NR 48 (619) 30 LISTOPADA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK TEMAT NUMERU: Młode pistolety str. 7

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

KU ARMII
ZAWODOWEJ
WOJSKO: Marynarka nie tylko na recesję str. 19
LOTNICTWO: Bój o bezpieczne loty str. 36
KULISY: TAK SIĘ SPRZEDAJE WOJSKO str. 58
W NUMERZE
 | | | | | | | |
EDYTORIAL FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

Marek Sarjusz-Wolski
Że jest, kto dowodzi
M elchior Wańkowicz w reportażu spod Monte Cassino opi-
suje walkę oddziału, którego kolejni dowódcy padali od kul
niemieckich spadochroniarzy. Pozostali przy życiu zawsze słysze-
li w takiej chwili „na moją komendę…”, na znak, że jest, kto
dowodzi. Bo żołnierz musi mieć jednego dowódcę.
Uprawnienia prezydenta w zakresie bezpieczeństwa i obronności
wynikają wprost z Konstytucji RP: „Prezydent Rzeczypospolitej
stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nie-
naruszalności i niepodzielności jego terytorium”. Rozwinięcia
ogólnej normy konstytucyjnej dokonano w ustawie o powszech-
nym obowiązku obrony. Zatwierdzane i wydawane przez prezy-
denta dokumenty są podstawą do realizacji przedsięwzięć oraz
planowania zamierzeń w sferze polityki bezpieczeństwa naro-
dowego. Prezydent, na wniosek premiera, zatwierdza strategię
bezpieczeństwa narodowego. Brak jednak jednoznacznego zde-
finiowania charakteru władzy państwowej. Dopóki nie zostanie
określona „przewaga” opcji prezydenckiej lub parlamentarnej,
dopóty armia nie będzie miała jednego wodza.
Mając na uwadze przyznane prezydentowi szerokie kompetencje,
konstytucja ustanawia Radę Bezpieczeństwa Narodowego (RBN),
jako organ doradzający prezydentowi w zakresie wewnętrznego
i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa. Poza nagłymi sytuacja-
mi, RBN powinna podejmować kluczowe problemy obronne,
o dalekosiężnym znaczeniu. Kiedy ostatni raz się zebrała? Czy
w niedawnych latach RBN podjęła się wieloczynnikowej analizy
trzech polskich kluczowych problemów I połowy XXI wieku: bez-
pieczeństwa energetycznego, zmiany układu sił w świecie oraz
tożsamości Polski w Unii Europejskiej? Czy powstały analiza,
wytyczne, zalecenia odnośnie do strategii?
Prezydent wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronno-
ści przy pomocy Biura Bezpieczeństwa Narodowego (BBN). Wo-
bec braku strategicznego centrum zajmuje się ono także monito-
rowaniem przedsięwzięć mających wpływ na stan bezpieczeństwa
i obronności państwa. Oznacza to zupełnie nową rolę BBN, która
nie jest nigdzie (także w konstytucji) określona. BBN przestało
być zapleczem RBN i wyrosło na organ plasujący się na poziomie
MON, MSZ, MSWiA. Przejmuje obszary kompetencyjne, które do
niego nie należą, nie dysponując pełnym „polem widzenia” oraz
narzędziami. Uczestniczy w procesach zagwarantowanych dla
konstytucyjnych instytucji państwa (opiniuje choćby nominacje
generalskie). Tymczasem, prerogatywa do nadawania stopni gene-
ralskich wiąże się z koniecznością (obowiązkiem) dokonania oce-
ny kandydatur. Czy znamy kryteria, według których kandydatury
są oceniane? Czy kryteria te są stałe (skodyfikowane)?
Jakim aparatem analitycznym dysponuje prezydent w dziedzinie
obronności? Jakie kompetencje do analizy koncepcji Sztabu Gene-
ralnego WP ma BBN? Czy jesteśmy w stanie zrównać te potencjały?
A przecież oceniający powinien dysponować co najmniej porówny-
walnymi kompetencjami. Prezydent uważa się za fundamentalne
ogniwo systemu bezpieczeństwa państwa, nie dysponując nie tyle
prerogatywami, ile instrumentami pozwalającymi na wypełnianie
tej funkcji. Bezpieczeństwo to materia najdelikatniejsza z możli-
wych. Aleksandrowi Macedońskiemu doradzał w tej sprawie Ary-
stoteles, uczeń Platona, który był z kolei uczniem Sokratesa.

W NUMERZE
TEMAT NUMERU Artur Goławski Piotr Laskowski Marcin
Radar na wyrost 24 Bój o bezpieczne loty 36 Kaczmarski
Artur Goławski Rosja testuje Obamę 49
Młode pistolety 7 Anna Dąbrowska Tomasz Gos
Lepsza niż Wikipedia 26 Dwadzieścia lat Marek
FORUM z „antkiem” 38 Orzechowski
Stanisław Koziej Prezydent
Andrzej Karkoszka Iracka lekcja 28 HISTORIA światowej szansy 50
Ku armii zawodowej 13
Bogusław Magdalena Tomasz Otłowski
NA CELOWNIKU Politowski Kowalska-Sendek Terroryzm
Żołnierz do zadań Nauka pod ostrzałem 43 w odwrocie 52
Janusz B. Grochowski specjalnych 29
Praktycy robią swoje 16 MILITARIA OBLICZA WOJNY
NASZYM OKIEM
WOJSKO Paweł Henski Robert Czulda
Marian Kluczyński Jadowita żmija 46 Bajki z krainy pieców 56
Roman Przeciszewski Skażony okręt 32
Marynarka nie tylko ŚWIAT KULISY
na recesję 19 WOJSKO
Tadeusz Piotr Błazeusz
Tomasz Gos Tadeusz Wróbel Wróbel Tak się sprzedaje
Czternastki odlatują 22 Inny świat 34 Gaz na pokładzie 48 wojsko 58

nr 48/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
TYGODNIK

www.polska-zbrojna.pl
ŁOWY Nie potrzebujemy 40 tysięcy ochotników. Dziś brakowałoby
ich kilkanaście tysięcy.
DO SZKÓŁ
Zawodowi
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845 365,
845 685, faks: 845 503;
O bie akademie wojskowe
i obie szkoły oficerskie

bez paniki
przyjmą w przyszłym roku pod-
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
chorążych na studia stacjonar-
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej ne i kursy oficerskie. 20 listo-
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: pada minister obrony podpisał
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02 22, decyzję w tej sprawie. Szef

„R
CA MON 840 222; wko@redakcjawojskowa.pl MON zgodził się, aby ów zaciąg osyjska interwencja Minister Klich zapewnił, że
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52 30,
kandydatów na podporuczni- w Gruzji przekonała 1 stycznia 2011 roku Wojsko
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska, ków był rekordowy: uczelnie nas, że powinniśmy dyspono- Polskie będzie w pełni uzawo-
+4822 684 52 13, CA MON 845213; mogą przyjąć 725 podchorą- wać potencjałem, który pozwo- dowione. Polemizował z poglą-
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl żych na studia magisterskie, li nie dać się łatwo zastraszyć dem niektórych dziennikarzy
Publicyści: Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr w tym Wyższa Szkoła Oficerska czy zaszantażować”, powie- i polityków, że nie uda się zna-
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845
Sił Powietrznych aż 95 kandy- dział Bogdan Klich na konfe- leźć wystarczającej liczby kan-
229; Anna Dąbrowska, Maciej Milejski, Łukasz
Puchalski, Aaron Welman tel.: +4822 684 52 datów na kierunek pilotażu, rencji „Siły Zbrojne RP wobec dydatów do służby, by wypeł-
44, CA MON 845 244; Paulina Glińska, tel.: a Wyższa Szkoła Oficerska nowych wyzwań. Ku armii za- nić stan ewidencyjny 120 tysię-
+4822 684 52 29, CA MON 845 229; Roman Wojsk Lądowych 140 kandy- wodowej”, zorganizowanej cy żołnierzy. „Dziś mamy pra-
Przeciszewski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON datów na lekarzy – 100 20 listopada przez Instytut Sto- wie 80 tysięcy żołnierzy zawo-
845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52 po trzecim roku studiów sunków Międzynarodowych dowych, prawie 9 tysięcy nad-
44, CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON 415
na Uniwersytecie Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego terminowych oraz ponad trzy
200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 w Łodzi oraz 40 po trzecim ro- i „Polskę Zbrojną”. Czesław tysiące podchorążych i elewów.
13, CA MON 262 413; ku nauki na innych uczelniach Piątas, sekretarz stanu Mamy też zarejestrowanych
Kraków: Magdalena Kowalska-Sendek, medycznych. Limit do studium w MON, postawił sprawę moc- 22,5 tysiąca chętnych, z których
Jacek Szustakowski, tel.: +4812 455 17 80, oficerskiego przy obu WSO mi- niej: „Musimy być zdolni do sa- 3,5 tysiąca rozpoczęło proce-
CA MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
CA MON 572 446, mjr Tomasz Szulejko,
nister ustalił na 575, w tym 30 modzielnego rozwiązania kon- durę przyjmowania do służby”,
tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; miejsc dla przyszłych pilotów fliktu zbrojnego małej skali, wskazał minister. Ocenił, że
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.:+4871 765 i 30 dla medyków. Nauka w stu- do przyjęcia sił wzmocnienia motywacją dla ochotników nie
38 53, CA MON 653 853; dium, zależnie od specjalności i współpracy z nimi oraz do może być tylko uposażenie, bo
Fotoreporter: Jarosław Wiśniewski, słuchaczy trwać będzie od 3 do udziału w operacjach wspólnej ono często nie będzie konku-
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
20 miesięcy. (goł) obrony NATO. Gwarantuje to rencyjne. „Muszą mu towarzy-
Andrzej Jonas, Robert Czulda, armia profesjonalna”. szyć inne zachęty”, tłumaczył.
Marek Orzechowski, Krzysztof Głowacki,
Paweł Henski, Mariusz Jędrzejko,
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Śmigłowce i okręty
Roman Kuźniar, Damian Markowski
ROZWÓJ dwustronnej współpra- z polskim przemysłem okręto-
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej:
ppłk Lech Mleczko cy wojskowej oraz perspektywy wym. Mówiąc o planowanym na
Kwartalnik „Bellona”, przeglądy rodzajów sił wejścia Ukrainy do NATO i UE były grudzień kolejnym szczycie NATO,
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, 18 listopada tematem rozmów podczas którego Ukraina ponow-
tel.: +4822 684 56 85; ministra Bogdana Klicha z mini- nie będzie oczekiwała przyznania
Dział graficzny: strem obrony Ukrainy Jurijem jej Planu Działań na rzecz
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika Klekociuk,
Jechanurowem w Kijowie. Nasz Członkostwa w tej organizacji, mi-
Paweł Kępka, Andrzej Witkowski szef resortu obrony rozmawiał nister Klich podkreślił, że ze stro-
Opracowanie stylistyczne: także o modernizacji na Ukrainie ny Polski Ukraina ma mocne
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; śmigłowców będących w wyposa- wsparcie polityczne dla swych za-
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Mielcarz, żeniu polskich sił zbrojnych oraz biegów dotyczących przystąpie-
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
proponował Kijowowi współpracę nia do NATO. (Ann)
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) , Anita
Kwaterowska (tłumacz) Małgorzata Wrócić do armii

Jesienne
Szustkowska, tel. +4822 684 53 87, 684 51 „GDY WYJEŻDŻAŁEM NA MISJĘ, 20 sierpnia tego roku
80, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387; dowódca batalionu powiedział w Afganistanie w wybuchu miny
reklama@redakcjawojskowa.pl
nam, że zawsze mamy wysoko pułapki. W tym samym wybuchu
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, trzymać głowę i nigdy się nie pod- zginęło trzech jego kolegów.
GLM. Informacja: +4822 684 04 00 dawać przeciwnościom losu. I tak Starszy szeregowy Uran po po-
Kolportaż i reklamacje:
Bellona SA +4822 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
trzymam”, mówił starszy szerego-
wy Emil Uran podczas rozmowy
z szefem Sztabu Generalnego
naddwumiesięcznej kuracji w in-
stytucie na Szaserów czuje się
znacznie lepiej i marzy o jak naj-
O peracja NATO w Koso-
wie i Afganistanie, re-
forma Sił Odpowiedzi NATO
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
Numer zamknięto: 24.11.2008 r. WP generałem Franciszkiem szybszym powrocie do służby i systemu dowodzenia soju-
Zdjęcie na okładce: Aleksander Rawski Gągorem, który odwiedził go w 18 Batalionie Desantowo- szu, a także jego relacje z Ro-
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze w Wojskowym Instytucie -Szturmowym. Na razie czeka go sją i współpraca z Ukrainą
odzwierciedla stanowisko redakcji. Medycznym w Warszawie. rehabilitacja w sanatorium woj- oraz z państwami Partnerstwa
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Żołnierz został ciężko ranny skowym w Busku Zdroju. (ATD) Euroatlantyckiego i Dialogu
Zastrzega sobie prawo do skrótów.

nr 48/2008
 | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO || || |

W 2009 roku uposażenia pod- się rozstać z tego powodu których fundamentalnych pro-
stawowe mają wzrosnąć z MON. Innego (generała bry- jektów modernizacyjnych:
o 7 procent, przy czym im niż- gady Marka Ojrzanowskiego systemów obrony przeciwlot-
sza ranga, tym wzrost procen- – red.) wyznaczyłem na stano- niczej i przeciwrakietowej,
towy ma być wyższy. Pojawią wisko w Norfolk”, wskazał. okrętów dla Marynarki Wo-
się dodatki na wynajem kwate- Jednak Andrzej Karkoszka, jennej i śmigłowców. „Budżet
ry oraz posiłki. „To ma zachę- były przewodniczący zespołu MON sam sobie z tymi wiel-
cić żołnierzy służby zasadni- Strategicznego Przeglądu kimi projektami nie poradzi. BOGDAN KLICH,
czej do związania się z woj- Obronnego, przypomniał Państwo powinno przejąć je-
skiem. Nie potrzebuje- o różnicy w wydatkach den z nich, najlepiej morski. minister obrony
my 40 tysięcy obronnych między Będę namawiał posłów, byśmy
ochotników. Dziś W 2009 roku Polską a „stary- wystąpili z inicjatywą ustawo-
narodowej:
uposażenia
brakowałoby ich
podstawowe mają
mi” europejski- dawczą w tym zakresie”, obie- „Przegląd tarczy,
kilkanaście ty- mi członkami cał. Czesław Piątas zapewnił,
sięcy. Biorąc wzrosnąć o 7 procent,
NATO. Tam na że wydatki na unowocześnie-
który nowa
pod uwagę
przy czym im niższa ranga,
jednego żołnie- nie arsenału sił zbrojnych nie administracja
tym wzrost procentowy
wzrost liczby
ma być wyższy
rza wydaje się spadną poniżej 20 procent bu- amerykańska
kandydatów, jaki trzy razy więcej dżetu resortu. W latach 2009–
odnotowaliśmy niż u nas. „Gdyby- –2010 wyniosą po blisko
rozpoczęła,
w ostatnich miesią- śmy przyjęli takie 21 procent. Jeden z przedsta- skoncentruje się na
cach, wierzę, że zdołamy tylu wskaźniki wydatków, to przy wicieli MON nieoficjalnie kolejnej fazie
pozyskać”, mówił szef MON. obecnym budżecie stać było- przyznał, że niepokoi się moż- tworzenia tarczy,
Dyskusja uczestników kon- by nas na wojsko 55-tysięcz- liwością zabrania resortowi
ferencji pokazała, że ustalonej ne. Jeślibyśmy chcieli zacho- z przyszłorocznego budżetu czyli zdolności do
przez rząd liczebności sił zbroj- wać obecną liczebność i uno- miliarda złotych przez mini- umieszczenia jej
nych nie warto traktować jako wocześnić armię, musieliby- stra finansów. To byłoby dwie elementów
niezmienialnej. Bogdan Klich śmy wydawać na cele obron- trzecie kwoty, jaką MON prze-
stwierdził, że odrzuca pomysły ne trzy razy więcej niż teraz”, znaczył na profesjonalizację w kosmosie. Nic
tych, którzy chcieli rozmonto- sygnalizował Andrzej Kar- w 2009 roku. „Czekamy na jednak nie wskazuje
wać polskie siły zbrojne, twier- koszka. rozwój sytuacji. Sygnałów na to, by Amerykanie
dząc, że potrzebujemy 80–90- Janusz Zemke, przewodni- o woli zmniejszenia budżetu
-tysięcznej armii. „Jeden z ko- czący sejmowej Komisji Obro- na razie nie ma”, wyjaśnił poddawali
ryfeuszy takiego poglądu, pro- ny Narodowej, powiedział, że „PZ” inny przedstawiciel re- weryfikacji elementy
fesor Stanisław Koziej, musiał niepokoi go opóźnianie nie- sortowej centrali. (ag) naziemne tarczy,
czeństwa, a także przedstawi- które mają znaleźć
cielom misji unijnej EULEX. się w Polsce
Zdaniem szefa SGWP sojusz i w Czechach”.
powinien z czasem zmniejszyć
swój udział w działaniach (Rzeczpospolita)
w Kosowie, aby móc bardziej
zaangażować się w inne ope-
racje. Generał Gągor dodał, że
wydaje się zasadne skorelowa-
nie wszelkich dalszych dzia-
G enerał brygady Marek
Witczak, komendant
główny Żandarmerii
łań NATO w Kosowie z dzia- Wojskowej, będzie 3 grud-
łaniami Unii Europejskiej nia gościem w redakcji
w tym rejonie oraz rozwojem „Polski Zbrojnej”. Pod
sytuacji w Bośni i Hercegowi- numerem telefonu
nie w ramach operacji „Al- (22) 621 16 51 w godzi-
thea”. Szef SGWP poinformo-
NATO

nach 15.00–17.00 komen-

podsumowanie
Śródziemnomorskiego były
głównymi tematami jesiennej
sesji szefów sztabów obrony
NATO 18–20 listopada.
Uczestniczyli w niej także
szefowie sztabów Albanii
i Chorwacji – państw zapro-
szonych do sojuszu.
Podczas sesji szef Sztabu
Generalnego Wojska Polskie-
go generał Franciszek Gą-
gor mówił, że siły NATO słu-
żące w ramach operacji
KFOR w Kosowie powinny
stopniowo przekazywać zada-
nia kosowskim siłom bezpie-
wał też o zwiększeniu Polskie-
go Kontyngentu Wojskowego
w Afganistanie i objęciu przez
niego odpowiedzialności za
prowincję Ghazni. Generał
dodał, że strona polska nie tyl-
ko utworzyła dodatkowe ze-
społy łącznikowo-szkolenio-
we dla armii afgańskiej, ale
planuje również na wiosnę
przyszłego roku wysłać w re-
jon operacji zespoły do szko-
lenia policji. (ann)
dant będzie odpowiadał na
pytania związane z profe-
sjonalizacją Żandarmerii
Wojskowej, wymaganiami
stawianymi kandydatom do
służby, a także z rolą forma-
cji w systemie bezpieczeń-
stwa wojska i państwa oraz
planami funkcjonowania
żandarmerii w najbliższej
przyszłości. Zachęcamy do
zadawania pytań!

nr 48/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
KOMENTARZ
TEMAT
WYDARZENIA
NUME- ZAPIS RU

Roman Kuźniar
SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
Dość tej histerii
MIĘDZYNARODOWYCH UW

Szansa, że nowa administracja USA
może zrezygnować z baz swego syste-
mu antyrakietowego w Polsce i Cze-
chach, wywołała popłoch i histerię
w naszym kraju. Znalazł się także szyb-
ko winowajca. To Rosja, która chce nam
zabrać nieistniejącą jeszcze bazę.
W ostatnich dniach byliśmy świadkami
prawdziwego chóru obrońców czegoś, cze-
go jeszcze nie ma. Chodzi o bazę amery-
kańskiego systemu antyrakietowego,
w której zakochali się od pierwszego wej-
rzenia rodzimi epigoni neokonserwatyzmu,
reprezentowani w redakcjach głównych
dzienników i pewnej kancelarii. Wątpliwości
prezydenta elekta i wielu uznanych eksper-
tów ze Zbigniewem Brzezińskim na czele co
do racjonalności tego projektu, jego sku-
teczności i kosztów są dla smutnych sym-
patyków administracji G.W. Busha bez zna-
czenia. W swych artykułach i wywiadach
przekonują przyszłą administrację, że tar-
cza jest jej potrzebna. Dlaczego? Bo nie
chcą, aby Rosja „zabrała nam tarczę”.
W ten sposób z projektu, który jest bez
większego znaczenia dla naszego bezpie-
czeństwa, a jak uważa premier Donald
Tusk, może nawet wiązać się z ryzykiem dla
nas, próbuje się uczynić główny problem
naszej polityki zagranicznej. Więcej, zakład-
nikiem projektu czyni się także stosunki
polsko-amerykańskie.
To nasze być albo nie być w sprawie tej ba-
zy, jej rozpatrywanie w kategoriach „my al-
bo Rosja” jest szkodliwe, ponieważ stawia
nas samych w roli zakładnika na własne ży-
czenie. Jeśli bazy nie będzie – biada nam,
biada, wieszczy chór. To zupełny nonsens,
dlatego że wbrew temu, co twierdzą niektó-
rzy komentatorzy, i co gorsza eksperci,
200 żołnierzy USA na naszym terytorium
nie jest żadną gwarancją w razie zatargu
granicznego z naszym wielkim sąsiadem.
Przypadek Gruzji pokazał to bardzo wyraź-
nie. Gwarancje leżą gdzie indziej (patrz
zwłaszcza artykuł piąty traktatu waszyng-
tońskiego) i tam je należy wzmacniać. Jeśli
nowa administracja USA zechce nowego
porozumienia o daleko idącym ogranicze-
niu zbrojeń strategicznych z Rosją i rezygna-
cja z systemu antyrakietowego ma być czę-
ścią tego porozumienia, to możemy tylko
przyklasnąć. Będzie to naprawdę służyć
także naszemu bezpieczeństwu.
W polskiej polityce zagranicznej są ważniej-
sze sprawy, jak choćby kondycja i spoistość
Unii Europejskiej oraz wiarygodność jej poli-
tyki bezpieczeństwa. A Polska, właściwie
mniejsza jej część, nie chce wzmocnienia
UE i odmawia ratyfikacji traktatu lizboń-
skiego, który tak dobrze by służył tej spra-
wie. Byłoby to przecież z ogromnym pożyt-
kiem dla naszego kraju, zwłaszcza w odnie-
sieniu do polityki wschodniej UE. Wreszcie,
stosunki z USA są ważniejsze od tej kontro-
wersyjnej bazy. Przypomnijmy, problemy
w stosunkach z USA i brak wiary Polaków,
że są one dla nas korzystne, zaczęły się
właśnie wtedy, gdy administracja
G.W. Busha zabrała nas ze sobą na wojnę
do Iraku i wmówiła nam udział w progra-
mie swojego systemu antyrakietowego.
Strategiczne znaczenie stosunków
Polska–USA nie ma związków z tą bazą.
Ono się pojawiło znacznie wcześniej i prze-
trwa ewentualne fiasko tego projektu. Ten
program mógłby zresztą wypaczać partner-
ski charakter naszych więzi z Ameryką.
Baza może powstanie. Ale jej bezkrytyczni
entuzjaści w Polsce niech pamiętają, że
stanie się to tylko dlatego, że nowy prezy-
dent nie będzie w stanie się oprzeć lobbin-
gowi wielkiego biznesu w Stanach
Zjednoczonych. Skądinąd wiadomo, że ten
lobbing także w naszym kraju zakłóca
rzetelną ocenę przydatności tego projektu
w perspektywie bezpieczeństwa USA
i Polski. To będzie przede wszystkim jego
zwycięstwo, nie nasze.

Mała pragmatyka podpisana

Dyskusje parlamentarne
P rezydent podpisał nowelę ustawy prag-
matycznej, umożliwiającą finansowanie
z budżetu państwa pomocy prawnej dla
jekt nowelizacji ustawy
o zakwaterowaniu SZRP
Platformy Obywatelskiej
ustawy o zaopatrzeniu
żołnierzy, a także gwarantującą szerszą po- dotyczy poszerzenia emerytalnym służb mun-
moc dla rannych i poszkodowanych wojsko- Nad projektami części o bezrobotnych i obłoż- durowych. Ma on zmniej-
wych oraz rodzin poległych i zaginionych. ustaw, które mają stano- nie chorych grona osób szyć wysokość świad-
Według nowych przepisów żołnierzowi przy- wić fundamenty profe- podlegających wyłącze- czeń byłym funkcjonariu-
Bliżej prawa

sługiwać będzie zwrot kosztów poniesio- sjonalnych Sił Zbrojnych niu spod przymusowego szom organów bezpie-
nych na pomoc prawną, jeśli postępowanie RP, oraz projektem ode- wykwaterowania w trybie czeństwa działających
wszczęte w związku z wykonywaniem obo- brania uposażeń funk- administracyjnym. Dal- w latach 1944–1990
wiązków zakończy się umorzeniem albo cjonariuszom bezpie- szą pracą nad projektem oraz członkom Wojsko-
uniewinnieniem. Nowelizacja ustawy wpro- czeństwa z okresu ma się zająć specjalnie wej Rady Ocalenia Naro-
wadza zmiany w systemie udzielania zapo- PRL-u pracowała 19 li- powołana podkomisja, dowego.
móg, poszerzając uprawnienia szefa MON. stopada sejmowa Komi- która między innymi Według szacunkowych
Nowe przepisy mają między innymi zapew- sja Obrony Narodowej. sprecyzuje termin „ob- danych projekt ten obej-
nić pomoc osieroconym dzieciom żołnierzy, Posłowie wprowadzili łożnie chory” na potrze- mie co najmniej 30 ty-
między innymi w formie finansowania kon- 62 zmiany do ustawy by ustawy, gdyż takiej sięcy byłych funkcjona-
tynuowania nauki. Zapisano w niej także o powszechnym obowiąz- definicji nie ma w pol- riuszy, co przełożyłoby
uprawnienia dla członków najbliższej rodzi- ku obrony oraz 19 po- skim prawodawstwie. się na zmniejszenie wy-
ny żołnierzy, którzy zaginęli lub ponieśli prawek do zapisów doty- Komisja pozytywnie za- datków budżetowych
śmierć w związku z wykonywaniem zadań czących innych ustaw. opiniowała projekt przy- o blisko 600 milionów
służbowych, w tym do korzystania z pomo- Natomiast poselski pro- gotowanej przez posłów złotych rocznie. (LP)
cy rekonwersyjnej. (PG)

6 Polska Zbrojna nr 48/2008

 LUDZIE

Artur
Goławski
MŁODE
PISTOLETY
Nie skończyli jeszcze czterdziestki. Mają doktoraty i pomysły
na militarne aplikacje prac naukowych. Twierdzą, że wojsko stwarza
im szanse rozwoju nie do pogardzenia.
PAWEŁ KĘPKA/INTERNET

nr 48/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT
WYDARZENIA
NUMERUZAPIS
Zbigniew Piotrowski poszedł w śla-
dy ojca, oficera. Postawił na Wojskową
Akademię Techniczną i elektronikę, by
poznać działanie fascynujących go ga-
dżetów audio-wideo. Na III roku studiów
zaproponowano mu indywidualny tok
nauki. Zdecydował się na to i wybrał spe-
cjalizację z telekomunikacji. „Był to
strzał w dziesiątkę”, wspomina dzisiej-
szy major. Ostatnie dwa lata spędził na
walizkach. Odwiedził Stany Zjednoczo-
ne, Izrael, Finlandię, Niemcy, Słowację,
Czechy. Przez pół roku był na stażu na-
ukowym w University College London
na etacie profesora uczelni.
„Z wyjazdów za każdym razem przy-
wożę pomysły, które warto zastosować
w akademii”, wyjaśnia 35-letni doktor
nauk technicznych, adiunkt w Instytu-
cie Telekomunikacji Wydziału Elektro-
niki WAT, opiekun sekcji cyfrowego
przetwarzania sygnałów koła naukowe-
go elektroników. Role łącznościowca,
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

wykładowcy, naukowca i inżyniera go-

dzi z zadaniami męża i ojca. Z trudem,
bo często spędza w pracy więcej niż po-
łowę doby. „W domu jestem wtedy po
godzinie 22, z żoną witam się o 7 rano,
przed wyjściem do pracy. Aby były
efekty, trzeba posiedzieć w pracy nieco
dłużej”, przyznaje.
Ostatnio z siedmioma kolegami skon-
struował mikrotelefon z funkcją skrytej
autoryzacji rozmówcy (MAK-1), który
wykorzystuje technologię ukrywania in-
formacji zwaną znakowaniem wodnym
(watermarking). Mieli do dyspozycji
pieniądze z grantu „Najlepszy bierze
wszystko”, jaki przyznaje rektor WAT
młodym doktorom. Piotrowski zdobył
tę nagrodę w 2006 roku i dziś zachwa-
la MAK-1. Po podłączeniu do radiosta-
cji abonenci dysponujący takim mikro-
telefonem mają pewność, że rozmawia-
ją z właściwymi osobami i że komuni-
katy, które odbierają, nie były modyfi-
kowane. Oczywistość? „Nie przy dzi-
siejszych możliwościach technicznych”,
przekonuje konstruktor. „Postęp spra-
wił, że może dojść do voice spoofing at-
tack. Można stworzyć program kompu-
terowy, który podszyje się pod osobę
znaną żołnierzowi (przełożonego lub
podwładnego), i przemawiając jej gło-
sem, wydobędzie od niego informacje,
których nie wyjawiłby nikomu obcemu.
Można też przechwycić sygnał i tak
zmodyfikować w czasie rzeczywistym
treści, które niesie, że na przykład wy-
paczy się treść rozkazu otwarcia ognia.
Wystarczy wyciąć słowa „nie”. Odbior-
ca niczego nie zauważy”, wyjaśnia.
Piotrowski przy pracy nad tym tele-
fonem zajmował się koncepcją algoryt-
MAJOR ZBIGNIEW PIOTROWSKI: „Możliwe staje się wprowadzanie fałszywych komend głoso-
wych do systemów dowodzenia, które nie są uodpornione na taki atak. Jakie zamieszanie to wy-
woła! Stąd dwie ważne funkcje mikrotelefonu MAK-1: skryta autoryzacja abonenta i weryfikacja
integralności depeszy fonicznej”.
mu łączenia cyfrowego zapisu mowy
z niesłyszalnym dla ucha ludzkiego
sygnałem – znakiem wodnym. Sto-
sowny patent akademia zgłosiła do
Urzędu Patentowego RP i do patentu
europejskiego.
„Koncepcję systemu autoryzacji abo-
nenta przez watermarking wymyśliłem
w 2005 roku z profesorem Piotrem
Gajewskim. On podsunął mi ideę
i wskazał, jak algorytm powinien dzia-
łać. W większym zespole zbudowali-
śmy demonstrator działający z radiosta-
cjami naszego wojska. Liczę, że zosta-
nie on wdrożony do produkcji”, komen-
tuje finalista tegorocznej edycji między-
narodowego konkursu Mobile Rules,
prowadzonego przez Nokię. Jego kon-
cepcja osobistego zaufanego terminala
PTT (Personal Trusted Terminal) zosta-
ła dostrzeżona w dziedzinie innowacji
technologicznej. W zastosowaniu woj-
skowym terminal mógłby być przypina-
ny do radiostacji jak panel do odtwarza-
cza w aucie. Zawierałby kody właściwe
dla jednego użytkownika, więc inna
osoba nie mogłaby się pod niego pod-
szyć. W cywilu mógłby sprawdzić się
w telefonii komórkowej. Toczyły się
rozmowy z centralą Nokii, jej inżynie-
rowie analizowali sens stosowania po-
mysłu w smartphonach. Uznali, że nie
ma takiej potrzeby, bo nie ma zagrożeń
masowym voice spoofingiem w cywi-
lu. Na razie.
Balistyk
Pancerniacy ładujący do armaty czoł-
gowej nabój podkalibrowy mają do czy-
nienia z myślą konstrukcyjną zespołu
podpułkownika doktora inżyniera Ma-
riusza Magiera, absolwenta Liceum
Wojskowego w Częstochowie i WAT.
„Na elektromechanikę postawiłem tuż
po egzaminach wstępnych. W liceum
interesowałem się bronią palną i rakie-
tową”, opowiada 35-letni kierownik za-
kładu uzbrojenia artyleryjskiego w Woj-
skowym Instytucie Technicznym Uzbro-
jenia (WITU). Dwa i pół roku temu był
kapitanem. „Kariera szybko mi się roz-
winęła, bo zwolniło się kilka stano-
wisk”, kwituje awans do grupy oficerów
starszych.
Zanim trafił do Zielonki i odkrył w so-
bie powołanie do konstruowania amuni-
cji dużego kalibru, służył w 10 Batalio-
nie Desantowo-Szturmowym i 13 Rejo-

8 Polska Zbrojna nr 48/2008


EWA KORSAK
PODPUŁKOWNIK MARIUSZ MAGIER z bojowym poci-
skiem podkalibrowym do Leoparda 2A4. „Staram się
uczestniczyć w badaniach, by nie wyjść z wprawy. Ale
mam dużo pracy związanej z zarządzaniem zakładem”.
nowej Bazie Materiałowej. Chciał no-
sić czerwony beret. „W batalionie zo-
stałem uzbrojeniowcem, ale stanowi-
sko to zamieniono na chorążackie.
Przeniosłem się do sąsiedniej «erbeem-
ki». Już wtedy interesowałem się
pracą naukową i projektową. Gdy ko-
lega powiadomił mnie, że odchodzi
z WITU i zwolni stanowisko, przyje-
chałem na rozmowę. Zaakceptowano
mnie. Poprosiłem o przeniesienie i oto
tu jestem”, wspomina.
Nowi przełożeni skierowali go na „od-
cinek czołgowy”. „Moja specjalność to
amunicja podkalibrowa do T-72, PT-91
i Leoparda 2A4. Pracujemy przy niej ze-
społowo, bo nie można być specjalistą
od wszystkiego”, przekonuje.
W latach 2003–2005 kapitan Magier
doktoryzował się w WAT u generała dy-
wizji w stanie spoczynku profesora
Edwarda Włodarczyka. Praca doty-
czyła opracowania nowych modeli ob-
liczeń wytrzymałościowych wydłużo-
nego pocisku podkalibrowego. Ten dok-
torat procentuje do dziś. Oficer myśli
nawet o pracy habilitacyjnej. „Mam po-
mysł i pełne poparcie dyrekcji. Pracuję
przecież na renomę instytutu”.
nr 48/2008
Ostatni pomysł balistyka to pocisk
podkalibrowy o zwiększonej zdolności
przebicia przy niezwiększonej masie.
Właśnie skończył stosowny projekt ba-
dawczo-rozwojowy na rzecz Minister-
stwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Wyjaśnia, że penetratory segmentowe,
zrobione z dwóch części łączonych tule-
ją, są już znane na świecie. Ich większa
siła wynika z „efektu młoteczkowania”
– po trafieniu w cel segmenty zderzają
się i nadają sobie nieco większą moc.
„Nie słyszałem jednak, by jakaś armia
miała taką amunicję w arsenale. Badano
ją na małą skalę, z działami małego ka-
libru lub elektromagnetyczymi, gdzie
efekt zwiększonej przebijalności uzysku-
je się głównie dzięki wielkiej prędkości
uderzenia, 2500 metrów na sekundę, nie-
osiągalnej dla sprzętu bojowego (1600–
–1800 metrów na sekundę). My też mie-
liśmy małe doświadczenia z łączeniem
penetratorów”, wyjaśnia. WITU nie dys-
ponowało wystarczająco długimi pene-
tratorami, które można by było użyć do
prób, więc połączono stalową tuleją dwa
krótsze wałki wolframu.
„Takim penetratorem uzyskaliśmy
w testach pewniejsze przebicie pance-
rza. Postanowiliśmy to zjawisko zbadać
naukowo we współpracyz WAT. Chce-
my badać penetratory bardziej złożone.
Jak na razie cieszymy się z wdrożenia
podstawowych modeli amunicji czołgo-
KOKOSÓW NA PAŃSTWOWEJ
POSADZIE NIE ZARABIAJĄ,
NAWET KIERUJĄC PROJEKTAMI
BADAWCZYMI. ZNACZNIE
WIĘCEJ INKASUJĄ ICH
KOLEDZY, DZIŚ OFICEROWIE
W JEDNOSTKACH LINIOWYCH,
WYJEŻDŻAJĄCY NA MISJE
wej, w tym odłamkowo-burzącej, którą
chcemy wzbogacić o możliwość progra-
mowania na wylocie z lufy”, akcentuje
podpułkownik.
Zapalnikowiec
Podwładnym podpułkownika Magie-
ra jest 34-letni major Rafał Bazela.
Chodzący spokój i precyzja – nadaje
się na zegarmistrza. W wojsku wybrał
fach pokrewny. „Jestem zapalnikow-
cem, jednym z nielicznych w kraju”,
przedstawia się absolwent kierunku
uzbrojenie w WAT (rocznik 1998),
doktor nauk wojskowych (rozprawę
obronił w AON).
LUDZIE
Gdyby nie został oficerem, byłby in-
formatykiem, bo po maturze zdawał eg-
zaminy na WAT i Politechnikę Łódzką
na informatykę właśnie.
„Wybrałem mundur i nie żałuję”, pod-
kreśla. W WITU kieruje pracownią
elektronicznych systemów uzbrojenia.
Tu konstruuje się zapalniki elektronicz-
ne do amunicji moździerzowej i artyle-
ryjskiej, ale także wykonuje badania
zdawczo-odbiorcze wszelkiej amunicji
przekazywanej naszej armii. Ambicją
pracowników jest, by polski moździerz
samobieżny kalibru 120 milimetrów
strzelał granatami rodem z Zielonki.
Majorowi Bazeli po głowie chodzą
pomysły na nowoczesne zapalniki zbli-
żeniowe. Stąd już blisko do światowe-
go hitu, amunicji samonaprowadzającej
się, z sensorem laserowym lub radaro-
wym. „Pracy z zapalnikami uczyłem się
od starego wygi, Janusza Góry, który
zajmował się nimi 25 lat. Kierowałem
zespołem, który stworzył przenoszące
z natowskich STANAG-ów na polski
grunt ustalenia dotyczące norm bezpie-
czeństwa dla zapalników”, wyjaśnia.
Na sugestię, że mógłby być zegarmi-
strzem, odpowiada tak: „Robimy to, co
firmy Bulova i Junghaus. Oprócz cza-
somierzy wytwarzają one zapalniki.
Doprowadziły do tego, że najnowsze
STANAG-i nakazują, by główny me-
chanizm zapalnika był zegarkowy.
W Polsce zawsze mieliśmy kłopot z za-
palnikami czasowymi, bo ich konstruk-
cja jest inna niż na Zachodzie. Tamtej-
sze odmierzają czas mechanizmem
kwarcowym. My musimy używać ukła-
dów RC, bo żadna firma nie sprzedawa-
ła do państw byłego Układu Warszaw-
skiego kwarcu wytrzymującego prze-
ciążenia występujące przy strzale”.
Twierdzi, że nigdy nie odważy się
zrobić zapalnika mającego tylko zabez-
pieczenia elektroniczne. Nie dlatego,
że nie umie. „W Polsce nie produkuje-
my podzespołów elektronicznych. Na-
wet rezystory mamy z importu. Każdy
komponent elektroniczny zmienia się
w czasie. Nie może być tak, że bezpie-
czeństwo nieznanego mi żołnierza po-
wierzę niesprawdzonym układom”,
deklaruje przywiązanie do prostej me-
chaniki.
Informatyk
W 2005 roku był jednym z najmłod-
szych podpułkowników z tytułem dok-
tora w Wojsku Polskim. Znajomi raczej
się nie zdziwili. Trzynaście lat wcze-
śniej ukończył świetne warszawskie
technikum elektroniczne i z premedy-
tacją wybrał studia na Wojskowej Aka- 
Polska Zbrojna 9
AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS
demii Technicznej. „Wiedziałem, że
chcę być inżynierem. Przed maturą wy-
brałem WAT, bo widziałem siebie
w mundurze, a alternatywą była infor-
matyka na Politechnice Warszawskiej”,
przyznaje Krzysztof Różanowski.
Należał do prymusów. Uczelnię skoń-
czył z piątą lokatą na roku, co pozwo-
liło mu wybrać miejsce służby. „Ma-
rzyłem o instytucji badawczo-rozwojo-
wej. Chciałem projektować. Marzenie
się spełniło, choć wybór Wojskowego
Instytutu Medycyny Lotniczej był ra-
czej przypadkowy”, mówi 35-letni kie-
rownik i twórca Zakładu Bioinżynierii
Lotniczej WIML. Zaliczył tu wszyst-
kie szczeble, od inżyniera po kierow-
nika kilkunastoosobowego zespołu
specjalistów.
Zawodu uczył się od najlepszych,
między innymi od pułkownika rezer-
wy doktora inżyniera Franciszka
Skibniewskiego (byłego wicekomen-
danta). To on kształtował młodych ofi-
cerów, inżynierów i naukowców. Gdy
Różanowskiemu powierzono utworze-
EWA KORSAK (2)

nie zakładu, miał poparcie dyrektora

i pomysł. Dał radę. Po 11 latach pracy
odpowiada za cały pion informatyczny
instytutu. I wciąż jest aktywnym pra-
cownikiem ośrodka naukowo-dydak- ZESPÓŁ MAJORA RAFAŁA BAZELI wdrożył zapalniki: CEZAR-100M (czasowy elektroniczny zapal-
nik artylerii rakietowej), MZR-96 (moździerzowy zapalnik rozcalający), MZR-60 (moździerzowy za-
tycznego prowadzącym projekty ba- palnik rozcalający), AZR-96 (artyleryjski zapalnik rozcalający). „W planach mamy zapalniki zbliże-
dawczo-rozwojowe; odpowiada za ich niowe do amunicji moździerzowej i rakietowej”, deklaruje konstruktor.
tworzenie i pozyskiwanie funduszy na

nych). Obronił doktorat w Instytucie wpadł w panikę. Pilot się do wpadki

NIEWIELE MAMY W KRAJU
BIUR KONSTRUKTORSKICH,
KTÓRE DZIAŁAJĄ NA
ZAMÓWIENIE WOJSKA I MOGĄ
PROPONOWAĆ WŁASNE
POMYSŁY, OD PROJEKTU
PO BADANIA WDROŻENIOWE
prace. Teraz oczekuje na akceptację fi-
nansowania trzech projektów badaw-
czych ze środków programu unijnego
„Innowacyjna gospodarka”. Zdobył
pieniądze na realizację kolejnych pro-
jektów w Ministerstwie Nauki i Szkol-
nictwa Wyższego. Jest kierownikiem
i głównym wykonawcą części zlecenia
realizowanego dla Inspektoratu Woj-
skowej Służby Zdrowia. Rozszerza
działalność zakładu dzięki współpracy
z ośrodkami naukowymi (PIT, WAT,
ITAM) oraz wdrożeniowymi (Radwar
i ETC).
Poza tym permanentnie się dokształ-
ca. Ukończył studia podyplomowe na
Politechnice Warszawskiej (bezpie-
czeństwo systemów teleinformatycz-
Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycz-
nej Polskiej Akademii Nauk. Zdobył
liczne certyfikaty zawodowe. W pla-
nach, i to nieodległych, ma rozprawę ha-
bilitacyjną w PAN.
Na co dzień żyje projektami dla woj-
ska, głównie lotniczymi, ale w zana-
drzu jego zespół ma ofertę dla pozo-
stałych rodzajów sił zbrojnych. „Dba-
my o walory użyteczne naszych pomy-
słów. Możemy stworzyć zgodny z me-
dycznymi wymaganiami unijnymi sys-
tem oceny aktywności psychofizjolo-
gicznej każdego żołnierza, który moż-
na stosować w działalności szkolenio-
wej, a nawet na polu walki. Bazowałby
on na dotychczasowych projektach pro-
wadzonych w WIML, w tym na Ven-
tusie, osobistym rejestratorze funkcji
życiowych organizmu pilota w czasie
misji”.
Konstruktor tłumaczy, że analizując
zapis rejestratora pokładowego, dowie-
my się, co się działo z samolotem pod-
czas lotu. Tego, co robi pilot, najważ-
niejszy czynnik w lotnictwie, nikt nie
kontroluje. Nikt oprócz niego samego
nie wie, czy stracił przytomność lub
nie przyzna, bo to mogłoby przerwać
jego karierę w lotnictwie. „Chcemy to
zmienić, tworząc obiektywne narzę-
dzie do selekcji kandydatów na lotni-
ków, marynarzy, nurków, żołnierzy in-
nych specjalności, nawet kandydatów
do pracy w profesjach cywilnych. Klu-
czem do sukcesu są tu bezdotykowe,
wiarygodne metody pomiarowe, moż-
liwe do użycia w ruchu, a nie tylko
w laboratorium. Potrzebny jest też mo-
duł analizy i wnioskowania na podsta-
wie sygnałów fizjologicznych. Mamy
już odpowiednie rozwiązania”, przy-
znaje podpułkownik Różanowski. Sys-
tem, który wymyślił, umożliwiałby
tworzenie list rankingowych – poma-
gał dobierać najlepszych wykonawców
konkretnych zadań, wskazywał dowód-
com kontyngentów, którzy żołnierze
nadają się do wyjazdu na patrol, a któ-
rzy powinni odpocząć; którzy koman-
dosi mają danego dnia najlepsze pre-
dyspozycje do rajdu na wroga. „To był-
by system prawdziwie uniwersalny”,
prognozuje Różanowski. „Mam na-
dzieję, że nasze pomysły skierowane
do wojska będą tak dobre, że po mo-

