NR 39 (610) 28 WRZEŚNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK TEMAT NUMERU: Afryka pod Paryżem str. 7

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

CZAS NA CZAD
WOJSKO: Skojarzenia z perfekcją str. 21
AFGANISTAN: Kurzą się, zamiast ratować str. 24

PROFESJONALIZACJA: WOJNA O REKRUTA str. 26

W NUMERZE

2 Polska Zbrojna nr 39/2008

 |
ZAPIS FORUM
EDYTORIAL | |
FORUM |
NA CELOWNIKU
NA CELOWNIKU
WOJSKO |
WOJSKO
KULISY|
PORADY |
PORADY | |
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIA
HISTORIA | |
MILITARIA
MILITARIA
ŚWIAT
PRASA | |
PRASA
ŚWIAT
KULISY | | | | | |
TO I OWO
TO I OWO |

Sznur
Marek Sarjusz-Wolski
za mundurem
„W głuchej puszczy, przed chatką leśnika, /Rota strzelców
stanęła zielona; /A u wrót stoi straż Pułkownika, /Tam
w izdebce Pułkownik ich kona.” Adam Mickiewicz, składając
w 1832 roku hołd kapitan Emilii Plater, nie kreślił życiorysu, lecz,
pod wrażeniem klęski powstania listopadowego, tworzył zbiorowy
portret waleczności (tradycyjnie; „ku pokrzepieniu serc”), uosobio-
ny w litewskiej Atenie, czy raczej słowiańskiej Dziewannie. Poeta
znał zapewne opis dowódczyni pierwszej kompanii 25 Pułku Pie-
choty Liniowej Królestwa Kongresowego poczyniony piórem Igna-
cego Domeyki: „Poważna, bardziej surowa niż ujmująca
w zachowaniu się, mało mówiąca i spojrzeniem nakazująca dla sie-
bie należne względy. Nosiła na uciętych włosach męski kaszkiecik.
Szerokie do ziemi spodnie, puginał, pistolet, mała szabla i ostrogi
przy bucikach dopełniały całości”. Personifikacja patriotycznej
ofiarności. Ideał szlachetnego męstwa. Właśnie: męstwa! Dlacze-
go „męstwo”? Co w takim razie znaczy „kobiecość”?
Resztek Francji broniła linia zamków Loary. Lord Bedford
w 1428 roku postanowił ją przerwać. 12 października Anglicy
poszli na Orlean. Francuzi byli przekonani, że upadek
Karola VII jest już kwestią czasu. Od stu lat potrafili przecież
głównie przegrywać. I wtedy na arenie dziejów pojawiła się ona.
Dla potomnych Joanna d`Arc stała się symbolem waleczności
i patriotyzmu. Świętą.
Charakterystyczne, że „kobiece męstwo” używane jest przez ha-
giografów tylko w jednostkowym wydaniu. Świadczy o tym choć-
by czeska legenda o Velaszce. Nawet Meg Ryan (naprawdę:
Margaret Mary Emily Hyra), została przez Hollywood obsadzo-
na samotnie w roli bohaterskiej dowódczyni zestrzelonego przez
Irakijczyków śmigłowca. Żadna koleżanka z „Pustynnej burzy”
nie przyszła jej z pomocą. Może więc kobieta zbrojna ma pełnić
w kulturze rolę bastionu broniącego ostatków męskiego honoru?
Jest wyjątek.
Czesław Białczyński w „Mitologii słowiańskiej” wspomina, że je-
den z odłamów plemienia Amazonek wywędrował z Tracji na
północ i osiadł na Mazowszu. Jego nazwa miała ulegać ewolucji,
aż przekształciła się w Mazowie. Średniowieczne kroniki wspo-
minają o grodzie kobiet w północno-wschodniej Polsce. Odkryto
groby kobiet i dzieci.
Panie Oficerowie (przecież nie – „oficerki”), może tam szukać gene-
zy waszego szturmu na polskie koszary? Może Wy także od boga
wojny Aresa i nimfy Harmonii? Przecież hitlerowcy musieli stwo-
rzyć specjalne obozy jenieckie dla kobiet z Armii Krajowej. A sier-
żant Joanna Żubr z 17 Pułku Piechoty Legionów Jana Henryka
Dąbrowskiego? Jedna z pierwszych kobiet na świecie odznaczona
za męstwo (Virtuti Militari). A generał Maria Wittek, uczestniczka
obu wojen światowych? A generał Elżbieta Zawacka, cichociemna?
A major Wanda Gertz? Ukrywała płeć w pierwszym legionie ko-
mendanta Piłsudskiego (podobnie jak Joanna Żubr), by z czasem
dowodzić w Wilnie kobiecym batalionem. Komendantka oddziału
„Dysk” (Dywersja i Sabotaż Kobiet), który walczył w zgrupowaniu
AK „Radosław”. A kapitan Grażyna Lipińska (obie wojny świato-
we, III powstanie śląskie, Virtuti Militari, Krzyż Walecznych)?
Ustawa z 1 lipca 2004 roku daje kobietom prawo do obejmowania
stanowisk we wszystkich korpusach osobowych: szeregowych za-
wodowych, podoficerskim i oficerskim. Z roku na rok jest coraz
więcej kandydatek. Podobnie jak w armii słowackiej. Dziewczyny
łatwiej od chłopaków zdają egzaminy ze sprawności fizycznej. Po-
dobają im się nowe wzory kapeluszy. Dowodzą stanowczo. Dlatego
warto pamiętać, że pozycja kobiety w przedchrześcijańskich spo-
łecznościach Słowian była wyjątkowo wysoka.
Czy marzą o panteonie? Nie. O nim marzy Kasia Cichopek
w kontekście światowej edycji „Tańca z gwiazdami”: „Zawsze
chciałam zrobić coś dla Polski. Od dziecka miałam takie patrio-
tyczne zapędy i chciałam być bohaterem narodowym.”

W NUMERZE
TEMAT NUMERU WOJSKO Przyjedź mamo… 34 Norbert Bączyk
Marek Sarjusz-Wolski Łukasz Puchalski Nowe szaty Rosomaka 48
Afryka pod Paryżem 7 Skojarzenia z perfekcją 21 Piotr Laskowski
Kwatery warte Poznania 36 ŚWIAT
Tadeusz Wróbel Krzysztof Wilewski Robert Czulda
Północna gwiazda 9 Kurzą się, zamiast ratować 24 Jacek Szustakowski Misjonarze
Rugbista z ORP „Grom” 38 z zielonej wyspy 50
Bogusław Pacek Anna Dąbrowska
Współpraca Wojna o rekruta 26 Tomasz Gos Tomasz Otłowski
z fachowcami 12 Z płetwami do miny 40 Nowa zimna wojna? 52
Roman Przeciszewski
Piotr Bernabiuk Kozły ofiarne? 28 HISTORIA WOJSKO
Afrykańska droga 14 Krzysztof Wilewski Bogusław Politowski
NASZYM OKIEM Bezimienni Czas na Czad 54
NA CELOWNIKU Krzysztof Plażuk bohaterowie 43
Artur Goławski, Jest gotowość 32 KULISY
Tadeusz Wróbel MILITARIA Krzysztof Plażuk
Misje prawdziwe, WOJSKO Norbert Bączyk Nie taka
ćwiczenia wymyślone 18 Tomasz Szulejko Francuz z Kutna 46 Afryka straszna 58

nr 39/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
www.polska-zbrojna.pl
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365,
845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22, CA
MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30, CA
MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
+4822 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz
Puchalski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845
244; Paulina Glińska, tel.: +4822 684 52 29, CA
MON 845 229; Roman Przeciszewski, tel.:
+4822 684 52 44, CA MON 845 244; Tadeusz
Wróbel, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845
244; Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel. +4852
378 25 90, CA MON 415 200; Gdynia: Tomasz
Gos, tel.: +4858 626 24 13, CA MON 262 413;
kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: +4858 626 62
07, CA MON 266 207; Kraków: Magdalena
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski, tel.:
+4812 613 17 80, CA MON 131 780; Poznań:
Piotr Laskowski, CA MON 572 446, mjr Tomasz
Szulejko, tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572
240; Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871
765 38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski,
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, Mariusz
Jędrzejko, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
Kaleta, Roman Kuźniar, Damian Markowski
Dział graficzny:
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
Małgorzata Szustkowska
tel. +4822 684 53 87, 684 51 80, 684 55 03,
faks: +4822 CA MON 845 387;
reklama@redakcjawojskowa.pl
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS,
GLM. Informacja: +4822 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
Bellona SA +4822 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
Numer zamknięto: 22.09.2008 r.
Zdjęcie na okładce: Krzysztof Plażuk
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Sztab świętował
„Podejmujemy dziś próbę oceny miejsca, roli i dorobku Sztabu Generalnego WP
z perspektywy 90 lat jego funkcjonowania. Jednocześnie spróbujemy wskazać możliwe
kierunki jego przyszłego rozwoju” – zwrócił się 19 września do uczestników sympozjum
w Centralnej Bibliotece Wojskowej w Warszawie pierwszy zastępca szefa SGWP
gen. broni Mieczysław Stachowiak.
gicznego P5 gen. bryg. Ana-
tol Wojtan. Sympozjum po-
przedziło otwarcie przez
gen. Stachowiaka okoliczno-
ściowej wystawy. Natomiast
20 września podczas pikniku
militarnego w parku i amfite-
atrze Bemowskiego Centrum
Kultury na mieszkańców War-
szawy czekało wiele atrakcji,
między innymi pokazy musz-
try paradnej Kompanii Repre-
zentacyjnej WP i Szwadronu
Kawalerii, czy wyszkolenia
MON
oddziału specjalnego Żandar-
S eminarium zainauguro-
wało uroczyste obchody
90. rocznicy odrodzenia
hab. Zbigniewa Ścibiorka
odnoszące się do historii szta-
bu, jak i referat dotyczący wy-
merii Wojskowej. Jednak
wszyscy najbardziej czekali
na satelitarne połączenie
SGWP. W programie znala- zwań stojących przed SGWP, z żołnierzami pełniącymi mi-
zły się referaty prof. Lecha który wygłosił zastępca szefa sję w PKW w Czadzie, Liba-
Wyszczelskiego i prof. zw. dr. Zarządu Planowania Strate- nie i Afganistanie. (ATU, GP)
Dyskusje parlamentarne
rozwoju marynarki z wykorzystaniem środków
budżetu państwa. Postulowali to w maju posło-
wie sejmowej KON, kierując w tej sprawie dezy-
derat do rządu. Zaproponowali, aby rząd podjął
 Po reorganizacji, na koniec 2018 roku, prace nad projektem ustawy tak, by sejm mógł
Marynarka Wojenna ma liczyć 30 okrętów bo- ją uchwalić na przełomie tego i przyszłego roku,
jowych oraz pięć okrętów wsparcia i zabezpie- a wieloletni Narodowy Program Budowy Okrętów
czenia, co pozwoli na wykonywanie przez nią wszedł w życie w 2010 roku. Sugerowali wów-
zadań na poziomie „minimalnie niezbędnym” czas, aby na program przeznaczyć poza budże-
– takie informacje o stanie MW po reorganiza- tem MON dodatkowo 0,05 PKB. Jednak zda-
cji przedstawiono 18 września na posiedzeniu
sejmowej Komisji Obrony Narodowej. Jak poda-
no, nowe okręty, w tym między innymi budowa-
na korweta typu Gawron (na zdjęciu), nie zre-
kompensują tych wycofywanych. W ocenie za-
stępcy dowódcy MW kontradm. Waldemara
Głuszki, zakładany na 2018 rok stan nie odpo-
wiada potrzebom operacyjnym. Jak wyjaśnił,
choćby dlatego, że jeden okręt danego typu
nie zabezpiecza ciągłości wykonywania zadań,
a jedynie możliwości szkolenia czy okresowego
włączania się do operacji sojuszniczych. niem Rady Ministrów, ze względu na plany bu-
Podsekretarz stanu w MON ds. uzbrojenia dżetowe państwa nie ma możliwości ustano-
i modernizacji Zenon Kosiniak-Kamysz wienia takiego programu, i może on być rozwa-
przekonywał, iż to jedyny realistyczny program, żany do uznania za jeden z priorytetów progra-
który może przedstawić przy założeniu, że mu rozwoju sił zbrojnych na kolejne lata.
finansowanie będzie tylko z budżetu MON. Parlamentarzyści stwierdzili, że to niewystar-
Zdaniem wojskowych ekspertów, optymalne czające i zdecydowali, że ponowią swoje
byłoby ustanowienie wieloletniego programu wystąpienie. (ATD)
nr 38/2008
 | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE
Obrona Wislandii
PRAWIE SIEDEM TYSIĘCY ŻOŁNIERZY,
ponad 1400 pojazdów, 43 statki powietrzne,
w tym sześć samolotów F-16 i 19 okrętów, by-
ło zaangażowanych w największe tegoroczne
ćwiczenia sił zbrojnych „Anakonda 2008”.
Od 19 do 26 września między innymi na poli-
gonach w Drawsku Pomorskim i Ustce ćwi-
czono planowanie, organizowanie i prowa-
dzenie działań bojowych w trakcie połączo-
nej operacji obronnej oraz współdziałanie
z organami lokalnej administracji cywilnej
w celu przywrócenia porządku publicznego
na odzyskanym terytorium. Scenariusz za-
kładał hipotetyczną sytuację prowadzenia
działań obronnych Wislandii przeciwko
Mondzie i Barii. (ad)
Kryształowy Orzeł
SPRAWDZENIE UMIEJĘTNOŚCI dowództw
dotyczących między innymi planowania, przy-
gotowania oraz prowadzania operacji wspar-
cia pokoju było głównym celem ćwiczeń do-
wódczo-sztabowych „Crystal Eagle 2008” zor-
ganizowanych przez Wielonarodowy Korpus
Północ-Wschód ze Szczecina. W Centrum
Symulacji Działań Bojowych Sił Lądowych
(AWSC) w niemieckim Wildflecken w Bawarii
18–25 września współdziałanie dowództw we-
dług określonych procedur ćwiczyło 1200 żoł-
nierzy z 15 krajów NATO. (ATU)
nr 39/2008
||
HISTORIAHISTORIA| |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
TADEUSZ WRÓBEL
ARMIA DLA MŁODZIEŻY
„Coraz częściej w Polsce posługujemy się
kategorią interesów, a coraz rzadziej obo-
wiązków i wartości”, powiedział 15 września
minister Bogdan Klich w 25 Brygadzie
Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie
Mazowieckim podczas spotkania z mło-
dzieżą z dziesięciu szkół gimnazjalnych
i ponadgimnazjalnych. Minister wyraził
nadzieję, że obecni na lotnisku w Nowym
Glinniku młodzi ludzie będą prezentowali
inne podejście i mieli inny system wartości.
Szef resortu obrony odpowiadał na pytania
młodzieży związane z profesjonalizacją ar-
mii i zachęcał do wstąpienia w jej szeregi.
W spotkaniu uczestniczyli również repre-
zentanci Związku Strzeleckiego „Strzelec”
i młodzieżowej sekcji wojskowej Związku
Polskich Spadochroniarzy.
| |
|| || |
Spotkania
„Staramy się przybliżać tradycje spado-
chronowe wojsk powietrznodesantowych
i sił specjalnych oraz przygotować ludzi do
służby w tych jednostkach”, powiedział do-
wódca tej ostatniej Sylwester Winiarski.
Podczas wizyty młodzi goście obejrzeli po-
kaz wyszkolenia żołnierzy 25 BKPow,
w tym między innymi skoki spadochronowe
oraz szturm na obiekt ze śmigłowca.
W trakcie rozmowy z młodzieżą o obecnym
wyposażeniu naszych jednostek aeromobil-
nych minister powiedział, że mamy dziś
145 śmigłowców. Przypomniał, że ze
względu na konieczność wymiany sprzętu
na misjach musiał podjąć decyzję o zaku-
pie Mi-24 i Mi-17. Szef MON wyraził na-
dzieję, że uczynił to po raz ostatni i od
2010 roku zostanie uruchomiony program
śmigłowcowy. Bogdan Klich wierzy też, że
będzie możliwość zamawiania maszyn, któ-
re będą produkowane w kraju, w Mielcu
i Świdniku. Podobny charakter miało spo-
tkanie szefa resortu obrony z młodzieżą
szkół średnich dwa dni później
w 1 Warszawskiej Brygadzie Pancernej
w Wesołej. Uczniowie mogli obejrzeć mię-
dzy innymi pokaz szkolenia ogniowego
oraz postrzelać na symulatorach. (TW, ann)
Polska Zbrojna 5
 KOMENTARZ
AAAAAAA AAAAAAAA
AAAAAAAA

Roman Kuźniar Afganistan

SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE – a może zacząć
rozmawiać
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW

Jest takie opowiadanie Sławomira
Mrożka zatytułowane „Interwał”, w któ-
rym walczą ze sobą dwaj znani i potężni
zapaśnicy. Ponieważ walka nie została
rozstrzygnięta przed końcem dnia, sple-
cionych w żelaznych uściskach zapaśni-
ków postanowiono opieczętować w ich
mocarnym splocie, zostawić tak na noc,
a walkę dokończyć następnego dnia.
I wtedy pomiędzy tymi, wydawałoby się,
tępymi górami mięśni dochodzi
do dialogu.
tu. Dotychczasowy sposób wymuszenia
pokoju, który polega na stałym zwiększa-
niu sił NATO oraz USA nie przynosi pożą-
danych rezultatów. Odwrotnie, rok 2008
już teraz jest rokiem, w którym zostało
zabitych najwięcej żołnierzy amerykań-
skich od początku inwazji w październiku
2001 roku. W 2008 roku zginęła także
największa liczba cywilów. Coraz częściej
padają oni ofiarą uderzeń sił USA i NATO.
Nasze sukcesy nie mogą polegać na co-
raz większej liczbie zabitych przeciwni-
ków, czyli przede wszystkim talibów.
Talibowie, z którymi walczymy, to
nie podobać naszemu ulubieńcowi ubiera-
jącemu się u Armaniego, licencjonowane-
mu przez Zachód, obecnemu prezydento-
wi Karzajowi. Zapewne trzeba się będzie
podzielić władzą. Zapewne trzeba rozstać
się z myślą o stworzeniu tam demokracji
w angielskim stylu, ale przecież było to ilu-
zją od samego początku.
Nie ma gotowej recepty ani na to, jak
przywrócić pokój w Afganistanie, ani na
sposób zapewniania stabilności, ani na
to, jak ma wyglądać ustrój w tym kraju.
Jedno jest pewne – obecne recepty za-
wiodły. Może zatem po siedmiu latach

W trakcie rozmowy poruszane są co-

raz trudniejsze problemy z dziedzi-
ny filozofii i matematyki. W końcu jeden
z nich mówi do drugiego: „A jakby tak
wziąć masę i dać ją do kwadratu, a potem
trzask! – pomnożyć ją przez prędkość
światła, to by ci było dopiero!...”. Było już
jednak za późno, nastał poranek, „pierwsi
odźwierni wchodzili na salę”, i za chwilę
trzeba było wracać do walki.
W Afganistanie dobiega końca siódmy
rok walki. Jeszcze dwa lata i będziemy
tam tyle, ile wojska sowieckie. Czas po-
myśleć o pokojowym rozwiązaniu konflik-
Afgańczycy. Mamy powody, aby ich nie
lubić, ale oni są u siebie, to jest ich kraj.
Może zatem potrzebny jest interwał; czas
na myślenie. Nie możemy toczyć walki
bez końca. Owszem, mamy gigantyczną
przewagę w uzbrojeniu oraz innych środ-
kach i możemy tam wytrwać do końca
świata, „a nawet jeden dzień dłużej”.
Tamtej ziemi i ludziom tam mieszkającym
należy się jednak odpoczynek od walki.
Może trzeba zarządzić uzgodnioną z prze-
ciwnikiem przerwę i zacząć się zastana-
wiać nad drogami wyjścia z tej sytuacji.
Nie trzeba się przejmować, że może to się
walki potrzebny jest interwał. Mogłaby to
zaproponować Polska, która, wzmocniw-
szy znacząco swój kontyngent oraz
wziąwszy odpowiedzialność za bezpie-
czeństwo w trudnej prowincji, zyskuje na
politycznym znaczeniu w obecnej tam ko-
alicji. Niech z Warszawy wyjdzie propozy-
cja przerwy i rozmów. Może warto się-
gnąć do doświadczeń Okrągłego Stołu.
Trzeba zacząć rozmawiać i wtedy może
uda się osiągnąć jakieś wartościowe po-
rozumienie, zanim „pierwsi odźwierni
wejdą na salę” i trzeba będzie wrócić
do walki.

DOTRZYMAĆ ZOBOWIĄZAŃ Wozy

do Afganistanu
„N ATO powinno opierać się na deklaracji bu-
kareszteńskiej z kwietnia tego roku i przy-
spieszyć proces przyjmowania Gruzji i Ukrainy”,
„Amerykanie wypożyczą na po-
trzeby PKW Afganistan 40 samo-
mówił 18 września minister Bogdan Klich chodów patrolowych klasy MRAP
w Londynie, gdzie uczestniczył w nieformalnym (Mine Resistant Ambush
spotkaniu ministrów obrony państw NATO. Odniósł Protected)”, poinformował
się w ten sposób do wypowiedzi dyrektora 19 września minister Bogdan
Międzynarodowego Instytutu Studiów Klich w rozmowie z dziennikarza-
NATO

Strategicznych Johna Chipmana, który ocenił, mi w Londynie podczas niefor-

że przyjęcie obu krajów do NATO byłoby strategicz-
nym błędem.
„Deklaracja z Bukaresztu do czegoś zobowiązuje.
Mowa w niej o tym, że Gruzja i Ukraina zostaną
w przyszłości członkami sojuszu. Jeżeli teraz nie
przyspieszymy działań w tym zakresie, to damy zie-
lone światło dla Rosji do powtórzenia na Ukrainie
tego, co zrobiła w Gruzji”, powiedział szef polskie-
go MON. Minister podkreślił również, że nie podzie-
la stwierdzenia Chipmana, iż to Gruzja wywołała
konflikt z Rosją wbrew stanowisku Waszyngtonu.
„Nie ma na to żadnych dowodów, a działania Rosji
widać po negatywnych skutkach jej wkroczenia na
terytorium Gruzji oraz uznania suwerenności Osetii
Południowej i Abchazji”, stwierdził szef resortu
obrony. Ujawnił także, że podczas obrad malnego spotkania ministrów
w Londynie rozważano między innymi powołanie obrony NATO. Pierwsza partia
specjalnej NATO-wskiej grupy roboczej, która pomo- 30 wozów ma trafić do
głaby Gruzinom w odbudowie ich potencjału Afganistanu w drugiej połowie
obronnego. października. Kolejnych dziesięć
„Nikt z ministrów nie ma wątpliwości, że Rosja zła- pojazdów ma zostać przekaza-
mała wszelkie standardy, interweniując zbrojnie nych na początku 2009 roku.
przeciw Gruzji, ale wszyscy mają też przekonanie, Będą to produkowane w USA sa-
że z Rosją należy kontynuować dialog. Pytanie jed- mochody Cougar 4x4 o masie
nak, jak ten dialog miałby wyglądać, ponieważ ponad 17 ton. Zostaną doposa-
w dotychczasowych formach okazał się niesku- żone w broń i sprzęt łączności
teczny i korzyści z niego osiągała przede wszyst- używane przez polski kontyngent.
kim Rosja”, podkreślił minister Klich. W trakcie ob- „Wraz z dosyłaną właśnie kolejną
rad wiele miejsca poświęcono również reformom partią KTO Rosomak zwiększą
instytucjonalnym i wojskowym NATO. (ann) one bezpieczeństwo polskich żoł-
nierzy”, podkreślał minister. (AD)

6 Polska Zbrojna nr 39/2008

 PKW CZAD
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |
Marek
Sarjusz-Wolski

AFRYKA POD PARYŻEM

KRZYSZTOF PLAŻUK

Komisja Europejska wybrała właśnie to miejsce spośród pięciu proponowanych

przez kraje członkowskie. Headquarters of EUFOR – kwaterę główną sił
operacyjnych UE w Czadzie ulokowano pod Paryżem.
amochodem z Pól Marsowych cej, oddano uroczyście 18 czerwca 1960 li w obu wojnach światowych. To stały
podróżuje się do Mont Valérien roku w obecności gen. Charles’a de punkt w programach wizyt amerykań-
około czterdziestu minut. Trze- Gaulle’a. Symbolicznie pochowano tu skich prezydentów.
ba przejechać Lasek Buloński piętnastu maquis (partyzantów) z róż- Fortecę Mont Valérien zbudowano
i wspiąć się krętą szosą na wzgórze. Po nych regionów Francji. w 1841 roku. Miała bronić stolicy Fran-
drodze widać dwa cmentarze wojenne; Drugi powstał w 1919 roku. Rozbudo- cji od zachodu. Podczas wojny francusko-
francuski i amerykański. Pierwszy z nich, wano go w 1945. Spoczywa na nim 1200 -pruskiej spełniła odwrotną rolę. Po jej
który stał się pomnikiem Francji walczą- amerykańskich żołnierzy, którzy zginę- zdobyciu wojska Otto von Bismarcka 

nr 39/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU
stąd właśnie, w grudniu 1870 roku,
ostrzeliwały Paryż. Pół roku później
w ślad Niemców poszli wersalczycy tłu-
miący Komunę Paryską. Pociski wystrze-
liwane z Mont Valérien wybuchały
w centrum miasta.
Potem było tu miejsce odosobnienia.
Najsłynniejszym więźniem był pułkow-
nik Henry z wywiadu wojskowego, je-
den z autorów niesłusznego oskarżenia
o szpiegostwo kapitana Dreyfusa.
W twierdzy podciął sobie gardło, zabie-
rając tajemnicę afery do grobu. W cza-
sie okupacji hitlerowskiej gestapo wy-
mordowało tu 4500 członków Resistan-
ce (między innymi Henri’ego Honoré
d`Estienne d`Orves, nazywanego pierw-
szym marynarzem Wolnej Francji, Jo-
sepha Epsteina, Gabriela Périego oraz
Missaka Manouchiana, dowódcę gru-
py Affiche Rouge.)
Po wojnie wzgórze, z którego rozcią-
ga się piękny widok na Paryż, przeję-
ła armia francuska. Rozlokowano tu
8 Pułk Telegrafistów. Ma on w wypo-
sażeniu ostatni we Francji… gołębnik
wojskowy.
Neutralna komenda
Misja EUFOR w Czadzie jest piątą ope-
racją wojskową w ramach Europejskiej Po-
lityki Bezpieczeństwa i Obrony (poprzed-
nie to: CONCORDIA, ARTEMIS,
ALTHEA oraz EUFOR RD CONGO).
MISJA EUFOR W CZADZIE JEST
PIĄTĄ OPERACJĄ WOJSKOWĄ
W RAMACH EUROPEJSKIEJ
POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA
I OBRONY (POPRZEDNIE TO:
CONCORDIA, ARTEMIS, ALTHEA
ORAZ EUFOR RD CONGO).
EUROPEJSKIE ODDZIAŁY BRAŁY
JUŻ UDZIAŁ W MISJACH W BOŚNI
I HERCEGOWINIE, DR KONGA,
AFRYCE ŚRODKOWEJ ORAZ
W AFGANISTANIE
Europejskie oddziały brały już udział
w misjach w Bośni i Hercegowinie,
DR Konga, Afryce Środkowej oraz w Af-
ganistanie. Ostatnia europejska operacja
militarna (EUFOR RD CONGO) dowo-
dzona była z Poczdamu przez niemie-
ckiego generała broni Karlheinza
Vierecka. Polska wzięła udział we
wszystkich misjach, poza jedną.
Oprócz nas są tu żołnierze z siedem-
nastu państw. Dowodzą Irlandczycy, bo
wysłali blisko czterystu żołnierzy. Jak na
mały kraj kultywujący neutralność, to
przełomowa decyzja. Chociaż z drugiej
strony, Irlandia ma świetną tradycję
udziału w misjach pokojowych ONZ.
Zanim misja się rozpoczęła, już kry-
tykowano ją za opieszałość. Proces był
rzeczywiście długi i bolesny. Wymagał
aż pięciu konferencji politycznych.
W końcu osiągnięto porozumienie. Po-
nad połowę sił wydzielili Francuzi.
W Europie nie brakuje zdolności wojsko-
wych pozwalających reagować na każde
zagrożenie. Natomiast ich użycie, w ja-
kiejkolwiek koalicji, wymaga decyzji po-
litycznej. I tu rodzą się trudności. Zaczy-
nają się żmudne negocjacje, jak podzie-
lić wysiłek organizacyjny, finansowy
i militarny. Generowanie misji wojsko-
wych napotyka zresztą trudności nie tyl-
ko w przypadku zadań unijnych. Podob-
ne sytuacje widać przy kompletowaniu
misji NATO.
„Trudności w wydzielaniu sił zbroj-
nych do misji wynikają przede wszyst-
kim z wahań rządów”, mówi Cezary Lu-
siński, dyrektor Departamentu Polityki
Bezpieczeństwa Międzynarodowego
MON. „Każda stolica długo analizuje,
czy warto się zaangażować i ponosić
koszty. Wojsko jest i dysponuje nowo-
czesnym sprzętem. Problem leży tylko
w decyzji politycznej”.
Cokolwiek by powiedzieć, trochę to
dziwnie wygląda, kiedy na całym konty-
nencie nie można znaleźć… dziesięciu he-
likopterów. W końcu jednak osiągnięto po-
stęp. Polska także zdecydowała o wysłaniu
do Czadu trzech śmigłowców.

Mamy chronić, a nie walczyć

To trudna operacja?
– To unikatowa operacja.
Unikatowa i skomplikowana.
Biorą w niej udział żołnierze
kilkunastu narodowości; mary-
narze, lotnicy i wojska lądowe.
Zarówno tu, w Centrum Ope-
racji Połączonych, jak i w tea-
Rozmowa z GENERAŁEM BRONI PATRICKIEM NASHEM
trze działań. Żołnierze działa-
ją 4300 kilometrów od sztabu
i dowództwa. Na miejscu nie
mamy kompletnie infrastruk-
tury, którą moglibyśmy wyko-
rzystać. Nie ma portu, lotniska
ani dróg. Najbliższy port znaj-
duje się w odległości 2 tysięcy
kilometrów. A wszystko, co
nam potrzebne, musimy przy-
wieźć z Europy.
Europejscy żołnierze wal-
czyli już i walczą w trudniej-
szych warunkach.
– My tam nie mamy wal-
czyć, lecz chronić. Operacja
jest także bardzo skomplikowa-
na z uwagi na sytuację politycz-
ną. Wiele różnych partii i stron-
nictw, grup plemiennych i na-
rodowościowych, oddziałów
rebelianckich i grup rabunko-
wych, bandytów i przemytni-
ków, różne religie i interesy. Co
chwilę spotykamy ludzi z ka-
rabinami, nie mając pojęcia,
o co im chodzi i jakie mają za-
miary. Musimy się w tym gąsz-
czu poruszać ostrożnie, by nie
wywołać nowych wojen.
Jak współpracuje się z cy-
wilami?
– Naszym zadaniem jest
ochrona pół miliona ludzi, któ-
rzy uciekli z Darfuru. Cywile
z organizacji pozarządowych,
którzy dbają o wypędzonych,
również mają trudności logi-
styczne. Musimy ich chronić,
a jednocześnie pomagać, by lu-
dzie nie zaczęli umierać z gło-
du. Bywa to trudne, bo współ-
pracujemy jednocześnie z sie-
demdziesięcioma siedmioma
organizacjami pozarządowy-
mi. Jedni chcą, by żołnierze to-
warzyszyli im przez całą dobę,
podczas gdy inni nie życzą so-
bie widzieć munduru.
Kiedy uznacie misję za wy-
pełnioną?
– To jest pytanie do polity-
ków. My wykonamy zadanie,
a ich trzeba zapytać, czy znaj-
dą sposób, by ta część świata
weszła na prawdziwą drogę
rozwoju. Mamy skończyć
15 marca 2009 roku. Przed-
tem przygotujemy raport dla
Komisji Europejskiej oraz Ra-
dy Bezpieczeństwa ONZ,
a tam zadecydują, czy nasze
wojska we wschodnim Cza-
dzie zostaną zastąpione nową
misją. Jako żołnierz mam na-
dzieję, że do tego czasu znaj-
dzie się polityczny ratunek dla
tego biednego zakątka ziemi. 
rozmawiał Marek Sarjusz-Wolski

8 Polska Zbrojna nr 39/2008

 PKW CZAD
| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |
Gospodarka materiałowa
Kwaterę główną operacji w Czadzie
utworzono przed rokiem, zanim jeszcze
podjęto ostateczne decyzje o przerzucie
wojsk do Afryki. Na przygotowanie ope-
racji przeznaczono dziewięć miesięcy.
Zaczęło się planowanie. Trzy miesiące
trwało rozpoznanie możliwości transpor-
tu wojsk, wyposażenia i sprzętu. Pierw-
szym zadaniem była oczywiście ochro-
na konwojów oraz budowa obozów.
Siły europejskie w Czadzie nie mają
rezerw strategicznych. Planowanie logi-
styczne w Mont Valérien odbywa się
więc według wzorów gospodarki mate-
riałowej, którą cywilne firmy (by nie tra-
cić pieniędzy na magazynowanie) okre-
ślają jako dostawy „just in time”. Dlate-
go w głównej sali operacyjnej oficerowie
i żołnierze bez przerwy obserwują na
ekranach komputerów położenie konwo-
jów, statków i samolotów. Gromadzą da-
KRZYSZTOF PLAŻUK

ne o kontenerach przygotowywanych do
transportu w europejskich portach oraz
Tadeusz
Wróbel
potrzebach zgłaszanych przez obozy
w Czadzie. Mają bezpośrednie połącze-
nia z logistyką, zabezpieczeniem me-
dycznym oraz bazami.
Misja EUFOR uzyskała mandat ONZ

PÓŁNOCNA
rezolucją 1778 Rady Bezpieczeństwa
z 25 września 2007 roku. Europejski kon-
tyngent wojskowy ma za zadanie dać
czas Narodom Zjednoczonym na osta-
teczne rozwiązanie problemu uchodźców
z Darfuru. Jeżeli ONZ nie zdecyduje się

na przedłużenie mandatu, zapewne od-
powiedzialność za całość misji weźmie
na siebie Unia Europejska. Dla załogi HQ
nic się wówczas nie zmieni. Nieoficjal-
nie wiadomo, że Warszawa i Paryż będą
chciały utrzymać kontyngenty w Cza-
dzie pod flagą UE. Dziś pewny jest je-
dynie mandat ONZ do marca 2009 roku.
Zadanie może potrwać zatem jedynie sie-
dem miesięcy, i przez następny rok trze-
ba będzie zwijać obozy oraz transporto-
wać sprzęt i ludzi z powrotem.
Mont Valérien jest również centrum
dyspozycji informacji. Przesyłają je rów-
nolegle do Komisji Europejskiej w Bruk-
seli, do Narodów Zjednoczonych w No-
wym Jorku oraz do rządów, które zaan-
gażowały siły w misji. Ktokolwiek
chciałby się dowiedzieć, co dzieje się
w czasie rzeczywistym w Czadzie, mu-
si się zwrócić właśnie tu.
Kwatera główna zobligowana jest tak-
że do współpracy z UE w kampanii infor-
macyjnej skierowanej do miejscowej lud-
ności w Czadzie. Ma ona w najprostszy
(najczęściej rysunkowy) sposób odpowia-
dać na dwa podstawowe pytania: po co
tam przyjechali i czym się zajmują. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
GWIAZDA
Polski Kontyngent Wojskowy w Czadzie osiągnął pełną gotowość
operacyjną. Od tej chwili odpowiadamy za bezpieczeństwo
przebywających w obozach w naszym sektorze uchodźców
z Darfuru, jak też personelu misji Organizacji Narodów
Zjednoczonych i organizacji pozarządowych.
ak poinformowało Dowództwo PKW, głównie z kompanii manewrowych
Operacyjne Sił Zbrojnych, Polski i plutonu saperów.
Kontyngent Wojskowy w Repub-
lice Czadu osiągnął pełną goto- Oczekiwanie na decyzje
wość operacyjną i z 15 września Kilka dni wcześniej polską bazę North
przystąpił do wykonywania zadań man- Star w Iribie wizytował dowódca misji
datowych. Tym samym zmieniła się jego Unii Europejskiej gen. por. Patrick Nash.
podległość. Dowodzenie naszymi żołnie- „Trzeba pamiętać, że zgodnie z obowią-
rzami przejął dowódca sił misji Unii Eu- zującymi ustaleniami mandat naszej mi-
ropejskiej w Czadzie i Republice Środko- sji wygasa 15 marca 2009 roku. Mamy
woafrykańskiej (EUFOR Tchad/RCA) zatem sześć miesięcy, by wykorzystać
gen. bryg. Jean Philippe Ganascia. Ogło- maksymalnie naszą obecność w Czadzie
szenie pełnej gotowości operacyjnej było i Republice Środkowoafrykańskiej”, mó-
możliwe po tym, gdy 6 i 8 września do wił irlandzki generał. Biorąc pod uwagę
Czadu przybyło około 140 żołnierzy terminy, wspólnota międzynarodowa po- 

nr 39/2008 Polska Zbrojna 9

TEMAT NUMERU

„Zielone berety” w Iribie HRVATSKI VOJNIK

C zęścią Wielonarodowego Batalionu

Północ EUFOR będzie 15 chorwackich
żołnierzy z batalionu operacji specjalnych
(bojna za specijalna djelovanja), stacjonują-
cego w miejscowości Delnicama. W tym mie-
siącu ta elitarna jednostka obchodziła
8. rocznicę powstania (8 września 2000 r.)
– z połączenia 1 Brygady Gwardii i Centrum
Doskonalenia Działań Specjalnych. Według
nieoficjalnych informacji BSD liczy około
300 żołnierzy. Batalion składa się z dowódz-
twa (w tym personel łączności, medyczny i lo-
gistyczny), czterech kompanii działań specjal-
nych (każda specjalizująca w operacjach o in-
nym charakterze, na przykład specjalnością
3. kompanii są działania w górach i w warun-
kach zimowych). Chorwackie „zielone berety”
służą już w Międzynarodowych Siłach
Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF)
w Afganistanie.

