Stołeczność Wiropłaty Odkurzona

zobowiązuje strona 14 w bezruchu strona 29 pamięć strona 58

w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K

NR 16 (639) 19 kwietnia 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523

Zrobienie specjalizacji przez lekarza z jednostki

jest trudne, dlatego medycy odchodzą do cywila.

Chirurgiczne
cięcie strona 8

LIBAN, 9 KWIETNIA 2009 ROKU, BAZA PKW UNIFIL W NAQOURZE
I D E O L O
Uczucia mieszane,
choć niewstrząśnięte
Bejrut znów może marzyć, by stać się stolicą intelektualną
Lewantu i pośrednikiem między światem arabskim a Zachodem.
B
ejrut kwitnie. Apartamentowce i biurow-
ce pną się ku niebu jak w Abu-Dabi czy
w Kuwejcie. Na stu mieszkańców przy-
pada sześćdziesiąt samochodów, więc korki są
większe niż w Kairze. Odbudowano już starówkę
wraz z budynkiem parlamentu. Przywrócona do
życia marina i coraz liczniejsze nocne kluby znów
zaczynają przyciągać turystów. Aby ich zachęcić,
stolica Libanu prezentuje się światu jako oaza
ekumenizmu. Żyją tu szyici, sunnici, druzowie,
maronici, prawosławni obrządków greckiego i or-
miańskiego, grekokatolicy, katolicy ormiańscy
i protestanci. Stopniowo zaciera się religijny po-
dział dzielnicowy. Ponieważ najmniejsze kawa-
lerki mają po sto metrów kwadratowych, ci, któ-
rzy mają pieniądze, zwracają uwagę nie na oto-
czenie religijne, lecz atrakcyjną lokalizację.
W mieście działa nawet rozbudowana dyrekcja
kolei, choć od kilkudziesięciu lat żaden pociąg
stąd nie odjechał. Można by je bowiem wysłać je-
dynie do Trypolisu, Damaszku i… Hajfy.
Cały kłopot Libanu zaczął się od decyzji
o przyjęciu uchodźców palestyńskich z Jordanii.
Najpierw doszło do strzelaniny między chrześci-
jańską Falangą Libańską a Organizacją Wyzwo-
lenia Palestyny Jasera Arafata, który południe
Libanu traktował jak swoje. Skończyło się inter-
wencją Syrii. Później armia izraelska wkroczyła
do południowego Libanu, by chronić swe północ-
ne prowincje przed atakami Al-Fatah, i ugrzęzła
J A S N O W I Z O R
tam na lata. Wówczas siły pokojowe były skrom-
ne, liczyły 3,5 tysiąca żołnierzy. Po wojnie w
2006 roku ONZ przyjęła rezolucję 1701, która do
dziś jest mandatem UNIFIL. „Błękitne hełmy”
mogą tylko monitorować rejon odpowiedzialno-
ści – sprawdzać, czy nie dochodzi do starć mię-
dzy armią izraelską a Hezbollahem. Jeśli wykry-
ją skład broni, informują armię libańską. To nie-
wiele, ale właśnie dzięki temu Bejrut może znów
marzyć, by stać się ponownie stolicą intelektual-
ną Lewantu, a także swoistym pośrednikiem mię-
dzy światem arabskim a Europą i Ameryką.
O misji UNIFIL mawiano w polskiej armii
„Wojskowy Dom Wypoczynkowy Liban”. Oczy-
wiście, zadań „błękitnych hełmów” nie da się po-
równać do wojny w Iraku czy Afganistanie. Do-
chodzi do ignorowania wojsk ONZ, jak w przy-
padku holenderskiego batalionu, pod którego bo-
kiem dokonano ludobójstwa w Srebrenicy. Z dru-
giej strony, do dziś 155 żołnierzy służy w misji
UNTSO utworzonej w 1948 roku, obejmującej
kilka krajów Bliskiego Wschodu, a mającej
kontrolować arabsko-izraelskie porozumienie
o przerwaniu walk. Dzięki tej misji powstało
pojęcie „peace keeping”. Ówczesny sekretarz
ONZ zdefiniował je następująco: „To nie jest
zajęcie dla żołnierzy, lecz tylko żołnierze potra-
fią je zrealizować”.
„Żołnierze w polskiej bazie dzień i noc sie-
dzieli w schronach, kiedy armia izraelska bom-
STUDIA IWONA/ISW
MAREK
SARJUSZ-WOLSKI
bardowała Liban. Tymczasem ONZ wysłała ich
tam po to, by rozdzielali zwaśnione strony”. To
jeden z wielu głosów chwalących decyzję pol-
skich władz o odłożeniu błękitnych beretów na
półkę. Totalne nieporozumienie. „Trzymanie
pokoju” to działanie rozjemcze, akceptowane
przez strony konfliktu. „Peace keeping”, a nie
„peace making”. Czy nasi logistycy mieli rzu-
cać kamieniami w izraelskie bombowce? Pola-
cy nosili błękitne berety od trzydziestu pięciu
lat. Zdjęcie ich z pewnością nie umocni naszej
pozycji na arenie międzynarodowej. I nie ma to
nic wspólnego z marnym poważaniem, jakim
cieszą się Narody Zjednoczone. ONZ refinan-
sowała 70 procent wydatków na misje. Czy
nam się to per saldo opłaca? Oczywiście nikt
w armii ani w MON nie powie, że decyzja była
pochopna. Rozkaz zostanie wykonany, choć
śmiem twierdzić, że bez ostatecznego przeko-
nania. I to nie dlatego, że syryjskie złoto ucho-
dzi za najtańsze na świecie.
Owszem, argument, że wielu dowódców,
z generałem Franciszkiem Gągorem na czele
(udział w siedmiu misjach), szlify zdobywało
pod flagą ONZ, już nie przekonuje, bo armia
zaprawia się w prawdziwym boju. A jednak…
Dobrze, zostańmy przy deklaracji ministra
Klicha skierowanej do polskich żołnierzy
w Naqourze: „Zostawiacie po sobie dobrą pa-
mięć na ziemi libańskiej”. 
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 3
 K R Ó T K A S E R I A

ARMIA 44 | TADEUSZ WRÓBEL

Wojna narkotykowa
8 | WŁODZIMIERZ KALETA 46 | MARCIN KACZMARSKI
Chirurgiczne cięcie Kłopoty z Rosją
14 | JANUSZ B. GROCHOWSKI
47 | MAŁGORZATA
Stołeczność zobowiązuje
SCHWARZGRUBER
18 | KRZYSZTOF WILEWSKI
Spór o pustostany Tysiąc dni w niewoli
20 | JANUSZ LALKA 48 | MAREK PIELACH
WŁODZIMIERZ KALETA
Jak zwalczyć IED? Nie myślmy o tsunami
Złotówka 21 | PIOTR BERNABIUK 50 | ROBERT CZULDA
na wagę złota 25
Wąskie gardło
25 | WŁODZIMIERZ KALETA
Strzelając dźwiękiem
54 | ROMAN KUŹNIAR
MOŻE PODCZAS KRYZYSU należy skorygować
Złotówka na wagę złota Dobry szczyt
decyzję rządu o likwidacji Agencji Mienia
Wojskowego. 29 | KRZYSZTOF WILEWSKI
Wiropłaty w bezruchu
32 | LECH MAJEWSKI HORYZONTY
Hercules to nie syrenka
34 | JAROSŁAW WIŚNIEWSKI 55 | ANNA DĄBROWSKA
Siedemnastka w powietrzu Skarbiec z demobilu
36 | BOGUSŁAW PACEK 58 | MAŁGORZATA
„Gawron” wiosny nie czyni SCHWARZGRUBER
Odkurzona pamięć
BEZPIECZEŃSTWO 62 | ZDZISŁAW NAJDER
TADEUSZ WRÓBEL
Wierność
37 | MAREK PIELACH
Wojna Sojusz odnajduje tożsamość 63 | MAGDALENA

narkotykowa 44 41 | TADEUSZ CHABIERA

Dylematy
KOWALSKA-SENDEK
Dla dużych chłopców
Niektórzy amerykańscy eksperci uważają
MEKSYK za państwo równie niestabilne 43 | ANDRZEJ JONAS 66 | ANDRZEJ FĄFARA
i zagrożone upadkiem jak Pakistan. Wieczorek zapoznawczy Wielka sława to żart

tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER

Aneta Wiśniewska, +4822 684 52 13,
CA MON 845 213;
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
REDAKTOR NACZELNY
Marek Sarjusz-Wolski, KIEROWNICY DZIAŁÓW
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, Anna Dąbrowska, ppłk Artur Goławski,
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Tadeusz Wróbel, tel. +4852 684 03 55,
845 685, faks: 845 503; CA MON 840 355;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa PUBLICYŚCI
WARSZAWA: Piotr Bernabiuk, Paulina Gliń-
ZASTĘPCA DYREKTORA ska, Marek Pielach, Łukasz Puchalski, Ro-
REDAKCJI WOJSKOWEJ man Przeciszewski, Małgorzata Schwarzgru-
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” ber, Aaron Welman,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; ,
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
wko@redakcjawojskowa.pl BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski,
tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 200;
ZASTĘPCA DYREKTORA GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24
REDAKCJI WOJSKOWEJ 13, CA MON 262 413;
ppłk Lech Mleczko KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek,
„Kwartalnik Bellona”, przeglądy rodzajów sił Jacek Szustakowski,
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780;
tel.: +4822 684 56 85; POZNAŃ: Piotr Laskowski, CA MON 572 446,
mjr Tomasz Szulejko,
REDAKTORZY PROWADZĄCY tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240;
Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 02 WROCŁAW: Bogusław Politowski,
27, CA MON 840 227; Joanna Rochowicz tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853;
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Jarosław Wiśniewski, ZDJĘCIE
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; NA OKŁADCE
WSPÓŁPRACOWNICY US DoD
Norbert Bączyk, Andrzej Jonas,
Robert Czulda, Marek Orzechowski,
Andrzej Fąfara, Bogusław Pacek, Marek
Przybylik, Krzysztof Głowacki, Paweł Henski,
Mariusz Jędrzejko, Marcin Kaczmarski,
Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar, Redaktor
Damian Markowski wydania
JOANNA
DZIAŁ GRAFICZNY ROCHOWICZ
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski Garmond PRESS, GLM.
Informacja: +4822 684 04 00
OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Bellona SA +4822 457 04 37,
Mielcarz, Aleksandra Ogłoza 6879 041, CA MON 879 041
BIURO REKLAMY I MARKETINGU DRUK
Adam Niemczak (kierownik), Interak Drukarnia Sp z o.o., Czarnków
Anita Kwaterowska (tłumacz), Numer zamknięto: 14.04.2009 r.
Małgorzata Szustkowska,
tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387;
reklama@redakcjawojskowa.pl

4 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 M E L D U N E K

STUDIA IWONA/ISW
Niebieskie hełmy na półkę nierzy z 2 Inowrocławskiego Pułku Komunika-
cyjnego. Kilku z nich wyjedzie do tego kraju już
po raz kolejny. To oni będą zamykać naszą misję.
Do maja uda się na misję do Libanu w ramach XXXI zmiany PKW UNIFIL Wszyscy Polacy wrócą do kraju w październiku.
Zadania polskiego batalionu logistycznego, któ-
ostatnia grupa żołnierzy z 2 Inowrocławskiego Pułku Komunikacyjnego.

D
ry obsługiwał całą misję UNIFIL, przejmie
ziewiątego kwietnia minister czeństwa naszych żołnierzy w misji ISAF prawdopodobnie, wynajęta przez ONZ, prywat-
Bogdan Klich przebywał w Liba- w Afganistanie. Macie szansę znaleźć się także na firma. Tak też było w przypadku stołówki żoł-
nie, gdzie spotkał się z polskimi żoł- wśród tych czterystu dodatkowych żołnierzy, nierskiej, którą najpierw prowadzili Polacy, by
nierzami pełniącymi służbę w bazie których wysyłamy do Afganistanu, bo właśnie ta później przekazać ją libańskiej firmie cateringo-
Naqoura, a także z dowódcą Sił UNIFIL genera- misja jest kluczowa dla bezpieczeństwa naszego wej. „Niebieskie hełmy” zostaną jednak
łem dywizji Claudio Graziano i dowódcą armii kraju”. PKW w Libanie liczy dziś 488 żołnierzy. w południowym Libanie bardzo długo.
libańskiej generałem Jean’em Kahwagi. Pod- Zajmują się transportem towarów, obsługą Minister Bogdan Klich optymistycznie sko-
czas wizyty polską delegację podjął prezydent i naprawą sprzętu technicznego, a także pa- mentował rozmowy polityczne w Bejru-
Libanu Michel Sulaiman. Ministrowi towa- trolowaniem. Najpierw w 1992 roku cie: „Wspólnie z prezydentem republi-
PKW
rzyszyli między innymi szef Sztabu General- przybyła tu kompania medyczna, któ- w Libanie liczy
ki Libanu zastanawialiśmy się, jak
nego WP generał Franciszek Gągor, zastępca ra zorganizowała szpital polowy. Od dziś 488 żołnierzy. zamienić naszą wieloletnią obec-
dowódcy operacyjnego sił zbrojnych generał 1994 roku stacjonuje w tym miejscu Zajmują się transpor- ność wojskową na współpracę dwu-
dywizji pilot Sławomir Dygnatowski, komen- batalion logistyczny. Było także zgru- tem towarów stronną. Polska przekazała armii li-
i patrolowaniem
dant główny Żandarmerii Wojskowej generał powanie inżynieryjne, które wycofano bańskiej wartościową donację, która
brygady Marek Witczak oraz dyrektor De- w 2001 roku. Przybyła tu również kom- będzie pomagać w stabilizacji sytuacji
partamentu Wojskowych Spraw Zagranicz- pania remontowa. W 2007 roku na mocy po- w kraju. Spotkaliśmy się z ogromną
nych generał brygady Romuald Ratajczak. rozumienia hiszpańsko-polskiego powstała kom- wdzięcznością strony libańskiej. Przygotowuje-
Szef MON zaprosił także do odwiedzenia Pol- pania manewrowa wystawiona przez Żandarme- my umowę o współpracy w dziedzinie obronno-
skiego Kontyngentu Wojskowego Macieja rię Wojskową. W kwietniu przedostatnia zmiana ści. Mam nadzieję, że niebawem owo porozu-
Klimę, członka senackiej komisji obrony, oraz wraca do kraju. mienie zostanie podpisane. Do tej pory nie mie-
Tadeusza Zwiefkę, posła do Parlamentu Mandat Narodów Zjednoczonych zezwala na liśmy bowiem ram prawnych, które regulowały-
Europejskiego. udział w misji libańskiej 15 tysięcy żołnierzy. by bilateralną współpracę wojskową. A my nie
„Rząd RP podjął decyzję o zakończeniu na- Pochodzą oni z 29 państw. Dziś jest ich nieco po- chcemy pozostawić po sobie pustego miejsca.
szych misji w Libanie, Czadzie oraz na Wzgó- nad 12 tysięcy, z czego komponent morski liczy Oczywiście, nie odpowiadam za polski przemysł
rzach Golan”, mówił do żołnierzy Bogdan 1700 marynarzy. Największe kontyngenty wy- obronny, lecz wiem, że armia libańska potrzebu-
Klich. „Zdecydowaliśmy się na ten krok ze stawili Włosi, Indonezyjczycy, Francuzi i Hisz- je nowego sprzętu. Podarunków z naszej strony
względu na to, że dziś sojusz północnoatlantycki panie. Podstawą decyzji o zakończeniu polskiej już jednak nie będzie. Teraz możemy sprzęt
oraz Unia Europejska są głównymi punktami od- misji była przyjęta w styczniu przez rząd strate- sprzedawać. Pozostaje mi liczyć na zapobiegli-
niesienia dla naszej polityki bezpieczeństwa. gia przyznająca priorytet operacjom NATO wość Bumaru i innych naszych firm. To od nich
Niebagatelną rolę odgrywają również oszczęd- i UE. Drugim powodem była chęć znalezienia zależy, czy Liban coś od nas kupi. Ja oczywiście
ności. Skoro wojsko ma być tańsze, mniej także oszczędności. będę tej współpracy patronował. Mam nadzieję,
musimy wydawać na misje. Zaoszczędzone pie- Do maja uda się na misję do Libanu w ramach że nasza oferta spotka się z uznaniem strony li-
niądze przeznaczymy na wzmocnienie bezpie- XXXI zmiany PKW UNIFIL ostatnia grupa żoł- bańskiej” . 

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 5

 M E L D U N E K
KABUL

Ważna
misja
PREZYDENT LECH
KACZYŃSKI zaakcep-
tował 9 kwietnia wnio-
sek o zwiększenie pol-
skiego kontyngentu
w Afganistanie do
dwóch tysięcy żołnie-
rzy oraz 200 pozosta-
jących w odwodzie
w kraju. Jego podpisa-
nie zapowiedział dzień
wcześniej podczas roz-
mowy z prezydentem
Afganistanu Hamidem
Karzajem. Lech
Kaczyński spotkał się
również z polskimi żoł-
nierzami stacjonujący-
mi na lotnisku w Kabu-
lu i odwiedził polską
bazę w prowincji Gha-
zni. Zwracając się do
żołnierzy, prezydent za-
znaczył, że nie wierzy,
aby misja w Afganista-
nie potrwała krótko,
jednak operacja w tym
kraju jest ważna dla
NATO. (ATU) 

Liczba
tygodnia
Gdy wyczerpią się akumulatory
Poznaliśmy plany resortu obrony odnośnie do wycofania okrętów podwodnych

1300
typu Kobben.

O dpowiadając na pytanie po-

sła Ludwika Dorna, doty-
czące stanu technicznego na-
szych małych podwodniaków
rów. Okres bezawaryjnej pracy
baterii znajdujących się na po-
kładach polskich Kobbenów,
wynosi pięć lat. Wykonywane na
bieżąco pomiary wykazują, że
faktyczny średni okres eksplo-
gwarantowany przez producenta, atacji jest dłuższy – dochodzi do

P odania na studia do Wojskowej

Akademii Technicznej złożyło
1300 osób. Powalczą o 210 miejsc.
To rekordowa rekrutacja – rok temu
o miejsce w akademii starało się
650 kandydatów. Najwięcej chęt-
nych chce studiować na wydziale
budownictwa – tam przypada pra-
wie 20 kandydatów na jedno miej-
sce. Na chemii i logistyce o jedno
miejsce zawalczy 11 osób, na lot-
i związanej z tym konieczności
pozyskania nowego okrętu
podwodnego, minister obrony
Bogdan Klich wyjaśnił, że przy-
jęty w planach okres wycofywa-
nia tych jednostek (2013–2015)
wynika z chęci możliwie naj-
dłuższego utrzymania ich w służ-
bie. To z kolei podyktowane jest
dużymi kosztami ich wdrożenia,
a także koniecznością utrzyma-
FOT. MARIAN KLUCZYŃSKI

nictwie i kosmonautyce – 10. nia ciągłości szkolenia załóg dy-

W tym roku padł także rekord wizjonu okrętów podwodnych.
w liczbie maturzystek zaintereso- Okres eksploatacji każdego
wanych zostaniem oficerami. Poda- okrętu zdeterminowany jest kil-
nia o przyjęcie na wojskowe studia koma czynnikami. W przypadku
złożyło 207 kobiet. Panie najczę- jednostki podwodnej jednym
ściej wybierały logistykę oraz geo- z najważniejszych jest stopień GWARANTOWANY okres używalności baterii na ORP „Bielik” skończył się
dezję i kartografię. (ATD)  sprawności baterii akumulato- w marcu 2008 roku.

6 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 Wyróżnienia dla medyków F L E S Z
S I Ł Y P O W I E T R Z N E

Wręczono wyróżnienia wybitnym przedstawicielom Spotkanie

wojskowej służby zdrowia. WARSZAWA. W Dowództwie Sił

O ddział Kliniczny Chirurgii

Plastycznej, Rekonstrukcji
i Leczenia Oparzeń Wojskowego
Instytutu Medycznego, gdzie stwo-
rzono nowatorski opatrunek mogą-
cy zastąpić sztuczną skórę, został
wyróżniony podczas uroczystości
z okazji Święta Wojskowej Służby
Zdrowia. Wyróżnienia wręczono
6 kwietnia także innym wybitnym
przedstawicielom wojskowej służ-
by zdrowia. Wśród nich znalazły
się Klinika Psychiatrii Stresu Bo-
jowego WIM oraz Pracownia
Hemodynamiki 108 Szpitala Woj-
skowego w Ełku. „Wojsko działa
w różnych obszarach. W Wojsko-
wym Instytucie Medycznym spe-
FOT. KANCELARIA PREZYDENTA RP/M.OSIECKI
cjaliści jako pierwsi zastanawiają
się, jak pokonać przeciwnika.
Przeciwnika, który nie jest wy-
raźnie zidentyfikowany, którego
działania mogą mieć skutki za-
równo na polu walki, jak również
o wiele później – po powrocie
z misji”, mówił podczas uroczy-
stości sekretarz stanu w resorcie
obrony Czesław Piątas.
Natomiast szef Inspektoratu
Wojskowej Służby Zdrowia generał
brygady doktor nauk medycznych
Andrzej Wiśniewski zaznaczył, że
o wyniku bitwy nie decyduje jedy-
nie oręż, ale też sprawny żołnierz,
o którego musi dbać wykwalifiko-
wany personel medyczny. (AD) 
Powietrznych z lotnikami spotkali
się minister obrony narodowej
Bogdan Klich oraz szef Sztabu Ge-
neralnego WP generał Franciszek
Gągor. Wśród zaproszonych gości
byli także podsekretarz stanu do
spraw polityki obronnej MON
Stanisław Komorowski, dyrektor
generalny MON Jacek Olbrycht.
Minister Klich podziękował lotni-
kom za ich ciężką pracę, życząc
wszystkim sukcesów w służbie
i życiu prywatnym. 
F L E S Z
Ż A N D A R M E R I A W O J S K O W A
Bezpieczeństwo
RZESZÓW. Na Wydziale Prawa

Nielegalny legionista i Administracji Uniwersytetu Rze-

szowskiego, pod honorowym pa-

W ojskowy Sąd Okręgowy osoby zaangażowane w sprawę. Na

w Warszawie uchylił rozprawie 8 kwietnia zeznawało
8 kwietnia zawieszenie w czynno- trzech kolejnych świadków. Starali
tronatem prezydenta Rzeszowa,
odbyła się konferencja naukowa
dotycząca problemów organizacji
ściach służbowych chorążego się odtworzyć także to, komu i ja- i funkcjonowania służb bezpie-
Andrzeja O. oskarżonego w pro- kie zadania postawiono w dniu tra- czeństwa publicznego oraz zwal-
cesie o ostrzelanie afgańskiej wio- gicznego zajścia, na przykład, któ- czania przestępczości w regionie
ski Nangar Khel. W poło- ry pluton miał działać jako podkarpackim. (PG) 
wie marca sąd uchylił W czerwcu siły szybkiego reagowa-
decyzję o zastosowaniu 2003 roku 30-letni nia. Natomiast Damian
tego środka zapobie- Damian L. zaciągnął L., inny żołnierz oskar-
L
się do Legii,
siedmiu lat. Później baterie mu- gawczego wobec a po dwóch latach
żony o ostrzelanie
szą być bezwarunkowo wymie- trzech starszych szere- zdezerterował. afgańskiej wioski, od-
nione. gowych: Damiana L., powie przed cywilnym
Gwarantowany przez produ- Jacka J. i Roberta B. sądem za służbę w Legii
centa okres używalności baterii Zgodnie z decyzjami kadrowy- Cudzoziemskiej bez zezwolenia
na ORP „Bielik” skończył się mi żołnierze zostali przeniesieni ministra obrony. Do sądu trafił
w marcu 2008 roku, w przypadku z 18 Batalionu Desantowo-Sztur- 6 kwietnia akt oskarżenia w tej
ORP „Kondor” nastąpi to we mowego w Bielsku-Białej do in- sprawie. Sprawa nielegalnej służ-
wrześniu tego roku, ORP „Sęp” nych jednostek wojsk powietrzno- by w obcej armii, za co grozi do
– w sierpniu 2010 roku, a ORP desantowych. Chorąży O. będzie pięciu lat pozbawienia wolności,
„Sokół” – w styczniu 2012 roku. służył w 6 Batalionie Desantowo- wypłynęła podczas śledztwa
Ze względu na znaczny stopień -Szturmowym w Gliwicach. Sąd w sprawie Nangar Khel i została
wyeksploatowania okrętów – na uznał, że nie ma ryzyka, aby mo- przekazana do rozpatrzenia pro-
poziomie 92 procent resursu do- gli służbowo wywierać wpływ na kuraturze cywilnej. (ATD) 
celowego – zakup nowych baterii
uznano w Ministerstwie Obrony
Narodowej za niecelowy. Okręty Prezesowi Rady Ministrów Piotrowi
będą więc kolejno wycofywane BERNABIUKOWI
po wyczerpaniu się baterii ich Panu Donaldowi oraz Jego NAJBLIŻSZYM
akumulatorów, co przy założe- TUSKOWI
niu, że mogą być używane przez wyrazy głębokiego żalu
siedem lat, nastąpi w latach wyrazy głębokiego i szczerego współczucia
2012–2014. Jak wyjaśnił mini- współczucia i żalu z powodu śmierci
ster, „dlatego niezbędne jest z powodu śmierci
możliwie najszybsze zastąpienie MATKI MATKI
wyeksploatowanych okrętów ty- składa składają
pu Kobben jednostkami nowej szef Sztabu Generalnego WP koleżanki i koledzy
generacji”. (AG)  generał Franciszek Gągor. z Redakcji Wojskowej.

