobyt stały, bądź w miejscowo-
z jakiego dnia ustala się stan członków rodziny żołnierza przy przy- Agencji Mieszkaniowej; ści, z której istnieje dogodne po-
znawaniu tej należności. Koledzy będący w tej samej sytuacji co ja, 2) w razie przeniesienia służbo- łączenie komunikacyjne – jeżeli
a pracujący w innych jednostkach, dostali taki dodatek. wego do miejscowości, w której charakter wykonywanych zadań
żołnierz zawodowy lub jego mał- umożliwia żołnierzowi codzienny

Z godnie z przepisem par. 7a

ust. 1 rozporządzenia mini-
stra obrony narodowej z 28 maja
2004 r. w sprawie należności
żołnierzy zawodowych za prze-
niesienia i podróże służbowe
(DzU z 2004 r. nr 140,
poz. 1487 i z 2007 r. nr 192,
poz. 1389), dodatek za rozłąkę
przysługuje żołnierzowi zawodo-
wemu posiadającemu członków
rodziny (małżonka lub pozostają-
ce na jego utrzymaniu dzieci)
w przypadku, gdy nie przesiedlili
się oni wraz z nim do nowego
miejsca pełnienia służby i za-
mieszkują w miejscowości, do
której nie jest możliwy codzienny
dojazd publicznymi środkami
transportu.
żonek posiada dom lub samo-
dzielny lokal mieszkalny, albo
jest on zameldowany na pobyt
stały;
3) za czas:
a) skierowania do wykonywania
zadań służbowych w miejscowo-
ści, w której żołnierz zawodowy
lub jego małżonek posiada dom
lub samodzielny lokal mieszkal-
powrót do tej miejscowości;
b) krajowej lub zagranicznej po-
dróży służbowej, z której tytułu
żołnierz zawodowy otrzymał diety
w wysokości nie niższej niż staw-
ka dodatku za rozłąkę;
c) wykonywania zadań służbo-
wych poza granicami państwa;
d) nieusprawiedliwionej nieobec-
ności w służbie.

V Wojskowe Mistrzostwa Europy

w Żeglarstwie CISM tuż tuż
14–21 WRZEŚNIA BR. WĘGORZEWO
I 1 MAZURSKA BRYGADA ARTYLERII
będą gospodarzami V Wojskowych
Mistrzostw Europy w Żeglarstwie CISM.
W połowie sierpnia można już potwier-
dzić, że w zawodach weźmie udział
25 załóg z 12 państw. Tytułu Mistrza
Europy bronią Niemcy, a do grona fawo-
rytów zaliczać się będą na pewno go-
spodarze, Norwedzy, Ukraińcy
i Rosjanie. Oprócz nich na Jeziorze
Święcajty pojawią się załogi Austrii,
Łotwy, Danii, Turcji i Szwecji. Po raz
pierwszy w Węgorzewie wystartują
Białorusini i Serbowie. Zawody rozpocz-
ną się uroczystą ceremonią na placu
Wolności w poniedziałek 15 września.
Po części oficjalnej wystąpi zespół
Marynarki Wojennej „Flotylla”.
Nowością tegorocznych regat jest prze-
siadka z Fortun na szybsze i nowsze
Skippi 650.
Także dzień promocji regionu przygoto-
wany przez organizatorów będzie dla za-
wodników wielkim wyzwaniem.
Najpierw w godzinach porannych spływ
Węgorapą ze Stulich do Ołownika, a na-
stępnie wizyta na „safari” pod
Gołdapią. Ceremonia zakończenia
20 września br. – także na placu
Wolności – to przede wszystkim występ
Reprezentacyjnego Zespołu
Artystycznego Wojska Polskiego z pro-
gramem estradowym, na który już dziś
zapraszamy mieszkańców Węgorzewa
(godzina 17.00).
Załogi walczą o cenne trofea ufundowa-
ne przez najwyższe władze naszego kra-
ju: prezydenta RP Pana Lecha
Kaczyńskiego i ministra obrony narodo-
wej Pana Bogdana Klicha. Fundatorami
pucharów są także marszałek woje-
wództwa warmińsko-mazurskiego Pan
Jacek Protas, burmistrz Węgorzewa Pan
Krzysztof Piwowarczyk i starosta węgo-
rzewski Pani Halina Faj. Przewodnictwo
Komitetu Honorowego objął sekretarz
stanu w Ministerstwie Obrony
Narodowej Pan Czesław Piątas. Komitet
Organizacyjny pracuje pod kierownic-
twem dowódcy 1 MBA Pana
płk. Stanisława Słapczyńskiego.
Próbą generalną przed zawodami będą
XIII Oficerskie Regaty Jachtów
Kabinowych o Puchar MON
– Mistrzostwa Polski w Żeglarstwie
w Klasie Skippi 650. W dniach
5–7 września br., także na Jeziorze
Święcajty, 30 załóg będzie walczyło
o trofea ufundowane przez ministra
obrony narodowej.
Impreza została zorganizowana dzięki
dotacji finansowej MON oraz sponsoro-
wi głównemu – PZU ŻYCIE. Patroni me-
dialni to: Telewizja Polska o. Olsztyn,
Radio Olsztyn, Gazeta Olsztyńska,
Żagle, Węgorzewski Tydzień, portal
www.wm.pl oraz Redakcja Wojskowa
i „Polska Zbrojna”.
Aleksander IWANIUK
prezes TP 1 MBA
0 603 405 036

nr 34/2008 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA
TA D E U S Z W RÓ B E L

Pogoda stała się nieplanowanym współorganizatorem tegorocznej defilady

z okazji Święta Wojska Polskiego w której uczestniczyło ponad 1200

Zmiana pla
żołnierzy polskich oraz zaproszone pododdziały sił zbrojnych Francji,
Niemiec, Litwy, Słowacji i Ukrainy.

32 Polska Zbrojna nr 34/2008

 ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY
PORADYPO PO| |
SŁUŻBIE | |
SŁUŻBIEHISTORIA
HISTORIAMILITARIA | |
MILITARIAPRASA
anów D eszcze, burze i huraganowe
wiatry, jakie przeszły 15 sierp-
nia nad krajem, spowodowały, że
z powodów bezpieczeństwa odwoła-
no przelot na Warszawą wojsko-
wych samolotów i śmigłowców.
Zgodnie z planem odbyła się część
lądowa defilady. Uczestniczyło
w niej ponad 1200 żołnierzy pol-
skich oraz zaproszone pododdziały
sił zbrojnych Francji, Niemiec, Litwy,
Słowacji i Ukrainy. Alejami
Ujazdowskimi przejechało około
150 pojazdów wojskowych, od qua-
dów po czołgi. Zaprezentowano
m.in. zmodernizowane wyrzutnie ra-
nr 34/2008
PRASAŚWIAT| |
ŚWIATTO TO | |
I OWO
I OWO | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
kietowe WR-40 Langusta, transpor-
tery Rosomak, bezpilotowce i samo-
chody interwencyjne Dzik
Żandarmerii Wojskowej. Poza tym
w defiladzie uczestniczyły grupy re-
konstrukcyjne, konne i piesze,
w mundurach z róznych epok.
Można było zobaczyć, jak wyglądali
żołnierze Księstwa Warszawskiego,
Królestwa Polskiego i wojny z bol-
szewikami. Pojawili się też powstań-
cy styczniowi, formacje armii
II Rzeczypospolitej oraz walczące
na różnych frontach II wojny świato-
wej. Niezwykle barwnie prezentowa-
ła się husaria.
Polska Zbrojna 33
 WOJSKA LĄDOWE
HISTORIA

1999 r. Szef Sztabu Generalne-

go Wojska Polskiego wy-
daje rozkaz do sformowania 2 Batalio-
nu Ratownictwa Inżynieryjnego.

1999 r. Dowódca batalionu mel-

duje gotowość jednostki
do działania zgodnie z przeznaczeniem.

2002 r. Decyzją nr 51 ministra

obrony narodowej wpro-
wadzona zostaje odznaka pamiątkowa
oraz rozpoznawcza batalionu.

2003 r. Decyzją ministra obrony

narodowej batalion
otrzymuje sztandar, wyróżniającą na-
zwę „Brzeski” oraz imię patrona, któ-
rym zostaje wybitny saper gen. bryg.
Mieczysław Dąbkowski. Dzień 11 lute-
go ustanowiono świętem batalionu.

2005 r. Dowódca Wojsk Lądo-

wych wyróżnia batalion

Ratownicy
tytułem honorowym Wzorowy Podod-
dział Wojsk Lądowych oraz przechod-
nim proporcem za wysokie osiągnięcia
w szkoleniu, kształtowaniu morale i dy-
scypliny w roku 2004.

2007 r. Włączenie w struktury

batalionu dwóch kompa-
nii ratownictwa inżynieryjnego (z Gliwic
i Kłodzka). od wszystkiego
BOGUSŁAW POLITOWSKI

Powódź tysiąclecia w 1997 r. wymusiła na władzach państwowych podjęcie wielu

działań, które w przyszłości mają minimalizować skutki klęsk żywiołowych. Jedną
z decyzji było powołanie do życia batalionów ratownictwa inżynieryjnego.

W
yszkolenie i profesjonalizm
w działaniu ważne są w każdej
jednostce wojskowej, w każ-
dym pododdziale. O ile jednak wiedza
i doświadczenie wielu żołnierzy mogą zo-
stać sprawdzone realnie tylko w przypad-
ku wojny, o tyle umiejętności saperów
z 2 Batalionu Ratownictwa Inżynieryjne-
go z Brzegu bywają sprawdzane systema-
tycznie także w warunkach pokoju. Żoł-
nierze batalionu już wielokrotnie nieśli po-
moc ludziom, ratowali im życie.
Ewakuacja ludności z miejscowości Sta-
ry Otok i Stary Górnik w czasie wiosen-
nego wzrostu stanu wód Odry na przeło-
mie marca i kwietnia 2006 r., współudział
ze strażą pożarną w usuwaniu zatoru
rzecznego zagrażającego filarowi mostu
kolejowego w Lewinie Brzeskim
w kwietniu tego samego roku czy gasze-
nie pożarów powstałych w wyniku wy-
palania traw w kwietniu i wrześniu 2006 r.
to tylko niektóre z akcji mających na ce-
lu realne ratowanie ludzi i mienia. Jeśli
dodać do tego współudział w usuwaniu
skutków katastrofy budowlanej przy uli-
cy Oławskiej w Brzegu w kwietniu 2002 r.,
współudział z państwową strażą pożarną
i policją w poszukiwaniu ciał zaginio-
nych osób (topielców) w styczniu, lutym
i sierpniu 2004 r., to widać, że saperzy-
ratownicy muszą być wszechstronnie
wyszkoleni.
Zadania
Początkowo zadaniem batalionu było re-
agowanie jedynie w sytuacjach wystąpie-
nia powodzi. Obecnie jednostka jest goto-
wa do prowadzenia akcji ratowniczych na
rzecz wojska i cywilów w rejonach zato-
pień powodziowych, ewakuacji z zalanych
terenów ludzi, mienia oraz zwierząt ho-
dowlanych. W jej gestii jest też dostarcza-
nie powodzianom żywności, wody pitnej,
leków oraz paszy dla zwierząt.
Ponadto ratownicy z Brzegu przygoto-
wani są do prowadzenia prac inżynieryj-
nych związanych z odtwarzaniem spraw-
ności obiektów infrastruktury komunika-
cyjnej w rejonach dotkniętych żywiołem,
usuwania zawałów i osuwisk gruntów na
liniach komunikacyjnych, doraźnej napra-
wy zniszczonych dróg, usuwania prze-
szkód powodujących piętrzenie się wód
oraz blokujących szlaki komunikacyjne.
W razie potrzeby mogą zbudować tymcza-
sowy most przez wąską przeszkodę wod-
ną, a także prowadzić prace inżynieryjne
związane z doraźną naprawą i wzmocnie-
niem wałów przeciwpowodziowych.
Działania ratownicze bądź inżynieryjne
podczas sytuacji kryzysowych żołnierze
tej jednostki mogą prowadzić samodziel-
nie lub we współpracy z siłami układu po-
zamilitarnego, czyli Państwową Strażą Po-
żarną, Wodnym Ochotniczym Pogoto-
wiem Ratunkowym, Policją i innymi. Do
pilnej interwencji kryzysowej muszą być
gotowi o każdej porze dnia i nocy. Podczas
zimowych roztopów i spływu kry stan cią-
głej gotowości jest u nich czymś natural-
nym. Przydaje się też umiejętność likwi-
dacji zatorów w bardzo trudnych warun-
kach zarówno z brzegu rzeki, z wody, jak
i z powietrza. W maju tego roku do struk-

34 Polska Zbrojna nr 34/2008

 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA
BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)
tury batalionu weszła 1 Kompania Ratow-
nictwa Inżynieryjnego z 6 Brygady De-
santowo-Szturmowej. Obecnie trwa włą-
czanie w jego skład 2 Kompanii Ratowni-
ctwa Inżynieryjnego z 22 Batalionu Pie-
choty Górskiej. Dzięki temu możliwości
reagowania jednostki podczas akcji ratow-
niczych oraz usuwania skutków klęsk ży-
wiołowych i awarii technicznych znacznie
się zwiększyły.
Teren
To ważne, ponieważ rejon odpowiedzial-
ności 2 bratinż obejmuje w całości woje-
wództwo opolskie, w którego skład wcho-
dzi 11 powiatów, jedno miasto na prawach
powiatu i 71 gmin, województwo śląskie
składające się z 17 powiatów, 19 miast na
prawach powiatu i 166 gmin oraz najbar-
dziej oddalony od miejsca stacjonowania
batalionu rejon południowo-zachodniej czę-
ści województwa małopolskiego. To prawie
25,5 tys. km kw., co stanowi ok. 8 proc. cał-
kowitej powierzchni Polski, zamieszkałych
przez blisko 14 proc. ludności naszego kra-
ju. Teren tych województw od lat zagrożo-
ny jest powodziami. Corocznie w okresie
wiosenno-letnim w dorzeczu i wzdłuż
głównego nurtu Odry występują lokalne
podtopienia lub mniejsze powodzie.
nr 34/2008
EKSPERT
ppłk Adam
Przygoda,
dowódca batalionu
– Obecnie batalion, oprócz codziennej
działalności służbowej i szkoleniowej,
realizuje bardzo ważne przedsięwzięcie,
jakim jest przyjęcie i zmiana miejsca
dyslokacji z Gliwic do garnizonu Brzeg
dwóch kompanii ratownictwa inżynieryj-
nego. Wiąże się to z transportem dużej
ilości sprzętu oraz wyposażenia i rozlo-
kowaniem go w nowych warunkach. To
także przejście do nowego miejsca wie-
lu żołnierzy zawodowych, którym trzeba
zapewnić godziwe warunki zakwatero-
wania i służby. – Ponadto bardzo waż-
nym zadaniem, w dobie obecnych prze-
mian w siłach zbrojnych, jest pozyskanie
jak największej liczby żołnierzy zasadni-
czej służby wojskowej spełniających wy-
magania do służby nadterminowej. To
oni w przyszłości, dobrze wyszkoleni, bę-
dą mogli przejść na stanowiska szerego-
wych zawodowych. Obecnie żołnierze za-
wodowi stanowią ok. 48 proc. obsady
etatowej batalionu, a żołnierze służby
nadterminowej blisko 10 proc.
Sprzęt i ludzie
Udział pododdziałów batalionu we
wspólnych z państwową strażą pożarną
ćwiczeniach pożarniczych „LAS ’05”
na terenach nadleśnictwa Nowy Świat
w maju 2005 r. czy wspólne z PSP ćwi-
czenia pożarnicze w ramach międzyna-
rodowej współpracy na terenie lasów
nadleśnictwa Kurznie rok później były
jednymi z większych przedsięwzięć
szkoleniowych, w jakich saperzy brali
udział.
Sprzęt, jakim posługują się wojskowi ra-
townicy, to sprawdzone w wielu akcjach
pływające transportery samobieżne (PTS),
łodzie saperskie (ŁS) z silnikami zaburto-
wymi oraz typowe maszyny inżynieryjne
do prac ziemnych, jak np. koparki czy spy-
charkoładowarki. Do transportu tych urzą-
dzeń wykorzystywane są zestawy nisko-
podwoziowe.
Na uwagę zasługuje również wywodzą-
cy się z jednostki patrol rozminowania,
który praktycznie codziennie wyjeżdża do
zgłoszeń o niewybuchach i niebezpiecz-
nych przedmiotach znalezionych na tere-
nie województwa opolskiego oraz powia-
tów oławskiego i strzelińskiego.  Pamięci Narodowej z Poznania.
Napisz do autora:
bogusław.politowski@redakcjawojskowa.pl
FLESZ
ŚWIĘTOSZÓW. Żołnierze
10 Brygady Kawalerii Pancernej
8 i 9 sierpnia obchodzili doroczne
święto jednostki. Uroczystość za-
szczycili swą obecnością m.in. do-
wódca 11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej gen. dyw.
Paweł Lamla oraz reprezentujący
dowódcę 1 Dywizji Pancernej
z Niemiec gen. Volker Barth.
Podczas obchodów odsłonięto tabli-
ce pamiątkowe poświęcone żołnie-
rzom brygady poległym w trakcie
pełnienia misji pokojowej
w Afganistanie. Aktu odsłonięcia
tablic śp. por. Łukasza Kurowskiego
i śp. kpr. Huberta Kowalewskiego
dokonały rodziny poległych żołnie-
rzy. Na sobotniej zbiórce brygady
pełniący obowiązki dowódcy jed-
nostki płk Jan Rydz uroczyście prze-
kazał nowemu dowódcy 10 BKPanc
płk. Andrzejowi Reudowiczowi
sztandar brygady.
TORUŃ. 8 sierpnia na
pl. Zwycięstwa pod pomnikiem Arty-
lerii Polskiej 66 absolwentów Szko-
ły Podoficerskiej Wojsk Lądowych
zostało mianowanych na pierwszy
stopień podoficerski – kaprala. Ak-
tu mianowania, w imieniu dyrektora
departamentu kadr MON, dokonał
przedstawiciel Wojsk Lądowych
gen. bryg. Henryk Skarżyński. Pry-
musem szkoły został kpr. Jacek
Wilczewski.
WARSZAWA. Dzięki uprzejmo-
ści kierownika oraz pracowników
Klubu Wojsk Lądowych, a także do-
wódcy i szefa sztabu 3 Batalionu
Zabezpieczenia Dowództwa Wojsk
Lądowych wyróżniającym się artyle-
rzystom z 5 Lubuskiego Pułku
Artylerii zorganizowano wycieczkę
do Warszawy. Zwiedzili Muzeum
Wojsk Lądowych na Warszawskiej
Cytadeli, a także Muzeum Powstania
Warszawskiego. Żołnierze wysłuchali
również wykładu nt. genezy i prze-
biegu powstania, który w klubie żoł-
nierskim wygłosił pracownik
Oddziału Regionalnego Instytutu
(PG)
Polska Zbrojna 35
SIŁY POWIETRZNE
Fachowcy
dalekiego zasięgu
Jeszcze kilka lat temu 3 Brygada Radiotechniczna (3 BRt) składała się z sześciu batalionów
i kontrolowała południową część obszaru powietrznego Polski. Obecnie ma tylko cztery bataliony
i jej jednostki od 1 lipca 2008 r. dyslokowane są na obszarze całej Polski.
P
ododdziały brygady pełnią dwudzie-
stoczterogodzinne dyżury bojowe,
zapewniając rozpoznanie radioloka-
cyjne przestrzeni powietrznej nad teryto-
rium RP. Ostatnie lata w 3 Brygadzie upły-
nęły na poważnych zmianach restruktury-
zacyjnych, ale także intensywnej moderni-
zacji oraz wyposażaniu w nowy sprzęt bo-
jowy i uzbrojenie. W ich wyniku zostały
zlikwidowane bataliony i kompanie radio-
techniczne, których dyslokacja nie odpo-
wiadała nowym założeniom operacyjno-
taktycznym oraz potrzebom wojsk radio-
technicznych. Od lipca 2008 r. 3 BRt skła-
da się z dowództwa z siedzibą we Wrocła-
wiu oraz czterech batalionów: 3 Batalionu
Radiotechnicznego w Sandomierzu (do-
wódca: ppłk Arkadiusz Strugała), 8 Ba-
talionu Radiotechnicznego w Lipowcu (do-
wódca: ppłk Sławomir Grobelny), 31 Ba-
talionu Radiotechnicznego we Wrocławiu
36 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI
(dowódca: ppłk Arkadiusz Mordarski)
oraz 34 Batalionu Radiotechnicznego
w Chojnicach (dowódca: ppłk Zbigniew
Perzyna).
Do zadań brygady należą m.in.: rozpo-
znanie radiolokacyjne, kontrola lotów
i przelotów statków powietrznych nad te-
rytorium Polski, zabezpieczenie szkolenia
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
lotniczego oraz działań dyżurnych sił
i środków systemu obrony przeciwlotniczej
kraju, a także misji „Air Policing”.
Po wstąpieniu do NATO i przyjęciu
przez Polskę zadania utworzenia jednoli-
tego systemu dowodzenia i rozpoznania
obrony powietrznej, kompatybilnego ze
Zintegrowanym Systemem Obrony Po-
W yrazem profesjonalizmu i mistrzow-
skiego opanowania sprzętu przez
radiotechników 3 BRt były bardzo dobre
oceny otrzymane przez pododdziały
brygady podczas kontroli „Technical
Evaluation” przeprowadzonej przez
Kwaterę Główną NATO w Europie.
Kontrola ta oceniła również bardzo
wysoko sprzęt bojowy znajdujący się
w wyposażeniu brygady.
Udany sprawdzian
nr 33/2008
 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA

HISTORIA FLESZ
1974 r. 31 maja we
Wrocławiu
z 17 i 19 pułków radiotech-
DĘBLIN. Zgodnie z decyzją
ministra obrony narodowej,
nicznych sformowano mjr dr Zbigniew Wochyński zajmujący
3 Brygadę Radiotechniczną stanowisko adiunkta zespołu pracowni-
(3 BRt) z czterema bataliona- ków naukowo-dydaktycznych Wydziału
mi radiotechnicznymi.
Lotnictwa WSOSP od 1 lipca objął

1981 r.
stanowisko kierownika Zakładu

PIOTR LASKOWSKI (3)

W skład
3 BRt wszedł
36 Batalion Radiotechniczny
z Krakowa.
1997 r. Dołączono ko-
lejne bataliony:
3 brt w Sandomierzu, 7 brt
w Wiewiórczynie oraz 24 brt
we Wrocławiu, natomiast rok
później 5 brt w Zgierzu.
2003 r. Rozformowano
7, 24, oraz
3 i 6 bataliony radiotechnicz-
ne, przeformowano w nową
strukturę organizacyjną 3 i 31
bataliony radiotechniczne oraz
Wychowania Fizycznego dęblińskiej
„Szkoły Orląt”.
LUBNIEWICE. W lipcu odbyła się
Gen.bryg. Michał Sikora, dowódca 3 BRt:
VI edycja Triatlonu Lubniewickiego.
Głównym organizatorem imprezy był
– Zmiany strukturalne, które nastąpiły w połowie Urząd Miasta i Gminy w Lubniewicach.
2008 r., to kolejne wyzwanie zarówno dla mnie,
Miała ona na celu popularyzację tria-
jak i dla dowództwa brygady. Nowe struktury 3 BRt ozna-
tlonu jako aktywnej formy ruchu oraz
czają rozszerzenie strefy rozpoznania radiolokacyjnego
promocję regionu. Do kategorii open
nad całym terytorium RP. Od lipca br. nastąpiło włączenie
do ugrupowania 3 BRt dwóch batalionów radiotechnicz-
zakwalifikowani zostali startujący po
nych z 2 BRt z Bydgoszczy. Ogromnym wyzwaniem jest
też sprawne przeprowadzenie profesjonalizacji podod-
działów brygady.