winna zdecydować o dalszych losach ope-
racji do końca września.
„Mam nadzieję, iż niedługo dowiemy
się, że Organizacja Narodów Zjednoczo-
nych podjęła decyzję o przedłużeniu mi-
sji Unii Europejskiej albo przejęciu za nią
odpowiedzialności”, powiedział 15 wrześ-
nia minister obrony narodowej Bogdan
Klich. Szef MON uważa, że najgorszym
rozwiązaniem byłoby, gdyby misja „po
prostu ot tak się zakończyła”.
„Trudno byłoby komukolwiek wytłu-
maczyć, że organizowało się misję na rok
w momencie, gdy zadania, do których wy-
konania ją powołano, nie zostały wypeł-
nione”, stwierdził minister. Wojskowi też
chcieliby mieć jasność sytuacji. Jednak
gen. Nash w Iribie przyznał, że nie potra-
fi powiedzieć, co będzie dalej.
„To zależy od polityków. My jesteśmy
żołnierzami i dla nas najważniejsze jest wy-
konywanie powierzonych nam zadań”.
Baza operacyjna
Zadania żołnierzy polskich tworzących
trzon Wielonarodowego Batalionu Północ
(MNBN) są podobne do zadań pozosta-
łych dwóch batalionów – Centrum i Połu-
dnie – misji EUFOR Tchad/RCA. Mają
oni kontrolować rejon swego działania,
czyli prowadzić patrole, monitorować i roz-
poznawać sytuację w regionie, ochraniać
konwoje z pomocą humanitarną. W sekto-
rze północnym, za który odpowiada PKW,
znajduje się sześć z dwunastu założonych
na terenie Czadu obozów dla uchodźców
z sudańskiego Darfuru. Obszar odpowie-
dzialności MNBN to głównie region Wa-
di Fira o powierzchni blisko 60,7 tysięcy
kilometrów kwadratowych.
Do zadań sił unijnych należy też zapew-
nianie bezpieczeństwa personelowi ONZ
oraz organizacjom pozarządowym niosą-
cym pomoc uchodźcom i przesiedleńcom.
Stąd w bazie w Iribie obok żołnierzy pol-
skich będzie przebywało 115 członków
misji MINURCAT. Znajdzie się tam rów-
nież wchodzący w skład MNBN piętna-
stoosobowy chorwacki pododdział sił spe-
cjalnych. Minister Klich podkreślił, że to
potwierdza bardzo dobrą współpracę woj-
skową między naszymi krajami (w Chor-
wacji między innymi szkolą się żołnierze
polskich jednostek specjalnych).
North Star jest jedną z czterech – trzy
znajdują się w Czadzie, a jedna w Repub-
lice Środkowoafrykańskiej – wysuniętych
baz operacyjnych EUFOR w sektorze. Na
siedmiohektarowym obszarze na stałe bę-
dzie przebywać około 500 osób. Przewi-
dziano też kwatery dla gości.
Dowództwo operacji początkowo pla-
nowało, że na północy Czadu będą dwie
bazy, – w Iribie oraz leżącej dalej na pół-
noc i bliżej granicy z Sudanem miejsco-
wości Bahai. Jednak jednym z polskich
narodowych ograniczeń jest prowadzenie
działań operacyjnych przez nasz kontyn-
gent tylko z jednej lokalizacji. Niemniej
jednak dowódca operacyjny sił zbrojnych
gen. broni Bronisław Kwiatkowski, wi-
dząc potrzebę obecności wojskowej w re-
jonie Bahai, postanowił, że pojawiać się
tam będą regularnie nasze patrole.
„Wraz z dojazdem taki patrol będzie
trwał do 10 dni. Na taki czas wystarczy
żołnierzom zabrany ze sobą zapas paliwa,
wody i żywności, powiedział „PZ”
mjr Tomasz Hauzer, koordynator PKW
Czad z Oddziału Planowania Operacyj-
nego DOSZ.
W samej Iribie pozostaje problem za-
opatrzenia w wodę do potrzeb technicz-
nych i sanitarnych. Aby uniknąć chorób

10 Polska Zbrojna nr 39/2008

 PKW CZAD
Do Czadu
N a potrzeby misji w Czadzie wydzielono 400 żołnie-
rzy i pracowników wojska. Większość z nich pocho-
dzi z 11 Dywizji Kawalerii Pancernej, 25 Brygady Kawale-
rii Powietrznej, 1 Brygady Saperów, 1 i 10 brygad logi-
EKSPERT
stycznych oraz Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojsko-
wej z Gliwic. Polski kontyngent jest wyposażony między in-
nymi w: 16 kołowych transporterów opancerzonych Ro-
somak, 15 samochodów Land-Rover, trzy śmigłowce, ar- Gen. bryg.
maty przeciwlotnicze ZU-23-2, moździerze 98 mm. Roman Klecha,
zastępca szefa
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,
szef logistyki:
– Zabezpieczeniem logistycznym kon-
tyngentu zajmuje się narodowy ele-
ment wsparcia, który jest rozmieszczo-
ny w Iribie. Dodatkowo, ze względu na
procedury związane z rotacjami lub
ewakuacją żołnierzy, w Ndżamenie ulo-
kowaliśmy dwuosobowy zespół łączni-
kowy. Potrzebny jest on chociażby dla-
tego, że rozważamy korzystanie z pocz-
ty kurierskiej. W stolicy Czadu musi być
ktoś, kto odbierze przesyłki i wyekspe-
diuje je dalej, do Iriby.
Głównym zadaniem logistyki po zbudo-
waniu i oddaniu do użytku bazy w tej
miejscowości będzie podtrzymanie jej
działania oraz zasilanie materiałowe
kontyngentu. Nasi logistycy muszą mię-
KRZYSZTOF PLAŻUK

dzy innymi zapewnić ciągłość dostaw

zakaźnych, do picia, przygotowywania po-
siłków, jak też higieny jamy ustnej używa
się wody butelkowanej. W rejonie bazy
wykonano 12 odwiertów, ale tylko
w dwóch znaleziono wodę. Niestety, stud-
nie te mają wydajność kilkakrotnie mniej-
szą niż potrzeby obozowiska dla pół ty-
siąca osób. Dlatego woda kupowana jest
ze studni w samej miejscowości Iriba, któ-
ra należy do organizacji humanitarnej
HELP, i dowożona beczkowozami. Co
ciekawe, jest to o wiele tańsze rozwiąza-
nie niż wydobywanie jej z obozowej stud-
ni. Z badań geologicznych wynika, że w
pobliżu bazy North Star trudno liczyć na
zasobne w wodę źródło. Dlaczego mimo
to zdecydowano się na taką lokalizację?
Jak wyjaśnił mjr Cezary Klimczak, spe-
cjalista z Oddziału Logistycznego
w DOSZ, wpływ na to miał znajdujący
się w pobliżu pas startowy.
W Iribie jest ponad 300 żołnierzy PKW
Czad, w tym jego dowództwo, dwie kom-
panie manewrowe oraz logistycy, zaś
63-osobowa grupa lotnicza z trzema śmi-
głowcami Mi-17 (jeden traktowany jako
rezerwowy) stacjonuje w Abeche. Wcho-
dzi ona w skład wielonarodowego bata-
lionu śmigłowców. Początkowo Polacy
planowali wykorzystywać „siedemnast-
ki” tylko na własne potrzeby. Jednak ana-
lizy kosztów wykazały, że lepszym roz-
wiązaniem jest dołączenie do ponadna-
rodowego zgrupowania. Dzięki temu
również nasz kontyngent może liczyć nie
tylko na polskie Mi-17, ale też na francu-
skie Pumy.
Zachować neutralność
Zapytany o sytuację w rejonie odpowie-
dzialności naszego kontyngentu mjr Hau-
zer ocenił, że jak dotąd problemem nie są
rebelianci, ale zwykli bandyci, którzy na-
padają na konwoje organizacji humanitar-
nych, rabują środki pomocy dla uchodź-
ców i przesiedleńców, gwałcą też prze-
wożące tę pomoc osoby. Niemniej jed-
nak wraz z końcem pory deszczowej re-
belianci mogą zwiększyć aktywność.
Dowódca operacji gen. Nash podczas wi-
zyty w Iribie podkreślał w związku
z tym, że siły UE muszą w dalszym cią-
gu zachować daleko posuniętą neutral-
ność, by nie stać się stroną konfliktu we-
wnętrznego w Czadzie.
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
żywności, paliwa, środków bojowych,
prądu czy wody, z którą w tym rejonie
świata są problemy. Ze względu na od-
ległości pomiędzy rejonem misji
a Polską, ograniczone możliwości w za-
kresie transportu lotniczego oraz koszty
związane z przewozem zaopatrzenia
z kraju staramy się, aby w miarę możli-
wości jak najwięcej środków materiało-
wych nabywać na rynku lokalnym.
Wydaje się to łatwiejsze i tańsze. Już
zakontraktowaliśmy niektóre usługi
w jednej z francuskich firm.
Kontraktorzy dostarczają nam na przy-
kład wodę pitną czy świeżą żywność.
Oczywiście część zaopatrzenia trzeba
będzie dostarczyć z Polski. Oceniamy,
że potrzeby kontyngentu w Czadzie
w zakresie dostaw z kraju będą wynosi-
ły od czterech do ośmiu ton ładunku
miesięcznie. Do przewiezienia tej ilości
zaopatrzenia potrzebne będą dwa lub
trzy loty samolotu C-295. Obecnie sytu-
acja będzie prostsza, bo nasze trans-
portowce zamiast do Ndżameny będą
mogły latać bezpośrednio do Abeche,
odległego około 200 kilometrów od
Iriby. Pozwoli to na skrócenie dowozu.
W samym Abeche znajduje się zaś pol-
ska grupa lotnicza ze śmigłowcami, któ-
rej personel ma warunki do przyjęcia
transportu i zabezpieczenia samolotu.
W sierpniu lądowała tam pierwsza na-
sza CASA, która przyleciała z Ndżameny.

nr 39/2008 Polska Zbrojna 11

AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS
Polski kontyngent wojskowy,
podobnie jak kontyngenty
Bogusław
Pacek
innych krajów, korzysta
z pomocy Francuzów głównie na
płaszczyźnie logistycznej, ale nie
tylko. Operacja w Czadzie
stworzyła szansę na szczególną
formę współdziałania żołnierzy
obydwu państw.
Współpraca polsko-francuska w opera-
cji wojskowej Unii Europejskiej w Czadzie
i Republice Środkowoafrykańskiej odby-
wa się w kilku obszarach. Nie bez znacze-
nia jest fakt, że to po namowach francu-
skich partnerów strona polska zdecydowa-
ła się zwiększyć swój udział w operacji
afrykańskiej z jednej kompanii do jednego
batalionu i trzech śmigłowców (w sumie
400 żołnierzy). Francuzi z uwagi na prze-
dłużające się rozmowy z różnymi państwa-
mi zdecydowali się pełnić rolę państwa
wiodącego w zakresie zabezpieczenia lo-
gistycznego oraz zapewnienia łączności.
Decyzje te miały przełomowy charakter
dla rozpoczęcia misji wojskowej.
Pododdziały francuskie stanowią około
50 procent całości sił operacji. To, co naj-
ważniejsze dla innych uczestników, to ba-
talion wsparcia logistycznego w Abéché
oraz dwa szpitale polowe w Ndżamenie

WSPÓŁPRACA
i Birao (RŚA). Również francuskie śmi-

Z FACHOWCAMI
głowce i samoloty stanowią zasadniczy ele-
ment powietrzny. Także francuska firma
Economat des Armées związana z mini-
sterstwem obrony zajmuje się organizacją
i dostarczaniem wyżywienia i wody do
wszystkich kontyngentów. Francuzi są
jedynym uczestnikiem tej operacji mają-
cym duże doświadczenie w działaniach
w Afryce, dlatego inne kraje chętnie się-
gają po ich pomoc.
Irina przypadła do gustu
Polski kontyngent wojskowy, podobnie
jak kontyngenty innych krajów, korzysta
z pomocy francuskiej głównie na płasz-
czyźnie logistycznej, ale nie tylko. Ope-
racja ta dała szansę na szczególną formę
współdziałania żołnierzy obydwu państw.
Wszystko zaczęło się od idei budowy pol-
skiej bazy w Czadzie. Unia Europejska
musiała wybudować od początku więk-
szość obiektów. Największy z nich to ba-
za na 1500 osób z Abeche, gdzie mieści
się dowództwo sił. Dla każdego państwa
najistotniejsze jest jednak stworzenie wa-
runków dla własnych żołnierzy. W Cza-
dzie miały powstać trzy wielonarodowe
bazy, każda o powierzchni około siedmiu
hektarów, otoczona wałami ochronnymi,
rowami odprowadzającymi wodę, z wie-
żami wartowniczymi, utwardzonym tere-
nem podniesionym do wysokości 70 cm.
Baza na północy w Iribie przypadła pol-
skiemu batalionowi.
Pierwotnie, podobnie jak inne, polska ba-
za miała być w całości przygotowana przez
cywilnego kontrahenta. Jedyna firma, któ-
ra zgłosiła się do prac, zaczęła budowę od
południa, od Goz Beidy, gdzie obecnie sta-
cjonują Irlandczycy i Holendrzy. Kolejność
ta wynikała z faktu, że na południu naj-
wcześniej zaczyna się pora deszczowa.
Jeszcze przed ulewnymi deszczami trzeba
było więc ukończyć prace. Na północy po-
ra deszczowa rozpoczyna się wiele tygo-
dni później i jest mniej dotkliwa niż na po-
łudniu. Prędko jednak stwierdzono, że
Afryka cierpi nie tylko na brak wody i żyw-
ności, ale także na niedostatek firm goto-
wych do realizacji różnych prac, nawet za
duże pieniądze. Gdy okazało się, że jedy-

12 Polska Zbrojna nr 39/2008


||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY|
PO SŁUŻBIE
na istniejąca na czadyjskim rynku firma
jest w stanie wybudować tylko jedną ba-
zę w określonym czasie, trzeba było szu-
kać innych rozwiązań. Francuzi stacjonu-
jący w Forchanie zastosowali tzw. afry-
kańsko-francuski standard, czyli bardzo
proste warunki (bez wałów, bez podno-
szenia terenu, z nieklimatyzowanymi na-
miotami). Swoją bazę zbudowali sami, i to
w rekordowym tempie.
Francuska życzliwość
Polska zdecydowała się zbudować bazę
w Irinie, używając wojskowych sił i środ-
ków, z zachowaniem jednak wszystkich
standardów, podobnie jak Irlandczycy
w Goz Beidzie. Ale to ogromne przedsię-
wzięcie. Z pomocą pośpieszyli Francuzi.
Podpisano porozumienie pomiędzy Szta-
bem Generalnym WP a Dowództwem
Operacyjnym Sił Zbrojnych Francji. Fran-
cja zadeklarowała, że do pomocy w budo-
wie obozu w Iribie wyśle kilkudziesięciu
specjalistów inżynierów oraz ciężki sprzęt
nr 39/2008
PKW CZAD
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |
nianie wody przeznaczonej do celów sa-
KRZYSZTOF PLAŻUK
nitarnych. Po pewnym czasie swoją wie-
dzę przekazali polskim kolegom. Sami
zajmowali się wieloma skomplikowany-
mi zadaniami, na przykład poprawą sta-
nu pasa startowego.
Dziś baza w Iribie jest przykładem so-
lidnie zbudowanego „campu”, który w mo-
jej ocenie nawet przewyższa jakością obóz
zbudowany za duże pieniądze przez wy-
specjalizowaną cywilną firmę w Goz Be-
idzie. To dowód na mistrzowskie działanie
żołnierzy – inżynierów z Wojsk Lądowych
na czele z kpt. Franciszkiem Książkiem.
To także dowód dużego profesjonalizmu
francuskich wojsk inżynieryjnych. Ale naj-
ważniejszy jest wspaniały przykład przy-
jaźni polsko-francuskiej, w praktycznym
wymiarze, na najniższym, jednak niezwy-
kle ważnym szczeblu. Życzliwość w Iribie
to nie medialne gesty, lecz konkretne po-
stawy i działania. Francuzi wsparli nie tyl-
ko saperów i logistyków, ale także pomo-
gli grupie lotniczej PKW Czad przy mon-
tażu śmigłowców Mi-17. Dzięki temu uda-
ło się szybko pokonać problemy technicz-
ne i dokonać oblotu śmigłowców. Dobre
wzajemne relacje i pomoc ze strony fran-
cuskiej usprawniły także przebazowanie
Dziś baza w Iribie grupy lotniczej z Ndżameny do
jest przykładem solidnie Abeche, gdzie docelowo stacjono-
zbudowanego „campu”. wać mają polskie śmigłowce.
To dowód na mistrzowskie Wspólne loty naszych Mi-17
działanie żołnierzy – inżynierów z francuskimi Pumami i Gazelle,
z Wojsk Lądowych, z kpt. Franciszkiem wspólne szkolenie i działanie to
Książkiem na czele. dowód tej wojskowo-operacyjnej
To także dowód dużego przyjaźni. Warunki afrykańskie
profesjonalizmu francuskich dla naszych żołnierzy są dużym
wojsk inżynieryjnych wyzwaniem. Dla Francuzów, którzy
są w Afryce od dawna, to bułka z ma-
inżynieryjny. Naj- słem. Dobre relacje żołnierzy obydwu
ważniejsze z nich to państw także dobrze zapowiadają się na
drużyna rozbudowy i utrzymania lotnisk przyszłość.
oraz pluton maszyn inżynieryjnych. Fran- Miłym zaskoczeniem było dla mnie na
cuzi obiecali również przygotować bazę na- przykład to, że wielu naszych żołnierzy
miotową na 200 osób dla polskiej i francu- próbuje rozmawiać nie tylko po angielsku,
skiej grupy inżynieryjnej, prysznice polo- ale i po francusku. Ale to jeszcze nic. Nig-
we, sanitariaty, zbiorniki na wodę i wiele dy nie wyobrażałem sobie, że spotkam tak
innych elementów potrzebnych na począt- wielu Francuzów przyznających się do pol-
ku operacji. skich korzeni. W operacji EUFOR w Cza-
Wspólne prace inżynieryjno-budowlane dzie można spotkać wielu francuskich żoł-
rozpoczęto 8 maja 2008 roku. Od samego nierzy mówiących choć trochę po polsku
początku żołnierze francuscy bardzo życz- i tłumaczących, że ich dziadkowie wywo-
liwie odnosili się do żołnierzy polskich dzą się znad Wisły. A i w samej Francji
i udzielali im wszelkiej niezbędnej pomo- operacja Unii Europejskiej w Czadzie
cy. Nie było problemów językowych. Po- z udziałem Polski spowodowała, że na każ-
lacy mieli tłumacza, a przezorni Francuzi dym kroku ktoś, widząc polski mundur,
wysłali żołnierza polskiego pochodzenia, podchodzi i albo po polsku, albo po fran-
który swobodnie mówił po polsku. cusku wyjaśnia, jak bardzo jego rodzina
Całością sił dowodził Polak, ppłk Ma- związana jest z Rzeczypospolitą. 
rek Gryga, i trzeba przyznać, że nie było Gen. dyw. dr Bogusław Pacek jest zastępcą
żadnych problemów z podwładnymi Fran- szefa unijnej misji pokojowej w Czadzie
cuzami. Na początku żołnierze francuscy
odpowiadali m.in. za wydobywanie i uzdat- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 13
TEMAT NUMERU

PIOTR BERNABIUK

Nigdy nie jechali na siłę, nie jechali w nocy, starali się nie kusić losu.
Przekleństwem afrykańskiej drogi były bowiem niezliczone, często
bardzo poważne wypadki.
„Gdy w Unii Europejskiej zapadły Płk Dariusz Janasz rozwiązań szukał ni, i powiedzieli: to jest wasze miejsce.
wszystkie formalne decyzje i gdy usły- zarówno w Afryce, jak i w Paryżu, gdzie Płk Janasz wspomina ten szokujący wi-
szałem słowa polskiego prezydenta do- znajduje się dowództwo operacji. Wie- dok: „Tam nie było nic. Objechaliśmy
tyczące wysłania naszego kontyngentu dział, z czym przyjdzie mu się zmierzyć, więc teren samochodami, obleciałem też
do Czadu, zdałem sobie sprawę, że bowiem Francuzi, którzy mają w Cza- dalszy rejon naszej przyszłej siedziby
wszystko to w znacznym stopniu doty- dzie dwa garnizony, jeden w Ndżamenie, oraz drogi między Iribą a Ndżameną, któ-
czy mnie osobiście, że stanąłem przed w stolicy, a drugi w Abeche, i dobrze re w porze deszczowej zamieniają się
wielkim wyzwaniem. Najpierw więc mu- znają miejscowe realia, jeszcze w paź- w rzeki”.
siałem odpowiedzieć sobie na pytanie: dzierniku ubiegłego roku zabrali grupę Wyboru nie miał wielkiego. Jedynym
w jaki sposób tak ogromną masę sprzę- polskich oficerów na rekonesans. Na portem morskim w tej części świata,
tu zdołamy przemieścić z Polski do ser- miejscu pokazali partnerom obszar rze- z którego mogli przetransportować tak
ca Afryki?”. czywiście zasługujący na miano pusty- wielką ilość sprzętu na miejsce misji, jest

14 Polska Zbrojna nr 39/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
kameruński Douali. Jedyna, licząca 2700
kilometrów droga prowadząca do rejonu
działania, wyłożona jest najpierw asfal-
tem, a potem afrykańskimi szutrami. Je-
dyna linia kolejowa z portu w kierunku
Czadu kończy się po 650 kilometrach
w N’Gaoundere. Musiał racjonalnie wy-
korzystać w odpowiednich proporcjach
wszystkie środki – transport lotniczy,
morski, drogowy i kolejowy, synchroni-
zując to w czasie i przestrzeni tak, by za-
kończyć przed porą deszczową.
Samolotami przyleciały więc grupy
przygotowawcza i śmigłowcowa, nie
chcieli bowiem wieźć delikatnych ma-
szyn czy sprzętu łączności blisko 2,7 ty-
siąca kilometrów po niepewnych drogach
nr 39/2008
| | | |
między Doualą a Iribą. Jeden przelot wy-
najętą komercyjnie maszyną kosztuje
300 tysięcy euro, jednak oni skorzystali
z limitu przyznanego w programie
SALIS i zapłacili ukraińskiej firmie
znacznie mniej, bo 25 tysięcy euro za go-
dzinę lotu. Ciężki sprzęt musiał popły-
nąć statkiem, bo przerzut samolotami
kosztowałby ogromne pieniądze. Ponad-
to z wynajmem samolotów był wówczas
spory kłopot, gdyż Rusłanów lata jedy-
nie 21 egzemplarzy, i gdy wszyscy naraz
zaczynają przemieszczać się po świecie,
tworzy się kolejka. Statek wprawdzie jest
wolniejszy, ale w efekcie znacznie tań-
szy, gdyż zabiera ogromną ilość sprzętu.
Transport prawie całego dobytku PKW
PKW CZAD
| | |
ARCHIWUM SZEFOSTWA TRANSPORTU I RUCHU WOJSK
Czad zbudowanym w stoczni szczeciń-
skiej, a pływającym pod holenderską
banderą statkiem „Statengracht”, kosz-
tował 1,4 miliona euro.
Presja czasu
Gdy grupa przeładunkowa dolatywała
do Kamerunu, statek wchodził akurat do
portu w Douali. W Szczecinie załadowa-
li na pokład 556 kontenerów oraz 93 po-
jazdy. Tę niewyobrażalną masę sprzętu
musieli przeładować na transport drogo-
wy i kolejowy, a następnie wyprawić
w liczącą 2700 kilometrów trasę do Iri-
by. Płk Dariusz Janasz zaproponował
wówczas, by trzon grupy, która rozłado-
wywała statek i ładowała sprzęt na ciąg-
Polska Zbrojna 15
TEMAT NUMERU
W ciągu dwóch miesięcy przerzucili cały
sprzęt, poza jedną kolumną, która utknęła
na jakiś czas w Abeche, zaledwie
200 kilometrów od Iriby
niki i na wagony, pozostał w Douali.
Utworzył też punkt kontrolny
w N’Gaoundere, gdzie kończyły się to-
ry. Sześciu żołnierzy zajmowało się prze-
ładunkiem na transport drogowy, od nich
też nadchodziły informacje o tym, jak ja-
dą kolumny. Kolejny punkt powstał
w Ndżamenie, stolicy Czadu, gdzie cię-
żarówki zjeżdżały się i gdzie przygoto-
wywano się do transportu do Abeche
i Iriby, zmieniając przewoźników z ka-
meruńskich na czadyjskich. Tam też
przylatywały Rusłany, z których sprzęt
przeładowywano i włączano do kolumn
jadących z Kamerunu.
Wszystko odbywało się pod ogromną
presją czasu. Polacy otrzymali rejon naj-
bardziej wysunięty na północ, a tym sa-
mym przemieszczali się na szarym koń-
cu, po Francuzach, Irlandczykach, Szwe-
dach, Austriakach, Włochach. Wszyscy
chcieli zdążyć przed porą deszczową, któ-
ra zaczyna się w maju, i trwa, z kulmina-
cją w lipcu i sierpniu, do października.
Jednak nie tylko pogoda usiłowała
wówczas pokrzyżować im plany. „Byli-
śmy już w Czadzie i mieliśmy wszystkie
kontrakty podpisane, gdy okazało się, że
brakuje środków transportu”, wspomina
płk Janasz. „Znaczna ich część została
użyta do przerzutu kontyngentów idą-
cych przed nami. Musieliśmy czekać, aż
pojazdy wrócą. Na dobitkę, w kolejach
16 Polska Zbrojna
kameruńskich brakowało również wago-
nów. Jakby tego było mało, w efekcie ko-
lejnej rebelii w Czadzie pierwszeństwo
miały transporty żywności dla uchodź-
ców z Sudanu”.
Rozumieli sytuację, dlatego ustępowa-
li miejsca potrzebującym, dzielili się wa-
gonami i samochodami. Niemniej nie-
ustannie musieli zabiegać o transport,
zdobywać kolejne wagony i ciężarówki,
a następnie wysyłać je pod nadzorem fir-
my Daher w trasę. Jakby tego było ma-
ło, pora deszczowa zaczęła się o dwa ty-
godnie wcześniej. Gdy tylko przyjecha-
li do Douali, zaczęło padać. Pierwsze
konwoje utknęły jeszcze w Kamerunie,
po trzystu kilometrach. Drogi były zala-
ne i zamknięte dla ruchu.
Biały ma pieniądze
Ponieważ korzystali z usług miejsco-
wych firm i lokalnych kierowców, wie-
dzieli, że czas podróży będzie się rozcią-
gał w sposób dla Europejczyków niewy-
obrażalny. Na granicy należało załatwić
mnóstwo formalności, przerobić stosy
dokumentów, wnieść niezliczone opłaty.
Ludzie z polskich punktów kontrolnych
w koszmarnych warunkach musieli jeź-
dzić po sto, po dwieście kilometrów
w miejsca, w których kolumna utknęła
w błocie albo tam, gdzie jakiś urzędnik
nie zdążył wypełnić dokumentów. I trze-
PŁK DARIUSZ JANASZ, szef Oddziału
Organizacji Centrów Koordynacji
i Kontraktowania Szefostwa
Transportu i Ruchu Wojsk – Centrum
Koordynacji Ruchu Wojsk, podległego
Inspektoratowi Wsparcia, został wpi-
sany do księgi honorowej zasłużonych
dla Ministerstwa Obrony Narodowej.
Jego największą zasługą jest z pew-
nością zaplanowanie i realizacja naj-
większej współcześnie wojskowej ope-
racji transportowej – przerzutu do
Afryki ogromnej masy sprzętu logi-
stycznego i środków transportu, prze-
znaczonych dla PKW Czad.
ba było tego człowieka namawiać, prze-
konywać, wywierać na niego presję, wrę-
czać podarki, uiszczać kolejne opłaty.
Nikt Polaków nie atakował, jednakże
czuli się chwilami osaczeni przez pogo-
dę i biurokrację. W sytuacjach zagroże-
nia życia czy przy próbach rabunku pol-
scy żołnierze nie mieliby prawa otwarcia
ognia. Wynajęli więc żandarmerię, naj-
pierw kameruńską, a następnie czadyj-
ską. Żandarmi byli niezwykle pomocni,
a zarazem niekłopotliwi. Rozwiązywali
mnóstwo problemów, a w nocy układali
się do snu po prostu pod samochodami.
Uzbrojeni ludzie zapewniali więc
transportowi bezpieczeństwo. Oczywi-
nr 39/2008
 PKW CZAD

S M A K
P ODRÓŻUJĄC PRZEZ TAK
DŁUGI CZAS, OSWOILI-
ŚMY SIĘ Z TAMTEJSZYM KLI-
MATEM, ZŻYLIŚMY SIĘ
Z LUDŹMI, UCZESTNICZYLI-
ŚMY W LOKALNYCH URO-
CZYSTOŚCIACH. W komitywie
byliśmy nie tylko z naszymi du-
chownymi, ale również z sza-
manami, bo bez ich przychyl-
ności niewiele się załatwi
z miejscową ludnością. Zakon-
nik z Polski, brat Marek, za-
prosił nas na obchody roczni-
cy szkoły katolickiej. Pokupo-
waliśmy więc piłki, bo to w Ka-
PŁK DARIUSZ JANASZ
ARCHIWUM SZEFOSTWA TRANSPORTU I RUCHU WOJSK
A F R Y
merunie dla dzieciaków
największy skarb.
W N’Gaoundere korzystaliśmy
z domu zakonnego prowadzo-
nego przez siostry, Polki, które
chętnie nas gościły. Przy ich
siedzibie założyliśmy swój
punkt kontrolny. W Kamerunie
jest wielu polskich misjonarzy,
i od nich mieliśmy informacje
o sytuacji, o nastawieniu lud-
ności. Docierały do nich wieści
z Czadu, gdy działo się tam
coś niedobrego. Wiedzieliśmy
też, czy trasa jest bezpieczna,
bo nasi kierowcy telefonowali
cję szefa transportu dowództwa NATO na
K I
do znajomych, dowiadywali
się, jaka jest sytuacja, i nigdy
nie pojechaliby, gdyby było
zagrożenie.
Prowadząc transporty przez
Kamerun i Czad, odbyliśmy
niezwykłą, pełną przygód
i emocji podróż, poznaliśmy
wielu niezwykłych ludzi, poczu-
liśmy smak Afryki. Tylko dzikiej
zwierzyny na szlaku nie spot-
kaliśmy. Podobno dziś na sa-
fari jeździ się jedynie do rezer-
watów i parków narodowych.
Płk Dariusz Janasz

studiował budowę dróg Europę Północno-Wschodnią. Utrzymuje bli-

i mostów kołowych
w Szkole Oficerskiej
Wojsk Inżynieryjnych we
Wrocławiu, od początku
kariery zawodowej zaj-
muje się transportem. W okresie przemian,
między innymi dzięki dobrej znajomości an-
gielskiego, wiele jeździł po świecie. Szkolił
się w ośrodkach natowskich wówczas, gdy
jeszcze w NATO nie byliśmy. Przez trzy i pół
roku, służąc w Karup, w Danii, pełnił funk-
skie kontakty ze swoimi partnerami – odpo-
wiednikami na stanowisku szefa transportu
i ruchu wojsk, w całym sojuszu, szczególnie
zaś w Stanach Zjednoczonych. Regularnie
bywa również zapraszany do amerykańskie-
go centrum transportu na Europę, do
Stuttgartu. Twierdzi, że w jego specjalności,
na rynku międzynarodowym, człowiek nie
może być znikąd, nie zdoła rozwiązać żad-
nego istotnego problemu bez odpowied-
nich kontaktów i doświadczeń.

ście odpłatnie, bo w Afryce nie ma nic ogon, szczęściem kierowcy zazwyczaj
za darmo. Płaci się za przejechanie mo- telefonowali i informowali o swym
stu, przyspieszenie procedur, nawet wów- położeniu.
czas, gdy ktoś ustawi nielegalny punkt W Kamerunie, dopóki poruszali się
kontrolny. Płk Dariusz Janasz musiał asfaltowymi drogami, nie było więk-
pogodzić się z rzeczywistością: szych problemów. Deszcz zazwyczaj le-
„Jak zamknęli drogę, to trzeba płacić. je przez godzinę, może dwie, a potem
Za wszystko musisz płacić lub dać pre- przez pięć godzin albo przez cały dzień
zent. Miejscowi tłumaczyli mi niejedno- nie pada, i jak woda spłynie, można bez
krotnie, że oni mają prawo prosić, a bia- obaw jechać dalej. Jednak tam, gdzie
ły ma obowiązek dać. Bo ci ludzie są kończy się twarde podłoże, gdzie asfalt
święcie przekonani, że każdy biały ma przechodzi w szutry, tworzą się kałuże,
pieniądze i powinien się nimi podzielić. czasem wręcz rozlewiska i grząskie, nie-
W gruncie rzeczy byli bardzo serdeczni przejezdne bajora. Zarówno w Kameru-
i życzliwi”. nie, jak i w Czadzie policja zamyka
Firma przewozowa oczywiście wkal- wówczas drogi, nawet jeśli są to jedyne,
kulowała wszystko w koszty, a były one międzynarodowe trakty. Konwoje stoją
ogromne, zważywszy, że musiano poko- i czekają, aż grunt obeschnie. Czasami
nać tysiące kilometrów. O tym, że za tylko kilka godzin, ale bywa też, że kil-
wszystko trzeba płacić, pułkownik prze- ka dni. Biorąc pod uwagę umiejętności
konał się, gdy wyruszył z Ndżameny i wyobraźnię kierowców oraz ogólnie
w głąb Czadu skontrolować, jak prze- pojętą kulturę ruchu, nie dziwi, że w tak
mieszczają się kolumny. Za samo wej- ciężkich warunkach nieustannie docho-
ście na lotnisko musiał dać haracz – dzie- dziło do wypadków. Porozbijane i po-
sięć tysięcy franków. przewracane ciężarówki na wąskich dro-
gach blokowały trasy na kolejne długie
Deszczowe bajora godziny. Czasem część kolumny prze-
Wynajęta do przewozu doświadczona jechała, część zatrzymano i transporty
francuska firma Daher miała urządzenia rozciągały się na długości kilkunastu ki-
do namierzania satelitarnego, można by- lometrów.
ło więc śledzić na ekranie, gdzie mniej Najtrudniejszy do pokonania był ostat-
więcej znajdują się czołówki kolumn. Nie ni odcinek. Wiały wówczas potężne wia-
zawsze jednak wiedzieli, gdzie jest ich try i trudno było się zorientować, którę-
dy biegnie droga, a gdzie jest jedynie pu-
stynia. Szczęściem tubylcy nie mieli ta-
kiego problemu, nasi kierowcy znali
szlak niemalże na pamięć.
W pierwszej fazie z Douali wyszło
dziesięć konwojów kolejowych i dzie-
więć drogowych, ale potem się reorga-
nizowały. W N’Gaoundere, gdzie wyła-
dowywano sprzęt z wagonów kolejo-
wych, powiększały się, dochodziły do
Ndżameny, tam formowane były nowe,
które szły dalej. W sumie do celu doje-
chało dwanaście dużych konwojów dro-
gowych. Kolumny były tak porozciąga-
ne na całym tym piekielnym szlaku, że
gdy jedne już rozładowywali, kolejne
dopiero ruszały na trasę. W ciągu dwóch
miesięcy szczęśliwie przerzucili cały
sprzęt, poza jedną kolumną, która utknę-
ła na jakiś czas w Abeche, zaledwie 200
kilometrów od Iriby. Przewożono w niej
między innymi kasyno polowe. Ten
sprzęt został później przetransportowa-
ny specjalnymi pojazdami pustynnymi.
Należy dodać, że Polacy mieli tego
wszystkiego do przerzucenia znacznie
więcej niż pozostali partnerzy, którzy
wykorzystywali namioty lub też wpro-
wadzali się do gotowych budynków. Za-
czynali tworzenie bazy od skrawka pu-
styni, i wszystko, absolutnie wszystko
przywieźli ze sobą. 
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

nr 39/2008 Polska Zbrojna 17

NA CELOWNIKU
Czy do Dowództwa Operacyjnego
docierały sygnały o niesnaskach mię-
dzy żołnierzami jeżdżącymi na pa-
trole a żandarmami i prokuratora-
mi w kontyngentach na tle zasadno-
ści użycia broni?
– Dochodziło do drobnych nieporo-
zumień. Wynikały one – jak sądzę
– z nadinterpretacji obowiązków służ-
bowych przez żandarmów oraz nad-
wrażliwości żołnierzy, którzy, wraca-
jąc z wielogodzinnych lub wielodnio-
wych stresujących patroli, przy czę-
stych kontaktach ogniowych, chcieli
odpocząć, a później odpowiadać na py-
tania śledczych.