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 7

 P E R Y S K O P

WŁODZIMIERZ KALETA
zajmuje się wojskową
służbą zdrowia

Chirurgiczne
cięcie
Zrobienie specjalizacji przez lekarza
z jednostki jest trudne, jeśli nie niemożliwe,
FOT. UK MOD

dlatego medycy odchodzą do cywila.

8 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI

S
tatystyki kadrowe wojskowej służby
zdrowia nie nastrajają optymistycz-
nie. W 2008 roku z wojska odeszło
prawie 150 lekarzy. W tym może ich
odejść jeszcze więcej. „Przyczyn
zwolnień jest tyle, ilu lekarzy zdejmujących
mundury. Te zasadnicze to praca na kilku etatach
oraz trudności ze zrobieniem specjalizacji”, uwa-
ża kapitan lekarz Janis Chrisidis, ostatni lekarz
w 7 Brygadzie Obrony Wybrzeża. On także roz-
staje się ze służbą zawodową.
W siłach zbrojnych wakuje ponad 35 procent
stanowisk lekarskich. W dwudziestu garnizo-
nach nie ma ani jednego medyka. Z jednostek
napływają informacje o dużej liczbie składanych
wypowiedzeń stosunku służby. Gdyby tegorocz-
ne zwolnienia oficerów spod znaku eskulapa
przybrały masową skalę, mogłoby dojść do roz-
padu systemu zabezpieczenia medycznego żoł-
nierzy w jednostkach. Byłoby to niewątpliwie
ewenementem w armiach NATO. Generał
Franciszek Gągor, szef Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego, podkreśla, że wojskowa służ-
ba zdrowia to istotny element zdolności bojowej
sił zbrojnych. „Zwiększenie wymogów wobec tej
służby należy traktować jako warunek skuteczno-
ści każdej operacji militarnej”, twierdzi generał.
Nie da się temu sprostać bez zmiany systemu
kształcenia i doskonalenia zawodowego, które te-
raz eliminują lekarzy z pracy dla wojska.
„Pomysłem na zatrzymanie lekarzy w jed-
nostkach ma być reforma zasad kształcenia
oficerów-lekarzy. Obok godziwego uposaże-
nia czynnikami mobilizującymi do służby mo-
gą być dobra organizacja pracy, właściwe sto-
sunki międzyludzkie, pewność pracy zgodna
z przygotowaniem zawodowym, a także moż-
liwości podnoszenia kwalifikacji i awansu”,
uważa generał brygady doktor habilitowany
nauk medycznych Grzegorz Gielerak, dyrek-
tor Wojskowego Instytutu Medycznego. Ma-
gnesem przyciągającym lekarzy do służby ma
być prestiż zawodu oficera-lekarza i nowocze-
sność odtwarzanego potencjału wojskowej
służby zdrowia.
Osiągnięciu wspomnianych celów służyć
mają, między innymi, stworzenie nowoczesne-
go otwartego organizacyjnie i programowo sys-
temu kształcenia i doskonalenia personelu me-
dycznego, jak również przemyślane i konse-
kwentnie przestrzegane w służbie zapisy regu-
lujące przebieg karier zawodowych lekarzy
wojskowych. Nowe rozwiązania, przygotowane
przez Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia,
zamienią teoretyczne postulaty w konkrety. Mają
premiować przede wszystkim najmłodszych le-
karzy, dla których utrudnienia w zdobywaniu

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 9

 P E R Y S K O P

C O M M E N T
Generał brygady
doktor nauk medycznych
ANDRZEJ WIŚNIEWSKI,
szef Inspektoratu
Wojskowej Służby Zdrowia:

W prowadzenie nowych rozwiązań ma

na celu odbudowę korpusu medycz-
nego przez stworzenie systemu pozyskiwa-
nia, szkolenia i doskonalenia zawodowego.
Zapewnieniu rozwoju fachowego i doskona-
lenia personelu medycznego służyć mają,
między innymi, nowe zasady kształcenia
podyplomowego. W latach 2005–2007
specjalizacje zaczęło 420 lekarzy i lekarzy
dentystów, tak oficerów, jak i pracowników
wojska. Obecnie praktycznie wszyscy konty-
nuują kształcenie podyplomowe w szpita-
lach wojskowych. Jedynie w pojedynczych
przypadkach staże odbywane są w akredy-
towanych ośrodkach cywilnej służby zdro-
wia. W przyszłości specjalizacji będzie
mniej. Obecnie ze 108 ich rodzajów, 66 jest
dla wojska nieprzydatnych. Docelowo w sys-
temie służby zdrowia pozostanie tylko 40
specjalizacji. Ale to dopiero w 2018 roku.
Oprócz głównych: anestezjologii, chirurgii,
ortopedii, medycyny ratunkowej i interny, le-
karze będą mogli robić 35 dodatkowych,
użytecznych dla wojska.
FOT. ARTUR BARTKIEWICZ

Do specjalizacji oficerowie mają mieć dostęp bez

konieczności licytowania się z cywilami.

specjalizacji są głównym motywem
decyzji o wcześniejszym zwolnieniu
się z wojska. Jednak przesuwanie ter-
minu wprowadzenia nowych zasad
kształcenia podyplomowego (miały
obowiązywać od 2009 roku) jest dla
tego środowiska jednoznacznym
dowodem na odłożenie reformy służ-
by zdrowia na trudną do określenia
przyszłość.
„Prace nad nowymi rozwiązaniami
nadal trwają. Opóźnienia wynikają
z przyczyn organizacyjno-finanso-
wych, niezależnych od Inspektoratu
Wojskowej Służby Zdrowia, w tym
zmian systemowych wprowadzanych
przez Ministerstwo Zdrowia, między
innymi dwumodułowego systemu spe-
cjalizacji”, wyjaśnia generał brygady
doktor nauk medycznych Andrzej
Wiśniewski, szef IWSZ. Według na-
szych informacji, przedłużają się kon-
sultacje MON i MZ dotyczące szkole-
nia specjalizacyjnego mającego obo-
wiązywać w siłach zbrojnych. Celem
wojska jest, by zasady robienia spe-
cjalizacji przez oficerów, mimo od-
rębności, były kompatybilne z roz-
wiązaniami cywilnymi.
CYWILE GÓRĄ
Wprowadzenie odmiennych zasad
kształcenia lekarzy wojskowych to
obecnie pilna konieczność. „Myśle-
nie, że dziś uda się lekarzowi w jednostce zro-
DOWÓDCY bić specjalizację, nie ma wiele wspólnego
nie chcą tracić z rzeczywistością”, uważa podpułkownik le-
na dłuższy
czas lekarzy karz medycyny Artur Płachta, szef Wydziału
z jednostki. Służby Zdrowia w Dowództwie Śląskiego
Zwłaszcza Okręgu Wojskowego.
gdy nie ma ich Utrudnienia w kształceniu specjalistycznym
kto zastąpić.
lekarzy-żołnierzy wynikają głównie ze zmian
prawnych i organizacyjnych wprowadzonych
w ostatnich latach przez resort zdrowia. Teraz
mogą się oni specjalizować jedynie w ośrod-
kach akredytowanych, czyli do tego upoważ-
nionych. Ponadto wprowadzone przez resort
zdrowia zmiany „wyrzuciły” na margines po-
trzebne wojsku specjalizacje z medycyny lot-
niczej, morskiej i tropikalnej oraz ochrony
zdrowia wojsk. „A przecież wojsko musi mieć

10 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009


specjalistów w tych dziedzinach”, przekonuje
generał Wiśniewski. Pozostały one co prawda
w wykazie tak zwanych umiejętności medycz-
nych, ale kształcenie w tym kierunku można
zacząć dopiero po uzyskaniu specjalizacji,
czyli minimum po sześciu latach poznawania
innej specjalności.
Akredytowanych placówek jest mało, bo
uznano, że tę funkcję mogą spełniać tylko du-
że szpitale, pełnoprofilowe. Siłą rzeczy w zde-
cydowanej większości były i są to szpitale cy-
wilne. Pod względem kształcenia specjali-
stycznego wygrywają więc z wojskowymi.
Uzyskanie miejsca akredytacyjnego przez
lekarzy z jednostek w szpitalach cywilnych
jest trudne, bo specjalizacje prowadzone są
tam w tak zwanym trybie rezydenckim (czyli
A R M I A
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
po zatrudnieniu kandydata na specjalistę na
stanowisku rezydenta) lub wolontariatu. Za
utrzymanie ograniczonej puli stanowisk rezy-
denckich płaci z resort zdrowia. Wojskowa
pragmatyka nie przewiduje takiego nietypo-
wego zatrudnienia żołnierzy-lekarzy. „Lekarz,
który chce robić specjalizację, musi poprosić
przełożonego o zgodę, by móc w godzinach
służbowych jeździć do szpitala na staże. Z re-
guły bierze potem w jednostce nadgodziny, by
nadrobić zaległości. Czas uzyskiwania specja-
lizacji znacznie się przez to wydłuża”, komen-
tuje pułkownik lekarz Zbigniew Ułanowski,
dyrektor biura Wojskowej Izby Lekarskiej i re-
daktor naczelny biuletynu WIL „Skalpel”.
Problemem jest również to, że tamtejsze
środowisko nie rozumie i nie uwzględnia spe-
cyfiki służby, zwłaszcza zasady dyspozycyj-
ności. Lekarze prowadzący wymagają od spe-
cjalizantów codziennej pracy na oddziale. Że-
by jednak mogli oni przystąpić do wykonania
obowiązków lekarskich, muszą być ubezpie-
czeni od odpowiedzialności cywilnej w upraw-
nionej do tego instytucji. Ponieważ szpitale
mogą ubezpieczać jedynie swoich pracowni-
ków, zatrudniają oficerów na jedną dziesiątą
etatu, dzięki czemu mogą oni wykonywać
przynajmniej niektóre czynności medyczne.
Robienie specjalizacji w szpitalu wojsko-
wym, jeśli już uda się oficerowi z jednostki
tam dostać, tylko w niewielkim stopniu jest
wygodniejsze. Załóżmy, że kapitan X z jed-
nostki w Budowie zdobył miejsce w 10 Woj-
skowym Szpitalu Klinicznym. Częste wyjazdy
do Bydgoszczy nie wchodzą w grę. Poligony,
ćwiczenia, asystowanie przy szkoleniach i in-
ne obowiązki kolidują z programem staży.
„Dowódcy nie chcą tracić na dłuższy czas le-
karzy z jednostki. Zwłaszcza gdy nie ma ich
kto zastąpić”, opowiada o własnych doświad-
czeniach podpułkownik Płachta. Kapitan X
robi zatem specjalizację w Wałczu, bo tam ma
najbliżej do resortowego szpitala. Ale i tak
musi co jakiś czas jeździć do Bydgoszczy.
Kierownika specjalizacji, z którym też musi
się czasem spotykać, ma w Warszawie. Czy
kapitan X może być dyspozycyjnym żołnie-
rzem i lekarzem?
SPECJALIZACJE POD MUNDUR
Najtrudniej pogodzić z obowiązkami służ-
bowymi kursy i szkolenia wynikające z pro-
gramu specjalizacji. Zwłaszcza tak zwane sta-
że cząstkowe. Profesor doktor habilitowany
medycyny Marian Brocki, prezes Wojskowej
Izby Lekarskiej i prorektor do spraw medycz-
nych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi,
uznaje stażowe kłopoty lekarzy za problem
wymagający pilnego rozwiązania. W progra-
mie niektórych specjalizacji przewidziano na-
wet dwanaście staży. Na przykład, żeby zrobić
ją z chirurgii, lekarz musi wyjechać na trzyty-
godniowy staż na oddział oparzeniowy do Sie-
mianowic Śląskich, a miejsca rezerwuje się
tam nawet na kilka lat naprzód. Co będzie,
kiedy staż ten wypadnie lekarzowi akurat
w czasie, gdy jednostka zaplanuje ćwiczenia
poligonowe? Kto z czego zrezygnuje?
„Dlaczego lekarz z Żagania ma jechać na
staż z chirurgii ręki do Białegostoku? Dlacze-
go nie do Warszawy do szpitala na Szaserów?
Mamy doskonały szpital kliniczny we Wrocła-
wiu”, wskazuje podpułkownik Płachta. „Z ja-
kich powodów oficerowie nie mieliby tam ro-
bić specjalizacji z kardiologii? Bo szpital nie
ma akredytacji? A dlaczego nie ma? Może
nikt o to nie zadbał? Szpitale wojskowe po-
winny nareszcie na poważnie zająć się leka-
rzami wojskowymi”.
Nowy system kształcenia podyplomowego
oficerów-lekarzy postanowiono tworzyć, bio-
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 11
 P E R Y S K O P
W 2008 ROKU Z MUNDUREM
ROZSTAŁO SIĘ PRAWIE 150 LEKARZY.
W TYM MOŻE BYĆ GORZEJ
rąc pod uwagę przede wszystkim możliwości
Wojskowego Instytutu Medycznego, gdzie zo-
stanie niedługo powołane Centrum Kształce-
nia Podyplomowego. „Instytut wiedzie prym
wśród placówek wojskowej służby zdrowia
pod względem zarówno potencjału intelektu-
alnego kadry, jak i wyposażenia w sprzęt la-
bolatoryjno-diagnostyczny oraz liczby łó-
żek”, rekomenduje placówkę pułkownik dok-
tor habilitowany nauk medycznych Andrzej
Chciałowski, zastępca dyrektora WIM, dy-
rektor do spraw nauki. W instytucie pracuje
ponad pięćdziesiąt osób z tytułem nauko-
wym, mianowanych przez ministra obrony
na stanowiska docentów i profesorów. Są to
samodzielni pracownicy nauki, którym dy-
rektor instytutu medycznego powierzył do-
datkowe funkcje kierowników klinik i zakła-
dów. Właśnie WIM stwarza lekarzom woj-
skowym możliwości prowadzenia hospitali-
zacji z wykorzystaniem najnowszych zdoby-
czy medycyny, podnoszenia kwalifikacji,
a także zapoznania się z nowymi metodami
12 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
diagnostycznymi oraz lecznictwa i stosowa-
nia ich w praktyce.
TAK MA BYĆ
Oficerowie będą mogli robić najbardziej po-
trzebne siłom zbrojnym specjalizacje w Cen-
trum Kształcenia Podyplomowego WIM, któ-
re do edukowania lekarzy korzystać będzie
z wybranej kadry oraz urządzeń wiodących
szpitali wojskowych (z południa kraju bliżej
do Wrocławia niż do Warszawy). Najważniej-
sze, że do specjalizacji oficerowie mają mieć
dostęp bez konieczności licytowania się z cy-
wilami. Programy, ze względu na specyfikę
służby, staną się bardziej elastyczne. Kiedy
służba będzie na to pozwalać, oficerowie będą
mogli kształcenie specjalistyczne przyspie-
szać. „W propozycjach poprawek ministerstwa
obrony do ustawy o zawodzie lekarza i lekarza
dentysty znalazły się zapisy pozwalające na
skrócenie czasu na zrobienie specjalizacji po-
przez bardziej intensywne kształcenie lekarzy.
Specjalizacje będą mogły trwać krócej o rok,
może nawet dwa lata”, przewiduje generał
Wiśniewski. Dla wojska to ważne – lekarz
szybciej zadomowi się w jednostce. Choć wy-
gląda na to, że nadal będzie wymagana zgoda
dowódcy na wyjazd lekarzy z jednostek na
staż i tak samo jak do tej pory mogą być oni
niezainteresowani takimi wyjazdami. Zatem
lekarze będą zmuszeni zaliczać staże w czasie
urlopów. Tu zatem może się niewiele zmienić.
Zniknąć mają za to ograniczenia w zdawa-
niu egzaminów. Lekarz wojskowy będzie mógł
podchodzić do sprawdzianów z wiedzy spe-
cjalistycznej nawet kilka razy. Wprowadzone
zostaną specjalizacje dwumodułowe. Przez
pierwsze trzy lata (moduł podstawowy) ofice-
rowie zdobywać będą wiedzę ogólną na takich
samych zasadach jak lekarze cywilni. Zmieni
się system kształcenia specjalistycznego. Nie
oznacza to, że programy specjalizacji oraz proce-
dury egzaminacyjne dla medyków w mundurach
będą łagodniejsze. Na staże poświęcą taką samą
liczbę godzin i zgłębią tyle samo tematów co cy-
wilni koledzy. Jednak dla oficerów, ze względu
 A R M I A

C O M M E N T A R I U M

ze szczególnym uwzględnieniem

To kwestia czasu specyfiki chorób występujących

na terenach pełnienia misji przez
polskich żołnierzy. Centrum, po-
GRZEGORZ GIELERAK
dobnie jak obecnie Instytut, bę-
Na całym świecie jest tak, dzie także odgrywało rolę ośrodka
prowadzącego szkolenie na
że wysokiej klasy specjaliści wszystkich szczeblach (lekarze,
pragną służyć w wojsku. personel pielęgniarski, ratownicy
medyczni), mającego na celu roz-

J
eśli nie zadbamy o to, by per-
sonel wojskowej służby zdro-
wia nadal prezentował sobą
najwyższe normy etyczne i facho-
we, to czeka tę służbę nieciekawa
przyszłość. Na całym świecie jest
tak, że wysokiej klasy specjaliści
pragną służyć w wojsku, bo wie-
dzą, że będą mieli tam do czynie-
nia z metodami leczenia, które
w cywilu upowszechnią się póź-
niej. Tak samo powinno być w Pol-
sce. WIM stwarza wojskowym le-
karzom takie możliwości. W struk-
turach instytutu mamy szpital kli-
niczny, działający, podobnie jak in-
ne szpitale, na zasadach publicz-
nego zakładu opieki zdrowotnej,
dostępnego dla wszystkich pa-
cjentów. WIM, którego częścią sta-
nie się Centrum Kształcenia Pody-
FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ
wszystkich państw NATO – 90 pro-
cent tych ludzi pracuje w WIM. Za-
tem, parafrazując tezę Georga He-
gla, można przyjąć, że jeśli dyspo-
nuje się taką jakością, to przejście
w oczekiwaną ilość pozostaje wy-
łącznie kwestią czasu. Będzie on
tym krótszy, im większą wykażemy
się umiejętnością wykorzystania na
potrzeby sił zbrojnych potencjału in-
telektualnego instytutu medyczne-
go, który jest największą i najbar-
dziej wszechstronną placówką tego
typu w Polsce udzielającą świad-
czeń medycznych.
Do kompetencji centrum należeć
będzie również prowadzenie bezpo-
średniej działalności dydaktycznej
w dziedzinach niemających odpo-
wiedników w cywilnych akademiach
medycznych i medycznych instytu-
wijanie zdolności i umiejętności
zawodowych oraz wspieranie sta-
łego doskonalenia się. Skoncen-
trowanie w jednym miejscu dzia-
łań naukowo-badawczych na rzecz
sił zbrojnych, przedsięwzięć z za-
kresu dydaktyki oraz kształcenia
ustawicznego jest najbardziej ra-
cjonalnym z ekonomicznego i or-
ganizacyjnego punktu widzenia
sposobem rozwiązania dzisiej-
szych problemów dotyczących za-
bezpieczenia medycznego wojsk.
O ile działalność statutowa jedno-
stek powołanych między innymi
do zabezpieczenia medycznego
misji (1. i 2. wojskowe szpitale po-
lowe) okaże się zarówno w bliż-
szej, jak i dalszej perspektywie
niewystarczająca, WIM wraz
z Centrum będzie stanowić dosko-

plomowego, wykonywać będzie
swoje zadania dydaktyczne także
z pomocą wybranych innych szpi-
tali wojskowych. Mamy kadrę me-
dyczną o najwyższych kwalifika-
cjach zawodowych spośród
tach naukowo-badawczych. Mam
na myśli na przykład specjalistycz-
ne szkolenie personelu służby zdro-
wia z medycyny pola walki oraz
w dziedzinach najbardziej przydat-
nych w wojskowej służbie zdrowia,
nałą bazę do utworzenia kolejnej
tego typy struktury. 
Generał brygady doktor habilitowany
nauk medycznych GRZEGORZ
GIELERAK jest dyrektorem
Wojskowego Instytutu Medycznego

na specyfikę służby, program specjalizacji bę- ację lekarzy misjonarzy pogarsza fakt,
dzie – jak już wspomniano – bardziej elastycz- że zgodnie z przepisami przerwanie
ny. Kiedy służba na to pozwoli, będą mogli specjalizacji na sześć miesięcy, a tyle
kształcenie specjalistyczne przyspieszyć. trwa z reguły służba w kontyngencie,
Egzaminy końcowe wszyscy lekarze zda- jest równoznaczne z jej administra-
wać będą przed tą samą państwową komisją cyjnym zakończeniem. Dotychczas
egzaminacyjną. „MON nie chce radykalnych oficer-lekarz wracający po półrocz-
ZAŁOŻENIEM
zmian w specjalizacjach”, uważa generał NOWYCH
nej misji do k raju zmuszony był po-
Gielerak. „Nie domaga się, by dla lekarzy PROJEKTÓW nownie zaczynać wszystkie procedu-
w mundurach były one prowadzone tylko nie jest ry dotyczące specjalizacji. Czy moż-
w wojsku. To by im zaszkodziło. Po zdjęciu wyłączenie na się dziwić niechęci lekarzy do
lekarzy z trybu
munduru mogliby mieć problemy ze znalezie- specjalizacji służby poza granicami kraju?”, uspra-
niem pracy poza armią”. Założeniem projektu prowadzonej wiedliwia kolegów po fachu pułkow-
nie jest zatem wyłączenie lekarzy z trybu spe- na ogólnych nik Chciałowski.
cjalizacji odbywającej się na ogólnych warun- warunkach.
Tego nikt
kach. Chodzi o zaakceptowanie elastyczności nie przewiduje. DATA NIEZNANA
czasowej w odniesieniu do oficerów. Choć nie To ma się zmienić. Resort obrony
tylko. Trzeba uregulować też kwestię wyjazdu zabiega, by w nowelizowanej ustawie
na misje. Obecnie służba lekarzy w kontyn- dotyczącej specjalizacji znalazły się
gentach nie jest wliczana do specjalizacji, mi- zapisy pozwalające zaliczyć do niej
mo że zdarza się, iż wykonują oni tam więcej również czas służby na misjach.
bardziej złożonych zabiegów niż koledzy spe- Nowe założenia kształcenia pody-
cjalizujący się w tym czasie w kraju. „Sytu- plomowego w porównaniu do obo-
wiązujących mają niemal same zalety.
Niemal, bo dostrzegamy wśród nich
jedną wadę. Mimo optymistycznych
sygnałów z Inspektoratu Wojskowej
Służby Zdrowia nadal nie wiadomo,
od kiedy będą obowiązywać. Warun-
kiem wejścia w życie koncepcji jest
uwzględnienie zapisów i poprawek
zgłoszonych przez resort obrony do
ustawy o zawodzie lekarza i lekarza
dentysty oraz wydanie na jej podstawie
przepisów wykonawczych, w tym roz-
porządzenia MON. Akt wykonawczy
do projektu ustawy jest gotowy. Usta-
lenia międzyresortowe ponoć zbliżają
się do finału. Data jednak wciąż pozo-
staje nieznana. Czy powyższe argu-
menty wystarczą, by lekarze w mun-
durach przestali zadawać sobie niemal
hamletowskie pytanie: czekać na nowe
czy odejść z wojska? 
Współpraca TOMASZ GOS

