NR 45 (616) 9 LISTOPADA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: System nerwowy str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

JAKI BĘDZIE NOWY

PREZYDENT?
NA CELOWNIKU: Korekty niezbędne od zaraz str. 16
LOTNICTWO: Skrzydła wyższych lotów str. 22
NATO: SOJUSZ DZIAŁAJĄCY GLOBALNIE str. 26
W NUMERZE
 | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Marek Sarjusz-Wolski
Esprit de Babel
„Z naki widzę te same, ale serca nie te”, miał powiedzieć Hannibal
na widok swych oddziałów po zimowaniu w Italii. Esprit de
corps nie jest stanem, który, raz osiągnięty, nie wymaga pielęgnacji.
Polacy, rozkochani w micie zwycięskiej husarii, niechętnie przywołują
pamięć bitwy pod Batohem (1652), gdzie jazda Rzeczypospolitej
odmówiła walki. To prawda, że wojsko było nieopłacone i nie miało
zaufania do lichego dowódcy, hetmana polnego Marcina Kalinowskiego.
A jednak Zygmunt Przyjemski do końca bronił obozu na czele
cudzoziemskich regimentów.
Elitarna 1 Brygada Piechoty Golani (wojna sześciodniowa na
Wzgórzach Golan, rajd na lotnisko w Entebbe, odbicie Syryjczykom
góry Hermon w wojnie Jom Kippur…) nie zdołała wkroczyć do Bint
Dżubajl, nieformalnej stolicy Hezbollahu w południowym Libanie;
mimo miażdżącej przewagi, wsparcia samolotów F-16, czołgów
Merkava, artylerii, śmigłowców szturmowych i bezzałogowych aparatów
szpiegowskich.
„Trudno pogodzić się z przegraną z Hezbollahem, ale jeszcze trudniej
zrozumieć, że cztery kilometry od granicy mieliśmy trudności z ewakuacją
rannych”, nie ukrywał zdumienia korespondent izraelskiej telewizji.
Co się stało z Cwa Hagana l-Israel? Czy to ten sam CaHaL wygrywający
wszystkie wojny, których wygrać nie miał prawa? A może obrońcy,
którzy nie mają się dokąd cofnąć, zawsze są lepiej zmotywowani od
napastników? Analiza francuskiego sztabu generalnego wykazała, że
w 1939 roku równe siły piechoty polskiej zawsze biły analogiczne
formacje niemieckie, o ile te nie miały wsparcia czołgów i lotnictwa.
Walki na Kaukazie udowodniły, że Kreml również nie dowodzi
niezwyciężoną armią. Została ona pokonana już w Afganistanie, lecz
tam, o paradoksie, dyscypliny pilnowali Czeczeni. Zabrali ze sobą wolę
walki i obrócili ją przeciw byłej komendzie. Trudno było również o ducha
korpusu w kaiserliche und königliche Armee, złożonej z żołnierzy
narodowości, które potem chętnie walczyły między sobą. Dzieci
w c.k. monarchii zapytane, ile to 28, podnosiły ręce do góry. Gest
ów (upamiętniający 28 Praski Pułk Piechoty, który poddał się rosyjskiej
49 Dywizji z rozwiniętymi sztandarami i orkiestrą) towarzyszył oddziałom
czeskim na wszystkich dworcach.
Władysław Kopaliński ujął to jak zwykle prosto i precyzyjnie: „Morale
– duch bojowy, duch zespołu, wola walki, gotowość wypełniania
rozkazów, znoszenia trudów i niebezpieczeństw, odporność psychiczna
wojska, nie mylić z – moralnością, etyką”. Przegryzałem tę definicję
orzeszkami w barze Air Force One położonym w samym centrum KAIA
(Kabul International Airbase), patrząc na tancerzy w maskowaniu
pustynnym szalejących do rytmów kapeli ABBA. Na parkiecie
– Francuzi, Włosi i Szwedzi. Polacy, Bułgarzy i Chorwaci raczej się
przyglądali. Węgrzy pili wino. Amerykanie, Australijczycy i Niemcy
– piwo. Norwedzy i Anglicy grali w bilard. Sto metrów za barem co
kilka minut lądowały Herculesy. Interesu pilnowali Belgowie.
Ani kryterium narodowe, ani bojowe, nie powoduje, że jakaś grupa
rozpali na uboczu ognisko i zacznie nucić wojenne pieśni.
Szturmani i kanceliści, piloci i logistycy, żandarmi i kierowcy.
Przyjechali tu na chwilę z życia. Każdy z innym duchem i z własnym
strachem. Gdyby nie mundury, można by ich wziąć za robotników,
inżynierów i menedżerów na zapleczu budowy nowej wieży Babel.
Jest operator wózka widłowego z US Army Reserve i zwiadowca
US Marine Corp. Jest GROM, Delta czy SAS i są mechanicy z baz
remontowych. Nie ma w nich furii. Jest wyrachowanie, precyzja
i rutyna. Taki sam profesjonalizm jak w cywilu. Furia jest po
drugiej stronie. Lecz… czy Hezbollah w Bint Dżubajl nie był
przypadkiem wyrachowany i precyzyjny?
PS Komunikat specjalny dla życzliwych: nie rozsiewam defetyzmu,
nie obniżam wartości bojowej, nie podważam wysokiego morale. Ot,
wirniki Black Hawków przywiały do mnie podmuch listopadowej
melancholii, kiedy pogryzałem orzeszki w barze obok posterunku
International Military Police.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Piotr Laskowski Piotr Laskowski ŚWIAT
Skrzydła wyższych lotów 22 Rekonesans
Mariusz Borkowski Jastrzębi 36 Marcin Kaczmarski
Jaki będzie Maciej Wołoszyk Umizgi do Latynosów 51
nowy prezydent? 9 Białoruska jesień 24 Tomasz Gos
Tańczący na linie 38 Tadeusz Wróbel
FORUM Bogdan Klich Siła armii 52
Sojusz działający globalnie 26 Piotr Bernabiuk
Norbert Bączyk Wizyta u Świętego OBLICZA WOJNY
System nerwowy 13 Claudio Bisogniero Mikołaja 40
Czas transformacji 26 Robert Czulda
NA CELOWNIKU HISTORIA Symbole pokolenia 56
NASZYM OKIEM
Roman Przeciszewski Magdalena KULISY
Korekty niezbędne Jarosław Wiśniewski Kowalska-Sendek
od zaraz 16 Górale na Szczelińcu 32 Wojenne reminiscencje 43 Piotr Bernabiuk
Którędy droga 58
WOJSKO WOJSKO MILITARIA
Piotr Bernabiuk
Bogusław Politowski Krzysztof Wilewski Paweł Henski Zabawa
Lupa już niepotrzebna 19 Dywizjon dla kandydatów 34 Kruki Odyna 48 w mocarzy 60

nr 45/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

www.polska-zbrojna.pl
30 października
Dyrektor Redakcji Wojskowej 2008 roku polscy
Redaktor naczelny żołnierze przejęli
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365, odpowiedzialność
845 685, faks: 845 503; za prowincję Ghazni
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
na wschodzie

MON
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej Afganistanu.

Widok trzech orłów

sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22,
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
+4822 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
P rzekazanie obowiązków
odbyło się na placu przed
budynkiem polskiego sztabu
w asyście afgańskiego mini-
stra obrony Abdula Rahina
Wardaka złożył wieniec pod
w Afganistanie. Minister od-
słonił również tablicę z na-
zwiskiem Jacka Winklera,
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
w bazie Ghazni. Podczas uro- pomnikiem upamiętniającym nowego patrona FOB Ghazni.
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz
Puchalski, Aaron Welman tel.: +4822 684 52 czystości Bogdan Klich polskich żołnierzy poległych Bogdanowi Klichowi towa-
44, CA MON 845 244; Paulina Glińska, tel.: rzyszyła córka patrona, Anna.
OPINIE
+4822 684 52 29, CA MON 845 229; Roman „Jacek Winkler walczył za
Przeciszewski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON
845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52
Jacek Najder, wolność waszego kraju, jest
ambasador RP w Afganistanie: symbolem dobrych relacji
44, CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 łączących narody polski
200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 „Od 4 października w naszej prowincji trwają i afgański”, podkreślał mini-
13, CA MON 262 413; przygotowania do wyborów. W 2009 roku za- ster Klich. Jacek Winkler
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek,
planowane są wybory prezydenckie, a w 2010 roku – parla- był opozycjonistą oraz wete-
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80, ranem wojny afgańsko-rosyj-
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski, mentarne. To wszystko jest dowodem, że Afganistan może te
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko, ogromnie trudne operacje logistyczne i polityczne przeprowa- skiej. W latach 1985–1987
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; dzać. Oczywiście argument, że po siedmiu latach operacji stoli- brał aktywny udział w wal-
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765 ca żadnej prowincji nie wpadnie w ręce przeciwnika, nie powi- kach przeciwko Sowietom.
38 53, CA MON 653 853; nien nas specjalnie cieszyć. Jednak dla operacji wojskowej, jaką W 2001 roku zorganizował
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski, w Polsce wystawę „Afgani-
jest misja ISAF, jest to istotne”.
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
stan w ogniu”. Zginął 12 paź-
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski, Mariusz
Jędrzejko, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
W stronę profesjonalizacji
O
Kaleta, Roman Kuźniar, Damian Markowski podpisanie przyjętych przez sejm nowelizacji
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej:
ustaw o powszechnym obowiązku obrony
ppłk Lech Mleczko
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił i służbie żołnierzy zawodowych zaapelował do pre-
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, zydenta RP minister Bogdan Klich podczas konfe-
tel.: +4822 684 56 85; rencji prasowej 27 października. Jak podkreślił szef
Dział graficzny: MON, umożliwi to kontynuowanie procesu uzawo-
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170; dowienia armii. Obie regulacje sejm przyjął 3 paź-
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski dziernika. Mówiąc o przyszłorocznym budżecie re-
Opracowanie stylistyczne: sortu, minister Klich powiedział, że jest on o dwa
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; miliardy złotych większy niż obecny. Oznacza to
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz, wzrost nakładów na obronę o 8,8 procent. Podkreślił,
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz że są to pieniądze umożliwiające profesjonalizację
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) , Anita
armii i jej modernizację techniczną. Na zakupy
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata i podniesienie poziomu techniki wojskowej przewi-
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51 dziane jest 5,2 miliarda złotych – w tegorocznym
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; budżecie było to około 4,9 miliarda złotych. Szef
reklama@redakcjawojskowa.pl MON zapowiedział też, że wzrastać będzie liczba
Prenumerata:
kontraktów wieloletnich. „Tylko w ten sposób moż-
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS,
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 na stabilnie prowadzić modernizację techniczną”,
Kolportaż i reklamacje: zaznaczył minister i dodał, że odsetek takich kon-
Bellona SA +4822 457 04 37, traktów wzrośnie w przyszłym roku do ponad
6879 041, CA MON 879 041 40 procent z ogółu zawieranych umów. Planuje się
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
kontynuację trzech strategicznych programów mo-
Numer zamknięto: 03.11.2008 r.
dernizacyjnych i uruchomienie czterech nowych
TOMASZ SZULEJKO

Zdjęcie na okładce: Studio „PZ”

– obrony powietrznej, śmigłowcowego, systemów
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze dowodzenia i łączności oraz unowocześnienia
odzwierciedla stanowisko redakcji. Marynarki Wojennej. Poza tym ważnym obszarem
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. będą zakupy bezzałogowców. (TW)
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

nr 45/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
dziernika 2002 roku w wy-
padku na Mont Maudit.
Dowódca Task Force Whi-
te Eagle płk Rajmund An-
drzejczak, nawiązując do na-
zwy polskich sił zadaniowych
oraz symboli Stanów Zjedno-
czonych i Afganistanu, pod-
kreślił, że widok trzech orłów
służących ramię w ramię na-
pawa go dumą i optymizmem:
„Przejęcie odpowiedzialności
za prowincję Ghazni to wiel-
kie wyzwanie, na które jeste-
śmy gotowi”.
„Przebyliście tysiące mil,
by nam pomóc. Wierzę, że
wasz wysiłek przyczyni się do
rozwoju prowincji i wzrostu
poziomu bezpieczeństwa”,
stwierdził minister Abdul
Rahin Wardak.
Generał J. Bantz Crad-
dock, dowódca SACEUR,
Dowództwa Połączonych Sił
NATO, powiedział: „Za wol-
ność waszą i naszą. To histo-
ryczne hasło polskich bojow-
ników o niepodległość. Wa-
szą odwagą i poświęceniem
dla misji ISAF dajecie żywe
świadectwo trwania dawnych
polskich idei”. (msw)
|
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |
OPINIE
KARTOTEKA
Bogdan Klich,
PUŁKOWNIK ZBIGNIEW
minister obrony narodowej: GRZESICZAK przejął 27 paździer-
nika dowodzenie Centrum Szkole-
„Jestem ogromnie ostrożny, odpowiadając na
nia Wojsk Lądowych w Poznaniu.
pytania o zwiększenie kontyngentu oraz wy-
Ustępujący komendant,
posażenia technicznego ponad pułap zaplanowany do końca te-
płk Jarosław Wierzcholski, został
go roku. Mam nadzieję, że ta liczba żołnierzy i sprzętu wystarczy
skierowany na podyplomowe stu-
do wykonywania postawionych przed nami zadań. Jeśli okaże się,
że jest za mało, to będziemy zwiększać. Miałem bardzo interesu-
dia polityki obronnej w Akademii
jące spotkanie z wiceprezydentem Afganistanu panem Karimem
Obrony Narodowej. Pułkownik
Chalilim. Obaj wyraziliśmy przekonanie, że rozmowy prezydentów Grzesiczak był wcześniej między
Pakistanu i Afganistanu będą przełomowe. Stanowisko innymi szefem sztabu 11 Brygady
Islamabadu jest kluczowe dla bezpieczeństwa wschodnich i połu- Zmechanizowanej, a ostatnio
dniowych prowincji Afganistanu. Zadeklarowałem, że nasi żołnie- zastępcą dowódcy 17 Wielkopol-
rze nie są od uprawiania polityki, lecz od dbania o bezpieczeń- skiej Brygady Zmechanizowanej
stwo i stabilność prowincji. Nasza wola przejęcia odpowiedzialno- w Międzyrzeczu.
ści za Ghazni została powitana z satysfakcją. Karim Chalili wywo-
dzi się z Hazarów, a więc drugiej pod względem wielkości grupy PUŁKOWNIK TEODOR YOTOV
etnicznej w prowincji. Poprosiłem, by przekazał swym rodakom, został attaché obrony przy
że bardzo zależy nam na dobrych stosunkach z ludnością”. Ambasadzie Bułgarii w Warszawie.
Pułkownik Yotov zastąpił
OPINIE kmdr. Ivana Bratoeva,
który pełnił tę funkcję od
Bogusław Winid, 28 października 2005 roku.
ambasador RP przy NATO:
PODPUŁKOWNIK YU WANG
„NATO uzna, że misja ISAF będzie spełniona zastąpił przebywającego
w chwili, kiedy armia i policja afgańska przej- w Polsce od dwóch lat st. płk.
mą całkowitą odpowiedzialność za bezpieczeństwo swego kra- Cheng Ganga na stanowisku
ju. Nie wiemy, kiedy to będzie. Dopiero wtedy możemy zacząć zastępcy attaché obrony przy
myśleć o stopniowym ograniczaniu naszej misji. Dziś w Brukseli
Ambasadzie Chińskiej Republiki
cieszymy się z postępującego spadku produkcji narkotyków”.
Ludowej w Warszawie. (ad)

BOGDAN KLICH,
minister obrony Armijne korupcje
narodowej:
– W górę idą nasze
W ojskowy Sąd Garnizo-
nowy w Poznaniu zde-
cydował o tymczasowym
aresztowaniu mjr. rez. Grzego-
akcje na natowskiej rza S., inspektora nadzoru ro-
giełdzie. Przed bót budowlanych Rejonowego
rokiem byliśmy Zarządu Infrastruktury we
na dziewiątym Wrocławiu. Mężczyzna jest
podejrzany o przyjęcie kilku-
miejscu na liście dziesięciu tysięcy złotych łapó-
rankingowej krajów wek, fałszowanie dokumenta-
biorących udział cji i przekroczenie uprawnień.
„Wystąpiliśmy z wnioskiem o
w operacji ISAF. areszt z uwagi na wysoką karę
Teraz jesteśmy na grożącą zatrzymanemu oraz
siódmym. Ten awans obawę matactwa procesowe-
go”, powiedział 29 październi-
wiąże się z większą ka szef Wydziału II Oddziału
liczbą naszych do spraw Przestępczości Zor-
żołnierzy ganizowanej Naczelnej Proku-
ratury Wojskowej w Poznaniu
w Afganistanie oraz płk Mikołaj Przybył. Według
lepszym ich informacji prokuratury męż-
wyposażeniem. czyzna przyznał się do czterech
z pięciu stawianych mu zarzu-
tów. Podobne zarzuty usłyszał
(Rzeczpospolita)
także podpułkownik Julian W.
– szef wydziału budownictwa
RZI we Wrocławiu. Według
dotychczasowych ustaleń pro-
kuratury major Grzegorz S.
miał brać łapówki za fałszowa-
nie dokumentacji przetargowej
i przygotowywać specyfikacje
przetargowe pod konkretne fir-
my. Również za łapówki „przy-
mykał oko” na nieprawidłowo-
ści w inwestycjach, za które od-
powiadał. Łączna kwota przy-
jętych łapówek to, według in-
formacji podanych przez CBA,
kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Podpułkownik Julian W., któ-
ry – według prokuratury – pod-
żegał do poświadczania nie-
prawdy, fałszowania dokumen-
tacji przetargowej i ustawiania
przetargów, przyznał się do sta-
wianych mu zarzutów.
Podpułkownik Julian W.
i major Grzegorz S. to kolejne
osoby zatrzymane dzięki
współpracy CBA, Żandarme-
rii Wojskowej oraz Naczel-
nej Prokuratury Wojskowej.
W marcu tego roku aresztowa-
no skorumpowanych funkcjo-
nariuszy i pracowników RZI
w Zielonej Górze. W tej spra-
wie 29 października Wojsko-
wy Sąd Okręgowy w Poznaniu
skazał byłego szefa Wojskowej
Administracji Koszar w Żaga-
niu majora Waldemara S. na
rok więzienia w zawieszeniu na
dwa lata i grzywnę. Major
przyznał się do oszustwa, fał-
szowania dokumentów oraz
przyjęcia łapówki. Jest to kolej-
ny z wielu wątków sprawy gru-
py przestępczej funkcjonującej
w zielonogórskim RZI. Do tej
pory osiem osób zostało skaza-
nych prawomocnymi wyroka-
mi za przynależność do tej gru-
py, przyjmowanie korzyści ma-
jątkowych, oszustwa oraz usta-
wiane przetargów. (ATD,TS)

nr 45/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
AAAAAAAA
ZAPIS
Jastrzębie
na Okęciu
P ęknięcie opony w samo-
locie F-16 lądującym
w Łasku, a w następstwie cza-
sowe zablokowanie pasa by-
ło przyczyną skierowania 28
października pięciu F-16 na
lotnisko Okęcie w Warszawie.
„Z Łasku wystartowało sześć
maszyn. Wszystkie były
sprawne technicznie, a piloci
przechodzili rutynowe szkole-
nie. Kiedy pierwszy samolot
podchodził do lądowania, do-
szło do pęknięcia opony.
Samolot został zatrzymany
przy użyciu liny hamującej i na
jakiś czas zablokował pas.
Z tego powodu pięć pozosta-
łych maszyn skierowano na
lotnisko zapasowe”, informo-
wał zastępca rzecznika do-
wództwa sił powietrznych mjr
Marcin Rogus. Według służb
prasowych Portów Lotniczych,
lądowanie Jastrzębi na
Okęciu nie doprowadziło do
zakłócenia ruchu pasażer-
skiego. Następnego dnia sa-
moloty wróciły do 32 Bazy
Lotniczej w Łasku. (ATD)
„Polsce potrzebna jest armia nowoczesna i sprawna”,
mówił 27 października na konferencji prasowej dotyczącej
przyszłości polskiego wojska szef Biura Bezpieczeństwa
Narodowego Władysław Stasiak.
Twardo o uzawodowieniu
J ego zdaniem zapowiedzia-
na przez MON profesjona-
lizacja polskiej armii w 2010
roku ograniczy się do zawie-
szenia poboru, co nie wiąże
się z zapewnieniem nowocze-
snego wyszkolenia i wyposa-
żenia żołnierzy. „Wszystko
wskazuje na to, że ten proces
jest nieprzygotowany i fatal-
nie prowadzony”, krytykował
działania MON doradca sze-
fa BBN Jarosław Brysie-
wicz. Przedstawiciele BBN
wytykali ministerstwu obro-
ny brak znajomości realiów
przy tworzeniu projektu pro-
fesjonalizacji oraz brak nie-
zbędnych do przeprowadze-
nia tego procesu aktów praw-
nych, głównie nowelizacji
ustaw o służbie wojskowej
6 Polska Zbrojna
JAROSŁW WIŚNIEWSKI
WARTY HONOROWE na grobach wojennych, zapalenie zniczy i złoże-
nie kwiatów w miejscach pamięci narodowej – w ten sposób 1 listo-
pada żołnierze uczcili pamięć poległych. W Warszawie wystawiono
warty między innymi na wojskowych Powązkach, cmentarzu
w Palmirach, przy Bramie Straceń w Cytadeli i Grobie Nieznanego
Żołnierza. Natomiast marynarze złożyli wiązanki kwiatów na cmenta-
rzach wojskowych i w miejscach pamięci wzdłuż całego polskiego
wybrzeża. (ann)
Razem przeciw terroryzmowi
W Ośrodku Szkolenia ŻW
w Mińsku Mazowieckim
28–29 października odbyło się
seminarium „Współpraca
Żandarmerii Wojskowej i Policji
w przeciwdziałaniu zagrożeniom
niemilitarnym”. Zdaniem uczest-
ników konferencji – przedstawi-
cieli MON, MSWiA, Sztabu
Generalnego WP, Policji, Straży
Granicznej i Straży Pożarnej – ko-
żołnierzy zawodowych, o po-
wszechnym obowiązku obro-
ny RP, o zakwaterowaniu
SZRP. BBN zarzuca również
MON brak motywacyjnego
systemu uposażeń żołnierzy
zawodowych oraz zachęt fi-
nansowych do służby wojsko-
wej, a także nie wywiązanie
się z harmonogramu profesjo-
nalizacji, według którego do
30 czerwca 2008 roku miał
być przedstawiony między in-
nymi „Plan rozwoju SZRP na
lata 2009–2018”, nowy mo-
del szkolenia żołnierzy oraz
dostosowywania systemu lo-
gistycznego i infrastruktural-
ny do nowych potrzeb. Zda-
niem BBN do dziś żadna
z tych kwestii nie została wy-
jaśniona. (ŁP)
nieczne jest wprowadzenie no-
wych doktryn, usprawnienie prze-
pisów prawa i „rozwiązanie rąk”
funkcjonariuszom bezpieczeń-
stwa. W celu skoordynowania
działań i zwiększenia skuteczno-
ści w Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego powstało
Centrum Antyterrorystyczne,
które osiągnęło pełną gotowość
1 października. (MM)
Koniec misji
„ODCZUWAMY dumę z tego, co
zrobiliście w Iraku. Towarzyszy
nam też poczucie ulgi, bo jeste-
ście w domu, oraz smutek, bo
nie wszyscy wrócili”, mówił
29 października 12 Brygady
Zmechanizowanej w Szczecinie
premier Donald Tusk na terenie
podczas uroczystości powitania
X zmiany PKW Irak i zakończe-
nia przez Polskę misji wojskowej
w tym kraju. Żołnierze usłyszeli
także podziękowania od prezy-
denta Lecha Kaczyńskiego. „Dla
Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej te pięć lat misji irackiej
było okresem niezmiernie waż-
nych doświadczeń i przeobra-
żeń. Jednocześnie zmieniły one
mentalność tysięcy ludzi pełnią-
cych służbę w polskiej armii, do-
prowadziły do powstania w na-
szych siłach zbrojnych nowej ka-
tegorii żołnierzy – sprawdzonych
w boju profesjonalistów”, napi-
sał prezydent RP w liście, który
Skrzydła
dla VIP-ów
„PRZETARG na samoloty dla naj-
ważniejszych osób w państwie
będzie rozpisany do końca
grudnia, a rozstrzygnięty
w przyszłym roku”, przypomniał
27 października szef MON
Bogdan Klich. Pytany, kto się
nim zajmie – w związku z likwi-
dacją Agencji Mienia
Wojskowego, co ma nastąpić
do końca roku – wyjaśnił, że za
przetarg do końca roku odpo-
wiadać będzie Departament
Zaopatrywania Sił Zbrojnych
MON, a po 1 stycznia Agencja
Uzbrojenia. Minister na począt-
ku września informował, że
kancelaria premiera opracowa-
ła podstawowe założenia doty-
czące zakupu nowych samolotów
dla VIP-ów. Jak podawał, mają to
być trzy maszyny z możliwością
dokupienia czwartej. Ostatni
przetarg na sześć nowych samo-
lotów, rozpisany w 2006 roku, od-
wołano w czerwcu ubiegłego ro-
ku z powodu błędów w warun-
kach przetargu – pojawiły się za-
rzuty, że przetarg ułożono tak, by
mógł go wygrać tylko brazylijski
Embraer. (ann)
odczytał wiceszef BBN Witold
Waszczykowski. Także zdaniem
ministra Bogdana Klicha misja
w Iraku miała ogromy wpływ na
unowocześnienie i lepsze wypo-
sażenie armii.
„Polska nie ma globalnych aspi-
racji, ale ma globalną odpowie-
dzialność. To wynika z naszego
członkostwa w NATO, UE i bli-
skich sojuszniczych stosunków
z USA. Ta odpowiedzialność ka-
że nam być w misjach wojsko-
wych, nawet jeśli są one trud-
ne, tak jak zakończona misja
w Iraku”, mówił też szef resor-
tu obrony. Podczas ceremonii
odbył się apel poległych,
a po nim premier wraz z mini-
strem Klichem odznaczyli
Gwiazdami Iraku około 40 żoł-
nierzy, w tym wszystkich dowód-
ców PKW Irak. Medale „Za
Zasługi dla Obronności Kraju”
otrzymali także dziennikarze-ko-
respondenci z misji. (KW)
nr 45/2008
 X SELEKCJA
MISJE
| | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY |
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE | |
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA|| | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO |

Przemys³owy Instytut Telekomunikacji S.A.

Obiekt SDP-20 SAMOC

Stanowisko dowodzenia jednostkami wojsk rakietowych
“SAMOC” jest komponentem systemu
dowodzenia i kierowania obron¹ powietrzn¹
szczebla taktycznego, przeznaczonym do
kierowania ogniem naziemnych stanowisk
obrony powietrznej w systemach narodowych
i koalicyjnych. “SAMOC” monitoruje status
operacyjny œrodka ogniowego (po³o¿enie,
gotowoœæ) umo¿liwia ocenê zagro¿enia
i automatyczne przydzielanie œrodkom ogniowym
celów do zwalczania, zapewnia wsparcie bojowe
poprzez wydawanie rozkazów i kontrolowanie
statusów operacyjnych pododdzia³ów
dysponuj¹cych aktywnymi œrodkami walki.

www.pit.edu.pl 

nr 44/2008 Laureat nagrody DEFENDER

Polska Zbrojna2008
7
 KOMENTARZ
Roman Kuźniar
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIĘDZYNARODOWYCH UW
Już znamy wynik wyborów w Stanach
Zjednoczonych. To były ważne wybory
dla Ameryki, i nie tylko dla niej. Jednak
po raz pierwszy od końca zimnej wojny
te wybory były niespecjalnie ważne dla
Polaków. Media próbowały nas tym
tematem zainteresować, ale efekty były
blade. Nawet nasi politycy nie wykazy-
wali większego zainteresowania wybo-
rami w USA.
P owód letniego stosunku do tego, kogo
sobie Amerykanie wybiorą na prezy-
denta, jest dość oczywisty. Polska i Polacy
nie mają wielkich oczekiwań odnośnie do
nowego prezydenta. Przestaliśmy wiązać
jakieś określone nadzieje z Ameryką. To
jest przede wszystkim zasługa obecnej
administracji, która nas nauczyła, że
Polacy nie mogą liczyć na zbyt wiele.
Raczej przeciwnie, to Ameryka może cze-
goś chcieć od nas i możemy być w kłopo-
cie. Zrozumieli to także rządzący naszym
krajem, a przynajmniej obecny rząd.
Polacy zrozumieli wcześniej, a za nimi
także większość polityków, że nasze pod-
stawowe interesy są w Europie.
Zrozumieli, że dla naszego bezpieczeń-
stwa ważne jest NATO, pod warunkiem, że
Waszyngton nie będzie psuł sojuszu jaki-
Wybierz emeryturę
Ż ołnierze zawodowi, którzy po nabyciu
uprawnień emerytalnych odeszli ze służby
i pracowali w cywilnych firmach, opłacając
składki na ubezpieczenia emerytalne i rento-
we, będą mieli możliwość wyboru, z którego
systemu chcą pobierać emeryturę.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przy-
Bliżej prawa
ggotowało
otowało projekt nowelizacji ustawy o syste-
mie ubezpieczeń społecznych, który 29 paź-
dziernika zarekomendowała sejmowi Komisja
Polityki Społecznej. Zgodnie z nim osoby ma-
jące prawo do emerytury mundurowej, któ-
rym przy ustalaniu jej wysokości uwzględnio-
KAROLINA PRYMLEWICZ
8 Polska Zbrojna
Luksus niskich
oczekiwań
miś niedowarzonymi pomysłami w rodza-
ju: NATO jako „skrzynka z narzędziami”
(tool box). Polacy wiedzą też, że dla nasze-
go rozwoju cywilizacyjnego, ale i dla ogól-
nego bezpieczeństwa, najważniejsza jest
silna Unia Europejska, czyli taka, której
USA i kilka naszych kolejnych rządów jesz-
cze do niedawna się sprzeciwiały. A co się
tyczy szczodrości Waszyngtonu, to wyszła
ona na jaw przy okazji negocjacji dotyczą-
cych bazy systemu antyrakietowego.
Owszem, chcemy pozostawać w ścisłym
sojuszu z USA. Nie musimy się jednak
obawiać – Ameryce zależy na tym przy-
najmniej w takim samym stopniu jak
Polsce, i zmiana prezydenta, niezależnie
od tego, kto nim został, niczego pod tym
względem nie zmienia.
Od nowego prezydenta USA Polacy już na-
wet nie oczekują zniesienia wiz. Nie te
czasy. Polacy i pod tym względem wybra-
li Europę. Jeśli już muszą szukać pracy za
granicą, to wolą „u siebie”, to znaczy
w Unii Europejskiej. Bliżej, lepsze zarobki
i lepsze warunki pracy. Owszem, tych wiz
nie powinno być, ale to już mało kogo ob-
chodzi. Jeśli wobec innych krajów nasze-
go regionu wizy zniesiono, a wobec
Polski nie, to jest w ogromnym stopniu
zasługa postawy naszych kolejnych rzą-
no okresy podlegania ubezpieczeniom spo-
łecznym, będą mogły pobierać jedno z kilku
świadczeń, do których mają prawo – zgodnie
z generalną zasadą polskiego systemu eme-
rytalnego. Osoba ubiegająca się o wypłatę
emerytury z ZUS uzyska prawo wyboru tego
świadczenia, jeśli spełniać będzie ogólne wa-
runki konieczne do uzyskania emerytury pra-
cowniczej. W praktyce oznacza to, że na przy-
kład mężczyzna musi mieć co najmniej
25-letni staż ubezpieczeniowy i ukończyć
65 lat. Projekt zakłada także, że osoby wyko-
nujące pracę i jednocześnie prowadzące dzia-
łalność gospodarczą będą musiały zapłacić
składki na ubezpieczenie społeczne od sumy
równej co najmniej najniższej podstawie wy-
miaru składek dla osób prowadzących firmę.
Obecne przepisy wykluczają emerytowanego
żołnierza z systemu powszechnego. Nawet je-
śli ma wysoki kapitał początkowy lub oszczęd-
ności w OFE, nie może z nich korzystać.
Zaproponowane zmiany pozwolą takiej oso-
bie dokonać wyboru. (PG)
dów wobec administracji Busha. Mamy
to, na co zasłużyliśmy. G.W. Bush
został przez te rządy nauczony, że
Polaków można mieć za darmo.
Jedyną ważną rzeczą, której Polacy ocze-
kują od nowego prezydenta Stanów
Zjednoczonych, jest to, aby nie propono-
wał wzięcia udziału w jakiejś militarnej
eskapadzie, która nie będzie służyć ani
interesom Ameryki, ani interesom
Polski.
Owszem, jest duża rzecz „na tak”, której
moglibyśmy oczekiwać od przyszłego pre-
zydenta USA. Jest to zdolność do przywódz-
twa. Chcielibyśmy widzieć Stany
Zjednoczone zdolne przewodzić Zachodowi
i będące mocarstwem, które reszta świata
darzy respektem. To leży także w interesie
Polski. Można się jednak obawiać, że
w obecnej sytuacji sama zmiana prezyden-
ta nie wystarczy. Przywództwo wymaga nie
tylko siły, ale i reputacji, przykładu i idei.
Kryzys finansowy związany z niską jako-
ścią polityki oraz militarne zaangażowanie
USA w dwie wojny poważnie zszargały ich
wizerunek. Jego odzyskanie to dłuższa
sprawa. Zanim do tego dojdzie, umacniaj-
my Europę. Silna Europa jest tak samo po-
trzebna Ameryce jak silna Ameryka
Europie.
Katastrofa śmigłowca
WOJSKOWY śmigłowiec Mi-2 z 1 Ośrodka
Szkolenia Lotniczego w Dęblinie rozbił się
29 października w okolicy Luszawy w woje-
wództwie lubelskim. Do katastrofy doszło
około godziny 14. Jak poinformował ppłk
Wiesław Grzegorzewski, rzecznik prasowy
Dowództwa Sił Powietrznych, śmigłowiec wy-
konywał lot szkoleniowy, a za sterami sie-
dzieli dwaj doświadczeni piloci-instruktorzy.
Rzecznik Komendy Wojewódzkiej Straży
Pożarnej w Lublinie Ryszard Starko powie-
dział, maszyna spadła na pole w odległości
około 500 metrów od zabudowań. „Silniki
przestały pracować i śmigłowiec spadł z wy-
sokości około stu metrów. Przełamał się
i wyciekało z niego paliwo”, dodał. Jeden
z pilotów został przewieziony do szpitala
w Lublinie śmigłowcem Lotniczego
Pogotowia Ratunkowego. Przyczyny zdarze-
nia wyjaśni Komisja Badania Wypadków
Lotnictwa Państwowego. (ATD)
nr 45/2008
 wybory USA
| |
Mariusz | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

Borkowski
Czy nowy prezydent jest w stanie istotnie zmienić politykę supermocarstwa?
Zacięta i długotrwała rywalizacja między Barrackiem Obamą a Johnem McCainem
o urząd prezydenta USA to – według mediów – walka między dwoma różnymi,
wzajemnie wykluczającymi się wizjami świata i koncepcjami prowadzenia
globalnej polityki zagranicznej.