W kompetencji wojskowych poli-

cjantów jest wyjaśnianie spraw wątpli-
wych, wspierają oni w tym zakresie
prokuratora.
– Nie powinni jednak dodatkowo stre-
sować żołnierzy, tak by bali się oni użyć
siły w obronie własnej lub kolegów. Ten
problem został już rozwiązany.

Lecz dopiero po interwencji mini-

stra.
– Komendant główny ŻW przekazał
podwładnym wytyczne odnośnie do
sposobu postępowania. Ich celem nie
jest blokowanie statutowych działań
żandarmów, lecz danie żołnierzom cza-
su na odreagowanie. Jeśli będzie trze-
ba, na pewno odpowiedzą oni na pyta-
nia żandarmów i prokuratora.

Rozmowa z GENERAŁEM
BRONI BRONISŁAWEM
KWIATKOWSKIM, dowódcą
operacyjnym sił zbrojnych

Misje prawdziwe,
ćwiczenia wymyślone
Czy każde użycie broni w kontyn-
gencie musi być sprawdzane?
– Tak ścisła kontrola, jak jeszcze do nie-
dawna, nie ma według mnie uzasadnienia.
Jeśli ktoś do naszych żołnierzy strzela
– a przecież to nie oni otwierają pierwsi
ogień – mają pełne prawo bronić się i od-
powiedzieć użyciem broni. Jest to tak na-
turalne, że meldunek dowódcy, iż broń zo-
stała użyta zgodnie z Rules of Engagment,
powinien wystarczyć. Takie jest moje zda-
nie, takie były wytyczne ministra Bogda-
na Klicha i takich wskazówek udzielił
podwładnym gen. Marek Witczak.
Przesłuchania mają uzasadnienie tyl-
ko w przypadku ofiar wśród ludności
cywilnej lub gdy poszkodowani są nasi
żołnierze.
Czy zasady użycia siły – owe Rules
of Engagment – naszego kontyngen-
tu w Afganistanie są adekwatne do
sytuacji, w jakiej działają żołnierze?
– Powstały na podstawie RoE dla sił
ISAF oraz mandatu misji pokojowej.
Ostatnio były przedmiotem zespoło-
wej analizy przez reprezentantów
SGWP, DO SZ, DWL i Departamen-

18 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
CZ
ARTUR BARTKIE
tu Prawnego MON. Wniosek końco-
wy – są przygotowane w sposób po-
prawny. Jeśli gdzieś coś szwankuje, to
z powodu rozbieżnych interpretacji
lub niedostatków wiedzy żołnierzy.
Jak zamierzacie się z tym upo-
rać?
– Podczas ćwiczeń „Bagram IV”
znajomość i rozumienie prawa użycia
siły były przedmiotem szczegółowego
sprawdzenia przez zespół prowadzący
certyfikację czwartej zmiany PKW
ISAF. Jeśli komisja uzna, że trzeba coś
poprawić, będzie na to czas. Przypo-
minam, że od dawna podejmowane by-
ły działania na rzecz zwiększenia ilo-
ści zajęć z międzynarodowego prawa
konfliktów zbrojnych i konwencji oraz
zasad użycia siły. Mam nadzieję, że to
nr 39/2008
| | |
| |
poskutkuje i żołnierze będą pewni, że
używają broni zgodnie z prawem.
Dlaczego w Afganistanie chcemy
mieć teraz cięższe pojazdy typu
MRAP, cięższe od dotychczas ocze-
kiwanych LOSP-ów? One zabierają
podobną liczbę żołnierzy jak Roso-
mak, są niewiele od niego lżejsze…
Czy warto wprowadzać nowy model
wozu patrolowego?
– Taka potrzeba wynika z naszej oce-
ny i sytuacji w Afganistanie. HMMWV
już nie wystarczają, z dostawami Roso-
maków nie nadąża przemysł. Potrzebny
jest pojazd, który jest w tej chwili osią-
galny i zwiększa bezpieczeństwo żoł-
nierzy; najlepiej, jeżeli sprawdził się
w akcji, w misjach. Oczywiście odpor-
ność pojazdów na ataki IED to bardzo
ważna, ale niejedyna cecha takich po-
jazdów. Stąd też rozważane są różne wa-
rianty. Tu absolutnym priorytetem jest
bezpieczeństwo naszych żołnierzy.
Już wiosną 2007 roku w resorcie
przewidywano, że będzie kłopot
z wydaniem 6 milionów złotych przy-
znanych kontyngentowi w Afganista-
nie na projekty CIMIC. Prognoza się
sprawdziła: żołnierze wydali tylko
nieco ponad milion złotych. Dlacze-
go, skoro tymi pieniędzmi zdobywa
się przychylność tubylców?
– Ubolewamy nad tym. Jako dyspo-
nent środków trzeciego stopnia za-
twierdzam wszystkie decyzje o wydat-
kach na CIMIC. Informowaliśmy prze-
łożonych, że nie można stosować usta-
WI
wy o zamówieniach publicznych
w warunkach afgańskich. Tam panu-
je inna kultura gospodarcza, żadna
z firm nie jest w stanie spełnić wymo-
gów naszego prawa. Premier, minister
obrony i minister spraw zagranicznych
znają sprawę. Już podjęto działania
mające na celu uproszczenie procedur.
Wszystkim leży na sercu bezpieczeń-
stwo żołnierzy.
Czy należy uczynić dysponentami
funduszy pomocowych dowódców
kompanii i batalionów? Oni zwykle
wiedzą, gdzie za te pieniądze kupią
bezpieczeństwo…
– Te pieniądze, o których mówicie,
to zupełnie inna historia. Żołnierze zaj-
mują się wsparciem ludności poprzez
projekty pomocowe. Dowódcy kompa-
nii czy batalionu dobrze znają potrze-
by ludności lokalnej. Oni powinni
przedstawiać propozycje projektów.
Natomiast inwestycjami powinni zaj-
mować się specjaliści z CIMIC. Oni są
przygotowani i wyszkoleni do prowa-
| |
dzenia projektów, ewidencjonowania,
rozliczania i tłumaczenia racjonalno-
ści wydatków. Kontrola nad pieniędz-
mi być musi, by nie powtórzyła się afe-
ra bakszyszowa z Iraku. Zatem niech
zostanie tak, jak jest: to dowódca kon-
tyngentu decyduje, na co wydać pie-
niądze CIMIC.
We wrześniu przypada szczyt za-
angażowania WP w misje zagranicz-
ne. Czy własnym sumptem mogliby-
śmy długotrwale utrzymać cztery
tysiące żołnierzy w operacjach za-
granicznych?
Scenariusz
tegorocznych manewrów
jest kontynuacją ćwiczeń
sprzed dwóch lat. Wtedy
sprawdzaliśmy się
w operacji obronnej.
W tym roku trenować
będziemy wyparcie
przeciwnika, który wdarł
się do Polski, czyli
odtwarzanie sytuacji
sprzed agresji
– Według koncepcji G. Robertsona
(8 procent sił zaangażowanych w mi-
sje, 40 procent zdolnych do użycia),
powinno być stać nas nawet na wię-
cej. To jest koncepcja, a życie dyktu-
je często inne warunki. Uważam, że
obecny wysiłek organizacyjny i szko-
leniowy jest jeszcze na nasze siły. Przy
tym główny ciężar spoczywa na Woj-
skach Lądowych, uzupełnianych przez
żandarmerię, Wojska Specjalne i In-
spektorat Wsparcia. Siły Powietrzne,
niebezpośrednio, ale też są zaangażo-
wane w operacje naszych kontyngen-
tów – zaopatrując je. Zadania misyj-
ne w najmniejszym stopniu dotyczą
Marynarki Wojennej, choć zastana-
wiamy się nad wykorzystaniem jej pi-
lotów w misjach. Tak więc każdy ro-
dzaj sił zbrojnych wnosi wkład w mi-
sje poza granicami kraju.
Czyli nie grożą nam jeszcze wa-
katy?
– W mediach ukazywały się różne in-
formacje, jak się okazało – mocno prze-
sadzone. Na razie nie ma większych prob-
lemów z kompletowaniem kolejnych
zmian. Choć mamy obawy, czy wydarze-
Polska Zbrojna 19
NA CELOWNIKU
nia takie jak śmierć trzech żołnierzy
w sierpniu lub tragedia w Nangar Khel
nie odstraszą kadry od misji.
Czy przyjęcie limitu ewidencyjne-
go dla sił zbrojnych na poziomie 120
tysięcy żołnierzy i rezerwistów nie
utrudni wysyłania kontyngentów po
2011 roku? Czy wystarczy nam woj-
ska w wojsku, by utrzymać średnio-
rocznie cztery tysiące żołnierzy WL
(głównie) w misjach?
– Uzawodowienie armii korzystnie
wpłynie na przygotowanie i wykonywa-
nie zadań na misjach, bo nawet jeśli ubę-
dzie trochę stanowisk, to przybędzie
nam żołnierzy, których możemy użyć
za granicą. Przez to obciążenie niektó-
rych jednostek misjami będzie mniejsze
niż obecnie. Łatwiej też będzie wysyłać
zwarte, jednorodne pododdziały. Dziś,
przy armii zawodowo-poborowej, jadą
tylko ochotnicy, zaś żołnierzy służby za-
sadniczej musimy zastępować nadter-
minowymi lub kontraktowymi z innych
jednostek. Wysyłanie jednorodnych, za-
wodowych pododdziałów zwiększy ich
efektywność w działaniu.
Jaki wpływ miały misje na samo
Dowództwo Operacyjne? Jak się ono
zmienia?
– Poglądy na rolę i strukturę Dowódz-
twa Operacyjnego są bardzo różne
i ewoluują. Nie chcę dyskutować z tymi,
którzy mają zdanie odmienne od moje-
go. Odsyłam ich do ustawy z 24 maja
2007 roku. Ona precyzuje, czym jest
DO, jakie jest jego miejsce w systemie
dowodzenia i zakres obowiązków.
Wydaje się, że trudno wykonywać
stawiane przed Wami zadania
w obecnych strukturach. Jest Was
wciąż za mało.
20 Polska Zbrojna
– Cały czas konieczne są zmiany. Nie
uwierzycie, ale do niedawna w dowódz-
twie odpowiadającym za misje nie było
komórki nadzorującej współpracę cywil-
no-wojskową. Teraz tworzymy też zespół
prawny. Potrzebna jest komórka zajmu-
jąca się analizami i wnioskami płynący-
mi z misji, które powinny zmieniać tak-
tykę, struktury jednostek, ich uzbrojenie
i wyposażenie. Skoro mamy w przyszło-
ści na wypadek konfliktu zbrojnego do-
wodzić jednostkami wojskowymi, to
chcielibyśmy określać pewne wymogi
dla nich, by wiedzieć, jakie zadania bę-
dą w stanie później wykonać.
Uzawodowienie armii korzystnie wpłynie
na przygotowanie i wykonywanie zadań na misjach,
bo nawet jeśli ubędzie trochę stanowisk, to przybędzie
nam żołnierzy, których możemy użyć za granicą
KAROLINA PRYMLEWICZ
Misje w Iraku, Afganistanie i Cza-
dzie dowodzą, że sformowanie Do-
wództwa Operacyjnego było słuszną
decyzją.
– System, w którym jeden szkoli
i przygotowuje, a drugi dowodzi, jest
dobry. Trzeba go tylko doskonalić.
Lecz misje nie stały się jeszcze
priorytetem naszej armii. Głównym
zadaniem pozostaje obrona kraju.
– Misje są ważne, ale głównym za-
daniem jest obrona terytorium Polski.
Do tego muszą być przygotowane woj-
sko i cały system pozamilitarny. Zgod-
nie z prawem, to na dowódcy operacyj-
nym spoczywa obowiązek szkolenia
i zgrywania elementów dowodzenia
szczebla operacyjnego, taktycznego
wraz z podległymi wojskami do udzia-
łu w połączonej operacji obronnej.
Właśnie trwają ćwiczenia „Ana-
konda”. Nie obawia się Pan, że ze
względu na wydarzenia w Gruzji
mogą być odbierane jako sprawdzian
tego, czy potrafilibyśmy odeprzeć
agresję z konkretnego kierunku?
– Proszę nie wiązać „Anakondy”
z tym, co miało miejsce w sierpniu na
Kaukazie. Do tych ćwiczeń przygo-
towywaliśmy się od ponad roku. Pod-
czas nich nie walczymy z żadnym re-
alnym przeciwnikiem. Scenariusz
jest wymyślony.
Ale zapewne po wojnie na Kauka-
zie potraktujecie te ćwiczenia poważ-
niej, niż gdyby odbywały się one dwa
miesiące wcześniej.
– Scenariusz tegorocznych mane-
wrów jest kontynuacją ćwiczeń sprzed
dwóch lat. Wtedy sprawdzaliśmy się w
operacji obronnej. W tym roku trenu-
jemy wyparcie przeciwnika, który
wdarł się do Polski, czyli odtwarzanie
sytuacji sprzed agresji i przekazanie
kontroli nad odbitymi terenami admi-
nistracji cywilnej.
I taki scenariusz bardzo pasuje do
tego, co miało miejsce w Gruzji...
– Zapewniam, że zbieżność jest zu-
pełnie przypadkowa.
Czy scenariusz przewiduje udzie-
lenie nam wsparcia przez sojuszni-
ków?
– Ćwiczymy własne wojska. Zało-
żyliśmy, że siły przeciwnika będą ta-
kie, iż damy sobie z nimi radę samo-
dzielnie.
Ilu żołnierzy podczas ćwiczeń wy-
pierało agresora?
– Liczba uczestników „Anakondy”
ma znaczenie drugorzędne. Głównym
celem manewrów jest sprawdzenie sy-
stemu dowodzenia, od najwyższego
szczebla, czyli Połączonego Dowódz-
twa Operacyjnego, do najniższego, do
batalionu. Pragniemy przećwiczyć
sztaby, i to we wszystkich rodzajach sił
zbrojnych. To konieczne. Przecież ca-
ły czas zmieniają się struktury, a z ni-
mi ludzie.
A czy przygotowujecie się do wy-
prowadzki z Warszawy?
– Obecnie nie ma żadnej decyzji
w tej sprawie. Na Bemowie korzystamy
ze znakomitej infrastruktury, więc nie
widzę potrzeby zmiany lokalizacji.
Rozmawiali: Artur Goławski
i Tadeusz Wróbel
nr 39/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

SKOJARZENIA
Z PERFEKCJĄ ŁUKASZ PUCHALSKI

„Historia nie jest dana raz na zawsze”, podkreślał znaczenie symbolicznej

daty (17 września) Władysław Stasiak, szef BBN, otwierając dyskusję pod
„retorycznym i prowokacyjnym”, jak przyznał, pytaniem:
„Czy Polska potrzebuje wojska?”.
Paneliści nie mieli wątpliwości, że Pol-
ska potrzebuje profesjonalnego wojska.
Czyli takiego, które, jak zauważył gen.
Edward Pietrzyk, przeciętnemu obywa-
telowi kojarzy się przede wszystkim
z perfekcją. Różne perspektywy widze-
nia tej perfekcji i dróg dojścia do niej by-
ły tematem dyskusji zorganizowanej
przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowe-
go w 69. rocznicę wkroczenia do Polski
wojsk sowieckich.
Redefinicja strategii
Odpowiadając na pytanie moderatora:
„Czy to się uda?”, prof. Stanisław Koziej
nie miał wątpliwości:
„To się musi udać. Dziś powinniśmy być
dużo dalej, niż jesteśmy. Choć lepiej póź-
no niż wcale.”
Wyróżnił dwa cele armii, które z reguły
są między sobą w sprzeczności, czyli obro-
na kraju oraz wsparcie innych instytucji
(dyplomacji i administracji). Nie pozosta-
wił wątpliwości, że priorytetem powinien
być ten pierwszy, zapewniający przetrwa-
nie narodu. Jako przykład rozbieżności po-
dał mobilność powietrzną: w sytuacji obro-
ny kluczowe są śmigłowce, w przypadku
transportu w rejon pełnienia misji – duże
samoloty, takie jak Hercules.
Aleksander Szczygło również wskazał
na obronność kraju jako podstawowe za-
danie armii, powołując się na art. 26 Kon-
stytucji RP („Siły Zbrojne Rzeczypospo-
litej Polskiej służą ochronie niepodległo-
ści państwa i niepodzielności jego teryto-
rium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa
i nienaruszalności jego granic.”). Wyraził
jednak obawę, że przerwanie ciągłości
działań armii ze względu na profesjonali-
zację może stanowić zagrożenie.
Z koniecznością redefinicji strategii
obronności państwa zgodził się również
Marek Sarjusz-Wolski. Przyznał on, że
od sierpnia zmieniły się priorytety obron-
ne kraju, a na pierwszy plan wysunęła je-
go obronność. Wskazał jednak na trud-
ność debaty publicznej ze względu na
tajność analiz dotyczących potencjalnych
zagrożeń.
Koszt bezpieczeństwa
Prowadzący dyskusję Andrzej
Walentek zastanawiał się, czy jest pew-
ność, że pieniądze przeznaczone na profe-
sjonalizacje będą wydane dobrze?
„Nigdy nie ma takiej gwarancji. Podob-
nie jak z innymi obszarami, na które są
wydawane publiczne pieniądze. Proces
profesjonalizacji jest jak plan Balcerowi-
cza – to robienie akwarium z zupy rybnej”,
odpowiedział Marek Sarjusz-Wolski.
Poseł Aleksander Szczygło wysunął
dwa główne zarzuty odnośnie do projek-
tu profesjonalizacji realizowanego przez
rząd. Po pierwsze, jedyny pewny element
tego programu to zawieszenie poboru.
A to zdecydowanie za mało. Po drugie,
wątpliwość według Aleksandra Szczygły
budzi przewidywana liczebność zawodo-
wej armii.
Profesor Stanisław Koziej wskazał na
ryzyko nieukończenia programu profesjo-
nalizacji armii do końca 2010 roku. Jego
zdaniem, termin jest za krótki, by zmienić
choćby podstawy prawne.
„Najpierw trzeba przeprowadzić zmia-
ny strukturalne, zasadnicze zmiany tech-
niczne, a później resztę”, skonstatował gen.
Waldemar Czarnecki.
Senator Grzegorz Banaś truizmem na-
zwał stwierdzenie, że bezpieczeństwo mu-
si kosztować. Według niego, w kwestii
bezpieczeństwa nie można opierać się na
sondażach, ponieważ stanowi ono, po po-
trzebach fizjologicznych, drugi stopień
podstawy piramidy potrzeb według mode-
lu Masłowa.
Waldemar Czarnecki, który zadekla-
rował się jako przeciwnik przyspieszenia
profesjonalizacji, uznał, że armia powin-
na być taka, jaką budżet państwa może
udźwignąć:
„Nie stać nas, i nigdy nie będzie, na ar-
mię, która samodzielnie jest w stanie roz-
wiązać najbardziej czarny scenariusz”.
Generał wyraził także obawy, czy pro-
gram profesjonalizacji, który uważa za
największą operację Polski od 1945 ro-
ku, nie podzieli losu programu budowy
autostrad:
„W NATO pospadają z krzeseł, jak usły-
szą, że chcemy w trzy lata sprofesjonali-
zować 150-tysięczną armię”.
Podał przykład Hiszpanii, która prze-
kształcenie swojej armii rozplanowała na
ponad 20 lat.
Profesor Stanisław Koziej uznał profe-
sjonalizację polskiej armii do końca 2010
roku za możliwą, pod warunkiem zainwe-
stowania w ten projekt odpowiednich pie-
niędzy. Jego zdaniem, trzeba podjąć mę-
ską decyzję i powołać mniejszą, ale silniej-
szą armię.
Generał Pietrzyk także opowiedział się
jako zwolennik jakości armii kosztem jej
liczby i „bylejakości”, stawiając jednak
granice redukcji.
„Jeżeli nie ma się ludzi, to trzeba mieć
jakość. Postawić na ogień daleki i pre-
cyzyjny”.
Marek Sarjusz-Wolski podał szacun-
kowe koszty, według których optymalne
wydatki na wojsko w ciągu dziesięciu
najbliższych lat powinny wynieść 160 mi-
liardów złotych, a realne możliwości po-
zwalają wydać tylko 60 miliardów. Czy
Polacy zgodziliby się ponieść koszt wyno-
szącej 100 miliardów luki dla zapewnie-

nr 39/2008 Polska Zbrojna 21

WOJSKO PROBLEMY
nia integralności i bezpieczeństwa kraju?
Trzeba by ich o to zapytać.
Błędne koło
Generał Edward Pietrzyk uznał za
skandal obniżanie wydatków na unowo-
cześnianie sił zbrojnych do minimum usta-
wowego, czyli 20 procent budżetu MON.
Profesor Stanisław Koziej uzupełnił to
uwagą, że odsetek nakładów na moderni-
zację powinien być większy niż średnia w
innych armiach europejskich, gdyż inaczej
22 Polska Zbrojna
nigdy nie zdołamy dogonić ich poziomu:
„Zmniejszanie kwot na modernizację
jest najłatwiejsze dla podniesienia uposa-
żenia, ale ryzykowne”.
Zdaniem Grzegorza Banasia, zastana-
wianie się: modernizować czy profesjona-
lizować, to błędne koło. Uważa on rów-
nież, że nie ma sensu, by do wojska przy-
chodzili zawodowi żołnierze i ćwiczyli na
starym sprzęcie.
Generał Pietrzyk zwrócił uwagę na ol-
brzymie koszty, które ponosi armia na
utrzymanie infrastruktury. Największe po-
ligony liczą do 40 tysięcy hektarów, a woj-
sko płaci ogromne pieniądze z tytułu ich
użytkowania. Dodatkowo armia utrzymu-
je ponad sto kompleksów koszarowych,
z których każdy kosztuje około 20–30 mi-
lionów złotych rocznie.
„Zrezygnujmy z balastu, jeśli armia ma
być mniejsza”, zgodził się gen. Stanisław
Koziej.
Generał Roman Polko zauważył, że do-
brym wyjściem z sytuacji będzie określe-
nr 39/2008
 | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | |

Protokół zbieżności w huku oskarżeń

B urzy nie było.
Prowokacja rozmyła się
w czasie debaty. Postawiono
natomiast wiele zarzutów
dotyczących stricte profesjo-
nalizacji. Zbyt wiele wątpli-
wości miota politykami
i ludźmi zaangażowanymi
w ten proces. Dlaczego?
Postępuje proces upartyjnia-
nia sił zbrojnych i wszystkie-
go, co z nią związane. Armia,
tarcza antyrakietowa czy mi-
sje zagraniczne stały się orę-
żem do załatwiania osobi-
stych porachunków w świe-
cie polityki. Z wyjątkiem ofi-
cerów rezerwy i munduro-
wych walczących o etos woj-
ska profesjonalizacja sił
zbrojnych stała się maską
dla polityków.
Jakie ma być polskie woj-
sko? Defiladowe czy bojo-
we? Do obrony kraju czy do
wypełniania umów między-
narodowych? Skąd wziąć
pieniądze na modernizację?
Jakość jest nurtem adekwat-
nym do sytuacji budżetowej
MON – przy obecnym stanie
1,95 procent PKB (rzeczywi-
stym 1,84 procent) stać nas
na 50-tysięczną armię w peł-
ni ukompletowaną, obudo-
waną i wyposażoną. Mija się
to niestety z założeniami mó-
wiącymi o 120 tysiącach
Polaków pod bronią.
Liczebność jest jednak, mi-
mo dyskusji, najmniejszym
problemem, z jakim borykać
się będzie postępujący od
dwóch lat proces profesjona-
lizacji. Pozostaje kwestia
modernizacji, statusu żołnie-
rzy nadterminowych, kwalifi-
kowania i werbowania ochot-
ników, rozporządzania infra-
strukturą, szkoleń, pozbycia
się niepotrzebnych obiektów
i wreszcie kształcenia.
Wszystko stoi w cieniu pu-
stych koszar.
Uczestnicy debaty zgodzili
się, że już dawno należało
rozpocząć profesjonalizację
armii, a dziś jest dodatkowo
potrzebna pilna redefinicja
strategii obronnej. Nie było
również kontrowersji co do
konieczności zapewnienia
spójności NATO oraz podnie-
sienia wydolności polskich
sił zbrojnych, także w trakcie
profesjonalizacji. Nie osiąg-
nięto porozumienia co do
czasu potrzebnego na pełne
uzawodowienie armii, nie
obroniono tezy, że jedynym
pewnym elementem jest za-
wieszenie poboru, spierano
się nad liczebnością Wojska
Polskiego.
Maciej Milejski

dych ludzi, przy jednoczesnym podnosze- ścieżki kariery, zażartował, w branży sa-
KRZYSZTOF PLAŻUK

niu poprzeczki wymagań wobec nich oraz
staranniejszej selekcji. Podobnego zdania
był szef BBN Władysław Stasiak:
„Zawód żołnierza należy uczynić
w miarę konkurencyjnym na rynku pracy.
Przy sto- Wojsko musi być ścieżką kariery, da-
le panelistów, wać szanse na rozwój, uczyć nowych
oprócz szefa BBN, zasied- umiejętności. Nie może być nud-
li: poseł Aleksander Szczygło, ne, a jednocześnie powinno za-
profesor Stanisław Koziej, gene- pewniać ochronę przed zepchnię-
rał Edward Pietrzyk, dyrektor ciem na margines. Należy także
Redakcji Wojskowej Marek Sarjusz- wdrożyć odpowiednie czynniki
-Wolski oraz senator PiS Grzegorz motywacyjne, bo dziś, według
Banaś. Dyskusję prowadził dzien- młodych ludzi, szeregowy tylko
nikarz „Super Expressu” pełni wartę i kopie okopy”.
Andrzej Walentek. Marek Sarjusz-Wolski wskazał
na problem zmiany mentalności nie tyl-
ko potencjalnych rekrutów, ale też i osób
odpowiedzialnych za rekrutację. Potrzeb-
ni są headhunterzy umiejący działać w no-
wych realiach. MON pracuje nad stworze-
niem zintegrowanej bazy internetowej, do
której mają być podłączone wszystkie
nie kilku priorytetów, później sukcesyw- WKU. Ma to usprawnić proponowanie
ne uzupełnianych. chętnym konkretnych stanowisk.
„Opracowywane są trzy rządowe pro- „Kto będzie służył za 2200 złotych? Kie-
gramy zbrojeniowe: śmigłowcowy, mor- rowca ciężarówki na starcie dostaje 3500”,
ski i przeciwrakietowy”, nazwał owe prio- zapytał gen. Czarnecki.
rytety Marek Sarjusz-Wolski. Profesor Krzysztof Kubiak wskazał in-
ny problem socjalny. Według niego armia
Żołnierz w społeczeństwie zabija społeczną aktywność, a po zakoń-
Generał Koziej zauważył konieczność czeniu służby żołnierz wraca do zupełnie
wprowadzenia rewolucyjnych zmian na innego świata:
najniższym szczeblu werbunku. Trzeba za- „Dziś przed odchodzącym z wojska
dbać o atrakcyjność oferty pracy dla mło- człowiekiem stoi perspektywa dwojakiej
mochodowej i bankowej: jako parkingowy
lub strażnik banku. Jako wzorcowy przy-
kład rozwiązania wskazał Wielką Bryta-
nię, gdzie ostatni rok służby jest przygoto-
waniem do życia cywilnego.
Na kwestię feminizacji armii zwrócił
uwagę Marek Sarjusz-Wolski. Kobiet, ze
względu na najbardziej liberalne warunki
przyjmowania do szkół wojskowych, jest
coraz więcej wśród naszych żołnierzy.
Pozycja w strukturach
„Zagrożenia asymetryczne nie są już
największym problemem”, uznał Alek-
sander Szczygło, stawiając przy tym py-
tanie o przyszłość i spójność sojuszu pół-
nocnoatlantyckiego. Wyraził nadzieję, że
NATO odzyska tożsamość, po wydarze-
niach w Gruzji. Na niepewność spójności
sojuszu w sytuacjach, w których trudno
o konsensus, wskazał również gen. Stani-
sław Koziej, co powinno być argumentem
za osiąganiem zdolności do samodzielne-
go działania i koniecznością posiadania sił
szybkiego reagowania (bez potrzeby anga-
żowania NATO) oraz narodowego do-
wództwa operacyjnego.
Według Marka Sarjusza-Wolskiego
MON chce, by 3,5 tysiąca żołnierzy znaj-
dowało się w stałej gotowości do udziału
w misjach. Reszta powinna skupiać się na
bezpieczeństwie granic. Uważa on jedno-
cześnie, że konieczny jest powrót do kon-
cepcji „straży pożarnej” NATO. 
lukasz.puchalski@redakcjawojskowa.pl

nr 39/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
W AFGANISTANIE RYSIE z czerwonym krzyżem
na burcie miały być strzałem w dziesiątkę, ale
niestety częściej stały w warsztacie, niż jeździły
na patrole. Nadzieja pozostała w Rosomakach
(zdjęcie dolne).
MARIUSZ KONARSKI

Zakupionym w ramach pilnej potrzeby operacyjnej

medycznym Rosomakom nie można zamontować stosowanego
w bojowych wersjach dodatkowego opancerzenia, a bez niego
obecne dowództwo PKW w Afganistanie nie wypuści ich na żaden patrol.