10 Polska Zbrojna nr 48/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
PODPUŁKOWNIK KRZYSZTOF RÓŻANOWSKI: „Nasz pomysł to Ventus – rejestrator podstawo-
wych parametrów aktywności psychofizycznej pilotów. Rejestrowane w czasie lotu dane zasilą
tworzony system ekspercki, który wspomoże instruktorów w szkoleniu podchorążych w Dęblinie,
podpowiadając, w którego kandydata na lotnika inwestować, a z którego lepiej zrezygnować”.
dyfikacji znajdą zastosowania cywilne”,
dodaje.
Satysfakcja
W tym roku w konkursie ministerstwa
nauki major Piotrowski zdobył dwulet-
ni grant na pracę, w której ma zaprezen-
tować ideę systemu walki informacyj-
nej, opartego na technice watermarkin-
gu, integrującego sieci radiową, bez-
przewodową WLAN i dedykowaną IP
(intranet lub internet), potrafiącego
przenikać do infrastruktury telekomu-
nikacyjnej przeciwnika.
„To mój pomysł na przeskok genera-
cyjny. Nie należy kopiować pomysłów
z innych państw, tylko wdrażać wła-
sne”, deklaruje. „W grancie habilita-
cyjnym zaproponuję też wizję i demon-
strator narodowego systemu stegano-
graficznego”, obiecuje. Młody doktor
otwarcie przyznaje się do satysfakcji
z pracy w WAT. Twierdzi, że komfort
pracy naukowców na tej uczelni pole-
ga na tym, że mają czas na realizację
własnych pomysłów. „Jesteśmy wykła-
dowcami, ale przełożeni kładą duży na-
cisk na samodzielną pracę naukowo-ba-
dawczą, oczekując na jej efekty”.
nr 48/2008
| | |
| |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
Mariusz Magier czuje się coraz bar-
dziej menedżerem niż konstruktorem.
Stara się uczestniczyć w badaniach, by
nie wyjść z wprawy. Ale ma też dużo
pracy związanej z zarządzaniem zakła-
dem. Współpracuje z firmami produku-
jącymi amunicję. „Odpowiadam za fi-
nanse naszej komórki i zdobycie zamó-
wień. WITU jest instytucją, która się sa-
mofinansuje”, przypomina. Niektórzy
jego koledzy ze studiów awansowali do
departamentów MON i zarządów Szta-
bu Generalnego WP, inni służą w jed-
nostkach. „Utrzymujemy kontakty, wy-
mieniamy się pomysłami i doświadcze-
niami. To świetna metoda na rozpozna-
nie i zaspokajanie potrzeb wojska”, oce-
nia i przyznaje, że warto było studiować
na WAT i konstruować nowe rodzaje
broni, które wojsko w końcu zamawia.
„Niewiele mamy w kraju biur kon-
struktorskich, które działają na zamó-
wienie wojska i mogą proponować wła-
sne pomysły, od projektu po badania
wdrożeniowe. WITU się do nich zali-
cza”, podkreśla major Bazela. „Odpo-
wiadam za swój zespół. Muszę przed-
stawiać projekty badawcze i usługowe,
które zaakceptuje rynek. Ślepe uliczki
LUDZIE
| |
są tu wykluczone”, wyjaśnia i dodaje,
że za najciekawsze uważa przedsięwzię-
cia z pogranicza wojska i rynku cywil-
nego. Ostatnio z kolegami uczestniczy
w projekcie pod nazwą „Wybuchowe ga-
szenie pożarów leśnych”, który prowa-
dzi płocka Szkoła Wyższa imienia Paw-
ła Włodkowica. Tu też potrzebne są za-
palniki czasowe.
Cena sukcesu
Czy odnieśli sukces? „Spełniam się za-
wodowo. Gdyby było inaczej, odszedł-
bym z wojska”, deklaruje Różanowski
i zapewnia, że jeśli miałby jeszcze raz
wybierać zawód, znów wstąpiłby do ar-
mii. „Ale by być zadowolonym, trzeba
też być nieprzeciętnym, mieć łut szczę-
ścia i wykazać się cierpliwością. Ja cza-
su w wojsku nie marnuję”, mówi. Wielu
jego kolegów, kończąc akademię lub kil-
ka lat po promocji, zdjęło jednak mun-
dur. Podkupiły ich firmy z cywila. „Dzię-
ki takim instytutom jak WIML inni w ar-
mii zostali i dobrze jej służą. Mnie też
proponowano pracę w cywilu, ale wyż-
sza pensja mnie nie skusiła. Choć wśród
rówieśników panuje przekonanie, że
w jednym miejscu nie należy pracować
dłużej niż trzy–pięć lat, spędziłem tu już
jedenaście lat. To pozwoliło mi stać się
efektywnym pracownikiem instytutu”.
Gdy major Piotrowski porównuje
swoją sytuację ze standardami europej-
skimi, dochodzi do wniosku, że stosun-
kowo późno się doktoryzował. Osiem
lat po studiach, jako 32-latek. Na stażu
w Londynie spotkał naukowców mają-
cych 28–29 lat z imponującym dorob-
kiem naukowym, z publikacjami w pe-
riodykach znajdujących się na tak zwa-
nej liście filadelfijskiej, zajmujących
etaty samodzielnych pracowników na-
ukowych. Odpowiadają oni za pozyski-
wanie środków z Unii Europejskiej i od
firm. Kładą na szalę swoją reputację
i mają uprawnienia właściwe u nas dok-
torom habilitowanym. Piotrowski za-
zdrości im takiej pozycji. „Jej brak jest
przyczyną porażek Polaków zabiegają-
cych o granty europejskie”, ocenia.
Bohaterowie tekstu przyznają, że ko-
kosów na państwowej posadzie nie za-
rabiają, nawet kierując projektami ba-
dawczymi. Znacznie więcej inkasują ich
koledzy, dziś oficerowie w jednostkach
liniowych, wyjeżdżający na misje. „Ale
pewne profity z prac naukowych czer-
piemy. Dla rodzin to usprawiedliwienie
naszego przesiadywania w pracy po go-
dzinach. Tytuł doktora musi przynosić
jakieś gratyfikacje”, deklaruje jeden
z oficerów. 
artur.golawski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 11
WOJSKO SPROSTOWANIE
Problemy z wuefem
W związku z ukazaniem się w numerze 47 „Polski Zbrojnej” artykułu pod tytułem „Dwója
z WF… dla urzędników!” Piotra Bernabiuka proszę o zamieszczenie sprostowania
dotyczącego występujących w cytowanym artykule nieścisłości.
Autor stwierdził, że „…Gdy pogodzo-
no się z tym, że minimum sprawnościo-
we będzie obowiązywało każdego żoł-
nierza, wokół sprawdzianu zapadła ci-
sza. Trwała od wiosny do późnej jesie-
ni…”. W rzeczywistości projekt rozpo-
rządzenia ministra obrony narodowej
w sprawie przeprowadzania sprawdzia-
nu sprawności fizycznej żołnierzy za-
wodowych był bez przerwy, w tym rów-
nież w okresie podanym przez autora,
poddawany wymaganym uzgodnieniom.
Zgodnie z obowiązującym trybem przy-
gotowywania projektów aktów praw-
nych powyższe rozporządzenie, opraco-
wane w Ministerstwie Obrony Narodo-
wej, zostało ostatecznie uzgodnione
międzyresortowo i 21 kwietnia 2008 ro-
ku skierowane do Rządowego Centrum
Legislacji (dalej RCL). 23 maja bieżą-
cego roku RCL zgłosiło uwagi, wsku-
tek których projektowane rozporządze-
nie wymagało istotnego przeredagowa-
nia, a w konsekwencji ponownych
uzgodnień wewnątrz- i międzyresorto-
wych. Procedura ta trwała aż do 9 wrze-
śnia bieżącego roku, kiedy to przereda-
gowany projekt został ponownie skiero-
wany do RCL. W tym okresie, dla przy-
kładu, odbyły się konferencje uzgodnie-
niowe: 15 czerwca bieżącego roku we-
wnątrzresortowa oraz 12 września bie-
żącego roku międzyresortowa, jak rów-
nież uciążliwe uzgadnianie norm dla
tych grup żołnierzy zawodowych, któ-
rych służba nie wymaga zwiększonej
sprawności fizycznej. Powyższe wska-
zuje, że w pracach nad projektowanym
rozporządzeniem nie było zastoju,
Od redakcji
„Dwója z wf.”, którą wystawiłem
„urzędnikom”, okazała się oceną mo-
że nie tyle pochopną, ile niezbyt pre-
cyzyjnie uzasadnioną. Informacje
zbierałem u osób kompetentnych, jed-
nakże ubrałem je w formę anegdotycz-
ną, żeby nie powiedzieć satyryczną,
nie poddając krok po kroku meryto-
rycznej analizie. Przepraszam więc za-
równo sekretarza stanu Czesława
Piątasa, który, jak się okazuje, wcale
12 Polska Zbrojna
a późną jesienią, o której wspomina au-
tor, przygotowany projekt był już w RCL,
które na 15 października bieżącego ro-
ku wyznaczyło jego rozpatrzenie przez
Komisję Prawniczą.
Autor przypisuje Departamentowi
Prawnemu Ministerstwa Obrony Naro-
dowej „refleks” przy szybkiej noweli-
zacji decyzji ministra obrony narodo-
wej w sprawie nieudzielania nagród pie-
niężnych i rzeczowych żołnierzom za-
wodowym, którzy nie zaliczyli spraw-
dzianu sprawności fizycznej. Jest fak-
tem, że Departament Prawny opiniuje
pod względem prawnym i redakcyjnym
projekty decyzji ministra obrony naro-
dowej, ale nie ma wpływu na ich zało-
żenia merytoryczne. W tym przypadku
autorem wspomnianej nowelizacji był
Departament Kadr Ministerstwa Obro-
ny Narodowej.
Autor podnosi, że „…RCL, wprowa-
dzając dwie zmiany do rozporządzenia,
umożliwiło ministrowi obrony podpi-
sanie dokumentu…”, z czym nie moż-
na się zgodzić. Zmiany miały charak-
ter merytoryczny i dlatego też musiały
być poddane ponownym uzgodnieniom
z kierownictwem prokuratury i sądow-
nictwa wojskowego, których te zmiany
dotyczyły. Z tego względu dyrektor De-
partamentu Prawnego obowiązany był
przesłać do tych organów zmieniony
tekst projektu do akceptacji. W tej spra-
wie odbyła się 6 listopada bieżącego ro-
ku konferencja uzgodnieniowa, na któ-
rej zmian do projektu nie zaakceptowa-
no. Spowodowało to konieczność po-
wrotu do poprzedniej wersji projektu
nie więził pań uzgadniających normy
sprawdzianu dla kobiet, jak i pułkowni-
ka Piotra Pabisiaka-Karwowskiego,
autora sprostowania, za dość lekkie po-
traktowanie procedur towarzyszących
legislacji sprawdzianu.
Dziennikarzowi bardzo trudno jest być
ekspertem we wszystkich dziedzinach,
w tym również tak złożonej jak legisla-
cja, tym bardziej że jeśli jestem w czymś
specjalistą, to raczej w szkoleniu i spo-
i przedstawienia jej w takim brzmieniu
ponownie do RCL. Ponieważ Rządowe
Centrum Legislacji 17 listopada bieżą-
cego roku zwolniło projekt w przedsta-
wionym brzmieniu z obowiązku rozpa-
trzenia przez Komisję Prawniczą, mógł
on być przedłożony do podpisu szefo-
wi resortu obrony narodowej. Minister
obrony narodowej podpisał rozporzą-
dzenie w sprawie przeprowadzania
sprawdzianu sprawności fizycznej żoł-
nierzy zawodowych 20 listopada bieżą-
cego roku.
W świetle powyższego, stwierdzenie
autora, że „projekt utknął w organach
sądownictwa i prokuratury wojskowej”,
nie jest prawdziwe.
Autor ubolewa, że „…Kierownictwo
MON zostało zmuszone do przełożenia
sprawdzianu…” na 2009 rok. Z przy-
czyn obiektywnych, nieleżących po
stronie resortu obrony narodowej, pro-
cedura uzgodnienia rozporządzenia tak
się wydłużyła, że w istocie nie udało-
by się go wydać w takim terminie, aby
możliwe było przeprowadzenie spraw-
dzianu sprawności fizycznej w 2008 ro-
ku. Za przełożeniem terminu spraw-
dzianu przemawiają również zapisy
rozporządzenia, zgodnie z którymi jest
on przeprowadzany w okresie maj–
–czerwiec, a termin dodatkowy ustalo-
no na miesiąc październik, nie później
– gdyż okres jesienno-zimowy nie
sprzyja na przykład marszobiegowi
przewidzianemu w sprawdzianie.
płk Piotr Pabisiak-Karwowski,
dyrektor Departamentu Prawnego MON
rcie. Niemniej niestaranność tę biorę na
siebie i jeszcze raz szczerze i w sposób
niewymuszony przepraszam.
Dobrze się jednak stało, że przy oka-
zji mamy okazję poznać procedury to-
warzyszące zmianom prawnym i legisla-
cyjnym w pozornie tak „błahej” sprawie
jak sprawdzian żołnierzy zawodowych
ze sprawności fizycznej.
Piotr Bernabiuk
nr 48/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Andrzej
Karkoszka

KU ARMII
ALEKSANDER RAWSKI

ZAWODOWEJ
Obecnie większość wskaźników określających zdolności bojowe potrzebne naszemu
wojsku spełniają tylko niektóre jednostki. Nie spełnia ich armia jako całość.
Wszelkie próby określenia, jak liczne
mają być polskie siły zbrojne i jaka ma
być ich struktura, bez rzeczowej oceny
potencjalnego zagrożenia, któremu ma-
ją sprostać, oraz zadań, które mają wy-
konać – są bezsensowne. Obecnie zagra-
żają nam kryzysy ekonomiczno-społecz-
ne na obrzeżach Europy, mogące wpły-
nąć na bezpieczeństwo Polski, terroryzm
w skali międzynarodowej połączony
z załamaniem się funkcjonowania sła-
bych państw i z terroryzmem państwo-
wym, proliferacja broni masowego raże-
nia i jej środków przenoszenia oraz na-
ruszenie dostaw zasobów naturalnych.
Z powyższego wynikają wymagania
wobec sił zbrojnych i ich zadania, a sze-
rzej ich rola w zapewnieniu bezpieczeń-
stwa państwa w powiązaniu z innymi
czynnikami zapewniającymi to bezpie-
czeństwo i rozwój. Rola ta zmniejsza się
w stosunku do innych czynników – tych
o charakterze gospodarczym, technolo-
gicznym, społecznym czy ekologicznym.
Są one w coraz mniejszym stopniu kształ-
towane samodzielnie przez poszczegól-
ne państwa i nabierają międzynarodowe-
go charakteru. Również całość zagad-
nień bezpieczeństwa państwowego jest
kształtowana przez środowisko między-
narodowe, w którym Polska ma pełne
prawo uczestnictwa. Wpływa to również
na miejsce i rolę Sił Zbrojnych RP, gdyż
stają się one jednym z istotnych elemen-
tów szerszego potencjału integrującej się
Europy i demokratycznych państw wspól-
noty euroatlantyckiej funkcjonującej
w NATO.
Zadania SZRP w takim kontekście po-
tencjalnych zagrożeń i międzynarodowe-
go położenia Polski można określić ja-
ko: zapewnienie bezpieczeństwa przez
wspieranie działań stabilizacyjnych, hu-
manitarnych i wymuszających stan po-
koju w operacjach międzynarodowych;
zapobieganie konfliktom lokalnym i re-
gionalnym, mogącym oddziaływać na
bezpieczeństwo kraju i sojuszników;
udział w działaniach antyterrorystycz-
nych; gotowość do odparcia ataku na te-
rytorium narodowe w ramach sojuszni-
czej operacji obronnej.
Dyskusja o liczebności
Obecne wielkość i struktura polskich
sił zbrojnych są spuścizną minionego
okresu i wynikiem presji czynników po-
litycznych i ekonomicznych. Nie zostały
określone po obiektywnej analizie potrzeb
obronnych i możliwości ekonomicznych 

nr 48/2008 Polska Zbrojna 13

FORUM PROFESJONALIZACJA
państwa. Są one skutkiem: długotrwałej
słabości budżetu obronnego, poczucia
braku bezpośredniego zagrożenia mili-
tarnego, niepewności instytucji zwierzch-
nich państwa co do kierunku rozwoju
tych sił, nacisku środowiska międzyna-
rodowego związanego z „dywidendą po-
kojową” po zakończeniu zimnej wojny.
Obecna wielkość armii została określo-
na po pierwszej i jedynej, jak dotąd, de-
bacie sejmowej w 1995 roku przygoto-
wanej w pionie polityki obronnej Mini-
sterstwa Obrony Narodowej i Sztabie Ge-
neralnym WP w stosunkowo wąskim gro-
nie i bez daleko idących analiz budżeto-
wych, operacyjnych lub technicznych.
Jest ona wynikiem niepisanego kompro-
misu między stroną wojskową, mającą
ograniczone zaufanie do ewentualnej,
wtedy jeszcze bardzo niepewnej, gwa-
rancji bezpieczeństwa ze strony partne-
rów zachodnich, a strona cywilną, wyra-
żającą obawy o jakość wojska pozbawio-
nego zasobów materialnych i jednocześ-
nie rozumiejącego lepiej tendencje bez-
pieczeństwa europejskiego.
Dzisiaj poziom 150 lub 120 tysięcy eta-
KRZYSZTOF PLAŻUK

tów stanu pokojowego Sił Zbrojnych RP

jest przedmiotem gorącej dyskusji,
w którą są zaangażowane najwyższe wła-
dze państwa, ale która ma charakter po-
litycznej czy dziennikarskiej powierz-
chownej debaty, bez obiektywnej warto-
ści. Konia z rzędem temu, kto udowod-
ni, że 150 tysięcy to więcej bezpieczeń-
stwa dla Polski niż 120 tysięcy. A może
lepiej mieć 230 tysięcy żołnierzy, tak jak
to było w połowie lat 90.? To dlaczego
nie 410 tysięcy, jak w końcu lat 80.? Prze-
cież teraz państwo jest bogatsze i może
udźwignęłoby ten ciężar?
Mało kto publicznie mówi o tym, że
nasze nakłady na jednego żołnierza są
dzisiaj, przy obecnym stanie armii, jed-
nymi z najmniejszych w sojuszu i Unii
Europejskiej – prawie trzy razy mniejsze
od średnich nakładów w tych organiza-
cjach. Przyjęcie tej średniej przez nasz
kraj przy obecnym budżecie i jego pro-
porcjach spowodowałoby konieczność
zmniejszenia sił zbrojnych do stanu oko-
ło 55 tysięcy. Natomiast przy zachowa-
niu dzisiejszego stanu liczebnego skut-
kowałoby niemal potrojeniem budżetu
Ministerstwa Obrony Narodowej.
Obecnie tylko 10 procent naszych sił
szkoli się według pełnych standardów
NATO. A to właśnie poziom wyszkole-
nia stanowi o sile wojska. Mimo bezdy-
skusyjnych osiągnięć modernizacyjnych
ostatnich kilku lat luka technologiczna
między naszym wojskiem (całymi siła-
mi, a nie tylko kilkoma wybranymi jed-
nostkami) a wiodącymi armiami sojuszu
Potrzebne są zmiany w strukturze dowodzenia
na najwyższych szczeblach decyzyjnych.
Wymagają one jednak zmian w Konstytucji RP.
się nie zmniejsza. A przecież ogromna
większość naszego uzbrojenia i sprzętu
będzie musiała być wycofana z użycia,
a więc i odtworzona, aby zachować po-
tencjał bojowy. Najpilniejsze potrzeby
modernizacyjne armii w najbliższym
dziesięcioleciu oceniane są w skali od 60
do 100 miliardów złotych. Nasi dowód-
cy wiedzą o tych potrzebach i marzą
o ustanawianiu specjalnych „programów
narodowych” na rzecz rozwoju poszcze-
gólnych zdolności. Mamy więc w sejmie
dyskusje o narodowym programie śmi-
głowcowym, słyszymy wezwanie do na-
rodowego programu rozwoju Marynarki
Wojennej. A przecież takich wielkich
projektów powinno być więcej. Na przy-
kład potrzebny jest program tworzenia
Narodowych Sił Rezerwy, konieczny jest
zakup nowoczesnego samolotu szkolno-
-bojowego, trzeba stworzyć program bez-
załogowych platform i pojazdów, należy
zbudować zintegrowany system reago-
wania kryzysowego, łączący systemy cy-
wilny i militarny państwa.
Tylko bardzo racjonalny program
kształtowania naszych sił zbrojnych, opar-
ty na zobiektywizowanych analizach,
a nie na pobożnych życzeniach polity-
ków, może sprostać takiemu wyzwaniu.
Metody na miarę SPO
Nie będę tu przytaczał wielkości sił
zbrojnych, zaproponowanych w pierw-
szym Strategicznym Przeglądzie Obron-
nym, skazanym przez władze państwa na
zapomnienie. Warto jednak przypomnieć,
które metody wówczas zastosowano, aby
określić, jak duża ma być armia. Wyko-
rzystano trzy podejścia analityczne. Pierw-
sze było podejście tradycyjne, według za-
dań i celów sił zbrojnych, związane jed-
nak z innymi niż dotąd założeniami w od-
niesieniu do zagrożeń i wyzwań dotyczą-
cych bezpieczeństwa państwa członka so-
juszu. Drugie to podejście „budżetowe”,
biorące pod uwagę prognozę możliwości
finansowych państwa przez następne 15
lat oraz wariantowe relacje wydatków na
stany osobowe, w tym na wydatki zwią-
zane z odprawami i emeryturami kadry,
istotnie zwiększone wydatki moderniza-
cyjne i eksploatacyjne, dwakroć zwięk-
szone wydatki na szkolenie, istotną popra-
wę infrastruktury wojskowej oraz wydat-
ki na operacje pokojowe. Trzeci sposób
patrzenia na proponowane struktury woj-
ska koncentrował się na zdolnościach ope-
racyjnych armii, jakie chcielibyśmy uzy-
skać, aby można ją było określić mianem

14 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
do lat 90., gdy wiele naszych jednostek
było ukompletowanych na poziomie kil-
kunastu czy kilkudziesięciu procent. Ta-
kich jednostek nie da się dobrze szkolić.
Wysłanie z nich nawet niewielkiej liczby
żołnierzy na misję oznacza całkowitą ich
dezorganizację. Przede wszystkim jednak
takie podejście stoi w sprzeczności z na-
szymi zobowiązaniami sojuszniczymi.
W związku z tym większość istnieją-
cych jednostek powinna mieć pełną obsa-
dę etatową (co najmniej 40 procent). Po-
za tym trzeba odejść od silnego rozróż-
nienia struktur dowódczych czasu „P”
i czasu „W” przy jednoczesnej potrzebie
Obecna wielkość i struktura polskich sił zbrojnych
są spuścizną minionego okresu i wynikiem presji
czynników politycznych i ekonomicznych
wprowadzenia pośredniego czasu „K”,
oznaczającego siły przewidziane na czas
kryzysu. Mam na myśli kryzys wywoła-
ny działaniem grup terrorystycznych lub
wielką katastrofą naturalną. Różnice
w ukompletowaniu między tymi stanami
wynoszą kilka procent, co wynika z po-
trzeb uzupełnienia niektórych dowództw
i jednostek o określone specjalności umoż-
liwiające działania ciągłe, całodobowe.
Myślenie o strukturach dowódczych we-
nowoczesnej, zdolnej do wykonania za- dług dawnego Wojennego Systemu Do-
dań zarówno tradycyjnych, na terytorium wodzenia, jakie często jeszcze ma miej-
kraju, jak i tych poza granicami. sce na górze, prowadzi do niepotrzebne-
Z pewnością nasze analizy obarczone go duplikowania jednostek dowodzenia
były wieloma błędami i uproszczenia- i utrudnia uzyskanie jasności kompeten-
mi. Na pewno zostaną one lub już są cyjnej w strukturze dowodzenia.
udoskonalone w pracach Sztabu Gene- Nie wchodząc głębiej w dyskusję na te-
ralnego WP i Ministerstwa Obrony Na- mat liczby jednostek potrzebnych w Woj-
rodowej. Istotą tego wywodu jest jedy- sku Polskim, pozwolę sobie zapropono-
nie wezwanie do odejścia od pustej dys- wać strukturę opartą na trzech stanowi-
kusji o liczbach, bez brania pod uwagę skach dowodzenia szczebla dywizyjnego,
możliwości budżetowych i wszystkich które zarządzałyby siedmioma rozwinię-
potrzeb sił zbrojnych. tymi i dwoma skadrowanymi stanowiska-
mi szczebla brygadowego. Ważne jest
Zbyt wielu dowódców przy tym, aby każde z tych stanowisk do-
Wymagania dotyczące efektywności Sił wodzenia miało w pełni ukompletowany,
Zbrojnych RP, ich gotowości do spełnia- zdolny do szybkiego wydzielenia i prze-
nia stojących przed nimi zadań, zostały rzutu, całkowicie operacyjny moduł do-
określone w normach przyjętych przez so- wodzenia.
jusz i obowiązujących w naszej armii. Aby Potrzebne są także zmiany w struktu-
spełnić te wymagania, wojsko musi ewo- rze dowodzenia na najwyższych szczeb-
luować zgodnie z wielkością sił i ze zmia- lach decyzyjnych, a więc w Ministerstwie
nami wynikającymi z przyjętych zadań. Obrony Narodowej i w Sztabie General-
Jeśli zmniejsza się liczebność sił, to ich nym WP. Wymagają one jednak zmian
struktury dowódcze muszą odpowiadać w Konstytucji RP. Można powołać Połą-
w pełni zasadzie proporcjonalności i sku- czony Sztab Obrony zamiast obecnego
teczności. Dziwne jest więc założenie, Sztabu Generalnego, z trzema pionami
przyjęte przez władze wojskowe, że ist- funkcjonalnymi – Sztabem Planowania,
niejące struktury dowódcze – chodzi Dowództwa Operacji Połączonych i In-
o liczbę dowództw brygad – nie będą re- spektoratu (Dowództwa) Wsparcia. Trze-
dukowane, mimo coraz mniejszej liczby ba znieść zasadę powoływania dowódców
stanowisk w wojsku. Oznacza to powrót rodzajów sił zbrojnych przez prezydenta.
nr 48/2008
| |
Ma to zły wpływ na czystość podległości
wobec ministra oraz szefa sztabu i prze-
szkadza w wypełnianiu zasady jednolito-
ści dowodzenia. Powinien zatem zniknąć
niepraktyczny, pusty zapis w konstytucji
o naczelnym wodzu.
Kilka ostatnich lat przyniosło znaczny
postęp w racjonalizacji i konsolidacji struk-
tur dowodzenia i zarządzania – mamy Do-
wództwo Operacyjne, Inspektorat Wspar-
cia, Centrum Operacji Morskich, Centrum
Operacji Powietrznych, nowy rodzaj sił
zbrojnych – Wojska Specjalne. Ale proces
ten przebiega bardzo wolno i często decy-
zje mają połowiczny charakter. Ciągle trwa
likwidacja 2 Korpusu Zmechanizowane-
go, nie ma Centrum Operacji Lądowych,
nie ma Centrum Doktryn i Szkolenia.
W czasie prac nad Strategicznym Przeglą-
dem Obronnym pojawiła się idea nie za-
wodowych, ale ochotniczych Sił Reagowa-
nia Kryzysowego, które wtedy, gdy o tym
mówiono, miały zastąpić, w nowoczesnym
wydaniu i w pełnym związku z terenowy-
mi cywilnymi i wojskowymi organami ad-
ministracyjnymi, istniejące jeszcze wów-
czas jednostki obrony terytorialnej. Ich per-
sonel miał być zapleczem kadrowym dla
jednostek operacyjnych i Narodowych Sił
Rezerwy. Idea ta nie wzbudziła zaintereso-
wania i nie uzyskała aprobaty. Powstała,
aby stępić ostrze krytyki wobec autorów
Strategicznego Przeglądu Obronnego za li-
kwidację sił obrony terytorialnej, stworzyć
wrażenie wielkości sił zbrojnych (razem
miało być około 150 tysięcy), zbudować
podstawę dla reagowania kryzysowego
państwa, dać wyraz trosce państwa człon-
ka NATO o wypełnienie zobowiązań so-
juszniczych dotyczących państwa gospo-
darza (Host Nation Suport). W sumie nie
była to idea bez znaczenia i może warto do
niej wrócić.
Słyszymy ostatnio – potwierdził to mi-
nister obrony – o decyzji konsolidacji nie-
operacyjnej struktury zarządzania admi-
nistracją terenową sił zbrojnych i Mini-
sterstwa Obrony Narodowej – ogromnej
machiny administracyjnej i biurokratycz-
nej zarządzanej za pomocą przestarzałych
metod. Najwyższy czas na pełną realiza-
cję tych planów. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Doktor Andrzej Karkoszka był
pełnomocnikiem ministra obrony narodowej
do spraw Strategicznego Przeglądu
Obronnego. Obecnie jest dyrektorem
Pricewaterhousecoopers.
Jest to tekst wystąpienia doktora Andrzeja
Karkoszki na konferencji zorganizowanej przez
Instytut Stosunków Międzynarodowych UW
20 listopada 2008 roku w Warszawie.
Polska Zbrojna 15
NA CELOWNIKU
Czy pion szkolenia w ogóle jest po-
trzebny?
– Skoro podstawą funkcjonowania
wojska jest szkolenie, to oczywiste jest,
że ten pion musi istnieć.
Przecież na każdym dowódcy spoczy-
wa obowiązek wyszkolenia podległych
mu żołnierzy. Był taki okres, kiedy
miało to wystarczyć.
– Dobrze, że pan zaznaczył, że był
taki okres. Okazało się to niezbyt uda-
nym eksperymentem. Dowódca odpo-
wiada za wszystko, ale po to ma zastęp-
ców i rozmaite komórki, by w jego
imieniu zajmowały się różnymi rzecza-
mi. Stawia im – w tym przed pionem
szkolenia – zadania, a potem je z tego
rozlicza. Trudno, żeby wszystko robił
sam. Podwładni powinni przygotowy-
wać pewne rozwiązania, a dowódca
z zaproponowanych wariantów wybie-
rze jego zdaniem najlepszy.
Czy wiemy, jakiego żołnierza chcemy
wyszkolić?
– Zawsze to wiedzieliśmy.
Jakiego? Znającego regulaminy, wy-
trenowanego w musztrze, dobrze strze-
lającego…
– To są elementy wprowadzające do
rzemiosła wojskowego. Aby wykształ-
cić zawodowca, trzeba go na począt-
ku nauczyć podstaw, a później ciągle
doskonalić.
Praktycy robią swoje
Rozmowa z generałem dywizji MARKIEM TOMASZYCKIM,
szefem Zarządu Szkolenia – P7 Sztabu Generalnego WP
Czy wymagania się zmieniają?
– Cel zawsze jest ten sam: wykształ-
cenie jak najlepszego żołnierza. Do-
tychczas problem polegał na tym, że
nie mieliśmy wystarczająco dużo cza-
su, aby to zrobić.
Po likwidacji poboru powinno go
być więcej.
– Jednak ważniejsze będzie stworze-
nie systemu motywacyjnego i promują-
cego, żeby wyszkolonych żołnierzy
utrzymać w wojsku i nakłonić do cią-
głego podtrzymywania wysokiej kondy-
cji. Żołnierzy do służby zachęca – obok
jej atrakcyjności – przede wszystkim
pensja. A to oznacza, że motywacja wią-
16 Polska Zbrojna
że się nie tyle z naszymi chę-
ciami, ile z kondycją finanso-
wą państwa i tym, jaką sumę
pieniędzy przeznaczy ono na
obronność.
Zawsze tak było. Armie za-
ciężne wymagały od wład-
cy wysupłania grosza.
– I rozsypywały się, gdy
go zabrakło.
Czy nie obawia się Pan,
że ochotników będzie za
mało?
– Nie jestem od tego, by
się obawiać, ale żeby chęt-
nych wyszkolić. I zarów-
no ja, jak i szefowie szko-
lenia w rodzajach sił
zbrojnych, jesteśmy goto-
wi przygotować do służ-
by każdą liczbę żołnie-
rzy, którą dostaniemy.
Pana zmartwieniem
są przede wszystkim
podoficerowie i sze-
regowi.
– Mamy też udział
w kształceniu ofice-
rów. Chociaż tu głów-
ne skrzypce gra De-
partament Nauki
i Szkolnictwa Woj-
skowego MON.
Czy taki podział pozwala na zbudowa- – W przyszłym roku będzie jeszcze
nie spójnego systemu kształcenia? szkolnie przed mianowaniem na czte-
– Nie mamy innego wyjścia. Koncepcja ry stopnie: plutonowego, sierżanta,
szkolnictwa zawodowego od podstaw do młodszego chorążego i starszego cho-
najwyższych kursów generalskich, którą rążego sztabowego, ale równolegle ru-
właśnie przygotowujemy, musi być spójna, szą kursy doskonalące na stanowiska.
bo inaczej nie zatwierdzi jej minister. Przygotowujemy się również do nowe-
go rozwiązania, które być może wej-
Kiedy wejdzie w życie? dzie w 2012 roku. Będziemy wówczas
– Miejmy nadzieję, że od 1 stycznia przeszkalać wyłącznie do objęcia no-
2009 roku. wych stanowisk z jednoczesną możli-
wością awansu w stopniu.
Już wdrażając ustawę pragmatyczną
w 2004 roku, zakładano, że żołnierz Pojawia się spór o licencjat. Według
przed objęciem każdego kolejnego sta- jednych powinien wystarczyć młodym
nowiska zaliczy krótsze bądź dłuższe oficerom w początkowym etapie ka-
szkolenie. Czy tak ma być nadal? riery, inni uważają, że to za mało.
nr 48/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
– Najważniejsze jest to,
z jakimi zdolnościami absolwenta
chcemy na koniec szkoły uzyskać.
A czy on będzie magistrem, czy licen-
cjatem, jest rzeczą wtórną. Trzeba się
jednak zastanowić, czy trzy lata wy-
starczą, by przygotować oficera do ob-
jęcia stanowiska dowódcy plutonu.
Problemem jest także to – jeżeli będzie
miał licencjat – kiedy umożliwić mu
zrobienie magisterium.
Wojsko zamierza sięgać już po gimna-
zjalistów jako kandydatów na szerego-
wych. Czy nie ryzykujemy produko-
wania zastępów bezrobotnych, którzy
bez żadnego wykształcenia po 12 la-
tach służby odejdą co cywila?
– Obowiązek szkolny trwa do 18 ro-
ku życia, więc oni, wkładając mun-
dur, powinni jeszcze przez dwa lata
kontynuować edukację. Ponadto za-
kładamy, że korpus szeregowych bę-
dzie tylko wstępem do dalszej służ-
nr 48/2008
| | | |
ŚNIEWSKI
JAROSŁAW WI
by, warunkiem zaś zostania podofi-
cerem jest wykształcenie średnie.
Ochotnik na starcie będzie miał świa-
domość, że bez nauki jego kariera bę-
dzie ograniczona.
Żołnierzy do służby za-
chęca – obok jej atrak-
cyjności – przede wszyst-
kim pensja. A to ozna-
cza, że motywacja wiąże
się nie tyle z naszymi
chęciami, ile z kondycją
finansową państwa
i tym, jaką sumę pienię-
dzy przeznaczy ono
na obronność
| | |
Ze świadomością młodych
ludzi bywa różnie. Czy ar-
mia nie powinna zachęcać
ich do nauki, a wręcz ją
sponsorować?
– Jeśli szeregowi nie będą te-
go świadomi, to będą mieli
12 lat, aby dorosnąć do tej świa-
domości. Wojsko będzie dawało
możliwości, ale na pewno nie bę-
dzie za nikogo podejmowało pry-
watnych decyzji.
Budżet MON jest bardzo napię-
ty. Czy nie ma pokusy, by oszczę-
dzać znowu na szkoleniu?
– Jeżeli ktoś poważnie podcho-
dzi do zagadnienia, to nie będzie
miał takiej pokusy z prostego po-
wodu: nie można wprowadzać no-
woczesnego sprzętu bez wyszkole-
nia żołnierza, który ma go obsługi-
wać. Sądzę, że w miarę postępu pro-
fesjonalizacji koszty będą spadały,
bo uzyskamy większą stabilność ka-
dry na stanowiskach. Jednocześnie
przybędzie trenażerów, a na poligo-
nie z użyciem sprzętu, amunicji, pa-
liwa nastąpi końcowe zgrywanie.
O poważnym podejściu niech świad-
czy to, że wydatki na szkolenie i szkol-
nictwo są priorytetem w programie
modernizacji na lata 2009–2018.
Znowu wracamy do nieodległych
czasów, kiedy batalion czy pułk
w polu był wydarzeniem w siłach
zbrojnych.
– Kiedyś patrzyliśmy przede wszyst-
kim na wielkość związków taktycznych
wyprowadzonych z koszar. Teraz ważniej-
sze jest skupienie się na najmniejszym
pododdziale, który działa samodzielnie.
A jest nim pluton. Reszta to kwestia uło-
żenia klocków, z których wyjdą grupy bo-
jowe kompanijne czy batalionowe, dowo-
dzone przez oficerów będących świetny-
mi praktykami. Naszą rolą jest ich wy-
szkolić, a później doskonalić.
Jakie powinny być największe ćwicze-
nia poligonowe?
– Myślę, że batalionowe, a od czasu
do czasu brygadowe. Lecz nie całości,
ale z jednym, dwoma batalionami. Na-
tomiast ćwiczenia dowódczo-sztabowe
były i będą od najniższego do najwyż-
szego szczebla.
Czy położenie nacisku na szczebel plu-
tonu nie jest wynikiem ograniczonych
możliwości budżetowych i organiza-
cyjnych?
Polska Zbrojna 17
NA CELOWNIKU
– Nie powiedziałem, że to wystarczy.
Postulat usamodzielnienia plutonu wy-
nika z doświadczeń irackich i moich oso-
bistych jako dowódcy kontyngentu
w Afganistanie. Tam dowódca plutonu
spełnia w praktyce taką rolę, jak dowód-
ca kompanii. Musi być świetnie wyszko-
lony, na wszystko przygotowany i szyb-
ko, samodzielnie podejmować decyzje.
W Afganistanie jednak okazało się, że
nie wszyscy tym oczekiwaniom potra-
fili sprostać. W praktyce wyręczali ich
podwładni.
– Nie zgadzam się z takimi ocenami.
Mądrość dowódcy polega też na słucha-
niu podwładnych, co nie oznacza przej-
mowania przez nich dowodzenia.
Czy misje zagraniczne stawiają szcze-
gólne wymagania szkoleniowe?
– Jedno przekłada się na drugie. Je-
żeli ktoś dobrze pozna swoje rzemio-
sło w kraju, po krótkim poznaniu spe-
cyfiki misji będzie zdolny do pracy za
granicą.
Skąd więc spory na temat potrze-
by zróżnicowania przygotowania
żołnierzy?
– Teoretycy są zawsze w konflikcie,
dzięki czemu rozwija się teoria. A prak-
tycy robią swoje.
Jak nasi żołnierze wypadają na tle
innych?
– Nie zmieniam swojej oceny, mimo
że nie wszyscy chcą ją podzielić: nasi
wypadają bardzo dobrze. Najczęściej
szukamy sensacji, potknięć, nie dostrze-
gając sukcesów. A one są olbrzymie.
Na przykład…
– Przede wszystkim to, że wykonu-
jemy powierzone zadania bez zarzu-
tów. W Afganistanie początkowo pa-
trzono na nas z rezerwą, a nawet lek-
ceważeniem. Po miesiącu Amerykanie
przychodzili się od nas uczyć. Inni też.
Patrzyli, co robimy, i zazdrościli, że nie
mamy tak wielu napadów na konwoje,
18 Polska Zbrojna
że nie podkładają nam ładunków wy-
buchowych, a te podłożone potrafimy
wykryć, że mamy świetne stosunki
z miejscową ludnością.
Panuje przekonanie, że mentalność
wojska, mimo udziału w misjach, zmie-
nia się zbyt wolno. Jest wprawdzie gru-
pa jednostek eksportowych, ale nie one
nadają ton armii.
– Uważam, że zmienia się znaczniej
szybciej niż mentalność społeczeństwa.
Niestety media, bo to one kształtują ob-
raz wojska, uważają, że tylko GROM
czy 18 Batalion zostały doskonale
przygotowane i dobrze działają. Tym-
czasem równie świetnie wyszkolone są
oddziały brygad: 17. i 12. zmechanizo-
Kiedyś patrzyliśmy przede wszystkim na wiel-
kość związków taktycznych wyprowadzonych
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
z koszar. Teraz ważniejsze jest skupienie się
na najmniejszym pododdziale, który działa
samodzielnie. A jest nim pluton
wanych, 10 Kawalerii Pancernej i wie-
lu innych jednostek. Niestety, ich wy-
szkolenie nie jest tak medialne jak po-
trzebują tego gazety i telewizje. Na
szczęście to najlepsi nadają ton armii,
czy tego ktoś chce, czy nie.
Sztaby też się zmieniają?
– Na pracę sztabów duży wpływ wy-
warły misje w Iraku i Afganistanie,
ale też rozmaite kontakty i ćwiczenia
międzynarodowe. Sztaby się zmieni-
ły. To widać.
Powtórzę, czy pion szkolenia będzie
w ogóle potrzebny? W armii profesjo-
nalnej zawodowiec jak się raz nauczy
żołnierskiego rzemiosła, to co ma ro-
bić dalej?
– Niech pan popatrzy na armie, które
przeszły na profesjonalizm. Im dłużej są
zawodowe, tym większe mają piony
szkolenia. Z czegoś to wynika.
Pewnie przygotowują się do wojen, któ-
re już były.
– Armie nie przygotowują się nawet
do tego, co już jest, ale zawczasu my-
ślą o tym, co będzie. I piony szkolenia
muszą przetwarzać doświadczenia cho-
ciażby płynące z misji, patrząc do przo-
du. Zwłaszcza w Sztabie Generalnym
i dowództwach rodzajów sił zbrojnych
wybiegamy w przyszłość, tworząc ca-
łą nadbudowę szkoleniową do przyszłe-
go pola walki. Brygada, dywizja pracu-
ją na teraźniejszość, sztab musi patrzeć
dalekowzrocznie, kreśląc kierunki roz-
woju, na których podstawie dowództwa
rodzajów sił zbrojnych wydają wytycz-
ne do bieżącej działalności. Na pewno
nie może zostawać z tyłu, ani stać
w miejscu. Dlatego budujemy plan
2009–2018, aby wiedzieć, co nas cze-
ka. To trochę futurologia, ale oparta na
realnych przesłankach.
W jakim stopniu pomocne są doświad-
czania z Iraku czy Afganistanu?
– One są bardziej pomocne na niższych
szczeblach. Na szczeblu strategicznym
ważniejsze są porównania między tym,
co było w Afganistanie przed siedmio-
ma laty, a co jest teraz, czy zestawienie
Iraku 2003 z Afganistanem 2008. Wów-
czas widać, jak są przenoszone metody
walki, jak często powtarzają się pewne
sekwencje wydarzeń. To staje się punk-
tem odniesienia umożliwiającym budo-
wanie scenariuszy, jak może się zmie-
niać środowisko walki i do czego musi-
my być przygotowani, biorąc udział
w misjach. Oczywiście, analizujemy nie
tylko te dwie misje. One są największe
i najważniejsze, ale może się okazać, że
doświadczenia z Czadu będą równie
przydatne.
Lekcja afrykańska może być poucza-
jąca pod względem logistyki.
– Może, chociaż najcenniejsza dla nas
pod tym względem była operacja w Kam-
bodży. Wnioski z niej – o czym się gło-
śno nie mówi – służą nam do dzisiaj. Ko-
rzystaliśmy z nich w Iraku, Afganistanie
i w Czadzie.
I nadal są aktualne?
– Tak, choć do prawd uniwersalnych
zawsze trzeba podchodzić z ostrożno-
ścią. Przekonałem się o tym w Afgani-
stanie, gdzie wiele uogólnień okazało
się chybionych.
Rozmawiał Janusz B. Grochowski
nr 48/2008
 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | |
ROBERT BIERNACZYK