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 13

 N A C E L O W N I K U

Stołeczność
14
zobowiązu
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
 A R M I A
Z generałem brygady KAZIMIERZEM
GILARSKIM o blaskach i cieniach
funkcjonowania stołecznego garnizonu
rozmawia JANUSZ B. GROCHOWSKI
POLSKA ZBROJNA: Czy Dowództwo Gar-
nizonu Warszawa poradzi sobie bez żołnierzy
z poboru?
KAZIMIERZ GILARSKI: Takiego problemu
u nas już praktycznie nie ma.
POLSKA ZBROJNA: Jak to nie ma proble-
mu, skoro na nich opierają się pułki ochrony
czy samochodowy, a przede wszystkim Bata-
lion Reprezentacyjny?
KAZIMIERZ GILARSKI: Boom na wojsko
spowodował, że w podległych mi jednostkach,
zarówno warszawskich, jak też we Wrocławiu
i Sieradzu, od trzech miesięcy mamy pełne
ukompletowanie. Wyjątek stanowi jeszcze Bata-
lion Reprezentacyjny.
POLSKA ZBROJNA: Nie wyobrażam sobie
w batalionie trzydziestoparoletnich „mło-
dzieńców”.
KAZIMIERZ GILARSKI: Też sobie nie wy-
obrażamy, dlatego zakładamy, że służba w nim
będzie trwała maksymalnie do sześciu lat.
POLSKA ZBROJNA: Podstawą służby w ba-
talionie są dobre prezencja i zdrowie.
KAZIMIERZ GILARSKI: Tak, dlatego dla
tych kandydatów stosowane są bardziej zaostrzo-
ne kryteria naboru. Od początku procesu profe-
sjonalizacji chcieliśmy pozyskać ochotników na
żołnierzy zawodowych tak jak to było dotych-
czas, spełniających wyższe wymagania niż te,
które były stawiane innym żołnierzom.
POLSKA ZBROJNA: Chcieliśmy, czyli się
nie udało?
KAZIMIERZ GILARSKI: Nie do końca.
Wielu chętnych odpada. Nawet część naszych
byłych żołnierzy, którzy chcieli ponownie służyć
w batalionie, nie przeszła komisji lekarskich.
Zgłasza się za to wielu, dla których zabrakło
miejsca w innych jednostkach.
POLSKA ZBROJNA: Plotka głosi, że po
uje
dwóch latach intensywnej służby można zo-
stać inwalidą. Czy to prawda?
KAZIMIERZ GILARSKI: Oczywiście, że
nie, ale jeśli ktoś ma jakieś ukryte problemy ze
zdrowiem, wyjdzie to wcześniej czy później.
Chociaż nie ma już dawnych metod – musztry
po dziesięć godzin czy bezsensownego wystawa-
FOT. EWA KORSAK
nia w szyku – obciążenia są stosunkowo duże.
Jak wszędzie, tak również tutaj zdarzają się wy-
padki losowe, ktoś dozna kontuzji. Ale mamy
gabinet odnowy, możliwość korzystania z base-
nu, jest dobra opieka lekarska. Ponadto ceremo-
niał już jest zmieniany. Większość uroczystości
– oprócz tych, gdzie treści patriotyczno-religijne
połączone są z oficjalnymi – jest zdecydowanie
krótsza. Myślę, że służba będzie coraz ciekawsza
i nie zabraknie chętnych.
POLSKA ZBROJNA: Pod warunkiem, że
dacie tym żołnierzom perspektywę, pokazu-
jąc, co z nimi będzie po zakończeniu kontrak-
tu w pododdziałach reprezentacyjnych.
KAZIMIERZ GILARSKI: Najlepsi zostaną,
bo doświadczona kadra jest zawsze potrzebna.
Jeśli chodzi o resztę – chcemy, aby w naturalny
sposób była wchłaniana przez inne jednostki.
Dlatego będziemy przygotowywać ich do zmia-
ny specjalności albo umożliwiać zdobycie zawo-
du i wykształcenia potrzebnego w cywilu.
POLSKA ZBROJNA: Można jeszcze ubrać
ich w mundury historyczne, bo wtedy wiek
staje się nawet atutem.
KAZIMIERZ GILARSKI: Orkiestra Repre-
zentacyjna już występuje w umundurowaniu
z okresu Księstwa Warszawskiego. Jest to bardzo
widowiskowe. Należy dodać, że były próby do-
posażenia batalionu w historyczne uniformy, ale
ich wierne odtworzenie – zwłaszcza uzbrojenia
– jest szalenie drogie. Ponadto tradycja tradycją,
a batalion powinien jednak odnosić się do barw
i wzorów współczesnych. Wiem, że są społeczne
tęsknoty, ale oficerki, szable i rogatywki można
pokazywać od święta, na co dzień zaś strój musi
być przede wszystkim funkcjonalny.
POLSKA ZBROJNA: Czy w dobie powszech-
nych cięć finansowych na reprezentacji też
próbuje się oszczędzać?
KAZIMIERZ GILARSKI: Uważam, że na
pewnych rzeczach nie da się oszczędzać. A przy-
najmniej nie powinno. Uroczystości muszą być
na najwyższym poziomie, czyli z udziałem od-
powiednio liczebnego szyku pododdziału repre-
zentacyjnego i orkiestry. Do tego dochodzi stała
warta przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Tę tra-
dycję trudno byłoby zmienić, skoro trwa od 1925
roku. Można pomyśleć tu o modyfikacji, wpro-
wadzając chociażby nocą jednoosobowy poste-
runek obchodowy. Wiem jednak, że wszelkie
zmiany spotkałyby się ze społeczną krytyką.
Może więc z powodu kryzysu czy ograniczeń,
jakie dotykają wojsko – wierzmy, że przejścio-
wych – nie warto ruszać tradycji.
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 15
 N A C E L O W N I K U
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
UROCZYSTOŚCI muszą być na najwyższym poziomie, czyli z udziałem odpowiednio liczebnego szyku pododdziału reprezentacyjnego i orkiestry.
POLSKA ZBROJNA: Ile uroczysto-
ści macie rocznie?
KAZIMIERZ GILARSKI: Wszyst-
kich, w których uczestniczy przeważnie
tylko kilku lub kilkunastu żołnierzy, jest
ponad tysiąc. A takich w pełnej gali,
z udziałem kompani i orkiestry – prze-
szło dwieście.
POLSKA ZBROJNA: To po kilka
dziennie…
KAZIMIERZ GILARSKI: Dlatego
pracujemy nad nowymi zasadami udzia-
łu wojskowej asysty honorowej w uro-
czystościach.
POLSKA ZBROJNA: Na czym one
miałyby polegać?
KAZIMIERZ GILARSKI: Ceremo-
niał musi przede wszystkim uwzględ-
niać zmiany, jakie zaszły w armii. Doty-
czy to głównie liczby uczestniczących
w danym przedsięwzięciu żołnierzy.
Całego batalionu na uroczystości już
nie będzie, kompanii i orkiestry na po-
grzebach – też nie. Zwłaszcza że liczba
orkiestr w siłach zbrojnych zostanie
zmniejszona. Nowy ceremoniał musi to
przewidywać.
POLSKA ZBROJNA: Od kilku lat
w szczególnie ważnych uroczysto-
ściach bierze udział pododdział ka-
16 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
walerii. Trudno jednak oprzeć się
wrażeniu, że szwadron jest trochę
ciałem obcym, przyklejonym do pod-
oddziałów reprezentacyjnych.
KAZIMIERZ GILARSKI: Można
było odnieść takie wrażenie. Dotych-
czas szwadron był utożsamiany bar-
dziej z grupami rekonstrukcyjnymi,
ponieważ w paradach uczestniczyło
wiele rozmaitych formacji konnych,
trochę na zasadzie pospolitego rusze-
nia. Mam nadzieję, że 3 maja to się
zmieni – będzie tylko szwadron repre-
zentacyjny.
POLSKA ZBROJNA: Chciał Pan
powiedzieć Szwadron Stowarzysze-
nia Jazdy Polskiej…?
KAZIMIERZ GILARSKI: Nie, bo
od 1 stycznia szwadron jest wyodręb-
nioną jednostką wojskową z etatami
obejmującymi ludzi, konie i sprzęt, pod-
porządkowaną Batalionowi Reprezenta-
cyjnemu. Przejęliśmy zarówno obiekty
w Starej Miłosnej, jak i dawny ośrodek
jeździecki Legii przy Kozielskiej. Ta
formacja stała się zupełnie niezależna
od stowarzyszenia, które było założycie-
lem szwadronu, i nadal z nim będzie
współpracować. W kwietniu już
z nowym ceremoniałem będziemy cele-
brować wizytę premiera Indii. Jednak
ten rok planujemy przeznaczyć głównie
na uporządkowanie wszystkich spraw, przepro-
CEREMONIAŁ wadzenie koniecznych reorganizacji czy niezbęd-
musi przede ny zakup koni.
wszystkim
uwzględniać
zmiany, jakie POLSKA ZBROJNA: Ten czas przyda się
zaszły w armii. chyba na uporządkowanie infrastruktury
Dotyczy w stołecznym garnizonie. Instytucji zajmują-
to głównie liczby
uczestniczących cych się tą problematyką jest przecież wiele.
w danym Czy jeszcze wiadomo, co jest czyje?
przedsięwzięciu KAZIMIERZ GILARSKI: Sporów nie ma,
żołnierzy. natomiast jest kilka koncepcji logistycznego za-
bezpieczenia instytucji funkcjonujących w stoli-
cy. Uważam, że ten garnizon ma zbyt skompliko-
waną strukturę, aby robić w nim eksperymenty,
a tym bardziej rewolucję, której może nie wy-
trzymać. W Warszawie powinien być jeden za-
rządca. Mniej istotne jest, kto nim będzie. Jeżeli
jest jeden gospodarz, to wie, gdzie dać. Gdy jest
ich kilku, każdy ciągnie w swoją stronę i wtedy
może być problem z racjonalnym wykorzysta-
niem infrastruktury.
POLSKA ZBROJNA: A ilu ich jest teraz?
KAZIMIERZ GILARSKI: Siedmiu.
POLSKA ZBROJNA: Ile obiektów admini-
strują?
KAZIMIERZ GILARSKI: 76 kompleksów
i 1015 budynków.
POLSKA ZBROJNA: Powiedział Pan, że
w Warszawie powinien być jeden gospodarz.
Mniej istotne jest to, kto nim będzie…

KAZIMIERZ GILARSKI: Warszawa jest na
tyle ważna, a dynamika spraw tak duża, że najle-
piej byłoby administrować nią tu, na miejscu. To
czysty pragmatyzm, który często wymaga podej-
mowania natychmiastowych decyzji. Skoro roz-
waża się, czy nie wyłączyć Warszawy z woje-
wództwa mazowieckiego jako miasta szczegól-
nego, myślę, że w podobnym kierunku powinny
iść rozwiązania w wojsku. To nie jest garnizon
jak jeden z wielu. W żadnym innym nie ma bli-
sko 200 instytucji różnego szczebla i około 20 ty-
sięcy osób.
POLSKA ZBROJNA: Od wielu lat mówi
się o potrzebie dyslokacji dowództw na tere-
nie stołecznego garnizonu i budowy polskie-
go Pentagonu, aby przynajmniej najważ-
niejsze instytucje resortu były w jednym
miejscu.
KAZIMIERZ GILARSKI: To pomysł, który
musi chyba jeszcze poczekać. Wydaje się, że
kwestie lokalowe będzie można uporządkować
dopiero po przeniesieniu dowództw – Wojsk Lą-
dowych do Wrocławia i Sił Powietrznych do Po-
znania. Wtedy powinien przyjść czas na rozwa-
żania i planowanie. Przykład dyslokacji instytu-
cji mieliśmy podczas przeniesienia pionów
wszystkich wiceministrów do kompleksu przy
alei Niepodległości. Z wszelkimi plusami i mi-
nusami tego posunięcia ministerstwo znalazło
się pod jednym dachem.
POLSKA ZBROJNA: Więcej jest plusów czy
minusów?
KAZIMIERZ GILARSKI: Czas potwierdza
słuszność tej decyzji. Oczywistym minusem
jest ciasny parking i zbyt pochopne opuszczenie
budynku przy Królewskiej 1. Dzisiaj jednak nie
ma już odwrotu. Teraz 40 procent tego obiektu
zajmują Centralne Biuro Antykorupcyjne oraz
oddział Agencji Mienia Wojskowego, który do
końca roku ma się przenieść w inne miejsce.
POLSKA ZBROJNA: Może uda się wprowa-
dzić tam znowu instytucję wojskową.
KAZIMIERZ GILARSKI: Teraz już wie-
my, że będą tam instytucje wojskowe, które były,
a częściowo jeszcze są, rozproszone po całej
Warszawie. Często do zajmowanych przez nie
obiektów zgłaszają roszczenia spadkobiercy.
Zmiany w dyslokacji instytucji czekają nas już
w związku ze zbliżającą się reformą organów
administracji wojskowej, czyli wojewódzkich
sztabów wojskowych i wojskowych komend uzu-
pełnień. W ramach prac specjalnego zespołu po-
wołanego przez ministra obrony dokonaliśmy lu-
stracji zasobu infrastruktury wojskowej w garni-
zonie stołecznym, analizując, jak racjonalnie wy-
korzystać obiekty i które z nich są ewentualnie
zbędne.
POLSKA ZBROJNA: Jakie są konkluzje?
KAZIMIERZ GILARSKI: Z pierwszymi
wnioskami zapoznamy ministra.
A R M I A
POLSKA ZBROJNA: Zanim nastąpi wielka
przeprowadzka, trzeba te obiekty ochraniać.
Po odejściu żołnierzy z poboru może się to
okazać nie lada problemem.
KAZIMIERZ GILARSKI: Problemu nie mo-
żemy sobie zrobić, bo uwzględniając prawa, ja-
kie ma żołnierz zawodowy, istniejący obecnie
system przestanie działać. Czeka nas więc po
prostu daleko idąca reorganizacja systemu peł-
nienia służb i ochrony. Dla
najważniejszych instytucji
w MON jest ona już przygoto-
Można
wana. Na razie będzie system przygotować
osobowy, ale stopniowo, bo to
jest drogie, będziemy prze- bardzo podniosłą
chodzili na wykorzystanie
techniki. Zmieniliśmy rów-
uroczystość, mając
nież zasady pełnienia służb. dziesięciu ludzi,
POLSKA ZBROJNA: Na tylko trzeba
czym te zmiany będą pole-
gać?
wiedzieć, co mają
KAZIMIERZ GILARSKI: robić
Problem sprowadza się do te-
go, jak wykonać zadania mniejszymi siłami, czy-
li zmniejszoną liczbą żołnierzy na służbach. Na
przykład nie będziemy utrzymywać pododdziału
alarmowego w dzisiejszym kształcie. Przyjęcie
obecnego systemu sprowadzałoby się głównie do
tego, że po 24 godzinach służby wszyscy, którzy
ją pełnili, powinni mieć wolne. W efekcie musie-
libyśmy zwiększyć liczbę ludzi, a nie zmniej-
szyć. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wpro-
wadzić podwójne obowiązki dla niektórych
służb. Przecież służbę w pododdziale alarmo-
wym może z powodzeniem pełnić dyżurny
z pododdziału. Z kolei warta, która odpoczywa,
może zostać użyta w sytuacji nadzwyczajnej,
co pozwoli oficerowi dyżurnemu na urucho-
mienie systemu alarmowego. Ponadto dążymy
do zmniejszenia liczby żołnierzy pełniących
służbę wartowniczą. Tam, gdzie okaże się to
możliwe, wprowadzimy więcej posterunków ob-
chodowych.
POLSKA ZBROJNA: Liczby osób upraw-
nionych do samochodów służbowych pewnie
nie uda się zmniejszyć. A kierują nimi rów-
nież żołnierze z poboru. I co dalej?
KAZIMIERZ GILARSKI: W Ministerstwie
Obrony Narodowej opracowuje się plany, kto i na
jakich zasadach będzie mógł korzystać z samo-
chodów służbowych. Wymaga to dużych za-
mian, ale przede wszystkim dyscypliny i porzu-
cenia wielu dotychczasowych przyzwyczajeń.
POLSKA ZBROJNA: Trudno mi sobie wy-
obrazić generała jadącego tramwajem na od-
prawę.
KAZIMIERZ GILARSKI: Na pewnych sta-
nowiskach samochody muszą być, choćby dla
utrzymania prestiżu wojska. Jednak to, czy po-
winno się z nich korzystać na dotychczasowych
zasadach, jest kwestią otwartą. Samochody nie
muszą być też przydzielane konkretnej osobie.
Mogą być auta dyżurne w instytucjach. Kierow-
ca może mieć kilku dysponentów. W Niemczech
jest tak, że oficerowie w godzinach pracy mogą
korzystać z samochodów służbowych bez kie-
rowcy. Pada wiele pomysłów, z których zrodzi
się nowy system. Najprawdopodobniej w nor-
malnych godzinach pracy nie będzie żadnych
problemów. Kłopoty pojawią się natomiast wte-
dy, gdy dysponent będzie mu-
siał korzystać z auta także
wieczorem, a przecież wiado-
mo, że na wyższych stanowi-
skach nie ma unormowanego
czasu pracy. Może się okazać,
że potrzebny będzie drugi kie-
rowca. To na razie teoretyczne
obawy. Chociaż są już pewne
cięcia. Ograniczyliśmy liczbę
kierowców i liczbę wyjazdów.
Trzeba sobie jednak odpowie-
dzieć na pytanie, czy sto sa-
mochodów dla generałów to
dużo, czy nie.
POLSKA ZBROJNA: Z pewnością trzeba
zachować pewną racjonalność.
KAZIMIERZ GILARSKI: Ale dwa samocho-
dy mniej czy więcej na pewno naszej armii ani
nie zbawią, ani nie zrujnują.
POLSKA ZBROJNA: W najbliższym czasie
Dowództwo Garnizonu Warszawa będzie ob-
chodzić swoje święto. W mieście o tak bogatej
historii chyba nietrudno znaleźć odpowiednią
datę na taką uroczystość?
KAZIMIERZ GILARSKI: Po raz drugi bę-
dziemy obchodzić Święto Dowództwa Garnizo-
nu Warszawa, które nawiązuje do historycznych
wydarzeń związanych z ustanowieniem pierw-
szej władzy wojskowej w Warszawie w kwietniu
1794 roku, kiedy po bitwie pod Warszawą w ra-
mach insurekcji kościuszkowskiej powołano ko-
mendanta wolnego miasta Warszawy. 
WIZYTÓWKA
Generał brygady
KAZIMIERZ GILARSKI
Jest komendantem Garni-
zonu Warszawa. Gdyby za znajomość cere-
moniału przyznawano tytuły naukowe, ge-
nerał Gilarski z pewnością zasługiwałby na
profesurę. Trudno byłoby bowiem znaleźć
kogoś drugiego w Wojsku Polskim, kto tak
doskonale jak on zna tajniki organizowania
uroczystości i imprez wojskowych. Przez
ostatnie lata dowodzi jedynym w swoim ro-
dzaju garnizonem, zabezpieczającym pod
względem logistycznym, łącznościowym
i ochrony instytucje centralne MON. Jest
współautorem przygotowywanej nowej wer-
sji ceremoniału wojskowego. Ze stołecz-
nym garnizonem związany od 30 lat.
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 17
 M I E S Z K A N I A
KRZYSZTOF WILEWSKI
Spór o pustostany
Wojskowa Agencja Mieszkaniowa dysponuje setkami niezamieszkanych
lokali, których chętnie by się pozbyła. Nie odda ich jednak za darmo.
O
siedle Mosty w gminie
Goleniów to kilka jedno-
piętrowych bloków
w środku lasu. Do
najbliższego sklepu prawie trzy kilo-
metry, tyle samo jest do szkoły i apte-
ki. Budynki postawiono na przełomie
lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych
na podobnej zasadzie jak dziesiątki
innych w tak zwanych zielonych gar-
nizonach. Kadra pobliskiej jednostki
musiała gdzieś mieszkać i wojsko ulo-
kowało ją w urokliwej, ale odludnej
18 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
okolicy. Dziś w Mostach wojskowych
rodzin praktycznie nie ma, a należące
do armii mieszkania zajmują cywile.
JASNY PODZIAŁ
Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,
administrująca nie tylko blokami, ale
również całą infrastrukturą – ciepłow-
nią, oczyszczalnią ścieków, siecią wo-
dociągową – chce dogadać się z gmi-
ną w sprawie przejęcia przez miejsco-
wy samorząd całego osiedla. Nego-
cjacje utknęły jednak w martwym

FOT. KRZYSZTOF WILEWSKI, KAROLINA PRYMLEWICZ
Gmina słusznie pod-
nosi, że administro-
wane przez wojsko-
wą agencję budynki
nie są pierwszej mło-
dości, a lokatorzy na-
rzekają na niski
standard mieszkań.
punkcie, bo wójt Goleniowa twierdzi, że WAM
obiecała oddać wszystko za darmo.
Temat osiedla w Mostach pojawił się w me-
diach trzy tygodnie temu. Lokalny dziennik
alarmował: „Mosty: Armia chce miliona za
rudery. Wcześniej chciała je oddać za darmo”.
Tytuł chwytliwy. Autorka materiału zadbała,
żeby nie zabrakło w nim tego, co najważniej-
sze: jasno nakreślonego podziału, kto w spra-
wie jest dobry, a kto zły. Jak się łatwo domy-
ślić, czarnym charakterem obwołano szczeciń-
ski oddział WAM, który najpierw obiecywał
oddać gminie za darmo całe osiedle, a potem
 A R M I A

Alternatywa dla kontenerów

Samorządowcy mieliby ochotę państwowy majątek przejąć za darmo,
lecz rządowa agencja się na to nie zgadza.

W artość szesnastu pu-

stych mieszkań w Mo-
stach rzeczoznawca ocenił
na 1,3 miliona złotych. Od
tej sumy zaczyna rozmowę
z oferentami Wojskowa Agen-
cja Mieszkaniowa. Pełniąca
obowiązki dyrektora szcze-
cińskiego oddziału WAM Kry-
styna Kęcka-Piotrowska
podkreśla, że biorąc pod
uwagę zarówno stan budyn-
ków, jak i ich położenie, bo-
nifikata może być znacząca.
Jeśli rabat wyniósłby 20–30
procent, to zainteresowany
podmiot musiałby zapłacić
za szesnaście mieszkań kil-
kaset tysięcy złotych. Nie-
spełna tysiąc złotych za
metr kwadratowy lokalu. To
o wiele mniej niż zapłaciły
władze Goleniowa za miesz-
kania zastępcze w Zabro-
dzie. Za postawienie dwóch
budynków kontenerowych
dla dwunastu rodzin i pod-
łączenie ich do mediów gmi-
na zapłaciła prawie 800 ty-
sięcy złotych. 

wskazaniem znajdujących się tam gę tego, że mieszkania z racji licznych

NIE MOŻNA
OCZEKIWAĆ,
że WAM
pozbędzie się
(nawet
niechcianego)
mienia,
łamiąc prawo.
wycofał się i zażądał za „rudery” ogromnych
pieniędzy. Gmina reprezentowana w materiale
przez Andrzeja Wojciechowskiego, burmi-
strza Goleniowa, ubolewała, że przez takie sta-
nowisko wojskowej agencji cierpią lokatorzy
mieszkań (bo nie ma remontów, czynsze są za
wysokie, administracja nie robi nic, żeby obni-
żyć rachunki za wodę i ogrzewanie), a i gmina
nie rozwija się tak, jak powinna, bo puste woj-
skowe lokale mogliby zająć nowi mieszkańcy,
czyli podatnicy.
Kierująca szczecińskim oddziałem WAM
Krystyna Kęcka-Piotrowska nie zaprzecza,
że agencja już od trzech lat prowadzi rozmowy
z gminą Goleniów o przejęciu przez samorząd
osiedla w Mostach. Przedstawia jednak nieco
inną wersję wydarzeń niż burmistrz, któremu
zarzuca, że w pewnych sprawach mija się
z prawdą. „Od trzech lat prowadzimy kore-
spondencję z Andrzejem Wojciechowskim,
burmistrzem Goleniowa, na temat osiedla. Od
początku z naszej strony sprawa była jasno po-
stawiona. Możemy przekazać gminie admini-
strowane przez nas budynki, ze szczególnym
szesnastu pustostanów, ale tylko na pustostanów powinny mieć naliczane
drodze sprzedaży”, wyjaśnia Kęcka- opłaty jak lokale skrajne.”
-Piotrowska, dodając, że nawet gdy- Dziwne, że negocjacje pomiędzy
by agencja chciała oddać gminie bu- WAM i gminą trwają tak długo. Trzy
dynki za darmo, to nie może. Zgodnie lata wymiany listów i brak konkret-
z obowiązującym prawem (przede nych decyzji mówią za siebie. Szcze-
wszystkim z ustawą o zakwaterowa- ciński oddział agencji nie ma sobie
niu sił zbrojnych) musi je sprzedać. w tej sprawie nic do zarzucenia. Broni
„Owszem, w grę wchodzi bonifikata, go prawo, według którego musi sprze-
ale to, jakiej będzie wysokości, zależydać budynki. Mniej argumentów na
już od negocjacji między podmiotem obronę ma gmina, której burmistrz,
zainteresowanym kupnem a prezesem naciskany przez dziennikarzy, niechęt-
WAM”. nie przyznaje, że to lokalna rada mia-
sta długo nie chciała finalizacji roz-
SAMORZĄDOWE SZACHY mów. Samorządowcy nie widzieli po-
Kęcka-Piotrowska nie zgadza się trzeby przejmowania „zrujnowanych
również z zarzutami ze strony miesz- mieszkań”, w które, żeby poprawić
kańców Mostów, że agencja nie robi ich standard, trzeba by zainwestować
nic, żeby poprawić standard lokali. około miliona złotych.
Wylicza, że 80 procent stolarki okien- Goleniowski magistrat stanął rok te-
nej wymieniono na mu przed proble-
nową, a jeden z bu- mem znalezienia
dynków ocieplono. Trzy tygodnie temu mieszkań zastęp-
Za szczególnie nie- lokalny dziennik czych dla około 40
sprawiedliwe uważa alarmował: „Mosty: rodzin. Budowa no-
opinie, że wojskowa wych lokali drogo
administracja nie sta- Armia chce miliona kosztuje, więc te nie-
rała się obniżyć opłat za rudery. Wcześniej chciane w Mostach
za wodę i ogrzewa- chciała je oddać za stały się dla urzędni-
nie. „Duże rachunki ków interesującą al-
za wodę w jednym darmo” ternatywą. Samorzą-
z bloków były wyni- dowcy mieliby ocho-
kiem nielegalnego podłączenia się do tę państwowy majątek przejąć za dar-
sieci wodociągowej lokatorów mają- mo, lecz rządowa agencja się na to nie
cych ogródki. Podlewali rośliny zgadza. Każda strona ma swoje argu-
i drzewka, a rachunki płaciła cała menty, ale rację ma tu WAM. Gmina
wspólnota”. Szczecińscy urzędnicy słusznie podnosi, że administrowane
WAM wyjaśnili też sprawę zbyt wyso- przez wojskową agencję budynki nie są
kich rachunków za ogrzewanie. pierwszej młodości, a lokatorzy narze-
Kęcka-Piotrowska w tym wypadku kają na niski standard mieszkań. Nie
przyznaje, że mogli zawinić jej pod- można jednak oczekiwać, że z tego po-
władni: „Wprawdzie trwa jeszcze po- wodu WAM pozbędzie się (nawet nie-
stępowanie sprawdzające, ale przy- chcianego) mienia, łamiąc prawo.
puszczamy, że osoby rozliczające cie- Agencja oczekuje konkretnej oferty
pło w tym bloku nie wzięły pod uwa- i tylko od gminy zależy, czy ją złoży. 