KURZĄ SIĘ,
ZAMIAST RATOWAĆ KRZYSZTOF WILEWSKI

dy na początku 2005 roku
przeprowadzano badania
zdawczo-odbiorcze przy-
gotowanego przez Wojsko-
we Zakłady Motoryzacyj-
ne nr 5 w Poznaniu opan-
cerzonego wozu ewakuacji medycznej
Ryś-MED, nasza armia świętowała prze-
kazanie pierwszych dziewięciu Rosoma-
ków 17 Brygadzie Zmechanizowanej
z Międzyrzecza. Medyczny Ryś, kon-
strukcja oparta na popularnym Skocie,
miał być doskonałym uzupełnieniem no-
woczesnych fińskich transporterów i, jak
przewidywali dziennikarze z pism branżo-
wych, handlowym hitem polskiego prze-
mysłu zbrojeniowego. Patrząc na rozwiąza-
nia techniczne, jakie zastosowano w wo-
zach Ryś-MED, w tym między innymi na
zintegrowany system filtrowentylacji, kli-
matyzacji i ogrzewania, niesamowite zdol-
ności pływania (podczas testów uzyskał
prędkość 10,7 km/h!) oraz nowoczesne sys-
temy łączności i obserwacji terenu, wyda-
wało się, że rzeczywiście Ryś z czerwonym
krzyżem na burcie może być strzałem w
dziesiątkę. Chrztem bojowym dla medycz-
nej odmiany Rysia był Irak, gdzie testowa-
no prototypowy egzemplarz. W ich wyni-
ku zmodyfikowano między innymi syste-
my klimatyzacji i chłodzenia. Prawdziwym
testem przydatności wozu Ryś-MED stała
się jednak misja w Afganistanie.
Oblany egzamin
Do bazy w Szaranie, gdzie stacjonowa-
ło dowództwo Polskiej Grupy Bojowej,
Narodowy Element Zaopatrywania oraz
zespół bojowy „B”, przydzielono dwa

24 Polska Zbrojna nr 39/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
Ryś-MED
P rzeznaczony jest do ewakuacji
rannych i porażonych z pola walki
oraz przetransportowania ich do ba-
talionowego punktu opatrunkowego.
Pojazd przystosowano do ewakuacji
czterech rannych w pozycji leżącej
lub ośmiu rannych w pozycji siedzą-
cej. Wyposażono go w system moco-
wania noszy oraz trap załadunkowy,
instalację tlenową, 10-litrowe butle
tlenowe, uchwyty do kroplówek, czte-
ry sztuki noszy według STANAG 2040,
nosze podbierakowe z deską ortope-
dyczną, kołnierze ortopedyczne wielo-
razowego użytku, szyny unierucha-
miające, szyny z uchwytem do szyb-
kiego zamocowania defibrylatora.
Jego załoga składa się z czterech żoł-
nierzy – kierowcy, dowódcy pojazdu
oraz dwóch sanitariuszy.
Ryś-MED-y. Żołnierze, którzy mieli oka-
zję z nimi pracować, niestety nie wspomi-
nają tego zbyt dobrze. Jeden z oficerów
II zmiany PKW Afganistan, który służył
w Szaranie, mówił wprost:
„To była porażka. One częściej stały
w warsztacie, niż jeździły na patrole. Tak
było od samego początku”.
Medycy, którzy ich używali, również
nie mają o nich zbyt dobrego zdania. Choć
sama konstrukcja zapewniała wygodę,
wyposażenie medyczne było na bardzo
wysokim poziomie, to wpadki na patro-
lach z niesprawnym Rysiem były na po-
rządku dziennym.
„Nie raz, nie dwa było tak, że nasz Ryś
odmawiał posłuszeństwa w terenie i cały
patrol musiał czekać na to, czy uda nam
się go uruchomić, czy też znów trzeba bę-
dzie wezwać pomoc”, wspomina jedna
z ratowniczek medycznych. Dodaje rów-
nież, że każdy z ratowników miał świado-
mość tego, że Rysie są słabiej opancerzo-
ne od Rosomaków i w wypadku ataku na
przykład granatnikiem rpg-7 wcale nie jest
nr 39/2008
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |
takie pewne, czy ujdą z niego bez szwan- a żołnierze mogą tylko patrzeć, jak pięk-
ku. „Chłopaki z Rosomaków mieli pod tym nie się kurzą, bo używać ich nie mogą.
względem znacznie lepiej, byli pewni, że
pancerz ich ochroni”, dopowiada.
„Jeszcze przed wprowadzeniem KTO
do służby w kontyngencie podjęto decy-
Choć Inspektorat Wojskowej Służby zję, że wóz nieopancerzony nie będzie
Zdrowia, który jest gestorem sprzętu me- wyjeżdżał poza bazę. KTO WEM czeka
dycznego, nie przyznaje tego wprost, to więc na kompletne opancerzenie”, wy-
właśnie awaryjność Ryś-MED-ów oraz jaśnia ppłk Dariusz Kacperczyk, rzecz-
klasa pancerza, jakim dysponował, zade- nik prasowy Dowództwa Operacyjnego
cydowały o tym, że praktycznie jeszcze Sił Zbrojnych.
podczas pierwszej zmiany PKW Afgani-
stan podjęto decyzję o zakupie w trybie Pokręcić i skręcić
pilnym medycznej odmiany Rosomaka. Jak łatwo się domyślić to, że nowocze-
„Zielone diabły”, jak je ochrzcili talibo- sne pojazdy, mogące w sytuacji kryzyso-
wie, udowodniły swoją przydatność wej uratować komuś życie, muszą stać na
w trudnym, afgańskim terenie, a boczne parkingu, niezbyt podoba się naszym żoł-
opancerzenie (oczywiście już po zamon- nierzom. Zwłaszcza że będący na miejscu
towaniu dodatkowych płyt) chroniło przed mechanicy poradziliby sobie z problemem,
atakiem amunicją przeciwpancerną o ka- gdyby tylko mieli taką możliwość.
librze 14,5 milimetrów, z którą Rysie nie „Naprawdę bardzo chcielibyśmy coś
mają szans. z tym zrobić, ale nie ma jak. Płyty dało-
by się dopasować, trochę by to trwało, ale
Zły doradca zrobilibyśmy to. Niestety, ponieważ po-
Pozyskanie bardzo szybko przez naszą jazdy są na gwarancji wszystkie prace mo-
armię sześciu medycznych Rosomaków, że dokonywać tylko serwis z Patrii a my
które pilnie miały zostać wysłane do Afga- mamy związane ręce i to strasznie wku-
nistanu, biorąc pod uwagę tak często spo- rza”, mówił jeden z mechaników.
tykany paraliż decyzyjny, zawiłości for- O tym, że Rosomaki sprawdziły się
malne czy wreszcie niesolidność kontra- w Afganistanie, nie trzeba przekonywać
hentów, którymi tłumaczono na przykład chyba nikogo, a najlepsze i najbardziej
opóźnienia w zakupie dla Wojsk Lądo- wiarygodne ich oceny wystawiają ci, któ-
wych granatników automatycznych, nale- rzy jeździli nimi podczas służby w pol-
ży uznać za sukces. Niestety, jak się oka- skim kontyngencie wojskowym. Nato-
zuje, pośpiech nie był w tym wypadku miast to, że ich wersja medyczna jest
chyba najlepszym doradcą. Armia zdecy- w Afganistanie już od prawie pół roku,
dowała, że ze względu na czas dostawy, a nasi żołnierze wciąż nie mogą z niej ko-
kupi te wozy w wersji ze skręcaną, a nie rzystać, nie wystawia osobom za to odpo-
spawaną nadbudówką. Oczywiście bez wiedzialnym najlepszej cenzurki. Najbar-
dodatkowego opancerzenia, które miało dziej irytujące jest chyba jednak to, że
być zamontowane na miej- Rosomaki WEM trudno znaleźć winnych ca-
scu. Do wyposażenia Ro- łej sytuacji. Dowództwo
somaków WEM nie moż- są w Afganistanie Operacyjne Sił Zbrojnych
na mieć właściwie naj- nie odpowiada za nic, bo to
mniejszych zastrzeżeń, bo i czekają, a żołnierze Inspektorat Wojskowej Służ-
Finowie zapakowali do mogą tylko patrzeć, by Zdrowia jest gestorem
swoich wozów wszystko, sprzętu. IWSZ twierdzi
co potrzebne, począwszy jak pięknie się kurzą, z kolei, że robi co może, by
od zautomatyzowanego bo używać ich dostarczyć jak najlepszy
systemu załadunku noszy, sprzęt naszym żołnierzom,
poprzez nowoczesną insta- nie mogą a producent zapewniał, iż na
lację tlenową (do 200 atmosfer) aż do do- Rosomakach WEM bez problemu da się
datkowego oświetlenia umożliwiającego zamontować dodatkowe opancerzenie.
w razie potrzeby przeprowadzenie zabie- W Siemianowicach można z kolei usły-
gów. Jednak decyzja o skręcanej nadbu- szeć, oczywiście nieoficjalnie, że zakłady
dówce okazała się fatalna w skutkach. Gdy są czyste jak łza, bo dopancerzenia Roso-
bowiem Rosomaki WEM trafiły w kwiet- maków nie przewidywała pierwsza umo-
niu tego roku do naszych żołnierzy wa i problemy, które w związku z nim się
w Afganistanie, okazało się, że dodatko- pojawiają, starają się rozwiązać jak naj-
we pancerze z firmy Rafael dla bojowych szybciej można, ale przecież wszystko
wersji pojazdu owszem, można zamonto- trwa. Zaklęty krąg? Być może. Szkoda tyl-
wać, ale nie na felernej nadbudówce. Jej ko żołnierzy, którzy cierpią w tym bałaga-
konstrukcja była bowiem za słaba, żeby nie najbardziej. Oni już zdążyli nazwać me-
udźwignąć dodatkowe tony pancerza. Ro- dyczne Rosomaki – pokręconymi. 
somaki są więc w Afganistanie i czekają, krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 25
WOJSKO PROBLEMY
Profesjonalizacja polskiej armii to zmiany nie tylko
w siłach zbrojnych. Brak obowiązkowej służby
wojskowej może oznaczać też mniej patroli na ulicach
i pomocy w szpitalach.
WOJNA
O REKRUTA ANNA DĄBROWSKA
Służba kandydacka w policji to jeden ze
sposobów na „odrobienie wojska”. Pobo-
rowi, zamiast na dziewięć miesięcy do ar-
mii, idą na rok do oddziałów prewencji.
Chętnych nie brakuje, szczególnie że po
odbyciu służby młodzi ludzie mają łatwiej-
szą drogę do pracy jako stróże prawa. Kan-
dydatów jest więc więcej niż miejsc.
„Jest ciekawie, a do tego dostaje się
większą kasę niż w armii”, zachęca Bar-
tłomiej Kalicki z Kielc, który kilka lat te-
mu odsłużył w ten sposób wojsko. Faktycz-
nie, żołd w służbie kandydackiej przewyż-
sza ponad dwukrotnie to, co oferują siły
zbrojne. Żołnierz służby zasadniczej dosta-
je 200 złotych, a w policji około 500 zło-
tych miesięcznie. Za policją przemawia
również miejsce służby.
„W wojsku mogę trafić do zielonego gar-
nizonu”, tłumaczy Marek Łabuda z Cheł-
ma. „Tutaj mam pewność, że pojadę do
dużego miasta, bo tylko tam są oddziały
prewencji”.
Pałka zamiast karabinu
Trzeba spełnić jednak kilka warunków,
między innymi mieć kategorię zdrowia A,
minimum średnie wykształcenie, przejść
test sprawności fizycznej i badania lekar-
skie połączone z testem psychologicznym.
Dodatkowo na przykład kandydat do sto-
łecznej policji musi podlegać Wojskowej
Komendzie Uzupełnień w Warszawie lub
jednej z podwarszawskich miejscowości.
Komu uda się przejść wszystkie etapy, cze-
ka go rok skoszarowanego życia. Najpierw
ponaddwumiesięczne szkolenie, następnie
praca – głównie zabezpieczanie imprez ma-
sowych, służba patrolowo-interwencyjna
i ochrona placówek dyplomatycznych. Po-
borowi stanowią spory procent funkcjona-
riuszy prewencji, którzy codziennie trafia-
ją na ulice większych miast.
26 Polska Zbrojna
W 2007 roku taką służbę odbyło ponad
2800 osób, a rok wcześniej przeszło trzy
tysiące. W tym roku Rada Ministrów usta-
liła limit poborowych, którzy mogą odsłu-
żyć wojsko w oddziałach prewencji, na
4,5 tysiąca. W ramach programu „Kadet”
– bo tak jest on nazywany w policji – naj-
więcej kandydatów chce przyjąć Komenda
Stołeczna Policji – 2500. Na razie jednak
w połowie roku w służbie kandydackiej by-
ło w całym kraju 2282 poborowych.
Salowy za grosze
„Kłopot w tym, że WKU blokują do-
pływ chętnych do służby kandydackiej
i często odmawiają młodym ludziom zgo-
dy na służbę u nas”, narzekają nieoficjal-
nie w policji. Jak tłumaczą z kolei, także
nieoficjalnie, komendanci WKU, ich obo-
wiązkiem jest dbanie w pierwszej kolejno-
ści o potrzeby sił zbrojnych. Dlatego nie
uwzględniają wniosków młodych ludzi, je-
śli zgoda spowodowałaby „niezrealizowa-
nie zadań związanych z uzupełnieniem jed-
nostek wojskowych poborowymi”.
Reforma wojska to jednak nie tylko
mniej stróżów porządku. Wiąże się ona
również z likwidacją służby zastępczej. Te-
raz mogą się o nią starać poborowi, którym
wyznawana religia lub zasady moralne nie
pozwalają na odbywanie służby wojskowej,
O tym, czy dana osoba nie trafi do koszar,
decyduje wojewódzka komisja do spraw
służby zastępczej. Służba trwa sześć mie-
sięcy (dla absolwentów szkół wyższych)
lub osiemnaście. Co roku dzięki niej tysią-
ce młodych ludzi pomaga w szpitalach, ho-
spicjach, domach pomocy, domach spokoj-
nej starości, przychodniach, fundacjach czy
straży pożarnej.
„To idealni pracownicy, a do tego tani”,
zachwala Katarzyna Kryńska z fundacji
Alatea. Jak podaje Ministerstwo Pracy i Po-
nr 39/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
lityki Społecznej, poborowemu należy się
bowiem 640 zł miesięcznie, jednak pienią-
dze te marszałek województwa zwraca pra-
codawcy. Szpital czy fundacja musi zapła-
cić z własnych środków – po połowie z pra-
cownikiem – tylko składki na jego ubez-
pieczenia emerytalne i rentowe. Trudno się
dziwić, że liczba wniosków składanych
przez organizacje i pracodawców do MPiPS
o wyrażenie zgody na odbywanie u nich
służby zastępczej nie maleje. Spada nato-
miast zainteresowanie służbą zastępczą.
Ministerstwo pracy podaje, że w poprzed-
nich latach odbywało ją około 4 tysięcy
młodych ludzi, a w połowie 2008 roku już
tylko 2706 osób. Jak tłumaczy Paweł Ada-
mowicz z Warszawy, planowana likwida-
cja naboru nie skłania do wiązania się na
przykład ze szpitalem na półtora roku.
„Służba zasadnicza trwa o połowę kró-
cej, a do tego można zdobyć przydatne
umiejętności, jak choćby prawo jazdy, i to
za darmo”, argumentuje.
Całkowita likwidacja służby zastępczej,
którą wymusi profesjonalizacja armii, spo-
woduje jednak, że organizacje stracą do-
Całkowita likwidacja służby zastępczej, którą wymusi
profesjonalizacja armii, spowoduje, że organizacje
stracą dodatkowych pracowników
datkowych pracowników. Dla szpitali czy
domów opieki społecznej poborowi byli
wsparciem przy braku pracowników. Pod-
mioty te będą musiały zastanowić się nad
inną formą pozyskiwania osób do pracy.
„Dlatego już teraz warto pomyśleć
o stworzeniu systemu naboru, który zapeł-
ni tę lukę”, uważa Władysław Stasiak, szef
Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
„Można by w miejsce poborowych na
przykład kierować bezrobotnych w ramach
prac interwencyjnych”, proponuje Jan Ma-
linowski, dyrektor domu opieki w Warsza-
wie. Na razie jednak takiego programu nie
ma, a jak tłumaczy Ministerstwo Obrony
Narodowej, jego stworzenie nie jest zada-
niem dla resortu obrony.
Policja szuka więc sama rozwiązania,
które pomoże zwiększyć zatrudnienie
w wydziałach prewencji po zniknięciu służ-
by kandydackiej. Receptą ma być służba
kontraktowa. Opracowywany w Biurze
Kadr i Szkolenia Komendy Głównej Po-
licji projekt przewiduje dobór na kontrakt
osób z cywila oraz tych, które odbyły służ-
KAROLINA PRYMLEWICZ
bę kandydacką. Według planów policjant
w służbie kontraktowej po ukończeniu
przeszkolenia podstawowego zarabiałby
tyle, ile obecnie funkcjonariusz w drugiej
grupie, czyli ponad 2,5 tysiąca złotych
brutto. Tym, którzy się sprawdzą, policja
nr 39/2008
| | | |
zaproponuje przyjęcie do pracy na stałe.
Jak tłumaczą w KGP, trzyletni kontrakt
z możliwością wielokrotnego przedłuża-
nia będzie oznaczał większą efektywność
oddziałów prewencji, mniejsze będą rów-
nież koszty utrzymania formacji, cho-
ciażby dlatego, że nie będzie już ona sko-
szarowana.
Kuszenie
Policja i wojsko rozpoczęły więc walkę
o młodych ludzi. Obie służby chcą przeko-
nać do siebie uczniów i studentów. Ruszy-
ły też kampanie reklamowe. Wojsko pro-
muje się pod hasłem „Zawód: żołnierz
– od zawsze atrakcyjny” i „Dołącz do naj-
lepszych”. Natomiast w ramach policyjnej
pilotażowej akcji reklamowej wywieszono
latem w Warszawie plakaty zachęcające
„Zmień mundurek na mundur”. W przy-
szłym roku stołeczna policja planuje po-
dobną akcję w całym kraju. Warszawska
komenda szuka kandydatów do pracy
z wyższym i średnim wykształceniem, za-
chwalając, że ma wolne etaty m.in. w dro-
gówce czy prewencji. W całej policji
w 2008 roku planowane jest przyjęcie 5 ty-
sięcy funkcjonariuszy.
Obie formacje kuszą warunkami pracy,
zarobkami, możliwością rozwoju. Policja
w ramach programu „Rekrut” oferuje sta-
bilną pracę i pensję.
„Po sześciomiesięcznym szkoleniu pod-
stawowym zarobki wynoszą około 2 tysię-
cy złotych na rękę. Ma się także możliwość
rozwoju zawodowego, korzystania z syste-
mu szkoleń i rozbudowanego systemu so-
cjalnego, a po 15 latach służby nabycia
praw emerytalnych”, zachwala policja. Ar-
mia ma jednak podobny pakiet ofert – pro-
ponuje też szeregowym nadterminowym
brutto 1700 złotych, a szeregowym zawo-
dowym uposażenie zasadnicze 2200 zło-
tych brutto, do tego bezpłatne zakwatero-
wanie, wyżywienie, umundurowanie i wy-
ekwipowanie, nagrody uznaniowe i odpra-
wę pieniężną po zakończeniu służby. Woj-
sko dorzuca też obietnicę mieszkań dla za-
wodowych żołnierzy i dobre zarobki na mi-
sjach zagranicznych.
„Myślę o pracy w służbach munduro-
wych. Nie wiem, czy wolałbym policję, czy
armię, ale dobrze, że walczą o pracowni-
ka, bo to oznacza lepsze oferty dla mnie”,
mówi Kamil Chojecki z Krakowa. 
anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 27
WOJSKO WKU
telefonicznej rozmowie
oficer, będący na etacie
w wojskowej komendzie
uzupełnień, żali się:
„Od lat wkurza to, że traktuje się nas
jak nieudaczników, żołnierzy gorszej
kategorii i chłopców do bicia”.
Jego kolega, z innej WKU, przypomi-
na jak to kilkanaście miesięcy temu, po-
dobno chcąc przeciwdziałać „różnego
rodzaju patologiom, w tym między
innymi łapówkom”, w Dowództwie
Wojsk Lądowych zaplanowano, że
wszyscy szefowie sekcji poboru i uzu-
pełnień wojskowych komend uzupeł-
nień zamienią się miejscami po przekąt-
nej kraju. Czyli na przykład oficer z Ko-
szalina miał nagle objąć identyczne sta-
nowisko w Hrubieszowie, a ten z Hru-
bieszowa w Koszalinie. Gdyby nie in-
terwencja Konwentu Dziekanów Kor-
pusu Oficerów WP i „Polski Zbrojnej”,
kto wie, czy tak by się nie skończyło.
Ostatnio wcale nie było lepiej. „Poli-
tyka” opisała służbową bylejakość
w wydaniu majora jednej z warszaw-
skich WKU i się zaczęło: najpierw ka-
drze na ucho przekazano informację, że
decyzją ministra obrony pan oficer za-
płacił za to nie tylko utratą stanowiska,
ale i dalszą karierą służbową, potem tu
i ówdzie pojawiły się prztyczki w rodza-
ju „kto nie dostosuje się do wymagań
współczesności, ten jutro pożegna się
z mundurem”. Natomiast, zdaniem na-
szego rozmówcy, to wcale nie wyłącz-
nie kadra WKU ma dotrzymywać kro-
ku wyzwaniom, które niesie współczes-
ność. Wydaje się nawet, że prędzej po-
winni zrobić to... niektórzy wojskowi
decydenci!
Wizytówki nieco zużyte
Nie da się ukryć, że o terenowych or-
ganach administracji wojskowej (TOAW)
często mówi się źle. W jednostkach woj-
skowych można usłyszeć opinie, że są
one przechowalniami „zasłużonych ofi-
cerów, dla których w linii i sztabach nie
było już stanowisk”. W prasie cywilnej
zaś coraz częściej zaczynają pojawiać się
teksty sugerujące, że na przykład w wie-
lu WKU już dawno temu zatrzymał się
czas. Czy jest to prawda, czy też repor-
terzy szukają dziury w całym? Gdyby
zrobić rekonesans 123 WKU rozsianych
po całej Polsce, jego efekty nie byłyby
zbyt budujące, zwłaszcza że – co pod-
kreślane jest na wielu odprawach – to
właśnie w WKU najczęściej następuje
pierwszy, bardzo ważny kontakt kandy-
data na żołnierza z wojskiem. Zresztą ja-
kie te komendy są, każdy widzi. Niby
– szczególnie tam, gdzie nie ma wojska
28 Polska Zbrojna
ROMAN
PRZECISZEWSKI
O terenowych
organach
administracji
wojskowej często
nie mówi się
najlepiej.
W jednostkach
słychać opinie,
że są one
przechowalniami
„zasłużonych”
oficerów,
a w cywilnej prasie
pojawiają się teksty
sugerujące,
że czas zatrzymał
się już
Kozły
w nich dawno temu.
Czy prawda jest aż
tak bardzo
jednoznaczna?
– mają zapraszać do nowoczesnej armii, domił wyższych przełożonych, że tak
lecz im samym do nowoczesności dale- dłużej się nie da, i nic. Cisza, spokój,
ko. Niby są wizytówką wojska w terenie, bez jakiejkolwiek odpowiedzi. Jak by-
ale już na dzień dobry dość często od- ło, tak jest. Budynki WKU wciąż od-
straszają niewyremontowanymi budyn- straszają, a Rejonowy Zarząd Infra-
kami. Nawet w centrum Polski można struktury wciąż nie uwzględnia w pla-
znaleźć komendy, w których wciąż sypią nach remontów obiektów TOAW. Oczy-
się sufity i rozpadają wiście, z tym problemem
meble. W niektórych Wojskowe komendy można uporać się inaczej.
WKU nadal brakuje uzupełnień mają Na przykład korzystając
profesjonalnych serwe- z pomocy, którą nieraz
rów, nowoczesnych lap- zapraszać do chętnie, bez żadnego pod-
topów, monitorów i dru-
nowoczesnej armii, tekstu i bez zobowiązań
karek. Tajemnicą poli- oferują przedstawiciele
szynela jest, że od nie- choć im samym do władz samorządowych
dawna, gdy TOAW i lokalnego biznesu. Z jed-
przeszły w podporząd- nowoczesności daleko nej strony kochają wojsko,
kowanie Inspektoratowi Wsparcia Sił rozumieją, że w resortowym budżecie
Zbrojnych, wszystkim komendom za- nie ma pieniędzy na wszystko i chcą
pewniono dostęp do internetu. wesprzeć armię. Lecz z drugiej – jest
Jeden z szefów Wojewódzkiego Szta- to niezgodne z prawem i łatwo może
bu Wojskowego opowiada: o tym, że spotkać się z zainteresowaniem proku-
w dwóch podległych mu WKU trzeba ratora. Jak więc wyjść z tej opresji? Ta-
było wymienić drzwi i okna, a także jemnicą poliszynela jest, że miały miej-
zmienić elewację, pisał bez skutku. sce przypadki, kiedy lub inny komen-
W kilku pismach służbowych powia- dant – przy tym doskonały gospodarz!
nr 39/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
ofiarne?
– bardziej dbał o image swojej placów-
ki niż o swój fotel i „po cichu korzystał
z lokalnego wsparcia”. Lecz dzięki te-
mu te WKU dziś stanowią wzór – rów-
nież na służbowych odprawach! – dla
innych.
Krótki przegląd kadrowy
Spójrzmy teraz na ludzi tworzących
TOAW. Jeszcze kilka lat temu w zde-
cydowanej większości byli to mundu-
rowi. Zdarzały się przypadki, że rze-
czywiście WSzW lub WKU były dla
nich przechowalnią lub też – jak śmie-
ją się niektórzy – „przeczekalnią” do
następnej resortowej podwyżki. Z tym
że jest to już wyłącznie pieśń prze-
szłości.
„Każde stanowisko wojskowe w TO-
AW ma swoją kartę opisu i nie może
być tu żadnej lipy, żadnego przekrętu.
Danego etatu nie zajmie więc żaden
żołnierz niespełniający określonych
kryteriów”, akcentuje kolejny rozmów-
ca z WSzW i podaje jeszcze jedną,
istotną informację: w każdej wojskowej
nr 39/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI
komendzie uzupełnień jest teraz pięć–
sześć stanowisk oficerskich i trzy pod-
oficerskie. Każdy komendant ma sto-
pień podpułkownika, zastępca jest ma-
jorem. Żaden nie może być przypisa-
ny do stanowiska na dłużej, niż to okre-
śla pragmatyka. Większość zatrudnio-
nych w WKU stanowią cywile, często
byli żołnierze zawodowi. „Całe szczęś-
cie, że właśnie ich mam do dyspozy-
cji”, przyznaje jeden z komendantów,
przywołując przykład byłego szefa
łączności pułku, który w WKU jest
obecnie głównym informatykiem.
„Miesięcznie dostaje tylko 1400 zło-
tych na rękę. Takiego speca za taką pła-
cę na cywilnym rynku pracy mógłbym
ze świecą szukać”, przyznaje nasz roz-
mówca. Niestety, są też stanowiska cy-
wilne, które trudno obsadzić dobrymi
fachowcami. Oczywiście ze względów
finansowych, które mogą oferować TO-
AW. Na przykład jedna z WKU refe-
rentowi prawno-administracyjnemu
– po studiach prawniczych i z rozpo-
czętą aplikacją radcowską – płaciła do-
|| || |
tąd netto 1600 złotych miesięcznie.
I stało się – referent odchodzi, gdyż
w urzędzie miasta oferują mu więcej.
„W sumie każda WKU ma 24–25
wojskowych i cywilnych etatów. Czy
to dużo, zważywszy na stojące przed
TOAW zadania? Wydaje się, że nie.
Dziś mamy na głowie bardzo wiele: od
uzupełniania jednostek, przez ich za-
bezpieczenie mobilizacyjne do akcji
promocyjnej wojska i pozyskiwania
kandydatów na żołnierzy zawodo-
wych”, analizuje jeden z komendantów
na południu Polski. Zastanawia się przy
tym, dlaczego tak jest? Dlaczego winą
za wszystkie niepowodzenia na przy-
kład w naborze obciąża się akurat
TOAW? Przypadek jednego majora
z Warszawy, który być może zachował
się obcesowo, nie powinien rzutować
na ocenę pracy wszystkich pracowni-
ków komend. Tymczasem często jest
inaczej. Komendom wystawia się bo-
wiem rachunki na wyrost. Na przykład
zbyt opieszale przebiega proces przy-
gotowania całej dokumentacji kandy-
data na szeregowego zawodowego. Kto
jest temu winien? Rzecz jasna WKU
– od razu można przeczytać w prasie.
Tymczasem problem wygląda zupełnie
inaczej. Wąskim gardłem stała się wy-
dolność terenowych wojskowych komi-
sji lekarskich.
„I co z tego, że mamy już gotową do-
kumentację kandydata na żołnierza za-
wodowego, skoro musi on stracić oko-
ło dwóch miesięcy na zaliczenie komi-
sji lekarskiej! Jest to jedna wielka gran-
da, ale nasi przełożeni na razie jakby
nie dostrzegają problemu”, zauważa je-
den z oficerów. Drugi dopowiada, że
będą musieli dostrzec. Bo dochodzi do
paradoksów. Na terenie działalności
jednej z zachodnich WKU ostatnio wy-
łapano dość szczególny przypadek.
Otóż jednemu z kandydatów na żołnie-
rza komisja lekarska w ciągu dwóch ty-
godni zmieniła kategorią D na A.
W ciągu kilkunastu dni chłopak wyle-
czył się z chorób, które dyskwalifiko-
wały go z wojska. Co by było gdyby
pracownicy komendy nie wykazali się
spostrzegawczością i chłopak włożył-
by mundur?
„Kolejny raz zostalibyśmy kozłem
ofiarnym”, nie ma złudzeń oficer. 
PS Ten tekst powstał dzięki rozmowom
z szefami niektórych wojewódzkich
sztabów wojskowych i grupą wojskowych
komendantów uzupełnień. Każdy
– decydując się na szczerość – prosił
o zachowanie swoich personaliów do
wiadomości redakcji.
Polska Zbrojna 29
PORADY PRAWO
Dodatkowe zatrudnienie
Masz problem?
§
Jak wygląda od strony prawnej kwestia zarobkowania żołnie-
rzy? Czy na przykład muszę zgłosić dowódcy pracę poza godzi-
nami służbowymi? Czy muszę mieć na nią pozwolenie, czy wystar-
czy tylko poinformowanie dowódcy o fakcie dodatkowej pracy?
Czy rozróżnione są w przepisach na przykład umowa o dzieło, umo-
wa zlecenie, a także prowadzenie własnej działalności gospodar-
czej? Czy nowa ustawa o służbie wojskowej przewiduje w tej kwe-
stii jakieś zmiany?
Z godnie z art. 56 ust. 1 usta-
wy z 11 września 2003 r.
o służbie wojskowej żołnierzy za-
wodowych ustawodawca usta-
nowił ogólny zakaz podejmowa-
nia pracy zarobkowej oraz pro-
wadzenia działalności gospo-
darczej przez żołnierzy zawodo-
wych. Przy czym chodzi tu nie
tylko o pracę świadczoną osobi-
ście w ramach stosunku pracy,
lecz także na podstawie innego
tytułu, co oznacza, że obejmuje
również pracę wykonywaną na
podstawie umowy zlecenia czy
umowy o dzieło.
Jednak ustawodawca dopusz-
cza możliwość podjęcia dodat-
kowego zatrudnienia czy też
prowadzenia działalności go-
spodarczej przez żołnierza pod
warunkiem uzyskania zgody
dowódcy jednostki wojskowej,
w której żołnierz zawodowy zaj-
muje stanowisko służbowe,
a zatem nie wystarczy poinfor-
mować dowódcy o podjętym
dodatkowym zarobkowaniu.
Zgoda powyższa może zostać
udzielona pod warunkiem, że
podjęta praca czy prowadzona
działalność gospodarcza nie
koliduje z wykonywaniem za-
dań służbowych przez żołnie-
rza, wpływa na podwyższenie
jego kwalifikacji oraz nie naru-
sza prestiżu żołnierza zawodo-
wego. Ponadto prowadzona
działalność gospodarcza lub
działalność podmiotu, u które-
go będzie świadczona praca,
nie może dotyczyć wyrobów,
o których mowa w przepisach
w sprawie klasyfikacji wyrobów
obronnych oraz dostaw, robót
budowlanych i usług przezna-
czonych na zamówienie jedno-
stek wojskowych (art. 56
ust. 3 ustawy). Przy czym po-
wyższe przesłanki muszą być
spełnione łącznie, a fakultatyw-
ny charakter zezwolenia udzie-
lanego przez dowódcę oznacza,
że nawet w przypadku spełnie-
30 Polska Zbrojna
rego świadczy pracę, albo po-
stanowienia o wpisie do reje-
stru przedsiębiorców w Krajo-
wym Rejestrze Sądowym lub
decyzji o wpisie do Ewidencji
Działalności Gospodarczej
(par. 5 rozporządzenia).
Ponadto żołnierz ma obowią-
zek niezwłocznie powiadomić
dowódcę jednostki wojskowej
nia powyższych przesłanek zgo-
da może nie zostać udzielona,
może zostać również cofnięta
o niepodjęciu pracy lub prze-
rwaniu pracy oraz niepodjęciu
prowadzenia działalności go-
w przypadku naruszenia powyż- spodarczej lub jej zakończeniu
szych warunków. (par. 6 ust. 1 rozporządzenia).
Szczegółową treść wniosku Zatem należy stwierdzić, że żoł-
żołnierza o udzielenie powyż- nierze zawodowi nie mogą swo-
szej zgody określa par. 3 roz- bodnie podejmować dodatko-
porządzenia ministra obrony wego zatrudnienia czy też pro-
narodowej z 28 lutego 2008 r. wadzić działalności gospodar-
w sprawie wykonywania pracy czej, a nawet jeżeli uzyskają
zarobkowej lub prowadzenia wymaganą zgodę, to dowódca
działalności gospodarczej jest uprawniony do jej cofnię-
przez żołnierzy zawodowych cia, zapewniając jednak przy
(DzU z 11 marca 2008 r., tym żołnierzowi odpowiedni
nr 41, poz. 248). czas potrzebny do rozwiązania
Istotne jest także to, że dowód- umowy o pracę lub innego tytu-
ca jednostki wojskowej może łu, na podstawie którego świad-
zażądać od żołnierza, który czy pracę, albo zakończenia
uzyskał zezwolenie na wykony- prowadzenia działalności go-
wanie pracy zarobkowej lub spodarczej.
prowadzenie działalności go-
spodarczej, przedstawienia do Jakub Piotr Przymęcki
wglądu umowy o pracę lub in- Kancelaria Radców Prawnych s.c.
nego tytułu, na podstawie któ- K. J. Przymęccy
CO NOWEGO
§ 14 sierpnia 2008 r. został wydany nr 15 Dziennika Urzę-
dowego Ministra Obrony Narodowej. Ukazały się w nim:
zarządzenia:
1) Nr 17/MON z 9 lipca 2008 r. w sprawie zatwierdzenia sta-
tutu jednostki badawczo-rozwojowej pod nazwą „Wojskowy
Instytut Łączności” (poz. 183),
2) Nr 18/MON z 9 lipca 2008 r. w sprawie zatwierdzenia sta-
tutu jednostki badawczo-rozwojowej pod nazwą „Wojskowy
Instytut Techniki Inżynieryjnej” (poz. 184),
3) Nr 19/MON z 9 lipca 2008 r. w sprawie zatwierdzenia sta-
tutu jednostki badawczo-rozwojowej pod nazwą „Wojskowy
Instytut Techniki Chemii i Radiometrii” (poz. 185),
4) Nr 20/MON z 9 lipca 2008 r. w sprawie zatwierdzenia sta-
tutu jednostki badawczo-rozwojowej pod nazwą „Wojskowy
Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej” (poz. 186)
– weszły w życie z dniem ogłoszenia,
5) Nr 21/MON z 11 lipca 2008 r. zmieniające zarządzenie
w sprawie terenowych jednostek organizacyjnych Żandarme-
rii Wojskowej (poz. 187)
– weszło w życie 29 sierpnia 2008 r.,
6) Nr 22/MON z 11 lipca 2008 r. zmieniające zarządzenie
w sprawie regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Obrony
Narodowej (poz. 188)
– weszło w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 lipca
2008 r.;
nr 39/2008
 | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Praca w radzie nadzorczej
§ Jestem żołnierzem zawodowym. Czy mogę po uzyskaniu zgody
dowódcy pracować w radzie nadzorczej spółki komunalnej mia-
sta? Nadmieniam, że nie naruszy to prestiżu żołnierza, a podniesie
moje kwalifikacje zawodowe – posiadam uprawnienia do pełnie-
nia funkcji członków rad nadzorczych w spółkach skarbu państwa.
Dodatkowa praca nie kolidowałaby z wykonywaniem obowiązków
służbowych i nie miałaby związku z wojskiem.
S tosownie do przepisu art. 57
ust. 1 ustawy z 11 września
2003 roku o służbie wojskowej
dacji. Wspomniane ograniczenie
nie dotyczy jedynie uczestnicze-
nia w zgromadzeniach akcjona-
żołnierzy zawodowych (DzU riuszy lub zgromadzeniach
z 2008 r. nr 141, poz. 892) żoł- wspólników (art. 57 ust. 2).
nierz zawodowy nie może wcho- Należy zatem stwierdzić, że nie
dzić w skład organów spółek, in- ma możliwości udzielenia takie-
nych przedsiębiorców oraz fun- go zezwolenia.
decyzje:
1) Nr 332/MON z 10 lipca 2008 r. zmieniająca decyzję w spra-
wie naboru kandydatów do uczelni wojskowych w 2008 r.
(poz. 189)
– weszła w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia
podpisania,
2) Nr 333/MON z 11 lipca 2008 r. w sprawie nadania szczegó-
łowego zakresu działania Inspektoratowi Wojskowej Służby
Zdrowia (poz. 190)
– weszła w życie z dniem podpisania,
3) Nr 339/MON z 11 lipca 2008 r. zmieniająca decyzję w spra-
wie określenia limitów stanowisk etatowych żołnierzy zawodo-
wych i pracowników w Ministerstwie Obrony Narodowej
(poz. 191)
– weszła w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 lipca 2008 r.,
4) Nr 341/MON z 16 lipca 2008 r. w sprawie zasad i trybu po-
stępowania w celu zawarcia w resorcie obrony narodowej
umów, których przedmiotem jest dostawa lekkich opancerzo-
nych samochodów patrolowych (poz. 192)
– weszła w życie z dniem podpisania,
5) Nr 342/MON z 16 lipca 2008 r. zmieniająca decyzję w sprawie
przejęcia dziedzictwa tradycji oraz ustanowienia dorocznego Świę-
ta 16 Batalionu Dowodzenia 16 Pomorskiej Dywizji Zmechanizo-
wanej im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Elblągu (poz. 193),
6) Nr 343/MON z 16 lipca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzic-
twa tradycji, nadania imienia i nazwy wyróżniającej 1 Batalio-
nr 39/2008
| |
| | |
Departament
Prasowo-Informacyjny MON
i Redakcja „Polski Zbrojnej”
ogłaszają konkurs otwarty na:
,,Wspomnienia
z Misji Irackiej’’
Nadsyłane teksty powinny mieć maksymalną objętość do
18 tys. znaków. Dołączone zdjęcia w formie elektronicznej
wymagane są w rozdzielczości 300 DPI.
Rozstrzygnięcie konkursu odbędzie się
w siedzibie Redakcji Wojskowej
15 października 2008 r.
Na zwycięzców (trzy pierwsze miejsca)
czekają nagrody pieniężne.
Materiały powinny być przysyłane w kopertach z dopiskiem:
,,Wspomnienia z Iraku’’.
Do materiałów należy dołączyć dane autora
(imię i nazwisko, stopień wojskowy, tytuł naukowy, NIP,
PESEL, numer dowodu osobistego, konta bankowego, adres
prywatny, urzędu skarbowego, numer telefonu kontaktowe-
go, datę i miejsce urodzenia autora, imiona rodziców).
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania poprawek
stylistycznych oraz skracania materiałów
bez naruszania myśli autora.
nowi Piechoty Zmotoryzowanej 17 Wielkopolskiej Brygady
Zmechanizowanej (poz. 194),
7) Nr 344/MON z 16 lipca 2008 r. w sprawie nadania imienia
płk. Juliana Sielewicza, nazwy wyróżniającej „Legionowski”
oraz ustanowienia dorocznego Święta 1 Batalionu Zaopatrze-
nia w Legionowie (poz. 195),
8) Nr 345/MON z 16 lipca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzic-
twa tradycji oraz ustanowienia dorocznego Święta Regionalne-
go Węzła Łączności we Wrocławiu (poz. 196),
9) Nr 346/MON z 16 lipca 2008 r. w sprawie przejęcia dziedzic-
twa tradycji oraz ustanowienia dorocznego Święta Szkoły Pod-
oficerskiej Wojsk Lądowych w Zegrzu (poz. 197),
10) Nr 353/MON z 18 lipca 2008 r. w sprawie zarządzania wid-
mem częstotliwości radiowych w resorcie obrony narodowej
(poz. 198)
– weszły w życie 29 sierpnia 2008 r.;
upoważnienie:
– z 27 czerwca 2008 r. dla pana płk. Mirosława Karaska – za-
stępcy dyrektora Departamentu Wychowania i Promocji Obron-
ności (poz. 199);
pełnomocnictwa:
– z 27 czerwca 2008 r. dla pana płk. Mirosława Karaska – za-
stępcy dyrektora Departamentu Wychowania i Promocji Obron-
ności (poz. 200 i 201).
Polska Zbrojna 31
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA
KRZYSZTOF PLAŻUK

Żołnierze dwóch plutonów manewrowych PKW Czad, którzy przylecieli w rejon

operacji pod koniec czerwca, kilka dni temu przywitali swoich kolegów
z sił głównych. Niebawem zwiększy się znacznie liczba zadań patrolowych,
przybędzie konwojów i eskort.