MARYNARKA NIE TYLKO NA RECESJĘ ROMAN PRZECISZEWSKI

Chociaż kolejki chętnych do szkolenia pilotażowego w Ustce nie było, to

nastroje są całkiem dobre. Pytanie tylko, czy ci, którzy je rozpoczęli, po trzech
miesiącach nie poczują się rozczarowani.
We wrześniu bieżącego roku wiedzia-
no już, że wcielenia poborowych do jed-
nostek wojskowych będą coraz bardziej
ograniczane i ostatnie z nich nastąpią na
początku grudnia. Jednocześnie po raz
pierwszy bramy niektórych ośrodków zo-
staną otwarte dla ochotników, którym za-
proponuje się uczestnictwo w tak zwa-
nym szkoleniu pilotażowym, przygoto-
wującym do stanowisk szeregowych za-
wodowych w poszczególnych rodzajach
sił zbrojnych.
Mało chętnych
Choć nabór do nich nie będzie duży,
w jakimś stopniu pokaże, jakie jest zain-
teresowanie służbą profesjonalną. Najwię-
cej, bo 120 kandydatów na szeregowych
zawodowych, ma przyjąć Centrum Szko-
lenia Marynarki Wojennej w Ustce.
W połowie października komandor
Zenon Juchniewicz, komendant cen-
trum, nie tryskał optymizmem. Z infor-
macji, które trafiły do Ustki, wynikało
jednoznacznie, że chętnych do szkole-
nia pilotażowego nie ma aż tak wielu,
jak początkowo się spodziewano. Na
pewno decyduje o tym zbyt późno roz-
poczęta kampania promocyjna, ale czy
tylko? Po raz kolejny pojawia się pyta-
nie: czy oferta wojska jest konkurencyj-
na na cywilnym rynku pracy? Optymi-
ści twierdzą, że tak, i zwracają uwagę
na recesję, która tę ofertę uczyni jesz-
cze bardziej atrakcyjną. Pesymiści wi-
dzą natomiast brak kolejek przed kosza-
rami. Komandor Juchniewicz krótko
podsumowuje: „Na razie wiem o kilku-
dziesięciu chętnych do szkolenia pilo-
tażowego. Falstartu być nie powinno”.
Falstartu rzeczywiście nie było. Na
szkolenie pilotażowe 4 listopada w Ust-
ce zamiast 120 zameldowało się 92 chęt-
nych. Z całego kraju i – jak analizuje
Ewa Bialic, psychoprofilaktyk CSMW
– z zupełnie innym nastawieniem do
munduru. Na pytanie, co kierowało To-
bą przy wyborze tego szkolenia, pada-
ły w zasadzie tylko dwie odpowiedzi:
gdyż marzyłem o służbie zawodowej,
to realizacja moich planów oraz wojsko
to pewny kawałek chleba i całkiem nie-
złe zarobki.
Tydzień później komandor porucznik
Jerzy Reclaw, zastępca komendanta,
informował, że „w szkoleniu pilotażo-
wym uczestniczy już ponad setka ochot-
ników”. Wypełnienie limitu 120 szko-
lonych jest kwestią godzin. Tym bar-
dziej że spośród 471 poborowych wcie- 

nr 48/2008 Polska Zbrojna 19

WOJSKO PROFESJONALIZACJA
lonych niedawno do centrum „spora
grupa bardzo zainteresowana jest pilo-
tażem i służbą zawodową w wojsku”.
Przepustka do awansów
Jeden z budynków CSMW, sala 310.
Kapitan Olaf Kosmacz, wykładowca
cyklu szkolenia ogólnowojskowego,
ogłasza kilkuminutową przerwę w za-
jęciach pilotażowych i relacjonuje
swoje pierwsze doświadczenia z pra-
cy z ochotnikami. Przyznaje, że pada
bardzo wiele pytań, nieraz trudnych
– z tego względu, że część odpowie-
dzi znajduje się w ustawach bądź roz-
porządzeniach, które są dopiero w fa-
zie projektów. „Najczęściej chodzi
o rozwiązania socjalne, które obowią-
zują lub będą obowiązywać w wojsku
(między innymi o kwatery służbowe
lub dodatki mieszkaniowe) oraz o moż-
liwości awansu i... wyjścia z korpusu
szeregowych zawodowych”, reasumu-
je kapitan Kosmacz.
Wyjście z korpusu? A dlaczego tej
kwestii nie poruszać na dzień dobry?
Marcin Szewczyk, który do Ustki przy-
jechał spod Sieradza, uważa, że „po-
winny być jasno określone kryteria
awansów do grupy podoficerów i ofi-
cerów”. Karol Piłat – spod Pucka – jest
tego samego zdania. Jednakże Szew-
czyk – 25 lat – ma dyplom inżyniera
Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiej-
skiego w Warszawie, a Piłat – o rok
młodszy – licencjat z wychowania
obronnego i edukacji europejskiej zro-
biony w gdyńskiej Akademii Marynar-
ki Wojennej. Obaj zakładają, że korpus
szeregowych zawodowych będzie dla
nich tylko odskocznią do wyższych
stopni i stanowisk”.
Dlaczego więc od razu nie startowali na
przykład do studium oficerskiego?
„W wojskowych komendach uzupeł-
nień powiedziano nam, że jest już za
późno. A to szkolenie pilotażowe mo-
że być dobrą przepustką do dalszych
awansów”, mówią.
Kapitan Robert Biernaczyk odpowia-
da na pytanie o „apanaże, które czekają
na szeregowych zawodowych w Mary-
narce Wojennej”. Do pensji w wysoko-
ści 2200 złotych brutto należy wliczyć
dodatek morski (300 złotych w pierw-
szym roku służby), mundurówkę, graty-
fikację urlopową, nagrodę roczną, 50 zło-
tych za każdą służbę dyżurną i...
„Będzie całkiem nieźle”, zaciera rę-
ce szeregowy Piłat.
„Na życie kawalerskie wystarczy. Ale
gdy już założę rodzinę i nie otrzymam
z wojska mieszkania, raczej będzie cien-
ko”, analizuje szeregowy Szewczyk.
20 Polska Zbrojna
OPINIA
Pułkownik Zdzisław Grzesiczak,
komendant Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych w Poznaniu:
„Na szkolenie pilotażowe stawiło się
stu ochotników z całego kraju. Czy
było więcej chętnych i czy w związku
z tym nie wszyscy zostali zakwalifiko-
wani na to przeszkolenie, nie wiem.
Nabór prowadziły bowiem wojskowe
komendy uzupełnień, i to przede
wszystkim właśnie od nich zależał
wynik rekrutacji. Z setki, która do
nas trafiła, jesteśmy zadowoleni. Już
w pierwszych dniach daje się wyczuć,
że uczestniczący w pilotażu są zdecy-
dowani na włożenie munduru i że
wiążą swą przyszłość ze służbą zawo-
dową. Zdaję sobie jednak sprawę, że
„wykruszeń” raczej nie da się unik-
nąć. Jeżeli nastąpią one w pierw-
szych tygodniach szkolenia, wakaty
uzupełnimy od razu. W ramach wcie-
lenia przyjęliśmy bowiem 500 pobo-
rowych do szkoły młodszych specjali-
stów i spora część z nich zaintereso-
wana jest uczestnictwem w szkole-
niu dla kandydatów na szeregowych
zawodowych. Jednakże pod warun-
kiem, że zmienią się niektóre przepi-
sy. Doszło przecież do swoistego pa-
radoksu, że szeregowy służby zasad-
niczej po trzech miesiącach może zo-
stać żołnierzem nadterminowym
i pobierać pensję, a szeregowy-ochot-
nik, niejako w służbie kandydackiej
przez okres szkolenia podstawowego
i specjalistycznego na razie może li-
czyć wyłącznie na żołd”.
Komandor porucznik Reclaw uważa, czej służby wojskowej, to i tak bez
że wykruszenia w tym szkoleniu pilota- większych problemów moglibyśmy za-
żowym będą i trzeba je liczyć na mniej spokajać potrzeby kadrowe Marynarki
więcej dwadzieścia procent. „To żadna Wojennej na najniższych stanowi-
hańba, tym bardziej że do jednostek Ma- skach”. I jeszcze jedno:
rynarki Wojennej trafią wówczas jedynie „Marynarka będzie przyciągać nie
ci, którzy faktycznie utożsamiają się tylko ze względu na recesję. Gdy roz-
z potrzebami i wymogami naszego ro- poczęły się wstępne prace nad profesjo-
dzaju sił zbrojnych”, mówi. Komandor nalizacją armii, zgłosiliśmy postulat po-
porucznik Andrzej Urbanek, szef wy- łączenia przeszkolenia wojskowego
działu dydaktycznego CSMW, w swoich z cywilnym, tak aby marynarz zawodo-
rozważaniach o przyszłości ochotniczej wy zdobywał jednocześnie kwalifika-
służby zawodowej idzie jeszcze dalej: cje, które mogą być przydatne we flo-
„Zrobiliśmy sondę wśród wcielonych cie handlowej – dodaje komandor Urba-
żołnierzy służby zasadniczej. Proszę so- nek. Szeregowi uczestniczący w pilo-
bie wyobrazić, że aż 40 procent z nich tażu wiedzą już, że w ramach szkole-
wstępnie zadeklarowało, że chciałoby zo- nia otrzymają certyfikaty ukończenia
stać szeregowymi zawodowymi i uczest- czterech kursów: elementarnej pomo-
niczyć w szkoleniu pilotażowym”. cy medycznej, bezpieczeństwa własne-
Co to oznacza? Że jest nieźle. Nawet go i odpowiedzialności wspólnej na
gdyby chęć przejścia do służby zawo- statku, indywidualnych technik ratun-
dowej zgłaszało średnio tylko 20 pro- kowych oraz ochrony przeciwpożaro-
cent z wcielanych obecnie do zasadni- wej. Zaliczą ponadto kurs przygotowu-
nr 48/2008
 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

Pierwsze oceny, pierwsze uwagi

Pułkownik Krzysztof Żabicki,
komendant Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie:
„Zgodnie z planem, mamy prze-
szkolić 40 ochotników w trzech
specjalnościach: zestawy prze-
ciwlotnicze Mewa, zestawy bojo-
we Osa oraz źródła zasilania.
W terminie stawiło się 38 z nich.
Pięciu ukończyło zawodówkę,
32 legitymuje się wykształce-
niem średnim, jeden ma licen-
cjat. Jeden z kandydatów na sze-
regowych zawodowych jest żona-
ty. Dla wszystkich włożenie mun-
duru to nobilitacja. Czy wszyscy
jednak dotrwają do końca szko-
lenia? Czy wszyscy zaliczą egza-
OPINIA
miny? Istotnym problemem mo-
gą być... pieniądze. Niektórzy
z tych chłopaków zrezygnowali
z pracy w cywilu i na razie otrzy-
mywać będą tylko skromny żołd.
Ich sytuacja materialna znacznie
więc się pogorszy, a to z kolei
może zrodzić wątpliwości co do
trafności podjętych decyzji.
Zaradzić temu można w prosty
sposób: po trzech miesiącach
szkolenia podstawowego i przy-
siędze powinni uzyskać status
żołnierzy nadterminowych i za-
miast żołdu dostawać pensje”.

Pułkownik Krzysztof Gombrych,
komendant Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej w Mińsku
Mazowieckim:
„Zainteresowanie szkoleniem pi-
lotażowym prowadzonym przez
ŻW jest duże. Z uzyskanych
przez nas danych wynika, że
chcących w nim uczestniczyć by-
ło więcej, niż wynosił przyznany
nam 60-osobowy limit.
Wybraliśmy naprawdę najlep-
szych. Jest wśród nich na przy-
ROBERT BIERNACZYK
OPINIA
zakończy się pełnym sukcesem.
Uczestniczący w szkoleniu wie-
dzą, że jeżeli nie spełnią oczeki-
wań, będą na bakier z dyscypli-
ną, nie zaliczą egzaminów po
szkoleniu podstawowym na co
najmniej ocenę dobrą, to nie
mają szans na szkolenie specja-
listyczne i służbę w szeregach

kład magister prawa, są i tacy, Żandarmerii Wojskowej.

którzy przygotowują się do obro- Aprobują te wymogi i od pierw-
ny pracy magisterskiej. Stąd szych dni pobytu w centrum wy-
moje przekonanie, że ten pilotaż kazują dużą chęć do nauki”.

jący do egzaminu na uprawnienia ener-
getyczne. W cywilu każdy za te szko-
lenia musiałby zapłacić kilka tysięcy
złotych, w wojsku ma je za darmo.
W komendzie CSMW akcentują, że
dodatkową zachętą do włożenia mun-
duru jest możliwość zdobycia cywil-
nych kwalifikacji, odpowiadających
stanowisku młodszego marynarza na
statkach. Dla MON ma to dodatkowe
korzyści, gdyż od ręki załatwia pro-
blem rekonwersji. Obecne szkolenie pi-
lotażowe jest jednak nietypowe. Nie
było możliwości, by je dobrze rozre-
klamować; nie było też czasu, by zain-
teresować nim młodych ludzi między
innymi w szkołach i na targach pracy.
Dlatego już teraz należałoby zapowie-
dzieć, że w marcu–kwietniu odbędzie
się drugie wcielenie ochotników na
szeregowych zawodowych.
„W tym pilotażu szkolimy w siedmiu
specjalnościach i w związku z tym
przygotowaliśmy siedem nowych pro-
gramów szkolenia. W ciągu następnych
miesięcy będziemy gotowi do szkole-
nia w kolejnych specjalnościach. Na-
sza baza dydaktyczna spełnia wszyst-
kie warunki, by zrealizować cele szko-
lenia zarówno wojskowego, jak i cywil-
nego”, podkreśla komandor porucznik
Andrzej Urbanek.
Uwaga – zagrożenie!
Chociaż więc kolejek do szkolenia pi-
lotażowego w Ustce nie było, to nastro-
je są całkiem dobre. Udzielają się one
także w pobliskim Słupsku.
„Takie szkolenie nie powinno być or-
ganizowane z miesiąca na miesiąc. Je-
żeli zapowiedziano by je z kilkumie-
sięcznym wyprzedzeniem, to nabór wy-
glądałby zupełnie inaczej, a chętnych
byłoby więcej niż miejsc”, przekonany
jest podpułkownik Jerzy Wieczorek,
wojskowy komendant uzupełnień
w Słupsku. Z danych WKU wynika, że
po informacjach o szkoleniu dla kandy-
datów na szeregowych zawodowych,
które zamieszczono w miejscowych
środkach przekazu, do komendy zgło-
siło się 11 poborowych. Dwóch odpa-
dło po badaniach lekarskich. Sześciu
zdecydowało się na szkolenie pilotażo-
we. Kolejnych trzech wolało dostać bi-
let do służby zasadniczej, którą po
trzech miesiącach będą mogli zamienić
na służbę nadterminową.
„Jako żołnierze nadterminowi będą
otrzymywać pensję. Finansowo zyska-
ją więc na tym. Natomiast ci, którzy
rozpoczęli szkolenie pilotażowe, jak na
razie nie mają takich możliwości. Kto
wie, czy za trzy miesiące nie poczują
się mocno rozczarowani? – zbliżający
się problem sygnalizuje jeden z wojsko-
wych rozmówców.
roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl

nr 48/2008 Polska Zbrojna 21

 AAAAAAA MARYNARKA
WOJSKO AAAAAAAA WOJENNA
Mi-14
Wielozadaniowy śmigłowiec
morski (oznaczenie NATO: Haze)
produkcji radzieckiej. Ma możliwość
prowadzenia długotrwałych misji
nad wodą. Prace nad wersją dla
radzieckiej marynarki wojennej
rozpoczęto w 1968 roku. Prototyp
Mi-14 oblatano w 1973 roku,
a w 1975 rozpoczęto
produkcję seryjną
MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

CZTERNASTKI ODLATUJĄ TOMASZ GOS

Gdy Marynarka Wojenna wycofa ze służby prawie połowę śmigłowców i nie zastąpią ich nowe
maszyny, skończy się wysoka skuteczność ratownictwa morskiego.
Obecnie marynarze eksploatują 30 podwodnych Mi-14PŁ, obecnie przy- mogły pełnić dyżury ratownicze. Jednak
śmigłowców. Trzynaście z nich to Mi- stosowywane w Wojskowych Zakładach różnice w możliwościach obu maszyn są
14. Właśnie te maszyny mają zostać wy- Lotniczych nr 1 w Łodzi do wykonywa- duże. Mi-14PS może wziąć na pokład 19
cofane ze służby. Pierwszy na „emery- nia zadań ratowniczych. Problem w tym, rozbitków (w pozycji leżącej dziewięciu),
turę” kilkanaście dni temu odszedł że śmigłowce te zakończą służbę pięć Anakonda – zaledwie ośmiu. Poza tym
„dziobak”. Piloci z MW nazwali go tak lat później, a wraz nimi wszystkie po- „czternastki” są przystosowane do lądo-
ze względu na charakterystyczne zostałe Mi-14PŁ. Zatem w 2015 roku wania na wodzie i mogą tak podejmować
umieszczenie reflektorów na przodzie liczba śmigłowców w MW zmniejszy rozbitków. Niekiedy znacznie przyspie-
kadłuba. Miał numer burtowy „5137” się prawie o połowę. Chyba że do tego sza to dotarcie pomocy, a jak wiadomo
i był przystosowany do zadań ratowni- czasu stacjonujący nad Bałtykiem pilo- ratowanie życia zależy często od szybko-
czych. W 29 Eskadrze Lotniczej MW ci dostaną nowe maszyny. ści prowadzonej akcji. Anakondy mają
pozostały jeszcze dwie tego typu ma- pływaki, ale są one używane tylko do lą-
szyny. Eksploatacja pierwszej z nich za- Lądowanie na wodzie dowania awaryjnego.
kończy się w przyszłym roku, a ostat- W MW są jeszcze między innymi śmi- „System nadmuchiwanych pływaków
niej w 2010. Ich zadania mają przejąć głowce typu Anakonda. Po wycofaniu Anakondy może utrzymać śmigłowiec
dwa śmigłowce zwalczania okrętów wszystkich „czternastek” tylko one będą na wodzie tylko przez jakiś czas. Po-

22 Polska Zbrojna nr 48/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PIERWSZY na „emeryturę” kilkanaście dni temu odszedł „dziobak”. Piloci z MW nazwali go tak ze
względu na charakterystyczne umieszczenie reflektorów na przodzie kadłuba.
zwala to załodze i pasażerom na bez-
pieczną ewakuację po przymusowym
wodowaniu”, mówi kapitan Czesław
Cichy, rzecznik prasowy Gdyńskiej
Brygady Lotnictwa Marynarki Wojen-
nej. „Mi-14PS jako jedyne w MW mo-
gą holować tratwy ratunkowe. Mają do
tego celu przystosowane luki w tylnej
części kadłuba. Jeden Mi-14PS jest
w stanie wykonać zadania wymagające
zaangażowania trzech maszyn typu
Anakonda”, dodaje rzecznik.
Nad Heweliuszem
Pierwsze ratownicze „czternastki” do-
tarły do Darłowa w 1984 roku. Nosiły
numery burtowe „1013”, „1014”,
„1015” i „1016”. Dwa z nich („1014”
i „1015”) uległy wypadkom, co skłoni-
ło resort obrony do zakupu kolejnego
śmigłowca. Była to służąca do niedaw-
na maszyna Mi-14 o numerze „5137”,
czyli „dziobak”.
Obecnie załogi ratowniczych „czter-
nastek” pełnią na przemian z załogami
Anakond z 28 Eskadry Lotniczej całodo-
bowe dyżury w systemie ratownictwa
morskiego i lotniczego.
Z Mi-14PS polscy ratownicy opuszcza-
li się na kadłub odwróconego i tonącego
promu „Heweliusz” w poszukiwaniu roz-
bitków w czasie katastrofy 14 stycznia
nr 48/2008
|
||
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA| |
MILITARIAMILITARIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
1993 roku. Cztery lata później w trakcie
akcji przeciwpowodziowej na południu
Polski, podczas 24 lotów ratowniczych
w ciągu czterech dni, załogi Mi-14PS
ewakuowały 275 osób.
Ścigacze
podwodniaków
Z kolei pierwsza seria Mi-14PŁ we-
szła do eksploatacji w 1980 roku, druga
– trzy lata później. Do dzisiaj w służbie
pozostaje dziesięć śmigłowców tego ty-
pu. Mi-14PŁ są przeznaczone do poszu-
kiwania, śledzenia i zwalczania okrętów
podwodnych samodzielnie lub w skła-
dzie lotniczo-okrętowych grup poszu-
kiwawczo-uderzeniowych. Mogą też
współdziałać z okrętami rakietowymi
przez wykrywanie i wskazywanie celów
nawodnych. Dolna część kadłuba, po-
dobnie jak w Mi-14PS, ma kształt łodzi
i nadmuchiwane pływaki, co pozwala
na wodowanie. Maszyny te są wyposa-
żone w systemy wykrywania i śledze-
nia okrętów podwodnych – opuszczaną
stację hydroakustyczną, detektor ano-
malii magnetycznych oraz wyrzucane
pławy radiohydroakustyczne. Mogą być
uzbrojone w bomby głębinowe. Zosta-
ły także przystosowane do przenosze-
nia torpedy MU-90. Załogę tworzą dwaj
piloci, technik pokładowy oraz nawiga-
| |
|| || |
Wersje śmigłowców Mi-14
Mi-14PŁ – do zwalczania okrętów pod-
wodnych, ma radiolokator, boje aku-
styczne, wykrywacz anomalii magne-
tycznych, uzbrojony w torpedy
Mi-14PŁM – udoskonalona wersja
Mi-14PŁ
Mi-14BT – wariant do poszukiwania
i niszczenia min
Mi-14PS – wersja ratownictwa
morskiego
Mi-14P – cywilna wersja pasażerska
Mi-14GP – cywilna wersja pasażersko-
-transportowa
CZESŁAW CICHY
Mi-14PŻ – wersja gaśnicza
Mi-14PX – polski egzemplarz Mi-14PŁ
przystosowany w ograniczonym stop-
niu do wykonywania zadań poszuki-
wawczo-ratowniczych
tor obsługujący systemy poszukiwawczo-
-uderzeniowe.
Komandor porucznik pilot Paweł
Smereka, dowódca 29 Eskadry Lotni-
czej w Darłowie, mówi, że trudno jest
określić, jaki konkretnie śmigłowiec był-
by najlepszym następcą Mi-14. „Z pew-
nością trzeba starać się pozyskać śmi-
głowce wielozadaniowe”, wyjaśnia.
„Czyli takie, które mogłyby wykonywać
zadania bojowe na rzecz sił morskich
i jednocześnie nadawać się do ratownic-
twa czy transportu medycznego”.
Dowódca przyznaje, że zmniejszenie
liczby maszyn wpłynie ujemnie na wy-
szkolenie załóg. „Personel latający mu-
si podtrzymywać nawyki nabyte podczas
systematycznego szkolenia w powie-
trzu”, tłumaczy. Podczas ostatnich ma-
newrów „Anakonda 2008” Bogdan
Klich, minister obrony, podkreślił po-
trzebę zwiększenia nakładów na moder-
nizację floty i zakupu między innymi kil-
kunastu nowych śmigłowców. Nie wia-
domo jednak na razie, jakie to będą ma-
szyny. Jak powiedziano nam w Departa-
mencie Prasowo-Informacyjnym MON,
termin zakupu wiropłatów i ich ilość zo-
staną sprecyzowane w przygotowywa-
nym „Programie rozwoju SZRP na lata
2009–2018”. 
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 23
WOJSKO RADIOLOKACJA

RADAR NA WYROST ARTUR GOŁAWSKI

Sojusznicy powiedzieli: płacimy

tylko za 25 metrów. Polska
dopłaci więc za kolejnych
10 metrów. Bez podwyższenia
wieży posterunek radarowy nie
sprostałby wymaganiom
radiotechników.