JAKI BĘDZIE NOWY

PREZYDENT?

nr 45/2008 Polska Zbrojna 9

TEMAT NUMERU
John McCain jako prezydent będzie bronił dotychczasowej koncepcji strategicznej polityki zagranicznej opracowanej i realizowanej
przez wspierających Busha neokonserwatystów.
Obama mówi, że chciałby rozmawiać
nie tylko z przyjaciółmi USA, ale także
z przeciwnikami, takimi jak przywódcy
Iranu czy wenezuelski prezydent Chavez,
jak robili to Einsenhower, Kennedy czy
Nixon. Chce wyciągnąć praktyczne wnio-
ski z nowego układu sił na świecie. Ale
też chce znaleźć skuteczny sposób zacho-
wania, mimo wszystko, dominującej po-
zycji USA, choć nie może to już być po-
zycja hegemona. Z kolei McCain, pro-
ponując utworzenie Ligi Demokracji
i wykluczenie Rosji z G8, opowiada się
za próbą utrzymania, mimo wszystko, tej
absolutnej hegemonii. Obama mocno
krytykował porażki, jakie poniosła poli-
tyka takiej hegemonii uprawiana przez
prezydenta Busha, ale nie przedstawił
dotąd żadnej własnej wizji istnienia Sta-
nów Zjednoczonych w coraz bardziej
skomplikowanym świecie. Wizji pozwa-
lającej uniknąć ponownego wpadnięcia
w grzęzawisko, jakim stał się dla Ame-
rykanów Irak. Wizji wskazującej, któ-
re ich interesy będą bezwzględnie bro-
nione, w jaki sposób prezydent będzie
mógł dogadywać się i współpracować
10 Polska Zbrojna
Patriotyzm jest wśród Amerykanów pojęciem
pełnokrwistym, a nie pustym sloganem
politycznym. I McCain, i Obama odwoływali się
doń nieustannie w swej kampanii wyborczej
z innymi krajami, wśród których coraz
więcej jest otwarcie lub skrycie niechęt-
nych USA.
Czy muszą być wszędzie?
W 1960 roku Kennedy wygrał wybo-
ry w klimacie fałszywego mitu o przewa-
dze rakietowej Rosjan. Po nauczce w
związku z inwazją w Zatoce Świń na Ku-
bie wyciągnął praktyczne wnioski. Od-
rzucił rady generalicji i polityków – ja-
strzębi. Uratował świat w 1962 roku przed
konfliktem nuklearnym, a w 1963 zapo-
wiedział, że skończy z zimną wojną. Czy
Obama będzie chciał i potrafił powie-
dzieć Amerykanom: chcę ograniczyć na-
sze zaangażowanie militarne na świecie?
USA mają bazy w 130 krajach. Czy
wszystkie są potrzebne? Czy kraj ten mu-
si we wszystkich ogniskach kryzysowych
Zdaniem wielu
ekspertów, objęcie
urzędu przez no-
wego prezydenta,
nawet jeśli nim bę-
dzie Barrack
Obama, wcale nie
US DOD (2)
oznacza istotnej
rewizji zagranicz-
nej polityki USA.
interweniować militarnie, jak w Iraku czy
Afganistanie? Jest to bardzo wątpliwe, bo-
wiem do ważniejszych punktów jego pro-
gramu wyborczego należy wzmocnienie
amerykańskich sił zbrojnych i troska o to,
by zawsze były najlepiej uzbrojone i naj-
silniejsze, gotowe rozprawić się z każdym
potencjalnym przeciwnikiem. Jego kry-
tyka zaangażowania militarnego w Iraku
wydaje się bardziej zabiegiem wybor-
czym dla odróżnienia się od Busha
i McCaina niż wyrazem rezygnacji z in-
terwencji militarnych – nawet w odległych
częściach świata. Z drugiej strony trzeba
też pamiętać, że patriotyzm jest wśród
Amerykanów pojęciem żywym, a nie pu-
stym sloganem politycznym. I McCain,
i Obama odwoływali się do niego nie-
ustannie w swej kampanii wyborczej.
Przypominali o tożsamości amerykań-
nr 45/2008

skiego patrioty i obowiązku zarówno
chronienia USA przed obcymi zagroże-
niami, jak i niesienia pomocy innym, tak
by naśladowali ten ideał demokracji.
Bez konkretnej wizji
O ile w przypadku McCaina sytuacja
jest w miarę jasna (jako prezydent będzie
bronił dotychczasowej koncepcji strate-
gicznej polityki zagranicznej opracowa-
nej i realizowanej przez wspierających
Busha neokonserwatystów), o tyle z wy-
powiedzi Obamy wynika tylko, że jakieś
zmiany chce wprowadzić, ale na razie nie
przedstawił żadnej konkretnej wizji, któ-
ra zdecydowanie przeciwstawiłaby się
ideologii neokonserwatystów. A dzisiaj
ideologia ta – mimo oczywistych pora-
żek, jakie poniosła w ostatnim dziesię-
cioleciu – właściwie zdominowała bez
nr 45/2008
reszty sposób myślenia amerykańskich
elit politycznych.
Co więcej, Obama – jeśli zasiądzie
w prezydenckim fotelu – zastanie sytua-
cję „wypracowaną” przez Busha, a narzę-
dzia umożliwiające jej naprawę nie są ani
w pełni znane, ani łatwe w użyciu, nie mó-
wiąc już o tym, że na efekty „kuracji” trze-
ba będzie długo czekać.
Pierwszym i dość pilnym problemem
stojącym przed nowym prezydentem USA
jest sprawa Afganistanu. Trudna sytuacja
w tym kraju to bezpośredni wynik kon-
cepcji jednostronnej interwencji, która do-
prowadziła do impasu. Obama nie kwe-
stionuje konieczności kontynuowania ak-
cji w Afganistanie – jest wręcz zwolenni-
kiem jej nasilenia – choć wielu wojsko-
wych i ekspertów cywilnych sądzi, że nie
przyniesie to ani zwycięstwa, ani kresu
wybory USA
ekspansji fundamentalizmu islamskie-
go w regionie. Co więcej, chcąc sku-
tecznie wyeliminować talibów, Obama
opowiada się za rozszerzeniem inter-
wencji również na Pakistan. Taka eska-
lacja stworzyłaby jeszcze groźniejszą
sytuację w regionie niż ta, jaką znamy
z Iraku czy Afganistanu.
Na rozwiązanie czekają też inne strate-
giczne kwestie polityki zagranicznej:
przebudowa znajdującego się w głębokim
kryzysie – wywołanym przez nieodpowie-
dzialną politykę Wall Street – międzyna-
rodowego systemu finansowego; określe-
nie na nowo stosunków między bogatą
Północą a biednym Południem, które po-
grąża się kryzysie politycznym, gospodar-
czym i społecznym; a wreszcie kryzys, ja-
ki dla krajów Trzeciego Świata niesie ze
sobą obecny model ekonomicznego roz-
Polska Zbrojna 11
TEMAT NUMERU
woju – tylko w ostatnim roku liczba gło-
dujących (a tym samym podatnych na
wszelkie manipulacje religijne czy poli-
tyczne) wzrosła o 125 milionów ludzi.
Zadania dla strategów
Amerykańscy stratedzy w dziedzinie
polityki zagranicznej doradzający nowe-
mu prezydentowi powinni też zastanowić
się i spróbować na nowo zdefiniować ta-
kie zasadnicze kwestie jak ta, czym jest
w praktyce w XXI wieku sojusz wojsko-
wy? Co zrobić z przestarzałą i już niefunk-
cjonującą koncepcją odstraszania nukle-
arnego i nierozprzestrzeniania broni ato-
mowej? Co odróżnia tożsamość Zachodu
od reszty świata i czy narzucanie innym
prawie siłą zachodniego modelu demo-
kracji jest skuteczne i ma sens? Jak uło-
żyć stosunki z tak zwanymi nowymi mo-
carstwami regionalnymi – zwłaszcza
w Azji: Chinami, Japonią i Indiami? Jak
rozwiązać skutecznie bliskowschodni wę-
zeł gordyjski, czyli konflikt izraelsko-pa-
lestyński? A wreszcie, jak ułożyć stosun-
ki ze „starą” Europą? Czy nadal trakto-
wać ją jak marginalnego, ledwo zauważa-
Ktokolwiek zasiądzie w Białym Domu,
będzie więźniem iluzji amerykańskiego
silnego światowego przywództwa.
US DOD
nego i lekceważonego w gruncie rzeczy
wasala? Mimo błyskawicznego europej-
skiego tournée Obamy i ogromnej popu-
larności, jaką cieszy się w Europie, on sam
jako senator kierujący podkomisją do spraw
stosunków z Europą nie znalazł wcześniej
czasu, by udać się na Stary Kontynent i po-
znać jego czołowych polityków. Zresztą,
w jego programie wyborczym Europa jest
wspomniana tylko w kontekście nacisków,
jakie wywrze na nią, aby dostarczyła wię-
cej wojsk do operacji w dalekich regionach
ogarniętych kryzysami.
Od wszystkich wymienionych proble-
mów nie ucieknie nowy prezydent USA,
a im dłużej będzie je od siebie odsuwał,
tym będą one ostrzejsze i bardziej szkod-
liwe interesom amerykańskim.
W okowach iluzji
Zdaniem wielu ekspertów, objęcie urzę-
du przez nowego prezydenta, nawet jeśli
nim będzie Barrack Obama, wcale nie
oznacza istotnej rewizji zagranicznej po-
12 Polska Zbrojna
lityki USA. Ktokolwiek zasiądzie w Bia-
łym Domu, będzie więźniem iluzji ame-
rykańskiego silnego światowego przy-
wództwa. Iluzja ta jest mocno osadzona
w świadomości zarówno amerykańskiej
klasy politycznej, jak i w elitach politycz-
nych innych państw – choć tak napraw-
dę jesteśmy świadkami widocznej już
erozji tego przywództwa. U neokonser-
watystów otaczających Busha idea tego
przywództwa stała się prawie że mesja-
nistycznym wyznaniem wiary. I to mimo
faktu, że całej koncepcji dotychczaso-
wych sojuszy wojskowych i politycznych
oraz modelu polityki globalnej nie dało
się dostosować do nowej, znacznie bar-
dziej skomplikowanej rzeczywistości, ja-
ka zapanowała po upadku ZSRR. Wielu
ekspertów jest zgodnych co do tego, że
USA są wciąż światowym liderem, ale
liderem coraz słabszym, zaniepokojo-
nym o swe miejsce i rolę na świecie,
a także coraz mniej skutecznym w roz-
wiązywaniu sytuacji kryzysowych. To
z kolei nasila tendencje autorytarne USA
i stosowania „polityki przymuszania”
wobec tegoż świata. Faktyczny hegemon,
pewny swej roli, nie musi nawet uciekać
się do stosowania metod autorytarnych.
Zarówno przeciwnicy, jak i partnerzy,
w sposób niejako naturalny, akceptują
w końcu jego rolę. A bilans ośmioletnich
rządów Busha to nasilanie „autorytary-
zmu” USA, a zarazem fiasko polityki
„unilateralnej hegemonii”. Bush bo-
wiem, mimo zdominowania jego otocze-
nia przez ideologię neokonserwatyzmu,
jest przede wszystkim praktycznym wy-
konawcą polityki amerykańskiego „uni-
lateralizmu”, czyli chronienia narodo-
wych interesów USA niezależnie od
względów ideologicznych i globalnej wi-
zji świata, jaką szermują ideolodzy neo-
konserwatyzmu. Widać to było na pod-
stawie jego stanowiska wobec tak zwa-
nego protokołu z Kioto o ograniczeniu
emisji dwutlenku węgla do atmosfery
i redukcji efektu cieplarnianego, w sto-
sunku do Iraku, wobec Międzynarodo-
wego Trybunału Haskiego, światowych
problemów ekologicznych i wielu, wie-
lu innych spraw.
Profesor Zbigniew Brzeziński, dorad-
ca do spraw bezpieczeństwa prezydenta
Cartera, w licznych komentarzach do
obecnej kampanii wyborczej w USA
wskazywał, że fiasko polityki prowadzo-
nej przez neokonserwatystów i ich mo-
delu amerykańskiego światowego przy-
wództwa sprawiło, że teraz nie istnieje
żaden alternatywny model tego przy-
wództwa. Brzeziński wskazał na trzy
przyczyny. Ideologia neokonserwaty-
zmu całkowicie zdominowała politykę
strategiczną USA, wypierając wszelkie
inne koncepcje. Pozbawiona konkuren-
ta, doktryna ta – pod względem intelek-
tualnym – stała się pożywką sama dla
siebie, i to nawet wówczas, gdy w prak-
tyce stosowanie jej przynosi same po-
rażki. Po drugie, wielkość strat czy też
odniesionych porażek spowodowanych
polityką neokonserwatystów uniemoż-
liwia wszystkim poważnym amerykań-
skim politykom całkowite zerwanie
z nią, bo musieliby ogłosić porażkę
USA, a tego większość wyborców by po
prostu nie zaakceptowała. To jest właś-
nie powód, dla którego Obama – nawet
gdyby tego naprawdę chciał – nie mo-
że szybko wycofać wojsk z Iraku i za-
kończyć interwencji w Afganistanie. Pa-
radoks polega na tym, że krytykując po-
litykę Busha, jego następca musi w du-
żej części ją niestety kontynuować. Nie
może powiedzieć, że tysiące żołnierzy
(w dużej części z biedniejszych warstw)
zginęło w Iraku czy Afganistanie bez
sensu, że miliardy dolarów przeznaczo-
ne na te interwencje były wyrzucone
w błoto, podczas gdy brakuje pieniędzy
na ratowanie także biedniejszych ludzi
przed eksmisją z zadłużonych domów
i zagrożonych likwidacją miejsc pracy.
Istnieje też problem wspomnianej ilu-
zji silnego amerykańskiego przywódz-
twa na świecie. Jest ona podtrzymywa-
na przez tamtejszą klasę polityczną, głę-
boko wpojona także wyborcom. To pro-
sty mechanizm: sami wmawiamy sobie,
że nasze przywództwo jest silne i nie-
zachwiane, a więc nie możemy zdać so-
bie sprawy, że zaczyna ono słabnąć, że
coraz częściej nie radzimy sobie z kry-
zysami. A skoro nie zdajemy sobie z te-
go sprawy, nie możemy podjąć żadnych
działań zaradczych, co z kolei przyspie-
sza proces osłabiania tego przywódz-
twa. Krótko mówiąc, nieuświadomiona
choroba nie jest leczona, nieuchronnie
się zaostrza, a pacjent słabnie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 45/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Norbert
Bączyk
SYSTEM NERWOWY
ARTUR BARTKIEWICZ

Łączność wojskowa nie jest może dziedziną zbyt spektakularną, ale za to na polu walki
ma decydujące znaczenie. Postęp technologiczny jest tu niezwykle dynamiczny,
a oczekiwania użytkowników coraz większe.
Czytelne i wielopłaszczyznowe zobra- nizuje jednak swój potencjał i wypracowu- „Anakondy”, niemniej równie istotne dla
zowanie sytuacji, szybka wymiana danych je nowe rozwiązania. Pewnego rodzaju eg- naszej armii.
i rozkazów, przesyłanie informacji w cza- zamin stanowią coroczne ćwiczenia „Sto- W tym roku kierownik ćwiczeń płk An-
sie rzeczywistym, pełne bezpieczeństwo krotka”, które są połączone z obchodami drzej Brzoza (szef P6) zaprezentował
przekazu, kompatybilność między różny- święta wojsk łączności i informatyki funkcjonowanie prototypowej wersji sys-
mi podmiotami – oto obraz systemu woj- (18 października). W tym roku doszła do temu jednolitego zobrazowania sytuacji
skowej łączności pretendującego do mia- tego jeszcze reforma, której efektem jest operacyjnej (Common Operational Pictu-
na na wskroś nowoczesnego. Brzmi inte- wzmocnienie pozycji sztabu generalnego, re, COP), który łączy na jednej platformie
resująco, ale jak osiągnąć to w praktyce? a dokładniej Zarządu Planowania Syste- informację o sytuacji operacyjnej Wojsk
Zapewnienie odpowiedniej tajności mów Dowodzenia i Łączności – P6 w pro- Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki
przesyłanym danym, posiadanie sprawnie cesie rozwoju tych wojsk. Wojennej. Dzięki temu dowództwo ma
pracujących urządzeń, opracowanie jed- jednocześnie dostęp do wielu istotnych da-
nolitych procedur czy wdrażanie kolejnych Jasne procedury nych oraz przeglądu całego pola walki
systemów okazuje się wielkim wyzwa- Ćwiczenia „Stokrotka” nie są tak wido- i może szybciej podejmować trafniejsze
niem. Nasza armia krok po kroku moder- wiskowe jak wielkie manewry w rodzaju decyzje. Opisywany system COP prezen- 

nr 45/2008 Polska Zbrojna 13

FORUM ŁĄCZNOŚĆ
towany na „Stokrotce” nie jest bynajmniej
jedynie propozycją – został zainstalowany
i może go wykorzystywać Dowództwo
Operacyjne SZ.
Współcześnie rozwiązania takie jak
COP z pozoru wydają się oczywistością,
ale faktycznie stworzenie w pełni bez-
piecznego i funkcjonalnego systemu tego
rodzaju jest bardzo trudne. Trzeba bowiem
spiąć w jedną sieć teleinformatyczną róż-
ne elementy poszczególnych rodzajów
wojsk. Dlatego tak ważną rolę odgrywa-
ją centralne organy naszej armii zajmują-
ce się planowaniem, wdrażaniem i nadzo-
rem nowych rozwiązań z zakresu łączno-
ści. W MON taką rolę pełnią przede
wszystkim Zarząd Planowania Systemów
Dowodzenia i Łączności – P6 sztabu ge-
neralnego oraz powstały stosunkowo nie-
dawno Departament Informatyki i Tele-
komunikacji. Obie te instytucje w tym ro-
ku przeszły reformę, polegającą na bar-
dziej klarownym określeniu ich kompe-
tencji i ukierunkowaniu na wyznaczone

cele. Uznano bowiem, że dotychczasowy
dualizm nie zawsze okazywał się dobrym
rozwiązaniem, zaś zakresy kompetencji
częściowo się pokrywały.
W wyniku konsekwentnie realizowanej
przez ministra Bogdana Klicha koncepcji
wzmocnienia roli Sztabu Generalnego WP
oraz szukania rozwiązań poprawiających
wydajność organów centralnych od wrze-
śnia P6 przejął od DIiT między innymi
Centralny Węzeł Łączności (CWŁ) oraz
regionalne węzły łączności (RWŁ). Zarząd
przejął też bezpośredni nadzór nad rozwo-
jem zautomatyzowanych systemów dowo-
dzenia i kierowania środkami walki. Z ko-
lei w gestii departamentu pozostają bazy
danych w obszarze logistycznym, finanso-
wym i personalnym. W DIiT funkcjonuje
również Centrum Zarządzania Systemami
Teleinformatycznymi, które jest odpowie-
dzialne za działanie resortowych systemów
teleinformatycznych. Nastąpiły nie tylko
zmiany organizacyjne, ale również perso-
nalne. Gen. bryg. Włodzimierza Nowaka
zastąpił w DIiT dr Romuald Hoffmann
– etat ten został ucywilniony.
Podstawowy cel nowej reformy jest
zatem oczywisty. Departament ma od-
powiadać za bieżące działanie systemów
teleinformatycznych czasu pokoju, na-
tomiast P6 skupić się na nadzorowaniu
rozwiązań militarnych funkcjonujących
także w czasie wojny. Ponadto, nieco
uproszczając, można powiedzieć, że za-
rząd – jako organ sztabu generalnego –
na podstawie oczekiwań rodzajów sił
zbrojnych określa potrzeby w obszarze
dowodzenia, łączności i informatyki,
natomiast departament – jako organ
usługodawczo-koncepcyjny – określa
W 2007 roku w Afganistanie zadebiutowały pierwsze wojskowe
satelitarne węzły łączności z mobilnymi terminalami PPTS-1,8
Fikus i MTS-4,6 Agawa
sposób realizacji, poszukując odpowied-
nich technologii i zajmując się ich po-
zyskaniem (jest komórką właściwą
w zakresie określania standardów tech-
nologicznych dla systemów informa-
tycznych i telekomunikacyjnych resor-
tu). Następnie nadzór nad stworzonym
systemem ponownie przejmuje P6, ko-
ordynując jego wykorzystanie.
„To dobrze, że swego czasu powołano
DIiT”, uważa płk Andrzej Brzoza. „Nie-
mniej później przyszedł czas na podsu-
mowanie rozwiązań i zrobienie korekty.
W efekcie poprawne funkcjonowanie
tych dwóch instytucji, jasno i precyzyj-
nie określony zakres ich zadań, pozwoli
na szybsze dostarczanie wojsku nowych
zdolności”, dodaje szef P6.
Trzy w jednym
Zdaniem szefa Zarządu Planowania
Systemów Dowodzenia i Łączności, stwo-
rzenie nowoczesnego systemu teleinfor-
matycznego jest ogromnym wyzwaniem,
do którego należy podchodzić etapami.
Płk Andrzej Brzoza definiuje cztery ob-
szary, na których należy się skupić. Pierw-
szym z nich jest integracja zautomatyzo-
wanych systemów dowodzenia i kierowa-
nia środkami walki. Informacje w sposób
zautomatyzowany mają być przesyłane
między rodzajami sił zbrojnych oraz prze-
kazywane do placówek takich jak Do-
wództwo Operacyjne. Zadanie nie jest ła-
twe. Samo tylko wyliczenie różnych sys-
ROBERT SIEMASZKO
Ćwiczenia „Stokrotka” nie są tak widowiskowe
temów użytkowanych w rodzajach sił
zbrojnych może wywołać zawrót głowy
– na przykład w Siłach Powietrznych ma-
my między innymi system dowodzenia
lotnictwem Orzyc, obrony przeciwlotni-
czej Przelot, walki radioelektronicznej
Wołczenica, koordynujący Podbiał,
a wszystkie one przesyłają dane lub współ-
pracują z systemem Dunaj sprzęgniętym
z systemem informatycznym Orchidea.
Ogólnie w siłach zbrojnych funkcjonuje
szereg systemów automatyzacji dowodze-
nia lub wspomagających proces podejmo-
wania decyzji. Zasadniczą rolę odgrywa-
ją systemy: wspomniany już Dunaj (Siły
Powietrzne), Łeba (Marynarka Wojenna)
i Szafran (Wojska Lądowe). Aby zatem
uzyskać jednolity obraz sytuacji operacyj-
nej, należy jednocześnie otrzymać dane
z tych trzech zasadniczych systemów. Na-
sza armia pracuje nad stałym rozwojem
i doskonaleniem tych rozwiązań, korzy-
stając także ze wsparcia takich instytucji
jak NATO czy amerykańskie US Joint
Forces Command (USJFCOM). W efek-
cie postępy prac są widoczne, czego przy-
kładem jest choćby COP.
Drugim obszarem, o którym wspomi-
nał pułkownik Brzoza, jest zwiększenie
możliwości sieci teletransmisyjnych za-
równo w czasie pokoju, jak i wojny. Ozna-
cza to poszukiwanie nowych rozwiązań
technicznych, a także rozbudowę już ist-
niejących. Bardzo ambitnym projektem
jest przede wszystkim budowa radiostacji

14 Polska Zbrojna nr 45/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
jak wielkie manewry w rodzaju „Anakondy”, niemniej równie istotne dla naszej armii
Departament Informatyki i Telekomunikacji ma odpowiadać za bieżące działanie systemów
teleinformatycznych czasu pokoju, natomiast P6 – skupić się na nadzorowaniu rozwiązań
militarnych funkcjonujących także w czasie wojny
definiowanej programowo – SDR (So-
ftware Defined Radio), która zostanie wy-
korzystana na szczeblu taktycznym. Ra-
diostacja przestała być prostym urządze-
niem – teraz, w dobie budowania siecio-
centrycznego pola walki, dowódcy chcie-
liby otrzymywać jak najwięcej różnorod-
nych informacji w czasie zbliżonym do
rzeczywistego i dystrybuować je do licz-
nych użytkowników. Liczba typów i od-
mian użytkowanych radiostacji powinna
być mniejsza niż obecnie, a jednocześnie
szybkość oraz zakres przekazywanych
przez nie informacji muszą być znacznie
większe. Pozwoli to w czasie rzeczywi-
stym przysłać dźwięk, obraz i różne dane
czy tworzyć mapy z uaktualnianymi na
bieżąco elementami pola walki. Dlatego
również Wojsko Polskie zainteresowane
jest szerokopasmowymi urządzeniami ra-
diowymi. Szerokie pasmo to w najwięk-
szym skrócie znacznie większy przepływ
danych, nawet na poziomie kilkuset kilo-
bajtów na sekundę, wobec 20–64 w przy-
padku UKF czy raptem kilku kilobajtów
w urządzeniach KF (UKF używa się na
dystansach do 15–25 kilometrów, KF na-
wet na setki i tysiące kilometrów).
Obecnie Europejska Agencja Obrony
patronuje ambitnemu programowi Euro-
nr 45/2008
| | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
pean Secure Software Defined Radio (ES-
SOR), dzięki któremu zostanie opracowa-
ny demonstrator technologii Software De-
fined Radio (SDR), wraz z ogólnodostęp-
nym, otwartym standardem architektury
oprogramowania łączności (Software
Communication Architecture, SCA) oraz
parametru emisyjnego (tak zwanego Wa-
veformu) umożliwiającego transmisję da-
nych z dużymi przepływnościami. Wyko-
rzystanie technologii SDR zapewni moż-
liwość stosowania jednego urządzenia ra-
diowego do nawiązywania łączności z wie-
loma innymi typami radiostacji charakte-
ryzującymi się różnymi parametrami, po-
przez zmianę oprogramowania.
Innymi wyzwaniami jest zwiększenie
przepustowości radiolinii horyzontal-
nych nawet do 34 megabajtów na sekun-
dę oraz dalszy rozwój systemów łączno-
ści satelitarnej. Tutaj także udało się od-
notować pewne sukcesy, gdyż w 2007 ro-
ku w Afganistanie zadebiutowały pierw-
sze wojskowe satelitarne węzły łączno-
ści z mobilnymi terminalami PPTS-1,8
Fikus i MTS-4,6 Agawa.
„Musimy również poprawić możliwo-
ści lokalnej sieci komputerowej na mo-
bilnych stanowiskach dowodzenia”, za-
uważa pułkownik Brzoza. Chodzi o to,
| | | |
że – wzorem misji – wszędzie możliwa
była budowa trzech takich niezależnych
sieci – niejawnej narodowej, sojuszni-
czej i jawnej.
Widzieć i wiedzieć więcej
Trzecim obszarem według pułkowni-
ka Brzozy jest budowa systemu identy-
fikacji i monitorowania wojsk własnych.
Elementy monitoringu zostały już zresz-
tą wdrożone na misji afgańskiej, gdzie
oparliśmy się na stworzonym przez NA-
TO systemie IFTS/AFTS (ISAF Force
Tracking System/Afganistan Force Trac-
king System) wywodzącym się z kolei
z amerykańskiego BFT (Blue Force
Tracking; niebieskim kolorem oznacza
się zgodnie z terminologią zachodnią si-
ły własne). Dla polskiego kontyngentu
wojskowego nabyliśmy kilkadziesiąt ta-
kich urządzeń, a resztę wydzierżawili-
śmy. System IFTS dostarcza na stanowi-
sko dowodzenia informacje o położeniu
wojsk własnych oraz o kierunku ich prze-
mieszczania. Znacznie większym wy-
zwaniem, które również będzie wyma-
gało ścisłej współpracy sojuszniczej, jest
natomiast stworzenie systemu identyfi-
kacji swój–obcy dla formacji lądowych,
wzorem rozwiązań stosowanych w sys-
temach obrony przeciwlotniczej, lotnic-
twie i w marynarce. Podobnie jak radio
programowalne, program ten jest jeszcze
daleki od ukończenia.
Czwartym obszarem szczególnego za-
interesowania naszych łącznościowców
jest polepszenie przepływu i wymiany da-
nych wewnątrz samej armii – czyli zinte-
growany system zbierania i dystrybucji
wiadomości. W obecnym nawale infor-
macji nie zawsze wszystkie osoby, do któ-
rych powinna dotrzeć dana wiadomość,
ją otrzymują. Czasem też odwrotnie, do-
stają informacje nie te lub zbędne. Także
tutaj należy włożyć sporo pracy i w pierw-
szej kolejności zdefiniować potrzeby
wszystkich podmiotów oraz określić spo-
soby przesyłania danych.
Jak widać, wojska łączności stale się
rozwijają, choć liczba stojących przed ni-
mi wyzwań i problemów jest duża. Nale-
ży więc mieć nadzieję, że przeprowadzo-
ne w ostatnim czasie kolejne reformy
kompetencyjne okażą się korzystne i krok
po kroku w Wojsku Polskim budowany
będzie coraz bardziej nowoczesny system
dowodzenia i łączności. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 15
AAAAAAA
NA CELOWNIKU
AAAAAAAA
Na niedawnych ćwiczeniach dowódczo-
-sztabowych „Crystal Eagle 2008” do-
wodzony przez Pana korpus wszedł do
działań dopiero w 46. dniu wirtualnego
konfliktu. Co się stało? Dlaczego tak
późno wzięto was pod uwagę?
– Proszę nie szukać w tym sensacji. To
wynika z zadania korpusu. Operację roz-
począł korpus szybkiego reagowania (wyż-
szej gotowości). My jesteśmy korpusem
niższej gotowości, więc mamy inny czas
osiągania gotowości i rozwinięcia w rejo-
nie operacji. Weszliśmy zatem do już trwa-
jącej operacji i wymieniliśmy inny zaanga-
żowany w nią związek taktyczny.
Nie szukam sensacji, jednak zauważam
kilka zastanawiających kwestii. Oto
druga z nich: w oficjalnym komunika-
cie z ćwiczeń stwierdzono, że „w służ-
bowej odprawie przed «Crystal Eagle»
wzięły udział sztaby estońskiej, łotew-
skiej, niemieckiej i polskiej brygady”.
Czyżby w tych manewrach zabrakło
Duńczyków, którzy współgospodarzą
w MNC NE?
– Duńczycy mieli swoją reprezentację,
ale nie w formule sztabu brygady.
Dlaczego?
– Życie weryfikuje niektóre służbowe za-
dania, plany i przedsięwzięcia. Prawda jest
taka, że wojska, które zostały wydzielone
do naszego korpusu, dość często uczestni-
czą w innych, rzeczywistych misjach. Tak
stało się w przypadku Duńczyków, którzy
wyłącznie z powodu realizacji zadań man-
datowych poza granicami swego kraju nie
mogli wystawić do ćwiczeń sztabu bryga-
dy. Zresztą – Niemcy początkowo meldo-
wali o podobnej sytuacji, jednak zadecy-
dowali o udziale w „Crystal Eagle” jednost-
ki, która akurat przygotowuje się do misji
w Afganistanie i która już niedługo będzie
wzmacniała siły ISAF. Również z Polaka-
mi tak było: wielu żołnierzy 12 Dywizji
Zmechanizowanej, która została „oddele-
gowana” do MNC NE, pełni teraz służbę
między innymi w Afganistanie. W efekcie
na przykład 12 Brygada Zmechanizowa-
na, najbardziej rozwinięta i najbardziej pro-
fesjonalna, w ogóle nie mogła być brana
pod uwagę. Do tych ćwiczeń dostaliśmy
więc 7 Brygadę Obrony Wybrzeża, która
jest tak mocno obciążona zadaniami poza
Polską.
Tłumaczy Pan wszystkich i wszystko,
a ja nie potrafię powstrzymać się od wąt-
pliwości, czy korpus nie przeżywa cza-
sami jakiegoś kryzysu?
– Korpus nie przeżywa kryzysu, chociaż
– i wcale tego nie kryję – w MNC NE trze-
ba sporo zmienić.
16 Polska Zbrojna
Rozmowa z generałem broni
ZDZISŁAWEM GORALEM, dowódcą
Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód
(Multinational Corps Northeast – MNC NE)
Korekty
w Szczecinie
niezbędne
od zaraz
Nigdy nie dotarły do Pana uwagi, że Wie-
lonarodowy Korpus Północ-Wschód jest
tworem znaczącym bardziej politycznie,
prestiżowo niż wojskowo?
– W sojuszu nikt nigdy by tak nie powie-
dział. Uzyskaliśmy przecież wszystkie nie-
zbędne certyfikaty. Ponadto kilkanaście
miesięcy temu stworzyliśmy trzon (Core
Staff Element) struktury dowództwa kom-
pozytowego ISAF w Afganistanie, jednej
z najtrudniejszych obecnych operacji woj-
skowych. Tym samym niemal natychmiast
zostaliśmy przyjęci do „NATO family”. To
nie przesada. Właśnie w Afganistanie znak
MNC NE został zauważony, tam zyskali-
śmy bardzo dobre opinie. Dlatego jesteśmy
już na dobre w strukturach sojuszniczych,
dlatego też szczeciński korpus w przyszło-
ści będzie wykonywał również inne waż-
ne sojusznicze zadania.
Prawdą jest, że ponownie w ISAF?
– Tak jest w planie rotacji, ale ostatecz-
ne decyzje jeszcze nie zapadły. Chociaż
rzeczywiście w różnych gremiach służbo-
wych słyszałem, że najprawdopodobniej
w 2010 roku MNC NE znowu zostanie
skierowany do Afganistanu i znajdzie się
w trzonie dowództwa ISAF.
Czy w parze z tymi sojuszniczymi opi-
niami idą odczucia narodowe?
– Przyznaję, że nieraz, ale bardzo rzad-
ko, mogą być one inne. Od czasu do cza-
su można spotkać się z pewnym niedosy-
tem, niedowartościowaniem. To powodu-
je, że zaraz zaczynają krążyć jakieś plotki,
przypuszczenia. Na przykład zaczęło się
mówić, że Duńczycy wycofają z MNC NE
część swoich wojsk. Dlaczego? Gdyż po-
dobno przekierowują swoje zainteresowa-
nie, redukują siły zbrojne, szukają oszczęd-
ności, a udział w korpusie nic im nie daje.
Rozmawiałem jednak zarówno z ministrem
obrony Danii, jak i szefem Sztabu Gene-
ralnego armii duńskiej i od każdego z nich
uzyskałem to samo zapewnienie: że na
pewno nie będą zmniejszać sił w MNC NE
i że inicjatywę jego powołania nadal uwa-
żają za słuszną i potrzebną.
Skąd więc wzięła się Pana uwaga, że
„w korpusie trzeba wiele zmienić”?
– Powiem otwarcie: gdyż niektóre z za-
pisów, które dziewięć lat temu towarzyszy-
ły powstaniu MNC NE, są dzisiaj jedynie
zapisami papierowymi i nie mają wartości
wojskowej. Strony powołujące korpus pod-
pisały się na przykład pod stwierdzeniem,
że Niemcy oddają korpusowi swoją 14 Dy-
wizję z Neubrandenburga. Ta dywizja nie-
stety już nie istnieje, została rozformowa-
na. W jej miejsce niby mamy 13 Dywizję
z Lipska. Używam słowa „niby” z tego
względu, że nie zostało to potwierdzone
żadnym dokumentem czy zaprotokołowa-
ne w odpowiednich, międzynarodowych
dokumentach. Gdy przejąłem obowiązki
dowódcy i spostrzegłem, że siły afiliowa-
ne do MNC NE są już nieaktualne, powia-
domiłem o tym wszystkie zainteresowane
strony. Czekam na decyzje.
Tylko że od przejęcia przez Pana obo-
wiązków minęło już kilkanaście miesię-
cy. Nie martwi ta cisza?
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU |
CELOWNIKU WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE
WKPW
– Mogę jedynie powiedzieć, że problem
jest wszystkim znany i teraz trzeba pocze-
kać na jego rozwiązanie.
Lecz czy ta słowna dyplomacja na pew-
no służy wiarygodności korpusu?
– Powtarzam: wszyscy znają problem
i wiedzą, co należy zmienić. Domyślam
się, że na przeszkodzie nowym rozwiąza-
niom stoją postępujące obecnie zmiany
w siłach zbrojnych wszystkich krajów two-
rzących MNC NE. Wojska cały czas prze-
chodzą transformację, zmieniają się, ale
i zmniejszają. Są obciążone wieloma inny-
nr 45/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO ||
mi zadaniami, zaangażowane w różne ope-
racje. Na przykład dziewięć lat temu, gdy
powoływano korpus, Dania wyznaczyła do
naszych sił swoją jedyną dywizję. Dziś dy-
wizja ta ma inne dodatkowe zadania, bie-
rze także udział w Siłach Odpowiedzi
NATO i operacjach poza terytorium swo-
jego kraju. To duże wyzwanie.
Jakie jest więc – Pana zdaniem – wyj-
ście z tej sytuacji?
– Najprawdopodobniej zamiast
dywizyjnych powinny zostać
wprowadzone afiliacje brygado-
we. Lub też na każdą operację
korpus będzie otrzymywał inne,
coraz to nowe jednostki, czyli:
wojska będą realizować zadania
w danym terenie (AOO), my tam
dojeżdżamy jako dowództwo korpu-
su lub dowództwo komponentu lądo-
wego, przejmujemy dowodzenie i rotu-
jemy inne dowództwo. I takie właśnie za-
łożenie przyjęliśmy w czasie ostatnich ćwi-
czeń „Cristal Eagle”.
Czy nie było podobnie także w czasie
operacji afgańskiej?
– Oczywiście, że tak było. W tegorocz-
nych ćwiczeniach staraliśmy się wykorzy-
stać wszystkie doświadczenia zdobyte
w ISAF. Dlatego opracowaliśmy takie,
a nie inne tło operacyjno-taktyczne: jest to
operacja wsparcia pokoju z elementami in-
tensywnej walki. Dlatego również na sta-
nowisku dowództwa komponentu lądowe-
go wprowadziliśmy konieczność posługi-
wania się procedurami obowiązującymi
w ISAF. Dla brygady niemieckiej, która za
kilka miesięcy znajdzie się w Afganista-
nie, był to więc doskonały sprawdzian. Dla
pozostałych uczestników ćwiczenia – lek-
cja tego, co może ich czekać w operacjach
poza granicami kraju.
Kilka miesięcy temu, już po powrocie
z Afganistanu, wielu polskich żołnierzy
zawodowych zakończyło jednak swoją
kadencję, czyli przygodę służbową
w korpusie, i powróciło do jednostek na-
rodowych. Wierzy Pan, że ich doświad-
czenia, między innymi z ISAF, zostaną
tam dobrze spożytkowane?
– Mam taką nadzieję. Gdyby było ina-
czej, zwątpiłbym w sens polskiej służby
w MNC NE. Znam przypadek jednego ofi-
cera, który niedawno zakończył swoją ka-
dencję w korpusie i jest niezadowolony
z nowego przydziału służbowego.
Jednak Pan chyba dobrze wie, że nie ma
polskiego żołnierza, który nie chciałby
przesłużyć w korpusie przynajmniej
trzech–czterech kadencji...
| |
|| |
– Myśli pan, że to tylko polska specyfi-
ka? Gwarantuję, że nie. Niedawno żegna-
łem dwóch starszych oficerów duńskich,
którzy w tym korpusie byli od... początku
jego powstania! Jeden z nich – decyzją ra-
dy miasta – otrzymał nawet tytuł Honoro-
wego Ambasadora Szczecina.
Czyli co – służba w wielonarodowym
związku taktycznym jest bardziej atrak-
cyjna niż w jednostkach narodowych?
– Tak, bez wątpienia. Umiędzynarodo-
wienie wyzwala ambicje, sprzyja umiejęt-
ności współpracy z innymi nacjami. Jeden
żołnierz przed drugim musi wykazać się
inteligencją, wiedzą ogólną i głęboką zna-
jomością spraw wojskowych, a także kul-
turą. To wciąga, angażuje, korzystnie zmie-
nia ludzi w mundurach.
Dlaczego więc ci z Polaków, którzy do-
skonale radzą sobie z obowiązkami
w korpusie, po jednej lub maksimum
dwóch kadencjach muszą szukać służ-
bowego szczęścia gdzie indziej?
– Z wieloma żołnierzami mnie także
trudno się rozstać i chciałbym ich – jako
doskonałych, doświadczonych specjalistów
– pozostawić w korpusie. Są też jednak ry-
gory służbowe. Oni muszą przekazywać
Umiędzynarodowienie
wyzwala ambicje, sprzyja
umiejętności współpracy
z innymi nacjami.
To wciąga i korzystnie
zmienia ludzi
w mundurach
zdobyte tu doświadczenia gdzie indziej. Po-
za tym powinni także myśleć o dalszej ka-
rierze, awansach. Tym bardziej że w MNC
NE raczej nie ma o nich mowy, bo etaty nie
są tu wysokie. Stworzono je sporo lat temu.
Niestety, stanowiska główne (na przykład
te w wydziałach operacyjnym, planowa-
nia) zarezerwowano wówczas głównie dla
oficerów duńskich i niemieckich...
Sugeruje Pan konieczność zmian i w tym
zakresie?
– Powiedzmy, że głośno zastanawiałem
się nad tym, czy nowy czas nie wymaga
nowych wyzwań? Lecz ostateczne decy-
zje i tak nie zależą ode mnie. One zapada-
ją na znacznie wyższych szczeblach, a to,
jak pan się orientuje, trwa długo. 
Rozmawiał Roman Przeciszewski
Polska Zbrojna 17
NA CELOWNIKU

18 Polska Zbrojna nr 43/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU |
WOJSKO KULISY ||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA|| |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO

Czy 18 Batalion Desantowo-Szturmowy

nadal jest sztandarową jednostką
naszej armii?

