NR 42 (613) 19 PAŹDZIERNIKA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK WOJSKO: Zachwiana pięciolinia str. 18

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

MUNDUR
POD KAPELUSZEM
MILITARIA: Druga młodość kolosa str. 48
SŁUŻBA ZDROWIA: Perturbacje ze skalpelem str. 30

FORUM: GORZKIE PRAWDY str. 13

W NUMERZE

2 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Sztuka wojenna
Marek Sarjusz-Wolski

G dyby nie obecność lorda Alfreda Tennysona (pierwszy w historii

poeta, któremu królowa Wiktoria nadała tytuł szlachecki) podczas
oblężenia Sewastopola, szarża lekkiej brygady pod Bałakławą nie
przeszłaby do brytyjskiej legendy. Nieliczne bitwy mają bowiem
szczęście do poetów, niezważających na arkana sztuki wojennej, którzy
własną wizją zapisują ich pamięć na marmurowych tablicach
narodowej glorii. Poemat Tennysona był zatem kamieniem węgielnym
mitu, w który Brytyjczycy wierzyli chełpliwie aż do 1968 roku. Dopiero
film Tony’ego Richardsona odarł ich ze złudzeń.
Zobaczyli oto jak 25 października 1854 roku FitzRoy James Henry
Somerset baron Raglan, naczelny dowódca wojsk brytyjskich podczas
wojny krymskiej, nie radził sobie na polu bitwy. Nie zwracał uwagi na
narastający konflikt między dowódcami kawalerii lordem Lucanem
a lordem Cardiganem. Popełniał krytyczne błędy, wysyłając szczupłe
siły brytyjskie przeciw znacznie liczniejszym oddziałom rosyjskim.
Prawie siedmiuset jeźdźców, z 17 Królewskim Pułkiem Lansjerów na
czele, rzuciło się wprost na lufy 26 dział rosyjskich baterii. Atak
zakończył się masakrą. Przez osiem minut szarży armaty oddały około
dwustu strzałów. Zginęło 118 kawalerzystów i 362 konie, 134 jeźdźców
zostało rannych. Ponad pięćdziesięciu dostało się do rosyjskiej niewoli.
Lekką brygadę wkrótce rozformowano, a baron Raglan… został
nagrodzony awansem na stopień marszałka polnego. Raglan i jego
sztab byli również odpowiedzialni za fatalną sytuację zaopatrzeniową
wojsk brytyjskich zimą 1854–1855 roku, kiedy British Army straciła
23 tysiące ludzi. Ale o tym już nikt nie napisał poematu.
Sztuka, niezależnie od wiedzy i woli historyków, kreuje zatem mity, by
je później obalać. Henryk Sienkiewicz, wymyślając ku pokrzepieniu
serc obronę Częstochowy, nie przypuszczał, że wiarygodność apokryfu
stanie się przedmiotem pryncypialnej debaty Sejmu Rzeczypospolitej
w XXI wieku. Niżej podpisanego ogromnie rozczarował w 1967 roku
film Stanisława Różewicza. Już w przedszkolu znałem bowiem na
pamięć wiersz przedstawiciela nurtu liryki rewolucyjnej Władysława
Broniewskiego, który raportował, że „prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westerplatte”. Dziś Westerplatte znów jest bronione przez
mitomanów, którzy nie chcą przyjąć do wiadomości, że Polacy potrafili
zaakceptować zarówno papierowy wizerunek obrońców Poczty Polskiej
w Gdańsku z filmu wspomnianego już Stanisława Różewicza („Wolne
miasto”), jak i niemieckiego reżysera Volkera Schlöndorffa („Blaszany
bębenek”), u którego pocztowcy rżną namiętnie w skata. A przecież
w obu filmach giną tak samo.
Chociaż Amerykanie z wojną wietnamską rozliczali się w sztuce
w nieskończoność, ani Pentagon ani Hollywood nie zamierzały
wspierać Olivera Stone’a w produkcji filmu „Pluton”. A to dlatego,
że amerykańscy żołnierze nienawidzą w nim Wietnamu, że są
pozbawieni pozorów jakiejkolwiek szlachetnej ideologii. Inaczej niż
obraz „Zielone berety”, w którym John Wayne wierzy w chrześcijańską
i antykomunistyczną powinność. Z kolei nieudany desant na
półwysep Gallipoli stał się punktem zwrotnym w dziejach Australii
i Nowej Zelandii. Oba kraje uważały się za wiernych poddanych
Brytanii i uznawały brytyjską wyższość. Masakra desantu żołnierzy
australijskich i nowozelandzkich w wyniku nieudolnego dowodzenia
Anglików zachwiała tymi przekonaniami. Nie był nawet do tego
niezbędny film Petera Weira, w którym brawurowe role zagrali Mel
Gibson i Mark Lee. Przegrana kampania w Gallipoli zakończyła
kariery generałów Hamiltona i Stopforda. Winston Churchill
i pierwszy lord admiralicji Jackie Fisher podali się do dymisji,
wzajemnie oskarżając się o winę za klęskę.
Po takich doświadczeniach, niepomni porażek, a zapatrzeni
w zwycięstwa poprzedników, my także zabieramy się za kino.
Poprosiliśmy Tadeusza Kijańskiego o film o naszych żołnierzach
w Afganistanie. Tadeusz kocha i rozumie armię. Czy uda mu się
stworzyć obraz, który jego bohaterowie uznają za prawdziwy? Redakcja
Wojskowa, jako producent, nie ma wątpliwości. Wszyscy będziemy
mogli poznać efekty już wiosną.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Krzysztof Wilewski Stanisław Koziej ŚWIAT
Andrzej Karkoszka Najważniejszy test 22 Zbyt wielu wodzów, za mało Marcin Kaczmarski
Mundur pod kapeluszem 7 Indian 36 Gra o Europę 50
Piotr Laskowski
Drugie gniazdo Magdalena Kowalska-Sendek Krzysztof Plażuk
FORUM
Podano do stołu 38 Pierścień
Marek Orzechowski Jastrzębi 24
Gorzkie prawdy 13 bezpieczeństwa 51
Magdalena Kowalska-Sendek
Piotr Bernabiuk
Stawiając na prewencję 40
NA CELOWNIKU Ludzie i pieniądze 26 Krzysztof Głowacki
Roman Przeciszewski Rekonstrukcja
HISTORIA
Pierwszym samolotem do Włodzimierz Kaleta terroru 52
Anna Dąbrowska
Bagram 16 Katastrofy pod kontrolą 28
Powrót do Sulejówka 43
OBLICZA WOJNY
Ghazni, czyli nowe Włodzimierz Kaleta Robert Czulda
MILITARIA Kaprysy klimatu 56
wyzwania 17 Perturbacje
Norbert Bączyk
ze skalpelem 30 Bezpieczna Topola 46
WOJSKO KULISY
Piotr Laskowski Anna Dąbrowska Paweł Henski Jakub Czermiński
Zachwiana pięciolinia 18 Sztuka zachowania 34 Druga młodość kolosa 48 Przystanek Sparta 58

nr 42/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

Dyrektor Redakcji Wojskowej

www.polska-zbrojna.pl

Nangar Khel Ochrona

Irakijczyków
wraca
Redaktor naczelny
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65, „GRUPA około 25 osób (tłuma-
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365, czy wraz z rodzinami) przylecia-

do prokuratury
845 685, faks: 845 503; ła do Polski 13 października
sekretariat@redakcjawojskowa.pl w ramach rządowego progra-
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
mu pomocy cudzoziemcom i in-
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
nym osobom współpracującym
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22, Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócił z polskimi kontyngentami woj-
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl 9 października do prokuratury sprawę polskich skowymi oraz policyjnymi i stra-
Redaktorzy prowadzący: żołnierzy oskarżonych o zabicie cywilów w afgańskiej ży granicznej podczas misji”,
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30, poinformował w komunikacie
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, wiosce Nangar Khel.
Departament Prasowo-

D
+4822 684 52 13, CA MON 845213; ecyzja jest nieprawo- uchybień są między innymi: -Informacyjny MON. Irakijczycy
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
mocna. Prokuratura już nieprzesłuchanie gubernato- zostali umieszczeni w ośrodku
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
zapowiedziała, że się od niej ra afgańskiej prowincji, przejściowym do czasu przy-
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz odwoła. Rzecznik Naczelnej w której doszło do zajścia, znania im prawnej ochrony na
Puchalski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 Prokuratury Wojskowej płk niedokładnie przeprowadzo- terytorium RP. Jak podaje
244; Paulina Glińska, tel.: +4822 684 52 29, Jerzy Artymiak w komunika- ne oględziny miejsca zdarze- MON, przeważająca część
CA MON 845 229; Roman Przeciszewski, cie napisał, że orzeczenie sądu nia oraz rozbieżności w opi- Irakijczyków, która ubiegała się
tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; zostanie zaskarżone przez pro- niach ekspertów od balistyki, o pomoc w ramach rządowego
Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52 44, CA MON kuratora Wydziału II Oddzia- a także sprzeczności w zezna- programu, nie zdecydowała się
845 244; Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski,
łu do spraw Przestępczości niach świadków. przyjechać do Polski, nato-
tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 13, Zorganizowanej NPW z sie- Z takiej decyzji sądu cieszy miast skorzystała z pomocy
CA MON 262 413; kmdr ppor. Mariusz Konarski, dzibą w Poznaniu. „Wniesie- się minister obrony Bogdan pieniężnej na zorganizowanie
tel.: +4858 626 62 07, CA MON 266 207; nie zażalenia uzasadnione jest Klich. „Mamy nadzieję, że po sobie od nowa życia w Iraku do
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek, uznaniem przez prokuraturę odwołaniu prokuratury sąd 40 tysięcy USD. Rządowy pro-
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80, niesłuszności argumentacji wyższej instancji podtrzyma gram został przyjęty przez
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski, przedstawionej w orzeczeniu, to orzeczenie sądu okręgowe- Radę Ministrów 19 września
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
wydanym przez Wojskowy go i nasi żołnierze zostaną i umożliwia udzielenie pomocy
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765
Sąd Okręgowy w Warsza- zrehabilitowani. Gdyby tak przez Polskę obywatelom in-
38 53, CA MON 653 853; wie”, czytamy. Posiedzenie się stało, byłoby to z pożyt- nych państw i ich najbliższym,
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski, sądu było zamknięte dla me- kiem dla nich samych, dla sił których bezpieczeństwo, wsku-
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; diów. Adwokat jednego zbrojnych i dla postrzegania tek współpracy z polskimi kon-
Współpracownicy: z oskarżonych żołnierzy mec. naszych misji wojskowych tyngentami za granicą, jest za-
Andrzej Jonas, Robert Czulda, Piotr Dewiński relacjonował, w polskim społeczeństwie”, grożone. Środki na realizację
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, Mariusz że WSO wskazał na błędy mówił szef MON 10 paź- programu w 2008 roku będą
Jędrzejko, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
w prowadzeniu śledztwa. Jak dziernika podczas briefingu pochodzić z ogólnej rezerwy
Kaleta, Roman Kuźniar, Damian Markowski
Dział graficzny:
podał, wśród wskazanych w Krakowie. (ATU) budżetowej, a w kolejnych la-
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170; tach – z rezerwy celowej. (ann)
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski Dyskusje parlamentarne
Opracowanie stylistyczne:
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; szego rozszerzania NATO. przez prezydenta protoko-
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz, W opinii posła PO Cezarego łów poparli posłowie wszyst-
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz Tomczyka, przyjmując no- kich ugrupowań parlamen-
Biuro Reklamy i Marketingu:
Sejm zgodził się 8 paź- wych członków, NATO rozcią- tarnych. Podpisanie proto-
Adam Niemczak (kierownik) , Anita
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata dziernika na ratyfikowanie gnie swoje gwarancje bez- kołów akcesyjnych przez
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51 przez prezydenta protokołów pieczeństwa na kolejne pań- przedstawicieli 26 krajów
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; do traktatu północnoatlan- stwa. Wpłynie to na dalsze członkowskich odbyło się na
reklama@redakcjawojskowa.pl tyckiego w sprawie przystą- poszerzenie strefy bezpie- początku lipca. Gdy protoko-
Prenumerata: pienia do NATO Albanii czeństwa i stabilności całe- ły zostaną ratyfikowane we
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, i Chorwacji. Dzień go obszaru euroatlantyckie- wszystkich tych państwach,
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 wcześniej za przystąpieniem go. Wiceminister spraw za- Albania i Chorwacja będą
Kolportaż i reklamacje:
opowiedziały się zgodnie granicznych Przemysław mogły zostać formalnie przy-
Bellona SA +4822 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041 sejmowe komisje: obrony Grudziński przypomniał, że jęte do NATO. Ma to nastą-
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina narodowej i spraw zagranicz- Polska wspiera również aspi- pić w kwietniu 2009 roku,
Numer zamknięto: 13.10.2008 r. nych. Występujący w komisji racje do członkostwa na następnym szczycie soju-
Zdjęcie na okładce: Jarosław Wiśniewski posłowie przypomnieli, że w NATO między innymi Ukra- szu w położonych po obu
Polska od momentu swej ak- iny, Bośni i Hercegowiny stronach Renu miastach
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze cesji do sojuszu jest aktyw- oraz Gruzji. W sejmowym – francuskim Strasburgu
odzwierciedla stanowisko redakcji.
nym orędownikiem idei dal- głosowaniu ratyfikowanie i niemieckim Kehl. (ATD)
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

nr 42/2008
 | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Nowe oblicze WKU

„P romocja zawodowej służby woj-
skowej, jak również kształtowa-
nie wizerunku wojska w społeczeństwie
to jedne z najważniejszych zadań tere-
nowych organów administracji wojsko-
wej. Jednym z najistotniejszych wskaź-
ników oceny pracy wojewódzkich szta-
bów wojskowych i wojskowych komend
uzupełnień w 2009 roku będzie liczba

MAREK SARJUSZ-WOLSKI
ochotników powołanych do zawodowej
służby wojskowej”, podkreślił szef
SGWP gen. Franciszek Gągor 8 paź-
dziernika w Centrum Konferencyjnym
WP w Warszawie podczas odprawy sze-
fów WSzW i komendantów WKU z całe-

Pamiętamy o Lenino
go kraju. Głównym celem szkolenia by-
ło przedstawienie wniosków z oceny
działalności terenowych organów admi-

„D wunastego paź-
dziernika 1943 ro-
ku to jedna z ważnych dat
Polskę na wielu frontach
II wojny światowej. Dla
polskich żołnierzy walczą-
12 października podczas
obchodów 65. rocznicy
bitwy na polskim cmenta-
nistracji wojskowej w tym roku oraz
określenie najważniejszych zadań
na rok 2009. Przedstawiciele
w historii Wojska Polskie- cych pod Lenino udział rzu wojskowym w Lenino. Departamentu Wychowania i Promocji
go. Poległym w bitwie pod w tej bitwie oznaczał szan- Szef SGWP razem z sze- Obronności oraz Departamentu
Lenino jesteśmy winni pa- sę na powrót do ojczyzny fem Sztabu Generalnego Prasowo-Informacyjnego zaprezento-
mięć i szacunek na równi najkrótszą z możliwych Sił Zbrojnych Białorusi wali uczestnikom szkolenia narzędzia,
ze wszystkimi innymi żoł- dróg”, powiedział gen. gen. Sergiejem Gurulie- które mogą wykorzystać w promowaniu
nierzami, którzy przelali Franciszek Gągor, szef wem spotkali się także zawodowej służby. (ann)
krew, walcząc o wolną Sztabu Generalnego WP, z weteranami bitwy. (ATD)

nr 42/2008 Polska Zbrojna 5

 KOMENTARZ
AAAAAAA AAAAAAAA
AAAAAAAA

Roman Kuźniar
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW
Przyznania Pokojowej Nagrody Nobla
fińskiemu politykowi Marttiemu Ahtisa-
ariemu niektóre wielkie dzienniki nawet
nie zauważyły. Nagrodę dostał pewniak,
ale jego osiągnięcia nie są spektakular-
ne, a przy tym nawet w więzieniu nie sie-
dział. Któżby się emocjonował Noblem
dla takiego poczciwca.
Nobel spokojny,
ale nie tchórzliwy
(2005) oraz wieloletnią pracę nad uregulo-
waniem problemu Kosowa, czyli przygoto-
wanie tak zwanego planu Ahtisaariego, na
podstawie którego Kosowo ogłosiło niepod-
ległość. W tej ostatniej sprawie można
mieć wątpliwości. Ahtisaari znalazł się tu
pod wpływem mocarstw zachodnich i sam
plan okazał się mocno niezrównoważony;
zupełnie nie uwzględniał racji Serbii, a wy-
muszona deklaracja niepodległości oraz
międzynarodowej takiej właśnie specjalno-
ści – mediowania i doprowadzania do stołu
rokowań zwaśnionych stron. Inaczej mó-
wiąc, pracy na rzecz pokoju. To dobre uza-
sadnienie dla pokojowego Nobla.
Nie dla wszystkich. Część mediów i działa-
czy na rzecz praw człowieka zakrzyknęła:
jak to? Przecież to Chińczyk powinien do-
stać Nobla. Jest nawet ich zdaniem kandy-
dat – dysydent przebywający od roku

T o prawda, Ahtisaari pochodzi z zamoż-

nego i spokojnego kraju. Kraju, który
nie jest mocarstwem i którego polityka nie
przyciąga uwagi światowych mediów. Sam
laureat nie jest też typem bojownika czy
dbającego o swój PR polityka-showmana.
Stąd w mediach pewne uczucie zawodu,
choć i zgodność, że tym razem nagroda nie
jest kontrowersyjna. Za całokształt i za pra-
cowitość w dziedzinie mediacji międzyna-
rodowych. To prawda, Ahtisaari zapracował
na „swego Nobla”. Był w wielu miejscach,
w których toczyły się konflikty. Nie zawsze
jego mediacyjne wysiłki kończyły się suk-
cesem. Za sukces uważa się jego wkład
w pokojowe uregulowanie problemu Afryki
Północno-Zachodniej, która stała się nie-
podległą Namibią (1990 rok), uśmierzenie
konfliktu w Indonezji wokół prowincji Aceh
pospieszne jej uznanie przez większość
państw zachodnich budzą wątpliwości
prawne i moralne. Ostatnio, na wniosek
Serbii, Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych przyjęło rezolucję kierującą
tę sprawę do Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości.
Pomimo tej łyżki dziegciu nagroda nie bu-
dzi wątpliwości. Jest to, po pierwsze, nagro-
da dla mediacji jako długotrwałego i cier-
pliwego dochodzenia do uśmierzenia kon-
fliktu i jego ostatecznej pokojowej regula-
cji. Ostatnio zbyt wiele mieliśmy w życiu
międzynarodowym prób siłowego rozwią-
zywania problemów, ze złym skutkiem.
Dobrze, że doceniono tę metodę. Po dru-
gie, to jest także po trosze nagroda dla
Skandynawów, dla Norwegów, Szwedów
i Finów, którzy dorobili się w dyplomacji
w więzieniu, choć nie wiadomo, jaki to ma
związek z pokojem. Komitet Noblowski
w Oslo się przestraszył, stwierdzono, i dla-
tego wybrał Ahtisaariego. Nobel dla
Chińczyka miał być też karą za Tybet i olim-
piadę w Pekinie. Gdyby dawać Nobla tym,
którzy za sprzeciw wobec systemu politycz-
nego własnego kraju spędzili rok w więzie-
niu, to tylko w Polsce mielibyśmy kilkana-
ście tysięcy noblistów. No ale tu chodzi
o Chiny. Obecna poprawność polityczna na-
kazuje karać Chińczyków. Kto tego nie czy-
ni – tchórzy. Trudno jednak zgadnąć, na
czym miałoby polegać tchórzostwo
Komitetu Noblowskiego w Oslo. W jaki spo-
sób rząd w Pekinie miałby go ukarać za na-
grodę dla chińskiego dysydenta? Media
jednak chciały Nobla dla Chińczyka i basta.
Komitet może „się poprawi” za rok…

DZIEKAN Równowaga w sojuszu

ODPOWIADAŁ
Wilma oraz dziekan korpusu ofice-
rów MON płk Marian Babuśka.
Dyżurujący odpowiadali na pytania
dotyczące nowelizacji ustaw o służ-
bie wojskowej żołnierzy zawodo-
wych oraz o zakwaterowaniu sił
zbrojnych. Dzwoniący pytali między
„Udzieliliśmy w imieniu Polski mocnego wsparcia dla tych
wszystkich inicjatyw, które mają usprawnić sojusz, a szczególnie
jego tradycyjne mechanizmy obronne wynikające z artykułu
piątego traktatu waszyngtońskiego” – powiedział minister obrony
Bogdan Klich 10 października na lotnisku Kraków-Balice
po powrocie z dwudniowego nieformalnego spotkania ministrów
obrony państw NATO w Budapeszcie.
POINFORMOWAŁ, że w stolicy chwili tak wiele uwagi”, dodał

N a pytania czytelników „Polski

Zbrojnej” odpowiadał telefo-
nicznie 8 października w siedzibie
innymi o prywatyzację kwater, kwe-
stię odpraw mieszkaniowych, wy-
płatę rozłąkowego, zasady wyzna-
Węgier dyskutowano między inny-
mi o potrzebie aktualizowania
scenariuszy wsparcia dla krajów
Bogdan Klich. Minister Klich za-
znaczył także, że 12 państw
– w tym Polska – przystąpiło do
Redakcji Wojskowej płk Anatol czania na wyższe stanowiska służ- członkowskich. Jak podkreślił mi- programu wspólnego strategicz-
Tichoniuk, przewodniczący bowe. (PaulaG) nister, kraje brzegowe NATO, ta- nego transportu lotniczego.
Konwentu Dziekanów Korpusu kie jak Polska, muszą mieć bar- Dziesięć państw NATO oraz dwa
Oficerów WP. Towarzyszyli mu rad- Relację z dyżuru zamieścimy dziej mobilne siły zbrojne, ale nie kraje partnerskie podpisały doku-
ca prawny konwentu płk Ryszard w najbliższym numerze „PZ”. mogą koncentrować się tylko na menty akceptujące ich udział
misjach zagranicznych. „Obrona w programie utworzenia wspólnej
Pytania do płk. Cezarego Siemiona terytorium krajów środkowoeuro- floty samolotów transportowych
W ŚRODĘ, 22 października w godzinach 16–18 w siedzibie pejskich jest równie ważna, a na- w ramach SAC (Strategic Airlift
Redakcji Wojskowej pod numerem telefonu+48 22 621 16 51 wet ważniejsza aniżeli misje za- Capability). Trzy samoloty C-17
będzie dyżurował płk Cezary Siemion – dyrektor Departamentu graniczne. Powinna być równowa- Globemaster III mają stacjono-
Prasowo-Informacyjnego MON. Odpowie na pytania dotyczące pro- ga między tradycyjnymi wyzwa- wać w węgierskiej bazie Papa
cesu profesjonalizacji sił zbrojnych. niami dla sojuszu i tymi wyzwa- i być gotowe do wykonywania za-
niami, którym poświęca w tej dań w przyszłym roku. (ad)

6 Polska Zbrojna nr 42/2008

 cywilna kontrola
| | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Andrzej
Karkoszka

MUNDUR
POD KAPELUSZEM
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Nikt w wojsku nie podważa prymatu demokratycznej, cywilnej władzy. Wiele

krytycznych ocen oraz brak zadowolenia z działań i decyzji tej władzy wśród
kadry oficerskiej i żołnierzy są jednak w pełni uzasadnione. 

nr 42/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU
SYLWIA GUZOWSKA
Nie przypadkiem cywilną demokratyczną kontrolę nad siłami zbrojnymi uznano za jeden z zasadniczych ustrojowych wymogów stawianych w sojuszu północnoatlantyckim
roblem cywilnej, demo-
kratycznej kontroli nad
wojskiem ma swą stronę
formalną i funkcjonalną.
Fundamentem jest oczywi-
ście strona formalna, czyli
normy prawne i pochodne regulacje oraz
instytucje odpowiedzialne za spełnienie
norm. Jednak o jakości kontroli, o jej
wartości dla skutecznego i właściwego
zwierzchnictwa demokratycznego pań-
stwa nad siłami zbrojnymi decyduje
praktyka polityczna i administracyjna.
Oba aspekty tej kontroli budzą wiele
wątpliwości.
Istniejące w Polsce normy i zakresy od-
powiedzialności instytucji kierujących si-
łami zbrojnymi i obronnością państwa są
niejednoznaczne. Taka sytuacja powodu-
je zamęt interpretacyjny i chaos decyzyj-
ny. Jeszcze gorzej jest z praktyką. Dowo-
dzą tego mniej lub bardziej irytujące błę-
dy decyzyjne, politycznie a nie meryto-
rycznie uzasadnione działania, brak spo-
łecznie akceptowanej wizji rozwoju armii.
Na to wszystko nakłada się zła atmosfera
powodowana przez polityków działają-
cych według „partyjnego”, subiektywne-
go rozumienia spraw wojska.
Szczególne są tu zasługi poprzedniego
rządu, firmowanego przez PiS. Wystar-
czy wspomnieć zamęt w sprawie nomina-
cji generalskich, nagłe odwoływanie do-
wódców związków taktyczno-operacyj-
8 Polska Zbrojna
JACEK SZUSTAKOWSKI
ZASADNICZA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ZA PRAWIDŁOWE
FUNKCJONOWANIE
CYWILNEJ
DEMOKRATYCZNEJ
KONTROLI NAD
SIŁAMI ZBROJNYMI
SPADA NA STRONĘ
CYWILNĄ
nych i inne mało zrozumiałe ruchy kadro-
we, publiczne aresztowanie oskarżonych
żołnierzy 18 Batalionu czy obraźliwą wy-
powiedź byłego ministra obrony na ich te-
mat. Podrywa to zaufanie żołnierzy do
władzy, psuje atmosferę wśród oficerów,
obniża autorytet wojska w społeczeństwie,
pogarsza możliwości naboru młodzieży
do służby. W sumie jest to działanie
sprzeczne z interesem bezpieczeństwa
państwa, choć niejedno z tych zachowań
opatrzone bywało przez tego lub innego
polityka solennym zapewnieniem, że idzie
mu o umocnienie tegoż bezpieczeństwa.
Z pewnością daleko odeszły lata 90.,
których symbolem były obiady „drawski”
czy „rembertowski”, a także „akcje wy-
borcze” Sztabu Generalnego. Ale śmiem
twierdzić, że problem ma szerszy zasięg
i dotyczy dłuższego okresu. Błędy popeł-
niały wszystkie rządy demokratycznej
Polski, o różnej politycznej barwie. Świad-
czy to, moim zdaniem, o systemowym,
czy kulturowym, niedostatku naszego
państwa i jego politycznej elity.
Trudne stosunki
Nie ma idealnego modelu formalnych
kompetencji polityki nad wojskiem. Nie
ma również idealnych stosunków władzy
cywilnej z żołnierzami. Wystarczy przy-
pomnieć problemy sekretarza obrony
USA z najwyższymi dowódcami pierw-
szej czy drugiej operacji w Iraku, czy
mniej znane przypadki podobnych scysji
w Niemczech przy okazji ostatniej tak
zwanej białej księgi.
Teoria demokratycznej kontroli nad
wojskiem zna wiele „szkół”. Każda z nich
ma jakieś uzasadnienie, oparcie w rea-
liach określonego etapu rozwoju politycz-
nego danego państwa. Mamy tezę Clau-
sewitza o ogólnym prymacie polityki nad
strategią wojskową. Jest teoria Hun-
tingtona o potrzebie głębokiej profesjo-
nalizacji armii, co ma być najlepszą od-
trutką na tendencje do odchodzenia woj-
skowych od ich zasadniczej, militarnej
funkcji w państwie. Można przyjmować
za słuszne nauczanie Janowicza o kon-
wergencji cywilno-wojskowej w rozwi-
niętym społeczeństwie, w którym służba
cywilna i wojskowa nawzajem się prze-
nikają i uzupełniają. Można też za Mo-
skosem traktować zawód wojskowego ja-
ko jedną z profesji, z podobnymi obo-
wiązkami i prawami co inne.
Bez względu na to, którą „szkołę” uzna-
my za najlepiej odpowiadającą naszemu
etapowi rozwoju demokracji, powszech-
nie przystajemy na konieczność przeciw-
działania angażowaniu się armii w otwar-
tą lub zakulisową grę polityczną, ograni-
czania jej udziału w sprawowaniu władzy.
Służy temu wiele reguł, z pozoru prostych
i jednoznacznych. Ale w praktyce – szcze-
gólnie w państwach mających historycz-
nie ugruntowaną silną pozycję wojska,
nr 42/2008

| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
państwom zapraszanym do jego składu
choćby z uwagi na częste wojny i poczu-
cie zewnętrznego zagrożenia, lub których
system demokratyczny jest w fazie roz-
woju, tak jak w Polsce – stosowanie ich
nastręcza wiele trudności.
Źródła kłopotów
Już w szlacheckiej Polsce to nie król,
a sejm i sejmiki podejmowały zasadni-
cze decyzje w sprawach obrony państwa
i jej sił zbrojnych. Wyznaczały wysokość
wydatków na wojsko i zwoływały pospo-
lite ruszenie. W czasie powstania listo-
padowego uprawnienia naczelnego wo-
dza, nadane przez sejm, pozwalały mu
podejmować decyzje nieuwzględniające
woli rządu i sejmu.
Wojsko dominowało w polityce we-
wnętrznej i zewnętrznej za II Rzeczypo-
spolitej: najpierw o sprawach obrony de-
cydował naczelnik państwa, a następnie
– zgodnie z jego wolą – Ścisła Rada Wo-
jenna kierowana przez naczelnego wodza,
której decyzje były wiążące dla ministra
spraw wojskowych. Ten pierwszy przejaw
czegoś, co dzisiaj nazywamy „kohabita-
cją” struktur mających odmienne poglą-
dy na sprawy obronności, umocniony zo-
stał po przewrocie majowym. Utworzono
wtedy stanowisko generalnego inspekto-
ra sił zbrojnych (GISZ), powierzając je
Piłsudskiemu. Choć formalnie podlegał
on ministrowi spraw wojskowych, jego
władza, rozciągająca się na Sztab Głów-
nr 42/2008
| | |
| |
ny i inspektoraty armii, była dominująca
zarówno w sprawach wojska, jak i polity-
ki państwa.
Zbrojne ramię polityków
Z punktu widzenia wpływu na stereo-
typ roli wojska w państwie powojenne
półwiecze ma również znaczenie. Histo-
ria PRL nie pozostawia wątpliwości co
do roli sił zbrojnych, „zbrojnego ramie-
nia partii rządzącej”, w utrzymaniu po-
rządku politycznego, w kształtowaniu
polityki gospodarczej (szczególnie
w okresie tak zwanego planu sześciolet-
niego), polityki bezpieczeństwa i zagra-
nicznej, całkowicie podporządkowanych
interesom ZSRR. Armia była bezwarun-
kowo podporządkowana władzy cywil-
nej, ale będącej zaprzeczeniem władzy
demokratycznej. Kulminacją tej roli woj-
ska był stan wojenny z 1981 roku.
Nie było zatem przypadkiem, że usta-
nowienie cywilnej demokratycznej kon-
troli nad siłami zbrojnymi okazało się
jednym z zasadniczych, ustrojowych wy-
mogów stawianych przez sojusz północ-
noatlantycki, warunkującym zgodę na
zaproszenie Polski do jego składu. Wy-
móg ten nie jest jednak związany wyłącz-
nie z naszymi staraniami o członkostwo
w NATO. Jest on także zawarty w innych
dokumentach międzynarodowych, któ-
rych stroną jest Polska, choćby w doku-
mencie OBWE (Kodeks Postępowania)
przyjętym w 1994 roku w Budapeszcie.
Obiady generalskie
Pierwsze lata kształtowania się polskie-
go ustroju demokratycznego potwierdzi-
ły wszystkie obawy czy uprzedzenia wo-
bec naszej zdolności do spełnienia tego
wymogu. Pamiętamy wciąganie przez
władze polityczne generalicji w grę poli-
tyczną, „obiady” w Rembertowie i Draw-
sku. Szczytem tych zachowań była próba
uwikłania przedstawicieli generalicji
w prezydencką kampanię wyborczą 1995
roku. Jako przewodniczący powołanej
wówczas komisji do zbadania sprawy ob-
serwowałem próby jej zatuszowania, pro-
wadzące do niespotykanej w wojsku sy-
tuacji, gdy żołnierze zmuszeni zostali wy-
mogiem lojalności i źle pojętej dyscypli-
ny do składania fałszywych zeznań przed
cywilnym przełożonym.
Uchwalenie przez sejm w grudniu
1996 roku ustawy o urzędzie Ministra
Obrony Narodowej zdawało się kończyć
zły okres. Efektem ustawy, po trudnych
i często kontrowersyjnych pracach nie-
etatowej komisji, której przewodniczy-
łem, była nowa struktura MON. Ustalo-
no nowe zasady funkcjonowania Sztabu
Generalnego jako integralnej części re-
cywilna kontrola
| |
sortu, a także przyjęto nowy regulamin
działania. Po tych regulacjach wraz z ko-
lejnymi zmianami ekip rządzących przy-
szły następne. Bogactwo formalnych
unormowań nie przyniosło jednak, mo-
im zdaniem, zasadniczej poprawy w isto-
cie relacji cywilno-wojskowych.
Istota relacji
Relacje między najwyższymi urzędami
państwa w sferze obronności i ich kom-
petencje określa konstytucja. Jej zapisy są
jednak tak ogólnikowe w odniesieniu do
zwierzchnika sił zbrojnych, że jego rola
w kształtowaniu polityki obronnej zależy
w zbyt dużym stopniu od charakteru po-
litycznych stosunków między nim a rzą-
dem, w tym ministrem obrony, konstytu-
cyjnie odpowiedzialnym za całość spraw
obronnych państwa. Do jakiego stopnia
prezydent, a praktycznie jego urząd, po-
winien ingerować w sprawy wojska? Czy
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, za-
pewniające obsługę merytoryczną
„zwierzchnictwa”, może bezpośrednio
– tak jak to czyniło do niedawna – oddzia-
ływać na instytucje resortu? Czy Rada
Bezpieczeństwa Narodowego, zwłaszcza
w obecnym jej kształcie, spełnia teoretycz-
nie potrzebną funkcję „najwyższego inte-
gratora” interesu bezpieczeństwa pań-
stwa? Wolę nie odpowiadać jednoznacz-
nie na te pytania.
Jeśli chodzi o urząd Ministra Obrony
Narodowej, sytuacja jest również niejasna:
z kilkudziesięciu delegacji prawnych okre-
ślających zadania tego urzędu w kształto-
waniu systemu obronnego państwa nie-
wiele może być wykonanych w praktyce.
Brakuje norm wykonawczych umożliwia-
jących urzędowi ingerowanie w sferę od-
powiedzialności innych resortów o waż-
nym znaczeniu dla potencjału obronnego.
Odpowiedzialność konstytucyjna ministra
obrony rozmija się z faktycznymi możli-
wościami jego działania.
Z kolei pozycja szefa Sztabu General-
nego jest w sytuacjach rozbieżności poli-
tycznych nie do pozazdroszczenia. Otóż
mianuje go prezydent i prezydent jest je-
go najwyższym zwierzchnikiem, ale w ca-
łości jego działania jest on integralnym ele-
mentem resortu obrony, w pełni odpowie-
dzialnym przed ministrem. Czy ma być
mediatorem, gdy te dwa urzędy różnią się
w ważnych dla obronności sprawach?
Podręcznik parlamentarzysty
Przyjrzyjmy się działaniu parlamentu.
Kilka ostatnich kadencji przyniosło po-
prawę poziomu profesjonalizmu posłów
i senatorów zasiadających w komisjach
obrony. Wielu z nich pełniło funkcje
w ministerstwie obrony, kilku zasiada
Polska Zbrojna 9
TEMAT NUMERU
REGUŁY DLA NAS
Reguły cywilnej demokratycznej
kontroli odnoszące się do nasze-
go ustroju konstytucyjnego da-
dzą się zawrzeć w kilku punk-
tach:
 jasne określenie rozdziału
władztwa cywilnego od wojskowe-
go oraz podział tej władzy między
organami wykonawczymi państwa,
a więc między urzędem
Prezydenta a rządem, między mi-
nistrem obrony narodowej a inny-
mi członkami rządu, między mini-
strem a szefem Sztabu
Generalnego;
 zapewnienie skutecznej kon-
troli parlamentu nad władzą wy-
konawczą działającą w sferze
obronności;
 utrzymanie szerokiego udziału
specjalistów cywilnych w określo-
nych funkcjach instytucji odpowie-
dzialnych za planowanie, progra-
mowanie, budżetowanie i nadzór
nad prawidłowym działaniem sy-
stemu obronnego państwa i roz-
działem zasobów pomiędzy cele
obronne i inne ważne dla rozwoju
państwa;
 utrzymanie prestiżu sił zbroj-
nych, szczególnie ich korpusu ofi-
cerskiego;
 zapewnienie poparcia społecz-
nego dla celów obronnych poprzez
pełne informowanie opinii publicz-
nej, przejrzystość programową
i wykonawczą struktur obronnych.
Zasadnicza odpowiedzialność za
prawidłowe funkcjonowanie cywil-
nej demokratycznej kontroli nad
siłami zbrojnymi spada na stronę
cywilną.