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 19

 G E N E R A L N Y
JANUSZ LALKA
Jak zwalczyć IED?
Improwizowane ładunki wybuchowe będą w najbliższej dekadzie poważnym
zagrożeniem zarówno dla wojskowych, jak i cywilów.
Z
doświadczeń irackich
i afgańskich wynika, że
improwizowane ładunki
wybuchowe (Improvised
Explosive Device – IED) w rękach
terrorystów, bojowników, a czasami
zwykłych kryminalistów są bronią
niezwykle skuteczną. Mają spowo-
dować jak największe straty wśród
wojsk koalicji i cywilów. O tego ty-
pu atakach dużo się mówi w me-
diach, a o to, między innymi, chodzi
terrorystom.
TANIE I PROSTE
Dlaczego IED są tak powszechnie
używane na świecie? Przede wszyst-
kim ze względu na niskie koszty pro-
dukcji, dostępność użytych materia-
łów oraz trudności w wykryciu pod-
łożonych ładunków. Urządzenia im-
prowizowane mogą być różnej wiel-
kości – od małej puszki po samolot li-
nii lotniczych. Produkowane są z do-
stępnych materiałów wybuchowych
i środków inicjujących, zarówno woj-
skowych, cywilnych, jak i domowej
roboty. Terroryści używają IED jako
broni taktycznej, ale niejednokrotnie
w wyniku jej użycia osiągają swoje
cele polityczne. Przykładem skutecz-
ności takich działań w skali globalnej
było wycofanie kontyngentu hiszpań-
20 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
P U N K T
skiego z Iraku po atakach terrory-
stycznych w Madrycie.
W latach siedemdziesiątych ubiegłe-
go wieku ładunków improwizowanych
używały dwie organizacje: IRA w swo-
jej kampanii przeciwko rządowi Wiel-
kiej Brytanii oraz Hezbollah przeciwko
Izraelowi. W latach osiemdziesiątych
odnotowano ataki IED tylko w trzech
państwach: Libanie, Kuwejcie i Sri Lan-
ce. Obecnie wzrasta poziom zagrożenia
tego typu atakami na całym świecie.
Świadczą o tym zamachy terrorystycz-
ne na terytorium ponad trzydziestu
państw, głównie w krajach muzułmań-
skich i Izraelu. Od 2001 roku Al-Kaida
przeprowadziła ataki terrorystyczne
między innymi w Hiszpanii, Wielkiej
Brytanii, Indiach i w Indonezji.
WYBUCHY
NA RÓŻNE SPOSOBY
Chociaż w rejonie działań najwięk-
szego Polskiego Kontyngentu Wojsko-
wego w Afganistanie tylko jedna trze-
cia wszystkich ataków jest przeprowa-
dzona z użyciem ładunków improwizo-
wanych, są one przyczyną 60 procent
strat w wojskach koalicji. Detonacja
miny pułapki często jest połączona
z atakiem z zastosowaniem konwencjo-
nalnych środków walki, takich jak broń
maszynowa i RPG-7.
W I D Z E N I A
IED detonowane są na różne sposoby.
Najprostsze ładunki eksplodują pod wpły-
wem nacisku, a te bardziej zaawansowane
wysadzane są za pomocą fal radiowych,
podczerwieni lub przewodowo. Niewielki
procent wszystkich IED stanowią samocho-
dy pułapki i ładunki o działaniu kierunko-
wym i kumulacyjnym, tak zwanym EFP
(Explosively Formed Projectiles). Talibowie
bardzo często zakładają kilka ładunków
w jednym miejscu, żeby liczba ofiar była jak
największa, przez co trudniej jest przepro-
wadzić akcję ratowniczo-ewakuacyjną.
TRZY WARUNKI
Czy można uchronić naszych żołnierzy
przed działaniem IED? Niestety, nawet armii
Stanów Zjednoczonych nie udało się całkowi-
cie wyeliminować tego zagrożenia. Na pewno
FOT. US DOD
można zminimalizować skutki ataków przez
stworzenie spójnego systemu przeciwdziała-
nia improwizowanym urządzeniom wybucho-
wym. Powinien on mieć możliwość: wczesne-
go wykrywania i ostrzegania, przewidywania
i neutralizacji oraz ochrony ludzi i sprzętu. Po-
nadto bardzo ważną rolę odgrywa wyszkole-
nie żołnierzy biorących udział w misjach, któ-
rzy muszą mieć świadomość zagrożenia mino-
wego. Z doświadczeń wynika, że dobra znajo-
mość zmieniającej się techniki i taktyki prze-
ciwnika ratuje żołnierzom życie. Podczas
przygotowania kolejnych zmian naszych żoł-
nierzy do PKW Afganistan wykorzystuje się
więc zdobyte doświadczenia, doskonaląc spo-
W SYSTEM soby zabezpieczania żołnierzy przed IED.
PRZECIWDZIA- Obecnie, aby jak najskuteczniej zapobiec
ŁANIA IED atakom rebeliantów, nasi sojusznicy są wyposa-
powinni być
włączeni żani w nowy specjalistyczny sprzęt, taki jak wo-
żołnierze zy Buffalo czy Husky. Zwiększono liczbę od-
wszystkich pornych na wybuchy pojazdów klasy MRAP
specjalności: (Mine Resistant Ambush Protected). Warto
wywiadu,
rozpoznania, podkreślić, że nasz Rosomak również dobrze
walki chroni żołnierzy przed działaniem IED. Rów-
elektronicznej, nolegle w rodzimych ośrodkach badawczych
żandarmerii prowadzone są prace nad sprzętem zwiększają-
wojskowej,
a nawet CIMIC. cym bezpieczeństwo żołnierzy oraz skuteczno-
ścią wykrywania i neutralizacji IED.
Doświadczenie uczy, że tylko spójne dzia-
łania zwiększą nasze zdolności w zwalcza-
niu nowych środków walki w prowincji Gha-
zni. Dlatego w system przeciwdziałania IED
powinni być włączeni żołnierze wszystkich
specjalności: wywiadu, rozpoznania, walki
elektronicznej, żandarmerii wojskowej, a na-
wet CIMIC. 
WIZYTÓWKA
Generał brygady
JANUSZ LALKA
od stycznia 2007 roku stoi
na czele Szefostwa Inżynierii Wojskowej
Sztabu Generalnego WP.
 A R M I A

K O R E S P O N D E N C J A Z A F G A N I S T A N U

wienie stopni brakuje pomocni-

Praktyka i teoria ków dowódców plutonów? Prze-

cież na takie fuchy nie przyjdą
starsi sierżanci z kancelarii bryga-
„Podoficer Wojsk Lądowych”, stały dy, za podwyżkę 90 złotych mie-
korespondent tygodnika, a raczej chciałoby sięcznie. Na stanowiska dowód-
ców plutonów przychodzą za to,
się powiedzieć konsultant i przedstawiciel po rocznym studium, zupełnie zie-
korpusu z terenu, przysłał korespondencję z Afganistanu. loni oficerowie. I mają się uczyć
wojaczki od równie młodych ka-

A
fganistan, gdzie wszelkie te-
orie są weryfikowane
w praktyce, jest szczegól-
nym miejscem do refleksji na te-
mat naszej służby. Mija czwarty
rok działania ustawy, która połą-
czyła korpusy chorążych i podofi-
cerów w jeden. Byłem wówczas
zwolennikiem nowego ładu, wyob-
rażałem sobie wiele korzystnych
zmian. Między innymi, że teraz
miejsce młodego, niedoświadczo-
nego kaprala prosto po szkole zaj-
mie podoficer wywodzący się z za-
wodowych starszych szeregowych.
Ze swoim doświadczeniem i umie-
jętnościami stanie najpierw na
czele drużyny, następnie, jako naj-
lepszy podoficer w pododdziale,
zostanie pomocnikiem dowódcy
plutonu, sierżantem kierującym
wszystkimi żołnierzami.
Od niego będzie się uczył żołnierki
również dowódca plutonu, po rocz-
nym kursie, ale bez żadnego do-
świadczenia i umiejętności dowo-
dzenia. Od sierżanta w znacznym
stopniu będzie zależało, jakim kie-
dyś będzie oficerem. Właśnie tu, w
Afganistanie, widać doskonale, ja-
kie problemy ma część dowódców
plutonów i jak znaczącą rolę odgry-
wają doświadczeni podoficerowie.
Nie odkryję Ameryki, pisząc, że na
najniższych szczeblach działanie
opiera się na nas, podoficerach,
że kochamy tę robotę i chcemy
brać za nią odpowiedzialność. Od
czterech lat czekamy jednak da-
remnie, kiedy wreszcie przełożeni
otworzą nam drogę do awansu.
Zaczynając oczywiście od star-
szych szeregowych zawodowych,
którzy mają służyć w wojsku po
dwanaście lat. Niech chociaż naj-
lepsi z nich widzą w tej służbie ja-
kąś perspektywę. Ile czasu można
powtarzać, że przez cztery lata nie
wypracowano dla nas modelu
przebiegu służby?
Marzę o tym, że pewnego dnia po-
wiem swojemu podwładnemu: je-
steś wybijającym się żołnierzem,
masz prawie trzy lata służby, zosta-
niesz działonowym Rosomaka.
A jeśli nadal będziesz się rozwijał,
pójdziesz na kurs podoficerski,
awansujesz na dowódcę drużyny,
w perspektywie na pomocnika do-
wódcy plutonu. Dziś szeregowy jest
szeregowym i nie widzi w wojsku
żadnej perspektywy.
Za to jesteśmy zarzucani „propa-
gandą” o profesjonalizacji, o sta-
wianiu na podoficerów... Nie wie-
my do końca, czy przełożeni tylko
nas mamią tymi opowieściami,
czy oszukują również siebie? Czy
wiedzą tam, na samej górze, że
na razie zmiany prowadzą doni-
kąd, że w kompaniach bojowych
ze względu na absurdalne usta-
prali lub od plutonowych mają-
cych po dwanaście lat służby, sie-
dzących na trzeciej grupie uposa-
żenia, sfrustrowanych i również
bez perspektyw? Jeśli nie można
stworzyć modelu przebiegu służby
dla dziewięciu stopni podoficer-
skich, to zmniejszmy ich liczbę do
siedmiu czy nawet sześciu.
Do starszego chorążego sztabo-
wego Mariusza Piwońskiego, po-
mocnika dowódcy Wojsk Lądo-
wych, spływają informacje i pomy-
sły od nas, z dołu, z jednostek.
I czwarty rok już słuchamy opo-
wieści o tym, jak to wszyscy doce-
niają podoficerów. Gorąco dzięku-
jemy za te słowa, i przypominamy,
że nadal cierpliwie czekamy na
nowy model służby, nową stano-
wiska oraz nową tabelę uposażeń
dla szeregowych i podoficerów.
Z pozdrowieniami
„Podoficer Wojsk Lądowych”.

PIOTR BERNABIUK Franciszka Gągora, szefa Sztabu Generalne-

Wąskie gardło
go. Mimo że jest osobą ogromnie zajętą,
w styczniu znalazł dla nich czas. Zaprezento-
wali więc swoje poglądy odnośnie do roli
i znaczenia pomocnika dowódcy do spraw
podoficerów, a ponadto przedstawili wiele
spraw czekających od kilku lat na rozwiąza-
nie. Zdaniem chorążego Piwońskiego, dobrze
Zdaniem sierżantów i chorążych, dotychczasowa się stało, że najwyższy rangą żołnierz usły-
podoficerska droga kariery jest ścieżyną wąską, szał, co mają do powiedzenia, że zanotowały
to osoby towarzyszące generałowi. „Nie po-
krętą i bardzo szybko kończącą się... w malinach. szliśmy ze skargami czy żądaniami, przedsta-

D
la starszego chorążego
sztabowego Mariusza Pi-
wońskiego, pomocnika
dowódcy Wojsk Lądo-
wych do spraw podoficerów, zapre-
zentowane w liście poglądy „Podofi-
cera Wojsk Lądowych” nie są zasko-
czeniem. „Czasy, w których kapral
służby zasadniczej zostawał w wojsku
i, awansując krok po kroku, dociągał
do zasłużonej emerytury, odeszły w
niepamięć. Niestety, mimo upływu
czasu nie możemy doczekać się syste-
mowego rozwiązania podstawowej
dla funkcjonowania korpusu sprawy Z wielu powodów wiem u nas żelazna zasada: jeśli idziesz do
– zbudowania podoficerskiej drogi nie można dziś
mówić o podofi-
rozwoju. A nie czekamy biernie na cerskiej drodze
mannę z nieba. Przed ponad rokiem kariery.
przedstawiliśmy śmiałą wizję podofi-
cerskich awansów. Znaleźliśmy dla
niej aprobatę dowódcy Wojsk Lądo-
wych, następnie przedstawiliśmy pro-
jekt na najwyższym szczeblu. Potem
mogliśmy jedynie czekać”.
Pod koniec roku 2008 podoficero-
wie poprosili o spotkanie generała
wiając kolejne problemy, ale zaproponowali-
śmy sposoby ich rozwiązania. Taka jest bo-
przełożonego z kłopotem, to musisz mieć wi-
zję załatwienia sprawy”.
JAKA KARIERA?
Z wielu powodów nie można dziś mówić
o podoficerskiej drodze kariery. Między inny-
mi dlatego, że w pierwszym z brzegu batalio-
nie, tak zwanym ogólnowojskowym, między
najmłodszymi, kapralami i plutonowymi,
a chorążymi istnieje wąskie gardło, przez któ-
re mało kto się przeciśnie. A to z takiego po-

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 21

 P O D O F I C E R O W I E
FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ
Zdarza się, że kapral po dziesięciu miesiącach kursu w szkole podoficerskiej i po dwóch kolejnych praktyki w jednostce jedzie na czele swej drużyny na misję.
wodu, że stanowiska dla sierżantów
są ze dwa, dla starszych sierżantów
– dwa lub trzy, a potem około trzy-
dziestu dla młodszych chorążych. Jak
więc zaplanować sobie drogę rozwoju
w ramach jednostki?
A poza nią? Młody podoficer z za-
łożenia nie powinien krążyć po kraju
w poszukiwaniu stanowiska, tylko
zdobywać doświadczenie w jednym
batalionie, nie ruszając się z garnizo-
nu. Ze względów zawodowych, a tak-
że dlatego, że mając pracującą żonę
i małe dzieci, nie wyruszy na wędrów-
kę po Polsce za kilkadziesiąt złotych
więcej. Exodus ewentualnie mogą roz-
począć podoficerowie wyższych stop-
ni, wysokiej klasy specjaliści, mający
równocześnie poukładane życie.
Dlatego chciałoby się, aby droga ta
wyglądała tak jak w Stanach Zjedno-
czonych. Pamiętać jednak należy
o zupełnie innych uwarunkowaniach
materialnych. Amerykański żołnierz
22 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
nie martwi się o mieszkanie czy
o koszty przeprowadzki. Czy w na-
szych warunkach nie ma więc rozwią-
zania? Zawsze jakieś jest – na przy-
kład u Czechów żołnierz dostaje
czterdzieści procent dodatku do pen-
sji z przeznaczeniem na mieszkanie.
Dalej już wszystko jest jego sprawą:
może za to wynajmować lokum, mo-
że również przeznaczyć pieniądze na
spłacanie kredytu mieszkaniowego.
DOŚWIADCZONY
„GACIOWY”
Wracając do wąskich gardeł awan-
sowych, aby uporać się z kłopotem,
należy zacząć od przyczyn, a nie od
skutków. Od dawna przecież mówi się
o konieczności wycięcia części stopni
w korpusie podoficerskim. Gdy przed
czterema laty połączono chorążych
z podoficerami, zrobiło się ich nagle
za dużo. Wystarczyłoby sześć lub sie-
dem. Zgodnie z propozycją wypraco-
waną przez pomocników do spraw podofice-
MŁODY rów Wojsk Lądowych na pierwszym szczeblu
PODOFICER znalazł się dowódca grupy czy też zastępca
z założenia
dowódcy drużyny, gdyż drużyna funkcjonal-
nie powinien
krążyć po kraju nie często dzieli się właśnie na dwie części.
w poszukiwaniu Kapral byłby więc dowódcą teamu, uczącym
stanowiska, się dowodzenia i czekającym chwili, w której
tylko zdobywać
doświadczenie
dorośnie do stanowiska dowódcy drużyny.
w jednym Jak długo? Z pewnością kilka lat. W US Ar-
batalionie, my podobnym zespołem dowodzi sierżant.
nie ruszając się Brytyjczyk czeka zaś na taki awans około
z garnizonu.
dziesięciu lat, bo dowodzenie ośmioma czy
dziesięcioma ludźmi w boju to ogromna odpo-
wiedzialność. U nas zdarza się, że kapral po
dziesięciu miesiącach kursu w szkole podofi-
cerskiej i po dwóch kolejnych praktyki w jed-
nostce jedzie na czele swej drużyny na misję.
Podoficerowie proponują również „zakład-
ki” na stanowiskach, by uniknąć sytuacji,
w których podoficer łączności w stopniu sier-
żanta posłuży trzy lata, dojrzeje jako facho-
wiec, a potem, aby awansować, musi zaliczyć
kolejny kurs i zostać saperem. Jak się okazu-
je, jest to warunek awansu na starszego sier-

żanta. Powinny więc powstać pewne widełki
na stanowiskach, by awansując żołnierza, nie
stracić fachowca. W tej chwili są prowadzone
prace dotyczące składu i struktury zawodo-
wej drużyny Wojsk Lądowych. Na jakim są
etapie?
Jak na razie, nie ma też u nas podoficera
zajmującego się szkoleniem na szczeblu
kompanii. Mamy wprawdzie pomocników
dowódców plutonów, ale wyżej już tylko sze-
fa kompanii, który w naszych realiach jest lo-
gistykiem, z całym szacunkiem, bardziej „ga-
ciowym” niż szkoleniowcem. A przecież ma
jeden z najwyższych stopni, należy do naj-
bardziej doświadczonych ludzi w korpusie
podoficerskim. W efekcie żołnierz, który
przejdzie szczebel drużyny, plutonu, inne sta-
nowiska, zdobywając doświadczenie, na za-
kończenie zostaje odsunięty od szkolenia. Je-
go wiedza i doświadczenie zdadzą się tutaj
psu na budę.
NAJWYŻSZA PÓŁKA
Małe możliwości awansu są również na
najwyższym szczeblu. Chorąży Piwoński
posługuje się tu przykładem komendantów
szkół podoficerskich. „Starszy chorąży szta-
bowy, komendant szkoły będącej odpowied-
nikiem batalionu, zarabia mniej niż podpo-
rucznik dowodzący plutonem. Nigdzie na
świecie jednak czysta pensja podoficera nie
jest wyższa niż najmłodszego nawet oficera.
Taka jest kolej rzeczy. Trzeba więc poszukać
innych metod. Może na przykład dać więk-
szy dodatek za wysługę? Między innymi dla-
tego, że wówczas nie będzie się opłacało wy-
służonemu podoficerowi przejść do korpusu
oficerskiego”.
A co się dzieje obecnie? Mając dwadzieś-
cia czy nieco ponad dwadzieścia lat służby,
przy tym dyplom magistra, gdy ponadto zo-
stanie jeszcze zgodnie z zapowiedzią zniesio-
na bariera wiekowa 35 lat na wstąpienie do
korpusu oficerskiego, każdy trzeźwo myślący
podoficer przed odejściem na emeryturę bę-
dzie szturmował kursy oficerskie. Przemęczy
się parę miesięcy, a potem odejdzie do cywi-
la jako podporucznik i dostanie dwieście zło-
tych więcej.
Obecnie dwóch komendantów szkół pod-
oficerskich zdobywa kwalifikacje na kursach
oficerskich. Osiągnęli najwyższy stopień
podoficerski, najwyższe stanowiska odpo-
wiadające dowódcy batalionu, do tego do-
chodzi jeszcze prestiż prowadzenia szkoły.
Jeśli po kursie zostaną w służbie, będzie to
znakomita puenta do powyższego, zakłada-
jąc, że będą dowodzić plutonami.
Chorąży Mariusz Piwoński twierdzi, że
dziś każdy taki przypadek jest również jego
porażką. „Podobnie jak w wielu innych przy-
padkach zabrakło mi narzędzi, by ich zmoty-
wować do pozostania w korpusie podoficer-
skim”.  lub inny rodzaj broni i wykonuje rozkazy.
A R M I A
PIOTR BERNABIUK
Młodsi bracia
Tak naprawdę, to polskiemu szeregowemu
zawodowemu po prostu nie opłaca się
awansować.
W
Stanach Zjednoczonych, skąd
czerpiemy i dopasowujemy do
naszych realiów wzorce, sze-
regowymi żołnierzami zajmu-
ją się podoficerowie. Sierżant major na szczeb-
lu batalionu czy brygady reprezentuje wszyst-
kich, którzy stoją w hierarchii niżej od niego.
Czy w naszych siłach zbrojnych szeregowi za-
wodowi są „młodszymi braćmi” podoficerów?
Czy w trwającej od czterech lat batalii o status
i rolę podoficera nie zostali odstawieni na
boczny tor oraz pozostawieni samym sobie
i losowi?
Zdaniem chorążego Mariusza Piwońskiego,
pomocnika dowódcy Wojsk Lądowych do
spraw podoficerów, tak postawione pytania sa-
me w sobie są nielogiczne. „Podoficer dowo-
dzi szeregowymi zawodo-
wymi, jest ich przełożo-
nym, więc z obowiązku Jak dobrze
służbowego powinien
o nich dbać, przedstawiać
policzyć, starszy
kłopoty, z którymi się bo- szeregowy realnie
rykają, wyższemu dowód-
cy. Nie dość na tym zarabia tyle samo,
– właśnie wyciągamy ich
ze ślepego zaułka, w któ-
co starszy sierżant
rym tkwili przez kilka lat.
Prowadzimy kursy podoficerskie przeznaczo-
ne wyłącznie dla zawodowych starszych szere-
gowych. Absurd polegał bowiem na tym, że
gość z cywila po dziesięciu miesiącach szkoły
zostawał podoficerem i niemal prosto z mar-
szu dowódcą drużyny. A żołnierze po pięciu
latach praktyki, po kilku misjach, przetarci
w świecie, ludzie, którzy byli w ogniu i często
faktycznie pełnili funkcje pomocników do-
wódców drużyn, nie mieli tam wstępu”.
UCHYLONE DRZWI
Czy więc przed ambitnymi szeregowymi ot-
wierają się wrota kariery? Może jeszcze nie
nazbyt szeroko, ale nie trzeba się już przez
nie przeciskać bokiem. Pod warunkiem oczy-
wiście, że szeregowy zawodowy postanawia
zostać generałem, bo nie wszystkim się chce.
Chorąży Piwoński nie owija w bawełnę.
„Obok ludzi ambitnych wykształciła się spe-
cyficzna grupa starych starszych szeregowych.
Człowiek ciężko pracuje, ale gdzieś w środku
to kawał lenia, któremu nie chce się nic innego
ze swoim życiem zrobić. Ma na stanie beryla
A jak swoje zrobi, to ma labę. Łatwo się ludzie
do takiego stanu rzeczy przyzwyczajają”.
Haczyk polega na tym, że tak naprawdę to
szeregowemu zawodowemu po prostu nie
opłaca się awansować. Wojsko zapewnia mu
zakwaterowanie, lepsze czy gorsze, ale łóżko,
nie płaci on również za wyżywienie, bo dosta-
je jedzenie w stołówce albo ekwiwalent w go-
tówce. Kapral, jego przełożony, nie jest żywio-
ny na koszt wojska. Jeśli mieszka w internacie,
a ma 26 czy 27 lat i się ożenił, mieszkanie mu
się nie należy. Dowódca musi bowiem jedynie
zapewnić mu zakwaterowanie. Czasem, gdy
w garnizonie jest nadmiar mieszkań, to skap-
nie i najmłodszemu podoficerowi. Za luksus
musi jednak zapłacić. A przecież nie można
go w żaden sposób porównywać do szerego-
wego, bo odpowiada za
sprzęt, czasem wart milio-
ny, i za dziesięciu ludzi.
A na tym szczeblu dowo-
dzenia nie ma komendy: na-
przód! – tylko: za mną!
Chorąży Piwoński nie
ukrywa, że jest w tym spora
niesprawiedliwość. „Jak do-
brze policzyć, starszy szere-
gowy realnie zarabia tyle
samo, co starszy sierżant. A ponieważ ciągle
zachęcamy młodych ludzi, by wstępowali do
wojska, i nieustannie coś im dla uprzyjemnie-
nia służby wojskowej lekką rączką dorzucamy,
to taki mamy efekt”.
ILE LAT SŁUŻYĆ?
W żadnym wypadku pomocnik dowódcy
Wojsk Lądowych nie chce nic nikomu zabie-
rać. Chce tylko poukładać sensownie wszyst-
kie klocki, wynagradzać ludzi za wiedzę, do-
świadczenie i pracę. A także, żeby starzy star-
si szeregowi awansowali, żeby szli coraz wy-
żej, bo po jakimś czasie zaczynają gnuśnieć
i marnować swój bezcenny dorobek. „Słychać
pretensje, że taki żołnierz w dwanaście lat nie
dosłuży do emerytury. A chciałby iść jako sze-
regowy na emeryturę? Zastanawiałem się, ile
lat można być szeregowym zawodowym.
Dwadzieścia? A może trzydzieści? Przecież
byłaby to karykatura służby. Trzeba się okre-
ślać, myśleć o sobie, bo wojsko daje ten czas
na przemyślenie i zdecydowanie, czy zostaję
na stałe, czy nie. Człowiek sam kieruje swoim
życiem”, kończy Piwoński. 
POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 23