GRZEGORZ MATYJA
rozformowano Stanowisko
Dowodzenia Brygady. 3 BRt: PROFESJONALIZACJA
2006 r. 3 Brygada
Radiotechniczna
zakończyła funkcjonowanie
N abór do korpusu szeregowych zawodowych podod-
działy 3 BRt prowadzą wśród żołnierzy zasadniczej
służby wojskowej, nadterminowej oraz rezerwistów odby- raz pierwszy w imprezie przedstawi-
w strukturach 3 Korpusu
wających ćwiczenia wojskowe, a także w szkołach i urzę- ciele 61 Brygady – mjr Grzegorz
Obrony Powietrznej i przeszła
w bezpośrednie podporządko- dach pracy, gdzie kolportowane są materiały promujące Matyja oraz chor. Daniel Sacharczyk.
wanie Dowództwu Sił służbę wojskową w wojskach radiotechnicznych. Obecnie Obaj zawodnicy zaprezentowali się
Powietrznych. ukompletowanie w tym korpusie wynosi powyżej wspaniale: chor. Daniel Sacharczyk
50 proc. We wszystkich korpusach osobowych sięga został zwycięzcą, a mjr Grzegorz
2008 r. W skład 3 BRt
wchodzą:
8 brt z Lipowca oraz 34 brt
78 proc., a uzawodowienie ok. 70 proc. – Nowe dowódz-
two brygady zapowiedziało już poprawę tych wskaźników
Matyja zdobył 3. miejsce.

z Chojnic. – mówi oficer prasowy brygady mjr Ryszard Mach.
wietrznej NATO, rozpoczęto w pododdzia-
łach brygady wdrażanie do pracy Narodo-
wego Centrum Wspomagania Operacji Po-
wietrznych (ASOC). Oznaczało to nowe
wymagania w zakresie zbioru, opracowy-
wania i przekazywania informacji o sytu-
acji powietrznej. Jeszcze w 1999 r. wy-
dzielone siły i środki 3 BRt rozpoczęły
pracę w systemie ASOC. Nowy system
tworzą przede wszystkim polskie mobil-
ne trójwspółrzędne stacje radiolokacyjne
NUR-12M i NUR-12. Umożliwiało to
zmniejszenie liczby rozwiniętych posterun-
ków radiotechnicznych i stacji radioloka-
POZNAŃ. Prezydent Poznania
Ryszard Grobelny powołał specjalny
wywania i dystrybucji danych o obiektach zespół roboczy ds. fortyfikacji miej-
powietrznych Dunaj. Unowocześniono skich, w którego skład weszli urzędni-
także środki łączności, wykorzystując cy miasta. Mają oni znaleźć pomysł
technikę cyfrową. na zagospodarowanie poznańskich
Jednym z ważniejszych przedsięwzięć fortyfikacji i opracować plan ich
szkoleniowych, w którym brygada wzię- wykorzystania.
ła udział, były międzynarodowe ćwicze-
nia „NEWFIP 2007”. Wykazały one bar- PRZYLEPA K. ZIELONEJ
dzo dobre przygotowanie zarówno ludzi, GÓRY. Uczniowie klas o profilu woj-
jak i sprzętu do realizacji zadań bojowych skowym Zespołu Szkół Technicznych
w warunkach symulowanych zakłóceń ra- w Skwierzynie byli uczestnikami obo-
dioelektronicznych. Kolejnym sprawdzia- zu spadochronowego. Obóz odbył się
nem umiejętności żołnierzy 3 BRt będą dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa
organizowane we wrześniu ćwiczenia
MIROSŁAW PIETRZYKOWSKI

cyjnych. W ramach programu moderniza- „Anakonda 2008”.

cji wojsk radiotechnicznych wprowadzono
system identyfikacji swój–obcy (IFF)
zgodny z wymogami NATO.
Od 2007 r. w skład ugrupowania 3 BRt
włączane są najnowsze posterunki radio-
lokacyjne dalekiego zasięgu typu BACK-
BONE. Obecnie pododdziały brygady
dysponują trzema takimi posterunkami,
a dalsze trzy planowane są do rozwinię-
cia w najbliższym czasie. Rozwijany jest
również najnowszy polski system opraco-
– Obecnie przed pododdziałami 3 BRt
stoją nowe wyzwania. Są nimi m.in. mo-
dernizacja sprzętu i płynne przejście z za-
sadniczej służby wojskowej do zawodo-
wej. Biorąc pod uwagę dotychczasowe
osiągnięcia oraz zaangażowanie w służ-
bę, żołnierze brygady na pewno im spro- Obrony Narodowej oraz wielkiej pomo-
stają – mówi jej dowódca gen.bryg. Mi- cy 61 Skwierzyńskiej Brygady
chał Sikora.  Rakietowej Obrony Powietrznej.
Napisz do autora: Oprac. PG
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 34/2008 Polska Zbrojna 37

 MARYNARKA WOJENNA
HISTORIA
1965 r. Po rozwiązaniu
Bazy MW
w Świnoujściu i podległych jej
jednostek powstaje 8 Flotylla
Obrony Wybrzeża.

1991 r. Utworzono dywi-

zjon kutrów ZOP
z miejscem stacjonowania
w Kołobrzegu, w którego skła-
dzie znalazły się okręty rozfor-
mowanej Morskiej Brygady
Okrętów Pogranicza.
Odtworzono także kołobrzeską
Komendę Portu Wojennego
pełniącą funkcję jedynej bazy
morskiej na środkowym wy-
brzeżu, przystosowanej do za-
opatrywania jednostek MW.

1991 r. Rozwiązano
największą
jednostkę ówczesnej MW
i 8 FOW – 2 Brygadę Okrętów
Desantowych.

1994 r. 8 FOW przyjęła

imię współtwór-
cy polskiej floty wiceadmirała
TOMASZ GOS

Marynarze z 8 Flotylli Obrony Wybrzeża specjalizują się w obronie

Kazimierza Porębskiego. przeciwminowej. Biorą udział w ćwiczeniach NATO i misjach na całym
świecie. Jednak najważniejsza jednostka tej flotylli jest obecnie
1999 r. W uznaniu za-
sług flotylla wy-
różniona została Znakiem
w remoncie. ORP „Kontradmirał X. Czernicki”, bo o nim mowa,
Honorowym Sił Zbrojnych RP. będzie gotowy do pełnienia służby za dwa lata.

Przeciwminerzy
8
Flotylla Obrony Wybrzeża przezna-
czona jest do szeroko rozumianej
obrony przeciwminowej, w tym sta-
wiania obronnych zagród minowych, a tak-
że transportu drogą morską sił oraz sprzę-
tu. Okręty 8 FOW stacjonują w dwóch por-
tach wojennych: w Świnoujściu i Gdyni.
W skład flotylli wchodzą: 2 Dywizjon
Okrętów Transportowo-Minowych (Świ-
noujście), 12 Dywizjon Trałowców (Świ-
noujście), 13 Dywizjon Trałowców (Gdy-
nia). Siły brzegowe flotylli zorganizowane
są w trzy specjalistyczne jednostki: 8 Dy-
wizjon Przeciwlotniczy (Dziwnów), 8 Ba-
talion Saperów (Dziwnów) oraz 30 Kom-
pania Chemiczna (Dziwnów). Logistycz-
nie działania 8 Flotylli Obrony Wybrzeża
zabezpiecza Komenda Portu Wojennego
w Świnoujściu, z Punktem Bazowania
w Kołobrzegu.
Zniszczyć minę
Ze składu 13 Dywizjonu Trałowców co
roku wydzielany jest jeden z niszczycieli
min do Stałego Zespołu Przeciwminowe-
go SNMCM G-1. Zespół tworzy zazwy-
czaj 8–12 okrętów z 8–10 państw NATO.
Realizuje on swoje zadania przez pół roku
na wodach Morza Bałtyckiego i Północ-
nego, przeprowadzając między innymi
operacje poszukiwania i niszczenia min
oraz torped i obiektów niebezpiecznych.
– Zarówno załogi okrętów, jak i ich do-
wódcy, są wysoko oceniani przez do-
wództwo SNMCM G-1 – mówi kontradm.
Jerzy Lenda, dowódca 8 Flotylli Obro-
ny Wybrzeża. – I to zarówno pod wzglę-
dem znajomości procedur i dokumentów
natowskich, jak też praktycznego wyko-
nawstwa zadań.
Okręty 8 FOW, oprócz międzynarodo-
wych ćwiczeń, biorą również udział w mi-
sjach. Na przykład w lipcu 2002 r. ORP
„Kontradmirał X. Czernicki” wypłynął
w rejon Zatoki Perskiej. – Wspólnie z jed-
nostkami kilku innych państw koalicji an-
tyterrorystycznej działał przez 12 miesię-
cy w składzie V Floty Stanów Zjednoczo-
nych – opowiada kmdr ppor. Artur Wa-
siewski, rzecznik prasowy 8 FOW. – Wy-
konywał zadania wsparcia, zabezpieczenia
i ochrony jednostek uderzeniowych oraz
okrętów innych bander uczestniczących
w operacji „Enduring Freedom”.
ORP „Kontradmirał X. Czernicki” jest
obecnie remontowany w Stoczni MW.
– Modernizacja okrętu polega głównie na
przystosowaniu go do pełnienia roli okrętu
(platformy) dowodzenia siłami minowymi
oraz jako okrętu bazy dla załóg niszczycie-
li min, trałowców i płetwonurków-minerów
– wyjaśnia kmdr ppor. Grzegorz Okuljar,
szef sztabu – zastępca dowódcy 2 Dywizjo-
nu Okrętów Transportowo-Minowych, któ-
ry w latach 2001–2004 był dowódcą na
ORP „Kontradmirał X. Czernicki”. – Do-
datkowo zostanie on wyposażony w odpo-
wiednie systemy łączności i wsparcia logi-
stycznego, tak aby w pełni móc zrealizować
zadania w kontekście współpracy z wyżej
wymienionymi siłami – dodaje.
Komandor Okuljar dodaje, że od same-
go początku okręt miał służyć jako platfor-
ma logistyczna i byłoby szkoda (tak jak su-
gerują to niektórzy dziennikarze) zaprze-
stać wykonywania tej funkcji. – Wręcz
przeciwnie, prowadzone obecnie prace mo-
dernizacyjne mają na celu rozszerzenie wa-

38 Polska Zbrojna nr 34/2008

 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA
FLESZ
Żołnierze
FLESZ
ŚWINOUJŚCIE. Współpraca świ-
zasadniczej służby
wojskowej 62% noujskiej 8 Flotylli Obrony Wybrzeża
z władzami województwa zachodnio-
33% Żołnierze
zawodowi
pomorskiego była jednym z tematów
spotkania wojewody zachodniopomor-

5% Żołnierze
nadterminowi

ARTUR WASILEWSKI
Kontradm. Jerzy Lenda, dowódca
8 Flotylli Obrony Wybrzeża:
– Do atutów flotylli należy dobra współpraca z cy-
wilnymi podmiotami, takimi jak administracja samorzą-
dowa czy lokalne stowarzyszenia i organizacje, oraz skiego Marcina Zydorowicza z dowód-
z jednostkami wojskowymi innych rodzajów sił zbrojnych cą flotylli kontradm. Jerzym Lendą.
z terenu województwa zachodniopomorskiego. Kadra W czasie spotkania przedyskutowano
i marynarze z 8 FOW są zaangażowani w to, co robią, do- możliwości użycia sił i środków flotylli
brze wykształceni oraz wyszkoleni. Znają i rozumieją do- w zakresie reagowania kryzysowego.
kumenty oraz procedury sojusznicze, a także narodowe,
ŚWINOUJŚCIE. Wyrazy podzięko-
potrafią to również wykorzystać w pracy.
wania dla orkiestry garnizonowej i jej
kapelmistrza za uświetnienie uroczy-
stości z okazji 63. rocznicy wyzwolenia
Pyrzyc przekazał burmistrz Pyrzyc
Kazimierz Lipiński podczas spotkania
u dowódcy 8 Flotylli Obrony Wybrzeża
MARIAN KLUCZYŃSKI (3) kontradm. Jerzego Lendy.

WARNEMÜNDE. Ponad 300 mil

chlarza zadań wsparcia logistycznego, ja-
kie ta jednostka może wykonywać – mówi
kmdr Okuljar. – Cieszę się, że ORP „Kontr-
admirał X. Czernicki” jest postrzegany ja-
należałoby też poprawić wyposażenie na
stanowiskach pracy w sztabach poszcze-
gólnych jednostek wojskowych. – Poprawić
trzeba także warunki socjalno-bytowe żoł-
morskiej podróży, reprezentowanie
biało-czerwonej bandery w prestiżowym
święcie Hanse Sail 2008 to bilans zada-
nia, jakie wykonał okręt transportowo-
-minowy 8 Flotylli Obrony Wybrzeża.

ko wizytówka 8 FOW. Myślę, że po prze-
bytej modernizacji i wejściu w 2010 r.
w skład sił natowskich okręt będzie mógł
znowu cieszyć się tą opinią – dodaje.
Centrala decyduje
Jak mówi kontradm. Lenda, należy już
myśleć o zmianie okrętów obrony przeciw-
minowej na nowsze, z lepszym uzbrojeniem
i wyposażeniem. – Chodzi tu zwłaszcza
o nową generację środków łączności, radio-
lokacyjnych i hydrolokacyjnych oraz bez-
załogowych zdalnie sterowanych pojazdów
– tłumaczy dowódca 8 FOW. Dodaje, że
JACEK KWIATKOWSKI
nierzy z jednostek brzegowych, załóg tra-
łowców oraz małych jednostek pomocni-
czych – mówi kontradm. Lenda. – Wpro-
wadzenie tych wszystkich zmian jest jed-
nak poza możliwościami dowódcy flotylli
oraz dowódców jednostek. Decyzje tego ty- ORP „Gniezno” z 2 Dywizjonu Okrętów
pu zapadają na szczeblu centralnym. Wiem Transportowo-Minowych od 6 do
także, czego nie należy zmieniać: kreatyw- 12 sierpnia odbył rejs nawigacyjno-szko-
nego myślenia, szerokiego widzenia pro- leniowy z wejściem do portu
blemów oraz zaangażowania kadry flotyl- Warnemünde. Celem rejsu było zapo-
li w codzienną działalność służbową– do- znanie uczestników z warunkami nawi-
daje kontradmirał.  gacyjno-hydrograficznymi Bałtyku
Napisz do autora: Zachodniego oraz z oznakowaniem na-
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl wigacyjnym i przepisami żeglugowymi
w porcie Warnemünde.

O d czterech lat w 8 FOW gimnazjaliści

z Lublina, Torunia, Gniezna, Krakowa,
Poznania – miast, których nazwy noszą
ZATOKA GDAŃSKA. Najczęstsze
sytuacje kryzysowe na Bałtyku przećwi-
czył ORP „Zbyszko”, który wspólnie z cy-
okręty transportowo-minowe – a od dwóch
wilnymi jednostkami służby ratownictwa
lat także ze Świnoujścia, rywalizują o „Złotą
morskiego SAR wziął udział w ćwicze-
Kotwicę” dowódcy Marynarki Wojennej. niach ratowniczych „Zatoka ’08”.
Drużyny startują w pięciu konkurencjach: Ćwiczenia miały na celu doskonalenie
przeciąganie liny, walka na bomie, rzut oraz sprawdzenie koordynacji wszyst-
rzutką na odległość, rzut kołem ratunko- kich służb ratownictwa morskiego dzia-
wym do celu i sztafeta z odbijaczem. łających na polskim wybrzeżu.
Oprac. PG
Złota Kotwica

nr 34/2008 Polska Zbrojna 39

WOJSKO KULTURA
Repertuar Czaszy
HISTORIA to m.in. piosenki: „Historia
pewnego poboru”, „Powołanie”,

1983 r. Gen. bryg. Marian

Zdrzałka wydał rozkaz or-
ganizacyjny o utworzeniu Amatorskiego
„Ten pierwszy skok”, „Czerwony
berecik”, „Ptaki na niebie”, „Ballada
o desancie”, „Pilnujemy Krakowa”,
Zespołu Estradowego przy 6 Pomorskiej
„Życie żołnierza” czy „Świat bez łez”.
Dywizji Powietrznodesantowej. Zespół
przyjął nazwę Czasza – od amatorskiego Wszystkie opowiadają
zespołu żołnierskiego w 16 Batalionie o codziennym życiu żołnierza
Powietrznodesantowym. w czerwonym berecie

1986 r. Czasza dostała wyróżnie-

nie na festiwalu w Zielonej
Górze za wykonanie piosenki „Mój pierw-
szy skok”.

1987 r. Zespół zdobył Srebrny

Pierścień na Festiwalu
Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu.

1990 r. Kolejny festiwal piosenki

żołnierskiej zakończył się
dla Czaszy zdobyciem Złotego
i Srebrnego Pierścienia.

1994 r. Podczas Arsenału

Artystycznego w Gdyni
Czasza wywalczyła Brązową Nutę oraz
nagrodę szefa Sztabu Generalnego WP
za wykonanie utworu „Polsko”.

1997 r. Na reaktywowanym
Festiwalu Piosenki
Żołnierskiej w Kołobrzegu zespół zdobył
I miejsce oraz Bursztynową Nutę

2006 r. Czasza nagrała pierwszą

autorską płytę zatytułowa-
ną „Jak ptaki na niebie”.

Rozśpiewana jubilatka
JAC E K S Z U S TA KOW S K I

Od 25 lat wokaliści w czerwonych beretach są wizytówką wojskowego Krakowa.