Wojsku potrzebne jest

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

określenie zakresu
dopuszczalnej swobody
wypowiedzi, inaczej zawsze
RELACJE MIĘDZY NAJWYŻSZYMI URZĘDAMI PAŃSTWA W SFERZE
OBRONNOŚCI I ICH KOMPETENCJE OKREŚLA KONSTYTUCJA. Jej zapisy
są jednak tak ogólnikowe w odniesieniu do zwierzchnika sił zbrojnych, że
jego rola w kształtowaniu polityki obronnej zależy w zbyt dużym stopniu od
charakteru politycznych stosunków między nim a rządem, w tym minis- będzie oskarżane o łamanie
trem obrony, konstytucyjnie odpowiedzialnym za całość spraw obronnych
państwa. Do jakiego stopnia prezydent, a praktycznie jego urząd, powinien
ingerować w sprawy wojska?
politycznej neutralności
w tych komisjach dłużej niż jedną kaden- rycznej propozycji czy dokumentacji do- ryfikujący praktykę tej kontroli w pań-
cję, nabrawszy wiedzy i doświadczenia. starczanej przez administrację wojska. stwie. Mimo zachęt do jego upowszech-
Ale wpływ parlamentarzystów na poli- Tylko niektórzy członkowie komisji obro- nienia cały nakład leży gdzieś bezużytecz-
tykę obronną ogranicza się głównie do ny mają w biurach ekspertów – przeważ- nie w budynku sejmu.
debaty budżetowej i podejmowania de- nie oficerów rezerwy, wspomagających Gdy dzięki uporowi ówczesnego prze-
cyzji o operacjach wojska poza granica- pracę poselską. Kilka lat temu kancelaria wodniczącego komisji obrony (działają-
mi kraju. sejmu wydała tekst „Podręcznika parla- cego wbrew woli ówczesnego kierowni-
Od 1995 roku nie odbyła się większa mentarzysty” w dziedzinie demokratycz- ctwa BBN) przedstawiłem na zamkniętej
debata plenarna nad sprawami obronno- nej kontroli nad wojskiem, opracowany sesji wyniki Strategicznego Przeglądu
ści czy nad podstawowymi dokumentami w genewskim Centrum Demokratycznej Obronnego, w moim przekonaniu wyma-
doktrynalnymi dotyczącymi systemu Kontroli nad Siłami Zbrojnymi, rozpo- gające pilnej uwagi i poważnej debaty, na
obronnego. Nie ma w sejmie komórki wszechniony w kilkudziesięciu państwach sali było zaledwie kilku posłów. Parę dość
zdolnej do samodzielnej analizy meryto- świata i uznany za doskonały materiał we- powierzchownych pytań utwierdziło mnie

10 Polska Zbrojna nr 42/2008


w przekonaniu, że tekst raportu SPO nie
jest znany i nie budzi zainteresowania.
Najwyraźniej sprawy obrony narodowej,
zwłaszcza te rozważane przy drzwiach za-
mkniętych, nie zostały uznane za przydat-
ne dla zdobywania politycznej pozycji.
W senacie nikt nie widział pełnego teks-
tu raportu SPO. To tyle o tekście opraco-
wywanym przez ponad dwa lata przez rze-
szę specjalistów i wszystkie instytucje re-
sortu oraz sił zbrojnych, zawierającym kil-
kaset umotywowanych rekomendacji do-
tyczących rozwoju armii.
nr 42/2008
MACIEJ MILEJSKI
Nierówna stopa
Potrzeba udziału specjalistów cywil-
nych w funkcjonowaniu resortu obrony
oraz istnienia silnych merytorycznie cy-
wilnych zespołów biorących na siebie
współodpowiedzialność za działanie pro-
gramowe urzędu ministra obrony jako
ogólny postulat nie jest kwestionowana.
Jednak w ostatnich kilku latach wyraźnie
widać uwiąd roli czynnika cywilnego
w kształtowaniu polityki obronnej.
Pion polityki obronnej w większości de-
mokratycznych państw jest zasadniczym
cywilna kontrola
elementem resortu, odpowiedzialnym za
inicjowanie przekształceń, wypracowy-
wanie projektów dokumentów doktrynal-
nych, kontrolę wykonania decyzji kierun-
kowych dotyczących rozwoju sił zbroj-
nych, kształtowanie wojskowej współpra-
cy międzynarodowej, analizę sytuacji ma-
terialnej i moralnej wojska. Do spełnienia
tych wymogów niezbędna jest profesjo-
nalna cywilna kadra kierownicza oraz sze-
roka rzesza specjalistów mogąca współ-
działać z kadrą oficerską na równej stopie
pod względem znajomości spraw obron-
nych. W obu tych sferach sytuacja w Pol-
sce jest zła.
Od wielu lat na cywilne stanowiska kie-
rownicze w pionie polityki obronnej mia-
nowani są świetni specjaliści polityki mię-
dzynarodowej, tyle że spraw wojska uczą
się oni od podstaw już będąc „na urzę-
dzie”. Bywali i tacy, którzy do munduru
mieli stosunek nieprzyjazny, i inni, trak-
tujący tę pracę jako przystanek na drodze
do kolejnej ambasady. Departamenty te-
go pionu, kiedyś narzucające kierunek
i rytm integracji wojska z NATO, są obec-
nie urzędami obsługującymi „wyższe in-
stancje”, wykonującymi zlecone z góry
zadania, ale daleko im do kształtowania
polityki obronnej. Wydaje się, że więk-
szość decyzji systemowych lub ważnych
dla ukierunkowania rozwoju sił zbrojnych
jest inicjowana lub wypracowywana po-
za cywilnymi strukturami resortu. Nie wy-
nika to jednak z celowych działań struk-
tur wojskowych, ale z merytorycznej sła-
bości części cywilnej.
Przed laty w kilku instytucjach eduka-
cyjnych resort wspomagał przygotowy-
wanie młodych kadr do pracy w MON,
a także w innych miejscach zajmujących
się problematyką bezpieczeństwa kraju.
Ta praktyka jest obecnie zarzucona. Po-
nadto, płace pracowników wojska ustępu-
ją poziomowi w innych instytucjach rzą-
dowych, nie mówiąc już o firmach pry-
watnych, co nie sprzyja utrzymaniu naj-
lepszych fachowców w resorcie.
Ochrona honoru
Niezwykle ważna dla wiarygodności
cywilnego zwierzchnictwa nad siłami
zbrojnymi jest dbałość o prestiż mundu-
ru, o powszechność przeświadczenia, że
dobra służba spotyka się z uznaniem i jest
jedyną podstawą awansu i nagrody. Wła-
dza cywilna demokratycznego państwa,
decydując w tych sprawach, musi dbać
o zachowanie przejrzystych, jednakowych
dla wszystkich reguł postępowania. Temu
służą pragmatyka służbowa, regulaminy
i zasady. Tyle teoria. A praktyka?
Tu mamy słynne mianowanie oficera
(pracującego w instytucji cywilnej, ale…
Polska Zbrojna 11
TEMAT NUMERU
blisko prezydenta) na dwa kolejne stop-
nie generalskie w ciągu jednego roku czy
podobny awans dla „oficera” spoza woj-
ska? Nie ma nieomylnych ludzi, ale nie
da się zaprzeczyć, że najbardziej miaro-
dajną oceną oficera jest opinia jego prze-
łożonych. Jeśli kadra oficerska dowiadu-
je się, że ta opinia jest podważona z nie-
jasno określonych przyczyn przez wła-
dzę cywilną, reguła, na której oparte jest
wojsko, się załamuje. Kiedyś drwiono:
„nie matura, lecz chęć szczera zrobi
z ciebie oficera”. Dziś, jak w okresie „mi-
nionym”, okazuje się, że do awansu lub
nagrody potrzebna jest przede wszystkim
bliskość władzy.
Dbałość o prestiż zawodu oficera to tak-
że szczególna odpowiedzialność za ochro-
nę oficerskiego honoru. Nie może go pod-
ważać takie czy inne nastawienie cywilne-
go polityka, szczególnie gdy jest mini-
strem, który bezkarnie dopuszcza się uwła-
czających wypowiedzi na temat wojsko-
wych. Ochrona godności munduru to tak-
że umożliwienie jego godnej obrony, gdy
wojskowy podejrzany jest o czyn niezgod-
ny z prawem, ale jeszcze nieosądzony.
Pod kloszem
We wspomnianym Strategicznym
Przeglądzie Obronnym podjęta została
sprawa reprezentacji interesów kadry ofi-
cerskiej i podoficerskiej zarówno we-
wnątrz struktur wojska, jak i na zewnątrz,
w szerokiej sferze publicznej. Sprawa ta
budzi kontrowersje i niechęć zwolenni-
ków tradycyjnych, istniejących już roz-
wiązań. Wydaje się, że nowoczesne spoj-
rzenie na wojsko wymaga dostosowania
zasad reprezentacji tych interesów do
tworzonego z takim wysiłkiem społe-
czeństwa obywatelskiego.
Oficer, żołnierz, powinien czuć się
w pełni częścią społeczeństwa i tam,
gdzie nie wchodzi w grę wykonanie pra-
womocnego rozkazu, powinien mieć pra-
wo swobodnej wypowiedzi, ochrony in-
teresów bytowych, kulturowych, indywi-
dualnych. Gdy zaczynamy trudny proces
pełnej profesjonalizacji i uzawodowienia
wojska, powinniśmy dbać szczególnie
o utrzymanie jego więzi ze społeczeń-
stwem. Do tego konieczne jest wzmoc-
nienie uczestnictwa przedstawicieli woj-
ska w życiu społecznym i umożliwienie
swobodnego dyskursu o sprawach armii
przy udziale wojskowych. Tylko w ten
sposób możliwe będą budowa i utrzyma-
nie zaufania społeczeństwa do wojska
oraz poczucie pełnej przynależności woj-
ska do społeczeństwa.
Do takiego dyskursu przygotowane mu-
szą być obie strony. Wojsku potrzebne jest
w tym względzie określenie zakresu do-
puszczalnej swobody wypowiedzi, ina-
czej zawsze będzie ono oskarżane o łama-
nie politycznej neutralności. Społeczeń-
stwu zaś potrzebna jest lepsza wiedza
o wojsku, o jego prawdziwych proble-
mach i potrzebach. Nie wystarczy chwi-
lowa, kampanijna, dalece nieprofesjonal-
na dyskusja o „tarczy”, pełna niedomó-
wień dyskusja o akcji w Nangar Khel czy
jakże powierzchowna debata o liczebno-
ści armii bez uwzględniania jej proble-
mów doktrynalnych i jakościowych.
Wbrew opiniom, że sprawy wojska nie są
obecnie szczególnie popularne w społe-
czeństwie, przypuszczam, że otwarta de-
bata o profesjonalizacji, jej kosztach i zy-
skach czy bardziej fachowa dyskusja o ko-
nieczności zbliżenia przemysłu zbrojenio-
wego i nauki do potrzeb armii mogłyby
obudzić większe zainteresowanie. Unika-
nie rozmowy o tych problemach jest błę-
dem, pozostałością dawno minionego sy-
stemu politycznego.
Nasza cywilna demokratyczna kontro-
la nad siłami zbrojnymi psuta jest przez
nas, cywilów, a mówiąc bardziej precy-
zyjnie, przez partyjne widzenie spraw
obronnych państwa. Naszą odpowiedzial-
nością jest uczynienie jej „dobrą”, czyli
bardziej profesjonalną, służącą państwu
cywilną władzą. Jedyną drogą ku temu
jest „odpartyjnienie” polityki obronnej,
uwolnienie jej od woluntaryzmu przeko-
nanych o swej nieomylności polityków
zajmujących się wojskiem od czasu do
czasu lub zupełnie z przypadku. 
Dr Andrzej Karkoszka
były sekretarz stanu – I zastępca ministra
obrony narodowej,
były pełnomocnik ministra obrony narodowej
ds. Strategicznego Przeglądu Obronnego,
obecnie dyrektor w Pricewaterhousecoopers
Artykułem doktora Andrzeja Karkoszki
pragniemy rozpocząć wymianę poglądów
o odpowiedzialności żołnierzy i cywilów za
bezpieczeństwo państwa.

Tańsi od żołnierzy
Od 2006 roku – kiedy wielką konwersję zapowiadał minister Radosław Sikorski – w MON
mamy o 9,3 procent więcej cywilów. Mundurowych w centrali będzie nadal ubywać.
truktury centrali zmieniali-
śmy w latach 2007 i 2008.
Ostatnio przesuwaliśmy sta-
nowiska (i kompetencje) między de-
partamentami Kadr i Spraw Socjal-
nych, między Departamentem Łącz-
ności i Informatyki a Zarządem Pla-
nowania Systemów Dowodzenia
i Łączności SGWP. Niedawno mini-
ster Bogdan Klich postanowił ucy-
wilnić posady dyrektorów czterech
departamentów, w tym Transforma-
cji oraz Informatyki i Telekomunika-
cji. Na szefa pierwszego wybrał Le-
cha Kościuka, urzędnika resortu;
kierowanie drugim powierzył Romu-
aldowi Hoffmanowi, pozyskanemu
z firmy IBM. Teraz zaczyna się reor-
ganizacja pionu podsekretarza sta-
nu do spraw uzbrojenia i moderni-
zacji: sformowanie Agencji Uzbroje-
nia oraz Departamentu Współpra-
cy z Przemysłem. Zmiany mają
zwiększyć ucywilnienie MON (z wy-
łączeniem Sztabu Generalnego) do
65 procent w 2011 roku. Połowa ze
180 zamienianych stanowisk pod-
danych zostanie konwersji w 2009
roku. W dwóch kolejnych latach ucy-
wilnianych ma być po około 40 po-
sad. Na tym tle ucywilnienie Szta-
bu wygląda skromnie – sięgnie
w 2011 roku 20 procent – ale też
zadania tej instytucji są bardziej mi-
litarne niż departamentów. W cią-
gu ostatnich dwóch lat poziom ucy-
wilnienia Sztabu wzrósł o 1,8 pro-
cent i wynosi 17,7 procent.
Projekt budżetu na przyszły rok
przewiduje, że w siłach zbrojnych
mieć będziemy 85 868 żołnierzy
zawodowych, 11 tysięcy żołnierzy
nadterminowych i 3481 kandyda-
tów na zawodowców. Jednostki,
uczelnie i instytucje kultury mają
zatrudniać do 54 271 cywilów,
z czego 2700 na uczelniach i 229
w kulturze. W tej rzeszy jest siedem
osób zajmujących kierownicze sta-
nowiska państwowe, 20 – wysokie
stanowiska państwowe, 25 sę-
dziów i prokuratorów cywilnych oraz
3,5 tysiąca członków korpusu służ-
by cywilnej.
Wojskowi są drożsi od cywilów, któ-
rym nie przysługują kwatery, mun-
dury, świadczenia rozłąkowe. Ale to
uproszczony rachunek – sprawdza
się poza dużymi miastami. Jeśli bo-
wiem instytucja wojskowa zechce
pozyskać fachowca na posadę wy-
magającą wysokich kwalifikacji,
musiałaby mu zapłacić stawki ryn-
kowe, przewyższające gaże ofice-
rów młodszych. Statystycznie prze-
ciętny żołnierz w 2009 roku ma
„kosztować” 3961 złotych, pracow-
nik z korpusu służby cywilnej pra-
wie 3000 złotych, zaś zwykły pra-
cownik około 2500 złotych (kwoty
brutto). Z powodu takich relacji pła-
cowych często w jednostkach orga-
nizacyjnych resortu zatrudniają się
emerytowani żołnierze. Jest to ko-
rzystne zarówno dla MON (zyskuje
pracowników znających armię od
podszewki i zadowalających się niż-
szymi pensjami od średniej w go-
spodarce), jak i dla byłych wojsko-
wych (dorabiając, utrzymują do-
tychczasową stopę życiową). Zjawi-
sko to stanowi jednak barierę dla
zatrudniania nowych cywilów. (ag)

12 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

Europa, zwłaszcza zachodnia, może odetchnąć. Rosja dotrzymała danego słowa

i wycofała swoje wojska z terytorium Gruzji, i to akurat w momencie, kiedy w Budapeszcie
nieformalnie spotkali się ministrowie obrony NATO.

Marek
Orzechowski
GORZKIE
PRAWDY
EPAPAP/FORUM

nr 42/2008 Polska Zbrojna 13

AAAAAAANATO
FORUM AAAAAAAA
W ten sposób, przynajmniej formalnie,
z agendy problemów sojuszu zniknął te-
mat reakcji na rosyjską niesłowność i zwią-
zane z nią zagrożenia dla pokoju w regio-
nie Kaukazu. Teraz NATO i jego sojuszni-
cy w Unii Europejskiej mogą zająć się po-
litycznym rozwiązaniem konflktu, którego
skutki sięgają daleko poza granice Gruzji,
i jej sporu z separatystycznymi prowincja-
mi oraz ich partnerem, Rosją. Stawka jest
przy tym duża – chodzi o wypracowanie
nowej równowagi w polityce bezpieczeń-
stwa sojuszu i Europy, równowagi potrzeb-
nej i koniecznej w świetle ostatnich do-
świadczeń z Rosją. Moskwa udowodniła,
że odchodzi od potulnej akceptacji ekspan-
sji przymierza na obszary bliskie jej granic
i wysłała pod adresem Waszyngtonu aż
nadto czytelny sygnał, że NATO może spo-
dziewać się zdecydowanej reakcji, jeżeli
będzie podążać dotychczasową drogą.
Droga rozsądku
W Europie nikt nie chce ani zimnej, ani
tym bardziej gorącej konfrontacji z Rosją,
więc pozostaje tylko zacisze gabinetów
i wiele cierpliwości w poszukiwaniu nowej
formuły współżycia z tym krajem. W Bu-
dapeszcie wielu ministrów obrony NATO
Wiosenny szczyt NATO będzie musiał podjąć strategiczną
decyzję dotyczącą Afganistanu. Po siedmiu latach walk
sytuacja w tym kraju wygląda źle, bardzo źle
uznało, że wycofanie rosyjskich wojsk jest
wystarczające, w związku z czym można
już wznowić dialog z Moskwą i przywró-
cić do życia zawieszoną radę współpracy
z Rosją, ale pod wpływem Amerykanów
sojusz postanowił ostatecznie, że z krokiem
tym jeszcze trochę poczeka. Może do grud-
nia, kiedy spotkają się ministrowie spraw
zagranicznych NATO, a może do lutego
przyszłego roku, kiedy dojdzie do spotka-
nia szefów obrony w Krakowie.
Tymczasem czas nagli. Tym ważniejsza
staje się więc droga, którą podążają prezy-
dent Francji Nicolas Sarkozy i Unia Euro-
pejska: droga rozsądku, cierpliwości i roz-
mów, a przy tym do tej pory jedyna, która
przynosi sukces. Dzięki pośrednictwu Sar-
kozy’ego wspólnota europejska znalazła się
w pozycji siły politycznej, która jest w sta-
nie realnie i zdecydowanie wpływać na
kształt i charakter rozmów z Rosją na temat
nowej architektury bezpieczeństwa. Jest to
sukces prezydenta Francji, przewodzącej
obecnie europejskiej wspólnocie, a przy tym
dowód na to, że nawet bez traktatu lizboń-
skiego, który oferuje Europie tak potrzeb-
ne narzędzia skuteczności w polityce zagra-
14 Polska Zbrojna
nicznej, możliwa jest aktywna obecność
Unii Europejskiej w sytuacji kryzysowej,
pod warunkiem, że kieruje nią ktoś o wy-
raźnej przywódczej osobowości. Nie ulega
wątpliwości, że rozmowy z Moskwą będą
trudne, ich przebieg skomplikowany, a suk-
ces niepewny. Jednak szanse na porozumie-
nie są i Sarkozy z nich skorzysta.
System na nowych
fundamentach
Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew
zapowiedział, że „żaden kraj nie może za-
pewniać sobie bezpieczeństwa kosztem in-
nego” i że Rosji zależy na strukturze, któ-
ra gwarantować będzie „równe bezpieczeń-
stwo dla każdego”. Podczas konferencji we
francuskiej miejscowości Evian prezydent
Rosji zaproponował specjalne „forum” dla
omawiania spraw bezpieczeństwa i wypra-
cowania jego nowej formuły. Również pre-
zydent Francji jest zdania, że system bez-
pieczeństwa w Europie musi zostać zbu-
dowany na nowych fundamentach. Mo-
skwa nie proponuje na przykład likwidacji
NATO albo jego wyraźnego osłabienia.
Mówi o harmonijnym współdziałaniu opar-
tym na „wspólnych zasadach”, ale i doda-
je, że „nie powinniśmy dopuszczać do sy-
tuacji, w których rozwój sojuszy wojsko-
wych prowadzi do osłabienia bezpieczeń-
stwa innych uczestników porozumienia”.
Jako pilne i niecierpiące zwłoki zadanie
prezydent Rosji określił konieczność za-
warcia z USA nowego układu o nuklear-
nym rozbrojeniu. W jego ocenie dotych-
czasowa polityka Stanów Zjednoczonych,
obliczona na zdobycie i utrwalenie pozycji
jedynego wszechświatowego mocarstwa,
przyniosła ze sobą „utratę historycznej
szansy”, aby z polityki światowej wyrugo-
wać raz na zawsze ideologię i na jej miej-
scu stworzyć „naprawdę demokratyczny
porządek świata”. Trzeba przyznać, że ta-
ka wykładnia sytuacji na świecie i skutków
amerykańskiej polityki nie jest obca też
wielu europejskim politykom i analitykom,
więc inicjatywa Miedwiediewa może li-
czyć na szerokie poparcie w Europie. Sam
prezydent Sarkozy ocenił ją słowami pre-
zydenta Rosji, przypominając jego okre-
ślenie, że świat potrzebuje bezpieczeństwa
„od Vancouveru po Władywostok”. Nowa
struktura musi więc obejmować także
i Amerykę Północną, a skoro USA, to i ca-
łe NATO.
Od tych dylematów ministrowie obrony
NATO w Budapeszcie byli praktycznie od-
daleni. Koncentrowali się wszak na sym-
patii dla Gruzji, chociaż wielu uczestni-
ków narady w stolicy Węgier nie do koń-
ca zrozumiało gest demonstracyjnego za-
proszenia gruzińskiego ministra obrony.
Swoją obecnością potwierdził on jedynie
i tak niekorzystną już pozycję sojuszu, któ-
ry ogłaszając jednostronną deklarację so-
lidarności z Gruzją, „wymanewrował się”
z dyplomatycznej gry o pokojowe rozwią-
zanie kryzysu. Zamiast tego, w NATO na-
rasta wewnętrzny konflikt na tle stosunku
do Rosji.
Jeszcze wiosną państwa sojuszu podczas
spotkania w Bukareszcie przyrzekły Gru-
zji członkostwo w przymierzu, chociaż nie
określiły ani daty, ani tym bardziej godzi-
ny realizacji tej obietnicy. Jak zwykle wy-
stąpiły rozbieżności: Stany Zjednoczone,
zaangażowane poważnie w rekonstrukcję
militarnych zdolności Gruzji, chciały kon-
kretnej i bliskiej daty, zaś państwa Europy
Zachodniej dmuchały na zimne. Nie cho-
dziło tylko o samą Gruzję. Przed przylo-
tem do Bukaresztu prezydent USA Geor-
ge W. Bush odwiedził Kijów, gdzie obie-
cał Ukrainie członkostwo w NATO. Kie-
dy przyleciał do stolicy Rumunii, spotkał
się z ostrą reakcją Francji i Niemiec. Poza
nimi także większość „starych” członków
sojuszu z Europy Zachodniej podeszła
z wielkim dystansem do tych „oświadczyn”
Busha. Ustalono, trochę na zasadzie wy-
roku Salomona, trochę na zasadzie braku
wiary w intencje przyszłego sojusznika, że
„zdolności do członkostwa” Gruzji będą
sprawdzane co pół roku. I co będzie dalej,
zbaczymy. Sceptycy mogli więc liczyć na
nr 42/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE ||
odsunięcie problemu w czasie, natomiast
zwolennicy szybkiego członkostwa Gruzji
w NATO – powołać się na stały mecha-
nizm, który doprowadzi Gruzję w miarę
szybko do Brukseli. Teraz, po konflikcie
o Osetię Południową i po „przesadnej, nie-
proporcjonalnej reakcji Rosji” na posunię-
cia prezydenta Gruzji, złożone w Buka-
reszcie przyrzeczenie samo w sobie wyro-
sło na wielki i groźny dla spójności soju-
szu dylemat.
Jaką dać zapowiedź
Nie ulega wątpliwości, że członków so-
juszu czekają trudne dni. Jeżeli bowiem
szefowie dyplomacji państw NATO pod-
czas grudniowego spotkania w Brukseli
US DOD
poddadzą się naciskom USA oraz niektó-
rych członków sojuszu z dawnej Europy
Wschodniej, w tym Polski, i podejmą de-
cyzję o objęciu Gruzji programem MAP
(Membership Action Plan) – to Moskwa
potraktuje tę decyzję jako wielki afront
i niemal wypowiedzenie wojny. Jeśli z ko-
lei odrzucą ofertę Gruzji lub odstawią ją do
magazynu historii, spotkają się z zarzutem,
że ulegli szantażowi Moskwy i pokazali,
że to ona dyktuje sojuszowi warunki. Nic
więc dziwnego, że dyplomaci NATO
w Brukseli milczą jak zaklęci, a sojuszni-
cze rządy głowią się nad właściwą linią po-
stępowania. Jak do tej pory, nikt po prostu
nie wie, jaką dać Gruzji odpowiedź, no,
może z wyjątkiem Amerykanów. Wszyscy
zaś spodziewają się wielu kłopotów, jeżeli
udzielą niewłaściwej.
Uparte milczenie niewiele jednak pomo-
że. Nie chodzi przecież o to, aby zrobić
Gruzji jakąś przyjemność, a Moskwie za-
grać na nosie, tylko o to, aby podjąć de-
nr 42/2008
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
cyzję o poważnych skutkach dla bezpie-
czeństwa Europy i świata. Trzeba więc za-
chować zimną krew i nie dać się ponieść
emocjom. Interes bezpiecznego świata
musi przeważyć nad ambicją kilku poli-
tyków. Co to może oznaczać w prakty-
ce? Przede wszystkim to, mówi jeden
z brukselskich analityków, że NATO mu-
si znaleźć sporo odwagi, aby spojrzeć
prawdzie w oczy i powiedzieć w końcu
sobie i Gruzji, że członkostwo tego kra-
ju w transatlantyckim przymierzu nie
jest, przynajmniej obecnie – i nie wiado-
mo, czy kiedykolwiek w ogóle – możli-
we. I że rozmowy o nowej formule bez-
pieczeństwa w Europie, które Sarkozy
chce podjąć z Rosją na początku przy-
szłego roku, obejmą także interesy Gru-
zji. Wiosną przyszłego roku w Strasburgu
odbędzie się jubileuszowy szczyt NATO
w 60. rocznicę powstania sojuszu. Być
może to on właśnie przyniesie odpowiedź
na wiele trudnych pytań albo przynajm-
niej stanie się impulsem do podjęcia wy-
siłków, aby odpowiedź tę znaleźć, i to
w miarę szybko.
Zapętlony Afganistan
Na wiosennym szczycie NATO będzie
musiała zapaść także strategiczna decyzja
dotycząca Afganistanu. Po siedmiu latach
walk sytuacja w tym kraju wygląda źle,
bardzo źle. Talibowie odzyskali kontrolę
nad większością terytorium, a rząd w Ka-
bulu żyje tylko dzięki natowskiej kroplów-
ce. Co dalej i jak długo jeszcze – są pyta-
niami, na które sojusz musi szybko zna-
leźć odpowiedź. Problem jednak w tym,
że odpowiedzi nie ma, przynajmniej te-
raz. Tak jak nie ma bezpieczeństwa, poli-
tycznej stabilizacji i gospodarczej odbu-
dowy – owych trzech filarów, fundamen-
talnych warunków bezpiecznego i hono-
rowego wycofania się NATO z Afganista-
nu, kiedyś tam... Droga ku temu jest jesz-
cze daleka, a nawet coraz dalsza i coraz
bardziej niebezpieczna. Kiedy wojska
ISAF wypędzą talibów z jednej wioski,
pojawiają się oni w innej. Wojsko tylko
teoretycznie zajmuje się odbudową kraju,
a przecież głównie pod takim pretekstem
wiele sojuszniczych rządów zgodziło się
na udział w afgańskiej akcji i tak właśnie
przekonywało do niej swoje własne parla-
menty. Prezydent Hamid Karzaj tylko
teoretycznie zarządza krajem, zwłaszcza
na zewnątrz, kiedy składa zagraniczne wi-
zyty. W samym kraju nie do końca jasne
są jego powiązania z kartelami handlarzy
narkotyków, zaś on sam w NATO nazywa-
ny jest „burmistrzem Kabulu”. Miliardy
dolarów wyrzucone zostały już w błoto.
To nie są groteskowe oceny, a ironia też
nie jest na miejscu – chodzi przecież o naj-
| |
|| || |
poważniejszą operację NATO w całej je-
go historii. Przeciwnie, płynie z nich gorz-
ka prawda o rosnącym fiasku afgańskie-
go zaangażowania NATO, które przecież
udowodnić miało niezbędność sojuszu ja-
ko zdecydowanego i najważniejszego ak-
tora na światowej scenie, o konieczności
uzyskania potwierdzenia dla sensu wła-
snej egzystencji w ogóle już nie wspomi-
nając. To, co miało być „ratunkiem” so-
juszu, obraca się przeciw niemu – NATO
jest bowiem za daleko „od domu”, działa
w abstrakcyjnym dla mieszkańców Euro-
py otoczeniu, na oddalonej, obcej i niego-
ścinnej ziemi – więc już podczas najbliż-
szych wyborów w wielu europejskich
krajach sojuszu sprawa Afganistanu uro-
śnie do rangi problemu, który zmieni po-
lityczne priorytety. Spójrzmy na rolę, ja-
ką odgrywa w amerykańskiej kampanii
wyborczej...
Potrzebne pilne decyzje
Jak więc uratować operację w Afgani-
stanie i nie narazić się na krytykę własnej
opinii publicznej? Jak poradzić sobie z nie-
chęcią mieszkańców Afganistanu do ko-
operacji, i jak w końcu pokonać talibów?
Ministrowie obrony zgodzili się na żąda-
nie Amerykanów, aby wojska ISAF wzię-
ły na siebie walkę z producentami i han-
dlarzami opium. Decyzja potrzebna, jeże-
li spojrzy się na sytuację na południu kra-
ju, ale i jawne przyznanie się do klęski, po-
nieważ w wyraźny sposób zmienia ona
priorytety sojuszniczego wojska i zadania
wyznaczone afgańskiej armii, która miała
przecież zaradzić sytuacji na „wewnętrz-
nym froncie”. Nic więc dziwnego, że pod-
jęto ją po ostrych kontrowersjach, kiedy
niektórym rządom zaświtała perspektywa
udziału ich żołnierzy w akcjach palenia ma-
kowych pól...
Paradoksy sytuacji w Afganistanie po-
twierdza oferta Wielkiej Brytanii, która
chce wśród żyjących pod opieką wojsk
ISAF Afgańczyków rozdać bezpłatnie te-
lefony komórkowe i laptopy, aby w ten spo-
sób ułatwić im dostęp do konkurencyjnej
wobec talibów propagandy, tym razem po-
zytywnej. W ten sposób będzie łatwiej zła-
mać monopol informacyjny talibów, któ-
rzy rozpowszechniają w sieciach telefonii
komórkowej i w internecie swoje wersje
wydarzeń w Afganistanie – uważają bry-
tyjscy urzędnicy.
Być może tak będzie nawet skuteczniej
i przede wszystkim łatwiej – zamiast
w opancerzonych pojazdach gonić talibów,
wystarczy wysłać do nich esemesa. Szko-
da, że Londyn nie wpadł na ten pomysł sie-
dem lat temu. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 15
NA CELOWNIKU

ZEWSKI
Kiedy Pan wylatuje?
– Pierwszym samolotem do Afgani-

ROMAN PRZECIS
stanu.

Z ostatnich informacji wynika, że jest

tam coraz niebezpieczniej i że wzrasta
liczba ataków także na konwoje z po-
mocą humanitarną...
– Wygląda na to, że przeciwnik nieco
zmienił taktykę. Gdy okazało się, że woj-
ska koalicyjne nie są łatwym celem, ude-
rza w konwoje cywilne, kontraktorów
pracujących na naszą korzyść, w organi-
zacje humanitarne, w firmy budowlane
wykonujące tam zadania. Niestety, jest
to brudna wojna i trzeba być w niej przy-
gotowanym na każdą ewentualność.

Pod koniec kwietnia tego roku, obej-

mując dowodzenie 12 BZ, podkreślał
Pan, że „najważniejszym zadaniem
jest teraz jak najlepsze przygotowanie
żołnierzy do kolejnej zmiany w Afga-
nistanie”. Udało się to?
– Wtedy jeszcze nie zdawałem sobie
sprawy, jak trudne będzie to zadanie. Mi-
mo to oceniam, że się udało, zaznacza-
jąc, że do tak złożonego zadania nie da
się przygotować w stu procentach.

PIERWSZYM SAMOLOTEM
DO BAGRAM
Rozmowa z generałem brygady JANUSZEM ADAMCZAKIEM,
dowódcą 12 Brygady Zmechanizowanej, a wkrótce zastępcą
dowódcy Dowództwa Regionalnego Wschód w Afganistanie
Z perspektywy Sztabu Generalne- tyki obronnej powinna być brygada. Oso- rozwojowych. Dopiero jednak wtedy,
go WP, gdzie poprzednio Pan był, wy- biście najlepiej czuję się w linii, w dzia- gdy objąłem jej dowództwo, zrozumia-
glądało ono inaczej? łaniu. Na szczęście już po kilku miesią- łem, jakim stała się molochem.
– Powiedzmy, że pobyt w SGWP był cach wiedziałem, że najprawdopodobniej
ważnym, choć krótkim epizodem w mo- przejmę dowództwo 12 BZ, jednej z naj- Molochem?
im wojskowym życiorysie. W czerwcu lepszych w Wojskach Lądowych. – Być może to słowo niezbyt dobrze
ubiegłego roku skończyłem studia poli- brzmi w jednostce wojskowej, lecz na pew-
tyki obronnej w Akademii Wojennej Dlaczego zadanie przygotowania ko- no oddaje sedno sprawy. Proszę pamiętać,
Wojsk Lądowych USA w Carlise Bar- lejnej zmiany do Afganistanu przero- że ta brygada w wielu dziedzinach zabez-
racks i z powrotem zameldowałem się sło Pana pierwsze wyobrażenia? piecza funkcjonowanie całego szczeciń-
w kraju. Pierwotnie byłem przewidywa- – Gdy byłem szefem sztabu 6 Bry- skiego garnizonu i zarazem bardzo moc-
ny na stanowisko dowódcy brygady. Nie gady Kawalerii Pancernej w Stargar- no obciążona jest zadaniami w ramach
wiedziałem tylko, której. Po powrocie dzie Szczecińskim, z 12 BZ konkuro- PKW. Przejmując dowodzenie, słyszałem,
okazało się, że zostałem wyznaczony na waliśmy na co dzień. My byliśmy w si- że blisko 700 jej żołnierzy pełni obecnie
stanowisko zastępcy szefa Zarządu Pla- łach NATO, oni nie chcieli być gorsi. służbę w Iraku i Afganistanie. A także, że
nowania Strategicznego – P5 w Sztabie My się rozwijaliśmy, oni nie pozosta- około 400 następnych trzeba będzie przy-
Generalnym WP. wali w tyle. Lecz cóż – „szósta” zosta- gotować do kolejnej zmiany w Afganista-
Zasadniczo uważam, że pierwszym sta- ła rozformowana, a „dwunasta” znala- nie. Jak się szybko okazało, sformowanie
nowiskiem dla absolwenta studiów poli- zła się w gronie jednostek najbardziej jeszcze jednego batalionu, jego wyszkole-