LUPA JUŻ
NIEPOTRZEBNA BOGUSŁAW POLITOWSKI
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

nr 45/2008 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
Misja płk. Piotra Patalonga w 18 Ba-
talionie Desantowo-Szturmowym dobie-
gła końca. W marcu na pół roku wrócił
z GROM-u do bielskich spadochronia-
rzy, aby zaprowadzić porządek. Na po-
czątku października odszedł do Dowódz-
twa Wojsk Specjalnych. Tym samym
skończył się okres tak zwanego porząd-
kowania jednostki. Czy było ono potrzeb-
ne? Czy istotnie prestiż bielskich żołnie-
rzy był tak nadwerężony? Wielu mówi,
że to działania niepotrzebne, oparte na
pomówieniach. Władze resortu, co nie
dziwi, wolały dmuchać na zimne, uwa-
żając, że na takiej jednostce nie mogą
ciążyć żadne podejrzenia.
Ktoś
ogłosił bunt
Autorytet spadochroniarzy zaczął top-
nieć tuż po rozpoczęciu pierwszej zmia-
ny misji afgańskiej, wiosną 2007 roku.
Wówczas kraj usłyszał o buncie w pod-
US DOD
oddziale polskiej grupy bojowej. Spra-
wa dotyczyła sprzętu i wyposażenia.
Żołnierze twierdzili, że wysocy rangą
dowódcy obiecywali im w kraju „złote
góry”, czyli pojazdy HMMWV takie sa-
me, jak mają Amerykanie, a na miejscu
czekała na nich najstarsza wersja pojaz-
dów, w tym wiele aut zepsutych, z dziu-
rami w podłodze.
„Co do buntu, to nic takiego w Afga-
nistanie nie miało miejsca”, tłumaczył
wówczas podoficer okrzyknięty inspi-
ratorem zamieszania. Do dziś służący
w Bielsku. „Sprawę rozdmuchały me-
dia. Owszem, wyraziliśmy niezadowo-
lenie wobec przełożonych odnośnie do
złej jakości sprzętu i tego, że potrakto-
wano nas mało poważnie, że zapomnia-
no, iż wszyscy jesteśmy żołnierzami za-
wodowymi, których nie powinno się
mamić. Nikt jednak wtedy się nie bun-
tował. Wszyscy wykonywali rozkazy”.
Faktem jest jednak, że kilku żołnie-
rzy z Bielska-Białej dyscyplinarnie po-
wróciło wtedy do kraju. Tu przesłuchi-
wał ich prokurator. Nie znalazł on jed-
20 Polska Zbrojna
nak podstaw do postawienia zarzutów
karnych i sprawa została szybko umo-
rzona. Odium na batalionie jednak po-
zostało. Szturmowcom z „osiemnastki”
zaczęto się baczniej przyglądać.
Ledwo ucichła sprawa „zbuntowa-
nych”, gdy społeczeństwo zaszokowa-
ne zostało tragedią spod Nangar Khel.
W listopadzie 2007 roku bielski bata-
lion znów gościł na pierwszych stronach
gazet. Jednak nawet tak drastyczna hi-
storia nie wpływała negatywnie na funk-
cjonowanie jednostki. Chodziło prze-
cież o siedmiu żołnierzy z kilkuset.
Owszem, w batalionie mają świado-
mość, że sprawa oskarżenia o zabójstwo
rzuciła cień na honor spadochroniarzy.
Jednak nie zaważyło to na bojowej ja-
kości i fachowości.
Gdy „osiemnastka” zaczęła wycho-
dzić na prostą, na początku 2008 roku
ktoś znalazł kolejny pretekst, aby ude-
rzyć w jej prestiż. Media zaczęły pisać,
Jednostka etap oczyszczania
szkoleniowe. Bardzo ważne,
że w batalionie służą tłumy „wyrokow-
ców”, bandytów skazywanych przez są-
dy za ciężkie przewinienia. Cała sytu-
acja coraz bardziej przypominała powie-
dzenie: jak nie pałą go, to dzidą. Na fa-
li medialnej nagonki szybko policzono,
że ludzi z wyrokami w jednostce jest aż
czterdziestu jeden. Nie dziwi nas więc,
że szef resortu postanowił wyjaśnić
wszystkie sprawy i zaprowadzić w jed-
nostce porządek. Temu miała służyć
zmiana na stanowisku dowódcy. Ppłk.
Adama Stręka zastąpił dowodzący już
wcześniej batalionem, bardziej doświad-
czony oficer, płk Piotr Patalong.
Spadochroniarze byli zaskoczeni na-
głą zmianą dowódcy. Dotychczasowy
przełożony kierował w końcu jednostką
przez ponad trzy lata. W tym czasie ba-
talion został uzawodowiony, doposażo-
ny w nowoczesny sprzęt, między inny-
mi HMMWV i pociski Spike. Było dla
nich również ważne, że z Afganistanu
ppłk Stręk przywiózł wszystkich pod-
władnych, co nie udało się na misji
w Iraku.
Z rozkazami się nie polemizuje. No-
wy-stary dowódca przystąpił do napra-
wiania błędów, głównie kadrowych, któ-
rych – jak się później okazało – w ogó-
le nie było. Na pierwszy ogień poszli
żołnierze, którzy kiedykolwiek weszli
w konflikt z prawem. Szybko okazało
się, że informacje o 41 osobach z wyro-
kami były przesadzone, i to mocno.
Owszem, nie wszyscy żołnierze w prze-
szłości byli grzeczni. Ale znakomita
większość przywoływanych spraw do-
tyczyła wykroczeń, których żołnierze
dopuścili się jeszcze jako cywile, i któ-
re to wykroczenia z mocy prawa powin-
ny być zatarte. Czy powinno się zwal-
niać ze służby żołnierza, któremu na
drodze pijany rowerzysta wjechał pod
samochód? Czy pozbywać się dobrego
spadochroniarza, który jako nastolatek
po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu
zasnął niefortunnie (na cmentarzu) i zo-
stał za to oddany pod kuratelę ojca?
Nowemu dowódcy pomagały różne
kontrole, między innymi z Departamentu
Kadr MON oraz wojskowa prokuratura.
Nie znaleziono uchybień w postępowaniu
byłego dowódcy. Wręcz przeciwnie, oka-
zało się, że gdy w konflikt z prawem wcho-
dził jakiś żołnierz, w jednostce postępowa-
no zawsze zgodnie z ustawą o służbie woj-
skowej żołnierzy zawodowych.
Nie zamiatamy
pod dywan
Porucznik Sylwester Nicpoń, szef sek-
cji wychowawczej batalionu, podkreśla,
że dowództwo jednostki zawsze wiedzia-
ło o tym, że którykolwiek z podwładnych
stanął przed wojskowym sądem. Dlate-
go nigdy nie zamiatano nic pod dywan,
nie ukrywano niewygodnych faktów.
„Ustawa pragmatyczna nie nakłada jed-
nak na żołnierza obowiązku informowa-
nia pracodawcy o ewentualnym ukara-
niu na przykład przez sąd grodzki. I na
tym tle może się zdarzyć w każdej jed-
nostce, że dowództwo nie będzie wie-
działo o jakimś wyroku w stosunku do
podwładnego”, wskazuje porucznik.
Nowy dowódca batalionu, ppłk Grze-
gorz Grodzki, obowiązki objął 10 paź-
dziernika. Wcale nie uważa, że trafił do
jednostki „wysprzątanej”. Jak mówi, za-
czął dowodzenie batalionem, w którym
zakończono pewien etap potwierdzania
nr 45/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
wartości jednostki. Nie oznacza to, że
obecnie trwa sielanka, że można spo-
cząć na laurach. Podobnie jak w innych
jednostkach, tak i tu jest wiele zadań
do wykonania, poczynając od prozaicz-
nych – inwestycyjnych, a na bardzo waż-
nych szkoleniowych i modernizacyjnych
kończąc.
Pułkownik, odnosząc się do niedaw-
nej sytuacji w batalionie dotyczącej żoł-
nierzy z wyrokami, uważa, że jego jed-
nostka przeciera szlak w tym względzie
dla całych sił zbrojnych. W wojsku nie
ma przecież żadnego dobrego systemu
pozyskiwania informacji o przeszłości
kandydatów do służby zawodowej.
„Istnieje doskonały system informa-
cji policyjnej (KSIP), gdzie gromadzo-
ne są informacje o każdym Polaku, któ-
ry kiedykolwiek wszedł w konflikt
z prawem. Gdyby nasz resort porozu-
miał się z Ministerstwem Spraw We-
wnętrznych i Administracji w sprawie
udostępnienia danych z KSIP, to jed-
nostka lub żandarmeria mogłyby
sprawdzić każdego kandydata do służ-
szeregów ma za sobą. Przed nią zadania
bo batalion zasili piątą zmianę polskiego
kontyngentu w Afganistanie
by”, przekonuje pułkownik. „Takiej
współpracy jeszcze nie ma, więc zwy-
kłe zaświadczenie o niekaralności kan-
dydata musi dowódcy jednostki wystar-
czyć. Mało tego, dowódca jednostki nie
ma możliwości, czasu ani narzędzi, by
gruntownie sprawdzać przeszłość no-
wego żołnierza. Jeśli już, to obligato-
ryjnie powinny to robić żandarmeria
lub kontrwywiad wojskowy”, wskazu-
je dowódca.
Na potwierdzenie opinii ppłk. Grodz-
kiego szef sekcji wychowawczej przy-
tacza przykład kandydata do służby
w batalionie, który oprócz wielu doku-
mentów przedstawił także zaświadcze-
nie o niekaralności z krajowego reje-
stru. Według dostarczonych akt nie był
karany i miał dobrą opinię w środowi-
sku. Nie istniały więc żadne przeciw-
wskazania, by przyjąć go do służby za-
wodowej. I nagle, gdy został już przy-
jęty, do jednostki zaczęły napływać
prośby, aby owego żołnierza skierować
na rozprawę i wyznaczyć mu dozór.
Okazało się, że człowiek ma na koncie
aż pięć wyroków. Mało tego! Wyszło na
jaw, że ubiegając się o przyjęcie do woj-
ska, sfałszował dokument o niekaralno-
ści. Gdyby żandarmeria lub SKW grun-
nr 45/2008
| | | |
townie sprawdzały kandydatów, do ta-
kich sytuacji by nie dochodziło.
Nowy etap,
nowe zadania
Jak powiedział dowódca bielskich spa-
dochroniarzy, jednostka etap oczyszcza-
nia szeregów ma za sobą. Przed nią za-
dania szkoleniowe. Ważne, bo batalion
zasili piątą zmianę polskiego kontyngen-
tu w Afganistanie. To, że podczas misji
w Iraku stracili trzech kolegów, a w Afga-
nistanie doszło do tragedii pod Nangar
Khel, mobilizuje ich do wzmożonego
wysiłku. O elitarności bądź jej upadku
zwykli żołnierze mówią niechętnie. Ma-
ją jednak żal do ludzi, którzy próbują
umniejszać ich dokonania.
„O utracie zaufania, o ujmie na naszym
honorze może mówić tylko ktoś, kto nig-
dy nie był na wojnie, nie walczył i nie na-
rażał życia. My narażaliśmy je wielokrot-
nie. Wiemy, co to krew i śmierć. Jak do-
tąd, trzech naszych zginęło w Iraku,
a wielu było rannych. Kilku zostało ka-
lekami do końca życia. To ich proszę za-
pytać, jaki jest nasz batalion, czy mamy
prawo czuć się elitą, czy nie”, powtarza-
ją rozdrażnieni.
Pozytywnie o podwładnych z Bielska
wyraża się dowódca 6 Brygady Desan-
towo-Szturmowej, gen. bryg. Andrzej
Knap. „Uważam 18 Batalion Desanto-
wo-Szturmowy za jednostkę doświadczo-
ną, której żołnierze wielokrotnie udowod-
nili swą wartość. Głównie dlatego zapro-
ponowałem dowódcy Wojsk Lądowych,
by obok 16 Batalionu Powietrznodesan-
towego właśnie 18 Batalionowi powierzyć
zadanie sformowania jednego ze zgrupo-
wań bojowych piątej zmiany kontyngen-
tu w Afganistanie, za co jako dowódca
brygady ponoszę całkowitą odpowiedzial-
ność. Obecnie batalionowi potrzebny jest
spokój, aby jego dowództwo i żołnierze
mogli skoncentrować się na szkoleniu
i przygotowaniu do działań”.
O opinię na temat jednostki zapytali-
śmy także dowódcę Wojsk Lądowych.
„18 bdsz należy do najlepiej wyszko-
lonych i doświadczonych poprzez sze-
reg misji, w tym w Iraku i w Afganista-
nie. Bez wątpienia w swojej kategorii na-
leży do elity”, stwierdził krótko gen. bro-
ni Waldemar Skrzypczak.  Warszawa
bogusław.politowski@redakcjawojskowa.pl
| | |
Pomoc
dzieciom żołnierzy
KOMITET DO PRZEPROWADZENIA
ZBIÓRKI PUBLICZNEJ w składzie:
gen. broni w st. spocz. Henryk
Szumski – przewodniczący komitetu,
adm. floty w st. spocz. Ryszard
Łukasik, gen. broni w st. spocz.
Andrzej Tyszkiewicz, gen. broni
w st. spocz. Zbigniew Zalewski,
gen. dyw. w st. spocz. Tadeusz
Bałachowicz, gen. dyw. w st. spocz.
Leszek Chyła, gen. bryg. w st. spocz.
Marcin Krzywoszyński, płk Mikołaj
Juszczuk, Krzysztof Sikora, działając
na podstawie pozwolenia nr 64/2004
ministra spraw wewnętrznych i admi-
nistracji z 19 czerwca 2004 r., prze-
prowadził zbiórkę publiczną z przezna-
czeniem na pomoc edukacyjną dla
dzieci żołnierzy, którzy zginęli lub zo-
stali ciężko ranni, wypełniając zadania
w składzie Polskiego Kontyngentu
Wojskowego działającego w ramach
Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych
w Republice Iraku.
W wyniku prowadzonych działań, słu-
żących pozyskaniu pieniędzy poprzez
zbiórkę publiczną, komitet zgromadził
na koncie bankowym, założonym
w PKO Bank Polski SA kwotę
150 510, 19 zł.
Realizując cele zbiórki, do 14 maja
2008 r. komitet wyasygnował powyż-
szą kwotę na udzielenie pomocy w na-
uce 39 uczniom i studentom – dzie-
ciom żołnierzy, którzy zginęli lub zosta-
li ciężko ranni podczas pełnienia misji
w Iraku. Pomoc ta była realizowana
w formie finansowania zakupu sprzętu
i urządzeń przydatnych w nauce:
stacjonarnych zestawów komputero-
wych i notebooków wraz z oprogramo-
waniem, urządzeń wielofunkcyjnych
pracujących z zestawami komputero-
wymi, drukarek, kopiarek, skanerów,
sprzętu audio, aparatów fotograficz-
nych, instrumentu muzycznego (key-
board) oraz elektronicznych progra-
mów edukacyjnych i programów do
nauki języków obcych.
Przy podejmowaniu decyzji o udziele-
niu wskazanej wyżej pomocy komitet
zasięgał informacji od Zespołu
Pomocy Rodzinom Żołnierzy Poległych
oraz Poszkodowanym w Czasie Misji,
funkcjonującego w Dowództwie Wojsk
Lądowych.
Komitet do Przeprowadzenia
Zbiórki Publicznej
Polska Zbrojna 21
AAAAAAA LOTNICTWO
WOJSKO AAAAAAAA
SKRZYDŁA
WYŻSZYCH LOTÓW
W strukturach Sił Powietrznych zajdą istotne zmiany. Od 1 stycznia brygady,
tak charakterystyczne dla Wojsk Lądowych, zastąpione zostaną skrzydłami.
Będzie prawie jak na Zachodzie.
o przeformowaniu eskadr
lotnictwa taktycznego i baz
lotniczych w bazy lotnic-
twa taktycznego przyszedł
czas na pozbycie się z Sił
Powietrznych brygad. Za-
stąpią je skrzydła lotnictwa taktycznego
o strukturze podobnej do baz lotnictwa
taktycznego i Dowództwa SP. W nowym
układzie logistyka, sztab oraz służba in-
żynieryjno-lotnicza zajmą należne im
miejsce we wszystkich strukturach orga-
nizacyjnych Sił Powietrznych.
Od nowego roku na wojskowych ma-
pach pojawią się więc dwa skrzydła lot-
nictwa taktycznego – w Świdwinie i Po-
znaniu, skrzydło transportowe w Powi-
dzu i szkolne w Dęblinie. To ostatnie
w niepełnej formie rozpoczęło pracę już
1 października. Obok charakterystycz-
nych dla brygad sekcji w sztabach skrzy-
deł powstaną wydziały, które pozwolą na
lepsze zarządzanie podległymi jednost-
kami. Zakres działań i zadania się nie
22 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI
zmienią. Transformacja taka pozwoli
stworzyć logiczną drogę rozwoju ofice-
rom z bazy. Będą mogli później awanso-
wać do skrzydła. Lotnicy cieszą się, bo
w skrzydłach wzrosną szarże przypisa-
ne do niektórych stanowisk. A ponieważ
nie ma nic za darmo, awansowanym żoł-
nierzom przybędzie też obowiązków.
„Zmieniamy brygadę na skrzydło, bo
brygady kojarzą się z wojskami zmecha-
nizowanymi czy pancernymi. Skrzydła
są natomiast formacją właściwą dla lot-
nictwa, podobnie jak na Zachodzie”,
przekonuje dowódca 2 Brygady Lotnic-
twa Taktycznego gen. bryg. pil. Włodzi-
mierz Usarek.
Model polski
Czy faktycznie podobnie jak na Zacho-
dzie? Aby tak myśleć o skrzydłach, trze-
ba przypomnieć, jak funkcjonują bazy
lotnicze w Stanach Zjednoczonych
– państwie, które ma największe w tym
względzie doświadczenie i które stwo-
rzyło model współczesnej bazy, koncen-
trującej wokół siebie aktywność lotni-
czą wojsk. Trzeba szczerze powiedzieć,
że niewielu wojskowych w Polsce zda-
je sobie sprawę z tego, czym powinna
być baza z prawdziwego zdarzenia.
Amerykańskie bazy są odpowiednikiem
polskich garnizonów. W Polsce baza bę-
dzie podlegała skrzydłu. W amerykań-
skich siłach powietrznych jest odwrot-
nie – to skrzydło wykonuje zadania lot-
nicze w strukturze bazy i w niej ma sie-
dzibę dowódca tegoż skrzydła.
„Nowe skrzydła to wypracowany
przez nas model. Nie porównujmy się
z innymi, u nas jest inna specyfika”,
uważa płk pil. Stefan Rutkowski, do-
wódca 1 Brygady Lotnictwa Taktyczne-
go w Świdwinie.
W Polsce nie będziemy więc mieć
skrzydeł i baz organizacyjnie podob-
nych do tych, które sprawdziły się w in-
nych krajach. Ale i tak dobrze, że Sztab
Generalny WP przychylił się do koncep-
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA| |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO|| | | || || |
1 KWIETNIA 2008 ROKU zaczęła działalność nowa 31 Baza Lotnictwa Taktycznego
w Poznaniu-Krzesinach. Z typowo lotniczej i usługowej w stosunku do eskadr przekształci-
ła się w bazę lotnictwa taktycznego – przyszłe centrum operacji lotniczych. Od 1 stycznia
2009 roku podobną transformację zacznie przechodzić 32 Baza Lotnicza w Łasku i w cią-
gu całego roku pozostałe bazy lotnicze w Polsce. Obie brygady lotnictwa taktycznego i jed-
na transportowa przejdą 1 stycznia 2009 roku na etat skrzydła lotnictwa – odpowiednio
taktycznego i transportowego.
PIOTR LASKOWSKI (2)

cji utworzenia skrzydeł i nowych eta-
tów dla nich. Ustalanie szczegółów trwa-
ło ponad rok i nie było pewne, kiedy
skrzydła rozpoczną działalność. Trudno
przewidzieć, czy polski model sprawdzi
się i czy nie trzeba go będzie modyfiko-
wać. Choć generał Usarek zapewnia, że
za kilka miesięcy w skrzydłach wprowa-
dzone zostaną pewnie korekty, to ich
struktura jest przemyślana i docelowa.
Czkawka po pułkach
Zmiany, które zachodzą, są próbą na-
prawiania błędów organizacyjnych, jakie
powstały w lotnictwie wojskowym po li-
kwidacji pułków, które – gdy się z nimi
zapoznali – chwalili nawet Amerykanie.
Pułki dobrze radziły sobie z dowodze-
niem i zarządzaniem eskadrami lotniczy-
mi. Piloci mieli możliwość awansu,
bo istniały wtedy dywizje lotnicze i kor-
pusy. Dowództwu Wojsk Lotniczych
i Obrony Powietrznej wydawało się wów-
czas, że stworzenie baz i niezależnych od
nich eskadr lotnictwa taktycznego roz-
wiąże problem organizacji lotnictwa na
wiele lat. Jednak w roku 2001, gdy puł-
ki przestały istnieć, stworzono chybiony
eskadrowo-bazowy model lotnictwa. Sta-
ło się tak prawdopodobnie z powodu nie-
zrozumienia i błędnego odczytania przez
naszych decydentów dokumentów ame-
rykańskich.
Brygady, którym podlegały bazy
i eskadry, borykały się z wieloma pro-
blemami związanymi z zarządzaniem.
Obowiązująca w nich struktura sekcyjna
doprowadziła do tego, że etaty w bryga-
dzie były w wielu wypadkach równe tym
w bazach lub nawet niższe. Zdarzało się
więc, że szef sztabu brygady jechał na
kontrolę do bazy, która mu podlegała,
a w bazie dowódca i jego zastępca mie-
li wyższe szarże od niego. Jak podpuł-
kownik mógł kontrolować pułkownika?
Polskie skrzydła będą czymś pośred-
nim między brygadą a dywizją – jeśli
znów odwołamy się do porównań
z Wojskami Lądowymi. Siły Powietrz-
ne nie miały do tej pory dowództw kom-
ponentów bojowych szczebla taktycz-
nego o strukturze wydziałowej, nato-
miast Wojska Lądowe mają dowództwa
dywizji, a marynarka wojenna – do-
wództwa flotylli.
Wkrótce więc w dowództwach brygad
nastąpi przeformowanie komórek sekcyj-
nych na wydziały i sekcje. Nie wszystkie
sekcje zostaną jednak zastąpione wydzia-
łami. Dywizje Wojsk Lądowych mają tyl-
ko wydziały (i pojedyncze sekcje), a bry-
gady – sekcje. Skrzydło będzie miało
30 procent wydziałów i 70 procent sek-
cji. Przy okazji wzrosną niektóre stopnie
etatowe stanowisk. Szefowie sztabu
i szkolenia awansują, podobnie jak sze-
fowie niektórych sekcji, którzy zostaną
teraz szefami wydziałów.
Jakie będą korzyści? Wzmocniony zo-
stanie nadzór nad podlegającymi skrzy-
dłom jednostkami. Sztaby baz lotniczych
przypominały strukturą sztaby brygad.
Tworzone skrzydła będą więc miały wyż-
szą rangę niż brygady.
„Biorąc pod uwagę to, że użytkowa-
ny w SP nowoczesny sprzęt wymaga
większej uwagi, tworzenie baz lotnic-
twa taktycznego i transportowego po-
winno być dla Sił Powietrznych korzyst-
ne”, uważa pułkownik Waldemar Ka-
miński, szef Oddziału Organizacyjne-
go Dowództwa SP.
SIL dowartościowany
Szefowi szkolenia w skrzydle będzie
podlegał wydział służby inżynieryjno-
-lotniczej. To usytuowanie powiela or-
ganizację Dowództwa SP, gdzie w pio-
nie szkolenia też jest oddział techniki
lotniczej.
„Pion szkolenia zostanie powiększo-
ny, będziemy mieć więc dwa razy wię-
cej obowiązków. Rozszerzy to także za-
kres moich zadań, bo służba inżynieryj-
no-lotnicza przy F-16 jest bardzo rozbu-
dowana”, mówi szef szkolenia 2 Bryga-
dy Lotnictwa Taktycznego ppłk pil. Da-
riusz Mikołajczyk, w nowym układzie
kandydat do stopnia pułkownika.
Wydział planowania logistycznego
znajdzie się w sztabie skrzydła; znów po-
dobnie jak w Dowództwie SP, gdzie
w sztabie funkcjonuje zarząd planowa-
nia logistycznego.
Co ważne, liczba personelu zwiększy
się nieznacznie w stosunku do dotych-
czasowego stanu etatowego brygady,
więc podatnicy nie odczują zmian.
„Część kadry zyska na zmianach. Sze-
fowie szkolenia i sztabu to teraz etaty puł-
kownikowskie”, informuje pułkownik
Kamiński. 
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl

nr 45/2008 Polska Zbrojna 23

AAAAAAA ĆWICZENIA
WOJSKO AAAAAAAA
MACIEJ WOŁOSZYK
W drugiej połowie
października bieżącego
roku na Białorusi odbyły się
ćwiczenia operacyjne
„Jesień 2008”. Ich
scenariusz zakładał
rozwiązanie lokalnego
konfliktu na tle etnicznym.
Wzięło w nich udział 8500
żołnierzy białoruskich
i około stu z Rosji.
Mostowia i Sosnowia to państwa sąsia-
dujące ze sobą. Sąsiedztwo to nie było ła-
twe, gdyż Wyżyna Nowogródzka, którą od
wieków zamieszkują Sosnowianie, w wy-
niku wydarzeń historycznych znalazła się
w granicach Mostowii.
Mieszkańcy wyżyny długo znosili prze-
śladowania ze strony władz. Wreszcie, po-
wołując się na prawo do samostanowienia,
wyrazili wolę przyłączenia swej „małej oj-
czyzny” do macierzy. Sosnowia nie pozo-
stawała obojętna na los swych pobratym-
ców, popierając ich działaniami dyploma-
cji i nagłaśniając sprawę w środkach ma-
sowego przekazu. Konflikt gwałtownie się
zaostrzał. Na początku 2008 roku Sosno-
wianie rozpoczęli formowanie grup zbroj-
nych, a próby ich rozbrojenia doprowadzi-
ły do starć.
Pod okiem dyplomatów
Otaczające Mostowię i Sosnowię pań-
stwa Smolia, Wilia, Łatia, Bugia i Czerno-
moria zachowywały neutralność, popiera-
jąc próby rozwiązania konfliktu środkami
pokojowymi. W marcu 2008 roku Smolia
wystąpiła z inicjatywą przeprowadzenia
operacji pokojowej siłami Wilii, Łatii
i Czernomorii. Inicjator nie przewidział
udziału Bugii... Dlaczego tak się stało, to
już temat innej opowieści.
Sosnowia wykorzystała pogorszenie się
sytuacji wewnętrznej w Mostowii wywo-
łane akcjami sił opozycyjnych wobec tam-
tejszych władz i przedstawiła jej ultima-
tum: albo zgodzi się na oddanie sporne-
go terytorium, albo problem rozstrzygnię-
ty zostanie przy użyciu siły. W odpowie-
dzi Mostowia, powołując się na zasadę
nienaruszalności granic, wystąpiła o zwo-
łanie nadzwyczajnego posiedzenia orga-
nizacji bezpieczeństwa, a w rejonach za-
mieszkałych przez Sosnowian zaktywizo-
wała działania sił bezpieczeństwa we-
wnętrznego.
24 Polska Zbrojna
BIAŁORUSKA
JESIEŃ
Tak w dużym skrócie przedstawić moż-
na tło polityczne kompleksowych ćwiczeń
operacyjnych Sił Zbrojnych Republiki Bia-
łorusi przeprowadzonych w drugiej poło-
wie października 2008 roku. Obserwato-
rom w wielu punktach kojarzyły się one
z niedawnymi wydarzeniami na Kaukazie,
a także z kłopotami, jakie napotyka orga-
nizacja polskiej mniejszości narodowej.
Ćwiczenia zostały notyfikowane zgod-
nie z postanowieniami Dokumentu Wie-
deńskiego z 1999 roku określającego środ-
ki budowy zaufania i bezpieczeństwa w Eu-
ropie. Białoruś powiadomiła o nich, mimo
że liczba uczestniczących żołnierzy i ilość
sprzętu były poniżej obowiązujących w tym
względzie limitów. Do obserwacji fazy
praktycznych działań zaproszono po dwóch
przedstawicieli Łotwy, Litwy, Ukrainy, Pol-
ski i Federacji Rosyjskiej. Niżej podpisany
był właśnie jednym z takich obserwatorów.
Zaproszono też dyplomatów wojskowych
akredytowanych w Republice Białorusi
oraz liczną grupę dziennikarzy.
Obserwatorom i attaché przedstawiono
informacje o tle polityczno-wojskowym
i założeniach ćwiczeń oraz o działaniach
aplikacyjnych i praktycznych. Wynikało
NAJWIĘKSZĄ uwagę zwracały makiety bezzało-
gowych środków latających oraz dwuosobowa
motolotnia.
z nich, że tematem szkolenia było przygo-
towanie i prowadzenie operacji obronnej,
a głównym celem – doskonalenie współ-
działania sił zbrojnych z innymi formacja-
mi wojskowymi. Doskonalono także do-
wodzenie oraz badano nowe sposoby pro-
wadzenia działań i użycia nowych środków
walki. W ćwiczeniach udział wzięło 8500
żołnierzy.
Wspomnę tu, że Dokument Wiedeński
z 1999 roku wymaga notyfikowania dzia-
łalności wojskowej z udziałem więcej niż
9 tysięcy żołnierzy w składzie przynajm-
niej dwóch pułków/brygad, a zaproszenia
obserwatorów wówczas, gdy liczebność
ćwiczących wojsk przekroczy 13 tysięcy
żołnierzy.
W duchu Dokumentu
Wiedeńskiego
Ćwiczenia miały rzeczywiście komplek-
sowy charakter. Uczestniczyli w nich nie
tylko przedstawiciele ministerstwa obrony,
sztabu generalnego, dowództw wszystkich
szczebli oraz podległych im związków tak-
tycznych i jednostek, ale też sztaby i pod-
oddziały wojsk terytorialnych czterech po-
wiatów obwodu brzeskiego, jak również
wyznaczone organy i jednostki wojskowe
Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego,
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Mini-
sterstwa Sytuacji Nadzwyczajnych i Pań-
stwowego Komitetu Pogranicznego. Wzię-
li w nich również udział przedstawiciele sił
zbrojnych Federacji Rosyjskiej, choć był
on symboliczny (12 samolotów i śmigłow-
ców oraz około stu żołnierzy).
Ćwiczeniami kierował minister obrony
gen. płk Leonid Malcew. Główne działa-
nia praktyczne odbywały się we wtorek
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE | ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

santem zrzuconym w celu zniszczenia dy- jednak postanowień Dokumentu Wiedeń-

wizjonu rakiet przeciwlotniczych. Nato-
miast na innych poligonach w zachodniej
części Białorusi walczyły bataliony zme-
chanizowane i czołgów, prowadzono wal-
ki przeciwdywersyjne oraz odpierano ata-
ki lotnictwa.
Z informacji w białoruskiej prasie
z 22 października wynikało, że organy
i jednostki Ministerstwa Sytuacji Nadzwy-
czajnych rozgrywały na lotnisku wojsko-
wym gaszenie pożaru wywołanego przez
grupę dywersyjno-rozpoznawczą. Strach
pomyśleć, co ćwiczyły organy i jednostki
KGB i MSW. Obserwatorzy pozytywnie
ocenili notyfikowanie ćwiczeń i zorgani-
zowanie obserwacji fazy praktycznej.
Świadczyło to o spełnieniu przez Biało-
ruś postanowień Dokumentu Wiedeńskie-
MACIEJ WOŁOSZYK (2)
skiego z 1999 roku.
Duże zainteresowanie budzili dwaj no-
wi członkowie korpusu dyplomatów woj-
skowych: wicemarszałek lotnictwa (gene-
rał dywizji) Sił Zbrojnych Nigerii oraz ge-
nerał brygady z Wenezueli. Ich przybycie
uznano za wyraz nowych kierunków mię-
dzynarodowej współpracy wojskowej Bia-
łorusi. Ciekawość budziła ekspozycja
sprzętu i uzbrojenia sił powietrznych oraz
wojsk OP. Znalazły się na niej między in-
nymi wozy bojowe systemu S-300, jak też
sprzęt produkowany przez krajowy prze-
mysł obronny. Największą uwagę zwraca-
ły makiety bezzałogowych środków lata-
jących oraz dwuosobowa motolotnia. Nie-
stety, nie było możliwości bliższego zapo-
znania się z ekspozycją.