WŁODZIMIERZ KALETA
Złotówka na wagę złota
Skoro 93 procent pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży mienia zbędnego
armii wzbogaca fundusz modernizacji, to podczas kryzysu należy
skorygować decyzję rządu o likwidacji Agencji Mienia Wojskowego.
S
amorządowcy w zaku-
sach na powojskowe mie-
nie są wyjątkowo zgod-
ni. Chcą je przejąć jak
najszybciej i za darmo.
„To dla wszystkich byłoby najbar-
dziej sprawiedliwe rozwiązanie.
Przecież jednostki wojskowe działa-
jące przez dziesiątki lat na terenie
gmin i miast ograniczały ich roz-
wój. Już za to należy im się rekom-
pensata, czyli bezpłatne przejęcie
zbędnych armii nieruchomości”,
przekonuje, tak jak wielu naszych
rozmówców, Marek Dykta, sekre-
tarz w urzędzie miejskim w Helu.
Resortowi obrony z kolei wciąż
marzy się, żeby za zbędne mienie
uzyskać jak najwięcej. Z pieniędzy
ze sprzedaży nieruchomości i rucho-
mości 93 procent trafia, za pośred-
A R M I A
nictwem Agencji Mienia Wojskowe-
go, na fundusz modernizacji sił
zbrojnych. Za każde zdobyte w ten
sposób 10 milionów złotych można
zamówić jeden transporter Rosomak
czy dużą partię karabinków Beryl
i celowników noktowizyjnych do
nich – towar bardzo pożądany w kon-
tyngentach wojskowych.
GRA W MONOPOL
Gra idzie o duże pieniądze i waż-
ne zadania. „Od początku działalno-
ści AMW przekazała na fundusze
modernizacyjne wojska oraz służb
podległych Ministerstwu Spraw We-
wnętrznych i Administracji ponad
1,2 miliarda złotych”, wskazuje
Krzysztof Michalski, prezes AMW.
Przypomina przy okazji, że zgodnie
z przepisami ustawy o gospodarce
PRZEZ DZIESIĘCIOLECIA
Hel był pod całkowitą
kontrolą wojska.
FOT. MARIAN KLUCZYŃSKI
nieruchomościami podstawową formą zago-
spodarowania nieruchomości jest sprzedaż.
W agencji przyznają, że potrzeby samo-
rządów lokalnych, zwłaszcza wtedy, gdy
chodzi o pozyskiwanie przez nie nierucho-
mości, stoją niekiedy w sprzeczności z zada-
niami, które zlecono AMW. Samorządy naj-
częściej są zainteresowane najbardziej atrak-
cyjnymi gruntami z zasobów agencji, znajdu-
jącymi się w centrach miast lub na ich obrze-
żach, za które na wolnym rynku można uzy-
skać atrakcyjne ceny. Niechętnie natomiast
chcą przejmować tereny peryferyjne, na przy-
kład popoligonowe, które trudno wykorzy-
stać, a za ich utrzymanie trzeba płacić. „Ta
rozbieżność interesów to w znacznym stop-
niu efekt rządowych obietnic rozdania mie-
nia wojskowego za darmo”, uważają logisty-
cy współpracujący z agencją.
Choć w bilansie AMW przychody za
2008 rok w stosunku do planowanych były
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 25
 A G E N C J A M I E N I A W O J S K O W E G O

Argumenty
za utrzymaniem agencji
 AMW działa od lat i ma
doświadczonych, kompe-
tentnych pracowników.
 Zadania nowej Agencji
Uzbrojenia (AU) będą w du-
żej mierze tożsame z zada-
niami AMW. Podobna bę-
dzie również liczba perso-
nelu. Dojdą za to dodatko-
we koszty osobowe, rze-
czowe i organizacyjne tej
zamiany.
 Wraz z likwidacją AMW
pojawi się problem przy-
szłości umów długookreso-
wych. Konieczne będzie
sporządzenie aneksów do
każdej umowy.
 Koszty funkcjonowania
AU wzrosną, bo agencja
pozbawiona będzie wpły-
wów ze sprzedaży nieru-
chomości. Zamiast odpro-
wadzać podatek dochodo-
wy i środki na fundusze
modernizacyjne, będzie
otrzymywać większe dota-
cje z budżetu.
FOT. AMW
 Jeśli AMW odda samorzą-
dom nieruchomości, to nie
zasili funduszu moderniza-
cji sił zbrojnych i funduszu
modernizacji bezpieczeń-
stwa publicznego. Zwłasz-
cza gdy jest kryzys, MON
powinno być zainteresowa-
ne maksymalnym zwięk-
szaniem dochodów na
rzecz armii.
 Zgodnie z zasadami racjo-
nalnej gospodarki wszystkie
zadania związane z obsługą
armii powinni wykonywać
pracownicy wojska (AMW).
Żołnierze (a tacy będą
w AU) powinni wykonywać
zadania bezpośrednio zwią-
zane z gotowością bojową.
 Jakość pracy każdej or-
ganizacji nie zależy od na-
zwy, lecz od ludzi, którzy ją
tworzą. Jeżeli organizacja
nie działa prawidłowo, to
należy zmienić jej kierow-
nictwo i ją zreorganizować,
a nie likwidować. 

większe o prawie 70 procent, to do-
chody ze sprzedaży nieruchomości
się zmniejszyły. Wykonano niecałe
30 procent planu finansowego! Nie
sprzedano między innymi Kępy
Mieszczańskiej, a tylko ta jedna
transakcja miała przynieść ponad
połowę z zaplanowanych 627 milio-
nów złotych. Z kolei w 2008 roku
na Pomorzu można było kupić byłą
jednostkę w Poddąbiu i dawne lotni-
sko śmigłowców na rozewskim kli-
fie. Nadmorskie nieruchomości są
atrakcyjnie położone i ich cena po-
winna być wysoka. Niestety, dział-
ki, na których się znajdują, nie mają
gotowych planów zagospodarowa-
nia przestrzennego, a jeśli już one
są, to niezbyt korzystne dla inwesto-
rów, którzy chcieliby zarabiać na tu-
rystyce i rekreacji.
Stefan Klein, przewodniczący
Rady Miasta Władysławowa, mówi
wprost: „Chcemy, aby ten przepięk-
ny zakątek zachował obecny wy-
gląd. Nie pozwolimy go zabudo-
wać”. W praktyce jest to ostrzeżenie
dla przystępujących do licytacji: je-
śli już chcecie nabyć te nierucho-
mości, to zamiast hoteli z aquapar-
kiem, będziecie mogli postawić tam
co najwyżej pole namiotowe albo
parking.
TABLICA OGŁOSZEŃ
W tym roku agencja po raz drugi
wystawi na sprzedaż dawną jednost-
kę rakietową w Helu (za 47 milio-
nów, o 3 miliony taniej niż za pierw-
szym razem). Ale również ta atrak-
cyjna nieruchomość nie ma uchwa-
lonego planu zagospodarowania
przestrzennego, a samorządowcy
zapowiadają oprotestowanie sprze-
daży. Przyznają przy tym, że sami
jej nie kupią. „Proponowana cena to
więcej niż nasze trzy budżety. Skąd
mielibyśmy wziąć takie pieniądze?”,
pyta pełniący obowiązki burmistrza
Helu Jarosław Pawłowski.
Do ponownej sprzedaży trafi Kę-
pa Mieszczańska we Wrocławiu
– 12 hektarów w widłach Odry za
390 milionów. Zaś w kwietniu od-
będzie się druga licytacja Twierdzy
Modlin. Planowaną cenę wywoław-
czą 220 milionów złotych za pięć-
dziesięciopięciohektarowy grunt
i ponaddwukilometrowy budynek
cytadeli obniżono o 60 milionów
(cena wywoławcza podczas pierw-
szego przetargu wynosiła 390 milio-
nów). Potencjalnemu nabywcy przysługiwać
będzie pięćdziesięcioprocentowa bonifikata
od wylicytowanej kwoty, bo obiekt jest obję-
ty nadzorem konserwatora zabytków i moż-
liwości jego wykorzystania są ograniczone.
Pod młotek pójdą też nieruchomości z bu-
dynkami przy ulicy Polanki w Gdańsku
(1,27 hektara za 9 milionów). W Krakowie
do kupienia będzie parcela przy ulicy Cie-
OD POCZĄTKU ślewskiego, a w Olsztynie teren w sąsiedz-
DZIAŁALNOŚCI twie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
AMW przekazała (za 28 milionów). Jako bonus MON przeka-
na fundusze
modernizacyjne że tamtejszej uczelni szpital wojskowy, któ-
wojska oraz ry będzie zapleczem dla kształcenia słucha-
służb podległych czy wydziału lekarskiego.
Ministerstwu
Spraw
Wewnętrznych POGODZIĆ RACJE
i Administracji Gdyby plany sprzedaży tego majątku się
ponad 1,2 powiodły, armia uzyskałaby dodatkowe pie-
miliarda złotych. niądze na co najmniej dziesięć Rosomaków.
Choć niektórzy specjaliści zachwalają rece-
sję gospodarczą jako dobry okres na inwe-
stowanie w nieruchomości, czas działa na
korzyść samorządowców. Im mniej uda się
AMW sprzedać, tym więcej powojskowego
dobra będą mogli przejąć.
Projekt ustawy o likwidacji AMW zakła-
da, że nieruchomości z zasobu agencji, które
nie zostaną zagospodarowane do momentu
jej likwidacji, będą mogły trafić albo do jed-
nostek wskazanych przez MON i być wyko-

26 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 A R M I A

W 2002 roku
Mrągowo przejęło
wojskowe koszary
z bonifikatą. Mimo to

FOT. WŁODZIMIERZ KALETA

olsztyński oddział AMW
wystąpił z żądaniem
jej zwrotu.

Argumenty za rozwiązaniem
 Dzięki przekazaniu  Po adaptacji nieru-  Władze samorządowe
jednostkom samorządu chomości powojsko- i obywatele będą mogli
terytorialnego nierucho- wych przybędzie lokali zagospodarować nieru-
mości zbędnych armii mieszkalnych oraz chomości, które wcze-
zwiększy się majątek obiektów użyteczności śniej były dla nich nie-
samorządu. publicznej. dostępne. 

Dobry wujek AMW

W Agencji Mienia Wojskowego tłumaczą, że mimo zdarzających
się rozbieżności interesów i tak znacząco wspierają samorządy.

W KWIETNIU
O d 1999 do 2008
roku Agencja Mie-
nia Wojskowego przeka-
przetargowym 354 nie-
ruchomości o po-
wierzchni 3426 hekta-
milionów złotych. AMW
wniosła do budżetów
samorządów ponad
odbędzie się zała samorządom rów z 1781 budynkami. 136 milionów z tytułu
druga licytacja
Twierdzy w drodze darowizny lub Wartość rynkowa tych podatku od nierucho-
Modlin. sprzedała w trybie bez- obiektów to ponad 511 mości. 

rzystane na potrzeby profesjonalizującej się
armii, albo zostaną skomunalizowane i prze-
kazane samorządom. Projekt ustawy jest już
w sejmowej Komisji Obrony Narodowej.
Nikt się do tego oficjalnie nie przyzna
– bo likwidacja AMW to jeden z wybor-
czych postulatów współrządzącej Platformy
Obywatelskiej – ale resortowi obrony chyba
jednak zależy na jak najdłuższym funkcjo-
nowaniu agencji. Gdyby udało się sfinalizo-
wać wszystkie planowane na 2009 rok
przetargi, wtedy na modernizację wojska
i policji udałoby się zebrać ponad 600 mi-
lionów – kwotę nie do pogardzenia w obec-
nej sytuacji.
Samorządowcy patrzą na sprawę inaczej.
„Przez dziesięciolecia Hel był pod całkowi-
tą kontrolą wojska. Nie można było łopaty
wbić bez zezwolenia, nawet płaciliśmy ar-
mii za ścieki, które odprowadzano przez te-
reny wojskowe”, wytyka Marek Dykta,
twierdząc, że nieruchomości powojskowe
powinny zostać przejęte przez samorządow-
ców w formie darowizny. Decyzję premiera
Donalda Tuska, by dotrzymać obietnic wy-
borczych, chwalą też samorządowcy w Mrą-
gowie. Uważają nawet, że projekt ustawy
o rozwiązaniu AMW jest spóźniony o kilka
lat. „Wiele nieruchomości w innych garni-
zonach, które przejęła AMW, ale nie udało
jej się szybko ich zbyć, uległo dewastacji ze
względu na brak odpowiedzialnego gospo-
darza”, oceniają pracownicy tamtejszego
urzędu miejskiego.
W agencji tłumaczą, że mimo zdarzają-
cych się rozbieżności interesów, i tak zna-
cząco wspierają samorządy. „Przy sprzeda-
ży nieruchomości najczęściej stosowany jest
wobec nich nieobligatoryjny tryb bezprze-
targowy. Samorządy mogą wtedy nabyć
grunty i budynki po cenie z operatu szacun-
kowego. W uzasadnionych przypadkach
możliwe jest uzyskanie przez jednostki sa-
morządu terytorialnego bonifikaty”, zapew-
nia prezes Michalski. Jest także możliwe
przekazanie samorządom nieruchomości ja-
ko darowizny. AMW dokonuje takich daro-
wizn na cele infrastrukturalne, na przykład
pod budowę drogi czy ujęcia wody.
Jako przykład godnej naśladowania współ-
pracy z samorządem urzędnicy agencji
wskazują Marcinkowo w gminie Purda.
Władze miasteczka kupiły część znajdującej
się w zasobie AMW nieruchomości w trybie
bezprzetargowym z siedemdziesięciopięcio-
procentową bonifikatą, a pozostałą część
uzyskały w drodze darowizny. „Rada sołec-
ka razem z gminą starała się o przejęcie
strzelnicy z przyległymi do niej terenami
byłego poligonu. W sumie są to 22 hektary
razem ze strzelnicą i budynkami znajdujący-
mi sie na pozyskanych gruntach. Teren ten
wykorzystaliśmy do celów edukacyjnych
i sportowych. Mamy tu boisko, ścieżki re-
kreacyjne i edukacyjne. Także strzelnica
cieszy się dużą popularnością”, chwali
współpracę z agencją Sławomir Olender,
wójt Marcinkowa.
KTO DAJE I ODBIERA
Część samorządowców uważa, że tryb
przejmowania nieruchomości według obec-
nie obowiązujących przepisów często, za-
miast przynosić pożytek, przysparza kłopo-
tów. W 2002 roku Mrągowo przejęło opusz-
czone przez wojsko koszary z bonifikatą.
„Kupiliśmy 14 hektarów, zabudowanych 50
budynkami w różnym stanie, za 3 miliony
złotych. Wartość nieruchomości, według
wyceny rzeczoznawcy, szacowano na 8,07
miliona. Prezes AMW po negocjacjach
udzielił nam prawie sześćdziesięciotrzypro-
centowej bonifikaty. Nie zastrzeżono
w umowie sprzedaży możliwości skorzysta-
nia z żądania zwrotu bonifikaty w przypad-
ku zagospodarowania nabytego mienia przez
inne podmioty. Mimo to olsztyński oddział
AMW wystąpił z żądaniem jej zwrotu”,
irytuje się Otolia Siemieniec, burmistrz
Mrągowa.
W agencji bezsilnie rozkładają ręce. „Tak
nakazuje prawo. Umowy sprzedaży nieru-
chomości z bonifikatą jednostce samorządu

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 27

 A G E N C J A
terytorialnego zawierają dwa zastrzeżenia.
Pierwsze, że gmina wykorzysta nabyte mie-
nie na wykonywanie zadań własnych, i dru-
gie, że nie sprzeda jego części przez dzie-
sięć lat”, wyjaśnia Małgorzata Golińska,
rzecznik prasowy AMW.
Naruszenia warunków umów są dość licz-
ne. W roku 2008 na te uchybienia zwrócili
agencji uwagę inspektorzy z Naczelnej Izby
Kontroli. Do samorządów wysłano więc we-
zwania do zwrotu bonifikaty. Część gmin
oddaje pieniądze dobrowolnie. Najwyższą
dotąd kwotę udało się agencji odzyskać od
władz Szczecina – 22 miliony. „Przekazali-
śmy naszej akademii niektóre nieruchomo-
ści nieodpłatnie. Nic na tej transakcji nie za-
robiliśmy, a jeszcze musimy płacić karę”,
żalą się urzędnicy szczecińskiego magistra-
tu. W większości są to sumy od kilkuset do
kilku tysięcy złotych. Niektóre samorządy
oddają jednak sprawy do sądu.
Jest oczywiste, że sprzedaż nieruchomo-
ści przez AMW szłaby lepiej, gdyby współ-
praca lokalnych oddziałów agencji z samo-
rządowcami w przygotowaniu planów zago-
spodarowania przestrzennego dla zbywanych
nieruchomości była lepsza. Najbardziej jed-
nak przyczyniłoby się do tego zawieszenie li-
kwidacji AMW. Czy kryzys nie upoważnia
do podjęcia działań niwelujących skutki wy-
jątkowo wysokich (ponad 5 miliardów zło-
tych) oszczędności w resortowej kasie? Mini-
strowie raz jeszcze przyglądają się wcześniej-
szym decyzjom pod kątem koniecznych
oszczędności. To dobry czas, by skorygować
plan wobec AMW, z korzyścią dla armii. 
28 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
M I E N I A
C O M M E N T A R I U M
Agencja na kryzys
ZENON KOSINIAK–KAMYSZ
System centralnego zaopatrywania
sił zbrojnych i zbywania zbędnego mienia
jest dziś złożony i mało efektywny.
O
becnie w interesie
MON nie leży dążenie
do szybkiego rozwią-
zania Agencji Mienia Wojsko-
wego. Trudno w sytuacji, kie-
dy szukamy oszczędności,
rozwiązywać agencję, która
jako jedyna dostarcza dodat-
kowe środki na modernizację
sił zbrojnych. W interesie re-
sortu obrony leży to, by agen-
cja sprzedawała jak najwięcej
mienia ruchomego oraz nieru-
chomości, mimo że czas dla
tego rodzaju transakcji nie
jest najlepszy. Kryzys sprawił,
że spadły zarówno zaintere-
sowanie kupnem nierucho-
mości, jak i ich ceny. Także
samorządowcy wstrzymują
się z inwestowaniem, licząc,
że po rozwiązaniu AMW
zbędne wojsku mienie otrzy-
mają darmo. Niektóre z tych
W O J S K O W E G O
nieruchomości są jednak na
tyle atrakcyjne, że liczymy, iż
znajdą nabywców mimo de-
koniunktury na rynku. Pre-
zes agencji mówi, że zupeł-
nie dobrze sprzedają się rze-
czy ruchome wycofywane
z wojska. Ta tendencja wciąż
trwa, a nawet się umacnia.
Z tego też będą pieniądze,
choć nie tak duże jak ze
sprzedaży nieruchomości.
Nie zmienia to jednak przeko-
nania kierownictwa resortu
obrony, że funkcjonujący obec-
nie system centralnego za-
opatrywania sił zbrojnych
i zbywania zbędnego mienia
jest dziś złożony i mało efek-
tywny. W obecnych struktu-
rach organizacyjnych, przy roz-
budowanych kompetencjach,
nie jest w stanie wywiązać się
dobrze z nałożonych zadań,
PROJEKT USTAWY
o likwidacji AMW
zakłada, że nierucho-
mości z zasobu agen-
cji, które nie zostaną
zagospodarowane do
momentu jej likwida-
cji, będą mogły być
wykorzystane na po-
trzeby profesjonalizu-
jącej się armii.
FOT. MARCIN DMOWSKI
zarówno jeśli chodzi o terminy,
jak i jakość pracy.
Wstrzymanie sprzedaży mie-
nia przez AMW w oczekiwaniu
na koniunkturę nie tylko nie
przyniosłoby żadnych pienię-
dzy, ale generowałoby dodat-
kowe koszty związane z utrzy-
maniem zbędnych nierucho-
mości, między innymi z powo-
du podatków, ubezpieczenia,
ochrony, ogrzewania czy prze-
glądów technicznych.
Niewykorzystane nieruchomo-
ści nie przynoszą korzyści
związanych z ich posiada-
niem. Czekanie na lepsze
czasy, bliżej nieokreślone,
spowodowałoby jedynie de-
gradację nieruchomości
i spadek ich wartości. 
ZENON KOSINIAK-KAMYSZ
jest podsekretarzem stanu do
spraw uzbrojenia i modernizacji
 A R M I A

G
dy podpisywano umowę o kupno
F-16, Bronisław Komorowski
żartował, że nasi piloci potrafią
latać nawet na drzwiach od stodo-
ły. Anegdota ta, z jednej strony, jest ukłonem
w stronę naszych lotników, jednak z drugiej,
symbolizuje techniczne zacofanie polskiego
lotnictwa. O ile w przypadku Sił Powietrznych
dzięki F-16 problem przestarzałych statków po-
wietrznych został w dużej mierze rozwiązany,
o tyle sytuacja lotnictwa Wojsk Lądowych
(LWL), czyli pułków śmigłowców bojowych,
jest niewesoła.
Śmigłowce Mi-24, podstawowe uzbrojenie
obu jednostek, będą latać jeszcze dziesięć,
może piętnaście lat. Potem większość z nich
zostanie uziemiona z powodu wyczerpania się

FOT. NORBERT BĄCZYK

resursów. Z kupnem nowych maszyn wpraw-
dzie możemy jeszcze poczekać, ale tymczaso-
we rozwiązanie, czyli modernizacja Mi-24,
kuleje. Obecnie 49 Pułk Śmigłowców Bojo-
wych z Pruszcza Gdańskiego dysponuje jed-
nym (!) Mi-24 przystosowanym do nauki lo-
KRZYSZTOF WILEWSKI
tów w noktowizji. Gdyby nie to, że dwa kolej-

ne pożyczono z bliźniaczego pułku z Inowro-
cławia, piloci z Pruszcza nie mogliby się przy-
gotować do misji w Afganistanie.
Resort obrony zapowiada jednak nadejście
lepszych czasów dla jednostek z Pruszcza
Gdańskiego i Inowrocławia. Mają zostać ku-
pione nowe śmigłowce, a oba pułki – połączone
w brygadę, wzmocnioną dywizjonem bezzało-
gowych samolotów rozpoznawczych. Lotnicy
pozostają bardzo ostrożni w ocenie planów
MON. To nie dziwi, skoro obietnice zakupowe
mają być zrealizowane w bliżej nieokreślonym
terminie („kiedyś w najbliższej dekadzie”).
PÓŁŚRODKI
Analizując ostatnie dwie dekady funkcjono-
wania lotnictwa śmigłowcowego Wojsk Lądo-
wych, nie można nie zauważyć, że zarówno
MON, jak i Sztab Generalny WP nie miały kon-
kretnej i konsekwentnie realizowanej wizji jego
rozwoju. Zaczęło się jak w powiedzeniu „miłe
złego początki” – od pozyskania od Niemców
w połowie lat dziewięćdziesiątych wiropłatów
Mi-24W. Na pierwszy rzut oka był to „interes ży-
cia” dla naszej armii. Za symboliczną kwotę do-
staliśmy osiemnaście wycofywanych z niemiec-
kiej armii (spadek po Narodowej Armii Ludo-
wej NRD) maszyn, dzięki którym liczba pol-
skich Mi-24 się podwoiła (wcześniej mieliśmy
ich szesnaście).
Prezent od zachodniego sąsiada wywindował
poziom zadowolenia w centrali resortu i w szta-
bie do tego stopnia, że głosy, by rozejrzeć się za
nowocześniejszą od Mi-24 Hind konstrukcją
(choćby przystępując do programu budowy eu-
ropejskiego śmigłowca bojowego), traktowano
jak herezję. Krytykom, którzy dowodzili, iż
Mi-24 nie są już takim postrachem jednostek
lądowych jak w latach osiemdziesiątych, usta
zamknięto porozumieniem o współpracy przy
Wiropłaty w bezruchu
Lotnicy cieszą się, że w najbliższych latach ministerstwo obrony chce kupić
nowe śmigłowce, zmodernizować obecnie używane i utworzyć brygadę
lotnictwa Wojsk Lądowych. Czekają jednak na konkrety.
modernizacji ponad stu Mi-24 D/W,
które 30 maja 2002 roku podpisaliśmy
w Piesztanach z Czechami, Słowacją
i Węgrami (Grupa V-4). Niestety, ko-
operacja z sąsiadami skończyła się kla-
pą – okazało się, że wszyscy przeliczy-
li się z kosztami zbyt szeroko zaplano-
Z PRZYGOTOWA- wanych prac; Czesi zaś zastąpili staro-
NYCH W MON cie nowymi Mi-35, które otrzymali od
analiz wynika, Rosji jako rekompensatę długów.
że utworzenie
brygady
Na efekty zachowawczej postawy
zoptymalizuje i błędów planistycznych nie trzeba by-
system ło długo czekać. Słabość LWL odsło-
dowodzenia niła druga wojna w Iraku, podczas któ-
lotnictwem
Wojsk Lądowych.
rej śmigłowce, aby były skuteczne,
musiały latać w nocy na niewielkich
wysokościach. Polska armia, która wy-
słała do stabilizowania powojennego
Iraku duży kontyngent, dowodziła wie-
lonarodową dywizją, była zmuszona
przyznać, że żaden typ śmigłowców,
które wysłaliśmy nad Eufrat, nie był do
tego przygotowany. Nasze wojsko
pierwsze nocne strzelania z użyciem
noktowizji przeprowadziło dopiero
w 2006 roku (pionierskie zadanie po-
wierzono Sokołom). Mi-24 doczekały
się noktowizji dwa lata później.
Wystawiając lotnictwu śmigłowco-
wemu ocenę za ostatnie lata, nie można
nie zauważyć sukcesów. Dzięki rodzi-
nie śmigłowców W-3, produkowanych
w Świdniku, gdy mowa o wiropłatach,
mamy się czym pochwalić. Wersje
W-3, w tym szczególnie W-3W Sokół
i W-3PL Głuszec, to maszyny mogące
stawać w szranki z konstrukcjami za-
granicznymi. Szczególnie zamówienie
przez naszą armię tego ostatniego jest
dobrym posunięciem. Dotychczas pol-
skie siły zbrojne nie dysponowały ma-
szynami do udzielania pomocy zestrze-
lonym pilotom.
FIASKO NARODOWE
Trzeba też przyznać, że Dowództwo
Wojsk Lądowych, Dowództwo Opera-
cyjne i SGWP potrafiły rozwiązać pro-
blem niedoboru śmigłowców transpor-
towych. Mimo że wielu polityków
uznało to za zdradę, MON kupiło pod
koniec 2006 roku od Rosjan, za pośred-
nictwem Bumaru, siedem używanych
Mi-17 i zleciło dostosowanie ich do po-
trzeb misji w Afganistanie. Inną sprawą
jest to, że ta interwencyjna transakcja
nie byłaby potrzebna, gdyby kilka lat
wcześniej sfinalizowano plany zakupu
całej gamy śmigłowców. Gdy MON-em
kierował Radosław Sikorski, planowa-
no podpisanie jednego dużego kontrak-
tu na kupno maszyn dla wojska, policji

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 29

 W O J S K A L Ą D O W E

Zabójcza dziesiątka
Ranking dziesięciu śmigłowców
szturmowych produkowanych
lub przygotowanych do produkcji
w różnych krajach.
 AH-64D Apache Longbow – USA
 Ka-52 Alligator – Rosja
 Mi-28 – Rosja
 Z-10 – Chiny
 Eurocopter Tiger – Francja i Niemcy
 AH-1Z Viper – USA
 A-129/T-120 – Włochy/Turcja
 Denel AH-2 Rooivalk – RPA (na zdjęciu)
 AH-1W SuperCobra – USA
 Mi-24P – Rosja

i służb ratowniczych. Przedsięwzięcie opatrzono

nazwą Narodowy Program Śmigłowcowy. Po
dwóch latach widać, że bardziej adekwatna była-
by Narodowe Fiasko Śmigłowcowe.