16 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
nie, wyposażenie i przygotowanie do wy-
jazdu na misję – przy jednoczesnym wy-
konywaniu „zadań garnizonowych” – na-
prawdę nie jest łatwe. Przyjęliśmy zasa-
dę, że najbardziej zgrane bojowo i przygo-
towane do wykonywania samodzielnych
zadań muszą być przede wszystkim pluto-
ny. To udało się nam zrobić.
I – Pana zdaniem – te plutony przygo-
towane będą w Afganistanie na każdą
sytuację? Żołnierze będą tam bez-
pieczni?
– Jedno z drugim nie ma nic wspólne-
go. Na każdą sytuację w wojnie nikt nie
jest w stanie się przygotować. Zrobiliśmy
na pewno maksimum. Nawet najlepsze
wyszkolenie żołnierza nie zapewni mu
– tym bardziej w warunkach wojny, nie-
mal ustawicznego zagrożenia – komfor-
tu bezpieczeństwa. Jest to nierealne.
W Afganistanie byłem dwa razy na re-
konesansie. W sumie spędziłem tam mie-
siąc i dokładnie poznałem rejon przyszłe-
go działania. Spotkałem się również
z gubernatorem prowincji Ghazni, sze-
fem policji, dowódcą 3 Brygady Armii
Afgańskiej i członkami rady prowincji.
Chciałem się dowiedzieć, czy przedsta-
wiciele afgańskiego establishmentu ma-
ją wobec Polaków jakieś oczekiwania?
A także, co może tam nas spotkać oraz
czy mogą pojawić się nowe niebezpie-
czeństwa, a jeśli tak, to jakie?
Jakie znalazł Pan odpowiedzi?
– W Ghazni naszych żołnierzy czeka
trudny początek. Przejęcie strefy to
skomplikowana procedura, wymagają-
ca koordynacji różnych przedsięwzięć
organizacyjnych. Zarazem – nikt nie
zwolni nas z zadań operacyjnych, czy-
li między innymi ochrony szlaków ko-
munikacyjnych oraz wzmocnienia dzia-
łań armii i policji afgańskiej. Do tego
dojdzie konieczność wsparcia władz lo-
kalnych w związku ze zbliżającymi się
wyborami prezydenckimi w Afganista-
nie. I jakby tego było mało, zbliża się
zima, która zazwyczaj przynosi dużo
śniegu i niskie temperatury, co w jakiś
sposób może powodować problemy lo-
gistyczne i operacyjne.
Jeszcze niedawno mówiono w kraju,
że w Ghazni Polakom będzie lepiej,
spokojniej i bezpieczniej. Prawda jest
więc inna?
– Lepsze jest to, że wreszcie zacznie-
my pracować przede wszystkim na swój
rachunek i że to właśnie od nas będzie
zależał spokój w danym rejonie. Plusem
może być również fakt, że przejmujemy
prowincję niegraniczącą z Pakistanem.
nr 42/2008
| | | |
Nie możemy jednak zapominać o tym,
że Ghazni jest jedną z największych pro-
wincji w Afganistanie i już za kilka lat
będzie gospodarzem islamskiego święta
o skali światowej. Czy może to zwięk-
szyć ataki i zagrożenie, jeszcze nie wia-
domo, ale trzeba się z tym liczyć.
Na rekonesanse do Afganistanu jeździł
Pan – tak przynajmniej brzmiały ofi-
cjalne komunikaty – jako przyszły do-
wódca kolejnej zmiany Polskiego Kon-
tyngentu Wojskowego w Afganistanie.
Dziś dowiadujemy się, że będzie ina-
czej. Dlaczego?
– Zgodnie z decyzjami przełożonych,
dowódcą PKW będzie dowódca Polskich
Sił Zadaniowych. Mnie przeznaczono in-
ną, w pewnym sensie podwójną rolę. Na
czas czwartej zmiany w Afganistanie zo-
stanę zastępcą dowódcy ds. koalicyjnych
GHAZNI, CZYLI
NOWE WYZWANIA
Rozmowa z pułkownikiem RAJMUNDEM
ANDRZEJCZAKIEM – od kilku dni zastępcą
dowódcy 34 Brygady Kawalerii Pancernej,
już wkrótce dowódcą Polskich Sił Zadaniowych
i Polskiego Kontyngentu Wojskowego
w Afganistanie
Niektórzy mówią, że Pana kazus mo-
że świadczyć o tym, jak niezbadane
są decyzje kadrowe. Jeszcze tydzień
temu był Pan podpułkownikiem...
– Lecz w ciągu ostatnich dni wiele się
zmieniło. Z zastępcy szefa oddziału G3
dowództwa Wojsk Lądowych awanso-
wałem na zastępcę dowódcy 34 Bryga-
dy Kawalerii Pancernej i natychmiast
przybyła mi kolejna gwiazdka.
W Żaganiu spędził Pan jednak tylko
kilkanaście godzin.
– Gdyż wzywały mnie inne obowiąz-
ki służbowe.
Powiedzmy konkretnie, że wzywała
Pana kolejna, czwarta zmiana
w Afganistanie.
– To prawda. W Polsce nie będzie
mnie pół roku, ale wrócę do kraju
| |
w amerykańskiej 101 Dywizji Powietrz-
nodesantowej, która na tamtejszym te-
atrze działań ma status Dowództwa Re-
gionalnego Wschód. Jednocześnie przej-
mę zadania starszego oficera narodowe-
go. Służbę będę pełnił w Bagram. To tyl-
ko godzina lotu śmigłowcem od przy-
szłych polskich baz w Ghazni.
Na mapie to blisko dwieście kilome-
trów, nieraz bardzo trudnych do po-
konania...
– Ma pan rację – przemieszczanie się
w tamtym terenie jest utrudnione. Nie wy-
obrażam sobie jednak tego, że na co dzień
nie będę z polskimi pododdziałami, że nie
poznam ich problemów. Jestem natomiast
przekonany, że będę dobrze reprezento-
wał ich interesy na wyższych szczeblach
dowodzenia w ISAF.
Rozmawiał Roman Przeciszewski
– i do świetnej, z dużym potencjałem
szkoleniowym, 34 Brygady – z do-
świadczeniem, które może być istot-
nym walorem.
Temu nie zaprzeczam. W Afganista-
nie będzie Pan zarówno dowódcą Pol-
skich Sił Zadaniowych, jak i polskiego
kontyngentu wojskowego.
– Prawdę mówiąc, obie struktury są
jednym organizmem. Potrzeby operacyj-
ne wymagają funkcjonowania PSZ, po-
trzeby narodowe – PKW.
Brzmi to skomplikowanie.
– W konfliktach asymetrycznych co-
raz trudniej przystosować obecne struk-
tury narodowe do wojny niekonwencjo-
nalnej. Dlatego elementy, które mamy
w kraju, trzeba w pewien sposób uzupeł-
niać, dostosowywać do specyfiki działa- 
Polska Zbrojna 17
 NA CELOWNIKU
nia w danym terenie i rozwiązań obowią-
zujących w innych armiach sojuszni-
czych. W Afganistanie mamy więc
czwartą zmianę PKW, ale już w nomen-
klaturze operacyjnej zamiast PKW poja-
wiają się PSZ, będące odpowiednikiem
mocnej, samodzielnej brygady.
Przepraszam, ale nadal jest to enig-
matyczne.
– Zatem najkrócej: PKW to zarazem
PSZ. Lub: to tak, a nie inaczej skonstru-
owana brygada. W naszym przypadku
mająca 1600 ludzi, dwa bataliony lądo-
we, komponent powietrzny (cztery śmi-
głowce szturmowe i cztery transportowe)
ARCH. R. ANDRZEJCZAKA
oraz różne środki rozpoznawcze z bez-
załogowcami włącznie. Reasumując:
w prowincji Ghazni, za którą przejmuje-
my odpowiedzialność, będziemy dyspo-
nować związkiem taktycznym o bardzo
dużych możliwościach operacyjnych.
Co czeka Polaków w Ghazni?
– Na razie oczekuje tam na nas kilka
baz po Amerykanach. Zostały one od-
powiednio zmodernizowane i dostoso-
wane do potrzeb naszych wojsk. Mogę
ujawnić, że w prowincji będziemy mieć
dwie główne bazy operacyjne oraz kil-
ka dodatkowych, ogniowych. W tych
głównych – gdzie znajdą się zgrupowa-
nia lądowe – będą także pododdziały in-
żynieryjne oraz artyleryjskie, co pozwo-
li na dużą elastyczność działania i da
żołnierzom znacznie większe gwaran-
cje bezpieczeństwa.
To zupełnie inne rozwiązania niż
w Iraku.
– Gdyż inna jest również misja, in-
ne są teren, klimat, styl działania prze-
ciwnika, inny także status narodowych
jednostek.
I chyba również inne zagrożenia; in-
ne, może nawet większe niebezpie-
czeństwa?
– Bezpieczeństwo jest pojęciem
względnym. Porównując Ghazni z inny-
18 Polska Zbrojna
mi prowincjami, można powiedzieć, że
nasza strefa odpowiedzialności jest bez-
pieczna. Jednakże to wcale nie znaczy,
że tak będzie nadal. W Afganistanie sy-
tuacja jest dynamiczna i nikt nie zary-
zykuje stwierdzenia, że na przykład za
tydzień nie zmieni się diametralnie. Za-
grożenie płynie zaś z różnych stron: od
talibów, grup przestępczych, klanów
walczących o wpływy.
Czy Pana zdaniem jesteśmy dobrze
przygotowani na te wszystkie zagro-
żenia?
– Nasi żołnierze są bardzo dobrze wy-
szkoleni i wyposażeni. Do prowadzenia
W Afganistanie sytuacja jest dynamiczna
i nikt nie zaryzykuje stwierdzenia, że na
przykład za tydzień nie zmieni się diame-
tralnie. Zagrożenie płynie zaś z różnych
stron: talibów, grup przestępczych, klanów
walczących o wpływy
głównej działalności operacyjnej będzie-
my wykorzystywać Rosomaki – dosko-
nałe, niejednokrotnie sprawdzone w dzia-
łaniu wozy. Nawet Amerykanie coraz
częściej mówią, że zazdroszczą nam te-
go transportera.
Ale jednocześnie bierzemy od nich
Cougary...
– Będą one przeznaczone przede
wszystkim dla pododdziałów szkolenio-
wych i żandarmerii. Jednak zadania ope-
racyjne będziemy wykonywać, używa-
jąc Rosomaków, których w czasie tej
zmiany będzie odpowiednio więcej.
Pan mówi o tej misji nadzwyczaj spo-
kojnie, gdy tymczasem wojskowi z in-
nych państw alarmują, że jutro
w Afganistanie jest bardzo niepew-
ne i że natychmiast trzeba wzmocnić
siły ISAF. Albo że ta wojna nie jest
do wygrania...
– Lecz co to znaczy wygrać wojnę?
Kilka dni temu przeczytałem kolejną
książkę o Afganistanie. Wiem więc do-
brze, że wojna w tym kraju widziana
zarówno oczami jednego z żołnierzy
Aleksandra Macedońskiego, jak i z per-
spektywy oficera Armii Czerwonej wy-
gląda podobnie: jest pełna krwi, ofiar
i tragedii. W tym miejscu trzeba sobie
jednak zadać pytanie: czy jedziemy do
prowincji Ghazni, by walczyć, zwycię-
żać, zdobywać jakieś terytoria? Na
pewno nie. Jedziemy tam tylko po to,
by stworzyć warunki do normalnego
funkcjonowania prowincji, zapewnić
bezpieczeństwo jej mieszkańcom, prze-
kazać odpowiedzialność za porządek
afgańskiej policji i wojsku.
Nie jedziecie jednak na misję humani-
tarną, tylko na prawdziwą wojnę, Pa-
nie Pułkowniku.
– Zgoda, panują tam warunki wojen-
ne, a niebezpieczeństwo wpisane jest
w codzienność. Tym bardziej że mię-
dzy innymi mamy chronić tak zwaną
drogę życia w Afganistanie, czyli Ka-
bul–Kandahar, i że nie jest to łatwe za-
danie. Tylko powtarzam – jesteśmy do
tej misji dobrze przygotowani i mamy
sprzęt, którego zazdroszczą nam inne
jednostki ISAF.
Jest jeszcze inna kwestia – Pana oso-
ba. Mało znany oficer dowódcą tak
ważnego przedsięwzięcia?
– Czy zarzuci mi ktoś brak doświad-
czenia? W 15 Brygadzie Zmechanizo-
wanej jeszcze kilka lat temu dowodzi-
łem batalionem pancernym. Później
dowodziłem PKW UNDOF na Wzgó-
rzach Golan. Następnie byłem szefem
Oddziału Operacyjnego WDCP pod-
czas VII zmiany w Iraku. Mam za so-
bą typową drogę dowódczą, nie wy-
ciągnięto mnie z jakiejś przechowal-
ni kadrowej.
Źle mnie Pan zrozumiał – chodzi mi
o to, że dotychczas podobnymi kon-
tyngentami kierowali wyłącznie ge-
nerałowie...
– Każda armia ma swoje wymogi.
W brygadach amerykańskich dowódca-
mi są pułkownicy, a że Polskie Siły Za-
daniowe będą częścią legendarnej
101 Dywizji – powiedzmy, aby było
zręczniej operacyjnie – zadecydowano
tak, a nie inaczej. Zresztą, jakie to ma
znaczenie, czy dowodzi generał, czy puł-
kownik? Chodzi o to, by właściwy czło-
wiek był na właściwym miejscu.
Rozmawiał Roman Przeciszewski
nr 42/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU |
WOJSKO KULISY ||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA|| |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO

W Orkiestrze Reprezentacyjnej Sił Powietrznych (ORSP) trwa konflikt personalny pomiędzy

kierującym nią kapelmistrzem a trębaczem koncertmistrzem. Obie strony zarzucają sobie

ZACHWIANA
popełnianie poważnych przestępstw. Atmosfera pracy w orkiestrze nie jest najlepsza.

PIĘCIOLINIA PIOTR LASKOWSKI

nr 42/2008 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
Sprawa ciągnie się od dwóch lat i an-
gażuje poznańską żandarmerię oraz pro-
kuratury wojskowe w Poznaniu i Wro-
cławiu. Zarzuty dotyczące na przykład
niewykonywania rozkazów, obrażania
przełożonych, lobbingu czy tak zwanych
lewych koncertów są poważne.
Nie chcą wiedzieć o konflikcie
„Nic nie wiem o konflikcie personal-
nym w Orkiestrze Reprezentacyjnej Sił
Powietrznych, proszę rozmawiać z rzecz-
nikiem sił”, mówi szef Oddziału Wycho-
wawczego SP płk Stanisław Kwieczka,
pomimo że pod koniec 2007 roku w or-
kiestrze pracowała komisja z Sił Po-
wietrznych powołana do oceny jej bie-
żącej działalności. Sprawdzała między
innymi sprawy lewego grania i sprzeda-
ży płyt z nagraniami orkiestry na wy-
jazdach zagranicznych. Płk Kwieczka
nie pamięta, że w 2006 roku sam skła-
dał meldunek dowódcy SP, jako prze-
wodniczący komisji, w sprawie odwo-
łania się mł. chor. sztab. Mariusza Ko-
złowskiego od opinii okresowej wyda-
nej przez dowódcę ORSP kapelmistrza
mjr. Pawła Joksa. Pisał w nim miedzy
innymi, że „główną przyczyną zaistnia-
łej sytuacji jest konflikt między kapel-
mistrzem orkiestry mjr. Pawłem Joksem
i jego podwładnym”.
Konflikt więc jest, co potwierdza szef
Prokuratury Wojskowej we Wrocławiu płk
Longin Kulik, który uważa, że cała spra-
wa ma charakter właśnie konfliktu perso-
nalnego. Mówi też, że na razie wiele wąt-
ków śledztwa w sprawie rzekomych nie-
prawidłowości w orkiestrze, o które oskar-
ża koncertmistrz Mariusz Kozłowski, do-
tyczy spraw służbowych.
Wet za wet
Do maja 2006 roku wszystko w orkie-
strze zdawało się układać dobrze. Mł. chor.
sztab. Mariusz Kozłowski był wzorowym
żołnierzem.
„Karta wyróżnień żołnierza wskazu-
je, że był wyróżniany18 razy. W dotych-
czasowej służbie nie był karany dyscy-
plinarnie ani sądownie. Z opiniowania
służbowego otrzymywał każdorazowo
oceny dobre”, pisał 18 października
2006 roku ppłk Kwieczka w meldunku
do dowódcy SP.
Źle zaczęło się dziać dopiero w cza-
sie, gdy żona Kozłowskiego urodziła
drugie dziecko.
„Miałem opiekę, a kapelmistrz za-
dzwonił do mnie i mówił, że jeśli nie
zastąpię chorego kolegi, to ma na moje
miejsce dziesięciu innych. Dzwonił i py-
tał, dlaczego nie ma mnie w pracy. Przy-
jąłem to jako groźbę zwolnienia mnie”,
20 Polska Zbrojna
mówi mł. chor. sztab. Mariusz Kozłow- no prawo i kadencja powinna trwać tyle,
ski. „Nie groziłem chorążemu Kozłow- ile pierwotnie wskazywano, czyli do 31
skiemu zwolnieniem z pracy, ani nie ka- grudnia 2009 roku. Od grudnia 2007 ro-
załem wybierać między rodziną a pra- ku Kozłowski większość czasu przeby-
cą. Zgłasza się do mnie wielu chętnych wa na zwolnieniach lekarskich, czuje co-
do pracy w orkiestrze”, oświadcza ka- raz większy stres związany ze służbą, ma
pelmistrz mjr Paweł Joks. podwyższone ciśnienie.
Później przy opiniowaniu, które nie
odbyło się w nakazanym przepisami ter- Drugie dno
minie, Kozłowski otrzymał trójkę. Zło- Eskalacja napięć między obydwoma
żył więc zawiadomienie do prokuratu- żołnierzami spowodowała, że mjr Paweł
ry i odwołał się od opinii służbowej. Woj- Joks zawiadomił 8 kwietnia tego roku
skowa Prokuratura Garnizonowa w Po- Prokuraturę Garnizonową w Poznaniu
znaniu odmówiła wtedy wszczęcia po- o niewykonaniu rozkazu i obrażeniu
stępowania przygotowawczego w spra- przełożonego przez chor. Kozłowskie-
wie znęcania się psychicznego nad pod- go. Dzień później chorąży zawiadomił
władnym Kozłowskim przez kapelmi- Oddział Żandarmerii w Poznaniu o nie-
strza mjr. Joksa. Prokurator kpt. mgr Ge- prawidłowościach w orkiestrze. Sprawa
rard Konopka stwierdzał jednak w uza- została skierowana do Prokuratury Woj-
sadnieniu między innymi to, że „mało skowej we Wrocławiu, która przejęła
zdecydowane zachowanie mjr. Pawła także sprawę z Poznania wniesioną
Joksa w celu całkowitego wyelimino- przez Joksa przeciwko Kozłowskiemu.
wania sporu z podwładnym i tym sa- 16 lipca tego roku prokuratura wrocław-
mym w celu znalezienia środków łago- ska wydała postanowienie o umorzeniu
dzących powstałą sytuację narusza za- postępowania przeciwko Kozłowskie-
sady współżycia społecznego”. mu z powodu braku podstaw do posta-
Wzajemna niechęć między podwład- wienia zarzutów. Od tego postanowie-
nym a dowódcą narastała. Chorąży Ko- nia odwołał się mjr Joks w sentencji od-
złowski zaczął leczyć się w poradni noszącej się do niewykonania rozkazu
zdrowia psychicznego i został odsunię- przez chorążego.
Orkiestra wojskowa
T o formacja wojskowa
(a zarazem zespół mu-
zyczny), której głównym za-
zespoły są w każdym garni-
zonie wojskowym. Oprócz
wojskowych orkiestr garnizo-
Polskiego w Warszawie,
Orkiestra Reprezentacyjna
Marynarki Wojennej
daniem w czasie pokoju jest nowych każdy rodzaj sił w Gdyni, Orkiestra
uświetnianie uroczystości zbrojnych ma także swoją Reprezentacyjna Sił
(głównie wojskowych) akom- orkiestrę reprezentacyjną Powietrznych w Poznaniu).
paniamentem muzycznym. (na przykład Orkiestra Wojsk Swoje orkiestry reprezenta-
Orkiestry takie mają wszyst- Lądowych czy Orkiestra cyjne mają także okręgi
kie armie świata. W Polsce Reprezentacyjna Wojska wojskowe.
ty od grania. Kazano mu zdać instru- Mjr Joks zawiadomił też Prokuraturę
ment i zająć się segregowaniem oraz Garnizonową w Poznaniu o tym, że
przepisywaniem nut. w kwietniu 2008 roku chor. Kozłowski
Wtedy przyjechała komisja z dowódz- opuszczał miejsce pracy, nie mając je-
twa w Warszawie z płk. Stanisławem go pisemnej zgody na odbywanie reha-
Oświecińskim, szefem oddziału społecz- bilitacji w godzinach pracy. Na ten za-
no-wychowawczego, na czele i stwier- rzut chorąży natychmiast odpowiedział
dziła, że nie widzi nic złego w zachowa- przed prokuratorem: „Miałem zgodę
niu chor. Kozłowskiego, który jest do- ustną, co może zaświadczyć zastępca
brym żołnierzem i nie zasługuje w opi- kapelmistrza ppor. Krzysztof Żeleś-
nii na trójkę, więc postawili mu czwórkę kiewicz. Jak sobie nie przypomni, mam
w imieniu dowódcy SP. nagranie z tej rozmowy”.
W grudniu 2006 roku Kozłowski zna- Cała sprawa ujawniła przy okazji
lazł się w szpitalu w związku z kontuzją wiele wątków dotyczących nieprawi-
kolana. Po rehabilitacji wrócił w lutym dłowości funkcjonowania orkiestry,
2007 roku do pracy, a wcześniej, w stycz- między innymi koncertowania za pie-
niu, dostał zawiadomienie, że otrzymu- niądze lub tak zwanych fuch w godzi-
je kadencję tylko na rok, a więc skróco- nach pracy. Orkiestra za granie nie mo-
ną. Napisał w związku z tym odwołanie że brać zapłaty, dlatego ułatwia jej to
bezpośrednio do ministra obrony naro- SWAT, czyli Stowarzyszenie Wspiera-
dowej. Odpowiedź brzmiała, że złama- nia Amatorskiej Twórczości, na które
nr 42/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

stosunku do służby i muzyków orkie-

stry, ciągłych prób podrywania autory-
tetu dowódcy”.
„Praktycznie nie ma go z nami pra-
wie dwa lata, a dostaje nagrody i zapo-
mogi”, żali się st. sierż. Krzysztof Mróz
(członek kwintetu, w którym gra razem
z mjr. Joksem). Zupełnie nie rozumie
postępowania chor. Kozłowskiego sierż.
sztab. Grzegorz Jankowski, który mó-

PIERWSZE KŁOPOTY z jedną z orkiestr Sił Powietrznych pojawiły się już kilka lat temu w „Szkole
Orląt” w Dęblinie. Tam miejscowy kapelmistrz stosował mobbing i dziesięciu członków orkiestry
od razu poszło do psychiatry. Powiedzieli, że nie wrócą do pracy, dopóki ich kapelmistrz będzie
tam pracował. Żandarmeria zajęła się sprawą i kapelmistrz został skazany prawomocnym wyrok-
iem. Po wyroku pozwolono mu wrócić do orkiestry, a muzycy znowu poszli na L-4.
są wystawiane rachunki. „Z tych pie-
niędzy na przykład kupujemy później
koszulki z logo orkiestry, możemy też
dostać od sponsora instrument”, tłuma-
czy mjr Joks.
Nie zawsze
bezinteresownie
Orkiestry wojskowe dają koncerty
w ważnych miejscach na imprezach
wojskowych, przeglądach, uroczysto-
ściach upamiętniających święta pań-
stwowe i rocznice. Okazuje się, że
ORSP nie zawsze robi to bezinteresow-
nie. Mjr Joks pytany, czy orkiestra gra
za pieniądze, zaprzecza, chyba że jest
sponsor, który chce zapłacić.
Dwa lata temu, 10 listopada 2006 ro-
ku, orkiestra miała wziąć udział w kon-
cercie z okazji rocznicy odzyskania nie-
podległości organizowanym przez pre-
zydenta Poznania, jednak w ostatnim
momencie się wycofała. Wtedy też wy-
szło na jaw, że za swoje występy przyj-
muje zapłatę. Tomasz Karczewski, dy-
rektor Estrady Poznańskiej, poinformo-
wał prasę, że honorarium dla Orkiestry
Reprezentacyjnej Sił Powietrznych za
występ, który nie doszedł do skutku,
miało wynieść 5 tysięcy złotych brutto.
24 października Estrada otrzymała na-
wet odpowiedź płk. Stanisława Oświe-
cińskiego (już nie pracuje) z Oddziału
Społeczno-Wychowawczego Sił Po-
wietrznych (obecny Oddział Wycho-
wawczy), że zgadza się i potwierdza
udział tej orkiestry w koncercie. Zespół
miał później zostać ukarany przez or-
ganizatorów koncertu karą w wysoko-
ści 50 procent honorarium.
Sponsorzy się trafiali, więc orkiestra
występowała także w innych miejscach
i przy okazji różnych uroczystości. Na
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
przykład w Aleksandrowie i Solcu Ku-
jawskim w 2005 roku podczas święta
piwa. Przemarsz orkiestry bez furaże-
rek, naramienników ze stopniami i bez
śladów przynależności do SP był tak
niezwykły, że kilku obserwatorów zro-
biło nawet zdjęcia. Gdzie jeszcze gra-
ła orkiestra? Między innymi na rondzie
w Łubowie na dożynkach, w fabryce
drobiu w Kotowie, na otwarciu odcin-
ka autostrady A2, a później we dworze
w Skrzynkach przy okazji wręczenia
odznaczenia dyrektorowi oddziału po-
znańskiego Generalnej Dyrekcji Dróg
Krajowych i Autostrad Kazimierzowi
Bałęcznemu. W 2006 roku orkiestra
pracowała dość intensywnie.
„W maju, w czasie 30 dni mieliśmy
40 grań, i wszystkie oczywiście służ-
bowe”, mówi anonimowo jeden z mu-
zyków.
Mistrz intrygi
Tak mówi o swoim podwładnym mjr
Paweł Joks: „On próbuje udowodnić,
że w orkiestrze jest konflikt personal-
ny, a przecież go nie ma”. Natomiast
mąż zaufania ORSP st. chor. Klau-
diusz Gładych uważa, że chor. Ko-
złowski lekceważył indywidualne szko-
lenie uzupełniające, dyskutował z prze-
łożonymi i ignorował ich polecenia. To
na ręce męża zaufania 35 członków or-
kiestry, liczącej w sumie 50 muzyków,
złożyło 10 kwietnia 2008 roku pismo
w sprawie pogarszającej się atmosfery
w pracy. Proszą w nim o interwencję
u kapelmistrza i pomoc w wyjaśnienie
sytuacji związanej z Mariuszem Ko-
złowskim, który według nich „swoją
postawą zdecydowanie źle wpływa na
ich nastroje”. Nie akceptują jego „awan-
turnictwa, pomówień, lekceważącego
wi, że z żadnym kapelmistrzem tak do-
brze mu się nie współpracowało jak
z mjr. Joksem. Potwierdza to rzecznik
dyscyplinarny orkiestry chor. Marcin
Grabowski (też członek kwintetu).
„To, co pasuje nam, nie pasuje chor.
Kozłowskiemu. Próbuje młodych mu-
zyków przeciągnąć na swoją stronę,
starsi już go nie słuchają”, mówi st.
chor. sztab. Konrad Borycki, tambur-
major orkiestry.
Mówią byli
Byli członkowie orkiestry zdecydo-
wali się mówić o atmosferze w pracy
i konfliktach personalnych w orkie-
strze. Przesłuchiwała ich już nawet
Wojskowa Prokuratura Garnizonowa
we Wrocławiu. A co mówią? Na wy-
jazdach zagranicznych, na różnych fe-
stiwalach sprzedawano po 10–20 euro
za sztukę płyty CD, które wcześniej or-
kiestra nagrywała do rozdawania w ce-
lu promocyjnym.
„Oczywiście my graliśmy na tej pły-
cie za friko, a co się działo z kasą za te
płyty, które szły zawsze jak woda, nig-
dy nie wiedzieliśmy”, mówi jeden z mu-
zyków pragnący zachować anonimo-
wość. Inny przykład – orkiestra jedzie
do Radomia na służbowy koncert, a przy
okazji gra w Wąwolnicy u burmistrza
na imprezie za piwo i kiełbasę.
„Takie wyjazdy odbywają się w ra-
mach promocji orkiestry. Słyszałem, że
występ orkiestry kosztuje teraz około
7 tysięcy złotych”, mówi informator.
Jak jeszcze zespół może zarabiać? Wy-
jeżdża służbowo za granicę i przy oka-
zji gra na rzecz SWAT. Za wyjazd do
Petersburga chor. Kozłowski otrzymał
na przykład 82 dolary od byłego szefa
merytorycznego orkiestry płk. Oświe-
cińskiego, jak sam twierdzi, w ciem-
nym pokoiku, podczas podróży służ-
bowej, bez żadnego pokwitowania.
Rzecznik SP ppłk Wiesław Grzego-
rzewski słyszał o sprawie, jednak jak
mówi: „Dowództwo czeka na zakoń-
czenie wszystkich śledztw w sprawie
orkiestry i wtedy ewentualnie podej-
mie decyzję”. 
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl

nr 42/2008 Polska Zbrojna 21

AAAAAAA ANAKONDA
WOJSKO AAAAAAAA’08

KRZYSZTOF WILEWSKI

NAJWAŻNIEJSZY TEST
W tegorocznej „Anakondzie” wzięło udział prawie siedem tysięcy żołnierzy,
1400 pojazdów, 43 samoloty i śmigłowce oraz 19 okrętów. Największe narodowe
manewry wojskowe miały sprawdzić, jak działa nasz system dowodzenia w myśl zasady
„zobacz, zdecyduj, uderz”.
Przeprowadzane co dwa lata ćwicze- wej Służby Zdrowia. Kierownik przed- dę i Barię, a przyczyną konfliktu były za-
nia pod kryptonimem „Anakonda” są dla sięwzięcia, dowódca operacyjny sił zbroj- rzuty o łamanie praw mniejszości naro-
Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych nych gen. broni Bronisław Kwiatkow- dowych Mondy żyjących w Wislandii
najważniejszym sprawdzianem z goto- ski, komentując tak dużą różnorodność oraz złoża gazu i ropy na Bałtyku. Pod-
wości do realizacji postawionych przed pododdziałów, podkreślał, że nie liczy kreślał, że jest on całkowicie teoretyczny:
nim zadań. Tegorocznym tematem ćwi- się kolor beretu, lecz wspólny sukces „Te ćwiczenia mają nas przygotować do
czeń było „wyparcie przeciwnika z tery- w działaniu. typowych działań obronnych w walce
torium kraju w ramach prowadzenia ope- „«Anakonda» to ćwiczenia połączone, z klasycznym przeciwnikiem. Do nich,
racji połączonej oraz współdziałanie z or- realizowanym przez najwyższy szczebel mimo że takiego zagrożenia teraz nie ma,
ganami lokalnej administracji cywilnej kierowania, jakim jest Dowództwo Ope- musimy być również przygotowani. Sce-
w celu przywrócenia porządku publicz- racyjne”, wyjaśniał. „Ma zgrać, spraw- nariusz jest wymyślony, a w ćwiczeniach
nego na odzyskanym terytorium”. W od- dzić i doskonalić wszystkie szczeble do- ktoś musi atakować, by bronić mógł
różnieniu od „Anakondy 2006” w tym wodzenia, od DO poprzez dowództwa się ktoś”.
roku poza żołnierzami Wojsk Lądowych, komponentów lądowego, morskiego
Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej i powietrznego, podległe im związki Sprawdzian dla DO
oraz Wojsk Specjalnych i Żandarmerii taktyczne i jednostki, aż do najniższe- Obserwujący szkolenie szef Sztabu
Wojskowej w ćwiczeniach wzięli też go szczebla”, dodał. Generał mówił też Generalnego WP generał Franciszek
udział żołnierze z Inspektoratu Wsparcia o scenariuszu ćwiczeń, w którym Wi- Gągor podkreślał, że „Anakonda 2008”
Sił Zbrojnych oraz Inspektoratu Wojsko- slandia została zaatakowana przez Mon- jest bardzo ważnym sprawdzianem nie

22 Polska Zbrojna nr 42/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE|
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Kto uczestniczył
Wojska Lądowe
Dowództwo 2 Korpusu
Zmechanizowanego, wydzielone
dowództwa i siły z 1 Warszawskiej
Dywizji Zmechanizowanej, w tym do-
wództwo dywizji, 21 Brygada Piechoty

KRZYSZTOF WILEWSKI (2)

Górskiej, 5 Pułk Inżynieryjny,
14 Pułk Przeciwpancerny, 25 Brygada
Kawalerii Powietrznej, 6 Brygada
Desantowo-Szturmowa, 56 Pułk
Śmigłowców Bojowych, 7 Brygada
Obrony Wybrzeża.
NA POLIGONIE CSWL w Drawsku Pomorskim pododdziały Wojsk Lądowych najpierw broniły się
i zwalczały desant przeciwnika, następnie kontratakowały, między innymi pokonując przeszkodę wodną. Marynarka Wojenna
3 Flotylla Okrętów w Gdyni:
tylko dla Dowództwa Operacyjnego, ale i przykoszarowych placach ćwiczeń. Na okręty rakietowe – ORP „Metalowiec”,
i dla całych sił zbrojnych. terenie Centrum Szkolenia Wojsk Lądo- ORP „Rolnik” i ORP „Piorun”, okręt
„Podczas tych ćwiczeń sprawdzamy wych w Drawsku Pomorskim poddziały podwodny ORP „Sęp”, okręt rozpo-
połączony system dowodzenia, rozpo- Wojsk Lądowych najpierw broniły się znawczy ORP „Hydrograf”,
znania, rażenia, w myśl zasady «zobacz, i zwalczały desant przeciwnika, następ- okręt ratowniczy ORP „Lech”
zdecyduj, uderz». Każdy z tych syste- nie kontratakowały, między innymi po- i ORP „Maćko”.
mów był testowany wcześniej w posta- konując przeszkodę wodną. Na Central- 8 Flotylla Obrony Wybrzeża
ci sprawdzianów podsystemów”, wyja- nym Poligonie Sił Powietrznych w Ust- w Świnoujściu: okręty transportowo-
śniał. „Nie angażujemy w czasie «Ana- ce szkolili się nie tylko piloci i przeciw- -minowe ORP „Gniezno” i ORP
kondy 2008» sił zbrojnych w pełnym lotnicy, ale również 7 Brygada Obrony „Poznań”, trałowce – ORP „Dąbie”,
wymiarze, bo są tutaj tylko wybrane ele- Wybrzeża. Niestety, „niebieskie berety” ORP „Sarbsko”, ORP „Necko”, ORP
menty wspomnianych systemów. Jest to z powodu zbyt wysokiej fali nie mogły „Mamry”, ORP „Wigry”, niszczyciel min
kolejny test dla młodego jeszcze Do- zaprezentować desantu obserwującemu ORP „Czajka”.
wództwa Operacyjnego, którego zada- ten etap „Anakondy” ministrowi Bogda- Brygada Lotnictwa MW:
niem jest używanie sił nowi Klichowi. Mini- śmigłowiec zwalczania okrętów pod-
zbrojnych tak w czasie Wrześniowa „Anakonda” ster był jednak i tak pod wodnych SH-2G, śmigłowce zwalcza-
pokoju, jak i wojny”. to największe wrażeniem manewrów. nia okrętów podwodnych Mi-14 PŁ,
Szef SGWP mówił Na niebie toczyły poje- śmigłowiec ratowniczy W3-RM
również, że wojsko mu- tegoroczne ćwiczenia dynki F-16 z MiG-29, „Anakonda”, śmigłowiec ratowniczy
si być przygotowane do naszej armii. Szkolono się żołnierze z Gromu prze- Mi-14 PS, samolot patrolowy
nowych wyzwań, jakie prowadzili symulowaną M-28 „Bryza” 1R.
przed nim stoją, i wła- wszędzie, na dużych akcję odbicia wojewody Dywizjon Zabezpieczenia
śnie dlatego w „Ana- z rąk terrorystów, a pod- Hydrograficznego
kondzie” wzięły udział poligonach oddziały przeciwlotni- okręt hydrograficzny ORP „Heweliusz”
sztaby kryzysowe z wo- i przykoszarowych cze broniły rakietami oraz sekcja pomiarów.
jewództwa zachodnio- z Os oraz Kubów nasze- Zastępcą kierownika ćwiczeń
pomorskiego (sztab placach ćwiczeń go wybrzeża i nieba. „Anakonda” ds. działań taktycznych
kryzysowy wojewody zachodniopomor- Głównym celem „Anakondy 2008” by- i ogniowych Marynarki Wojennej był
skiego oraz trzy powiatowe centra zarzą- ło zgranie organów dowodzenia związ- wiceadmirał Maciej Węglewski
dzania kryzysowego w Szczecinku, Wał- ków taktycznych i oddziałów wydzielo- – szef szkolenia MW. Komponentem
czu i Drawsku Pomorskim). Generał Gą- nych w podporządkowanie dowódcy po- sił MW w ćwiczeniach kierował dowód-
gor podkreślał, że charakter współcze- łączonych operacji z rodzajów sił zbroj- ca Centrum Operacji Morskich
snych konfliktów pokazuje, jak ważne nych w połączonej operacji obronnej, kontradmirał Jerzy Patz.
jest przygotowanie wojska i cywilnego a także doskonalenie współdziałania z or-
systemu zarządzania kryzysowego do ganami administracji państwowej i samo- Siły Powietrzne
pracy zarówno w czasie działań wojen- rządowej oraz pozamilitarnymi elementa- 21, 22, 31 i 32 ośrodki dowodzenia
nych, jak i po ich zakończeniu. mi systemu obronnego. Rozmach, z jakim i naprowadzania, 1 i 2 centra
przeprowadzana jest co dwa lata „Ana- koordynacji operacji powietrznych,
W całym kraju konda”, budzi zainteresowanie mediów, 1 i 2 brygady lotnictwa taktycznego,
Wrześniowa „Anakonda” to najwięk- szczególnie jeśli chodzi o koszty. Fakt, 3 Brygada Lotnictwa Transportowego,
sze tegoroczne ćwiczeniem naszej armii. trudno o niej powiedzieć, że była tania. 3 i 61 brygady rakietowe obrony
W to narodowe, zgrywające, jednostron- W liczbach bezwzględnych są to miliony powietrznej, 3 Brygada
ne, wieloszczeblowe ćwiczenie opera- złotych. Ale wszystkie jednostki biorące Radiotechniczna, 6 Batalion
cyjne z wojskami zaangażowano prawie w niej udział wykonywały normalne za- Dowodzenia oraz 1 Ośrodek
7 tysięcy żołnierzy, 1400 pojazdów, dania szkoleniowe, a nie specjalne na Radioelektroniczny i Centrum
43 statki powietrzne i 19 okrętów. Szko- rzecz Dowództwa Operacyjnego.  Wsparcia Teleinformatycznego SP.
lono się wszędzie, na dużych poligonach krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl

nr 42/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA LOTNICTWO
WOJSKO AAAAAAAA
DRUGIE GNIAZDO
JASTRZĘBI
PIOTR LASKOWSKI
Lotnisko w Łasku wygląda inaczej niż przed laty.
Do niedawna obiekt kategorii prawie aeroklubowej,
pozbawiony schronohangarów, znalazł się w gronie
najnowocześniejszych baz wojskowych w Europie.
L otnisko w Łasku,
a właściwie w Buczku,
bo na terenie tej gminy le-
ży, zajmuje 780 hektarów
i jest mniejsze od tego
w Poznaniu-Krzesinach.
24 Polska Zbrojna
Już nie tylko lotnisko i baza w Krzesi-
nach są wizytówką polskich skrzydeł. Od
3 października 2008 roku jest nią także
32 Baza Lotnicza w Łasku, która zyskała
zupełnie nowy wygląd. Z powodu poło-
żenia pasa w dalszej odległości od zabu-
dowań i funkcjonalnego rozmieszczenia
infrastruktury niektórzy wojskowi mówią
nawet, że lotnisko to jest lepiej położone
od krzesińskiego.
Po wyznaczeniu bazy w Łasku do przy-
jęcia samolotów F-16 przeprowadzono tu
kompleksową modernizację. Inwestorem
został 12 Terenowy Oddział Lotniskowy.
Przebudowa infrastruktury lotniskowej
była wspierana przez program NSIP
(NATO Security Investment Program-
me), z budżetem, z którego mogą korzy-
stać państwa członkowskie. Drugim źró-
dłem finansowania inwestycji, która po-
chłonęła ponad 800 milionów złotych, by-
ły środki narodowe, czyli budżet MON.
Wyremontowanie tego lotniska spowo-
ROZŁĄKI dowało, że Polska jako członek
Zanim personel techniczny NATO jest przygotowana do pro-
i lotniczy bazy oraz eskadry wadzenia skutecznej obrony po-
wrócił do Łasku, przebywał kilka wietrznej kraju i przyjęcia so-
lat poza domem. Piloci dwa lata juszniczych sił wsparcia.
szkolili się w USA, później kolejne dwa
w Krzesinach. Życie na dwa domy
Zrobili, jak chcieli
zna doskonale dowódca bazy W Łasku możliwe było zapro-
płk Władysław Leśnikowski, jektowanie lotniska na nowo,
który dojeżdża do w przeciwieństwie do Krzesin,
Łasku z Warszawy gdzie wcześniej zmodernizowano
już pewne elementy infrastruktury, co
trzeba było później uwzględniać przy bu-
dowie. W „trzydziestej drugiej” na miejscu
udało się zrobić wszystko tak jak zaplano-
wano. Od nowa zaprojektowano położenie
pasa, dzięki czemu znalazło się lepsze miej-
sce na pomieszczenie dla straży. Teraz
w razie potrzeby może ona szybko inter-
weniować na terenie lotniska. W nowych
strukturach najważniejszą osobą prowadzą-
cą akcję ratunkową jest szef straży. Ekwi-
punku i warunków służby zazdroszczą już
łaskim strażakom koledzy ze straży pań-
stwowych w powiecie i województwie.
Klimatyzowane schronohangary są ta-
kie same jak w Krzesinach i spełniają ry-
gorystyczne normy przechowywania
F-16. Na ich tyłach umieszczono komorę
PIOTR ŁYSAKOWSKI
odchylania, która umożliwia start samo-
lotu bezpośrednio ze schronu. Obiekty
wyposażono również w schrony dla ob-
sługi. Dzięki innemu niż na poznańskim
Korzyści cywilne lotnisku rozmieszczeniu schronohanga-
398 hektarów obłożonych Z tego powodu poprowa- rów ich liczba wydaje się na pierwszy rzut
jest podatkiem grunto- dzono u nas odcinek drogi oka większa. W rzeczywistości stacjonu-
wym. Opłata wynosi teraz szybkiego ruchu S8”, je tu tylko jedna eskadra, podczas gdy
800 tysięcy złotych rocz- ocenia Bronisław w Krzesinach są dwie.
nie. „Gmina zyskała dzięki Węglewski, wójt gminy Bezpośrednio ze schoronohangarów
bazie i samolotom F-16. Buczek. z tak zwanej strefy rozśrodkowania samo-
loty mogą kołować od razu na pas. Zro-
nr 42/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
bią to szybciej od Jastrzębi w Poznaniu,
ponieważ mają do przebycia mniejszą
odległość.
Z poślizgiem
Wygląd samego lotniska zmienił się tak
bardzo, że ci, którzy odwiedzali je wcze-
śniej, z trudem je rozpoznają. Pierwsze in-
westycje w Łasku ruszyły już w 2003 ro-
ku. Powstały wówczas budynki kompanii
obsługi lotniska. Najwięcej robót wykona-
no w ostatnich dwóch latach. W tym okre-
sie wiele inwestycji zostało przyspieszo-
nych i zakończonych, bo pierwotnie baza
miała przyjąć F-16 28 lutego 2008 roku.
Jednak firmy odpowiadające za budowę
nie wywiązały się z umów na czas i do-
wódca Sił Powietrznych postanowił prze-
sunąć termin rozpoczęcia szkolenia lotni-
czego w Łasku. To pozwoliło wykonać
jeszcze utwardzone podkładki nawierzch-
ni lotniskowej pod haki liny hamującej. Do-
piero po tym uznano, że roboty budowla-
ne niezbędne do rozpoczęcia szkolenia zo-
stały ukończone. Lotnicy cieszą się więc
z równych dróg kołowania i pasa startowe-
go, strefy rozśrodkowania samolotów ze
schronohangarami, magazynów lotniczych
środków materiałowych i bojowych, spado-
chroniarni, budynku symulatora, budynków
nr 42/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO ||
eskadry, wyremontowanego domku pilota.
Podobnie jak w Krzesinach i Powidzu, nad
lotniskiem góruje okazała nowa wieża woj-
skowego portu lotniczego o powierzchni
2,5 tysiąca metrów kwadratowych. Starą
wieżę przeznaczono do rozbiórki. Teraz jest
tam tylko antena stacji Avia.
Do obsługi F-16 zbudowano także no-
wy, duży hangar, a jeden z istniejących
przebudowano, dostosowując do wymo-
gów obsługi nowego statku powietrzne-
go. Drugi stary hangar i kotłownię zakwa-
lifikowano do rozbiórki, tak jak wieżę.
Tam, gdzie stanął budynek symulatora,
przed rokiem rósł jeszcze las. Niebawem
umieszczone zostaną w nim dwa nieza-
leżne urządzenia: symulator ETP do tre-
ningu procedur awaryjnych i symulator
SLT do treningu mniej skomplikowanych
misji. W porównaniu do symulatora FMT,
pełnomisyjnego, który zamontowano tyl-
ko w Krzesinach, ten w Łasku będzie miał
„uboższy” system zobrazowania danych.
Nowe budynki magazynu paliw i sma-
rów nie zostały jeszcze ukończone, ale dwa
zbiorniki paliwa już tkwią w ziemi. Zro-
biono już podwójne ogrodzenie dla maga-
zynu lotniczych środków bojowych (do
przechowywania bomb, amunicji i rakiet).
Specjalny wał chroni też domek pilota
| |
|| |
w wypadku nieprzewidzianej eksplozji.
750 hektarów bazy ogrodzono nowym pło-
tem z kamerami, docelowo zamontowane
będą na nim też czujniki ruchu.
„Drżyjcie grzybiarze”, żartuje kpt. An-
drzej Truskowski, oficer prasowy bazy.
Jeszcze budują
Na lotnisku było – i częściowo jeszcze
jest – prowadzonych 58 inwestycji. Budo-
wa w Łasku nie została więc zakończona,
a prace potrwają nawet do 2012 roku. Lot-
nisko nie ma bowiem zaplecza rekreacyj-
nego (Krzesiny zresztą też nie): sal gim-
nastycznych czy pływalni. Ośrodek spor-
towy dopiero powstanie, podobnie jak no-
wy budynek sztabu bazy.
Infrastruktura potrzebna do obsługi za-
sobnika rozpoznawczego DB-110 Go-
odrich, a więc między innymi miejsce pra-
cy specjalistów do obróbki danych rozpo-
znawczych, ma być gotowe do końca roku,
bo wtedy też przyjdą pierwsze dostawy
tych zasobników. 10 Eskadra Lotnictwa
Taktycznego będzie z nimi latać na misje
rozpoznawcze. „Do 1 marca powinien być
już zakończony i odebrany budynek zasob-
nika rozpoznawczego”, mówi dowódca ba-
zy płk pil. Władysław Leśnikowski. 
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 25
WOJSKO PROBLEMY
PRACOWNICY
Związek zawodowy ma
uzasadnione obawy, że w efekcie
przyspieszania profesjonalizacji
mogą zostać przegapione
Ludzie
interesy pracowników wojska.
i pieniądze
Zenon Jagiełło, przewodniczący Nie-
PIOTR BERNABIUK
zależnego Samorządnego Związku Za-
wodowego Pracowników Wojska, pierw-
sze słowa o profesjonalizacji usłyszał
mniej więcej w 1997 roku, gdy stano-
wisko szefa Sztabu Generalnego zajmo-
wał generał Tadeusz Wilecki. Formo-
wano wówczas służbę nadterminową
mającą stanowić zalążek 240-tysięcznej
armii zawodowej. Proces jej tworzenia
obliczano mniej więcej na dwanaście
lat, więc w czasie wszystko jakby się
zgadzało. Jednakże obecny pośpiech na-
pawa przewodniczącego niepokojem, bo
niejednokrotnie już w wirze przemian
mających służyć nowoczesności i roz-
wojowi wojska gubiono niezwykle istot-
ne szczegóły.
Obawy przewodniczącego Jagiełły są
o tyle usprawiedliwione, że wczytując
się w obszerny i zupełnie świeży, bo po-
chodzący z sierpnia, dokument dotyczą-
cy profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP,
znalazł wiele fascynujących informacji
o wszystkim: o garnizonach, liczbie żoł-
nierzy... ale ani słowa o pracownikach.
Było to o tyle zaskakujące odkrycie, że
12 marca bieżącego roku minister obro-
ny narodowej polecił, aby liczbę stano-
wisk dla pracowników wojska w latach
2009–2011 ustalono przy udziale stro-
ny związkowej. Obawia się więc, że
w pośpiechu przegapione zostaną „dro-
biazgi”, które następnie w codziennej
praktyce urosną do rozmiarów bardzo
poważnych problemów: „Widzimy tych
26 Polska Zbrojna
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI
spraw bardzo wiele i informujemy o nich
zarówno ministra, jak i przedstawicieli
resortu podczas obrad sejmowej komi-
sji obrony. Niestety, na swoje wewnętrz-
ne narady wojskowi nas na razie nie za-
praszają. Twierdzą, że ich prace nie są
zaawansowane w odpowiednim stopniu
i że nie mają jeszcze materiału do wspól-
nej dyskusji”.
Siedem procent więcej
Związkowcom przede wszystkim cho-
dzi o pieniądze i jest to przejaw troski
o przyszłość sił zbrojnych oraz sukces
profesjonalizacji. Posądzenie o pazer-
ność byłoby tu, zdaniem przewodniczą-
cego, nietaktem wobec ludzi, których
reprezentuje, bowiem wynagrodzenia
pracowników wojska są najniższe w
strefie budżetowej – wynoszą około 70
procent średniej płacy. A w kraju rynek
pracy się rozwinął, ludzie zdobywają
wykształcenie, szukają lepszych, dobrze
płatnych zajęć.
A właśnie przy okazji profesjonaliza-
cji w związku zapanował daleko idący
optymizm: „Wystąpiliśmy do ministra
z inicjatywą – wyjaśnia jego powody
Zenon Jagiełło – by podnieść pracow-
nikom zarobki. W projekcie ustawy
o przebudowie, modernizacji technicz-
nej i finansowaniu Sił Zbrojnych RP
znalazł się więc zapis, że minister obro-
ny narodowej w latach 2008–2010 bę-
dzie podwyższał pracownikom wojska
zarobki o 7 procent więcej niż pozosta-
łym resortom sfery budżetowej. Przy
wyliczonej na 21 procent różnicy trzy
lata wystarczą na wyrównanie. Jeśli
więc wzrost w budżecie będzie o trzy
procent, to u nas o dziesięć... aż dogo-
nimy pozostałych”.
W roku ubiegłym projekt zmiany
w ustawie został wysłany przez MON
do uzgodnień międzyresortowych. Mi-
nister finansów jednak stwierdził, że nie
widzi potrzeby zmiany ustawy, gdyż mi-
nister obrony i tak może podnieść za-
robki. Było to spore zaskoczenie, bo-
wiem do tej pory tłumaczono, że mini-
ster nie może nic zrobić i jedynym wyj-
ściem jest zmiana ustawy o kształtowa-
niu środków na wynagrodzenia w sfe-
rze budżetowej. Raptem okazało się, że
była to nieprawda. Minister, mając do
dyspozycji swój budżet, czyli 1,79 pro-
cent PKB, sam może kształtować po-
ziom wynagrodzeń. Wszystko więc zda-
niem przewodniczącego NSZZPW szło
w dobrym kierunku: „Walczyliśmy
w 2008 roku o wyższe podwyżki i do-
staliśmy nieco więcej, niż przysługiwa-
łoby ze wskaźnika. Mamy więc pierw-
szy rok zrealizowany, i to nie w wyniku
zmiany ustawy, ale z mocy decyzji sze-
fa resortu”.
A w luki cywile
Życie jednak nauczyło związkowców,
że jak ktoś jedną ręką daje... Wracamy
więc do tego, dlaczego zaniepokoił ich
brak dialogu z wojskowymi: „Minister
nr 42/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE||
Związkowcom przede wszystkim chodzi o pieniądze i jest to przejaw troski o przyszłość sił
zbrojnych oraz sukces profesjonalizacji, bowiem wynagrodzenia pracowników wojska są
najniższe w strefie budżetowej – wynoszą około 70 procent średniej płacy
obrony narodowej polecił, aby liczba
stanowisk dla pracowników wojska w
latach 2009–2011 ustalona została przy
udziale strony związkowej. Otrzymali-
śmy materiał na temat profesjonalizacji.
W odpowiedzi wskazaliśmy, jaka będzie
rola tych pracowników, i gdzie, na ja-
kich stanowiskach będą pracowali, co
będzie rozwijane, a co nie. Z założenia
zatrudnianych ma być 51 tysięcy, na ich
zarobki przeznaczono zaś miliard trzy-
sta milionów złotych. Gdy tę kwotę po-
dzielić przez liczbę ludzi, wychodzi
średnia około 2200 złotych brutto, ze
wszystkimi nagrodami, odprawami, do-
datkiem za szkodliwość pracy... Tym-
czasem w dokumentach dotyczących
profesjonalizacji nie znajdujemy infor-
macji na temat liczby pracowników”.
Niebezpieczeństwo polega na tym, że
dowódcy jednostek, otrzymując w ra-
mach profesjonalizacji etaty dla żołnie-
rzy zawodowych, zgłaszają zwiększone
zapotrzebowanie na pracowników woj-
ska. Efekt zmian już dzisiaj jest łatwy
do przewidzenia. Jeśli dowódca, weźmy
na to pułku samochodowego, w miejsce
130 kierowców, żołnierzy służby zasad-
niczej, dostanie tylu samo żołnierzy za-
wodowych, to nagle zabraknie mu rąk
do pracy. Nie będzie mógł już tak swo-
nr 42/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
bodnie dysponować czasem zawodow-
ca jak wojaka z poboru. Identyczny pro-
blem dosięgnie węzła łączności, gdzie
są między innymi żołnierze kurierzy,
podobnie ośrodków szkolenia poligono-
wego, gdzie, jak było potrzeba, żołnier-
ska obsługa funkcjonowała
w dzień i w nocy.
W wielu przypadkach luki zostaną za-
pełnione cywilami, a w takiej sytuacji
pieniądze przeznaczone na płace trzeba
będzie podzielić na znacznie więcej osób.
W efekcie, z trudem wywalczony poziom
płac zacznie się zmniejszać. Jeśli więc
ze zwiększeniem zatrudnienia nie poja-
wią się nowe środki finansowe, płace za-
czną spadać, pracownicy odchodzić...
I nikt nie powstrzyma tego procesu.
Już tak było
Związkowcy mają za sobą bardzo
przykre doświadczenie z lat 2000–2006
roku, czyli z okresu pierwszego „Pro-
gramu przebudowy i modernizacji tech-
nicznej Sił Zbrojnych RP”, kiedy to woj-
sko z przysługującego limitu blisko
68 tysięcy faktycznie zatrudniało 57 ty-
sięcy ludzi. Postanowiono więc osiąg-
nąć znaczne oszczędności poprzez re-
dukcję etatów. Alarmowali wówczas, że
zmniejszanie zatrudnienia jest niecelo-
||
|| |
we, bo gdy zacznie wchodzić uzawodo-
wienie, o czym się już głośno mówiło,
trzeba będzie zatrudnić więcej pracow-
ników albo korzystać z firm zewnętrz-
nych. Przewodniczący Zenon Jagiełło
przytacza fragment z pisma kierowane-
go przez Departament Budżetowy do
szefa Sztabu Generalnego i dyrektora
Departamentu Kadr: „We wspomnia-
nym wyżej programie założono, że
w wyniku zmniejszenia stanów osobo-
wych pracowników w sześcioleciu uzy-
skane zostaną w resorcie oszczędności
w kwocie 977 milionów złotych”. Wy-
nika z tego, że tak ogromna kwota z wy-
nagrodzeń pracowników przeznaczona
została na wydatki rzeczowe. Okazało
się, że zupełnie niepotrzebnie, bowiem
w latach 2001 i 2002 resort nie zreali-
zował budżetu na kwotę 646 milionów.
Zabierano więc pieniądze pracowni-
kom, przekazywano na wydatki mająt-
kowe, których w efekcie nie było. I dla-
tego związek kładzie taki nacisk na za-
pisy w dokumentach o profesjonaliza-
cji, żeby drugi raz coś podobnego już
się nie zdarzyło.
Związkowcy przewidują spore trud-
ności z określeniem liczby potrzebnych
pracowników wojska ze względu na ry-
nek pracy i związane z nim możliwo-
ści pozyskania kandydatów na żołnie-
rzy zawodowych. Powstanie ponadto
problem w okresie przejściowym, gdy
zostaną zwolnieni do rezerwy ostatni
żołnierze służby zasadniczej, a nie
przyjdą jeszcze na ich miejsce zawo-
dowi. Część zadań trzeba będzie wy-
konać, a tu na kilka miesięcy znikną
różnego rodzaju specjaliści i operato-
rzy. Trzeba też pamiętać, że zarówno
pracownik, jak i żołnierz zawodowy
pracują przez określony czas, co pocią-
ga za sobą konieczność zaplanowania
nadgodzin. Kiedyś wszystko było
znacznie prostsze, wystarczył bowiem
telefon do jednostki: „Podrzuć mi tu
pluton żołnierzy!” Teraz tego dyspozy-
cyjnego plutonu do wszystkiego już nie
będzie, bo na przykład wypracował ty-
godniową normę godzin. A i tak żoł-
nierzy zawodowych można skierować
do wykonania jedynie tych zadań, do
których są przeznaczeni. 
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 27
AAAAAAA ĆWICZENIA
WOJSKO AAAAAAAA
KATASTROFY
POD KONTROLĄ
Meldunki policji i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo ludności były niepokojące.
Doszło do zamachów terrorystycznych i awarii przemysłowych – ale tylko w świecie treningowej fikcji.
W rzeczywistości nie ma mowy, by sytuacja nas szczególnie zaskoczyła.
ajpierw z nieczynnych za-
kładów metalurgicznych
w Lublinie skradziono
12 pojemników zawierają-
cych materiał promienio-
twórczy. Kilkanaście dni
później w Szczecinie grupa terrorystyczna
uszkodziła elementy sieci energetycznej,
pozbawiając część województwa zachod-
niopomorskiego prądu. W czasie przeszu-
kiwań obozu dla uchodźców pod Warsza-
wą znaleziono trzy z tuzina skradzionych
pojemników zawierających kobalt mogą-
cy służyć do budowy „brudnej bomby”.
Piekło rozpętało się 25 września. W go-
dzinach rannych w porcie Gdynia wybu-
chły dwa ładunki zawierające środek pro-
mieniotwórczy. Skażone zostały obsługa
oraz infrastruktura portu. Tego dnia o 8.30
na lotnisku wojskowym w Krzesinach wy-
lądował samolot z żołnierzami wracający-
mi z misji w Afganistanie. Na pokładzie
znajdowało się kilka osób z objawami
wskazującymi na zakażenie leiszmaniozą.
Do tego służba ochrony stołecznego metra
zauważyła schowaną za filarem walizkę.
Skierowano tam Zespół Pobierania Prób
Radiologicznych (ZPPR) Mobilnego La-
boratorium Radiometrycznego (MLR)
z Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń,
aby określił zawartość znaleziska. Kolejna
zła wiadomość – w sortowni poczty w War-
28 Polska Zbrojna
W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA
szawie służba ochrony zauważyła podej-
rzaną przesyłkę z białym proszkiem. Do
akcji ruszył Zespół Pobierania Prób Biolo-
gicznych (ZPPB) Mobilnego Laboratorium
Biologicznego (MLB) COAS.
Dmuchanie na zimne
To tylko niektóre ze zdarzeń będących
tak zwanym tłem treningu Krajowego Sys-
temu Wykrywania Skażeń i Alarmowa-
nia (KSWSiA) przeprowadzonego pod
koniec września. Przyjęto w nim między
innymi, że w Eurolandzie, kontynencie na
półkuli północnej, funkcjonują dwa soju-
sze militarne: Niebiescy, do których na-
leży Wislandia, oraz opozycyjny pakt
Czerwonych. Przeprowadzone przez rzą-
dowe i pozarządowe agendy analizy po-
twierdzały, że angażująca się w walkę
z międzynarodowym terroryzmem Wi-
slandia staje się jednym z zasadniczych
celów dla terrorystów.
Aby skutecznie zapobiegać skutkom
awarii technicznych oraz działań terrory-
stycznych mogących spowodować wystą-
pienie skażeń chemicznych, biologicz-
nych lub promieniotwórczych, rząd uru-
chomił Krajowy System Wykrywania
Skażeń i Alarmowania (KSWiA). Zaczął
się też trening „działania wybranych ele-
mentów KSWiA w warunkach zagrożenia
skażeniami”.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
„Nad czym pracujemy? Osoby funkcyj-
ne wchodzące w skład Centrum Dyspozy-
cyjnego KSWSiA – przedstawiciele woj-
ska, MSWiA oraz resortów zdrowia, infra-
struktury i środowiska – na tle sytuacji kry-
zysowej sprawdzają obieg informacji mię-
dzy ministerialnymi służbami, departa-
mentami i centrami zarządzania kryzyso-
wego w sytuacjach szczególnego zagroże-
nia bezpieczeństwa ludności, a także szli-
fują procedury działania resortowych ele-
mentów wchodzących w skład KSWSiA”,
wyjaśnia płk Andrzej Krasiński, dowód-
ca Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń.
Ośrodek odpowiada za planowanie dzia-
łań, koordynację i funkcjonowanie elemen-
tów Systemu Wykrywania Skażeń SZRP.
Pełni także rolę centrum odpowiedzialne-
go za ostrzeganie i meldowanie o uderze-
niach bronią masowego rażenia i skaże-
niach na obszarze Polski, w ramach obo-
wiązków natowskich. Pełni też funkcję
Centrum Dyspozycyjnego dla KSWSiA.
Jak wyjaśnia gen. bryg. Ryszard Fry-
drych, szef Obrony przed Bronią Masowe-
go Rażenia (OPBMR), administrator Sys-
temu Wykrywania Skażeń SZRP, który kie-
rował treningiem, obecnie możemy mieć
do czynienia z różnymi źródłami skażeń.
Mogą to być toksyczne środki przemysło-
we w postaci substancji, proszków czy ga-
zów, promieniotwórcze lub biologiczne.
nr 42/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
„Uwolnienie takich substancji do środo-
wiska może nastąpić w wyniku awarii
przemysłowej, katastrofy lub aktu terroru.
Dlatego tworzone są i utrzymywane służ-
by przeznaczone do reagowania na te za-
grożenia. W wojsku mamy System Wykry-
wania Skażeń SZRP”, dodaje ppłk Krzysz-
tof Budyn, szef Wydziału Operacyjnego
COAS.
Ćwiczenie porozumienia
Podobne służby działają w systemie po-
zamilitarnym. W podlegającej MSWiA
Państwowej Straży Pożarnej są jednostki ra-
townictwa chemicznego, natomiast Straż
Graniczna ma sprzęt do prowadzenia kon-
troli radiologicznej. W resorcie zdrowia ist-
nieją sieci i systemy nadzoru epidemiolo-
gicznego i kontroli chorób zakaźnych. Mi-
nisterstwu Środowiska podlegają Państwo-
wa Agencja Atomistyki zajmująca się bez-
pieczeństwem radiacyjnym w kraju oraz In-
stytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej,
który może wspomagać prognozowanie
rozprzestrzeniania się skażeń. Resort infra-
struktury natomiast kieruje między innymi
morską służbą poszukiwawczo-ratowniczą.
W przeszłości współdziałanie tych służb
kulało ze względu na różną ich podległość
oraz odmienne procedury działania. Brako-
wało regulacji prawnych co do współdzia-
łania, które z reguły opierało się na dwu-
stronnych porozumieniach. W końcu współ-
praca zainteresowanych ministerstw dopro-
wadziła do opracowania rozporządzenia
RM w sprawie systemów wykrywania ska-
żeń i właściwości organów w tych spra-
wach (z 16 października 2006 roku). Do-
kument ten określa skład, zadania oraz or-
ganizację KSWSiA, a także precyzuje
przypadki, w których krajowy system jest
rozwijany. Obok stanów nadzwyczajnych
i klęsk żywiołowych – także na czas ćwi-
czeń i treningów.
„Tegoroczny trening połączono z prak-
tycznym działaniem żołnierzy mobilnego
zespołu reagowania oraz mobilnego labo-
ratorium OPBMR, elementów podsyste-
mu wczesnego ostrzegania, ośrodków ana-
lizy skażeń RSZ i WSzW. Wzięły w nim
także udział jednostki pozamilitarne: de-
partamenty, biura oraz centra zarządzania
kryzysowego i spraw obronnych mini-
sterstw, a także wojewódzkie centra zarzą-
dzania kryzysowego. W treningu uczestni-
czyli również przedstawiciele Państwowej
Agencji Atomistyki, Centrum ds. Zdarzeń
Radiacyjnych CEZAR, Instytutu Meteoro-
logii i Gospodarki Wodnej, Głównej In-
spekcji Sanitarnej, Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska, Krajowego Centrum
Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Lud-
ności, Komendy Głównej PSP i Policji,
a także Straży Granicznej”, wyliczał mjr
nr 42/2008
|
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
Jarosław Czepiel, szef Centrum Dyspo-
zycyjnego KSWSiA.
Groźne przypadki
„W toku działań operacyjnych Biura
ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizo-
wanej zatrzymano osoby podejrzane o or-
ganizowanie działalności terrorystycznej.
Ze znalezionych przy nich materiałów wy-
nika, że na terenie Wislandii działają przy-
najmniej cztery takie grupy. Prowadzimy
śledztwo, wypracowujemy wnioski do dal-
szych działań i przekazujemy meldunki do
resortu oraz centrum rządowego”, opowia-
da o wykonywanych zadaniach Grzegorz
Kozioł z MSWiA.
Wnioskuje o potrzebę wzmocnienia
w całym państwie ochrony ważnych obiek-
tów militarnych, administracji państwowej
oraz instytucji o znaczeniu strategicznym.
„To konieczność. Mimo apeli rządu o za-
chowanie spokoju, społeczeństwo Wislan-
dii wyczuwa zagrożenie. Wywołana tym
panika jest przyczyną niekontrolowanego
przemieszczania się ludności w rejony
o potencjalnie mniejszym zagrożeniu oraz
masowego wykupu towarów pierwszej po-
trzeby”, uzasadnia Janusz Gordziejuk.
Możliwość najgorszego przewiduje
Krzysztof Dąbrowski z Państwowej Agen-
cji Atomistyki.
„Znaleziono pojemniki z kobaltem. Trze-
ba je zabezpieczyć, sprawdzić, czy w rejo-
nie znaleziska nie ma podwyższonego pro-
mieniowania”, opowiada. Do Centrum do
spraw Zdarzeń Radiacyjnych agencji na-
pływają meldunki z trzynastu stacji umiesz-
czonych w dużych miastach, automatycz-
nie mierzących moc dawki skażenia, a tak-
że kolejnych trzynastu badających stopień
skażenia powietrza.
„Przez 24 godziny na dobę informacje
o skażeniach przekazywane są także przez
automatycznie stacje wykrywania oraz spe-
cjalistyczne służby z pięciu ośrodków ana-
lizy skażeń w rodzajach sił zbrojnych oraz
okręgach. Na wybrzeżu funkcjonuje
– w trybie ciągłym – 17 punktów obserwa-
cyjnych MW. Gdyby doszło do przekrocze-
nia tak zwanego tła radiacyjnego (powyżej
270 nSV/h – nanosivertów na godzinę),
otrzymamy informacje w czasie realnym.
Nie ma mowy, by sytuacja szczególna nas
zaskoczyła”, mówi o możliwościach Syste-
mu Wykrywania Skażeń SZRP kpt. Jacek
Granatowski, szef Punktu Kierowania Sys-
temu Wykrywania Skażeń SZ.
Pełne ręce roboty mają strażacy. Izolują
miejsca zdarzeń, gaszą pożary, usuwają
skutki ekokatastrof.
„Do akcji ratowniczych oraz gaśniczych
strażacy wyposażeni w odpowiedni sprzęt
kierowani są z reguły jako pierwsi. Tak jest
nie tylko podczas ćwiczeń, ale i w rzeczy-
|| || |
EKSPERT
Gen. bryg.
Ryszard Frydrych,
szef OPBMR,
administrator SWS
SZRP:
„Do najważniejszych zadań Krajowego
Systemu Wykrywania Skażeń
i Alarmowania należy wykonywanie zobo-
wiązań sojuszniczych oraz wynikających
z porozumień międzynarodowych w za-
kresie obserwacji, analiz, prognozowania
i powiadamiania o skażeniach na teryto-
rium Polski. Zajmują się tym resorty oraz
jednostki wchodzące w skład wspomnia-
nego systemu. Innym zadaniem
KSWSiA jest realizacja przedsięwzięć do-
tyczących ochrony przed skażeniami
i związanych z tym stanów alarmowania
(na polecenie premiera). Funkcją syste-
mu jest też monitorowanie, wykrywanie
i rozpoznawanie skażeń, umożliwiające
natychmiastowe stwierdzenie wzrostu po-
ziomu skażeń na podstawie standardów
i norm krajowych”.
EKSPERT
Płk Andrzej
Karasiński,
dowódca Centralnego
Ośrodka Analizy
Skażeń:
„Podobne treningi mają doskonalić
uczestników w analizowaniu otrzymywa-
nych danych oraz prognozowaniu na ich
podstawie działań. Służą wypracowywa-
niu ocen eksperckich zagrożenia i przygo-
towaniu zaleceń postępowania ochronne-
go, opracowywaniu propozycji oraz wnio-
sków dotyczących utrzymania odpowied-
nich sił i środków w gotowości do działa-
nia oraz ich uruchamianiu. Podczas tre-
ningu sprawdziliśmy procedury współ-
działania, dzięki czemu mamy wiedzę
o szybkości obiegu informacji”.
wistości”, podkreśla bryg. Andrzej Kwa-
siborski z KG PSP.
Uczestnicy treningu akcentują ważną,
choć nie zawsze dostrzeganą jego rolę. To,
co tutaj robią, jest dowodem zmiany po-
dejścia do kwestii obronności w kraju.
Jeszcze niedawno była ona wyłącznie do-
meną wojska, teraz włączyły się także cy-
wilne instytucje.
„Nasze zajęcia przypominają ćwiczenia
«Anakonda», w które obok żołnierzy za-
angażowani są policjanci, strażacy, celni-
cy, a nawet służba więzienna. Tyle że my
działamy w skali mini”, opowiadają uczest-
nicy szkolenia. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 29
AAAAAAA SŁUŻBA
WOJSKO AAAAAAAA
ZDROWIA

W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA

Ledwo wojskowa służba

zdrowia zaczęła stawać na
nogi, a już przyszło jej się
zmierzyć z nowymi
wyzwaniami. Żołnierze
obawiają się, że planowane
zmiany pogorszą i tak nie
najlepszą opiekę zdrowotną
w koszarach.
jednostkach, w któ-
rych nie wszyscy le-
karze zdjęli mundu-
ry, każdy medyk
pracuje za dwóch.
W armii wakuje po-
nad 35 procent stanowisk lekarskich. Nie
ma też dostatecznie wielu ratowników me-
dycznych, którzy mieli zastąpić lekarzy.
MON uruchomiło fundusze na ich pozy-

skanie i wyszkolenie, ale zanim nowi lu-
dzie trafią do jednostek, trzeba jeszcze po-
czekać.
Jednak medykom nie brakuje również
sukcesów. Inspektorat Wojskowej Służby
Zdrowia uruchomił program badań profi-
laktycznych. Podczas letniego poligonu
Wojsk Lądowych, ponad 1,5 tysiąca żoł-
nierzy zaliczyło badania cytogenetyczne.
Umożliwią one dokładną diagnozę ich sta-
nu zdrowia włącznie z przebytymi choro-
bami, a także pozwolą określić ich skłon-
ności genetyczne do zachorowań w przy-
szłości. Na początku października miały
się też rozpocząć badania profilaktyczne
w Sztabie Generalnym WP. W środowisku
wciąż jednak więcej jest obaw odnośnie do
kondycji zreformowanej wojskowej służby
zdrowia niż zadowolenia z zachodzących
w niej zmian.
Reformowanie
przez zmniejszanie
Najwięcej obaw dotyczy przyszłości
wojskowych szpitali. Ostatnio wiele mó-
wiono o ich „odbiciu” przez wojsko. W ra-
mach planowanej reformy służby zdrowia
mają zostać rozwiązane NFZ i jego tere-
nowe oddziały. W ich miejsce powstałyby
towarzystwa ubezpieczeniowe. MON,
wspólnie z MSWiA, zgłosiło projekt utwo-
rzenia towarzystwa ubezpieczeniowego dla
służb mundurowych. Zyskał on nawet
wstępną aprobatę. Niestety, dziś już wia-
domo, że dodatkowego towarzystwa ubez-
pieczeniowego dla mundurowych nie bę-
PERTURBACJE ZE SK
dzie. Pomysł nie został zrealizowany z po-
wodu walki polityków z przywilejami.
„Przedstawiciele służb mundurowych
znajdą się natomiast w urzędzie nadzoru
nad towarzystwami – zapewnia gen. bryg.
Andrzej Wiśniewski, szef IWSZ. Nie spo-
sób jednak oprzeć się wrażeniu, że to roz-
wiązanie dla wojskowych bardziej repre-
zentacyjne, niż dające realny wpływ na
przyszły kształt i charakter opieki zdrowot-
nej. Pieniędzmi bowiem dzielić będą towa-
rzystwa. A kto ma pieniądze, ten ma fak-
tyczny wpływ na struktury i sposób funk-
cjonowania placówek służby zdrowia.
Żołnierze nadal więc będą skazani na
długie oczekiwanie w korytarzach przy-
chodni, także wojskowych, po numerek czy
na przyjęcie przez specjalistę. Teraz słyszą,
że może być jeszcze gorzej. Wojsko ma bo-
wiem oddać część szpitali cywilom, a to
oznaczałoby jeszcze trudniejszy dostęp do
lekarzy, a także do resortowych szpitali, do
których trzeba by było dojeżdżać.
Generał Wiśniewski studzi emocje.
Przyznaje wprawdzie, że niektóre szpitale
zostaną oddane samorządom lub uczel-
niom, ale ma to dotyczyć nielicznych pla-
cówek. Jak na razie owe „przekazania” po-
zostają w większości w sferze planów.
„Trwają prace koncepcyjne mające przy-
stosować wojskową służbę zdrowia do no-
wych wyzwań dotyczących tworzenia ar-
mii zawodowej”, mówi szef IWSZ. Pod-
kreśla przy tym, że nie będzie powrotu
do wcześniejszych pomysłów, według któ-
rych zakładano możliwość oddania nawet
16 wojskowych szpitali cywilom.
„Teraz mówimy o najwyżej trzech–czte-
rech placówkach”, słyszymy w inspekto-
racie.
Ponieważ nie ma ostatecznych decyzji,
szef inspektoratu nie wymieni szpitali pla-
nowanych do oddania samorządowcom
i uczelniom. Nieoficjalnie dowiedzieliśmy
się, że wśród „ucywilnianych” znajdzie się
między innymi 103. Szpital Wojskowy
z Przychodnią w Olsztynie, który zostanie
przejęty przez miejscowy Uniwersytet
Warmińsko-Mazurski. Z mapy szpitali woj-
skowych mają też zniknąć placówki na He-
lu oraz w Opolu.
Powtórki z przeszłości
„Armia się zmniejszyła i trudno byłoby
utrzymywać szpitale w miejscowościach,
w których nie stacjonują żołnierze. Odda-
jąc tamtejsze szpitale władzom miast,
umożliwimy lepsze warunki opieki zdro-
wotnej w regionie, także dla osób związa-
nych w przeszłości z wojskiem”, wyjaśnia-
generał Wiśniewski. Pacjenci z Olsztyna,
którzy będą nalegać na leczenie w resorto-

30 Polska Zbrojna nr 42/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
zję likwidującą WAM – aż tak wielu leka-
rzy. Obecnie opinie są zgodne: był to po-
czątek końca korpusu lekarzy wojskowych.
Bez
Skutki tamtej decyzji wojsko odczuwa do
wojskowego dziś. Boleśnie.
szpitala na Helu przyjdzie Kolejny problem. Wojsko opuszcza
się też wojsku pożegnać Hel. Najpewniej dlatego, że tam każ-
z ważnym dla armii projektem dy metr ziemi pachnie dużymi pie-
dotyczącym zbudowania nad morzem, niędzmi. Tamtejszy szpital wojsko-
z dala od wielkich aglomeracji, wy podzieli najpewniej los olsztyń-
ośrodka, w którym przylatujący z misji skiego. Bez wojskowego szpitala
żołnierze odbywaliby badania, na Helu przyjdzie się też wojsku
mogli odpocząć, ewentualnie pożegnać z ważnym dla armii pro-
wyleczyć nabyte choroby jektem dotyczącym zbudowania nad
czy urazy morzem ośrodka, w którym przylatu-
jący z misji żołnierze odbywaliby bada-
nia, mogli odpocząć. W środowisku woj-
skowym już od dłuższego czasu obawiano
się podobnego rozwiązania.
„Nie wycofujemy się z pomysłu utwo-
rzenia specjalnego ośrodka umożliwiają-
cego szybszą aklimatyzację oraz sprawne
przebadanie żołnierzy wracających z mi-
sji”, zapewnia generał Wiśniewski. Jego
podwładny, kmdr Andrzej Zabielski, szef
Oddziału Profilaktyki i Lecznictwa
w IWSZ, jest również przekonany, że siły
US DOD
zbrojne nie uciekną przed stworzeniem
KALPELEM
ośrodka rekreacyjno-leczniczego dla „mi-
sjonarzy”.
„Taki ośrodek prędzej czy później musi
powstać. Lepiej, by stało się to jak najszyb-
ciej ze względu na aktywność sił zbrojnych
wym zakładzie opieki zdrowotnej, będą w służbie poza granicami kraju”, twierdzi
musieli dojeżdżać do Ełku. komandor.
Kierownictwo MON zapewnia, że zo- Generał Wiśniewski dodaje, że kierow-
stanie utrzymanych co najmniej osiem nictwo inspektoratu przeprowadziło reko-
szpitali wojskowych (także dwa instytuty nesans i wybrało kilka dobrych miejsc,
medyczne i trzy wojskowe szpitale klinicz- w których może powstać taki ośrodek. Nie
ne), które mają jedynie zmienić status musi to być Hel.
prawny. Na tym bazuje między innymi
projekt inspektoratu polegający na scen- Gospodarzem wojsko
tralizowaniu wojskowej opieki medycznej Wiele wskazuje na to, że MON uda się
w garnizonach. wywalczyć to, by szpitale wojskowe nie by-
„Oddawanie szpitali władzom cywil- ły spółkami prawa handlowego.
nym? Tę lekcje już przerabialiśmy”, jeden „Szum informacyjny wokół niektórych
z pracowników olsztyńskiego Wojewódz- przedsięwzięć jest tak wielki, że często
kiego Sztabu Wojskowego przypomina, że trudno zorientować się, które z planowa-
wcale nie tak dawno rozwiązano dwa szpi- nych działań mają przyszłość, a które to
tale rehabilitacyjne w Toruniu i Grudzią- luźne pomysły żyjące jeden dzień”, mówi
dzu. Ich pacjentów miał przejąć szpital o informacjach o komercjalizacji szpitali
w Bydgoszczy. I przejął. Ale nikt wtedy wojskowych płk Sławomir Murat, zastęp-
nie przewidział, że tak bardzo wzrośnie na- ca szefa IWSZ. Plany przekształcenia tych
sza aktywność w misjach poza granicami placówek w spółki mają należeć do tej dru-
kraju. Dzisiaj wojsko wciąż szuka miejsca, giej kategorii – luźnych pomysłów.
gdzie mogliby być rehabilitowani żołnie- Organizacyjna bomba wybuchła w ma-
rze wracający z misji. Może w Toruniu ju tego roku. „Gazeta Prawna” na kolum-
i Grudziądzu, gdyby wojsko miało jeszcze nie Biznes i Zdrowie zamieściła tekst na te-
te placówki w gestii. mat rządowych zmian w projekcie ustawy
Znamienny jest też przykład Wojskowej o zakładach opieki zdrowotnej, nad który-
Akademii Medycznej w Łodzi, przejętej mi pracują posłowie. Zgodnie z nim szpi-
przez nowo powstały wówczas Uniwersy- tale będą miały obowiązek przekształcenia
tet Medyczny. Mniejsza armia nie potrze- się w spółki prawa handlowego. Wcześniej-
bowała – jak wówczas uzasadniano decy- szy wariant projektu zakładał, że decyzja
nr 42/2008
| |
|| || |
w tej sprawie będzie należeć do organu za-
łożycielskiego szpitala i że w szpitalach
– spółkach organy te nie muszą mieć
51 procent udziałów. Później przepis ten zo-
stał usunięty. Prawdziwą burzę w środowi-
sku wywołała jednak wzmianka o tym, że
rząd proponuje, aby placówki należące do
resortu spraw wewnętrznych oraz minister-
stwa obrony zmieniły właściciela. Kliniki
miałyby trafić pod nadzór resortu zdrowia
i zostać wyłączone z obowiązku przekształ-
cenia się w spółki. Natomiast szpitale re-
sortowe planowano przekazać pod nadzór
marszałków.
„Nic takiego nie nastąpi. Gospodarzem
szpitali wojskowych nadal będzie MON”,
gwarantuje szef inspektoratu. Wciąż dysku-
tuje się, czy szpitale te zostaną przekształ-
cone w jednostki gospodarki budżetowej.
Wcześniej zakładano, że będą to zakłady
budżetowe. Nazwę zmieniono, aby Mini-
sterstwo Finansów nie myliło wojskowych
placówek z zakładami budżetowymi, do
których należą między innymi gospodar-
stwa pomocnicze, które rząd chce zlikwi-
dować. Proponuje się też, aby Wojskowe
Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznic-
twa mogło funkcjonować po reformie służ-
by zdrowia również jako jednostka gospo-
darki budżetowej.
Obowiązujące dotychczas przepisy nie
uwzględniały potrzeb wojska, a nawet
utrudniały wykonywanie wielu zadań. We-
dług medyków, bez przyjęcia proponowa-
nego przez wojsko rozwiązania niemożli-
we byłoby skuteczne wykonywanie przez
wojskowe zakłady opieki zdrowotnej sta-
tutowych zadań na rzecz sił zbrojnych. Je-
go brak kolidowałby z wymogami utrzy-
mania gotowości bojowej i mobilizacyjnej
jednostek oraz służbą w misjach poza gra-
nicami kraju.
Oficerowie w inspektoracie są przeko-
nani, że proponowane przez nich rozwią-
zanie jest konieczne dla utrzymania wła-
ściwej opieki medycznej w siłach zbroj-
nych. Przy tym zakłada się, że podmiot,
który utworzył zakład opieki zdrowotnej
prowadzony w formie jednostki budżeto-
wej, będzie mógł przyznawać tej jednost-
ce dotacje, miedzy innymi na wykonywa-
nie zadań w zakresie programów zdrowot-
nych i zakupu aparatury.
„Takie rozwiązanie gwarantowałoby tym
placówkom, że nie zostaną pozbawione
uprawnień do pozyskiwania dodatkowych
pieniędzy, jakie mają obecnie, działając ja-
ko samodzielne publiczne zakłady opieki
zdrowotnej”, dodaje generał Wiśniewski.
Wkrótce dowiemy się, czy propozycje
reformy wojskowej służby zdrowia zosta-
ną przyjęte. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 31
NASZYM OKIEM

Pół roku potrwa udział okrętu podwodnego ORP „Kondor”

w operacji NATO pod kryptonimem „Active Endeavour”

POSZLI
prowadzonej na Morzu Śródziemnym.