W tym roku zespół Czasza obchodzi swój jubileusz.
Od początku istnienia zespół stara się
wypełnić misję, która przyświecała pomy-
słodawcy jego powstania. Kpt. Jerzy Cera,
przekonując przełożonych do utworzenia
grupy wokalno-instrumentalnej, wierzył,
że będzie ona wizytówką krakowskiego
desantu. Dziś trudno nie przyznać mu
racji. Obecnemu kierownikowi zespołu
sierż. Marianowi Dulewiczowi marzy się
nawet coś więcej niż tylko dobra promocja
6 Brygady. – Dzisiaj pracujemy nad tym,
żeby Czasza była postrzegana nie tylko ja-
ko zespół 6 Brygady, ale też jako grupa re-
prezentująca znacznie większe środowisko,
co najmniej całe Wojska Lądowe – snuje
plany na przyszłość sierż. Dulewicz.
Wizytówka brygady
W 1981 r. Czasza, jeszcze jako amator-
ski zespół żołnierski, zdobyła wyróżnienie
na przeglądzie zespołów Warszawskiego
Okręgu Wojskowego. Rok później, kiedy
trzeba było wysłać muzyków na ćwiczenia
Układu Warszawskiego „Tarcza”, przypo-
mnieli sobie o tym przełożeni dowódcy
6 Dywizji. Ówczesny jej dowódca gen.
bryg. Marian Zdrzałka zdawał sobie spra-
wę, że zespół „czerwonych beretów” nie
był jeszcze przygotowany do reprezenta-
cyjnych występów. W rezultacie do Bułga-
rii jako Czasza pojechały… Niebieskie Be-
rety – amatorski zespół 7 Dywizji Obrony
Wybrzeża. Koledzy z nad morza na czas
występów, wbrew oryginalnej nazwie swo-
jego zespołu, założyli czerwone berety.
Ich występy spotkały się z entuzjastycz-
nym przyjęciem przez żołnierzy z kilku ar-
mii. Sukces „przefarbowanej” Czaszy prze-
konał dowództwo 6 Dywizji, że warto in-
westować w zespół wokalno-instrumental-
ny. W ślad za tym stworzono mu warunki,
jakie miały Niebieskie Berety w 7 Dywizji.
1 lutego 1983 r. gen. Zdrzałka wydał roz-
kaz organizacyjny o utworzeniu plutonu
muzycznego w 16 Batalionie Powietrzno-
desantowym. Do formalnie powołanego ze-
społu trafiali już żołnierze z odpowiednim
przygotowaniem muzycznym, a opiekuno-
wie Czaszy zaczęli coraz więcej czasu po-
święcać na organizowanie podopiecznym
szkoleń wokalnych i choreograficznych.
Nowy dowódca 6 Dywizji płk January Ko-
mański w grudniu 1993 r. wydał rozkaz
o przeorganizowaniu Czaszy w samodziel-
ny pluton gospodarczy. Nowy pododdział
zyskał kilka niezbędnych pomieszczeń
i specjalną salę do prób. Stworzenie odpo-
wiednich warunków do artystycznego roz-
woju zaowocowało sukcesami na przeglą-
dach amatorskiej twórczości żołnierskiej
i na festiwalach. Uczeń zaczął przerastać
mistrza – Czasza coraz częściej zostawiała
Niebieskie Berety w pokonanym polu.

40 Polska Zbrojna nr 34/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || | | || || |

Powołanie
„To nieważne jest, jaki beret kolor ma.
Żołnierz polski już od lat pod błękitną
flagą trwa.
Powołano nas do tego, by wysuszyć
Wasze łzy.
Powołano nas do tego, by wróciły dobre sny.
Będziemy strzec pokoju, by usłyszeć ptaków
t rategia Arm
śpiew. S ia
Będziemy strzec pokoju, by nie wrócił ślepy

ć
gniew...”

Obronnoś

Tec
Fragment utworu pt. „Powołanie” (słowa:

hn
Marian Dulewicz, muzyka: Tomasz Korpanty)

ik a B
ka

zp e
y
t iec
zeń ak
JACEK SZUSTAKOWSKI (2)

stwo T

Obecny dowódca 6 BDSz gen. bryg. Je-
rzy Wójcik, podobnie jak jego poprzedni-
cy, docenia wkład Czaszy w promowanie
„czerwonych beretów”. – Bardzo się cie-
szę, że w brygadzie jest tak znakomity ze-
spół wokalno-instrumentalny – mówi ge-
nerał. – Czasza jest dobrze znana miesz-
kańcom Krakowa i Małopolski. Od wie-
lu lat bierze udział w imprezach charyta-
tywnych organizowanych przez fundacje,
władze samorządowe, szkoły, parafie
i krakowskie Bractwo Kurkowe. Zespół
przynosi brygadzie zasłużony rozgłos i do-
brze służy sprawie promocji wojska w spo-
łeczeństwie.
W 2005 i 2006 r. Czasza gościła w Mię-
dzynarodowej Bazie Sił Zadaniowych
Północ EUFOR w Tuzli w Bośni i Herce-
gowinie. Pierwszy raz przyjechała uatrak-
cyjnić żołnierzom wolny czas na zapro-
szenie dowódcy Polskiego Kontyngentu
Wojskowego ppłk. Adama Stępnia i am-
basadora RP w Sarajewie gen. broni rez.
Andrzeja Tyszkiewicza. Zespół występo-
wał przed świętami Bożego Narodzenia
w Tuzli i Sarajewie. W tym drugim mie-
ście Czasza wzruszyła do łez miejscową
Polonię. Rok później, wraz z zespołem
Quatro z Klubu Garnizonowego w Rze-
szowie, uświetniła w Tuzli i Sarajewie im-
prezy organizowane z okazji Narodowe-
BELLONA
go Święta Niepodległości.
Sny o etacie
Pierwszy skład Czaszy tworzyło 20 żoł-
nierzy i cztery wokalistki. Jednakże re-
strukturyzacja 6 BDSz spowodowała, że
zespół został znacznie okrojony. Na szczę-
ście, dzięki procesowi profesjonalizacji ar-
mii, muzycy mają dziś szansę na dłuższą
przygodę z Czaszą. Obecnie trzon zespołu
tworzy trzech szeregowych zawodowych,
z których najstarszy – Mariusz Zgłobicki
– śpiewa w 6 BDSz od 2002 r. – Nie spo-
dziewałem się, że zostanę na dłużej w Cza-
szy – twierdzi st. szer. Zgłobicki. – Nie pla-
nowałem zostać w wojsku, ale namówili
mnie do tego koledzy – dodaje. Dla st. szer.
Krzysztofa Filipa granie i śpiewanie w Cza-
szy stało się sposobem na życie. – Chłopa-
ki namówili mnie, żebym został po zasad-
niczej służbie wojskowej w zespole i… tak
Spojrzenie
zleciały cztery lata – mówi basista-wokali-
sta. – Na razie tego nie żałuję. A czego ży-
Specjalistów,
czyłbym sobie z okazji jubileuszu? Etatu Pogląd
basisty… – Naszym marzeniem jest, aby
Czasza stała się etatowym zespołem bryga- Praktyków
dy – dodaje sierż. Dulewicz.
Napisz do autora:
jacek.szustakowski@redakcjawojskowa.pl

nr 34/2008 Polska Zbrojna 41

AAAAAAA
PO SŁUŻBIE
AAAAAAAA
K S I Ą Ż K A

MAGDA KOWALSKA -SENDEK

Polski kryminał
cy, politycy z pierwszych stron gazet, skompro-
mitowani komuniści i żydowska dziennikarka
z Nowego Jorku. We wspomnieniach
Bukowskiego, zarysowujących początki jego
znajomości z zamordowaną Dorotą, znajdzie-
my również sugestywnie odmalowane obrazki
z okresu, gdy w Polsce upadał komunizm,
a dziennikarze z dnia na dzień zaczęli się sty-
kać z zupełnie nową rzeczywistością, w której
nie wszyscy z nich potrafili się odnaleźć.

Powstań
Powieść napisana jest bardzo sprawnie, po-

BARTOSZ NOWOŻYCKI
stacie są wyraziste i wielowymiarowe, akcja to- ANNA MALINOWSKA

G łówny bohater powieści Marka

Harnego Adam Bukowski (tytułowy pi-
smak) pracuje jako dziennikarz w jednej
czy się szybko i potrafi wciągnąć, ale niestety
dobre wrażenie psuje finał książki. Owszem,
jest bardzo niejednoznaczny, lecz w sposób,
z krakowskich gazet. Z pierwszej ręki relacjo- który pozostawia czytelnikowi duży niedosyt.
nuje dole i niedole dziennikarskiego życia, nie Problem w tym, że całość jest pisana bardzo
stroniąc od humoru i kpiny z jasnych i ciem- realistyczną manierą, zaś końcówka jest czy-
nych stron życia przedstawicieli tej profesji. sto literacka, papierowa, jakby autor nie bar- Dokumenty 4 Kompanii
Bukowski dowiaduje się o śmierci Doroty, swej dzo wiedział, jak połączyć ze sobą wszystkie
dawnej kochanki, będącej znaną dziennikarką rozpoczęte wątki oraz osoby i wpadł na po-
VIII Zgrupowania
śledczą, w chwili, gdy jego kariera zaczyna na- mysł, by zdystansować się do swojego tekstu, AK „Krybar” trafiły
bierać rozpędu. Ponieważ śledztwo trwa zbyt pisząc wprost: „to tylko powieść”. Przez to gubi do Archiwum Akt Nowych
długo, Bukowski postanawia rozwiązać tajem- się trochę wiarygodność, a swoista magia od-
nicę śmierci przyjaciółki na własną rękę. krywania tajemnicy śledztwa znika jak kamfo- w Warszawie. Zbiór został
„Pismak” Harnego jest ponoć powieścią kry- ra. Powieść warto jednak przeczytać ze wzglę- przekazany bezpłatnie
minalną i rzeczywiście, jest tu trup, jest śledz- du na barwne i niepozbawione ironii przygody
two, jest zagadka. Ale to, co najlepsze w tej po- głównego bohatera, dziennikarza, który próbu-
przez rodzinę dowódcy
wieści, to bynajmniej nie próby wyjaśnienia ta- je odnaleźć swe miejsce we współczesnym kompanii – kpt. Mariana
jemnicy morderstwa, lecz żywo i z pasją nakre- świecie. Malinowskiego ps. „Pobóg”.
ślony obraz środowiska dziennikarskiego.
W tle pojawiają się urokliwe scenerie Marek Harny, „Pismak”,
Krakowa, ale także mafia, sprzedajni urzędni- Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 2006 o upadku Powstania Warszaw-
K S I Ą Ż K A skiego zebrało się małe grono
przyjaciół z 4 Kompanii VIII
TAJEMNICA INACZEJ Zgrupowania na Powiślu, roz-
mawialiśmy w pierwszym rzę-
dzić akcję z punktu widzenia Czytelnicy lubiący tradycyjnie dzie o zabezpieczeniu, no i oczywiście od-
mordercy, poznajemy moty- zaskakujące zakończenia też powiednim przechowaniu wszystkich do-
wy, które pchnęły go do powinni być usatysfakcjono- kumentów z okresu całej konspiracji i po-
zbrodni, nieprawdopodobne wani. Poza frapującą treścią wstania. Wyniesienie tego cennego mate-
czasem zbiegi okoliczności, mamy bowiem w „Oku Ewy” riału historycznego przez ludzi, którym
które stały się kolejnym im- nieoczekiwany finał, który okupanci zezwolili wyjść ze zburzonej sto-
pulsem, kolejną drobną ce- wprowadza niejednoznacz- licy, było ryzykowne, liczyć tylko na los
giełką stanowiącą o zamia- ność do tradycyjnego sche- szczęścia, również ryzykowne. Jedynie za-
nie w mordercę zwykłego matu zbrodni i kary. kopanie, i to bardzo głęboko w ruinach sto-
człowieka mającego swe co- Jeśli ktoś lubi inteligentne, licy, to było chyba jedyne wyjście z sytu-
dzienne problemy, dzieci dobrze napisane kryminały acji – pisał w notatce wyjaśniającej histo-
i dom na utrzymaniu. Bardzo w skandynawskim stylu rię ukrycia Archiwum Krybara kpt. Ma-
dobrze opracowane tło oby- (znanym choćby z twórczo- rian Malinowski, ps. „Pobóg”.
czajowe, realistycznie na- ści Henninga Mankella),
Archiwum
W powieści Karin Fossum szkicowana topografia nie-
„Oko Ewy” tożsamość wielkiego norweskiego mia-
głównego sprawcy morder- steczka, wyraziste postacie
powinien sięgnąć po po-
wieść norweskiej pisarki
Karin Fossum. (mks)
Archiwum 4 Kompanii VIII Zgrupowa-
nia „Krybar” to ponad 200 dokumentów,
stwa poznajemy bardzo bohaterów oraz wartka i nie- które powstały od 1 sierpnia do 29 wrze-
szybko. Ale najlepsze nastę- banalna akcja stanowią Karin Fossum, „Oko Ewy”, śnia 1944 r. Są one niezwykle cenne dla
puje potem: zaczynamy śle- o atutach tej powieści. wyd. Książnica, 2006 naukowców zajmujących się historią po-
wstania warszawskiego, a w szczególności

42 Polska Zbrojna nr 34/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
ńcy „Poboga”
walk na terenie Powiśla i okolic Hotelu Bri-
stol, Uniwersytetu Warszawskiego, ulic So-
lec, Tamka, Cicha, Czerwonego Krzyża,
Topiel, Dobra. Wśród nich są m.in.: rapor-
ty broni, raporty OdB, rozkazy, meldunki
sytuacyjne, rozkazy organizacyjne Grupy
„Krybar” oraz III i VIII Zgrupowania, wy-
kazy poborów oficerów i szeregowych
oraz listy imienne żołnierzy 4 Kompanii
– wylicza Mariusz Olczak z Archiwum
Akt Nowych. – Dokumenty te są niezwy-
kle cenne dla naszej instytucji, bowiem
niemal godzina po godzinie pozwalają od-
tworzyć szlak bojowy, jaki w Powstaniu
Warszawskim przeszła 4 Kompania VIII
Zgrupowania „Krybar” Armii Krajowej
– podkreśla.
4 Kompania
Zabrałem się do dokładnego przeglądu
wszystkich, którzy od początku konspira-
cji byli związani przysięgą z moją grupą.
Było ich około 480. Wszyscy byli zdolni
do walki z bronią. Wtedy zacząłem zasta-
nawiać się, skąd dla tych bojowych ludzi
znaleźć broń i amunicję. Magazyny obszer-
ne, ale prawie puste. Pistolety maszynowe
w bardzo małej ilości, ręczne i trochę amu-
nicji. Granatów mała ilość (…). Zdecydo-
wałem się więc zostawić u siebie, w chwi-
li ogłoszenia godziny „W” – Walka, wszyst-
kich oficerów, podoficerów, podchorążych,
zupełnie młode roczniki chłopców, sanita-
riuszki i łączniczki – wszystkim pozosta-
łym, jeśli oczywiście czas zezwoli, podzię-
kować za służbę, zwolnić od przysięgi
i szczególnie daleko mieszkających zwol-
nić do domów. Tam przecież mogą rów-
nież zasilić miejscowe oddziały AK. (…)
Obliczając to wszystko, pozostanie mi li-
czebnie dość duża kompania piechoty. (...)
nr 34/2008
|| | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO
Po likwidacji Grupy Operacyjnej WP
„Edward” i częściowej reorganizacji Śród-
mieścia, pełna właściwa nazwa nasza
brzmiała: 28 Dywizja Piechoty AK,
36 Pułk Piechoty, 3 Obwód Warszawa-
Śródmieście, 1 Rejon, VIII Zgrupowanie,
4 kompania. (...) Zgrupowanie przydzieli-
ło numery plutonów: 104 dla dowódców
kompanii i sztabu Zgrupowania, oraz 1117,
1141 i 1142. Opaska biało-czerwona bę-
dzie noszona na prawej ręce powyżej łok-
cia. Opaski te mają być uroczyście wręcza-
ne w dniu rozpoczęcia powstania na dwie
godziny przed godziną „W”.
Godzina „W”
Ostateczny kierunek mojego uderzenia
wiódł przez ogródki działkowe między
Bednarską i Karową na gmach Urzędu Ra-
dy Ministrów, Karową przez ślimak na Ho-
tel Bristol, a lewym moim skrzydłem czę-
ściowo atakować również Uniwersytet. Po-
zostałe trzy kompanie miały za zadanie od
Tamki przez Dynasy, Sewerynów, Koper-
nika i Krakowskie Przedmieście zaatako-
wać Uniwersytet oraz Komendę Policji.
Punktualnie o godz. 12.00 wszyscy do-
wódcy kompanii i oddziałów pomocni-
czych Zgrupowania na miejscu. Brak jest
jedynie kpt. „Krybara” – bierze udział
w odprawie wyższego szczebla. Oczywi-
ście są komentarze, że przyjdzie już z wy-
znaczonym terminem. Zawsze był pierw-
szy w lokalu – dziś ostatni. Godz. 12.45
wpada zdyszany. Po minie swojego dowód-
cy widzimy, że podana została godzina
„W”, że Nadszedł Oczekiwany Dzień. Bez
komendy wszyscy wstajemy z zajmowa-
nych miejsc i słuchamy z przejęciem roz-
kazu Komendanta Głównego Armii Kra-
jowej gen. dyw. Bora-Komorowskiego 
|| || |
Marian Malinowski
ps. „Pobóg” (1900–1977)
Z wiązał się z ruchem niepodległo-
ściowym już w 1913 r. – najpierw
jako członek Polskiej Organizacji
Skautowej, a następnie POW – aby w li-
stopadzie 1918 r. wziąć czynny udział
w rozbrajaniu Niemców w Łodzi. Po
zgłoszeniu się do wojska na ochotnika
otrzymał przydział do 1 Batalionu
Harcerskiego WP, a następnie do pluto-
nu osłony naczelnego wodza Józefa
Piłsudskiego w Belwederze i na wyjaz-
dach. Był też instruktorem tworzącej
się kompanii osłony naczelnego wodza.
Na własną prośbę został przydzielony
na front do 5 Pułku Piechoty Legionów,
z którym przeszedł szlak Wilno–
–Dzwińsk–Kijów–Warszawa, aż do koń-
ca wojny polsko-rosyjskiej w 1920 r.
W latach 1921–1939 był m.in. preze-
sem klubu sportowego RTS Widzew
Łódź i komendantem Obwodu Związku
Strzeleckiego w Łodzi. W 1939 r. rekla-
mowany z czynnej służby wojskowej
przez przemysł wojenny. Po wejściu
Niemców do Łodzi poszukiwany przez
gestapo za działalność antyhitlerow-
ską, szczególnie w ostatnim miejscu
pracy. W lutym 1940 r., jako Tadeusz
Wolski, przedostał się do Warszawy,
gdzie kontynuował rozpoczętą w Łodzi
działalność konspiracyjną, służąc
m.in. w ZWZ-AK i Grupie Operacyjnej
WP „Edward”.
W lipcu 1944 r. został mianowany na
stopień kapitana i z tym stopniem
objął dowództwo 4 Kompanii VIII
Zgrupowania AK „Krybar” na Powiślu.
Po kapitulacji powstania trafił do obozu
Bergen-Belsen, a następnie Gross Born.
Po zakończeniu wojny jako żołnierz AK
mógł podjąć pracę jedynie w przemyśle
włókienniczym i kolejowym, nadal jed-
nak pracował społecznie w RTS Widzew
Łódź (od 1957 r. jako prezes honorowy).
Odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti
Militari i trzykrotnie Krzyżem
Walecznych. Jego żona Eufemia
Malinowska (Pilichowska) ps. „Myszka”
była łączniczką VIII Zgrupowania
„Krybar” i oficerem łącznikowym
w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.
Polska Zbrojna 43
HISTORIA XX WIEK
ŻOŁNIERZE Zgrupowania AK „Krybar”
o wyznaczeniu godziny Walki z odwiecz-
nym wrogiem w dniu 1 sierpnia 1944 ro-
ku o godz. 17ej.
VIII Zgr. 1 Rej. 3 Obw.
M.p. 1 VIII 44, godz. 14.30
Do Dowódcy VIII Zgrupowania
„Po otrzymaniu na odprawie godz. »W«
zaalarmowałem dowódców komp. według
poprzednio ustalonego planu alarmowego
(…). Wszystkie obiekty zostały o godz. 14
opróżnione przez personel – pozostali je-
dynie ci, którzy byli związani z moją gru-
pą w konspiracji. Ponieważ jeden z moich
małych magazynów broni został poza te-
renem mojego działania – wysłałem tam
dwóch oficerów dla zbadania sytuacji”.
Pobóg
Posterunki o godz. 15.00 przyjmują
pierwszych zgłaszających się powstańców
i kierują ich do pokoi, w których czekają
na nich dowódcy plutonów. O godz. 15.30
wysyłam meldunek o oficjalnym zajęciu
kwater wyczekiwania:
VIII Zgr. 1. Rej. 3 Obw.
M.p. 1 VIII 44, godz. 15:30
Do Dowódcy VIII Zgrupowania
„Melduję, że o godz. 15 zająłem kwate-
rę wyczekiwania. Ludzie schodzą się. Stan
ilościowy oddziału nadeślę”.
Pobóg
Już od godz. 14.00 miałem wystawione
ukryte czujki na ul. Dobrej, Browarnej, Fur-
mańskiej, Karowej – na ślimaku. Nie chcia-
łem być zaskoczony w czasie koncentracji.
Rozkaz był wyraźny. – Nie zaczynać za
wszelką cenę akcji zaczepnych przed go-
dziną 17. Tuż po wysłaniu meldunku z go-
dziny 15:30 posterunek mój przy ul. Do-
brej 86 zaalarmował, że zbliża się oddział
niemiecki w sile 10 ludzi idący od budyn-
ków Schichta w kierunku Karowej. Wyda-
łem odpowiednie rozkazy przygotowania
się plutonu ppor. Miotacza do ewentualnej
akcji na mój wyraźny rozkaz – reszta ze-
branych idealnie uciszyła się. Niemcy szli
44 Polska Zbrojna
BARTOSZ NOWOŻYCKI
środkiem ulicy Dobrej. Doszli do rogu Ka-
rowej i za chwilę część ich wysunęła się
kilka metrów na Karową na wysokość bra-
my budynku nr 2. Rozglądali się na wszyst-
kie strony, bo teren był odkryty – najdo-
kładniej przyglądali się naszym budynkom.
Widać było, że nie mogą się zdecydować
na wejście do pierwszego budynku. Nas
kusiło 10 sztuk broni palnej i granaty. Mo-
gliśmy wygrać tę pierwszą potyczkę – ale
rozkaz nas wstrzymywał – rozpoczęliby-
śmy o półtorej godziny za wcześnie. Opa-
nowałem nerwy i mój spokój udzielił się
innym. Za chwilę patrol zaczął się wyco-
fywać w kierunku domu Schichta i znik-
nął nam na zakręcie ul. Dobrej.
1 VIII 44 godz. 17.00
W ostatnich minutach obchodziliśmy
wszystkie punkty wyjściowe do natarcia
i obserwowaliśmy twarze chłopców w tej
nader ważnej chwili dla nas wszystkich. Wi-
dać było skupienie i powagę na młodych
twarzach, widać było zdecydowaną wolę
walki – walki aż do zwycięstwa. (…) Wszy-
scy patrzymy na zegarki, liczymy tylko se-
kundy i wsłuchujemy się, kiedy nastąpi
umówiony ogień miotacza. Jest godzina
punktualnie 17:00. Daję znak wystrzałem
z pistoletu i w tym momencie chłopcy wy-
skakują z wyjść domów na ulicy Furmań-
skiej – skok na drugą stronę i zaszyli się w
zaroślach (…) widać było jak nieprzyjaciel
był przyczajony, czekał tylko na rozpoczę-
cie przez nas akcji. Przytłoczyli nas do zie-
mi i przy każdym skoku naszym wzmagał
się nerwowy ogień n-pla. Nerwowy – bo
jak przy tylu naszych ruchach – nie było na-
wet rannych. Przy takiej przewadze ognia
widać było, że zadania nie wykonam.
150 wystrzelanych do nogi
Oprócz 200 dokumentów AK składających
się na Archiwum Krybara, w dokumen-
tach „Poboga” znajdowały się także wspo-
mnienia, które spisał już po II Wojnie Świa-
towej. Złożone razem z Archiwum Kryba-
ra ukazują po latach prawdziwą historię żoł-
nierzy 4 Kompanii VIII Zgrupowania i wy-
jaśniają tragiczną pomyłkę, jaką popełnił
Adam Borkiewicz w latach 50., opierając
się na jedynych dostępnych w tamtym okre-
sie dokumentach niemieckich (polskie ze
względu na ówczesną rzeczywistość nie
mogły zostać przecież ujawnione). Dopie-
ro w 1989 r. wykorzystano ukrywane przez
prawie pół wieku przez kpt. Malinowskie-
go Archiwum Krybara. Włodzimierz Ro-
słoniec w książce „Grupa »Krybar« Po-
wiśle 1944” napisał: „Nie jest zgodne z rze-
czywistością stwierdzenie zawarte na s. 377
»Powstania Warszawskiego 1944« Adama
Borkiewicza oparte na aktach HG Mitte
Tagesmeldng z 6 IX 1944 r. powtarzane
przez Hansa von Krannhalsa i wielu pol-
skich autorów, iż: »osadzona wśród zabu-
dowań kompania por. Poboga została wy-
strzelana do nogi (152 powstańców) przez
żołnierzy Dirlewangera«. Opisany przypa-
dek nie miał miejsca. W dniach 5 i 6 wrze-
śnia zginęło i zaginęło łącznie ok. 35 żoł-
nierzy i sanitariuszek 4 kompanii. Nie jest
wykluczone, że Niemcy rozstrzelali w tym
rejonie 5 września 152 osoby, ale nie byli
to żołnierze 4 kompanii, a zapewne osoby
cywilne. Znany był w okresie powstania
fakt nazywania przez Niemców wszystkich
Polaków »bandytami« i utożsamiania tego
obraźliwego i nikczemnego określenia
z powstańcami. Stąd w meldunku dwóch
»bohaterskich« żołnierzy niemieckich, dla
uwidocznienia swojej działalności, przyję-
to, iż byli to powstańcy (…)”. Pomimo
upływu prawie 20 lat od publikacji Wło-
dzimierza Rosłońca i ponad 50 od pierw-
szego wydania „Powstania Warszawskie-
go” Adama Borkiewicza, do tej pory wie-
lu autorów opiera się nadal na informacjach
zawartych w pierwszej publikacji. Nawet
na oficjalnej stronie internetowej miasta
Warszawy, w kalendarium powstania, moż-
na pod datą 5 września przeczytać… o 150
wystrzelanych powstańcach „Poboga”.
Dlaczego tak późno?
Zbiór został oficjalnie przekazany do
AAN przez rodzinę kpt. M. Malinowskie-
go 4 marca 2008 r. Dlaczego dopiero te-
raz? – Życzeniem mojego dziadka było,
aby dokumenty te trafiły w odpowiednie
ręce w odpowiednim czasie i były dostęp-
ne dla osób zainteresowanych tematem
walk na Powiślu. Cieszymy się, że dzisiaj
znajdą się one we właściwym miejscu, ja-
kim dla dokumentów AK niewątpliwie jest
AAN – wyjaśnił wnuk „Poboga”, Krzysz-
tof Malinowski. Symboliczny akt darowi-
zny rodzina podpisała w obecności żyją-
cych żołnierzy kapitana. Jego wspomnie-
nia rodzina planuje jeszcze w tym roku wy-
dać w formie książkowej. 
Napisz do autorki:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 34/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO ||
TO II OWO
OWO || ||