OCZEKIWANY RUCH
Obecne kierownictwo resortu ujawniło wła-
śnie zaktualizowane plany na najbliższe dziesięć
lat. „Program rozwoju sił zbrojnych w latach
2009–2018” zakłada między innymi kupno no-
wych śmigłowców (zarówno bojowych, jak
i transportowych) oraz scalenie pułków śmigłow-
ców bojowych (przeformowanych na bazy)
w Brygadę Lotnictwa Wojsk Lądowych (BLWL),
która ma być uzupełniona dywizjonem bezzało-
gowców, ulokowanym w Pruszczu Gdańskim
lub Mirosławcu.
Piloci z Pruszcza Gdańskiego i Inowrocławia
cieszą się z tych zapowiedzi, bo oznaczają one
koniec stagnacji w ich branży. „Do tej pory bra-
kowało nam wizji tego, jak powinno się zmie-
niać lotnictwo śmigłowcowe. Ścierały się różne
pomysły i zamiast realizować konkretny plan,
działaliśmy na zasadzie gaszenia pożarów. Do-
brym tego przykładem jest wymuszone przez
misję w Iraku wprowadzenie noktowizji. Powin-
niśmy zawczasu i spokojnie przygotować oba niczne oraz w sytuacjach reagowania pisaniu przez ministra programu dzie-
pułki do wyzwań, jakie stawia współczesne pole ŚMIGŁOWCE kryzysowego w kraju. Oczekuje się sięcioletniego. Podobne stanowisko za-
walki, a nie robić to na już, na wczoraj. Przecież Mi-24, również, że dzięki połączeniu struktur jął Sztab Generalny WP. Jego rzecznik
podstawowe
to, że noktowizja będzie potrzebna, było wiado- uzbrojenie obu dowodzenia obu pułków i ujednolice- pułkownik Sylwester Michalski za-
mo od wielu lat”, komentuje jeden z pilotów jednostek, będą niu logistyki brygada zrobi oszczędno- pewnił, że jak tylko minister złoży pod-
z Pruszcza Gdańskiego. Jego kolega z Inowro- latać jeszcze ści finansowe. pis na wspomnianym dokumencie,
cławia dodaje, że szczególnie dobrze odebrano dziesięć, może Niestety, mimo starań nie udało nam sztab ujawni więcej szczegółów na te-
piętnaście lat.
zapowiedź utworzenia brygady: „Choć oficjalnie Potem większość się uzyskać ze strony Dowództwa mat zmian, jakie czekają jednostki
nikt tego nie potwierdzi, oba pułki przez długi z nich zostanie Wojsk Lądowych szczegółowych in- z Pruszcza Gdańskiego i Inowrocławia.
czas rywalizowały ze sobą, bo nieustannie do- uziemiona formacji ani o strukturze BLWL, ani Więcej dowiedzieliśmy się nieoficjal-
chodziły z Warszawy głosy, że któryś z nich z powodu o zadaniach, jakie miałyby zostać jej nie od pilotów z obu pułków. Uważają
wyczerpania się
trzeba zlikwidować. Wprawdzie od paru lat pa- resursów. powierzone, zwłaszcza o specjalizacji oni, że choć trudno wszystkie pomy-
nuje zgoda i rozkwita współpraca, jednak dopie- eskadr śmigłowców. Przedstawiciele sły traktować jako konkrety, to pewne
ro utworzenie BLWL definitywnie zakończy DWL nie dali się namówić na podanie sprawy są już przesądzone. Wyjaśnia-
nieporozumienia”. informacji, kiedy możemy spodziewać ją, że według dopracowywanej
Z przygotowanych w MON analiz wynika, że się formalnych decyzji w tej sprawie. w DWL i SGWP koncepcji, pułki ma-
utworzenie brygady zoptymalizuje system do- Rzecznik dowódcy lądowców podpuł- ją zostać przekształcone w bazy z pod-
wodzenia lotnictwem Wojsk Lądowych, popra- kownik Sławomir Lewandowski po- porządkowanymi im eskadrami, a do-
wi dostępność sił i środków w kontekście wiedział nam, że rozmowa na temat wództwo brygady ulokowane w Ino-
zwiększonego zaangażowania w misje zagra- BLWL będzie możliwa dopiero po pod- wrocławiu. Na tym lista pewników się

30 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009


SŁABOŚĆ LOTNICTWA WOJSK LĄDOWYCH ODSŁONIŁA WOJNA
W IRAKU, PODCZAS KTÓREJ ŚMIGŁOWCE, ABY BYŁY SKUTECZNE,
MUSIAŁY LATAĆ W NOCY NA NIEWIELKICH WYSOKOŚCIACH
kończy. Prawdopodobnie grupa organizacyjna
ukonstytuuje się jeszcze w tym roku, a formo-
wanie jednostki ruszy z początkiem roku 2010.
Nie podjęto jeszcze decyzji o charakterze po-
szczególnych eskadr, a zatem o rodzaju eksplo-
atowanych przez nie maszyn. W tym wypadku
głosy pilotów są mocno spolaryzowane. Żołnie-
rze z Inowrocławia twierdzą, że najlepiej było-
by, gdyby wszystkie Mi-24 zebrać w Inowrocła-
wiu, a resztę śmigłowców (Mi-2 i Sokoły) wy-
słać do Pruszcza. „Pięścią bylibyśmy my, a oni
zapewnialiby nam wsparcie”, mówi pilot z Ku-
jaw. Jak się łatwo domyślić, w jednostce z Po-
morza opinia jest dokładnie odwrotna. „To
w Pruszczu powinny stacjonować dwudziestki
czwórki, a w Inowrocławiu Sokoły i Mi-2”, ko-
mentuje pilot z 49 pśb.
Obie strony są zgodne w ocenie zalet pomy-
słu sformowania brygady. Poza oszczędnościa-
mi i usprawnieniem procesu szkolenia da on pi-
A R M I A
FOT. US DOD
lotom szansę na rozwój zawodowy. „Struktura
pułkowa umożliwia pilotom awansowanie tylko
do pewnego szczebla, a potem muszą oni prze-
ciskać się przez wąskie „kadrowe gardło”. Kto
ma plecy, ten przebija się nieco wyżej, a kto ich
nie ma, służy latami na tym samym stanowisku.
Brygada to nie tylko etat dla generała, choć
z tego żartuje się najczęściej. Połączenie obu
pułków umożliwi awans żołnierzom, którzy do
tej pory nie mieli na to szans, bo nie było odpo-
wiednich, wyższych rangą stanowisk”, wyja-
śnia pilot z 56 pśb.
NOWE ŚMIGŁOWCE
O ile zapowiedź utworzenia BLWL piloci
z obu jednostek traktują poważnie, przyznając,
że dowództwa tych pułków wspólnie z DWL
i SGWP pracują nad koncepcją etatu brygady,
o tyle gdy mowa o zakupie śmigłowców, nie kry-
ją rozbawienia. „Przykro to mówić, ale na razie
są to tylko dalekosiężne plany bez jakichkolwiek
szans na realizację w ciągu najbliższych lat. Kup-
no nowych śmigłowców wiąże się z takimi wy-
datkami, że nawet przed kryzysem trudno było
znaleźć na nie pieniądze, a co dopiero teraz, kie-
dy budżet ministerstwa został mocno okrojony”,
mówi jeden z lotników. My chcemy jednak wie-
rzyć w prawdziwość intencji kierownictwa MON
i planistów ze sztabu. Skoro ci ludzie ułożyli pro-
gram modernizacji sił zbrojnych na najbliższe
dziesięć lat, to zakładamy, że zawarta w nim za-
powiedź kupna nowych śmigłowców nie jest
czczą obietnicą.
Jakie miałyby to być maszyny? Odpowiedź na
to pytanie nie jest oczywista. Jeżeli polska armia
chce kupić nie tylko śmigłowce szturmowe, ale
również rozpoznawcze i transportowe, to musi
przygotować pieniądze na ogromny kontrakt.
Warto by zdecydować się na jednego dostawcę,
który ma w ofercie wszystkie typy poszukiwa-
nych przez nas maszyn, a przy okazji wynego-
cjować lepsze ceny i rozbudowany program
offsetowy. Wadą takiego rozwiązania jest to, że
zaakceptowalibyśmy pewną przeciętność. Kon-
cerny zbrojeniowe, które rywalizują ze sobą,
jedne produkty mają lepsze, inne gorsze. I śmi-
głowce nie są tu wyjątkami. Kupując je w pa-
kiecie, obok „rarytasów” otrzymalibyśmy rów-
nież produkt nie do końca nam odpowiadający.
Nie brakuje jednak głosów, że nie musimy spie-
szyć się z kupnem nowych śmigłowców. „Ma-
szyny lekkie produkowane przez Świdnik to
dobre, nowoczesne śmigłowce, które trzeba tyl-
ko odpowiednio doposażyć i uzbroić. W przy-
padku Mi-24 mamy problem z kończącymi się
resursami. Mają go jednak również armie sło-
wacka i węgierska. Czemu nie wejść z nimi
w kooperację i wspólnie nie kupić od Rosjan kil-
kudziesięciu zmodernizowanych wersji Mi-24P?
Dałoby to nam dziesięć, piętnaście lat spokoju.
Zaletą takiego rozwiązania byłoby również to, że
nie spiesząc się teraz, moglibyśmy kupić lepsze
maszyny w przyszłości”, mówi proszący o ano-
nimowość oficer z DWL.
Bez względu na to, jakie śmigłowce chcemy
kupić, dopóki nie zwiążemy się kontraktem, do-
póty jesteśmy niczym piękna i bogata panna na
wydaniu. Nasza pozycja w negocjacjach jest
przy tym dogodna, bo sytuacja gospodarcza na
świecie sprawiła, że koncerny zbrojeniowe usil-
nie poszukują nowych rynków zbytu. To prawda,
że budżet MON również odczuwa zapaść, ale je-
śli poważnie myślimy o kupnie wiropłatów, to
lepszego momentu na ogłoszenie przetargu i roz-
poczęcie pertraktacji szybko nie będzie. 
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 31
 S I Ł Y P O W I E T R Z N E

P
ozyskanie przez Siły Powietrzne
pierwszego z pięciu samolotów
transportowych Hercules C130E
wywołało wiele komentarzy. Do-
minowały te pozytywne – że nasz
nowy nabytek, choć dość wysłużony, to po grun-
townej modernizacji bardzo przyda się polskiej
armii i na kolejne dwadzieścia lat znacznie po-
prawi nasze zdolności transportu powietrznego.
Większość ekspertów zgadza się także, że anali-
zy koszt–efekt wskazują, iż przy obecnych moż-
liwościach budżetowych resortu obrony pozy-
skanie od Amerykanów pięciu używanych Her-
culesów jest optymalnym rozwiązaniem, na ja-
kie stać obecnie naszą armię.

ZARZUTY GENERAŁA
Odmienny pogląd w tej sprawie zaprezento-
wali autorzy programu „Teraz My” w stacji
TVN kilka dni temu. Nie biorąc pod uwagę ar-
gumentów „za”, w typowym dla tego programu
uszczypliwym i kpiarskim tonie zaprezentowa-
li tezę o zakupie przez polską armię czterdzie-
stoletniego złomu. Jako laicy nieznający się ani
na technice lotniczej, ani na kwestiach progra-
mowania modernizacji technicznej naszej ar-
mii, autorzy programu mieli prawo wykazać się
w tym temacie indolencją. Natomiast bardzo
dziwi fakt, iż argumenty dziennikarzy poparł
uczestniczący w programie generał dywizji re-
zerwy Roman Polko. W trakcie jazdy zdezelo-
waną czterdziestoletnią syrenką, mającą uświa-
domić widzom wartość amerykańskiej oferty
dla polskiej armii, generał z dużą swadą opo-
wiadał, jak to musiał się kilka lat temu wstydzić

LECH MAJEWSKI

Hercules to nie syrenka

Utwierdzanie opinii publicznej w fałszywym
kompleksie „ubogiej armii” kupującej złom nie
służy dobrze siłom zbrojnym ani jej żołnierzom.
za nasze fregaty „Kościuszko” i „Gen. K. Puła-
ski”, które Amerykanie wepchnęli nam za sym-
boliczną złotówkę, podobnie jak obecnie Her-
culesy, robiąc na tym niezły biznes. Od genera-
ła Polko mogliśmy się także dowiedzieć o wy-
sokich kosztach eksploatacji Herculesa C130E
w porównaniu z nowszą wersją „J”. Szkoda, że
zapomniał powiedzieć, iż koszty te w większości
ponosi strona amerykańska w ramach bezzwrot-
nej pożyczki FMF. Także hasłem, że „biednego
nie stać, żeby kupować stare rzeczy” emerytowa-
ny generał nie odkrył Ameryki. Zapomniał nato-
miast powiedzieć podatnikom, ile kosztowałby
nowy Hercules dla polskiej armii. Według naszej
wiedzy możemy taki zakup na długo pozostawić
w sferze marzeń. Nieprawdą jest stwierdzenie
generała, że Hercules będzie służył dziesięć lat
– jego użytkowanie jest zaplanowane na najbliż-
sze dwadzieścia lat. Czyli dwa razy dłużej niż to
przewiduje generał w swoich kalkulacjach.
JAKI JEST NAPRAWDĘ?
Dostarczane do naszej armii Herculesy to nie
złom! Przechodzą one gruntowny remont oraz
modernizację. Zakres prac niezbędnych do wy-
konania przed przekazaniem ich do dalszej eks-
ploatacji obejmuje między innymi: przegląd
konstrukcji, czyli wykonanie badań elementów
przenoszących obciążenia i szczególnie narażo-
nych na uszkodzenia, remont zespołów napędo-
wych, zabezpieczenie antykorozyjne, moderni-
zację awioniki. Zostaną wyposażone w nowo-
czesną awionikę, a kabina będzie doprowadzo-
na do standardu glass cockpit. Nowe wyposaże-
nie kabiny zapewni spełnienie wymagań sta-
wianych cywilnym statkom powietrznym do
poruszania się w międzynarodowej przestrzeni
lotniczej oraz kompatybilność sprzętową
z NATO. Samoloty będą mogły transportować
żołnierzy, sprzęt wojskowy i uzbrojenie, desan-
tować spadochroniarzy i ładunki na platformach
oraz uczestniczyć w ewakuacji medycznej.
Herculesy są użytkowane w blisko siedem-
dziesięciu krajach świata. Trafiająca do Polski
wersja C130E jest najpopularniejsza. Została
wyprodukowana w ponad dwóch tysiącach eg-
zemplarzy, z czego 597 sztuk eksploatują siły
zbrojne Stanów Zjednoczonych. Należy do nie-
licznych i najbardziej udanych konstrukcji lotni-
czych wykorzystywanych z sukcesem do zadań
operacyjnych od wielu lat.

32 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 A R M I A

ARTUR GOŁAWSKI

Na wklejkę
do Ameryki
Być może już za rok pracownicy wojska
nie będą potrzebowali wiz do USA czy Turcji.

FOT. US DOD
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Ż
ołnierze w sprawach służbowych w NATO lub na długotrwałe szkolenia
mogą podróżować do innych czy studia w państwach sojuszu, prze-
państw NATO i przebywać tam widuje projekt przygotowanego właś-
bez wiz, legitymując się ich służbom nie w MON rozporządzenia, będący wy-
bezpieczeństwa lub emigracyjnym pla- konaniem upoważnienia zawartego
stikową kartą identyfikacyjną oraz roz- w ustawie o dokumentach paszporto-
kazem wyjazdu NATO. Prawdopodob- wych. Ustawa ta zobowiązała z kolei
Co do naszych starych fregat, warto przy- nie od 1 czerwca 2010 roku z koniecz- MON do wypełnienia postanowień ar-
pomnieć, że obydwie brały udział w najwięk- ności posiadania wiz wjazdowych, tykułu III ustęp 3 umowy NATO–SOFA,
szych ćwiczeniach i operacjach sojuszu oraz umożliwiających pobyt na terytorium przyjętej przez Polskę w 1999 roku. Do
operowały w elitarnych Siłach Odpowiedzi USA czy Turcji, zwolnieni zostaną także przygotowania tych przepisów paszpor-
NATO. Fregata ORP „Gen. K. Pułaski” dwu- pracownicy wojska (dokładnie: człon- towych przyczyniła się kilka lat temu
krotnie uczestniczyła w natowskiej misji anty- kowie personelu cywilnego towarzyszą- „Polska Zbrojna”, wykazując, że służby
terrorystycznej „Active Endeavour” na Morzu cego siłom zbrojnym) oraz członkowie MSZ źle przetłumaczyły umowę NATO–
Śródziemnym. Dzięki zakupowi tych okrętów rodzin ich i żołnierskich. –SOFA, a MSWiA i MON nie dostrzegły
mamy dobrze wyszkolone dwie załogi fregat, Do przekroczenia granicy tych państw, potrzeby zmian w prawie, dzięki któ-
a przez ostatnie sześć–osiem lat przeszkolili- w sprawach związanych z pobytem rym już od dziesięciu lat Polacy związa-
śmy na nich ponad pół tysiąca marynarzy. służbowym żołnierza lub pracownika, ni z wojskiem mogliby bez wiz służbo-
Obie jednostki są cały czas intensywnie eks- uprawni wpis w paszporcie dokonany wo jeździć do USA czy Kanady, torując
ploatowane – przepłynęły łącznie pod polską w imieniu ministra obrony przez szefa drogę do zniesienia przez te państwa
banderą ponad 160 tysięcy mil morskich (oko- Zarządu Organizacji i Uzupełnień uciążliwego obowiązku wizowego dla
ło ośmiu długości równika). SGWP, który też będzie prowadził re- reszty naszych rodaków.
ORP „Gen. K. Pułaski” 28 listopada 2008 jestr wpisów. W praktyce wpis przyjmie Wejście w życie rozporządzenia będzie
roku powrócił z pięciomiesięcznej misji „Acti- formę wklejki do paszportu, podobnej kosztowało około 650 tysięcy złotych.
ve Endeavour” na Morzu Śródziemnym. Po do promesy wizy udzielanej na wjazd Pieniądze te zostaną wydane na zakup
tych ćwiczeniach na ręce dowódcy Marynarki do Stanów Zjednoczonych. sprzętu, oprogramowania i szkolenia
Wojennej dowództwo sojusznicze przesłało list Wzór wklejki ma być zgodny ze stan- operatorów urządzeń personalizują-
uznania, w którym okręt określono jako zdolny dardem ICAO 9303 Międzynarodowej cych wklejki. Cenę czystych blankietów
Nieprawdą jest do działań antyterrorystycznych. Wszystkie Organizacji Lotnictwa Cywilnego, wklejek oszacowano na mniej więcej
stwierdzenie
generała Polko, zadania okręt wykonywał profesjonalnie a utworzony system dokonywania wpi- 63 złote za sztukę. To dużo, ale mają
że Hercules i zgodnie z procedurami, a kadra wyróżniała sów-wklejek w paszportach zapewni one zaawansowane zabezpieczenia
będzie służył się kompetencją.  weryfikację ich autentyczności poza chroniące przed próbami fałszowania.
10 lat – jego granicami kraju. Takie ułatwienie dla Przewiduje się, że wklejkowe wpisy
użytkowanie jest Generał broni pilot LECH MAJEWSKI
zaplanowane na jest asystentem szefa Sztabu Generalnego WP pracowników wojska oraz rodzin ich w paszportach dostawałoby około ty-
najbliższe 20 lat. do spraw Sił Powietrznych i żołnierzy, delegowanych do służby siąca osób rocznie. 

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 33

 W O J S K A L Ą D O W E
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Siedemnastka
w powietrzu

34 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 A R M I A

Ewakuacja
rannego żołnierza
do śmigłowca
Zwiadowców z 17 Brygady Zmechanizowanej szkolili ochotnicy z rejo-
nowego sztabu ratownictwa medycznego.

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (4)

Na polu walki Ze śmigłowca „zjeżdża” ratownik, który ma ocenić stan rannego i przy-
gotować go do transportu.

Na poligonie w Wędrzynie żołnierze z 17 Wielkopolskiej Brygady

Zmechanizowanej ćwiczyli techniki działania na polu walki
z wykorzystaniem śmigłowców.

Z wiadowcy z 17 kom-
panii rozpoznawczej
oraz 1 i 2 plutonów roz-
Pomocni w tym okazali
się ochotnicy z rejono-
wego sztabu ratowni-
gła” na ziemi to koniec
działania pododdziału.
Należało zorganizować
poznawczych z batalio- ctwa medycznego (RS- ochronę okrężną lądo-
nów zmotoryzowanych RM), którzy wsparli me- wiska, która zabezpie-
wzywali śmigłowce rytorycznie i praktycz- czała śmigłowiec z zie-
Mi-17 i naprowadzali je nie żołnierzy brygady mi. Żołnierzy z 17 BZ
we wskazane miejsce. w udzielaniu pomocy wsparła śmigłowcami
Celem była ewakuacja przedmedycznej. Przy- 25 Brygada Kawalerii
rannych z pola walki. lot i posadzenie „śmi- Powietrznej. 