W MORZE

32 Polska Zbrojna nr 42/2008

 MARIAN KLUCZYŃSKI (2)
O kręt wyszedł z portu w Gdyni 10 paździer-
nika, a misję zacznie z początkiem listopa-
da. Powinien wrócić do kraju w marcu
2009 roku. Głównym zadaniem „Kondora” bę-
dzie wykrywanie i identyfikacja podejrzanych
jednostek mogących przemycać broń, materia-
ły lub ludzi. Tak długi rejs tak małej jednostki
wymaga delegowania dwóch załóg, w sumie
około 50 marynarzy. „Wymienią się” oni jed-
nostką w połowie trwania misji.
Operacja „Active Endeavour” trwa od paździer-
nika 2001 roku. Prowadzona jest przez siły
morskie NATO na mocy artykułu V traktatu wa-
szyngtońskiego, jako reakcja sojuszu na ataki
terrorystyczne z 11 września 2001 roku.
Nasza Marynarka Wojenna już czterokrotnie
kierowała do udziału w niej okręty. Dwukrotnie
na Morze Śródziemne wychodziły okręt
podwodny ORP „Bielik” oraz fregata
ORP „Gen. K. Pułaski”. (g)

nr 42/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO SZKOLENIE

ANNA DĄBROWSKA

Ułatwia kontakty, zapobiega

gafom, pozwala czuć się
swobodnie w każdej
sytuacji, przydaje się nie
tylko w zagranicznych
kontaktach – protokół
dyplomatyczny.

ak zorganizować przyjęcie za-

siadane, a jak bufetowe lub ape-
ritif, jak dobierać wina do po-
traw, jak usadzić gości, jakie
punkty programu musi zawie-
rać oficjalna wizyta, kto pierw-
szy przemawia, a kogo należy najpierw
przedstawić? Wszystkie te zawiłe kwe-
stie rozstrzyga protokół dyplomatyczny.
Prezentacja
zamiast kosztorysu
Etykieta i protokół stanowią podstawę
zachowań w kontaktach międzynarodo-
wych, życiu publicznym oraz działal-
ności instytucji, także wojskowych. Ich
znajomość jest niezbędna w relacjach
z przedstawicielami innych państw
– gwarantuje powodzenie w rozmo-
wach oraz ułatwia negocjacje i współ-
pracę. Dlatego Oddział Metodyki
i Oświaty Domu Żołnierza Polskiego

SZTUKA
już po raz drugi zorganizował kurs ze
GRAFIKA:PAWEŁ KEPKA

znajomości protokołu dla dwudziestu

oficerów i pracowników wojska zajmu-
jących się kontaktami z przedstawicie-
lami innych armii.

Tygodniowe szkolenie obyło się pod
koniec września w Hellenowie. Pierw-
szy taki kurs dla podobnej grupy zorga-
nizowano w lutym tego roku. „Program
drugiego szkolenia obejmował mniej
godzin zajęć dydaktycznych – zmniej-
szyliśmy je z 60 do 36 – natomiast zmie-
niliśmy trochę zakres zajęć”, tłumaczy
dr Stefan Miłosz, specjalista z Wydzia-
łu Kultury i Edukacji DŻP. Zminimali-
zowano teorię, między innymi mniej by-
ło informacji o podstawach prawnych
przyjmowania delegacji zagranicznej
czy tworzeniu kosztorysu ich pobytu
w naszym kraju oraz omawiania zagad-
nień z międzynarodowego prawa kon-
fliktów zbrojnych.
Rozbudowano natomiast zajęcia ze
sztuki motywowania i skupiania uwagi
ZACHOWANIA
na swoich wypowiedziach. Uczestnicy
poznali także elementarne zasady wy-
stąpień publicznych i budowania pre-
zentacji oraz kreowania partnerskich
kontaktów z audytorium.
„Na co dzień kursanci nie mają oka-
zji zapoznać się z tymi zasadami ani do-
skonalić się w tym zakresie”, wyjaśnia
doktor Miłosz. Dlatego na początku
kursu każdy musiał w 15–20-sekundo-
wej autoprezentacji zawrzeć najważniej-
sze informacje o sobie. „Wystąpienia by-
ły nagrywane, a potem odtwarzane
i omawiane. Podkreślaliśmy również,
jak ważne są sposób mówienia oraz od-
powiednia gestykulacja i ruchy”, uzu-
pełnia doktor Miłosz.
Narodowe różnice
Jednak główny trzon zajęć stanowiły
wykłady z protokołu dyplomatycznego.
To on decyduje, gdzie i kiedy powinno
nastąpić powitanie przyjeżdżającej z wi-
zytą głowy państwa, w jaki sposób na-
leży zorganizować konferencję prasową
czy uroczystość z udziałem przedstawi-

34 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | |

cieli korpusu dyplomatycznego innych święcono zasadom obowiązującymi FLESZ

państw. „Mówiliśmy także o całej opra- podczas przyjęć, ich roli i rodzajach.
wie spotkań międzynarodowych – o Kurs zakończyło uroczyste wciągnięcie POZNAŃ. 1 października
prawie pierwszego wrażenia, sposobie flagi państwowej na maszt oraz pokazo- Wielkopolska Szkoła Podoficerska
bycia, witaniu się, pozdrawianiu, po- we przyjęcie bufetowe, podczas które- Wojsk Lądowych im. gen. bryg.
dawaniu ręki. O tym, jakie wzorce za- go uczestnicy mogli sprawdzić zdobytą Franciszka Seweryna Włada zainaugu-
chowania są akceptowalne, a jakie nie- wiedzę w praktyce. rowała nowy rok szkolny ślubowaniem
dopuszczalne”, wyjaśnia ambasador „Wszystko, co tu poznaliśmy, jest cie- elewów poznańskiej szkoły.
Roman Czyżycki. Jak dodaje doktor kawe i przydatne, zarówno aspekty dy- Komendant st. chor. sztab. Zbigniew
Miłosz, organizatorom zależało przede plomatyczne, jak i realia kontaktów za- Kościelniak obiecał słuchaczom cięż-
wszystkim na tym, aby słuchacze szcze- granicznych. Wykładowcy przekazali kie i wymagające szkolenie, które mo-
gółowo poznali wszystkie elementy nam wiele cennych informacji”, mówi gą ukończyć tylko najwytrwalsi.
protokołu dyplomatycznego, z który- kpt. Rafał Niedziela z Wyższej szkoły
mi będą się stykać w swojej pracy. Oficerskiej Wojsk Lądowych. Natomiast SULECHÓW. Zmiany organizacyjno-
„Chcieliśmy im Iwona Żeligowska, -etatowe w wojskach rakietowych i ar-
uświadomić, że zda- Uczestnikom kursu specjalista Wydziału tylerii w 2008 roku były tematem spo-
rzają się sytuacje, zaprezentowano między Kontaktów Zagranicz- tkania przedstawicieli jednostek i pod-
w których umiejęt- nych Inspektoratu oddziałów artyleryjskich z całego kraju,
ność zachowania się innymi rys historyczny Wsparcia Sił Zbroj- które odbyło się w dniach 2–3 paździer-
zgodnie z przyjętymi nych, uważa, że jedną nika w 5 Pułku Artylerii. Podczas konfe-
zasadami jest nie-
protokołu dyplomatycznego, z ważnych nauk wynie- rencji omawiano sposób reorganizacji
odzowna” – mówi. zachowania, działania sionych z kursu jest ko- struktur etatowych wybranych jedno-
Istotne jest także, nieczność pamiętania stek i pododdziałów artylerii oraz zasa-
jak podkreślał amba- i zasady obowiązujące o szczegółach – wyda- dy przekazania sprzętu artyleryjskiego
sador Czyżycki, aby podczas kontaktów ją się nieistotne, a każ- pomiędzy nimi. Grę decyzyjną prowa-
pamiętać, że choć dy może być kluczowy dził płk Jerzy Kociałkowski.
protokół ma charak- oficjalnych, wizyt i delegacji dla wywarcia dobrego
ter międzynarodowy wrażenia. Dodaje też, TORUŃ. W ramach porozumienia za-
– są pewne ogólne
zagranicznych że sam kurs czy prze- wartego między dyrekcją VI Liceum
reguły, sztywne kanony przestrzegane czytanie podręcznika nie wystarczą, Ogólnokształcącego a komendą Szkoły
wszędzie – to w poszczególnych pań- trzeba potem ćwiczyć te umiejętności Podoficerskiej Wojsk Lądowych, mają-
stwach występują w nim różnice wyni- w praktyce, wcielać je w życie w swo- cego na celu popularyzację szkolnic-
kające z tradycji narodowych i miejsco- ich instytucjach. Jej zdaniem taki kurs
wych obyczajów. Przykładem mogą powinien trwać co najmniej dwa tygo-

ZBIGNIEW PŁACZKIEWICZ
być ceremonie z okazji świąt narodo- dnie. „To bardzo ciekawa wiedza i szko-
wych. Wszędzie składają się na nie po- da ją streszczać, warto by też zorgani-
dobne elementy, ale na przykład nie zować drugi stopień kursu, o już typo-
w każdym kraju symbolem narodowym wo wojskowej tematyce”, dodaje. Po-
jest Grób Nieznanego Żołnierza, za- dobnego zdania jest ppłk Jarosław Dą-
miast niego tym symbolem może być browski, szef sekretariatu IWSZ. „Przy-
kolumna lub pomnik. Zawsze pod uwa- dałoby się nam więcej informacji o woj- twa wojskowego wśród młodzieży,
gę trzeba też brać mentalność danego skowej specyfice”, mówi. licealiści klasy pierwszej uczestniczyli
narodu. 3 października w zajęciach przysposo-
Uczestnicy kursu poznali rys histo- Klucz do sukcesu bienia obronnego zorganizowanych
ryczny protokołu dyplomatycznego, sta- Zdaniem ambasadora Czyżyckiego, przez sekcję szkoleniową. Toruńska
nowiska w dyplomacji, zachowania, najważniejszym efektem kursu powin- młodzież już po raz kolejny miała oka-
działania i zasady obowiązujące pod- na być znajomość wśród słuchaczy pod- zję wcielić się w rolę elewów szkoły
czas kontaktów oficjalnych, konferen- stawowych kanonów protokołu dyplo- podoficerskiej i uczestniczyć w zaję-
cji, wizyt i delegacji zagranicznych, matycznego i etykiety. Jednak najcen- ciach z regulaminów dotyczących
a także zasady doboru stroju do odpo- niejsze to umieć się dobrze i swobodnie musztry indywidualnej i zespołowej.
wiedniej sytuacji, zachowania prece- zachować, bo nie wszystko da się zapla-
dencji podczas spotkań, znaczenia po- nować, umieścić w programie szkolenia WARSZAWA. W historycznych mu-
jęć w dyplomacji. Podczas kursu za- czy podręczniku. Życie jest bogatsze rach Cytadeli Warszawskiej 4 paź-
poznano słuchaczy z zasadami etykie- i nie dopasowuje się idealnie do reguł. dziernika żołnierską drogę rozpoczęło
ty jako zbioru norm zachowania, zwy- „Dlatego kluczem do sukcesu jest natu- 83 żołnierzy 3 Batalionu
czajów i form towarzyskich oraz ralność, takt, wyczucie, umiejętność ob- Zabezpieczenia Dowództwa Wojsk
z tym, jakie „gafy” najczęściej popeł- serwacji, reagowanie na nieprzewidy- Lądowych. Przysięgę wojskową ode-
niamy i jak ich uniknąć. Mówiono też walne sytuacje. Dysponując odpowied- brał od nich dowódca batalionu
o sporządzaniu oficjalnej korespon- nią wiedzą i doświadczeniem, będzie- ppłk Sławomir Bujnowski. W obecno-
dencji, organizacji wojskowej służby my umieli wybrnąć z nawet najbardziej ści licznie przybyłych rodzin przysięgi
zagranicznej, statusie prawnym atta- kłopotliwej czy nietypowej sytuacji”, na sztandar wojskowy złożyli szerego-
ché wojskowego i jego funkcjach, roli wyjaśnia ambasador.  wi: Denis Azzam, Damian Lesisz,
dyplomacji wojskowej we współpracy Bartosz Bielecki i Tobiasz Zalesko.
międzynarodowej. Wiele miejsca po- anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 42/2008 Polska Zbrojna 35

WOJSKO POLEMIKI
Jako były pracownik Sztabu Generalne-
go WP czuję duży sentyment dla tej bar-
dzo ważnej i szacownej instytucji wojsko-
wej. Doświadczenia tam zdobyte są nie do
przecenienia. Tak samo zresztą jak niezwy-
kle wciągająca atmosfera zbiorowej, szta-
bowej pracy na najwyższym szczeblu
wojskowym.
Jednocześnie już od dłuższego czasu na-
mawiam decydentów państwowych i sam
Sztab Generalny do jakościowej reformy
zgodnie z nowoczesnymi tendencjami ewo-
lucji systemów polityczno-strategicznego
kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi.
Niejednokrotnie wchodziłem w spory i to-
czyłem poważne merytoryczne debaty na
ten temat z udziałem najwyższych decy-
dentów politycznych i dowódców wojsko-
wych. Na tle takiego sporu między innymi
swego czasu zrezygnowałem z funkcji wi-
ceministra obrony narodowej. Zawsze by-
ły to jednak dyskusje poważne i głęboko
merytoryczne.
Dlatego przeczytawszy w „Polsce
Zbrojnej” nr 38 artykuł „Czas strategicz-
nych decyzji”, ze zdumieniem skonstato-
wałem, że mój bardzo dobry student z Po-
KAROLINA PRYMLEWICZ

dyplomowego Studium Polityki Obron-

nej, a także z wcześniejszych studiów
w Akademii Sztabu Generalnego WP,
gen. bryg. Anatol Wojtan, gdy słusznie
zdecydował się na merytoryczną dysku-
sję odnośnie do tez, z którymi się nie zga-

Zbyt wielu wodzów,

za mało Indian S TA N I S Ł AW KOZ I E J

Od dłuższego czasu namawiam decydentów państwowych i sam Sztab Generalny do jakościowej

reformy zgodnie z nowoczesnymi tendencjami ewolucji systemów polityczno-strategicznego
kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi.
dza, uznał za zasadne także personalnie Po pierwsze, byłbym bardzo ciekaw MON i znajdujących się w większości
poniżać swego adwersarza. Rzeczywiście konkretnego porównania kosztów budo- w bardzo atrakcyjnych miejscach? Przy-
coś niedobrego dzieje się dziś w Sztabie wy polskiego „Pentagonu” z całościowy- pominam sobie szacunki, które przewidy-
Generalnym, skoro umiejący pięknie i mą- mi (infrastrukturalnymi, osobowymi i or- wały, że owe zyski mogą w zupełności
drze dyskutować w czasie seminariów ge- ganizacyjnymi) kosztami planowanego zrównoważyć koszty budowy nowej sie-
nerał przeistacza się w kogoś zapomina- manewru dyslokacyjnego. Mówi się dziby władz centralnych MON. Czy te
jącego o fundamentalnych wręcz regułach o kosztach pierwszego rozwiązania, ale szacunki tak radykalnie się zmieniły?
dobrej i kulturalnej polemiki. nic o kosztach drugiego. Pojawia się przy
Czy to nie jest kolejne potwierdzenie tym pytanie, jakiż to potężny „Pentagon” Istota połączoności
potrzeby pilnej reformy Sztabu General- musielibyśmy budować, aby rzeczywiście Po drugie, rzeczywiście warto wyjaśnić
nego? Po prostu szkoda tam marnować jego koszty tak ogromnie przewyższały istotę „połączoności”: operacji połączo-
porządnych generałów. zyski ze zbycia oraz redukcji kosztowne- nych, dowództw połączonych, połączonych
Co do meritum polemiki – chciałbym go utrzymania kilkudziesięciu obiektów formacji wojskowych (innymi słowy cho-
podnieść dwie kwestie. zajmowanych dzisiaj w Warszawie przez dzi tu o wspólne, zintegrowane, zespolone

36 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

wowych funkcji: planowania, dowodze- FLESZ

nia bieżącego (całościowego) i dowodze-
nia operacyjnego, czyli planowanie jed-
nocześnie wszystkich rodzajów sił
Powinniśmy łączyć zbrojnych – jeden organ dowodze-
dowództwa w jakościowo nia („planner” – Sztab General-
nowe, zintegrowane, połączone ny); codzienne, bieżące dowo-
struktury i dopiero wtedy dzenie wszystkimi rodzajami
sił zbrojnych i przygotowywa-
planować ich dyslokację, a nie
nie ich do działań – drugi or-
rozrzucać obecnie istniejące
dowództwa po całej Polsce gan dowodzenia („provider”
bez jakiejkolwiek zmiany – Wspólne Dowództwo Rodza-
ich funkcji jów Sił Zbrojnych); użycie w cza-
sie kryzysu lub wojny – kolejny po-
łączony organ dowodzenia („user”
– Naczelne Dowództwo Operacyjne).
Wszystkie te centralne organy dowodze-
nia powinny podlegać bezpośrednio mi-
nistrowi obrony narodowej.
Wspólne dowództwo
Cały spór i moja niezgoda na planowa-
ną redyslokację z tego właśnie wynika. Po-
winniśmy łączyć dowództwa w jakościo-
wo nowe, zintegrowane, połączone struk-
tury i dopiero wtedy planować ich roz-
mieszczenie, a nie rozrzucać obecnie ist-
niejące dowództwa po całej Polsce bez ja-
kiejkolwiek zmiany ich funkcji. Chodzi tu
zwłaszcza o połączenie w jedno wspólne
dowództwo dotychczasowych dowództw
rodzajów sił zbrojnych i przejęcie przez nie
DANIA. 6 października poznań-
skie Jastrzębie po raz pierwszy wyle-
ciały poza Polskę. W Danii wykonują
wspólne loty z duńskimi F-16
w ramach programu wymiany
eskadr (Squadron Exchange).
Na tydzień poleciało tam w sumie
40 osób personelu, wśród których
są także specjaliści od systemu
Link-16.
KRZESINY. Ze względu na prace
remontowe, takie jak wycięcie kawał-
ków pasa betonowego i położenie
w jego miejsce specjalnego
sztucznego tworzywa, lotnicy
i 16 Jastrzębi z Krzesin „zamieszkają”
na dwa miesiące w Łasku.
Zakończenie remontu planowane jest
na koniec listopada.
ŁASK. 32 Baza Lotnicza
w Łasku przyjęła 3 października
pierwsze 9 z 16 samolotów F-16.
Nad płytą lotniska pojawiła się
pierwsza piątka Jastrzębi prowadzo-
na przez dowódcę 10 Eskadry

działania lub struktury różnych rodzajów
sił zbrojnych: Wojsk Lądowych, Sił Po-
wietrznych, Marynarki Wojennej i Wojsk
Specjalnych). Tym bardziej że to właśnie
Sztab Generalny jest zobowiązany myśleć
i działać zgodnie z tą ideą. A niestety nic
z tego dobrego nie wyjdzie, jeśli akurat tam
„połączoność” będzie rozumiana i wyja-
śniana opacznie, wyłącznie w kontekście
przestrzennym, łącznego bądź rozproszo-
nego dyslokowania poszczególnych do-
wództw. Nie na tym polega istota połączo-
ności, aby dowództwa mogły między sobą
szybko i sprawnie wymieniać informacje
niezależnie od tego, gdzie i jak daleko od
siebie się znajdują. To jest kwestia tech-
niczna. Jeśli istniejące dowództwa wypo-
sażymy nawet w najdoskonalsze środki ko-
munikacji, to wcale nie znaczy, że nasz sys-
tem dowodzenia będzie już odpowiadał
wymaganiom „połączoności”.
Aby taki był, jakościowo inne po pro-
stu muszą być same dowództwa, zwłasz-
cza na szczeblu centralnym. Powinny one
być właśnie integrowane, łączone w jed-
ną całość organizacyjną i kompetencyjną
według innego klucza niż dzisiejsze do-
wództwa odpowiedzialne za wojska jed-
nego rodzaju sił zbrojnych. Chodzi tu
o integrację wynikającą z trzech podsta-
od Sztabu Generalnego codziennego do-
wodzenia całością sił zbrojnych.
I – niestety – tego właśnie najbardziej
nie chce Sztab Generalny. A wielka szko-
da, bo wtedy mógłby skoncentrować się
na planowaniu strategicznym, nadzorowa-
niu (monitorowaniu) praktycznej działal-
ności wojska i strategicznym doradzaniu
decydentom politycznym, z oczywistym
pożytkiem dla jakości tych, typowych dla
każdego sztabu, funkcji, a przez to z po-
żytkiem dla całych sił zbrojnych.
Dodajmy przy tym, że uprzednie w sto-
sunku do planów redyslokacyjnych prze-
prowadzenie reformy całego systemu kie-
rowania siłami zbrojnymi na szczeblu cen-
tralnym zgodnie z ideą „połączoności” po-
zwoliłoby istotnie zmniejszyć liczbę orga-
nów dowodzenia na tym szczeblu. Jeśli te-
go nie zrobimy, jeśli takiej reformy zanie-
chamy (a to właśnie się dzieje), to – w ob-
liczu profesjonalizacji i związanego z tym
nieuchronnego zmniejszania liczebności
sił zbrojnych – coraz bardziej niepokojąco
aktualne stawać się będzie w naszym woj-
sku przysłowie, że mamy „zbyt wielu wo-
dzów, za mało Indian”.  pil. Dariusza Wrońskiego oraz
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Profesor Stanisław Koziej, generał brygady
w stanie spoczynku, były wiceminister obrony
narodowej i były pracownik SGWP
PIOTR LASKOWSKI
Lotnictwa Taktycznego ppłk. pil.
Dariusza Malinowskiego. Kolejne
cztery „efy” przyprowadził z Krzesin
zastępca dowódcy 10 elt mjr pil.
Jacek Pszczoła. W oficjalnej ceremo-
nii powitania pilotów z Łasku uczest-
niczyli między innymi: podsekretarz
stanu ds. uzbrojenia i modernizacji
MON Zenon Kosiniak-Kamysz, do-
wódca Sił Powietrznych gen. broni
pil. Andrzej Błasik, dowódca
2 Brygady Lotnictwa Taktycznego
gen. bryg. pil. Włodzimierz Usarek.
NOWY GLINNIK. Na lotnisku
7 Dywizjonu Lotniczego szef Zespołu
Lotniczo-Ewakuacyjnego Powietrznej
Jednostki Ewakuacji Medycznej
mjr pil. Piotr Modliński wykonał poże-
gnalny lot. W ten oto sposób, zgodnie
z tradycją lotniczą, pożegnał się
z mundurem. Uroczystość odbyła się
w obecności dowódcy 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej gen. bryg.
dowódcy Powietrznej Jednostki
Ewakuacji Medycznej ppłk. Zbigniewa
Musiała.
Oprac. PG

nr 42/2008 Polska Zbrojna 37

WOJSKO OUTSOURCING

PODANO
Szykują się zmiany
w systemie żywienia wojska.
Ma być lepiej, smaczniej
i oszczędniej. Od stycznia

DO STOŁU
wybranej jednostce posiłki
będzie dostarczała firma
cywilna. Eksperymentalnie.
Wkrótce dołączą do niej
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK następne.
otychczasowa organizacja
sił zbrojnych pozwalała na
samowystarczalność jed-
nostek pod względem za-
spokojenia wewnętrznych
potrzeb – zakupów, usług
remontowych i transportowych, ochrony,
utrzymania czystości koszar czy żywie-
nia. Część tych zadań, zgodnie z przepi-
sami zezwalającymi na angażowanie żoł-
nierzy do prac gospodarczych, powierza-
no szeregowym służby zasadniczej. Ze
względu na ograniczanie liczby rekrutów
z poboru i skracanie czasu trwania służ-
by zasadniczej praktykowane dotąd roz-
wiązania przestają się sprawdzać w nowej
rzeczywistości. Do armii ochotniczej nie
pasują w ogóle. Dlatego do lamusa mu-
szą odejść opowieści o różowej zupie
mlecznej, która przypomina o barszczu
z dnia poprzedniego, czy o kompocie ro-
bionym z jednej landrynki.
Przymus zmian
Zgodnie z decyzją ministra obrony
z 3 lipca 2008 roku w sprawie wdrożenia
systemu kontraktowania usług poza siłami
zbrojnymi, żołnierze mają jeść lepiej, a co
najważniejsze, zostawią obieranie ziemnia-
ków i wrócą na place ćwiczeń.
„Pełne uzawodowienie zmusza do pod-
jęcia nowych działań odciążających woj-
sko od przedsięwzięć absorbujących ka-
drę, a niezwiązanych bezpośrednio z go-
towością operacyjną. Efektem tego jest
między innymi próba przekazania żywie-
nia podmiotom cywilnym”, przyznaje
Szefostwo Służby Żywnościowej Inspek-
toratu Wsparcia SZ. Zmiany są koniecz-
ne. W przyszłym roku z wojska odejdą
ostatni żołnierze z poboru, zostaną jedy-
nie zawodowcy, którzy powinni skupić
się na szkoleniu, nie zaś na ochronie
i sprzątaniu obiektów czy gotowaniu.
KAROLINA PRYMLEWICZ

I chociaż zaplecza kuchennego będzie

coraz mniej, wojskowa kuchnia nie znik-
nie zupełnie.
„Musimy myśleć o mobilizacji. Nie
może być tak, że w wojsku nie będzie
kuchni, a zdamy się wyłącznie na usłu-

38 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
gi firm”, komentuje jeden z oficerów Do-
wództwa Wojsk Lądowych.
„Musimy utrzymać własną mobilną
służbę żywnościową, choćby tylko z my-
ślą o kontyngentach. Już teraz mamy kło-
poty z kierowaniem na misje żołnierzy
o specjalności kucharz”, mówi płk Adam
Barański, szef Szefostwa Służby Żyw-
nościowej IW SZ.
Na pierwszy ogień
Z żywieniem w systemie outsourcin-
gu Wojsko Polskie ma zetknąć się już
w styczniu 2009 roku. Początkowo będzie
to program pilotażowy, realizowany w jed-
nej jednostce. Jak prognozowano, miał to
być 18 Batalion Desantowo-Szturmowy,
nieoficjalnie wiadomo jednak, że w przy-
szłym roku 18 bdsz wyjedzie na kolejną
zmianę do Afganistanu.
„Napisaliśmy odwołanie do Dowództwa
Wojsk Lądowych i szefa Szefostwa Służ-
by Żywnościowej IW SZ, by Bielsko nie
uczestniczyło w tym projekcie. Z 18 bdsz
w Afganistanie znajdzie się prawie dwie
trzecie żołnierzy. Nie sądzę, by w takiej sy-
tuacji wprowadzenie do jednostki ze-
wnętrznej firmy było opłacalne zarówno
dla jednej, jak i drugiej strony, skoro do ży-
wienia pozostanie około 30 osób”, mówi
mjr Grzegorz Pradel, szef sekcji plano-
wania 6 Brygady Desantowo-Szturmowej.
Dowództwo brygady sugeruje, by bielski
batalion przystąpił do programu dopiero
od 2010 roku. Jak informuje płk Barań-
ski, problem jest wciąż dyskutowany. Wy-
dział prasowy DWL podaje, że na pewno
będzie to jednostka o najwyższym pozio-
mie uzawodowienia, może to więc doty-
czyć 11 DKPanc lub 12 DZ.
„To Dowództwo Wojsk Lądowych zgło-
siło 18 bdsz do programu. Dlatego w je-
go gestii jest wskazanie innej jednostki”,
dodaje szef Szefostwa Służby Żywno-
ściowej IW SZ.
Pierwszy etap żywienia
w outsourcingu obejmie
w latach 2008–2012:
• 18 bdsz, Bielsko-Biała
• 10 BKPanc, Świętoszów
• Centrum Szkolenia WL, Toruń
• Centrum Szkolenia Artylerii
i Uzbrojenia, Toruń
• Centrum Szkolenia Łączności
i Informatyki, Zegrze
• Centrum Szkolenia Sił Powietrznych,
Koszalin
• 1 Bazę Lotniczą, Warszawa
• Centrum Wsparcia
Teleinformatycznego i Dowodzenia
Marynarki Wojennej, Wejherowo
• Oddział Specjalny ŻW, Mińsk
Mazowiecki
nr 42/2008
| | | |
Zgodnie z decyzją ministra projekt
wprowadzenia żywienia outsourcingo-
wego będzie rozłożony na dwa etapy.
Pierwszy, dotyczący dziewięciu jedno-
stek, ma przynieść wiedzę i doświadcze-
nie w zakresie przygotowania wojska do
kompleksowego żywienia przez podmio-
ty zewnętrzne. Dlatego objęte nim będą
jednostki w pełni zawodowe. W drugim
etapie, do 2018 roku, żywienie zewnętrz-
ne obejmie jednostki i instytucje wojsko-
we, które nie mają możliwości przygoto-
wywania posiłków albo jest to dla nich
finansowo niekorzystne.
Liczenie
Jak podaje IW SZ, żywieniem kadry
zajmą się firmy wybrane w drodze prze-
targów, zgodnie z przepisami ustawy
o zamówieniach publicznych. Procedu-
ry konkursowe zaczną się w przyszłym
roku, wraz z nowym budżetem. Podmio-
ty cywilne będą w garnizonach świad-
czyć kompleksowe usługi kateringowe.
„Oznacza to, że firma będzie żywiła
w danym garnizonie wszystkie upraw-
nione osoby, a także dostarczała produk-
ty żywnościowe jednostkom biorącym
udział w szkoleniach, które zabiorą ze
sobą sprzęt polowy i kucharzy – wyja-
śnia płk Barański. Zakłada się również,
że firmy zajmą się w przyszłości szko-
leniem kucharzy – żołnierzy zawodo-
wych, co pozwoli jednostkom na samo-
dzielność w czasie poligonów i poza gra-
nicami kraju.
Nowa koncepcja ma z pewnością wie-
le zalet i sprawdza się w armiach zachod-
nich. Istotą zmian jest zwolnienie struk-
tur wojskowych z zadań niezwiązanych
z działalnością operacyjną i szkolenio-
wą. Jakie wady będzie miał projekt, po-
każe eksperyment. Już teraz można za-
uważyć, że największą bolączka staną
się pieniądze. Pamiętamy, że plan prze-
kazania żywienia wojska firmom przy-
gotowywano już w 2001 roku. Przetarg
jednak nie doszedł do skutku, bo przed-
siębiorstwa żądały wysokich stawek za
dzienne wyżywienie jednego konsumen-
ta. Czy teraz, gdy nie będzie poboro-
wych, na których spoczywał główny cię-
żar prac gospodarczych, armia przysta-
nie na każde warunki cywilnych usługo-
dawców? W Szefostwie Służby Żywno-
ściowej Inspektoratu Wsparcia panuje
optymizm. W Bydgoszczy prognozuje
się, że koszty wprowadzenia żywienia
outsourcingowego nie powinny przewyż-
szyć nakładów ponoszonych dotychczas.
Jak będzie, pokażą rozstrzygnięcia pro-
cedur przetargowych.  ni oraz zaproszeni goście.
magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
| | |
FLESZ
FLESZ
DARŁOWO. W zakończonych
21 września Mistrzostwach Wojska
Polskiego w Brydżu Sportowym i rów-
nolegle odbywających się mistrzo-
stwach Marynarki Wojennej w tej dys-
cyplinie uczestniczyło 129 zawodni-
ków z całego kraju. Kmdr ppor. Marek
Wawrzyniak, szef sekcji szkolenia
44 Bazy Lotniczej Marynarki Wojennej
w Siemirowicach, został trzykrotnym
złotym medalistą: klasyfikacji drużyno-
wej, par i teamów, a także wywalczył
srebrny medal w turnieju indywidual-
nym. Dwa kolejne złote medale zdo-
był, wygrywając turnieje na szczeblu
Marynarki Wojennej w klasyfikacji in-
dywidualnej i par.
LASKI WIELKIE. 6 października
miała miejsce uroczystość nadania
imienia wiceadmirała Józefa
Unruga szkole podstawowej.
W jej trakcie odsłonięto pamiątkową
tablicę oraz wręczono sztandar.
W imprezie wziął udział komendant
Centrum Szkolenia Marynarki
Wojennej kmdr Zenon Juchniewicz,
władze samorządowe powiatu żniń-
skiego i gminy Gąsawy.
ŚWINOUJŚCIE. Profesjonalne ze-
stawy nurkowe, skafandry suche i mo-
kre, reflektor do pracy podwodnej oraz
komputer nurka to tylko niektóre ele-
menty wojskowego wyposażenia, jakie
mogły obejrzeć dzieci ze Szkoły
JACEK KWIATKOWSKI
Podstawowej nr 1 im. Marynarki
Wojennej w Świnoujściu. Nurkowie
z Grupy Płetwonurków Minerów
12 Dywizjonu Trałowców oraz maryna-
rze z Batalionu Ochrony i Obsługi
Komendy Portu Wojennego
Świnoujście gościli 4 października na
festynie zorganizowanym z okazji
stulecia szkoły.
SZCZECIN. Orkiestra
Garnizonowa 8 Flotylli Obrony
Wybrzeża uświetniła uroczystość inau-
guracji roku akademickiego
2008/2009 w Akademii Morskiej.
Odbyła się ona 4 października,
a uczestniczyło w niej prawie
800 studentów pierwszego roku,
w tym blisko 300 kobiet, władze uczel-
Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO PROFILAKTYKA
EKSPERT

Gen. bryg.
Marek Witczak,
komendant główny
Żandarmerii
Wojskowej:
„Wszyscy skierowani do działania
żołnierze żandarmerii będą gotowi
do udzielania pomocy przedmedycz-
nej, zostaną także przygotowani do
udzielania podstawowych informacji
w różnych językach naszym zagra-
nicznym gościom. Zapewnienie bez-
piecznego przebiegu mistrzostw bę-
dzie wymagało ścisłej współpracy
i koordynacji działań wszystkich za-
angażowanych służb. Niezwykle
istotne jest wprowadzenie efektyw-
nego i kompatybilnego systemu
łączności, ale również właściwe pla-

STAWIAJĄC NA PRE
nowanie, a podczas realizacji zadań
– koordynacja i kierowanie. Mamy
już doświadczenie w tego typu dzia-
łaniach, ale jeszcze sporo pracy
przed nami. Dlatego zaczęliśmy
już teraz i «Koncepcja użycia
Żandarmerii Wojskowej w systemie
bezpieczeństwa Euro 2012» jest
gotowa. Ale to dopiero początek
– zaplanowane są szkolenia i ćwi-
czenia oraz zakupy potrzebnego
jeszcze wyposażenia. Im lepiej przy-
gotujemy się zawczasu, tym większa
pewność, że nic nie zakłóci rozgry-
wek i będziemy doświadczać jedynie
sportowych emocji.
Wszystkie działania żandarmerii
podczas mistrzostw będą realizowa-

TOMASZ SZULEJKO
ne w ramach udziału Sił Zbrojnych
RP w systemie bezpieczeństwa
Euro 2012”.

W Małopolskiej Komendzie Wojewódzkiej Policji pracuje około dziewięciu tysięcy

policjantów, w śląskiej – około 12 tysięcy. Tymczasem żandarmów na terenie trzech
województw: śląskiego, świętokrzyskiego i małopolskiego jest zaledwie dwustu.
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

Krakowski oddział Żandarmerii Woj-
skowej na brak pracy narzekać nie mo-
że. W Krakowie często organizowane
są różnego rodzaju przedsięwzięcia kul-
turalne i religijne: koncerty, festiwale,
uroczystości państwowe i inne imprezy
masowe. Stąd też do głównych zadań
krakowskiego oddziału ŻW należy dba-
nie o bezpieczeństwo podczas podob-
nych przedsięwzięć.
Bezpieczeństwo
Na mocy porozumienia komendan-
tów głównych Żandarmerii Wojskowej
i Policji żandarmi nie tylko wspierają
policyjną drogówkę, lecz pomagają
policjantom także przy rozmaitych im-
prezach cywilnych, gdzie są współod-
powiedzialni za zapewnienie bezpie-
czeństwa.
„Zabezpieczamy nie tylko imprezy
stricte wojskowe. Współdziałamy zarów-
no z policją, jak i ze strażą miejską oraz
służbą ochrony kolei. W tym roku prze-
prowadziliśmy już o połowę więcej ak-
cji zabezpieczających niż w tym samym
czasie w roku ubiegłym. Jest to efekt
przewartościowania pracy prewencyjnej,
zgodnie z koncepcją komendanta głów-
nego ŻW gen. bryg. Marka Witczaka”,
wyjaśnia komendant OŻW w Krakowie
płk Robert Jędrychowski.
Komendant podkreśla, że praca w kra-
kowskim oddziale jest wyczerpująca
i odpowiedzialna. „Zabezpieczamy
wszystkie imprezy cykliczne, czyli na
przykład święta narodowe organizowa-
ne w Krakowie. Zajęć nam przybywa nie
tylko z uwagi na atrakcyjność garnizo-
nu, lecz także ze względu na dużą ak-
tywność 2 Korpusu Zmechanizowane-
go”, mówi pułkownik Jędrychowski.