Pani
Ewie BŁASIK
Z wielkim smutkiem przyjęliśmy
wiadomość o śmierci J ednym z podstawowych
warunków osiągnięcia
zbawienia stawianych
w tych trudnych chwilach słowa Pana Wiesława przez Jezusa swoim
wsparcia i wyrazy najgłębszego WAWRZYNIEWICZA uczniom, a przez nich
współczucia światu, jest naśladowanie Go.
z powodu śmierci Składamy wyrazy współczucia Przeglądając karty Ewangelii,
i głębokiego żalu dowiadujemy się, że za Jezusem
MATKI chodziły tłumy ludzi. W tych rze-
całej RODZINIE szach widzimy chorych, nieszczę-
przekazują: śliwych, uczonych i niewykształ-
dowództwo, kadra, pracownicy Dyrekcja oraz koleżanki i koledzy conych. Znaleźć tam można prze-
wojska oraz żołnierze zsw z Zakładu Inwestycji Organizacji krój ówczesnego społeczeństwa.
12 Bazy Lotniczej w Mirosławcu. Traktatu Północnoatlantyckiego. W pierwszym odczuciu można
rzec, że chodząc za Chrystusem,
czynili zadość Jego zaleceniu, by
Go naśladować. Nic bardziej
Panu Panu ppłk.
gen. broni pil. Władysławowi ĆWIKOWI złudnego. W naśladowaniu Jezu-
Andrzejowi BŁASIKOWI sa nie chodzi o fizyczną zmianę
wyrazy szczerego żalu miejsca. Nie trzeba być w Ziemi
wyrazy głębokiego współczucia i głębokiego współczucia Świętej, by przemierzać kilometry
z powodu śmierci z powodu śmierci dzielące Nazaret od Betlejem czy
Jerozolimę od jeziora Genezaret.
TEŚCIOWEJ MAMY Chodzić śladami Jezusa Chrystu-
składają: sa nie oznacza fizycznej obecno-
składają: szef, kadra zawodowa ści w jakiejkolwiek świątyni. Je-
dowództwo, kadra, pracownicy i pracownicy wojska śli jeszcze raz przyjrzymy się mo-
wojska oraz żołnierze zsw Wojewódzkiego Sztabu tywacji obecności wokół Chrystu-
12 Bazy Lotniczej w Mirosławcu. Wojskowego w Krakowie. sa, wówczas bez większego wysił-
ku zauważymy, że ludzie tam
obecni dzielą się na dwie katego-
rie: jedni biegali za Jezusem, aby
Panu Panu
uzyskać od Niego receptę na
mjr. Wiesławowi MIGDAŁOWI gen. dyw. Andrzejowi
oraz FAŁKOWSKIEMU osiągnięcie życia wiecznego, dru-
Jego NAJBLIŻSZYM dzy zaś kroczyli Jego śladami,
dyrektorowi Departamentu czyli śledzili, aby znaleźć na Nie-
wyrazy szczerego współczucia Budżetowego MON go haka.
i żalu z powodu śmierci wyrazy głębokiego współczucia Historia lubi się powtarzać. Na-
i szczerego żalu leży więc przypuszczać, że współ-
OJCA z powodu śmierci czesne tłumy fizycznie obecnych
przy Chrystusie dzielą się na
składają: MATKI tych, którzy szukają drogi zba-
szef, żołnierze zawodowi składają wienia, oraz na tych, którzy są
i pracownicy wojska oficerowie i pracownicy przy Chrystusie w nieuczciwych
Delegatury Departamentu Departamentu Budżetowego zamiarach. Z przerażeniem
Kontroli we Wrocławiu. MON. stwierdzam niejednokrotnie, że
ci, którzy chcą przypodobać się
ludziom, a nie Bogu, nie cofają
się nawet przed świętokradztwem.
Wyrazy szczerego współczucia i głębokiego żalu Panom
Na czym zatem polega uczciwe
gen. dyw. Andrzejowi FAŁKOWSKIEMU kroczenie śladami Jezusa?
płk. rez. Januszowi FAŁKOWSKIEMU Przede wszystkim na posiadaniu
podstawowej motywacji, by zdo-
z powodu śmierci być upodobanie u Boga, który
widzi w ukryciu
MAMY i obdarza sprawiedliwych odpłatą
składają: przy zmartwychwstaniu.
szef, kadra i pracownicy
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy. ks. płk Dariusz Kowalski

nr 33/2008 Polska Zbrojna 45

MILITARIA SYSTEMY OBRONNE

Konstruktorzy z WAT
uczynili pierwszy krok ku
budowie polskich
systemów obronnych dla
statków powietrznych
i wozów bojowych.
Dowiedli, że potrafią szybko
wykrywać starty rakiet
przeciwlotniczych
i przeciwpancernych.

Każde ciało o temperaturze większej

od zera bezwzględnego (–273,15 st. C)
wysyła promienie cieplne, czyli fale
elektromagnetyczne o określonym wid-
mie częstotliwości. Słońce promieniu-
je w szerokim zakresie, w tym emitu-
jąc ultrafiolet UV-A (długość fali 320–
–380 nm) i UV-B (długość fali 280–
–320 nm). Atmosfera naszej planety
pochłania znaczną część tej energii
w warstwie ozonowej, dzięki czemu

Widmo
chroni nam oczy, ale i utrudnia obser-
wację gwiazd. Właściwość tę optoelek-
tronicy z Wojskowej Akademii Tech-
nicznej chcą wykorzystać do stworze-
nia zaawansowanych i zautomatyzowa-
nych systemów samoobrony.
Z równania Maksa Plancka wynika, że

jeśli ciało ma wysoką temperaturę, to
emituje promieniowanie o widmie, któ-
rego maksimum w miarę wzrostu tem-
peratury przesuwa się w stronę fal krót-
szych. Im wyższa temperatura ciała, tym
wyższa intensywność emisji, a zakres
spektralny emitowanych fal jest szerszy.
– Po przekroczeniu pewnej temperatu-
ry pojawia się w nim ultrafiolet. Przez
długi czas naukowcy nie interesowali
się ultrafioletem, bo brakowało detek-
torów na tę długość fali. Nie zauważali
więc fal krótszych niż 300 nanometrów,
czyli zakresu nazwanego solar-blind
– wyjaśnia płk dr inż. Marek Zygmunt,
kierownik Zakładu Technologii Optoe-
lektronicznych Instytutu Optoelektroni-
ki WAT. To szczególny obszar promie-
niowania – poniżej tej długości fali
wszystkie sygnały optyczne mają natu-
rę sztuczną. – Dysponując detektorami
głębokiego ultrafioletu i wiedząc o bra-
ku zakłóceń wytwarzanych przez środo-
wisko naturalne (tłumionych przez at-
mosferę), potrafimy wykrywać sztucz-
ne źródła promieniowania o bardzo wy-
sokich temperaturach. Takie jak start
ultrafioletu
ARTUR GOŁAWSKI
pocisku rakietowego lub wybuch poża-
ru – uzasadnia naukowiec.
Spółka ostrzegawczo-niszcząca
Samo wykrycie startu rakiety dla
obrony pojazdu lądowego czy statku po-
wietrznego to za mało. Osiągnięciem
optoelektroników z WAT jest projekt
urządzenia przetwarzającego sygnały w
ultrafiolecie, interpretującego je i okre-
ślającego kierunek, z którego są emito-
wane. Innymi słowy, stworzyli oni kon-
cepcję systemu wczesnego wykrywania
i ostrzegania, który potrafi precyzyjnie
ocenić, skąd nadchodzi zagrożenie.
W przyszłości pozwoli on załogom
wyjść z opresji, jeśli ich pojazdy lub wi-
ropłaty dostaną systemy samoobrony
biernej lub czynnej albo z właściwym
wyprzedzeniem wykonają unik.
Nad zaprojektowaniem aktywnej „tar-
czy” niszczącej wrogie pociski rakieto-
we zastanawiają się konstruktorzy z
Wojskowego Instytutu Technicznego
Uzbrojenia w Zielonce. Te dwie insty-
tucje są w pewien sposób na siebie ska-
zane, bo obie części systemu, czyli sen-
sor i układ obronny, muszą zostać ide-
alnie zsynchronizowane. Nie może on
wywoływać fałszywych alarmów i nie-
potrzebnie uruchamiać osłony, gdyż ist-
nieje ryzyko, że zapora z odłamków wy-
rządzi szkody w otoczeniu: porazi pie-
chotę towarzyszącą transporterom lub
uszkodzi śmigłowiec lecący w szyku za
zaatakowaną maszyną.