21 października 2008 roku na terenie
174 Szkolnego Poligonu Sił Powietrznych
i Wojsk Obrony Powietrznej „Domano-
wo” w obecności prezydenta Republiki
Białorusi Aleksandra Łukaszenki. Ten
etap działań obserwowali także wojskowi
z innych państw. Rozgrywano walkę z de-
go, a także o przejrzystości działań woj-
skowych. Należy dodać, że państwo to od
dawna stosuje taką praktykę przy okazji
największych ćwiczeń.
Inne oblicze ćwiczeń
W notyfikacji ćwiczeń zadeklarowano
udział także sił Federacji Rosyjskiej. Za-
proszenie przedstawicieli tego państwa
w charakterze obserwatorów miało więc
precedensowy charakter. Obserwatorzy
uznali to za sprzeczność, nienaruszającą
Największą jednak sensacją była obec-
ność na pokazie małego chłopca ubranego
w mundur wojskowy, oprowadzanego
przez dwoje oficerów prezydenckiej służ-
by bezpieczeństwa. Widać było, że opie-
kują się malcem z pełnym oddaniem. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Pułkownik rezerwy Maciej Wołoszyk,
jest pracownikiem oddziału kontroli
rozbrojenia Departamentu Wojskowych
Spraw Zagranicznych.

nr 45/2008 Polska Zbrojna 25

WOJSKO NATO
Bogdan
Klich
SOJUSZ DZIAŁAJĄCY
GLOBALNIE
ytanie dotyczące tego, czy
NATO działa globalnie,
ma charakter retoryczny.
Nie ulega wątpliwości, że
takie działania są już po-
dejmowane i zajmują istot-
ne miejsce na agendzie sojuszu. Jest to
jednak pytanie o tyle istotne, że skłania
do szerszej refleksji nad tym, jak wpły-
wają one na kondycję NATO w 60. rocz-
nicę jego powstania. Rodzi także kolej-
ne ważne pytania. Jakie implikacje ma-
ją działania na globalną skalę dla charak-
W drugiej połowie października odbyło się Forum
Euroatlantyckie zorganizowane przez krakowski
Instytut Studiów Strategicznych. W konferencji
uczestniczyli wybitni specjaliści z zakresu polityki
międzynarodowej, sojuszu północnoatlantyckiego,
bezpieczeństwa i relacji transatlantyckich.
WOJCIECH KALISZCZAK
26 Polska Zbrojna
teru i kształtu NATO, w tym jego pod-
stawowych funkcji związanych z kolek-
tywną obroną? Czy w ich rezultacie so-
jusz stanie się w pełni globalną organi-
zacją? Co oznaczałoby przyjęcie do je-
go grona państw z innych części świata,
jak również przejęcie odpowiedzialności
za ich bezpieczeństwo? Czy takie NATO
spełniałoby oczekiwania krajów europej-
skich, w tym Polski?
NATO stoi przed szeregiem wyzwań
dla swego bezpieczeństwa o różnym cha-
rakterze. Związane są one przede wszyst-
Claudio
Bisogniero
CZAS
TRANSFORMACJI ojusz północnoatlantycki
działa globalnie? Niewąt-
pliwie jest to pytanie, któ-
re warto zadać. Trzeba jed-
nak zacząć od znaczenia
słowa „globalny”. Dla nie-
których może to oznaczać globalne am-
bicje, inni mogą uważać, że NATO jest
zainteresowane utwierdzeniem swojej po-
zycji kosztem innych instytucji. Kiedyś
kim z wymagającą operacją w Afgani-
stanie. Dotyczą także następstw kryzysu
rosyjsko-gruzińskiego, który przypo-
mniał, że zagrożenia wciąż mogą przy-
brać bardziej konwencjonalny wymiar
i znajdować się blisko obszaru euroatlan-
tyckiego.
W kwietniu 2009 roku odbędzie się
rocznicowy szczyt sojuszu w Strasburgu
i Kehl. Przywódcy krajów członkowskich
spotkają się, aby przedyskutować bieżą-
ce problemy funkcjonowania NATO.
Ostatnie wydarzenia prawdopodobnie
skłaniać będą sojuszników do podjęcia
szerszej, strategicznej dyskusji dotyczą-
cej przyszłości organizacji. Na szczycie
ma zostać przyjęta „Deklaracja o bezpie-
czeństwie sojuszu”. W ocenie wielu
państw, w tym Polski, powinna ona da-
wać wyraźny impuls do podjęcia prac nad
nową koncepcją strategiczną.
Sojusz pozostaje głównym filarem
bezpieczeństwa Polski. Zajmuje kluczo-
we miejsce w przyjętej w listopadzie
2007 roku Strategii Bezpieczeństwa Na-
rodowego. Istotne dla naszego kra-
ju jest to, aby w toczonych
w ramach sojuszu dysku-
George Orwell powiedział, że język mo-
że skorumpować, zepsuć myśli. W przy-
padku sojuszu trzeba bardzo uważać, aby
nie stworzyć wrażenia, że dąży on do by-
cia globalnym policjantem. NATO przyj-
muje na siebie obowiązki, których być
może przyjmować nie powinno. Co tak
naprawdę kryje się więc pod pojęciem glo-
balny? Być może rzecz polega na tym, że
NATO odchodzi od geograficznego poj-
nr 45/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
sjach dotyczących tego, jak radzić sobie
z szerokim spektrum wyzwań i zagro-
żeń, NATO pozostawało filarem bezpie-
czeństwa swych członków; aby było
wciąż warunkiem stabilizacji i bezpie-
czeństwa w Europie; aby zapewniało
bezpieczeństwo sojusznikom, nawet je-
żeli wymaga to działań poza granicami
obszaru traktatowego. Takie konkluzje
płyną z naszych blisko dziesięcioletnich
doświadczeń z członkostwa w tej orga-
nizacji.
Istota NATO
Kilka cech powoduje, że blisko 60 lat
od swego powstania NATO pozostaje
kluczową organizacją bezpieczeństwa.
Te czynniki były główną motywacją dla
zabiegania przez Polskę o członkostwo
w latach dziewięćdziesiątych.
Podstawową funkcją sojuszu pozosta-
je kolektywna obrona, co znajduje opar-
cie w artykule piątym traktatu waszyng-
tońskiego. Na potrzeby tej funkcji
NATO stworzyło odpowiednie struktu-
ry cywilne i wojskowe. Harmonizu-
je wysiłki sojuszników w dzie-
dzinie rozwoju sił i zdolności,
mowania bezpieczeństwa. Dzi-
siaj już nie możemy dzielić świa-
ta na czynniki ryzyka i zagrożenia, na
zagrożenia bliższe i dalsze. Tak było przez
wiele lat. W XXI wieku powstały jednak
nowe wyzwania względem bezpieczeń-
stwa, takie jak na przykład rozpowszech-
nianie broni masowego rażenia, terroryzm
czy niestabilność regionalna. Wszystkie te
zagrożenia mogą być rozpatrywane wy-
łącznie w sposób funkcjonalny. Dla dotych-
czasowych działań NATO charakterystycz-
ne było podejście geograficzne, teraz po-
winno dominować podejście funkcjonalne.
Widoczne jest to zwłaszcza w prowadzo-
nych przez sojusz operacjach. Dziś uczest-
niczy w nich ponad 60 tysięcy żołnierzy
NATO, w czym znaczny udział mają pol-
skie siły zbrojne.
W nowych miejscach
w nowy sposób
Powinniśmy pamiętać, że prowadzimy
obecnie operacje na trzech kontynentach
w bardzo szerokim zakresie: od działalno-
nr 45/2008
| | | |
między innymi przez proces transforma-
cji obronnej, sojusznicze planowanie
obronne czy ćwiczenia.
Jego działania opierają się na zasadzie
solidarności. W praktyce oznacza to, że
zagrożenia dla jednego z sojuszników,
niezależnie od ich charakteru, stanowią
wyzwanie dla całego NATO. Z tą zasa-
dą wiąże się jednocześnie konieczność
wspólnego ponoszenia obciążeń zwią-
zanych z zaangażowaniem operacyjnym
sojuszu czy z inicjatywami transforma-
cyjnymi.
Sojusz pozostaje wyjątkowym forum
dialogu i współpracy między amerykań-
skimi i europejskimi sojusznikami. Mi-
mo że rozbieżności nie brakuje, wciąż
więcej ich łączy, niż dzieli. Dzieje się tak
z dwóch powodów. Sojusznicy podziela-
ją te same niezmienne wartości, takie jak
demokracja, prawa człowieka, rządy pra-
wa. Ponadto zdają sobie sprawę z tego,
że zagrożenia dla bezpieczeństwa euro-
atlantyckiego dotyczą wszystkich człon-
ków NATO i wymagają wspólnego roz-
wiązywania. USA bardzo docenia roz-
wój polityki bezpieczeństwa UE jako in-
strumentu wzmacniającego bezpieczeń-
ści szkoleniowej, przez patrole morskie, po
misje pokojowe i bojowe. Operacje różnią
się od siebie, niemniej jednak wszystkie
prowadzone są zgodnie z tą samą logiką
– logiką zaangażowania, zgodnie z którą
powinniśmy zadbać o bezpieczeństwo wła-
sne, naszych krajów, miast, ulic i obywate-
li. Oznacza to, że powinniśmy być przygo-
towani do działania w nowych miejscach
w nowy sposób. Jesteśmy świadomi ofiar,
jakie ponosimy w trakcie wykonywania
operacji daleko od domu. Opinia publicz-
na miewa pewne trudności z pełnym zro-
zumieniem znaczenia tych operacji.
Wszystkie nasze kraje stoją w obliczu
wyzwań materialnych. Powinniśmy po-
dejmować trudne decyzje, często bardzo
kosztowne, po to, by nasze siły podczas
operacji ekspedycyjnych mogły działać
w sposób użyteczny i jak najbardziej wy-
dajny. Rodzi to jednak nowe pytania: z ja-
kich źródeł zaopatrywać siły zbrojne?
W jaki sposób dzielić się tym obowiąz-
kiem tak, by wszyscy sojusznicy widzie-
li, że postępujemy sprawiedliwie i że jest
| | |
stwo euroatlantyckie. Francja jest bliska
istotnej modyfikacji w swej polityce za-
granicznej i bezpieczeństwa. W przy-
szłym roku nastąpi być może jej powrót
do struktur wojskowych sojuszu. W kon-
tekście wyzwań, takich jak te płynące
z Iraku czy Afganistanu, takie zbliżenie
jest niezbędne.
Charakter zagrożeń
We współczesnym środowisku bezpie-
czeństwa wyzwania i zagrożenia mają
w dużej mierze odmienny charakter niż
wcześniej. Wskazując na ich nowe, nie-
konwencjonalne cechy, warto zwrócić
uwagę na dwa elementy.
Po pierwsze, wymagają one komplek-
sowego rozwiązywania. W ich zwalcza-
niu nie można koncentrować się wyłącz-
nie na aspektach wojskowych. Dlatego
w operacjach sojuszu nacisk kładziony
jest również na stabilizację i rekonstruk-
cję. Tworzone są instrumenty, takie jak
regionalne zespoły odbudowy (PRT),
które tego typu działania umożliwiają.
Po drugie, zagrożenia przekraczają
granice państw, zyskują globalny charak-
ter. Przeciwdziałać im trzeba nawet w od- 
US DOD
on rozkładany równomiernie? Ostatni
kryzys finansowy jeszcze bardziej uświa-
domił nam, jakie znaczenie ma poszuki-
wanie wspólnych rozwiązań, łączenia za-
sobów wewnątrz samego sojuszu tak, by
wykorzystywać dostępne środki w możli-
wie najlepszy sposób. Na ostatnim spotka-
niu w Budapeszcie ministrowie obrony
NATO prowadzili dyskusje dotyczące
transformacji sojuszu i te rozmowy będą
z pewnością kontynuowane w lutym przy-
szłego roku w Krakowie. Wszyscy ocze-
kujemy tego ważnego spotkania.
Współpraca przede wszystkim
Doświadczenia zdobyte na Bałkanach
i w Afganistanie pokazują, że sukces na-
szych operacji zależy nie tylko od zobo-
wiązań wojskowych, ale też od sytuacji
politycznej i gospodarczej. Właśnie na
tym polega realizacja nowego podejścia
NATO do dzisiejszych zagrożeń i ryzyka.
Zgodnie z jego założeniami powinniśmy
się angażować w możliwie największy
sposób, przy współudziale różnych kra- 
Polska Zbrojna 27
AAAAAAA NATO
WOJSKO AAAAAAAA
ległych regionach świata – tam, gdzie
znajdują się ich źródła. W przeciwnym
razie, jak wielokrotnie podkreślał sekre-
tarz generalny NATO Jaap de Hoop
Scheffer, zapukają one bezpośrednio do
naszych drzwi i będą jeszcze groźniejsze
i jeszcze trudniejsze do zwalczania. Sta-
nowi to przesłankę dla podejmowania
przez sojusz coraz odważniej szerszych,
globalnych działań.
Wyzwania bardziej klasyczne wciąż
jednak istnieją, czego dowodem jest kry-
zys rosyjsko-gruziński. Dla NATO ozna-
cza to konieczność znalezienia równo-
wagi między działaniami o globalnym
charakterze, którym teraz poświęca du-
żo uwagi, a jego podstawowymi, bardziej
tradycyjnymi funkcjami związanymi
z kolektywną obroną. Co istotne dla Pol-
ski, w kluczowych dziedzinach funkcjo-
nowania sojuszu taką równowagę jak na
razie udaje się zachować. W konsekwen-
cji służy to wzmocnieniu NATO. Roz-
wój sytuacji bezpieczeństwa na świecie
powoduje, że w przyszłości taka tenden-
cja powinna zostać utrzymana.
Implikacje dla NATO
Operacje prowadzone przez sojusz po-
za obszarem traktatowym wzmacniają
jego bezpieczeństwo. Prowadzone są
w różnych regionach świata, mają róż-
noraki charakter. Szczególną rolę odgry-
wa misja w Afganistanie, najbardziej wy-
magająca ze wszystkich prowadzonych
dotychczas przez NATO. Kontynuowa-
jów i organizacji, wykorzystując interwen-
cje nie tylko wojskowe, ale i cywilne.
Oczywiście zaangażowanie NATO, UE,
ONZ i innych organizacji międzynarodo-
wych w bliższą współpracę jest zadaniem
z wielu powodów bardzo trudnym. Nie-
mniej jednak wszyscy w sojuszu wiemy,
że nie ma innego sposobu, żadnej alterna-
tywy. Sprawdzić się może jedynie bardzo
bliska współpraca wszystkich organizacji
międzynarodowych. Dlatego też niedaw-
no podpisana przez sekretarza generalne-
go NATO i sekretarza ONZ deklaracja jest
wielkim krokiem naprzód. Podkreśla ona
wspólne interesy partnerów, ale również
definiuje kilka sposobów realizacji wspól-
nych przedsięwzięć. Mamy nadzieję, że
stanie się to dla innych dobrym przykła-
dem. Na podobnej zasadzie NATO może
lepiej współdziałać z Unią Afrykańską,
Ligą Arabską i kluczowymi organizacja-
mi pozarządowymi. Obserwujemy także
powolny, ale skuteczny postęp, jeśli cho-
dzi o partnerstwo pomiędzy NATO a Unią
Europejską. Sprawdza się ono dobrze mię-
dzy innymi na Bałkanach. Wyraźnie moż-
na tam odczuć coraz większą świadomość
28 Polska Zbrojna
ne są działania w Kosowie, mające na ce-
lu utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa
w regionie. NATO szkoli także siły bez-
pieczeństwa w Iraku, wspierając działa-
nia stabilizacyjne koalicji międzynarodo-
wej. W ramach walki z terroryzmem mię-
dzynarodowym okręty sojuszu patrolują
Morze Śródziemne. Na październikowym
spotkaniu ministrów obrony państw
NATO w Budapeszcie podjęliśmy ponad-
to decyzję o wysłaniu sojuszniczych jed-
nostek morskich na wody Somalii, aby
zapewnić ochronę przed piractwem.
Operacje wspierają przede wszystkim
podstawowe funkcje NATO, wzmacnia-
jąc sojuszniczą solidarność. Dotychcza-
sowe doświadczenia operacyjne pokazu-
ją, że skuteczność działań sojuszu w du-
żej mierze zależy od tego, czy kraje człon-
kowskie nakładają na swe siły tak zwane
ograniczenia narodowe (national caveats),
czy pozostają otwarte na dzielenie woj-
skowych i finansowych kosztów tych wy-
siłków. Dzięki nim struktury i zdolności
NATO przechodzą głęboką transforma-
cję. Operacje sprzyjają w rezultacie do-
stosowaniu sojuszu do współmiernych
zmian w środowisku bezpieczeństwa.
Transformacja obronna
Zapewnienie takich zdolności pozosta-
je głównym wyzwaniem dla procesu
transformacji obronnej sojuszu. Problem
ten jest w dużym stopniu związany z tym,
jak sojusznicy postrzegają globalną ak-
tywność NATO.
tego, że UE zostanie bardzo poważnym
partnerem w dziedzinie bezpieczeństwa,
ale jej działania będą skuteczne tylko
w sytuacji rzeczywistego partnerstwa po-
między nią a NATO, a nie wtedy, kiedy
stanowi dla sojuszu przeciwwagę. Bardzo
ważna jest bowiem współpraca, nie ma tu
miejsca na współzawodnictwo.
Jednocześnie obserwujemy rozwój bliż-
szych relacji pomiędzy NATO a partne-
rami, którzy znajdują się poza obszarem
euroatlantyckim. Mówię tu o współpracy
z takimi krajami jak Australia, Japonia czy
Chiny. Wiele z nich wspiera już operacje
stabilizacyjne, które prowadzone są pod
mandatem ONZ. Cieszy również, że co-
raz lepiej rozumie się, iż NATO swoją
działalnością nie podważa działań ONZ,
lecz wzmacnia ich skuteczność, również
z korzyścią dla samej organizacji.
Powrót piractwa
NATO ma zupełnie nowe, funkcjonal-
ne podejście do takich zagrożeń jak cyber-
niebezpieczeństwo czy niebezpieczeństwo
energetyczne. Uznajemy, że powstają no-
we wyzwania, do których należy podejść
Dla części z nich takie działania za-
czynają stanowić podstawowy element
funkcjonowania sojuszu. Postulują skon-
centrowanie jego transformacyjnych wy-
siłków na rozwoju zdolności ekspedycyj-
nych, które zwiększają możliwości glo-
balnego oddziaływania sojuszu, a tym sa-
mym jego znaczenie dla bezpieczeństwa
międzynarodowego. Są kluczowe dla
zwalczania współczesnych zagrożeń.
Do pewnego stopnia te argumenty są
podzielane przez drugą grupę państw,
wśród których znajduje się Polska. Z dru-
giej jednak strony kraje te konsekwentnie
podkreślają, że wyzwania dla bezpieczeń-
stwa sojuszu nie mają wyłącznie niekon-
wencjonalnego charakteru. Jego podsta-
wowym zadaniem pozostaje zapewnienie
bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckie-
go. Istotne dla nich jest to, aby w proce-
sie transformacji wojskowej NATO roz-
wijane były również mechanizmy reago-
wania adekwatne do bardziej klasycznych
działań, mimo że prawdopodobieństwo
konfliktu konwencjonalnego na dużą ska-
lę wciąż jest niewielkie.
Stanowiska te w dużej mierze można
pogodzić. Po pierwsze, część zdolności
wojskowych może być wykorzystywana
do pełnego spektrum misji sojuszu, za-
równo tych ekspedycyjnych, jak i bar-
dziej klasycznych. Dobry przykład mo-
gą stanowić zdolności transportu strate-
gicznego, śmigłowce bojowe czy ewaku-
acji medycznej, jednostki specjalne. Po
drugie, siły zdolne do szybkiego prze-
w sposób wszechstronny. Specyficznym
wyzwaniem, które ostatnio stało się szcze-
gólnie widoczne, jest niestety powrót pi-
ractwa. NATO próbuje temu zaradzić we
współpracy z innymi partnerami. W odpo-
wiedzi na prośbę, którą otrzymaliśmy ze
strony ONZ, przygotowaliśmy się teraz do
niesienia pomocy i ochrony statków mor-
skich, które działają w światowym progra-
mie żywności. Oznacza to, że będziemy
koordynować naszą działalność z działa-
niami Światowego Programu Żywnościo-
wego, UE i sił zbrojnych USA.
Teraz, gdy w NATO zwracamy uwagę
na nowe wyzwania i zagrożenia, nie po-
winniśmy zapominać, jaki jest podstawo-
wy cel działania sojuszu: bezpieczeństwo
i obrona zbiorowa. Oczywiście należy pa-
miętać o sierpniowych wydarzeniach
w Gruzji. Zaistniały obawy związane z go-
towością sojuszu do obrony obszaru kraju
członkowskiego NATO. Jestem przekona-
ny, że są one nieuzasadnione. Zapisy trak-
tatu waszyngtońskiego obowiązują w ta-
kim samym stopniu jak wcześniej.
NATO dąży do zwiększenia zdolności
militarnych po to właśnie, aby efektywniej
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

rzutu w rejon operacji stanowią warunek się wiele problemów, które utrudniają oraz aktywnie angażując się finansowo w
niezbędny do prowadzenia wspólnej obro- w praktyce realizację zadań w pełnym za- działania rekonstrukcyjne prowadzone
ny i szybkiego przyjścia sojuszników kresie. W kontekście przyszłorocznego przez NATO.
z pomocą, jeżeli byłaby taka potrzeba. Po szczytu, poprzedzonego lutowym spotka- Polityka partnerstwa pozostaje jednak
trzecie, niektóre zdolności rozwijane na niem ministrów obrony państw NATO skoncentrowana na obszarach najbliż-
potrzeby operacji ekspedycyjnych soju- w Krakowie, poszukiwać będziemy dyna- szych sojuszowi pod względem geogra-
szu wymagają „statycznej” infrastruktu- mizacji tej ważnej inicjatywy. Wymagać ficznym. Utrzymuje swą podstawową
ry na terytorium krajów człon- to będzie zapewne dalszych zmian funkcję. W jej ramach sojusz wspiera pro-
kowskich. Dobrym przy- w zasadach funkcjonowania cesy transformacji politycznej i wojsko-
kładem są system obser- Dzisiaj już nie tych sił. Dyskusja ta powin- wej w krajach o kluczowym znaczeniu dla
wacji naziemnej z po- możemy dzielić świata na jednak przynieść roz- swego bezpieczeństwa i stabilizacji ob-
wietrza AGS czy na czynniki ryzyka i zagrożenia, wiązania, które przy- szaru euroatlantyckiego. Często ich am-
sojuszniczy pułk na zagrożenia bliższe i dalsze. wrócą NRF pełną wia- bicją jest uzyskanie pełnego członkostwa
łączności. Tak było przez wiele lat. W XXI wieku rygodność. w NATO.
Na naszym te- powstały jednak nowe wyzwania Taka formuła współpracy partnerskiej
rytorium dotych- względem bezpieczeństwa, takie jak
Partnerstwo pozostaje daleka od wyczerpania, mimo
czas znalazł się na przykład rozpowszechnianie Współpraca partner- dwóch rund rozszerzenia. W tym kon-
tylko jeden element broni masowego rażenia, ska również zyskuje tekście dużo jeszcze zostało do zrobie-
struktury NATO terroryzm czy niestabilność globalny charakter. Jest nia na Bałkanach. Innym przykładem jest
– Centrum Szkolenia regionalna to konieczne w kontekście kontynuacja wsparcia NATO dla proce-
Sił Połączonych w Byd- natury współczesnych wy- su reform na Ukrainie i w Gruzji. Na
goszczy (JFTC). Ambicją zwań. Ogromne praktyczne szczycie w Bukareszcie w kwietniu tego
Polski jest, aby centrum to utrzy- znaczenie mają relacje z tak zwany- roku sojusznicy przyjęli bezprecedenso-
mało znaczącą rolę w przygotowaniu sił mi państwami kontaktowymi. Zalicza się wą deklarację mówiącą o tym, że oba
sojuszników i partnerów do wymagają- do nich między innymi Australię, Nową kraje staną się w przyszłości członkami
cych działań NATO. Dzięki temu wspie- Zelandię, Japonię, Koreę Południową. Jest NATO. Funkcjonowanie Komisji NATO
rać będzie ono transformację obronną so- to szczególna grupa natowskich partne- Ukraina oraz powołanej w sierpniu bie-
juszu. Te doświadczenia zachęcają nas, rów. Kraje te podzielają w pełni podsta- żącego roku Komisji NATO Gruzja do-
aby takich ważnych dla Polski i dla NA- wowe wartości sojuszu. Mają podobne wodzi, że decyzja ta zaczyna przybierać
TO elementów na naszym terytorium by- spojrzenie na główne problemy bezpie- konkretny kształt. Jej realizacja będzie
ło więcej. czeństwa międzynarodowego, między in- jednak zapewne procesem rozciągniętym
Przykładem próby pogodzenia tych od- nymi angażują się w walkę z terrory- w czasie. 
miennych oczekiwań są Siły Odpowiedzi zmem międzynarodowym czy prolifera-
NATO (NRF). Na szczycie w Rydze dwa cją broni masowego rażenia. Z tych po- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
lata temu ogłoszono pełną zdolność NRF wodów uczestniczą w natowskich opera-
do działania. Mimo to wciąż utrzymuje cjach, udzielając wsparcia wojskowego Autor jest ministrem obrony narodowej

przeprowadzać operacje ekspedycyjne,
a także, by lepiej koordynować działalność
poszczególnych sił. Chciałbym podkreślić,
że w tym obszarze również będziemy pra-
cować na rzecz bezpieczeństwa zbiorowe-
go, nie zmieniliśmy naszego podejścia
praktykowanego od niemal 60 lat.
Chcemy, aby cały kontynent europejski
był kontynentem pokoju. Jest to możliwe
przy stosowaniu polityki partnerstwa oraz
współpracy w ramach NATO.
Dostrzegamy, że państwa Europy
Wschodniej przyłączają się do działalno-
ści w ramach całej Europy, będziemy więc
dalej pracować z tymi krajami, aby wspie-
rać rozwój i stabilizację choćby w demo-
kratycznym Kosowie. Podczas kwietnio-
wego szczytu NATO w Bukareszcie nie
tylko zaprosiliśmy Albanię i Chorwację
do przyłączenia się do sojuszu, ale wysła-
liśmy jednoznaczne sygnały do innych kra-
jów bałkańskich. Otrzymaliśmy bardzo po-
zytywny odzew między innymi od Serbii,
która jest bardzo ważnym krajem w tym
regionie.
W tej części Europy jesteśmy świadka-
mi bardzo trudnej przeszłości, zamrożo-
nych konfliktów. Jako sojusz chcemy nadal
wychodzić naprzeciw wszystkim tym kra-
jom po to, by włączać je w dialog, we
współpracę i by pomagać im tworzyć wła-
sną, niezależną przyszłość. W tym działa-
niu kluczową rolę odgrywa Polska, która
ma wpływ na politykę NATO.
Wspierać i obserwować
Sierpniowy kryzys w Gruzji i ostatnie
wydarzenia na Ukrainie niczego nie zmie-
niły. Te kraje wiedzą, że drzwi do NATO
pozostają otwarte, nie są jednak automa-
tyczne, więc należy zastanowić się nad
względami bezpieczeństwa. NATO rów-
nież powinno mieć możliwość przekonać
się, że kraje te są na ścieżce reform we-
wnętrznych oraz demokratycznych i mogą
przyjąć na siebie realizację planów na rzecz
członkostwa w sojuszu. Będziemy te kra-
je wspierać, przekazywać pomoc praktycz-
ną, angażować je w dialog polityczny.
Oczywiście nie możemy mówić o bez-
pieczeństwie, nie wspominając Rosji,
szczególnie w kontekście ostatnich wy-
darzeń w Gruzji. Nie chcemy jej izolować
czy karać. Moskwa nie uzyskała jednak
szerokiego poparcia z powodu uznania
Południowej Osetii i Abchazji. Niewątpli-
wie Rosja sama zrobiła wiele, by się od-
izolować. Współpraca leży jednak w in-
teresie i NATO, i Rosji. W wielu kwe-
stiach się nie zgadzamy, ale mamy wspól-
ne wyzwania, takie jak Afganistan, terro-
ryzm czy proliferacja broni masowego ra-
żenia. Lepiej byłoby, gdybyśmy razem sta-
wili czoło tym wyzwaniom.
Powinniśmy lepiej korzystać z sojuszu
jako organizacji ramowej i prowadzić dia-
log polityczny na płaszczyźnie transatlan-
tyckiej. Nasze konsultacje zostały ostatnio
rozszerzone, gdybyśmy jednak chcieli pod-
jąć wszystkie wyzwania, o których będzie
mowa na konferencji, potrzebowalibyśmy
jeszcze więcej regularnych i szczerych roz-
mów transatlantyckich. Powinniśmy do-
prowadzić do strategicznej dyskusji trans-
atlantyckiej, a Polska może nas w tych dą-
żeniach wspomóc. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Autor jest zastępcą
sekretarza generalnego NATO

nr 45/2008 Polska Zbrojna 29

AAAAAAA PRAWO
PORADY AAAAAAAA

Każdy żołnierz
Masz problem? jest ważny

RSAK
EWA KO
Pułkownik Cezary Siemion, dyrektor Departamentu Prasowo-Informacyjnego MON, jako
trzeci urzędnik resortu dyżurował w naszej redakcji, odpowiadając na pytania czytelników, tym
razem dotyczące profesjonalizacji wojska. Pułkownikowi towarzyszyli płk Roman Siciński
z Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1 Sztabu Generalnego WP, płk Leszek Mrówczyński
z Zespołu do spraw Profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP i ppłk Robert Kupracz z DPI MON.

P odczas dyżuru płk. Cezarego Siemiona

zainteresowani mogli się dowiedzieć, jak
zostać żołnierzem zawodowym – jakie obo-
wiązują limity wieku i wykształcenie przy
przyjęciach kandydatów do służby wojskowej,
gdzie szukać szczegółowych informacji. Ofi-
cerowie wyjaśniali niuanse prawne i zachęca-
li do wstąpienia do wojska.
„Za rok o tej porze będziemy mieli w armii
nową jakość. Żołnierz będzie czuł, że wojsko
o niego dba, bo jest on największą wartością
ochotniczych sił zbrojnych”, przekonywali.

Poniżej zapis niektórych pytań i odpowiedzi:

§ Czy tegoroczni absolwenci

studiów wyższych będą
w 2009 roku powoływani na
przeszkolenie wojskowe?
– Absolwenci szkół wyższych
przez 18 miesięcy od daty po-
informowania komendanta
WKU o zakończeniu studiów
mogą być powołani do odbycia
służby wojskowej, ale Rada Mi-
nistrów postanowiła już, że
w przyszłym roku nie planu-
je się wcieleń do żadnej formy
służby zasadniczej, w tym na
trzymiesięczne przeszkolenie
wojskowe. Biorąc pod uwagę
postanowienia rządu, w przy-
szłym roku osoby podlegające
obowiązkowi zasadniczej służ-
by wojskowej lub przeznaczone
do odbycia przeszkolenia woj-
skowego (jeśli nie popełniły
przestępstwa i nie są ścigane
przez organy do tego uprawnio-
ne) będą przeniesione do
rezerwy bez odbycia służby
wojskowej.
zastąpienie „poboru” – „kwali-
fikacją wojskową”. „Kwalifika-
cję wojskową”, podobnie jak
dotychczasowy „pobór”, będą
prowadziły organy administracji
rządowej (wojewodowie) i sa-
morządu terytorialnego (wójt,
burmistrz, prezydent miasta).
Gdy 19-latkowie stawią się do
„kwalifikacji wojskowej”, zosta-
nie założona ewidencja woj-
skowa i określona zdolność do
pełnienia właściwych form
służby. Nikt nie będzie przymu-
sowo kierowany do koszar, co
najwyżej przedstawiciel WKU
złoży mu ofertę służby ochotni-
czej. Osoby, które dopełnią
obowiązku „kwalifikacji woj-
skowej”, zostaną przeniesione
do rezerwy.
§ Chcę zostać szeregowym za-
wodowym. Czy w wojskowej
komendzie uzupełnień dowiem
się, gdzie są wolne stanowiska
dla kandydatów do służby?
– Wszystkie WKU są podłączo-
gowych. Jednocześnie zamie-
nione zostaną stanowiska żoł-
nierzy służby zasadniczej na
stanowiska szeregowych zawo-
dowych. Wszystkie etaty obej-
mujące stanowiska starszych
szeregowych zostały już wyda-
ne, w najbliższych dniach do-
trą do jednostek wojskowych
i można będzie je już obsa-
dzać ludźmi. Przewidujemy, że
nabór na stanowiska szerego-
wych zawodowych ruszy
w 2009 roku, przede wszyst-
kim wśród żołnierzy służby
nadterminowej i żołnierzy re-
zerwy. Jeszcze w tym roku pla-
nuje się podniesienie uposaże-
nia żołnierzy nadterminowych
o 200 złotych.
§ Czy jako szeregowy zawodo-
wy będę mógł służyć do mo-
mentu uzyskania częściowych
uprawnień emerytalnych?
– Nie przewidujemy tego, aby
szeregowi zawodowi zostawali
emerytami wojskowymi. W służ-

§ Po co w przyszłym roku dzie-

więtnastolatkowie będą wzy-
wani do WKU?
– Zgodnie z inicjatywą posel-
ską obecnie nowelizowana jest
– skierowana do sejmu na
pierwsze czytanie – ustawa
o powszechnym obowiązku
obrony RP. Planuje się w niej
ne do Internetu i mają bazę da-
nych pod nazwą „Szeregowy za-
wodowy”, która pozwala usta-
lić, gdzie i jakie są jeszcze wa-
katy dla szeregowych. Obecnie
w korpusie szeregowych zawo-
dowych mamy tylko stanowi-
ska dla starszych szerego-
wych, ale wprowadzimy do nie-
go także stanowiska dla szere-
bie kontraktowej można będzie
pozostawać minimum 18 mie-
sięcy, maksimum 12 lat. Póź-
niej żołnierze kontraktowi, za-
równo szeregowi (o ile zdadzą
egzamin i zostaną podoficera-
mi), jak i podoficerowie oraz
oficerowie (po studium oficer-
skim), staraliby się o przyjęcie
do służby stałej. Dostawaliby

30 Polska Zbrojna nr 45/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
WOJSKO PORADY
CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
się do niej najlepsi. Dopiero
w służbie stałej żołnierze uzy-
skiwaliby prawa do emerytury
wojskowej.
§ Jak długo mogę służyć jako
nadterminowy?
– Od roku do siedmiu lat.
Służba w charakterze żołnie-
rza nadterminowego jest ofer-
tą dla tych, którzy chcą zostać
żołnierzami zawodowymi,
lecz obecnie jednostka woj-
skowa nie ma dla nich wolne-
go stanowiska. W tym roku
chcemy w wojsku mieć do
10 tysięcy żołnierzy nadtermi-
nowych. Po wejściu w życie tak
zwanej małej nowelizacji usta-
wy o powszechnym obowiązku
obrony RP (już przyjęta przez
sejm) zostanie podniesiona
granica wieku – z 25 lat do
30 lat – do której można się
starać o przyjęcie do służby
nadterminowej.
§ Czy jest prawdą, że do służ-
by zawodowej będą mogli
dostać się ludzie, którzy weszli
z konflikt z prawem i mają
wyrok?
– Od 2010 roku chcemy umoż-
liwić wstępowanie do służby
osobom, które zostały skazane
prawomocnym wyrokiem sądu
za popełnienie przestępstwa,
ale tylko nieumyślnego.
§ Słyszałem, że wkrótce o przy-
jęcie do polskiego wojska
będą mogli ubiegać się dwupań-
stwowcy. Czy do służby będzie-
cie przyjmować wyłącznie oby-
wateli krajów UE lub NATO?
– Dziś żołnierzem zawodowym
może zostać u nas tylko i wy-
łącznie obywatel Polski. To się
zmieni po znowelizowaniu usta-
wy o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych. Intencją resortu
jest otwarcie wojska na kandy-
datów, którzy mają także inne
niż polskie obywatelstwo. Obo-
wiązkowo muszą oni jednak
wciąż być obywatelami Rzeczy-
pospolitej Polskiej. Nie będzie-
my ograniczać zasięgu działania
nowych przepisów do osób, któ-
re mają – jako drugie – obywa-
telstwo państwa UE lub NATO.
nr 45/2008
||
||
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
Ofertę służby adresujemy do
„współobywateli” wszystkich
krajów. Przy okazji zaostrzone
zostaną kryteria wydawania Po-
lakom zgody na służbę w woj-
sku innego państwa.
§ Jak to jest, że aby dziś dostać
się do służby nadtermino-
wej, trzeba wykazać się wy-
kształceniem ponadgimnazjal-
nym, a do bycia szeregowym za-
wodowym wystarcza tylko gim-
nazjum?
– Po nowelizacji ustawy o po-
wszechnym obowiązku obrony
RP kryterium wykształcenia zo-
stanie ujednolicone. W obu
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
przypadkach będzie wymagane
wykształcenie co najmniej gim-
nazjalne. Nie chcemy zamykać
koszar przed młodzieżą, która
z powodu trudnej sytuacji ro-
dzinnej zmuszona była podjąć
wcześniej pracę i nie mogła
– jak rówieśnicy – lepiej się
wykształcić lub nie było jej na
to stać.
§ Jestem rezerwistą. Chciał-
bym wrócić do służby jako
podoficer zawodowy. Czy to
możliwe? Czy będę skierowany
na komisję lekarską?
– Jeśli znajdzie Pan stanowisko
o stopniu etatowym odpowia-
|| || |
dającym Pana randze i specjal-
ności wojskowej, nie powinno
być kłopotu z powrotem do
służby. Pomocne będzie tu
WKU, bo ma bazę danych
o wolnych stanowiskach dla
podoficerów. Warunkiem powo-
łania do służby jest orzeczenie
lekarskie o zdolności do zawo-
dowej służby wojskowej. Będzie
więc Pan skierowany do tereno-
wej wojskowej komisji lekar-
skiej, a stamtąd na dodatkowe
badania, jeśli zajdzie taka
potrzeba.
§ Kiedy przed kilku laty stawa-
łem do poboru, komisja le-
karska przyznała mi kategorię
zdrowia D, więc nie zostałem
wcielony. Od tego czasu zdrowie
mi się poprawiło i chciałbym
podjąć służbę w formacji mun-
durowej. Czy możliwa jest zmia-
na kategorii zdrowia?
– Komendant WKU skieruje Pa-
na do komisji lekarskiej tylko
jeśli przewiduje wykorzystanie
Pana w zasobach osobowych
na wypadek kryzysu lub wojny.
To jest bardzo mało prawdopo-
dobne. W resorcie obrony pla-
nuje się taką nowelizację prze-
pisów ustawowych, by osoby,
wobec których orzeczono trwa-
łą niezdolność do służby lub
niezdolność do służby w czasie
pokoju – po uprawomocnieniu
orzeczenia zdrowotnego – nie
mogły być już ponownie kiero-
wane na komisję lekarską.
Ochotnicze siły zbrojne nie bę-
dą miały w tym interesu.
§ Wiem, że od stycznia 2010
roku niemożliwe będzie zo-
stanie nadterminowym. Czy je-
śli będę nim już wcześniej, zo-
stanę automatycznie uznany za
żołnierza zawodowego?
– Jeśli nie zechce Pan sam
przejść na zawodowstwo, do-
służy Pan do końca okresu, na
jaki został przyjęty do tej służ-
by. Czyli teoretycznie żołnie-
rzem nadterminowym może
Pan być nawet w 2016 roku, je-
śli zacznie się tę służbę w przy-
szłym roku i zostanie do niej
przyjętym na siedem lat.
Notował AG
Polska Zbrojna 31
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

S zkolenie wysokościowe odbywało się między innymi
w Lądku Zdroju w rejonie wspinaczkowym Trojan
i w okolicach najwyższego wzniesienia Gór Stołowych
Szczelińca Wielkiego. Czterdziestu kursantów pod okiem
doświadczonych instruktorów z 22 bpg i ratowników z są-
deckiego oddziału GOPR doskonaliło techniki wysokoś-
ciowe. Budowano „kolejkę tyrolską”, ćwiczono techniki
ratownictwa wysokościowego, zjazdy na przyrządach
i z poszkodowanym. Dodatkowym wyzwaniem dla uczest-
ników były zmienne warunki pogodowe, od ciepłej sło-
necznej jesieni po pierwszy śnieg.