32 Polska Zbrojna nr 39/2008

PKW
ZAPIS
ZAPIS CZAD:
| FORUM
| FORUM
| NA
| NA
WIĘCEJ
CELOWNIKU
CELOWNIKU ZADAŃ
| WOJSKO
| WOJSKO
| KULISY
| KULISY
| PORADY
| PORADY
| PO| PO
SŁUŻBIE | HISTORIA
SŁUŻBIE | HISTORIA
| MILITARIA
| MILITARIA
| PRASA
| PRASA
| ŚWIAT
| ŚWIAT
| TO| TO
I OWO
I OWO

Ż andarmi z gliwickiego oddziału specjalnego, po-

dobnie zresztą jak ich koledzy z 17 Wielkopolskiej
Brygady Zmechanizowanej oraz 10 Brygady Kawalerii
Pancernej, wchodzą w skład dwóch kompanii mane-
wrowych PKW Czad, czyli tej grupy żołnierzy, która
bezpośrednio będzie wypełniać zadania mandatowe
nałożone na EUFOR rezolucją Rady Bezpieczeństwa
ONZ. Wraz z przybyciem sił głównych obydwu kompa-
nii i ogłoszeniem pełnej gotowości operacyjnej utwo-

KRZYSZTOF PLAŻUK (2)

rzonego na bazie PKW Czad Wielonarodowego
Batalionu Północ EUFOR żołnierze rozpoczną swoją
pracę. Przed nimi zatem parudniowe patrole, eskorto-
wanie ładunków z pomocą humanitarną, działania
w operacjach połączonych oraz na tymczasowych
punktach kontrolnych.

nr 39/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO SŁUŻBA
TOMASZ SZULEJKO

Obecna przysięga wojskowa

to przedostatnia taka
ceremonia. Czas
zasadniczej służby
wojskowej dobiega końca.

Trudno uwierzyć, ale zmiany pojawią się

już wkrótce. Jeżeli we wrześniu przyszłe-
go roku w koszarach nie będzie żołnierzy
zasadniczej służby wojskowej, to listopa-
dowe wcielenie powinno być ostatnim…
Jest bardzo prawdopodobne, że przyszłe
przysięgi wojskowe będą miały inny cha-
rakter. Do wojska wstąpią kandydaci o wy-
sokiej motywacji do służby. Już nie będzie
„przymusowych ochotników”. Zmieni się
też odbiór przysięgi. Atmosfera upodobni
się do tej panującej podczas promocji ofi-
cerskich lub świąt państwowych.
Dzisiejsze przysięgi trochę spowsze-
dniały. Odbywają się średnio cztery razy
w roku. Rytm wyznaczają wcielenia po-
borowych przybywających do koszar co
trzy miesiące. Jednak dla najmłodszych
żołnierzy oraz ich rodzin każda uroczy-

Przyjedź mamo…
stość jest świętem.

Dla rodziców żołnierzy przysięga jest
wyjątkowym wydarzeniem. Ich chłopcy
aspirują do roli dorosłych mężczyzn. De-
klarują gotowość do najwyższych po-
święceń. To pierwsza poważna i dojrza-
ła obietnica.
Wpis w CV
Przysięga wojskowa stanowi zobowiąza-
nie żołnierza wobec państwa i narodu. Jest
aktem ślubowania wyrażającym narodowe
cele oraz zadania postawione wojsku. Wy-
rosła z potrzeb zespołowego wykonywania
obowiązków żołnierskich oraz najwyższe-
go poświęcenia w walce. Jest też źródłem
siły moralnej.
Okazuje się, że ludzie potrzebują wzru-
szeń. Szukają autorytetów. W zabieganym
świecie trzeba czasami zatrzymać się i zna-
leźć punkt odniesienia. Przysięga wojsko-
wa może dostarczyć impulsu do zastano-
wienia się, kim jesteśmy.
Świadomość, że obecna formuła służby
wojskowej przechodzi do historii, wywo-
łuje silne emocje. Linia rozgraniczająca
przymusowe ,,frajerstwo” od pasjonującej
przygody jest bardzo cienka. Z jednej stro-
ny głęboko tkwi myśl, że trzeba było uczyć
się dłużej lub wyjechać za granicę, aby nie
trafić do wojska. Druga strona podpowia-
da, że armia może być sposobem na życie
i karierę zawodową.
Rodzice żołnierzy przeżywają podczas
przysięgi szczególne chwile. Ojcowie za-
wsze wspominają własną służbę. Pomimo
trudów będących udziałem dojrzałych dziś
panów, o wojsku mówią dobrze. Nikt nie
narzeka. Z kolei matki są bardzo przejęte.
Martwią się, jednak widok synów w mun-
durze wprawia je w dumę.
Mjr w st. spocz. Jerzy Antoniewicz:
„Nie sądziłem, że po 69 latach bę-
dzie jeszcze słychać odgłos mojego
karabinu”.
Żołnierze najmłodszego wcielenia do-
skonale zdają sobie sprawę z rozwoju sy-
tuacji. Mają świadomość, że należą do po-
kolenia zamykającego powszechny pobór
do wojska. Wiedzą, że profesjonalizacja
armii jest procesem nieuchronnym. Nie
myślą jednak kategoriami outsiderów.
Traktują służbę wojskową jako sposób na
zdobycie kwalifikacji zawodowych lub ich
podniesienie. Kolejne roczniki nie będą
miały już możliwości wpisania do życio-
rysu zawodowego informacji o rzeczywi-
stym uregulowaniu powszechnego obo-
wiązku obrony. Młodzi żołnierze będą
mogli wykazać się przed pracodawcami
ciekawym i ważnym doświadczeniem.
Dziś jeszcze o tym nie myślą, ale już nie-
długo przekonają się, że wojsko nie jest
przymusową przerwą w życiorysie. To
przedsionek życia, atut pomagający w roz-
woju zawodowym. Wojsko prawdziwe
i przeżywane, nie wirtualne. Wpisu w ksią-
żeczce wojskowej o przeniesieniu do rezer-
wy nie da się porównać z dziewięcioma
miesiącami służby.
Dyscyplina, dobra organizacja własnej
pracy, odporność na stres, zdolność do po-

34 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

FLESZ
BYDGOSZCZ. Elewi ze Szkoły
Podoficerskiej Wojsk Lądowych
w Toruniu 14 września gościli
w Muzeum Pomorskiego Okręgu
Wojskowego. Była to okazja do obej-
rzenia zgromadzonych w muzeum mi-
litariów i poznania historii POW.

ELBLĄG. 12 września
16 Pomorska Dywizja
Zmechanizowana obchodziła 89. rocz-
nicę istnienia. Obchody święta połą-
czono z przysięgą wojskową najmłod-
szych żołnierzy jednostek wojskowych

SŁAWOMIR TESSAR
Garnizonu Elbląg. W trakcie uroczystej

TOMASZ SZULEJKO (2)

zbiórki kadra, żołnierze i pracownicy
wojska zostali uhonorowani
odznaczeniami resortowymi oraz
odznaką 16 DZ.

dejmowania szybkich i trafnych decyzji, w dorosłe życie z bagażem traumatycznych ZAMOŚĆ. 12 zespołów, w sumie
umiejętność pracy w zespole oraz potwier- doświadczeń. około stu zawodników, wzięło udział
dzone cechy przywódcze… Wystarczy? Po latach major Antoniewicz zahipno- w zorganizowanych przez 3 Brygadę
Takimi cechami będą mogli pochwalić się tyzował wszystkich uczestników przysię- Zmechanizowaną Mistrzostwach
szeregowi zasadniczej służby, którzy nie- gi. Uciszył swoisty ,,przysięgowy folklor”. Wojsk Lądowych w Biegu na
bawem staną się cenionymi pracownika- Wywołał zaciekawienie i długie oklaski. Orientację grupy pierwszej. Najlepsi
mi. Ważne będą społeczna dojrzałość oraz „Nie sądziłem, że po 69 latach będzie w poszczególnych kategoriach
ukształtowana osobowość. Wzmocniona jeszcze słychać odgłos mojego karabinu”, wiekowych okazali się: kobiety
dzięki wojsku psychika i silne mięśnie rów- powiedział. – Ewa Tarnowska (3 BZ Lublin),
nież się przydadzą… Jest bardzo Szeregowy Marek An- M21 – Mirosław Stępień (25 BKPow
drzejewski dostąpił zaszczy- Tomaszów Mazowiecki), M30 – Adam
Dwaj żołnierze prawdopodobne, tu złożenia przysięgi na Burak (21 BSP Rzeszów),
Uroczystości związane sztandar. Wyróżnił się pod- M35 – Michał Sieczka (3 BZ Lublin),
z przysięgą łączą pokolenia.
że przyszłe czas szkolenia podstawowe- M40 – Mirosław Tarnowski
Do najmłodszych żołnierzy ceremonie przysięgi go. Normalny chłopak skie- (3 BZ Lublin), M50 – Stanisław
przemówił podczas ceremo- rowany do odbycia zasadni- Wasilewski (2 BSap Kazuń). W klasyfi-
nii w podpoznańskim Bie- wojskowej będą czej służby wojskowej. Nie kacji drużynowej najlepsza była
drusku mjr w st. spocz. Jerzy miały inny zdawał sobie sprawy, że jego 3 Brygada Zmechanizowana.
Antoniewicz. Postać nie- wystąpienie przed szyk po-
zwykła. Uczestnik wojny charakter nad pięciuset żołnierzy mo- ŻAGAŃ. Żołnierze 11 Lubuskiej
obronnej 1939 roku oraz kampanii wło- że dostarczyć rodzicom tak silnych wra- Dywizji Kawalerii Pancernej
skiej. Bohater spod Monte Cassino. Ran- żeń. Z Gostynia przyjechała na przysięgę od 11 do 13 września obchodzili swo-
ny pod Anconą. Przysięgę wojskową skła- rodzina. Mama jedynaka nie potrafiła je doroczne święto. Z tej okazji odbyły
dał 71 lat temu… Mówił do młodych żoł- ukryć wzruszenia. Ojciec nie spodziewał się uroczysty apel poległych
nierzy i pięciu tysięcy ludzi zgromadzo- się takiego honoru dla swojego syna: oraz zbiórka kadry, żołnierzy
nych na przysiędze o swoim wrześniu 1939 „To jeden z najpiękniejszych dni w mo- i pracowników wojska dywizji.
roku. Dowodził wtedy plutonem bronią- im życiu. Nie byłem w stanie wyobrazić Zaprezentowano także kolejną publi-
cym odcinka w okolicach Grójca. Opowia- sobie takiej chwili”, powiedział pan An- kację z irackiej misji „Powrót do Iraku”
dał o epizodzie, który wrył się w jego pa- drzejewski. – wspomnienia z VIII zmiany PKW
mięć na zawsze. Z ręcznego karabinu ma- Major Antoniewicz i szeregowy An- Irak. Podczas festynu husarskiego
szynowego Browning wz.28 ostrzelał nad- drzejewski. Dwa różne pokolenia. Podczas można było obejrzeć nowoczesny
latujący hitlerowski samolot myśliwski. przysięgi wojskowej obydwaj czuli dokład- sprzęt, zorganizowano też pokazy
Trafił, widział śmierć pilota. Przeżywał jed- nie to samo.  sprawności żołnierskiej.
nocześnie euforię i rozpacz. Wchodził tomasz.szulejko@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 39/2008 Polska Zbrojna 35

WOJSKO MIESZKANIA
Czasy, kiedy żołnierze narzekali na brak mieszkań i trudności z zakwaterowaniem
w Poznaniu, bezpowrotnie mijają. Teraz doszło do tego, że kadra nie chce odbierać swoich
kwater, a nawet w nich przebiera.
Poznański oddział Wojskowej Agencji w Krzesinach i Centrum Szkolenia Wojsk WTBS miało miejsce właśnie na terenie
Mieszkaniowej oddaje coraz więcej miesz- Lądowych. Mieszkania będą więc bardzo oddziału regionalnego WAM Poznań,
kań i o coraz wyższym standardzie. Nie potrzebne. w Lesznie. Wybudowano wtedy trzy bu-
jest jednak jeszcze tak dobrze, jak powin- dynki z 54 mieszkaniami, które oddział
no. W Garnizonie Poznań brakuje obec- Nie jest źle WAM w Poznaniu wynajął od WTBS,
nie 580 mieszkań, ale wszystkie mają zo- Prezes Kossecki pozytywnie ocenił po- przekazując je żołnierzom. Te działania
stać wybudowane i oddane użytkownikom stęp w budowie mieszkań wielorodzinnych to między innymi wynik podpisanego
w ciągu najbliższych lat. Dla nowego pre- na osiedlu w Strzeszynie Greckim, gdzie kilka lat temu porozumienia pomiędzy
zesa WAM w Warszawie Pawła Kossec- do niedawna był zastój. Obecnie jednak ministrem obrony narodowej a preze-
kiego to priorytet, bowiem najważniej- wszystko wskazuje na to, że prace ruszy- sem WAM w sprawie wybudowania

KWATERY
OPINIE

Marian Mikuła,
wicedyrektor
Oddziału

WARTE POZNANI
Regionalnego WAM
w Poznaniu:
„Wymagania kadry ostatnio wzrosły.
Żołnierze nie zawsze chcą odbierać
przyznane kwatery. Agencja wszczęła
więc ponad 150 postępowań o przy-
dzielenie lokali w Swarzędzu PIOTR LASKOWSKI
i Swarzędzu-Kruszewni. Wiele osób od-
mówiło ich przyjęcia, podając prozaicz-
ne argumenty, na przykład, że metraż
przekracza normę, mieszkanie jest usy-
tuowane nie w tym miejscu, w jakim by
chcieli, ma nie taki widok z okna czy
znajduje się nie na tym piętrze”.

Skąd mieszkania
WOJSKOWA AGENCJA MIESZKANIOWA
sama je buduje lub odzyskuje od żołnierzy,
którzy zmienili miejsce służby. Wynajmuje
też lokale od Wojskowego Towarzystwa
Budownictwa Społecznego. Agencja podpi-
suje wtedy umowę z WTBS z prawem dys-
ponowania nimi i wydaje decyzje o prawie
zamieszkiwania w nich żołnierzy. Gdy nie
ma innych możliwości, wynajmuje lub dzier-
żawi lokale na wolnym rynku.

szym zadaniem dla agencji jest przygoto-
wanie mieszkań dla kadry zawodowej
wojska. Dlatego po objęciu stanowiska
właśnie do Poznania skierował pierwsze
kroki. Po spotkaniu z dowódcą 2 Bryga-
dy Lotnictwa Taktycznego i jednocześnie
dowódcą garnizonu gen. bryg. pil. Wło-
dzimierzem Usarkiem ujawniono, że
w przyszłym roku oddanych zostanie wię-
cej mieszkań dla żołnierzy miejscowego
garnizonu.
Skąd to przyspieszenie, nietrudno się
domyślić. Zbliżająca się profesjonaliza-
cja spowoduje, że przybędzie żołnierzy
w 31 Bazie Lotnictwa Taktycznego
ły i jeszcze do końca grudnia bieżącego
roku oddane zostaną 74 lokale dla ka-
dry. Będzie można je zasiedlić w pierw-
szym kwartale przyszłego roku. Jest to
inwestycja prowadzona przez agencję,
a nieruchomości i ziemia są nadal wła-
snością powołanej przez WAM spółki
WTBS (Wojskowe Towarzystwo Bu-
downictwa Społecznego), która działa
zgodnie z ustawą o towarzystwach bu-
downictwa społecznego i buduje na po-
trzeby sił zbrojnych. Spółka jako TBS
może zaciągać kredyty z Banku Gospo-
darstwa Krajowego na inwestycje miesz-
kaniowe. Pierwsze przedsięwzięcie
w szybkim terminie dziewięciu tysię-
cy mieszkań dla kadry w Polsce. W ra-
mach tego porozumienia WAM rozpo-
częła na terenie Poznania budowę 500
mieszkań.
Strzeszyn Grecki a ceny
Poznańska agencja znajduje się w czo-
łówce 11 oddziałów w kraju pod wzglę-
dem szybkości pozyskiwania kwater dla
kadry. Może dlatego sytuacja mieszka-
niowa w garnizonie jest jedną z lepszych
w Polsce. Dzięki boomowi mieszkanio-
wemu w Poznaniu agencja może spraw-
nie działać. Deweloperzy cenią sobie też

36 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
współpracę z nią, bo kupuje po kilka bu-
dynków i szybko płaci.
Czy nowe inwestycje oddziału WAM
w Poznaniu, wspólnie z WTBS, spowo-
dują ograniczenie drogiego wynajmu
i leasingu lokali na wolnym rynku, po-
zwalając więcej budować dla żołnierzy?
Trudno powiedzieć. Powołanie spółki
WTBS, która ma wybudować kilka ty-
sięcy mieszkań czynszowych, powinno
ograniczyć wydatki budżetowe na wyna-
jem lokali na wolnym rynku, a pozyska-
ne pozostawić na stałe w dyspozycji woj-
ska. Spółka buduje bowiem kwatery
funkcyjne, które mają przysługiwać żoł-
NIA
PIOTR LASKOWSKI
nierzom jedynie na czas służby. Nie bę-
dzie można ich wykupić, podobnie zresz-
tą jak w cywilnych TBS.
Poznański oddział WAM mógłby bu-
dować sam, jednak wielkich inwestycji
i budów nie przeprowadza się w budże-
cie szybko. Przy przejąciu nowego tere-
nu musi upłynąć około trzech–czterech
lat, zanim rozpocznie się budowa.
A mieszkania często potrzebne są na
wczoraj. Dlatego WAM interesuje głów-
nie to, żeby żołnierz miał lokal. Na dale-
kosiężną politykę często brak środków.
Poznańskie inwestycje prowadzone
przez WTBS są na bardzo podobnym po-
nr 39/2008
| | |
| |
ziomie, jeśli chodzi o koszty, co nakłady
na działania agencji. Czynsz w mieszka-
niach należących do tego wojskowego to-
warzystwa sięga 4 proc. wartości odtwo-
rzeniowej i jest droższy o 1 proc. niż na
przykład w mieszkaniach pozyskiwanych
przez WAM. Sama spłata kredytu stano-
wi 50–60 procent kosztów utrzymania
całej nieruchomości. Z czynszu, który
wynosi około 9,80 złotych za metr kwa-
dratowy, żołnierz zapłaci tylko za to, co
określają stosowne przepisy. Nie intere-
sują go więc koszty wynajmu, jakie po-
nosi spółka (rozporządzenie o opłatach
z tytułu użytkowania i opłat pośrednich).
Czynsz dla żołnierza wynosi więc 4,67
zł za metr kwadratowy plus opłaty po-
średnie: centralne ogrzewanie, ciepła wo-
da, zużycie wody oraz wywóz śmieci.
W przyszłości przewidywane jest tzw.
partnerstwo publicznoprawne, które za-
kłada zawieranie umów bezpośrednio
z deweloperami czy miastem, żeby okres
pozyskiwania lokali był jak najkrótszy.
Wtedy może zacznie liczyć się wynik
ekonomiczny i na wolnym rynku będą
oferowane korzystniejsze warunki niż
na przykład WTBS.
Kadra wybrzydza
Położone niedaleko CSWL osiedle
Strzeszyn Grecki ma bardzo dobrą loka-
lizację, ale na przykład dla kadry 31 Ba-
zy w Krzesinach już nie.
„Dlaczego budujecie na Strzeszynie,
z drugiej strony Poznania?”, pytają przed-
stawicieli agencji na spotkaniach środo-
wiskowych.
Dlaczego więc agencja nie szuka ziemi
blisko dużych jednostek?
„Interesowaliśmy się terenami w oko-
licach bazy, jednak miejscowe samorzą-
dy Kórnika czy Środy Wlkp. nie były
w stanie zapewnić szybko infrastruktu-
ry na tym terenie” wyjaśnia wicedyrek-
tor oddziału agencji w Poznaniu Ma-
rian Mikuła.
„Nie jest jednak tak źle. Dojeżdżają do
nas żołnierze z Witkowa czy Powidza,
więc ze Strzeszyna też dadzą sobie radę”,
mówi kpt. Waldemar Krzyżanowski,
oficer prasowy 31 Bazy w Krzesinach.
Obecnie oddział WAM w Poznaniu dys-
ponuje siedmioma hektarami gruntu przy
lotnisku Ławica. Miasto chce je przejąć
i oddać agencji w zamian za tereny na Fra-
nowie niedaleko Krzesin.
„To trafiona lokalizacja, bo niedaleko
dużego osiedla. Ma też dobre połączenie
komunikacyjne, nie trzeba przebijać się
przez Poznań, jak w wypadku Strzeszy-
na”, uważa wicedyrektor Mikuła.  Poszukiwawczo-Ratowniczej
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl
| |
FLESZ
KOSZALIN. 5 września uroczy-
ście obchodzono 60-lecie Centrum
Szkolenia Sił Powietrznych.
Komendant centrum płk Krzysztof
Żabicki w swoim wystąpieniu pod-
czas sympozjum naukowego zapo-
znał obecnych z historią koszaliń-
skiej uczelni, Alma Mater polskich
przeciwlotników. Z okazji jubileuszu
wręczono okolicznościowe medale,
TADEUSZ WASILEWSKI
odsłonięto też tablicę ufundowaną
z inicjatywy kadry i pracowników
wojska centrum, poświęconą pa-
mięci twórców historii i tradycji
wojsk obrony przeciwlotniczej.
Następnie zaproszeni goście udali
się do klubu podchorążego na spo-
tkanie pokoleń, podczas którego
promowano nowo wydaną książkę
„60 lat wojskowego szkolnictwa za-
wodowego w Koszalinie”.
POWIDZ. Trening systemu
obrony powietrznej, którego celem
jest realizacja głównych zadań Sił
Powietrznych we współdziałaniu
z jednostkami dowodzenia NATO,
odbył się w ramach ćwiczeń „Fruit
Fly” 10–11 września. Wzięły w nich
udział samoloty bojowe wszystkich
typów znajdujące się w wyposaże-
niu Sił Powietrznych, jak również
transportowce i śmigłowce poszuki-
wawczo-ratownicze z kilku jedno-
stek: cztery F-16 z 31 Bazy
Lotnictwa Taktycznego w Poznaniu,
sześć MiG-29 z 1 Eskadry
Lotnictwa Taktycznego w Mińsku
Mazowieckim, dwa Su-22
z 1 Brygady Lotnictwa Taktycznego
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
w Świdwinie, TS-11 z 41 Eskadry
Lotnictwa Taktycznego w Malborku,
C-295M z 13 Eskadry Lotnictwa
Transportowego w Krakowie oraz
Mi-8 SAR z Lotniczej Grupy
w Bydgoszczy.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 37
WOJSKO LUDZIE
JAC E K S Z U S TA KOW S K I
Rugbista
z ORP „Grom”
Chorąży marynarz Daniel Kowalski służy jako technik działu
okrętowego II na ORP „Grom”. W wolnym czasie gra w rugby, które
jest jego największą pasją. W lipcu wraz z kolegami z WKS Flota
Gdynia wywalczył brązowy medal w Ekstralidze Rugby „7”, a w sierpniu
brąz na mistrzostwach Polski w plażowej odmianie tej gry.
arynarz z „Gromu” gra
w rugby od dziewięciu
lat. Przygodę z tą dyscy-
pliną sportu rozpoczął
po zaliczeniu pierwsze-
go roku w Szkole Cho-
rążych Marynarki Wojennej RP w Gdyni.
Przez blisko sześć lat poznawał tajniki
rugby w Arce Gdynia, gdzie miał swój
udział w zdobyciu przez seniorów tego
klubu srebrnego i brązowego medalu mi-
strzostw Polski. Z Arki przeniósł się na
38 Polska Zbrojna
jeden sezon do zespołu AZS AWFiS
Gdańsk. W 2006 roku grał również w Ar-
ce Rumia. We wszystkich klubach wystę-
pował w „piętnastkach”, czyli w druży-
nach liczących 15 zawodników.
Piłkarz, lekkoatleta, marynarz
Chor. Kowalski, zanim zaczął upra-
wiać rugby, wiele czasu poświęcał innym
dyscyplinom.
„Sport towarzyszył mi od najmłodszych
lat”, wspomina marynarz pochodzący
JACEK SZUSTAKOWSKI (2)
Chorąży marynarz Daniel Kowalski:
„Kiedy zobaczyłem 40 facetów walczą-
cych w błocie, pomyślałem, że to chyba
nie dla mnie. Jednak po rozmowie o rugby ze
stojącymi obok fanami tego sportu zmieni-
łem zdanie i dałem się namówić na pierwszy
trening. Szybko zaraziłem się tym sportem,
a potem zakochałem w nim”.
z Torunia. „Tata był piłkarzem, a mama
lubiła biegać i pływać. Mnie też ciągnęło
do sportu. Zacząłem od piłki nożnej
w Elanie. Grałem w drużynie trampkarzy,
a potem juniorów młodszych. Z piłką
skończyłem, kiedy na szkolnych zawo-
dach trener z Pomorzanina dostrzegł we
mnie dobry materiał na lekkoatletę. Bez
problemów namówił mnie do zmiany
dyscypliny. Trafił akurat na moment, gdy
uważałem, że sport zespołowy chyba nie
jest dla mnie. W nowym klubie biegałem
głównie sprinty. Udało mi się zakwalifi-
kować do startu w mistrzostwach Polski,
ale większych sukcesów nie osiągną-
łem”, mówi.
Jednak dzięki uprawianiu sportu bez
problemów zdał egzamin sprawnościowy
do Szkoły Chorążych MW w Gdyni. Z pi-
semnym też sobie poradził, co otworzyło
mu drogę do marynarskiej kariery. Po la-
tach nie żałuje, że wybrał zawód maryna-
rza. Od samego początku jest związany
z ORP „Grom” i chwali sobie, że trafił na
ten okręt. Dzisiaj służy na nim trzech rug-
bistów Floty. Przyjaźnie z boiska poma-
gają im na okręcie. Na morzu wzajemnie
się wspierają.
Miłość do rugby
Do uprawiania rugby zachęcili Danie-
la jego ojciec i brat. To oni wyjaśnili mu
zasady gry, kiedy w 1999 roku oglądali
na Eurosporcie transmisje z meczów
z udziałem najlepszych drużyn na świe-
cie. Po jednym z fascynujących spotkań
brat i ojciec powiedzieli, że on też mógł-
by grać. Dali mu do zrozumienia, że na-
daje się do tego i powinien wykorzystać
okazję, że w Trójmieście jest kilka klu-
nr 39/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
W EKSTRALIDZE RUGBY „7” w sezonie
2007/2008 historyczne brązowe medale
dla WKS Flota Gdynia wywalczyli: st. chor.
Rafał Matczuk, chor. mar. Daniel Kowalski,
chor. mar. Jarosław Gwozdecki, bosm. Tomasz
Winiarski, bsmt Maciej Podgórny, mat Jarosław
Wnuczyński, st. mar. Krzysztof Wiatr,
bów, w których uprawia się tę dyscyplinę.
Po powrocie z Torunia do Gdyni Daniel
poszedł na stadion Arki.
„Kiedy zobaczyłem 40 facetów walczą-
cych w błocie, pomyślałem, że to chyba
nie dla mnie”, wspomina. „Jednak po roz-
mowie o rugby ze stojącymi obok fanami
tego sportu zmieniłem zdanie i dałem się
namówić na pierwszy trening. Szybko za-
raziłem się tym sportem, a potem i zako-
chałem w nim. Na szczęście mam wyro-
zumiałą żonę, która wie, że bez rugby
trudno byłoby mi żyć. Uważam, że dla te-
go sportu rysuje się w Polsce ciekawa
przyszłość i warto go spopularyzować
również w wojsku”.
Z propozycją utworzenia drużyny „sió-
demek” przy WKS Flota Gdynia zwróci-
li się do chor. Kowalskiego członkowie
Stowarzyszenia Polskie Rugby „7”. Dzię-
ki przychylności zarządu klubu we wrze-
śniu 2006 roku marynarz z ORP „Grom”
otrzymał zgodę na tworzenie zespołu. Był
wtedy jedynym żołnierzem, który w prze-
szłości grał w rugby. Na pierwszy trening
stawiło się 11 marynarzy z okrętów. Na ko-
lejne zaczęło przychodzić ich coraz więcej.
Potem do drużyny trafili trzej zawodnicy,
którzy z chor. Kowalskim grali w Arce.
Zespół wzmocnili też rugbiści z różnych
klubów, którzy w Gdyni odbywali zasad-
niczą służbę wojskową, a w swoim do-
robku mieli już medale MP w „piętnast-
kach”. Obecnie większość zawodników
to marynarze.
W 2006 roku drużyna zbudowana
przez chor. Kowalskiego otrzymała dzi-
ką kartę i przystąpiła do rozgrywek Eks-
traligi Rugby „7”. W pierwszym sezonie
marynarze zajęli 5. miejsce. W drugim
nr 39/2008
| | |
| | | |
FLESZ
FLESZ
GDYNIA. Rekordową liczbę niebez-
piecznych podwodnych obiektów oraz
minę morską o największym ładunku
wybuchowym (560 kg) wykrył i znisz-
czył polski niszczyciel min ORP
„Czajka”, który brał udział w między-
narodowej operacji usuwania z dna
Bałtyku pozostałości z I i II wojny świa-
ARCHIWUM DANIEL KOWALSKI
towej przeprowadzonej na wodach te-
rytorialnych Łotwy „Open Spirit”.
15 września jednostka powróciła do
macierzystego portu w Gdyni.
GDYNIA. Okręt-muzeum ORP
„Błyskawica” z uwagi na planowany
remont nabrzeża zakończył tegorocz-
st. mar. Piotr Piątkowski, st. mar. Andrzej ny sezon wystawienniczy i 15 wrze-
Ruciński, st. mar. Michał Maszota, mar. Łukasz śnia opuścił stałe miejsce postoju przy
Zamerski, mar. Wojciech Maliszewski, Dominik
Jastrzębski, Damian Meller, Marcin Bellgrau
i Michał Stodolski. Trójka z medalistów: Kowalski,
Wiatr i Jastrzębski ma już za sobą występy
MARIAN KLUCZYŃSKI
w reprezentacji Polski rugby „7”.
cieszyli się już z wywalczenia brązowych
medali.
„Po półtora roku wspólnych treningów
mamy całkiem przyzwoity zespół, który skwerze Kościuszki. Remont nabrzeża
już zaczyna grać siódemkowo”, twierdzi okręt przeczeka w bazie morskiej na
Oksywiu.
jego założyciel, trener i pierwszy w histo-
rii WKS Flota kierownik sekcji rugby.
JERSEY. Samolot patrolowo-rozpo-
„A to nie jest takie proste. Rugby kojarzy znawczy An-28 B1R z 30 Kaszubskiej
się z szarpaniem czy zwarciami, a my sta- Eskadry Lotniczej w Siemirowicach
ramy się ładnie rozgrywać piłkę, szeroko wziął udział w wystawie statycznej
ją podawać, tak żeby się nią bawić. Słowem międzynarodowych pokazów lotniczych
– jak najmniej kontaktu, a dużo podań”. Jersey International Air Display, które
odbyły się 10–12 września na brytyj-
Reprezentacja MW skiej wyspie położonej u wybrzeży
Chor. Kowalski nie tylko udziela się ja- Francji nad kanałem La Manche.
ko zawodnik i trener marynarzy. Zajmuje Podczas przelotu do Wielkiej Brytanii
się również szkoleniem młodzieży. Od załoga Bryzy odtwarzała gotowość
września zeszłego roku prowadzi trenin- w bazie sojuszu północnoatlantyckiego
gi w szkole na osiedlu wojskowym. Ma- na terenie Niemiec w Geilenkirchen.
Przelot służył doskonaleniu prowadze-
rynarz z ORP „Grom” stara się również
nia nawigacji w locie długodystanso-
popularyzować rugby w marynarskim śro- wym oraz procedur lotu w przestrzeni
dowisku. Miał spory udział w utworzeniu powietrznej krajów sojuszniczych we-
reprezentacji Marynarki Wojennej RP. dług przepisów NATO oraz ICAO
W kwietniu marynarze przeszli chrzest (Organizacji Międzynarodowego
bojowy w turnieju ligi „7” w Gdańsku, Lotnictwa Cywilnego).
a w maju na boisku Komendy Portu Wo-
jennego w Gdyni rozegrali mecze z dwo- SZCZECIN. Okręty Marynarki
ma drużynami reprezentującymi Royal Wojennej RP, pokaz musztry paradnej
Navy. Reprezentacja Marynarki Wojen- w wykonaniu Kompanii Honorowej
nej RP pokonała 5:3 drużynę HMS Hur- 8 Flotylli Obrony Wybrzeża, koncert
worth i 6:1 HMS Roebuck. Orkiestry Garnizonowej ze Świnoujścia
Rugbista z „Gromu” i jego koledzy ma- oraz prezentacja elementów ceremo-
niału morskiego – to tylko niektóre
ją nadzieję, że mecze rugby z reprezenta-
atrakcje Jesiennych Prezentacji
cjami zagranicznych okrętów, które Morskich. Głównym tematem
przypływają na Oksywie, będą już sta- tegorocznej imprezy zorganizowanej
łym punktem tych wizyt. Chor. Kowal- 13 i 14 września przy Wałach
skiemu marzy się też wojskowa liga Chrobrego była Marynarka Wojenna
rugby „7” i utworzenie reprezentacji – jej historia, tradycje i dzień dzisiejszy.
Wojska Polskiego. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO MARYNARKA WOJENNA

TOMASZ GOS

Grupy płetwonurków minerów (GPM) należą do najbardziej elitarnych jednostek

wojskowych. Dziennikarze rzadko o nich piszą. Nawet w fachowej prasie można
natknąć się co najwyżej na kilkuzdaniowe wzmianki o ich pracy. A przecież to dzięki
nim w Bałtyku jest o kilka tysięcy niewybuchów mniej.