40 Polska Zbrojna nr 42/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

długą, mozolną pracą planistyczną. FLESZ

Na szczęście udało nam się zrealizować FLESZ
MIŃSK MAZOWIECKI. W bazie
zamierzenia”, mówi mjr Grzegorz
Centrum Szkolenia Żandarmerii
Murański.
Wojskowej Zarząd Prewencji KGŻW
Siły połączone przeprowadził zawody o miano najlep-
szego kierowcy Żandarmerii Wojskowej
Połączone działania Żandarmerii Woj- w 2008 roku. Zawodnicy wykazali się
skowej i Policji regulowane są przez sze- zarówno wysokim poziomem wiedzy
reg przepisów prawnych i uzgodnień.
Najważniejsze jest to, że we wspólnych
działaniach z policjantami czynności
żandarmów mają zawsze charakter po-
mocniczy. W większości przypadków
żandarmi uczestniczą w patrolach mie-
szanych, tak jak na przykład podczas ma-

KGŻW
jowego koncertu zespołu Metallica.
„Śląski komendant wojewódzki Poli-
teoretycznej, jak i umiejętnościami
cji wystąpił do nas z prośbą o wydziele-
MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK

praktycznymi. W klasyfikacji indywidu-

nie żandarmów do pomocy. Żołnierze alnej pierwsze miejsce zajął
pracowali w zespołach mieszanych, na kpr. Mariusz Marcinkowski z OSŻW
przykład jeden policjant i dwóch żandar-

REWENCJĘ
z Warszawy, a w klasyfikacji drużyno-
mów albo jeden żołnierz i jeden funkcjo- wej – Oddział Specjalny Żandarmerii
nariusz”, mówi major Murański. Żan- Wojskowej z Warszawy.
darmi pracowali tam, gdzie spodziewa-
no się wzmożonego ruchu drogowego. SZCZECIN. Sekcja Ruchu
„Wiem, że wśród żołnierzy są pasjo- Drogowego Oddziału Żandarmerii
Do najciekawszych, a zarazem naj- naci tej muzyki, ale dla nas koncert Me- Wojskowej wraz z Sekcją Ruchu
trudniejszych przedsięwzięć, w których talliki nie miał znaczenia kulturalnego. Drogowego Komendy Miejskiej Policji
krakowska ŻW bierze udział, komen- Wiemy przecież, że na wszelkiego ro- zorganizowały 1 października szkole-
nie z teoretycznych i praktycznych
dant oddziału zalicza między innymi za- dzaju imprezy jedziemy nie w celach roz-
umiejętności kierowania ruchem dro-
bezpieczenie corocznej pielgrzymki rywkowych, a służbowo. Proszę wierzyć,
gowym. Szkolenie miało na celu przy-
wojskowej na Jasną Górę. Problem że po kilkunastu godzinach stania na uli- gotowanie policjantów i żandarmów
w tym wypadku polega na konieczno- cy, nie chce się już słuchać muzyki”, mó- przed zbliżającym się dniem
ści koordynowania działań żandarmów wi major Murański. Wszystkich Świętych oraz zgranie
przez dłuższy czas. Tego typu wyzwania to tylko praktycznego działania obu służb pod-
„Wówczas praktycznie przedsmak wrażeń, jakie cze- czas regulacji ruchem przed planowa-
Na mocy
cały wydział prewencji kają żandarmów. Zgodnie nymi zabezpieczeniami.
porozumienia
wraz z wydzielonym z zapowiedziami ko-
komendantów głównych WARSZAWA. Pływalnia przy
zabezpieczeniem do- mendanta głównego
Żandarmerii Wojskowej
chodzeniowo-śled- ŻW gen. bryg. Mar- Ostroroga była areną zmagań pływac-
i Policji żandarmi nie tylko kich kadry Komendy Głównej.
czym oraz podle- ka Witczaka, ŻW
wspierają policyjną drogówkę, W ten sposób 8 października
głymi placówkami będzie jedną ze służb
lecz także pomagają przeprowadzone zostały eliminacje do
przez wiele dni odpowiedzialnych za
funkcjonariuszom przy rozmaitych V Spartakiady ŻW, która 20–24 paź-
jest zaangażowany bezpieczeństwo i po-
imprezach cywilnych, gdzie są dziernika w Mińsku Mazowieckim
w dane przedsięwzię- współodpowiedzialni
rządek publiczny pod- zgromadzi najlepszych sportowców
cie”, dodaje pułkownik za zapewnienie
czas Euro 2012. Dzia-
Jędrychowski. bezpieczeństwa
łania żandarmerii, jak
Innym wyzwaniem dla zaznacza generał Witczak,
żandarmerii jest kielecki będą miały w tym czasie głów-
Międzynarodowy Salon Przemy- nie prewencyjny charakter. Żandar-
słu Obronnego. Z uwagi na to, że ranga mi będą prowadzić patrole zmotoryzo-
imprezy w ostatnim czasie znacznie wane i piesze z wykorzystaniem psów
wzrosła, chętniej pojawiają się w Kiel- służbowych. Organizowane będą wów-
ŻW

cach delegacje zagraniczne czy choćby czas także patrole ruchu drogowego. Naj-
parlamentarzyści, a to stawia przed od- więcej „szkarłatnych beretów” poza Kra- spośród żandarmskiej kadry w całej
działem dodatkowe wymagania. Naj- kowem pojawi się w Warszawie, Gdyni, Polsce. W sztafecie 4 x 25 metrów
niepokonana okazała się drużyna
trudniejszym zadaniem, z jakim zmie- Poznaniu i Wrocławiu, a więc wszędzie
Zarządu Prewencji wraz z jego szefem
rzyli się krakowscy żandarmi, było jed- tam, gdzie planowane są rozgrywki. Żan- – płk. Jerzym Żygadłą. W klasyfikacji
nak – co zgodnie podkreślają komen- darmi będą kierować ruchem, pilotować indywidualnej w stylu klasycznym na
dant oddziału i szef prewencji – zabez- autobusy dowożące kibiców na stadiony 25 metrów zwyciężył mjr Grzegorz
pieczenie papieskich pielgrzymek. i pomagać w miejscach, gdzie nastąpią Pardo, a w stylu dowolnym na
„Z Policją współpracowało wówczas zmiany w organizacji ruchu.  50 metrów mjr Sebastian Śliwka.
ponad pięciuset żandarmów. Samo dzia-
łanie poprzedzone było oczywiście magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl Oprac. PG

nr 42/2008 Polska Zbrojna 41

POŻEGNANIA

Panu
płk. Alojzemu POKOJSKIEMU
oraz Jego RODZINIE
wyrazy głębokiego współczucia
i szczerego żalu
z powodu śmierci
TEŚCIOWEJ
składają
kadra i pracownicy
Rejonowego Zarządu Infrastruktury
w Olsztynie.
Panu
Ppłk. Dariuszowi
ppłk. rez. Jerzemu WRONCE
MAJEWSKIEMU
oraz Jego RODZINIE
wyrazy współczucia i słowa otuchy
wyrazy głębokiego współczucia
z powodu śmierci
i szczerego żalu
z powodu śmierci
TEŚCIOWEJ
OJCA
przekazują
kadra i pracownicy
składają
Inspektoratu MON
kadra i pracownicy
ds. Bezpieczeństwa Lotów
Rejonowego Zarządu Infrastruktury
w Poznaniu.
w Olsztynie.

Panu Romanowi PILORZOWI

Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o tragicznej śmierci
wyrazy głębokiego współczucia
i żalu
plut. Stanisława KRÓLA
z powodu śmierci
wyróżniającego się żołnierza, znakomitego kolegi
MATKI
RODZINIE i BLISKIM
wyrazy szczerego współczucia i żalu w trudnych chwilach
składają:
składają:
komendant, kadra i pracownicy
dowódca, żołnierze i pracownicy
Wojskowej Komendy Uzupełnień
9 Batalionu Łączności w Białobrzegach.
w Gdyni.

Panu Pułkownikowi Panu mł. chor. Piotrowi SZMIT

Wyrazy szczerego współczucia
Andrzejowi SOLARSKIEMU wyrazy szczerego współczucia
i głębokiego żalu
oraz Jego RODZINIE i głębokiego żalu
Panu ppłk. dypl. Markowi
wyrazy szczerego współczucia z powodu śmierci
GOLANOWI
z powodu śmierci
z powodu śmierci
OJCA
OJCA
OJCA
składają:
składają dowództwo, kadra
składają
kadra i pracownicy i pracownicy wojska
kadra oraz pracownicy wojska
Departamentu Polityki Jednostki Wojskowej 1261
5 Pułku Inżynieryjnego.
Zbrojeniowej. w Elblągu.

Naszemu Koledze
plut. Norbertowi
Panu płk. Henrykowi KREMBUSZEWSKIEMU
SŁAWIŃSKIEMU
oraz jego RODZINIE
wyrazy szczerego współczucia
wyrazy głębokiego współczucia i szczerego żalu z powodu śmierci
i głębokiego żalu
z powodu tragicznej śmierci
MATKI
BRATA
składają
szef i kadra Dyżurnej Służby Operacyjnej Sił Zbrojnych RP.
przekazują
koleżanki i koledzy z CSŁiI Zegrze.

42 Polska Zbrojna nr 42/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
Wracamy do Sulejówka
Kiedy w 1991 roku pielgrzymkę z Sulejówka przyjął na audiencji Jan Paweł II, w pierwszych słowach
zapytał: „Czy odremontowaliście już dworek marszałka Piłsudskiego?”.
„Pierwszemu Marszałkowi Polski Józe-
fowi Piłsudskiemu, Naczelnemu Wodzo-
wi swemu, dom ten wzniósł w roku 1923
żołnierz niepodległej Polski” – taką tabli-
cę odsłonięto na ścianie obok drzwi wej-
ściowych nowo wybudowanego dworku
Milusin. Podarowany z serca przez byłych
żołnierzy, stał się azylem Marszałka,
a jego powojenne losy są jakby syntezą
PRL-u i traktowania przez ludowe państwo
symboli, przedwojennych elit i prywatnej
własności.
Lis i szable
Na początku lat dwudziestych wiele ko-
mitetów gromadziło fundusze na kupno do-
mu dla Józefa Piłsudskiego. On odmawiał,
a pieniądze przeznaczał na inwalidów wo-
jennych i sieroty po żołnierzach. Ostatecz-
nie jednak w Sulejówku, na posiadanym
już przez Piłsudskich terenie, na którym
stał ich drewniany dom Otradno zwany
drewniakiem, wybudowano nieduży mu-
rowany dworek, który od parceli przyjął
nazwę Milusin. Pieniądze pochodziły ze
zbiórek, głównie od byłych żołnierzy Mar-
szałka, a projekt powstał w pracowni archi-
tekta prof. Kazimierza Skórewicza.
nr 42/2008
|| | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
ANNA DĄBROWSKA
W 1923 roku klucze do neoklasycystycz-
nego Milusina w imieniu Komitetu Żołnie-
rza przekazali Aleksandrze i Józefowi Pił-
sudskim generałowie Daniel Konarzew-
ski i Tadeusz Rozwadowski.
Piłsudski zamieszkał tam z rodziną po
wycofaniu się z życia publicznego. Tutaj
przez trzy lata spotykał się z dawnymi pod-
SYLWIA GUZOWSKA
Krzysztof Jaraczewski, prezes
Fundacji Rodziny Marszałka Józefa
Piłsudskiego: „Zależy nam na tym, aby
w Polsce był jakiś punkt odniesienia do Józefa
Piłsudskiego, żeby ludzie mieli poczucie, że
gdzieś go można znaleźć, i Sulejówek – miej-
sce, gdzie mieszkał – jest pod tym względem
idealne”.
| |
|| || |
SULEJÓWEK.MAZOWSZE.PL
komendnymi, pisał książki, stawiał pasjan-
se. Do dworku 19 marca każdego roku
przybywali politycy i legioniści z imieni-
nowymi życzeniami i prezentami. Ze wspo-
mnień żony Marszałka wynika, że były to
niekiedy prezenty oryginalne i nieco kło-
potliwe. „Pamiętam”, pisała, „że, na jedne
imieniny mąż dostał dwa psy, przeszło dzie-
sięć królików, jedną owcę, sarenkę, lisa, gę-
si i wojowniczego koguta”. Skromny jak na
tamte czasy dworek był też miejscem ma-
nifestacji politycznych. W listopadzie 1925
roku gen. Gustaw Orlicz-Dreszer dekla-
rował w Sulejówku gotowość oddania Mar-
szałkowi „w bojach zaprawionych szabel”.
Sześć miesięcy później właśnie stąd wyru-
szył Piłsudski do Warszawy po władzę.
Po wybuchu wojny, gdy Aleksandra Pił-
sudska z córkami Wandą i Jadwigą zna-
lazły się na uchodźstwie w Londynie,
Otradnem i Milusinem opiekowali się
krewni. W 1947 roku ludowe władze usu-
nęły jednak rodzinę, a meble, książki i ob-
razy wywieziono w nieznane miejsce.
Dworek pozostawał w rękach wojska, a na-
stępnie zrobiono w nim przedszkole.
W końcu orzeczono przepadek mienia Pił-
sudskich na rzecz skarbu państwa. 
Polska Zbrojna 43
HISTORIA TRADYCJE
Kalendarium
1921 rok – Piłsudscy kupują parcelę
Milusin wraz z drewnianym domem
Otradno;
13 czerwca 1923 roku – Józef
Piłsudski z rodziną zamieszkuje
w Milusinie;
1947 rok – osoby z rodziny
Piłsudskich zostają usunięte z dworku,
budynek przejmuje wojsko;
1956 rok – do Milusina wprowadza
się Państwowe Przedszkole nr 1;
27 lipca 1970 roku – Sąd Powiatowy
w Otwocku orzeka przepadek mienia
Piłsudskich na rzecz skarbu państwa;
1989 rok – Milusin wraz z otaczają-
cym go terenem zostaje wpisany do
rejestru zabytków;
Od 1990 roku rodzina, a od 1994
roku Fundacja Rodziny Józefa
Piłsudskiego prowadzi starania
o utworzenie w Sulejówku Muzeum
Józefa Piłsudskiego;
10 listopada 2000 roku – dworek
Milusin zostaje przekazany przez mia-
sto fundacji w formie darowizny;
2001–2003 rok – fundacja remontuje
dworek, przywracając mu pierwotny
układ wnętrz;
11 listopada 2003 roku – Milusin
zostaje udostępniony zwiedzającym;
29 października 2004 roku
– Fundacja prosi Radę Miasta
Sulejówka o przekazanie na jej cele po-
zostałych działek gminnych stanowią-
cych poprzednio własność rodziny;
2004 roku – w Święto Niepodległości
pokazane są po raz pierwszy pamiątki
po Marszałku;
2006 roku – miasto oddaje
Piłsudskim działki z drewnianym do-
mem Otradno (na zdjęciu);
luty 2007 roku – przekazano pozostały
teren należący przed wojną do rodziny;
13 czerwca 2007 roku – władze
Sulejówka oddają w 30-letnią dzierża-
wę fundacji działkę z Willą Bzów.
44 Polska Zbrojna
Rodzina Piłsudzkiego – córki, wnuk
Krzysztof Jaraczewski, wnuczka Joan-
na z mężem Januszem Onyszkiewiczem,
walczyli o odzyskanie dworku od począt-
ku lat 90. Zabrało im to dziesięć lat. Naj-
pierw rada miasta przekazała w formie da-
rowizny dworek założonej przez rodzinę
Fundacji Rodziny Marszałka Józefa Piłsud-
skiego. W następnych latach miasto zwró-
ciło Piłsudskim sąsiadujące z Milusinem
działki z drewnianym domem Otradno oraz
pozostały teren należący niegdyś do Mar-
szałka. Fundacja wystąpiła także o przeka-
zanie jej działki, która przed wojną nie by-
ła własnością rodziny, ale stanowi zaple-
cze Milusina – nieruchomości Willa Bzów.
Należała ona do Fundacji Oficerskich Do-
mów Wypoczynkowych.
Fundacja argumentowała, że jej zamie-
rzeniem jest stworzenie enklawy historycz-
nej oraz nowoczesnego muzeum. Ówcze-
sna rada miasta o udostępnieniu działki pod
muzeum nie chciała słyszeć. Przyjęła za to
uchwałę o budowie w tym miejscu ratusza
w formie Belwederu lub Białego Domu.
PLANOWANE JEST
ODTWORZENIE WNĘTRZ
MILUSINA I REMONT
DREWNIAKA. NA RAZIE
MIESZKAJĄ W NIM KOMUNALNI
LOKATORZY, JEDNAK
NAJPÓŹNIEJ DO 2011 ROKU
MIASTO MA DLA NICH ZNALEŹĆ
NOWE LOKALE
Natomiast kolejni radni zgodzili się oddać
plac fundacji w 30-letnią dzierżawę.
„W umowie postawiliśmy jednak warunek
– muzeum ma być gotowe najpóźniej za
siedem lat. W przeciwnym razie umowa
zostanie rozwiązana”, zastrzegli radni. Gdy
budynek muzeum osiągnie stan surowy za-
mknięty, dzierżawa może być zamieniona
na użytkowanie wieczyste albo fundacja
zyska prawo do zakupu tego gruntu.
Multimedialnie o Marszałku
Dziś przy Oleandrów 5 można zwiedzić
dawny dworek Marszałka, obejrzeć film
zmontowany z archiwalnych kronik
i część oryginalnych pamiątek – szable,
zdjęcia, kurtkę mundurową, buławę mar-
szałkowską, stolik szachowy, Krzyż Wiel-
ki Virtutti Militari za zwycięską wojnę
z bolszewikami 1920 roku. Pamiątki od
wojny „tułały się” po świecie. Dopiero
w końcu lat 80. córki Marszałka zdołały
je zgromadzić w Instytucie Józefa Piłsud-
skiego w Londynie. Po odzyskaniu dwor-
ku sprowadzono je do Polski. Wciąż bra-
kuje jednak części wyposażenia wnętrz,
mebli i obrazów wywiezionych stąd
w czasach PRL-u. Rodzina stara się je od-
naleźć. Fundacja pracuje też nad stworze-
niem nowoczesnego muzeum Józefa Pił-
sudskiego z multimedialną ekspozycją.
List intencyjny w tej sprawie podpisał
we wrześniu tego roku w Sulejówku mini-
ster kultury i dziedzictwa narodowego Bog-
dan Zdrojewski oraz prezes fundacji
Krzysztof Jaraczewski. „Zależy nam na
tym, aby w Polsce był jakiś punkt odniesie-
nia do Józefa Piłsudskiego, żeby ludzie
mieli poczucie, że gdzieś go można zna-
leźć, i Sulejówek – miejsce, gdzie mieszkał
– jest pod tym względem idealne”, mówił
prezes podczas uroczystości. Otwarcie mu-
zeum, obejmującego Milusin oraz trzy in-
ne obiekty, planowane jest na 2012 rok. Mi-
nister zadeklarował wsparcie organizacyj-
ne i finansowe tego przedsięwzięcia, reali-
zowanego przez fundację. Na dokumenta-
cję projektu ministerstwo przeznaczy w
przyszłym roku 2,5 miliona złotych. Koszt
inwestycji szacowany jest na 80 milionów
złotych. Mając prawo do terenu, Fundacja
Rodziny Józefa Piłsudskiego może starać
się o fundusze unijne na budowę.
Planowane jest odtworzenie wnętrz Milu-
sina i remont drewniaka. Na razie miesz-
kają w nim komunalni lokatorzy, jednak
najpóźniej do 2011 r. miasto ma dla nich
znaleźć nowe lokale. Wtedy drewniak bę-
dzie można przeznaczyć na przykład na
biura i pokoje gościnne. Po przeniesieniu
przychodni z Willi Bzów do nowego obiek-
tu i renowacji zabytkowego budynku po-
wstanie tam zaplecze administracyjne i na-
ukowo-badawcze muzeum. W planach jest
też budowa nowego budynku na dopełnia-
jącej ten kwartał działce, z ekspozycją po-
święconą życiu i działalności Marszałka.
Znajdzie się tam też biblioteka i ośrodek
edukacyjny dla młodzieży. Wstępna kon-
cepcja funkcjonowania muzeum ma być
gotowa na 11 listopada. W ramach obcho-
dów Święta Niepodległości planowane jest
też wmurowanie kamienia węgielnego.
„Zależy nam na czasie. Chodzi o to, aby
muzeum mogły zwiedzić osoby pamięta-
jące Józefa Piłsudskiego, a to przecież
odchodzące pokolenie” – podkreślają
w fundacji. 
anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl
Redakcja wspiera powstanie muzeum.
Uważamy przy tym, że dodatkowym, równie
ważnym pomnikiem Marszałka mogłaby
być pomoc naszym żołnierzom rannym
w misjach oraz rodzinom poległych. Czy
uważacie Państwo, że to dobry pomysł?
Zachęcamy do podzielenia się z nami swoimi
opiniami. Czekamy na Państwa uwagi:
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
nr 42/2008
 ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

Następni strażnicy Polowanie

na klientów
DEFENCE INDUSTRY DAILY

USA. Textron Marine & Land Systems poinfor-

mował, że podpisał wart 313 milionów dolarów
kontrakt na dostawę pojazdów pancernych dla
amerkańskich wojsk lądowych. W jego ramach
armia otrzyma następne 424 pojazdy pancerne
M1117 ASV Guardian (strażnik). Oznacza to, że

ANDY HEAP
TYGRYS ZE SPIKE’EM US Army będzie miała już 2579 „strażników”.
Jego uzbrojenie składa się z granatnika auto-
HISZPANIA. Na poligonie El Arenosillo przeprowa-
matcznego kal. 40 mm i karabinu maszynowego RUMUNIA. Na Black Sea
dzono próbne strzelania przeciwpancernych poci-
kal. 12,7 mm. Obok pojazdów M1117 w ramach Defense & Aerospace Exposition
sków kierowanych Spike ze śmigłowca bojowego
Tiger HAD. Hiszpańskie wojska lądowe mają, poczy- ostatniego kontraktu producent ma dostarczyć w Bukareszcie pojawiła się firma
nając od 2011 roku, otrzymać 24 takie maszyny. armii również dziesięć M1200 Armored Knight. Kaman Aerospace z wielozada-
Podczas testów odpalono siedem pocisków. Pięć To bazujący na Guardianie wóz dla obserwatorów niowym śmigłowcem morskim
z nich nie miało głównego napędu, a próby z nimi kierujących ogniem artylerii. Dotychczas zamó- SH-2G(I) Super Seasprite.
polegały na sprawdzeniu, czy powiodła się integra- wiono 199 „pancernych rycerzy”. (wt) Już przed kilkoma tygodniami
cja systemu Spike ze śmigłowcem oraz czy nie ma pojawiły się informacje, że
problemów z zejściem pocisków z wyrzutni. Kaman oferuje natychmiastową
Pozostałe dwa pociski Spike odpalone w różnych dostawę 11 „superduchów”.
trybach trafiły w cele odległe o sześć i osiem kilo- Według portalu „Aviation Week”
metrów. W czasie sześciu próbnych odpaleń śmi- Kaman twierdzi, że nastąpiłaby
głowiec był pilotowany przez załogę Eurocoptera. ona „w ciągu sześciu miesięcy”.
W czasie siódmego testu – pocisk wystrzelony Jest to sytuacja wyjątkowa, gdyż
US DOD

w trybie LOBL – w kabinie zasiadał również hiszpań- z reguły na zamówione śmigłow-

ski wojskowy. (wrt) ce trzeba czekać nawet kilka lat.
Powstała ona w wyniku skreśle-
DLA AFGANISTANU nia programu SH-2G(A) przez
Australię, która w marcu tego ro-
CZECHY. Włoska firma Iveco poinformowała, że ku uznała te maszyny za niespeł-
otrzymała zamówienie na dostawę 15 lekkich po- niające oczekiwań, dotyczących
jazdów opancerzonych LMV dla czeskich sił zbroj- między innymi zdolności
kontngentu wojskowego w Afganistanie, by zwięk-
nych. W tym miesiącu ministerstwo obrony Kamanów do lotów nocnych
szyć bezpieczeństwo służących tam żołnierzy.
Republiki Czeskiej informowało, że zamówi tyle sa- i w trudnych warunkach pogodo-
Wybór LMV i Dingo 2 uzasadniono tym, że oba ty-
mo niemieckich Dingo 2. Po cztery pojazdy każde- wych. I to te śmigłowce pod
py pojazdów sprawdziły się podczas działań w tym
go typu nabyto już w ubiegłym roku. Zakupów do- zmienionym oznaczeniem propo-
kraju. Czesi planują nabyć jeszcze 110 lekkich po-
konano w trybie pilnym na potrzeby czeskiego nuje Kaman. (ww)
jazdów opancerzonych. (w)

USA. Marynarka wojenna podpisała wart 5,1 miliarda dolarów kontrakt z Northrop Grumman Shipbuilding
Newport News na budowę pierwszego nowego typu lotniskowca. USS „Gerald R. Ford” (CVN 78) ma być
dostarczony flocie w 2015 roku. Okręt ma mieć wyporność około 100 tysięcy ton, czyli zbliżoną do ostatniego
lotniskowca klasy Nimitz. Jednak wysoki poziom automatyzacji pozwoli zredukować
o 500–900 osób liczebność jego załogi. US Navy planuje zbudować
do 2058 roku 11 jednostek typu Ford, nazywanych
lotniskowcami XXI wieku. Zastąpią one
zaprojektowane jeszcze w latach
60. XX w. lotniskowce
typu Nimitz. (ww)
NORTHOP GRUMMAN

Pierwszy
z jedenastu
nr 39/2008 Polska Zbrojna 45
AAAAAAA WÓZ
MILITARIA AAAAAAAA
SAPERSKI
NORBERT BĄCZYK

W Kielcach pokazano publicznie najnowszy wóz saperski do przewozu ładunków niebezpiecznych

– Topolę-S. Powstał on z połączenia specjalnego kontenera odpornego na detonacje lekkich ładunków
wybuchowych oraz nowego samochodu terenowego, następcy pojazdów SCAM. Czyżby poczciwe
honkery i stary doczekały się następcy?

BEZPIECZNA TOPOLA

ak wiadomo w dzisiejszym
Wojsku Polskim najniebez-
pieczniejszą służbę mają żołnie-
rze będący na misjach w stre-
fach konfliktów wojennych.
A w kraju? Niewątpliwie do naj-
trudniejszych należy służba saperów. Ich
mobilne patrole cały czas wykonują set-
ki niebezpiecznych misji, usuwając w ca-
łym kraju niewybuchy i niewypały, czę-
sto jeszcze z ostatniej wojny światowej.
Rola saperów wyraźnie wzrosła także
w dobie konfliktów asymetrycznych,
gdyż walka z użyciem ładunków wybu-
chowych jest ulubioną formą działań par-
tyzantów bądź terrorystów na całym
świecie. Stąd bardzo ważne jest, aby by-
li oni wyposażeni w najnowszy i najbez-
pieczniejszy sprzęt, włącznie z robotami
zdalnie sterowanymi, kombinezonami
ochronnymi, specjalnymi narzędziami
czy kontenerami do przewożenia ładun-
ków niebezpiecznych. Modernizacji wy-
magają pojazdy patroli saperskich. Kro-
kiem w tym kierunku ma być program
oznaczony jako Topola-S, czyli opraco-
wanie i wdrożenie nowego wozu saper-
skiego, przystosowanego do przewozu
ładunków niebezpiecznych.
Zamiast SCAM
Pojazd opracowany w ramach progra-
mu Topola-S został publicznie pokaza-
ny między innymi na ostatnim Między-
narodowym Salonie Przemysłu Obron-
nego w Kielcach. Ta nowa konstrukcja,
testowana i wdrażana obecnie przez woj-
sko, była prezentowana na wystawie sta-
tycznej sił zbrojnych. Auto przyciągało
uwagę dość nietypowym wyglądem i cie-
kawym wyposażeniem. Topola-S po-
wstała wysiłkiem przede wszystkim
dwóch firm – Jakusz oraz AMZ Kutno,
oczywiście przy ścisłej współpracy
z wojskiem. Pierwsza z nich to znany pro-
ducent kas pancernych czy też kontene-
rów przeznaczonych do bezpiecznej de-
tonacji lub przewozu materiałów niebez-
piecznych, przede wszystkim ładunków
wybuchowych. W Kielcach firma Jakusz
prezentowała całą swą ofertę, od niewiel-
kich, walizkowych pojemników do prze-
chowywania i przewozu materiałów wy-
buchowych (na przykład próbek labora-
toryjnych) po służące do tego kontenery
na przyczepach i przenośnie magazyny
amunicji. Z kolei nośnik – czyli samo-
chód – przygotowała doskonale znana fir-
ma AMZ Kutno.
Pojazd to Iveco Daily 4x4, następca
używanych w naszej armii samochodów
terenowych SCAM, pochodzących zresz-
tą od tego samego dostawcy. Oba auta są

46 Polska Zbrojna nr 42/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY||
PO SŁUŻBIE
do siebie podobne, niemniej Daily posia-
da między innymi nowe nadwozie. Mo-
del ten występuje w odmianie S35 (krót-
szy rozstaw osi) oraz S55 (dłuższy roz-
staw osi) i wyposażony jest w trzylitro-
wy, rzędowy, 4-cylindrowy silnik Euro 4
o mocy 176 KM przy 3500 obrotach na
minutę (według informacji prezentowa-
nych na MSPO moc silnika wynosi
166 KM). Model S55, jak wskazuje sa-
ma nazwa, ma dopuszczalną masę cał-
kowitą rzędu 5,5 tony, natomiast wersja
S35 3,5 tony. W odmianie z wydłużoną
kabiną (tak zwaną kabiną brygadową)
– taką jak w Topoli-S – samochód ten
mieści maksymalnie nawet do siedmiu
osób, licząc kierowcę, dwóch pasażerów
z przodu i czterech z tyłu. W odmianie
wojskowej liczbę tę ograniczono do sze-
ściu żołnierzy.
Bezpieczniejszy niż honker
Zasadniczo samo auto jest zmilitary-
zowaną odmianą pojazdu dostępnego na
rynku cywilnym, jednak wyróżnia się
wyposażeniem specjalistycznym. Z tyłu
auta umieszczono dużych rozmiarów,
szczelnie zamykany kontener do przewo-
zu i bezpiecznej detonacji (w sytacji nie-
przewidzianej; docelowo ładunki wywo-
zi się na poligon) ładunków wybucho-
wych o ekwiwalencie do 3,5 kilogramów
TNT – na przykład granatów moździe-
nr 42/2008
||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |
rzowych czy lekkich pocisków artyleryj- Wyposażenie
skich. Dzięki ważącemu 1800 kilogra-
mów specjalnemu pojemnikowi przeciw- Auto w wariancie prototypowym,
wybuchowemu z szufladą wewnętrzną według danych AMZ Kutno:
auto to może poruszać się ze swym ła- • zestaw niezbędnych kluczy i narzędzi
dunkiem w bezpieczny sposób po dro- obsługowych
gach publicznych. Co ciekawe, jak wy- • koło zapasowe
nika z dostępnych zdjęć z testów proto- • podnośnik hydrauliczny
typu Topoli-S, pierwotnie kontener był • kliny pod koła
umieszczony bardziej z tyłu pojazdu, ale • apteczka samochodowa
ostatecznie trafił tuż za szoferkę, zapew- • trójkąt odblaskowy
ne z racji lepszego rozłożenia masy. • gaśnica
• kamizelki odblaskowe
• lampa oświetleniowa
• dokumentacja eksploatacyjna
Wyposażenie saperskie:
• pojemnik przeciwwybuchowy – 1 sztuka
• łopaty saperskie – 4 sztuki
• oskardy – 2 sztuki
• topór – 1 sztuka
• łom łapowy – 1 sztuka
• łopatki piechoty – 2 sztuki
• wykrywacze metalu – 2 sztuki
• torba minerska – 1 sztuka
• chorągiewki z mackami – 4 komplety
• skrzynie walizkowe – 2 sztuki
• kamizelki przeciwodłamkowe – 2 sztuki
• bęben z magistralą (400 m) – 1 sztuka
• nosze na niewybuchy – 1 sztuka
• szperacz ręczny – 1 sztuka
• pilarka spalinowa – 1 sztuka
• szelki do wspinaczki z lina 2x25 m
– 1 komplet
• przenośne lampy montowane na ka-
skach – 2 sztuki
• rękawice specjalistyczne – 2 komplety
NORBERT BĄCZYK (2)
• kaski ochronne – 2 sztuki
• nakolanniki ochronne – 4 komplety
• kombinezon EOD-9A z manipulatorem
– 1 komplet
Wyposażenie dodatkowe:
Montaż specjalnej komory przeciwwy- • sygnalizacja ostrzegawcza + oznakowa-
buchowej to ogromny postęp w stosun- nie specjalne
ku do wyposażenia dotychczas używa- • dodatkowy trójkąt ostrzegawczy
nych przez saperów samochodów Hon- • łańcuchy przeciwpoślizgowe
ker (z szufladami w burtach) czy Star • urządzenia uziemiające
i daje żołnierzom większe poczucie kom- • środki łączności
fortu. Obok samego kontenera na samo- • sprzęt przeciwpożarowy (koce gaśnice,
chodzie zamontowano bogate wyposaże- gaśnice proszkowe)
nie dodatkowe (pełna lista w ramce), roz- • apteczka sanitarna o zwiększonej ilości
mieszczone w szeregu wysuwanych szu- opatrunków
flad i pojemników zamykanych roletami • dwie chorągiewki sygnalizacyjne
na wzór wozów strażackich. Znalazły się • dwie tablice ostrzegawcze
w nich łopaty, topory, wykrywacze meta- • znak pojazdu specjalnego
lu, nosze na niewybuchy, kamizelki i ka-
ski czy też specjalny kombinezon mine- Masy:
ra. Łącznie całe wyposażenie może wa- • Masa załogi – 6x100 kg
żyć nawet blisko 300 kilogramów. Auto • Masa pojemnika na niewybuchy
ma także wyciągarkę i sygnalizator – 1800 kg + niewybuchy
świetlno-dźwiękowy na dachu.  • Masa sprzętu saperskiego – 280 kg
• Masa pojazdu z zabudową – 2700 kg
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
PAWEŁ HENSKI
Lockheed C-5 Galaxy należą do naj-
większych samolotów transportowych na Choć USAF mają ponad 170 samolotów
świecie. W służbie zaczęto je wykorzysty- transportowych C-17A, to olbrzymie C-5 Galaxy wciąż
wać w 1969 r. i od razu zostały przezna- są najważniejszym narzędziem strategicznego
czone do zadań związanych z wojną
w Wietnamie. Dowódcy szybko docenili lotnictwa transportowego. Maszyny te doczekały się
ich imponujące możliwości. C-5 może za- zakrojonego na szeroką skalę programu modernizacji,
brać na pokład 122,5 tony ładunku oraz za- który jednak nie obejmie wszystkich maszyn.
tankować 150 ton paliwa, które pozwala
mu na przebycie blisko 4 tysięcy kilome-
trów. Po wylądowaniu i rozładowaniu po-
zostały zapas paliwa starczy jeszcze na po-
nad 900 kilometrów. Samolot może rów-
nież tankować w powietrzu, co czyni jego
zasięg praktycznie nieograniczonym. Do
startu i lądowania, choć nie w pełni zała-
dowanemu, wystarczy C-5 pas startowy
długości 2 kilometrów. Luk załadunkowy
ma 43,8 metra długości, 5,8 metra szero-
kości i 4,11 metra wysokości. Unoszony
cały przód kadłuba, tylna rampa oraz sy-
stem obniżania podwozia do załadunku
(tzw. klękanie) pozwalają sprawnie zała-
dować i rozładować praktycznie każdy ro-
dzaj pojazdów używanych przez armię
amerykańską, z ważącym 74 tony samo-

DRUGA MŁ
bieżnym mostem desantowym włącznie.
Do 1971 roku Lockheed dostarczył
USAF 51 maszyn C-5A. Pod koniec lat 70.
okazało się, że skrzydła nie wytrzymują
pełnego obciążenia i wymagają moderni-
zacji. Zakończono ją w 1987 roku. W la-
tach 1986–1989 do służby weszło kolejne
50 C-5 w wersji „B”. W samolotach
USAF

uwzględniono wszystkie poprawki kon-

strukcyjne skrzydła przeprowadzone
w wersji „A” oraz wyposażono je w zmo-
dernizowane silniki i nową awionikę. Zbu-
dowano również dwa samoloty w wersji
„C” – specjalnie przystosowane do prze-
wozu ładunków wielkogabarytowych na
potrzeby NASA.
Już na początku lat 90. stało się oczywi-
ste, że C-5 wszystkich wersji będą potrze-
bowały dalszych modyfikacji. Chodziło
szczególnie o zastąpienie starych, paliwo-
żernych silników nowymi oraz o unowo-
cześnienie awioniki.
Super Galaxy
Pod koniec lat 90. opracowano zało-
żenie dwuetapowej, kompleksowej mo-
dernizacji C-5. Na początku wszystkie
samoloty pozostające w służbie miały
otrzymać nową awionikę w ramach eta-
pu AMP (Avionics Modernization Pro-
gram), a następnie przejść modernizację
strukturalną, połączoną z wymianą sil-
ników RERP (Reliability Enhancement
and Re-Engining Program). W 2002 r.
ruszyła modernizacja C-5 w ramach pro-
gramu AMP. Samoloty C-5 wyposaża-
ne są w nowe systemy nawigacji i zarzą-
dzania lotem (CNS/ATM), system kon-
troli lotu we wszystkich warunkach at- 40 C-5B. Całość prac prowadzona jest
mosferycznych (AWFCS), system ostrze- przez USAF na dwóch liniach monta-
gający o bliskości ziemi (TAWS) oraz żowych, w bazach sił powietrznych
system ostrzegający i zabezpieczający w Dover i w Travis, przy współpracy
przed kolizją w powietrzu (TCAS). z firmami LMAS, Honeywell Defense
Wszystkie spełniają wymogi międzyna- Avionics Systems i Versatile Integrated
rodowej organizacji lotnictwa cywilnego Avionics. W lutym 2007 roku moderni-
(ICAO) i federalnej administracji lotnic- zacja AMP jako całość uzyskała status
twa (FAA). Stare systemy automatyki lo- zdolności operacyjnej. Do maja tego ro-
tu i kontroli pracy sil- ku zmodernizowane
ników zastępowane są
C-5 może zabrać na pokład C-5B wylatały w sumie
nowymi. Nowe jest 122,5 tony ładunku oraz 30,5 tysiąca godzin,
również oprogramowa- w tym wiele w warun-
nie zintegrowanego zatankować 150 ton kach bojowych w Iraku
systemu powiadomień paliwa, które pozwala mu i Afganistanie. We
i ostrzegania o proble- wrześniu bieżącego ro-
mach (ICAWS) oraz na przebycie blisko ku testy naziemne przej-
systemu rejestrującego dzie pierwszy ze zmo-
i analizującego wykryte
4 tysięcy kilometrów dernizowanych C-5A.
błędy i awarie (MADAR). W C-5 monto- Według planu, cała flota 111 C-5 będą-
wane są nowe systemy komunikacji radio- cych w wyposażeniu USAF ma otrzymać
wej kompatybilne z mobilnymi systemami modyfikacje AMP do końca 2014 roku.
dowodzenia i kontroli (Mobility 2000). W drugim etapie modernizacji (pro-
Modernizację kończy instalacja nowocze- gram RERP) C-5 mają zostać wyposa-
snego „szklanego” kokpitu z dużymi wy- żone w nowe silniki – znane i sprawdzo-
świetlaczami ciekłokrystalicznymi. ne na rynku komercyjnym General Elec-
Kompletną modernizację w ramach tric CF6-80C2, oznaczone w nomenkla-
programu AMP przeszło już ponad turze wojskowej jako F108-GE-100. No-

48 Polska Zbrojna nr 42/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
ŁODOŚĆ KOLOSA
we silniki mają o 22 procent większą
moc od dotychczasowych, starych sil-
ników TF39. Dzięki nim C-5 będzie
miał o 30 procent krótszy rozbieg,
o 38 procent zwiększy się jego prędkość
wznoszenia, będzie mógł przewozić
więcej ładunku i zwiększy się jego za-
sięg. Nowe silniki będą przede wszyst-
kim zużywać znacznie mniej paliwa
i spełnią wymogi trzeciego poziomu
normy FAR 36 dotyczącej hałasu. W ra-
mach programu RERP C-5 mają otrzy-
mać również między innymi nowe py-
lony silnikowe i ich mocowania, nowe
elementy powierzchni mechanicznych
skrzydeł (flapy, sloty), nowe zapasowe
jednostki mocy (APU), nowe oświetle-
nie luku załadunkowego oraz modyfi-
kacje w strukturze płatowca.
Samoloty, które przejdą obydwa eta-
py modernizacji (AMP i RERP), zosta-
ną oznaczone jako C-5M Super Galaxy.
Lockheed zmodernizował do standardu
C-5M dwa C-5B i jeden C-5A, które od
dwóch lat wykorzystywane są do testów
przeprowadzanych przez zakłady Loc-
kheeda w Marietcie oraz centrum lotów
testowych w bazie Edwards. W sierpniu
nr 42/2008
||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
2009 roku C-5M mają przejść oficjalne
testy operacyjne USAF.
C-5 kontra C-17
Modernizacja C-5, jak wiele innych pro-
gramów USAF, opóźniła się o kilka lat
i jest droższa niż zakładano. W 2001 roku
szacowano, że koszt modernizacji 115 sa-
molotów do standardu C-5M wyniesie
11,1 miliarda dolarów. Dziś wiadomo, że
modernizacja 111 samolotów kosztowała-
by 17,5 miliarda. Dlatego Pentagon podjął
decyzję o modernizacji tylko 47 nowszych
C-5B i dwóch C-5C. Razem z testowany-
mi obecnie trzema samolotami będą to
w sumie 52 C-5 zmodernizowane do po-
ziomu Super Galaxy. Pięćdziesiąt dziewięć
C-5A przejdzie jedynie modernizację awio-
niki w ramach etapu AMP. Obcięcie pro-
gramu przyniesie oszczędność rzędu
10 miliardów dolarów. USAF chciało za to
kupić dodatkowe, mniejsze samoloty trans-
portowe Boeing C-17 Globemaster III.
W czerwcu tego roku Kongres zgodził się
na zakup 15 C-17, dzięki czemu linie pro-
dukcyjne Boeinga pozostaną czynne do
2010 roku, a USAF będzie miało w sumie
205 C-17. Pojawiły się również plany cał-
| |
||
|| |
kowitego wycofania starszych C-5A, albo
chociażby trzydziestu, z którymi są naj-
większe problemy eksploatacyjne.
Z drugiej strony wielu analityków, jak
i dowódców amerykańskich, twierdzi, że
zrezygnowanie z modernizacji C-5A jest
błędem. C-17 okazał się mniej uniwersal-
ny niż pierwotnie zakładano. Jego zdolno-
ści do operowania z lotnisk gruntowych są
mocno ograniczone, tak samo jak skróco-
ny start i lądowanie. Ma też mniejszy za-
sięg niż C-5 (w porównaniu z Super Gala-
xy różnica ta będzie jeszcze większa) i mo-
że przewieźć o 55 ton ładunku mniej. Jak
stwierdził dowódca amerykańskiego lotni-
ctwa transportowego gen. Arthur J. Lich-
te, C-17 jest bardzo dobry w przewożeniu
średnich ładunków na średnich dystansach.
Jednak w wielu przypadkach zadanie,
z którym poradziłby sobie pojedynczy
C-5, wymagało użycia dwóch C-17 i jed-
nej latającej cysterny. Dla wielu irytujące
jest również to, że USAF musiało wynaj-
mować samoloty An-124 rosyjskiej firmy
Wołga-Dniepr, żeby przerzucać zaopatrze-
nie do Iraku, w czasie gdy program moder-
nizacji C-5 stał w miejscu. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT NA WSCHODZIE BEZ ZMIAN?