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 35


F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK
zastępca
dowódcy
operacji EUFOR
w Czadzie
„Gawron” wiosny nie czyni
G
dy rozpoczęły się pro-
blemy z budżetem
MON, mocniej zabiły
serca dowódców ro-
dzajów wojsk. Stało
się jasne, że realizacja ambitnych pro-
gramów dotyczących obrony przeciw-
lotniczej, śmigłowców, systemów do-
wodzenia i Marynarki Wojennej bę-
dzie trudna albo wręcz niewykonalna.
Programy zweryfikowano, gorący te-
mat istniał w mediach kilka tygodni,
by za chwilę ustąpić miejsca kolejnym
newsom. Samo życie. Cztery progra-
my w odbiorze społecznym funkcjo-
nują na tym samym poziomie, pod-
czas gdy naprawdę w jednym z nich
chodzi o „być albo nie być” całego ro-
dzaju wojsk – Marynarki Wojennej.
Państwo, które ma 524 kilometry
granicy morskiej, co z kolei wiąże się
z określonymi zagrożeniami mogący-
mi nadejść właśnie od strony Bałtyku,
z całą pewnością nie rozważa, czy ta-
ki rodzaj wojsk jest mu potrzebny.
Kilka miesięcy temu miałem możli-
wość odwiedzenia francuskiej jednost-
ki atomowych okrętów podwodnych
w Breście. Powinien to zobaczyć każ-
dy, kto nie wierzy w konieczność po-
siadania odpowiednich sił morskich.
A przecież broń jądrową na okrętach
podwodnych mają nie tylko Francuzi.
Marynarka Wojenna RP! Jakże
dumnie to brzmi! Przy każdej okazji
zapewniamy o swoim uznaniu i sza-
cunku dla marynarskiego etosu. Pa-
miętamy, że to ten rodzaj wojsk, na
długo zanim weszliśmy do NATO,
utrzymywał partnerskie relacje z ma-
rynarką zachodnich państw. Kolej-
ni prezydenci często odpoczywa-
36 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
W samo sedno
Zarówno politycy, jak i wojskowi decydenci od lat
deklarują swój przyjazny stosunek do Marynarki
Wojennej. I jaki jest tego skutek?
ją w sąsiedztwie marynarskich jedno-
stek. Z Wybrzeża było już dwóch pre-
mierów. Mieliśmy dwóch ministrów
obrony z Gdyni (jeden to nawet były
dowódca Marynarki Wojennej), inny
minister szefował Lidze Morskiej.
I politycy, i wojskowi decydenci od
lat deklarują swój przyjazny stosunek
do marynarki.
Jednak w tym samym czasie sytu-
acja Marynarki Wojennej zdecydowa-
nie się pogarsza. Wystarczy uzmysło-
wić sobie, że w latach 2000–2007
wycofano ze służby 80 jednostek pły-
wających. Do 2012 roku w najbar-
dziej optymistycznych planach prze-
widywano przyjęcie dwóch okrętów.
Na problem pozyskiwania nowych
jednostek lepiej spuścić zasłonę mil-
czenia. Jeden „Gawron” wiosny nie
czyni. Modernizacja starych okrętów
też nie może trwać w nieskończoność.
Potrzebne są duże pieniądze na nowe
jednostki. Możliwości Ministerstwa
Obrony Narodowej są
jednak za małe, by
sprostać zadaniu.
Pamiętam wystąpie-
nia poprzedniego do-
wódcy marynarki,
który swego czasu
proponował
stworzenie
Narodowego Programu Odbudowy Marynarki
Wojennej, rozłożonego na wiele lat, który
umożliwiłby budowę lub kupno okrętów z bu-
dżetu państwa, a nie ministerstwa. Od czasu
do czasu i dziś słychać podobne głosy.
Ma rację dowódca flotylli ze Świnoujścia.
Potrzebne jest społeczne zrozumienie. Prze-
cież wiele lat temu w takiej samej sytuacji by-
ły Siły Powietrzne.
Sytuacja ekonomiczna Polski wcale nie była
wówczas rewelacyjna, a mimo wszystko kupi-
liśmy kilkadziesiąt F-16. Za pieniądze mini-
sterstwa nigdy nie udałoby się ich zdobyć.
I dziś pewnie piloci musieliby latać na
„drzwiach od stodoły”.
Kocham i szanuję Marynarkę Wojenną tak
samo jak każdy inny rodzaj wojsk. Cieszę się
z sukcesów i Sił Powietrznych, i Wojsk Lądo-
wych. I wierzę, że marynarze nie będą musie-
li wychodzić w morze na beczce.
Potrzebny jest wysiłek państwa, przekona-
nie i zaangażowanie najwyższych czynników
politycznych i decyzyjnych. Bo przecież cho-
dzi nie o jeden z programów modernizacyj-
nych, ale o losy rodzaju wojsk. 
FOT. WWW.SXC.HU
 BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
MAREK PIELACH
zajmuje się systemem
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL

obrony cywilnej
i bezpieczeństwem
międzynarodowym
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Sojusz odnajduje
tożsamość
Z ADAMEM KOBIERACKIM o kulisach szczytu w Strasburgu i Kehl
oraz o przyszłości sojuszu rozmawia MAREK PIELACH
POLSKA ZBROJNA: Czy Rado- 4 kwietnia o 9.40, to nie da się tego minister zaprzeczali, że zgłoszono tę kan-
sław Sikorski miał szansę zostać odtworzyć. Wybory sekretarza gene- dydaturę?
sekretarzem generalnym NATO? ralnego przypominają trochę łapanie ADAM KOBIERACKI: Ponieważ formal-
ADAM KOBIERACKI: Miał. ryb w mętnej wodzie – sytuacja bar- nie jej nie zgłoszono. Jak już mówiłem,
dzo szybko się zmienia, w dodatku w tym procesie nie ma głosowania, ale jest
POLSKA ZBROJNA: Sprawy roz- nie ma formalnego głosowania. kilka poziomów, na których kandydat może
strzygnęły się na szczycie w Stras- W każdym razie minister Sikorski być sugerowany. Oficjalne zgłoszenie jest tyl-
burgu i Kehl czy dużo wcześniej? był poważnym kandydatem. ko na najwyższym z nich. Duńczycy i niektóre
ADAM KOBIERACKI: Jeśli pyta- inna państwa dokonali tego dopiero 2 kwietnia.
nie brzmi, czy minister Sikorski POLSKA ZBROJNA: Dlaczego Reszta potencjalnych kandydatów była availa-
miał szansę 3 kwietnia o 23.50, albo więc zarówno premier, jak i sam bility – w stanie gotowości. Uczestniczyli

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 37

 N A T O
w tym wyścigu, ale prowadząc trochę inny
rodzaj gry dyplomatycznej. Zapewniam jed-
nak, że wszystkie 28 państw NATO było
świadomych, że potencjalnych kandydatów
jest kilku. Ten rodzaj taktyki wybiera się dla-
tego, że nie pociąga za sobą takich kosztów
dyplomatycznych jak oficjalne zgłoszenie
niezakończone wyborem na stanowisko.

POLSKA ZBROJNA: Czy kandydaci mó-

wią wprost, że są w stanie gotowości?
ADAM KOBIERACKI: Nie. Odbywa się to
na spotkaniu w gronie ambasadorów przy
NATO. Miało ono miejsce 2 kwietnia. Nasz
ambasador zadeklarował wtedy gotowość mi-
nistra Sikorskiego. Spotkanie przy kolacji
przywódców państw, które teraz jest przed-
miotem sporów, było później, i wtedy wła-
śnie wyrażano opinie, czy kandydat się podo-
ba, czy nie. Tam nieformalnie przygotowuje
się ostateczną decyzję. Głosowania przecież
nie ma.

POLSKA ZBROJNA: Podczas tej kolacji

prezydent miał postąpić zgodnie z instruk-
cją rządu i powiedzieć, że szefem NATO
powinien być ktoś, kto zna Afganistan
i kraje brzegowe sojuszu. A tylko jedno na-
zwisko pasuje do tej definicji. Prezydent
nie zagrał o kandydaturę Sikorskiego?
ADAM KOBIERACKI: Muszę panu odmó-
wić odpowiedzi. Byłem na szczycie, ale to są
sprawy, które odbywały się well over my paid
grade – wysoko ponad moją głową. Ja jestem
tylko skromnym urzędnikiem MSZ, pilnują-
cym tego, by Kancelaria Prezydenta dostała
wszystkie materiały tezowo-informacyjne,
które zamówiła i które zwyczajowo się w ta-
kich sytuacjach przekazuje. Cała dyskusja,
czy traktować to jako notatkę, czy oficjalną
instrukcję, jest już poza mną.

POLSKA ZBROJNA: Wie Pan jednak, ja-

FOT. NATO

ka była nasza taktyka – czy chodziło o sta-

nowisko sekretarza generalnego, czy to był
pretekst do uzyskania korzyści podobnych
do tureckich?
ADAM KOBIERACKI: W takich sytu-
acjach zawsze stanowisko jest wariantowe, bo
ono musi zależeć od rozwoju sytuacji. Musi
być plan maksimum, bo nie można wyklu-
czyć, że kandydat, który przed szczytem był
najbardziej popularny, w tym wypadku
Rasmussen, nie uzyska akceptacji. Jeśli jed-
nak nie ma szansy na wybór polskiego kan-
dydata, to w zamian za poparcie innego pre-
tendenta trzeba coś uzyskać. To normalne
w dyplomacji.
POLSKA ZBROJNA: Nie uzyskaliśmy
jednak nic, a jeszcze przed szczytem
NATO Aleksander Kwaśniewski żalił się
agencji dpa, że przy podziale stanowisk
Europa Środkowa jest pomijana.
ADAM KOBIERACKI: Rzeczywi-
ście, nasz region nie ma w sojuszu
takiej reprezentacji, która odpowia-
dałaby jego roli, potencjałowi i am-
bicjom. Ja byłem pierwszym przed-
stawicielem regionu na tak wyso-
kim stanowisku w NATO – drugie-
go zastępcy sekretarza generalnego.
W tej chwili jednym z tych asysten-
tów jest Czech. To nie za wiele
i czeka nas jeszcze dużo pracy, aby
to zmienić.
Nie majstrował-
bym przy
fundamencie, POLSKA ZBROJNA: Dlaczego je-
jakim jest traktat steśmy dyskryminowani?
waszyngtoński. ADAM KOBIERACKI: Nie jeste-
Wtedy mogłaby
zachwiać się cała śmy dyskryminowani. W NATO
budowla. wszystko zależy od kwalifikacji.
Tam po prostu wygrywa się konkur-
sy, a przy ubieganiu się o najwyższe
stanowiska obowiązkowa jest jesz-
cze rozmowa z sekretarzem general-
nym. W moim przypadku było to
„interview” przeprowadzone przez
ówczesnego lorda Robertsona i je-
go zastępcę. My musimy nauczyć
się takiego stylu pracy, a oni muszą
przyzwyczaić do nas. To wymaga
trochę czasu.
POLSKA ZBROJNA: Skończmy
ten blok personalny...
ADAM KOBIERACKI: Nareszcie.
POLSKA ZBROJNA: ...bo w cie-
niu podziału stanowisk zostało

38 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009


SOJUSZ ODNAJDUJE SWOJĄ TOŻSAMOŚĆ.
SKOŃCZYŁ SIĘ JUŻ CHYBA CZAS DEZORIENTACJI
PO ZIMNEJ WOJNIE, KIEDY ZAJMOWAŁ SIĘ WSZYSTKIM
przyjęcie przełomowej „Deklaracji bezpie-
czeństwa sojuszniczego”.
ADAM KOBIERACKI: To prawda. Na
szczycie przyjęto trzy dokumenty, w tym dwa
bardzo ważne – „Deklarację bezpieczeństwa
sojuszniczego” i deklarację w sprawie Afga-
nistanu. Szkoda, że zupełnie nie przebiło się
to do mediów. Deklaracja o bezpieczeństwie
w sposób absolutnie jasny i jednoznaczny
stwierdza bowiem, że głównym zadaniem so-
juszu jest realizacja artykułu V traktatu wa-
szyngtońskiego, to znaczy kolektywnej obro-
ny. NATO wraca więc do swoich korzeni.
Określa jasny cel, a wkrótce określi też środ-
ki jego realizacji. W deklaracji tej zapisano
bowiem również, że sojusz podejmuje pracę
nad nową koncepcją strategiczną. To jest ab-
solutnie fundamentalna rzecz.
B E Z P I E C Z E Ń S T W O
POLSKA ZBROJNA: Może trzeba było
pójść jeszcze dalej i wzmocnić artykuł V
zapewnieniem, że w razie ataku na któreś
z państw pozostałe muszą udzielić mu po-
mocy militarnej, a nie tylko zebrać się i to
rozważać?
ADAM KOBIERACKI: Nie majstrowałbym
przy fundamencie, jakim jest traktat waszyng-
toński. Wtedy mogłaby zachwiać się cała bu-
dowla. Artykuł V w obecnej wersji jest wy-
starczającym zobowiązaniem. Przecież Euro-
pa zadeklarowała swoją pomoc USA po
11 września na mocy tego właśnie artykułu.
POLSKA ZBROJNA: W deklaracji zapi-
sano też, że „drzwi do NATO są otwarte”.
Kiedy przez te drzwi przejdą Macedonia,
Gruzja i Ukraina?
ADAM KOBIERACKI: Trudno to przewi-
dzieć. Sukcesem z polskiego punktu widze-
nia jest to, że zapis o przyjęciu nowych człon-
ków w ogóle się tam znalazł. Prawda bowiem
wygląda tak, że większość krajów NATO jest
zmęczona rozszerzeniem i zdaje sobie spra-
wę, że kolejne jego etapy będą coraz trud-
niejsze. Mówię tu rzecz jasna głównie
o Ukrainie i Gruzji. Należy jednak pamiętać,
że to niejedyne państwa, które można wymie-
niać w kontekście rozszerzenia. Do drzwi so-
juszu zaczynają pukać już państwa bałkań-
skie – Bośnia, Czarnogóra, za jakiś czas mo-
że i Serbia. Nawet leżąca na północy Europy
Finlandia zastanawia się, czy starać się
o członkostwo w NATO.
POLSKA ZBROJNA: Strategiczne poło-
żenie Ukrainy i Gruzji raczej warte jest
wysiłku. Chyba że chodzi o niedrażnienie
Rosji?
ADAM KOBIERACKI: Oczywiście. Dla
niektórych państw NATO Rosja jest tu jed-
nym z powodów. Dlatego tak trudno określić
datę rozszerzenia. Zależy to bowiem od sytu-
acji samej Ukrainy i Gruzji oraz od tego, co
dzieje się w ich otoczeniu, a także od stopnia
wywiązania się Rosji z zobowiązań wobec
tak zwanego planu Sarkozy’ego z lata ubie-
głego roku.
POLSKA ZBROJNA: Jak na razie, Rosja
się nie wywiązuje, a NATO deklaruje, że
dialog z nią jest niezbędny.
ADAM KOBIERACKI: Powrót do posie-
dzeń Rady NATO–Rosja nie oznacza roz-
grzeszenia dla polityki rosyjskiej. Zapisali-
śmy przecież, że będziemy rozmawiać z Mo-
skwą o sprawach trudnych, wręcz stawiać jej
warunki.
POLSKA ZBROJNA: W NATO nie cho-
dzi już o to, żeby zgodnie ze słowami pierw-
szego sekretarza generalnego „Ameryka-
nów trzymać blisko, Rosjan z dala, a Niem-
ców pod kontrolą”?
ADAM KOBIERACKI: Przez ponad pół
wieku świat bardzo się zmienił. Owszem,
Amerykanów nadal chcemy trzymać w Euro-
pie, bo sensem NATO jest łączenie działań
w sferze bezpieczeństwa po obu stronach
Atlantyku. Jeśli chodzi o Niemcy, to już zu-
pełnie inny kraj, bardzo ważny w NATO,
więc tę część powiedzenia można sobie daro-
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 39
 N A T O
wać. A Rosja? Najlepiej by było, gdyby była
spolegliwym i gotowym do współpracy part-
nerem sojuszu.
POLSKA ZBROJNA: Pański szef zapro-
ponował nawet, aby była członkiem
NATO.
ADAM KOBIERACKI: Ta wypowiedź mi-
nistra Sikorskiego to była spekulacja. On
odpowiadał na pytanie, jakie warunki Ro-
sja musiałaby spełnić, aby być członkiem
sojuszu. Nie mówił, że kiedykolwiek to się
stanie.
POLSKA ZBROJNA: A kiedykolwiek
wygramy w Afganistanie?
ADAM KOBIERACKI: NATO prowadzi
w Afganistanie misję wojskową, którą prze-
jęło w 2003 roku. Od tego czasu wojska so-
juszu nie przegrały żadnego starcia z tali-
bami. Czym innym są ataki terrorystyczne,
a czym innym regularne starcia, w których
nie odnieśliśmy porażki. Problem polega
na tym, że w Afganistanie nie prowadzimy
działań cywilnych tam, gdzie odnieśliśmy
sukces militarny. Pracując w NATO, wi-
działem to bardzo często. Nasi żołnierze
wchodzili do jakiejś wioski, przeganiali
z niej talibów, ale potem musieli wrócić do
swoich baz. Ponieważ nie wchodziły po
40 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
PROBLEM
polega
na tym, że
w Afganistanie
nie prowadzimy
działań cywilnych
tam, gdzie
odnieśliśmy
sukces militarny.
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
nich inne organizacje, które pomagałyby
mieszkańcom, budowały szkoły, dostarcza-
ły leki i tak dalej, to talibowie wracali.
POLSKA ZBROJNA: Dlatego tak ważny
jest nowy plan współpracy cywilno-woj-
skowej Baracka Obamy, z którego wiele
przeniesiono do deklaracji NATO?
ADAM KOBIERACKI: Tak. NATO nie
zrobi przecież wszystkiego. Muszą nam
przyjść z pomocą inne organizacje. Ważne
jest także to, co prezydent Obama wyraźnie
powiedział: że dla niego wartością samą
w sobie jest konsultowanie misji w Afgani-
stanie z Europą i że nie będzie Europy za-
skakiwał. Istotne jest również zwrócenie
uwagi na rozwiązywanie problemów w re-
gionie – przecież granicy oddzielającej
Afganistan od Pakistanu nikt nie kontroluje.
Z drugiej strony jest Iran, są inni sąsiedzi.
Tu trzeba rozwiązań politycznych, militar-
nych i ekonomicznych zarazem.
POLSKA ZBROJNA: Z tego, co Pan mó-
wi, wynika, że NATO wszystko się udaje.
Jednogłośnie wybrano nowego szefa, zasy-
pano atlantycką przepaść, nawet w Afga-
nistanie militarnie wygrywamy.
ADAM KOBIERACKI: Ja nie mówię, że
misja w Afganistanie jest łatwa. Przeciwnie
– jest potwornie trudna. Oceniam tylko, że
podejmując wielki wysiłek i ponosząc wiel-
ki koszt wojskowy, jakoś sobie poradzimy.
A reszta udaje się dlatego, że sojusz odnaj-
duje swoją tożsamość. Skończył się już chy-
ba czas dezorientacji po zimnej wojnie, kie-
dy zajmował się wszystkim. Popatrzmy na
operacje, które prowadził – Afganistan, Ko-
sowo, misja szkoleniowa w Iraku, zwalcza-
nie piratów, pomoc Unii Afrykańskiej
w Darfurze, a potem w Somalii, misje do-
radcze na Bałkanach, pomoc humanitarna
dla Pakistanu po trzęsieniu ziemi, pomoc
dla Stanów Zjednoczonych po huraganie
Katrina. To było nerwowe poszukiwanie
własnego miejsca.
POLSKA ZBROJNA: Na koniec wróćmy
jednak do personaliów. Prezydent Ka-
czyński powiedział, że kolejny szef soju-
szu musi być z Polski. To realne?
ADAM KOBIERACKI: Dlaczego miałoby
nie być realne? Polska przez najbliższe cztery
lata musi być aktywnym członkiem sojuszu,
który nie tylko oczekuje pomocy, ale
i pomaga innym. W tej chwili jesteśmy bardzo
aktywni. Wkrótce będziemy mieli dwa tysiące
żołnierzy w Afganistanie. Pięć lat temu też
nikt nie myślał, że Duńczyk może być wybra-
ny szefem NATO, ale Dania przez ten czas da-
ła się poznać jako solidny członek sojuszu.
POLSKA ZBROJNA: W pewnym mo-
mencie miała prawie wszystkich żołnierzy
na misjach. Też tak powinniśmy?
ADAM KOBIERACKI: Nie do końca. My
mamy pewne ograniczenia, choćby finanso-
we. Całe szczęście w NATO liczy się nie
tylko wkład wojskowy (który zresztą mamy
niezły), ale i polityczny, a czasem także zwy-
kły zdrowy rozsądek. 
Więcej o szczycie NATO czytaj na stronie 54.
WIZYTÓWKA
ADAM
KOBIERACKI
Dyrektor Departamentu
Polityki Bezpieczeństwa
Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W la-
tach 2003–2007 sprawował najwyższą
funkcję, jaką dotychczas powierzono Po-
lakowi w NATO. Był asystentem sekreta-
rza generalnego do spraw operacyjnych.
Studiował dziennikarstwo na Uniwersyte-
cie Warszawskim. Po pierwszym roku
przeniósł się do Państwowego Instytutu
Stosunków Międzynarodowych w Mo-
skwie. Od 1982 roku jest dyplomatą
w MSZ. Służbowo interesuje się kontrolą
zbrojeń i bezpieczeństwem międzynaro-
dowym, a prywatnie piłką nożną. Ze
względu na syna – również rugby, a za
względu na córkę – pływaniem.

TADEUSZ CHABIERA
Dylematy
W czasach niepewności dojrzałość polega na dalekowzrocznej wizji
bezpieczeństwa, na skłonności i umiejętności współpracy z innymi.
P
ewne wątpliwości pojawiły się już
na początku, kiedy wchodziliśmy do
sojuszu północnoatlantyckiego
w 1999 roku. Stwierdzenie polskie-
go eksperta, że „chcieliśmy wejść do NATO
takiego, jakim było, a nie takiego, jakim się
staje”, najlepiej oddaje charakter zastrzeżeń,
które w jakimś stopniu nasuwają się do dziś.
Wówczas trwała już operacja przeciwko Ju-
gosławii w obronie Albańczyków z Kosowa
i dyskusja o potrzebie działań sojuszu poza je-
go obszarem w zasadzie była przesądzona. Co
nie znaczy, że wszyscy się z tym pogodzili,
tym bardziej że natowskie działania odbywały
się bez stosownego mandatu Rady Bezpie-
czeństwa ONZ. Tak rodził się nowy sojusz,
zasadniczo odmienny od tego z czasów zimnej
wojny.
POLSKIE OBAWY
Polska leży na rubieżach sojuszu, dlatego
opowiadamy się za utrzymaniem, a właściwie
wzmocnieniem podstawowego zadania kolek-
tywnej obrony w myśl artykułu V traktatu wa-
szyngtońskiego. Obawiamy się, że nadmierne
zaangażowanie NATO w misje poza jego ob-
szarem może wpłynąć na osłabienie tradycyj-
B E Z P I E C Z E Ń S T W O
nej jego funkcji – zapewnienia bezpieczeństwa
państwom członkowskim. Po rosyjskiej inter-
wencji wojskowej w Gruzji zyskaliśmy dodat-
kowe argumenty.
W debacie publicznej pojawiły się pytania,
których dawno nie słyszeliśmy. Czy NATO
nas obroni? Po co nam taki sojusz, który wy-
syła żołnierzy do Afganistanu, a nie potrafi
zdecydowanie reagować, kiedy dochodzi do
ataku na państwo kandydujące? Czy powinni-
śmy – kosztem dbania o własne bezpieczeń-
stwie – angażować się w odległych zakątkach
świata, gdzie nie mamy specjalnych intere-
sów? Co nam grozi – ataki terrorystyczne, po-
nieważ jesteśmy w koalicji antyterrorystycz-
nej, rakiety z głowicami nuklearnymi z Iranu
czy Korei Północnej, czy ataki cybernetyczne?
A może wszelkie zagrożenia wynikają przede
wszystkim z naszego zaangażowania…
W czasach podziału świata na dwa bloki
układ sił między mocarstwami gwarantował
swoistą stabilność i przewidywalność. Podpi-
sywano kolejne traktaty o rozbrojeniu. Obie
strony respektowały wzajemne zobowiązania
oraz podział na strefy wpływów. NATO w tym
czasie ani razu nie podjęło interwencji. Upa-
dek bloku komunistycznego i rozwiązanie
FOT. ISAF
Układu Warszawskiego zaburzył ten błogi na-
strój i wywołał gwałtowną potrzebę poszuki-
wania „nowego porządku”.
Procesy globalizacyjne związane z rozwo-
jem nowych technologii utrudniały znalezie-
nie nowego ładu. Nie bez pewnych oporów
najpierw NATO, a później Unia Europejska
otworzyły się na państwa z byłego bloku
wschodniego. Przyjmowaniu nowych człon-
ków towarzyszyły wewnętrzne turbulencje, na-
zywane w języku dyplomacji poszukiwaniem
nowej tożsamości, nowej roli czy nowej wizji
strategicznej. Każdy etap rozszerzenia organi-
zacji poprzedzały próby jej zreformowania.
PROBLEMY GLOBALIZACJI
W szybko zmieniających się warunkach
stworzenie nowej strategii nie jest łatwe. Trze-
ba wyjść od opisu zjawisk mających wpływ na
nasze bezpieczeństwo. Dawni wrogowie prze-
szli do lamusa historii. Czy to jednak znaczy,
że nie ma powodów do obaw? W świecie nie-
spotykanego wcześniej tempa rozpowszech-
niania się informacji zachodzą coraz szybsze
zmiany technologiczne, społeczne i kulturo-
we. Znikają znane punkty odniesienia. Stare
wzorce zasad postępowania i działań przestają
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 41
 N A T O
współpraca tych instytucji z różnych przy-
czyn pozostawiała wiele do życzenia. Do obu
organizacji należy 21 tych samych państw.
Obie prezentują podobne ambicje w polityce
obronnej. Mimo to w dotychczasowych rela-
cjach przeważała niechęć. I tak dalej być nie
może. Operacje w Kosowie i Afganistanie
najlepiej pokazują potrzebę skoordyno-
Operacje wanego i stałego współdziałania. Siłom
w Kosowie i Afgani- wojskowym niezbędne jest wsparcie
stanie najlepiej poka-
zują potrzebę skoordy- cywilne, jeżeli celem operacji jest sta-
nowanego i stałego bilizacja i odbudowa wyniszczonego
współdziałania. kraju. Okazuje się, że nie tylko Unii
Europejskiej potrzebne są zasoby NATO
– co przewiduje porozumienie Berlin Plus
z 2003 roku – lecz również sojuszowi nie-
FOT. ALEKSANDER RAWSKI