Z PŁETWAMI DO MINY
Jednostki tego typu są szkolone do
zadań poszukiwania i likwidacji min
morskich, ewakuacji i niszczenia nie-
wybuchów oraz prowadzenia podwod-
nych prac wybuchowych. W Polsce są
dwie – w 13 Dywizjonie Trałowców
stacjonującym w Gdyni oraz w 12 Dy-
wizjonie Trałowców Bazowych w Świ-
noujściu. Działają głównie na płytkich
akwenach oraz wszędzie tam, gdzie
użycie okrętowych stacji hydroaku-
stycznych i uzbrojenia okrętowego jest
nieefektywne. Podczas działań bojo-
wych nurkowie minerzy mogą zabez-
pieczać działania minowo-trałowe w re-
jonach przybrzeżnych oraz zwalczać
skutki dywersji podwodnej.
Praca płetwonurka minera na pierwszy
rzut oka przypomina pracę sapera lub mi-
nera Wojsk Lądowych, jest jednak bar-
dziej niebezpieczna i wymaga nieco in-
nych kwalifikacji. Warto podkreślić, że
podwodny wybuch, na którego działanie
narażony jest nurek miner, ma niewiele
wspólnego z wybuchem miny lub bom-
by na lądzie. Oczywiście poza tym, że
zarówno w jednym, jak i drugim przy-
padku dochodzi do eksplozji materiału
wybuchowego.
Podwodne szkolenie
Szkolenie specjalistyczne nurków mine-
rów polega na opanowaniu techniki nur-
kowania z wykorzystaniem różnego rodza-
ju aparatów oddechowych, w tym ama-
gnetycznych, niskoszumnych aparatów
o obiegu półzamkniętym. Szkolenie pro-
wadzone jest w Ośrodku Szkolenia Nur-
ków i Płetwonurków Wojska Polskiego.
„W czasie treningów i kursów miner-
skich szkoli się nurków w zakresie tech-
nik wykorzystania standardowych mor-
skich ładunków minerskich, własnoręcz-
nego przygotowania ładunków, budowy
i zasad działania uzbrojenia broni pod-
wodnej oraz niszczenia uzbrojenia na
różnych głębokościach”, mówi kmdr por.
Jerzy Kłaput, dowódca 12 Dywizjonu
Trałowców. „W sytuacjach szczególnych,
gdy zachodzi obawa, że detonacja może
uszkodzić infrastrukturę, dzięki odpo-
wiedniemu sprzętowi możliwe jest pod-
noszenie z dna przedmiotów niebez-
piecznych i unieszkodliwianie ich w in-
nym miejscu”.
Rozbroić, a nie zniszczyć
Płetwonurkowie minerzy Marynarki
Wojennej nie mogą jednak unieszko-
dliwiać ładunków wybuchowych, któ-
re nie zostały zidentyfikowane jako
wojskowe. Chodzi tu na przykład
o bomby wykonywane domowym spo-
sobem przez terrorystów. W Polsce
uprawnienia do detonacji lub rozbraja-
nia tego typu ładunków mają płetwo-
nurkowie policyjni. W przypadku wy-
krycia tego typu bomby na przykład
w Porcie Wojennym w Gdyni, maryna-
rze są zobowiązani zawiadomić poli-
cję, która określi, jak niebezpieczna
jest taka bomba, oraz ją zniszczy.

40 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

ŚMIERTELNE NIEBEZPIECZEŃSTWO FLESZ

F ala uderzeniowa, któ-
ra powstaje podczas
podwodnej eksplozji, roz-
Skutki działania takiej fali
są niebezpieczne dla nur-
ka nawet wówczas, gdy
może zapaść w śpiączkę,
przestać reagować na
bodźce zewnętrzne
BIEDRUSKO. Żołnierze z Wiel-
kopolskiego Oddziału Żandarmerii
Wojskowej w Poznaniu przygotowali
przestrzenia się z prędko- ma on zanurzone w wo- i umrzeć. Na drugą fazę pokaz technik interwencji oraz pre-
ścią około 1500 metrów dzie tylko nogi i znajduje fali uderzeniowej narażo- zentację sprzętu specjalistycznego,
na sekundę. Przy wybu- się kilometr od miejsca ny jest nurek przebywają- promując w ten sposób formację na
chach w akwenach płyt- eksplozji. Fala uderzenio- cy do kilkudziesięciu me- zorganizowanych 13 września przez
Urząd Gminy Suchy Las Dniach Bie-
kich (do 40 metrów głę- wa nie uszkodzi mecha- trów od wybuchu. Wów-
druska. Działania żandarmów były
bokości) zostaje wzmoc- nicznie skóry, kości czy czas jego ciało zostaje jedną z głównych atrakcji. Na sto-
niona przez falę odbitą od mięśni. Poszkodowany zgniecione, narządy we- isku promocyjnym wszyscy chętni
dna prawie 1,4 razy. „Jej nie straci przytomności, wnętrzne ulegają uszko- mogli uzyskać informacje o warun-

ADAM POCIECHA, ARCH. GPM 13 DYWIZJONU TRAŁOWCÓW

działanie na organizm odczuje tylko dotkliwy ból.
ludzki przebiega w dwóch Po kilku godzinach jednak
etapach”, wyjaśnia kmdr
ppor. Jacek Barczak, do-
wódca grupy płetwonur-
ków minerów w 13 Dywi-
zjonie Trałowców. „Naj-
pierw powstaje w wodzie
olbrzymie ciśnienie, które
niszczy mikrostrukturę
komórek, zwłaszcza ner-
wowych”.
Wydobyli i zniszczyli
Nurkowie z 13 Dywizjonu
Trałowcóww Gdyni:
– 13 torped;
– 3223 pociski różnego kalibru;
– 11 bomb lotniczych;
– 4 miny morskie, w tym 1 minę
lotniczą;
– 417 granatów moździerzowych;
– 68 granatów ręcznych;
– 1 niekierowany pocisk rakietowy;
– 2 pancerfausty;
– 2857 sztuk amunicji strzeleckiej.
Minerom z GPM brakuje również spe-
cjalistycznego sprzętu do identyfikacji
takich ładunków. Sprawa wygląda ina-
czej w krajach zachodnich.
„Państwa NATO mają odpowiedni
sprzęt oraz wojskowych specjalistów prze-
szkolonych do prac związanych z neutra-
lizacją uzbrojenia improwizowanej broni
podwodnej”, mówi kmdr ppor. Jacek
Barczak, dowódca GPM w 13 Dywizjo-
nie Trałowców. „Są to tak zwane grupy
EOD (Explosive Ordnance Disposal). Po-
trafią one określić rodzaj improwizowa-
nego podwodnego ładunku wybuchowe-
go oraz rozbroić go bez konieczności de-
tonacji. Pamiętajmy o tym, że nie zawsze
można taką bombę zdetonować na miej-
scu czy też przewieźć ją w bezpieczne
miejsce, by tam ją unieszkodliwić”, doda-
je dowódca GPM.
Dwutonowa eksplozja
W najbliższych latach planowana jest
współpraca z jednostkami antyterrory-
dzeniu. Nie ma żadnych kach i zasadach naboru do służby
szans na przeżycie. w Żandarmerii Wojskowej.
BORAS (SZWECJA). Zaproszo-
na przez Wielkopolskie Stowarzysze-
nie Aktywnych Rezerwistów repre-
zentacja Wielkopolskiego Oddziału
ŻW w Poznaniu uczestniczyła w zor-
Nurkowie z 12 Dywizjonu Trałowców ganizowanych 4–7 września Między-
Bazowych w Świnoujściu: narodowych Zawodach Sprawno-
− 1 torpedę, ściowo-Bojowych Żołnierzy i Rezer-
− 25 poniemieckich min dennych, wistów Państw NATO. W rywalizacji
− 1034 bomby głębinowe, udział wzięło 16 drużyn, m.in.: z Da-
− 218 bomb lotniczych, nii, Niemiec, Szwecji i Norwegii.
− 2378 pocisków artyleryjskich o kali- W klasyfikacji generalnej żandarmi
brze powyżej 150 mm, z poznańskiego oddziału zajęli
− około 110 tysięcy pocisków artyleryj- czwarte miejsce.
skich o kalibrze poniżej 150 mm,
− około 5 tysięcy zapalników różnego CHORZÓW. 6 września w Gór-
nośląskim Parku Etnograficznym
rodzaju.
specżandarmi z Gliwic reprezento-
wali Żandarmerię Wojskową pod-
stycznymi i specjalistycznymi sekcjami czas IX Meetingu Śląskiej Grupy
państw NATO. Jedno z tego typu szko- Wojewódzkiej Policji IPA na Górnym
leń już się odbyło, jednak nie dało spe- Śląsku. Podczas spotkania odbyły
cjalistom z GPM żadnych nowych upraw- się pokazy sprawnościowe. Zapre-
nień. Płetwonurkowie minerzy mają na- zentowano także sprzęt specjali-
dzieję, że w ciągu najbliższych kilku lat styczny i wyposażenie oddziału. Po-
ta sytuacja się zmieni. nadto na stanowisku promocyjnym
udzielano informacji na temat możli-
Co roku specjaliści z GPM uczestni-
wości pełnienia służby w ŻW.
czą w ćwiczeniach krajowych i między-
narodowych z zakresu obrony przeciw- WARSZAWA. Na placu apelo-
minowej, takich jak „Blue Game”, wym Mazowieckiego Oddziału Żandar-
„Open Spirit”, MCM SQNEX, „Sandy merii Wojskowej 145 żołnierzy młode-
Coast” oraz „Baltops”. Na początku go rocznika złożyło uroczystą przysię-
września bieżącego roku załoga z ORP gę wojskową. Komendant oddziału
„Czajka” zniszczyła na wodach Zatoki płk Jan Gęsich nagrodził aż 137 żoł-
Ryskiej w ramach akcji „Open Spirit” nierzy trzydniowym urlopem. Przysię-
prawie dwie tony materiałów wybucho- gę na sztandar złożyli: Łukasz Wali-
wych. Akcja miała na celu likwidację chiewicz, Radosław Ważydrąg, Rafał
Rębacz i Piotr Świątkowski. Szer. szer.
powojennego arsenału zalegającego na
Piotr Skrzyński, Łukasz Mroczkowski,
dnie Bałtyku od czasów obu wojen świa-
Piotr Luczka i Wojciech Cabaj zostali
towych. Na okręcie było dwóch płetwo- wyróżnieni listem gratulacyjnym i pa-
nurków minerów z 13 Dywizjonu Tra- miątkową monetą.
łowców w Gdyni.  Oprac. PG
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl

nr 39/2008 Polska Zbrojna 41

POŻEGNANIA
E wangelia przytacza
przypowieść Jezusa
o dwóch synach, do których
ojciec zwrócił się o pomoc
w pracy w winnicy. Każdy
z nich inaczej zareagował na prośbę
ojca. Jeden wyraził gotowość jej
spełnienia, ale nie wykonał zadania.
Drugi syn był oporny wobec polece-
nia ojca, ale po namyśle zmienił
zdanie i wykonał pracę, o którą zo-
stał poproszony.
Przypowieść została opowiedziana
przez Jezusa w konkretnej sytuacji.
Spotykał się On z ludźmi, którzy de-
klarowali głośno swoją sprawiedli-
wość, w opinii społecznej uchodzili za
porządnych i wyraźnie potępiali in-
nych, uznawanych za grzeszników.
Tymczasem potępianie postępowania
innych często jest parawanem, za któ-
rym ukrywamy własne wady.
Współcześni Jezusowi potępiali cel-
ników i nierządnice. Pierwsi z nich
byli ludźmi służącymi zaborcy, w je-
go imieniu ściągali podatki i opłaty,
postępując przy tym często niespra-
wiedliwie i dbając o własne korzyści.
Jako kolaboranci i oszuści stali się
synonimem grzeszników i porówny-
wano ich z kobietami lekkich obycza-
jów. Nobliwi słuchacze Jezusa ostro
odcinali się od takich grzeszników
i sądzili, że to wystarczy, aby
w oczach Boga i ludzi uchodzić za
sprawiedliwych. Zapatrzeni w swoją
sprawiedliwość, mimo uszu puszczali
nawoływanie do nawrócenia, jakie
głosili najpierw Jan Chrzciciel, a po-
tem sam Jezus.
Natomiast celnicy i nierządnice, czę-
sto świadomi swojej nędzy moralnej,
słuchali nauk i podejmowali wysiłek
nawrócenia. Ich pierwsza odpowiedź
była negatywna, ale czyn nawrócenia
nobilitował ich w oczach Boga. Je-
zus nawiązuje do tej sytuacji, a Jego
pouczenie ma znaczenie także dla
nas. Nie słownymi deklaracjami, ale
czynem odpowiada się na wezwanie
Boga i służy się dobru społeczności.
Synowie z przypowieści wezwani byli
do pracy w winnicy, a winnica dla
Izraelitów była symbolem ludu wy-
branego. Stąd praca w winnicy sym-
bolizowała pracę dla dobra religijnej
i narodowej społeczności.
ks. płk Janusz Radzik
42 Polska Zbrojna
RODZINIE i NAJBLIŻSZYM
zmarłego
Panu
mjr. Ireneuszowi
GÓRZYŃSKIEMU
płk. rez. Andrzeja PINDORA szczere wyrazy żalu i współczucia
z powodu śmierci
wyrazy szczerego współczucia
i żalu w trudnych chwilach MATKI, IRENY
po śmierci
składają
składają szef i kadra dyrektor, żołnierze i pracownicy
Zarządu Organizacji i Uzupełnień Departamentu Prawnego
P-1, SGWP. Ministerstwa Obrony Narodowej.
Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci
płk. dypl. rez. Waldemara SUWIŃSKIEGO
wyróżniającego się żołnierza, znakomitego pracownika i kolegi.
Z RODZINĄ i BLISKIMI
łączymy się w bólu i składamy wyrazy współczucia.
Dyrekcja, kadra i pracownicy Departamentu Strategii i Planowania Obronnego
Ministerstwa Obrony Narodowej
Panu mjr. Zbigniewowi RODZINIE i NAJBLIŻSZYM
KRAKÓWCE Zmarłego
oraz Jego NAJBLIŻSZYM
wyrazy głębokiego żalu i szczerego Ryszarda HNIDZIUKA
współczucia z powodu śmierci
wyrazy szczerego współczucia
OJCA i żalu w trudnych chwilach
składają: dowództwo, kadra składają: dyrekcja, żołnierze
zawodowa, żołnierze i pracownicy zawodowi i pracownicy
wojska 1 Mazurskiej Brygady Zakładu Obsługi Ministerstwa
Artylerii w Węgorzewie. Obrony Narodowej.
Panu mjr. Bogdanowi TURCZYNOWI
oraz Jego RODZINIE
wyrazy współczucia i szczere kondolencje z powodu śmierci
OJCA
składają dowództwo i kadra X zmiany PKW Irak.
Naszemu Drogiemu Koledze
Pani Bożenie WILCZYŃSKIEJ
st. chor. Jarosławowi
oraz całej Jej RODZINIE
WILCZYŃSKIEMU
wyrazy głębokiego współczucia
szczere wyrazy współczucia i żalu
z powodu śmierci
z powodu śmierci
MAMY
TEŚCIOWEJ
składają pracownicy i kadra
składają koleżanki i koledzy
Pionu Logistyki 33 Bazy Lotniczej.
z Pionu Ochrony 33 Bazy Lotniczej.
nr 39/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY||
PO SŁUŻBIE || | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |
BOLESŁAW MAŁEK (z prawej) w czasie pojedynku na bagnety z kolegą z kompanii

KRZYSZTOF WILEWSKI

Bezimienni
bohaterowie
Bolesław Małek zaciągnął się do wojska jesienią 1938 roku. Trafił do 6 kompanii 63 Toruńskiego
Pułku Piechoty, do elitarnej wówczas artylerii przeciwpancernej. Jego rodzeństwo, Helena i Tadeusz
Małkowie, poświęciło prawie 70 lat na ustalenie losów brata po tym, jak straciło z nim kontakt
we wrześniu 1939 roku.
tarszy chorąży Zbigniew bo jest pewna, iż zginął podczas wojny, był na niej ktoś o tym imieniu i nazwi-
Płaczkiewicz, rzecznik ale chciałaby, zanim jej życie dobiegnie sku, ale nie zgadzały się inne dane per-
prasowy w toruńskiej końca, złożyć kwiaty na jego mogile. sonalne. Pierwsze wiarygodne potwier-
Szkole Podoficerskiej Powiem szczerze, że gdy usłyszałem dzenie tego, że Bolesław zginął we
Wojsk Lądowych, do- jej historię, to, jak przez lata wraz ze wrześniu 1939 roku, rodzinie udało się
skonale pamięta dzień, swoim bratem Tadeuszem nie ustawa- uzyskać dopiero na początku lat 80. List
w którym skontaktowała się z nim Hele- li w poszukiwaniach miejsca pochów- od jego wojennego kolegi Antoniego
na Małek, sędziwa torunianka. ku brata, od razu postanowiłem, że zro- Wojnarowskiego, którego udało się od-
„To był w sumie przypadek. Ktoś do- bię ile w mojej mocy, by pomóc tej ko- naleźć na początku 1981 roku, był jed-
wiedział się, że pracuję w wojsku, i na- biecie”, dodał. noznaczny. Wojnarowski był przy
pomknął o tym pani Helenie. Ta, gdy do- śmierci Bolka. Wskazał miejscowość,
wiedziała się, że nasza szkoła jest zloka- Historyczni detektywi gdzie to się stało, oraz datę – 5 września
lizowana w tych samych koszarach co Helena Małek przekazała chorążemu 1939 roku. Chorąży Płaczkiewicz z ty-
przedwojenny 63 Toruński Pułk Piecho- Płaczkiewiczowi wszystkie zebrane do mi wszystkimi dokumentami zwrócił się
ty, zwróciła się do mnie z bardzo niety- tej pory informacje na temat swojego do swoich kolegów żołnierzy, tak jak on
pową prośbą”, opowiadał chorąży. „Po- brata. Była to dokumentacja poszuki- członków działającego przy toruńskiej
wiedziała, że od zakończenia wojny ra- wań prowadzonych od 1945 roku, za- SPWL koła historycznego.
zem ze swoim rodzeństwem stara się wierająca między innymi list z Polskie- „Od samego początku było dla mnie
ustalić, co się stało z bratem Bolesła- go Czerwonego Krzyża z 1949 roku in- jasne, że jedyną szansą na odnalezienie
wem, który we wrześniu 1939 roku słu- formujący, że na prowadzonej przez miejsca pochówku Bolesława będzie za-
żył w 63 pp. Mówiła wprost, że nie ocze- PCK liście poległych polskich żołnie- angażowanie w to naszego koła. Temat
kuje, abyśmy pomogli jej go odnaleźć, rzy nie ma Bolesława Małka. Owszem, poszukiwań, jakby nie patrzeć, kolegi 

nr 39/2008 Polska Zbrojna 43

HISTORIA II WOJNA ŚWIATOWA
NAGROBKA BOLESŁAWA nie było na oficjalnej liście. Najprawdopodobniej jest jednym ze stu
dwudziestu dwóch bezimiennych polskich żołnierzy, bohaterów walk w obronie ojczyzny, którzy
swój ostatni dom znaleźli na wojennym cmentarzu w Mełnie koło Grudziądza.
żołnierza, który na dodatek służył w tych
samych koszarach, gdzie my teraz, bar-
dzo spodobał się pozostałym członkom
koła”, komentował Płaczkiewicz, doda-
jąc: „Może najbardziej w tym wszyst-
kim spodobała się im wizja detektywi-
stycznej pracy, jaką trzeba będzie wy-
konać, by ustalić, co się stało z Bolesła-
wem Małkiem”.
Fakty i mity
Członkowie koła historycznego za-
częli od dokładnej analizy zebranych
przez rodzinę Małków dokumentów.
Z oczywistych powodów skoncentro-
wali się na najważniejszym, liście An-
toniego Wojnarowskiego, który opi-
sywał dokładnie, gdzie i kiedy zginął
Bolesław.
„...w 39 r. początkiem pamiętnego
września gdzieś koło 5 a może 6 wrze-
śnia w okolicy Mławy – Iłowa – Jabło-
nowa 4 Dywizja Piechoty utworzyła li-
nię pozycji obronnej…”, pisał w paź-
dzierniku 1981 roku. „...w trakcie zmia-
ny stanowiska ogniowego (…) został
pański brat Bolesław ugodzony kulą ka-
rabinową i otóż świętej pamięci Bole-
sław Małek, dobry żołnierz, wspaniały
kolega i przyjaciel, oddając swe młode
44 Polska Zbrojna
z Torunia skoncentrowali się więc na po-
szukiwaniach dokumentów, które po-
twierdziłyby, że 63 pp walczył w tym
rejonie. Niestety, mijały tygodnie,
a w archiwach nadal nie udało się zna-
leźć żadnej wzmianki o tym, że
63 pp walczył w rejonie
Członkowie koła Mełna i Annowa. Przeło-
historycznego działającego przy mowe było dotarcie
Szkole Podoficerskiej Wojsk przez jednego z człon-
Lądowych w Toruniu: ków koła do Dzienni-
chor. Mariusz Muszyński, ka Bojowego 14 pp
st. sierż. Mariusz Nazarek, 4 DP.
st. chor. Zbigniew Płaczkiewicz, „Dziennik bojowy
st. sierż. Michał Kamiński, 14 Pułku Piechoty to
st. sierż. Tadeusz Olewnik, prawdziwy skarb. Pro-
st. sierż. Tomasz wadzone przez adiutan-
Wenderholm ta dowódcy zapiski nie
tylko oddają klimat tamtych
dni, ale przede wszystkim zawie-
rają bezcenne informacje o prowadzo-
nych przez tę jednostkę działaniach”,
wyjaśniał chorąży Płaczkiewicz. „To
właśnie w tym dzienniku odnaleźliśmy
informacje o tym, że 63 Pułk Piechoty
KRZYSZTOF WILEWSKI
nie tylko walczył w tym rejonie, ale rów-
nież o tym, że to on stawiał opór nie-
mieckim czołgom w rejonie dworu An-
nowo, a przecież to właśnie w artylerii
przeciwpancernej służył Bolesław”.
W hołdzie poległym
Jak wynikało ze wspomnianego dzien-
nika, Polacy toczyli najcięższe walki
życie za obronę Ojczyzny – poległ na w rejonie Mełna i Annowa do 4 wrze-
polu chwały w okolicy Mławy”. śnia, kiedy to rozpoczęli wycofywanie
Chorąży Mariusz Muszyński, jeden się w rejon Włocławka. Walki o Mełno
z członków toruńskiego koła, nie ukry- i Annowo toczone były 2 i 3 września,
wa, że od samego początku daty poda- kiedy Polacy najpierw opuścili te miej-
wane przez Wojnarowskiego wydawa- scowości, a potem udało się je odbić.
ły się mało prawdopodobne. Na podstawie tych faktów stało się osta-
„W tych dniach, 5 i 6 września 1939 tecznie jasne, że Bolesław zginął 2 lub
roku, 4 Dywizja Piechoty nie toczyła 3 września 1939 roku w rejonie dworu
z Niemcami żadnych walk, tylko prze- Annowo niedaleko Mełna. Pozostawa-
mieszczała się w kierunku Włocławka”, ło tylko niewiadomą, gdzie jest jego
wyjaśniał chor. Muszyński. „Nie zga- grób. Jak się okazało, wszystkich pole-
dzały się również nazwy miejscowości, głych w czasie walk w tym rejonie po-
jakie podaje Wojnarowski, bo w rejo- chowano na jednym cmentarzu – w Meł-
nie Mławy walczyła Armia Modlin, nie. Niestety, nagrobka Bolesława nie
a nie Armia Pomorze, w której skład było na oficjalnej liście. Najprawdopo-
wchodziła 4 DP”, dodał. dobniej jest jednym ze stu dwudziestu
Podobne wątpliwości miał również dwóch bezimiennych polskich żołnie-
brat poległego Tadeusz Małek, który rzy, bohaterów walk w obronie ojczy-
w liście do toruńskich żołnierzy suge- zny, którzy swój ostatni dom znaleźli na
rował, że pan Antoni najprawdopodob- wojennym cmentarzu w Mełnie.
niej myli Mławę z Mełnem, Iłowo z Li- „Nasze ustalenia przekazaliśmy pa-
nowem, a Jabłonowo to nic innego jak ni Helenie i panu Tadeuszowi. Oboje
Jabłonowo Pomorskie. O tym, że tak nie ukrywali wzruszenia i zadeklaro-
mogło być, wskazywało również to, że wali, że jak tylko pozwoli im na to zdro-
właśnie na linii Jabłonowo Pomorskie– wie, to przyjadą do Mełna pożegnać
–Linowo–Mełno–Annowo 2–3 wrze- się ze swoim bratem – mówił chor.
śnia 1939 roku broniła się 4 Dywizja Płaczkiewicz. 
Piechoty, w tym 63 Pułk Piechoty,
w którym służył Bolesław. Żołnierze krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl
nr 39/2008
 ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Następni strażnicy Polowanie

na klientów
DEFENCE INDUSTRY DAILY

USA. Textron Marine & Land Systems poinfor-

mował, że podpisał wart 313 milionów dolarów
kontrakt na dostawę pojazdów pancernych dla
amerkańskich wojsk lądowych. W jego ramach
armia otrzyma następne 424 pojazdy pancerne
M1117 ASV Guardian (strażnik). Oznacza to, że

ANDY HEAP
TYGRYS ZE SPIKE’EM US Army będzie miała już 2579 „strażników”.
Jego uzbrojenie składa się z granatnika auto-
HISZPANIA. Na poligonie El Arenosillo przeprowa-
matcznego kal. 40 mm i karabinu maszynowego RUMUNIA. Na Black Sea
dzono próbne strzelania przeciwpancernych poci-
kal. 12,7 mm. Obok pojazdów M1117 w ramach Defense & Aerospace Exposition
sków kierowanych Spike ze śmigłowca bojowego
Tiger HAD. Hiszpańskie wojska lądowe mają, poczy- ostatniego kontraktu producent ma dostarczyć w Bukareszcie pojawiła się firma
nając od 2011 roku, otrzymać 24 takie maszyny. armii również dziesięć M1200 Armored Knight. Kaman Aerospace z wielozada-
Podczas testów odpalono siedem pocisków. Pięć To bazujący na Guardianie wóz dla obserwatorów niowym śmigłowcem morskim
z nich nie miało głównego napędu, a próby z nimi kierujących ogniem artylerii. Dotychczas zamó- SH-2G(I) Super Seasprite.
polegały na sprawdzeniu, czy powiodła się integra- wiono 199 „pancernych rycerzy”. (wt) Już przed kilkoma tygodniami
cja systemu Spike ze śmigłowcem oraz czy nie ma pojawiły się informacje, że
problemów z zejściem pocisków z wyrzutni. Kaman oferuje natychmiastową
Pozostałe dwa pociski Spike odpalone w różnych dostawę 11 „superduchów”.
trybach trafiły w cele odległe o sześć i osiem kilo- Według portalu „Aviation Week”
metrów. W czasie sześciu próbnych odpaleń śmi- Kaman twierdzi, że nastąpiłaby
głowiec był pilotowany przez załogę Eurocoptera. ona „w ciągu sześciu miesięcy”.
W czasie siódmego testu – pocisk wystrzelony Jest to sytuacja wyjątkowa, gdyż
US DOD

w trybie LOBL – w kabinie zasiadał również hiszpań- z reguły na zamówione śmigłow-

ski wojskowy. (wrt) ce trzeba czekać nawet kilka lat.
Powstała ona w wyniku skreśle-
DLA AFGANISTANU nia programu SH-2G(A) przez
Australię, która w marcu tego ro-
CZECHY. Włoska firma Iveco poinformowała, że ku uznała te maszyny za niespeł-
otrzymała zamówienie na dostawę 15 lekkich po- niające oczekiwań, dotyczących
jazdów opancerzonych LMV dla czeskich sił zbroj- między innymi zdolności
kontngentu wojskowego w Afganistanie, by zwięk-
nych. W tym miesiącu ministerstwo obrony Kamanów do lotów nocnych
szyć bezpieczeństwo służących tam żołnierzy.
Republiki Czeskiej informowało, że zamówi tyle sa- i w trudnych warunkach pogodo-
Wybór LMV i Dingo 2 uzasadniono tym, że oba ty-
mo niemieckich Dingo 2. Po cztery pojazdy każde- wych. I to te śmigłowce pod
py pojazdów sprawdziły się podczas działań w tym
go typu nabyto już w ubiegłym roku. Zakupów do- zmienionym oznaczeniem propo-
kraju. Czesi planują nabyć jeszcze 110 lekkich po-
konano w trybie pilnym na potrzeby czeskiego nuje Kaman. (ww)
jazdów opancerzonych. (w)

USA. Marynarka wojenna podpisała wart 5,1 miliarda dolarów kontrakt z Northrop Grumman Shipbuilding
Newport News na budowę pierwszego nowego typu lotniskowca. USS „Gerald R. Ford” (CVN 78) ma być
dostarczony flocie w 2015 roku. Okręt ma mieć wyporność około 100 tysięcy ton, czyli zbliżoną do ostatniego
lotniskowca klasy Nimitz. Jednak wysoki poziom automatyzacji pozwoli zredukować
o 500–900 osób liczebność jego załogi. US Navy planuje zbudować
do 2058 roku 11 jednostek typu Ford, nazywanych
lotniskowcami XXI wieku. Zastąpią one
zaprojektowane jeszcze w latach
60. XX w. lotniskowce
typu Nimitz. (ww)
NORTHOP GRUMMAN

Pierwszy
z jedenastu
nr 39/2008 Polska Zbrojna 45
AAAAAAA PATROLOWCE
MILITARIA AAAAAAAA

FRANCUZ
AMZ Kutno to firma znana przede
wszystkim z budowy pojazdów specjal-
nych, w tym militarnych. Nie jest ona
jednak, przynajmniej na razie, producen-
tów samochodów jako takich. Zajmuje
się natomiast przebudowywaniem aut

Z KUTNA
różnych marek, głównie terenowych czy
dostawczych – często tworzy od podstaw
nowe nadwozia i wyposażenie wnętrza.
Takim też pojazdem jest Tur II. Jego pre-
miera miała miejsce latem tego roku na
Eurosatory 2008 w Paryżu – największej
imprezie militarnej tego typu na świecie.
W pewnym sensie był to powrót do źró-
deł, gdyż patrolowiec z Kutna ma fran-
cuskie korzenie. Natomiast na początku
września na kieleckim Międzynarodo- NORBERT BĄCZYK
wym Salonie Przemysłu Obronnego pol-
scy zwiedzający mogli zobaczyć Tura II Na tegorocznym MSPO
w pełnej krasie. najwięcej nowości
TUR PRZYBIERA NA WADZE zaprezentowało AMZ Kutno,
Nazwa Tur II jest oczywiście nawiąza- producent pojazdów
niem do pojazdu Tur, który jeszcze nie
tak dawno AMZ Kutno lansowało jako
opancerzonych
propozycję lekkiego opancerzonego sa- i specjalnych. Jedną
mochodu patrolowego (LOSP) dla Woj- z nich był Tur II.
ska Polskiego. Wybór LOSP zakończył
TADEUSZ WRÓBEL

Rodzimy producent
oferuje teraz rasowy
samochód patrolowy, choć
na razie jest to bardziej
demonstrator technologii
czy najwyżej prototyp,
a nie w pełni gotowa
do produkcji
konstrukcja

46 Polska Zbrojna nr 39/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
się jednak niepowodzeniem, żaden z ofe-
rentów nie spełnił bowiem wymagań ar-
mii. Jednak zanim to się jeszcze stało, in-
żynierowie z Kutna doszli do wniosku,
że zarówno formułowane przez wojsko
wymagania, jak też rozwiązania przyję-
te w Turze nie są optymalne.
Auto miało mało perspektywiczne
podwozie, ponadto rozmiary i masy
oczekiwane w wymaganiach nie gwaran-
towały stworzenia rasowego patrolowca.
I choć intensywne prace nad Turem nie
zostały zaniechane, równolegle zaczęto
poszukiwać nieco większego podwozia
bazowego wraz z odpowiednio silną jed-
nostką napędową.
Choć AMZ Kutno od lat opiera swe
militarne pojazdy przede wszystkim na
samochodach włoskich (Dzik, Tur, Żubr),
tym razem sięgnięto po rozwiązanie
francuskie (z amerykańskimi podzespo-
łami). A dokładniej po auto z Renault
Trucks Defense – opracowany w CPVM
Limoges Military Vehicle Production
Centre patrolowiec Renault Sherpa 2/3.
Wybór tego pojazdu na podwozie ozna-
czał jednak pewien wzrost masy, ponad
oczekiwane dla LOSP 7,5 tony. W za-
mian można było zbudować patrolowiec
większy, pojemniejszy i… tworzony na
własne ryzyko.
Już na pierwszy rzut oka widać, jak
bardzo Tur II różni się od pierwszego
Tura. Wprawdzie podstawowe założenia
konstrukcyjne pozostają takie same
nr 39/2008
||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
– wzorem HMMWV są bardzo mobilne,
lekko opancerzone pojazdy z silnikami
umieszczonymi z przodu, czterema
drzwiami, włazem dachowym i brezen-
towym bagażnikiem z tyłu, ale Tur II jest
wyraźnie masywniejszy (różnica w DMC
wynosi aż trzy tony). Wydaje się, że ma
również lepiej rozłożoną masę i jest kon-
strukcją, na bazie której można lepiej za-
aranżować wnętrze czy stworzyć odmia-
ny specjalne, niż pierwszy Tur. Jest od
niego zresztą o metr dłuższy, czyli mie-
rzy prawie sześć metrów, i jest to metr
różnicy w rozstawie osi. Ponadto Tura II
napędza silnik o mocy przeszło 50 KM
więcej, ma on też automatyczną skrzy-
nię biegów.
NOWY LOSP?
Jak już wspomniano, Tur II powstał na
ryzyko producenta. Nasze wojsko nie
określiło bowiem formalnie wymagań,
w które wpisywałaby się taka konstruk-
cja. Wymagania taktyczno-techniczne
dla LOSP nie były zbyt szczęśliwe. Wy-
móg masy już na wstępie faktycznie wy-
eliminował jednego z producentów, a du-
że oczekiwania odporności balistycznej
i ładowności w połączeniu właśnie
z ograniczeniami wagi były sporym wy-
zwaniem. Tur II, przy dopuszczalnej ma-
sie całkowitej rzędu 9,4 tony, ma już tak
duży zapas nośności, że odpowiednie
opancerzenie pojazdu nie będzie proble-
mem, a jednocześnie zachowa on dużą
dzielność terenową i miejsce na skompli-
kowane wyposażenie.
Czy zatem Tur II ma szansę stać się
nowym standardem dla LOSP i trafi
w przyszłości do polskich arsenałów?
Nie sposób odpowiedzieć na to pytanie.
Można natomiast stwierdzić, że koncep-
cja Tura II jest już znacznie dojrzalsza
niż jego wcześniejszego imiennika, co
świadczy o rosnącym doświadczeniu
AMZ Kutno w budowie takich konstruk-
cji. Od czasów Dzika 2 zrobiono w tej
dziedzinie ogromny postęp. Sięgnięto
wreszcie po odpowiednie podwozie – mi-
litarne, nie zaś cywilne. W połączeniu
z dużym doświadczeniem Kutna w prze-
budowach i opancerzaniu pojazdów dało
to ciekawy wynik. Można zatem powie-
dzieć, że rodzimy producent oferuje teraz
rasowy samochód patrolowy, choć na ra-
zie jest to bardziej demonstrator techno-
logii czy najwyżej prototyp, a nie w peł-
ni gotowa do produkcji konstrukcja. Sa-
mochód, na którym powstał Tur II, zdo-
był już jednak uznanie i trafia do wojsko-
wych arsenałów. Jak potoczą się losy je-
go polskiej odmiany, pokaże czas. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
| |
|| || |
AMZ KUTNO
Tur II
Silnik: 4,5 l, 4-cylindrowy diesel, Euro 3 (4)
o mocy 220 KM. Maksymalny moment obroto-
wy 800 Nm.
Skrzynia biegów: Allison 2500, automatyczna
6-biegowa + bieg wsteczny.
Przekładnia redukcyjna (Axeltech T232): nie-
zależna od skrzyni biegów, stały napęd na czte-
ry koła. Przełożenia: standard 1/1, redukcja
1/2.5. Pneumatyczna blokada dyferencjału.
Zawieszenie: przednie–sprężynowe.
Teleskopowe resory. Drążek stabilizacyjny.
Tylne – sprężynowe. Teleskopowe resory.
Drążek stabilizacyjny.
Koła: Bead Lock, wkładki masywowe, układ
centralnego pompowania, aluminiowe obręcze,
opony 335/80 R20.
Zbiornik paliwa: pojemność 200 litrów.
Układ elektryczny: 24 V, alternator 200 A,
Akumulatory 2x12 V, 125 Ah.
Układ hamulcowy: serwisowy i drugi hamulec
– cztery hamulce tarczowe na osiach. Hamulec
parkingowy – powietrzny/sprężynowy. Hamulec
górski.
Waga: DMC – 9400 kg. Nacisk przedniej osi
– 3400 kg, nacisk tylnej osi – 6000 kg.
Wymiary: Rozstaw osi 3780 mm, długość cał-
kowita 5814 mm. Szerokość 2300 mm, wyso-
kość 2300 mm. Prześwit bez deflektora
630 mm – ochrona przeciwminowa poziom
1 według STANAG 4569. Prześwit przedniej osi
– 330 mm, prześwit tylnej osi – 310 mm.
Osiągi: kąt natarcia 43 stopnie, kąt zejścia
40 stopni. Promień zawracania 7,5 m, wznie-
sienie 45 stopni, przechył boczny 35 stopni.
Brodzenie 1100 mm, z przygotowaniem
1500 mm. Prędkość maksymalna na płaskiej
drodze 120 km/h.
Opancerzenie pojazdu: poziom 2 zgodnie
z STANAG 4569 (w opcji poziom 3 według
STANAG 4569).
Ochrona przeciwminowa: poziom 1 zgodnie
z STANAG 4569 (w opcji poziom 2A/2B we-
dług STANAG 4569).
Konfiguracja: pięciu żołnierzy (dwóch z przodu,
trzech z tyłu)
Opcjonalnie (wersja patrolowa):
– klimatyzacja
– filtrowentylacja z aktywnym filtrem węglowym
– system gaśniczy: silnika, kabiny, kół
– ręczna obrotnica lub zdalnie sterowane
stanowisko strzeleckie
– wkładki do kół
– wyrzutnia granatów dymnych
– nóż do cięcia lin-pułapek
– GPS/systemy radiowe/interkom.
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA KTO
MILITARIA AAAAAAAA