RADARY RAT-31DL (na zdjęciu) pracują w paśmie L, mają zasięg do 400 kilometrów i pułap do 30 kilometrów. Podobne polskie radary NUR-12
kupiliśmy i zainstalowaliśmy za środki narodowe.
Za pieniądze NATO niedaleko Zamo-
ścia powstanie najwyższy posterunek ra-
diolokacyjny. Już wkrótce ruszy jego bu-
dowa. Wieża, na której stanie importowa-
ne z Włoch urządzenie dalekiego zasięgu
RAT-31DL, będzie wysoka aż na 35 me-
trów. To o dziesięć metrów więcej od naj-
wyższej z pięciu wież pozostałych poste-
runków ufundowanych ze środków soju-
szu. Za podwyższenie zapłaci polski re-
sort obrony. „Chcemy poprawić zasięg
rozpoznania radiolokacyjnego tego poste-
runku”, wyjaśnia generał brygady doktor
inżynier Józef Nasiadka, szef Wojsk Ra-
diotechnicznych Sił Powietrznych.
Sojusznicy chcą minimum
Gdy tuż przed akcesją do sojuszu pół-
nocnoatlantyckiego definiowano pakiet
alianckiej pomocy dla Polski, fundowanej
ze środków natowskiego programu inwe-
stycji w infrastrukturę obronną (NSIP)
w związku z przyjęciem sił wzmocnienia
oraz wspólnego systemu obrony powietrz-
nej NATO, ustalono, że zgodnie z rozwią-
zaniami przyjętymi w sojuszu, za pienią-
dze z Brukseli finansowane będą tylko pra-
ce zapewniające osiągnięcie minimalnych
wymagań wojskowych (minimum milita-
ry requirements – MMR). Inwestycje nie-
wynikające z MMR, przekraczające wy-
magania sojusznicze, mogą być finanso-
wane jedynie ze środków narodowych.
Wstępną lokalizację i wysokość wież
dla sześciu posterunków radiolokacyjnych
typu Backbone ustalili eksperci z Kwate-
ry Głównej NATO, Sztabu Generalnego
WP, dowództwa ówczesnych Wojsk Lot-
niczych i Obrony Powietrznej (w tym Sze-
fostwa Wojsk Radiotechnicznych) oraz
odpowiednich departamentów MON.
W tym celu przejechali oni środkową
i wschodnią Polskę wzdłuż i wszerz.
W lipcu 2000 roku szef Sztabu Gene-
ralnego WP powołał komisje lokalizacyj-
ne. Ustaliły one, że trzy radary, kupione
ze środków narodowych NUR-12, kon-
strukcji Przemysłowego Instytutu Teleko-
munikacji, staną na terenie dawnych po-
sterunków koło Krakowa, Białej Podla-
skiej i Łasku. To ograniczyło koszty – nie
trzeba było kupować i zbroić terenu, a tak-
że uzyskiwać zgód niezbędnych przy
wznoszeniu nowych obiektów, z czym
w Polsce mamy problemy. Posterunek
w Chruścielu umiejscowiono na terenie
dawnej 211 Kompanii Radiotechnicznej.
Tam właśnie instalowane jest urządzenie
RAT-31DL, takie samo jak stanie w oko-
licach Suwałk i Zamościa.
Oba ostatnie posterunki są nowymi jed-
nostkami. „Komisje lokalizacyjne uznały
te miejsca za najbardziej odpowiadające
potrzebom operacyjnym systemu obrony
powietrznej NATO. Wykonano symulacje
zasięgów wykrywania na podstawie para-
metrów radaru, danych o terenie i przewi-
dywanych wysokości wież. Rozważano
kilka innych lokalizacji, ale komisja wy-
brała te dwie. Tam radary są niezbędne”,
komentuje pułkownik Marek Sobiechow-
ski, zastępca szefa WRt. Ocenia on, że wy-
bór był wynikiem kompromisu „operacyj-
no-społeczno-ekologicznego”. „Nie za-
wsze można zająć miejsce najdogodniej-
sze ze względów operacyjnych, bo nie po-
winno ono znajdować się w parku narodo-
wym, w pobliżu osiedli ludzkich lub mieć
nieuregulowane sprawy własnościowe”.
W trybie pilnym
Gdy ustalono zasadnicze parametry in-
westycji, w tym wysokość wież, projekto-
wanymi budowami zajęły się Departament
Infrastruktury MON, Zakład Inwestycji Or-
ganizacji Traktatu Północnoatlantyckiego
(ZIOTP, istnieje od 2002 roku) oraz firmy
pełniące role inwestora zastępczego, pro-
jektanta, wykonawcy. Projekt budowlany,
na podstawie umowy na obsługę konsulta-
cyjną dotyczącą wszystkich sześciu poste-
runków radarowych programu NSIP, wy-
konała niemiecka firma Dieterich Beraten-

24 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Pakiet Backbone
I nwestycje radarowe na terenie Polski za-
wiera tak zwany pakiet CP 5A 0044, za-
twierdzony przez Radę Północnoatlantycką
25 czerwca 1998 roku. Znajduje się w nim
12 polskich projektów związanych z zaku-
pem trzech radarów dalekiego zasięgu
z unkcją wykrywania rakiet balistycznych,
finansowanych przez NATO (przetarg mię-
dzynarodowy w imieniu Polski przeprowa-
dziła agencja NC3A), zakupem trzech ra-
darów produkcji polskiej opłaconych przez
MON oraz rozbudową inżynieryjną sześciu
FINMECCANICA (2)
stanowisk radarowych na terenie Polski.
Szacowany koszt wykonania pakietu – 590
milionów złotych, z tego 127 milionów sta-
nowi udział strony polskiej.
de Ingenieure. Wydawało się, że wszystko
jest ustalone i pozostaje tylko czekać na
terminowe oddanie obiektów, co miało na-
stąpić – jak kalkulowano dekadę temu
– najpóźniej w 2008 roku. Z wielu powo-
dów w inwestycjach NSIP na terenie Pol-
ski odnotowano liczne opóźnienia. Sytu-
ację wykorzystały Siły Powietrzne. Biorąc
pod uwagę niski stan zaawansowania bu-
dowy oraz potrzebę poprawy strefy rozpo-
znania radiolokacyjnego, ich dowódca
w kwietniu 2007 roku zalecił podwyższe-
nie wieży zamojskiego radaru.
Nie ma podstaw
Strona polska próbowała skłonić sojusz-
ników do sfinansowania niezaczętej jesz-
cze większej budowy z pieniędzy progra-
mu NSIP. Dyrektor ZIOTP Zbigniew Śli-
wa mówi, że zakład dwukrotnie przedsta-
wiał Komitetowi Infrastruktury NATO
uzasadnione wnioski wraz z szacunkowy-
mi kosztorysami dotyczące refundacji do-
datkowych kosztów. „Ekspert komitetu nie
negował sensu podwyższenia wieży.
W porozumieniu z Kwaterą Główną Sił
NATO w Europie (SHAPE) stwierdził
jednak, że zasięg radaru zainstalowanego
na 25-metrowej wieży spełnia minimalne
wymagania wojskowe, więc nie ma pod-
staw do finansowania jej podwyższenia
nr 48/2008
| |
| |
z funduszy NSIP”, dodaje dyrektor. „Dla-
tego chcemy wykorzystać w tym celu
środki z polskiego budżetu”, wyjaśnia ge-
nerał Nasiadka, oceniając, iż może to po-
chłonąć około trzech milionów złotych.
„Dzięki dołożeniu 10 metrów wysokości
poprawimy zabezpieczenie radiolokacyj-
ne szkolenia lotniczego na małych wyso-
kościach. Zapełnimy też luki w strefie roz-
poznania radiolokacyjnego po zlikwido-
wanych w ostatnich latach posterunkach,
w tym po 132 Kompanii Radiotechnicz-
nej w podlubelskich Niemcach.
Na decyzję o podwyższeniu wieży ra-
daru wpłynęło miedzy innymi to, że jest
on położony w otoczeniu leśnym. Z cza-
sem rosnące drzewa mogą znacząco ogra-
niczyć możliwości posterunku. Radio-
technicy konsultowali się w tym wzglę-
dzie z leśnikami. „Według nich las w są-
siedztwie posterunku może urosnąć na-
wet o pięć metrów. Wolimy się zabezpie-
czyć. Lepiej mieć zapas, niż zabiegać
o pozwolenie na wycinkę drzew”, tłuma-
czy pułkownik Sobiechowski. Jego zda-
niem dzięki podwyższeniu wieży o 10 me-
trów uzyska się 8–10 kilometrów dodat-
kowego zasięgu. Główną korzyścią będzie
poprawa wykrywania obiektów powietrz-
nych na małych wysokościach.
Ekspert z branży radiotechnicznej, pro-
sząc o anonimowość, potwierdza racjonal-
ność myślenia wojskowych i nie wyklucza,
że 10 metrów zwyżki dla radaru o mini-
malnym zasięgu 400 kilometrów przyspo-
rzy mu tylko 10 kilometrów zasięgu. Zale-
ca nawet, by instalacje stacjonarne, budo-
wane z myślą o kilkudziesięcioletniej eks-
ploatacji, planować „na wyrost”. „Podnie-
sienie instalacji zawsze pozwala lepiej wy-
korzystać potencjał radaru. Jeśli w okolicy
występują obiekty terenowe (naturalne lub
sztuczne), to podwyższenie wieży jest ko-
nieczne dla zapewnienia jakiegokolwiek
zasięgu wykrywania na przesłoniętym kie-
runku! W przypadku posterunku ulokowa-
nego w obszarze zalesionym należy się li-
czyć z ciągłym wzrostem drzew i co za tym
idzie, pogarszaniem warunków wykrywa-
nia”, akcentuje. Przypomina też, że w przy-
padku wykrywania obiektów na małych
wysokościach daje o sobie znać wpływ tak
zwanych kątów zakrycia, czyli minimal-
nych kątów elewacji, dla których nic nie
przesłania drogi rozchodzenia się sygnału
radiowego. „Zysk 10 kilometrów zasięgu
ma znaczenie tylko taktyczne. Jeśli dzięki
temu uzyskamy kontrolę nad strefą lotów
szkolnych, to uznaję to przedsięwzięcie za
uzasadnione. Dodatkowe trzy miliony to
mało w porównaniu z kosztem zakupu, in-
stalacji i eksploatacji jeszcze jednego rada-
ru dla uzyskania wymaganego zabezpie-
czenia lotów – przekonuje.
| | |
Pierwszy RAT-31DL jest właśnie mon-
towany przez Włochów w Chruścielu. Ko-
lejny stanie w Suwałkach; tamtejszy po-
sterunek będzie gotowy do montażu rada-
ru, zanim jeszcze Włosi zdołają dostarczyć
urządzenie do Polski. Obiekt pod Zamo-
ściem również powinien być gotów przed
datą montażu radaru, choć należy pamię-
tać, że finalizacja pakietu inwestycji rada-
rowych programu NSIP w Polsce jest
opóźniona o kilkanaście miesięcy. „W za-
kładzie odpowiadamy za terminowe wy-
konanie robót budowlano-montażowych
na posterunkach. Zakup i dostawa anten
radarowych oraz kopuł RAT-31DL to do-
mena agencji NC3A, NATO Consultation,
Command and Control Agency” przypo-
mina dyrektor Śliwa.
Ze względów eksploatacyjno-organiza-
cyjnych wykonanie robót budowlanych na
posterunku musi być skorelowane z har-
monogramem dostaw kopuły i anteny ra-
darowej przez producenta, włoską firmę
Selex Sistemi Integrati. Generał Nasiadka
przyznaje, że producent dostarczy radar
w terminie późniejszym niż pierwotnie za-
kładano. Dyrektor Śliwa potwierdza to po-
średnio, mówiąc, iż dzięki temu harmono-
gram nie jest zagrożony – terminy zakoń-
czenia poszczególnych etapów budowy nie
spowodują opóźnień w montażu radaru.
Zastrzega też, że zarówno do terminów za-
kończenia robót oraz standardu oddanych
już trzech posterunków radarowych, jak
i do terminowości robót na trzech pozosta-
łych posterunkach Komitet Infrastruktury
NATO nie zgłasza żadnych zastrzeżeń.
Nie ma tego złego
„Procedura przetargowa dotycząca in-
westycji pod Zamościem już ruszyła. Jesz-
cze w grudniu tego roku chcemy wyłonić
wykonawcę robót i przekazać mu teren
budowy. Zakładamy, że posterunek zosta-
nie przekazany użytkownikowi w czwar-
tym kwartale 2009 roku”, informuje dy-
rektor ZIOTP.
Budowa części betonowej trwa około
ośmiu miesięcy. „Jeśli wystartuje wiosną
2009 roku, to w 2010 roku radar będzie
tam działał. Natomiast RAT-y pod Suwał-
kami i w Chruścielu powinniśmy urucho-
mić w przyszłym roku”, ocenia generał
Nasiadka. Przypomina, że pakiet pomo-
cy NSIP dla nowych członków NATO za-
kładał, iż radary RAT-31 DL (wybrane
w międzynarodowym przetargu) dostaną
Węgrzy (trzy), Czesi (dwa) i na końcu Po-
lacy (trzy). „Bycie ostatnim odbiorcą ma
w tym przypadku zalety. Korzystamy z do-
świadczeń Węgrów, Czechów i producen-
ta z wdrożenia nowych urządzeń”, uzupeł-
nia szef radiotechników. 
artur.golawski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 25
WOJSKO CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA
Lepsza niż Wikipedia
Przychodzi tu każdy, kto interesuje się obronnością, historią oręża czy wojskową techniką.
Trafiają tu też osoby szukające swoich korzeni lub... skarbów.
siążki stoją w otwartej czy-
telni. Wystarczy podejść
do półki, wziąć wybraną
pozycję, przejechać po
czytniku kartą oraz książ-
ką i można iść z nią do do-
mu. Zwrócić jest jeszcze prościej – o do-
wolnej porze można ją wrzucić przez spe-
cjalny otwór w drzwiach biblioteki. Tak
będzie wyglądać przyszłość wypożycza-
nia w Centralnej Bibliotece Wojskowej.
„Chcemy wprowadzić nowy system ob-
sługi czytelników RFID”, zapowiada Alek-
sandra Skrabacz, dyrektor CBW. Ma na-
dzieję, że jeśli pod koniec listopada uda się
wybrać w przetargu ofertę, to – po dosto-
sowaniu sprzętu komputerowego, zamon-
towaniu systemu, zaopatrzeniu książek
w czipy i przeprowadzeniu szkoleń – sys-
tem ruszy 13 czerwca przyszłego roku,
w 90. rocznicę powstania biblioteki.
„U nas często cywil po raz pierwszy sty-
ka się z armią i wyrabia sobie o niej zda-
nie, dlatego staramy się, aby ten wizerunek
26 Polska Zbrojna
ANNA DĄBROWSKA
był jak najlepszy”, tłumaczy dyrektor
CBW. Pan Michał, emeryt z pobliskiego
osiedla, lubi tu wpaść na lekturę gazet.
„Przy kawie spędzam czasem kilka godzin
na czytaniu”, opowiada.
Natomiast Bartek, student Uniwersyte-
tu Warszawskiego, chwali godziny otwar-
cia – do 19.00 i krótki czas czekania na
książkę. „Nie trwa to godzinę, jak w nie-
których innych bibliotekach, ale 20 minut”,
mówi. „Poza tym w CBW można część
książek wypożyczyć do domu, co na przy-
kład w Bibliotece Narodowej jest niemoż-
liwe”, dodaje.
Dyscyplinująca kaucja
Jednak jeszcze nie tak dawno prawo do
wypożyczania książek do domu mieli tyl-
ko mieszkańcy Warszawy zameldowani tu-
taj na stałe, a pozostali musieli uzyskać in-
dywidualną zgodę dyrektora CBW. Teraz
pozycje do domu mogą zabrać także stu-
denci warszawskich uczelni niemający
w stolicy stałego zameldowania, żołnierze
zawodowi z całego kraju, a także inne oso-
by mieszkające w Polsce i mające polskie
obywatelstwo. Muszą jednak wpłacić kau-
cję. W zależności od tego, do której z tych
grup należą oraz ile książek chcą naraz wy-
pożyczyć, kaucja wynosi od 90 do 200 zło-
tych. „Stanowi ona zabezpieczenie zwro-
tu wypożyczonych materiałów oraz ewen-
tualnej kary za uszkodzenie lub przetrzy-
manie woluminów”, wyjaśnia starszy ku-
stosz Beata Czekaj-Wiśniewska, kierow-
nik Działu Zbiorów Specjalnych CBW.
„Kaucję wprowadziliśmy z początkiem
października i już w pierwszym tygodniu
skorzystało z tej możliwości 30 osób. Wie-
lu po oddaniu książek nie wycofuje kaucji,
tylko pożycza kolejne pozycje”.
W CBW tłumaczą, że kaucje wprowa-
dzono po to, aby umożliwić osobom spo-
za Warszawy branie książek do domu. Bez
niej byłoby to niemożliwe, bo biblioteka
nie ma mechanizmu, aby w razie przetrzy-
mywania pozycji zmusić czytelnika do jej
oddania. „Na uczelniach student, aby do-
nr 48/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
stać dyplom, musi rozliczyć się z bibliote-
ką. Myśleliśmy o tym, aby każdy żołnierz
opuszczający warszawski garnizon też mu-
siał dostać obiegówkę z biblioteki, ale trud-
no to przeforsować. Nie będziemy też
dzwonić do dowódców i prosić ich o inter-
wencje w sprawie książki przetrzymywa-
nej przez ich żołnierza. A tak czytelnicy
mają jasne reguły gry”, argumentuje Alek-
sandra Skrabacz.
Złota karta
Aby zachęcić i uhonorować solidnych
czytelników, CBW wprowadziła system
specjalnych kart. Osoby ze stałym zamel-
dowaniem w Warszawie i przestrzegające
regulaminu mogą po trzech latach dostać
– zamiast zwykłej, zielonej – brązową kar-
tę biblioteczną, a po pięciu latach – srebr-
ną. Upoważniają one między innymi do
wypożyczenia jednorazowo większej ilo-
ści woluminów. Na osoby szczególnie za-
służone dla biblioteki lub najwierniejszych
czytelników czekają złote karty.
To niejedyne zmiany – w październiku
pojawiła się możliwość zamawiania ksią-
żek metodą elektroniczną na jednym ze sta-
nowisk komputerowych w bibliotece.
W CBW obiecują, że już niedługo ta usłu-
ga będzie dostępna także przez internet.
Oczywiście w taki sposób można zamawiać
tylko materiały znajdujące się w bazach
elektronicznych. Zbiory CBW od 1992 ro-
ku opracowywane są w systemie MAK
nr 48/2008
| | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
(Małe Automatyczne Kartoteki), i wszyst-
kie książki, które od tego czasu trafiały do
biblioteki, były umieszczane w katalogach
komputerowych. Pozycje zakupione daw-
niej wprowadzane są sukcesywnie.
„Teraz mamy ponad sto tysięcy wolu-
minów skatalogowanych elektronicznie.
Pozostało nam do wprowadzenia do ba-
zy jeszcze około 190 tysięcy pozycji”,
informuje zastępca dyrektora Krystyna
Piwowarska.
„Chcemy też, aby powstał Centralny Ka-
talog Wojskowych Zasobów Bibliotecz-
nych, czyli baza danych obejmująca wszyst-
kie wojskowe biblioteki naukowe”, dodaje
Piwowarska. W tym celu na początku
2008 roku podpisane zostało porozumie-
nie o utworzeniu Forum Wojskowych Bi-
bliotek i Ośrodków Informacji Naukowej,
do którego należy 12 ośrodków, między in-
nymi CBW, biblioteki główne Akademii
Obrony Narodowej, Wojskowej Akademii
Technicznej, Biblioteka Naukowa Sztabu
Generalnego oraz Centralny Ośrodek Na-
ukowej Informacji Wojskowej. „Planujemy
kupić nowy system informatyczno-biblio-
teczny, który na początek połączy bazy da-
nych z kilku bibliotek i stworzy zalążek
przyszłego centralnego katalogu”, wyja-
śnia dyrektor CBW.
Ponadto w ramach CBW ma powstać
jednostka służąca resortowi obrony obsłu-
gą biblioteczną i informacyjno-naukową.
Już teraz pracownicy biblioteki przygoto-
| | | |
wują informacje dla MON, SGWP czy par-
lamentarzystów. „Dane zweryfikowane
w zbiorach CBW są bardziej wiarygodne,
niż choćby wzięte z Wikipedii”, uśmiecha
się dyrektor Skrabacz. Planowane jest też
przyłączenie do CBW w 2010 roku Cen-
tralnego Ośrodka Naukowej Informacji
Wojskowej. „Informacja o zasobach biblio-
tecznych, która się tam znajduje, powinna
być bardziej dostępna, i dlatego wszystko
zostanie skupione w jednym miejscu”, wy-
jaśnia Krystyna Piwowarska.
Pod specjalnym nadzorem
CBW jest nie tylko główną biblioteką
wojskową, ale też jedną z polskich central-
nych bibliotek naukowych współtworzącą
razem z 54 innymi placówkami narodowy
zasób biblioteczny – w zakresie nauk woj-
skowych, sił zbrojnych, techniki wojskowej.
„Bycie jedną z takich placówek wiąże się
z obowiązkami – musieliśmy opracować
plan ochrony i ewakuacji zbiorów na wy-
padek szczególnych zagrożeń, przeszkolić
personel, zapewnić zbiorom odpowiednie
warunki klimatyczne – temperaturę 16 stop-
ni Celsjusza i 50 procent wilgotności, ćwi-
czyć awaryjne powiadamianie o zagroże-
niach, a także pakowanie i wynoszenie zbio-
rów”, opowiada Beata Czekaj-Wiśniew-
ska. Ponadto zbiory specjalne przechowy-
wane są w oddzielnym magazynie, do któ-
rego dostęp jest bardzo ograniczony, a naj-
cenniejsze pozycje zamknięto w skarbcu.
Wśród zbiorów biblioteki jest wiele rzad-
kich pozycji, nie tylko w Polsce, ale i na
świecie. Można wśród nich znaleźć inku-
nabuł z 1497 roku – dzieło Hartmanna
Schedla „Liber chronicarum...”, „Taktykę”
Józefa Łęskiego opracowaną w 1794 roku
na prośbę Tadeusza Kościuszki, kolekcje
patentów oficerskich, księgozbiór
z biblioteki II Korpusu, a także 40-tysięcz-
ny zbiór kartograficzny, w tym atlas świa-
ta Joana Blaeu’a wydany w latach 1662–
–1664 zaledwie w 300 egzemplarzach,
a uważany za arcydzieło sztuki kartogra-
ficznej. „Kiedy odwiedziła nas delegacja ze
Stanów Zjednoczonych, pokazaliśmy im
mapę Ameryki Północnej z XV wieku. By-
li bardzo zdziwieni, że zaznaczono na niej
tylko północne granice kontynentu i nie ma
tam w ogóle granic obecnych Stanów”,
śmieje się Beata Czekaj-Wiśniewska.
W sumie na czytelników czeka w CBW
600 tysięcy woluminów. W tych bogatych
zbiorach 30 tysięcy osób rocznie szuka in-
formacji o armii, polskiej historii, wojsko-
wej technice czy przeszłości własnej rodzi-
ny. Zdarza się też, że przychodzi czytelnik,
który ma nadzieję, że wśród starych doku-
mentów kryją się dane, które zaprowadzą
go do... zaginionego skarbu. 
anna.dabrowska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 27
AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
DEFILADA polskich żołnierzy w bazie Echo w Diwanii 4 października 2008 roku podczas ceremonii
zakończenia działalności PKW w misji irackiej.
IRACKA LEKCJA
S TA N I S Ł AW KOZ I E J
Bilans operacji irackiej nie jest jednoznaczny. Można powiedzieć,
że uzyskaliśmy tam co najmniej remis polityczny, odnieśliśmy
sukces wojskowy i ponieśliśmy porażkę gospodarczą.
sensie politycznym
i strategicznym in-
terwencję w Iraku
i nasz w niej udział
należy rozpatrywać
przez pryzmat no-
wych, nadzwyczajnych wyzwań, jakie po-
jawiły się na progu XXI wieku. To przede
wszystkim erupcja terroryzmu transnaro-
dowego; to proliferacja broni masowego ra-
żenia, prowadząca do niezrównoważonych,
asymetrycznych relacji w dziedzinie bez-
pieczeństwa nuklearnego; to wreszcie no-
we wyzwania ze strony tak zwanych państw
problemowych (upadłych i zbójeckich).
Jesteśmy w pierwszej lidze
Zauważmy, że środowisko bezpieczeń-
stwa międzynarodowego zdominowane zo-
stało przez zupełnie inne czynniki niż nie-
dawne warunki bezpieczeństwa XX wie-
ku. Dobrze, że Polska zdecydowała się być
w grupie tych państw, które miały wolę pod-
jąć te nowe wyzwania, i im się przeciwsta-
wiać. Straciliśmy nieco na stosunkach z na-
szymi ważnymi partnerami europejskimi.
Ale to raczej na krótką metę. Nie sądzę, aby
lepszą postawą było „siedzenie cicho”, jak
nam radził wówczas prezydent Francji.
Niewątpliwie wojskowo odnieśliśmy
wiele korzyści. Nauczyliśmy się praktycz-
nie dowodzić dużymi wielonarodowymi
zgrupowaniami w trudnych warunkach
operacyjnych. Jesteśmy w I lidze światowej
państw z takimi właśnie doświadczeniami
i z takimi wartościami operacyjnymi. Prze-
testowaliśmy wiele typów uzbrojenia i wy-
posażenia wojskowego. Dzisiaj nasze woj-
28 Polska Zbrojna
STUDIO IWONA/ISW
sko jest pod tym względem o wiele lepiej
wyposażone niż pięć lat temu. I co najważ-
niejsze, podjęliśmy wreszcie – po wielu la-
tach oporu decydentów wojskowych i po-
litycznych – decyzję o przejściu na armię
zawodową. Taką decyzję wymusił Irak.
Ale gospodarczo nie sprostaliśmy wy-
zwaniom irackim. Trzeba uderzyć się
w piersi. To nie jest głównie wina Ame-
rykanów, jak skłonni są twierdzić niektó-
rzy. Już na początku, gdy szliśmy do Ira-
ku, nie pomyśleliśmy o tym, by omówić
z Amerykanami nasz udział w odbudo-
wie państwa irackiego po konflikcie. Nie
dostrzegliśmy nawet takiej szansy. Zresz-
tą sami Amerykanie nie mieli również
takiej wyobraźni.
Później przez pięć lat wszystkie kolejne
rządy patrzyły na Irak wyłącznie z per-
spektywy wojskowej. Nie wykazywały
niemal żadnego zainteresowania wspar-
ciem naszych firm, które próbowały robić
tam interesy (poza koncepcyjnymi pomy-
słami w krótkim okresie rządu premiera
Kazimierza Marcinkiewicza). Same te
firmy nie były w stanie rywalizować ze
światowymi konkurentami, bardziej do-
świadczonymi w działaniu w takich po-
konfliktowych obszarach, gdzie trzeba nie
tylko zawiązywać kontakty gospodarcze,
ale zapewniać sobie najzwyklejsze bezpie-
czeństwo fizyczne.
Ta operacja miała sens
W sumie, biorąc pod uwagę wszystkie
plusy i minusy, operacja iracka miała dla
Polski spore znaczenie strategiczne, i z te-
go punktu widzenia miała swój sens.
Po pierwsze, publicznie, na arenie mię-
dzynarodowej, zaistnieliśmy jako samo-
dzielny podmiot strategiczny, zdolny po-
dejmować decyzje, a nie tylko podążać za
innymi większymi sojusznikami w Euro-
pie. Tym bardziej że akurat wtedy chcieli
oni (na przykład Francja Chiraca i Niem-
cy Schroedera) prowadzić wyraźnie nie-
korzystną dla Polski polityczną krucjatę an-
tyamerykańską. Ugruntowaliśmy praktycz-
nymi działaniami swoje strategiczne rela-
cje ze Stanami Zjednoczonymi.
Było to o tyle ważne, że akurat w tym
czasie, na progu XXI wieku, pojawiało się
sporo wątpliwości związanych z operatyw-
nością i skutecznością samego NATO. To
wówczas między innymi z uwagi na roz-
bieżności wewnątrzpolityczne sojusz nie
był w stanie osiągnąć konsensusu co do wyj-
ścia naprzeciw prośbom Turcji i zaplano-
wania (zwróćmy uwagę, że chodziło tylko
o zaplanowanie, a niekoniecznie już o dzia-
łanie!!!) wsparcia i dodatkowej osłony w ra-
zie jakichś retorsji irackich po ewentualnej
interwencji międzynarodowej w tym kraju.
Pojawiły się niejasności co do zachowania
się NATO w tak zwanych sytuacjach trud-
no konsensusowych, czyli w obliczu kry-
zysów, w których niełatwo o jednoznaczną
ocenę polityczną.
To było ponadto niedługo po tym, gdy
NATO użyło w 2001 roku swej najsilniej-
szej broni – artykułu piątego o kolektyw-
nej obronie w odpowiedzi na atak terrory-
styczny na USA. Ten najważniejszy w hi-
storii sojuszu ruch strategiczny okazał się
w praktyce „kapiszonem zamiast bomby”,
jak powiedziałby klasyk języka polskiego.
Ta najsilniejsza broń NATO okazała się
zupełnie bezużyteczna wobec nowych za-
grożeń XXI wieku. Do dzisiaj nie mamy
jednoznacznej interpretacji tego artykułu
w odniesieniu do nowego środowiska bez-
pieczeństwa.
Inna sprawa, w jakim stopniu nam się to
udało. Nie ulega wątpliwości, że nie uzy-
skaliśmy optimum efektów. Chociaż war-
to podkreślić, że właśnie te nie do końca
udane doświadczenia irackiej współpracy
Polska–USA wykorzystaliśmy już dużo le-
piej w kolejnym wspólnym strategicznym
przedsięwzięciu, jakim jest budowa syste-
mu obrony przeciwrakietowej. Już nie za-
chowywaliśmy się biernie i bezrefleksyj-
nie (choć wciąż takie postawy się pojawia-
ły). Zaczęliśmy z Amerykanami konkret-
niej rozmawiać, stawiać warunki, targować
się, negocjować. 
Profesor doktor habilitowany Stanisław
Koziej jest generałem brygady w stanie
spoczynku. W latach 2005–2006 był
wiceministrem obrony narodowej.
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 48/2008
 | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | |

ŻOŁNIERZ DO ZADAŃ SPECJALNYCH BOGUSŁAW POLITOWSKI

Żołnierze z 1 Pułku Specjalnego Komandosów z Lublińca, mimo że wykonują akcje

o najwyższym stopniu ryzyka, dysponują ekwipunkiem nieodbiegającym zbytnio
od tego, w co resort obrony wyposaża inne jednostki bojowe.
Prezentujemy komandosa w podstawo-
1
wej wersji wyposażenia, tak zwanej cięż-
kiej – szturmowej, do taktyki czarnej,
2
czyli gotowego do działania w terenie 3
zurbanizowanym: walk ulicznych, zdo- 5
bywania bronionych obiektów, odbijania 4
zakładników. Zupełnie inaczej wygląda
tak zwana wersja lekka wyposażenia ko-
9
mandosa, do taktyki zielonej. W tym
przypadku specjalsi działają głównie 6
w terenie zalesionym, co wiąże się 8
z szybkim przemieszczaniem się na du- 10
że odległości, obserwacją obiektów, or- 11
ganizacją zasadzek. Do „zielonych” za-
dań komandosi przystępują bez ciężkich
kamizelek kuloodpornych, hełmów, lin 7
zjazdowych, utrudniających długie mar- 15
sze. Pistolety maszynowe zastępują bro-
nią długą – berylami. Na głowy wkła-
dają kapelusze. Każdy komandos ma
plecak, w którym dźwiga zapas amuni-
cji i sprzęt potrzebny do wykonania kon-
12
kretnego zadania. Znajdują się w nim
między innymi karimata i sprzęt biwa-
kowy, a także woda i jedzenie. Na pasie
komandosa podczas taktyki zielonej 14
przybędzie z pewnością magazynków
z amunicją. Ekwipunek mogą uzupeł-
nić noktowizor lub urządzenie termowi-
zyjne, latarka z kolorowymi filtrami
oraz lampa stroboskopowa.  13
boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl

20

18
17
BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)

16

19

Legenda: 6. Przełącznik odbiór-nadawanie,

w żargonie komandosów „buła”
10. Klamry szybkiego wyczepu
11. Pistolet maszynowy PM-98
15. Niepalne rękawice nomeksowe
16. Na pasie wielofunkcyjny
1. Hełm 7. Pas z magazynkami, ilość dosto- 12. Torba na ładunki wybuchowe scyzoryk Leatherman
2. Gogle sowana do zadania z lontu detonującego 17. Radiostacja Radmor R-3501
3. Pokrowiec na gogle 8. Kamizelka kuloodporna 13. Nakolanniki 18. Maska przeciwgazowa MP-5
4. Kominiarka z wymiennymi płytami 14. Uprząż dolna z karabińczykiem 19. Pistolet Glock 17 z oświetle-
5. Słuchawka z mikrofonem do kompozytowymi i tak zwaną ósemką do zjazdu niem taktycznym, 17 nabojów
łączności w sekcji 9. Kamizelka taktyczna na linie 20. Torba na linę do zjazdu

nr 48/2008 Polska Zbrojna 29

PORADY PRAWO
Zwrot za prawo jazdy

Masz problem? § Zrobiłem na własny koszt pra-

wo jazdy kategorii C+E oraz
uprawnienia ADR. Kursy podją-
łem z własnej inicjatywy, poświę-
cając prywatny, pozasłużbowy
czas. Po uzyskaniu tych upraw-
nień zmieniłem etat z kierowcy
kategorii C na kierowcę-operato-
ra, na którym wymagane są wy-
żej wymienione uprawnienia
(C+E, ADR). Następnie ubiegałem
się u dowódcy JW o zwrot kosz-
tów za owe kursy na podstawie
rachunków, argumentując, że na
obecnie zajmowanym stanowi-
sku takie uprawnienia są wyma-
gane. Decyzja była odmowna.
Główna księgowa jednostki
O gólnie obowiązującą zasa-
dą jest to, że organy woj-
skowe nie pokrywają kosztów
wania. Dotyczy to również żoł-
nierzy odbywających nadter-
minową zasadniczą służbę
stwierdziła, że zwrot się nie nale- nabycia dodatkowych kwalifi- wojskową.
ży. Czy to prawda? Nadmieniam, kacji żołnierzom, którzy odby- Tak więc w omawianej sytuacji
że od JW nie otrzymałem żadne- wali kursy, szkolenia i tym po- jak najbardziej uzasadnione by-
go skierowania na kursy. dobne bez stosownego skiero- ło wydanie decyzji odmownej.

CO NOWEGO Przestrzeganie przepisów

§ W Dzienniku Ustaw nr 195 z 2008 roku ukazały się rozpo-

rządzenia ministra obrony narodowej:
§ 26 czerwca 2008 roku mini-
ster obrony narodowej wydał
rozporządzenie w sprawie czasu
1) z 16 października 2008 roku w sprawie określenia orga- służby żołnierzy zawodowych. Co
nów odpowiadających za nadzór nad przestrzeganiem przepi- ma zrobić żołnierz, który nie mo-
sów o ochronie środowiska w komórkach organizacyjnych że zastosować się do tego rozpo-
Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostkach organizacyj-
rządzenia? Czy można je zlekce-
nych podległych ministrowi obrony narodowej lub przez niego
ważyć? Czy w związku z niesto-
nadzorowanych (pozycja 1203).
sowaniem się do niego grożą ja-
W jego przepisach określono: kieś konsekwencje?
a) organy odpowiadające za nadzór nad przestrzeganiem
przepisów o ochronie środowiska w komórkach organizacyj-
nych Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostkach organiza-
O bowiązującą zasadą jest
to, że każdy żołnierz obo-
wiązany jest do przestrzegania
cyjnych podległych ministrowi obrony narodowej lub przez
niego nadzorowanych, dyscypliny wojskowej. Z kolei
dyscyplina zobowiązuje żołnie-
b) zakres odpowiedzialności oraz przysługujące kompetencje
rza do przestrzegania przepi-
wspomnianych komórek i jednostek, z uwzględnieniem ich
sów prawa dotyczących służby
specyfiki i charakteru wykonywanych zadań,
wojskowej lub innych przepi-
c) formę, zakres, układ, techniki i terminy przedstawiania sów prawa przewidujących od-
przez jednostki nadzorowane wspomnianym organom infor- powiedzialność dyscyplinarną
macji o istotnym znaczeniu dla zapewnienia przestrzegania
oraz do wykonywania rozka-
przepisów o ochronie środowiska.
zów i decyzji wydanych w spra-
Weszło w życie 15 listopada 2008 roku. wach służbowych. Przełożony
2) z 21 października 2008 roku w sprawie zasad tworzenia jest przy tym obowiązany two-
i wysokości funduszu na nagrody i zapomogi dla żołnierzy za- rzyć warunki zapewniające
wodowych (pozycja 1204) – które weszło w życie 15 listopa- przestrzeganie dyscypliny woj-
da 2008 roku. skowej przez podporządkowa-
3) z 22 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie nych mu żołnierzy. Jest rów-
w sprawie stawek uposażenia zasadniczego żołnierzy nieza- nież obowiązany reagować na
wodowych (pozycja 1205). zachowania naruszające dys-
Na mocy jego postanowień żołnierzowi odbywającemu nad- cyplinę wojskową.
terminową zasadniczą służbę wojskową przysługuje uposaże-
nie zasadnicze według stopnia wojskowego w stawce mie- ŹRÓDŁO PRAWA: artykuł 2 ustęp 1–4
sięcznej w wysokości: szeregowemu (marynarzowi) – 1900 ustawy z 4 września 1997 roku o dyscy-
złotych, a starszemu szeregowemu (starszemu marynarzowi) plinie wojskowej (DzU z 2002 r. nr 42,
– 2000 złotych. poz. 370 i nr 240, poz. 2052; z 2003 r.
nr 179, poz. 1750 oraz z 2007 r. nr 176,
Weszło w życie 1 listopada 2008 roku.
poz. 1242).

30 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 41/2008 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA
Ć wiczenia przeprowadzano
w gdyńskiej bazie MW przy
współpracy załogi okrętu rakietowe-
go ORP „Grom”, pododdziału che-
mików MW oraz grupy z mobilnego
laboratorium Centralnego Ośrodka
Analizy Skażeń (COAS). Scenariusz
zakładał, że ORP „Grom”, wykonu-
jąc zadania w morzu, został skażo-
ny bojowym środkiem chemicznym
i potrzebuje pomocy. Natychmiast
uruchomiono odpowiednie służby
Był to jeden z epizodów ćwiczeń zgrywających Systemu Wykrywania Skażeń Sił
Zbrojnych RP pod kryptonimem „Błysk ’08” z udziałem Marynarki Wojennej.
Skazony
okret
32 Polska Zbrojna
morskiego rodzaju sił zbrojnych.
55 Kompania Chemiczna MW skie-
rowała do gdyńskiej bazy MW, do
której płynął skażony okręt, pluton
likwidacji skażeń dowodzony przez
chorążego marynarki Wojciecha
Mieczykowa.
„Ćwiczenia «Błysk ’08» organizowa-
ne są przez Centralny Ośrodek
Analizy Skażeń”, mówi szef obrony
przeciwchemicznej MW komandor
Jacek Barański. „Biorą w nich
MARIAN KLUCZYŃSKI
udział jednostki wojskowe oraz ele-
menty pozamilitarne wchodzące
w skład Krajowego Sytemu
Wykrywania Skażeń i Alarmowania,
jak: Krajowe Centrum Koordynacji
Ratownictwa i Ochrony Ludności,
wybrane wojewódzkie wydziały za-
rządzania kryzysowego oraz
Państwowa Agencja Atomistyki.
Ćwiczeniami kierował dowódca
COAS pułkownik Andrzej
Karasiński”. 
nr 48/2008
ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY | |
PORADYPO PO
SŁUŻBIE | |
SŁUŻBIEHISTORIA | |
HISTORIAMILITARIA| |
MILITARIAPRASA | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

MARIAN KLUCZYŃSKI

nr 48/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO MISJE

Inny świat
Rozmowa z ojcem
TOMASZEM WOŁOSZYNEM,
kapucynem
Co według Ojca może być szokiem dla
Europejczyka w Afryce?
– Z pewnością to, że trafia do zupeł-
nie innego świata, gdzie są różnice w po-
dejściu do wielu spraw. Musi być też
przygotowany na zetknięcie się z nędzą,
której ja wcześniej nie widziałem ani nie
wyobrażałem sobie. I według mnie to
właśnie bieda jest podłożem dzisiejszych
problemów Afryki.

Gdzie ją najlepiej widać?

– Wystarczy popatrzyć, jak są ubrani
i jak mieszkają Afrykańczycy. Dla nas
dom to centrum życia rodzinnego, o któ-
re dbamy. W Afryce chata jest miejscem
przechowywania dobytku i nocnego spo-
czynku. Życie toczy się przed nią.

LITOWSKI
Pozwala na to klimat.

BOGUSŁAW PO
– Na pewno, ale ma to też inny wy-
miar.