GRA O EUROPĘ
zagranicznych sojuszu są minimalne, nie-
mniej Kreml chciałby na trwałe uzyskać
od Zachodu obietnicę wstrzymania pro-
cesu rozszerzania NATO.
W wymiarze europejskim Rosja de
facto pragnie powtórzyć traktat z Locar-
MARCIN KACZMARSKI no z 1925 roku, który wówczas dzielił
Europę na dwie części. Dążenie do no-
wego układu bezpieczeństwa, który by
nikogo nie wykluczał, jest zakamuflo-
waną propozycją podziału Europy na
dwie strefy: unijną (osłabiającą tym sa-
mym wpływy USA) i rosyjską. Taki po-
dział oznaczałby przede wszystkim
ubezwłasnowolnienie NATO oraz przy-
znanie Rosji prawa współdecydowania
(czyli weta) w sprawach bezpieczeństwa
europejskiego.
W wymiarze globalnym rozgrywka
między Moskwą a Waszyngtonem to-
czy się o Europę. Jeszcze kilka lat temu
zdawało się, że główne pole stosunków
rosyjsko-amerykańskich przesuwa się
na Bliski Wschód. Jednakże Moskwa

ARMY RECOGNITION
nie zrezygnowała z prób osłabienia re-
W wymiarze globalnym rozgrywka między Moskwą a Waszyngtonem toczy się o Europę. Jeszcze
lacji transatlantyckich. Propozycje no-
kilka lat temu zdawało się, że główne pole stosunków rosyjsko-amerykańskich przesuwa się na wego układu o bezpieczeństwie euro-
Bliski Wschód. Jednakże Moskwa nie zrezygnowała z prób osłabienia relacji transatlantyckich. pejskim mają na celu przede wszystkim
skłonienie państw europejskich do roz-
Konferencja międzynarodowa w Evian (Francja), która luźnienia więzi ze Stanami Zjednoczo-
nymi. Zarówno groźby wysuwane w od-
odbyła się 6–8 października, została przez zaproszonego powiedzi na amerykańskie plany roz-
na nią prezydenta Dmitrija Miedwiediewa wykorzystana mieszczenia elementów tarczy antyra-
kietowej, jak i realne działania rosyjskie
jako kolejna okazja do przedstawienia rosyjskich pomysłów (wyjście z traktatu CFE) nie były skie-
na reformę architektury bezpieczeństwa w Europie. rowane bezpośrednio przeciwko USA.
Ich głównym adresatem pozostawały
daniem wielu analityków re- pozycji pozostaje postulat „równego bez- państwa europejskie. Moskwa usiłowa-
forma przypomina idee pre- pieczeństwa”, który, jak doprecyzował ła zademonstrować, że polityka amery-
zentowane przez Moskwę rosyjski prezydent, oznacza powstrzyma- kańska prowadzi w pierwszej kolejno-
jeszcze w latach 90. ubiegłe- nie się od działań zwiększających bez- ści do zmniejszenia bezpieczeństwa
go stulecia, kiedy Rosja chciała uczy- pieczeństwo jednych państw kosztem państw Europy Zachodniej.
nić OBWE nadrzędną organizacją. Jed- drugich (a takie były zarzuty Rosji pod Początkowo rosyjskie plany nowego
nak od tego czasu nastąpiły zasadnicze adresem tarczy antyrakietowej). Dodat- układu o bezpieczeństwie spotykały się
zmiany w europejskim krajobrazie bez- kowo żadna organizacja ani grupa państw ze sceptyczną reakcją. Jednak wojna
pieczeństwa. Jakie cele przyświecają nie miałaby monopolu na zapewnianie w Gruzji pokazała, że Rosja nie tylko
zatem Kremlowi na obecnym etapie, pokoju i stabilności w Europie. jest w stanie dokonać projekcji siły
skoro przynajmniej częściowo wraca Niektórzy politycy europejscy wyra- (wprawdzie wciąż ograniczonej), ale
do starych idei? zili poparcie dla rosyjskiej idei debaty przede wszystkim ma wolę polityczną
o nowym systemie bezpieczeństwa dla do prowadzenia takiej polityki. Brak re-
Kształt rosyjskiej propozycji Europy, jak na przykład premier Hiszpa- alnej reakcji USA (ostra retoryka nie
Rosyjska propozycja zakłada zwoła- nii Hosé Luis Zapatero podczas nie- mogła jej zastąpić) wyraźnie skłonił eli-
nie paneuropejskiej konferencji, która dawnej wizyty w Moskwie czy prezy- ty państw europejskich do refleksji na
w dłuższej perspektywie wypracowała- dent Francji Nicolas Sarkozy na wspo- temat zmiany sytuacji geopolitycznej na
by nowy traktat o bezpieczeństwie euro- mnianej konferencji w Evian. kontynencie europejskim. Perspektywy
pejskim. Zdaniem Dmitrija Miedwie- pełnej realizacji rosyjskiej propozycji
diewa, powinien on uwzględniać zasady Prawdziwe cele Moskwy pozostają niewielkie. Jednak już nawet
prawa międzynarodowego, takie jak po- Rosja prowadzi swoje działania na kil- taktyczne zwycięstwo Rosji pod posta-
szanowanie suwerenności i integralności ku poziomach. Najbardziej podstawo- cią zatrzymania procesu rozszerzania
terytorialnej (tym samym Moskwa suge- wym jej celem jest powstrzymanie dal- sojuszu północnoatlantyckiego ozna-
ruje, że wojna z Gruzją była „wyjątko- szej ekspansji NATO. Wprawdzie szan- czałoby znaczącą rewizję pozimnowo-
wym przypadkiem” i sytuacja taka wię- se Gruzji i Ukrainy na otrzymanie Planu jennego ładu europejskiego. 
cej się nie powtórzy) czy zakaz użycia Działań na rzecz Członkostwa (MAP) na
siły. Jednak kluczowy w rosyjskiej pro- grudniowym spotkaniu ministrów spraw polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

50 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
PIERŚCIEŃ
BEZPIECZEŃSTWA
KRZYSZTOF PLAŻUK
Od kilkunastu dni żołnierze
kompanii manewrowych
KRZYSZTOF PLAŻUK (2)
czadyjskiego kontyngentu
wyjeżdżają na wspólne
patrole. Działania koncentrują
się przede wszystkim
na okolicach obozów
dla uchodźców.
W składzie dwóch kompanii manewro-
wych PKW Czad znajdują się żołnierze
z: 10 Brygady Kawalerii Pancernej ze Świę-
toszowa, 17 Wielkopolskiej Brygady Zme-
chanizowanej z Międzyrzecza oraz Oddzia-
łu Specjalnego Żandarmerii Wojskowej
z Gliwic. Po zakończeniu okresu aklimaty-
zacji oraz zaliczeniu szkolenia wprowadza-
jącego w specyfikę afrykańskiej misji pod-
władni kpt. Wojciecha Zacharkowa oraz
kpt. Bartłomieja Anioła przystąpili do wy-
konywania zadań w pełnym zakresie.
Patrole wokół obozów
Zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeń-
stwa ONZ siły Unii Europejskiej (EUFOR)
mają przede wszystkim zapewnić bezpie-
czeństwo pracownikom organizacji huma-
nitarnych niosącym pomoc uchodźcom
z sudańskiego Darfuru oraz monitorować
sytuację wokół obozów dla uchodźców.
Dlatego akcje patrolowe żołnierzy Wielo-
narodowego Batalionu Północ EUFOR,
utworzonego na bazie PKW Czad, prowa-
dzone są przede wszystkim w strefach wo-
kół obozów. Codziennie z bazy North Star
wyruszają patrole kierujące się do któregoś
z sześciu miejsc, gdzie są rozmieszczeni su-
dańscy uchodźcy. Żołnierze EUFOR z za-
łożenia mają nie wjeżdżać do obozów, a je-
nr 42/2008
| |
PO DOTARCIU w rejon obozów dla uchodźców
żołnierze wymieniają między sobą informacje
na temat bezpieczeństwa.
dynie tworzyć zewnętrzny pierścień bez-
pieczeństwa. Po dotarciu w rejon obozów
spotykają się z przedstawicielami czadyj-
skiej ochrony uchodźców – CNAR (franc.
Commission Nationale d’Accueil et de Re-
insertion des Refugies), wymieniają infor-
macje na temat bezpieczeństwa, ustalany
jest zakres dalszej współpracy. Niemal na-
tychmiast, tuż za funkcjonariuszami CNAR,
w pobliżu postoju patroli pojawiają się cza-
dyjskie dzieci, dla których przyjazd żołnie-
rzy z Europy to nie lada atrakcja. Mali Cza-
dyjczycy czują się coraz pewniej w tym to-
warzystwie, częściej podchodzą do naszych
żołnierzy, usiłują zagaić rozmowę, wymie-
niane są uśmiechy i uściski dłoni. Warto
podkreślić, że wraz z systematycznym po-
jawianiem się żołnierzy EUFOR polepszył
się ogólny poziom bezpieczeństwa nie tyl-
ko w rejonach, gdzie znajdują się obozy
uchodźców, ale również na całym obszarze
działania sił Unii Europejskiej w Czadzie
i Republice Środkowoafrykańskiej. Taki
stan rzeczy ułatwia pracownikom ONZ oraz
organizacji pozarządowych dostarczanie
pomocy humanitarnej dla tych, którzy na-
prawdę potrzebują codziennego wsparcia,
by przeżyć.
W trakcie każdego z wyjazdów żołnie-
rze pokonują od kilkudziesięciu do ponad
| | | |
160 kilometrów trasy wiodącej po czadyj-
skich bezdrożach. Kończy się pora desz-
czowa, co wpływa na znaczne zredukowa-
nie liczby tymczasowych rzek (tzw. wadi)
przecinających trasy przejazdów – dzięki
temu szybciej można się przemieszczać.
Wyższa jest jednak temperatura powietrza,
wszędzie unosi się niesamowity kurz. Wy-
starczy przejechać kilkanaście kilometrów,
by mundury, wozy i wyposażenie były po-
kryte sporą warstwą żółtego pyłu. W takiej
sytuacji nieodzowne jest zabezpieczanie
twarzy, a właściwie całej głowy, by drobi-
ny piasku nie dostały się w nadmiarze do
nosa czy uszu. Piach wnika w najmniejsze
zakamarki pomiędzy umundurowaniem
i ciałem, a afrykańskie słońce pali niemiło-
siernie. Najlepiej jest też opuścić podwinię-
te zazwyczaj rękawy mundurów, szczegól-
nie jeśli podczas patrolu jest się wystawio-
nym na intensywne działanie promieni sło-
necznych. O tej zasadzie przekonało się tuż
po przybyciu do Afryki kilku żołnierzy.
Skutki długotrwałego przebywania na słoń-
cu udało się na szczęście złagodzić, ale trze-
ba być ostrożnym. Obecnie temperatura po-
wietrza wynosi około 38 stopni, w osłonię-
tych od wiatru miejscach, na przykład po-
między kontenerami, termometry wskazu-
ją nawet 44 stopnie, a w nieklimatyzowa-
nych technicznych namiotach – nawet
52–53 stopnie Celsjusza.
Odpoczynek ważna rzecz
Odpowiednie przygotowanie wyposaże-
nia osobistego to absolutna podstawa przed
każdym wyjazdem z bazy. Dlatego najle-
piej zawczasu napełnić swój trzylitrowy ca-
mel bag wodą i nie czekać na ostatnią chwi-
lę, bo jeśli się o tym zapomni, to daleko się
nie zajedzie. Ważny w afrykańskich wa-
runkach jest odpoczynek, dłuższa chwila
na regenerację organizmu i skorzystanie,
jeśli nie ma pilnych zadań, z dobrodziejstw
popołudniowej sjesty (godz.13–16). Nig-
dy bowiem nie wiadomo, kiedy otrzyma
się dodatkowe zadanie. Sytuacja w tym re-
gionie Afryki jest naprawdę dynamiczna
i trzeba być przygotowanym na różne sce-
nariusze, o każdej porze. Polscy żołnierze
mają już za sobą udział w pierwszej ope-
racji połączonej, w czasie której współdzia-
łali z kolegami z innych państw Unii Euro-
pejskiej. Obecnie sytuację bezpieczeństwa
w rejonie operacji określa się jako względ-
nie stabilną, jednak wraz z faktycznym za-
kończeniem pory deszczowej może wzro-
snąć, oprócz aktywności sił EUFOR, rów-
nież aktywność ze strony ugrupowań rebe-
lianckich. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Major Krzysztof Plażuk jest
oficerem prasowym PKW Czad
Polska Zbrojna 51
ŚWIAT TERRORYZM
Zajętym wojną
w Iraku
Amerykanom
nie udało się
zwerbować
szpiclów, którzy
wydaliby Ibn Ladina.
Nie pomogło nawet
25 milionów
dolarów nagrody
za głowę
Saudyjczyka.
KRZYSZTOF
GŁOWACKI
REKONSTRUKCJA
TERRORU
dkąd Usama Ibn Ladin wy-
mknął się Amerykanom z ob-
ławy urządzonej na niego tuż
po inwazji na Afganistan, za-
chodnie wywiady nie mają
pojęcia, gdzie się ukrywa. Wszyscy podej-
rzewają, że wraz z innymi przywódcami
Al-Kaidy wymyka się pogoni na afgań-
sko-pakistańskim pograniczu. Zajętym
wojną w Iraku Amerykanom nie udało się
jednak zwerbować na tym terenie szpic-
lów, którzy wydaliby Ibn Ladina. Nie po-
mogło nawet 25 milionów dolarów nagro-
dy za głowę Saudyjczyka. Iracka wojna
dała natomiast Usamie czas na ukrycie się,
a afgańskim talibom – na odbudowanie
partyzanckiej armii i zbuntowanie prze-
ciwko Zachodowi pasztuńskich plemion
z pogranicza. Nie mogąc wysłać przeciw-
ko niemu tropicieli – Amerykanom zaka-
zuje tego umowa z Pakistanem – Waszyng-
ton postanowił upolować przywódcę
Al-Kaidy z powietrza. Od 2001 roku bez-
załogowe samoloty szpiegowskie Predator
krążą po pakistańskim niebie i ostrzeliwu-
ją rakietami pasztuńskie wioski, w których
mają zatrzymywać się na noc komendan-
ci Al-Kaidy. W tym roku Amerykanie do-
konali już tuzina takich nalotów, cztery ra-
zy więcej niż w całym 2007 roku.
Atak i kontratak
Niedawno amerykańscy wojskowi
ogłosili, że w zbombardowanej przez
52 Polska Zbrojna
nich pakistańskiej wiosce w Północnym
Waziristanie, jednej z siedmiu autono-
micznych pasztuńskich krain Pakistanu,
zginęło dwóch komendantów Al-Kaidy.
Jeden z nich, Aby Haris, był dowódcą
plemion pasztuńskich, drugi, Abu Ham-
za, odpowiadał za Peszawar, stolicę pasz-
tuńskich ziem.
Na odpowiedź drugiej strony nie trzeba
było długo czekać. Jako cel terroryści wy-
brali prestiżowy hotel Marriott w centrum
Islamabadu. Zamachowiec samobójca
zdetonował przed budynkiem ciężarówkę
wypełnioną 600-kilogramowym ładun-
kiem, między innymi heksogenem, jed-
nym z najpotężniejszych kruszących ma-
teriałów wybuchowych, oraz trotylem.
Wylęgarnia zła
Ostatnimi czasy niebezpiecznie jest
również w Jemenie. Niedawno przed am-
basadą USA w Sanie wybuchł samochód
pułapka. Doszło również do wymiany og-
nia między ochroną placówki a nieziden-
tyfikowanymi napastnikami. Według je-
meńskich sił bezpieczeństwa zginęło co
najmniej 14 osób, w tym sześciu jemeń-
skich żołnierzy. Amerykańska ambasada
w Sanie była już celem ataku w marcu
obecnego roku. Wówczas trzy pociski wy-
strzelone z moździerza chybiły i trafiły
w pobliską szkołę – zginął jemeński ochro-
niarz ambasady, a rannych zostało kilka-
naścioro dzieci. Do obydwu ataków przy-
znał się Islamski Dżihad w Jemenie, ści-
śle powiązany z Al-Kaidą.
Telewizja Al-Arabija podała, że spraw-
cy ostatniego zamachu zagrozili przepro-
wadzeniem kolejnych ataków w innych re-
jonach Zatoki Perskiej, jeśli prezydent Je-
menu Ali Abdullah Salih nie uwolni
z więzienia kilku członków Islamskiego
Dżihadu. Pogróżki terrorystów nie są za-
powiedziami bez pokrycia. Wahabici wie-
lokrotnie już udowodnili, że potrafią prze-
prowadzić „spektakularne” akcje. Naj-
większym ich „sukcesem” był zamach na
amerykański okręt w Adenie w 2000 ro-
ku, kiedy zginęło 17 marynarzy USA.
Bezpieczna enklawa
Co ciekawe, wszyscy skazani terrory-
ści, którzy zaatakowali okręt USS „Cole”,
są dziś na wolności. Ci, którym nie uda-
ło się uciec, zostali… wypuszczeni!
Agent FBI Ali Soufan, który kierował
w Jemenie śledztwem w sprawie zama-
chu, wspomina na łamach „Washington
Post”, że jemeńscy oficjele od począt-
ku piętrzyli trudności.
„Najpierw wmawiali nam, że wybuch
był przypadkowy, że spowodował go prob-
lem techniczny na okręcie. Prezydent Sa-
lih zażądał nawet od Waszyngtonu pie-
niędzy na naprawienie zniszczeń w por-
cie”, opowiada. Kiedy Amerykanom uda-
ło się udowodnić, że wybuch był następ-
stwem ataku, urzędnicy zaczęli się upie-
rać, że skoro dwóch zamachowców samo-
bójców zginęło, sprawę można uznać za
zamkniętą. Gdy FBI uparło się, by konty-
nuować śledztwo, jemeński MSZ zwrócił
się do obywateli z prośbą o pomoc w wy-
tropieniu zamachowców. Niestety, kiedy
Amerykanie przetłumaczyli treść napisa-
nego po arabsku apelu, okazało się, że
ostrzegał on, by pod żadnym pozorem…
nie pomagać w śledztwie.
„Ta współpraca nie może się udać. Tu
nie ma nawet materiałów do pobierania
odcisków palców, a kod DNA to dla nich
fantastyka”, tłumaczyła w tym czasie
amerykańska ambasador w Jemenie
Barbara Bodnie. Śledztwo szło jednak
do przodu i w lipcu 2004 roku sześciu
organizatorów zamachu stanęło przed
sądem. Dżamal al-Badawi – uznawa-
ny za mózg operacji – dostał karę śmier-
ci, którą po apelacji sąd zmniejszył do
15 lat więzienia. Pozostali dostali wy-
roki od pięciu do dziesięciu lat. Wszyst-
kich wsadzono w Sanie do więzienia
o maksymalnym rygorze.
Dwa lata później dyrektor więzienia
ogłosił jednak, że 23 członków Al-Kai-
dy, w tym większość zamachowców, wy-
kopało 300-metrowy tunel i uciekło.
Al-Badawi ukrywał się przez 20 miesię-
nr 42/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
cy. Został złapany tylko po to, by jesienią
2007 roku zostać zwolnionym. Rząd naj-
pierw tłumaczył rozwścieczonym Ame-
rykanom, że terrorysta w zamian za wol-
ność zgodził się sypać członków Al-Kai-
dy, a potem, że doniesienia o zwolnieniu
były nieprawdziwe. Jednak do dzisiaj Je-
meńczycy nie zgadzają się, by FBI odwie-
dziło Al-Badawiego w więzieniu. Co cie-
kawe, Amerykanie mają informacje, że
widziano go spacerującego po ulicy w ro-
dzinnej miejscowości. Na domiar złego
w lutym tego roku okazało się, że jego
najbliższy współpracownik Fahd al Ku-
so także został wypuszczony, podobnie
jak trzej inni organizatorzy zamachu. Je-
meńskie władze tłumaczą, że terroryści
przeszli specjalny program resocjalizacyj-
ny polegający na „dialogu i zerwaniu
z przemocą”.
Własna nieudolność
W obliczu zaistniałych faktów nie dzi-
wi, że Amerykanie nie odnoszą większych
sukcesów w walce z terroryzmem. Sami
jednak też nie są bez winy. Niedawno CIA
opublikowało raport, zgodnie z którym
Usama Ibn Ladin jest ciężko chory i po-
zostało mu jedynie kilka miesięcy życia.
To kolejny raport amerykańskiego wywia-
du, według którego najbardziej poszuki-
nr 42/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO ||
wany terrorysta świata nie żyje lub jest bli-
ski śmierci.
„Kto jest bliższy śmierci? Usama Ibn
Ladin czy wysiłki CIA, żeby go złapać?”,
pyta szyderczo tygodnik „Time” i jest to,
niestety, gorzkie pytanie retoryczne. We-
dług gazety, nic lepiej nie opisuje bez-
owocnego pościgu za liderem Al-Kaidy
niż publikowane co jakiś czas i zwykle
mało wiarygodne raporty o jego stanie
zdrowia. W 2002 roku pakistański prezy-
dent Pervez Musharraf powiedział, że
Saudyjczyk cierpi na poważną chorobę
nerek i musi być podłączony do maszyny
dializującej. W tym samym roku czołowy
specjalista FBI w dziedzinie zwalczania
terroryzmu Dale Watson stwierdził:
„Osobiście uważam, że nie ma go już
wśród nas”. Jednak od tego czasu najbar-
dziej poszukiwany człowiek na świecie
wielokrotnie pojawiał się w licznych na-
graniach publikowanych w Internecie.
CIA też opublikowało raport, według
którego terrorysta cierpi na przewlekłą
chorobę nerek i pozostało mu kilka mie-
sięcy życia. Agencja zdobyła listę leków,
które przyjmuje Ibn Ladin, i na tej pod-
stawie postawiono diagnozę. Specjaliści
monitorujący siatkę terrorystyczną ocenia-
ją jednak takie raporty jako „wysoce nie-
wiarygodne”.
|| |
„Próbują diagnozować chorego na od-
ległość tysięcy mil, i to na podstawie ka-
wałków jego karty chorobowej”, mówi
Paul Pillar, były czołowy analityk i za-
stępca szefa biura CIA do zwalczania ter-
roryzmu, obecnie wykładowca Uniwersy-
tetu Georgetown.
„Czytałem wszystkie sprzeczne raporty
o zdrowiu Ibn Ladina. Żaden z nich nie
był bardziej przekonujący od poprzednie-
go”, twierdzi z kolei Frances Fragos Tow-
nsend, który w listopadzie zeszłego roku
odszedł z Rady Bezpieczeństwa Narodo-
wego przy prezydencie Bushu.
Pod rozwagę
Czy Usama Ibn Ladin żyje? A jeśli tak,
to gdzie? Na to pytanie niejeden amery-
kański analityk chciałby znać odpowiedź.
Jedno jest pewne. Centralne dowództwo
Al-Kaidy stacjonuje na terenach Pakista-
nu i to tam prawdopodobnie rezyduje naj-
bardziej poszukiwany Saudyjczyk świata.
Wciąż stanowi on uosobienie terroryzmu,
ale strategiem tej organizacji jest dziś
Ayman Al-Zawahiri, główny osobisty le-
karz Usamy. To on powinien być obecnie
najbardziej poszukiwanym terrorystą na
świecie. Im szybciej Amerykanie to zro-
zumieją, tym lepiej dla nas wszystkich. 
polska.zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
ZAPIS WYDARZENIA
Druga
rezolucja
SOMALIA. Piraci porwali 10 paź-
dziernika grecki tankowiec. Dzień
wcześniej w Budapeszcie mini-
strowie obrony państw NATO
uzgodnili wysłanie okrętów wojen-
nych do wybrzeży Somalii, by
chronić statki przed tamtejszymi
piratami. Misja rozpocznie się
„wkrótce” i będzie realizowana we
współpracy z innymi instytucjami,
w tym z Unią Europejską, która
już wcześniej złożyła podobną de-
klarację. W zwalczanie piractwa
ma też zaangażować się Rosja.
7 października Rada Bezpie-
czeństwa ONZ w rezolucji 1838,
przyjętej jednomyślnie przez
wszystkich 15 członków, zaape-
lowała do „krajów zainteresowa-
nych bezpieczeństwem żeglugi
o aktywne działanie w walce
z piractwem u wybrzeży Soma-
lii”. Sprecyzowano, że chodzi
„w szczególności o skierowanie
okrętów i samolotów wojsko-
wych” przez państwa, które dys-
ponują środkami militarnymi
w tej strefie. Już na początku
czerwca RB ONZ przyjęła po-
dobną rezolucję, która stanowi,
że w walce z „aktami piractwa
i zbrojnych napaści na morzu”
dopuszczalne jest wpływanie
przez sześć miesięcy na somalij-
skie wody terytorialne okrętów
innych krajów. W odróżnieniu od
niej rezolucja 1838 jest bezter-
minowa. Potrzebę skoordynowa-
nej akcji przeciw somalijskim pi-
ratom wyraźnie unaoczniło po-
rwanie przez nich we wrześniu
ukraińskiego statku „Faina”
z ładunkiem 33 czołgów T-72
i innego ciężkiego uzbrojenia.
Strona ukraińska zapewniała,
że broń miała trafić do Kenii,
podczas gdy według amerykań-
skiej marynarki wojennej odbior-
cą byli nieznani nabywcy w Su-
danie. Piraci, którzy za uwolnie-
nie jednostki wraz z ładunkiem
i załogą żądali 20 milionów do-
larów, oświadczyli, że jest to „ka-
ra za nielegalny transport broni”
przeznaczonej według nich
dla autonomicznego regionu
Sudanu Południowego. Jeśli to
prawda, oznaczałoby to złama-
nie porozumienia pokojowego
z 2005 roku między południo-
wosudańską partyzantką a rzą-
dem w Chartumie. (wr)
54 Polska Zbrojna
Ciągłe niedobory
„Nie jesteśmy w trakcie przegrywania wojny w Afganistanie”, oświadczył 12 października
w Kabulu dowódca sił międzynarodowych w Afganistanie, amerykański generał David
McKiernan. „Insurekcja nie zyskuje przewagi, a ogromna większość ludności nie pragnie
zwycięstwa talibów”, podkreślił.
AFGANISTAN. Według generała
McKiernana, by odnieść sukces,
potrzebne jest wzmocnienie do-
wodzonych przez niego sił.
„Nie dysponujemy wystarczającą
liczbą wojska, aby zapewnić
zwycięstwo narodu afgańskie-
go”, stwierdził McKiernan.
„Potrzeba nam śmigłowców, sa-
molotów bezzałogowych, środ-
ków rozpoznania i wywiadu,
środków transportu i logistyki”,
wyliczał niedostatki. O większą
liczbę żołnierzy, sprzętu i o pie-
niądze na wojnę z talibami w Af-
ganistanie zabiegał u sojuszni-
ków sekretarz obrony USA Ro-
w skrócie
Panika pod
wulkanem
WŁOCHY. Mieszkańców oko-
lic Wezuwiusza 8 października
zaniepokoił olbrzymi huk, jaki
rozniósł się tam rano. Wiele
osób dzwoniło do sił porządko-
wych i ratunkowych, informu-
jąc o niepokojącej aktywności
wulkanu. W rejon Wezuwiusza
wysłano jednostki obrony cy-
wilnej. Okazało się jednak, że
to nie wulkan, ale dwa myśliw-
ce F-16 z 37 Skrzydła bazują-
cego w Trapani na Sycylii, któ-
re przekroczyły barierę dźwię-
ku nad Zatoką Neapolitańską.
Dowództwo Sił Powietrznych
wyjaśniło, że ruszyły one
w pościg po otrzymaniu sygna-
łu o podejrzanym samolocie,
który zauważono w tym rejo-
nie. Był to cywilny białoruski
transportowo-pasażerski Ił-76,
bert Gates w ubiegłym tygodniu
podczas nieformalnego szczytu
ministrów obrony NATO w Bu-
dapeszcie. Potrzeby oceniane są
na trzy brygady, 10–12 tysięcy
żołnierzy. Zwiększenie kontyn-
gentu Bundeswehry w Afgani-
stanie o tysiąc żołnierzy, do 4,5
tysiąca, zaakceptował 7 paź-
dziernika niemiecki parlament.
Tymczasem 9 października
dziennik „New York Times” po-
informował, że prawie ukończo-
ny już raport przedstawiający
wspólną ocenę 16 amerykań-
skich agencji wywiadowczych
prezentuje pesymistyczny obraz
który wystartował z Sebha
w Libii i leciał do Linzu w Au-
strii. Po zidentyfikowaniu sa-
molotu wojskowe maszyny
wróciły do bazy.
Układ
KOREA PÓŁNOCNA. Mini-
sterstwo spraw zagranicznych
w Phenianie wyraziło 12 paź-
dziernika zadowolenie ze
skreślenia przez USA Korei
Północnej z czarnej listy kra-
jów finansujących terroryzm.
Zapewniono też o ponownym
podjęciu procesu denukleary-
zacji. Kora Północna zezwoli
USA i Międzynarodowej
Agencji Energii Atomowej
(MAEA) na inspekcje instala-
cji jądrowych w celu zweryfi-
kowania przebiegu tego proce-
su. Rzecznik Departamentu
Stanu Sean McCormack
stwierdził, że plan kontroli
północnokoreańskich instala-
cji nuklearnych obejmuje
US DOD
sytuacji w Afganistanie. Powołu-
jąc się na anonimowe źródła, ga-
zeta podała, że zdaniem jego au-
torów kraj ten „stacza się po spi-
rali w dół”, coraz szybciej zała-
muje się centralna władza. Po-
wodem są nie tylko rosnące
wpływy talibów, ale też korupcja
w kręgach rządowych. Ważną
rolę w destabilizowaniu sytuacji
odgrywa narkobiznes, którego
dochody, szacowane na sto mi-
liardów dolarów, służą finanso-
waniu rebelii. Wiele państw
NATO nie chce jednak, by ich
żołnierzy walczyli z handlem he-
roiną, obawiając się odwetu. (ted)
„wszystko, na czym zależało”
Waszyngtonowi.
Reaktywacja
PERU. Po dziesięcioletnim
„uśpieniu” działania wznowiła
maoistyczna partyzantka Świe-
tlisty Szlak, której liczebność
oceniana jest na blisko 300 lu-
dzi. Rebelianci zaatakowali
9 października niedaleko mia-
sta Tintaypunco konwój woj-
skowy złożony z czterech sa-
mochodów ciężarowych, który
powracał do bazy w miejsco-
wości Cochabmaba Grande,
w prowincji Huancavelica.
Dowództwo sił zbrojnych po-
twierdziło, iż poniesiono „naj-
większe od lat straty”. W za-
sadzce maoistów zginęło
12 żołnierzy i siedmiu cywi-
lów. Oprócz zabitych było wie-
lu rannych. Wojsko ujawniło,
że kilka dni wcześniej doszło
do starcia z maoistami, w któ-
rym zginął jeden żołnierz.
nr 42/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
Potrzebna
współpraca
LITWA. Ministrowie obrony
Polski i Litwy Bogdan Klich
i Juozas Olekas odsłonili
8 października w wileńskim
kościele garnizonowym pod
wezwaniem Świętego Igna-
cego tablicę upamiętniającą
polsko-litewski batalion
LITPOLBAT.
Jednostka istniała w latach
1997–2007. Zadaniem bata-
lionu było m.in. wsparcie in-
tegracji Litwy z NATO po-
przez wspólne szkolenia
i wymianę doświadczeń.
„Pokazaliśmy, że na gruncie
tradycji wielusetletniego
braterstwa broni Litwinów
i Polaków można zbudować
wspólną wartość stanowiącą
wkład do bezpieczeństwa
międzynarodowego”, powie-
dział szef polskiego MON
Bogdan Klich. Podkreślił,
że należy „pogłębiać współ-
pracę polityczno-wojskową,
co szczególnie aktualne sta-
je się po konflikcie gruziń-
sko-rosyjskim”.
W miejsce LITPOLBAT-u
powstaje batalion litewsko-
polsko-ukraiński. Minister
obrony Bogdan Klich wyra-
ża przekonanie, że jednost-
ka osiągnie gotowość bojo-
wą w 2011 roku. (wrob)
Zabito pięciu partyzantów,
a 15 innych schwytano. Głów-
nym obszarem aktywności
partyzantki jest region Vizca-
tan, gdzie we wrześniu wysła-
no tysiąc żołnierzy.
Starcia na
pograniczu
TURCJA–IRAK. Tureckie sa-
moloty dokonały 12 październi-
ka po południu kolejnego nalotu
na pozycje kurdyjskich separa-
tystów z nielegalnej Partii Pra-
cujących Kurdystanu (PKK)
w rejonie Zap na północy Iraku.
Był to siódmy atak od 3 paź-
dziernika, kiedy w starciu na
granicy rebelianci zabili 17 żoł-
nierzy. W ubiegłym tygodniu
parlament turecki zaaprobował,
na wniosek rządu, przedłużenie
o rok mandatu armii na prowa-
dzenie akcji wojskowych prze-
ciwko rebeliantom z PKK na te-
renie północnego Iraku.
nr 42/2008
| | | |
Sporne enklawy
GRUZJA. „Z radością ogłaszam,
że patrole misji obserwacyjnej
Unii Europejskiej potwierdziły,
że rosyjskie siły zbrojne zakoń-
czyły zaplanowaną ewakuację
z terytoriów przylegających do
Abchazji i Osetii Południowej”,
poinformował 10 października
w komunikacie koordynator dy-
plomacji Unii Europejskiej Ja-
vier Solana. Wyraził nadzieję, że
przyczyni się to do normalizacji
sytuacji i pozwoli uchodźcom po-
wrócić do domów. Zgodnie z po-
rozumieniem zawartym przez
prezydentów Francji i Rosji Ni-
colasa Sarkozy’ego i Dmitrija
Miedwiediewa rosyjskie siły
miały wycofać się z terytoriów
Reakcja
Pekinu
TAJWAN. Dowódca sił USA na
Pacyfiku admirał Timothy Ke-
ating potwierdził 9 października,
że po ogłoszeniu przez Waszyng-
ton planów sprzedaży Tajwanowi
broni o wartości 6,5 miliarda do-
larów, Chiny anulowały projekty
wymiany wojskowej i dyploma-
tycznej z USA.
Pekin zamroził między innymi
projekt wymiany informacji
w sprawie działań w przypadkach
klęsk żywiołowych, a także serię
wizyt chińskich wojskowych
Wycofanie
batalionu
WIELKA BRYTANIA. „W wy-
niku przeglądu stanu bezpie-
czeństwa w Kosowie i na-
szych wojskowych zobowią-
zań minister spraw zagranicz-
nych i ja ustaliliśmy, że nasza
misja w Operacyjnych Siłach
Rezerwowych zakończy się
31 grudnia 2008 roku”, napi-
sał w oświadczeniu opubliko-
wanym 8 października brytyj-
ski minister obrony John
Hutton. W maju w ramach
Operacyjnych Sił Rezerwo-
wych (ORF) Londyn wysłał
do Kosowa 600-osobowy
2 Batalion Pułku Rifle. Żoł-
nierze mieli pomóc w zapew-
nieniu bezpieczeństwa w re-
gionie, którego władze jedno-
stronnie ogłosiły niepodle-
głość. Część z nich powróciła
do macierzystego garnizonu
już w lipcu. (tw)
|
| |
gruzińskich położonych poza se-
paratystycznymi regionami, Ose-
tią Południową i Abchazją. Dzień
wcześniej wycofanie się Rosjan
ze stref buforowych wokół nich
pozytywnie oceniło fińskie prze-
wodnictwo Organizacji Bezpie-
czeństwa i Współpracy w Europie
(OBWE). Jednak wydany w Wied-
niu komunikat zastrzega, że dopó-
ki nie opuszczą oni rejonu Achał-
gori, operacja nie będzie zakoń-
czona. Moskwa uważa Achałgori
za część Osetii Południowej, a Tbi-
lisi – za gruzińską enklawę na te-
renie tej separatystycznej republi-
ki. Podobny problem dotyczy wą-
wozu Kodori, gruzińskiej enklawy
w Abchazji. (t)
w Waszyngtonie i na Hawajach.
„Z ubolewaniem przyjęliśmy ta-
kie decyzje”, powiedział admirał,
zastrzegając, że restrykcje nie
oznaczają zahamowania całego
programu wymiany, który – jak to
określił – „nadal rozwija się dyna-
micznie”.
Defense Security and Coopera-
tion Agency poinformowała
Kongres USA, że zawartych zo-
stanie sześć odrębnych kontrak-
tów. Na Tajwan trafi 30 śmigłow-
ców AH-64D Apache Longbow
z uzbrojeniem między innymi
1000 pocisków AGM-114L
Hellfire, za 2,532 mld dolarów.
Otrzyma też 330 pocisków
Testy strategiczne
ROSJA. Prezydent Dmitrij
ALEX PERESLAVTSEV
Miedwiediew obserwował
12 października w Plesiecku w
obwodzie archangielskim na
północy Rosji test międzykon-
tynentalnego pocisku balistycz-
nego Topol RS-12M. Podano, że
trafił on w wyznaczony cel na
poligonie Kura na Kamczatce.
Ujawniono, że wystrzelony To-
pol był używany w wojsku ro-
syjskim od 1987 roku, co ozna-
cza, iż okres eksploatacji tych
rakiet został przedłużony do
21 lat. W tym samym dniu na
Morzu Barentsa z atomowego
okrętu podwodnego „Jekateryn-
burg” odpalono rakietę bali-
styczną RSM-54 Siniewa (Błę-
kit), która może w końcowej fa-
zie lotu zmieniać trajektorię ba-
listyczną na kurs manewrowy, co
ma wprowadzać w błąd systemy
antyrakietowe. Dzień wcześniej
z pokładu jedynego rosyjskiego
|
LICZBA TYGODNIA
1
1 mln
milion żołnierzy będą li-
czyły rosyjskie siły zbrojne,
co oznacza ich redukcję
o 130 tysięcy. „Przewidywano,
że rosyjskie siły zbrojne będą
liczyły tylu ludzi w 2016 roku.
Teraz naszym celem jest osią-
gnięcie tego do 2012 roku”,
oświadczył szef rosyjskiego re-
sortu obrony Anatolij Sierdiu-
kow po spotkaniu z dowódca-
mi wojskowymi Białorusi i Ro-
sji w Moskwie. Przyspieszenie
redukcji zapowiadał on już
w czerwcu. Największe cięcia
obejmą korpus oficerski, który
zostanie zmniejszony z 450
tysięcy do 150 tysięcy.
Patriot PAC-3 z 24 wyrzutniami
za 3,1 miliardów dolarów. Inny
kontrakt dotyczy sprzedaży
32 pocisków UGM-84 Harpoon
Block II (plus dwa ćwiczebne
UTM-84L), wersji dla okrętów
podwodnych, za 200 milionów
dolarów. Tajwan chce też kupić
182 pociski Javelin z 20 wyrzut-
niami za 47 milionów dolarów.
Inne transakcje dotyczą moder-
nizacji czterech samolotów
wczesnego ostrzegania E-2T
Hawkeye (koszt 250 milionów
dolarów), a także dostawy czę-
ści zamiennych dla innych ma-
szyn, C-130H, F-5 i F-16, za 334
miliony dolarów. (w)
lotniskowca „Admirał Kuznie-
cow” prezydent obserwował od-
palenie przez atomowy okręt
podwodny „Tuła” innej Siniewy.
Po raz pierwszy cel dla niej nie
znajdował się na Kamczatce, ale
w rejonie równika na Oceanie
Spokojnym. W niedzielę innego
typu rakiety wystrzelone zostały
jeszcze przez okręty podwodne
„Tigr” i „Zielienograd”, zaś w so-
botę strategiczne bombowce Tu-
95MS (na zdjęciu) odpaliły po-
ciski manewrujące z rejonu za
kołem polarnym. (w)
Polska Zbrojna 55
Kowalski Reginia-Zacharski Koperski
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