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Już po raz trzeci odbyło się szkolenie wysokościowe, które
20–24 października tego roku zorganizował 22 Batalion Piechoty Górskiej
z Kłodzka. Uczestniczyli w nim żołnierze z 1 i 5 bsp z Rzeszowa, 6 bdsz
z Gliwic, 1 pspec z Lublińca i POLUKRBAT z Przemyśla oraz funkcjonariusze
z lubuskiego i sądeckiego oddziałów Straży Granicznej.

32 Polska Zbrojna nr 45/2008

ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY | |
PORADYPO PO
SŁUŻBIE | |
SŁUŻBIEHISTORIA | |
HISTORIAMILITARIA| |
MILITARIAPRASA | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

nr 45/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO

Oczekiwana
zamiana
oddziałów

O d początku 2009
roku w centrach
szkoleniowych Wojsk
Lądowych oddziały za-
bezpieczenia szkolenia
zostaną zastąpione jed-
norodnymi pododdziała-
mi szkoleniowymi.
W CSAiU w Toruniu
będzie to dywizjon,
w CSWL w Poznaniu
i CSŁiI w Zegrzu
– bataliony.

Struktura dywizjonu
szkolnego CSAiU:
– bateria dowodzenia
– bateria artylerii rakie-
towej – RM 70 oraz
BM 21
– bateria artylerii
samobieżnej
– Goździki i Dana
– kompania logistyczna
– kompania wsparcia
KRZYSZTOF WILEWSKI

DYWIZJON DLA KANDY

Centra szkoleniowe Wojsk Lądowych, przygotowując się do profesjonalizacji armii,
gruntownie zmienią strukturę. W miejsce oddziałów zabezpieczenia powstaną
jednorodne pododdziały szkoleniowe.
zósty Dywizjon Artylerii głość”, mówi płk Stanisław Słapczyń- pułk”, komentuje nowy komendant
Samobieżnej z Torunia, ski. Nie ukrywa, że żal mu oddawać do- CSAiU płk Aureliusz Chyleński, który
który podlegał stacjonują- brze wyszkolonych żołnierzy: „6 das był pod koniec sierpnia trafił do Torunia
cej w Węgorzewie 1 Ma- dywizjonem bardzo dobrze zorganizo- z Dowództwa Wojsk Lądowych, gdzie
zurskiej Brygadzie Artyle- wanym, co potwierdzały szkolenia poli- kierował oddziałem rozpoznania i walki
rii i zaliczał się do jedno- gonowe i kontrola gospodarcza”. radioelektronicznej.
stek dowodzonych na dużą odległość, O ile w 1 MBA pozbycie się wysunię- „Dywizjon zabezpieczenia szkolenia,
z końcem roku przestanie istnieć. Jego tego pododdziału jest traktowane jako który powstanie na bazie likwidowane-
żołnierze nie muszą się jednak martwić oczekiwane odchudzenie jednostki, o ty- go 6 Dywizjonu Artylerii Samobieżnej,
o pracę, gdyż zostanie on wchłonięty le w Toruniu dodatkowy sprzęt i ludzie pozwoli nam ujednolicić struktury cen-
przez Centrum Szkolenia Artylerii bardzo się przydadzą. Dla CSAiU prze- trum i lepiej szkolić zarówno szerego-
i Uzbrojenia. Jego personel wraz z kadrą jęcie dywizjonu będzie lokalnym prze- wych zawodowych, jak i podchorążych
centrum utworzy dywizjon zabezpiecze- jawem profesjonalizacji armii. Toruńskie z Wojskowej Akademii Technicznej oraz
nia szkolenia w miejsce istniejącego do centrum, podobnie jak pozostałe jednost- Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lą-
tej pory oddziału zabezpieczenia. Prze- ki Wojska Polskiego, musi dostosować dowych”, uzupełnia komendant.
niesienie 6 das z 1 MBA pod skrzydła się do zmian, jakie wywołają zawiesze- Do nowo formowanego dywizjonu tra-
CSAiU cieszy dowódcę z Węgorzewa. nie poboru. fi niemal cały strzelający sprzęt artyle-
„Zarówno dla systemu dowodzenia, „Do tej pory o szkolenie dbał u nas od- ryjski, jakim dysponuje centrum. Jego
jak i samej kadry «szóstego» lepsze jest dział zabezpieczenia, dysponujący tylo- fundamentem będą trzy baterie – dowo-
dowodzenie na miejscu, a nie na odle- ma egzemplarzami sprzętu co niejeden dzenia, artylerii rakietowej (RM-70

34 Polska Zbrojna nr 45/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
DATÓW
i BM-21) oraz artylerii samobieżnej
(Goździki i Dana). Uzupełnią je kompa-
nie logistyczna i wsparcia – uzbrojona
w moździerze 60 i 98 milimetrów oraz
wyrzutnie przeciwpancernych pocisków
Spike. Ujednolicenie pododdziałów
szkolnych pozwoli trafniej ukierunko-
wać szkolenie specjalistyczne szerego-
wych zawodowych.
Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbro-
jenia, gdzie od stycznia zacznie działać
dywizjon szkolny, nie jest jedyną pla-
cówką, która przygotowując się do za-
dań związanych z profesjonalizacją ar-
mii, zmieni strukturę. W Centrum Szko-
lenia Wojsk Lądowych w Poznaniu oraz
w Centrum Szkolenia Łączności i Infor-
matyki w Zegrzu również trwają inten-
sywne prace w tym kierunku. Jednak
choć w obu centrach gotowe są już pla-
ny utworzenia batalionów szkolnych, to
od 6 listopada bieżącego roku batalion
taki zacznie działać tylko w Poznaniu,
i to jako eksperyment.
nr 45/2008
| | |
ALEKSANDER RAWSKI (2)
„W programie pilotażowym zacznie
u nas działać pierwsza kompania nowo
formowanego batalionu szkolnego. Bę-
dzie się składać z trzech plutonów. Ma-
my w niej szkolić kandydatów na szere-
gowych zawodowych”, mówi kpt. Ja-
cek Thomas, rzecznik prasowy CSWL
w Poznaniu.
„Program pilotażowy składa się
z dwóch etapów. Pierwszy obejmuje
trzymiesięczne szkolenie podstawowe.
Drugi zacznie się w lutym i będzie to
trwające od czterech do sześciu miesię-
cy szkolenie specjalistyczne”, wyjaśnia
rzecznik.
Poznańskie centrum, wykorzystując
program pilotażowy, wyszkoli szerego-
wych w specjalnościach: działonowy,
operator KTO Rosomak, kierowca T-72
oraz strzelec karabinka w piechocie zme-
chanizowanej, kierowca gąsienicowego
transportera opancerzonego, mechanik
pojazdów gąsienicowych oraz kucharz.
Na ocenę poznańskiego eksperymentu
będzie czekać personel CSŁiI. Jeżeli
batalion szkolny CSWL spełni oczeki-
wania, podobny powstanie w Zegrzu
najprawdopodobniej w połowie przy-
szłego roku.  Obronnej przy Ambasadzie USA.
krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl
| | |
FLESZ
ELBLĄG. Wydział Prasowy
Dowództwa Wojsk Lądowych zorgani-
zował 22–24 października warsztaty
tematyczne dla podległych służb pra-
sowych. W czasie szkolenia porusza-
no wiele istotnych tematów, między
innymi szef Wydziału Prasowego DWL
ppłk Sławomir Lewandowski omówił
III etap kampanii promocyjno-rekruta-
cyjnej, założenia systemu doskonale-
nia służb prasowych oraz zasady rea-
gowania kryzysowego.
POZNAŃ. Z komendantem Szkoły
Podoficerskiej Wojsk Lądowych
st. chor. sztab. Zbigniewem
Kościelniakiem spotkał się Zdzisław
Parucki, syn sierż. Józefa Paruckiego,
żołnierza 58 Pułku Piechoty
14 Dywizji Piechoty, który przekazał
MARCIN SZUBERT
pamiątki po ojcu. Szkoła w Poznaniu
od początku istnienia (2004 rok) za-
biegała o przejęcie tradycji pododdzia-
łów 14 DP zwanej „Żelazną”. W czerw-
cu 2008 roku decyzją ministra obrony
narodowej nr 281 szkoła otrzymała
wyróżniającą nazwę „Wielkopolska”
oraz patrona – gen. bryg. Franciszka
Seweryna Włada, który dowodził
14 DP.
SULECHÓW. 25 października
cztery drużyny rozpoczęły rywalizację
o Puchar Dowódcy Garnizonu Sulechów
w halowej piłce nożnej. Obok artylerzy-
stów w turnieju wzięły udział reprezenta-
cje: jednostki ratowniczo-gaśniczej, urzę-
du miasta i gminy oraz Rockwoolu SA. Po
niezwykle zaciętym i emocjonującym
meczu reprezentacja Rockwoolu SA po-
konała 6:5 artylerzystów, zdobywając
tym samym puchar.
WARSZAWA. Możliwościom
szkolenia polskich żołnierzy w USA
w ramach programu IMET (International
Military Education and Training) poświę-
cone było robocze spotkanie, które
27 października odbyło się
w Dowództwie Wojsk Lądowych. Obok
reprezentantów DWL uczestniczyli
w nim przedstawiciele Biura Współpracy
Oprac. PG
Polska Zbrojna 35
WOJSKO LOTNICTWO
W październiku po raz pierwszy wy-
leciały poza Polskę cztery Jastrzębie:
dwa jednomiejscowe F-16C i tyle samo
dwumiejscowych F-16D. Do Danii uda-
ło się 40 osób, wśród których było sze-
ściu pilotów – czterech z Krzesin i dwóch
z Łasku. Lot do duńskiej bazy z Łasku
trwał godzinę, więc piloci nie pozosta-
wali w powietrzu dłużej niż podczas
szkolenia w Polsce. Grupą dowodził
płk pil. Rościsław Stepaniuk, dowódca
31 Bazy Lotnictwa Taktycznego. Polacy
wykonywali wspólne loty z duńskimi
F-16 w ramach programu wymiany
eskadr, tak zwanego Squadron Exchan-
ge. Dla lotników był to pierwszy spraw-
dzian ze wspólnego międzynarodowego
działania poza ojczyzną, a także z szyb-
kiego przebazowania samolotów, ludzi
i sprzętu w wyznaczone miejsce.
Dobre decyzje generała
W programie wymiany eskadr uczest-
niczą siły powietrzne wszystkich krajów
natowskich. W 2007 roku dowódca SP
gen. broni pil. Andrzej Błasik postano-
wił, że polskie F-16 przebazują się na
jedno z europejskich lotnisk. Chciał oce-
nić sprawność przerzutu i umożliwić
podkomendnym podpatrzenie pracy in-
nych użytkowników amerykańskich my-
śliwców. Generał Błasik wytypował
cztery kraje. Pierwsze pozytywnie na za-
proszenie do wymiany eskadr odpowie-
działy Holandia i Dania, potem Grecja.
Ponieważ jednak Holendrzy są mocno
Polskie F-16 poleciały do Danii. To pierwszy krok na drodze do osiągnięcia przez
pilotów tych maszyn zdolności do współdziałania z sojusznikami z NATO,
co w przyszłości może skutkować udziałem w misji, na przykład afgańskiej.
REKONESANS
PIOTR LASKOWSKI
JASTRZĘBI
36 Polska Zbrojna
zaangażowani w misję w Afganistanie,
poprosili o przełożenie wspólnego tre-
ningu na przyszły rok. Stąd lot do
Danii.
Przygotowanie do wizyty w 730 Eska-
drze Myśliwskiej Królewskich Duńskich
Sił Powietrznych (Kongelige Danske Fly-
gvevaaben) trwało blisko pół roku.
W końcu lotnicy dotarli przez Niemcy
do Danii, na lotnisko Skrytrup.
Trening na czasie
Wymiana eskadr to właściwie nie ćwi-
czenia, a trening, z którego obie strony
chcą jak najwięcej skorzystać. Jego ce-
lem jest wymiana informacji i podpa-
trzenie, jak interesujące nas sprawy za-
łatwiają inni. Wiele lotów, oprócz tych
w dużych ugrupowaniach, a także dolot
do strefy walki, odbywa się podobnie
jak w Polsce. Duńczycy mają znakomi-
tych nawigatorów, którzy mogą praco-
wać także w cywilnej strefie lotów i pro-
wadzić pilota aż do dojścia do nakaza-
nej strefy lotów. W Polsce jest to nie-
możliwe, ponieważ mamy odrębne służ-
by, cywilną i militarną, i nasi wojskowi
nawigatorzy nie mają po prostu odpo-
wiednich uprawnień. Poza tym prze-
strzeń powietrzna Danii jest inaczej za-
rządzana niż u nas. Tam wojskowi i cy-
wile na bieżąco dogadują się co do spo-
sobu jej wykorzystania. W Polsce pilo-
tów wojskowych wrzuca się do jednego
worka z pilotami cywilnymi, którzy na
przykład wylatali tylko 20 godzin, uzy-
skali licencję pilota turystycznego i ku-
pili sobie mały samolot.
Loty w Danii odbywały się głównie
nad morzem, bez widoczności lądu,
przez blisko 30 minut. Dla niektórych Po-
laków to była nowość. Wspólne loty roz-
poczęły się od układu typu dwa nasze sa-
moloty na dwa duńskie. Później prakty-
kowano loty czwórką nad Morzem Pół-
nocnym na małej wysokości z dwoma
duńskimi przeciwnikami i loty typu
COMAO (Composite Air Operation)
ósemką maszyn. Hitem była walka czte-
rech na czterech przeprowadzona nad
Atlantykiem.
W trakcie treningu okazało się, że nie
można używać systemu przesyłu danych
Link-16 z powodu braku zgody duńskie-
go dowództwa. Nie była to jednak zła
wola gospodarzy, a jedynie skutek tego,
że Duńczycy, podobnie jak my, uczą się
użycia Link-16 i dopiero go organizują.
Dlatego na pierwszy poważny spraw-
dzian działania tego systemu przyjdzie
pilotom Jastrzębi poczekać do ćwiczeń
TLP (Tactical Leadership Programme)
we Florennes w Belgii, które odbędą się
w przyszłym roku.
„Mieliśmy wielką satysfakcję z powo-
du świetnego przygotowania maszyn
do lotów”, mówi dowódca grupy działań
lotniczych ppłk pil. Cezary Wiśniewski.
Przez cały czas pobytu w Danii nie było
żadnej awarii ani usterki, choć samoloty
latały codziennie przez kilka dni. Zadba-
li o to technicy pierwszej eskadry (daw-
nr 45/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
P aździernikowy trening przygotował
Jastrzębie do dłuższego przeby-
wania poza krajem. W przyszłym roku
pilotów czekają wizyty dwutygodniowe
i miesięczne. Polecą do Belgii, Grecji
(która ma tę samą co my wersję F-16)
oraz Hiszpanii, gdzie Jastrzębie
powalczą przeciwko hiszpańskim
Hornetom F-18.
nej trzeciej), którzy jako pierwsi odbie-
rali dwa lata temu F-16 w Polsce. To du-
ży sukces. Przy okazji polscy technicy
podpytali duńskich kolegów, ile zarabia-
ją. Miny im zrzedły, gdy okazało się, że
w przeliczeniu na złotówki dostają po-
nad 17 tysięcy miesięcznie (brutto).
Duńczycy używają obecnie około
60 samolotów F-16. Tworzą one dwie
eskadry i grupę przeznaczoną do dyżu-
rów bojowych. Są to F-16A Block 15
MLU (Middle Life Update), w przypad-
ku których zastosowano dwa różne pro-
gramy uaktualniające wcześniejszą mo-
dernizację. Jeden z nich zwiększa moż-
liwości duńskich samolotów prawie do
wersji polskich maszyn, choć „prawie”
oznacza tu wielką różnicę. Duńskie F-16
są już na przykład dostosowane do uży-
cia nahełmowego systemu wskazywania
celów dla pocisku AIM-9X czy prowa-
dzenia korespondencji w systemie wy-
miany danych Link-16, nie mogą jednak
równać się z naszą wersją Block 52+.
Lepszy radar i urządzenia nawigacyjne
nr 45/2008
| | | |
pozwalały polskim pilotom widzieć
Duńczyków wcześniej, przez co mieli
przewagę w powietrzu.
Skansen temperaturowy
Wielką sensację wzbudzili polscy
piloci, kiedy do lotów nad Morzem
Północnym i Oceanem Atlantyckim
stawili się w specjalnym, dość niewy-
godnym ubiorze, tak zwanym Under
Exposure Suit, który zapobiega wy-
chłodzeniu organizmu po awaryjnym
opuszczeniu samolotu i znalezieniu się
w wodzie. Zgodnie z polskimi przepi-
sami ubiór ten zakłada się do lotów nad
morzem niezależnie od temperatury
wody. Przepisy duńskie, amerykańskie
i większości państw europejskich sta-
nowią, że strój taki zakłada się wtedy,
gdy woda ma poniżej 10 stopni Cel-
sjusza. W innych przypadkach pilot
sam podejmuje decyzję: zakładać strój
czy nie. Temperatura wód Morza Pół-
nocnego wynosiła wtedy 12 stopni.
Według polskich przepisów, nawet la-
tając nad ciepłym Morzem Śródziem-
nym, pilot musiałby zakładać to nie-
wygodne wdzianko.
Lepiej cztery niż dwa
Po wylocie do Danii wiemy, że le-
piej wysyłać za granicę cztery samo-
loty niż dwa, bo wysiłek logistyczny
przy ich przebazowaniu jest podobny,
a koszt szkolenia o 50 procent niższy
(przypadający na samolot). Teraz
transportowiec C-295M zabrał na po-
kład wszystko, co mogło okazać się
potrzebne, ale już wiadomo, że moż-
na też polecieć z pewnym minimum,
natomiast w razie potrzeby przysłać
z Polski mniejszy samolot z częściami
i mechanikami.
Październikowy trening przygoto-
wał Jastrzębie do dłuższego przeby-
wania poza krajem. W przyszłym ro-
ku pilotów czekają wizyty dwutygo-
dniowe i miesięczne. Polecą do Bel-
gii, Grecji (która ma tę samą co my
wersję F-16) oraz Hiszpanii, gdzie Ja-
strzębie powalczą przeciwko hiszpań-
US DOD
skim Hornetom F-18. 
piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl
| | |
FLESZ
BYDGOSZCZ. Zbiórka
związana z zakończeniem funkcjono-
wania Dowództwa 2 Brygady
Radiotechnicznej odbyła się 17 paź-
dziernika. Wśród zaproszonych gości
byli między innymi zastępca dowódcy
SP gen. dyw. Krzysztof Załęski, szef
wojsk radiotechnicznych gen. bryg.
Józef Nasiadka, przedstawiciele za-
przyjaźnionych instytucji cywilnych
i wojskowych oraz byli dowódcy
i pracownicy jednostki.
POZNAŃ. 25 października
2 Brygada Lotnictwa Taktycznego ob-
chodziła dziesięciolecie istnienia. Po
mszy świętej w kościele garnizono-
wym odbył się uroczysty apel przy po-
mniku Armii Poznań z udziałem kom-
panii honorowej oraz pododdziałów
wojskowych. Goście i mieszkańcy
Poznania obejrzeli także pokaz musz-
try paradnej w wykonaniu Orkiestry
Reprezentacyjnej Sił Powietrznych.
Obchody zakończył przelot czterech
samolotów F-16. W święcie brygady
uczestniczyli między innymi szef
PIOTR LASKOWSKI
Sztabu Generalnego Wojska
Polskiego gen. Franciszek Gągor i do-
wódca Sił Powietrznych gen. broni pil.
Andrzej Błasik.
SKWIERZYNA. Skwierzyńska
Brygada Obrony Powietrznej po raz
ostatni obchodziła swoje święto.
Zgodnie z decyzją przełożonych, od
stycznia jednostka przekształca się
w pułk. Uroczystości rozpoczęły się
24 października uroczystą mszą świętą
i apelem, podczas którego w drzewiec
sztandaru wbity został gwóźdź upamięt-
niający tegoroczne strzelania bojowe.
WIELKA BRYTANIA. W październi-
ku delegacja Centrum Szkolenia Sił
Powietrznych wraz z komendantem
płk. Krzysztofem Żabickim brała
udział w szkoleniu specjalistów wojsk
obrony przeciwlotniczej w tym kraju.
W czasie pobytu odwiedzili Królewską
Szkołę Artylerii (Royal School
of Artillery) w Larkhill, RAF Station
w Spadeadam i 16 Pułk Królewskiej
Artylerii (16 Regiment of Royal
Artillery) w North Luffenham.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 37
WOJSKO LUDZIE
TAŃCZĄCY NA LINIE
Ratownicy naszej Marynarki Wojennej należą do najlepiej wyszkolonych na świecie. Jako jedyni
wykorzystują techniki alpinistyczne. Są wyszkolonymi nurkami. Ich wszechstronność to zasługa
instruktora, kpt. Mirosława Orzeszka. Jest jedynym w Europie oficerem-ratownikiem pokładowym.
iedy kilka lat temu Miro-
sławowi Orzeszkowi za-
proponowano awans na ofi-
cera, nie chciał go przyjąć.
Był świetnie wyszkolo-
nym ratownikiem pokła-
dowym. Wcześniej służył w Formozie.
Zdobył uprawnienia nurkowe i instruk-
tora spadochronowego. Dlatego wprowa-
dził do ratownictwa MW techniki alpi-
nistyczne, a wyszkoleni przez niego lu-
dzie są elitarną grupą personelu naszej
floty. Miał wszelkie zadatki na szybką
karierę. Dlaczego więc nie chciał przy-
jąć szarży oficerskiej?
Mirosław Orzeszek trafił do Marynarki
Wojennej w 1987 roku.
„Przyjechałem tu na praktyki, od razu
po skończeniu szkoły chorążych”, wyja-
śnia. „Zostałem zastępcą dowódcy Grupy
Specjalnej Płetwonurków w jednostce na-
zywanej dzisiaj Formozą. Sytuacja wyda-
38 Polska Zbrojna
TOMASZ GOS
wała mi się początkowo nie do opanowa-
nia, począwszy od stopni wojskowych,
a skończywszy na relacjach międzyludz-
kich, które we flocie są specyficzne, głów-
nie przez dużo silniejszą więź między ludź-
mi. Wcześniej nie miałem kontaktu z Ma-
rynarką Wojenną”.
Krótko po podjęciu służby przez Orzesz-
ka dowódca grupy specjalnej w Formozie
musiał wyjechać na długoterminowy kurs
językowy. W tym czasie młodszy chorąży
Orzeszek przejął dowodzenie. „Nie zna-
jąc specyfiki morskiej i nie umiejąc nawet
dobrze odczytywać map morskich, dałem
radę”, wspomina po latach.
Większa skuteczność
Chorąży nie mógł zostać etatowym do-
wódcą grupy specjalnej Formozy. Do te-
go był potrzebny stopień oficerski i wyż-
sze wykształcenie. Dlatego zaczął studia
w Akademii Wychowania Fizycznego,
Ratownicy wiedzą,
że mają zrobić wszystko,
by człowieka wydobyć
i przetransportować,
nie narażając własnego
życia. Ale każde wejście
ratownika do akcji jest
narażeniem życia
TOMASZ GOS
z myślą, że po kilku latach wróci do jed-
nostki, tym razem już jako dowódca gru-
py. „Niestety, różne sytuacje życiowe
spowodowały, że powrót stał się niemoż-
liwy”, opowiada dzisiejszy kapitan.
„Uznałem, że działania specjalne mogę
przenieść do ratownictwa. Tak zostałem
ratownikiem pokładowym Marynarki
Wojennej”.
W 1991 roku Mirosław Orzeszek objął
stanowisko starszego instruktora ratownic-
twa w 18 Eskadrze Lotnictwa Ratowni-
czo-Łącznikowego MW. Jako pierwszy
wprowadził do ratownictwa MW techni-
ki alpinistyczne, które są wykorzystywa-
ne do dzisiaj. To również dzięki jego za-
biegom dowództwo floty wyraziło zgo-
dę na wprowadzenie praktycznych zajęć
nurkowych. „Technik nurkowych na-
uczyłem się w Formozie i pomyślałem,
że mogą być one przydatne w ratownic-
twie”, wspomina kapitan.
nr 45/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Dowódca 28 Eskadry Lotniczej kmdr
por. pil. Roman Tański o kapitanie Orzesz-
ku mówi krótko: profesjonalista.
Oficer na pokładzie
Zaproponowano mu w końcu stopień ofi-
cerski. Nie chciał go przyjąć. „Oficer nie
wykonuje zadań ratowniczych”, tłumaczy
kpt. Orzeszek. „Co miałbym robić? Sie-
dzieć w papierach? Postanowiłem nie być
oficerem. Ale mój dowódca podpowiedział
mi, abym napisał do dowódcy MW proś-
bę o możliwość kontynuowania tego, co
robiłem wcześniej, także po otrzymaniu
stopnia oficerskiego. Dowódca przychylił
się do prośby i mogłem już jako oficer brać
udział w akcjach ratowniczych”.
Do dzisiaj jest to precedens w Europie.
Nigdzie w krajach zachodnich oficer nie
lata w śmigłowcu jako ratownik pokłado-
wy. Tego typu funkcje są zarezerwowane
dla chorążych i podoficerów. „Często do-
wodzi nami chorąży i nie widzę w tym żad-
nej ujmy”, wyjaśnia kpt. Orzeszek. „Dla
mnie liczy się fachowość”.
Oficer wie jednak, że zajmowanie się ra-
townictwem ogranicza go w awansach.
Dlatego chce teraz wrócić do działań spe-
cjalnych. „Nie wiem, czy zostanę przyjęty.
Czeka mnie jeszcze selekcja. Niektórzy
mówią, że za stary już na to jestem. Bzdu-
ra! Mam 43 lata i dbam o siebie. Biegam,
ćwiczę, prowadzę zdrowy styl życia. Nie
boję się takiej selekcji pod względem kon-
dycyjnym i siłowym. Boję się tylko tego,
że kontuzje doznane w czasie akcji ratow-
niczych mogą dać się we znaki”.
Brawurowa akcja
Do najbardziej spektakularnej akcji
kpt. Orzeszka należy podjęcie z masow-
ca „Anna Maria” sparaliżowanego kapi-
tana statku.
„Sztorm był tak potężny, że przechyły
statku dochodziły do 45 stopni”, opowia-
da ratownik. „Zjechałem ze śmigłowca na
pokład. Zacząłem się ślizgać. Nie było na
nim żywej duszy. Uderzyłem o coś i wy-
biłem prawy staw łokciowy. Nagle z jed-
nej nadbudówki wyszło dwóch ludzi. Przy-
nieśli kapitana przywiązanego do krzesła
CZESŁAW CICHY
KPT. MIROSŁAW ORZESZEK chętnie przeka-
zuje swoje doświadczenia młodszym kolegom.
nr 45/2008
| | |
| |
i zniknęli. Zostałem sam na sam ze spara-
liżowanym człowiekiem na oblodzonym
pokładzie, którym bujało na wszystkie stro-
ny. Do tego miałem niesprawną jedną rę-
kę. Jak się potem okazało, kapitan ważył
110 kilogramów. Rzucało nami po całym
pokładzie. Przywiązałem się więc do ja-
kiegoś elementu na statku i trzymałem ka-
pitana. W końcu odpaliłem race sygnało-
wą. Śmigłowiec przyleciał po kilkunastu
minutach. Spuścili nam linę. Przechyły by-
ły tak wielkie, że w jednej chwili byłem tuż
pod śmigłowcem, a za chwilę dziesięć me-
trów niżej. Dałem sygnał, by opuścili no-
sze. Trwało to prawie pół godziny. Nosze
uderzyły mnie kilka razy w głowę, zanim
je złapałem. Jak już w końcu je przejąłem,
okazało się, że nie ma koło mnie kapitana.
Rzuciło go w okolice ładowni. Jedną ręką
przeciągnąłem go do noszy i przywiąza-
łem do nich. Podczepiłem jego i siebie do
dźwigu i dałem komendę do podniesienia.
Przy podnoszeniu zahaczyliśmy jednak
o stalowe liny znajdujące się na statku”.
Dowódca śmigłowca natychmiast dał ko-
mendę do odcięcia liny. Ale technik zwle-
kał. Dostał jednak drugą komendę i musiał
odciąć linę. W ciągu kilkunastu sekund wa-
hania statek wykonał przechył na lewą bur-
tę. „Gdyby odciął nas wcześniej, spadliby-
śmy z wysokości 7–8 metrów na stalowe
elementy wystające z pokładu. Byłoby po
nas”, opowiada ratownik. „A tak wpadli-
śmy do wody. Ciało w wodzie nie odpły-
nie zbyt daleko od statku. Cały czas dryfo-
waliśmy więc przy masowcu”.
Z dalszego ciągu akcji niewiele pamię-
ta. Przyleciał drugi śmigłowiec. Koledzy
opowiadali, że Orzeszek sam przypiął do
liny chorego i siebie. Akcja zakończyła się
powodzeniem.
Najlepsi na świecie
Polscy ratownicy należą do najlepiej wy-
szkolonych na świecie. Po ostatnich wspól-
nych ćwiczeniach z ratownikami holender-
skimi i niemieckimi, Holendrzy powiedzie-
li naszym, że mogliby się od nich uczyć.
„Jako jedyni, tak przynajmniej było jesz-
cze w zeszłym roku, używamy technik al-
pinistycznych jako elementów wykonywa-
nia zadań ratowniczych”, mówi kpt. Orze-
szek. „Poza tym niezależnie od warunków
pogodowych nasz ratownik zawsze zjeż-
dża do rozbitka. Nigdy go nie zostawi. Naj-
wyżej odczepi się od liny i będzie z nim
dryfował”.
Nasi ratownicy wiedzą, że mają zrobić
wszystko, by człowieka wydobyć i prze-
transportować nie narażając oczywiście
własnego życia. Ale każde wejście ratow-
nika do akcji jest narażeniem życia.  Staszkiewicz, Piotr Puckowski, Rafał
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
| |
FLESZ
ERFURT (NIEMCY). Małgorzata
Tatarek, instruktor cyklu logistyki
Centrum Szkolenia Marynarki
Wojennej, zdobyła razem z reprezenta-
cją Wojska Polskiego dwa brązowe me-
dale na Międzynarodowej Olimpiadzie
Kucharskiej, jednej z najbardziej presti-
żowych imprez kulinarnych na świecie,
która odbyła się 19–20 października.
GDYNIA-BABIE DOŁY.
Ratownicy z Poszukiwawczego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,
którym kieruje kmdr por. Waldemar
Skrzypiński z 43 Bazy Lotniczej
Marynarki Wojennej, 23 października
wzięli udział w szkoleniu Grupy
Poszukiwawczo-Ratowniczej
28 Eskadry. Były to pierwsze wspólne
ćwiczenia mające na celu zapoznanie
ratowników z zasadami współdziałania
i bezpieczeństwa przy przekazywaniu
osoby poszkodowanej do śmigłowca.
GDYNIA. „Rola nawigacji na mo-
rzu” to temat rozpoczętej 22 paździer-
nika w Akademii Marynarki Wojennej
XVI Międzynarodowej Konferencji
MARIAN KLUCZYŃSKI
Naukowo-Technicznej „NavSup 2008”,
której gospodarzem był komendant-
-rektor AMW kontradm. Czesław Dyrcz.
W konferencji udział wzięli specjaliści
z dwunastu państw. Forum odbywa się
w dwuletnich odstępach od 34 lat dzię-
ki Instytutowi Nawigacji i Hydrografii
Morskiej AMW, Sekcji Nawigacji
KG PAN, Biuru Hydrograficznemu MW
oraz Urzędowi Morskiemu w Gdyni.
GDYNIA. Uroczysta przysięga
35 uczestników trzeciego kursu absol-
wentów szkół wyższych odbyła się
24 października w Akademii Marynarki
Wojennej. Zaprzysiężenia, w obecności
kadry szkoleniowej oraz rodzin bohate-
rów dnia, dokonał komendant-rektor
marynarskiej uczelni kontradm.
Czesław Dyrcz. Zaszczytu złożenia przy-
sięgi na sztandar uczelni dostąpili ma-
rynarze podchorążowie: Mateusz
Łapinski i Dawid Olewicki.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO LUDZIE
Od tragicznej chwili,
w której Paweł
Michalski spadł
z dachu PIOTR BERNABIUK
WIZYTA
naprawianego „tira”,
minęły ponad trzy
lata. Najpierw toczył
dramatyczną walkę
U ŚW. MIKOŁAJA
o życie, następnie
o swoje w nim
miejsce.
o ciężkim, pełnym zwąt-
pień roku, kiedy mozolnie
wypracowywane sukcesy
ścierały się z porażkami,
wrócił do życia. Do życia
w zupełnie innym wymia-
rze, niezwykle trudnego do zaakcepto-
wania, gdy się ma 28 lat i władną jedy-
nie górną część ciała. I trzeba się zasta-
nowić, co dalej? Zdecydować, czy jest
w ogóle jakieś „dalej”?
Trójkołowy handbike
Ojciec Pawła, st. sierż. sztab. rezerwy
Donat Michalski, od młodości pasjono-
wał się kolarstwem. Wprawdzie zrezy-
gnował ze swojego hobby na czas służ-
by wojskowej i wychowania dzieci, ale
po przejściu do rezerwy powrócił na tra-
sy. Wielokrotnie wyruszał z Siedlec na
Hel, na Słowację, do Czech, do Niemiec.
Często towarzyszył mu Paweł. Dlatego
teraz rower, trójkołowy handbike, wydał
im się najlepszą drogą powrotu do nor-
malności.
Rankiem 2 lipca 2007 roku ojciec z sy-
nem wyruszyli w liczącą ponad 2500 ki-
lometrów trasę wiodącą niemalże prostą
40 Polska Zbrojna
linią na Nordkapp. „Polska Zbrojna” pa- wie Pawła, była zdecydowanie do poko-
tronowała tej wyprawie. Trafili wówczas nania. Drugą stanowiły środki finansowe.
na koszmarną pogodę. Pokonując każde-
go dnia w ciągu 8–10 godzin jazdy oko- Pod kołem podbiegunowym
ło 100 kilometrów, radzili sobie znakomi- Wiedzieli już, że w większości wiel-
cie z deszczem i zimnem. Gorzej było kich i szalonych wypraw muszą ze sobą
podczas przerw na trasie, bo Paweł prak- współgrać trzy elementy: promocja,
tycznie mógł jedynie siedzieć w swoim wsparcie i wykonanie. Gdy udało im się
pojeździe. Nocowali w namiocie, korzy- zapiąć wszystko na ostatni guzik i ruszy-
stając z kawałka gościnne- Bariera, jaką li, najpierw autem z Siedlec
go podwórka czy placu do Tallina, bo nie chcieli po-
przy remizie strażackiej. stanowiło zdrowie wtarzać pokonanej wcześniej
Z ludźmi bywało różnie trasy. Ze stolicy Estonii prze-
– jedni przygarniali go-
Pawła, była prawili się promem do Helsi-
ścinnie, inni zatrzaskiwa- zdecydowanie do nek i wsiedli na pojazdy na-
li przed nimi drzwi. Po- pędzane siłą mięśni: Donat
nadto Paweł miał problem pokonania. Drugą na rower, a Paweł na swój
z niezagojoną raną. Po stanowiły środki handbike. Jechali przez Lah-
długiej konsultacji telefo- ti, Jyyaskyla, Oulu, Kemi
nicznej z lekarzem, po finansowe i Rovaniemi, aż za koło pod-
przejechaniu 600 kilometrów podjęli de- biegunowe, do wioski Santa Claus. Wi-
cyzję o powrocie. zyta u Świętego Mikołaja, jak wspomi-
Ojciec i syn nie uznali zeszłoroczne- nają, dostarczyła niezwykłych wrażeń
go odwrotu za porażkę, doskonale już bo- – pękający lód, płynąca lawa, magiczna
wiem wiedzieli, że pokonanie dystansu atmosfera... Stamtąd wyruszyli w drogę
i trudności, z jakimi mogą się zetknąć powrotną, zwiedzając fińskie wybrzeże
po drodze, mieszczą się w granicach ich Bałtyku, przez Kemi, Oulu, Raahe, Kok-
możliwości. Bariera, jaką stanowiło zdro- kola, Vaasa, Pori i do Helsinek, skąd
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY ||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
FLESZ
FLESZ
BYDGOSZCZ. W obchodach świę-
ta Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,
które w tym roku zorganizowano 22 paź-
dziernika na bydgoskiej Starówce,
uczestniczyli Bogdan Klich, minister
obrony narodowej, Radosław Sikorski,
minister spraw zagranicznych, oraz
Janusz Zemke, przewodniczący sejmo-
wej Komisji Obrony Narodowej. Po uro-

ARCHIWUM DONAT MICHALSKI (3)

czystej zbiórce mieszkańcy miasta wzię-
li udział w festynie, podczas którego mo-
gli między innymi uzyskać informacje,
jak zostać żołnierzem zawodowym.