46 Polska Zbrojna nr 34/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Wykrycie startu rakiety dla obrony pojazdu lądowego czy statku
powietrznego to za mało. Optoelektronicy z WAT stworzyli koncepcję
systemu wczesnego wykrywania i ostrzegania, który potrafi
– Potrzeba wyposażenia wiropłatów w
taki system to wniosek z przebiegu in-
terwencji w Iraku. Terroryści wielokrot-
nie urządzali tam zasadzki na koalicyjne
śmigłowce i usiłowali zestrzelić je za po-
mocą ręcznych granatników przeciwpan-
cernych – przyznaje płk Zygmunt. Sy-
stem samoobrony powstaje z myślą o ta-
kich właśnie sytuacjach.
Mikrosekundy
Optoelektronicy z Bemowa już przed
pięciu laty ocenili, że są w stanie skon-
struować „mózg” systemu. Jednak wów-
czas nie za bardzo interesowała się tym
projektem armia. Sytuacja zmieniła się
za sprawą koncepcji modernizacji śmi-
głowców mających latać w kontyngen-
tach za granicą. WAT-owcy wykonali po-
trzebną aparaturę badawczą. Zrobili te-
sty, zebrali dane pozwalające szacować
zjawiska fizyczne w wymiarze ilościowym,
stworzyli stosowne algorytmy. I wyliczyli,
że budowa systemu samoobrony jest real-
na. Od wykrycia ataku do powiadomienia
nr 34/2008
| |
| |
GŁOWICA POMIAROWA po-
zwalająca ustalić dystans,
z którego następuje wykrycie
startu rakiety czy amunicji na-
pędzanej silnikami rakietowy-
mi, w tym granatów do RPG-7.
precyzyjnie ocenić, skąd nadchodzi zagrożenie
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI
systemu o konieczności przeciwdziałania
minie najwyżej kilkadziesiąt do kilkuset
mikrosekund. Tyle wystarczy na reakcję
obronną. – Dzięki czułym detektorom sy-
stem wykryje odpalenie pocisku z RPG
w promieniu ok. 1 km – ocenia płk Zyg-
munt. To dystans znacznie większy niż po-
trzeby taktyczne. Do śmigłowców rzadko
strzela się z tej broni z odległości większej
niż 400 m, bo trudno wtedy trafić.
EKSPERT
Płk dr inż. Marek Zygmunt,
kierownik Zakładu Technologii Optoelek-
tronicznych Instytutu Optoelektroniki WAT:
– Tego typu systemy korzystające
z sensorów promieniowania ultrafiole-
towego znajdą zastosowanie w wykry-
waniu startów rakiet, co umożliwi prze-
ciwdziałanie zestrzeleniu śmigłowca
i samolotu, również pasażerskiego.
Uważam, że każdy sprawny system te-
go rodzaju musi wykorzystywać zakres
promieniowania UV.
| | |
Szybciej od radaru
B adania optoelektroników WAT
stanowią punkt wyjścia do
stworzenia systemu samoobrony
dla wozów bojowych i śmigłowców.
Wstępnie rozmawiają oni z kon-
struktorami WITU o projekcie pod
nazwą „Samoobrona śmigłowca”.
Być może uzupełnieniem systemu
będzie radiolokator wspomagający
wykrywanie wrogich pocisków.
Obliczenia wskazują, że podsy-
stem pasywny, pracujący w ultra-
fiolecie, będzie detektorem szyb-
szym od radaru.
Do tego, by system był montowany na
śmigłowcach Wojsk Lądowych, droga
jeszcze daleka. Konstruktorzy chcą uru-
chomić projekt badawczo-rozwojowy,
który – jak liczą – zostanie wsparty fi-
nansowo przez Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyższego. Gdy powstanie
demonstrator technologii, inżynierowie
spróbują zainteresować nim zakłady
zbrojeniowe z Grupy Bumar oraz ewen-
tualnego gestora sprzętu, czyli Szefostwo
Wojsk Aeromobilnych WL.
Optoelektronicy widzą jeszcze kilka
interesujących militarnych zastosowań
nowej technologii. Na razie nie chcą
o nich mówić. Nie wykluczają, że w to-
ku dalszych badań zaproponują kolejne
miejsca, gdzie przydadzą się detektory
ultrafioletu. Być może system ostrze-
gawczy tego typu mógłby wykrywać
strzał z moździerza, i to szybciej niż ra-
dary pola walki. – Nie sprawdzaliśmy
tego. Lecz jeśli temperatura gazów
w momencie odpalenia granatu będzie
odpowiednio wysoka, to powinno się
udać zlokalizować strzelający moź-
dzierz. Aby ustalić wszystkie możliwo-
ści technologii, należałoby zbudować
więcej aparatury testowej i więcej cza-
su poświęcić badaniom. Niestety, mo-
glibyśmy kupić tylko niewielką część
aparatury. Resztę musielibyśmy wyko-
nać sami, bo pewnych urządzeń nikt nie
produkuje. Na to potrzeba czasu lub
więcej ludzi. Nie wszystkie ogranicze-
nia mają charakter techniczny – wska-
zuje płk Zygmunt. 
Napisz do autora: artur.golawski@
redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA MARYNARKA
MILITARIA AAAAAAAA WOJENNA
RYSZARD KADOW
W 1988 r. przebudowano okręt „Näcken” – wstawiono w kadłub dodatkową sekcję z dwoma sil-
nikami Stirlinga (napęd niezależny od powietrza atmosferycznego).
Skarb pod pokładem
Coraz częściej stosuje się na okrętach podwodnych napędy
niezależne od powietrza. Dzięki temu jednostki mogą przebywać
pod wodą nawet przez kilka tygodni.
TOMASZ GOS
nawcy okrętów podwodnych
mówią o „cichej wojnie pod
wodą”. Tak nazywają wypo-
sażanie okrętów w doskonal-
sze urządzenia hydroaku-
styczne, redukowanie własnych pól fi-
zycznych jednostek i zmniejszanie wła-
ściwości odbijania przez nie fal akustycz-
nych. – W mijającej dekadzie prowadzo-
no wiele badań w celu redukcji pól fizycz-
nych. Wpłynęły one na zwiększenie skry-
tości działania okrętów podwodnych
– mówi kmdr dr Krzysztof Ligęza, kie-
rownik Zakładu Sztuki Operacyjnej i Tak-
tyki Instytutu Operacji Morskich Akade-
mii Marynarki Wojennej. – Cichsze na-
pędy, systemy kontroli i redukcji szumów
ukierunkowane są na redukcję pola hydro-
akustycznego oraz ograniczenie obrazu
radarowego do minimum. Natomiast no-
we materiały używane do produkcji okrę-
tów, m.in. zastosowanie stali o podwyż-
szonej wytrzymałości, pozwoliły na osią-
ganie większych głębokości zanurzenia
– wyjaśnia gdyński naukowiec.
Z kolei wykorzystanie stali amagnetycz-
nej obniżyło pole magnetyczne. W najbliż-
szej przyszłości znajdą prawdopodobnie
zastosowanie tak zwane inteligentne po-
włoki, którymi pokrywa się kadłub w ce-
lu obniżenia oporu i szumu wody.
Znaczący postęp dokonuje się obecnie
w konstruowaniu elementów dziobu i rufy
oraz wzmocnień powierzchni steru z ma-
teriałów syntetycznych. Są one lżejsze od
stali, a przy tym równie wytrzymałe. Sto-
sowanie polimerów pozwala także na
zwiększenie prędkości przy tej samej mo-
cy napędu. Naukowcy twierdzą, że ograni-
48 Polska Zbrojna
czy ono hałas i może nawet osłabiać sygnał
odbity z sonaru aktywnego.
Dwa tygodnie pod wodą
Najbardziej istotną wadą klasycznych
okrętów podwodnych o napędzie dieslow-
sko-elektrycznym jest ich ograniczony czas
przebywania pod wodą. Okręt o takim na-
pędzie musi wynurzyć się co kilka albo kil-
kanaście godzin na głębokość peryskopo-
wą (lub całkowicie), by wystawić chrapy
i naładować baterie akumulatorów. W ten
SILNIK STIRLINGA – silnik cieplny, który prze-
twarza energię cieplną w mechaniczną bez pro-
cesu wewnętrznego spalania paliwa, lecz na
skutek dostarczania ciepła z zewnątrz. Możliwe
jest zasilanie go ciepłem z dowolnego źródła.
W małych modelach i zabawkach wykorzystuje
się nawet ciepło ludzkiej dłoni. Silnik wynalazł
szkocki duchowny Robert Stirling i opatentował
w 1816 r. W XIX i XX wieku używano go do na-
pędu niewielkich maszyn. Silnik emituje mało
zanieczyszczeń i jest bardzo wydajny.
FRANCUSKI KONCERN DCN INTERNATIONAL
eksperymentuje z własnym napędem
niezależnym od powietrza MESMA, którego
konstrukcję oparto na zamkniętym obiegu
pary. Napęd ten przewidziany jest dla
okrętów klasy Agosta-90B (na zdjęciu)
w wersji eksportowej dla Pakistanu oraz
okrętu projektu Scorpene.
sposób traci podstawowy atut – skrytość
działania.
Pewną alternatywą do napędu nuklear-
nego, dostępnego tylko dla nielicznych
i bogatych państw, jest napęd hybrydowy,
czyli klasyczny napęd uzupełniony napę-
dem niezależnym od powietrza atmosfe-
rycznego (Air Independent Propulsion,
AIP). Analiza prac badawczych wskazuje,
że w ciągu kilkudziesięciu ostatnich lat pra-
ce nad tym rodzajem napędu prowadzono
w dwóch kierunkach: konstruowano syste-
my termiczne lub elektrochemiczne.
O ile stała tendencja do zmniejszania
wielkości pól fizycznych okrętu przynosi-
ła stopniowo rezultaty, o tyle upowszech-
nianie napędów niezależnych od powie-
trza atmosferycznego stanowi niemal na-
głą rewolucję. – Zastosowanie napędów
AIP zmniejsza prawdopodobieństwo wy-
krycia okrętu i zwiększa efektywny czas
wykonywania zadania bojowego – wyja-
śnia kmdr Ligęza.
Okręt wyposażony w system AIP jest
zdolny do manewrowania podwodnego
z prędkością czterech–pięciu węzłów przez
nawet 14 dni, a baterie ładuje się zwykle
poza rejonem działań bojowych. Czas za-
nurzenia zależy od pojemności zbiorników
z tlenem. – Jest zatem znacznie groźniej-
szą jednostką niż porównywalny pod inny-
mi względami okręt pozbawiony AIP – do-
daje specjalista z AMW.
Stirling w natarciu
Szwedzka Marynarka Wojenna jest
pionierem w stosowaniu tego typu rozwią-
zań w napędach okrętów podwodnych.
W 1988 r. przebudowano okręt „Näcken”
– wstawiono w kadłub dodatkową sekcję
z dwoma silnikami Stirlinga (napęd nieza-
leżny od powietrza atmosferycznego). Do-
świadczenia z badań przeprowadzonych na
tej jednostce zaowocowały wybudowaniem
serii trzech okrętów typu A-19 „Gotland”,
nr 34/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
na których od razu zamontowano napęd
hybrydowy z silnikami Stirlinga.
Szwedzką koncepcję wprowadzenia na-
pędu niezależnego od powietrza powieli-
ły inne kraje. Pojawiły się francuski sys-
tem MESMA i niemiecki projekt PEM
FC. Szczególnie koncepcja użycia skon-
struowanych przez firmę Siemens ogniw
paliwowych (polimerowe elektrolityczne
membrany – Polymer Electrolyte Mem-
brane, PEM FC) prezentuje ciekawy kie-
runek rozwoju systemów AIP. Rozwiąza-
nie Niemców opiera się na modułach
ogniw paliwowych, które wytwarzają prąd
dzięki reakcji chemicznej tlenu z wodo-
rem. System ma być montowany na czte-
rech okrętach niemieckich klasy 212,
dwóch włoskich klasy 212A i trzech grec-
kich klasy 214. Koreańczycy mają jeden
okręt projektu 214 (z napędem AIP), dwa
kupią w latach 2008 i 2009, planują też za-
kup kolejnych sześciu.
PEM FC charakteryzuje się niską tem-
peraturą (praca w temp. poniżej 80 st. C,
wodór jako paliwo i tlen jako utleniacz),
bardzo niskim poziomem szumów podczas
pracy, brakiem konieczności usuwania za
burtę spalin, sprawnością prawie dwa razy
większą od pozostałych systemów wyko-
rzystywanych na świecie, a także niewiel-
ką wagą i rozmiarem.
Na jednostkach typu 212A oraz 214 za-
montowano również nowej konstrukcji sil-
nik elektryczny zaprojektowany przez za-
kłady Siemensa Permasyn. Jest on o blisko
połowę mniejszy oraz lżejszy od dotych-
czas stosowanych silników o podobnej mo-
nr 34/2008
||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
cy, ma także podwyższoną odporność na
wstrząsy. Pozwala on na obracanie wału
napędowego wraz ze śrubą z bardzo mały-
mi prędkościami, dzięki czemu działa
znacznie ciszej niż inne dotychczas stoso-
wane silniki.
Francuski koncern DCN International
eksperymentuje z własnym napędem nie-
zależnym od powietrza MESMA (Modu-
le d’Energie Sous Marine Autonome), któ-
rego konstrukcję oparto na zamkniętym
obiegu pary. Napęd ten przewidziany jest
dla okrętów klasy Agosta-90B w wersji
eksportowej dla Pakistanu oraz okrętu pro-
jektu Scorpene. Chile ma już dwa okręty
podwodne z napędem AIP. Również biura
konstrukcyjne rosyjskiej marynarki wojen-
nej opracowały napęd pracujący bez dostę-
pu do powietrza, który ma mieć zastoso-
wanie w najnowszym projekcie konwen-
cjonalnego okrętu klasy Amur i moderni-
zowanych okrętach klasy Kilo.
Współczesne okręty podwodne o napę-
dzie konwencjonalnym, szczególnie pro-
wadzące działania w rejonach przybrzeż-
nych, są nadal efektywnym orężem rozpo-
znania i zwalczania przeciwnika. Dlatego
zainteresowanie nimi nie słabnie. A napę-
dy niezależne od powietrza nawet rewita-
lizują koncepcję ich użycia. Za kilka lat
również polska Marynarka Wojenna stanie
przed wyborem: pozyskać następców Kob-
benów z napędem dieslowsko-elektrycz-
nym czy hybrydowym.  pod wodą, co pozwala rozpuszczać spa-
Napisz do autora:
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
| |
|| || |
CHRAPY
U rządzenie stosowane na okrętach
podwodnych do doprowadzania po-
wietrza do silników spalinowych oraz
wentylacji okrętu w czasie, kiedy
jest zanurzony. Opracowano je
w Holandii, w okresie międzywojen-
nym. Rozpowszechnione zostały
w czasie II wojny światowej przez hitle-
rowskie Niemcy jako udoskonalenie
U-Bootów, na potrzeby bitwy
o Atlantyk. Później przejęli je niemal
wszyscy konstruktorzy okrętów pod-
wodnych. Chrapy pozwalają na dopro-
wadzanie do okrętu zanurzonego na
małą głębokość (zazwyczaj peryskopo-
wą) powietrza niezbędnego do pracy
silników spalinowych. Mankamentem
napędu dieslowsko-elektrycznego jest
duża hałaśliwość silników spalino-
wych, demaskująca zanurzony okręt.
Chrapy są obecnie stosowane na
okrętach konwencjonalnych, a także
atomowych, gdy przechodzą na awaryj-
ny napęd konwencjonalny. Chrapy skła-
dają się z długiego przewodu powietrz-
nego i głowicy, która wystaje ponad po-
wierzchnię wody.
W głowicy znajduje się chwyt powietrza
z zaworem zapobiegającym zalewaniu
przewodu powietrznego przez wodę.
Wylot spalin jest zazwyczaj umieszczony
liny w wodzie i zmniejszać ilość dymu wi-
docznego na powierzchni.
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT
AAAAAAA
USA AAAAAAAA
styczniu 2007 r.
prezydent George
W. Bush podpisał
decyzję o zwiększe-
niu liczebności
amerykańskiej ar-
mii o ponad 70 tysięcy. Jest to precedens,
ponieważ od zakończenia II wojny świa-
towej liczba amerykańskich żołnierzy
stopniowo malała. Pod koniec wojny USA
miały 90 dywizji, w tym m.in. 66 dywi-
zji piechoty, 16 pancernych, pięć powietrz-
nodesantowych i jedną górską. W 1990 r.
US Army liczyła już tylko 18 dywizji,
w tym m.in. 12 dywizji piechoty (zmoto-
ryzowanej, zmechanizowanej i tzw. lek-
kich dywizji piechoty) oraz cztery dywi-
zje pancerne. Dziś amerykańskie wojska
lądowe są zorganizowane w dziesięć dy-
wizji, czyli liczą nieco ponad 500 tys. żoł-
nierzy, a przy tym są zaangażowane w dwa
bardzo duże konflikty zbrojne – w Iraku
i w Afganistanie. W kwietniu 2008 r., pra-
wie półtora roku po podpisaniu przez Bu-
sha decyzji o zwiększeniu liczebności
US Army, gen. Dick Cody, zastępca sze-
fa sztabu generalnego, oficjalnie ogłosił
szczegółowe plany restrukturyzacji sił lą-
dowych USA. Okazało się, że nie chodzi
mu tylko o zwiększenie liczby żołnierzy,
KRZYSZTOF WILEWSKI
W najbliższych latach
amerykańską armię czeka
rewolucja. Zwiększy się liczba
żołnierzy, a restrukturyzacja
obejmie 300 baz i ponad
400 tysięcy żołnierzy.
ARMIA
NA ZAKRĘCI
50 Polska Zbrojna
ale również o poważne korekty w struktu-
rze całej armii.
Małe bywa piękne
Gdy w 2001 r. Amerykanie wybrali Geo-
rge’a W. Busha na prezydenta, wielu ana-
lityków wojskowości było przekonanych,
że nastąpią głębokie zmiany w amerykań-
skiej armii. Wyznaczony na szefa Pentago-
nu Donald Rumsfeld już w jednym ze
swoich pierwszych wystąpień powiedział,
że trzeba usprawnić działanie armii, przede
wszystkim usuwając biurokratyczne prze-
szkody przy współpracy różnych rodzajów
wojsk. Jego wizja transformacji opierała
się na wierze w siłę niewielkich jednostek,
które potrafią działać szybko i skutecznie.
Jak twierdził, mając przewagę technolo-
giczną, będą one w stanie wygrać nawet
ze znacznie liczniejszym od siebie prze-
ciwnikiem. To on przed drugą wojną
nad Zatoką Perską przekonał prezydenta
Busha, że mała (200-tysięczna, a nie, jak
planowano początkowo, 380-tysięczna)
armia doskonale sobie poradzi. Po wygra-
nej w błyskawicznym wręcz tempie woj-
nie, gdy Stany Zjednoczone rozbiły
w puch budzącą postrach na Bliskim
Wschodzie armię Saddama przy minimal-
nych stratach własnych (poległo tylko
114 amerykańskich żołnierzy), triumfował.
Niestety, późniejszy rozwój sytuacji zmu-
sił USA do zaangażowania w działania Ira-
ku większej liczby żołnierzy.
Oba konflikty, zarówno wojna w Iraku,
jak i w Afganistanie, pokazały decyden-
tom w Waszyngtonie, że wojska lądowe
trzeba zrestrukturyzować, zmodernizować,
i co najważniejsze, zwiększyć ich liczeb-
ność. USA musi mieć bowiem odpowied-
nią liczbę żołnierzy potrzebnych nie tyle
na pierwszej linii frontu, ile gotowych do
działania wówczas, gdy zakończą się regu-
larne działania i rozpocznie konflikt asy-
metryczny.
Zmiany, zmiany, zmiany
Zatwierdzona na początku ubiegłego ro-
ku koncepcja transformacji amerykańskich
wojsk lądowych będzie przeprowadzana
w trzech obszarach – zmieni się struktura
prawie 50 brygad (równolegle z przekształ-
ceniem prawie 30 brygad podlegających
Gwardii Narodowej) funkcjonujących w ra-
mach dziesięciu dywizji, zostanie rozbu-
dowany system jednostek wsparcia (zarów-
no regularnych sił, rezerw, jaki i Gwardii
Narodowej) oraz powstaną nowe jednost-
ki. Ponadto o prawie 70 tys. wzrośnie licz-
ba żołnierzy i pracowników wojska.
Nowa, modułowa struktura brygad ma
przede wszystkim umożliwić im błyska-
wiczne i samodzielne prowadzenie działań
w każdym zakątku świata. Zgodnie z tą
ideą dowódca Brygadowej Grupy Bojowej
(Brigade Combat Team – BCT) piechoty
będzie dysponował nie tylko własną arty-
lerią, ale również lotnictwem, mimo iż ofi-
cjalnie nie wejdzie ono w skład brygady.
nr 34/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA| | ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || |

AMERYKAŃSKIE DYWIZJE
– 1 Dywizja Pancerna „Old
Ironsides” z dowództwem
w Fort Bliss w Teksasie.
– 1 Dywizja Kawalerii „The
First Team” w Fort Hood
w Teksasie.
– 1 Dywizja Piechoty „Big Red
One” z dowództwem w Fort
Riley w Kansas.
– 2 Dywizja Piechoty
„Indianhead” z dowództwem
w Korei Płd. wraz z jedną
brygadą ciężką. Pozostałe
trzy brygady Stryker stacjo-
nują w Forcie Lewis
w Waszyngtonie.
– 3 Dywizja Piechoty „Marne
Division” w Fort Stewart
w Georgii.
– 4 Dywizja Piechoty „Ivy
Division” w Fort Carson
w Kolorado.
– 10 Dywizja Piechoty
Górskiej „Mountaineer”
z dowództwem w Fort
Drum w stanie Nowy Jork,
a główne siły w Fort Polk
w Luizjanie.
– 25 Dywizja Piechoty „Tropic
Lightning” z dowództwem na
Hawajach, a główne siły
w dwóch bazach na Alasce
– Fort Wainwright oraz Fort
Richardson.
– 82 Dywizja
Powietrznodesantowa
„All American” w Fort Bragg
w Płn. Karolinie.
– 101 Dywizja
Powietrznodesantowa
„Screaming Eagles” w Fort
Campbell w Kentucky.

Tutaj jednak znajdą zastosowanie wspo-
mniane wcześniej jednostki wsparcia,
w tym przypadku lotniczego.
To właśnie w systemie jednostek wspar-
cia zajdzie w najbliższych latach najwię-
cej zmian. Przede wszystkim – podobnie
jak jednostki liniowe – mają być one two-
rzone na zasadzie „puzzli”. Doskonałym
tego przykładem są modułowe brygady
lotnicze – Aviation Brigade (docelowo ma
być ich prawie dwadzieścia, z czego sie-
dem w ramach Amerykańskiej Gwardii
Narodowej). Dysponując śmigłowcami
bojowymi, rozpoznawczymi, medyczny-
mi i transportowymi, będą zapewniać
wsparcie z powietrza jednostkom prowa-
dzącym operacje bojowe.
Częścią systemu wsparcia będą też bry-
gady obserwacji pola walki (Battlefield Su-
rveillance Brigade), w których skład wej-
dą jednostki zwiadowcze i wywiad, bryga-
dy usprawnienia manewrowości (Maneu-
ver Enhancement Brigade) zajmujące się
ochroną jednostek bojowych oraz bryga-
dy podtrzymujące (Sustainment Brigade)
– działające na poziomie korpusów mo-
dułowe jednostki złożone z logistyków.
Ponadto w ramach restrukturyzacji po-
wstaną nowe jednostki – tworzone za-
równo od podstaw, jak i będące efektem
przekształcenia dotychczas istniejących
formacji.
Żegnaj Europo!
Restrukturyzacja będzie dotyczyć
wszystkich jednostek wojsk lądowych, za-
równo tych stacjonujących w USA, jak
i tych z Europy. Ponadto zapadła decyzja,
że na naszym kontynencie będą stacjono-
wać jedynie dwie brygady manewrowe:
2Stryker Cavalery Regiment w Vilseck
(Niemcy) i 173 Airborne Brigade Combat
Team w Vicenzie (Włochy), gdyż Wa-
szyngton przenosi do USA dwie najwięk-
sze jednostki – 1 Dywizję Pancerną „Old
Ironsides” oraz 1 Dywizję Piechoty „Big
Red One”.
W związku z wycofaniem dwóch dywi-
zji, z Niemiec wyjedzie prawie 40 tysięcy
żołnierzy i pracowników wojska. Oznacza
to, że na naszym kontynencie będzie sta-
cjonowało najmniej amerykańskich żołnie-
rzy od momentu zakończenia II wojny
światowej. Generał Cody zapewnia jednak,
że nie jest to exodus amerykańskiej armii
i że przez najbliższe pięć lat Amerykanie
wyślą do Europy sześć nowych brygad
– w tym dwie ciężkie – mającyche stacjo-
nować w Grafenwoehr i Baumholder.
To będzie największa i najkosztowniej-
sza restrukturyzacja amerykańskiej armii
od zakończenia II wojny światowej. Tylko
na prace logistyczne Waszyngton przezna-
czył 70 mld dol., a wybudowanie nowych
baraków, mieszkań czy nawet całych kom-
pleksów koszarowych to tylko początek wy-
datków. Mimo głosów krytycznych, iż są to
pieniądze wyrzucone w błoto, których wię-
cej słychać szczególnie teraz, w roku wy-
borów prezydenckich, Waszyngton za
wszelką cenę dąży do wprowadzenia w woj-
sku zapowiedzianych zmian. Według obec-
nego szefa Pentagonu Roberta Gatesa są
one niezbędne, gdyż amerykańska armia
musi być przygotowana na to, żeby reago-
wać na zagrożenia w każdym momencie
i w każdym miejscu na świecie. 
Napisz do autora:
krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl

Według wstępnych
szacunków tylko na

IE
rozbudowę infrastruktury,
która obejmować będzie
m.in. wybudowanie 23 nowych
kompleksów koszarowych
i ponad 4 tys. mieszkań dla
żołnierzy i ich rodzin, armia
wyda w najbliższych
dwóch latach ponad
70 mld dol.
US DOD (2)

nr 34/2008 Polska Zbrojna 51

ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
ROSJA
AAAAAAAA

MILITARYVIDEO
PO LATACH ZIMNEJ WOJNY Rosja długo jeszcze – a może nigdy – nie wyzbędzie się histerycznej awersji do NATO, które zapewne jeszcze długo będzie
traktowane jako „dyżurny wróg Rosji”. Na zdjęciu: demonstracja rosyjskiej potęgi militarnej podczas defilady z okazji Dnia Zwycięstwa w Moskwie,
9 maja 2008 r.