Co jeszcze było dla Ojca zaskocze-

niem?
– Dostrzegłem, że jako Europejczyka
cały czas mnie obserwowano. Nie cho-
dziło o żadne służby, ale zwykłych ludzi.
Można się do tego przyzwyczaić, ale
przynajmniej na samym początku było
to bardzo deprymujące i pokazywało dy-
stans między mną a Afrykańczykami.
Czy oni sami nie tworzą barier?
– W pewnym stopniu tak. Otóż popro-
siłem kiedyś miejscowego nauczyciela,
by uczył mnie języka sango.
Po pewnym czasie przyszedł i powie-
dział, że dalej nie będzie tego robił, po-
nieważ z powodu kontaktów ze mną gro-
ziło mu znalezienie się poza nawiasem
swej społeczności. Zaczęto go nazywać

waszym zdaniem
Już od jakiegoś czasu zamierzałem napisać do „PZ”. Szczególnie od chwili, gdy zaczęły pojawiać się w niej „złote myśli”
Pana Jędrzejki. W kilku zdaniach odniosę się do „myśli” opublikowanych w numerach z 9 i 16 listopada bieżącego roku.
„Trudny problem genera-
ła”. Abstrahuję od faktu
poruszenia tego tematu
przez bądź co bądź jeszcze stosunkowo
niedawno prominentnego oficera
i działacza politycznego (co najmniej
w drugim pokoleniu). Być może niezbyt
Pan Jędrzejko pamięta tamten czas,
czas stanu wojennego (choć był już kil-
kumiesięcznym oficerem). Dla mnie
znamienna hipokryzja zawarta jest
w stwierdzeniach: „...z jednej strony
uchodził za wybitnego sztabowca,
z drugiej nie starczyło mu odwagi, by
w 1968 roku, będąc szefem GZP WP,
powiedzieć «dość» (...)” oraz „To za jego
rządów, w 1985 roku, w GZP opraco-
wano biuletyn, w którym dowodzono,
że sprawcą zbrodni katańskiej są hitle-
rowcy”. Tu należy zadać pytanie, czy
Pan Jędrzejko, jako oficer polityczny
i chyba już w roku 1985 przewodniczą-
cy Rady Młodzieżowej WP, był tak od-
ważny, że wstał i powiedział prawdę
o Katyniu. Według mnie Pan Jędrzejko
nie ma moralnego prawa prezentować
swoich „złotych myśli” na łamach gaze-
ty, której nie tak dawno redaktorem na-
czelnym był profesor Andrzej Ajnenkiel.
Aż wierzyć mi się nie chce, że na ła-
mach tej gazety, w tak niehonorowy
sposób, ustami niby-eksperta, zaata-
kowano człowieka, którego postawiono
przed sądem jak ostatniego zbrodnia-
rza. Czy właśnie na łamach „PZ” nie po-
winno się rozpocząć dyskusji o stanie
wojennym, ale nie zaczynając od oplu-
cia człowieka, którego spora część na-
szego społeczeństwa uważa za jednego
z największych polityków okresu po
II wojnie światowej? Czy Pan jako re-
daktor nie spotkał się już kiedyś z „na-
ukowym opracowaniem” na temat
W. Jaruzelskiego w postaci książki
„Generał ze skazą”, napisanej pewnie
przez rówieśnika Pana Jędrzejki, pod-
pułkownika doktora L. Kowalskiego?
Czy zawarte w niej stwierdzenia nie są
na podobnym poziomie? Czy Pan Re-
daktor wie, co o tym Panu i jego „dzie-
le” powiedziano? Co właśnie powie-
dział profesor Ajnenkiel? Czy te podo-
bieństwa myśli i życiorysów obu piszą-
cych o Wojciechu Jaruzelskim to tylko
przypadek?
„Strukturalna niemoc”. W tych „my-
ślach” zaczyna Pan Jędrzejko być spe-
cjalistą od spraw gospodarczych.
Znam tylko jednego drugiego profeso-
ra, Jerzego Roberta Nowaka, który jest
znawcą wszystkiego. Według mnie Pan
Jędrzejko otwarcie lobbuje za „opcją”
związaną z AMW. Większość z nas wie,
kto kieruje tą „organizacją”. Nie znam
oczywiście całości zagadnień, proble-
mów i zadań realizowanych przez AMW.
Wystarczy to, co się widzi z poziomu
zwykłej JW. To właśnie zalegające lata-

34 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
„kapusiem białych”. Jeśli mógłbym coś
zalecić wojskowym, to by podczas poby-
tu w Czadzie nikogo nie faworyzowali,
gdyż może to obrócić się przeciw tym
ludziom. Niestety, to efekt zazdrości, za-
wiści i podejrzliwości wobec białych,
czego źródłem jest wspomniana bieda.
Jak też różnic w mentalności.
– Te są bardzo znaczące i mogą być
przyczyną kłopotów. Reakcja Afrykań-
czyków w niektórych sytuacjach może
być dla ludzi z Europy zaskakująca.
Może jakiś przykład?
– W razie wypadku, jeśli potrącony
człowiek jest ranny, należy go zabrać
i szybko odjechać do najbliższego poste-
runku. Znam przypadki, że rozjuszony
tłum próbował dokonać samosądu na
sprawcy. Agresja może być tym większa,
jeśli był nim biały człowiek. Z drugiej
strony należy zachowywać rozsądek, jeż-
dżąc samochodem, gdyż ranna, krwawią-
ca osoba nie ma co liczyć, że ktoś jej
udzieli pomocy. Afrykańczycy mają ata-
wistyczny strach przed krwią, którą uwa-
żają za siedlisko duszy.
Na co jeszcze uważać?
– Z pewnością na kontakty z kobieta-
mi. Tu również działa wspomniany me-
chanizm podejrzliwości. Pomijając kwe-
stie powszechności wirusa HIV, można
mieć spore problemy z jej rodziną.
A w przypadku społeczności muzułmań-
skiej w grę wchodzą zasady wiary i suro-
we w kwestiach obyczajowych prawo. Za
cudzołóstwo grozi kara śmierci. W tym
środowisku w ogóle nie należy dawać ja-
kichkolwiek okazji do zgorszenia.
mi książki z biblioteki po „wybrakówce” warte kilka
złotych, a nie odbierane przez AMW, bo się nie opła-
ca, przetrzymywany sprzęt (czytaj złom) w garażach,
gdy brak miejsca dla sprzętu będącego w eksplo-
atacji. W Przemyślu, w bardzo dobrym miejscu, jest
spory teren po byłym szpitalu wojskowym, którego
AMW od wielu lat nie może się pozbyć. Nie ze wzglę-
du na brak chętnych. Wydaje się, że raczej brakuje
chęci na podział tego obszaru na mniejsze działki
i wtedy ich sprzedaż. Tu aluzja do myśli Pana Ję-
drzejki o AMW znoszącej złote jajka. Ten obszar
można nazwać „diamentem”, a wiadomo, że często
dla podniesienia wartości diamentu dzieli się go na
części, przez co ogólna wartość wzrasta. Może to
warto powiedzieć Panu Jędrzejce, niech to przekaże
swoim znajomym z AMW. Na końcu tego artykułu
jest zwrot „(...)jestem wierny staromodnej idei: to
jest także moje g n i a z d o (...)”. Ten zwrot dotyczący
„gniazda” (w podtekście jego kalania) zawsze mnie
szczególnie bulwersuje. To przez takie myślenie
nr 48/2008
| |
| |
Sposobem na nawiązanie kontaktów
jest pomoc udzielana przez wojsko
miejscowej ludności.
– Jestem przeciwnikiem rozdawnictwa,
gdyż zabija ono wszelką własną inicjaty-
wę. Przekonałem się o tym, gdy próbo-
wałem nakłonić mych parafian, by zaczę-
li uprawiać ogrody. Wszystko jakoś szło,
dopóki nie przybyła organizacja charyta-
tywna. Niebawem usłyszałem, że jestem
niedobry, bo ja dałem im tylko wędkę,
a od tamtych dostali gotową rybę.
A relacje z lokalnymi służbami po-
rządkowymi?
– Zakładam, że nasi żołnierze nie bę-
dą mieć z nimi problemów, ale mimo
wszystko należy być ostrożnym. Czło-
wiek z kałasznikowem w ręku uważa się
za pana i władcę. Korupcja jest po-
wszechna. Jedno z moich wspomnień
z Republiki Środkowoafrykańskiej jest
takie, że to kraj barier zarówno kulturo-
wych, jak i tych rozstawianych przez róż-
ne umundurowane grupy. Przy czym czę-
sto ciężko odróżnić żołnierzy od zwy-
kłych bandytów.
Rysuje Ojciec niezbyt różowy obraz
sytuacji.
– Należy zachować do wszystkiego
zdrowy dystans. Moim zdaniem nigdy
między Afrykańczykiem a Europejczy-
kiem nie uda się stworzyć relacji partner-
skich. Tamtejsi ludzie nie zaakceptują nas
jako swoich.
Rozmawiał Tadeusz Wróbel
Ojciec Tomasz Wołoszyn był misjonarzem
w Republice Środkowoafrykańskiej
w latach 2002–2007.
w wojsku (i oczywiście nie tylko) jest tyle zła, niego-
dziwości i fałszu. W imię prymitywnie pojętej solidar-
ności zawodowej wiele miernot, a często wręcz prze-
stępców, funkcjonowało i co gorsza funkcjonuje do
dzisiaj w Wojsku Polskim, które na sztandarach
umieściło słowa: BÓG, HONOR, OJCZYZNA.
Łączę pozdrowienia, Leszek Melsztyński
OD REDAKCJI
Mariusz Jędrzejko napisał w swoim felietonie, że
wojsko potrzebuje wielkiej historycznej debaty. Re-
dakcja „Polski Zbrojnej” również do niej namawia.
Oczywiście, byłoby sympatyczniej, gdyby, tak jak
pan Leszek Helsztyński, nie używać argumentów ad
personam i ad familiam, ale dla dobra debaty i nad
tym potrafimy przejść do porządku. Milczenie bo-
wiem w tym przypadku nie jest złotem. Zapraszamy
do nadsyłania listów, wspomnień i analiz. Spróbuj-
my razem odczarować Ludowe Wojsko Polskie. Jakie
było naprawdę? Jakie powinno przejść do historii?
| | |
FLESZ
LEGIONOWO. 13 listopada
w dowództwie 1 Warszawskiej Dywizji
Zmechanizowanej przeprowadzono
warsztaty metodyczne dla szefów sek-
cji wychowawczych oraz psychologów-
-konsultantów dowódców do spraw pro-
filaktyki psychologicznej z jednostek
wojskowych dywizji. Dowódca 1 DZ
generał dywizji Tadeusz Buk omówił
z uczestnikami zadania wychowawcze
i profilaktyczne na 2009 rok. Warsztaty
zakończyły się zajęciami na temat pro-
mocji Sił Zbrojnych RP w procesie pro-
fesjonalizacji i uzawodowienia.
LUBLIN. Sprawdzenie realizacji po-
stanowień zawartych w dokumencie
wiedeńskim 1999 było celem wizyty
międzynarodowej inspekcji z Białorusi
w 3 Brygadzie Zmechanizowanej.
Przewodniczący zespołu pułkownik
Walerij Rewienko po podsumowaniu
inspekcji ocenił ją bardzo dobrze.
W czasie wizyty goście zapoznali się
z historią, tradycjami i kierunkami roz-
woju 3 Brygady.
MOURMELONE (FRANCJA).
Operację pod kryptonimem „Axelia”
podczas największych w tym roku ma-
newrów wojsk Unii Europejskiej prze-
prowadzili żołnierze z 17 Wielkopolskiej
Brygady Zmechanizowanej. W ćwicze-
niach „Common Effort ’08” biorą
udział żołnierze zarówno wojsk UE, jak
i NATO. Polskę reprezentuje 14 ofice-
rów i podoficerów z 17 BZ, dwóch ofi-
cerów ze sztabu 11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej oraz przedstawi-
ciel 10 Batalionu Rozpoznawczego
Strzelców Konnych z Żagania.
SULECHÓW. W 5 Lubuskim Pułku
Artylerii odbyła się piąta, ostatnia już
w tym roku akcja honorowego krwio-
dawstwa. Zorganizowała ją sekcja wy-
chowawcza pułku wraz z Regionalnym
Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznic-
twa z Zielonej Góry. Wzięło w niej udział
49 artylerzystów. Następna zaplanowa-
na została na styczeń 2009 roku – przy
okazji XVII Finału Wielkiej Orkiestry
Świątecznej Pomocy.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 35
WOJSKO LOTNICTWO
BÓJ O BEZPIECZNE LOTY
Katastrofy w Mirosławcu mogłoby nie być, gdyby działały tam wszystkie
systemy ubezpieczenia lotów. Kontrole sprzętu lotniskowego w bazach
D
wciąż budzą zastrzeżenia.
Dotarliśmy do informacji, że są lotni-
ska, których od dwóch lat nie kontrolo-
wano w takim zakresie, jak robiono to
wcześniej zgodnie z „Instrukcją prze-
prowadzania rocznych kontroli sprzętu
ubezpieczenia lotów i radiowej łączno-
ści lotniczej”. Dokument ten powstał
2001 roku w ówczesnym Dowództwie
Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrz-
nej, poprzedniku Dowództwa Sił Po-
wietrznych. Dopóki jednostki logistycz-
ne odpowiedzialne za prowadzanie kon-
troli znajdowały się w strukturach SP,
dopóty przedsięwzięcia te odbywały się
regularnie. Od kiedy rejonowe warszta-
ty techniczne i bazy materiałowo-tech-
niczne przeszły w podporządkowanie
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,
bywa z tym różnie.
Na pół gwizdka
„Miesiąc temu poprosiliśmy pisem-
nie Inspektorat Wsparcia, by uwzględ-
nił kontrolę naszego sprzętu w harmo-
nogramie pracy podległych służb”, in-
formuje podpułkownik Dariusz Rajzel,
zastępca dowódcy 33 Bazy Lotniczej
36 Polska Zbrojna
PIOTR LASKOWSKI
w Powidzu. Wcześniej, do 2006 roku,
nie trzeba było się upominać. Sprzęt
ubezpieczenia lotów i łączności radio-
wej na lotnisku w Powidzu kontrolowa-
ły, zgodnie z instrukcją raz w roku, eki-
py rejonowych warsztatów technicznych
(RWT). Przyjeżdżali stamtąd fachowcy
i sprawdzali stan urządzeń, ich parame-
try i ogólną sprawność. Czasem coś
podstroili, a inżynierowie weryfikowa-
li wiedzę personelu, który je obsługi-
wał. Zwieńczeniem kontroli był oblot
wykonywany przez samolot-laborato-
rium, po którym sporządzano protokół.
Sprzęt otrzymywał świadectwo spraw-
ności na kolejny rok pracy.
LOTNICY PRZYZNAJĄ,
ŻE PRZEGLĄDY
PROFILAKTYCZNE SPRZĘTU
NA LOTNISKACH MAJĄ
BEZPOŚREDNI WPŁYW
NA OSTATECZNE
BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW
Skoro do Powidza od dwóch lat nie
zawitał nikt z RWT, to czy sprzęt ubez-
pieczenia lotów pracuje tam gorzej?
„Co roku sprawdzamy z powietrza jego
sprawność za pomocą samolotu z apara-
turą kontrolno-pomiarową na pokładzie.
M-28 Bryza nadlatuje nad lotnisko, spraw-
dza i mierzy stosowne parametry, a obsa-
da kontrolująca przepytuje operatorów
urządzeń naziemnych”, zapewnia pułkow-
nik Piotr Krzemiński z Zarządu Dowo-
dzenia i Łączności SP. Siły Powietrzne nie
są już jednak stroną, i nie mają możliwo-
ści wykonywania takich kontroli. Mogą
tylko prosić o ich przeprowadzenie. Reali-
zacją zajmuje się Inspektorat Wparcia SZ,
i on ma też wykaz jednostek, które będą
podlegały kontroli.
Trzy lata poza kontrolą
W Inspektoracie zauważono problem.
Z datą 3 czerwca 2008 roku ukazały się
wytyczne (obowiązujące w tym roku)
w sprawie eksploatacji sprzętu zabezpie-
czenia lotów w lotnictwie sił zbrojnych,
a więc już nie tylko w SP. Przewidują one
przegląd sprzętu na każdym lotnisku raz
nr 48/2008
 | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI, PIOTR LASKOWSKI
kowany dopiero w roku 2010. Może więc
działać trzy lata bez kontroli! 1 BMT ma
w harmonogramie aż osiem lotnisk do
sprawdzenia i nie wie jeszcze, czy w naj-
bliższym, czy może następnym roku jej
specjaliści udadzą się do Powidza.
Podpułkownik Frela mówi, że nie do-
stał jeszcze wszystkich planów pracy
warsztatów. Nie obawia się, że dotych-
czasowy brak kontroli może źle wpły-
nąć na jakość działania sprzętu.
„Te przeglądy nigdy nie zostały za-
niechane. Odbywały się z mniejszą czę-
stotliwością i lotniska były sprawdzane
zgodnie z metodyką przeglądów raz na
pięć lat. Teraz staramy się ujednolicić
działalność służb ubezpieczenia lotów
To się kontroluje we wszystkich rodzajach sił zbrojnych”,
Sprzęt łączności i ubezpieczenia lotów, który dopowiada.
podlega przeglądowi na lotniskach, to: radiola- Dziwny wydaje się jednak fakt, że do
tarnie prowadzące statki powietrzne, radio- kontroli sprzętu w Powidzu nie wyzna-
techniczne systemy bliskiej nawigacji, radi- czono 17 RWT w Poznaniu, które znaj-
olokacyjne systemy lądowania, odbiorniki radi- dują się bliżej, i których specjaliści już
owe, radiostacje lotnicze, dalekopisy, tam bywali.
urządzenia do oświetlenia sprzętu i pasa na
Dobre wzory
lotnisku, sprzęt meteorologiczny, radiostacje,
rejestratory, sprzęt samochodowy, urządzenia Kiedyś przy każdej dywizji lotniczej
istniały ruchome warsztaty techniczne,
wskaźnikowe na wieży kierownika lotów, radi-
onamierniki, radiolinie. które wykonywały przeglądy dla
wszystkich jednostek dywizyjnych.
Miały harmonogram wizyt w jednost-
kach użytkujących sprzęt łączności, ra-
na dwa lata, czyli rzadziej niż czyniono diotechniczny i ubezpieczenia lotów.
to dotąd. Nie zmienia to faktu, że przez Przegląd urządzeń naziemnych w jed-
dwa ostatnie lata 17 RWT takich kontro- nym garnizonie zabierał aż trzy tygo-
li w ogóle w Powidzu nie robiły, o czym dnie. Gdy dywizje zlikwidowano, za-
mówi podpułkownik Rajzer. dania te zostały przekazane ruchomym
„Nowe przeglądy mają w planie pracy warsztatom technicznym, 17 i 18. Wte-
1 Baza Materiałowo-Techniczna (BMT) dy kontrola była wykonywana w tym
oraz 17 i 18 RWT w Poznaniu i Gdyni”, samym zakresie i raz do roku.
twierdzi podpułkownik Wiesław Frela, Obecnie warsztaty mają dobrych
starszy specjalista Oddziału Eksploata- i przeszkolonych specjalistów, którzy
cji i Remontów Szefostwa Eksploatacji mogą sprawdzać także urządzenia no-
Sprzętu Łączności, Informatyki i WE In- wej generacji, w tym radionawigacyjne
spektoratu Wsparcia SZ. Obydwa warsz- typu TACAN czy radiowy system nawi-
taty podlegają bazom materiałowo-tech- gacyjny ILS. Pułkownik Piotr Krze-
nicznym (w Kutnie i Toruniu). Jednak miński z Zarządu Dowodzenia i Łącz-
pułkownik Grzegorz Lisowski, dowód- ności Sił Powietrznych nie może powie-
ca 2 Bazy Materiałowo-Technicznej dzieć, czy przeprowadzenie rocznej
w Kutnie, mówi, że nie dostał jeszcze kontroli sprzętu ubezpieczenia, określo-
wytycznych dotyczących eksploatacji nej instrukcją, zapobiegłoby katastrofie
sprzętu zabezpieczenia lotów w lotnic- w Mirosławcu. Jednak lotnicy przyzna-
twie sił zbrojnych, więc nie może plano- ją, że przeglądy profilaktyczne sprzętu
wać kontroli na lotniskach. Tym samym na lotniskach mają bezpośredni wpływ
takiej kontroli nie mogą planować same na ostateczne bezpieczeństwo lotów.
17 RWT. Z kolei pułkownik Jerzy To- Czym kończy się lot bez asekuracji,
micki, dowódca 1 BMT w Toruniu, już wiemy aż nadto dobrze. Warto więc
wie, że to jego baza została w 2009 ro- przyspieszyć i ujednolicić obieg infor-
ku wyznaczona do sprawdzenia sprzętu macji między Inspektoratem Wsparcia
w Powidzu. Potwierdza też, że w latach SZ a bezpośrednimi użytkownikami
2007 i 2008 takiej kontroli tam nie robio- sprzętu na lotniskach, żeby wszystkim
no. A w związku z tym, że obecnie kon- latało się bezpieczniej.  Żaczek, major Wojciech Maj i młodszy
trole są planowane w cyklu dwuletnim,
sprzęt w Powidzu może zostać zweryfi- piotr.laskowski@redakcjawojskowa.pl
nr 48/2008
| | |
FLESZ
DĘBLIN. 14 listopada 2008 roku
w Wyższej Szkole Sił Powietrznych po
raz kolejny odbyła się akcja honorowe-
go krwiodawstwa. Ogółem do punktu
poboru krwi zgłosiło się 132 elewów
Szkoły Podoficerskiej Sił Powietrznych
oraz Szkoły Młodszych Specjalistów.
Krew oddało 109 osób, co dało ogó-
łem 49,05 litra krwi.
RADOM. 14 listopada w 2 Ośrodku
Szkolenia Lotniczego trzecia grupa
podchorążych zakończyła praktyczne
szkolenie w powietrzu na samolocie
PZL-130 Orlik. Praktyki w radomskim
ośrodku odbyło 36 studentów Wyższej
Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych,
z czego 33 zakończyło pomyślnie cały
ZBIORY 2 OSL
proces lotniczego szkolenia. Wśród
podchorążych były dwie studentki dę-
blińskiej „Szkoły Orląt”. W trakcie czte-
romiesięcznego praktycznego szkole-
nia w powietrzu każdy z nich zrealizo-
wał 80-godzinny program lotów.
ŚWIDWIN. Od 13 do 14 listopada
w klubie garnizonowym zorganizowano
konferencję metodyczną wykładowców
kształcenia obywatelskiego 1 Brygady
Lotnictwa Taktycznego. Dowódca 1 BLT
generał brygady pilot Stefan Rutkowski
podkreślał, jak ważną rolę w procesie
przekształcania polskich sił zbrojnych
WIESŁAW GASEK
na armię zawodową odgrywają oficero-
wie wychowawczy i wykładowcy kształ-
cenia obywatelskiego. Za dotychczaso-
we wzorowe wywiązywanie się z obo-
wiązków służbowych nagrodami rzeczo-
wymi zostali uhonorowani: major Jan
chorąży sztabowy Jarosław Szupłak.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 37
WOJSKO MARYNARKA WOJENNA

ANTKI
28 Pucka Eskadra
Lotnicza (Gdynia-Babie
Doły): An-28 (jeden samolot),
An-28TD (dwa samoloty);
30 Kaszubska Eskadra Lotnicza
(Siemirowice): An-28B1R (sie-
dem samolotów), An-28B1RM
Bis (jeden samolot),
An-28E (dwa samo-
loty)

DWADZIEŚCIA LAT Z ANTKIEM TOMASZ GOS

Pierwsze An-28 przyleciały do marynarzy dwadzieścia lat temu i do dziś świetnie się
u nich sprawdzają. Od monitoringu ekologicznego Bałtyku, przez akcje ratownicze, po
transport ludzi i sprzętu. Nadają się nawet do poszukiwania okrętów podwodnych.
rótko po wejściu samolotu Po półgodzinie na horyzoncie zamaja- czej w Gdyni-Babich Dołach trafiła
An-28 do służby jego załoga czyła sylwetka dowódcy. Maszerował w 1997 roku. Ma między innymi sys-
wykonała lot do Mielca na z drugiego końca lotniska. Gdy zbliżył tem wskaźników pilotażowo-nawiga-
przegląd techniczny. się, załoga zobaczyła, że jest wściekły cyjnych EFIS z laserową platformą ży-
„Przy podejściu do lądowania kontro- i czerwony na twarzy. Musiał się gęsto roskopową, który zapewnia zobrazo-
ler z mieleckiej wieży zapytał, jakie ma- tłumaczyć gospodarzom z tego, że nie wanie informacji ze wszystkich syste-
ją intencje i czy za udostępnienie lotni- ma dolarów. Rozczarowani, puścili go do mów nawigacyjnych samolotu. Nie ty-
ska zapłacą w złotych czy w dolarach”, samolotu pieszo. le dubluje wskazania tradycyjnych
opowiada porucznik pilot Maciej Tom- Piloci z Marynarki Wojennej do dziś przyrządów w formie cyfrowej, ile łą-
czyński z 30 Kaszubskiej Eskadry Lot- opowiadają sobie tę historię. Były to czy informacje ze wszystkich dostęp-
niczej MW w Siemirowicach. „Dowód- początki służby „antków” nad Bałty- nych źródeł w spójną całość. Załoga
ca załogi odpowiedział, że chcą skołować kiem. Cała ich nadmorska kariera peł- otrzymuje informacje potrzebne w da-
pod hangar fabryczny i, tu wypalił z głu- na jest anegdot. nej fazie lotu. Informacje drugorzędne
pia frant, zapłaci w dolarach. Po lądowa- są wyświetlane na żądanie.
niu przed samolot zajechał ładny merce- Paryżanka w Babich Dołach Tajemnice nadanej przez żołnierzy na-
des i zabrał dowódcę. Reszta załogi zo- Spośród latających nad Bałtykiem zwy „paryżanka” wyjaśnia kapitan Cze-
stała przy maszynie. Auto znikło po dru- „antków” wyposażeniem wyróżnia się sław Cichy, oficer prasowy Brygady Lot-
giej stronie lotniska. Dziwili się, że taką maszyna zwana przez lotników „pary- nictwa MW. „Samolot, zanim trafił do
elegancką obsługę mają w Mielcu”. żanką”. Do 28 Puckiej Eskadry Lotni- służby w lotnictwie marynarki, brał

38 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

AN-28 W MARYNARCE WOJENNEJ FLESZ

PIERWSZE DWA An-28 po-
jawiły się w Marynarce Wo- GDYNIA. Z wizytą u marynarzy
jennej w 1988 roku. Nato- przebywała 12 listopada wielokrotna
miast prototyp tego samolo- mistrzyni świata w kick boxingu oraz
tu przystosowany do lotów boksie zawodowym Agnieszka Rylik.
nad obszarami morskimi za- Sportsmenka, uczestnicząc w rejsie na

MARIAN KLUCZYŃSKI (2)

prezentowano na lotnisku
7 Pułku Lotnictwa Specjal-
nego MW w Siemirowicach
siedem lat później. Maszy-
nę wyposażono w radar ob-
serwacyjny, zabudowany
w opływowej osłonie pod ka-
dłubem. Na początku lat
90. konstruktorzy z Mielca
postanowili stworzyć nową
wersję samolotu. Do ory-
ginalnej, sporządzonej
w ZSRR dokumentacji pro-
pokładzie okrętu ratowniczego ORP
„Piast” – który brał udział w operacji
„Pustynna burza” – poznała warunki
służby jego załogi, a także sprzęt służą-
cy do udzielania pomocy ludziom na
morzu. Mistrzyni obserwowała również
dukcyjnej wprowadzili po- Do dzisiaj służy ona w 30 Ka-
nad 20 tysięcy zmian. Tak szubskiej Eskadrze Lotni- codzienne szkolenie; wzięła udział
powstały popularne Bryzy. czej MW w Siemirowicach. w ćwiczeniach likwidacji pożaru na
W 1994 roku w Mielcu ma- Ta wersja maszyny jest prze- okręcie. Wcieliła się też w rolę rozbitka
rynarze odebrali pierwszy znaczona do patrolowania i została podjęta z okrętu przez załogę
An-28 Bryza 1R, opatrzony akwenów morskich i poszu- śmigłowca ratowniczego W-3 RM
numerem bocznym „1022”. kiwania rozbitków. Anakonda z 28 Eskadry Lotniczej MW.

udział w pokazach lotniczych w Paryżu”, pewno peryskop. Faktycznie, był to pod-

mówi kapitan. „To obecnie jedyny w bry-
gadzie An-28 w wersji pasażerskiej”.
W marcu 30 Eskadra Lotnicza MW
dostała zmodernizowaną wersję Bryzy
– An-28B1RM Bis, znaną jako Bryza
Bis. Maszyna ma zabudowany unowo-
cześniony radar obserwacji obiektów na-
wodnych ARS-800-2. Zakłócenia w je-
go pracy zostały zredukowane dzięki za-
stosowaniu chowanego przedniego
i uchylnego głównego podwozia. Samo-
lot wyposażono w systemy umożliwia-
jące wykonywanie nowych zadań: detek-
tor anomalii magnetycznych oraz wy-
rzutnik radioboi do poszukiwania i wy-
krywania okrętów podwodnych.
Podwodniak na peryskopowej
Pewnego razu załoga An-28 leciała
dość skomplikowaną trasą składającą się
z kilkunastu punktów zwrotnych. „Na po-
kładzie znajdował się bardzo doświad-
czony dowódca i świeżo upieczony dru-
gi pilot”, opowiada porucznik pilot Ma-
ciej Tomczyński. „Na którymś z punk-
tów zwrotnych dane wprowadzone do
GPS-u przez drugiego pilota okazały się
błędne. Samolot prowadzony przez au-
topilota zaczął lecieć w innym kierunku.
Dowódca załogi, człowiek dość nerwo-
wy, zaczął rugać drugiego pilota, pyta-
jąc, co on tam wprowadził i gdzie jest na-
stępny punkt zwrotny”.
Drugi pilot siedział przerażony, nie od-
zywał się. Po chwili nieśmiało zapropo-
nował: „To może ja, panie komandorze,
poprawię ten punkt w GPS?”. Dowódca
powiedział: „Nastrajaj, a ja wykonam wi-
raż, skoro nie umiesz sieroto dobrze tra-
sy wprowadzić”. Wykonując manewr,
spoglądał przez okno. Nagle jego oczom
ukazał się peryskop okrętu podwodnego.
Pogłębił wiraż, by upewnić się, czy to na
wodniak na peryskopowej. Po chwili stre-
su załoga potwierdziła wykrycie i prze-
słała do dowództwa tę informację. Był to
nasz okręt podczas ćwiczeń. Gdyby nie
błędnie wprowadzone dane, załoga An-
28 nigdy nie znalazłaby się nad tym miej-
scem. Piloci marynarze mówią, że 80
procent wykryć okrętów podwodnych to
dzieło przypadku.
Najbardziej doświadczony
Jedna z funkcji An-28 to pośrednicze-
nie w łączności okrętów, które znajdują
się w bardzo dużej odległości od siebie
(w związku z czym zwykły kontakt ra-
diowy między nimi jest niemożliwy). Za-
danie to nazywa się retranslacją. Podczas
jednego z lotów na retranslację An-28
sunął wzdłuż linii brzegowej. W eterze
panowała cisza. Piloci spoglądali każdy
w swoje okno. Nagle w słuchawkach po-
jawiło się wywołanie:
– Reja huk jak mnie słyszysz?
Nic, cisza…
– …Reja huk jak mnie słyszysz?
– Reja huk słyszę cię na „5”.
– Tu reja huk ja też cię słyszę na „5”...
Okazało się, że drugi pilot i dowód-
ca załogi dogadywali się między sobą,
a nie z obsługą nadajnika na okręcie.
To zdarzenie stało się słynną anegdotą
eskadrową.
Najbardziej doświadczonym pilotem
An-28 jest kapitan Sławomir Knap. Za
sterami tych maszyn spędził blisko 2700
godzin. Jak przyznaje, w jego karierze
nie było przygód mrożących krew w ży-
łach, bo personel techniczny Marynarki
Wojennej jest dobrze wyszkolony i dzię-
ki temu samoloty są zawsze świetnie
przygotowane.  3 Flotylli Okrętów komandor porucznik
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
HISZPANIA (ROTA). Delegacja
Marynarki Wojennej RP złożyła wizytę
w hiszpańskiej bazie morskiej Rota.
W trakcie trzydniowego pobytu specjali-
ści polskich sił morskich odwiedzili mię-
dzy innymi 41 Dywizjon Fregat
Rakietowych, centrum szkoleniowe
CEVACO i centrum logistyczne ISMER.
Wizyta była poświęcona wymianie do-
świadczeń w szkoleniu i przygotowywa-
niu okrętów do misji. Celem wyjazdu
polskich marynarzy były dwustronne
konsultacje dotyczące organizacji oraz
przebiegu procesu szkolenia fregat ra-
kietowych. Dodatkowo polscy i hiszpań-
scy specjaliści wymienili doświadczenia
z zakresu przygotowania i certyfikacji
jednostek wydzielanych do działań w ra-
mach sojuszu północnoatlantyckiego.
STRZEPCZ. W Ośrodku Szkolenia
Poligonowego Marynarki Wojennej za-
kończyło się szkolenie poligonowe
43 Batalionu Saperów MW z Rozewia.
Ponad dziesięciodniowe szkolenie,
w którym obok etatowych żołnierzy ba-
talionu uczestniczyli także rezerwiści,
składało się z części ogólnowojskowej
i specjalistycznej. Zakończył je spraw-
dzian z wiedzy teoretycznej i umiejętno-
ści praktycznych saperów. Ich umiejęt-
ności oceniał szef Inżynierii Morskiej
Jarosław Pisera.
Oprac. PG

nr 48/2008 Polska Zbrojna 39

PO SŁUŻBIE
F I L M

Niewidzialny wróg
Od dawna wywiady różnych państw
zastanawiają się, dlaczego
Afganistan do tej pory nie został
zdobyty. Na czym polega jego
tajemnicza siła?

P rzed inwazją wojsk NATO na Afgani-

stan w 2001 roku satelita szpie-
gowski CIA wykrywa w afgańskich gó-
rach źródło promieniowania. Ameryka-
nie obawiają się, że terroryści zdobyli
broń nuklearną, więc wysyłają do Afga-
nistanu agenta – Bena Keynesa (Jonas
Ball). Wraz z sześcioma żołnierzami od-
działów specjalnych wyrusza on zbadać
źródło promieniowania. Na miejscu tra-
fia na pustelnika, który nosi na sobie…
mundur brytyjski z połowy XIX wieku. Na
dodatek dzieją się dziwne rzeczy…
Agent Keynes dochodzi do wniosku, że
to, czego szuka, nie jest bronią nuklear-
DAVID SHANKBONE

ną i będzie musiał walczyć z niewidzial-

nym wrogiem…
Film oparty jest na legendach sięgają-
cych czasów Aleksandra Wielkiego. Po-
dobno jego armia napotkała na terenie
K S I Ą Ż K A
obecnego Pakistanu niezidentyfikowa-
nego wroga, który dziesiątkował oddzia-
ły. W fabułę umiejętnie wpleciono także
raport brytyjski z 1852 roku, z którego
Między dobrem a złem
wynika, że ponad 10 tysięcy ludzi, kolo- Są to opowiadania o strachu, odwadze, wdzięczności oraz trudnej
nistów i żołnierzy, zaginęło w tajemni- sztuce pamiętania i zapominania, dzięki którym łatwiej nam będzie
czych okolicznościach w jednej z dolin zrozumieć, że „(…)linia podziału między dobrem a złem nie jest
na terytorium Afganistanu. (mm)
granicą dzielącą narody, tylko poszczególnych ludzi”.

W tej książce nie ma patosu ani wielkich

słów. Barbara Stanisławczyk, znana
dziennikarka, autorka między innymi książek
o Marku Hłasce, obecnie redaktor naczelna
miesięcznika „Sukces”, zebrała jedenaście
opowieści o zwykłych ludziach, którzy nawet
po siedemdziesięciu latach niechętnie opo-
wiadają o swoich niezwykłych czynach. Na
pytanie, dlaczego nie chcą o tym mówić, naj-
częściej udzielają krótkiej odpowiedzi: „Po
co się chwalić”.
Ryzykowali. Narażali życie swoje i najbliż-
szych, bo pomagali w czasie II wojny świa-
towej Żydom – często przyjaciołom, znajo-
mym, a czasem zupełnie obcym ludziom.
Mimo to większość bohaterów książki
„Czterdzieści twardych” nie została uhono-
rowana medalem „Sprawiedliwy wśród na-
rodów świata”, a niektórzy nie doczekali się
nawet słowa „dziękuję”. Co więcej – wiele
„The Objective” osób oskarżało ich o interesowność i my-
Produkcja: Maroko ślało, że teraz śpią na pieniądzach, które
Reżyseria: Daniel Myrick dostali od Żydów w dowód wdzięczności.
Wykonawcy: Jonas Ball, Vanessa Johans- A prawda często wyglądała tak, że ocaleni
son, Michael C. Williams, Jon Huertas zapominali o swoich wybawcach albo raz
na jakiś czas przysyłali z Izraela paczkę
z pomarańczami lub starymi ubraniami.
Chociaż zdarzało się i tak, że przez wiele
lat utrzymywali oni ze sobą serdeczne kon-
takty – spotykali się, korespondowali, po-
magali sobie.
Wielu Polaków, którzy pomagali Żydom
w czasie wojny, nie oczekiwało wdzięczno-
ści, ponieważ uważało, że to, co zrobili, nie
jest niczym niezwykłym, ale bolało ich, kie-
dy słyszeli na przykład o „polskich” obo-
zach koncentracyjnych lub o tym, że Pola-
cy w czasie wojny udzielali Żydom niewiel-
PLUS MINUS
Zajmujące, trzymające w na-
pięciu opowiadania, które jed-
nocześnie stanowią dokument
historyczny, ponieważ powsta-
ły na podstawie autentycznych
opowieści świadków lub boha-
terów wydarzeń.
Niestety, wielu bohaterów tej
książki już nie żyje, więc nie-
które opowiadania są niepełne.

40 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Beata Stanisławczyk,
„Czterdzieści
twardych”,
Rebis,
Poznań 2008
SALA NAZWISK
w Instytucie Pamięci
Męczenników
i Bohaterów Holocaustu
Yad Vashem
w Jerozolimie
kiej pomocy. Wówczas często decydowali
się przerwać milczenie. Na spotkaniu Spra-
wiedliwych w 1993 roku jeden z bohate-
rów książki, Janusz Włodzimierz Czupry-
niak, który w czasie wojny pomagał między
innymi rodzinie Rottenbergów, zaprotesto-
wał, kiedy kilka razy usłyszał o „polskich”
obozach: „Chyba wam się pokręciło. Nie
było żadnych obozów koncentracyjnych(…).
Pewnie macie na myśli hitlerowskie obozy
na okupowanych ziemiach polskich? My-
śmy mieli swoje następne miejsce w kolej-
ce do komór gazowych. W obozach zginę-
ło bardzo wielu Polaków”. W odpowiedzi
usłyszał, że tak się mówi potocznie, co go
jeszcze bardziej rozzłościło: „Tak potocznie
to i Stary Testament można zgubić. (…)
Trzeba mówić dokładnie. (…) Historia nie
jest potoczna, jest precyzyjna. I można ją
odwrócić o 180 stopni”.
Barbara Stanisławczyk, opisując trudne re-
lacje Żydów i Polaków w czasie II wojny świa-
towej, w znacznym stopniu skupiła się na
więziach, jakie powstają między wybawcą
a wybawionym. Starała się odpowiedzieć
na pytanie, co się dzieje, kiedy znika zagro-
żenie? Czy ofiara stara się wymazać z pa-
mięci dramatyczne chwile i zerwać kontakt
z wybawcą, który jednocześnie jest świad-
kiem jej największych upokorzeń? Czy pa-
mięta, komu zawdzięcza życie, i stara się
odwdzięczyć? Dlatego autorka nie zakoń-
czyła opowieści o Polakach i Żydach na ro-
ku 1945, tylko pociągnęła ich historie aż
do czasów współczesnych. (awis)
nr 48/2008
| | |
| |
K S I Ą Ż K A
Przebudzenie
WOJCIECH KUCZOK wreszcie przebudził się
z letargu. Po długiej przerwie trafiła do rąk
czytelników kolejna jego książka – „Sen-
ność”. Powieść ta powstała na podstawie
scenariusza filmu pod tym samym tytułem.
Autor snuje trzy, pozornie zupełnie ze sobą
niezwiązane, opowieści, które z czasem się
ze sobą splatają. Bohaterem pierwszej jest
świeżo upieczony lekarz, który jedzie do
rodziców na wieś, żeby pochwalić się dyplo-
mem. Przygotowali oni niespodziankę dla
niego i jego przyszłej żony. Tymczasem Adam
zakochuje się w chłopaku, którego spotkał
w podróży. Druga historia to dramat pisarza,
który przeżywa twórczy kryzys związany
z presją, jaką wywierają na niego żona i teś-
ciowie. Robert rozczarował ich, ponieważ
liczyli, że jako słynny literat, autor bestselle-
rów podniesie prestiż rodziny. Okazuje się
jednak, że to wcale nie jest jego największy
problem... Natomiast znana aktorka Róża,
bohaterka trzeciej opowieści, cierpi na
dziwną dolegliwość – w chwilach wielkich
emocji natychmiast zasypia, a po przebud-
zeniu nie pamięta, co wprowadziło ją w taki
stan. Jednak nie tylko Róża jest pogrążona
w letargu. Cała trójka ma problemy z sen-
nością, ponieważ żyje w zakłamaniu. Czy uda
im się obudzić?
Wojciech Kuczok znów udowodnił, że po mi-
strzowsku włada językiem polskim. On się
nim wręcz bawi. Zapewne wiele takich neo-
logizmów jak „biznesmenele”, „doloryzować”
czy „lakrimozić” wejdzie do języka codzien-
nego czytelników „Senności”. (aw)
Wojciech Kuczok,
„Senność”, W.A.B.,
Warszawa 2008
Od października możemy oglądać w kinach
„Senność” w reżyserii Magdaleny Piekorz.
Na podstawie scenariusza tego filmu Wojciech
Kuczok napisał książkę.
| |
FLESZ
MIŃSK MAZOWIECKI.
W Centrum Szkolenia Żandarmerii
Wojskowej odbyło się szkolenie szefów
sekcji wychowawczych z oddziałów tere-
nowych Żandarmerii Wojskowej.
Omówiono plany związane z promocją
ŻW w aspekcie profesjonalizacji armii.
Dodatkowo odbyło się spotkanie z przed-
stawicielem organizacji pozarządowej,
z którą formacja współpracuje, podejmu-
jąc przedsięwzięcia na rzecz obronności
państwa. Spotkaniu przewodniczył szef
Oddziału Wychowawczego KGŻW puł-
kownik Adam Jaskuła.
MIŃSK MAZOWIECKI.
W Centrum Szkolenia Żandarmerii
Wojskowej odbyło się szkolenie pilota-
żowe z udziałem 55 żołnierzy służby
zasadniczej, wcielonych niedawno do
Mazowieckiego Oddziału ŻW i deklaru-
jących chęć pozostania w służbie.
Celem szkolenia było sprawdzenie
przyjętych założeń systemowych wyni-
kających z nowego modelu szkolenia
Żandarmerii Wojskowej w warunkach
pełnej profesjonalizacji.
WARSZAWA. Żołnierze pełniący
służbę w Komendzie Głównej ŻW wybrali
nowy skład kapituły Odznaki
Pamiątkowej Komendy Głównej
Żandarmerii Wojskowej. Spośród ofice-
rów starszych zostali wyłonieni trzej
przedstawiciele, podpułkownicy: Paweł
Kowalski, Janusz Markut oraz Piotr
Sukiennik. Oficerów młodszych w skła-
dzie kapituły reprezentuje kapitan
Dariusz Pawlik, a podoficerów starszy
chorąży sztabowy Wojciech Zawieska.
W trakcie pierwszego posiedzenia kapi-
tuła wybrała ze swego składu przewodni-
czącego, którym został podpułkownik
Janusz Markut.
WEISSWASSER (NIEMCY).
Delegacja Oddziału Żandarmerii
Wojskowej w Żaganiu oraz podległych
placówek z komendantem OŻW pułkow-
nikiem Krzysztofem Drzymalikiem na
czele na zaproszenie dowódcy 351
Batalionu niemieckiej żandarmerii prze-
bywała od 4 do 6 listopada na terenie
Ośrodka Ćwiczeń Bundeswehry. Celem
wizyty była obserwacja ćwiczeń zgrywają-
cych i przygotowujących poszczególne
komponenty batalionu do udziału w ko-
lejnych misjach zagranicznych. Polska
delegacja miała też okazję uczestniczyć
między innymi w strzelaniu z G36 i P8
i ćwiczeniach z taktyki specjalnej.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 41
POŻEGNANIA

Panu ppłk. mgr.