NOWE SZATY
NORBERT BĄCZYK

ROSOMAKA
Według planów, w nadchodzących latach Wojska Lądowe chciałyby pozyskać
kilkaset bezzałogowych wież dla bojowych wozów piechoty. Dla ich dostawcy
będzie to oznaczać lukratywny kontrakt.
olska armia dysponuje dziś go nie doczekały się one integracji wież ków z wieżami Hitfist, armia kupi dal-
dwoma modelami bojowych z wyrzutniami przeciwpancernych poci- szych 159 wież, tak aby można było wy-
wozów piechoty – Rosoma- sków kierowanych, a jest to standard dla stawić trzy kolejne bataliony uzbrojone
kami oraz BWP-1. Oba tego typu konstrukcji. w bojowe wozy piechoty. Jednak te wie-
mają swoje zalety, ale też że mają już zostać zintegrowane z wyrzut-
i wady. W przypadku po- Pełna integracja niami ppk, ponadto powinny być to sys-
czciwego bewupa tych ostatnich można Dodatkowo po zmianie struktur orga- temy bezzałogowe. A to dlatego, że wie-
niestety wymienić wiele, w tym wiek nizacyjnych batalionów zmechanizowa- ża bezzałogowa jest mniejsza i lżejsza od
(najmłodsze mają 20 lat) oraz komplet- nych i deklarowanej rezygnacji z Roso- klasycznej. I może zostać z powodzeniem
nie przestarzałe uzbrojenie, nieprzysta- maka w wersji transportera piechoty zamontowana nie tylko na Rosomaku, ale
jące do realiów współczesnego pola wal- w tych pododdziałach, „rośków” z 30 mm też na BWP-1. Zaś nasze wojsko chciało-
ki. Jeśli chodzi o Rosomaki, to ich bodaj działkami ledwo starczy dla sześciu bata- by modernizować również i tę konstruk-
największą wadę stanowi liczebność. lionów zmotoryzowanych/zmechanizo- cję, głównie przez wymianę wieży. Pro-
Zwyczajnie jest ich za mało. Rosomaków wanych. A przypomnijmy, że w te pojaz- gram przebudowy starych BWP-1 na war-
w odmianie bojowego wozu piechoty, dy chcemy przezbroić aż trzy brygady. tościową broń został nazwany „Puma”.
a zatem uzbrojonego w 30 mm działko Dlatego jakiś czas temu Wojska Lądowe Jeśli się powiedzie, w latach 2011–2018
w obrotowej wieży Hitfist 30P, zakupili- zadeklarowały, że za kilka lat, gdy zakoń- Wojska Lądowe mogłyby zmodernizować
śmy zaledwie 313 sztuk. Na domiar złe- czą się już dostawy 313 (316) Rosoma- ich około 440. W efekcie przezbrojono by

48 Polska Zbrojna nr 39/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
osiem batalionów. Jak wynika z tych wy-
liczeń, w nadchodzącej dekadzie do na-
szych arsenałów mogłoby trafić nawet 600
nowych, bezzałogowych wież.
Zasadniczo bezzałogowe wieże dla
wozów bojowych są izraelską specjalno-
ścią i to właśnie firmy z tego kraju pre-
zentowały już na Międzynarodowym Sa-
lonie Przemysłu Obronnego swe systemy.
Jednak w tym roku do walki o możliwy
kontrakt włączyli się także Włosi. Na te-
gorocznym salonie w Kielcach swą pol-
ską premierę miała wieża Hitfist OWS
(Overhead Weapon Station), której pro-
ducentem, tak jak w przypadku klasycz-
nej wieży Hitfist 30P, jest Oto Melara
z koncernu Finmeccanica. Włosi mają za-
tem mocny punkt zaczepienia – dostar-
czają już naszemu wojsku wieże dla Ro-
somaków. Mają też doświadczenie w pro-
jektowaniu mniejszych, zdalnie sterowa-
nych stanowisk strzeleckich. Ponadto , jak
deklarują, ich produkt jest w 80 procen-
tach tożsamy technologicznie z obecnie
nr 39/2008
|| ||
| |
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO
NA TEGOROCZNYM SALONIE W KIELCACH swą polską premierę miała wieża Hitfist OWS
(Overhead Weapon Station), której producentem, tak jak w przypadku klasycznej wieży Hitfist 30P,
jest Oto Melara z koncernu Finmeccanica.
produkowaną dla Rosomaków wieżą za-
łogową, a zatem jej integracja nie będzie
większym problemem, a wiele części za-
miennych pasuje do obu systemów. Z dru-
giej strony można jednak powiedzieć, że
to, co jest zaletą dla Rosomaka, może być
wadą dla wozów programu Puma. Przy-
kładowo dobrze opancerzona, załadowa-
na amunicją wieża mogłaby okazać się na
przykład za ciężka dla pojazdu o ściśle
ograniczonej masie z racji wymogu pły-
walności. Oczywiście to tylko spekulacja,
odnosząca się nie tyle do Hitfist OWS, ile
raczej do zagrożeń, jakie mogą się poja-
wić, jeśli wymagania taktyczno-technicz-
ne dotyczące Pumy okażą się nie do speł-
nienia przez jakiegokolwiek producenta.
Broń dla jednego
Hitfist OWS jest konstrukcją lżejszą
niż klasyczny Hitfist 30P. Waży bez
dodatkowego opancerzenia i amunicji
1350 kg, ale jest nieznacznie słabiej chro-
niona niż ta montowana już na Rosoma-
kach (to i tak postęp wobec bezzałogo-
wych systemów uzbrojenia w ogóle po-
zbawionych osłon, a przez to narażonych
choćby na działanie niekorzystnych wa-
runków atmosferycznych, o ostrzale nie
wspominając). Wieża, oczywiście zdal-
nie sterowana, ma dwuosiową stabiliza-
cję i uzbrojenie tożsame z tym znanym
z Rosomaka, czyli 30-milimetrowe dział-
ko ATK Mk44 (plus karabin maszyno-
wy kal. 7,62 mm; możliwy jest montaż
zamiast działka kal. 30 mm także broni
kal. 25 mm), ponadto producent dekla-
ruje możliwość montażu i integracji po-
dwójnej wyrzutni (w kontenerach starto-
wych) przeciwpancernych pocisków kie-
rowanych, przede wszystkim Spike. Jak
już wspomniano, wiele elementów wy-
posażenia, choćby mechanizmy napędo-
we, jest identycznych z tymi znanymi
z Hitfist 30P. Kąt podniesienia działka
jest jednak większy: od – 10 stopni do aż
+ 75. Zintegrowany z kamerą CCD (TV),
kamerą termowizyjną i dalmierzem la-
| | || || |
ANDRZEJ KIŃSKI
serowym optoelektroniczny celownik
mechanicznie połączony z uzbrojeniem
zapewnia systemowi pełną funkcjonal-
ność zarówno w dzień, jak i w nocy. Po-
nadto można też zamontować niezależ-
nie stabilizowany żyroskop. Hitfist OWS
jest obsługiwany za pomocą panelu ste-
rowania przez jednego żołnierza siedzą-
cego w kadłubie, ale można też zamon-
tować dwa takie urządzenia (drugie dla
dowódcy). Co ciekawe, wieżę w przy-
padku awarii da się także obsługiwać
ręcznie, przez specjalny właz wycięty
w dolnej płycie, bez konieczności wycho-
dzenia na zewnątrz pojazdu, a w konse-
kwencji narażania żołnierzy na ryzyko.
Zachowuje ona przy tym możliwość dal-
szego prowadzenia ognia. W celu obser-
wacji terenu w stropie wieży zamontowa-
no dodatkowo sześć klasycznych perysko-
pów. Włosi przygotowali też sporą listę
opcji, włącznie z dużym wzmocnieniem
pancerza nawet do poziomu 3 według
STANAG 4569 czy serią dodatkowych
kolorowych kamer obserwacyjnych. Jak
łatwo się domyślić, może to spowodować
znaczny wzrost ceny. W wersji podstawo-
wej Hitfist OWS okazuje się jednak po-
dobno nawet nieco tańszy od wieży zało-
gowej, choć nadal trzeba być przygotowa-
nym na wydatek liczony w milionach zło-
tych od sztuki. Sporym wyzwaniem jest
zapewne pełne zintegrowanie systemu
kierowania ogniem z ppk Spike, ale trze-
ba zauważyć, że Oto Melara zdobyła już
w tej dziedzinie pewne doświadczenia.
Nie ulega wątpliwości, że przygotowana
w bardzo szybkim tempie wieża jest kie-
rowana przede wszystkim na rynek pol-
ski. Finmeccanica, po sukcesie z Hitfist
30P, chce iść za ciosem i zwiększyć port-
fel zamówień. Zanim się to jednak sta-
nie, Włosi będą musieli pokonać silną
konkurencję, nie tylko zresztą izraelską.
Bezzałogowe wieże stają się przecież co-
raz bardziej popularne. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT IRLANDIA
MISJONARZE
dy w 1958 roku – trzy lata
po wstąpieniu do ONZ – Ir-
landia wysłała 50 swych
oficerów jako obserwato-
rów misji UNOGIL w Li-
banie, nikt nie podejrzewał,
że operacje zagraniczne na stałe wpiszą
się w harmonogram zadań żołnierzy z tej
zielonej wyspy. Nieco ponad dwa lata póź-
niej Irlandczycy wysłali swych żołnierzy
do Konga, aby tam wspierali misję ONUC.
Od tego czasu w misjach pokojowych
udział wzięło 59 tysięcy irlandzkich żoł-
nierzy, z czego aż 40 tysięcy wyjecha-
ło na misje do Konga, Libanu lub Cy-
pru. Łącznie irlandzcy „misjonarze” by-
li wysyłani na 74 różne misje na całym
świecie.
„Misje zagraniczne to kluczowy ele-
ment irlandzkiej polityki zagranicznej
oraz sposób realizacji zobowiązań jako
członka ONZ i UE”, mówi minister obro-
ny narodowej Willie O’Dea.
„Dla irlandzkiego żołnierza misja za-
graniczna to jedyna szansa sprawdzenia
swych umiejętności w praktyce”, wyja-
śnia David Nagle, redaktor naczelny pi-
sma „An Cosantoir”. „To odmiana od ru-
tyny w jednostce”, dodaje.
50 Polska Zbrojna
Trudno nie przyznać takiemu argumen-
towi racji. To właśnie dzięki wysyłaniu
żołnierzy za granicę Irlandczycy mogą na-
być prawdziwych umiejętności.
Irlandia – jako kraj neutralny – formal-
nie pozostaje na uboczu światowej poli-
tyki. Każda zagraniczna misja wymaga
mandatu Organizacji Narodów Zjedno-
czonych. Widać jednak powolną zmianę
kursu, czego dowodem jest choćby zaan-
gażowanie się w tworzenie polityki bez-
RANGĘ MISJI W CZADZIE podkreśla fakt,
że pierwszy raz w historii to irlandzki oficer
dowodzi całym międzynarodowym kontyn-
gentem. Na zdjęciu: prezydent Czadu Idriss
Deby i gen. bryg. Pat Nash, dowódca
międzynarodowego kontyngentu w Czadzie.
ROBERT CZULDA
Chociaż mała Irlandia
nigdy nie prowadziła
żadnej wojny,
to jej żołnierze aktywnie
uczestniczą w misjach
pokojowych na całym
świecie. Zaledwie kilka
tygodni temu irlandzkie
siły zbrojne z dumą
obchodziły 50. rocznicę
wysłania pierwszego
kontyngentu poza swoje
granice.
pieczeństwa Unii Europejskiej. Warto tak-
że przypomnieć, że Irlandczycy zgodzili
się, aby wysyłane do Iraku samoloty
z amerykańskimi żołnierzami korzystały
z lotniska w irlandzkim Shannon.
Pierwsi do Czadu
Niewątpliwie najtrudniejszą misją jest
operacja w Czadzie, gdzie obecnie służy
97 Batalion Piechoty. Jeszcze we wrześniu
zostanie on zastąpiony przez pierwszych
żołnierzy z 98 Batalionu Piechoty, który
właśnie kończy przygotowania do wyjaz-
du. Pełnię zdolności operacyjnych siły ma-
ją osiągnąć już na początku listopada.
„Przywitano nas bardzo życzliwie”
– przyznał z zadowoleniem rzecznik pra-
sowy major Feargal Purcell. Jedyny jak
do tej pory nieprzyjemny incydent miał
miejsce w lipcu, gdy stacjonujących nieda-
leko wioski Goz-Beida żołnierzy z Irlandii
ostrzelano. Do zdarzenia doszło w trakcie
prowadzonej przez nich obserwacji potycz-
ki sił rządowych z rebeliantami.
Irlandczycy wysłali pierwszych żołnie-
rzy, jeszcze zanim swój udział potwierdzi-
li choćby Polacy czy Szwedzi. W lutym
2008 roku pojechało tam 50 operatorów sił
specjalnych oraz oddział rozpoznania. Kon-
nr 39/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Z ZIELONEJ WYSPY

EUFOR/TCHAD/RCA (3)
OBECNIE POZA KRAJEM służy 810 irlandzkich żołnierzy w 12 misjach, z czego 408 w misji EUFOR w Czadzie (na zdjęciu) i Republice Środkowej Afryki,
284 w misji KFOR w Kosowie i 47 w misji EUFOR w Bośni i Hercegowinie. Choć liczba ta nie wydaje się wygórowana, należy pamiętać, że stanowi
dziesięć procent całości irlandzkich sił zbrojnych.

tyngent zostałby wysłany nawet szybciej, Operacja w Czadzie jest trudna nie tyl- wprowadzenie zmian w prawie, zezwala-
gdyby nie trudności logistyczne. ko ze względu na realne pogróżki. Z pro- jących irlandzkiemu wojsku na uczestni-
„Misja w Czadzie jest z pewnością ry- blemami borykają się nawet tak doświad- czenie w misjach wymuszania pokoju.
zykowna, ale ponad 400 tysięcy uchodź- czeni „misjonarze” jak Polacy czy Fran- Tylko dlatego Irlandczycy mogą obecnie
ców z Darfuru potrzebuje naszej pomocy”, cuzi. Irlandia ma dość skromne doświad- brać udział w operacjach, które wiążą się
tłumaczy stanowisko Dublina szef irlandz- czenie w operacjach na obszarze Afryki. z bezpośrednią walką.
kiego ministerstwa Jak zauważają z niepoko- Wieloletnia neutralność została zakwe-
obrony narodowej Wil- Irlandia – jako jem Irlandczycy, do Bruk- stionowana w 1999 roku, gdy Irlandia do-
lie O’Dea. kraj neutralny seli jest stąd około 5 tysię- łączyła do programu Partnerstwo dla Po-
Udział Irlandczy- cy kilometrów, a do naj- koju w ramach NATO. Chociaż Dublin
ków w operacji w Cza- – formalnie pozostaje bliższego portu 2 tysiące jednoznacznie wyraził brak chęci przystą-
dzie to wyraźny do-
wód ambicji Dublina,
na uboczu światowej kilometrów. Ciężko ranny
żołnierz musi być prze-
pienia do sojuszu, pojawiły się dyskusje,
czy nie pora już wyzbyć się neutralności.
który wysłał swych polityki. Każda transportowany do Europy, Problem powrócił w połowie 2007 roku,
żołnierzy pomimo a to wymaga co najmniej gdy Irlandia przejęła roczne dowodzenie
gróźb ze strony rebe- zagraniczna misja siedmiu godzin. Doświad- nad kontyngentem sześciu krajów w ope-
liantów. Przedstawi- wymaga mandatu ONZ czony gen. Nash ze smut- racji KFOR w Kosowie.
ciel jednej z bojówek kiem zauważa: Jak dotąd Irlandia pozostaje formalnie
Abderaman Koulamallah powiedział „W Czadzie niczego nie ma. Na Bałka- neutralna, z dumą podkreślając swój
otwarcie: „Jeśli w siłach europejskich nach były opuszczone fabryki, domy czy udział w Czadzie. Zdaniem irlandzkich
znajdą się Francuzi, wszystkie oddziały szkoły, które żołnierze mogli wykorzy- wojskowych, dobitnie świadczy to o po-
będziemy traktować jako wrogie. Nie bę- stać. Tutaj jest pusta ziemia”. ziomie ich sił zbrojnych.
dziemy odróżniać Francuzów od Irland- „To dowód, że jesteśmy profesjonalista-
czyków”. Jest to problematyczne szcze- Kres neutralności? mi, którzy mogą skutecznie uczestniczyć
gólnie dla Dublina, bo nikt w Czadzie Przez ostatnie kilka dekad udział Irlan- w trudnych misjach”, bez skrywanej ra-
nie współpracuje z Francuzami tak bli- dii w misjach zagranicznych znacznie ewo- dości przyznaje gen. Nash, „także pełniąc
sko jak Irlandia. Pozbycie się łatki bez- luował. Od czasu wysłania skromnego kon- funkcje dowódcze”.
wolnego wykonawcy rozkazów Paryża tyngentu w latach 50. Irlandia przeistoczy- Czy będą kolejne misje? Zapewne tak,
jest więc bardzo istotne. ła się w aktywnego twórcę zdolności woj- ponieważ, jak przyznał Nash, „Irlandia jest
„To dla nas wielkie wyzwanie”, przy- skowych Unii Europejskiej. Gdy w 1993 po prostu postrzegana jako uczciwy me-
znaje gen. bryg. Pat Nash – „ale zdecy- roku Irlandczykom przyszło uczestniczyć diator w sporach międzynarodowych”. 
dowaliśmy się je podjąć, przystępując do w misji UNOSOM II w ogarniętej wojną
operacji”. domową Somalii, konieczne okazało się robert.czulda@redakcjawojskowa.pl

nr 39/2008 Polska Zbrojna 51

ŚWIAT ROSJA
NOWA
ZIMNA
WOJNA? TOMASZ OTŁOWSKI
Konflikt gruzińsko-rosyjski może
okazać się symbolicznym zakończeniem
dwudziestoletniego okresu „zawieszenia
broni” między dawnymi adwersarzami
z czasów zimnej wojny.
Rozwój sytuacji międzynarodowej su-
geruje, że świat wkracza w nową epokę,
która charakteryzuje się intensywną rywa-
lizacją mocarstw o wpływy na świecie oraz
realizację własnych interesów politycz-
nych czy ekonomicznych. Główna oś tej
konfrontacji będzie przebiegać najpraw-
dopodobniej na linii Rosja–USA, ale nie
można zapominać, że w ciągu minionych
kilkunastu lat na świecie pojawiły się no-
we silne centra geopolityczne pretendują-
ce do miana mocarstw o globalnym zasię-
gu oddziaływania, takie jak Chiny czy In-
die. Również na poziomie regionalnym
wiele państw przejawia ambicje do odgry-
wania w najbliższym otoczeniu wiodącej
roli strategicznej (Iran, Republika Połu-
dniowej Afryki, Brazylia, Japonia).
Strefy wpływów
W tych częściach świata, gdzie interesy
mocarstw będą się krzyżować, sytuacja
stanie się jeszcze bardziej niestabilna
i wzrośnie liczba lokalnych konfliktów o
niskiej intensywności, noszących wszel-
kie znamiona tzw. proxy wars (czyli wo-
jen prowadzonych przez mocarstwa poza
ich granicami), znanych z czasów zimnej
wojny. Konflikty takie mogą stać się cha-
rakterystycznym aspektem stosunków
52 Polska Zbrojna
mię-
dzyna-
rodowych
w przyszłości.
Poza Eurazją
zaostrzająca się rywali-
zacja i konfrontacja między Rosją a USA
(i szerzej – całym Zachodem) najbardziej
dotknie zapewne Bliski Wschód oraz Ame-
rykę Łacińską. Właśnie ta ostatnia część
świata może mieć największy wpływ na
przebieg rozpoczętej w sierpniu w górach
Zakaukazia „nowej zimnej wojny”. Zgod-
nie ze słynną doktryną Monroe’a, obowią-
zującą już niemal 200 lat, cały obszar Ame-
ryki Łacińskiej (a szerzej – zachodniej he-
misfery) stanowi jednostronnie proklamo-
waną przez Amerykanów wyłączną strefę
wpływów Stanów Zjednoczonych, co Wa-
szyngton egzekwuje do dziś.
Nic więc dziwnego, że gdy Rosjanie za-
powiedzieli na początku września 2008
roku wysłanie na listopadowe manewry do
Wenezueli dużej eskadry morskiej wydzie-
lonej z Floty Północnej, w Białym Domu
zapanowała konsternacja, a według donie-
sień części mediów – wręcz niepokój. Tym
bardziej że Rosja już od pewnego czasu
podejmuje w regionie Ameryki Łacińskiej
działania mające charakter konfrontacyj-
ny wobec USA: sprzedaje Wenezueli broń
i sprzęt wojskowy, „flirtuje” z reżimami
na Kubie, w Boliwii i Nikaragui.
Z Kremla docierają też (niepotwierdzone
oficjalnie) sygnały, że planuje się stałą
obecność na Kubie rosyjskich okrętów
podwodnych lub bombowców strategicz-
nych, a w Wenezueli rozważa się instala-
cję bazy samolotów morskiego rozpozna-
nia strategicznego Marynarki Wojennej
Federacji Rosyjskiej. Wszystkie z wymie-
nionych wyżej państw latynoamerykań-
skich mają z Waszyngtonem złe lub wręcz
bardzo złe stosunki.
Jak za dawnych lat
Wszystko wskazuje więc na to, że Ro-
sja chce powrócić do sytuacji sprzed dwóch
dekad, gdy Związek Radziecki angażował
się w działania w regionie Ameryki Ła-
cińskiej, aby uzyskać konkretne korzyści
strategiczne w globalnej geopolitycznej ry-
walizacji z USA. Rosyjska aktywność
nr 39/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
Rosja chce powrócić do sytuacji sprzed dwóch dekad, gdy Związek
Radziecki aktywnie angażował się w działania w Ameryce Łacińskiej,
w regionie uznawanym
przez Amerykanów za ich wyłączną
strefę wpływów i odpowiedzialności jest
naturalną konsekwencją zmian w strategii
Moskwy, zapoczątkowanej wkrótce po ob-
jęciu władzy na Kremlu przez Władimira
Putina. Proces umacniania pozycji mię-
dzynarodowej Federacji Rosyjskiej, dąże-
nie do zwiększenia jej globalnej roli i przy-
wrócenia mocarstwowego statusu wszedł
obecnie jedynie w nową, zdecydowanie
ostrzejszą fazę. Interwencja militarna
w Gruzji oraz późniejsze działania Mos-
kwy na arenie międzynarodowej świad-
czą, że Rosja powraca do aktywnej gry
o globalnym zasięgu. Planowany udział
rosyjskich okrętów w manewrach u wy-
brzeży Wenezueli czy też niedawną osten-
tacyjną „wizytę” w tym kraju dwóch ro-
syjskich bombowców Tu-160 Blackjack
należy więc odczytywać jako symbolicz-
ne gesty, którymi Rosjanie obwieszczają
światu (a zwłaszcza USA) swój powrót do
pozycji globalnego mocarstwa.
Polityczna i militarna aktywność Rosji
na półkuli zachodniej ma przy tym kon-
kretny wymiar strategiczny i operacyjny.
nr 39/2008
||
PO SŁUŻBIE||
HISTORIAHISTORIA | |
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO
.SXC.HU
Z perspektywy strategicznej,
obecność Rosji w Ameryce Ła-
DMOWSKI/WWW
cińskiej – niejako tuż pod bo-
kiem Ameryki – daje jej wie-
le atutów w konfrontacji
z USA. Przede wszystkim
zmusza Waszyngton do sku-
GRAFIKA: MARCIN
pienia większej uwagi na
swym najbliższym otocze-
niu międzynarodowym
– czego żadne supermo-
carstwo nie jest skłonne
tolerować. Niejako au-
tomatycznie oznacza
to jednak osłabienie
percepcji Ameryka-
nów w odniesieniu
do innych kluczo-
wych części świata,
aby uzyskać konkretne korzyści strategiczne w rywalizacji z USA
w tym zwłaszcza Euro-
py i jej peryferii, gdzie
Rosjanie mają najwięk-
sze interesy polityczne
i ekonomiczne. Mechanizm
ten w sytuacji istniejącego już
od kilku lat strategicznego „uwią-
zania” Stanów Zjednoczonych na Bli-
skim Wschodzie, drenującego siły i środ-
ki USA, może mieć w najbliższym czasie
bardzo istotny wpływ na zmianę polityki
międzynarodowej Waszyngtonu.
Nie bez znaczenia jest także propagan-
dowy i psychologiczny wymiar zwiększa-
jącej się aktywności rosyjskiej na zachod-
niej półkuli. Symbolika obecności militar-
nej Rosji w tej części świata (będącej do-
wodem na osłabienie pozycji USA), połą-
czona ze wzrostem politycznego i ekono-
micznego zaangażowania Rosjan na Bli-
skim Wschodzie, w Azji Centralnej i Eu-
ropie, tworzą obraz prężnego i niezwykle
aktywnego państwa, dążącego do egze-
kwowania swych interesów o globalnym
zasięgu. Inna sprawa, czy obraz ten w peł-
ni odpowiada stanowi faktycznemu;
w aspekcie propagandowym i medialnym
to Moskwa jest dziś jednak w ofensywie,
co może przyczynić się do zwiększenia si-
ły jej politycznego oddziaływania w Ame-
ryce Łacińskiej.
W wymiarze operacyjnym ewentualna
obecność wojskowa w regionie Ameryki
Środkowej (na przykład na Kubie lub
w Nikaragui) dałaby teoretycznie Rosji
możliwość oddziaływania na sytuację mię-
dzynarodową w tej części świata. Teore-
tycznie chodzi bowiem o region od zawsze
stanowiący faktyczną strefę wpływów
|| || || |
USA, gdzie amerykańskie interesy i moż-
liwości ich realizacji (a także obrony) są
olbrzymie. Reagując na zacieśniające się
więzi między Rosją a latynoamerykański-
mi reżimami wrogimi wobec USA, Wa-
szyngton już zresztą podjął odpowiednie
kroki na rzecz wzmocnienia swych moż-
liwości militarnych w tej części świata.
W kwietniu 2008 roku ogłoszono w Pen-
tagonie reaktywację – po ponad pół wie-
ku – IV Floty Marynarki Wojennej USA,
której obszar odpowiedzialności obejmu-
je akweny morskie Ameryki Środkowej,
Południowej i Karaibów. To najbardziej
wymowny znak, że Stany Zjednoczone
dostrzegają strategiczne plany Rosji do-
tyczące tej części świata. To także wy-
raźny sygnał, że Ameryka Łacińska sta-
je się jednym z ważniejszych „frontów”
w narastającej w szybkim tempie global-
nej geopolitycznej konfrontacji między
Rosją a Zachodem.
Zdobyć sojuszników
W kontekście strategicznych planów
zwiększenia rosyjskiej aktywności poli-
tycznej i obecności militarnej w Ameryce
Łacińskiej wyzwaniem dla Rosji będzie
jednak pozyskanie do współpracy kolej-
nych państw regionu, w tym zwłaszcza ta-
kich, które nie są „outsiderami” w tej czę-
ści świata. Jak dotąd Moskwa uzyskała
w regionie poparcie krajów o niedemokra-
tycznych (lub wręcz autorytarnych) syste-
mach rządów, skonfliktowanych z USA
i chcących poprzez zacieśnienie relacji
z Rosją wzmocnić swą pozycję wobec
Ameryki. Część z tych państw – jak na
przykład Kuba – liczy też pewnie na ma-
terialną i finansową pomoc Moskwy, nie-
obwarowaną warunkami w zakresie praw
człowieka, systemu rządów i tak dalej.
W pierwszym okresie Rosja będzie za-
pewne skłonna wyasygnować jakieś fun-
dusze i stworzyć mechanizmy pomocowe
dla swych południowoamerykańskich so-
juszników. Wątpliwe jednak, aby Kreml
skłonny był łożyć na nich znaczne sumy
przez dłuższy czas, tym bardziej że sytu-
acja ekonomiczna Rosji od momentu jej
interwencji w Gruzji zaczęła się pogarszać.
Na dłuższą metę polityka taka nie gwaran-
tuje więc Rosjanom stabilnej obecności
w Ameryce Łacińskiej, choć z pewnością
zmusi USA do reorientacji ich strategii
oraz zwiększenia wysiłku politycznego
i militarnego w regionie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
WOJSKO MISJE
Przez długi czas kontyngent przy-
gotowywał inny dowódca, na misję
natomiast pojechał inny. Czy ta zmia-
na nie miała wpływu na jakość do-
wodzenia?
– Pułkownik Domański zrezygnował
z misji ze względów zdrowotnych. Woj-
skowa komisja lekarska stwierdziła, że
nie powinien wykonywać zadań w trud-
nych warunkach klimatycznych Afry-
ki Środkowej. Zmianę dowódcy żołnie-
rze przyjęli ze zrozumieniem. To praw-
dziwi profesjonaliści potrafiący odna-
leźć się w każdej sytuacji. Dostałem
pod swoją komendę bardzo dobrze
przygotowanych żołnierzy. Wielu
uczestniczyło już misjach zagranicz-
nych w Iraku, Afganistanie, Kosowie
i, co ważne, także w Demokratycznej
Republice Konga. Zmiana dowodzenia
nad takimi ludźmi odbyła się bardzo
sprawnie.

Największe obawy przed misją do-

tyczyły logistyki, a konkretnie trans-
portu wyposażenia bardzo daleką
trasą najpierw drogą morską, a póź-
niej przez bezdroża Afryki. Czy
wszystko przebiegło sprawnie?

Rozmowa z pułkownikiem
WOJCIECHEM KUCHARSKIM,
dowódcą Polskiego Kontyngentu
Wojskowego w Republice Czadu

Czas
na Czad
– Transport sprzętu do rejonu opera-
cji był naprawdę trudny. Statek z konte-
nerami płynął niemal miesiąc do portu
Duala w Kamerunie. Stamtąd przemiesz-
czono ładunki i sprzęt transportami kole-
jowymi do granicy z Czadem, a potem
drogami do Ndżameny – stolicy kraju. Na-
stępnie całość wyposażenia transportem
kołowym jechała do Abeche. Ostatni
250-kilometrowy etap do Iriby był najgor-
szy. W sumie, trasa przerzutu wyniosła
około 2550 kilometrów. Drogi w przewa-
żającej części są tutaj szutrowe, piaszczy-
ste, gdzieniegdzie tylko trochę utwardzo-
ne. Wszystko odbywało się w maju
i czerwcu, gdy temperatura w Czadzie się-
gała niekiedy nawet 55 stopni Celsjusza.
W takich warunkach dostarczono około
2 tysięcy ton ładunku i 91 jednostek sprzę-
tu. To było mordercze przedsięwzięcie.
Cała operacja odbyła się bez
przeszkód? Nie było prób kradzie-
ży lub ataków na konwoje? Pamię-
tamy, że w Afganistanie sporo
sprzętu i wyposażenia skradziono
lub uszkodzono.
– Na szczęście nie mieliśmy żadnych
problemów z rebeliantami czy bandami
złodziei. Konwoje były zawsze dobrze
chronione i duże, a to raczej nie zachę-
cało do wrogich akcji. Jedyne uszkodze-
nia powstały w wyniku pokonywania
bezdroży. W kontenerach sanitarnych
poobrywały się na przykład podgrzewa-
cze wody i pękały urządzenia z porce-
litu. Wiadomo już na przyszłość, że
w takie rejony świata oddzielnie trzeba