Bezpieczeństwo po rosyjsku
W postrzeganiu bezpieczeństwa w Europie i na świecie Rosja, podobnie jak i Stany Zjednoczone, kieruje
się przede wszystkim mocarstwową logiką obrony żywotnych interesów w całym zakresie i wszystkimi
sposobami, w tym z pominięciem norm prawa międzynarodowego.
ROBERT BIAŁOSKÓRSKI

Zanim rosyjskie czołgi, z pogwałceniem
międzynarodowego prawa, wtargnęły na
terytorium Osetii Południowej, ówczesny
kandydat do urzędu prezydenckiego Rosji
Dmitrij Miedwiediew zapowiedział „kon-
tynuowanie obrony interesów rosyjskich
w całym zakresie i wszystkimi sposoba-
mi”. W ten sposób już na wstępie pozba-
wił złudzeń zwolenników długo oczekiwa-
nej odwilży w twardym kursie polityki Ro-
sji. Wówczas także ten sam Miedwiediew
twardo deklarował, że obrona żywotnych
interesów Rosji (per analogia do żywotnych
interesów Stanów Zjednoczonych) będzie
prowadzona z poszanowaniem obowiązu-
jących w świecie norm prawnych.
Pierwsza zagraniczna podróż, już prezy-
denta, Miedwiediewa do Niemiec nie by-
ła zaskoczeniem. Kanclerz Angela Mer-
kel jako pierwsza z przywódców państw
zachodnich rozmawiała z nowym prezy-
dentem zaraz po jego zaprzysiężeniu. Nie
od dziś wiadomo, że spośród wszystkich
państw europejskich najlepsze relacje łą-
czą Rosję właśnie z RFN. Składa się na to
wiele czynników, w tym poparcie Niemiec
dla Rosji w Unii Europejskiej oraz współ-
praca energetyczna obu państw, a zwłasz-
cza sztandarowy projekt Gazociągu Pół-
nocnego. Wicekanclerz Frank-Walter
Steinmeier stwierdził, że „stosunki rosyj-
sko-niemieckie są w znacznej mierze sto-
sunkami rosyjsko-europejskimi”, a wspól-
na deklaracja rosyjsko-niemiecka głosiła,
że „Rosja i Niemcy będą przekonywać eu-
ropejskich partnerów wnoszących zastrze-
żenia co do konieczności budowy Gazo-
ciągu Północnego”.
Nieprzypadkowo więc właśnie w Niem-
czech na spotkaniu z tamtejszymi przed-
stawicielami przemysłu, polityki i mediów
nowy przywódca Rosji ogłosił Europie
i światu nową rosyjską inicjatywę w dzie-
dzinie polityki bezpieczeństwa pod nazwą
Europejski Pakt na rzecz Bezpieczeństwa.
Świat bardzo ostrożnie zareagował na tak
„śmiały” pomysł nowego prezydenta Ro-
sji. Inicjatywa nie znalazła się w centrum
szczególnego zainteresowania tak komen-
tatorów, jak i polityków. Czyżby już wów-
czas mało kto wierzył w dobre intencje
Miedwiediewa? A może cisza wynikała
z prozaicznego braku bliższych informacji
na temat samego paktu?
GROTESKA DEKLARACJI
Nowy prezydent Rosji twardo zadekla-
rował, że „przyszły pakt bezpieczeństwa
musi bazować na... przestrzeganiu między-
narodowego porządku prawnego przez
wszystkie państwa w nim uczestniczące,
w tym zwłaszcza przez najsilniejsze z nich”
– a więc i Rosję. W świetle wydarzeń
w Gruzji deklaracja ta brzmi co najmniej
groteskowo.
Drugim postulatem Miedwiediewa by-
ło oparcie nowego paktu na zasadach Kar-
ty Narodów Zjednoczonych, co w prakty-
ce wiązałoby się z obowiązkiem przestrze-
gania przez wszystkich sygnatariuszy ist-
niejącego w ONZ systemu ochrony praw
człowieka, uwzględniającego takie mecha-
nizmy jak międzynarodowe pakty praw
człowieka. Faktem jest, że niemal we
wszystkich krajach na świecie widzimy
różne przykłady łamania tych praw. Jed-
nak Rosji dotyczą w tym względzie szcze-
gólne zastrzeżenia. Pamiętamy gwałty po-
pełniane na cywilach w czasie wojny
w Czeczenii.
Kolejny postulat Miedwiediewa zakła-
dał, że stronami paktu miałyby być pań-
stwa, ale również i organizacje międzyna-
rodowe działające w przestrzeni euroatlan-
tyckiej od Vancouver do Władywostoku.
Takie terytorialne położenie strefy bezpie-
czeństwa pokrywałoby się z zasięgiem Or-

52 Polska Zbrojna nr 34/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA| | ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || |

ganizacji Bezpieczeństwa i Współpracy

w Europie (OBWE), co w tym zakresie nie
jest nowym pomysłem. Interesujące jest to,
co prezydent miał na myśli, twierdząc, że
byłby to nie tylko pakt europejski, ale tak-
że regionalny. Czyżby regionalność miała
dla niego wymiar europejski, a może – co
wynika z zasięgu terytorialnego paktu,
choć nie znajduje odzwierciedlenia w ty-
tule – euroatlantycki? Wiele przemawiało-
by za tym drugim, choćby stwierdzenie, że
„przyszły porządek światowy jest bezpo-
średnio związany z losami Europy, całego

GUIDO BERGMANN
regionu euroatlantyckiego” i że pakt „miał-
by jasno zdefiniować w końcu siły w sto-
sunkach euroatlantyckich”. W tonie tej
ostatniej wypowiedzi wyczuwało się wręcz
irytację prezydenta obecnym układem sił PRAWDOPODOBNIE INICJATYWA MIEDWIEDIEWA pozostanie jedynie kolejnym politycznym
gestem Rosji wymierzonym w rozbicie jedności państw Zachodu w związku z procesem dalszego
w systemie bezpieczeństwa międzynaro- rozszerzania NATO. Na zdjęciu: prezydent Dmitrij Miedwiediew i kanclerz Angela Merkel w Berlinie,
dowego, w tym zwłaszcza niekwestiono- 5 czerwca br.
waną dominacją Stanów Zjednoczonych
i NATO. Wyraz temu dał Miedwiediew niem rosyjskiego przywódcy, „interes na- Włodarz Kremla nawoływał wreszcie do
wprost, mówiąc „o swojej pewności, że rodowy poszczególnych państw nieskażo- zwołania w sprawie paktu ogólnoeuropej-
atlantyzm (czytaj NATO) jako jedyna za- ny jakimikolwiek motywami ideologicz- skiego szczytu wszystkich państw wystę-
sada jest już przeżytkiem”. nymi”. Trzeba przyznać, że hasło po- pujących wyłącznie we własnym imieniu,
wszechnego wyzbycia się ideologii w sto- bez względu na przynależność organiza-
ODRZUĆMY IDEOLOGIĘ sunkach międzynarodowych także brzmi cyjną czy sojuszniczą. Zapowiedź równie
Jeśli przyjmiemy, że pakt Miedwiedie- w jego ustach tyleż zaskakująco, co grote- szczytna, co nierealna w obliczu wydarzeń
wa miałby charakter euroatlantycki, to czy skowo. Faktem jest jednak, że po latach w Gruzji.
nie trafniej byłoby wprost Rosyjska interwencja zniewolenia sowieckim O co zatem chodziło Miedwiediewowi,
mówić o Euroatlantyckim totalitaryzmem naród ro- gdy zgłaszał inicjatywę Europejskiego Pak-
Pakcie na rzecz Bezpie- zbrojna na suwerennym syjski ma wreszcie prawo tu na rzecz Bezpieczeństwa? Czyżby jako
czeństwa? Tylko po co? do oderwania interesu na- nowy prezydent Rosji miał odwagę myśleć
Czy nie wystarczyłoby
terytorium Gruzji rodowego ojczyzny od o otwarciu w polityce zagranicznej Rosji,
odpowiednio zreformo- dobitnie odkrywa silnie dominujących mo- tylko na drodze szybko stanęła mu twarda
wać NATO i stopniowo tywów ideologicznych. rzeczywistość? A może od początku był to
wciągać do niego Rosję? prawdziwe oblicze władz I w tym przypadku jest to jedynie kolejny cyniczny gest wymierzo-
Z pewnością tak. Szkopuł na Kremlu, w tym w propozycji Miedwie- ny w rozbicie jedności państw Zachodu
jednak w tym, że po la- diewa novum, choć jedy- w odpowiedzi na proces rozszerzania
tach zimnej wojny kraj ten samego Miedwiediewa nie w odniesieniu do jego NATO oraz projekt zainstalowania w Pol-
przez długi czas, a być może nigdy, nie wy- ojczyzny, bo sytuacja ta nie występuje sce i Czechach amerykańskiego systemu
zbędzie się histerycznej awersji do sojuszu, oczywiście w świecie Zachodu. globalnej obrony antyrakietowej. Podobne
który jeszcze przez wiele lat traktować bę- działania Rosja podejmowała już przecież
dzie jako dyżurnego wroga. ZDARCIE ZASŁON wielokrotnie, choćby w przeddzień pierw-
Wraz z brakiem jasno zdefiniowanych Koncepcję paktu Miedwiediew przyrów- szej fali rozszerzenia NATO oraz w czerw-
sił w stosunkach euroatlantyckich, w no- nywał wiosną do traktatu przeciwwojenne- cu 2007 r., zgłaszając gotowość wspólne-
wym pakcie prezydent Rosji dostrzegał po- go Brianda-Kelloga z 1928 r. o wyrzecze- go użytkowania dzierżawionej przez nią
trzebę określenia tożsamości Europy jako niu się wojny w relacjach międzynarodo- stacji radarowej w Azerbejdżanie.
organicznej jedności wszystkich jej części, wych, który w XXI w., jego zdaniem, ma Bez względu na to, jakie motywy przy-
w tym Federacji Rosyjskiej. Podkreślał, że wszelkie szanse powodzenia. Ocenił on, że świecały prezydentowi Miedwiediewowi
Rosja „po niemal stuleciu izolacji i samo- po zakończeniu zimnej wojny powstały wa- w związku z inicjatywą, szybko okazało
izolacji wraca do polityki i gospodarki runki, by ustanowić prawdziwie równą się, że w postrzeganiu bezpieczeństwa
światowej ze wszystkimi swoimi natural- współpracę pomiędzy Rosją a UE i Ame- w Europie i na świecie Rosja, podobnie jak
nymi, finansowymi i intelektualnymi zaso- ryką Północną. Dziś, gdy nikt nie chce woj- i USA, kieruje się przede wszystkim mo-
bami”. Dlatego też jakość, jaką jest „nowa ny i gdy po doświadczeniach XX w. jeste- carstwową logiką obrony swych żywotnych
Rosja” w Europie, wymaga określenia toż- śmy bardziej dojrzali, taki układ ma w je- interesów, w tym z pominięciem norm pra-
samości tej „nowej Europy”. Dopiero wów- go ocenie wszelkie szanse powodzenia. Pod wa międzynarodowego. 
czas, zdaniem Miedwiediewa, nowy pakt względem formalnoprawnym pakt Brian- Napisz do autora:
mógłby stawić czoło problemom, przed da-Kelloga nadal obowiązuje, a rosyjska polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
którymi stoimy na kontynencie europej- interwencja zbrojna na suwerennym tery-
skim: kontroli zbrojeń, nielegalnej imigra- torium Gruzji nie tylko w oczywisty spo- Ppłk rez. dr Robert Białoskórski jest
cji czy ubóstwu. Punktem wyjścia do okre- sób łamie wszystkie te zasady, ale i dobit- doktorem Akademii Obrony Narodowej
ślenia nowej europejskiej tożsamości, a za- nie odkrywa prawdziwe oblicze rosyjskiej w dziedzinie nauk wojskowych
razem podstawą paktu powinien być, zda- władzy, w tym samego Miedwiediewa. w specjalności bezpieczeństwo

nr 34/2008 Polska Zbrojna 53

ZAPIS WYDARZENIA
Ostrzelany śmigłowiec
Trudna
normalizacja
LIBAN–SYRIA. Prezydent Li-
banu Michael Sulejman prze-
bywał 13–14 sierpnia z wizy-
tą w stolicy Syrii Damaszku.
Pojawiła się nadzieja na po- SUDAN. W Darfurze doszło do
prawę relacji tych państw, kolejnego ataku na siły pokojowe
wspólnej misji ONZ i Unii Afry-
które zaogniły się na począt-
kańskiej (UNAMID). Podczas lo-
ku 2005 r., po śmierci w za-
tu patrolowego został ostrzelany
machu byłego libańskiego
11 sierpnia około południa jej
premiera Rafika Haririego.
śmigłowiec. Incydent miał miej-
Wielu jego rodaków uznało,
sce w Zachodnim Darfurze,
iż zabójcy działali na zlecenie
90 km na północny wschód od
władz w Damaszku. Masowe
protesty i międzynarodowa
presja zmusiły wówczas Syrię Sygnały ostrzegawcze
do wycofania wojsk z Libanu. USA. Politycy amerykańscy
z prezydentem George’em W. Bus-
hem na czele ostrzegają Rosję, że
jej działania przeciwko Gruzji mo-
gą bardzo źle odbić się na stosun-
kach międzynarodowych. Moskwa
LEBANON GOVERMENT
może też utracić szansę na człon-
kostwo w organizacjach takich jak
np. Światowa Organizacja Handlu
(WTO), mimo iż dotychczas Wa-
szyngton wspierał jej aspiracje
w tym kierunku.
Potwierdziła się nieoficjalna in-
Wizytę Sulejmana poprzedził formacja o odwołaniu dorocz-
lipcowy szczyt w Paryżu, pod- nych manewrów morskich ozna-
czas którego oba kraje uzgod- czonych akronimem FRUKUS.
niły wznowienie stosunków – Nie ma mowy, abyśmy z czy-
dyplomatycznych i otwarcie stym sumieniem mogli przepro-
wadzić wspólne ćwiczenia mor-
ambasad.
skie, biorąc pod uwagę stan kry-
Kilka godzin przed wylotem
zysu – oświadczył cytowany
prezydenta Libanu do Da- przez agencję Reutera anonimo-
maszku doszło do krwawego wy urzędnik Departamentu
zamachu w mieście Tripolis. Obrony USA.
Bomba eksplodowała na cen-
tralnym Placu Nur w pobliżu
wojskowego autobusu. Zginę-
w skrócie
ło 11 osób, w tym dziewięciu
żołnierzy. Niektóre źródła in-
Ziemia
formują nawet o 18 ofiarach za ziemię
śmiertelnych. Było też co naj-
IZRAEL–AUTONOMIA PALE-
mniej 30 rannych. Leżący na
STYŃSKA. Dziennik „Haarec”
północy kraju Tripolis jest jed- poinformował 12 sierpnia, że
nym z punktów zapalnych
premier Izraela Ehud Olmert
w Libanie. W ostatnich tygo- przedstawił prezydentowi
dniach dochodziło tam do Autonomii Palestyńskiej
starć między różnymi frakcja- Mahmudowi Abbasowi szcze-
mi libańskimi. Krwawe zajścia góły wstępnego porozumienia
mają też miejsce w pobliskim w sprawie przebiegu granic,
obozie uchodźców palestyń- kwestii palestyńskich uchodź-
skich Nahr al-Bared. ców oraz spraw bezpieczeń-
54 Polska Zbrojna
UNAMID
miasta El Geneina, skąd maszy-
na wystartowała. Pomimo poważ-
nych uszkodzeń pilotowi udało
się powrócić na lotnisko. Nie by-
ło ofiar wśród personelu UNA-
MID. Niewykluczone, że spraw-
cami byli darfurscy rebelianci,
którzy wzięli śmigłowiec ONZ
za maszynę armii sudańskiej.
Międzynarodowe ćwiczenia ma-
jące przygotować siły morskie do
współdziałania podczas operacji
pokojowych mają 20-letnią tra-
dycję. Po raz pierwszy odbyły się
w 1988 r. z udziałem USA, Wiel-
kiej Brytanii i Rosji. W 2003 r.
dołączyła do tego grona Francja.
Manewry FRUKUS odbywają się
co roku na innym akwenie mor-
skim. W tym roku zamierzano
ćwiczyć w dniach 15–23 sierpnia
na Morzu Japońskim. Rosjanie in-
formowali w ubiegłym miesiącu,
że poza ich okrętem ZOP „Mar-
szałek Szaposznikow” uczestni-
kami FRUKUS będą brytyjska
fregata „Kent”, francuska „Ven-
demiaire” i amerykański niszczy-
ciel „McCampbell”. Nie odbędą
się również trójstronne ćwiczenia
amerykańsko–kanadyjsko–rosyj-
skie „Vigilant Eagle”, które mia-
ły rozpocząć się 20 sierpnia.
stwa. Jednym z jego punktów
jest opuszczenie przez Izrael-
czyków 93 proc. obszaru Za-
chodniego Brzegu Jordanu.
Tell Awiw chciałby zachować
tereny z osiedlami żydowski-
mi w pobliżu Jerozolimy oraz
w Male Adumim i Gusz,
a także pograniczne obszary
w północnej części Zachod-
niego Brzegu.
W zamian przekazałby Pale-
styńczykom „alternatywne
ziemie na pustyni Negew,
graniczące ze Strefą Gazy”,
których powierzchnia stano-
wiłaby równowartość
Narastające
problemy
PAKISTAN. Przemawiając
z okazji przypadającego
na 14 sierpnia Dnia Niepodle-
głości prezydent Pervez Mus-
harraf mówił, że Pakistan po-
trzebuje politycznej stabilizacji,
by móc się rozwijać gospodar-
czo. Jednak rozwój sytuacji
wskazuje, iż sytuacja wewnętrz-
na się pogarsza. Musharraf przy-
znał, że kraj znajduje się
w „trudnej fazie swej historii”,
destabilizują go zarówno czyn-
niki wewnętrzne, jak, zewnętrz-
ne. Jednocześnie podkreślił, że
zdolności obronne Pakistanu nie
były nigdy tak silne jak dotąd.
Sam prezydent stoi w obliczu
rosnącej w siłę opozycji. Kilka
zgromadzeń prowincjonalnych
przyjęło rezolucje wzywające
Perveza Musharrafa do odej-
ścia. Równocześnie w kraju do-
chodzi do krwawych zamachów
terrorystycznych. W przeddzień
święta niepodległości w pobli-
żu posterunku policji w Lahore
bomba zabiła co najmniej sie-
dem osób. W podobnym ataku
na autobus należący do sił po-
wietrznych, który miał miejsce
12 sierpnia na przedmieściach
Peszawaru, stolicy Północno-
zachodniej Prowincji Granicz-
nej, zginęło 13 osób. Potwier-
dziło to, że rządowe służby bez-
pieczeństwa nie są w stanie
ustabilizować sytuacji na tere-
nach Pakistanu graniczących
z Afganistanem. Toczące się
tam walki spowodowały już set-
ki ofiar po obu stronach.
W ostatnim czasie najkrwawsze
starcia miały miejsce w dystryk-
cie Bajaur, na północnym krań-
cu Federalnie Administrowa-
nych Terytoriów Plemiennych.
5,5 proc. terytorium Zachod-
niego Brzegu Jordanu włą-
czonego w granice Izraela.
Bitwa
o wioski
FILIPINY. W cieniu rosyjskiej
interwencji w Gruzji wybu-
chły walki na południowofili-
pińskiej wyspie Mindanao.
Siły rządowe starały się prze-
jąć kontrolę na kilkunastoma
wioskami w prowincji Półoc-
ne Cotabato, które zajęli mu-
nr 34/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
NATO
Nowe zasady dla floty
Władze w Kijowie chcą wiedzieć jak najwięcej o poczynaniach stacjonującej na Krymie rosyjskiej Floty
Czarnomorskiej. Wprowadzone wobec niej obostrzenia tłumaczą obawą o to, by przypadkiem ich kraj nie
został wciągnięty przez Moskwę w jakiś konflikt zbrojny z państwem trzecim.
ROSJA–UKRAINA. Po agresji
na Gruzję Ukraina zaostrzyła
zasady przekraczania granicy
swego pastwa dla stacjonują-
cych na Krymie okrętów i samo-
lotów jej Floty Czarnomorskiej.
W Moskwie nazwało tę decyzję
„poważnym krokiem antyrosyj-
skim”. Zaostrzenie tych zasad
przez Kijów jest konsekwencją
zaangażowania jednostek Floty
Czarnomorskiej w zbrojną inter-
wencję przeciwko Gruzji. Wice-
szef kancelarii prezydenta Wik-
tora Juszczenki Ołeksandr
Szłapak powiedział, że dowódz-
zułmańscy separatyści.
W starciach zginęło około
20 osób. Nasilenie walk na
południu Filipin spowodowało
wielką falę uchodźców, ich
liczbę szacuje się na blisko
160 tys. ludzi.
Sytuacja zaogniła się po tym,
gdy na początku sierpnia sąd
najwyższy zablokował poro-
zumienie między rządem
w Manili a separatystami do-
tyczące rozszerzenia obszaru
Autonomicznego Regionu
Muzułmańskiego na Minda-
nao. Powstał on w 1996 r. po
podpisaniu umowy pokojowej.
nr 34/2008
| | | |
two floty okłamało w ubiegłym
tygodniu władze ukraińskie co
do celu wyprawy opuszczają-
cych bazę na Krymie okrętów.
Oficjalnie zadeklarowało, że jed-
nostki te płyną do portu w No-
worosyjsku, na czarnomorskim
wybrzeżu Rosji. Tymczasem na
morzu okręty zmieniły kurs i po-
jawiły się u wybrzeży Gruzji,
gdzie wspierały interwencję.
–Taka sytuacja stwarza zagroże-
nie dla bezpieczeństwa narodo-
wego Ukrainy, szczególnie w ra-
zie wykorzystania formacji woj-
skowych Floty Czarnomorskiej
Potwierdzone
zarzuty
INDIE. ONZ poinformowała, że
służący w misji pokojowej
UN
|
| |
Federacji Rosyjskiej przeciwko
państwom trzecim – oświadczo-
no 13 sierpnia w Kijowie w ko-
munikacie z posiedzenia Rady
Bezpieczeństwa Narodowego
i Obrony, która przygotowała no-
we rozwiązania prawne.
Dekret podpisany w tym dniu
przez prezydenta Wiktora
Juszczenkę stawia dowództwu
Floty Czarnomorskiej wymóg in-
formowania władz w Kijowie
o zamiarze przekroczenia przez
jej jednostki granic Ukrainy z co
najmniej 72-godzinnym wyprze-
dzeniem. Rosjanie muszą również
w Demokratycznej Republice
Konga indyjscy wojskowi do-
puścili się przestępstw na tle
seksualnym.
85
Nieoficjalnie pojawiła się in-
formacja, że co najmniej
10 wojskowych miało mole-
stować dzieci – chłopców
i dziewczęta. Przestępstwa
zdarzyły się na przestrzeni
kilku lat w prowincji Północ-
ne Kiwu. Ich sprawcy zakoń-
czyli już służbę pod błękitną
flagą i powrócili do kraju.
Władze Indii zapewniły, że
podejmą przeciwko nim kro-
ki prawne. (w)
| |
dostarczyć dane dotyczące prze-
wożonych osób, broni i sprzętu
wojskowego. Ukraina zastrzegła
sobie prawo do usunięcia ze swe-
go terytorium jednostek, które
złamią owe zasady. Rosyjskie mi-
nisterstwo spraw zagranicznych
uznało, że nowe regulacje doty-
czące przemieszczania się jedno-
stek mogą skomplikować funkcjo-
nowanie Floty Czarnomorskiej.
Moskwa uważa też, iż stoją one
w sprzeczności z umową dwu-
stronną z 1997 r. regulującą szcze-
góły stacjonowania jej sił mor-
skich na Krymie. (w)
LICZBA TYGODNIA
85 miliardów dola-
rów kosztowały
rząd USA w latach 2003–
–2008 usługi firm wspoma-
gających działania sił koali-
cji w Iraku i uczestniczą-
cych w jego odbudowie.
Kongresowe Biuro Budżeto-
we (CBO) wyliczyło, że do
końca tego roku wydatki
sięgną stu miliardów. Kon-
traktorzy zatrudniają
190 tys. pracowników w Ira-
ku i państwach sąsiednich.
Polska Zbrojna 55
PRZEGLĄD PRASY
MANEWRY
Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski
jest mistrzem
polskiej ortografii,
popularyzatorem
poprawnej
polszczyzny

Nie mówmy trochu...