Maksymilianowi
Panu mjr. Panu płk.
AUGUSTYNIAKOWI
Mirosławowi KACZOROWI Jarosławowi ŻELAZKOWI
oraz
oraz Jego NAJBLIŻSZYM wojskowemu prokuratorowi
Jego NAJBLIŻSZYM
wyrazy głębokiego żalu garnizonowemu w Elblągu
wyrazy szczerego żalu
i szczerego współczucia wyrazy szczerego współczucia
i głębokiego współczucia
z powodu śmierci z powodu śmierci
z powodu śmierci
TEŚCIOWEJ OJCA
BRATA
składają: składają:
składają
dowództwo, kadra zawodowa, wojskowy prokurator okręgowy
szef, koledzy i koleżanka
żołnierze i pracownicy wojska oraz prokuratorzy i urzędnicy
z Oddziału Programu
1 Mazurskiej Brygady Artylerii Wojskowej Prokuratury Okręgowej
Mobilizacji Gospodarki
w Węgorzewie. w Warszawie.
Zarządu Planowania
Logistyki – P4.

Panu ppłk. Jackowi BYŚ

oraz Jego RODZINIE Z głębokim żalem i smutkiem
wyrazy współczucia i szczere przyjęliśmy wiadomość o śmierci
kondolencje z powodu śmierci
ppłk. w st. spocz. inż. chem. Kazimierza MICHAŁOWSKIEGO
MAŁŻONKI
Kawalera Orderu Polonia Restituta,
składają: dowódca, kadra ułana 10 Pułku Ułanów Litewskich,
i pracownicy wojska uczestnika wojny obronnej 1939 r. na polach Kocka,
dowództwa 16 Pomorskiej Dywizji Serokomli, Adamowa i Woli Gułowskiej,
Zmechanizowanej. żołnierza Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,
honorowego prezesa Koła Żołnierzy
10 Pułku Ułanów Litewskich i Ich Rodzin w Białymstoku,
członka Fundacji na rzecz Tradycji Jazdy Polskiej w Grudziądzu,
członka zarządu Stowarzyszenia Kombatantów Polskich we Francji.
Panu komandorowi RODZINIE i BLISKIM
Sylwestrowi SADOWSKIEMU wyrazy najgłębszego współczucia
oraz
Jego RODZINIE składają żołnierze i pracownicy
serdeczne wyrazy głębokiego Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Białymstoku.
współczucia
z powodu śmierci

MAMY

składają dowódca oraz żołnierze

7 listopada 2008 roku
i pracownicy wojska JW 3868. Panu mjr.
odszedł od nas długoletni oficer
Markowi GRONKOWI
infrastruktury wojskowej
oraz Jego NAJBLIŻSZYM
wyrazy szczerego współczucia
płk w st. spocz.
i żalu z powodu śmierci
Panu gen. bryg. Julian KOZŁOWSKI
Januszowi LALCE były szef WRZKB w Olsztynie.
MATKI
oraz Jego RODZINIE
wyrazy głębokiego współczucia RODZINIE Zmarłego
składają:
i szczerego żalu z powodu śmierci wyrazy szczerego współczucia
dowódca operacyjny
Sił Zbrojnych RP,
TEŚCIOWEJ składają:
żołnierze i pracownicy Dowództwa
szef, kadra i pracownicy
Operacyjnego, koledzy z Oddziału
składają Rejonowego Zarządu Infrastruktury
Kadr DOSZ.
kadra i pracownicy Szefostwa w Olsztynie.
Inżynierii Wojskowej w Warszawie.

42 Polska Zbrojna nr 48/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE || | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA | |
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || |

MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK

W żadnym innym kraju podczas II wojny światowej szkolnictwo podziemne nie rozwinęło
się na taką skalę jak w Polsce. Nie brakowało chętnych zarówno do wojskowych
konspiracyjnych podchorążówek, jak i do uczelni cywilnych.
MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK

Nauka pod ostrzałem

W czasie II wojny światowej Niemcy
przystąpili na terenach okupowanych do
planowego likwidowania dotychczaso-
wego systemu kształcenia. Na ziemiach
polskich nie tylko zamknięto wyższe
uczelnie, szkoły średnie, wszelkiego ro-
dzaju instytucje kulturalne i naukowe,
ale także znacznie ograniczono naucza-
nie podstawowe i zawodowe. Z progra-
mów szkolnych zniknęły takie przed-
mioty jak historia, literatura polska czy
geografia. Niemcy wychodzili z zało-
żenia, że Polakom powinny wystarczyć
szkoły czteroklasowe, w których mogą
nauczyć się podpisywać imieniem i na-
zwiskiem oraz liczyć.
Tajne komplety
Pierwsze próby organizowania niele-
galnego kształcenia podejmowano spon-
tanicznie – z inicjatywy nauczycieli, ro-
dziców i samych uczniów. Z czasem
przybrało ono bardziej zorganizowaną
formę. Od października 1939 roku
zwierzchnictwo nad konspiracyjnym
szkolnictwem przejęła Tajna Organiza-
cja Nauczycielska, która współpracowa-
ła z Departamentem Oświaty i Kultury
Delegatury Rządu RP na Kraj.
W tajnych szkołach podstawowych
około 1,5 miliona dzieci uczyło się
przedmiotów, których Niemcy zakaza-
li. Powstały tajne gimnazja i licea. Pod
koniec okupacji w nieoficjalnych szko-
łach średnich kształciło się blisko sto ty-
sięcy osób. Podobnie było ze szkolnic-
twem wyższym. Z czasem w Warsza-
wie i innych większych miastach kraju
zaczęły działać najważniejsze istnieją-
ce przed wojną wyższe uczelnie, w tym
między innymi uniwersytety Warszaw-
ski, Jagielloński, Lwowski i Wileński.
Szacuje się, że w czasie okupacji nie-
mieckiej kilka tysięcy studentów zdo-
było wyższe wykształcenie.
Konspiracyjne
podchorążówki
Równie intensywnie rozwijało się
konspiracyjne szkolnictwo wojskowe.
Przy dowództwie Narodowych Sił Zbroj-
nych powstało Centrum Wyszkolenia
Szkoły Podchorążych Piechoty, w któ-
rego skład wchodziły dwa bataliony, czy-
li około 900 osób. Do wybuchu powsta-
nia warszawskiego żołnierze kończyli tę
szkołę w stopniu podchorążego. W tym
czasie około 500 elewów zdobyło bar-
dzo przydatne w konspiracji specjaliza-
cje, takie jak obsługa broni pancernej czy
kursy prawa jazdy.
W większości powiatów i we wszyst-
kich okręgach Generalnego Gubernator- 

nr 48/2008 Polska Zbrojna 43

HISTORIA II WOJNA ŚWIATOWA
25 listopada w katedrze na Wawelu
został otwarty sarkofag, w którym
spoczywa generał Władysław Sikorski.
Specjaliści z Instytutu Pamięci Narodowej
przeprowadzą badania umożliwiające
stwierdzenie prawdziwych okoliczności
śmierci generała w katastrofie Liberatora
4 lipca 1943 roku.
MUNDUR
DLA GENERAŁA
P rzed ponownym zamknięciem sarkofagu,
po przeprowadzonym badaniu, szczątki
zostaną okryte mundurem generalskim.
Wierna kopia uniformu powstała właśnie w fir-
mie braci Romana i Krzysztofa Kłoskowskich
w Poznaniu.
„To niecodzienne zamówienie. Odczuwamy
ogromne emocje. Zwykle szyjemy tysiące róż-
nych mundurów dla celów komercyjnych. Ten
dla generała Sikorskiego jest jedyny i niepo-
wtarzalny. To po prostu misja”, mówi Krzysztof
Kłoskowski.
Aby jak najwierniej odtworzyć ubiór, z Wielkiej
Brytanii została sprowadzona pięćdziesięcio-
letnia tkanina. Guziki i orzełek na rogatywce
są oryginalne. Mundur uszyto z największą
dbałością o wszelkie szczegóły. Konsultowano
się ze specjalistami z Muzeum Wojska
Polskiego. Uniform jest wzorowany na kroju
brytyjskim, jednak ma cechy, które go wyróż-
niają. „Rogatywka z orłem, polskie guziki oraz
hafty stopnia wojskowego i naszywka
„Poland” są charakterystyczne”, podkreśla
historyk Michał Różyński z działu mundurów
historycznych. Przy szyciu munduru dla gene-
rała Sikorskiego pracował zespół krawców kie-
rowany przez głównego krojczego Jarosława
Kociembę. Samym uniformem zajmowali się
mistrz krawiecki Marian Fengler, Wanda
Dmitrzak i Maciej Wojtalak. Rogatywkę przy-
gotowywali Helena Nowosielska oraz Damian
Kołodziej. Barbara Kociemba haftowała ozna-
ki stopni wojskowych, co okazało się najbar-
dziej czasochłonne. Prace przy wyszywaniu
dystynkcji trwały trzy dni.
Poznańscy „mundurowcy” podejmowali do
tej pory różne wyzwania. Pracowali przy wie-
lu filmach historycznych, nie tylko polskich.
Uszyli mundury między innymi do produkcji
Wajdy i Polańskiego. Uniformy z Poznania
pojawiły się w obrazach takich jak: „Katyń”,
„Pan Tadeusz”, „Przedwiośnie” czy w wyświe-
tlanym obecnie serialu „Czas honoru”.
Umiejętności poznańskich krawców doceni-
li producenci europejscy i hollywoodzcy.
Ogromnym wyzwaniem było przygotowanie
1200 mundurów brytyjskich do filmu
„Pokuta”. Uniformy ze stolicy Wielkopolski po-
jawiły się w „Pianiście”. W mundurze przygo-
towanym przez polskich krawców wystąpił
w „Walkirii” Tom Cruise. (TS)
44 Polska Zbrojna
Na Królewskiej
T ajne komplety, pod-
czas których wiedzę
zdobywali przyszli oficero-
łączniczki i sanitariuszki,
a konspiracyjną podcho-
rążówkę ukończyło ponad
wie, odbywały się bardzo 150 osób.
często w prywatnych miesz- Jedną z lepiej zorganizo-
kaniach, na przykład wanych i prężnie działają- Piechoty „Agricola”, założo-
przy ulicy Królewskiej cych okupacyjnych uczelni na w 1941 roku przez
w Warszawie. Do 1 sierpnia wojskowych była Szkoła Kedyw Komendy Głównej
1944 roku szkolono tam Podchorążych Rezerwy Armii Krajowej.
stwa działały tajne szkoły podchorążych „Podręcznika dowódcy plutonu strzelec-
i szkoły podoficerskie, w których oprócz kiego” oraz książki Stefana Grota-Ro-
standardowego nauczania prowadzono weckiego „Walki uliczne”. Bardzo czę-
dla różnego rodzaju grup dywersyjnych sto korzystano też z ręcznie przepisy-
wykłady oparte na programach obowią- wanych instrukcji użycia i opisów bu-
zujących w Szkole Podchorążych Rezer- dowy różnego rodzaju broni, na przy-
wy Piechoty. Podchorążówki działały kład takich jak instrukcja wydana przez
w konspiracji, więc trudno jest dokład- Centralną Szkołę Podchorążych KOP
nie określić, ile było tego rodzaju szkół w Osowcu w 1936 roku, która zawiera-
i ilu mężczyzn je ukończyło. Trudno też ła informacje o broni niemieckiej.
precyzyjnie stwierdzić, jakich przedmio- W pięćdziesięciostronicowym opraco-
tów uczono. Wiadomo jednak z całą pew- waniu podano dane balistyczne, opisa-
nością, że dużą wagę przykładano do no budowę, sposób używania i konser-
przedmiotów szczególnie ważnych dla wacji broni (między innymi pistoletu
zwiadowców, na przykład terenoznaw- 0,8 Parabellum, pistoletu maszynowe-
stwa – tu nacisk kładziono głównie na go wzór 38,40, lekkiego karabinu ma-
orientowanie mapy z tere- szynowego MG 13, nie-
nem oraz rozpracowywanie
Nauczycielom, mieckiego karabinu
armii niemieckiej (oznaki uczniom, a nawet przeciwpancernego).
mundurowe, samochodo- Natomiast w instrukcji
we, wyposażenie). Dużą właścicielom bojowej Szkoły Podcho-
wagę przywiązywano też mieszkań, w których rążych w Zambrowie
do zajęć, podczas których z 1936 roku znaleźć
uczono budowy i użycia odbywały się można było informacje
różnego rodzaju broni. spotkania, groziły dotyczące dywersji dro-
Pion szkolenia dowódz- gowych, kolejowych
twa Polski Podziemnej więzienie albo obóz i telekomunikacyjnych.
opracował podręczniki, in- Mówiąc o tajnym na-
strukcje, mapy i różnego koncentracyjny uczaniu, zwykle mamy
rodzaju schematy. Jak podaje Jacek na myśli podziemną edukację cywilną.
Chrobaczyński w publikacji „Tajna Nie można jednak odsuwać w cień na-
szkoła w okupowanym Krakowie (1939– uczania wojskowego, które było nie mniej
–1945)”, poziom wojskowych materia- ważne. Niejednokrotnie obie struktury
łów szkoleniowych, zarówno pod wzglę- kształcenia konspiracyjnego, wojskowa
dem merytorycznym, jak i graficznym, i cywilna, się przenikały. Współpraca
był imponujący. żołnierzy ZWZ–AK z nauczycielami
prowadzącymi tajne nauczanie była wie-
Wojskowe abecadło lopłaszczyznowa. Zadaniem komend AK
Jacek Chrobaczyński podaje, że naj- było między innymi zabezpieczenie po-
większym osiągnięciem edytorskim te- mieszczeń, w których odbywały się taj-
go czasu był „Podręcznik dowódcy plu- ne komplety. Z kolei tajne szkolnictwo
tonu strzeleckiego”. Blisko czterystustro- wojskowe służyło także niezaprzysiężo-
nicowa książka opracowana w 1943 ro- nej młodzieży, która w konspiracji wy-
ku przez Inspektorat Ziem Zachodnich konywała różne zadania. Natomiast w sy-
zawierała instrukcje walk w mieście. tuacji, kiedy wojsko nie mogło zorgani-
Znaczna część podręczników i instruk- zować swoich ośrodków tajnego naucza-
cji wykorzystywanych do celów szkole- nia, żołnierze AK uczestniczyli w kom-
niowych powstała jeszcze przed wrze- pletach prowadzonych przez „cywil-
śniem 1939 roku. Na przykład tak zwa- nych” nauczycieli. 
nej służby w polu uczono według wojen-
nego wydania wyżej wspomnianego magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
nr 48/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
Maskowanie produkcji seryjnej
POLSKA. 140 sztuk wielosezonowych po-
kryć maskujących Berberys zamówił w ze-
szłym miesiącu Departament
Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON w spółce
Miranda z Turka. Firma ta prowadziła na
zlecenie Departamentu Polityki
Zbrojeniowej MON prace rozwojowo-wdro-
żeniowe nad nowymi siatkami kamuflażo-
wymi i wdrożyła je do produkcji seryjnej.
Berberysy z serii próbnej używane są już
w 2 Brygadzie Saperów w Kazuniu.
Przeszły badania na zgodność parametrów
technicznych z oczekiwaniami wojska prze-
prowadzone przez Wojskowy Instytut
Techniki Inżynieryjnej. Szef Inspektoratu
Na zamianę
POLSKA. Po raz pierwszy re-
sort obrony zamówił pakiet
wych C-295M z 13 Eskadry
Lotnictwa Transportowego.
części zamiennych do inten- Części warte 18 milionów zło-
sywnie eksploatowanych i bę- tych dostarczy w tym i przy-
dących już po okresie gwaran- szłym roku na zlecenie
cyjnym samolotów transporto- Departamentu Zaopatrywania
Oferta z Gliwic
POLSKA. Wykonawcą prototypu mostu towa-
rzyszącego na podwoziu gąsienicowym, czyli
pracy rozwojowej o kryptonimie „Daglezja G”,
będzie Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
Urządzeń Mechanicznych w Gliwicach. Spółka
złożyła Departamentowi Polityki Zbrojeniowej
MON ofertę wykonania mostu. Stosowną
umowę przedstawiciele OBRUM i DPZ MON
zawarli 30 października. Ma ona wartość
18,85 miliona złotych i powinna być zrealizo-
wana w ciągu trzech lat. Ponad połowę wyna-
BOŻENY DLA SAPERÓW
POLSKA. Cztery lekkie trały przeciwminowe
Bożena 4 dostarczy naszym saperom MAW
Telecom International SA. Umowa
z Departamentem Zaopatrywania Sił Zbrojnych
MON została zawarta w październiku. Wieńczy
ona pięcioletnie dostawy słowackich Bożen
do Wojska Polskiego, gdyż uzupełnione zostały
tabele należności w jednostkach inżynieryjnych.
W sumie saperzy dostali kilkanaście trałów
Bożena różnych typów. (GA)
nr 48/2008
||
||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
JERZY SZAŁAJ
Wsparcia SZ wprowadził je do użytku
w wojsku w czerwcu 2008 roku. Głównym
zadaniem nowego maskowania jest ukry-
cie cech demaskujących, takich jak: cha-
rakterystyczne kształty obiektów, ich wy-
miary i rozmieszczenie; kolor zewnętrzny
i jego intensywność; cienie właściwe i pa-
dające; odblask szyb, części metalowe
i uzbrojenie; odbite fale radiolokatorów
oraz inne oznaki; nagrzane elementy po- Goździk
jazdu. Berberys przeznaczony jest do ma-
skowania w okresie od wiosny do jesieni strzeli kasetą
i zimy bezśnieżnej rozmieszczonego w tere-
POLSKA. Pierwsze seryjne naboje kalibru
nie sprzętu, składów materiałowych, obiek-
122 milimetry z pociskiem kasetowym do sa-
tów fortyfikacyjnych i innych. (AG)
mobieżnych haubic 2S1 Goździk, zwane
Hestyt-1, wyprodukują Zakłady Metalowe
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Dezamet. To bardzo droga amunicja, więc
w latach 2008–2010 artylerzyści dostaną
zaledwie 270 Hesytów, z czego 110 bojowych
i 160 ćwiczebnych. Natomiast 190 sztuk
(80 bojowych) ma być odebranych jeszcze
w roku bieżącym. DZSZ MON zamówił także
w Dezamecie 19 400 ręcznych granatów za-
czepnych RGZ-89, które mają dotrzeć do
składnic amunicji w tym (5000 sztuk)
i w przyszłym roku (14 400 sztuk). (Art)
Sił Zbrojnych Ministerstwa
Obrony Narodowej – EADS
Zdrowa woda
PZL Warszawa-Okęcie SA, POLSKA. Aż 123 komplety przenośnych
polska spółka koncernu filtrów wody FPW-350 zamówiło wojsko
EADS. Umowa została zawar- w spółce Partner Systems z Człuchowa.
ta 21 października. (A) Filtr produkowany jest od 2005 roku
i stanowi efekt pracy badawczo-wdroże-
niowej zleconej przez Departament
grodzenia (prawie 11 milionów złotych) firma
dostanie w 2009 roku. Pierwotnie OBRUM żą-
Polityki Zbrojeniowej MON. Jego nominal-
na wydajność wynosi 350 litrów na godzi-
dał za „Daglezję G” 23,9 miliona złotych, ale
nę i wystarcza do zaopatrzenia plutonu-
w negocjacjach zweryfikował ofertę. Co cieka-
-kompanii. Uzdatnia w warunkach polo-
we, odrzucił propozycję MON przejęcia jedne-
wych (na misjach) wody powierzchniowe
go podwozia czołgu T-72. Wytłumaczono to
i podziemne do celów spożywczych.
wysokimi kosztami rozkompletowania wozu
Pracuje w technologii odstojnikowej i usu-
bojowego i znikomą wartością techniczną uzy-
wa zanieczyszczenia naturalne oraz ska-
skanego podwozia (dla Daglezji należałoby wy-
żenia promieniotwórcze, chemiczne i bio-
dłużyć kadłub). Oprócz OBRUM-u przetargiem
logiczne. W tym roku wojsko ma dostać
interesowały się cztery inne przedsiębiorstwa.
23 zestawy, w dwóch następnych latach
Pobrały dokumentację, ale ofertę złożyli tylko
– po 50 zestawów rocznie. (G)
inżynierowie z Gliwic. (Goł)
ROMAN PRZECISZEWSKI
Polska Zbrojna 45
AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
JADOWITA ŻMIJA
Udany program modernizacji maszyn UH-1N i AH-1W dla amerykańskiej piechoty morskiej jest
przykładem tego, jak niewielkim kosztem można dostarczyć wojsku nowoczesne śmigłowce.
połowie lat 90. ame-
rykańska piechota
morska stanęła przed
koniecznością mo-
dernizacji lekkich
śmigłowców wielo-
zadaniowych UH-1N Twin Huey oraz śmi-
głowców uderzeniowych AH-1W Super
Cobra. Obydwa śmigłowce są intensyw-
nie eksploatowane przez marines. UH-1N
weszły do służby na początku lat 70., na-
tomiast AH-1W w 1986 roku. Chociaż
były one przez lata modernizowane, wy-
magały zastąpienia nowszą konstrukcją.
Rozważano wyposażenie marines w mor-
ską wersję śmigłowców AH-64 Apache.
Byłby to jednak pomysł dość kosztowny
i trudny do zrealizowania, więc Kongres
odrzucił te plany.
W 1996 roku producent, firma Bell He-
likopter, zaproponował kompleksową mo-
dernizację obydwu śmigłowców na pod-
stawie własnych studiów nad rozwojem
konstrukcji. Podpisano wart 4,5 miliarda
dolarów kontrakt na dostawę stu śmigłow-
46 Polska Zbrojna
PAWEŁ HENSKI
ców UH-1Y i 180 AH-1Z. Program na-
zwany skrótowo „H-1” zakłada wypro-
dukowanie zupełnie nowych 90 UH-1Y
oraz gruntowną modernizację 10 starych
UH-1N do standardu Y oraz zbudowa-
nie 40 nowych AH-1Z i przebudowanie
do standardu Z 140 AH-1W.
Pierwszy lot AH-1Z nazwanego nieofi-
cjalnie Viper (żmija) miał miejsce w lu-
tym 2000 roku, natomiast UH-1Y nazy-
wany Venom (jad) wzbił się w powietrze
w grudniu 2001 roku. W lutym bieżące-
go roku rozpoczęły się testy operacyjne
obydwu maszyn prowadzone przez sta-
cjonujący w China Lake w Kalifornii dy-
wizjon testowy marynarki VX-9 Vampi-
res. UH-1Y osiągnęły wstępną gotowość
operacyjną na początku sierpnia tego ro-
ku i są gotowe do wejścia do służby. Pie-
chota morska ogłosiła ostatnio, że trzy
UH-1Y zostaną wysłane w styczniu 2009
roku na pierwszą misję bojową w składzie
13 MEU (jednostki ekspedycyjnej mari-
nes) na pokładzie amfibijnego okrętu de-
santowego USS Boxer (LHD-4).
Testy operacyjne AH-1Z zostały obec-
nie zawieszone, gdyż wykryto problemy
z systemem celowania, elektroniką syste-
mu kierowania ogniem działka pokłado-
wego oraz celownikami nahełmowymi.
Wstępną zdolność operacyjną dla AH-1Z
zaplanowano na wrzesień 2011 roku.
Obecnie dowództwo NAVAIR – agendy
US Navy do spraw zakupów, która kupuje
sprzęt i uzbrojenie dla marines – proponu-
je zamówienie dodatkowych 23 UH-1Y
oraz 46 AH-1Z. Wiąże się to z planami roz-
budowy sił piechoty morskiej, która ma
osiągnąć stan etatowy rzędu 202 tysięcy
osób. Dodatkowe śmigłowce będą potrzeb-
ne w najbliższej przyszłości, jednak aby nie
przerywać produkcji i utrzymać jej okre-
ślone tempo oraz aby zagwarantować fun-
dusze na rok fiskalny 2010, decyzje muszą
być podjęte w tym roku.
Zbudowane od podstaw
Nowe śmigłowce tylko z wyglądu przy-
pominają poprzednie wersje. Zostały zbu-
dowane od podstaw, przy użyciu nowych
nr 48/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
Zewnętrznie
to właśnie czterołopatowe
wirniki odróżniają nowe wersje
śmigłowców od starych,
wyposażonych w charakterystyczne
dla Bella wirniki dwułopatowe.
Zmiany te zmniejszyły
wibracje oraz sprawiły,
że obydwie maszyny lepiej
się prowadzi
materiałów i technologii. W 84 procentach
składają się z takich samych części i ele-
mentów, w przeciwieństwie do poprzed-
nich modeli, które miały jedynie kilka pro-
cent takich samych części. To niezwykle
ważne udogodnienie eksploatacyjne, które
ułatwi pracę technikom, a przede wszyst-
kim przyniesie trzy miliardy dolarów
oszczędności w ciągu 30 lat służby.
Obie wersje śmigłowców wyposażone
zostały w dwa silniki General Electric
T700-GE-401 – takie same, w jakie wypo-
sażone są AH-1W – z tym że UH-1Y ma
je w mocniejszej wersji C – montowanej
w UH-60L Black Hawk. W obu zamonto-
wano te same systemy przenoszenia napę-
du, kompozytowe, odporne na ostrzał z bro-
ni maszynowej, składane czterołopatowe
wirniki główne oraz identyczne, czteroło-
patowe wirniki ogonowe. Zewnętrznie to
czterołopatowe wirniki odróżniają nowe
wersje śmigłowców od starych, wyposażo-
nych w charakterystyczne dla Bella wirni-
ki dwułopatowe. Identyczne sekcje ogono-
we obydwu śmigłowców oraz powierzch-
nie sterowe zostały powiększone. Zmiany
te zmniejszyły wibracje oraz sprawiły, że
obydwie maszyny lepiej się prowadzi.
nr 48/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
W WIEŻYCZCE AH-1Z Viper zainstalowano
trzylufowe działko M197 kalibru 20 milime-
trów, takie samo jak w AH-1W.
DŁUŻSZA o 53 centymetry niż w UH-1N
kabina UH-1Y została zaprojektowana tak,
aby maksymalnie pochłaniać siły uderze-
nia w przypadku przymusowego lądowania.
Tak samo jak płozy podwozia oraz fotele
załogi i pasażerów. Bezpieczeństwo podno-
szą samouszczelniający się system paliwo-
wy i zbiorniki odporne na zgniecenia.
US DOD (3)
UH-1Y ma udźwig rzędu trzech ton,
czyli o 1 tonę większy od poprzednika, za-
sięg 800 kilometrów (UH-1N – 400 kilo-
metrów), a prędkość przelotową 250 kilo-
metrów na godzinę (UH-1N – 207 kilo-
metrów na godzinę). Osiągi AH-1Z aż tak
znacząco się nie zwiększyły. Jest szybszy
od AH-1W jedynie o kilkadziesiąt kilo-
metrów na godzinę. Ma zasięg 685 kilo-
metrów, czyli o sto kilometrów większy
od poprzedniej wersji, jednak wszystko to
przy prawie dwukrotnie większych udźwi-
gu oraz prędkości wznoszenia.
Dłuższa o 53 centymetry niż w UH-1N
kabina UH-1Y została zaprojektowana tak,
aby maksymalnie pochłaniać siły uderze-
nia w przypadku przymusowego lądowa-
nia. Tak samo jak płozy podwozia oraz fo-
tele załogi i pasażerów. Bezpieczeństwo
podnoszą samouszczelniający się system
paliwowy i zbiorniki odporne na zgniece-
nia. Śmigłowiec posiada elektroniczny sys-
tem obronny EWSP, na który składają się
urządzenia ostrzegające o opromieniowa-
niu wiązką lasera AVR-2A, wiązką radaro-
wą oraz zbliżaniu rakiet AN/AAR-47(V)2,
a także wyrzutnik flar i pasków ALE-47.
Pod dziobem śmigłowca zamontowany zo-
| |
|| || |
stał system obserwacji oraz celowania
w podczerwieni (NTIS) BRITE Star II.
Śmigłowiec ma „szklany kokpit” z sześcio-
ma wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi.
Venom może przenosić na krótkich wysię-
gnikach zamontowanych po bokach kadłu-
ba dwa zasobniki z niekierowanymi rakie-
tami Hydra 70 kalibru 70 milimetrów.
W drzwiach po obu stronach kabiny moż-
na zamontować dwa karabiny maszynowe
M240D kalibru 7,62 milimetry, GAU-16
kalibru 12,7 milimetra albo sześciolufowe
GAU-17 kalibru 7,62 milimetry.
Stare jak nowe
W wieżyczce AH-1Z Viper zainstalo-
wano trzylufowe działko M197 kalibru
20 milimetrów, takie samo jak w AH-1W.
Na tym jednak podobieństwa się kończą.
Na dziobie Vipera zamontowano nowy
system celowania TSS oraz czujniki i ka-
merę pracujące w podczerwieni FLIR. Za-
stąpiły przestarzały, optyczny system ce-
lowania NTS, w którym operator był zmu-
szony do patrzenia przez tak zwaną tubę.
Przednia i tylna kabina są identyczne. Obie
mają po dwa duże wyświetlacze ciekło-
krystaliczne oraz jeden mały. Pilot może
siedzieć z przodu albo z tyłu, w odróżnie-
niu od AH-1W, w którym siedzi tylko
z tyłu. Podczas testów odkryto, że piloto-
wi łatwiej steruje się śmigłowcem z przed-
niej kabiny. Integralną częścią awioniki jest
produkowany przez firmę Thales hełm
OTO HMSD (Optimized TopOwl Helmet
Mounted Sight and Display), wyposażo-
ny w używany za dnia monokl, w którym
wyświetlane są wszystkie dane z HUD,
oraz gogle noktowizyjne ANVIS-9. W ta-
kich samych hełmach latają również pilo-
ci UH-1Y. Podstawą uzbrojenia AH-1Z są
rakiety AGM-114N Hellfire. Śmigłowiec
może przenosić ich aż 16 pod dłuższymi
i mocniejszymi niż w wersji W skrzydła-
mi. Zrezygnowano zupełnie z przestarza-
łych już dzisiaj rakiet TOW. Viper przeno-
si również zasobniki z rakietami niekiero-
wanymi Hydra 70. Na końcach obu skrzy-
deł można zamontować rakiety powietrze–
powietrze AIM-9M Sidewinder. Bell przy-
stosował prawe skrzydło Vipera do zamon-
towania na jego końcu kopuły CRS, czyli
radaru kontroli ognia podobnego do rada-
ru Longbow, w który wyposażone są śmi-
głowce AH-64D Longbow Apache.
Program modernizacji AH-1 pokazał, że
nie trzeba budować nowej konstrukcji, że-
by mieć nowoczesny śmigłowiec. Piloci
chwalą własności pilotażowe i zdolności
operacyjne obydwu maszyn. Dowódcy ma-
rines cieszą się, że relatywnie małym kosz-
tem i w krótkim czasie są w stanie zastą-
pić wysłużone śmigłowce nowymi. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA
ŚWIAT NA WSCHODZIE
AAAAAAAA BEZ ZMIAN?
TA D E U S Z W RÓ B E L
GAZ NA POKŁADZIE
Błąd człowieka doprowadził do najtragiczniejszego od lat wypadku w rosyjskiej marynarce wojennej.
Dlaczego musiało zginąć 20 członków załogi atomowego okrętu „Nerpa”?
Przedstawiciel komisji powołanej przez
prokuraturę generalną Władimir Markin
poinformował, że winę za tragiczny wypa-
dek, do którego doszło wieczorem 8 listo-
pada na atomowym okręcie podwodnym
K-152 „Nerpa” na Morzu Japońskim, po-
nosi jeden z członków załogi. Marynarz,
którego tożsamości nie ujawniono, bez po-
wodu włączył pokładowy system przeciw-
pożarowy. Osoba ta przyznała się do winy
– poinformował Markin. Grozi jej kara do
siedmiu lat więzienia.
Pierwszy rejs
Uruchomienie systemu spowodowało
śmierć 20 osób (w tym trzech wojskowych
– dwóch oficerów i podoficera). Udusiły
się one freonem, który po włączeniu sys-
temu wypełnił pomieszczenia. Rannych
zostało 21 osób. Większość ofiar to pra-
cownicy stoczni z Komsomolska nad Amu-
rem. Okręt przechodził próby stoczniowe
przed wejściem do służby, co miało nastą-
pić w przyszłym roku. „Nerpa” została
zwodowana w czerwcu 2006 roku.
Jeszcze przed wypadkiem w mediach po-
jawiła się informacja, że „Nerpa” miała być
oddana w leasing Indiom na dziesięć lat za
650 milionów dolarów. W umowie, którą
podpisano, przewidziano także możliwość
zakupu jednostki. Okręt otrzymałby nowe
imię – „Chakra”. Tragedia na Morzu Ja-
pońskim wprawiła decydentów w Delhi
w konsternację. Rzecznik indyjskiej mary-
narki wojennej komandor Nirah Sinha nie
chciał komentować leasingu „Nerpy” lub
innej jednostki podwodnej z Rosji.
Tragiczny wypadek jest kłopotliwy po-
litycznie również dla władz Rosji, które
w ostatnim czasie bardzo starały się przy
każdej nadarzającej się okazji głośno mó-
wić o odzyskiwaniu mocarstwowej pozy-
48 Polska Zbrojna
cji. Potwierdzać to miała między innymi
rosnąca aktywność marynarki wojennej
w różnych rejonach świata.
„Ten najnowszy incydent sygnalizuje,
że choć Rosja jest coraz bardziej asertyw-
na i agresywna na płaszczyźnie geopoli-
tycznej, to nadal zmaga się z bardzo real-
nymi wyzwaniami, jeśli chodzi o odnowę
potęgi morskiej”, oceniono w Stratfor. Od-
miennego zdania był szef rosyjskiego szta-
bu generalnego generał armii Nikołaj
Makarow. „Pomimo smutnego wypadku,
w którym zginęli ludzie, okręt podczas
prób wykazał sprawne działanie wszyst-
kich zespołów mechanicznych i systemów
kontroli, oczywiście poza systemem ga-
śniczym”, uzasadnia w wypowiedzi cyto-
wanej przez agencję Interfax.
Początkowo Moskwa nie podała nazwy
jednostki, na której doszło do tragedii. Za-
pewniła jednak, że incydent miał miejsce
w przedziale dziobowym okrętu, daleko od
znajdującego się na rufie reaktora atomo-
wego. Niemniej jednak nie sposób nie za-
uważyć, że władze na Kremlu wyciągnę-
ły wnioski z podobnych wydarzeń z prze-
szłości. Już pierwsze komunikaty zawie-
rały informację, że prezydent Dmitrij
Miedwiediew polecił ministrowi obrony
rozpoczęcie śledztwa oraz udzielenie
wszelkiej pomocy rodzinom ofiar. Zu-
pełnie inaczej niż w sierpniu 2000 roku,
gdy na Morzu Barentsa zatonął okręt
podwodny „Kursk”.
Znaki zapytania
Pomimo że został znaleziony sprawca
wypadku na „Nerpie”, eksperci wojsko-
wi wskazują na inne kwestie do wyja-
śnienia. Dlaczego aż tyle osób było na
pokładzie okrętu? – zastanawiał się eks-
pert, emerytowany oficer marynarki wo-
K-152 „NERPA” to myśliwski okręt podwod-
ny, według rosyjskich oznaczeń typu 971
(Szczuka-B), a zachodnich Akula II.
Jednostki typu Szczuka-B mają w zanurze-
niu prawie 12,8 tysięcy ton wyporności i po-
siadają wyrzutnie torped dwóch kalibrów
– 533 milimetry i 650 milimetrów.
RIA Novosti podaje, że są po cztery takie tor-
pedy, podczas gdy niektóre źródła zachodnie
podają, że Akula II ma sześć wyrzutni kalibru
533 milimetry. Poza torpedami z obu typów
można wystrzeliwać pociski przeciwokręto-
we RPK-2 Viyoga i 86R Vodopad.
Najgroźniejszą bronią na okręcie są pociski
manewrujące RPK-55 Granat, uchodzące za
odpowiednik amerykańskiego Tomahawka.
Uzbrojone w głowice nuklearne mogą razić
cele odległe o 3000 kilometrów.
jennej Giennadij Illarionow. Obecny
rzecznik marynarki kapitan Igor Dygało
podał, że na „Nerpie” znajdowało się 208
osób, w tym 81 wojskowych. To niemal
trzy razy więcej niż liczy załoga okrętu te-
go typu. Wszyscy z wypowiadających się
byli zgodni, że próbne rejsy nie należą do
bezpiecznych i każde niedopatrzenie mo-
że doprowadzić do nieszczęścia. Inna
kwestia podniesiona przez ekspertów do-
tyczyła tego, czy obecni na okręcie stocz-
niowcy i marynarze byli odpowiednio
przygotowani na sytuację awaryjną. Ru-
słan Puchow, dyrektor Ośrodka Analiz
Strategii i Technologii, powiedział radiu
Echo Moskwy, że być może nie wszyscy
zostali wyposażeni w aparaty tlenowe lub
zwlekali z ich nałożeniem. Jeden z urato-
wanych, inżynier Wiktor Riff, oświad-
czył w telewizji NTV, że maski mieli
wszyscy, ale być może część ludzi nie zdą-
żyła włożyć ich na czas. Natomiast prze-
wodniczący Klubu Podwodniaków
z Sankt Petersburga, emerytowany ko-
mandor Igor Kurdin, wyraził przypusz-
czenie, że stoczniowcy nie mieli doświad-
czenia w użyciu zestawów ratowniczych.
Inny emerytowany podwodniak, kapitan
Aleksander Pokrowski, skrytykował
w internecie system przeciwpożarowy,
w którym wykorzystywany jest freon, ja-
ko niebezpieczny dla załóg, i wezwał do
jego wymiany. Część rosyjskich ekspertów
ma też spore wątpliwości co do umiejętno-
ści i doświadczenia pracujących przy okrę-
cie stoczniowców. Zaś RIA Novostii przy-
toczyła opinię Illarionowa: „W czasach
sowieckich dostawaliśmy od trzech do pię-
ciu okrętów podwodnych rocznie, a teraz
zaledwie jeden na pięć lat”. 
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
nr 48/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || |

Stosunki rosyjsko-amerykańskie od dobrych kilku lat

znajdują się na równi pochyłej. Zmniejsza się liczba
problemów, przy których rozwiązywaniu oba kraje są
w stanie współpracować, coraz więcej jest natomiast
spornych kwestii strategicznych, politycznych czy
ekonomicznych.