54 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
Od samego początku misja w Czadzie była
ogromnym wyzwaniem dla naszej logistyki.
Z perspektywy kilku miesięcy mogę powie-
dzieć, że wyszliśmy z tej batalii zwycięsko.
LITOWSKI (2)
BOGUSŁAW PO
transportować kontenery, a oddzielnie
ich wyposażenie.
Na miejscu zastaliście szczere pole
i trochę krzaków...
– 8 maja po przyjeździe w rejon miej-
scowości Iriba, gdzie miała powstać na-
sza baza, Inżynieryjna Grupa Przygoto-
wawcza zaczynała praktycznie od zera.
Były tylko piasek, trochę krzewów i waż-
ne zadanie do wykonania w morderczych
warunkach. W pierwszej kolejności za-
bezpieczono teren, potem przygotowano
tymczasową bazę namiotową. Korzysta-
liśmy z namiotów polskiej produkcji oraz
częściowo z namiotów francuskich. Po
pięciu dniach obóz tymczasowy został
ukończony. Rozpoczęła się budowa ba-
zy docelowej. Obecnie jest ona w ostat-
nr 39/2008
| | |
niej fazie rozbudowy. Rozwijamy kasy-
no polowe, w którym jednorazowo bę-
dzie można żywić około 200 żołnierzy,
rozstawiamy ostatnie kontenery miesz-
kalne, podłączamy kontenery sanitarne.
Większość żołnierzy znajdujących się na
miejscu mieszka już w klimatyzowanych
kontenerach. Warto podkreślić, że Pola-
cy jako jedyna nacja spośród wszystkich
biorących udział w operacji w Czadzie
mieszka w tak dobrych warunkach. Żoł-
nierze pozostałych państw są zakwatero-
wani w namiotach.
Czy wszystko będzie gotowe na
przyjęcie sił głównych? Czy jest coś,
z czym nie zdążycie?
– Sądzę, że sfinalizujemy wszystkie naj-
ważniejsze sprawy, które zależą bezpo-
średnio od naszych możliwości. Niestety,
do dzisiaj miejscowi wykonawcy cywil-
ni nie zakończyli budowy wież ciśnień
oraz otwartych studni, z których będzie-
my czerpać wodę do celów sanitarno-
technicznych. Firmy te zostały zakon-
traktowane przez Dowództwo Sił
EUFOR (Force Headquarters, FHQ) i nie
mamy bezpośredniego wpływu na tem-
po ich pracy. Ze spraw drobniejszych, na-
szych pracowników razem z żołnierzami
czekają jeszcze niewielkie prace wykoń-
czeniowe. Nie są to skomplikowane czyn-
ności, ale w tym regionie afrykańskiego
kontynentu jest wręcz niemożliwe zaku-
pienie na lokalnym rynku tak prozaicz-
nych materiałów, jak np. rurki, taśmy izo-
lacyjne, silikony.
Jak układa się współpraca z żołnie-
rzami innych narodowości i z dowódz-
twem całego międzynarodowego kon-
tyngentu? Jaką opinię macie u sojusz-
ników?
Polacy jako jedyna
nacja spośród wszyst-
kich biorących udział
w operacji w Czadzie
mieszka w tak dobrych
warunkach. Żołnierze
pozostałych państw są
zakwaterowani
w namiotach
| | |
– W FHQ biorą udział żołnierze
18 państw z Unii Europejskiej. Oczywi-
ście najwięcej jest Francuzów. Ze
wszystkimi współpracuje się nam bar-
dzo dobrze. Należy zaznaczyć, że mi-
sja, w której bierzemy udział, jest naj-
większą w dotychczasowej historii UE.
Pewnym minusem jest tylko to, że zmia-
ny w obsadzie FHQ dokonywane są co
cztery miesiące. Po prostu taki jest spo-
sób rotacji w kontyngentach poszcze-
gólnych państw. Pocieszające jest jed-
nak to, że kluczowe osoby, jak zastępca
dowódcy czy szef sztabu, wymieniane
są co pół roku, a dowódca sił pozosta-
nie w Czadzie przez cały czas operacji,
to jest do 15 marca 2009 roku.
Co do opinii, jaką dotąd uzyskali-
śmy ze strony dowództwa operacji, jest
ona bardzo dobra. Dowódca Sił EU-
FOR gen. bryg. Jean-Philippe Gana-
scia, który przebywał niedawno w na-
szej bazie, bardzo chwalił polskich
żołnierzy. Był pod wrażeniem wyko-
nanych przez nas prac w zakresie roz-
budowy bazy, a w szczególności szyb-
kiego tempa i wysokiej jakości robót
inżynieryjnych.
Jak z bezpieczeństwem? Czy były
już jakieś próby ataku na polskich
żołnierzy, jakieś sytuacje, które mo-
gą niepokoić?
– Obecnie ze względu na porę desz-
czową, ramadan oraz prace polowe sy-
tuacja w tym rejonie jest stabilna. Do-
datkowo armia Czadu próbuje znaleźć
porozumienie z bojówkami rebeliantów.
Jednak jest prawdopodobne, że sytu-
acja może ulec pogorszeniu. Wykonu-
jąc nasze zadania mandatowe, nie bę-
dziemy się angażowali w wewnętrzne
sprawy Czadu. Pozostajemy neutralni
i staramy się zapewnić bezpieczeń-
stwo organizacjom międzynarodo-
wym, uchodźcom i w miarę możliwo-
ści miejscowym.
W naszym rejonie nie odnotowano do-
tychczas żadnych incydentów zagraża-
jących bezpośrednio bezpieczeństwu
żołnierzy. Nie było także konieczności 
Polska Zbrojna 55
WOJSKO MISJE
użycia broni. Na patrole żołnierze jeż-
dżą KTO Rosomak (w wersji z dział-
kiem 30 mm lub wersji z wkm 12,7 mm)
oraz land-roverami z Żandarmerii Woj-
skowej. Taki skład patrolu gwarantuje
niezbędną manewrowość, dużą siłę
ognia oraz zwrotność w trudnym, miej-
scami pagórkowatym terenie.
Były obawy o adaptację żołnierzy
w tamtejszym klimacie. Pierwsze dni
w Afryce obfitują zazwyczaj w bie-
gunki. Jakie schorzenia odnotowano,
jaką stosujecie profilaktykę?
– Rzeczywiście, pierwszych 14 dni
aklimatyzacji jest dosyć trudnych, oczy-
wiście nie dla wszystkich w tym samym
stopniu, bo każdy z nas inaczej znosi
upalny afrykański klimat. Każdy żoł-
nierz musi się natomiast przyzwyczaić
do bezwzględnego mycia rąk przed po-
siłkiem, stopniowania wysiłku fizycz-
nego oraz picia dużej ilości wody bu-
telkowanej. Na samym początku zda-
rzają się tzw. biegunki podróżne, ale
związane jest to ze zmianą klimatu, wy-
Dostałem pod swoją komendę
bardzo dobrze przygotowanych
żołnierzy. Wielu uczestniczyło
już w misjach zagranicznych
w Iraku, Afganistanie, Kosowie
i, co ważne, także w Demokratycznej
WOJCIECH PLAŻUK
Republice Konga
sokimi temperaturami oraz inną od kra-
jowej florą bakteryjną występującą na
tym obszarze. Jak dotąd nie mieliśmy
jednak żadnych poważnych zachoro-
wań, żadnych przypadków wystąpienia
chorób tropikalnych. W naszej strefie,
położonej około tysiąca metrów nad po-
ziomem morza, charakteryzującej się
wysokimi temperaturami, mało jest na
szczęście komarów.
Czego na misji zabrakło? Czy jest
coś, co postanowiono uzupełnić
w ostatniej chwili?
– Od samego początku misja w Cza-
dzie była ogromnym wyzwaniem dla na-
szej logistyki, co podkreślano cały czas.
Z perspektywy kilku miesięcy mogę po-
wiedzieć, że wyszliśmy z tej batalii zwy-
cięsko. Mamy prawie gotową bazę do-
celową, nie odnotowaliśmy do tej pory
poważniejszych problemów z użytko-
56 Polska Zbrojna
wanym sprzętem, a wyposażenie oso-
biste naszych żołnierzy na tle sojusz-
ników wygląda naprawdę dobrze, mo-
żemy być z niego zadowoleni. Zresztą
przebywająca niedawno w naszej ba-
zie delegacja z Inspektoratu Wsparcia
Sił Zbrojnych wyraziła się bardzo po-
chlebnie o tym, co tu zobaczyła. Mo-
gę śmiało powiedzieć, że polska armia
wyciągnęła wnioski z dotychczaso-
wych misji zagranicznych. Całe do-
świadczenie zdobywane od lat procen-
tuje tutaj, w Czadzie.
Spotykał się Pan już z lokalnymi
władzami? Jak są do nas nastawieni,
czego oczekują po obecności naszych
żołnierzy?
– Współpraca z miejscowymi władza-
mi rozpoczęła się niemal natychmiast po
przybyciu w rejon Iriby. Uczestniczyli-
śmy już w spotkaniach z: prefektem, se-
kretarzem generalnym, podprefektem
i burmistrzem. Są to przedstawiciele
władzy państwowej i lokalnej. Ponadto
jest władza tradycyjna – sułtan. Również
z nim odbyliśmy spotkania kurtuazyjne.
Władza lokalna liczy przede wszystkim,
że nasza obecność przyczyni się do
większego bezpieczeństwa. Obserwując
miejscową ludność, odnosimy jednak
wrażenie, że byli w stosunku do nas nie-
ufni. Obawiali się, że biali znów przyje-
chali, aby im coś zabrać. Kiedy zoba-
czyli, że nic nie zabieramy, a wręcz od-
wrotnie – utwardziliśmy drogę, zaczęli
się częściej uśmiechać.
Z punktu widzenia sił międzynarodo-
wych, które reprezentujemy, równie
ważna jest także współpraca z agenda-
mi ONZ i przedstawicielami różnych or-
ganizacji pozarządowych bezpośrednio
niosących pomoc uchodźcom z sudań-
skiego Darfuru. Muszę podkreślić, że
z tymi instytucjami mamy naprawdę
bardzo dobre kontakty. Cyklicznie spo-
tykamy się z przedstawicielami UNHCR,
WFP, OCHA, MINURCAT. To rokuje,
że gdy misja osiągnie pełną gotowość
do działania, wspólnie zrobimy tu wie-
le dobrego.  banderą chińską z 24 marynarzami na po-
Rozmawiał Bogusław Politowski
„Od 18 lat naród Osetii Południowej
dzień po dniu deklaruje i udowadnia
swe prawo do równoprawnego
miejsca wśród innych narodów
świata”, oświadczył przywódca Osetii
Południowej Eduard Kokojty.
Parada wolności
GRUZJA. W sobotę 20 września parla-
ment tej zbuntowanej wobec Gruzji repu-
bliki przyjął deklarację niepodległości.
Jednocześnie w stolicy Osetii Południowej,
mocno zniszczonej w wyniku ataków gru-
zińskich, odbyła się w związku z tym uro-
czysta parada wojskowa. Jej ważnym ele-
mentem był pokaz zdobytego na wojskach
gruzińskich sprzętu, w tym modernizowa-
nych przez firmy izraelskie czołgów T-72
oraz lekkiej broni produkcji amerykań-
skiej. Nowe państwo zyskało uznanie
Federacji Rosyjskiej, która jest jednocze-
śnie gwarantem jej bezpieczeństwa i utrzy-
muje w Osetii Południowej silny kontyn-
gent wojskowy. (NB)
LICZBA TYGODNIA
1 277,5 miliardów rubli
(około 47 miliar-
1 277,5
dów dolarów amerykańskich) ma wynieść
w 2009 roku budżet ministerstwa obrony
Federacji Rosyjskiej. Kwota została poda-
na podczas pierwszego czytania przyszło-
rocznego budżetu w Dumie Państwowej.
To aż o 25 procent więcej niż w roku
2008, kiedy to przewidziano do wydania
1 016,7 miliarda rubli. Wydatki obronne
mają stanowić 14 procent wydatków ro-
syjskiego państwa, zaś wszystkie resorty
siłowe otrzymają w przyszłym roku blisko
2,5 miliarda rubli, czyli prawie sto miliar-
dów dolarów. „Będziemy ustawicznie
wzmacniać nasze bezpieczeństwo naro-
dowe, unowocześniać siły zbrojne oraz
zwiększać zdolności obronne do wystar-
czającego poziomu”, oświadczył prezy-
dent Rosji Dmitrij Miedwiediew. Rosja ma
wydawać na zbrojenia więcej niż dotych-
czas planowano, co ma związek z za-
ostrzeniem się sytuacji międzynarodowej,
głównie na tle konfliktu w Gruzji.
w skrócie
Piraci w akcji
SOMALIA. W ostatnich dniach wzmogła
się działalność piratów somalijskich,
głównie z faktycznie niezależnego regio-
nu Puntland. W połowie września porwali
oni kolejno statek „Great Creation” pod
kładzie, następnie grecki „Centauri”
nr 39/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |
REUTERS/FORUM

Krwawa sobota w Islamabadzie

Co najmniej 53 osoby zginęły, w tym ambasador Czech w Pakistanie, zaś 266 zostało rannych w wyniku ataku
samobójczego, do którego doszło w sobotę 20 września na hotel Marriott w stolicy kraju Islamabadzie.
PAKISTAN. Zamachowiec samobójca pod- rządu, by zwalczyć to zagrożenie”, szyngtonem a Islamabadem, które obser-
jechał pod budynek samochodem ciężaro- oświadczył prezydent Pakistanu Asif Ali wuje się od czasu zgody prezydenta
wym wypełnionym 600 kilogramami ma- Zardari. Dodał jednocześnie, że „terro- Busha na akcje wojsk amerykańskich
teriałów wybuchowych – heksogenem ryzm jest rakiem w Pakistanie. Jesteśmy w pakistańskich regionach graniczących
i trotylem. Przed budynkiem napastnik zo- zdeterminowani, aby, jeśli Bóg pozwoli, z Afganistanem. Wojska pakistańskie, od
stał zatrzymany przez ochronę, ale zdążył uwolnić nasz kraj od tego raka”. W odpo- wielu dni toczące ciężkie walki z taliba-
uruchomić zapalnik i wysadził się w po- wiedzi na zamach rzecznik Białego Do- mi, dostały rozkaz strzelania do wojsk
wietrze. Ogłoszono alarm, jednak wkrótce mu oświadczył, że „Stany Zjednoczone USA, które bez porozumienia wejdą na
eksplodował także pojazd, powodując zdecydowanie potępiają terrorystyczny terytorium państwa. Takie przypadki mia-
ogromne zniszczenia. atak, którego dokonano w Islamabadzie. ły już miejsce. Zaledwie dzień po krwa-
„Rząd będzie kontynuował walkę z terro- USA staną razem z demokratycznym rzą- wych wydarzeniach w stolicy wojska pa-
ryzmem i ekstremizmem we wszystkich dem Pakistanu w odpowiedzi na to wy- kistańskie ostrzelały na pograniczu
formach i przejawach, a te nikczemne zwanie”. Poparcie amerykańskie nie z Afganistanem dwa amerykańskie śmi-
czyny nie mogą zachwiać determinacją zmniejszyło jednak napięcia między Wa- głowce, zmuszając je do odwrotu. (NB)

z 25 marynarzami, wreszcie „Capitan
Stephanos” pod banderą Bahamów
z 19 ludźmi. Od początku roku piraci
zdobyli już 56 różnych jednostek, z czego
11 nadal znajduje się w ich rękach. Więk-
szość ataków ma miejsce na wodach Za-
toki Adeńskiej. Międzynarodowe władze
morskie apelują o niezbliżanie się do wód
Somalii na odległość mniejszą niż
200 mil morskich, czyli około 380 kilo-
metrów. Piraci panują na tych wodach już
od wielu lat mimo licznych ataków na ich
bazy flot wojennych różnych państw. Po-
rwani marynarze są najczęściej wykupy-
wani, co zachęca miejscowe plemiona do
kontynuacji procederu.
Atak na zaporę
AFGANISTAN. Trzynaście osób zginęło
w sobotę 20 września w czasie ataku tali-
bów na zaporę budowaną w Salma Dam
w prowincji Herat. Śmierć poniosło
dwóch napastników i 11 strażników, nie
ucierpiał natomiast żaden z indyjskich
inżynierów budujących zaporę. To typo-
wy sposób działania talibów, którzy ata-
kują wszystkie instalacje służące gospo-
darce państwowej oraz osoby zaangażo-
wane w ich odbudowę. Zaporę budują
firmy z Indii, a państwo to należy do jed-
nego z najbardziej zaangażowanych
w odbudowę Afganistanu. (NB)

nr 39/2008 Polska Zbrojna 57

KULISY MISJE

KRZYSZTOF PLAŻUK

NIE TAKA AFRYKA

STRASZNA
Zakończył się pierwszy etap misji Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Republice Czadu.
Na afrykańskiej ziemi stanęła polska baza, a w rejon operacji przerzucono wszystkich żołnierzy.
Pełną gotowość operacyjną (Full Ope- styczne, bojowe i lotniczy. Ogłoszenie częciem? Odpowiadając na te pytania,
rational Capability, FOC) PKW Czad FOC oznaczało również zakończenie musimy na chwilę cofnąć się w czasie,
ogłoszono 15 września. Dla polskich żoł- rozbudowy inżynieryjnej bazy North do początków misji, kiedy pierwsi pol-
nierzy oznaczało to między innymi, że Star, gdzie stacjonują główne siły czadyj- scy żołnierze wylądowali w regionie
utworzony na bazie naszego kontyngen- skiego kontyngentu. Większość polskich Wadi Fira, trzy kilometry od miejsco-
tu Wielonarodowy Batalion Północ Sił żołnierzy, którzy przybyli do Afryki wości Iriba.
Unii Europejskiej (Multinational Batta- w ostatnim miesiącu, otwarcie mówiła
lion – North European Force, MNB-N o miłym zaskoczeniu na widok tego, co Postawić pomnik saperom
EUFOR) przechodzi pod komendę do- zastali, jednak nie wszyscy. Wśród żołnierzy, którzy mieli tę nie-
wódcy sił EUFOR. Jednak najbardziej Jak zatem wygląda służba na Czar- powtarzalną okazję odczucia na własnej
istotną kwestią było to, że zgrano po- nym Lądzie? Jak ma się do tego, co mó- skórze afrykańskiego klimatu, byli przede
szczególne komponenty PKW: logi- wiono o tej misji grubo przed jej rozpo- wszystkim saperzy z Brzegu. To głów-

58 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
KRZYSZTOF PLAŻUK
nie na ich barkach spoczęło zadanie wy-
budowania tymczasowej, a potem głów-
nej bazy polskich sił w Czadzie.
„To niesamowite uczucie – mieć świa-
domość, że tworzymy w jakiejś mierze
historię, wznosząc pierwszy polski obóz
w Afryce. Moi ludzie dali z siebie na-
prawdę wszystko”, wspomina kpt. Fran-
ciszek Książek, dowódca kompanii in-
żynieryjnej z Brzegu.
Po zbilansowaniu czasu pracy po-
szczególnego sprzętu znajdującego się
w wyposażeniu żołnierzy z 1 Brzeskiej
Brygady Saperów okazało się, że każ-
da z maszyn użytkowanych w Czadzie
przez niespełna cztery miesiące znacz-
nie przekroczyła roczne normy pracy
obowiązujące w Polsce. I tak w przy-
padku spycharkoładowarki SŁ-34B licz-
ba przepracowanych motogodzin to 600,
podczas gdy w kraju wynosi jedynie
nr 39/2008
| | |
35 motogodzin rocznie. Podobnie było
z innymi maszynami: UMI 9.5 przepra-
cowała 550 motogodzin wobec 40 we-
dług norm w Polsce, koparka K-407C
202 motogodziny na 40. Również cię-
żarówki Iveco przekroczyły roczne nor-
my, jeśli chodzi o przejechane kilome-
try – 4743 wobec 2700. To pokazuje,
w jakim tempie, jak ogromnym nakła-
dem sił pracowali nasi saperzy. Ważne
jest także to, że sprzęt sprawował się na-
prawdę znakomicie przy temperaturach
dochodzących do 53 stopni Celsjusza
i pustynnych burzach, które wtłaczały
piasek w każdy element maszyn. Utrzy-
manie sprawności sprzętu to w dużej
mierze zasługa użytkowników, gdyż sa-
mi usuwali drobne awarie, nie czekając
na części z kraju, bo tak naprawdę nie
było na to czasu.
Ci, którzy jeszcze mieszkali w namio-
tach i jedli posiłki podgrzewane w po-
lowych kuchniach, doceniają pracę sa-
perów. Wielu naszych żołnierzy uśmie-
cha się na wspomnienie kolegów z Brze-
gu i żartuje, że powinno się im wysta-
wić pomnik w kraju za to, co zrobili.
Pod wielkim wrażeniem rozbudowy in-
żynieryjnej polskiej bazy są wszyscy
JUŻ NIEBAWEM NASI
ŻOŁNIERZE WEZMĄ UDZIAŁ
W PIERWSZEJ OPERACJI
POŁĄCZONEJ, W KTÓREJ BĘDĄ
WSPÓŁDZIAŁAĆ Z KOLEGAMI
Z INNYCH PAŃSTW. ZWIĘKSZY
SIĘ LICZBA, ZAKRES ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚĆ
PROWADZONYCH PATROLI
przełożeni z dowództwa EUFOR oraz
przedstawiciele ONZ-owskiej misji
MINURCAT, której personel ma doce-
lowo znaleźć się w North Star Camp.
Żołnierze PKW Czad nie mają więk-
szych zastrzeżeń do wyposażenia oso-
bistego i sprzętu, jakim dysponują.
Owszem, wielu zakupiło oddychającą
bieliznę czy zabrało dodatkowe koszul-
ki. Jednak ostatecznie okazało się, że
wojskowe należności pokrywają się
z potrzebami naszego wojska w tym na-
prawdę ciężkim klimacie. Nie ma już
także przedpotopowych jednorazowych
golarek, pasty do zębów czy kremu do
golenia nie do użycia. Jest za to całkiem
dobra woda po goleniu, dziesięć opako-
wań nasączonych chusteczek – bardzo
przydatnych do dezynfekcji rąk, duże
opakowanie chusteczek higienicznych,
fajny szampon do włosów czy mydełka
| | ARMIE
| | ŚWIATA
antybakteryjne. Najwyższa zatem pora,
by zaprzestać szukania dziury w całym
i przyjąć do wiadomości, że „nasza fir-
ma” zadbała o swoich ludzi. Apteczka
pierwszej pomocy ma świetne wyposa-
żenie, jest poręczna i można ją zabrać
ze sobą wszędzie bez obawy, że się roz-
leci. Są trzy komplety umundurowania,
trzy pary dobrych, sprawdzonych w Ira-
ku czy Afganistanie butów.
Kiedy jeszcze przed wyjazdem na mi-
sję rozmawiałem z jednym z kolegów
z Lublińca, który dopiero co wrócił
z Afganistanu – chłopaki z tej jednost-
ki są dla mnie autorytetami w zakresie
sztuki przetrwania – usłyszałem, że
w gorącym klimacie najlepiej sprawdza-
ją się zwykłe bawełniane koszulki. Do-
staliśmy kilka sztuk bawełnianych
T-shirtów. Dobrze się noszą, podobnie
jak bielizna osobista. Jest tylko jedna
uwaga – koszulki koloru piaskowego
z naramiennikami na dystynkcje mogły-
by mieć zwykłe rzepy na przypięcie
oznaczeń stopni, na przykład na piersi.
To bardziej praktyczne. Z obserwacji
oraz rozmów z naszymi sojusznikami
biorącymi udział w operacji wynika, że
w wielu przypadkach nasze wyposaże-
nie osobiste jest dużo lepsze niż ich.
Niektóre z nacji nie mają na przykład
okularów przeciwsłonecznych, a nasze
uvexy, choć dla niektórych zbyt duże
(kwestia gustu), dobrze spełniają swoją
rolę, szczególnie podczas wyjazdów
w teren, chronią bowiem oczy przed pia-
skiem i kurzem. Ocena ciężkiego sprzę-
tu, który wykorzystujemy na co dzień
(Rosomaków, land-roverów) zawiera się
w kilku słowach: działa, sprawdza się,
usterki naprawiane są na bieżąco.
Woda to podstawa
Mój wyjazd na czadyjską misję po-
przedziłem wieloma rozmowami z ludź-
mi, którzy są autorytetami w zakresie
przekazywania informacji z miejsc, gdzie
stacjonują polscy żołnierze – w kraju mó-
wi się o nich, nie bez kozery zresztą, re-
porterzy wojenni. Jedną z takich osób jest
niewątpliwie Piotr Górecki, jedyny jak
dotąd polski reporter, który wraz z eki-
pą TVP podjął ryzyko dostania się w oko-
lice Iriby „na kołach”. Udało mu się, choć
po drodze dochodziło do sytuacji zagra-
żających zdrowiu oraz życiu jego i kole-
gów. Gdy wrócił, spotkaliśmy się w War-
szawie i wtedy powiedział mi:
„Krzysztof, czeka cię przygoda życia.
Jedź śmiało. Łatwo nie będzie, ale da-
cie radę”.
Zapamiętałem dobrze te słowa. To
prawda – afrykański klimat nie rozpiesz-
cza. Żołnierze wyruszający nawet na jed- 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA
KULISY MISJE
AAAAAAAA
skie śmigłowce znacznie podniosły na-
sze możliwości transportowe oraz po-
tencjalne możliwości ogniowe”, podkre-
ślił dowódca sił EUFOR gen. bryg. Je-
an Philippe Ganascia, zwracając się
do kawalerzystów powietrznych w trak-
cie wizyty w ich obozowisku. Polskie
Mi-17 doskonale spisują się w afrykań-
skich warunkach, co w dużej mierze jest
zasługą solidnych obsług przeprowadza-
nych na bieżąco przez techni-
ków. Peanów na temat
naszych pilotów nie bę-
Udział w czadyjskiej dę przytaczał zbyt
operacji to doskonała okazja wiele, bo jeszcze
do zapoznania się ze specyfiką zostanę posądzony
działania sił Unii Europejskiej, o brak obiektywi-
do przeniesienia na polski grunt zmu, gdyż dowód-
zupełnie nowych doświadczeń ca grupy to mój ko-
w zakresie procedur lega. Stwierdzę
szkoleniowych i praktycznego jedynie krótko, że
działania to, co robią w powie-
trzu, zyskało uznanie
w oczach samego dowód-
cy operacji EUFOR gen. broni
Particka Nasha, który miał okazję spę-
dzić na pokładzie polskich śmigłowców
ładnych kilka godzin. Technika pilotażu,
doświadczenie wyniesione z wojennych
misji oraz wylatane w powietrzu godzi-
KRZYSZTOF PLAŻUK

ny robią swoje. Nasi piloci to po prostu

AFRYKAŃSKI KLIMAT nie rozpieszcza. Żołnierze wyruszający nawet na jednodniowe wyprawy
w teren zawsze zabierają ze sobą odpowiedni zapas butelkowanej wody i dodatkowe suche racje
żywnościowe. Woda to gwarancja przeżycia w tutejszych warunkach. Nie pijesz wystarczającej ilości
płynów, nie pojedziesz zbyt daleko.
nodniowe wyprawy w teren zawsze za-
bierają ze sobą odpowiedni zapas butel-
kowanej wody i dodatkowe suche racje
żywnościowe. Woda to gwarancja prze-
życia w tutejszych warunkach. Nie pi-
jesz wystarczającej ilości płynów, nie
pojedziesz zbyt daleko. Niektórzy z ko-
legów przekonali się o tym, lądując
u naszych lekarzy pod kroplówką. Na
szczęście na tym się skończyło. Do tej
pory nie odnotowano żadnych przypad-
ków zachorowań na jakąkolwiek choro-
bę tropikalną.
Co dalej z tą misją
Jaka jest przyszłość misji EUFOR, zo-
baczymy za kilka tygodni. Na razie wraz
z ogłoszeniem FOC robimy swoje. Już
niebawem nasi żołnierze wezmą udział
w pierwszej operacji połączonej, w któ-
rej będą współdziałać z kolegami z in-
nych państw. Zwiększy się liczba, za-
kres oraz częstotliwość prowadzonych
patroli. Czekamy na przybycie 15 żoł-
nierzy z Chorwacji, którzy znajdują się
w strukturze MNBN. Za blisko miesiąc
w North Star Camp powinni pojawić się
pierwsi pracownicy misji ONZ w Cza-
dzie i Republice Środkowoafrykańskiej
(United Nations Mission in the Central
African Republic and Chad, MINUR-
CAT). Obecnie w bazie służy jedynie
czterech oficerów łącznikowych
MINURCAT-u, wśród których jest je-
den Polak.
Od kilku tygodni pełną parą działają
żołnierze Grupy Lotniczej PKW Czad,
wchodzący wraz z kolegami z Francji
w skład Wielonarodowego Batalionu
Śmigłowcowego (Multinational Army
Aviation Battalion, MNAAVNBN). Sta-
cjonujący w Stars Camp kawalerzyści
z 25 BKPow z Tomaszowa Mazowiec-
kiego zyskali prawdziwe uznanie
w oczach swoich francuskich kolegów
i – co ważne – przełożonych z Dowódz-
twa Sił EUFOR (Force Command).
„Pragnę wyrazić moje osobiste zado-
wolenie wypływające z faktu waszego
uczestniczenia w operacji EUFOR. Pol-
profesjonaliści.
Jeszcze jedno doświadczenie
Udział w czadyjskiej operacji to do-
skonała okazja do zapoznania się ze
specyfiką działania Sił Unii Europej-
skiej, do przeniesienia na polski grunt
zupełnie nowych doświadczeń w za-
kresie procedur szkoleniowych i prak-
tycznego działania. Warto w tym miej-
scu przypomnieć, że paru polskich ofi-
cerów, w tym gen. dyw. Bogusław
Pacek – zastępca dowódcy Operacji
EUFOR – pracuje na co dzień w Mont
Valerien, gdzie znajduje się naczelne
dowództwo. Kolejnych pięciu oficerów
służy w Stars Camp w Abeche i Euro-
pa Camp w Ndżamenie. Czadyjska mi-
sja to zatem również źródło niesamo-
wicie przydatnej wiedzy z zakresu pla-
nowania i realizacji operacji zagranicz-
nych. Pozostaje mieć nadzieję, że do-
świadczenia zdobyte w tych ekstremal-
nie trudnych warunkach zostaną wła-
ściwie spożytkowane. Jedno jest pew-
ne – następna rotacja PKW Czad bę-
dzie inna, gdyż odmienne będą priory-
tety działania. 
Mjr Krzysztof Plażuk jest oficerem
prasowym PKW w Republice Czadu
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

60 Polska Zbrojna nr 39/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Kiedy w sztabach
KAMYCZKI

brakuje czasu…
Na początek kilka cytatów z jednego
z numerów „PZ”: „Dużo obowiązków
i mało ludzi, nie dało się wykonać zada-
nia w normalnym czasie pracy”, rzecze
mój wieloletni kolega płk rez. dr Włodzi- Mariusz Jędrzejko
mierz Hauzer; wtóruje mu generał, któ- miała wybuchnąć wojna. Po trzecie, cią-
rego darzę wielką sympatią, Andrzej gle jeszcze najniższy wykonawca czeka
ategia Arm
Wasilewski: „Jeśli jest sytuacja, że trze- na wytyczne przełożonego, ten szefa wyż-
ba zostać, staram się sam załatwić szego, a ten na jeszcze wyższego. Przypo- St r ia
sprawę”. Tu w sukurs wytrawnym szta- mnę jednak, że ten niższy wykonawca to
bowcom przychodzi szef P-3 gen. dyw.

ć
były dowódca batalionu, oficer sztabu

Obronnoś

Tec
Andrzej Lelewski (pozdrawiam, Panie dywizji, nierzadko dowódca pułku. Sztab
Andrzeju): „…Tak wiele jest zadań, że

hn
nie tylko rozwija, ale i hamuje.
jeśli chce się wywiązać, to często trzeba Sztabom nie brakuje czasu. Sztaby pro-

ik a B
siedzieć w sztabie nawet do dziewiętna- dukują o wiele za dużo decyzji, te zaś wie-
stej”; a całość podsumowuje gen. bryg lokrotnie żyją tylko miesiąc, tydzień,
Andrzej Juszczak: „Dziś także długo nie dzień, po czym… zastępowane są przez

ka

e
gasną światła w zarządzie”.

zp
kolejne. Organa wojska wreszcie robią

y
t iec
J aki zatem płynie z tego wniosek? Że nie to, co „koniecznie, niezbędne dla zeń Tak
utrzymania sprawności”, lecz „wszystko,
stwo
sztab jest za mały i przydałoby się jesz-
cze kilku sprawnych sztabowców? Otóż co możliwe dla utrzymania sprawności”.
nie. Zapewniam szanownych Czytelni- To fundamentalna różnica. Dotyczy to nie
ków, że jeśliby zwiększyć etat tej zacnej tylko wojska, ale policji i wszystkich insty-

instytucji o kolejne 200 etatów, za rok
znowu będą zostawać po pracy. Zasta-
nówmy się zatem, dlaczego?
Otóż powody, że instytucja nie wyrabia
się w czasie, mogą być trzy.
Po pierwsze, ludzie w tej instytucji nie
rozumieją stawianych jej zadań, lub zada-
nia te przerastają ich zdolności analitycz-
ne. Jest rzeczą oczywistą, że takiej sytu-
acji nie mamy. Nieraz miałem możliwość
czytania materiałów z SG imponujących
politologiczną i wojskową przenikliwo-
ścią. Po drugie, instytucja otrzymuje tak
wiele zadań, że nawet przy największym
oddaniu jej pracowników pracujących
24 godziny na dobę nie mogą zostać
wykonane. Można zatem wydać zarzą-
dzenie, że wojskowa doba trwa
48 godzin. Nic to jednak nie zmieni, poza
tym ilość zadań nie jest przerażająco
wielka. Pozostaje powód trzeci – metodo-
logia pracy. Nie wiem, czy w tym tkwi pro-
blem, jednakże moi wojskowi rozmówcy
na nią właśnie wskazują. Podajmy zatem
(to nie moje argumenty) – znacząca
część decyzji przekazywana jest do sta-
nowisk podstawowych wykonawców
w trzeciej, czwartej, a nierzadko siódmej
godzinie pracy, kiedy ich szefowie wraca-
ją z odprawy. Po wtóre, wszystko musi
być wykonane na jutro, jakby pojutrze
nr 39/2008


tucji totalnych (kłania się diagnoza Goff-
mana), które pod względem kwitologii
nie mają sobie równych w demokratycz-
nym i niedemokratycznym państwie.
Mam nadzieję, że moi koledzy sztabowcy
nie obrażą się za te słowa, ale z połowy
ich produktów wojsko nie ma żadnego
pożytku, są tylko wypełnieniem przepast-
nych teczek, a po roku znikają w maszyn-
ce do mielenia makulatury.
Czy jest na to lekarstwo? Jest, są nim
żony oficerów sztabu. Zachęcam je, aby
wzorem mojej Anusi zastosowały
„mechanizm usprawniania organizacyj-
nego męża” brzmiący mniej więcej tak:
„albo o 17.00 jesteś w domu, albo pakuj
się”, bowiem żadna instytucja nie przero-
bi swoich pomysłów. Musi z nimi walczyć,
nie w poniedziałek, ale ciągle. Cytowani
przed chwilą moi starsi koledzy mają
rację, postawione zadanie trzeba wyko-
nać. Z pewnością mogą być dni, kiedy
zostać trzeba. Problem tkwi jednak na
innym poziomie – czy każde zadanie
musiało być naprawdę postawione. Mój
srmu}hqlh
wielki wojskowy nauczyciel i przyjaciel
gen. Jerzy Słowiński zwykł nam mawiać
shfmdolvw¥zâ
tak: „kwitów i planów u nas dość, brakuje
wykonanych decyzji”.
rjoŒg
Prof. dr hab. Mariusz Jędrzejko jest
udnw|n¥z
socjologiem i pedagogiem społecznym.
rovndeurmqdÊ
Polska Zbrojna 61
FELIETON

Dojrzałość
Jeśli choć na chwilę uda nam się oderwać wzrok od Andrzej Jonas
domowego ogródka, zobaczymy rzeczy naprawdę wielkie
i sprawy naprawdę ważne. Na przykład, że na wszystkich REDAKTOR NACZELNY
„THE WARSAW VOICE”
parkietach świata króluje najpopularniejszy taniec – kryzys.
Wszystkie rytmy i wszystkie narodowe odmiany. Figury są
podobne: krok naprzód, krok wstecz; raz w górę, raz w dół.
I nastrój wszędzie ten sam – strach.

A le gdzie mu tam do kryzysu

z międzywojnia. Świat zapa-
miętał się wtedy w strachu
i miała wsteczne zastosowanie
formuła Harry'ego Reida, lidera
większości w Senacie USA,
„Nikt nie wie, co robić”. Dziś
inaczej. Wygląda na to, że mi-
nione prawie sto lat czegoś nas
nauczyło. Przede wszystkim, że
nie możemy sobie pozwolić na
katastrofę. Nawet jeśli miałaby
być bardzo pouczająca. Pań-
stwo odgrywa zbyt ważną rolę,
by mogło kompletnie zawieść
zaufanie obywateli, więc musi
odrobić pracę domową. Nawet,
a raczej przede wszystkim, Sta-
ny Zjednoczone, matecznik li-
beralizmu i jądro huraganu,
biorą się do roboty. Pięćset do
ośmiuset miliardów dolarów
przeznaczy państwo amerykań-
skie na przejmowanie złych dłu-
gów od zagrożonych upadłością
instytucji finansowych. To posu-
nięcie bez precedensu, bo i sy-
tuacja jest bezprecedensowa.
Oczywiście państwo użyje pie-
niędzy podatników, bo innych
nie ma, ale podatnicy przyjmą
to chyba z ulgą. Lepiej, gdy
wszyscy trochę schudną, niż
gdyby mieli wpaść w czarną
dziurę w imię podstawowej de-
wizy ortodoksyjnego liberali-
zmu: państwu wara od gospo-
darki. W każdym razie giełdy,
czyli miliony zwykłych ludzi, już
głosują „tak” – indeksy poszy-
bowały w górę. Może w walce
o rzecz dla gospodarki kluczo-
wą, czyli nastrój, nadzieja weź-
mie górę nad strachem…
W tym samym czasie prezydent
Rosji Dmitrij Miedwiediew ogła-
sza nowy „strategiczny kurs”.
W odpowiedzi na zachowanie
Zachodu wynikające z kryzysu
gruzińskiego Moskwa zapowia-
da nową politykę polegającą na
„wzmocnieniu narodowego bez-
pieczeństwa, modernizacji woj-
ska i wzroście zdolności obron-
nych kraju do zadowalającego
poziomu”. Na kremlowskim
parkiecie słychać starą melo-
dię. Jakby od stu, dwustu, trzy-
stu lat nic się nie zmieniło. Jak-
by zasady, cele i metody ich
osiągania przechowywano w lo-
dówce i traktowano jak naj-
świętsze relikwie. „Nowa” poli-
tyka, „nowy strategiczny kurs”…
Stara mentalność oraz stara
wizja wielkiego narodu i potęż-
nego państwa są jak wadliwe
torowisko prowadzące do koli-
zji. Doświadczaliśmy tego zresz-
tą na własnej skórze.

płk KAROL ANDRZEJEWSKI

PRZEGLĄD LOGISTYCZNY nr 3/2008

 TRENDY

Wnioski z operacji
prowadzonych
poza granicami kraju
płk KAROL ANDRZEJEWSKI
Zabezpieczenie logistyczne odgrywa ważną rolę w działaniach
wojsk, szczególnie w operacjach poza granicami kraju.

 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO

Polsko-brytyjska współpraca logistyczna

płk TOMASZ CHOŁUJ
Dwustronna współpraca została zainicjowana przez stronę brytyjską
w końcu 2006 r. w trakcie posiedzenia Zespołu Sztabowego Logistyki (LSM), organu wykonawczego
Konferencji Głównych Logistyków NATO (SNLC).

 ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE

Wojskowa służba zdrowia dziś i jutro

WŁODZIMIERZ KALETA
Wojskową służbę zdrowia czeka w najbliższych latach prawdziwa rewolucja.

62 Polska Zbrojna nr 39/2008