ERFURT (NIEMCY). Gen. dyw.

Zbigniew Głowienka wraz z grupą ofice-
rów z dowództwa ŚOW obserwował
ST. SIERŻ. SZTAB. DONAT MICHALSKI służył w jednostkach w Elblągu i Siedlcach. Jego ojciec był od 9 do 11 października ćwiczenia
oficerem, synowie zaś ograniczyli się do służby zasadniczej, ale żaden się od niej nie próbował
migać. Mówi o tym rodzinnym przywiązaniu do munduru głównie dlatego, żeby podkreślić, że są III Okręgu Wojskowego Bundeswehry
ludźmi twardymi i znającymi poczucie obowiązku. A to pozwala znaleźć w sobie siłę do pokony- „NETWORK 2008” oraz „LILIENTHAL
wania najtrudniejszych barier. 2008”. Podczas ćwiczeń „NETWORK
2008” polscy oficerowie mieli możli-
przepłynęli promem do Tallina i dalej ro- Liczą na to, że ponownie z pomocą po- wość zapoznać się z organizacją prowa-
werami pojechali trasą Via Baltica przez spieszą sponsorzy! Ambitne projekty za- dzenia ćwiczeń. Natomiast podczas ćwi-
Estonię, Łotwę, Litwę... wreszcie powró- zwyczaj wymagają wsparcia. Tak robią czeń kryzysowych Saksonii „LILIENTHAL
cili do Siedlec. Wyprawa do Skandyna- również wielcy podróżnicy, eksplorato- 2008”, które przeprowadzono na lotni-
wii zakończyła się wspaniałym sukce- rzy i poszukiwacze przygód. Donat sku w Lipsku, delegacja polska obser-
sem! W ciągu 38 dni przejechali na ro- z Pawłem stwierdzili, że jak już jechać, wowała działanie jednostek przeciwpo-
werach 3114 kilometrów. to na dwa miesiące i przez pół kontynen- żarowych, ratowniczych oraz reagowa-
Zakończyła się wielka przygoda, wraz tu. Chcą dotrzeć do Włoch, zwiedzić nia kryzysowego miasta Lipsk.
z przygotowaniami trwająca ponad dwa Rzym i pokłonić się przed grobem Ojca
lata, a po niej przyszło codzienne, szare Świętego. Kolejna ekspedycja będzie zu- OPOLE. 13 października Victor Ash,
życie. Donat do wojskowej emerytury pełnie inna, bo już wiedzą doskonale, że ambasador Stanów Zjednoczonych, oso-
dorabia w ochronie, Paweł ma z kolei do- wszystko, co zamierzą, może być trud- biście podziękował żołnierzom
godną dla siebie pracę, bo nie ruszając ne, ale nie jest niemożliwe.  10 Opolskiej Brygady Logistycznej za za-
się z domu, wprowadza dane do kompu- angażowanie w misję iracką. Podczas
tera. Żyją skromnie, zwyczajnie... i robią Kontakt z Donatem i Pawłem Michalskimi: spotkania ambasadora z płk. Jackiem
kolejne plany. Tym razem chcą jechać na www.niepelnosprawnyturysta.com Mroczkiem, dowódcą 10 BLog, omówio-
południe Europy, co pochłonie z pewno- ne zostały kwestie dotyczące współpra-
ścią abstrakcyjną dla nich sumę. piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl cy logistycznej obu krajów w misji
w Iraku.
PRZESTARZAŁY WYKAZ
ŚPIE (PODKARPACIE). Żołnierze
W NUMERZE 43 „POLSKI ZBROJNEJ” ZAMIEŚCILIŚMY ARTYKUŁ MACIEJA DOWGIRDA 12 Ośrodka Przechowywania Sprzętu
„PRZESTARZAŁY WYKAZ”, W KTÓRYM AUTOR PORUSZYŁ PROBLEMY ZWIĄZANE ZE z Niska zbudowali most na rzece Łęg.
SŁUŻBĄ WOJSKOWĄ INFORMACJI LOTNICZEJ. PONIŻEJ PUBLIKUJEMY OPINIĘ W TEJ Ma on zastąpić ten zniszczony podczas
SPRAWIE PŁK. REZ. ANDRZEJA SZAPOROWA.
Problem aktualności danych świadkiem tych zmian i wielo- Służby Ruchu Lotniczego SZRP
lotnisk wojskowych jest tak sta- krotnie sygnalizowałem dowód- do przejęcia tych zadań i reali-
ry jak historia służby nawigacyj- cy ich wady. Niestety, nie był to zacji ich zgodnie z zaleceniami
nej w lotnictwie wojskowym. czas swobodnej dyskusji. NATO oraz ICAO. Udało się tylko
W celu rozwiązania między in- W efekcie zapisy ustawy odtajnić „Wykaz-88”.
nymi tego problemu powołano „Prawo lotnicze” tworzono w Ja zakończyłem moją przygodę
do życia Szefostwo Służby oderwaniu od realiów wojska. z wojskiem po 35 latach służby
Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych W taki sposób „zgubiono” zapi- w 2004 roku i dzisiaj chętnie
RP. Szkoda tylko, że jednocze- sy zgodności Służby Informacji przeczytałbym opinię obecne-
śnie zlikwidowano jednym cię- Lotniczej w wojsku z taką samą go szefa Służby Ruchu
ciem Służbę Nawigacji służbą w lotnictwie cywilnym. Lotniczego SZRP na ten temat. ostatniej powodzi, która trwała
Lotniczej. Nie spotkali się, bo „Wykaz-88” był w 1988 roku Kto według niego odpowiada od połowy września do połowy paździer-
i nie mogli, dawni fachowcy aktualizacją „zbioru” jeszcze dzisiaj za aktualizację danych nika. Nowy most ma 44,5 metra długo-
z narybkiem, pękła więc więź starszego. Optymistycznie za- wojskowych w dokumencie ści i 6 metrów szerokości. Jego nośność
pokoleniowa rozumienia za- kładano wycofanie tego doku- AIP-Polska oraz w dokumen-
wynosi 7,5 tony.
bezpieczenia lotnictwa. Jako mentu w roku 2000. Niestety, tach ICAO, to jest w tabelach
oficer Dowództwa WLOP byłem nie było chętnych w Szefostwie COM2, COM3, COM4.
Oprac. PG

nr 45/2008 Polska Zbrojna 41

PO SŁUŻBIE
K S I Ą Ż K A
Nikt nigdy nie zapomni
W żagańskiej 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej postarano
się, aby wysiłek żołnierski czy niebezpieczeństwa, które misja
iracka niosła ze sobą utrwalić i przekazać następnym pokoleniom.
M isja w Iraku dobiegła końca. Po pięciu la-
tach polscy żołnierze wracają do kraju.
Już niebawem ucichną doniesienia medialne
na ten temat, polityczne dyskusje, pacyfistycz-
ne dywagacje. Wielonarodowa Dywizja pod pol-
skim dowództwem przejdzie do historii. W na-
szym środowisku jednak zawsze będziemy pa-
miętać o tym chrzcie bojowym, zmianach w sy-
stemie szkolenia, wyposażeniu, a przede
wszystkim o poległych tam kolegach – bohate-
rach. W żagańskiej 11 Lubuskiej Dywizji Kawa-
lerii Pancernej postarano się, aby wysiłek żoł-
nierski, niebezpieczeństwa, które misja iracka
niosła ze sobą, specyfikę tej nowej wojny utrwa-
lić i przekazać następnym pokoleniom. Wyda-
no dwie książki. Pierwsza, nosząca tytuł „Zapi-
ski irackie”, jest relacją uczestników czwartej
zmiany PKW Irak. Ukazała się w 2006 roku z ini-
cjatywy ówczesnego dowódcy dywizji gen. dyw.
Waldemara Skrzypczaka.
Książka jest kompendium wiedzy nie tylko
o uczestnikach misji. Wprowadza czytelnika
także w sytuację polityczną tego ogarnięte-
go wojną kraju. Nade wszystko ukazuje jed-
nak polskiego żołnierza wykonującego róż-
norakie, często bardzo niebezpieczne zada-
nia z dala od domu. Zadania, o których laicy
w kraju mówili często, że są niepotrzebne,
nic nie dają krajowi.
Generał Skrzypczak – dzisiaj dowódca Wojsk
Lądowych – we wstępie do książki odnosi się
zresztą do tych sceptycznych opinii. „W cza-
sach bezwzględnej komercji i pościgu za zły-
mi informacjami, nasze działania, poza nie-
licznymi wyjątkami, były obojętne. Nikt nie
wysilił się, aby pokazać trud polskich żołnie-
rzy od strony ich dokonań”, czytamy.
Druga książka ukazała się w tym roku. No-
si tytuł „Powrót do Iraku” i opisuje ósmą
zmianę w tym kraju, na którą znów pojecha-
li żołnierze 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii
Pancernej. Tym razem pancerniakami do-
wodził gen. dyw. Paweł Lamla.
Jeśli ktoś miałby wątpliwości, po co kolejna
książka, generał w prostych żołnierskich sło-
wach wyjaśnia to we wstępie: „My jako żoł-
nierze wiemy, że «historia nas oceni». Jest to
prawda, ale żeby dać podstawy do takiej oce-
ny, musi być rzetelne źródło informacji. Je-
stem pewien, że ten dokument spełni ocze-
kiwania tych, którzy będą chcieli kiedyś ta-
kiej oceny dokonać”.
I w istocie powstał drugi doskonały doku-
ment, który ukazuje zmagania polskich żoł-
nierzy w Iraku. Prezentuje żołnierzy poszcze-
42 Polska Zbrojna
gólnych specjalności i rodzajów służb, ich za-
dania, problemy i dokonania. Mało tego, po-
dobnie jak w pierwszej książce zamieszczo-
no tu imienny wykaz uczestników tej zmiany
oraz kronikarski zapis wszystkich najważniej-
szych wydarzeń. Podsumowanie, także napi-
sane przez dowódcę, przetłumaczone na ję-
zyk angielski, niemiecki i francuski daje moż-
liwość skrótowego zapoznania się ze specy-
fiką ósmej zmiany i dokonaniami Polaków
także sojusznikom armii zachodnich.
Obie książki są bardzo bogato ilustrowane.
Oprawione w twardą okładkę, zapewne dłu-
gie lata przetrwają w bibliotece koneserów.
Należy tylko ubolewać, że o wydanie podob-
nych książek dokumentów nie pokusiły się
inne związki taktyczne organizujące wcześ-
niejsze i kolejne irackie zmiany.
Jedynym minusem tych publikacji jest ich
mały nakład. Pierwsza książka ukazała się
F I L M
Znamię Kaina
Mark i Shane, dwóch 18-latków, jako żoł-
nierze armii brytyjskiej trafiają do Iraku.
Szybko uczą się, że służba to nie tylko nu-
da i patrole, ale także walka oko w oko
z bezwzględnym wrogiem.
Podczas jednego z patroli dochodzi do wal-
ki, w której ginie młody, 18-letni żołnierz.
Następnego dnia żołnierze brytyjscy aresz-
tują sześciu Irakijczyków podejrzanych
o udział w starciu. Kiedy dowódca plutonu,
kapral Gant (Shoun Dooley), dowiaduje się,
że aresztanci będą mieli uczciwy proces,
postanawia wziąć sprawy w swoje ręce
– żołnierze torturują jeńców, a na koniec
zabijają, co dokumentują fotograficznie,
tak…„na pamiątkę”. Dwaj młodzi żołnierze
plutonu biorący udział w torturach tracą
kontakt z rzeczywistością i przestają odróż-
niać, co jest dobre, a co złe. Wracając z Ira-
PLUS MINUS
realistyczna i prosta fabu-
ła, doskonała gra aktorska
film „Znamię Kaina" jest
stanowczo za krótki
Produkcja: Wielka Brytania, czas: 86 min,
reżyseria: Marc Mundek
„Zapiski irackie. Relacje i wspomnienia
uczestników IV zmiany PKW Irak”, Dekor-
-Graf, Żagań 2006
„Powrót do Iraku. Wspomnienia żołnierzy
VIII zmiany PKW Irak”, Dekor-Graf, Żagań
2008
w 3 tysiącach egzemplarzy, druga zaledwie
w tysiącu. Miejmy nadzieję, że ludzie odpo-
wiedzialni w resorcie za sprawy promocji
wojska oraz wydawnictwa czym prędzej to
nadrobią i egzemplarze drugiego wydania
obu książek znajdą się w jak największej
liczbie bibliotek nie tylko wojskowych, ale
i cywilnych. (PB)
ku, zabierają ze sobą bagaż dramatycznych
wspomnień i koszmarów. Mark popada
w depresję, dręczony obrazem katowanych
jeńców, i popełnia samobójstwo. Shane roz-
staje się z dziewczyną, która wykrada zdję-
cia i idzie z nimi na policję. Rozpętuje się
medialne piekło.
To ciekawa i intrygująca produkcja oparta
na wydarzeniach, które miały miejsce
w Basrze w 2003 roku. Film porusza najważ-
niejsze problemy żołnierzy, na co dzień spo-
tykających się z bezwzględnym i skrytobój-
czym przeciwnikiem. Trochę krótki i jakby
„urwany” – 86 minut to stanowczo za mało
na pokazanie przyczyn i skutków utraty czło-
wieczeństwa oraz panujących wewnątrz woj-
ska układów i układzików. Wbrew opinii kry-
tyków to nie dramat psychologiczny. Wpraw-
dzie brakuje relacji z przełożonymi, jednak
naturalne zdjęcia i prosta ścieżka dźwięko-
wa sprawiają, że film ma jasny przekaz.
Mimo że to kolejna produkcja o wojnie
w Iraku, temat wydaje się niewyczerpany,
a nawet śmiało można powiedzieć, że nie-
możliwy do wyczerpania. Z każdą nową od-
słoną odkrywamy tajemnice pilnie strze-
żone i znane tylko wojsku. Dzięki takim fil-
mom możemy zobaczyć, jak trudne zada-
nie stawia przed młodym człowiekiem woj-
na, i jak ważne są dla niego pomoc i zro-
zumienie z zewnątrz. W przeciwnym razie
bardzo łatwo można znaleźć się na mar-
ginesie społeczeństwa. (MM)
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE || | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Wojenne
reminiscencje MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

Druga wojna światowa napisała wiele życiorysów. Wiele z nich przedwcześnie przerwała,
inne zostały mocno poszarpane. Wśród tysięcy ludzi, którzy doświadczyli jej tragizmu,
są także ci, którzy podjęli walkę. Walczyli o siebie, o Polskę.
azimierz Kemmer, współ-
założyciel Muzeum AK
w Krakowie, prezes Funda-
cji Muzeum Historii AK,
wiceprzewodniczący Rady
Muzeum, działacz i spo-
łecznik, należy do pokolenia, które z okru-
cieństwami wojny zetknęło się w młodym
wieku. Wojna i pamięć o niej określiły ca-
łe jego życie. Tak bardzo, że do dziś, a ma
już osiemdziesiąt pięć lat, wciąż powraca
do tamtych wydarzeń. Pamięć o towarzy-
szach broni skłoniła go do udziału w wielu
ważnych inicjatywach, takich jak sprząta-
nie grobów wojennych, tworzenie mogiły
partyzanckiej na cmentarzu Rakowickim
w Krakowie czy porządkowanie terenu by-
łego obozu zagłady w Płaszowie.
Major Kazimierz Kemmer, pseudonim
„Halny”, urodził się w przedwojennym wo-
jewództwie lwowskim w 1923 roku. Szkol-
ne lata spędził w Dębicy, gdzie związał się
z harcerstwem. I to jako harcerz po raz
pierwszy wziął udział w walce. Po wybu-
chu wojny drużyna, do której należał, zo-
stała powołana do obserwacji nieba i ostrze-
gania przeciwlotniczego. Zdobyte informa-
cje harcerze telefonicznie przekazywali
wojsku. Nie trwało to długo, bo już pod-
czas pierwszych nalotów niemieckich
zniszczono punkt przekazowy.
„Gdy Niemcy zniszczyli punkt, z które-
go wysyłaliśmy informacje dotyczące na-
szych obserwacji, skierowano nas do ochro-
ny mostu kolejowego w Dębicy. Było to
ważne miejsce, bo transporty wojskowe
właśnie z Dębicy kierowane były w stronę
Krakowa”, wspomina Kazimierz Kem-
mer. Już w maju 1940 roku z harcerza
awansował na żołnierza, złożył bowiem
przysięgę wojskową, stając się członkiem
oddziału ZWZ-AK.
Służba leśna
Fizyczno-matematyczne liceum na taj-
nych kompletach ukończył w 1942 roku.
Również w konspiracji skończył szkołę
podchorążych. Zaraz po zaprzysiężeniu do
ZWZ-AK został przydzielony do Sztafety
Konspiracyjnej ZWZ. Choć dziś wspo-
mnienia okrasza uśmiechem, przyznaje, że
nie było lekko. Łącznicy przekazywali im
różnego rodzaju informacje, najczęściej na-
zwiska osób rozpracowywanych przez nie-
miecki wywiad, a oni musieli przekazywać
dane do polskich placówek.
„Gdy przychodził łącznik, od razu mu-
sieliśmy jechać. Pokazywał nam dokumen-
ty, które dla bezpieczeństwa powinniśmy
zapamiętywać. Nie zawsze można było
wszystko spamiętać, więc nazwiska zapi-
sywaliśmy na małych bibułkach, które póź-
niej ukrywaliśmy w rowerach”, opowiada
Kazimierz Kemmer. Fakt, że jego ojciec
był zarządcą lasów, a on sam jako młody
chłopak pracował w służbie leśnej, dał mu
możliwość swobodnego poruszania się po
dębickich lasach i ułatwił działalność kon-
spiracyjną.
Z czasem został adiutantem dowódcy
placówki. Ponieważ lasy znał doskonale,
Niemcy powierzyli mu funkcję tak zwane-
go Holzmanipulanta. Jego zadanie polega-
ło na przygotowaniu w lesie punktów,
w których czekało odpowiednio przygoto-
wane drewno, służące później jeżdżącym
na gaz drzewny niemieckim pojazdom.
Dzięki tej funkcji mógł swobodnie poru-
szać się po całym terenie.
Kemmer uważa, że do najważniejszych
zadań powierzanych mu w czasie wojny
należała współpraca przy wywiadowczym
rozpracowaniu poligonu doświadczalnego
rakiet V-2 w Bliźnie i Kochanówce. 

nr 45/2008 Polska Zbrojna 43

HISTORIA II WOJNA ŚWIATOWA
„Polski wywiad zlokalizował w Bliźnie
niemiecką wyrzutnię doświadczalną ra-
kiet V-1 i V-2. Zostałem w tym czasie
adiutantem dowódcy placówki, docierały
do mnie z wywiadu i kontrwywiadu in-
formacje dotyczące konstrukcji rakiet. Ja
przekazywałem je do centrali wywiadu”,
opowiada. Zdobyte wówczas dane były
sukcesem wywiadu AK, ponieważ na
podstawie dostarczonych przez podziemie
meldunków lotnictwo brytyjskie skutecz-
nie zbombardowało główny niemiecki
ośrodek doświadczalny w Peenemünde
przy ujściu Odry w nocy z 17 na 18 sierp-
nia 1943 roku.
Zdobyć broń
Jeszcze przed rozpoczęciem słynnej ak-
cji „Burza” zrzucono z samolotów na dwa
lotniska w powiecie dębskim w sumie kil-
kanaście ton różnego rodzaju wyposaże-
nia. Akowiec wspomina, że każde lotnisko
miało ustalony kryptonim i przypisaną do
niego charakterystyczną melodię. Kiedy
radio BBC nadawało wybraną polską pio-
senkę, żołnierze wiedzieli, gdzie mogą spo-
dziewać się zrzutów. Przyjęcie takiego
zrzutu nie było jednak prostą sprawą.
W okolicach lotniska był niemiecki obóz
koncentracyjny, wszędzie wojska okupa-
cyjne, polscy żołnierze musieli wykazy-
wać się więc dużym sprytem i pomysłowo-
ścią. „Teraz wiem, że mieliśmy bardzo du-
żo szczęścia. Próbowaliśmy różnych me-
tod obrony i walki. Ale zrzuty należało ode-
brać, to było wówczas najważniejsze”, opo-
wiada Kemmer.
Zdobycie broni wzmocniło oddziały le-
śne AK i pozwoliło na podjęcie skutecz-
niejszej walki z okupantem. Chrzest bojo-
wy tych oddziałów odbył się na przełomie
1942 i 1943 roku na Zamojszczyźnie, gdzie
Niemcy bardzo brutalnie prowadzili wy-
siedlanie Polaków, by mogli tam zamiesz-
44 Polska Zbrojna
w potrzasku, mając z jednej strony wojska
niemieckie, z drugiej sowieckie. Regular-
na walka trwała trzy dni. „Rozbili nas cał-
kowicie. Nie mieliśmy jedzenia ani picia,
brakowało punktów sanitarnych. To była
beznadziejna sytuacja. Artyleria niemiec-
ka biła w nas regularnie, radziecka od cza-
su do czasu. I tak w końcu z pięciuset żoł-
nierzy zrobiło się zaledwie stu”, opowiada
akowiec. Dramat żołnierzy walczących na
Kałużówce był ogromny, w nierównej wal-
ce tracili przyjaciół i krewnych. Ciężko ran-
ny został wówczas brat Kazimierza Kem-
MUZEUM AK W KRAKOWIE (2)
mera, Tadeusz pseudonim „Zodiak”.
Zmarł w cierpieniu tydzień później.
Gdy macierzysty pułk Kemmera został
rozbity, przeniesiono go do oddziału spe-
cjalnego Kedywu w 1 Pułku Strzelców
Podhalańskich w Nowosądeckie.
W styczniu 1945 roku, kiedy pod dużym
kać koloniści niemieccy. Walki trwały tam naporem sowietów wojska niemieckie wy-
ponad dwa miesiące. Ciekawe jest to, że cofywały się z południowej Polski, 1 psp
polskim oddziałom partyzanckim Niem- jako ostatni prowadził na tym terenie akcje
cy przeciwstawili bataliony policji i woj- zbrojne. Kemmer wspomina, że jego od-
ska, oddziały pancerne i lotnictwo, a mi- dział za wszelką cenę chciał się przebić do
mo to nie odnieśli sukces u. W rezultacie Czechosłowacji, licząc na spotkanie z woj-
prowadzonych działań wojennych akcja skiem USA.
kolonizacyjna na Zamojszczyźnie zosta-
ła przerwana. Łut szczęścia
Podczas wycofywania się wojsk nie- Żołnierz AK przyznaje, że myśląc o ak-
mieckich z terenów polskich i wkraczania cji „Burza”, wspomina najczęściej sytuację,
sowietów władze podziemne podjęły de- kiedy niewiele brakowało, by stracił życie.
cyzję o aktywnym przejmowaniu kontroli Pod koniec stycznia 1945 roku na rozkaz
tam, gdzie załamała się dowódcy żołnierze zeszli
władza niemiecka. Oddzia- Wojna i pamięć o niej z gór w stronę Łącka. „Gó-
ły AK i przedstawiciele określiły całe jego rale ostrzegali nas, że w la-
podziemnej administracji sach jeszcze chowają się
otrzymali zadanie ujawnia- życie. Tak bardzo, że Niemcy. Prowadziłem wte-
nia się wobec wkraczają- dy patrol rozpoznawczy.
do dziś, a ma już
cych wojsk radzieckich Niemcy czekali w lesie.
i występowania w roli pra- osiemdziesiąt pięć Mieli białe okrycia masku-
wowitych właścicieli ziem jące założone na mundury,
polskich. lat, wciąż powraca do tak by w śniegach nie byli
Zgodnie z dyrektywami tamtych wydarzeń widoczni. Zupełnie inaczej
władz, żołnierze AK od- niż my. Mieliśmy co praw-
twarzali istniejące przed wojną związki da niemieckie mundury i płaszcze, bo by-
taktyczne. Kazimierz Kemmer walczył ły ciepłe, ale oznaczenia polskie od razu
w 5 Pułku Strzelców Konnych AK. Jego nas zdradzały. Strzelili prosto we mnie. In-
oddział prowadził działania wojenne stynktownie odskoczyłem sekundę wcze-
w lasach. śniej i nic mi się nie stało. Okazało się, że
„Rozbijaliśmy magazyny niemieckie, za- na Polaków czekała cała niemiecka kom-
bijaliśmy Niemców. Robiąc różnego rodza- pania”, wspomina Kemmer. Szczęśliwie
ju zapory, blokowaliśmy ich, kiedy wyco- dla żołnierzy ich dowódca, „Pazur”, całą
fywali się przed wojskami radzieckimi. Nie sytuację obserwował z pozostałymi żołnie-
wiedzieliśmy jeszcze, że Stalin nas prze- rzami z gór i otworzył ogień, co umożliwi-
kreślił i że alianci nas nie obronią. Chcie- ło wycofanie się grupie rozpoznania.
liśmy więc przebić się na stronę radziecką, Kemmer opowiada, że w czasie wszyst-
ale sowieci, walcząc z Niemcami, Polaków kich działań wojennych miał wiele szczę-
wykańczali przy okazji”, z żalem wspomi- ścia. Pełniąc szereg niebezpiecznych
na Kemmer. Raz się zdarzyło, że Niem- funkcji i zajmując różne stanowiska, nie-
com udało się uwolnić z przygotowanej jednokrotnie był narażony na duże nie-
przez partyzantów zasadzki. Bardzo szyb- bezpieczeństwo. 
ko los się odwrócił i oddział, w którym wal-
czył Kazimierz Kemmer, znalazł się magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
nr 45/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO ||
TO II OWO
OWO || ||

Środowisko żołnierzy i kombatantów Garnizonu Białystok

z wielkim smutkiem przyjęło wiadomość o śmierci
„C zuwajcie więc, bo
nie wiecie, kiedy
Pan domu przyjdzie: z wie-
czora czy o północy, czy
płk. w st. spocz. Aleksandra URBANOWSKIEGO
o pianiu kogutów, czy ran-
Kawalera Wojennego Orderu Virtuti Militari. kiem. By niespodzianie przyszedłszy,
Wyrazy szczerego współczucia nie zastał was śpiących. Lecz co
wam mówię, mówię wszystkim: Czuwaj-
RODZINIE cie!”(Mk 13,33-37). W całej peryko-
składają: pie uczniowie postawili dwa pytania.
szef, żołnierze i pracownicy wojska Pierwsze dotyczyło znaku, który po-
Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Białymstoku. zwoliłby rozpoznać, że zbliża się ko-
niec, drugie zaś – czasu. Jezus daje
na nie odpowiedź w przypowieści
o człowieku, który musi się udać
w podróż, i dlatego powierza dobytek
Panu płk. rez. Panu st. chor. Jackowi
swoim sługom. Na każdym jednak
Andrzejowi KOWALCZYKOWI
GACKOWSKIEMU ciąży odpowiedzialność, każdemu zo-
oraz wyrazy szczerego stało powierzone jakieś zadanie. Naj-
Jego RODZINIE współczucia i głębokiego żalu gorsze, co może się przytrafić czło-
z powodu śmierci wiekowi, to „zaśnięcie”. Trzeba „czu-
wyrazy serdecznego współczucia wać”. Nie można dać się zaskoczyć,
z powodu śmierci MATKI czyli pozwolić, aby powracający
Chrystus zastał nas śpiących. A co
MATKI składają: znaczy słowo „czuwać”? To, że czło-
składają dowódca, kadra wiek ma się mieć na baczności, cze-
kadra i pracownicy wojska i pracownicy wojska kać, żyć w postawie służby, pozosta-
Oddziału Organizacyjnego Centrum Operacji wać do dyspozycji pana, który może
Dowództwa Wojsk Lądowych. Powietrznych. powrócić w każdej chwili. Czuwanie
oznacza walkę, wysiłek, wyrzeczenie.
Innymi słowy, chodzi o naukę sku-
piania uwagi na tym, co rzeczywiście
Serdecznemu Panu
ważne, o sztukę bycia uważnym,
Przyjacielowi chor. sztab. Dariuszowi
SIEMIENOWICZOWI tak, aby nie dać się zaskoczyć
Panu Pułkownikowi wydarzeniom.
Bogdanowi w tych trudnych chwilach słowa Słudzy nie tylko mają zachowywać
GIENIEWSKIEMU wsparcia i wyrazy najgłębszego czujność. Każdemu z nich bowiem
współczucia Pan zlecił jakieś zadanie. Kiedy po-
wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci wróci, nie będzie się interesował tym,
z powodu śmierci czy go oczekiwali, ale zapyta, czy wy-
OJCA konali zadania, które zostały im po-
MAMY przekazują: wierzone. A Pan przybędzie niespo-
składają komendant, kadra i pracownicy dziewanie. Wieczorem, o północy,
żołnierze i pracownicy wojska Placówki Żandarmerii Wojskowej o świcie. Być może już przybył. Za-
Dowództwa Wojsk Specjalnych. w Białymstoku. tem jest jeszcze coś gorszego niż za-
skoczenie we śnie. Można bowiem
nie zauważyć Jego obecności. We-
dług A. Feuilleta: „Teksty Nowego
10 października 2008 r. zmarł nasz Kolega lekarz orzecznik
Testamentu, które wzywają do czuj-
ppłk lek. med. Józef BRZOSTEK ności, dzielą się na dwie podstawowe
kategorie. Należy czuwać, aby wów-
Życie zawodowe poświęcił Wojskowej Służbie Zdrowia, ostatnio był czas, gdy Pan przybędzie, być goto-
przewodniczącym Okręgowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Krakowie. wym na Jego przyjęcie. Należy czu-
wać również dlatego, aby uniknąć
ŻONIE i BLISKIM ZMARŁEGO poważnych niebezpieczeństw, które
zagrażają życiu chrześcijanina”.
wyrazy głębokiego współczucia
składa ks. por. Adam Rogacki
zespół Rejonowej i Terenowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Krakowie.

nr 45/2008 Polska Zbrojna 45

MILITARIA PATROLOWCE

46 Polska Zbrojna nr 41/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |

SZUKANIE NASTĘPCÓW Trzech w grze

da dolarów, a towarzyszącego mu offsetu na
blisko 420 milionów dolarów. Hindusi chcą, by
zwycięzca dokonał transferu technologii, który
umożliwi budowę sześciu jednostek w pań-
stwowej stoczni w Goa.
Nowe okręty mają zastąpić 12 trałowców oce-

BAE SYSTEMS
anicznych typu Pondicherry, które zakupiono
w latach 70. i 80. Wstępne założenia mówią,
że byłyby to jednostki o kadłubie długim na
USA. Pentagon podpisał
50–60 m i nie szerszym niż 11 m. Okręt powi-
29 października z trzema fir-
nien być przystosowany do użytkowania przez
mami 27-miesięczne kon-
INDIE. Marynarka wojenna uruchamia pro- 30 lat, rozwijać maksymalną prędkość 16 wę-
trakty na prace badawczo-
gram, który wyłoni dostawcę ośmiu nowych złów i móc przebywać w morzu bez konieczno-
-rozwojowe nad następcą sa-
okrętów przeciwminowych. Wartość przyszłego ści uzupełniania zapasów przez co najmniej
mochodu HMMWV, znanym
kontraktu szacowana jest na ponad 1,4 miliar- dziesięć dni. (wr)
jako Joint Light Tactical
Vehicle. Na liście znalazły się
dwa zespoły z udziałem BAE
POWODY
Systems, którego partnera-
EKONOMICZNE
mi są amerykańskie firmy
MALEZJA. 28 października pre- Lockheed Martin i Navistar.
mier Abdullah Ahmad Badawi Trzecim jest General Tactical
ogłosił, że Malezja rezygnuje Vehicles utorzone przez
z zakupu tuzina śmigłowców Genaral Dynamics Land
Eurocoptera EC725. Decyzja Systems i producenta
zapadła dwa tygodnie humvee AM General.
wcześniej, podczas posiedze- Na początek, w latach
nia Narodowej Rady 2013–2015, armia chciała-
Ekonomicznej. Uznano, że by kupić 1385 samochodów
w obliczu kryzysu gospodar- JLTV z 755 przyczepami za
czego na świecie są ważniejsze blisko 1,3 miliarda dolarów.
projekty niż zakup śmigłowców. GTV, który otrzyma około
O podpisaniu listu intencyjnego 45 milionów dolarów, zapre-
z europejskim producentem zentował 10-tonowy prototyp
szef malezyjskiego rządu poin- z 76-centymetrowym prze-
EUROCOPTER

formował 26 września. świtem, wyposażony w silnik

Wartość kontraktu szacowano o mocy 300 KM. Lockheed
na 650 milionów dolarów. (w)
Martin i BAE, które przygoto-
wały aż trzy prototypy,
WIELKA BRYTANIA. Minister obrony John Hutton
ogłosił w końcu października przeznaczenie 700 milio- Do Afganistanu mogą liczyć na prawie
36 milionów dolarów.
nów funtów na zakupy kilkuset różnego typu pojazdów
Natomiast zespół BAE
pancernych, które mają podnieść poziom bezpieczeń-
i Navistar postawił w swym
stwa i ochrony brytyjskich żołnierzy w Afganistanie. Za
projekcie na mocny pancerz.
połowę tej kwoty nabytych zostanie 400 opancerzo-
Wartość zawartego z nim
nych ciężarówek. Będą to po-
kontraktu to około 40,5 mi-
jazdy trzech kategorii – ciężkie
liona dolarów. (ww)
Wolfhound, średnie Coyote i lekkie Husky.
Najmniejsze Husky będą
współpracować z wozami pa-
trolowymi Jackal (na zdję-
ciu). W pakiecie przewi-
dziano zakup jeszcze po-
nad setki tych pojazdów.
Brytyjczycy chcą też na-
być ponad sto tereno-
wych Warthogów dają-
cych większą ochronę niż
obenie użytkowane
UK MOD

w Afganistanie Vikingi. (wrt)

nr 45/2008 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
rupę operacyjną ODIN RQ-7 Shadow
(Task Force ODIN) powo-
łano do życia w 2006 roku.
Jej najważniejszym zada-
niem było opracowanie
i wdrożenie w życie taktyki zwalczania
grup terrorystycznych podkładających
miny pułapki (IED) na irackich drogach.
ODIN – skrót od Observe, Detect, Iden-
tyfy, Neutralize, czyli obserwacja, wy-
krycie, identyfikacja i naturalizacja
– jest równocześnie imieniem najwyż-
szego nordyckiego boga – Odyna. I tak
jak Odyn, który do obserwacji podle-
głych mu światów potrzebował dwóch
kruków, Hugina i Munina, grupa opera-
cyjna ODIN wykorzystała samoloty
bezzałogowe (UAV), załogowe oraz
śmigłowce. Aby efektywnie zwalczać
terrorystów zaminowujących drogi, po-
trzebne było – jak to określił były za-
stępca szefa sztabu armii amerykańskiej
i inicjator powstania grupy gen.
Richard A. Cody – nieustanne wypa-
trywanie zagrożenia.
Specjaliści
Grupa operacyjna ODIN to około 300
ludzi – żołnierzy i cywilnych specjali-
stów oraz około 25 samolotów stacjo-

nujących w bazie Speicher na obrzeżach
irackiego miasta Tikrit. Grupa wyko-
rzystuje wszystkie typy samolotów bez-
załogowych będących w wyposażeniu
armii amerykańskiej: małe, startujące
z ręki RQ-11 Raven (czyli, nomen omen,
Kruk), większe RQ-7 Shadow oraz du-
że MQ-5B Hunter. Testuje również sa-
moloty bezzałogowe MQ-1C Sky War-
rior (armijna wersja Predatora), które nie-
długo znajdą się w wyposażeniu armii.
Na potrzeby działań grupy zaadaptowa-
no lekkie samoloty śmigłowe Beech
C-12R Huron. Modyfikacja, nazwana
Horned Owl, polegała na wyposażeniu
ich między innymi w system ostrzegają-
cy przed rakietami AAR-47, wyrzutnik
flar i pasków AN/ALE-47, radar SAR
APY-8 Lynx oraz wieżyczkę obserwacji
elektrooptycznej w podczerwieni We-
scam MX-15 E/O wraz ze stanowiskiem
operatora. Załoga C-12R składa się zwy-
kle z dwóch pilotów i dwóch operatorów
systemów rozpoznawczych analizują-
cych i przekazujących obraz z czujników
w czasie rzeczywistym.
Strukturalnie ODIN podlega stacjo-
nującej również w bazie Speicher Bry-
gadzie Lotnictwa Bojowego 25 Dywi-
zji Piechoty wyposażonej w śmigłowce
AH-64 Apache, OH-58D Kiowa War-
rior oraz UH-60 Black Hawk.
W maju 2007 roku na konferencji,
podczas której armia amerykańska ofi-
KRUKI ODY
PAWEŁ HENSKI
Gdy w zeszłym roku amerykańska armia ujawniła
szczegóły dotyczące działania w Iraku grupy operacyjnej
ODIN, okazało się, że z powodzeniem może się ona obyć
bez wsparcia lotnictwa w rozpoznaniu powietrznym,
namierzaniu oraz niszczeniu celów.
cjalnie potwierdziła istnienie grupy ope- myśleli, że nic im nie grozi. W tym cza-
racyjnej, gen. Richard A. Cody poka- sie zatankowany i uzbrojony śmigłowiec
zał dziennikarzom film ilustrujący dzia- powrócił, odebrał obraz z samolotu bez-
łanie tej grupy. Na początku był to obraz załogowego, potwierdził identyfikację
z kamery śmigłowca Apache pokazują- celu i wystrzelił w kierunku terrory-
cy terrorystów próbujących podłożyć na stów rakietę Hellfire. Ta zabiła kilku
drodze ładunek IED. Słyszeli jednak lub z nich i zdetonowała ładunek IED. Po-
widzieli śmigłowiec i postanowili po- zostałych, którzy uciekli do kryjówki,
czekać, aż odleci. Faktycznie, w maszy- cały czas śledził RQ-7 Shadow. Następ-
nie kończyło się paliwo i musiała za- nie przekazał współrzędne miejsca
wrócić do bazy. W tym momencie Apa- ukrycia się terrorystów do śmigłowca,
che przekazał obraz do samolotu bez- który „zneutralizował” ich za pomocą
załogowego RQ-7 Shadow krążącego działka pokładowego. Precyzja działa-
na wysokości ponad tysiąca metrów. Je- nia załogi śmigłowca była bardzo du-
go terroryści nie mogli usłyszeć, więc ża. Jeden z terrorystów został zabity na