I stniało kiedyś w polszczyźnie słowo ro-
dzaju żeńskiego (ta) trocha oznaczające
„niewielką ilość, odrobinę, garść czegoś”.
Prof. Witold Doroszewski podaje w swym
11-tomowym Słowniku języka polskiego
PWN (sprzed półwiecza) kilka przykładów
zdań z użyciem owego archaizmu: W jednym
zapolu leżała t r o ch a skoszonego siana
na suchych chrustach (Stefan Żeromski
„Opowiadania”); Nic nie mam oprócz mun-
duru, t r o ch y książek i papierów
(Stanisław Trembecki „Listy”); Obdarowała
Elżbietę t r o ch ą mebli ze swej zasobnej
graciarni (Zofia Nałkowska „Granica”).
Jak widać, wyraz trocha odmieniał się tak sa-
mo jak inne rzeczowniki żeńskie (np. maco-
cha, tłuściocha, locha), czyli przyjmował na-
stępujące formy fleksyjne: (kogo? czego?)
trochy, (komu? czemu?) trosze (tutaj wymia-
na głoski ch na sz), (kogo? co?) trochę,
(z kim? z czym?) z trochą, (o kim? o czym?)
o trosze. Spośród tych wyrazów ostały się
dziś jedynie forma biernikowa trochę i miej-
scownikowa trosze, jednak ta druga występu-
je wyłącznie z przyimkiem po i tworzy przysłó-
wek złożony po trosze, który znaczy „trochę,
w pewnym stopniu”.
Za potoczne uważa się natomiast wyrażenie
po trochu, a także po troszku i po troszeczku
(po troszeńku). Końcówka -u w drugim czło-
nie przysłówka po trochu nie ma właściwie
uzasadnienia. Przeniesiono ją sobie samo-
wolnie do jak najbardziej poprawnego połą-
czenia po trosze, tworząc sztuczny twór po
trochu, pod wpływem wielu wyrażeń z przyim-
kiem po, w których -u jest niezwykle częste
(np. po mojemu, po twojemu, po kryjomu, po
cichu, po omacku, po prostu, po grecku, po
wiedeńsku itp.). Błędna jest natomiast forma
JACEK SZUSTAKOWSKI
PAP
Wojskowi za TOPR
Ś migłowiec wojskowy
z 25 Brygady Kawalerii
Powietrznej z Tomaszowa
czony z eksploatacji z po-
wodu usterek łopat wirnika
– poinformował 10 sierpnia
zały się na tyle poważne, że
konieczna będzie wymiana
łopat. W związku z tym, do
Mazowieckiego zastępuje ratownik dyżurny TOPR czasu dokonania naprawy
maszynę Tatrzańskiego Andrzej Marasek. śmigłowiec został wyłączo-
Ochotniczego Pogotowia Uszkodzenia wykryli pod- ny z eksploatacji – powie-
Ratunkowego. Toprowski czas rutynowego przeglądu dział naczelnik TOPR Jan
Sokół został czasowo wyłą- mechanicy. – Usterki oka- Krzysztof. (ann)
Romans życia
PRZEGLĄD
D oktor Anna Dębska, socjolog:
– Jestem majorem w stanie spoczynku.
Powiedzenie „za mundurem panny sznurem”
tencjalnej żony, a nawet narzeczonej, na
pierwszy plan wysuwają się wady tego zwodu:
dyspozycyjność, częste wyjazdy, słabe zarob-
jest nadal aktualne, ale w ograniczonym za- ki, brak mieszkania i przywilejów branżowych.
kresie. Po transformacji ustrojowej pozycja Co pozostaje? Młodość, witalność, siła, ro-
żołnierza zawodowego straciła na znaczeniu. mantyzm munduru, który kobietom kojarzy
Obecnie kategoria zawodowa oficer lokuje się się z przygodą, czyli wszystko, co potrzeba,
w środkowym miejscu rankingu prestiżu za- aby przeżyć romans życia. Oczywiście studen-
wodów. Przed 1989 r. fenomen powodzenia ci szkół wojskowych nadal znajdują kandydat-
młodych mężczyzn w mundurach polegał na ki na żony, ale są to młode kobiety, dla któ-
tym, że byli oni nie tylko sprawni fizycznie, wy- rych małżeństwo z wojskowym stanowi awans
socy, postawni i przebojowi, lecz także stano- społeczny, czyli mieszkanki wsi i małych mia-
wili tzw. dobrą partię: nieźle płatny, jak na steczek. Natomiast w rzadszych sytuacjach,
tamte warunki, zawód, zapewnione mieszka- kiedy to żona zarabia duże pieniądze lub ma
nie, przywileje socjalne i prestiż. W 2008 r. szansę na zrobienie kariery zawodowej – mąż
atrakcyjność żołnierzy zawodowych jako kan- lub narzeczony po prostu rezygnuje z wojska
dydatów na mężów wyraźnie zmalała. Dla po- i idzie za nią. Czasy się zmieniły. (ATD)
Saperska robota
GAZETA LUBUSKA
W ojskowi saperzy budu-
ją kolejny most, tym
dobnych obiektów – twierdzi
major i podaje przykłady:
SYLWIA GUZOWSKA

trochu. Niektórzy sądzą, że skoro występuje
w polszczyźnie wyrażenie po trochu, to może
być i słowo trochu. Tymczasem – nie,
archaizm (ta) trocha nie miał takiej formy
fleksyjnej.
Nie mówmy więc i nie piszmy: To jest trochu
(troszku, troszeczku, troszeńku) za drogie.
Zawsze sięgajmy po słowo trochę (albo
troszkę, troszeczkę, troszeńkę) bądź po
wyrażenie po trosze, ewentualnie – po-
tocznie – po przysłówek po trochu.
razem na Czernej przy koń-
cu ulicy Wesołej. Żołnierze
uwijają się jak w ukropie,
dosłownie i w przenośni. Po
obu stronach widać już przy-
czółki. – Władze Żagania
zwróciły się o pomoc do na-
szego dowódcy gen. dyw.
Pawła Lamli – wyjaśnia
rzecznik 11 Lubuskiej
Dywizji Kawalerii Pancernej
wojskowi stawiali most
m.in. na Bobrze w Gorzupi
i kładkę w żagańskim parku.
Kiedy zostanie zbudowana
kolejna przeprawa?
mjr Marek Zieliński. Do bu- – Uroczyste oddanie żagań-
dowy mostu zostali wyzna- skiego mostu do użytku na-
czeni saperzy z Krosna stąpi 12 września, podczas
Odrzańskiego. – Lubuscy sa- tegorocznych obchodów
perzy posiadają spore do- Święta 11 LDKPanc – zapo-
świadczenie z budowy po- wiada mjr Zieliński. (ATU)

56 Polska Zbrojna nr 31/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |
W centrum Karbali tuż przy ratuszu rozpoczęła się regularna bitwa. Około 50 żołnierzy – w tym 30 Polaków – przez kilka dni i nocy broniło siedziby
centralnych władz prowincji

MAŁY STALINGRAD

US DOD
Polscy i bułgarscy żołnierze, którzy w kwietniu 2004 r. bronili budynku ratusza
w Karbali, nazwali to miejsce „małym Stalingradem”. Trwająca trzy noce bitwa to jeden
z najbardziej dramatycznych epizodów polskiej misji w Iraku.
BOGUSŁAW POLITOWSKI

Koniec marca 2004 r. Zbliżało się mu-
zułmańskie święto Aszura. Do Karbali
zmierzały miliony wiernych. Na głównych
drogach przed miastem polscy żołnierze
organizowali trzy posterunki kontrolne, że-
by zapewnić bezpieczeństwo pielgrzy-
mom. W tym samym czasie szyicki du-
chowny Muktada as-Sadr zorganizował
w mieście uzbrojoną i nieźle wyposażoną
milicję religijną, która odegrała główną ro-
lę w dramacie, jaki się tam rozegrał.
Już pierwszego dnia polski punkt kon-
trolny został staranowany przez rozpędzo-
ny autobus. Na szczęście pojazd nie był
wyładowany materiałem wybuchowym,
ale jeden z polskich żołnierzy został cięż-
ko ranny. Doszło do strzelaniny.
Dzień później wywiad doniósł o for-
mowaniu się kolejnych bojówek
As-Sadra. Wojska koalicji postawiono
w stan pełnej gotowości. W nocy kpt. An-
drzej C. otrzymał polecenie, aby zebrać
z posterunków drogowych wszystkich
polskich żołnierzy. Było zbyt niebez-
piecznie. – Posterunki likwidowaliśmy
bardzo szybko, nierzadko pozostawiając
na nich część sprzętu i wyposażenia. Naj-
ważniejsi byli ludzie. Gdy wracaliśmy do
bazy, na ulicach Karbali wszędzie było
widać ludzi obnoszących się z bronią –
wspomina oficer. – Na szczęście, wtedy
jeszcze do nas nie strzelali.
Rozkaz: utrzymać ratusz
Tej nocy w kilku innych miastach Ira-
ku przy ratuszach obrona została znacz-
nie wzmocniona. Amerykanie zdecydo-
wali jednak, że w przypadku, gdyby
obiekty te zostały zaatakowane, należy się
wycofać. W Karbali rozkaz brzmiał ina-
czej. Uznano, że ratusz nie może zostać
zdobyty.
EKSPERT
Kpt. Andrzej C.,
dowódca pododziału 2 Grupy Bojowej
podczas II zmiany w Iraku.
– Dowodziłem wspaniałymi żołnierza-
mi, którzy znaleźli się sytuacji znanej
im wcześniej tylko z filmów wojennych.
To naprawdę wielcy żołnierze. Dziś na-
wet nie wiem, czy jeszcze służą, a prze-
cież wszyscy zawdzięczamy sobie tak
wiele. Nasze motto brzmiało: „wykona-
my każde zadanie, w każdym miejscu,
w każdej sytuacji i o każdej porze”. I te-
mu pozostaliśmy wierni...
– Tej samej nocy po powrocie do bazy
otrzymałem rozkaz obrony urzędu. Tak na-
prawdę, takie zadanie mieliśmy od daw-
na, ale dotychczas delegowano do niego
znacznie mniejsze siły. W związku z na-
rastaniem napięcia w mieście dowództwo
zdecydowało, że wyśle do ratusza więcej
żołnierzy – mówi kpt. Andrzej C. – Stwo-
rzyliśmy szybko trzy pierścienie obrony.
Na zewnętrznych umocnieniach ustawi-
łem policję iracką. Bram chroniły bułgar-
skie BMP na gąsienicach z działkami ka-
libru 23 mm. Wspierać miały je nasze
BRDM-y. Służba przy ratuszu trwała
24 godziny, po których upływie żołnierze
wracali do bazy, gdzie… powierzano im
kolejne zadania. Było nas tam zdecydowa-
nie za mało...
Walki się jednak nie rozpoczęły. Patro-
le z 2 Grupy Bojowej odnotowywały jedy-
nie drobne incydenty. Mimo to atmosfera
była nerwowa. Przełomem okazała się
ostatnia niedziela marca. W centrum świą-
tynnym miasta, tuż przy meczetach, pra-
wie jednocześnie przeprowadzono sześć
zamachów samobójczych. Zginęło niemal
140 osób, a ponad 200 zostało rannych.
Do akcji ratowniczej włączono służby me-
dyczne sił koalicyjnych. Krwawe zamachy

nr 34/2008 Polska Zbrojna 57

KULISY IRAK
Walka trwała całą noc. Rebelianci As-Sadra atakowali zaciekle z każdej strony. Strzelali do nas z broni ręcznej, granatników i moździerzy. My nie pozostawaliśmy
miały podburzyć wielomilionowy tłum
przeciwko wojskom koalicji. Terroryści li-
czyli, że pielgrzymi za śmierć swoich ro-
daków obwinią zagraniczne wojska. Od-
wetu jednak nie było, a wierni stali się
czujniejsi. Zaczęli się baczniej przyglądać
swoim towarzyszom. Dzięki temu odna-
leźli w tłumie kolejnego samobójcę. Fa-
natyk nie zdążył się wysadzić – rozwście-
czony tłum dokonał na nim samosądu. Na
kilka dni w Karbali zapanował względny
spokój.
58 Polska Zbrojna
Gorące noce
Rewolta szyickich ekstremistów rozpo-
częła się w nocy 3 kwietnia 2004 r. Ar-
mia Mahdiego uderzyła jednocześnie
w kilku większych miastach. W centrum
Karbali tuż przy ratuszu rozpoczęła się re-
gularna bitwa. Około 50 żołnierzy
– w tym 30 Polaków – przez kilka dni
i nocy broniło siedziby centralnych władz
prowincji. Jeszcze nigdy w powojennej hi-
storii Polski żołnierze z biało-czerwoną
flagą na ramieniu nie brali udziału w tak
bezwzględnej walce. – Atakowali zacie-
kle. Strzelali do nas z broni ręcznej, gra-
natników i moździerzy. My nie pozosta-
waliśmy im dłużni – w pewnej chwili ba-
łem się nawet, że zabraknie nam amuni-
cji. Miejscowa policja z posterunków ze-
wnętrznych zachowywała się tak, że nie
wiedzieliśmy, czy naprawdę jest po naszej
stronie. Po chwili zresztą iraccy policjan-
ci uciekli. Z biegiem czasu stwierdziłem,
że to już nie jest żaden incydent, ale regu-
larna bitwa – wspomina kapitan.
nr 34/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Według szacunków miejscowej policji, podczas ataku
na urząd śmierć poniosło ok. 80 sadrystów. Liczby
rannych nie podano. Obrońcy ratusza przetrwali
pierwszą noc bez strat.
im dłużni. Z nastaniem dnia strzelanina ucichła. Bojówkarze się wycofali.
Walka trwała całą noc. Ogień z rebelian-
ckich moździerzy stawał się coraz skutecz-
niejszy. Pociski zaczęły eksplodować na
dachu urzędu. Bułgarzy z broni pokłado-
wej swoich BMP nieprzerwanie powstrzy-
mywali przeciwnika przed bezpośrednim
atakiem. Ich działko 23 mm zatrzymywa-
ło samochody próbujące staranować wjazd
do urzędu. Pod bramą było coraz więcej
płonących aut. Przeciwnik jednak nie za-
mierzał rezygnować. W kierunku budyn-
ku poszybowały pociski zapalające. Na
nr 34/2008
| |
| |
REUTERS/FORUM
szczęście strzały okazały się niecelne. – Po
pewnym czasie bojownicy z Armii Mah-
diego ulokowali się na wieży meczetu.
W naszym kierunku poleciały pociski
z RGP. Ranny został jeden Bułgar. Natych-
miast kazałem pokryć budynek ogniem,
tak aby Bułgarzy mogli swobodnie wyciąg-
nąć rannego. Pociski zaczęły miarowo ude-
rzać o ścianę świątyni – wspomina kapi-
tan. – Nasi przeciwnicy mieli znacznie wię-
cej strat. Cóż jednak z tego, skoro w miej-
sce każdego bojownika, który ginął, nie-
| ARMIE
| | ŚWIATA
mal natychmiast pojawiał się kolejny. Po
zabitego zaraz podjeżdżał wózek ciągnię-
ty przez osła. To dlatego, mimo zaciętej
walki, na placu nie było widać wielu ciał.
Najgorsze było to, że nie wiedzieliśmy, ilu
rebeliantów nas atakuje. Gdyby przeciw-
nikom udało się sforsować bramy urzędu,
wszyscy żołnierze mieli się natychmiast
ewakuować na dach. Osiemdziesiąt przy-
gotowanych wcześniej granatów miało im
zapewnić tyle czasu, aby śmigłowce zdą-
żyły ich ewakuować. Było tylko jedno „ale”
– każdy z obrońców wiedział, że polskie
śmigłowce nie latają nocą…
Zrobili swoje
Walka trwała całą noc. Rebelianci
As-Sadra atakowali zaciekle z każdej stro-
ny. Z nastaniem dnia strzelanina ucichła.
Bojówkarze się wycofali. W ratuszu po-
zostali wyczerpani polscy i bułgarscy
obrońcy. Noc przetrwali bez strat. Nato-
miast według późniejszych szacunków
miejscowej policji w ataku na urząd śmierć
poniosło ok. 80 sadrystów. Liczby rannych
nie podano. Rano załoga broniąca oblężo-
nego nocą urzędu została zmieniona.
W kolumnie osłanianej przez BMP, rozbi-
jając po drodze ustawione nocą barykady,
żołnierze odjechali do bazy na odpoczy-
nek. Ich miejsce zajęła inna załoga. Dzień
upłynął jednak spokojnie. Wieczorem kpt.
Andrzej C. i jego ludzie z 2 Grupy Bojo-
wej wrócili do miejskiego ratusza. Wraz
z nastaniem nocy rozpoczął się kolejny
atak. Znów bezskuteczny. Po trzeciej nie-
udanej próbie zdobycia budynku urzędu
sadryści zrezygnowali. Polska flaga przez
cały czas powiewała nad ratuszem.
Obrona ratusza w Karbali to zdecydo-
wanie najbardziej dramatyczny epizod pod-
czas całego pobytu naszych wojsk w Ira-
ku. Siedmiu żołnierzy po zakończeniu walk
przeżyło załamanie nerwowe – musieli po-
wrócić na leczenie do kraju. Ci, którzy po-
zostali w wojsku, cieszą się dziś wśród ko-
legów olbrzymim szacunkiem. Nie lubią
jednak opowiadać o swojej odwadze. Pod-
kreślają, że po prostu zrobili swoje. 
Napisz do autora:
bogusław.politowski@redakcjawojskowa.pl
Na prośbę oficera jego imię oraz inicjał
nazwiska zostały zmienione.
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA AAAAAAAA

Obeidat Kocur Krogulski Głowala

„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

MałgorzataTarasiewicz

Stalin powiedział kiedyś: cóż jest odra-

żającego w tym, że żołnierz zabawi się
z kobietą? Czy wyobraża Pan sobie, że
dziś ktoś powtórzyłby takie słowa?
– Niestety tak. Wystarczy przyjrzeć się
temu, co do niedawna działo się w DR Kon-
ga. Podczas zakończonej w styczniu woj-
ny domowej obie strony konfliktu stoso-
wały gwałty na kobietach jako metody
walki z przeciwnikiem. W samym tylko
2007 r. odnotowano w tym kraju 30 ty-
sięcy gwałtów. Oczywiście konsekwen-
cje tych zbrodni będą ciągnęły się lata-
mi – dla samych kobiet, ich rodzin i dzie-
ci, które zgwałcone kobiety urodzą. Ma-
sowe gwałty wciąż jeszcze są traktowa-
ne jako broń, za pomocą której można
upokorzyć przeciwnika, pokazać mu

Gwałt
swoją siłę i władzę. W dużym stopniu na

zamiast kuli
tak wielki rozmiar zbrodni wpływa
w Republice Konga bardzo niska pozy-
cja kobiet w społeczeństwie, w którym
są one traktowane jako istoty podrzędne.
– W latach 90. najgorzej pod tym
względem wyglądała sytuacja podczas
wojny domowej w byłej Jugosławii. Ofia-
rami gwałtów padło ok. 50–60 tysięcy
udziałem blisko 400 tysięcy kobiet. Sy-
tuacja wyglądała tak samo w Darfurze
i Czeczenii.