MARCIN KACZMARSKI

ROSJA TESTUJE OBAMĘ

rędzie prezydenta Dmitri-
ja Miedwiediewa do obu
izb rosyjskiego parlamen-
tu nieprzypadkowo przeło-
żono na 5 listopada, tuż po
wyborach prezydenckich
w USA. Ogłoszenie o zamiarze rozmiesz-
czenia w obwodzie kaliningradzkim rakiet
krótkiego zasięgu typu Iskander w odpo-
wiedzi na amerykańskie plany rozmiesz-
czenia tarczy przeciwrakietowej w Polsce
i Czechach miało być sygnałem pod adre-
sem nowego gospodarza Białego Domu.
Czy stosunki się poprawią?
Dojście do władzy Baracka Obamy jest
w Moskwie traktowane jako okazja do no-
wego ułożenia relacji rosyjsko-amerykań-
skich. Przez ostatnie kilkanaście lat Stany
Zjednoczone mogły sobie pozwolić na fak-
tyczne lekceważenie Rosji (istotne było
przede wszystkim zabezpieczenie pora-
dzieckiego arsenału nuklearnego) i jej pre-
tensji do współdecydowania o sprawach
zarówno europejskich, jak i globalnych.
Dotychczas podejmowane próby ustano-
wienia pozimnowojennego „strategiczne-
go partnerstwa” kończyły się niepowodze-
niem z powodu zbyt różnego rozumienia
tego pojęcia. Moskwa liczyła bowiem (za-
równo po rozpadzie ZSRR, jak i po 11
września) na swego rodzaju kondominium
globalne i „współzarządzanie” wraz z Wa-
szyngtonem sprawami międzynarodowy-
mi. Z kolei w USA oczekiwano, że Rosja
pogodzi się z rolą mocarstwa drugiej kate-
gorii i niczym powojenne Niemcy czy Ja-
ponia zaakceptuje wiodącą rolę Ameryki.
W ostatnich latach sytuacja zaczęła się
zmieniać – Federacja Rosyjska stała się du-
żo bardziej asertywna w polityce zagranicz-
nej, pokazała swoje siły i gotowość do kon-
frontacji z Zachodem. W tej sytuacji nowa
administracja będzie zmuszona do wypra-
cowania nowego podejścia do Rosji. Wa-
szyngton musi zdecydować, czy postrze-
gać Rosję jako mocarstwo, z którym współ-
praca jest niezbędna, chociażby w sprawach
Iranu, Chin, międzynarodowego terrory-
zmu, i wówczas iść na ustępstwa politycz-
ne (zwłaszcza na obszarze WNP), czy też
odradzającą się potęgę Moskwy traktować
jako zagrożenie dla pozimnowojennego ła-
du w Europie (i nie tylko). W tym wypad-
ku będzie musiał podjąć konkretne prze-
ciwdziałania, łącznie z intensyfikacją obec-
ności wojskowej na obszarze WNP.
Kreml wydaje się liczyć na tę pierwszą
opcję – uznanie przez USA mocarstwo-
wych pretensji Rosji, przede wszystkim
w jej najbliższym otoczeniu. Liderzy ro-
syjscy mają nadzieję, że okazując determi-
nację w swoim oporze wobec tarczy prze-
ciwrakietowej skłonią administrację Oba-
my do rezygnacji z planów jej rozmiesz-
czenia w Europie Środkowej. Moskwa
TLB DESIGNS
chciałaby też podpisania z USA nowego
porozumienia o redukcji strategicznych sił
nuklearnych, które zastąpiłoby wygasają-
cy w grudniu 2009 roku traktat START I.
Zmniejszyłoby to z pewnością ciężar mo-
dernizacji rosyjskiego arsenału nuklearne-
go, a jednocześnie w symboliczny sposób
podkreślało istnienie rosyjsko-amerykań-
skiej równowagi strategicznej.
W cieniu historii
Utrzymanie tradycyjnej mieszanki za-
angażowania i selektywnego powstrzymy-
wania nie da efektów – ani nie przekona
Moskwy, że USA rzeczywiście chcą z niej
uczynić partnera, ani nie powstrzyma ro-
snącej agresywności Kremla. Wybór,
przed jakim stanie prezydent Obama już
w pierwszych miesiącach swoich rządów,
będzie trudny, ponieważ każda polityka
Zachodu wobec Rosji obciążona jest hi-
storią – Monachium czy Jałtą. Przyczynia
się do tego również sama Moskwa, przy
każdej nadarzającej się okazji straszy ra-
kietami, bombowcami strategicznymi,
podtrzymując obraz (neo)imperialnej Ro-
sji czyhającej na swoich sąsiadów. Nie-
mniej Stany Zjednoczone muszą dokonać
wyboru – i każde rozwiązanie będzie lep-
sze niż utrzymywanie obecnego status quo,
kiedy to Waszyngton po prostu nie ma wo-
bec Rosji żadnej polityki. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 48/2008 Polska Zbrojna 49

ŚWIAT STANY ZJEDNOCZONE

PREZYDENT ŚWIATOWEJ MAREK ORZECHOWSKI

Czy nowy prezydent

USA Barack Obama
przywróci prestiż
amerykańskiej
obecności na świecie?

Do 20 stycznia 2009 roku Ba-

rack Obama, 44. prezydent
USA, ma czas kosztować swój
wielki życiowy i polityczny try-
umf, ale miesiąc miodowy po ob-
jęciu urzędu będzie miał krótki
i wypełniony od początku wy-
trwałą pracą. Nie obietnice Oba-
my i nie rzucane zwyczajowo na
wiatr kampanii wyborczej hasła
czy przyrzeczenia, ale katastro-
falna sytuacja USA sprawia, że
większość Amerykanów nie tyl-
ko ma nadzieję, ale wręcz liczy na
lepsze czasy.
Potrzebny jest impuls
Jego poprzednik kazał gonić po
świecie niewykształconych, nieznają-
cych języków obcych terrorystów,
a tymczasem połowa Ameryki dosłow-
nie sypie się w gruzy. Same konieczne
już teraz inwestycje w kolejnictwo,
transport i infrastrukturę USA wyma-
gają większych nakładów niż wynoszą
dotychczasowe koszty – 800 miliardów
dolarów – interwencji w Iraku. Zanie-
dbania są ogromne. Ameryka dosłow-
nie się rozpada – wiele mostów, prze-
praw, wiaduktów, energetycznych linii
przesyłowych, telefonicznych wymaga
natychmiastowej rekonstrukcji. Braku-
je prądu, wody, opału. Wiele przesta-
rzałych fabryk, stacji, obiektów ener-
getycznych trzyma się jeszcze tylko
na słowo honoru. Nowy prezydent
będzie się więc musiał zatroszczyć
o to, by Stany Zjednoczone odzy-
skały zarówno wewnątrz państwa,
jak i na świecie blask sprawnego i dobrze
funkcjonującego państwa, wizerunek od-
ważnego i sprawiedliwego kraju, który
bez uszczerbku dla obywateli swoich
i innych państw spełnia funkcję wzorco-
US DOD

wej demokracji i porządnie zarządzanej

administracji.

50 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
J SZANSY
Na liście problemów nowego prezyden-
ta otrzymanych w spadku po ośmiu latach
nieodpowiedzialnej polityki George’a W.
Busha są krach systemu finansowego, za-
łamanie się gospodarki (największej na
świecie), wyhamowanie światowego han-
dlu, brak postępów w ochronie klimatu,
pogłębiająca się zapaść w Afganistanie,
niepewność dalszego przebiegu zbędnej
wojny w Iraku, brak postępów na Bliskim
Wschodzie i upadek Afryki czy pogorsze-
nie stosunków z Rosją.
Problemy do wyjaśnienia
Nie tylko sami obywatele USA znajdu-
ją się dzisiaj w niepewnej sytuacji. Także
ich sojusznicy na świecie, głównie w Eu-
ropie. Prędzej czy później nowa amery-
kańska administracja ujawni szczegóły
tych lub innych planów i zamiarów gabi-
netu Busha, które pozwolą spojrzeć ina-
czej na prawdziwe intencje jego admini-
stracji. Do opinii publicznej dotrą nowe
fakty z okresu narastania zagrożenia ter-
rorystycznego (już dzisiaj więcej niż po-
łowa Amerykanów uważa, że zamachy
z 11 września 2001 roku były sfingowa-
ne), a te z kolei postawią zarówno przyja-
ciół, jak i krytyków Ameryki przed nowy-
mi wyzwaniami. Wojna w Iraku i Afgani-
stanie, tajne więzienia CIA, sprawa bazy
Guantanamo – będą musiały znaleźć praw-
dziwe, szczere wyjaśnienia. To kwestia
czasu, tak jak tylko kwestią czasu jest
zmiana stylu w polityce militarnej i zagra-
nicznej USA, które swój prestiż na świe-
cie mogą odzyskać i budować dzięki wa-
lorom własnego systemu politycznego,
a niekoniecznie przez agresywną prezen-
tację własnej siły. Amerykańskiej pozycji
w NATO nikt o zdrowych zmysłach nie
chce i nie może kwestionować. A jednak
to właśnie w NATO widać jak w zwier-
ciadle charakter amerykańskiej dominacji
i styl, w jakim się o tym przypomina.
Wraz z zamachami z 11 września 2001
roku administracja Busha otrzymała wy-
starczający pretekst, aby w nieskrępowa-
ny i dla świata niebezpieczny sposób za-
pewnić USA międzynarodową domina-
cję, a także pełną kontrolę nad obywate-
lami wielu krajów. Polityczne i militarne
skutki zamachów dają się doskonale po-
równać z ocenami konserwatywnych my-
ślicieli, którzy już na rok przed 11 wrze-
śnia w pracy „Project for a new american
century” opisali świat, do którego Wa-
szyngton powinien dążyć. Twierdzili, że
nr 48/2008
| | | |
proces spodziewanej i oczekiwanej trans-
formacji, zatem zdobywania przez Ame-
rykę jedynowładczej dominacji na świe-
cie drogą zwiększania wydatków wojsko-
wych i globalnej prezentacji przewagi
USA, potrwać może całe dziesięciolecia,
chyba że „dojdzie do katastrofalnego,
działającego jak katalizator momentu, do
nowego Pearl Harbor”. Jak wiadomo, ten
moment pojawił się 11 września 2001 ro-
ku, ale na szczęście dla Ameryki i dla
świata epoka neokonserwatystów w USA
trwała krócej, niż zakładali. Radykalna
próba redefinicji amerykańskich warto-
ści, które były i są fundamentem jej trwa-
łej demokracji, się nie powiodła. Epoka
Busha dobiegła końca, a wraz z jej odej-
ściem do lamusa otwiera się okres ame-
rykańskiej samorefleksji.
Czeka nas zmiana priorytetów amery-
kańskiej polityki. Ręka Waszyngtonu, któ-
ra w ostatnich latach tak chętnie biła in-
nych po głowach, teraz częściej będzie wy-
EPOKA BUSHA DOBIEGŁA
KOŃCA, A WRAZ Z JEJ
ODEJŚCIEM DO LAMUSA,
OTWIERA SIĘ OKRES
AMERYKAŃSKIEJ
SAMOREFLEKSJI
ciągnięta do koncyliacji. W ciągu 16 mie-
sięcy Amerykanie wyjdą z Iraku, zakoń-
czą tę nieudaną interwencję. Barack Oba-
ma wielokrotnie określał ją jako wojnę
zbędną, niepotrzebną, fałszywą. Jako woj-
nę, która odciągała uwagę Ameryki od in-
nych poważnych zagrożeń. Im szybciej
USA opuszczą Irak, tym szybciej poradzą
sobie z problemami w Afganistanie. Oba-
ma chce zakończyć i tę wojnę, „nie popeł-
niając żadnego błędu”. Spodziewać się
więc należy zwiększonych nacisków na
sojuszników w NATO, ale przynajmniej
z jasną perspektywą, że ich dodatkowy wy-
siłek doprowadzi do możliwie szybkiego
uporządkowania sytuacji i powrotu do do-
mu. W Waszyngtonie i Brukseli oczekuje
się, że jedną z pierwszych decyzji Obamy
będzie zamknięcie więzienia w bazie
w Guantanamo.
Zapewne jedną z konsekwencji powro-
tu do praktyki przestrzegania prawa będzie
rozliczenie groźnej sprawy nielegalnych
więzień CIA. Nawet jeżeli sam fakt istnie-
nia tych więzień uznany zostanie tak czy
owak za w jakiś sposób uzasadniony (ale
problemy pojawią się na pewno dla sojusz-
niczych rządów, które zgadzając się na te
więzienia, łamały świadomie międzynaro-
dowe prawo), z oceną taką nie mogą się
spotkać stosowane tam nielegalne tortury.
| | |
Nowego partnerstwa z USA potrzebuje
Bruksela – zarówno Unia Europejska, jak
i NATO. Wkrótce już nikt nie będzie pa-
miętał sławnej wypowiedzi byłego sekre-
tarza obrony USA Rumsfelda o podziale
na „starą” i na „nową” Europę. W niepa-
mięć pójdą też ci polscy politycy, którzy
do tej zimnowojennej retoryki chętnie się
przyłączyli, bez respektu dla skutków, ja-
kie wywołała ona w stosunkach z USA,
i dla współżycia w samej Europie. Już nie-
bawem zniknie na zawsze tak bardzo nad-
używana figura semantyczna „trojański
koń”, którym w Europie określano służal-
czą postawę niektórych polskich polity-
ków i ich antyeuropejskie podejście do pro-
blemów własnego kontynentu. Wszystkie
te nieszczęsne skojarzenia, powiedzenia,
określenia znikną, nie będą potrzebne, bo
nie będzie potrzebował ich sam Waszyng-
ton. Jego pozycja w Europie będzie budo-
wana na respekcie, zasadach, wiarygod-
ności, rzetelności – na tym wszystkim, cze-
go przez ostatnie lata tak bardzo brakowa-
ło. Europy do przyjaźni z Ameryką zmu-
szać czy zachęcać nie trzeba. Jej intensyw-
ność zawsze zależy od tego, kto siedzi
w Białym Domu.
Ważne jest więc pytanie – kto? Kto
właściwie zamieszka już niebawem
w Białym Domu? Jakim prezydentem
będzie Barack Obama?
Wie, co to walka i sukces
Z kandydata, który we wspaniałym
stylu wygrał wybory, niekoniecznie mu-
si wyrosnąć wielki prezydent. Pokazują
to historie wielu poprzedników Obamy,
chociażby Jimmy’ego Cartera. Jest jed-
nak zasadnicza różnica między dotych-
czasowymi prezydentami USA a nowym.
Obama jest pierwszym nie-białym pre-
zydentem Ameryki. Chociaż problemy,
którymi będzie musiał się zająć, kwestię
dyskryminacji rasowej spychają na dal-
szy plan, to właśnie kolor skóry Barac-
ka Obamy i jego doświadczenia czynią
zeń prezydenta wielkiej amerykańskiej
i światowej szansy. Obama wie, co zna-
czy żyć na dole i zaczynać tam drogę do
góry, wie, co znaczy walczyć o egzysten-
cję i sukces, wie też, jak zakasać rękawy
i ustawić ważne w życiu priorytety. Wie
też, co oznacza w praktyce tolerancja
– tolerancja dla innych, wobec inaczej
myślących. To są cnoty, które uczynią
z rzekomo najsilniejszego polityka świa-
ta prawdziwego przywódcę i zapewnią
mu sukces. Europa czeka na ten sukces,
czeka na takiego właśnie Baracka Oba-
mę. Nie tylko Ameryka go potrzebuje.
Potrzebny jest także Europie. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 51
ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
IRAK AAAAAAAA
TERRORYZM W ODWROC
TOMASZ OTŁOWSKI
Historia działalności struktur Al-Kaidy w Iraku to niemal modelowy przykład szybkiego
wzrostu potęgi i równie nagłego upadku terrorystycznego ugrupowania odwołującego się
do radykalnej wizji islamu.
„Al-Kaida w Iraku została już niemal roz-
bita!” – stwierdzenie, które padło niedaw-
no z ust premiera Iraku Nouriego
al-Malikiego w wywiadzie dla kuwejckiej
agencji prasowej, jeszcze rok temu wywo-
łałoby co najwyżej zdziwienie i politowa-
nie. Jednak dziś, pod koniec 2008 roku,
w pełni oddaje ono stan obecnej kondycji
międzynarodowej siatki islamskich terrory-
stów, którzy przez cztery lata sprawiali, że
ulice irackich miast codziennie spływały
krwią. Historia działalności struktur Al-Ka-
idy w Iraku to niemal modelowy przykład
szybkiego wzrostu potęgi i równie nagłego
upadku ugrupowania odwołującego się do
radykalnej wizji islamu i posługującego ter-
rorystycznymi metodami działania.
Terror masowy
Al-Kaida zdała sobie sprawę z atrakcyj-
ności Iraku dla swych celów operacyjnych
52 Polska Zbrojna
i strategicznych już wkrótce po obaleniu
przez Amerykanów reżimu Saddama
Husajna. Doświadczeni w afgańskich bo-
jach i wyszkoleni w terrorystycznym rze-
miośle członkowie organizacji Usamy ibn
Ladina już pod koniec 2003 roku zaczę-
li przenikać na terytorium Iraku, gdzie od
lat działały współpracujące z nią niewiel-
kie grupy islamskich ekstremistów, takie
jak kurdyjska Ansar al-Islam.
Proceder ten, początkowo niewielki, po
kilkunastu miesiącach prowadzono już na
skalę masową: według szacunków ame-
rykańskich, w 2004 roku do Iraku prze-
dostawało się co miesiąc (głównie via Sy-
ria) nawet kilkuset terrorystów. W wielu
miejscach rozsianych po całym obszarze
Bliskiego Wschodu emisariusze Al-Ka-
idy zakładali punkty werbunkowe dla
„ochotników dżihadu” oraz obozy szko-
leniowe, a w Iraku żywiołowo powstawa-
ły kolejne grupy terrorystyczne, skupione
w tak zwanej Radzie Zgromadzenia Mu-
dżahedinów.
Skala terroru sianego w Iraku przez
ugrupowania sięgające w swej ideologii
i strategii do wzorców Al-Kaidy osiągnę-
ła niespotykane dotychczas rozmiary.
W najbardziej krwawych latach 2004–
–2005 każdego dnia dochodziło średnio
do kilku samobójczych zamachów terro-
rystycznych, a zdarzało się, że w różnych
punktach Iraku było ich kilkanaście. Ata-
ki te w przeważającej części wymierzo-
ne były w ludność cywilną; zginęły
w nich tysiące niewinnych Irakijczyków,
głównie szyitów i Kurdów. Irak na długie
lata stał się dla islamistów głównym po-
lem bitwy w ich świętej wojnie z niewier-
nymi, a także poligonem doświadczal-
nym, gdzie testowano nowe taktyki wal-
ki i szkolono w boju kolejne generacje
nr 48/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
Choć kondycja ugrupowań
islamistycznych w Iraku jest
dziś najgorsza od początku
ich aktywności w tym kraju,
to nie należy się spodziewać,
że kiedykolwiek uda się
w pełni zlikwidować nad
Tygrysem i Eufratem zjawisko
islamskiego ekstremizmu
i terroryzmu
ULICE IRACKICH
MIAST są dziś
znacznie bardziej
bezpieczne niż jesz-
cze kilka miesięcy
temu. Na zdjęciu
OCIE
z lewej: przedstawi-
ciele sunnickich
organizacji samo-
obrony współdziała-
jący z koalicją i siła-
mi irackimi.
terrorystów. Islamistyczne struktury ope-
rujące w Iraku jak magnes przyciągały
zresztą ekstremistów i radykałów z całe-
go Bliskiego i Środkowego Wschodu, co
w zauważalny sposób przyczyniło się do
zmniejszenia aktywności terrorystycznej
w wielu państwach regionu.
Sunnici na marginesie
Sukces islamistów w Iraku nie byłby
możliwy bez wsparcia w postaci sunnic-
kiego zaplecza w tym kraju. Sunnici, do-
minujący w irackiej polityce w czasach
Saddama Husajna, w nowym Iraku ze-
pchnięci zostali na margines życia poli-
tycznego i ekonomicznego. Żyjąc na tere-
nach pozbawionych zasobów ropy nafto-
wej, obawiając się zemsty ze strony szy-
itów i Kurdów za dekady prześladowań,
poparli działalność ekstremistów. Przez pe-
wien czas dochodziło nawet do współpra-
cy (na szczeblu operacyjnym) między
strukturami sunnickiego ruchu oporu i is-
lamskimi terrorystami. Jej efektem było
wdrożenie przez Al-Kaidę nowatorskiej
nr 48/2008
||
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO ||
taktyki walki w Iraku, łączącej działania
terrorystyczne z elementami klasycznej
partyzantki. Dziś taktyka taka z powodze-
niem stosowana jest przez Al-Kaidę i tali-
bów w Afganistanie.
W efekcie stosowanego latami bez-
względnego terroru islamscy terroryści
umocnili się w sunnickich prowincjach
w takim stopniu, że w październiku 2006
roku byli już w stanie powołać do życia
Islamskie Państwo Iraku. Był to najwięk-
szy sukces koalicji tamtejszych ugrupowań
islamistycznych, ale jednocześnie także
początek ich końca. Powstanie „kalifatu
Al-Kaidy” oznaczało bowiem dla irackich
sunnitów gwałtowne nasilenie brutalnej is-
lamizacji. Radykałowie islamscy tak gor-
liwie wymuszali przestrzeganie przez irac-
kich sunnitów – jednej z bardziej zlaicy-
zowanych społeczności Bliskiego Wscho-
du – zasad tradycyjnego, surowego isla-
mu, że niemal cały wysiłek operacyjny
Al-Kaidy w latach 2006–2007 skierowa-
ny był właśnie przeciwko sunnitom, coraz
aktywniej opierającym się islamizacji.
Amerykanie, monitorujący relacje mię-
dzy sunnitami a islamistami, nie omiesz-
kali wykorzystać sprzyjających okolicz-
ności. Na początku 2007 roku Waszyng-
ton przeprowadził operację wzmocnienia
sił USA w Iraku (słynne surge), podejmu-
jąc jednocześnie zakulisowy dialog z sun-
nickimi elitami politycznymi. W następ-
stwie zmiany strategii Amerykanie zaak-
ceptowali i wsparli samorzutnie powsta-
jące sunnickie organizacje samoobrony
skupione w Radzie Przebudzenia. Struk-
tury te (dziś liczące ponad 80 tysięcy lu-
dzi), współdziałając z koalicją i siłami
irackimi, doprowadziły w ciągu minio-
nych kilkunastu miesięcy do niemal cał-
kowitego rozbicia siatek islamistów w Ira-
ku. Wraz ze zmianą nastawienia społecz-
ności sunnickiej do nowej rzeczywistości
|| |
US DOD (2)
politycznej w Iraku pozwoliło to ustabili-
zować sytuację w kraju i polepszyć stan
bezpieczeństwa wewnętrznego.
Al-Kaida rezygnuje
Choć kondycja ugrupowań islamistycz-
nych w Iraku jest dziś najgorsza od począt-
ku ich aktywności w tym kraju, to nie na-
leży się spodziewać, że kiedykolwiek uda
się w pełni zlikwidować nad Tygrysem
i Eufratem zjawisko islamskiego ekstremi-
zmu i terroryzmu. Z pewnością jednak ter-
roryzm będzie tam w odwrocie tak długo,
jak długo poprawiać się będzie ogólna sy-
tuacja w kraju. Wewnętrznie stabilniejszy
i silniejszy politycznie Irak przestaje być
dla ugrupowań powiązanych z Al-Kaidą
atrakcyjnym miejscem prowadzenia bez-
pośredniej walki z Zachodem i jego arab-
skimi poplecznikami.
Co to oznacza dla przyszłości islamskie-
go terroryzmu w regionie bliskowschod-
nim i poza nim? Przede wszystkim odwró-
cenie procesu, który kształtował dotych-
czas rozwój aktywności terrorystycznej
w tej części świata: masowego napływu do
Iraku terrorystów z państw regionu. Od nie-
dawna tendencja jest odwrotna – terrory-
ści opuszczają Irak, przenosząc się między
innymi do Libanu, Syrii, Arabii Saudyj-
skiej i Jordanii. Część z nich migruje znacz-
nie dalej: do Somalii, Jemenu, Afganista-
nu czy Pakistanu. Można zakładać, że wie-
lu wybierze również Europę. Niebezpie-
czeństwo polega na tym, że ci wyszkoleni
i doświadczeni terroryści stanowić będą
cenne wzmocnienie dla wielu lokalnych
struktur islamistycznych na Bliskim i Środ-
kowym Wschodzie oraz w Europie. Więk-
szy spokój w Iraku może więc oznaczać
wzrost aktywności terrorystycznej w wie-
lu innych punktach świata. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
ZAPIS WYDARZENIA
Gotowi
do rozmów
ROSJA. „Jesteśmy gotowi roz-
mawiać z USA o systemach
obrony przeciwrakietowej”,
oznajmił prezydent Dmitrij
Miedwiediew. Rosyjski przy-
wódca przebywał w Waszyng-
tonie z okazji szczytu państw
Grupy G-20. „Nie uczynimy
niczego, zanim Ameryka nie
wykona pierwszego kroku”,
powiedział Miedwiediew
w waszyngtońskiej Radzie do
spraw Stosunków Zagranicz-
nych. „Mamy szansę rozwią-
zać ten problem albo poprzez
porozumienie stworzenia glo-
balnego systemu antyrakieto-
wego, albo – jako minimum
– znalezienie rozwiązania, któ-
re odpowiadałoby Federacji
Rosyjskiej – dodał. Reuters za-
uważa, że jest to istotna zmia-
na stanowiska Moskwy, która
dotychczas jednoznacznie
sprzeciwiała się planom budo-
wy amerykańskiej tarczy anty-
rakietowej. Rosyjski prezydent
podkreślił, że Moskwa ma na-
dzieję, iż przejęcie władzy
przez administrację Baracka
Obamy doprowadzi do odwil-
ży w stosunkach rosyjsko-ame-
rykańskich. Oświadczył też,
że jest gotów spotkać się
z Barackiem Obamą nie-
zwłocznie i bez jakichkolwiek
warunków wstępnych. (s)
Rakiety
na kredyt
BIAŁORUŚ. Kraj ten od daw-
na prowadzi z Moskwą rozmo-
wy na temat rozmieszczenia
rosyjskich rakiet Iskander, któ-
re mają być odpowiedzią
Kremla na elementy amery-
kańskiej tarczy antyrakietowej
w Polsce i Czechach. „Jeśli
Rosja nie da nam tych rakiet,
sami je kupimy”, ujawnił pre-
zydent Białorusi Aleksander
Łukaszenka w wywiadzie dla
„The Wall Street Journal”. Po
częściowym zniesieniu sankcji
przez Unię Europejską Łuka-
szenka chętnie mówi o zbliże-
niu z Zachodem, wspominając
przy tym o kredycie z Między-
narodowego Funduszu Waluto-
wego czy zachodnich inwesty-
cjach na Białorusi. Pieniądze
na rakiety mogą pochodzić
z rosyjskiego kredytu stabiliza-
cyjnego, wynoszącego dwa
miliardy dolarów. (mal)
54 Polska Zbrojna
Kto zestrzelił McCaina?
ROSJA/USA. „To dobrze, że
McCain nie został prezyden-
tem. Nawet w obozie mówił,
jak nienawidzi Rosjan, ponie-
waż wiedział, że został ze-
strzelony przez nasze rakiety.
Relacje rosyjsko-amerykań-
skie ucierpiałyby na pewno”,
ocenia radziecki weteran.
McCain został zestrzelony
26 października 1967 roku nie-
daleko Hanoi podczas lotu bojo-
wego i trafił do północnowiet-
namskiej niewoli. W obozie je-
nieckim spędził pięć i pół roku.
Twierdzi, że był torturowany.
Choć Moskwa do tej pory nie
przyznała oficjalnie, że ra-
dzieccy żołnierze służyli
w Wietnamie w latach 60.
i 70. po stronie komunistycz-
nej Północy, to Truszeczkin
otwarcie mówi o swoich wal-
kach w azjatyckiej dżungli.
Uważa, że nie ma się czego
wstydzić. „Dostałem się do
Wietnamu w czasie, kiedy by-
ły tam jednostki mieszane
z Wietnamczykami”, opowia-
da. Służył tam jako oficer
w jednostkach rakietowych.
Wspomina, że w dniu, kiedy
McCain został strącony, jego
oddział przygotowywał się do
opuszczenia pozycji wokół
mostu, którego bronił. „Nadle-
ciały dwa amerykańskie sa-
moloty F-4 Phantom. Z sze-
ściu rakiet zostały nam dwie.
Pierwszą odpalili Wietnam-
w skrócie
Tajny
arsenał
NIEMCY. Wbrew zapewnie-
niom polityków Niemcy za-
chodnie dysponowały od poło-
wy lat 60. arsenałem nuklear-
nym – podał tygodnik „Focus”.
„O jego użyciu mieli decydo-
wać wojskowi, a nie politycy”,
twierdzi historyk Detlef Bald.
Chodzi między innymi o tak
zwane miny atomowe o sile wy-
buchu przekraczającej trzykrot-
nie siłę eksplozji bomby zrzu-
conej na Hiroszimę. Dopiero
w 1969 roku ówczesny minister
obrony RFN Helmut Schmidt
doprowadził do odebrania woj-
skowym wyłącznej kontroli nad
minami. W 1973 roku wspólnie
John McCain w kwietniu
1974 roku po powrocie
z niewoli w Wietnamie
THOMAS J. O'HALLORAN
70-letni emerytowany podpułkownik Jurij Truszeczkin
twierdzi, że w 1967 roku w czasie wojny w Wietnamie to on
zestrzelił samolot amerykańskiego senatora i kandydata
na prezydenta Johna McCaina – podały rosyjskie media,
powołując się na gazetę „Moskowskij Komsomolec”.
czycy, ale nie trafili. Jeden sa- cze siłę podnieść swoją broń
molot poleciał nad wzgórze, nad głowę, bo inaczej Wiet-
drugi nad most. Wystrzelili- namczycy od razu by go za-
śmy do tego drugiego”, opo- strzelili”, opowiada weteran.
wiada weteran, którego dzien- Truszeczkin wziął dokumen-
nikarze odnaleźli w szpitalu ty McCaina i nawet zabrał je
w Petersburgu. ze sobą do Związku Radziec-
Samolot McCaina wpadł do kiego, jednak zgubiły się pod-
pobliskiego jeziora. „Pilot czas przeprowadzek. Pozosta-
miał zakrwawione ręce i był ły jedynie zrobione w tajemni-
w szoku. Dobrze, że miał jesz- cy zdjęcia z Wietnamu. (mrz)
z Amerykanami wydano sto-
sowny dokument w tej sprawie.
działami pakistańskiej Specjal-
nej Grupy Zadaniowej (SSG).
Według „Focusa” Helmut Siły te brały aktywny udział
Schmidt potwierdził te infor- w antyterrorystycznych opera-
macje. Tajny arsenał atomowy cjach armii na terenach ple-
ówczesnej RFN obejmował miennych na północnym zacho-
łącznie 700 bomb i min, otrzy-
dzie kraju.
manych od Amerykanów. Jego
istnieniu zaprzeczali do tej pory
politycy i wojskowi. Poparcie
NATO
Zamach
HISZPANIA. Podczas dorocz-
nego Zgromadzenia Parlamen-
PAKISTAN. Na przedmieściach
Islamabadu nieznani sprawcy tarnego NATO w Walencji
we wschodniej Hiszpanii sekre-
zastrzelili byłego dowódcę od-
tarz generalny NATO Jaap
działów pakistańskich koman-
de Hoop Scheffer potwierdził,
dosów generała Amira Faisala
że sojusz północnoatlantycki
Alviego. Jadący motocyklem
w dalszym ciągu będzie wspie-
napastnicy ostrzelali samochód
rał kraje poradzieckie, stukają-
wojskowego. Generał i jego kie-
ce do jego bram mimo sprzeci-
rowca zginęli na miejscu, zama-
wu Moskwy. „Powstanie nie-
chowcy zbiegli. Alvi do 2006
podległych państw na dawnym
roku dowodził elitarnymi od-
nr 48/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
SPORNY PAKT
IRAK. Iracki rząd zatwierdził
tak zwany pakt bezpieczeń-
stwa, umożliwiający wojskom
USA stacjonowanie w tym
kraju do końca 2011 roku.
Jednak dziesięć ugrupowań
irackich rebeliantów zapowie-
działo czynny opór. Deklara-
cja w sprawie odrzucenia
„paktu hańby” została przyję-
ta przez ugrupowania rebe-
lianckie z inicjatywy sunnic-
kiej grupy Ansar al-Sunna.
Dyskusje w Genewie
SZWAJCARIA. W Genewie
odbyły się pierwsze od czasu
sierpniowych działań wojen-
nych rozmowy gruzińsko-ro-
syjskie. Planowano je począt-
kowo na październik, ale zo-
stały zawieszone, gdyż Rosja-
nie odmówili rozmów z Gruzją
bez udziału przedstawicieli
Osetii Południowej i Abchazji.
Spotkanie było poświęcone
bezpieczeństwu i stabilności
w tych regionach, a także pro-
blemowi uchodźców. Na czele
delegacji stron stali wicemini-
obszarze sowieckim jest rze-
czywistością, a zdolność tych
państw do decydowania o wła-
snej przyszłości to próba ognio-
wa dla nowej Europy, bowiem
przyszłości tej nie wolno pod-
porządkowywać przestarzałym
teoriom stref wpływów”, po-
wiedział Scheffer.
Zbudują
lotniskowiec
CHINY. „Świat nie powinien
być zaskoczony zbudowaniem
przez Chiny lotniskowca”,
oświadczył w wywiadzie dla
londyńskiego „Financial Ti-
mes” chiński generał Qian
Lihua. Zastrzegł jednak, że
przede wszystkim miałby on
służyć do obrony przybrzeżnych
wód Chin. W ostatnim czasie
nr 48/2008
| | | |
US DOD
Grupa ta powstała w 2003 r.
po interwencji USA w Iraku
i powszechnie sądzi się, że
ma bliskie powiązania z Al-
Kaidą. Wynegocjowane z tru-
dem porozumienie Waszyng-
tonu z rządem irackim ma zo-
stać poddane pod głosowanie
w parlamencie Iraku przed
końcem roku, kiedy to wyga-
sa obecny mandat ONZ
umożliwiający stacjonowanie
obcych sił w Iraku. (malg)
strowie spraw zagranicznych.
Rozmowy, w których mediato-
rami są ONZ, UE i OBWE,
odbywały się przy drzwiach
zamkniętych w dwóch niefor-
malnych grupach roboczych.
W zamierzeniu negocjatorów
mają one zapoczątkować regu-
larny proces negocjacyjny mię-
dzy Gruzją a Rosją. Jak powie-
dział wiceminister spraw za-
granicznych Abchazji Maksim
Grinjia, mogą potrwać wiele
lat. Następne spotkanie odbę-
dzie się w grudniu. (grz)
– pisze „Financial Times” – po-
jawiły się spekulacje, że chińska
armia chciałaby wzmocnić swe
coraz potężniejsze morskie
skrzydło, wyposażając mary-
narkę wojenną w pierwszy lot-
niskowiec. Według Pentagonu,
Chiny mogłyby zacząć go budo-
wać pod koniec obecnej dekady.
Według październikowego wy-
dania „Jane’s Defence Weekly”,
chińska armia szkoli już 50 ka-
detów do pilotowania samolo-
tów mających stacjonować na
pokładzie lotniskowca. Komen-
tując możliwość pozyskania
przez Chiny lotniskowca, do-
wódca sił USA na Pacyfiku ad-
mirał Timothy Keating mówił
w czasie wizyty w Pekinie, że
nie byłby to powód do zaniepo-
kojenia Pentagonu. Przeciwnie,
USA byłyby gotowe wesprzeć
w tym zakresie Pekin. (sg)
|
| |
Odrzucona oferta
AFGANISTAN. Przywódcy
afgańskich talibów odrzucili
ofertę prezydenta Hamida
Karzaja w sprawie udzielenia
im gwarancji bezpieczeństwa
w razie nawiązania negocjacji
z rządem. Jak oświadczył
mułła Brother, jeden z naj-
bliższych współpracowników
przywódcy Talibanu mułły
Mohammada Omara, przed
rozpoczęciem jakichkolwiek
negocjacji z Afganistanu mu-
siałyby zostać wycofane za-
graniczne wojska. Karzaj od
początku twierdził, że taki
warunek jest nie do przyjęcia.
Piraci atakują
Pomimo zwiększonej aktywności sił międzynarodowych
u wybrzeży Somalii tamtejszym piratom nadal udaje się
porywać kolejne statki.
SOMALIA. Piraci, którzy upro-
wadzili saudyjski supertanko-
wiec „Sirius Star”, zażądali
15 milionów dolarów okupu.
„Gwarantujemy bezpieczeń-
stwo załodze statku. Przeliczy-
my pieniądze mechanicznie.
Dysponujemy sprzętem do
sprawdzania, czy banknoty nie
będą fałszywe”, powiedział li-
der piratów Farah Abd Dża-
meh. Na pokładzie tankowca
porwanego u wybrzeży Kenii
jest 25 osób: dwóch Brytyjczy-
ków, dwóch Polaków (kapitan
i oficer techniczny), Chorwat,
Saudyjczyk i 19 Filipińczyków.
Armator statku, firma Vela In-
ternational Marine Ltd. z Du-
baju, nie chciał komentować
doniesień na temat kontaktów
z piratami czy kwestii okupu.
„Sirius Star” ma w zbiornikach
blisko dwa miliony baryłek ro-
py naftowej, wartej około stu
milionów dolarów. Sam super-
Chiński kuter Tian Yu porwany przez piratów u wybrzeży Somalii
w połowie listopada.
| |
Możliwość rozmów z umiar-
kowanymi talibami coraz czę-
ściej bierze się pod uwagę za-
równo w Kabulu, jak i w Wa-
szyngtonie. Prezydent elekt
USA Barack Obama jeszcze
w toku kampanii przedwybor-
czej nie wykluczał takich roz-
mów. Pierwsza próba nawiąza-
nia kontaktu rządu afgańskiego
z talibami miała już miejsce
we wrześniu w Arabii Saudyj-
skiej, gdzie w tajemnicy przed-
stawiciele władz spotkali się
z byłymi członkami rządu ta-
libskiego. Nie zapadły wtedy
jednak żadne decyzje. (Sz)
tankowiec wart jest 150 milio-
nów dolarów. Ładunek ropy, ja-
ki może przetransportować ta
mierząca 330 metrów długości
jednostka, odpowiada jednej
czwartej dziennej produkcji
Arabii Saudyjskiej.
Tylko w tym roku somalijscy
piraci zarobili na uprowadzo-
nych statkach i ich załogach
około 30 milionów dolarów.
Od stycznia tego roku zaatako-
wali u wybrzeży swego kraju
co najmniej 92 statki,
36 z nich uprowadzono. W rę-
kach piratów pozostaje między
innymi ukraiński statek „Fa-
ina” przewożący czołgi. Za
zwolnienie jednostki porywa-
cze mieli żądać trzech milio-
nów dolarów. Katarska sieć in-
formacyjna Al-Dżazira podaje
jednak, że obecnie piraci pod-
nieśli stawkę za zwolnienie
„Fainy” i załogi do ośmiu mi-
lionów dolarów. (szw)
US NAVY
Polska Zbrojna 55
Neiman Wright Kapetanovič
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

Andrzej B. Czulda

Bajki
Nigdy nie słyszałem o baj-
kach, które powstały
w krainie pieców.
– Niezwykłe jest miejsce
ich powstania, czyli obóz
koncentracyjny Auschwitz-
-Birkenau. Niezwykły jest

z krainy
także czas ich powstania.
Były bowiem tworzone przez
więźniów, których do tego
obozu wysłano. Również dro-
ga, jaką trafiały do różnych
adresatów, jest niezwykła.

pieców
Mając tego wszystkiego świa-
domość, zupełnie inaczej moż-
na odczytywać proste z pozoru
treści bajek.