48 Polska Zbrojna nr 45/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA
RQ-11 Raven
USAF (4)
Gen. Richard A. Cody
DYNA
podwórku w pobliżu muła, któremu nic
się nie stało.
Pokazany na konferencji film ilustru-
je w pigułce, na czym polega idea dzia-
łania grupy operacyjnej ODIN – to szyb-
kość reakcji, pełen ogląd sytuacji tak-
tycznej, kompatybilność różnych środ-
ków bojowych oraz precyzja działania.
Samoloty załogowe i bezzałogowe mo-
gą niemal nieustannie patrolować wy-
brany teren. Rejestrowany przez nie ob-
raz jest przekazywany w czasie rzeczy-
wistym do centrum operacji taktycz-
nych. Można go przesyłać zarówno do
innych samolotów oraz śmigłowców, jak
i do pojazdów bojowych takich jak Stry-
ker czy Humvee lub terminali przeno-
szonych przez oddziały piechoty. Po-
zwala na to OSRVTs (One System Re-
mote Video Transceivers), czyli system
terminali nadawczo-odbiorczych do za-
rządzania obrazem wideo. Terminale
produkuje firma Textron AAI na bazie
laptopa Panasonic Toughbook oraz wie-
nr 45/2008
|| | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
C-12 Huron
lopasmowego odbiornika radiowego.
Ważący jedynie dziewięć kilogramów
terminal może odbierać kilka obrazów
wideo jednocześnie, na przykład z kil-
ku samolotów bezzałogowych. Armia
amerykańska ma obecnie ponad 400 ta-
kich terminali, dostarczanych przez
Textron w ramach wartego 70 milio-
nów dolarów kontraktu podpisanego
w 2006 roku.
Działająca przez blisko dwa lata
grupa operacyjna ODIN przyczyniła
się do wyeliminowania ponad trzech
tysięcy terrorystów i rebeliantów, uję-
cia blisko 150 liderów i dowódców
oraz zneutralizowania setek ładunków
IED. Nie straciła przy tym żadnego
samolotu czy śmigłowca.
Bliżej pola walki
Powołanie grupy operacyjnej ODIN
jest swoistym policzkiem dla amerykań-
skich sił powietrznych. Armia sama zor-
ganizowała i wcieliła w życie coś, cze-
go najwyraźniej nie mogło zapewnić jej
lotnictwo. Charakter prowadzonych
obecnie w Iraku działań sprawia, że do-
tychczasowe rozwiązania odnośnie do
rozpoznania prowadzonego przez siły
powietrzne nie zdają egzaminu. Gdy
walczy się z terrorystami, czas reakcji
jest kluczowy. Tymczasem o przydzie-
leniu samolotów bezzałogowych sił po-
| |
|| || |
Idea działania gru-
py operacyjnej
ODIN to szybkość
reakcji, pełen
ogląd sytuacji tak-
tycznej, kompaty-
bilność różnych
środków bojowych
oraz precyzja dzia-
łania. Samoloty za-
łogowe i bezzało-
gowe są w stanie
niemal nieustan-
nie patrolować wy-
brany teren.
wietrznych USA do rozpoznania decy-
duje się centralnie – często na poziomie
regionalnego dowództwa lotnictwa
w Katarze. Pomimo że wzrasta liczba
rozpoznawczych samolotów bezzałogo-
wych znajdujących się w wyposażeniu
sił powietrznych, lotnictwo nie jest
w stanie zaspokoić potrzeb poszczegól-
nych oddziałów. Często też, aby sku-
tecznie zneutralizować grupę terrory-
styczną działającą na danym terenie, po-
trzeba wielu godzin lub dni operowania
samolotów w powietrzu. Dowódcy i żoł-
nierze piechoty narzekają, że nawet je-
śli do akcji wejdzie bezzałogowiec sił
powietrznych, to jego operatorzy, przy-
dzielani ad hoc do danej misji, fizycz-
nie przebywając w bazie na terenie
Stanów Zjednoczonych, nie znają re-
aliów i specyfiki danej operacji pro-
wadzonej w Iraku. Jak się okazało, do
obsługi współczesnych zautomatyzo-
wanych UAV nie są potrzebni piloci,
i armia amerykańska doskonale sobie
z tym radzi.
Działanie grupy operacyjnej ODIN to
niewątpliwy sukces armii amerykań-
skiej, która wykazała się niezwykłą ela-
stycznością i pomysłowością. Obecnie
amerykański departament obrony zapo-
wiada utworzenie podobnie działają-
cych grup w Afganistanie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT NATO

50 Polska Zbrojna nr 44/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO| | | |

UMIZGI DO LATYNOSÓW MARCIN KACZMARSKI

DMITRIY PICHUGIN
ROSJA mocno zaznacza swoją obecność polityczno-wojskową w Ameryce Łacińskiej. Na zdjęciu: jeden z bombowców strategicznych Tu-160, które
we wrześniu wylądowały na lotnisku Libertador w Wenezueli.

Pod koniec października na Kubę udała się rosyjska delegacja wojskowa z szefem sztabu obrony
powietrznej generałem Aleksandrem Masłowem na czele. Jest to kolejny przykład intensyfikacji
rosyjskiej obecności polityczno-wojskowej w Ameryce Łacińskiej.
ziałania Kremla objęły
między innymi wymianę
wizyt politycznych na wy-
sokim szczeblu i podpisa-
nie szeregu wstępnych po-
rozumień o współpracy
energetycznej z firmami krajów regionu.
Rosjanie zgodzili się także na udzielenie
Wenezueli kredytu w wysokości miliarda
dolarów na zakup ich uzbrojenia oraz za-
powiedzieli pomoc dla Nikaragui przy
wymianie poradzieckiego arsenału. W po-
łowie września w Wenezueli wylądowa-
ły rosyjskie bombowce strategiczne wy-
konujące loty patrolowe. Najbardziej spek-
takularnym wyrazem zacieśniania relacji
z krajami Ameryki Łacińskiej mają być
wspólne manewry floty rosyjskiej i wene-
zuelskiej przewidziane na listopad.
W co gra Moskwa
Nieprzypadkowo Moskwa zwiększyła
aktywność w regionie po wojnie z Gruzją
– była to reakcja na nieuznanie przez USA
rosyjskich pretensji do prowadzenia spe-
cjalnych interesów na obszarze poradziec-
kim. Wyraźnie widać, że Rosja zmienia
charakter swojej dotychczasowej obecno-
ści w krajach latynoamerykańskich.
Wcześniej wykazywano bowiem wstrze-
mięźliwość w kwestiach politycznych,
koncentrując się na zyskach ekonomicz-
nych. Obecnie Kreml chce uczynić z two-
rzonych więzi polityczno-wojskowych
z wybranymi krajami geopolityczny atut
w globalnej rozgrywce z USA, nawet je-
śli miałoby to oznaczać rezygnację z zy-
sków gospodarczych (jeszcze w lipcu pod-
czas wizyty prezydenta Wenezueli Hu-
gona Cháveza w Moskwie Rosja nie zgo-
dziła się udzielić mu wspomnianego kre-
dytu na zakup uzbrojenia). Demonstruje
Waszyngtonowi możliwość szkodzenia
interesom amerykańskim w jego najbliż-
szym otoczeniu i jest gotowy ponosić nie-
wątpliwe koszty ekonomiczne takiego po-
stępowania. Zmiana polityki Moskwy ma
stanowić odpowiedź na zaangażowanie
USA na obszarze Wspólnoty Niepodle-
głych Państw oraz wzrost amerykańskiej
obecności wojskowej w Europie Środko-
wej. Można spekulować, czy nie kryje się
za tym obecne od kilkunastu lat w myśle-
niu rosyjskich elit dążenie do zawarcia
z USA nieformalnego porozumienia o po-
dziale stref wpływów – w zamian za uzna-
nie WNP za rosyjską „strefę odpowie-
dzialności”, Moskwa byłaby gotowa wy-
cofać się z Ameryki Łacińskiej.
Karta przetargowa
Efektywność rosyjskich działań siłą rze-
czy będzie ograniczona. W sferze wojsko-
wej Moskwa nie jest w stanie zrównowa-
żyć sił USA w regionie, nie należy też
oczekiwać tworzenia „twardych” sojuszy
polityczno-wojskowych. Jednocześnie
Rosja jest w stanie utrudniać Stanom Zjed-
noczonym prowadzenie polityki latyno-
amerykańskiej. Reżimy nastawione anty-
amerykańsko mogłyby zyskać dodatkowe
wsparcie ekonomiczne i polityczne. Do-
stawy broni do wybranych państw mogą
z kolei przyczynić się do destabilizacji
bezpieczeństwa regionalnego. Tym sa-
mym Moskwa zyskałaby kolejną kartę
przetargową w relacjach z USA.
Rosyjską politykę w dużym stopniu na-
pędza postrzeganie Ameryki Łacińskiej
jako regionu, w którym wpływy USA wy-
raźnie w ostatnich latach zmalały. Do te-
go dochodzą czynniki sprzyjające zwięk-
szaniu rosyjskiej obecności – wyłaniają
się nowe centra siły (jak chociażby Bra-
zylia), a sam kontynent obrał w pierw-
szym dziesięcioleciu XXI wieku kurs „na
lewo”. Do władzy dochodzą przywódcy
niechętni Stanom Zjednoczonym i szuka-
jący wsparcia politycznego oraz ekono-
micznego wśród ich potencjalnych kon-
kurentów, przede wszystkim Chin i Rosji.
Główną przeszkodą dla realizacji ambicji
Kremla może natomiast okazać się kry-
zys finansowy, którego skutkiem byłaby
konieczność ograniczenia wydatków na
kosztowną (geo)politykę i powrót do re-
alizacji w pierwszej kolejności interesów
gospodarczych. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 45/2008 Polska Zbrojna 51

ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
PAKISTAN
AAAAAAAA
TA D E U S Z W RÓ B E L
Wpływy polityczne pakistańskich
wojskowych są tak wielkie,
że zdaniem niektórych – wszystkie
państwa mają armie, a w Pakistanie
SIŁA
armia ma państwo.
ARMII
Wojskowi uważają, że tylko oni są zdol-
ni do zapewnienia Pakistanowi bezpieczeń-
stwa zewnętrznego i wewnętrznego. Spo-
śród nich najwięcej do powiedzenia mają
zwykle dowódcy około 500-tysięcznych
wojsk lądowych. To oni, a nie przewodni-
czący Połączonego Komitetu Szefów Szta-
bów, są faktycznie pierwszymi żołnierza-
mi Pakistanu. Kontrola nad największym
rodzajem sił zbrojnych uchodzi za klucz do
utrzymania władzy w państwie. Potwier-
dzeniem tego jest los gen. Perveza Mu-
sharrafa, który nie przetrwał nawet roku
na fotelu prezydenckim, choć oczywiście
były też inne przyczyny, gdy pod presją
opozycji oddał dowództwo nad armią. Ca-
ły czas dowodził nią rządzący krajem w la-
tach 1977–1988 prezydent Muhammad
Zia-ul-Haq. Jako pierwszy oba stanowi-
52 Polska Zbrojna
ska zajmował równocześnie gen. Agha
Muhammad Yahya Khan na przełomie
lat 60. i 70. Nie popełnił on błędu swego
poprzednika, marszałka polnego Ayuba
Khana, który, gdy zasiadł w fotelu prezy-
denckim, oddał dowództwo nad wojskami
lądowymi i niebawem znalazł się na mar-
ginesie sceny politycznej.
Roszady na górze
Zanim prezydent Musharraf oddał
w końcu listopada 2007 roku dowództwo
nad wojskami lądowymi w ręce gen. Ash-
faqa Parveza Kayaniego, starał się zacho-
wać na nie wpływ, obsadzając kluczowe
stanowiska swymi zaufanymi współpra-
cownikami. I tak gen. por. Salahuddin Sat-
ti podczas zamachu stanu, który wyniósł
do władzy Musharrafa, dowodził kluczo-
wą dla jego powodzenia 111 Brygadą w Ra-
walpindi, został szefem Sztabu Generalne-
go, a fotel dyrektora generalnego wywiadu
wojskowego – Inter-Services Intelligence
(ISI) – objął gen. por. Nadeem Taj. Dowo-
dzenie 4 Korpusem w Lahore Musharraf
powierzył gen. por. Shafaatullahowi Sha-
howi. Inny bliski współpracownik prezy-
denta, brygadier Asim Saleem Bajwa,
otrzymał dowództwo „strategicznej” dla
każdej próby puczu 111 Brygady. Na sześć
miesięcy przed oddaniem zwierzchnictwa
nad armią Pervez Musharraf wyznaczył
też trzech nowych dowódców korpusów
– w Bahawalpurze, Quetcie i Peszawarze.
Wielu z nominowanych utraciło stano-
wiska. Niektórzy jeszcze wtedy, gdy
Musharraf był prezydentem. Innych
gen. Kayani wymienił po jego odejściu.
nr 45/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA || | |
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || || |

Potencjał wojsk lądowych ło siedmiu generałów brygady. Nie były to skich generałów głównym przeciwnikiem
– 19 dywizji piechoty (równowartość pierwsze posunięcia personalne nowego pozostają Indie, z którymi Pakistan ma od
dywizji stanowi Dowództwo Sił dowódcy wojsk lądowych. Wymiany czę- ponad 60 lat otwarty konflikt graniczny, co
Obszarów Północnych) ści generałów Kayani dokonał pod koniec doprowadziło już do kilku wojen. Kością
– 2 dywizje pancerne marca. Najważniejsze były mianowania no- niezgody pozostaje Dżammu i Kaszmir,
– 1–2 dywizje artylerii wych dowódców dwóch korpusów. Stoją- region zamieszkany w większości przez
– 7 brygad pancernych cy na czele 4 Korpusu w Lahore gen. por. muzułmanów. W wyniku wojen jego hi-
– 7–9 brygad piechoty Shafaat Ullah Shan przeszedł do sztabu storyczne terytorium zostało podzielone
– 4–9 brygad artylerii armii na stanowisko szefa logistyki. Jego pomiędzy Chiny, Indie i Pakistan. Te dwa
– 7 brygad saperów następcą został gen. por. Ijaz Ahmed Ba- ostatnie państwa roszczą sobie prawa do
– 8 brygad obrony powietrznej khshi. Natomiast w 1 Korpusie w Mangla całości ziem.
– 2 brygady sił specjalnych miała miejsce roszada. Jego dowódca, gen.
por. Sajjad Akram, został zastępcą prze- Nie tylko czołgi
– 3 pancerne pułki rozpoznawcze
wodniczącego rządowej agencji do spraw Siła, nie tylko militarna, pakistańskich
odbudowy terenów zniszczonych przez wojsk lądowych nie wynika jedynie z li-
trzęsienie ziemi w październiku 2005 ro- czebności. Pod ich kontrolą pozostaje wspo-
ku. Z kolei pełniący dotąd tę funkcję gen. mniany wywiad wojskowy. ISI uchodzi za
por. Nadjem Ahmed za- państwo w państwie. Kil-
jął jego stanowisko w kor- Dla pakistańskich ka miesięcy temu przed-
pusie. Wśród innych zmian generałów głównym stawiciele USA zakwe-
ISPR

było wyznaczenie naczel- stionowali lojalność tej

nego chirurga i zarazem przeciwnikiem agencji wywiadowczej w
Pakistańskie korpusy i ich dywizję
– 1 Korpus – Mangla (Azad Kaszmir) szefa służby medycznej ar- pozostają Indie, wojnie z terroryzmem. Są
– 6 DPanc; 17 i 37 DP mii, którym został równo- wątpliwości, czy wszyscy
– 2 Korpus – Multan (Pendżab) cześnie awansowany na z którymi Pakistan jej agenci utożsamiają się
generała porucznika Mu- w pełni z linią polityczną
– 1 DPanc; 40 DP
hammad Rehan Burni.
jest od ponad 60 lat władz kraju. Również
– 4 Korpus – Lahore (Pendżab)
– 10 i 11 DP Na tym stanowisku był w otwartym konflikcie rząd w Kabulu oskarża
– 5 Korpus – Karachi (Sindh) wakat od lutego, gdy w za- ISI o wspieranie afgań-
machu zginął jego po- granicznym skich talibów ukrywają-
– 16 i 18 DP
– 10 Korpus – Rawalpindi (Pendżab) przednik gen. por. Mushtaq Baig. cych się na terytoriach plemiennych pół-
– 12, 19 i 23 DP; Dowództwo Sił Po wrześniowych zmianach rzecznik nocno-zachodniego Pakistanu. Pojawiły się
Obszarów Północnych prasowy armii gen. mjr Athar Abbas za- też podejrzenia, że jego agenci mogli mieć
– 11 Korpus – Peszawar (Północno- pewniał, że były to rutynowe posunięcia. związek z zamachem na ambasadę Indii
-Zachodnia Prowincja Graniczna) Jednak pakistański ekspert wojskowy, by- w stolicy Afganistanu. Z kolei Hindusi są
– 7 i 9 DP ły generał Talad Masood powiedział AFP, przekonani, że ISI wspiera antyrządowe
– 12 Korpus – Quetta (Beludżystan) że rotacje na górze to kompletowanie „wła- ugrupowania islamskie. I niemal każdy
– 33 i 41 DP snej drużyny” przez nowego dowódcę większy akt terroru negatywnie odbija się
– 30 Korpus – Gujranwala (Pendżab) wojsk lądowych, który sam od październi- na stosunkach tych państw, dysponujących
– 8 i 15 DP ka 2004 roku przez trzy lata szefował ISI. bronią nuklearną.
To właśnie ona stanowi kolejny filar po-
REUTERS/FORUM

– 31 Korpus – Bahawalpur (Pendżab) Dziewięć korpusów

– 14 i 35 DP
(Źródło: World Defence Almanac 2007)
Głośniejsze było odwołanie szefa ISI. Ko-
munikat wydany w nocy z 29 na 30 wrze-
śnia głosił, że gen. por. Nadeema Taja za-
stąpi gen. por. Ahmed Shujaa Pasha. Do-
tąd był on dyrektorem generalnym opera-
cji militarnych (DGMO), kierującym dzia-
łaniami przeciwko rebeliantom na północ-
nym zachodzie Pakistanu.
Poza mianowaniem nowego szefa wy-
wiadu doszło jeszcze do 13 innych poważ-
nych zmian na najwyższych szczeblach do-
wodzenia. Dotychczasowy dyrektor ISI
gen. Taja został wyznaczony na dowódcę
30 Korpusu w Gujranwali. Zmieniono tak-
że dowódców trzech innych korpusów
– 5. w Karaczi, 10. w Rawalpindi i 31.
w Bahawalpurze. Jest też nowy szef szta-
bu wojsk lądowych – gen. por. Muham-
mad Mustafa. Drugą gwiazdkę otrzyma-
tęgi pakistańskiej lądówki. W 2004 roku
Podstawową strukturą organizacyjną pa- Dowództwo Sił Strategicznych Wojsk Lą-
kistańskich wojsk lądowych jest korpus. dowych uznano za „dziesiąty korpus”.
Poza jednym zgrupowania te mają dwie Struktura ta kontroluje bazującą na lądzie
lub trzy dywizje. Do tego dochodzą samo- część nuklearnego arsenału. Brakuje in-
dzielne brygady: artylerii, saperów, pancer- formacji o podległych mu siłach.
ne, piechoty. Dwa z korpusów – 1. w Kasz- Innym z powodów przemożnych wpły-
mirze i 2. w Pendżabie – są uderzeniowe, wów pakistańskiej generalicji jest słabość
mają po jednej dywizji pancernej, pozosta- instytucji państwowych i silne podziały ple-
łe – tylko dywizje piechoty. Przy czym po- mienne, prowadzące do separatyzmu.
jawiają się informacje, że kilka z nich jest Część terytorium kraju, na pograniczu
w trakcie przekształcania w jednostki zme- z Afganistanem, pozostaje tylko nominal-
chanizowane. nie częścią Pakistanu. Kontrola nad nią ze
Dyslokacja największych i najsilniej- strony władz centralnych była zawsze
szych jednostek armii pakistańskiej wska- mocno ograniczona, a próby jej wzmoc-
zuje, kogo jej dowództwo uważa za głów- nienia wywołują zbrojny opór. Wtedy do
ne zagrożenie. Bynajmniej nie są nim ple- akcji wkracza wojsko. W ostatnich latach
mienne milicje, z którymi siły rządowe to- siły pakistańskie stanęły w obliczu inne-
czą krwawe walki na pograniczu z Afga- go poważnego wyzwania. Stabilności kra-
nistanem. Tam główny wysiłek spada na ju zagroziły ekstremistyczne grupy islam-
barki Korpusu Granicznego, 80-tysięcznej skie, które w przeszłości były tolerowane
paramilitarnej formacji dowodzonej przez przez armię. 
oficerów z wojsk lądowych. Dla pakistań- tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

nr 45/2008 Polska Zbrojna 53

ZAPIS WYDARZENIA
Potrzebna
modernizacja
USA. Sekretarz obrony Robert
Gates wezwał 28 października
do kontynuowania planu uno-
wocześnienia amerykańskiego
arsenału broni nuklearnej, for-
sowanego przez administrację
prezydenta George’a W. Busha.
Jego entuzjastami nie są mają-
cy większość w Kongresie de-
mokraci. Gates uważa, że trze-
ba koniecznie rozpocząć pro-
dukcję nowych głowic atomo-
wych RRW (Reliable Replace-
US DOD
US DOD
ment Warhead), które można
zbudować i rozmieścić bez ich
testowania. Dopiero wtedy Sta-
ny Zjednoczone powinny ewen-
tualnie ratyfikować międzynaro-
dowy układ o zakazie prób
z bronią nuklearną (TBT). Se-
kretarz obrony powiedział, że
stare głowice, w liczbie około
4000, już wkrótce przestaną
być bezpieczne i niezawodne,
zwłaszcza bez dalszych testów.
Pomimo braku ratyfikacji TBT,
Waszyngton dobrowolnie za-
mroził w 1992 roku podziemne
próby z bronią atomową. „Nie
ma sposobu, abyśmy utrzymali
wiarygodne środki odstraszania
i zredukowali liczbę broni w na-
szym arsenale bez testowania
głowic albo kontynuowania pro-
gramu modernizacji”, powie-
dział Gates, którego widzą dalej
na stanowisku szefa Pentagonu
obaj kandydaci na prezydenta
USA. Broń nuklearną uważa on
za zabezpieczenie przed „odra-
dzającymi się i rosnącymi mo-
carstwami”, takimi jak Rosja
i Chiny, oraz krajami „bandycki-
mi”, jak Iran i Korea Północna.
Jednocześnie Gates jest zwolen-
nikiem wynegocjowania
z Moskwą nowego porozumienia
rozbrojeniowego o dalszej reduk-
cji głowic nuklearnych. (ted)
54 Polska Zbrojna
Większa odpowiedzialność
Irakijczycy przejmują kontrolę nad kolejnymi prowincjami kraju. Zmniejsza się
też liczba ofiar konfliktu zarówno wśród cywilów, jak i żołnierzy.
IRAK. Amerykanie przekazali
29 października władzom Iraku
kontrolę nad prowincją Wasit na
wschodzie kraju. Jest to 13. z 18
irackich prowincji, w której od-
powiedzialność za zapewnienie
bezpieczeństwa ponoszą Irakij-
czycy. Doradca do spraw bezpie-
czeństwa narodowego Iraku Mu-
affak al-Rubaji zapowiedział, że
w najbliższym czasie rząd przej-
mie kontrolę nad dwoma innymi
prowincjami – Kirkuk i Sala-
w skrócie
Zbieg
z Północy
KOREA POŁUDNIOWA. Wła-
dze w Seulu podały 28 paź-
dziernika, że północnokoreań-
ski żołnierz uciekł do kraju,
przekraczając rozdzielającą
półwysep strefę zdemilitaryzo-
waną. Ujawniono tylko, że do-
tarł on do południowokoreań-
skiego posterunku na central-
nym odcinku granicy dzielącej
państwa koreańskie. Był to dru-
gi w ciągu ostatnich dziesięciu
lat przypadek przekroczenia lą-
dowej granicy przez uciekiniera
z Północy. Większość zbiegów
wybiera drogę pośrednią, przez
Chiny lub inny kraj regionu.
hadin. Ostatnia jest rodzinną zie-
mią obalonego i straconego dyk-
tatora Iraku Saddama Husajna.
Równocześnie pojawiła się infor-
macja, że do 20 grudnia wycofy-
wanie swych oddziałów z Iraku
zakończy Korea Południowa. Jej
żołnierze stacjonują przede
wszystkim na północy kraju,
w rejonie kurdyjskiego Irbilu.
W minionym tygodniu Biały Dom
wyraził po raz kolejny zdecydo-
wany brak chęci do renegocjowa-
„Niech lepiej marionetkowe wła-
dze pamiętają, że zaawansowa-
ne uderzenie wyprzedzające
w naszym własnym stylu zredu-
kuje wszystko przeciwne naro-
dowi i reunifikacji do popio-
łów”, oświadczył rzecznik armii
Korei Północnej. „Stawiamy
sprawę jasno: jeśli marionetko-
we władze południowokoreań-
skie nadal będą rozrzucać ulot-
ki i prowadzić kampanię osz-
czerstw, stosując zwykłe fałszer-
stwa, nasza armia podejmie zde-
nia z Irakijczykami paktu, który
ma stworzyć podstawy prawne
obecności wojsk USA w Iraku do
2011 roku. Poprawek chce rząd
w Bagdadzie, którego rzecznik Ali
al-Dabbagh powiedział, że doty-
czą one zarówno „sformułowań”,
jak i „treści” dokumentu. Do tego
dochodzi inny problem. Iraccy
Kurdowie zasugerowali, że chcie-
liby amerykańskich baz wojsko-
wych w kontrolowanej przez sie-
bie północnej części Iraku. (w)
cydowane działania”, stwierdził
wojskowy. Phenian denerwują
ulotki wysyłane przez południo-
wokoreańskie organizacje poza-
rządowe za pomocą balonów.
Szczególnie irytujące są dla ko-
munistycznego reżimu zawarte
w nich informacje o stanie zdro-
wia przywódcy kraju Kim Dzong
Ila, co na północ od linii demar-
kacyjnej jest tematem tabu.
Esej generała
JAPONIA. Historia bywa boles-
na. Przekonał się o tym dowód-
ca Japońskich Powietrznych Sił
Samoobrony generał Toshio Ta-
mogami, który w eseju zapre-
zentował kontrowersyjne poglą-
dy na temat polityki Kraju
Kwitnącej Wiśni w pierwszej
połowie XX wieku. Minister
nr 45/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Gorejący konflikt
DEMOKRATYCZNA REPUBLI-
KA KONGA. Szef brytyjskiej dy-
plomacji David Miliband oświad-
czył 2 listopada w stolicy Tanzanii
Dar es Salaam, że walki między
rebeliantami a siłami rządowymi
na wschodzie DRK zmusiły do
opuszczenia domów ponad 1,6 mi-
liona ludzi. „Uciekinierom z tere-
nów objętych walkami brakuje
żywności, wody i innych artyku-
łów pierwszej potrzeby”, dodał po-
lityk, który wraz w szefem francu-
skiej dyplomacji Bernardem
Kouchnerem prowadził rozmowy
w siedzibie Unii Afrykańskiej
w tanzańskiej stolicy. Wcześniej
obaj ministrowie odwiedzili DRK
i Ruandę. Rozmawiali z ich przy-
wódcami – Josephem Kabilą
i Paulem Kagame, usiłując nie
dopuścić do dalszej eskalacji kon-
fliktu w regionie. 1 listopada w ra-
diowym wywiadzie dla BBC bry-
Dymisja majora
AFGANISTAN. Dziennik „Daily
Telegraph” ujawnił 1 listopada, że
dowódca oddziału z pułku Spe-
cial Air Service w Afganistanie
mjr Sebastian Morley podał się
do dymisji. Uczynił to na znak
protestu przeciwko złemu wypo-
sażeniu brytyjskich wojsk w tym
kraju. Gazeta zacytowała słowa
oficera, że resort obrony w Lon-
dynie ignorował jego uwagi.
Morley oskarżył brytyjski rząd
o zaniedbania i odpowiedzial-
ność za „chroniczne braki w wy-
obrony Yasukazu Hamada za-
powiedział, że generał zostanie
zwolniony za wyrażenie opinii,
że Japonia została wciągnięta
w drugą wojnę światową przez
USA i nie była agresorem.
Uznał, że poglądy Tamogamie-
go są sprzeczne ze stanowi-
skiem rządu w sprawie roli jego
państwa podczas tego konfliktu.
W eseju generał napisał, że Ja-
ponia została wciągnięta do
wojny przez prezydenta USA
Franklina D. Roosvelta, który
był manipulowany przez Kom-
intern, powstałą w 1919 roku
w Moskwie światową centralę
ruchu komunistycznego.
Tamogami stwierdził również,
że japońskie działania militarne
w Chinach na początku XX
wieku miały oparcie w trakta-
tach. Wspomniał też o okupacji
nr 45/2008
| | | |
tyjski minister do spraw Afryki
Mark Malloch-Brown powie-
dział, że być może Unia Europejska
będzie musiała wysłać do Konga
żołnierzy, by wzmocnić stacjonują-
ce tam siły pokojowe ONZ. Bruk-
sela zaproponowała już zorganizo-
wanie pod egidą ONZ konferencji
pokojowej. Walki między rebelian-
tami z Narodowego Kongresu
Obrony Ludu a wojskami rządo-
wymi trwają od sierpnia. Nasiliły
się w drugiej połowie ubiegłego
miesiąca. Rebelianci ogłosili
29 października jednostronnie ro-
zejm. Wcześniej zapowiadali, że
w ciągu kilku dni zdobędą Gomę,
stolicę prowincji Kiwu Północne.
Miasto opuścił personel ONZ. Li-
der buntowników Lurent Nkun-
da uważa się za obrońcę interesów
chroniących się na wschodzie
Konga ruandyjskich uciekinierów
z ludu Tutsi. (w)
posażeniu” żołnierzy walczących
w Afganistanie. Jako przykład
podał samochody terenowe
Snatch Land Rover. W wozie
zniszczonym przez miny pułapki
17 czerwca wśród czterech zabi-
tych była pierwsza kobieta żoł-
nierz, kpr. Sarah Bryant
z 15 Grupy Działań Psychologicz-
nych. Bardzo krytyczne wystąpie-
nie mjr Morleya było niemiłą nie-
spodzianką dla resortu obrony,
który pod koniec października za-
powiedział zakup około 700 róż-
nych pojazdów na potrzeby misji
w Afganistanie. (t)
półwyspu Koreańskiego w la-
tach 1910–1945. Japoński ge-
nerał uznał, że przyniosła ona
regionowi „prosperitę i bezpie-
czeństwo”.
Obawy
Europy
BOŚNIA I HERCEGOWINA.
Sekretarz generalny NATO
Jaap de Hoop Scheffer przyznał
w ubiegłym tygodniu po spot-
kaniu w Brukseli z ambasado-
rami państw członkowskich so-
juszu i szefem unijnej polityki
zagranicznej Javierem Solaną,
że choć sytuacja w zakresie
bezpieczeństwa w Bośni i Her-
cegowinie jest stabilna, rosnące
spory pomiędzy rywalizujący-
mi serbskimi i bośniackimi po-
litykami budzą zaniepokojenie.
|
| |
Pięć
US NAVY
zamachów
SOMALIA. Co najmniej 29 osób
poniosło śmierć 29 października
w zamachach samobójczych
w północnej Somalii. Według
świadków w mieście Hargeisa,
stolicy regionu Somaliland, zama-
chowcy samobójcy przy użyciu
samochodów wypełnionych ma-
teriałami wybuchowymi zaatako-
wali pałac prezydencki, siedzibę
Programu Narodów Zjednoczo-
nych do spraw Rozwoju (UNDP)
oraz ambasadę Etiopii. Większość
osób zginęła w tym ostatnim ata-
ku. Prezydent Somalilandu Dahir
Rijale Kahin nie ucierpiał, ale za-
bity został jeden z jego doradców.
Do dwóch zamachów doszło też
w Bosasso w sąsiednim regionie
Puntland. Zamachowcy samobój-
cy wysadzili tam w powietrze sa-
mochody na terenie siedziby służb
wywiadowczych, zabijając sześ-
ciu agentów wywiadu. Sytuacja
w Somalilandzie i Puntlandzie,
które odseparowały się od pogrą-
żonego w chaosie południa Soma-
Chodzi o przewodniczącego
trzyosobowego Prezydium
Bośni i Hercegowiny Harisa
Silajdżicia i premiera Republi-
ki Serbskiej Milorada Dodika.
Niedawno byli pokojowi wy-
słannicy na Bałkany Richard
Holbrooke i Paddy Ashdown
ostrzegli, że państwu temu gro-
zi rozpad, jeśli wspólnota mię-
dzynarodowa nie zaangażuje
się bardziej na rzecz targanej
podziałami społeczności. Dla-
tego szef NATO niebawem wy-
śle do Sarajewa swego zastępcę
Claudia Bisogniera. Z kolei
Solana ostrzegł, że wypowie-
dzi skłóconych polityków nie
pomogą Bośni i Hercegowinie
w osiągnięciu celu, jakim jest
członkostwo w UE. Nie będzie
też miała szans na wejście do
NATO. (wrob)
| |
lii, uchodziła za w miarę stabil-
ną. O zamachy są podejrzewani
miejscowi islamiści. Prezydent
Puntlandu Mohamoud Musa
Hirsi Adde stwierdził, że zosta-
ły one skoordynowane. Nastąpi-
ły w czasie, gdy przedstawiciele
somalijskiego rządu prowadzą
w Nairobi rozmowy z szefami
władz regionalnych.
Tymczasem NATO rozpoczęło
u wybrzeży Somalii operację an-
typiracką „Sojusznicza siła”. Na
Ocean Indyjski skierowano 2 Sta-
łą Grupę Morską NATO w skła-
dzie: dwa niszczyciele – amery-
kański „The Sullivans” i włoski
„Durand de la Penne” (okręt fla-
gowy) oraz cztery fregaty – bry-
tyjską „Cumberland”, grecką
„Themistokles”, turecką „Gokova”
oraz niemiecką „Karlsruhe”. Gru-
pą dowodzi wiceadmirał Giovan-
ni Gumiero z Włoch. Towarzyszy
im również niemiecka jednostka
pomocnicza „Rhön”. Pierwszymi
misjami okrętów sojuszu było
eskortowanie dwóch statków. Gre-
cka fregata towarzyszyła jednost-
ce, która dostarczyła do stolicy kra-
ju Mogadiszu ładunek ONZ-ow-
skiego Światowego Programu
Żywnościowego. Druga jednostka
przywiozła zaopatrzenie dla wcho-
dzącego w skład sił pokojowych
Unii Afrykańskiej kontyngentu
z Burundi i była ochraniana przez
włoski okręt. W rejonie Somalii
jest też brytyjska fregata. Pozosta-
łe jednostki NATO mają odwie-
dzić państwa Zatoki Perskiej: Bah-
rajn, Katar, Kuwejt i Zjednoczone
Emiraty Arabskie, które należą do
Istambulskiej Inicjatywy Współ-
pracy (ICI). (tw)
LICZBA TYGODNIA
20 tysięcy dodatkowych żołnie-
20 000
rzy domagają się dowódcy
wojsk amerykańskich w Afgani-
stanie – podał 29 października
dziennik „Washington Post”,
powołując się na źródła w Pen-
tagonie. Na początek chcą
5–10 tysięcy ludzi z jednostek
wsparcia. Wcześniej generało-
wie prosili o trzy brygady bojo-
we, czyli 10–12 tysięcy żołnie-
rzy. Pentagon potwierdził wysła-
nie do stycznia jednej brygady
i jednego batalionu. Obecnie
w Afganistanie służy około 32
tysięcy Amerykanów. Po zama-
chu z 27 października, w któ-
rym zginęło dwóch z nich, straty
wojsk USA w tym kraju przekro-
czyły tysiąc zabitych. (t)
Polska Zbrojna 55
Wibig Koperski
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.
Chociaż druga wojna światowa miała
wielu bohaterów, to jednym z najbar-
dziej znanych stał się Jan Bytnar.
– Janek Bytnar, Alek Dawidowski i „Zoś-
ka” – czyli Tadeusz Zawadzki – mieli to
szczęście, że ich los został utrwalony w bo-
daj najsłynniejszej książce czasów okupa-
cji – „Kamieniach na szaniec” Aleksandra
Kamińskiego. Dzięki temu tych trzech
Symbole
pokolenia
chłopców, a podobnych było tysiące, za-
chowało się w ludzkiej pamięci. Stali się
jednocześnie symbolami całego pokolenia,
które walczyło o niepodległość.
Gdy w 1939 roku wybuchła wojna, ci lu-
dzie przystąpili do walki. Czemu nie wy-
brali, jak większość, bierności?
– Może dlatego, że zostali wychowani
w niezwykłych czasach. Ich rodzice byli
tym pokoleniem, które odzyskało niepod-
ległość. Bytnar i jemu podobni nie mogli
przyjąć do wiadomości, że Polska znów
może przestać istnieć. Stąd ten zapał, aby
stanąć do obrony ojczyzny we wrześniu
1939 roku, a potem tworzyć struktury pod-
ziemne. Cała trójka oddała za to rzecz naj-
cenniejszą – życie. Podczas powstania war-
szawskiego znów jednak stanęli do walki
razem – zwielokrotnieni jako imiona kon-
kretnych jednostek – plutonu „Alek”, kom-
panii „Rudy” i batalionu „Zośka”.
Mimo że od tamtych wydarzeń minęło
ponad 60 lat, historia zdaje się być nadal
żywa.
56 Polska Zbrojna
Neiman
Krzysztof Jakubiec
– Tamto pokolenie przemija. Ludzie
ci mają świadomość, że biologia ma
swoje prawa. Po kolei odchodzą, ale
głęboko wierzą, że etos, pamięć o Sza-
rych Szeregach, żołnierzach Armii
Krajowej oraz innych, często niezna-
nych bohaterach nie umrze. Cieszę się,
że tak wiele szkół przyjmuje imiona
tych młodych bohaterów. Trudno bo-
wiem o lepszego patrona niż człowiek, któ-
ry dokonał wielkich czynów, mając tyle lat,
co uczniowie.
Czy to właśnie chęć uczczenia bohate-
rów była powodem utworzenia „Arse-
nału Pamięci”?
– W pewnym sensie tak. W każdej ro-
dzinie istnieje historia, którą warto pamię-
tać. Zrozumiałem to na swoim przykładzie.
Gdy byłem jeszcze w szkole podstawowej,
znalazłem kawałek, wydawałoby się nie-
istotnej, szmatki. Dopiero potem dowie-
działem się, że to fragment bandaża, który
miał zostać przemycony do walczącej War-
szawy. Nigdy tam nie dotarł, lecz został za-
chowany na pamiątkę. Teraz proponuję
uczniom, aby sami spróbowali odszukać
takie z pozoru nieistotne pamiątki, by wy-
pytali o wojenne przeżycia swych dziad-
ków czy sąsiadów.
Pomysł przywracania pamięci okazał się
chyba trafiony?
– Skromny w pierwszej edycji konkurs
przerodził się w wielką wystawę. Młodzi
ludzie początkowo nie wiedzieli nawet, że
w ich rodzinach są pamiątki z przeszłości
– fragmenty mundurów, pasiaków, obozo-
we listy. Któryś z uczniów przyniósł auten-
tyczny nekrolog generała Sikorskiego, jed-
na z uczennic – wydrukowany w polowej
wojskowej drukarni pod Monte Cassino eg-
zemplarz „Czerwonych maków...”.
Skąd takie zainteresowanie?
– Dla wielu młodych ludzi odkrywanie
historii Polski przez pryzmat doświadczeń
własnej rodziny okazało się niezwykle fa-
scynujące. Do tej pory pamiętam historię
pewnej uczennicy, która napisała o swoim
dziadku. Zawsze był to dla niej po prostu
dziadek – towarzysz dziecięcych zabaw, ale
dzięki odkrywaniu historii okazał się tak-
że bohaterem. Inna uczennica opisywała,
jak poznała historię swojego sąsiada, u któ-
rego wielokrotnie widziała tajemniczy zna-
czek w klapie marynarki. Dopiero w trak-
cie naszego konkursu odważyła się z nim
porozmawiać. Okazało się, że to miniatur-
ka Orderu Virtuti Militari, a starszy pan to
żołnierz AK, po wojnie sybirak.
nr 45/2008