Konsekwencją gwałtów jest odrzucenie
zgwałconych kobiet przez ich środowi-
sko, które traktuje je jako „okryte hań-
bą”, rozprzestrzenianie się AIDS i cho-
rób wenerycznych oraz ciągnące się la-
tami dramaty kobiet, które nie mogą od-
zyskać równowagi psychicznej.
Gdzie w ciągu ostatniej dekady doszło
do masowych i najbardziej okrutnych
gwałtów podczas działań wojennych?
Bośniaczek, wśród zgwałconych kobiet
były też Chorwatki i Serbki. Seksualne
nadużycia wobec kobiet były tam ele-
mentem perfidnej strategii czystek et-
nicznych polegającej na zmuszaniu
zgwałconych kobiet do rodzenia dzieci.
Podczas inwazji Iraku na Kuwejt Irakij-
czycy zgwałcili ok. 5 tysięcy mieszka-
nek tego kraju. Gwałty, które miały upo-
korzyć przeciwnika, zdarzały się również
w Rwandzie, gdzie tragedia stała się
Niektórzy wiążą wzrost przemocy wo-
bec kobiet z masowym udziałem
w konfliktach zbrojnych tzw. dzieci-
-żołnierzy. Jak pisze Michael Ignatieff:
„w większości tradycyjnych społe-
czeństw honor kojarzony jest z po-
wściągliwością, a męskość z dyscypli-
ną […] Szczególna brutalność wojen-
na lat 90. odwołuje się do innego wzo-
ru męskości – dzikiej seksualności do-
rastających mężczyzn”…

60 Polska Zbrojna nr 34/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
– Tak, ale przyczyną gwałtów jest rów-
nież fałszywe wyobrażenie męż-
czyzn o swojej roli społecznej,
o tym, w jaki sposób mogą wyka-
zać, że są silni i panują nad sytu-
acją. Obawiam się, że sprawcy
przemocy seksualnej uważają
gwałty za potwierdzenie męsko-
ści. Dzieje się tak, ponieważ żoł-
nierze przenoszą stereotypy
o rolach społecznych ze świa-
ta, w jakim żyją w okresie po-
koju. Jeśli nawet w czasie po-
koju kobiety uważa się za pod-
porządkowane mężczyznom,
to konsekwencją takiego po-
dejścia będzie prowadząca
do zbrodni eskalacja tej po-
stawy w czasie wojny. Oczy-
wiście gwałtów dopuszcza-
ją się również żołnierze
z krajów, w których pozy-
cja kobiety jest stosunko-
wo wysoka, jednak zazwy-
czaj po powrocie do oj-
czyzny są za takie czyny
ścigani i napiętnowani.
W krajach, w których ko-
biety znajdują się nisko
w hierarchii społecznej,
sprawcy gwałtów są
często bezkarni.
Ignatieff zwraca
uwagę, że przestęp-
stwa seksualne
pojawiają się naj-
częściej wtedy,
gdy społeczności,
w których panuje
GOS (2)
tradycyjna, suro-
wa moralność
TOMASZ
seksualna, ule-
gają w wyniku
wojny rozpręże-
niu i rozbiciu...
– Chciałabym w tym miejscu przy-
wołać książkę „Oni nie skrzywdziliby na-
wet muchy” Slavenki Drakulic, znanej
pisarki chorwackiej, w której nakreśliła
ona portrety psychologiczne zbrodniarzy
wojennych, morderców i gwałcicieli
z okresu wojny domowej na Bałkanach.
Konsekwencją
gwałtów jest odrzuce-
nie zgwałconych ko-
biet przez ich środowi-
sko, które traktuje je
jako okryte hańbą
nr 34/2008
| | | |
Właściwie jest to książka o banalności
zła, w której autorka chce dociec, co po-
pycha ludzi do popełnienia zbrodni. Jed-
na z kobiet zeznających przed Trybuna-
łem w Hadze tak opisuje swoich opraw-
ców: „To byli ludzie z nizin społecznych,
którzy włóczyli się i żebrali o papierosy
(…). Kiedy jednak tylko udało im się do-
rwać do broni, zaczęli czuć się ważni i sil-
ni. Teraz mogli uprowadzać muzułmanki,
miesiącami przetrzymywać je w burde-
lach, poniżać, bić i zmuszać do odrażają-
cych praktyk seksualnych”.
Niektórzy badacze tematu wskazują
na to, że gwałty są skuteczniejsze od
czystek etnicznych. Bez przyciągania
uwagi mediów i protestów społeczno-
ści międzynarodowej zmuszają obcą
etnicznie lub religijnie ludność do
opuszczenia zamieszkiwanych przez
nią terenów. Gwałcenie kobiet w miej-
scach publicznych lub na oczach mę-
ża, ojca czy brata ma stanowić dla
mężczyzn z innej grupy etnicznej wy-
raźne przesłanie – nie potraficie obro-
nić „swoich” kobiet, więc musicie
wraz z nimi opuścić te ziemie…
– Trudno się z tym nie zgodzić.
Rosjanie w czasie II wojny światowej
masowo gwałcili Niemki, Polki, Ży-
dówki, a nawet Rosjanki. Ale w Pol-
sce, w przeciwieństwie do Czech, Wę-
gier czy Niemiec, wciąż pozostaje to
tematem tabu.
– Coraz częściej jednak zaczynamy
o tym mówić. Inaczej było oczywiście
w czasach PRL-u, ale dziś nie ma już
chyba przeszkód, żeby dyskutować
o tym otwarcie, choć są to rzeczywiście
bulwersujące sprawy. Czasem trudno
o tym rozmawiać, bo wiele kobiet, któ-
re były ofiarami żołnierzy radzieckich,
żyje do dziś. Sama zetknęłam się z kil-
koma z nich w Trójmieście. Ostatnio
w książce „Kurort w cieniu PRL-u, So-
pot 1945–1989” Wojciecha Fułka i Ro-
mana Stinzing-Wojnarowskiego natra-
fiłam na mrożące krew w żyłach zda-
nie: „Zwycięscy żołnierze Armii Czer-
wonej po zdobyciu Sopotu, Gdyni
i Gdańska zgwałcili 40 procent kobiet
w wieku do 50 lat”.
Podobno 80 proc. uchodźców na świe-
cie to kobiety i dzieci. Czy są statysty-
ki mówiące o przemocy seksualnej
i gwałtach na kobietach w obozach
dla uchodźców?
– Amnesty International oraz Biuro
Wysokiego Komisarza ONZ do spraw
Uchodźców piszą o częstych przypad-
kach gwałtów i przemocy seksualnej, na
OBLICZA WOJNY
| | |
którą narażone są kobiety zmuszone do
ucieczki z ojczyzny. Dochodzi nawet do
sytuacji, gdy są one wykorzystywane
seksualnie przez samych pracowników
ośrodka. Bywa, że seks staje się formą
zapłaty za żywność, leki, koce czy wo-
dę. Przypadki wykorzystywania seksu-
alnego kobiet przez pracowników orga-
nizacji humanitarnych miały miejsce
w obozach dla uchodźców w Liberii,
Gwinei oraz Sierra Leone. Według
Amnesty International, kobiety przeby-
wające w obozach dla uchodźców w Su-
danie są na masową skalę gwałcone.
Trybunały do spraw byłej Jugosławii
i Rwandy traktują masowe gwałty ja-
ko zbrodnie przeciwko ludzkości, ale
kilkanaście wyroków skazujących jest
niczym, gdy weźmie się pod uwagę
fakt, że tysiące sprawców nadal prze-
bywa na wolności. Wciąż jesteśmy
bezradni wobec tego problemu?
– Niestety tak. Można tylko się cie-
szyć, że wzrasta świadomość, iż kobie-
ty nie są łupem wojennym, a przemoc
seksualna jest barbarzyństwem zasługu-
jącym na najwyższą karę. Można mieć
nadzieję, że obecność kobiet w szere-
gach wojska spowoduje większą wraż-
liwość na kwestie płci i przestrzeganie
praw człowieka wobec kobiet. Pamię-
tajmy, że przemoc zaczyna się czasem
od seksistowskich żartów. 
Rozmawiał Tomasz Gos
Małgorzata Tarasiewicz
Dyrektorka międzynarodowej organizacji
Network of East-West Women
działającej w regionie Europy
Środkowo-Wschodniej i byłego Związku
Radzieckiego od czerwca 2004 r. W la-
tach 1989–1991 – koordynatorka Sek-
cji Krajowej Kobiet NSZZ „Solidarność”,
następnie od 1991 do 1995 r. preze-
ska Stowarzyszenia Amnesty Interna-
tional w Polsce. Od 1997 do 1999 r.
była koordynatorką projektu Amnesty
International w Polsce dotyczącego po-
wołania do życia Międzynarodowego
Trybunału Karnego oraz przedstawiciel-
ką organizacji międzynarodowej Wome-
n’s Caucus for Gender Justice in the In-
ternational Criminal Court w krajach
Europy Środkowej i Wschodniej. W la-
tach 1998–2001 trzykrotnie uczestni-
czyła w misjach OBWE nadzorujących
prawidłowość wyborów w Serbii, Koso-
wie oraz Bośni. W 2006 r. była człon-
kiem misji obserwacyjnej na wybory
na Białorusi. Członkini Rady Fundacji
„Ośka”.
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
AAAAAAA AAAAAAAA
PIOTR
S.GUZOWSKA
BERNABIUK
Mniej więcej
T ę pouczającą historię opowiedział stary
znajomy, chorąży piechoty, prosząc
o dyskrecję co do miejsca zdarzenia i osób
w niej uczestniczących. – Otóż, zebrał nas
dowódca – zaczął relację – celem wyrażenia
zbiorowej opinii w konstruktywnej dyskusji
nad Kodeksem Honorowym Żołnierza Za-
wodowego WP. Na sali odpraw panowała
atmosfera ciekawości i pewnego podniece-
nia. Oto przełożony twardym, żołnierskim
głosem czytał nam dokument, którego lite-
ra miała wkrótce wpłynąć na nasze losy,
uczynić nas lepszymi, szlachetniejszymi...
Nie wiem, dlaczego, gdy doszedł do słów:
„Służba ta wymaga zdyscyplinowania, lo-
jalności i poświęcenia”, część kolegów po-
czuła się dotknięta, co wyraziła zbiorowym
szmerem. Przełożony zapewnił, że nie są to
jego osobiste wycieczki pod adresem wyróż-
niających się ilością dni spędzonych na
zwolnieniach z powodu migreny, tylko cyta-
ty z dokumentu. I przykro mu, że sponta-
nicznie wyakcentował kilka słów.
Następnie zaś, w ramach kompromisu, za-
proponował czytanie tekstu mnie właśnie.
Doszedłem tylko do zdania mówiącego
o tym, iż żołnierz „zawsze poczuwa się do
odpowiedzialności za podjęte decyzje
i działania. Nie obarcza winą innych”, gdy
kapitan ZN poprosił o zmianę lektora, bo
z moich ust odbiera te słowa nadto osobi-
ście. Zapewniłem, że sprawa, która nas po-
różniła na forum służbowym, dawno ode-
szła w zapomnienie... Po czym przekazałem
mu dokument. Doczytał do tego, iż żołnierz
„dąży do umiejętnego łączenia potrzeb
służby z troską o dobro swojej rodziny”, po
czym spojrzał wymownie na dowódcę. Ten
zaś zareagował gwałtownie: Panie kapita-
nie, ja też pięć lat dojeżdżałem do rodziny
na weekend 200 km, i nie miałem pretensji.
W sumie doszliśmy do zbiorowego wniosku,
iż projekt zawiera wiele pięknych słów, ale
przez to, że jest rozbudowany i szczegółowy,
chwilami wręcz rozrachunkowy, może na-
zbyt głęboko ingerować w przyziemne prob-
lemy naszego żołnierskiego życia. A sier-
żant DF skomentował: Każdy mniej więcej
wie, co robić, żeby być dobrym żołnierzem.
Tu już nie wytrzymałem: Przecież właśnie
chodzi o to, żeby nie wiedzieć „mniej wię-
cej”, tylko z całą pewnością. I co?
Otóż, braw nie dostałem.
62 Polska Zbrojna
W OBRONIE HONORU. Kapral z jednostki
łączności zwrócił się do przełożonych
z prośbą o radę i wsparcie w następującej
sprawie: W godzinach późnowieczornych
wracał do internatu, gdzie zamieszkuje.
Koło bramy jednostki został zaatakowany
przez trzech wyrostków, którzy, jak zapew-
niali, obijając go dotkliwie, chcieli spraw-
dzić, czy żołnierze są odważni i potrafią się
bić. Jeśli miarą odwagi jest wołanie o po-
moc, to kapral okazał się herosem. Ale od-
siecz nie nadeszła. Żołnierze z biura prze-
pustek stwierdzili, że wołanie słyszeli, lecz nie
czuli się kompetentni do udzielenia pomocy,
bo nie byli szkoleni w walce wręcz. Chcieli
uniknąć sytuacji jeszcze bardziej kompromi-
tującej dla wojska. Przełożeni, po konsulta-
cjach ze swoimi przełożonymi, udzielili pod-
oficerowi ustnej odpowiedzi, z której wynika-
ło, że szkolenie w walce wręcz rozpocznie się
wkrótce, ale tylko w szkołach wojskowych
i centrach szkolenia. Kapral, by w nim uczest-
niczyć, powinien więc ponownie przejść pro-
cedurę przyjmowania do wojska.
Krakowska
i powietrznodesantowa
Trwająca przebudowa i modernizacja sił zbrojnych zachęca do
zastanowienia się nad zadaniami, strukturą i nazwą 6 Brygady
Desantowo-Szturmowej.
Z wiązek Polskich Spadochroniarzy propo-
nuje rozpoczęcie zmian od łatwiejszej
kwestii, tj. przekształcenia nazwy jednostki
na 6 Brygadę Powietrzno-Desantową oraz
włączenia do niej wyróżnika „Krakowska”,
co usatysfakcjonuje żołnierzy, kombatantów
i krakowian. Okazją mogą być obchody
52. rocznicy utworzenia wojsk powietrzno-
desantowych, łączone z obchodami Dnia
Spadochroniarza. Przypadają one 23 wrześ-
nia – w rocznicę powołania przez Naczelne-
go Wodza Sił Zbrojnych na Zachodzie 1 Sa-
modzielnej Brygady Spadochronowej w An-
glii w 1941 r. Apelujemy do entuzjastów spa-
dochroniarstwa o wsparcie tej inicjatywy.
W następnej kolejności trzeba zająć się
zmianą struktur i wyposażenia. Dziś mamy
związki taktyczne, których nazwa odzwier-
ciedla w pewnym stopniu zadania dla nich
przewidywane oraz ich uzbrojenie: brygadę
kawalerii powietrznej – de facto – związek
taktyczny desantowo-szturmowy, brygadę
strzelców podhalańskich, flotyllę obrony
wybrzeża, brygadę lotnictwa transportowe-
go, pułk komandosów. Wydaje się, że posia-
danie dwóch ZT o charakterze desantowo-
-szturmowym (6 BDSz i 25 BKPow) przera-
sta możliwości ich doposażenia w środki
transportu i uzbrojenie odpowiadające za-
sadom użycia. Brakuje nam za to formacji
mobilnej w wymiarze co najmniej operacyj-
Clooney o terrorystach
G eorge Clooney ma za-
grać w filmie o terrory-
stach z Al-Kaidy. Firma ak-
tora, Smokehouse, już kupi-
ła prawa do ekranizacji
książki „The Challenge”. Jej
autor, dziennikarz Jonathan
Mahler, relacjonuje w niej
historię Salima Hamdana, więźnia
Guantanamo, który pracował jako kierowca
i ochroniarz Usamy ibn Ladina. Clooney zagra
podobno Amerykaniana Charlesa Swifta, ofi-
cera marynarki, który pomógł doprowadzić
sprawę Hamdana do Sądu Najwyższego
i uzyskał gwarancję objęcia go konwencją ge-
newską. W zeszłym miesiącu Hamdan został
oczyszczony z zarzutów o udział w spisku ter-
rorystycznym. Sąd wojskowy przyznał, że jest
on naiwnym człowiekiem, który, nie mając
pojęcia o dżihadzie, po prostu szukał pracy.
Decyzja ta wywołała protesty w całych
Stanach Zjednoczonych. Podobno Clooney
planuje zainwestować w nowy projekt
30 mln dol. (ann)
nym, zdolnej do reagowania w sytuacjach
kryzysowych.
Struktura 6 BDSz, jej nazwa oraz charakter
zadań są pokłosiem zmiany strategii obron-
nej Polski z przełomu lat 80. i 90., kiedy trud-
no było przewidzieć zagrożenia i sposoby
przeciwdziałania im w XXI wieku oraz nasze
malejące możliwości transportu lotniczego.
I dziś trudno precyzyjnie przewidywać zagro-
żenia. Dlatego posiadanie różnych związków
taktycznych wydaje się zasadne. Wojsko ma
możliwość przeformowania BDSz w BPD.
Problemu nie sprowadzamy do pieniędzy,
a wiążemy go ze strategią obronności i spo-
sobem zaangażowania w realizację zadań
z niej wynikających. W brygadzie jest już ba-
talion powietrznodesantowy szkolący się
w sposób charakterystyczny dla jednostek te-
go typu, a siły zbrojne mają znaczące trady-
cje, zapoczątkowane w okresie międzywojen-
nym, kontynuowane przez 1 Samodzielną
Brygadę Spadochronową w Anglii i Holandii
oraz 6 Pomorską Dywizję Powietrznodesanto-
wą. Resort obrony ma ustabilizowany budżet,
promuje profesjonalizację wojska, wprowa-
dza nowe typy samolotów transportowych,
negocjuje programy współużytkowania trans-
portowców w NATO. To wszystko przemawia
za transformacją „Szóstej”.
Gen. dyw. w st. spocz. Leszek Chyła,
prezes Związku Polskich Spadochroniarzy
nr 34/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
ŻOŁNIERZE SĄDECCZYZNY
„Sądeccy żołnierze i generałowie
w służbie niepodległej Rzeczpospo-
litej” – promocja takiej książki
odbyła się 9 sierpnia w Miasteczku
Galicyjskim w Nowym Sączu. Opra-
cowanie dokumentuje zbrojny czyn
niepodległościowy sądeczan od
początku XX w. Publikacja jest zapi-
sem wykładów i dyskusji, jakie
odbyły się podczas konferencji
z cyklu „Sądeckie spotkania z histo-
rią”, która miała miejsce w marcu
tego roku w sądeckim ratuszu oraz
Zespole Szkół im. Władysława
C Z A P K A - N I E W I D K A
N aukowcy stworzyli materiał, któ-
ry pozwala uczynić przykryte
nim obiekty niewidzialnymi. Na razie
jest w wersji laboratoryjnej. Nad
techniką niewidzialności pracowały
dwa zespoły kierowane przez Xiang
Zhanga z Uniwersytetu
Kalifornijskiego w Berkeley. Wyniki
opublikowały pisma naukowe – bry-
tyjski „Nature” i amerykański
„Science”. Nowy materiał zagina pro-
mienie świetlne w kierunku przeciw-
nym do ich padania, przez co obiekty
D O M O W A
O J N A
nr 34/2008
| |
Orkana w Marcinkowicach. Gośćmi
specjalnymi spotkań byli ostatni pre-
zydent RP na wychodźstwie Ryszard
Kaczorowski oraz szef Sztabu Gene-
ralnego WP gen. Franciszek Gągor.
Książkę uzupełniono o archiwalne
zdjęcia pozyskane z różnych źródeł,
m.in. od Muzeum Okręgowego
w Nowym Sączu. W opracowaniu
brakuje niestety kilku tematów,
m.in. – sądeczanie pod Monte Cassi-
no, w powstaniu warszawskim, pod
Narwikiem, w walce o Berlin czy
sądeccy cichociemni. (ATU)
nim pokryte są niewidoczne dla ludz-
kiego oka. Powstał dzięki nanotech-
nologii opartej na cząsteczkach ma-
terii wielkości miliardowych części
metra. Oczekuje się, że można bę-
dzie pod nim schować nie tylko czło-
wieka, ale czołg czy okręt. Uszycie
płaszcza powodującego niewidzial-
ność lub wyposażenie pojazdu w
funkcję znikania wymagać będzie
jednak sporo pracy. Za badania pła-
cą amerykańska Narodowa
Fundacja Nauki oraz wojsko. (ad)
| |
| | |
ROZMOWY
NA SPOCZNIJ
RYCERSKIE CNOTY
– Panie majorze, od kiedy wchodzi nowy kodeks
honorowy?
– A co panu sierżantowi tak pilno?
– Tak pytam, bo jak już nic nie działa...
– Co nie działa?
– No nic! Przychodzi oficer do magazynu, zachowuje się
jak u siebie...
– Panie sierżancie, z kim znowu ma pan konflikt?
– Nie mam konfliktu, tylko w kodeksie napiszą chyba, kto
ma władzę w magazynie?
– W projekcie o magazynie nic nie ma.
– No to kurczę, znowu będzie problem.
– Niech pan wreszcie wyartykułuje, co się zdarzyło?
– No przysłał pan podporucznik jakiegoś zatabaczonego
szweja po sprzęt. Bez dokumentów, bez upoważnienia,
i z krzykiem, że szybko. No to żołnierz wrócił, skąd przyszedł.
– A potem przyszedł dowódca plutonu?
– No właśnie, i z krzykiem. Poprosiłem grzecznie...
– Panie sierżancie!
– No, trochę się uniosłem, i napomknąłem o kodeksie
honorowym.
– Tak?
– Powiedziałem, że być może zostaną przywrócone
pojedynki w sprawach honorowych, to będzie uważał
na słowa.
– Tak. I już zawczasu przyjął wyzwanie?
– Powiedział, że kiedyś rycerz z ciurą taborowym się nie
pojedynkował, tylko, co najwyżej, kazał go obić kijem.
– A pan powiedział, że teraz to kij ma dwa końce?
– Widzi pan major, nie dość, że honoru nie ma, to jeszcze
donosiciel.
Polska Zbrojna 63