Joanna Wibig

Media straszą nas globalnym ocieple- W przypadku terroryzmu efekty są du-

niem, a jednocześnie nową epoką lo-
dowcową. Te scenariusze chyba się jed-
nak wykluczają?
– To prawda. Jeszcze do niedawna
przyjmowano, że po epoce lodowcowej
następowała epoka ciepła, a potem zno-
wu zimna. Według tego dziesięć tysięcy
lat ciepłych właśnie miało się kończyć.
Przed nami miał być kolejny okres lo-
dowcowy. Wygląda jednak na to, że taki
żo bardziej spektakularne.
Pod koniec lat 90. amerykański senat
uznał, że zmiany klimatyczne i rosną-
ce zanieczyszczenie środowiska to co-
raz istotniejsze zagrożenia dla bezpie-
czeństwa narodowego. Czy faktycznie
zjawiska klimatyczne można postrze-
gać w takich kategoriach?
– Zmiany klimatyczne z pewnością

Kaprysy
rozwój sytuacji nie następuje. można traktować w kategoriach zagro-

klimatu
Nie będzie więc epoki lodowcowej?
– Co najmniej kilka następnych poko-
leń będzie żyć w ciepłych czasach. Ocie-
planie jest faktem, jednak nie wszyscy są
jeszcze przekonani, że wiąże się to z emi-
sją gazów szklarniowych. Wydaje się
jednak, że można to już uznać za niemal
udowodnione.
W dyskusjach na temat bezpieczeń-
stwa porusza się niemal wyłącznie pro-
blem terrorystów i broni masowego ra-
żenia. Zmiany klimatyczne są chyba
dużo groźniejsze?
– Z pewnością ocieplanie klimatu do-
tyka większej liczby osób niż terroryzm.
Nawet gdy samolot uderzy w budynek,
liczbę ofiar można szacować co najwy-
żej w tysiącach. Zmiany klimatyczne, jak
choćby te w afrykańskim Sahelu, dotknę-
ły paru milionów ludzi. To zawsze bę-
dzie większa skala. Być może przyczy-
na bagatelizowania problemu leży w tym,
że zmiany te nie są natychmiastowe.
żenia życia, szczególnie w przypadku du-
żych miast. Dobrym przykładem jest te-
goroczna susza w Katalonii, gdzie wodę
trzeba było transportować statkami. Na
krótką metę można było rozwiązać ten
problem, jednak w skali globalnej było-
by to niemożliwe. Duże miasta mogą
czuć się zagrożone.
Ocieplanie klimatu
dotyka większej liczby
osób niż terroryzm.
Przyczyna bagatelizowania
tego problemu leży w tym,
że zmiany te nie są
natychmiastowe.
W przypadku terroryzmu
efekty są bardziej
spektakularne
Będą też inne problemy?
– Pojawią się także takie trudności, ja-
kie są obecne na wspomnianym Sahelu
od niemal czterdziestu lat. Pasterze
wkraczają na tereny zajmowane do tej
pory przez rolników, bo tereny paster-
skie są za suche. Rolnicy są jednak nie-
zadowoleni, bo sami mają mało wody
i plony są niskie. O takich lokalnych
konfliktach mało się mówi, jednak na-
leży pamiętać, że już teraz dotykają one
kilku milionów osób.
Czy zjawiska te będą się pogłębiać?
– Tak, szczególnie w regionach bied-
nych, gdzie zmiany klimatyczne w istot-
ny sposób zmniejszają dostęp do wody

56 Polska Zbrojna nr 42/2008


pitnej i żywności. Największe zagroże-
nie pojawi się w strefie podzwrotniko-
wej, bo tam wzrost temperatur wiąże się
ze znacznym spadkiem opadów. W Eu-
ropie ucierpi przede wszystkim jej po-
łudniowa część. Największe trudności
będą miały jednak kraje biedne. Boga-
ci jakoś sobie poradzą.
Tak gwałtownych zmian pogody – jak
susze, a potem silne opady – chyba kie-
dyś nie było?
– Zgadza się. Wyższa temperatura po-
woduje, że w atmosferze mieści się wię-
cej pary wodnej, a to wywołuje większe
i gwałtowniejsze opady. Gdy jednak pa-
ry wodnej jest mniej, pojawiają się dłu-
gotrwałe susze. Potem następuje krótki
okres, w którym pada, a stąd już bliska
nr 42/2008
droga do powodzi. Obawiam się,
że będziemy musieli się do tego
przyzwyczaić, bo takie zjawiska
zaczną zdarzać się częściej.
W 2003 roku Pentagon ostrzegł,
że zmiany klimatyczne dopro-
wadzą do masowych niepoko-
jów społecznych, w tym migra-
cji. Jak dalece realny jest to
scenariusz?
– Nikt nie chce mieszkać
w regionach, gdzie nie ma wody
i żywności. Polska też przeżyła
niedawno masową migrację na
zachód Europy, i to z mniej waż-
nych powodów. Z pewnością
będzie to dotykać głównie kra-
jów biednych, zamieszkiwa-
nych przez dużą liczbę ludno-
ści. Problem ten dotknie przede
wszystkim Azji i Afryki.
Czy wiąże się to z proble-
mem podnoszenia się pozio-
mu mórz i oceanów w wyni-
ku ocieplania klimatu?
– Tym problemem są za-
grożone przede wszystkim
wyspy na Pacyfiku oraz ta-
kie kraje jak Bangladesz.
Nawet niewielkie podniesie-
nie poziomu wody w oce-
anach może być dla nich
niezwykłe niebezpieczne.
Warto też wspomnieć o Ho-
landii, która poradziła so-
bie z problemem, budując
(2)
specjalne zapory oraz osu-
ROBERT CZULDA
szając nadmorskie tereny.
W przypadku Polski takie-
go zagrożenia nie ma
w perspektywie stu czy
nawet dwustu lat.
Ponoć podnoszący się poziom wody
może poważnie zagrozić nawet takim
metropoliom jak Nowy Jork?
– Nowy Jork jest położony dość nisko,
dlatego istnieje takie ryzyko. W ciągu
kolejnych stu lat spora jego część może
znaleźć się pod wodą. Trzeba dodać, że
poziom wody podnosi się nie tylko z po-
wodu topnienia lodowców, ale także
wskutek rozszerzalności termicznej wo-
dy. Woda cieplejsza zajmuje większą ob-
jętość niż zimna. To właśnie ten czynnik
bardziej wpływa na podnoszenie się wód
niż topnienie lodowców.
Jaką pogodę przewiduje Pani za sto lat
w Polsce?
– Z pewnością będzie cieplej. Za sto
lat śnieg będzie tylko w rejonie górskim.
OBLICZA WOJNY
Będzie mniej opadów latem, a to właśnie
w tym okresie są najbardziej potrzebne.
Rolnictwo zacznie mieć problemy zwią-
zane z poważnym deficytem wody.
A w skali globalnej?
– Przewiduje się, że będzie więcej ka-
tastrof naturalnych. Zwiększy się liczba
wilgotnych i suchych okresów, chociaż
nie można tego przewidzieć z całą pew-
nością.
Ostatnie huragany w Ameryce – takie
jak Katrina czy Ike – pokazują, że na-
wet tak potężny kraj jak Stany Zjed-
noczone jest bezsilny wobec natury.
Czy naprawdę nie możemy niczego
zrobić?
– Nie jesteśmy całkowicie bezradni.
W Stanach Zjednoczonych są wielkie
straty materialne, ale to dlatego, że to
wielki i bogaty kraj. Straty w ludziach są
stosunkowo niewielkie. Im kraj bogatszy,
tym większe straty. W krajach biednych,
jak na przykład Bangladesz, jest odwrot-
nie – wielka liczba ofiar i niewielkie stra-
ty finansowe, bowiem nie ma tam czego
niszczyć.
Co więc możemy zrobić, aby zniwelo-
wać skutki kataklizmów?
– Amerykanie wiedzą, gdzie i kiedy
huragan uderzy. W tym roku w Nowym
Orleanie przeprowadzono ewakuację.
Bangladeszu na to nie stać.
A może trzeba budować schrony, jak
sugerował kilka tygodni temu ekspert
z Instytutu Meteorologii i Gospodar-
ki Wodnej?
– W Polsce buduje się domy murowa-
ne. Natomiast w Stanach Zjednoczonych
domy są drewniane, i po przejściu hura-
ganu nic nie zostaje. Dlatego właśnie dla
Amerykanów budowa schronów jest nie-
zbędna. My musimy jednak bardziej za-
dbać o dachy, bo nasze budownictwo nie
jest do tego przystosowane. Nie sądzę
jednak, aby budowa schronów była
w Polsce koniecznością. 
Rozmawiał Robert Czulda
Dr hab. Joanna Wibig
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego
w Katedrze Meteorologii i Klimatologii.
Absolwentka geofizyki na Wydziale
Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
i matematyki na Uniwersytecie Łódz-
kim. Ekspert od ekstremalnych zda-
rzeń klimatycznych i ich zmienności
oraz współczesnych wahań klimatu.
Polska Zbrojna 57
KULISY AFGANISTAN

PRZYSTANEK
Według opinii krążącej wśród polskich żołnierzy ten, kto był tylko w Bagram lub Kabulu, nie
poznał Afganistanu. Można ten pogląd rozszerzyć: kto nie był w bazie ogniowej, nie wie, na
czym polega służba w naszym kontyngencie w tym kraju.
JAKUB CZERMIŃSKI

W prowincji Ghazni, za którą polski
kontyngent przejmuje odpowiedzialność,
jest ich kilka. Amerykanie nazywają je „fi-
re base” lub „fire forward operating base”.
Bazy ogniowe, wysunięte posterunki. Jed-
nym z nich jest Quarabach.
Razem z 1 plutonem zespołu bojowe-
go Alpha wyjeżdżamy z Ghazni. Cel
– właśnie Quarabach. W kolumnie jadą
HMMWV i Rosomaki.
Pierwszy pluton ma na stałe dwa „Roś-
ki”, ale tym razem mamy do dyspozycji
także pojazdy dowódcy i zastępcy dowód-
cy kompanii. „Cztery transportery na plu-
ton wystarczą”, ocenia żołnierz Alphy. Za-
lety Rosomaków są nie do przecenienia
– większe niż w humvee bezpieczeństwo
załogi w przypadku ostrzału lub najecha-
nia na minę pułapkę, większa siła ognia,
termowizja. Szczególnie istotna jest od-
porność na ładunki wybuchowe – asfalto-
wa droga łącząca Ghazni z Quarabachem
pełna jest wyrw – śladów po atakach na
polskie, amerykańskie i cywilne konwo-
je. Razem z 1 plutonem do Quarabachu
jadą nasi saperzy. Kolumna kilkakrotnie
się zatrzymuje. Saperzy sprawdzają, czy
w biegnących pod drogą przepustach ta-
libowie nie umieścili śmiercionośnych ła-
dunków. Ten dzień jest szczęśliwy – nic
nie znaleziono, nie było kontaktu ognio-
wego z przeciwnikiem. Pluton wjeżdża
do leżącego 50 kilometrów na południe
od Ghazni Quarabachu.
Bazka, bazeczka
Pierwszym wrażeniem przybysza jest
niedowierzanie. Jak to? To już? Cała ba-
za? W języku polskim nie ma odpowied-
niego terminu. Najwłaściwsze wydaje się
szukanie zdrobnień. Bazka? Bazeczka?
Granice Quarabachu wyznaczają obwało-
wania z hesco bastionu. Kilkadziesiąt me-
trów szerokości, około stu metrów długo-
ści. Koniec. Na tej niewielkiej powierzch-
ni stacjonuje kilkunastu członków afgań-
skiej policji, a także – rotacyjnie – kilku-
dziesięciu polskich żołnierzy.
„Szału nie ma” – śmieje się szeregowy
z Alphy i zapraszającym gestem zachęca
do rozejrzenia się po bazie. Najpierw rze-
czy najważniejsze – bezpieczeństwo.
Ochronę żołnierzom dają wysokie mury
z hesco – sześcianów wypełnionych zie-
mią i kamieniami. Okolice bazy są przez
cały czas monitorowane. Rolę dodatko-
wych wież obserwacyjnych spełniają

58 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
JAKUB CZERMIŃSKI (2)
Polacy śpią pod gołym niebem, przesłoniętym skrawkiem siatki maskującej lub brezentowej płachty. Zasłonięty od palącego słońca
SPARTA
obszar jest bardzo mały, i tylko tam można znaleźć w dzień schronienie przed żarem.
HMMWV oraz Rosomaki. Przygotowano
dla nich podjazdy, dzięki którym mogą
prowadzić obserwację znad hesco. Dzięki
termowizji nikt nie zbliży się niezauważo-
ny, nawet w najciemniejszą noc. Na poste-
runkach obserwacyjnych żołnierze pełnią
dwugodzinne warty.
Na początku września polski pluton inży-
nieryjny z Ghazni powiększył bazę. Choć
trudno w to uwierzyć, do niedawna FB Qu-
arabach był dwukrotnie mniejszy! Ośmio-
osobowa drużyna zabezpieczenia z plutonu
inżynieryjnego, dowodzona przez sierż.
Artura Zarembę, w sześć dni, stawiając
hesco, wyznaczyła nowe granice obozu.
„Pracowaliśmy od świtu do zmroku,
chcieliśmy jak najszybciej wykonać zada-
nie”, opowiada sierż. Zaremba. Skłonność
do pośpiechu nie dziwi – przez ten czas
żołnierze pracowali na otwartej przestrze-
ni. Pozbawieni ochrony obwałowań, mo-
gli liczyć wyłącznie na 1 pluton zespołu
Alpha. Członkowie drużyny inżynieryjnej
nie mają zastrzeżeń.
„Koledzy z Alphy wyjechali na ze-
wnętrzny, non stop nas osłaniali. Pierw-
nr 42/2008
| | | |
| |
szego dnia pracy na otwartej przestrzeni
czuliśmy się trochę nieswojo, ale szybko
się przyzwyczailiśmy. Dzięki Alphie nie
myśleliśmy o bezpieczeństwie, koncentro-
waliśmy się na zadaniu”, mówią.
Dach – nie dach
Powiększenie bazy ma na celu stwo-
rzenie możliwości utrzymania posterun-
ku w zimie. Obecna sytuacja „socjalno-
bytowa” całkowicie to uniemożliwia. Je-
żeli szuka się zobrazowania dla powie-
dzenia spartańskie warunki, poszukiwa-
nia można skończyć na Quarabachu. Tu-
taj w zasadzie nie ma budynków. Poli-
cjanci afgańscy mają kilka blaszanych
chatek. Polacy śpią pod gołym niebem,
przesłoniętym skrawkiem siatki masku-
jącej lub brezentowej płachty. Zasłonię-
ty od palącego słońca obszar jest bardzo
mały, i tylko tam można znaleźć w dzień
schronienie przed żarem. W nocy jest go-
rzej. Nie dla wszystkich Polaków wystar-
cza miejsca pod „dachem”. Połowa dru-
żyny inżynieryjnej spała na starze. Żoł-
nierze Alphy na noc podjeżdżają do łó-
| | |
żek hummerem, do którego mocują pro-
wizoryczną płachtę – namiastkę dachu.
Amerykańskie łóżko polowe, tak zwana
kanadyjka, ciepły śpiwór. To wszystko.
Z upływem czasu nocami robi się coraz
zimniej. Żołnierze z radością witają po-
ranne grzejące promienie słońca, by
w południe przeklinać je wniebogłosy.
W Quarabachu nie ma możliwości, by
schłodzić przegrzany organizm. Nie moż-
na się także umyć – tu nie ma prysznica.
„Funkcjonariusze policji zbudowali
drewnianą budkę, jeden drugiego oblewa
wodą z kanistra. My tam nie wchodzimy”,
mówią żołnierze. Powód – Afgańczycy
myją się wodą ze studni. Cieczą o specy-
ficznym zapachu. Wodą, z którą kontakt
może się dla Europejczyka skończyć po-
ważną chorobą.
Z braku czystej wody polscy żołnierze
muszą w Quarabachu higienę ograniczyć
do minimum. Ręce, twarz, stopy. Bez
umywalki. Używają wody z półlitrowych
butelek. Rolę toalety pełni beczka, nieczy-
stości się pali.
„Jest ciężko, ale na razie musi tak być.
Mamy za mało wody do picia, by móc
używać jej także do stworzenia prowi-
zorycznego prysznica”, mówi dowódca
1 plutonu.
Jak długo się nie myjesz?
Spartańskie warunki higieniczne
i noclegowe uzupełnia dieta. Zawsze ta
sama, pewna. Suche racje żywnościowe 
Polska Zbrojna 59
KULISY AFGANISTAN
– nasze eski i WS-y oraz amerykańskie
MRE. Raz na jakiś czas – gdy pod ręką
są odpowiednie składniki – Polacy mo-
gą na obozowym palenisku, w dużym
kotle, ugotować zupę.
Quarabach jest miejscem wymagają-
cym. Z tego powodu żołnierze pełnią tam
służbę nie dłuższą niż sześć dni.
„Nikt by tu dłużej nie wytrzymał. Jak
długo można się nie myć?”, retorycznie
pyta żołnierz plutonu. Dodatkowym po-
wodem są polskie przepisy, według któ-
rych żołnierz nie może dłużej niż sześć
dni egzystować tylko na suchej diecie.
Zaangażowanie kompanii Alpha w ob-
sługę posterunków w Quarabachu, Giro
i Askarkot wymusza na żołnierzach ko-
nieczność poświęceń.
„Bywało, że przyjeżdżaliśmy po sze-
ściu dniach z Quarabachu, spędzaliśmy
noc w Ghazni, a następnego dnia wra-
caliśmy na kolejną turę do «fire base».
Do afgańskich policjantów, którzy służą w Quarabachu, Polacy nie
mają żadnych zastrzeżeń
Żołnierze dali radę, ale nie było to dla
nich przyjemne doświadczenie”, rela-
cjonuje por. Zbigniew Olejniczak, do-
wódca 1 plutonu Alphy.
Quarabach to stres, ciągła gotowość
i ogromne zaangażowanie. Wolny czas
można spędzać, grając w siatkówkę. To je-
dyna rozrywka w bazie. Łączność z rodzi-
nami w kraju jest ograniczona do mini-
mum. Każdemu przysługują dwa sześcio-
minutowe połączenia na tydzień. O ile jest
dobra pogoda – w złych warunkach atmos-
ferycznych telefon satelitarny odmawia
współpracy. Internet? Żołnierze tylko się
uśmiechają. „Widział pan tutaj prąd?”, py-
tają. Faktycznie – Quarabach jest pozba-
wiony elektryczności. Nie ma generatora.
Nie ma prądu – brak klimatyzacji, na-
grzewnic, światła.
„Brak prądu był nie tylko uciążliwy
w codziennym życiu, utrudniał też łącz-
ność. Nie mogliśmy ładować baterii do ra-
60 Polska Zbrojna
diostacji. Teraz wykorzystujemy baterie
jednorazowe, których zapas każdorazowo
przywozimy ze sobą. Dzięki temu trzy-
mamy non stop łączność z Ghazni”, tłu-
maczy por. Olejniczak.
Zima bez prądu i pod gołym niebem
nie wchodzi w grę. Aby posterunek
mógł normalnie funkcjonować, na miej-
sce przywieziono już dwa duże namio-
ty, w których będą spali żołnierze. Do
Quarabachu ma też dotrzeć generator
zamieniający ropę na prąd.
Kontratak
Gdy te usprawnienia będą dostępne, ży-
cie tu stanie się znośniejsze. Nie oznacza
to, że łatwiejsza okaże się też służba. Po-
sterunki ogniowe, takie jak Askarkot lub
Quarabach, pełnią w systemie sił koalicji
ISAF ważną rolę. Dzięki nim wojska
NATO mogą lepiej kontrolować strefę
i szybciej reagować na zagrożenia. Do za-
Posterunki ogniowe, takie jak Askarkot lub
Quarabach, pełnią w systemie sił koalicji ISAF
ważną rolę. Dzięki nim wojska NATO mogą lepiej
kontrolować strefę i szybciej reagować na
zagrożenia.
JAKUB CZERMIŃSKI
dań żołnierzy z Quarabachu należy pa-
trolowanie odcinka najważniejszej
w Ghazni drogi – autostrady A1 łączącej
Kabul z Kandaharem. To w prowincji
Ghazni jeden z głównych celów ataków
talibów. Jak przyznaje gubernator pro-
wincji dr Usman Usmani, celem wro-
gów prezydenta Hamida Karzaja jest
destabilizacja kraju, środkiem – utrudnia-
nie transportu. Konwoje wojskowe i cy-
wilne są regularnie atakowane, niszczy
się pojazdy i wożone nimi materiały. Za-
bezpieczanie drogi przy użyciu tylko
dwóch dużych baz – Ghazni i Warrior
– byłoby bardzo trudne. Tu właśnie nie-
zbędne okazują się wysunięte posterun-
ki, z których w razie potrzeby natychmiast
wyjeżdżają pododdziały bojowe.
Czuć wojnę
W kontrolowaniu strefy wokół Quara-
bachu czynny udział bierze afgańska po-
licja. Połowa funkcjonariuszy z Quara-
bachu pełni służbę na posterunkach roz-
lokowanych w odległości kilku kilome-
trów od bazy.
„Wyjeżdżamy co najmniej raz dzien-
nie”, mówi dowódca 1 plutonu Alphy.
„Czasami wspólnie z policją, czasem sa-
mi” – dodaje por. Olejniczak. Żołnierze
odbywają patrole w ramach rutynowej
działalności, na prośbę policji lub gdy usły-
szą w okolicy strzały czy wybuch. To ostat-
nie nie należy do rzadkości.
„Tak było niedawno”, zaczyna relację
żołnierz plutonu. „Siedzieliśmy w bazie,
usłyszeliśmy strzały. Od razu padł rozkaz
do wyjazdu. Okazało się, że talibowie za-
atakowali żołnierzy afgańskich. Strzelali
z położonego w pobliżu drogi lasku. Od-
powiedzieliśmy ogniem”, kończy opo-
wieść żołnierz. W wyniku kontrakcji – we-
dług niepotwierdzonych informacji – zgi-
nęło ośmiu napastników. Żaden polski żoł-
nierz nie został ranny, pluton Alphy nie od-
notował strat materialnych. Lekko ranny
był jeden żołnierz afgański.
W starciach z przeciwnikiem funkcjona-
riusze afgańskich sił bezpieczeństwa są bar-
dziej niż żołnierze ISAF narażeni na rany.
Najczęściej przemieszczają się za pomocą
półciężarówek. Siedząc „na pace” z tyłu
pojazdu, bez pancerza, bez jakiejkolwiek
osłony, stanowią łatwy cel. Współpraca
z wojskami NATO jest dla Afgańczyków
jedynym sensownym rozwiązaniem.
„Do policjantów, którzy razem z na-
mi służą w Quarabachu, nie mam zastrze-
żeń. Są w porządku”, ocenia por. Olej-
niczak. Dowódca 1 plutonu jednoznacz-
nie zaprzecza, jakoby mogli oni kolabo-
rować z talibami. „To absurd. Ilekroć zdo-
będą informacje o planowanej zasadzce,
natychmiast nam je przekazują”, stwier-
dza. Odwaga policjantów z Quarabachu
zasługuje na szacunek – gdy polscy żoł-
nierze jadą do Ghazni, by odtworzyć
sprawność bojową, funkcjonariusze ANP
zostają w bazie. Takie chwile są jednak
stosunkowo rzadkie – żołnierzy zespołu
bojowego Alpha trudno zastać w Gha-
zni. Drugi pluton pełni służbę w bazie
ogniowej Giro, pierwszy – najpierw na
posterunku Askarkot, a obecnie Quara-
bach. Tam, gdzie najbardziej czuć, że jest
wojna. Tam, gdzie daje o sobie znać
prawdziwe oblicze Afganistanu. 
polska.zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 42/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
KAMYCZKI
Profesjonalna armia…
Prof. dr hab.
gimnazjalistów
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
W społecznej (przyznajmy ubogiej)
i wewnątrzwojskowej debacie nad
profesjonalizacją armii wyrażane jest
powszechne przekonanie co do prawidło-
wości przyjętego kierunku zmian. Armia
zawodowa, profesjonalna ma być spraw-
niejsza, mobilniejsza, lepiej przygotowa-
na do współczesnych wojskowych
wyzwań, a zwłaszcza zdolna do podejmo-
wania natychmiastowych reakcji. Jeden
z kolegów generałów kwituje to tak:
„skończy się wstyd, że nasze wojsko
może wydzielić tylko 1/15 swoich sił do
natychmiastowego działania”. I pewnie
ma rację, którą podzielają także anality-
cy wojskowi. Aby móc wykonać ten wielki
plan i spełnić marzenia współczesnych
dowódców, w wielu instytucjach trwają
rozważania nad przygotowaniem rozwią-
zań wspierających ideę armii profesjo-
nalnej. I o tym w dzisiejszym felietonie.
Armia profesjonalistów to nie tyle armia
żołnierzy zawodowych, co profesjonal-
nych. Myli się też ten, komu wydaje się,
że takiego żołnierza można przygotować
wyłącznie w wojsku. „Produkt” szkolenia
(edukacji) wojskowego powinien speł-
niać odpowiednie i wielopłaszczyznowe
kryteria. Tymczasem słyszę
(co więcej, czytam w projekcie zmian
ustawowych), że wojsko na zawodowych
szeregowych chce przyjmować młodych
ludzi z wykształceniem gimnazjalnym!
Jak rozumiem, autorzy tego pomysłu byli
w gimnazjach, zapoznali się z programa-
mi nauczania i znają współczesne socjo-
logiczne i pedagogiczne diagnozy tej
grupy młodzieży. Otóż jeśli wojsko chce
sobie samo strzelić w kolano, to niech ten
projekt zrealizuje. W gronie pedagogów
i badaczy wyników edukacyjnych współ-
czesnej szkoły od lat wiadomo, że poziom
gimnazjum jest wykształceniem poniżej
progu minimum zdolności do analizowa-
nia i syntezowania współczesnego świa-
ta. Dodatkowo gimnazjaliści są „goli”,
nr 42/2008
| | | |
Armia profesjonalistów to nie tyle armia żołnierzy zawodowych,
co profesjonalnych.
jeśli chodzi o wiedzę politechniczną.
Pozwolę sobie wskazać na badania
dowodzące, że różnica w poziomach edu-
kacji między absolwentem byłej szkoły
podstawowej a obecnym gimnazjum jest
znikoma. Zatem armia otrzyma pełnolet-
nich półanalfabetów, których pewnie
świetnie nauczy maszerować, strzelać,
skakać, rzucać granatami i jeździć. Czy
taki ma być „materiał” na profesjonalną
armię. Kryterium, które może zmieniać
oblicze armii, mieści się minimum na
poziomie wykształcenia średniego. Nie
mnie decydować, jak będzie, warto by
jednak brać po uwagę kontekst poziomu
emocjonalnego, rozwoju osobowości
i posiadania predyspozycji intelektual-
nych. Jest jeszcze inny argument, który
planiści SGWP powinni wziąć pod uwagę.
Wiemy już z wielu nowych badań, że mło-
dzież, która zakończyła edukację na
poziomie gimnazjalnym, jest bardziej
narażona na rozwój zachowań patolo-
gicznych i dewiacyjnych (w tej grupie jest
wyższy odsetek uzależnień alkoholo-
wych, tytoniowych i narkotykowych), ma
problemy emocjonalne oraz trudności
adaptacyjne. Nie chcę powiedzieć, że
wszyscy wykształceni gimnazjaliści to
potencjalne łobuzy, jednak orły to nie są.
Poziom utechnicznienia armii natomiast
jest coraz wyższy, a sprzęt wojskowy
coraz bardziej skomplikowany. Chyba że
chcemy mieć podwładnych hunwejbinów
wykonujących każdy rozkaz.
Drugi z omawianych kontekstów dotyczy
przeciwstawnego bieguna armii, jej naj-
wyższych kadr. Współcześni dowódcy
wyższego szczebla imponują mi między
innymi językiem angielskim. To zupełnie
inna jakość niż pięć–sześć lat temu.
W tym zakresie zachodzi naprawdę jako-
ściowa zmiana. Jest też więcej „wojsko-
wych” doktorów, absolwentów AON.
Zachowując należny szacunek do „rem-
bridge”, trzeba powiedzieć, że wśród kadr
| | |
naszego wojska coraz rzadziej spotyka
się osoby z dyplomem uczelni cywilnych,
zwłaszcza doktorów czy doktorów habili-
towanych – humanistów. Powie ktoś, po
co nam generał po uniwersytecie? Powo-
dy są oczywiste. Wykształcenie humani-
styczne pełni ogromną rolę przy kształto-
waniu zdolności analitycznych i syntety-
zujących, umiejętności holistycznego
i heurystycznego widzenia świata. To nie
przypadek, że niemal połowa amerykań-
skich generałów ma także dyplomy cywil-
nych uczelni. Wysoki odsetek absolwen-
tów takich szkół mają armie francuska,
włoska i niemiecka. Miałem okazję roz-
mawiać z kilkoma takimi oficerami w
tym roku. Tym, co zwraca uwagę, są ich
niezwykle szerokie horyzonty myślowe,
w tym w przestrzeniach współczesnej
kultury, antropologii, ekonomii, socjologii
i filozofii. Ci ludzie, co szczególnie zaska-
kiwało, świetnie znają współczesną prozę
amerykańską, wiedzą, kto to Szymbor-
ska i znają Giddensa. Pozostają przy tym
skoczkami spadochronowymi, dyrektora-
mi departamentów i wysokimi rangą ofi-
cerami w sztabach. Wydaje się, że z tej
wiedzy szeroko korzystają przy diagno-
zach i ocenach wojskowych. Tymczasem
nasz model kształcenia kadr jest ciągle
„koszarowy” (co w żaden sposób nie
umniejsza dorobku wojskowych uczelni).
Może warto tę „oblężoną twierdzę” nieco
otworzyć, tak samo jak powrócić do szer-
szego wykorzystania naukowców cywil-
nych w procesie kształcenia kadr wojsko-
wych, zwłaszcza socjologów i antropolo-
gów kultury. Wtedy pojawią się teksty pol-
skich oficerów w znanych czasopismach
naukowych, wtedy będą oni gościć czę-
ściej na naukowych międzynarodowych
i krajowych konferencjach. Wojsko to nie
tylko „fabryka karabinów”, to także siła
kreująca diagnozy polityczno-militarne,
dyskursy społeczne, instytucja edukacyj-
na, kształtująca świadomość.
Polska Zbrojna 61
FELIETON

Tydzień polski
Sieć telewizyjna CNN przez tydzień emitowała programy o Polsce, Andrzej Jonas
ukazujące naszą ojczyznę jako kraj z wielu powodów atrakcyjny.
REDAKTOR NACZELNY

M ożna by pisać o „nerwówce”

na warszawskiej giełdzie,
o konflikcie w sprawie wyjazdu do
najlepszego. Jak mawiają Czesi
„to se ne wrati”, chyba że w ja-
kimś nowym stanie zniewolenia.
„THE WARSAW VOICE”

godni. Broń Boże nie namawiam

Brukseli, o sporze wokół profesjo-
nalizacji wojska, o szpitalnym refe-
rendum. I o tylu innych wewnętrz-
nych wojnach i wojenkach waż-
nych i nieważnych, produktywnych
i nieproduktywnych, planowanych
i spontanicznych, ale na pewno
irytujących. Nikt nie powiedział,
że wolność i demokracja nie są
irytujące, a nawet że nie wywołują
wściekłości, zwłaszcza u nieprzy-
zwyczajonych. Jednak kiedy ma-
my z tym do czynienia dzień
w dzień, i to na najwyższych obro-
tach, można poczuć się trochę
zmęczonym. Można zatęsknić
za spokojem albo, co naprawdę
niebezpieczne, ulec jakimś złud-
nym obietnicom samozwańczych
gwarantów spokoju i wszystkiego
I kiedy tak biadolimy na miniony
tydzień, to nagle dowiadujemy się,
że był i inny polski tydzień. Kom-
pletnie różny w nastroju i do tego
nie na scenie krajowej, a na glo-
balnej. Właśnie globalna sieć tele-
wizyjna CNN przez tydzień emito-
wała programy o Polsce, ukazują-
ce naszą ojczyznę jako kraj atrak-
cyjny i fascynujący z wielu powo-
dów. Jako jedno z tych miejsc,
w których rodzi się nowa nadzieja
dla Europy. Źródło energii, nowych
idei i odświeżających pomysłów.
Kraj romantycznej przyrody, twór-
czej kultury i przyjaznych ludzi.
Jest to oczywiście przedsięwzięcie
promocyjne. Ale nie tylko.
CNN ma zwyczaj wzbogacać takie
akcje promocyjne własnymi mate-
miejscowych telewizji do podob-
nego przedsięwzięcia, gdyż znając
nas samych, spodziewałbym się
reakcji zupełnie odwrotnych.
riałami dziennikarskimi w klasycz- Może i siebie kochamy, może i je-
nym znaczeniu tego terminu, steśmy z siebie dumni, ale mało
to znaczy obiektywnymi. Także siebie lubimy i niewielką mamy uf-
niezależną publicystyką i sponta- ność do nas samych. Obrażamy
nicznymi wypowiedziami widzów. się na kursujące po świecie nega-
I wszystko to razem promieniowa- tywne stereotypy o Polsce i Pola-
ło ocenami pozytywnymi i optymi- kach, ale chyba to my sami mamy
zmem. Jak przystało na dojrzałą największy udział w ich tworzeniu
stację, CNN oczywiście prowadzi i rozpowszechnianiu. Samopoczu-
stałe badania wśród swej widowni cie młodszego pokolenia jest już
i wynika z nich, że Tydzień Polski lepsze, ale średnie i starsze zwy-
spotkał się z bardzo pozytywnymi kło malować autoportret czarnymi
reakcjami, a odpowiedzi telewi- barwami. Chyba że, przeglądając
dzów na zadawane pytania były się w cudzych oczach, dostrzeże-
znacznie liczniejsze i znacznie cie- my przychylne błyski. W tych
plejsze niż w przypadku innych Ty- dniach bardzo przydatne.

PRZEGLĄD SIŁ POWIETRZNYCH nr 10/2008

 TRENDY

Statki powietrzne
sił specjalnych
ppłk TADEUSZ ZIELIŃSKI
We współczesnych konfliktach zbrojnych nieodzowne stają się
działania sił specjalnych.
 TRENDY

Nowoczesny środek walki

mjr ROBERT ŁUKAWSKI
Światowa opinia publiczna reaguje na wiadomości o ofiarach w ostatnich konfliktach zbrojnych,
szczególnie w operacjach przywracania pokoju. Skłania to do szukania rozwiązań umożliwiających
skuteczne rażenie celu, a zarazem minimalizujących zniszczenia towarzyszące.

 DOŚWIADCZENIA

60-lecie wojskowego szkolnictwa

zawodowego w Koszalinie (1948–2008)
płk KRZYSZTOF ŻABICKI
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych im. Romualda Traugutta jest spadkobiercą szkół, ośrodków
i centrów szkolenia funkcjonujących od czasu odzyskania przez Polskę niepodległości, kultywującym
tradycje szkolenia specjalistów obrony przeciwlotniczej.

62 Polska Zbrojna nr 42/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

Spojrzenie
Specjalistów,
Pogląd
Praktyków

ate gia Arm

Str ia
ć
Obronnoś

Tec
Be hn
ik a
k a

z
y

kt iec
zeń a
stwo T

BELLONA
nr 42/2008 Polska Zbrojna 63
64 Polska Zbrojna nr 42/2008