Dla kogo powstały te bajki i kto

je tworzył?
– Jedna z nich – „Bajka o przy-
godach czarnego kurczątka” – po-
wstała dla mojego starszego brata,
Zbigniewa. Zilustrował ją nasz oj-
ciec Henryk w czasie, kiedy prze-
bywał w obozie w Auschwitz. Au-
torem bajeczki jest inny więzień
– Stanisław Bęć. To on ułożył wier-
szowany tekst do wymyślonej przez
siebie historyjki. Nasz ojciec, który
przybył do obozu później, bo pod ko-
niec 1943 roku, pożyczył opowiada-
nie i zrobił do niego rysunki.
ULDA (2)

Konkretny adresat nadaje im chy-

ba bardzo osobistego charakteru?
ROBERT CZ

– Z pewnością. Bajka naszego ojca

zawiera list, w którym wyjaśnia on hi-
storię jej powstania i długą drogę, zanim
ostatecznie trafiła do małego wówczas
adresata. Pierwsze słowa tego listu
brzmią: „Najdroższy mój Synku! Mimo
że jesteś jeszcze malutki, chciałbym, pó-
ki żyję, wyjaśnić Ci, jak i gdzie bajecz-
ka ta powstała”. Inni autorzy bajek też
pisali swoje dedykacje. Prawie wszyst-
kie bajki kończyły się tak samo. Wier-
szem „Modlitwa”, w którym mały chłop-
czyk modli się o szczęśliwy powrót tatu-
sia z dalekiej drogi.
Ile bajek powstało w obozie?
– Więźniów, którzy je tworzyli, a o któ-
rych dziś wiadomo, było dwudziestu sied-
miu. Najpierw znane były trzy opowia-
dania: „Bajka o przygodach czarnego
kurczątka”, „O wszystkim, co żyje”
i „Bajka o zajączku, lisie i kogutku”.
Oczywiście, każdy z tej grupy wtajem-
niczonych więźniów wybierał i ilustro-
wał którąś z wybranych. Gdy jednak
w 1999 roku w prasie ukazał się artykuł
na temat bajki naszego ojca, do muzeum
w Auschwitz zgłosił się czytelnik z no-
wą i wcześniej nieznaną bajką pod tytu-
łem „Opowieści kota uczonego”. Jest to
tym bardziej niezwykłe, że jest to zapew-
ne jedyny egzemplarz tej bajki, bowiem
pozostałe były tworzone w kilku egzem-
plarzach. Nie ma jednak wątpliwości, że
również i ona powstała w obozie.

56 Polska Zbrojna nr 48/2008


Skąd w obozie koncentracyjnym wzię-
ły się przybory potrzebne do zilustro-
wania tak kolorowych bajek?
– Biuro, w którym zatrudniona była
grupa więźniów, stanowiło nic in-
nego jak obozowe biuro projek-
tów. Pracowali tam esesmani, pra-
cownicy wojska i więźniowie,
którzy z zawodu byli architekta-
mi czy technikami. Do pracy biu-
rowej potrzebne były takie ma-
teriały jak kartony, farby, tusze,
kalki, ołówki, a także stoły kre-
ślarskie, powielarnia czy intro-
ligatornia.
Czy za kolorowanie bajek
w obozie groziły więźniom
kary?
– Oczywiście! Bajki po-
wstawały ukradkiem na ma-
teriałach należących do Rze-
szy. Robienie bajek było za-
tem marnowaniem majątku
niemieckiego,
a czas poświęcany na to
– sabotażem. Kary mogły
być więc straszne, choć
różne – bunkier, biczowa-
nie, a także śmierć lub
w najlepszym wypadku
skierowanie do karnego
komanda, co równo-
znaczne było z wyro-
kiem śmierci. Ale
w gruncie rzeczy, za co
w obozie nie groziły
kary?
Czy życie pracowni-
ka obozowego biura
różniło się od życia
zwykłego więźnia?
– Częściowo było
lepsze i być może
dzięki temu wielu
z nich przeżyło, tak
jak mój ojciec.
Trzeba wiedzieć,
że więźniowie ci byli inżyniera-
mi, technikami, nienawykłymi do ciężkiej
fizycznej pracy. Ponieważ pracowali
z esesmanami, musieli być czyści i nie
mieć wszy, więc częściej wymieniano im
odzież i bieliznę. Po pracy jednak wraca-
li do bloków, gdzie panował normalny
świat obozowy i gdzie porcje codziennej
strawy były takie same jak dla pozostałych
więźniów. Bicie i szykany również.
Co sprawiało, że znajdujący się w ta-
kiej rozpaczy ludzie, walczący każdego
dnia o życie, mieli siłę i chęć do rysowa-
nia wesołych, kolorowych obrazków?
nr 48/2008
– Była to pewnego rodzaju forma opo-
ru przejawiająca się w zachowaniu wol-
ności wewnętrznej przy zewnętrznym
przystosowaniu do życia obozowego.
Największym sojusznikiem tych ludzi
była wyobraźnia, która w chwilach pi-
sania i ilustrowania bajek pozwalała im
na swobodne „wyjście poza obozowe
druty”. Tamten wolny, kolorowy świat
w wyobraźni był tylko ich, i tego nawet
esesmani nie byli im w stanie zabrać.
Wszelka twórczość obozowa, czy to pla-
styczna, czy też literacka, była wyrazem
ekspresji własnego ja i wynikała z głę-
bokiej potrzeby serca. I właśnie z potrze-
by serca, wielkiej miłości i tęsknoty zro-
dziły się oświęcimskie bajeczki. Trzeba
jednak pamiętać, że zrodziły się w wa-
runkach ciągłego zagrożenia życia, nie-
pewnego jutra i z ogromnej tęsknoty za
najbliższymi.
Dlaczego jednak więźniowie ryzykowa-
li życie dla tworzenia bajek?
– Przede wszystkim z głębokiej potrze-
by serca i niepewności jutra. Z tęsknoty
za pozostawionymi w domu dziećmi, któ-
rych część więźniów nie znała, gdyż uro-
dziły się już po ich aresztowaniu. Po dru-
gie, co jest nie mniej ważne, na ogół nie
wierzyli w swoje ocalenie i pragnęli po-
przez ten dar, małe kolorowe książeczki,
pozostawić jakiś ślad po sobie. Ślad bę-
dący bezpośrednim przekazem uczuć,
który przypominałby o ojcach i mężach,
gdy ich już nie będzie.
Czy wszystkie bajki trafiły ostatecz-
nie do adresatów?
– Z tego, co mi wiadomo, to tak. Na
wolność były przemycane przez więźniów
z komand, które wychodziły do pracy po-
za obóz. Tam przejmowali je cywilni pra-
cownicy, którzy następnie wysyłali je pod
wskazane adresy. Jednym z takich adre-
satów był Felicjan Świerczyna, wówczas
dwuletni brzdąc, którego ojciec został po-
wieszony w obozie w ostatniej egzekucji.
Bajkę do domu przyniósł wysokiej rangi
oficer SS. Zupełnie nieprawdopodobna
historia, a jednak prawdziwa.
A jaki był los bajki autorstwa Henry-
ka Czuldy?
– Ojciec nie miał możliwości jej prze-
kazania i był zmuszony ukrywać ją pod-
czas pobytu w czterech kolejnych obo-
zach koncentracyjnych. Chronił ją jak
największy skarb, często przekupując
ostatnim kawałkiem chleba kogoś, kto
chciał mu ją zabrać. Ostatecznie wrócił
do Polski i do domu. Wtedy też wręczył
ją swojemu synkowi – a mojemu bratu
– osobiście.
OBLICZA WOJ-
Wszelka twórczość
obozowa była wyrazem
ekspresji własnego ja
i wynikała z głębokiej
potrzeby serca. I właśnie
z potrzeby serca i tęsknoty
zrodziły się oświęcimskie
bajeczki
Jakie miejsce i rolę zajmują bajki
w rodzinnych wspomnieniach?
– Bajki – a było ich sporo, tak jak więź-
niów, którzy je tworzyli – są w domach ich
dzieci czymś szczególnym, pewną bezcen-
ną pamiątką z najstraszniejszego miejsca
na ziemi. Ci mali adresaci dzisiaj są już do-
rosłymi ludźmi, często na emeryturze. Ża-
den z twórców bajek już nie żyje. Niektó-
rzy ich właściciele przekazali je Państwo-
wemu Muzeum Auschwitz-Birkenau, aby
opowiadały historię swego powstania.
Czy na podstawie tej historii można
powiedzieć, że miłość jest silniejsza
od przemocy, ludzkiej bezwzględno-
ści i śmierci?
– Osobiście uważam, że tak. Historia
bajek oświęcimskich jest tego najlepszym
dowodem. Jest ich zresztą znacznie wię-
cej, na przykład obozowa miłość, która
zwykle kończyła się śmiercią, czy ukry-
wanie dzieci urodzonych w obozie.
Historia zakończyła się więc szczę-
śliwie.
– Tak, chociaż to jeszcze nie koniec. Od
dawna starałem się zrealizować film do-
kumentalny na temat oświęcimskich ba-
jek. Po latach starań nareszcie zakończy-
liśmy prace i mam nadzieję, że niedługo
zostanie on wyemitowany. 
Rozmawiał Robert Czulda
Andrzej B. Czulda
Reżyser i scenarzysta filmów doku-
mentalnych. Absolwent Państwowej
Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej
i Teatralnej w Łodzi. Współtwórca
i realizator wielu produkcji, w tym ta-
kich filmów dokumentalnych jak „Ste-
fan Pogonowski”, „Cmentarz Orląt”
czy „Święto Wojska Polskiego”. Od
wielu lat związany z Wytwórnią Filmów
Oświatowych i Programów Edukacyj-
nych w Łodzi.
Polska Zbrojna 57
KULISY PROMOCJA ARMII
TAK SIĘ SPRZEDAJE
WOJSKO
Najpopularniejszymi miejscami do „złowienia” kandydatów na podoficerów
są szkoły średnie, targi pracy oraz hipermarkety.
różnicowany rynek pracy
w Stanach Zjednoczonych,
który pozwala każdemu bez
problemu znaleźć zatrud-
nienie, zmusił wojsko do
konkurowania z innymi
pracodawcami. Nie jest to łatwe zadanie
– wymaga kreatywności, znacznych pie-
niędzy i zaangażowania grupy czynnych
żołnierzy.
Obecnie siły powietrzne USA liczą oko-
ło 328 tysięcy żołnierzy, w tym około 260
tysięcy podoficerów. W każdym roku fi-
skalnym (Fiscal Year – FY) ustala się na
podstawie różnych planów i symulacji
liczbę rekrutów, których należy pozyskać.
I tak w roku fiskalnym 2008 przyjęto do
służby w amerykańskich siłach powietrz-
nych ponad 28 tysięcy podoficerów, w tym
83 byłych podoficerów. Na FY 2009 zapla-
nowano rekrutację ponad 31 tysięcy pod-
oficerów.
Zasadnicza odpowiedzialność za werbu-
nek spoczywa na Służbie Rekrutacyjnej Sił
58 Polska Zbrojna
PIOTR BŁAZEUSZ
Powietrznych (Air Force Recruting Servi-
ce – AFRS) z kwaterą w Randolph w Tek-
sasie. Zlecono jej rekrutację 100 procent
podoficerów oraz 25 procent oficerów.
Służba Rekrutacyjna jest komponentem
Dowództwa Edukacji i Szkolenia Lotni-
czego (Air Education and Training Com-
mand – AETC). Tworzą ją cztery grupy
i 27 eskadr, czyli w sumie około 2500 żoł-
nierzy i 300 cywilów. Z liczby tej ponad
1200 podoficerów i 200 oficerów pracuje
w prawie 1400 punktach werbunkowych na
terenie USA. Punkty takie funkcjonują
również w amerykańskich bazach wojsko-
wych na terenie Niemiec, Wielkiej Bryta-
nii, Włoch, Japonii, Puerto Rico i Guam.
Personel punktów rekrutacyjnych to spe-
cjalnie wyselekcjonowani ochotnicy, do-
skonale znający siły powietrzne i mający
doświadczenie zdobyte w misjach bojo-
wych. Są to ludzie o odpowiedniej apary-
cji i nienagannym wyglądzie, wysportowa-
ni, mający dar przekonywania oraz łatwo
nawiązujący kontakty. Stanowią „chodzą-
cy wzór” żołnierza sił powietrznych. Każ-
dy z nich musi ukończyć siedmiotygodnio-
wy kurs o zasadach i sposobach rekrutacji,
w którego czasie pozna techniki, jakie na-
leży stosować, by zachęcić młodych ludzi
do wstąpienia do wojska.
Kandydatem na podoficera może być
obywatel amerykański, a także obcokrajo-
wiec mający prawo stałego pobytu w USA
na podstawie tak zwanej zielonej karty,
ważnej co najmniej przez najbliższe dwa
lata. Osoba ta musi mieć nie mniej niż 17
i nie więcej niż 27 lat, przy czym siedem-
nastolatki na wstąpienie do służby potrze-
bują pisemnej zgody rodziców. Kandyda-
ci mogą mieć rodzinę, ale nie powinny być
to osoby samotnie wychowujące dzieci.
Wymaga się od nich ukończenia szkoły
średniej, dobrego zdrowia, odpowiedniej
wagi oraz wzrostu. Na przykład osoba ma-
jąca 147 centymetrów nie może ważyć wię-
cej niż 59 kilogramów, a o wzroście 203
centymetry – więcej niż 113 kilogramów.
U kandydatów niemieszczących się w nor-
nr 48/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
mach wagowych mierzony jest procent
tkanki tłuszczowej. Dla mężczyzn w wie-
ku 17–29 lat nie może on wynosić więcej
niż 20 procent, a dla starszych – 24 pro-
cent, natomiast w przypadku kobiet w tych
samych przedziałach wiekowych jest to od-
powiednio 28 i 32 procent.
Kampania multimedialna
Jednym z najbardziej efektywnych na-
rzędzi promocji, a także wstępnej rekruta-
cji są dziś media, w tym Internet. Materia-
ły promocyjne sił powietrznych ukazują się
regularnie w najbardziej popularnych wi-
trynach internetowych, takich jak YouTu-
be czy MySpace. Reklamy zachęcające ko-
biety do służby publikowane są w tak po-
czytnych magazynach jak „Fitness” czy
„Shape”. Skrajnie rozrzutny okazał się
Korpus Piechoty Morskiej, wydając dużą
kwotę na 60-sekundową reklamę służby
w marines, wyemitowaną podczas progra-
mu American Idol.
Strona internetowa AFRS została zapro-
jektowana na najwyższym poziomie, bo
ma być przyjazna dla każdego potencjal-
nego kandydata. Umożliwia uzyskanie
wszystkich interesujących informacji o za-
sadach naboru, przysługujących przywile-
jach i korzyściach, a także dostępnych
w wojsku specjalnościach. Pozwala poznać
wysokość ewentualnego przyszłego wyna-
grodzenia podstawowego wraz z dodatka-
mi i lokalizację baz (siły powietrzne dokła-
dają starań, by kandydat zaczął służbę we
wskazanej przez siebie bazie, ale ostatecz-
na decyzja co do miejsca służby zależy od
aktualnych potrzeb danego rodzaju sił
zbrojnych). Oprócz pisemnego opisu moż-
na tu obejrzeć film z przebiegu szkolenia
podstawowego, krótkie reportaże o co-
dziennej służbie, życiu w jednostce i moż-
liwościach edukacji. Bezpośredni kontakt
z internetowym doradcą zawodowym, któ-
rego zadaniem jest odpowiedź na wszelkie
możliwe pytania i wątpliwości trapiące
kandydata, umożliwia narzędzie live chat.
Jednak aby z niego skorzystać, należy za-
łożyć konto internetowe, co wymaga po-
dania imienia i nazwiska, adresu e-mail,
daty urodzenia, wykształcenia, planowa-
nej daty zakończenia szkoły średniej (jej
nazwy) oraz numeru telefonu kontaktowe-
go. W ten sposób ewentualny rekrut trafia
do bazy danych, przekazywanej punktom
rekrutacyjnym. W przypadku, gdy kandy-
dat sam nie zgłosi się do takiego punktu po
wymianie informacji dokonanej z interne-
towym doradcą, pracownik AFRS skon-
taktuje się z nim telefonicznie lub osobi-
ście w szkole.
Każda szkoła średnia otrzymująca dota-
cje z budżetu federalnego ma obowiązek
udostępnić żołnierzom z punktów rekruta-
nr 48/2008
| | |
| | ARMIE
DO MŁODZIEŻOWEGO KORPUSU SZKOLNEGO OFICERÓW REZERWY (JROTC) może przystąpić
każdy uczeń, z którym nie było kłopotów wychowawczych i dyscyplinarnych. Wszyscy uczestnicy pro-
gramu muszą raz lub dwa razy w tygodniu chodzić w mundurach.
cyjnych dane osobowe uczniów oraz umoż-
liwić im prowadzenie akcji rekrutacyjnej
na swoim terenie. Rodzice mogą jednak
wypełnić formularz zakazujący udostęp-
niania danych ich dzieci.
W przypadku podjęcia ostatecznej decy-
zji o wstąpieniu do wojska przychodzi czas
na ocenę zdolności i chęci kandydata do
służby. Musi on zdać serię testów, których
wyniki złożą się na ostateczną ocenę jego
kwalifikacji do służby. Wypełnia również
formularze dotyczące stanu zdrowia, we-
ryfikowane później przez lekarza. Wojsko
sprawdzi też, czy kandydat figuruje w re-
jestrze skazanych. Formalności trwają oko-
ło dwóch i pół tygodnia.
DODATKOWYMI POKUSAMI DLA
PRZYSZŁYCH ŻOŁNIERZY SĄ
RÓŻNE ZNIŻKI DLA
WOJSKOWYCH UDZIELANE
IM W FIRMACH USŁUGOWYCH,
SKLEPACH, U DEALERÓW AUT
CZY W OŚRODKACH
SPORTOWO-REKREACYJNYCH
Najpopularniejszymi miejscami do zło-
wienia kandydatów na podoficerów są
szkoły średnie, targi pracy oraz hipermar-
kety. Personel punktów rekrutacyjnych jest
tam bardzo aktywny, widoczny i dostępny.
Mundurowi łowcy głów starają się dużo
rozmawiać z młodzieżą. Ich praca polega
między innymi na dzwonieniu do domów
uczniów klas maturalnych i zachęcaniu ich
do wstąpienia do wojska. Wysyłają też ulot-
ki promocyjne oraz rozwieszają plakaty
w szkołach. Zapraszają na posiłki, organi-
zują zwiedzanie baz wojskowych i spotka-
nia z podoficerami różnych specjalności.
Robią wszystko, by jak najbardziej przybli-
| | ŚWIATA
US DOD (2)
żyć warunki służby i zachęcić młodych lu-
dzi do wstąpienia do wojska.
Znamienną rolę w rekrutacji do sił po-
wietrznych odgrywają żołnierze przyjeż-
dżający na urlop do domu lub najbliższej
rodziny, a także emerytowani podoficero-
wie. To oni są żywym dowodem na to, że
warto wstąpić do wojska. Ich wiedza i do-
świadczenie są przekazywane w nieformal-
ny sposób podczas rozmów z potencjalny-
mi kandydatami i ich rodzicami.
Zaangażowanie sił zbrojnych USA
w konflikty w Iraku i Afganistanie wywo-
łało wzrost niechęci do wojska, szczegól-
nie wśród rodziców, nauczycieli i trenerów
drużyn szkolnych, a to oni mają duży wpływ
na kształtowanie młodzieżowej opinii.
Podaj dane, bracie
Coraz częściej siły powietrzne promują
się podczas masowych imprez sportowych,
takich jak mecze futbolu, hokeja, koszy-
kówki, wyścigi samochodowe, motocyklo-
we, skuterów śnieżnych czy surfingowców.
Lotnicy sponsorują między innymi jeden
z zespołów uczestniczący w wyścigach sa-
mochodowych NASCAR oraz w pokazach
tak zwanych pojazdów potworów. Promo-
cja służby odbywa się także podczas bar-
dzo popularnych pokazów lotniczych.
Po całym kraju podróżują wyspecjalizo-
wane zespoły promocyjne. Zachęcają do
wstąpienia w szeregi sił powietrznych, or-
ganizując konkursy sportowe (na przykład
rzut do kosza), w których nagrodami są ga-
dżety reklamujące wojsko. Można zagrać
w gry komputerowe o lotnictwie, zasiąść
za sterami symulatora lotów czy załapać
się jako pasażer pojazdów sportowych
w barwach sił powietrznych – a wszystko
to umożliwia tworzenie bazy potencjalnych
kandydatów, bo każdy uczestnik imprezy
proszony jest o zarejestrowanie się, czyli
podanie danych osobowych. 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA
KULISY PROMOCJA
AAAAAAAA
ARMII
Siły powietrzne mają również zespół
„Tops In Blue”, którego głównym zada-
niem są występy artystyczno-muzyczne dla
żołnierzy służących w misjach zagranicz-
nych oraz ich rodzin w kraju. Potrafi on za-
grać prawie wszystkie rodzaje muzyki, za-
tańczyć najpopularniejsze tańce oraz wy-
reżyserować przedstawienia komediowe.
Do udziału w nich zaprasza często znanych
muzyków, piosenkarzy i aktorów. Zespół
promuje lotnictwo, organizując także wy-
stępy otwarte dla publiczności spoza śro-
dowiska mundurowego.
Bonusy
Dlaczego młodzi ludzie chcą zostać pod-
oficerami sił powietrznych USA? Przede
wszystkim dlatego, że kieruje nimi patrio-
tyzm i etos służby. Poparte jest to jednak
konkretnymi zachętami i przywilejami, ta-
USAF
kimi jak: emerytura po 20 latach służby
czy bezpłatna lub za niewielką odpłatno-
ścią opieka lekarska, obejmująca również
rodzinę żołnierza. Niebagatelne znaczenie
ma pełnopłatny 30-dniowy urlop wypo-
czynkowy oraz dodatki żywnościowy
i mundurowy. Wojsko zapewnia każdemu
zakwaterowanie na terenie bazy lub wypła-
ca nieopodatkowany dodatek za brak kwa-
tery, którego wysokość zależy od miejsca
pełnienia służby, posiadanego stopnia
i wielkości rodziny.
Do udogodnień zaliczyć można także
bardzo dobrze wyposażone obiekty spor-
towe w bazach, specjalne sklepy spożyw-
cze i przemysłowe na ich terenie, w któ-
rych wojskowi i ich rodziny mogą robić za-
kupy nieobciążone podatkiem. Dla niektó-
rych kandydatów istotne są możliwości peł-
nienia służby w różnych zakątkach świata
czy podróżowania po świecie lotniczym
transportem wojskowym za symboliczną
opłatą, choć czasami trzeba czekać w ba-
zie kilka dni, aż znajdzie się wolne miej-
60 Polska Zbrojna
sce. Podróżując po kraju i za granicę, mo-
gą korzystać z tanich noclegów w bazach
wszystkich rodzajów sił zbrojnych USA.
Ponadto każdy wstępujący do służby w tak
zwanych deficytowych specjalnościach
otrzymuje jednorazowy bonus w wysoko-
ści od 1500 do 13 tysięcy dolarów.
Jedną z ważniejszych zachęt jest program
wspierania edukacji podoficerów. Jeśli kan-
dydat przed wstąpieniem do służby studio-
wał i zaciągnął na ten cel pożyczkę, woj-
sko może spłacić część jego długu, mak-
symalnie do 10 tysięcy dolarów. Natomiast
gdy podoficer wyrazi chęć podjęcia stu-
diów lub kursów szkoleniowych w trakcie
służby, w systemie wieczorowym lub ko-
respondencyjnym, wojsko zapewni mu po-
moc w ich sfinansowaniu, do 4500 dola-
rów w każdym roku fiskalnym.
Jednak za jedną z najbardziej popular-
nych zachęt do służby uchodzi możliwość
sfinansowania 36-miesięcznych studiów
wyższych, kursów pilotażu, prowadzenia
małych firm czy przekwalifikowania za-
wodowego podoficera w ciągu dziesięciu
lat po odejściu do cywila (tak zwany Mont-
gomery GI Bill – MGIB). Przywilej ten
przysługuje po trzech latach służby, a jego
wartość może osiągnąć nawet 37 tysięcy
dolarów.
Przyjęta w tym roku nowa ustawa, tak
zwany Post-9/11 GI Bill, która zacznie obo-
wiązywać od sierpnia 2009 roku, rozsze-
rzyła zakres przywileju MGIB. Według no-
wych przepisów sfinansowanie studiów,
szkolenia lub kursów przysługiwać będzie
po przesłużeniu minimum trzech miesięcy
i przez 15 lat od zakończenia służby. Przy-
wilej ten będzie mógł być przeniesiony na
małżonka lub dziecko pozostające na utrzy-
maniu rodziców. Wartość tej pomocy bę-
dzie zależeć od okresu służby i przysługi-
wać w 100 procentach po pełnych trzech
latach w wojsku. Lecz nie będzie mogła
przekroczyć kosztów studiów w najdroż-
szej szkole publicznej w danym stanie.
Z wojskiem w świat
Ciekawym programem ułatwiającym
pozyskanie kandydatów do służby jest
Młodzieżowy Korpus Szkolny Oficerów
Rezerwy (Junior Reserve Officer Training
Corps – JROTC). Każdy rodzaj sił zbroj-
nych prowadzi własny JROTC. W przy-
padku sił powietrznych w amerykańskich
szkołach średnich funkcjonuje około 800
jednostek JROTC. Celem tego programu,
finansowanego z budżetu Departamentu
Obrony oraz subsydiowanego przez rząd
federalny, jest wykształcenie w młodzieży
wartości obywatelskich i patriotycznych,
obudzenie chęci służby dla kraju, naucze-
nie odpowiedzialności, dyscypliny oraz dą-
żenia do osiągnięcia życiowych celów. Pro-
gram JROTC jest fakultatywnym przed-
miotem szkolnym, z którego pozytywna
ocena konieczna jest do zaliczenia roku. W
niektórych szkołach udział w JROTC daje
możliwość zwolnienia z zajęć wychowa-
nia fizycznego. Instruktorami tego przed-
miotu-programu są zazwyczaj emeryto-
wani wojskowi. Szkoła dopłaca im różni-
cę między emeryturą a wynagrodzeniem,
które otrzymywaliby, będąc w służbie
czynnej. Departament Obrony zwraca
szkołom połowę tej kwoty. Rząd natomiast
subsydiuje zakup mundurów, wyposaże-
nia, podręczników i w pewnym stopniu
instruktorów.
Do JROTC może przystąpić każdy
uczeń, z którym nie było kłopotów wy-
chowawczych i dyscyplinarnych. Wszy-
scy uczestnicy programu muszą raz lub
dwa razy w tygodniu chodzić w mundu-
rach. Uczą się między innymi dyscypliny,
musztry, regulaminów wojskowych, histo-
rii sztuki wojennej, przywództwa, pracy
zespołowej, strzelania z broni, a także dba-
nia o kondycję fizyczną. W lecie uczestni-
czą w obozach organizowanych w bazach
wojskowych.
Ci, którzy ukończą cały program JROTC,
mają możliwość rozpoczęcia służby zawo-
dowej od stopnia kaprala. Należy podkre-
ślić, że uczestnicy tego programu nie są zo-
bowiązani do wstąpienia do wojska, ale
średnio około 30–50 procent z nich wiąże
się z armią. Program jest dosyć popularny
w tak zwanych niebezpiecznych lub bied-
nych rejonach, ponieważ daje młodzieży
szansę wyrwania się w świat.
Uczmy się od nich
Realia współczesnej gospodarki wolno-
rynkowej wymagają od wojska, jako pra-
codawcy, ciągłego poszukiwania nowych
sposobów i metod promocji służby oraz
pozyskiwania do niej kandydatów. Z tego
powodu konieczne jest stałe analizowanie
osiąganych wyników rekrutacji, wyciąga-
nie wniosków i modyfikowanie istniejące-
go systemu naboru. Profesjonalni łowcy
głów muszą szukać niekonwencjonalnych
sposobów dotarcia do młodzieży i zachę-
cenia jej do służby dla kraju, zapewniając
jednocześnie atrakcyjne warunki zatrudnie-
nia. Amerykańskie siły powietrzne mają na
tym polu ogromne doświadczenie. Dlate-
go wskazane byłoby przynajmniej częścio-
we jego wykorzystanie w procesie profe-
sjonalizacji polskich sił zbrojnych. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Autor jest pułkownikiem, słuchaczem
Podyplomowego Studium Polityki Obronnej,
absolwentem US Air Force Academy.
Źródła: materiały Departamentu Obrony oraz
sił powietrznych USA
nr 48/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
KAMYCZKI
Prof. dr hab.
Mariusz Jędrzejko
SOCJOLOG I PEDAGOG SPOŁECZNY
Z czasów służby w SGWP i Dowódz-
twie Wojsk Lądowych pamiętam
zażarte dyskusje o „tożsamości stop-
nia wojskowego ze stanowiskiem”.
Ta zasada miała być jednym
z kluczy zmian w polityce kadrowej
wojska. Jak się wydaje, pomysł był
niegłupi, tyle że jesteśmy znani z se-
tek dobrych pomysłów, a praktyka
idzie inna drogą. Przypomnijmy
zatem, że w dawniejszych latach
mieliśmy poruczników na etatach
majorów, sierżantów pełniących
obowiązki chorążego. Miało być
lepiej, a jest… jak zawsze.
Przykład 1. Jeden z moich znajomych
od lat jest chorążym. Ustawa i inne
dokumenty wykonawcze przewidują,
że ten stopień nie zostanie mu ode-
brany, choć już się go nie nadaje.
Ponieważ etatów chorążych jest jak
na lekarstwo, znajomy pełni służbę na
etacie podoficerskim. Co ciekawe,
mógłby objąć etat chorążego, ale
ostatnio objął go… podoficer. No cóż,
dowódca jednostki mógł to przeoczyć,
bo przecież takich chorążych jak on
ma aż dwóch. Podejmuję ten problem,
bo przejrzystość i czytelność to jedne
z podstawowych zasad budujących
motywacyjny stosunek do służby, inte-
grujących z nią. Ktoś, kogo pozbawia
się szansy, będzie co najwyżej mini-
malistą. Powie ktoś: co tam, to tylko
sprawy jakiegoś chorążego i podofice-
ra. Bynajmniej – to ludzie wierzący
w wojsko jako instytucję państwa,
a nie w pułkownika X, dowódcę jed-
nostki. Otóż sytuacja, jaką tutaj opisu-
ję, deprecjonuje nie owego pułkowni-
ka, lecz państwo. Jeśli gatunek przy-
kładu jest zbyt mały, posłużę się kali-
brem „armaty”.
Przykład 2. Tuż przed obchodami
Święta Niepodległości w popularnym
tygodniku przeczytałem, że minister
nr 48/2008
| | | |
Dlaczego TAK!
Dlaczego NIE?
Nie może być tak, aby poważni ludzie o swojej generalskiej nominacji
(lub jej braku) dowiadywali się tydzień przed nią.
obrony skierował do prezydenta listę
14 kandydatów do awansu general-
skiego (pierwszy i kolejny). Ze zdziwie-
niem zatem dowiedziałem się z serwi-
sów informacyjnych po 11 listopada,
że głowa państwa nominowała na ten
zaszczytny stopień siedmiu oficerów,
a szef BBN powiedział, że jest to decy-
zja oparta na wzmacnianiu linii, czyli
„więcej wojska w wojsku”. Pytam
zatem: po pierwsze – to po diabła ci
ludzie są na stanowiskach general-
skich? Po drugie – czy istnieje jaka-
kolwiek norma prawna, która mówi,
że generałem można być tylko w linii,
a w sztabach i instytucjach już nie? Po
trzecie – czy ludzie czekający na ten
stopień są podmiotami (osobami) czy
przedmiotami manipulacji, sporu,
kontrowersji, rywalizacji, politycznego
widzimisię…? Po czwarte – czy przeło-
żeni tych, którzy owych awansów nie
dostali, to ludzie nieznający ich kwali-
fikacji, dorobku, kompetencji. Dlacze-
go podważa się ich pozytywne oceny
podwładnych? Po piąte – jakimi
narzędziami dysponują „narzędzia”
głowy państwa, by móc zdezawuować
owe nominacje i stwierdzić ich nieza-
sadność? I wreszcie po szóste – dla-
czego od kilkunastu lat mamy powta-
rzające się co roku „wariacje” z gene-
rałami i admirałami?
Ponieważ nie zakładam, że ową odpo-
wiedź dostanę, nawet w formie felie-
tonowej polemiki (a może się mylę?),
odpowiem sobie i czytelnikom sam.
Zatem, poszperałem, obejrzałem
listę, jaka trafiła do Pałacu Prezy-
denckiego, i wychodzi na to, że każdy
z nominowanych przeszedł solidną
żołnierską drogę, a ów stopień byłby
także wyrazem ich pozycji w wielu
państwowych i międzynarodowych
relacjach, także wewnątrz struktury
wojska. No, może w jednym przypad-
ku mam wątpliwości. Wydaje się
także zasadne, że stanowiska, jakie
kandydaci sprawują, odpowiadają
potrzebie generalskiego usytuowania.
| |
Co więcej, pamiętam, gdy kilka lat
temu ludzie na tych właśnie stanowi-
skach owe nominacje dostali… tyle że
z innego nadania politycznego. Nie
ulega także wątpliwości, że ci, którzy
na ową decyzję czekali, byli rozczaro-
wani oraz dostali kolejną życiowo-
-zawodową nauczkę. Nie róbmy sobie
złudzeń – nie dało im to powodu do
większego szanowania instytucji pań-
stwa. Nie zazdroszczę też ministrowi
obrony, który przecież ma nie tylko
służbowe, ale i moralne zobowiązania
wobec swoich podwładnych.
Czy oznacza to, że głowa państwa ma
być tylko wykonawcą podpisu pod
nominacjami? Oczywiście, że nie
– ma ona swoje niezbywalne konsty-
tucyjne i ustawowe uprawnienia. Co
więcej, sądzę, że nominacje w rękach
prezydenta są podkreśleniem szcze-
gólnej rangi tego stopnia wojskowego.
Tyle tylko, że jego „aparat wykonaw-
czy” nie dostarczył opinii publicznej
żadnego rzeczowego argumentu, dla-
czego tak postąpił. I to jest niezgodne
z normą demokratycznego państwa,
w którym jawność i czytelność są pod-
stawami fundamentalnymi.
Listopadowy zgrzyt, nie pierwszy i nie-
stety sądzę, że nie ostatni, pokazuje,
jak wiele spraw w materii funkcjono-
wania wojska nie jest do końca uregu-
lowanych. Wszak trudno liczyć na to,
że zadziałają tu dobre obyczaje. I nie
o obyczaje też tu chodzi, lecz o rozwią-
zania kompleksowe i czytelne. Jak
pisze kompetentnie i logicznie w jed-
nym z ostatnich numerów „PZ” profe-
sor S. Koziej, takich spraw w sferze
obronności jest wiele. I co z tego?
PS Dziękuję wszystkim Czytelnikom za
e-maile po felietonie „Trudny problem
z generałem”, zarówno te zgadzające
się z moją opinią, jak i jej przeciwne.
Ja także twierdzę, że z wieloma sprawa-
mi naszej osobistej historii musimy się
w końcu zmierzyć. Mój e-mail:
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 61
FELIETON

Incydent
Dziennikarze często mają przewagę nad czytelnikami. Andrzej Jonas
Tym razem przewaga jest po stronie czytelników „Polski Zbrojnej”.
I ze względu na wiedzę fachową, z pewnością większą niż moja, REDAKTOR NACZELNY
i ze względu na czas. „THE WARSAW VOICE”

G dy Państwo czytacie te sło-

wa, na wiele poniższych py-
tań, być może, padną już odpo-
wiedzi. Gdy ja te pytania sta-
wiam, informacje z Gruzji są
wciąż fragmentaryczne.
• Dlaczego prezydenci Saakasz-
wili i Kaczyński zmienili w ostat-
niej chwili program wizyty?
• Czy nowa trasa została profe-
sjonalnie zabezpieczona i ko-
lumna dysponowała wszystki-
mi właściwymi środkami za-
pewnienia bezpieczeństwa?
• Czy żołnierze na rozmieszczo-
nych wzdłuż trasy posterun-
kach zostali poinformowani
o przejeździe prezydenckiej
kolumny?
• Dlaczego autobus prasowy zo-
stał w ostatniej chwili skiero-
wany na czoło kolumny?
• Czy ujęci zostali sprawcy incy-
dentu?
• Czy istnieje dokumentacja fo-
tograficzna i filmowa rejestru-
jąca szczegóły zdarzenia?
• Jakie środki podjęła Gruzja,
aby przeprowadzić szczegóło-
we śledztwo?
• Czy będą w nim uczestniczyli
przedstawiciele Polski?
• Czy wezmą w nim udział obser-
watorzy zagraniczni, na przy-
kład przedstawiciele Unii Euro-
pejskiej?
Listę tę można dowolnie wydłu-
żać, na przykład o serię pytań na-
tury politycznej.
Nawet nie próbuję domyślać się
odpowiedzi, spekulować, kreślić
domniemanych scenariuszy.
Sprawa jest, a właściwie może
być bardzo poważna. Poważna,
to znaczy mająca dalekosiężne
reperkusje.
Tymczasem zbliżają się rozmowy
Unia–Rosja, poświęcone przy-
szłości dwustronnych stosunków,
oraz konsultacje USA–Rosja,
podczas których omawiana bę-
dzie sprawa tarczy antyrakieto-
wej. Oba te procesy są bardzo
istotne dla interesów Polski. I by-
najmniej sytuacja nie jest jedno-
znaczna. Polskie interesy i posta-
wa wobec Rosji nie są tożsame
z interesami i postawą niektó-
rych państw Unii. Państwa te
również wobec tarczy przejawiają
stosunek daleko mniej entuzja-
styczny niż Polska. Pojawienie się
nowego napięcia na linii Warsza-
wa–Moskwa, wynikającego
z oskarżenia Rosjan o strzelani-
nę w pobliżu prezydenckiej
kolumny, sytuację dodatkowo
komplikuje.
Nie tylko nie znam odpowiedzi
na postawione wyżej pytania,
ale przypuszczam, że te najważ-
niejsze pozostaną bez odpowie-
dzi, przynajmniej dla opinii pu-
blicznej. Obawiam się jednak,
że jakkolwiek będą brzmiały, nie
wzmocnią naszej pozycji, a co
za tym idzie, nie przybliżą nas
do osiągnięcia celów, jakie
sobie stawiamy.

PRZEGLĄD SIŁ POWIETRZNYCH nr 11/2008

 TRENDY

Czy grożą nam

wojny kosmiczne?
ppłk w st. spocz. pil. mgr inż. MACIEJ KAMYK
Zmiana amerykańskiej strategii wojskowej i prowokacyjne działania
Chin zagrażają wyścigiem zbrojeń w kosmosie. Nasuwa się jednak
pytanie, czy umieszczanie broni w przestrzeni kosmicznej leży
w interesie państw.

 SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Widzialność wzdłuż drogi startowej (RVR)

– ujęcie operacyjne
płk rez. dr inż. DARIUSZ STĘPIEŃ, ppłk rez. mgr inż. BOGUSŁAW BARTOSIK
Widzialność wzdłuż drogi startowej (runway visual range – RVR) jest zdefiniowana w załączniku 3 ICAO (Urząd
Lotnictwa Cywilnego) Osłona meteorologiczna dla międzynarodowej żeglugi powietrznej jako: Odległość,
z której pilot statku powietrznego, znajdującego się na podłużnej osi drogi startowej, może widzieć oznaczenia
na powierzchni drogi startowej albo światła krawędziowe drogi startowej lub światła oznaczające jej oś.

 SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Bezpośrednia obrona przeciwlotnicza

płk dypl. WIESŁAW TELEP, ppłk CZESŁAW HRUT
Ćwiczenia z wojskami z praktycznym użyciem uzbrojenia stanowią najwyższą formę szkolenia.

62 Polska Zbrojna nr 48/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 45/2008 Polska Zbrojna 63