Ilu historii nie znamy i już nigdy nie po-
znamy?
– Bardzo wielu starszych ludzi prze-
chowuje swoje pamiątki ze świadomością,
że po ich śmierci one przepadną. Dlatego
tak ważne jest, aby ocalić ich historie od
zapomnienia.
Co urzekło Pana w historii Szarych
Szeregów?
– Przede wszystkim ludzie. Wszystkich
wyróżnia nieprawdopodobna pogoda du-
cha. Uderzyło mnie to podczas rozmowy
z harcerkami i byłymi więźniarkami z Ra-
vensbruck. Spytałem, skąd czerpią opty-
mizm pomimo okropieństw, które przyszło
im przeżyć. Odpowiedziały zgodnie – po
tym, co doświadczyły, nie ma na świecie
rzeczy, która mogłaby je zasmucić.
Czy pomimo upływu ponad 60 lat ich
historie mogą nauczyć czegoś współcze-
sne pokolenia?
– Przede wszystkim poczucia obowiąz-
ku i odpowiedzialności – za słowo i czyny.
Uczą też wspaniałych ideałów braterstwa
nr 45/2008
i służby. Uczą konieczności pomaga-
nia potrzebującym, nawet gdy ci nie
proszą o pomoc. Zawsze opowiadam
o tamtych bohaterach jak o normal-
nych ludziach. Nie byli to bowiem
bohaterowie z kryształu, stojący na
niedostępnym piedestale. Byli to
zwykli chłopcy, normalne dziew-
czyny ze swoimi marzeniami, pra-
gnieniami i wadami.
Po co jednak to pamiętać?
– Nie będę oryginalny, mówiąc,
że do budowania potrzebny jest
fundament. Jeśli ktoś chce być Po-
lakiem, musi zdawać sobie spra-
wę, skąd się ta polskość wzięła.
Tylko znając błędy, można w przy-
szłości próbować ich uniknąć.
Współcześnie żyjemy w global-
nej wiosce. Jak pogodzić ten
świat z patriotyzmem?
– Właśnie teraz jeszcze bar-
dziej niż kiedyś potrzebujemy
własnej świadomości narodowej
– wiedzy, skąd pochodzę, co
mnie wyróżnia, dokąd zmie-
rzam i kim mogę w tej nowej
Europie być. Historia i świado-
ROBERT CZULDA (2)
mość są konieczne, aby zacho-
wać własny charakter. Dopóki
dbamy o własną pamięć, nie
musimy obawiać się kulturo-
wego wchłonięcia.
My jednak ciągle świętujemy własne po-
rażki, ochoczo zatracamy się w niezro-
zumiałym samobiczowaniu. Czemu?
– To duży błąd. Nie podkreśla się tego,
co udało się nam jako narodowi osiągnąć.
Gdy była 80. rocznica powstania wielko-
polskiego, miałem okazję poznać jednego
z czterech żyjących jeszcze wtedy powstań-
ców. Opowiadał mi ze smutkiem, że kiedy
szedł główną ulicą Poznania na uroczysto-
ści, nie widział na domach biało-czerwo-
nych flag. To jedyne zwycięskie powsta-
nie, ale się o nim prawie nie mówi. Być
może właśnie dlatego tak wiele osób histo-
rii po prostu nie lubi.
A może już dość mówienia o historii?
– Ale młodzież chce o niej słuchać. Gdy
spotykam się z uczniami, zawsze widzę za-
interesowanie. Nie zdarzyło mi się, abym
musiał ich uciszać. Gdy mówię o prawdzi-
wych, żywych ludziach – takich jak Janek
Bytnar – są zaciekawieni.
Gdzie jest miejsce na patriotyzm?
– Słowo patriotyzm – szczególnie w od-
czuciu młodzieży – jest mocno zużyte. Zbyt
wiele osób wykorzystuje patriotyzm do
OBLICZA WOJNY
Jeśli ktoś chce być
Polakiem, musi zdawać
sobie sprawę, skąd się
ta polskość wzięła. Tylko
znając błędy, można
w przyszłości próbować
ich uniknąć
własnych celów. Spotkałem się nawet z opi-
nią uczniów, że powinno się usunąć to sło-
wo, bo już do nikogo nie przemawia, jest
niemodne. Gdy jednak temat się zgłębi,
okazuje się, że wartości tożsame z patrio-
tyzmem są im bardzo bliskie. Odczuwają
dumę ze swojej historii, z bycia Polakami.
Nie chcą jednak używać takich słów jak
patriotyzm czy ojczyzna.
Patriotyzm to coś więcej niż tylko stanie
ze sztandarem na barykadach?
– Zdecydowanie tak! Patriotyzm jest
wszystkim tym, co świadczy o naszej wię-
zi z drugim człowiekiem, poczuciu związ-
ku z „małą ojczyzną” – domem, wsią czy
miastem. Patriotyzm to poczucie odpowie-
dzialności – za najbliższych ludzi, za oko-
licę. Nie musimy wcale rzucać przy tym
wielkimi hasłami. Współczesny patriotyzm
to po prostu nieobrażanie własnego kraju,
nielekceważenie go, poszanowanie własnej
flagi, własnego hymnu.
Pokolenie Armii Krajowej i Szarych Sze-
regów odchodzi. Co po sobie zostawią?
– Przede wszystkim piękne i chwalebne
karty historii. Pozostanie także pamięć po
tamtych bohaterach oraz wdzięczność za
ich czyny. Nie chodzi tu jednak o nieustan-
ne składanie hołdów, lecz o pamiętanie, że
nasza dzisiejsza rzeczywistość to dom, któ-
rego mocne fundamenty nasi ojcowie
i dziadkowie budowali, przelewając wła-
sną krew. To właśnie dzięki nim możemy
teraz stawiać własny, polski dom. 
Rozmawiał Robert Czulda
Krzysztof Jakubiec
Inicjator i organizator „Arsenału Pa-
mięci” poświęconego bohaterom Armii
Krajowej i Szarych Szeregów. Wielolet-
ni nauczyciel geografii w XXIX Liceum
Ogólnokształcącym im. Janka Bytnara
„Rudego” w Łodzi. Wiceprzewodniczą-
cy Rady Chorągwi Łódzkiej ZHP, wice-
prezes Oddziału Łódzkiego Stowarzy-
szenia Szarych Szeregów.
Polska Zbrojna 57
KULISY RAJDY

KTÓRĘDY DROGA
PIOTR BERNABIUK

Przedsięwzięcia zwodniczo zwane rajdami przygody mają wiele cech wspólnych

z ćwiczeniami zwiadowców czy komandosów. Jeśli w tych cywilnych zmaganiach brakuje
wojskowych elementów… to może walki wręcz i użycia broni palnej.
ajdy przygody i wojsko - czy
mogą mieć ze sobą coś wspól-
nego? Adventure race, wyści-
gi na dystansie od stu do blisko
pół tysiąca kilometrów, pozor-
nie wydają się odległe od praktyki szkole-
nia wojskowego. Chociażby ze względu na
środki podróży – kajaki, rowery, a szcze-
gólnie coraz popularniejsze łyżworolki.
I być może również z tego względu, że żoł-
nierze coraz rzadziej, i coraz mniej chętnie
używają własnych nóg do maszerowania.
To jednakże pozory! Mimo iż żołnierzy eli-
tarnych jednostek pokazuje się przeważnie
w spektakularnych akcjach, najchętniej
z użyciem śmigłowca, ich codzienne szko-
lenie łączy się z morderczym wysiłkiem.
A inni? Inni oczywiście różnie, niemniej
nawet najbardziej wyposażone w super-
technikę wojsko powinno radzić sobie
w sytuacjach, jeśli nie ekstremalnych, to
przynamniej trudnych.
Nie na oślep
Mówi się, że adventure racing pozwala
poznać siebie samego, dojść do granic wy-
trzymałości fizycznej, pokonywać kolejne
bariery psychiczne... Stanowi również zna-
komite laboratorium, w którym nie tylko
testuje się obuwie, odzież i sprzęt najnow-
szych generacji, ale sprawdza reakcje włas-
nego organizmu w sytuacjach ekstremal-
nych na nawadnianie, zasilanie „czystą
energią”, a także przechodzi przez wywo-
łane zmęczeniem i brakiem snu stany
halucynacji.
Rajdy przygody nie są wyścigami na
oślep, w których zwyciężają jedynie eks-
tremalnie wytrzymali zawodnicy. Wydol-
ność, przygotowanie do wielogodzinnego
pokonywania dystansu różnymi sposoba-
mi i środkami są ogromnie ważne, szcze-
gólnie w walce o czołowe lokaty, ale to nie
wszystko. Pokonanie trzystu, a bywa że po-
nad czterystu kilometrów jednym ciągiem
jest niezwykłym wyzwaniem. Zdarza się,
że organizator obok trekkingu, jazdy rowe-
rem i wiosłowania w kajaku wprowadza
kilkukilometrowy dystans do przepłynię-
cia wpław, bardzo często wykorzystuje te-
ren do działań alpinistycznych, przeważnie
eksponowanych i trudnych technicznie.
W praktyce więc można trasę upstrzyć do-
datkowymi zadaniami, pod warunkiem, że

58 Polska Zbrojna nr 45/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Rajdy przygody
z pewnością nie
są wyścigami na
oślep, w których
zwyciężają jedy-
nie ekstremal-
nie wytrzymali
zawodnicy.
Wydolność, przy-
gotowanie do
wielogodzinnego
pokonywania dy-
stansu różnymi
sposobami
i środkami są
ogromnie waż-
ne, szczególnie
w walce o czoło-
we lokaty, ale to

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

nie wszystko

rolę pełni Press Challenge, rajd pieszo i na nartach, wspinając się,

WI E L K A P R Z YG O DA
Paweł Fąferek, szef Sport Event,
organizator między innymi
Bergson Winter Challenge, jedy-
nych zimowych zawodów zalicza-
nych do Adventure Race World
Series, czyli światowego rankingu
w rajdach przygody, zapewnia, że
wcale nie trzeba zaczynać kariery
od przedsięwzięć tyleż ryzykow-
praktycznie dla każdego w miarę jadąc rowerami... rozgrywane są za-
nych, co ekstremalnych: „Pierwsze sprawnego człowieka, który ma po- wody w wersji mini. Trasa 70 kilo-
pokolenie uczestników rekrutowało kazać dziennikarzom, na czym po- metrów zostaje podzielona na jazdę
się rzeczywiście z ludzi uprawiają- lega idea tej gry”. rowerem, dystans pokonywany na
cych wspinaczkę, kolarstwo gór- Ponadto, zanim wystartuje cztery- nartach biegowych i jedynie na
skie i zazwyczaj kilka innych outdo- stukilometrowy Bergson Winter własnych nogach, w proporcji 40–
orowych dyscyplin jednocześnie. Challenge, w którym kilkanaście ze- –10–20 kilometrów. Limit czasu,
Teraz jednak staramy się zachęcić społów z ośmiu krajów zmaga się 12 godzin, wymusza średnio inten-
do udziału w wielkiej przygodzie lu- przez pięć dni i nocy z terenem, na- sywny spacer, w zamian daje nato-
dzi spoza tego środowiska. Taką turą, zimą i dystansem, biegnąc miast przeogromną satysfakcję.

się w tym zachowa jakąś spójność i logi-
kę. Stąd od zawodników wymaga się przy-
gotowania kondycyjnego, sprawnościowe-
go, znajomości technik górskich, umiejęt-
ności pływania... Praktycy na równorzęd-
nych miejscach umieszczają kilka tak istot-
nych cech jak sztuka nawigacji, umiejętność
pracy w zespole czy w szerokim pojęciu
zdolność planowania, a także, jak to się dziś
pięknie mówi, zarządzania energią.
Twardzieli nie ma
Bez nawigacji bowiem największy mo-
carz nigdzie nie dojdzie, podobnie jak bez
współpracy w teamie. Zespół na dłuższej
trasie składa się z czterech osób, w tym jed-
nej „płci odmiennej”, na krótszej z dwóch,
bez podziału na panów i panie. Należy pa-
miętać, że o sukcesie decyduje najsłabsze
ogniwo, dlatego też planowanie i logisty-
ka wymagają tu i talentu, i doświadczenia.
Żywność, woda oraz dodatkowe wyposa-
żenie są przechowywane w skrzyniach, do
których zawodnicy mają dostęp jedynie kil-
ka razy na całej trasie, na tak zwanym prze-
paku. Złe planowanie... Wiele znakomito-
ści miałoby na ten temat sporo do opowie-
dzenia. Nikt też do dziś nie odważył się na-
pisać polskiego podręcznika na temat sztu-
ki zarządzania energią, gospodarowania
odżywianiem i nawadniania organizmu,
wydzielania krótkich chwil na sen. Do te-
go dochodzi umiejętność regulacji termicz-
nej organizmu, w której pomagają kos-
miczne technologie produkcji tkanin, ale
przede wszystkim znajomość własnej fi-
zjologii. A psychologia? Nie można mó-
wić o „twardzielach” w sytuacji absolutne-
go chwilami odcięcia od rzeczywistości.
Bo na pewnym etapie człowiek pokonuje
dystans, wciska w siebie odżywki i trzyma
się pozostałych, sam przy tym nie wie, dla-
czego. I często widzi wówczas zupełnie re-
alnie zjawiska, które nie istnieją.
Przedsięwzięcia zwodniczo zwane raj-
dami przygody mają wiele cech wspól-
nych z ćwiczeniami zwiadowców czy ko-
mandosów. Jeśli w tych cywilnych zma-
ganiach brakuje wojskowych elementów...
to może walki wręcz i użycia broni pal-
nej. Tylko po co, skoro człowiek zmaga
się z najpotężniejszymi przeciwnikami
– czasem i przestrzenią? 
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

nr 45/2008 Polska Zbrojna 59

KULISY RAJDY

IV Mistrzostwa
Polski
Dziennikarzy
w Adventure
Racing
1. Magazyn „Góry” – Marcin Chrobak i Paweł Urbaczek

PRESS CHALLENGE (2)

2. Magazyn „Sudety” – Maciej Koziński i Bartosz Podkański
3. Radio PIN – Dariusz Urbanowicz i Piotr Musiałowski
4. Borowice.pl – Tomasz Łuszpiński i Michał Ciesielski
5. „Polska Zbrojna” – Piotr Bernabiuk i Narcyz Sadłoń
6. „Gentleman” i Onet.pl – Monika Strojny i Krzysztof Rąpała
Narcyz Sadłoń Piotr Bernabiuk

ZABAWA W MOCARZY
Zespół „Polski Zbrojnej” w tym roku wystartował w trzech imprezach. Objechaliśmy rowerem Tatry dookoła w jeden
dzień w Rajdzie Kurierów Tatrzańskich, pokonaliśmy błota i bagniska w lublinieckim IV Biegu Katorżnika oraz
awansowaliśmy na piąte miejsce, w IV Mistrzostwach Polski Dziennikarzy w Adventure Racing.
ress Challenge to nie tylko wspa-
niała zabawa dla dziennikarzy
i starania sponsorującego zawo-
dy Bergsona, żeby pisali dobrze
i z przekonaniem zarówno o firmie, jak
i o dyscyplinie. Krótkie, w porównaniu
z kwalifikowanymi, liczącymi po kilka-
set kilometrów i trwającymi po kilka dni
i nocy rajdami przygody zmagania dzien-
nikarzy, dawały przedsmak wielkiej i rze-
czywiście morderczej przygody, pozwa-
lały zrozumieć istotę tej gry. Pod warun-
kiem oczywiście, że po zaliczeniu dwu-
dziestu punktów orientacyjnych według
mapy i wykonaniu szesnastu zadań na
dystansie około siedemnastu kilometrów
ktoś potrafi sobie wyobrazić, że w wer-
sji masters należałoby jego wyczyn, je-
śli chodzi o dystans, przemnożyć przez
dwadzieścia.
Press Challenge 2008, czyli dzienni-
karskie mistrzostwa w adventure racing,
podobnie jak poprzednie, jeśli chodzi
o ilość zadań specjalnych na kilkunasto-
kilometrowej trasie, przypominały keks.
Praktycznie co kilometr było coś cieka-
wego do zrobienia, a to wiązało się
z możliwością zdobycia kolejnych punk-
tów. W efekcie czas pokonania trasy, sta-
nowiący zaledwie jeden z piętnastu ele-
mentów liczących się do ostatecznego
wyniku, nie miał największego znacze-
nia. Zarówno rozsądek, jak i taktyka na-
kazywały działanie systematyczne i nie-
spieszne, bowiem nieprzekraczalny limit
trasy wynosił osiem godzin, czyli bitą
dniówkę. Zadania, od banalnego rozsta-
PIOTR BERNABIUK
wiania namiotu i pakowania plecaka, po
wspinaczkę drogą stawiającą mniej
wprawnym „łojantom” opór już od pierw-
szego metra, zaskakiwały różnorodnoś-
cią. Szczęściem wśród zawodników do-
minowała młodzież obyta zarówno z wy-
siłkiem fizycznym jak i ze sportami gór-
skimi, bo z pewnością bez podstawowe-
go przygotowania alpinistycznego nie by-
ło tu czego szukać.
W tym roku „Polskę Zbrojną” repre-
zentowaliśmy w minizespole z kpt. Nar-
cyzem Sadłoniem, któremu chciałem się
zrewanżować za organizowany przez nie-
go jednodniowy rajd rowerowy dookoła
Tatr. Pół doby na rowerze w zimnie
i deszczu nie da się zapomnieć, więc
wdzięczność moja była wielka. Kapitan
Sadłoń jest lekarzem ukierunkowanym
dość mocno na ratownictwo i sztuki prze-
trwania, wielokrotnie też dzielił się swą
wiedzą z czytelnikami naszego tygodni-
ka. Są to umiejętności ugruntowane rów-
nież w praktyce, jako że wychował się
w Tatrach, zdobył najwyższe szczyty w
Europie, ponadto był liderem III Selek-
cji „Żołnierza Polskiego” a wcześniej, po
wygranej w krajowych eliminacjach Mar-
lboro Adventure Team, startował w ame-
rykańskim finale imprezy, na pustyni sta-
nu Utah.
Trasę pokonywaliśmy dość rześko,
sprawnie trafiając na punkty i wykonu-
jąc na przyzwoitym poziomie większość
zadań. Narcyz wprawdzie nie poganiał,
ale ponieważ od początku przejął nawi-
gację, musiałem nadążać, bo więcej pa-
trzył na mapę i przed siebie, niż oglądał
się za mną. Szczęściem dość szybko zre-
zygnowaliśmy ze stromych skrótów, bo
na pokrytych bukowymi liśćmi zboczach
dość łatwo traciliśmy kontakt z podło-
żem. W sumie, używając rąk, nóg i gło-
wy, osiągnęliśmy ogromnie satysfakcjo-
nującą piątą pozycję, ale w drodze do
sukcesu nie obyło się bez przygód.
Nie tylko spacerowiczom, ale również
w miarę sprawnym „łojantom” zawieszo-
ny nad jarem dość długi most linowy, po-
konywany w obie strony, nieźle podzia-
łał na ręce. Szczęściem, zaczęliśmy właś-
nie od tej przeszkody, gdy liny były jesz-
cze naprężone jak struny, i z góry współ-
czuliśmy ostatniemu zespołowi. Zwycię-
stwem w strzelaniu z pneumatycznego
karabinka zaskoczeni byliśmy jedynie
my sami, bowiem nie udało się nikogo
przekonać, że w wojsku dziennikarz i le-
karz wcale nie przechodzą szkolenia snaj-
perskiego. Spodziewaliśmy się za to zna-
czącego sukcesu w zadaniu medycznym,
niestety, zostało ono sprowadzone do ewa-
kuacji na noszach dorodnej instruktorki
przez skalistą ścieżkę, co rzeczywiście za-
kończyło się wielka kraksą. W końcowej
fazie crossu niemalże pokonała mnie
„siatka komandosa”, na którą należało się
wspiąć, dmuchając po drodze w rozwie-
szone gwizdki. O sukcesie możemy mó-
wić śmiało, jako że w czołówce Press
Challenge znajdowali się dziennikarze,
którzy doskonale radzą sobie również na
trasach pełnowymiarowych rajdów. 
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

60 Polska Zbrojna nr 45/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
KAMYCZKI
Prof. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
U ważny Czytelnik zwrócił pewnie
uwagę na artykuł R. Krasowskiego
w „Europie” (…), gdzie publicysta ten okre-
ślił byłego prezydenta jako „polityczną tan-
detę”, pisząc między innymi: „Nie warto
się spierać, czy Jaruzelski był bohaterem,
czy zdrajcą. To postać formatu kieszonko-
wego”. Artykuł jest mocny i jednoznaczny.
Wojsko o generale Wojciechu Jaruzelskim
nie rozmawia. Wokół tej znaczącej postaci
polskiej polityki, twórcy stanu wojennego
i idei „okrągłego stołu” panuje zmowa mil-
czenia. Po 1989 roku nie powstał żaden
tekst napisany wojskowym piórem anali-
zujący tę skomplikowaną i kluczową
postać Polski ostatnich dekad XX wieku.
Czy wojskowi historycy boją się podjąć ten
trudny temat, czy też może ta zmowa jest
czymś głębszym – trudnością zmierzenia
się z tym, co miało miejsce przed i po
13 grudnia 1981 roku?
Nie jestem neofitą, nie zamierzam dołą-
czyć do grona prześmiewców generała,
nie zamierzam go też gloryfikować. Podej-
muję próbę otwarcia dyskusji o generale.
Wydaje się, że ta dyskusja jest bardziej
potrzebna wojsku niż samemu generało-
wi, który ma kilka różnych obliczy.
W biografii generała są karty, za które
winien być ceniony, zwłaszcza gdy był ofi-
cerem rozpoznania w ostatniej fazie kam-
panii wojennej 1945 roku. Ranny w boju,
dowiódł wojskowej odwagi także wtedy,
gdy ratował życie innym. Co więcej, wie-
rzę, że w tym czasie, tak jak wielu jego
kolegów, gotów był poświęcić w walce
o Polskę własne życie. Późniejsze lata to
splot zaskakujących zmian i decyzji. Był
generałem, który na tle ówczesnej klasy
wyższych wojskowych wybijał się kulturą
osobistą – nikt go nie widział pijanego ani
nie słyszał, by rzucał mięsem. Był nie tylko
wyjątkowo oczytany, ale i posiadał zdolno-
ści analityczne.
Niezwykle silnie na kształcie wojska
odzwierciedlało się także drugie oblicze
nr 45/2008
| | |
Trudny problem
z generałem
Dla generała Jaruzelskiego jego proces jest dramatem,
dla wojska może być początkiem oczyszczenia.
generała – to on na stanowisko szefa
WSW powołał postać śmieszną i tragicz-
ną – generała E. Bułę. Jest on też twórcą
„szkoły myślenia”, czego wynikiem był
później obiad drawski. Z jednej strony
uchodził za wybitnego sztabowca, z dru-
giej nie starczyło mu odwagi, by
w 1968 roku, będąc szefem GZP WP,
powiedzieć „dość”, tak samo jak do dzi-
siaj nie słyszymy od generała o jego
współpracy z Informacją Wojskową. To za
jego rządów, w 1985 roku, w GZP opraco-
wano biuletyn, w którym dowodzono, że
sprawcą zbrodni katyńskiej są hitlerowcy.
To, co dla milionów ludzi było dramatem,
z wojskowego punktu widzenia stanowiło
majstersztyk. Zespół stworzony przez
generała nie tylko przeprowadził wielką
operację wojskową, ale także stworzył
w armii specyficzne, silne więzi. To one,
a nie strach, poprowadziły 4 Dywizję Zme-
chanizowaną z Krosna do Warszawy. To
one dały generałowi wielkie poparcie
wśród kadry. 13 grudnia generałowi po
prostu wierzono. Dzisiaj, gdy przez godzi-
ny twardo stoi przed sądem karnym,
wśród wielu ludzi budzi szacunek. Sądzę,
że jego sprawa powinna toczyć się przed
Trybunałem Stanu, a nie sądem dla
pospolitych przestępców. Pewnie genera-
łowi można w jeden dzień zabrać emery-
turę, której rekompensatę już teraz zapo-
wiada redaktor naczelny „Nie”. Wolałbym
jednak, aby to generał sam podjął w tej
sprawie decyzję, na przykład przyznając
ze swojej emerytury tysiąc złotych na sty-
pendium dla jednego z dzieci ofiar stanu
wojennego. Broniąc swojej prawdy o sta-
nie wojennym, powinien dostrzec prawdę
tych, którzy byli jego ofiarami.
Jaruzelski był kolejnym wojskowym w pol-
skiej historii, który podjął się misji poli-
tycznej. Nikt go do tego nie zmuszał, mógł
być dalej „tylko” szefem MON. Z jednej
strony jako przywódca polityczny potrafił
skupić wokół siebie „młode wilki” – Olek-
sego, Kwaśniewskiego, Millera, jak też
wykształconych na zachodzie ekonomi-
stów. Potrafił zapoczątkować reformy,
chronić Górnickiego i Rakowskiego, z dru-
giej zaś strony stawiał na wysokie stano-
| | |
wiska postacie marne i cyniczne. To na
jego wniosek sekretarzem KC został
„chłopy, chłopy” generał J. Baryła, to jego
zachowawczość doprowadziła do zbudo-
wania przez służby specjalne wielkiej
finansowo-gospodarczej szarej strefy
lat 90. Ciągle łączył ogień i wodę.
Jestem przeciwnikiem spiskowej teorii
dziejów o ciemnych rodowodach okrągłe-
go stołu, ale z perspektywy wielu opubli-
kowanych już analiz schyłku socjalizmu
widać, jak wiele zmian było hamowanych,
opóźnianych, jak chroniono system, który
z założenia nie miał żadnych szans. Czytu-
ję publikacje generała z wielką uwagą
i nigdzie w nich nie znajduję odpowiedzi
na pytanie: dlaczego tak się stało?
Od lat generał Jaruzelski nie ma żadnego
wpływu na armię. Istnieje jednak coś, co
niektórzy analitycy nazywają „cieniem
generała”. Z jednej strony mamy bowiem
przed sobą schorowanego człowieka,
poddanego ogromnej presji politycznej
i psychicznej, broniącego swoich poglą-
dów, z drugiej zaś przed sądem stoi gene-
rał odpowiedzialny za to wszystko, co zro-
biło ponad 400 tysięcy żołnierzy. Problem
jest trudny. Choć większość współcze-
snych oficerów nie ma z tym nic wspólne-
go, to jednak dotyczy on części historii
munduru, której nie da się wykreślić ze
zbiorowej pamięci.
Kilka lat temu poprosiłem generała Jaru-
zelskiego o zgodę na wywiad rzekę o ca-
łym jego życiu, o sprawach, których do dzi-
siaj nie ujawnił. Na początku zapalił się do
pomysłu, ale po dwóch spotkaniach się
wycofał. To niestety zachowanie charak-
terystyczne dla generała, będące często
skutkiem celebrowania każdego zdania
i słuchania podpowiadaczy. Tymczasem
stoi on przed bodaj najważniejszą decyzją
w swoim życiu – powinien okazać skru-
chę, bo to ona jest jedyną drogą do spo-
łecznego przebaczenia. A wojsko? Jestem
pewien, że potrzebuje wielkiej historycz-
nej (byle nie politycznej) debaty o stanie
wojennym, o generale Jaruzelskim, który
wywierał na nie przemożny wpływ przez
blisko ćwierć wieku. Myli się ten, kto
sądzi, że z tego wpływu nic nie zostało…
Polska Zbrojna 61
FELIETON

90 lat
Nie należymy do oryginałów – podobnie jak wiele innych nacji uwa- Andrzej Jonas
żamy się za wyjątkowych. Posiadamy specyficzne cechy odróżnia-
REDAKTOR NACZELNY
jące nas od innych, bo mieliśmy wyjątkową historię. To samo „THE WARSAW VOICE”
można usłyszeć od Ukraińców, Rosjan i Litwinów, od Włochów,
Francuzów, Irlandczyków i Basków, żeby pozostać tylko na konty- Tadeuszu” nie tylko o Litwie
nencie europejskim. „…ile cię trzeba cenić, ten tylko
się dowie, kto cię stracił”.

N iewiele da się zrozumieć

z zachowań i postaw ludzi,
zarówno zbiorowości, jak i jed-
nostek, jeśli zaniecha się pozna-
nia ich przeszłości. Bez swojej
historii ludzie wydają się mario-
netkami poruszającymi się po
scenie życia bez ładu i składu,
bez przyczyn oraz sensu.
90 lat temu Polska odzyskała
niepodległość. Niedawno, wła-
ściwie wczoraj. Trzy, cztery poko-
lenia temu. Żyje jeszcze niemałe
grono tych, którzy witali tę chwi-
lę jako ludzie już świadomi.
Trauma wywołana utratą wła-
snego państwa, bezustanne roz-
rachunki i wskazywanie odpo-
wiedzialnych, dramatyczne pró-
by odzyskania niepodległości
stały się nicią przewodnią tych
dziewięćdziesięciu lat. Cała pol-
ska kultura, wszystkie polskie
rozmowy, wiele polskich zbioro-
wych i indywidualnych decyzji,
także proces wychowywania
dzieci i kształtowania ich świa-
domości, były naznaczone tym
motywem. Wolność, państwo-
wość, niepodległość wyniesione
zostały na piedestał. Stały się
mitem i celem. Osiągalnym, jak
się okazało, ale w jakimś sensie
niedościgłym. Niepodległość od-
zyskiwaliśmy de facto trzykrotnie
– w 1918, w 1945 i w 1989 ro-
ku. I za każdym razem zgłaszali-
śmy do niej bardziej i mniej uza-
sadnione zastrzeżenia.
O wielkich celach i wielkich war-
tościach zapominamy, gdy już je
mamy albo gdy nam się wydaje,
że są w naszej dyspozycji. Tak
było w wieku XVIII, podobnie
jest i teraz. Wolność, niepodle-
głość? Niewzruszone… Jan Ko-
chanowski w słynnej fraszce
„Na zdrowie” mądrze i pięknie
pisał przecież nie tylko o zdro-
wiu „..nikt się nie dowie jako
smakujesz, aż się zepsujesz…”
albo Adam Mickiewicz w „Panu
Codzienny zgiełk spraw nawet
ważnych, lecz w większości do-
raźnych i miałkich, jest jak
mgła zacierająca kontury, ukry-
wająca drogę i cele, tworząca
niby-rzeczywistość. Są jednak
chwile, na przykład wielkie
rocznice, gdy warto przysta-
nąć, ogarnąć wzrokiem wczo-
raj i spojrzeć w jutro. Właśnie
przez pryzmat niepodległości.
Tak naprawdę przecież ją mamy.
Jeśli niedoskonałą, to na miarę
naszej niedoskonałości. Jeśli
ograniczoną, to na miarę uwa-
runkowań współczesnego świa-
ta. Jeśli mądrą – to na miarę na-
szej mądrości.

płk KAROL ANDRZEJEWSKI

PRZEGLĄD LOGISTYCZNY nr 3/2008

 TRENDY

Wnioski z operacji
prowadzonych
poza granicami kraju
płk KAROL ANDRZEJEWSKI
Zabezpieczenie logistyczne odgrywa ważną rolę w działaniach
wojsk, szczególnie w operacjach poza granicami kraju.

 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO

Polsko-brytyjska współpraca logistyczna

płk TOMASZ CHOŁUJ
Dwustronna współpraca została zainicjowana przez stronę brytyjską
w końcu 2006 r. w trakcie posiedzenia Zespołu Sztabowego Logistyki (LSM), organu wykonawczego
Konferencji Głównych Logistyków NATO (SNLC).

 ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE

Wojskowa służba zdrowia dziś i jutro

WŁODZIMIERZ KALETA
Wojskową służbę zdrowia czeka w najbliższych latach prawdziwa rewolucja.

62 Polska Zbrojna nr 45/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

Spojrzenie
Specjalistów,
Pogląd
Praktyków

ate gia Arm

Str ia
ć
Obronnoś

Tec
Be hn
ik a
a
yk

p z

kt iec
zeń a
stwo T

90- BELLONA
lec
ie
nr 45/2008 Polska Zbrojna 63