zbędna jest pomoc unijnych policjantów,

prawników, urzędników i inżynierów. Na
dłuższą metę celowe byłoby utworzenie
wspólnego centrum zarządzania kryzysowe-
go, zespolenie prac planistycznych oraz do-
wództwa operacyjnego. Natowskie Siły Od-
powiedzi mogłyby ćwiczyć z unijnymi gru-
się sprawdzać, a nowych wciąż nie ma. Rośnie do sformułowania nowej koncepcji strategicz- pami bojowymi. Racjonalizacji zamówień
niepewność naszego jutra. Zmiany demogra- nej. Warto przy tej okazji zastanowić się nad wojskowych powinna służyć ścisła współpra-
ficzne i klimatyczne, kryzysy gospodarcze, kilkoma kwestiami, szczególnie ważnymi dla ca NATO z Europejską Agencją Obronną.
wzrost zapotrzebowania na surowce nasilają Polski. Przy dobrej woli po obu stronach pomysłów
rywalizację pomiędzy mocarstwami. Globali- Po pierwsze, chodzi o znaczenie artykułu będzie więcej. Jeżeli nastąpi poważne wza-
zacja sprawia, że rozmaite konflikty lokalne V traktatu waszyngtońskiego, czyli naszych jemne zbliżenie i porozumienie między
rozprzestrzeniają się i angażują resztę świata. gwarancji bezpieczeństwa. Dylemat, czy zaan- NATO a Unią Europejską, wiele problemów
Dlatego nie można skupić się jedynie na wła- gażowanie sojuszu w misje poza jego obsza- będzie łatwiej rozwiązać, nie tylko związa-
snych sprawach. Trzeba zapobiegać konflik- rem szkodzi zadaniu kolektywnej obrony, wy- nych z Afganistanem czy Iranem, ale również
tom daleko poza granicami, jeśli nie chcemy, daje się prawie rozwiązany. Jak przyznał nie- z Rosją i Chinami.
aby błyskawicznie przeniosły się na nasz te- dawno minister Radosław Sikorski, nie ma Po trzecie wreszcie, zależy nam na posze-
ren. Żadne państwo nie jest i nie będzie w sta- zderzenia między prowadzeniem misji a obro- rzaniu transatlantyckiej wspólnoty. Chodzi
nie zmierzyć się z obecnymi zagrożeniami ną terytorium państw członkowskich. Te dwie o to, aby proces przyjmowania nowych
w pojedynkę. funkcje się uzupełniają. Umiejętności wojsko- członków do NATO – jak również Unii Eu-
we nabyte w misjach są przydatne w każdej ropejskiej – nie został przerwany. Kryteria
REAKCJE LĘKOWE sytuacji. Co więcej, polskie wojsko dzięki dla kandydatów są już mocno wyśrubowane
Pojawiają się pomysły wycofania się na udziałowi w tych operacjach przeszło poważ- i nikt nie chce ich osłabienia. Nie wolno jed-
swoje podwórko, odgrodzenia od niebezpie- ną modernizację, podniosło sprawność bojową nak zgodzić się na nowy podział Europy pod
czeństw, ucieczki do oazy utra- i jest postrzegane jako o wiele kątem stref wpływów. Każde państwo speł-
conego spokoju. Tą drogą nie NATO jest jedynym lepiej przygotowane do wypeł- niające kryteria i deklarujące chęć przystą-
da się chronić naszych społe- nienia zobowiązań wynikają- pienia do naszych demokratycznych organi-
czeństw. Potrzebne jest podej- ogniwem łączącym cych z artykułu V. Nie znaczy zacji ma do tego prawo. Naszą rolą jest
ście proaktywne, zapobiegaw- Amerykę Północną to, że przestaniemy zabiegać wsparcie ich wysiłków, zwłaszcza kiedy
cze i skuteczne. Trzeba zespo- z Europą i pozostaje o aktualizację planów na wy- znajdują się w trudnej sytuacji. Nikogo nie
lić siły wszystkich przyjaciół. padek zagrożenia bezpośred- trzeba przekonywać, że poszerzanie stabil-
A do tego niezbędne jest odno- głównym ośrodkiem niego czy o więcej ćwiczeń nej sfery wolności i demokracji komukol-
wienie partnerstwa transatlan- odpowiedzialności i szkoleń związanych ze zbio- wiek zagraża.
tyckiego opartego na wspól- za bezpieczeństwo rową obroną, a także o rozbu- W świecie niepewności dojrzałość polega
nych wartościach. Stany Zjed- dowę infrastruktury natowskiej na dalekowzrocznej wizji bezpieczeństwa, na
noczone razem z Europą mają tego obszaru w Polsce. Oznacza to naszą skłonności i umiejętności współpracy z inny-
do odegrania pierwszoplanową gotowość do pełnienia dal- mi. I dlatego nowa strategia sześćdziesięcio-
rolę w wyjściu naprzeciw wyzwaniom świata szych misji, o ile zaistnieje taka potrzeba i Ra- letniego już NATO powinna przede wszyst-
w czasach niepewności. Polska jako członek da Północnoatlantycka jednogłośnie podejmie kim usunąć wszelkie braki w dostosowaniu
sojuszu północnoatlantyckiego i Unii Europej- stosowne decyzje. zdolności działania do wyzwań, przed którymi
skiej aktywnie uczestniczy w tej grze. Po drugie, Polska jest szczególnie zaintere- stajemy. Powinna również szeroko objaśnić
NATO jest jedynym ogniwem instytucjo- sowana rozwojem instytucjonalnej współpracy i przekonać społeczeństwa o pilnej potrzebie
nalnym łączącym Amerykę Północną z Euro- pomiędzy NATO i Unią Europejską. Wybór wygaszania wszelkich ognisk zapalnych, które
pą i pozostaje głównym ośrodkiem odpowie- prezydenta Baracka Obamy w Stanach Zjed- mogą przerodzić się w pożar naszego domu.
dzialności za bezpieczeństwo tego obszaru. noczonych i decyzja prezydenta Nicolasa Jej fundamentem pozostanie zasada solidarno-
Rozpoczęły się dyskusje o nowej wizji soju- Sarkozy’ego o pełnej integracji z NATO dają ści, do której Polska stale dopisuje nowe
szu, które w ciągu roku powinny doprowadzić powody do optymizmu. Dotychczasowa rozdziały. 

42 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 Mi g a w k i z e ś w i a t a
F E L I E T O N

ANDRZEJ
Efektem podróży Obamy po Europie, którą uznano
JONAS
redaktor naczelny
za sukces, jest ogłoszenie konieczności, gotowości „The Warsaw Voice”
i zdolności do wspólnego działania.

Wieczorek
zapoznawczy
B
aracka Obamy tour de
Europe równie trafnie
można nazywać wielkim
otwarciem, jak i wieczor-
kiem zapoznawczym.
Znamy przecież niejeden przypadek,
kiedy udany wieczorek zapoznawczy
rozpoczynał wieloletni związek.
Jak zwykle przed wyborem amery-
kańskiego prezydenta, tak i przed wy-
borem Baracka Obamy rozważano,
czy nowy lokator Białego Domu nie
będzie heroldem amerykańskiego izo-
lacjonizmu. Jeden z wniosków
niewątpliwych, wynikają-
cych z „wieczorka zapo-
znawczego”, brzmi: o izo-
lacjonizmie nie ma mo-
wy. Akcent wręcz prze-
ciwny – problemy global-
ne wymagają globalnych
rozwiązań – był ewidentny
w Londynie (spotkanie
G20), Strasburgu (szczyt
NATO) czy Pradze
(szczyt USA–Unia).
Jedność to, moim zda-
niem, jeden z dwóch to-
nów dominujących pod-
czas tygodnia wielkich
szczytów. Wyzwania, nie-
gdyś lokalne, wraz z globa-
lizacją nabrały charakteru
powszechnego. Kiedyś mó-
wiono, że tylko wszyscy ra-
zem możemy stawić czoła
zatruciu środowiska, bo jego
skutki nie respektują granic pań-
stwowych. Dziś wiemy, że dwa in-
ne „zatrucia” – kryzys finansowo-go-
spodarczy i zagrożenie terroryzmem
– także ich nie przestrzegają. Sukce-
sem Obamowskiego tour de Europe
jest ogłoszenie na wszystkich etapach
tej podróży konieczności, gotowości
i zdolności do działania wspólnego.
Różnice nie znikły, nawet nie próbo-
wano ich kamuflować, ale panowało
przekonanie, że trzeba i można
wznieść się ponad nie.
Druga dominująca kwestia tej podróży to
otwarcie na islam. Słychać to było zwłaszcza
podczas szczytu NATO, gdy wzywał Unię do
inkorporacji Turcji, a jeszcze mocniej podczas
wizyty w Ankarze. Wizja wojny międzyreligij-
nej lub takiego ideologicznego znaku dla woj-
ny z terroryzmem to jedna z najbardziej ponu-
rych perspektyw. Za czasów George’a W.
Busha groźba taka była ewidentna, a z polityki
amerykańskiej nie wynikało, by Waszyngton
się jej przeciwstawiał. Głosujący
na Baracka Obamę
zapewne opowiadali
się tym samym prze-
ciw takiej perspektywie.
Także muzułmanie, przede
wszystkim w państwach islamu
umiarkowanego, oczekiwali na sy-
gnał z Waszyngtonu. Obama wysyłał
go już w czasie kampanii wyborczej,
a podczas „wieczorku zapoznawczego”
ewidentnie wzmocnił. Z islamem, a nie
przeciw niemu.
Obie „pozostałości” mieszczą się w lo-
gice jedności. Jak zresztą wiele innych
elementów podróży Baracka Obamy.
Definiowanie zagrożeń i celów działania,
określanie sposobów i środków osiągania
tych celów, ustalanie i gromadzenie so-
juszników to zasadnicza misja polityki.
Nasza epoka nadaje temu wszystkiemu
skalę globalną zgodnie ze wskazanym
wyżej sylogizmem – problemy globalne
wymagają globalnych rozwiązań.
„Wieczorek zapoznawczy” Baracka
Obamy był otwarciem nowego rozdziału.
O dalszych przymiotnikach, które go do-
określą, zdecydujemy w wielkim gronie.
Również nad Wisłą. 

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 43

 M E K S Y K

P
rzed wyjazdem na szczyt G20
w Londynie prezydent Meksyku
Felipe Calderon w wywiadzie
udzielonym BBC powiedział, że
w ciągu miesiąca od rozmieszcze-
nia oddziałów wojska w mieście Ciudad Juarez
liczba aktów przemocy zmniejszyła się tam
o prawie trzy czwarte. Mieszkańcy miasta,
w którym w ostatnich kilkunastu miesiącach do-
konano prawie dwa tysiące zabójstw, mających
związek z narkobiznesem, potwierdzają, że przy-
bycie wojska poprawiło sytuację na ulicach, ale
tylko w ciągu dnia. Po zmroku ludzie, jeśli nie
muszą, nadal starają się nie wychodzić z domów.
Mieszkańcy, którzy mieli taką możliwość, wyje-
chali z miasta w głąb kraju, gdzie jest znacznie
bezpieczniej.

TEKSAS ZA RZEKĄ
Meksykański rząd federalny na początku mar-
ca wysłał do Ciudad Juarez siedem tysięcy żoł-
nierzy, gdyż władze lokalne nie były w stanie
opanować agresji zorganizowanych grup prze-
stępczych. Gangsterzy wymusili odejście sze-
fa tamtejszej policji – Roberto Ordona zrezy-
gnował ze stanowiska, gdy bandyci zagrozili,
że co dwa dni będą zabijać jednego z jego
podwładnych.
Cieszące się dziś złą sławą meksykańskie
miasto leży w stanie Chihuahua, graniczącym
z należącym do USA Teksasem. Położenie Ciu-
dad Juarez, odległego o niecałe dwa kilometry

TADEUSZ WRÓBEL

Wojna narkotykowa
Niektórzy amerykańscy eksperci uważają Meksyk za państwo
równie niestabilne i zagrożone upadkiem jak Pakistan. Czy słusznie?
od leżącego na drugim brzegu rzeki Rio Gran-
de amerykańskiego El Paso, stało się przyczyną
problemów jego mieszkańców. Nadgraniczną
miejscowość upodobali sobie bowiem gangste-
rzy zajmujący się przemytem narkotyków – naj-
częściej kokainy i marihuany. Stała się ona po-
lem bitwy, w której w ubiegłym roku zginęło co
najmniej 1600 osób. To w Ciudad Juarez doko-
nano znacznej części morderstw popełnionych
w 2008 roku w Meksyku, które miały związek
z narkobiznesem. Według niektórych źródeł
w całym kraju było ich nawet 6500, podczas
gdy 2700 odnotowano rok wcześniej.
Meksykańskie kartele narkotykowe są też za-
domowione w Stanach Zjednoczonych. W około
230 amerykańskich miastach działają grupy
przestępcze wywodzące się z terenów położo-
nych za Rio Grande. Stamtąd pochodzą rozpro-
wadzane przez nie środki odurzające. Ani straż
graniczna, ani policja nie radzą sobie ze zwal-
czaniem przemytu narkotyków. Przed
kilkoma tygodniami gubernatorzy Ari-
zony i Teksasu, Jan Brewer i Rick
Perry, wezwali władze federalne, żeby
wysłały na pogranicze Gwardię Naro-
dową. Reakcja była chłodna, ponieważ
ROCZNE ZYSKI politycy w Waszyngtonie nie chcą mi-
meksykańskich
karteli litaryzacji granicy z Meksykiem, która
narkotykowych negatywnie odbiłaby się na stosunkach
szacowane są dwustronnych. Aczkolwiek władze
na ponad
USA mają przygotowane takie plany
dziesięć
miliardów na wypadek dalszego pogarszania się
dolarów. sytuacji. W przeszłości miał już miej-
sce taki precedens i między czerwcem
2006 a lipcem 2008 roku na południo-
wej granicy służyło sześć tysięcy gwar-
dzistów.
Część odpowiedzialności za obecny
stan rzeczy ponoszą sami Amerykanie.
Po pierwsze, początkowo zbagatelizo-
wali kwestię meksykańskiego narko-
biznesu, koncentrując swą uwagę na
Kolumbii. Po drugie, jego rozwój był
reakcją na rosnące zapotrzebowanie
na tego rodzaju specyfiki w Stanach
Zjednoczonych, gdy przestały tam
one docierać w wystarczającej ilości
innymi drogami. Meksykańscy han-
dlarze mają też coraz więcej klientów
krajowych.
Felipe Calderon, choć nie zaprze-
czył, że w Meksyku jest korupcja, to
w rozmowie z BBC zasugerował, że
przemyt nie mógłby tak bardzo roz-
kwitnąć, gdyby przestępcy nie mieli
swych ludzi wśród amerykańskich ofi-
cjeli. Poza tym, wykorzystują oni libe-
ralne amerykańskie przepisy o dostę-
pie do broni. Masowo ją kupują i prze-
rzucają przez granicę do Meksyku.

44 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

PERYFERIE CIUDAD JUAREZ

– kolejna ofiara walk świata narkobiznesu

FOT. DIAADIA.COM
Wojska terytorialne
Meksykańskie siły zbrojne liczą około 250 tysięcy żołnierzy.

W ojska lądowe mają pra-

wie 184 tysiące bagne-
tów. Większość ich sił przydzie-
lono do 12 okręgów wojsko-
wych, na które jest podzielone
terytorium Meksyku. Miewają
FOT. US DOD
jest 46. Dowództwom teryto-
rialnym podporządkowane są
między innymi: ponad sto ba-
talionów piechoty (zwykle ma-
jących około 300 ludzi), 24
pułki kawalerii zmotoryzowa-
cjonuje kilka brygad. Głównie
jednostki piechoty, ale są też
brygady pancerna i strzelców
spadochronowych. Podobnie
jak siły specjalne stanowią one
rezerwę strategiczną przerzu-

one od dwóch do sześciu stref nej i 25 samodzielnych kom- caną do zapalnych regionów
wojskowych, których w sumie panii. Poza tą strukturą funk- w kraju. 

Prezydent Calderon podał, że w amerykań-
skich miejscowościach leżących wzdłuż grani-
cy z jego krajem, mającej około 3200 kilome-
trów, jest aż 11 tysięcy sklepów, w których bez
problemów można kupić broń palną. Robert
Pastor, były doradca prezydenta Jimmy’ego
Cartera, stwierdził, że jest 6600 takich miejsc
w odległości 160 kilometrów od granicy. Nic
dziwnego, że ponad 90 procent nielegalnej bro-
ni w Meksyku pochodzi z USA.
ARMIA POLICYJNA
Rozwojowi branży narkotykowej w Meksyku
sprzyja bieda, która przyczynia się do rozwoju
korupcji. Kartele kupują sobie przychylność
urzędników państwowych, sędziów, policjan-
tów i żołnierzy. Z drugiej strony, władze meksy-
kańskie podejmują duże wysiłki na rzecz po-
wstrzymania handlarzy narkotyków. Na stronie
internetowej sekretariatu obrony narodowej,
któremu podlegają wojska lądowe i siły po-
wietrzne, nieomal każdego dnia pojawia się no-
wy komunikat o skutecznych operacjach prze-
ciwko nim. Można przeczytać informacje
o przechwyceniu ton narkotyków, wykryciu
nielegalnych upraw i składów broni czy areszto-
waniach podejrzanych osób. Szacuje się, że
w te działania zaangażowanych jest codziennie
ponad 40 tysięcy żołnierzy.
Jest jednak druga strona medalu. Plagą w ar-
mii meksykańskiej są dezercje. Bandyci próbują
przekupić wojskowych lub ich zastraszyć.
W grudniu obcięli głowy dziewięciu żołnierzom
w stanie Guerro, a kilka tygodni później dziesię-
ciu w stanie Nuevo Leon. Niektórzy żołnierze
nie wytrzymują tej presji. Uznają, że nie warto
tak ryzykować za niewielki żołd (3000–3500 pe-
sos, czyli nie więcej niż 230 dolarów) i uciekają
z koszar. W ostatnich sześciu latach było 150 ty-
sięcy dezercji. Najwięcej w jednostkach w sta-
nach Chihuahua, Guerrero, Michoacan i Sinaloa,
gdzie trwa wojna z kartelami. Niektórzy żołnie-
rze po zdjęciu munduru wkraczają na drogę
przestępczą, gangsterzy płacą bowiem znacznie
lepiej niż armia. I tak bojówkę „Las Zeta” karte-
lu Gulf stworzyli renegaci z sił specjalnych.
Zapowiada się, że walka będzie długa, bo we-
dług ocen ekspertów kartele narkotykowe są le-
piej uzbrojone niż wojsko. Stany Zjednoczone
zdają sobie z tego sprawę i przygotowały pro-
gram pomocy dla Meksyku. Dzięki inicjatywie
Merida w ciągu trzech lat mają wydać na to 1,4
miliarda dolarów. Meksykanie mogą liczyć na
nowy sprzęt i szkolenia oraz poszerzenie współ-
pracy wywiadowczej. Politycy amerykańscy od-
wiedzający Meksyk zapewniają gospodarzy, że
wbrew sugestiom części analityków, nie uważają
ich kraju za upadły. A potwierdzeniem tego ma
być między innymi dość efektywna operacja
w Ciudad Juarez.
GORĄCE POŁUDNIE
W dyskusji o walce z narkobiznesem pojawia-
ją się też pytania o polityczne konsekwencje co-
raz szerszego użycia armii w kraju. Czy w przy-
szłości siła militarna nie zastąpi instytucji cywil-
nych? Istnieją też obawy, czy wojsko będzie re-
spektowało wolności obywatelskie i prawo hu-
manitarne. Tym bardziej że w niektórych regio-
nach Meksyku nie cieszy się ono poważaniem
lokalnych społeczności. Przykładem jest cho-
ciażby południowy stan Chiapas, gdzie przed
15 laty doszło do zbrojnej rewolty Indian, którzy
znajdują się na najniższym szczeblu drabiny spo-
łecznej. Podpisanie porozumienia pokojowego
nie zakończyło kryzysu i część terenów połu-
dniowych stanów kontrolują bojownicy Zapaty-
stowskiej Armii Wyzwolenia Narodowego.
Bieda dotyka nie tylko Indian. W Meksyku są
ogromne dysproporcje społeczne. Chociaż jest
on 17. gospodarką świata, wielu ludzi nie może
znaleźć pracy. Dlatego co roku setki tysięcy
Meksykanów próbuje nielegalnie przedostać się
do USA. Jednak ze wszystkich problemów we-
wnętrznych Meksyku narkobiznes uchodzi za
najgroźniejszy. Gangi mają pieniądze i wpływy,
są też bezwzględne wobec wrogów. 

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 45

 R O S J A
Na Wsch dzie  bez zmian?
MARCIN KACZMARSKI
Kłopoty z Rosją
Mimo upływu sześćdziesięciu lat, Rosja pozostaje wyzwaniem dla NATO.
O
krągła, 60. rocznica podpisania
Traktatu Północnoatlantyckie-
go, połączona z powrotem
Francji do struktur wojskowych
sojuszu oraz przyjęciem kolejnych dwóch
państw (Albanii i Chorwacji), zbiegła się
z zapowiedzią oficjalnego wznowienia
działalności Rady NATO–Rosja. Została
ona zawieszona w odpowiedzi na wojnę
w Gruzji w sierpniu ubiegłego roku (acz
nieformalne rozmowy rozpoczęły się już
kilka miesięcy temu). Nie oznacza to jed-
nak przełamania kryzysu, w którym stosun-
ki między NATO a jego największym sąsia-
dem znajdują się od kilku lat.
WROGOWIE NA ZAWSZE
Mimo całej transformacji sojuszu, jaka
zaszła w ciągu ostatnich 20 lat, odkąd
NATO przestało uznawać blok wschodni za
przeciwnika, w relacjach między sojuszem
i Rosją zmieniło się w praktyce niewiele.
Moskwa nie jest w stanie traktować NATO
inaczej niż jako potencjalnego przeciwnika
oraz narzędzie polityki zagranicznej Stanów
Zjednoczonych. Praktycznie każde rozsze-
rzenie uznaje za kontynuację polityki zimno-
wojennej i odmawia przyznania, że sojusz
46 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
NIE MA
ALTERNATYWNEJ
STRUKTURY, która
FOT. NATO
byłaby w stanie
zastąpić sojusz.
przyczynia się do stabilizacji na kontynencie
europejskim. Z kolei NATO, mimo różnic
obserwowanych pomiędzy państwami człon-
kowskimi, pozostaje przywiązane do swojej
tradycyjnej misji, której zasadniczy element
był definiowany jako „utrzymanie Rosji na
zewnątrz” (keep Russia out).
I mimo że cała sytuacja nie przypomina
zimnowojennej rywalizacji (nie ma stoją-
cych naprzeciwko siebie wielomilionowych
armii, Rosja zaś nie ma wsparcia w postaci
bloku polityczno-wojskowego – nie można
za taki uznać Organizacji Układu o Bezpie-
czeństwie Zbiorowym, grupującego kilku
sojuszników Moskwy z WNP), to obie stro-
ny pozostają w logice gry o sumie zerowej.
Zasadniczy problem relacji między soju-
szem północnoatlantyckim i Rosją tkwi
w permanentnym braku zgody co do kształ-
tu europejskiego systemu bezpieczeństwa.
NATO pozostaje kluczowym elementem
europejskiej architektury bezpieczeństwa,
niezależnie od wewnętrznych sprzeczności,
które przy kolejnych okazjach dają o sobie
znać. Nie ma bowiem alternatywnej struk-
tury, która byłaby w stanie sojusz zastąpić.
Unia Europejska zatrzymała się na etapie
tworzenia sił reagowania złożonych z grup
bojowych, liczących po 1,5 tysiąca żołnie-
rzy. Organizacja Bezpieczeństwa i Współ-
pracy w Europie wykazała swoją niesku-
teczność w zapewnianiu stabilizacji wielo-
krotnie (zarówno na Bałkanach, jak i na ob-
szarze poradzieckim) i ma trudności ze
zdefiniowaniem swojej misji. Rosja poza
propozycjami faktycznego zamrożenia
obecnej sytuacji (bo tak należy rozumieć
rosyjskie propozycje „niepodejmowania
działań na rzecz polepszania własnego bez-
pieczeństwa kosztem innych”) nie przedsta-
wia oryginalnych idei.
ŁAKOMY KĄSEK
Nie powinno zatem dziwić, że sojusz
wciąż przyciąga potencjalnych kandydatów,
od krajów bałkańskich po Gruzję i Ukrainę.
I zapewne gdyby nie opór rosyjski, obecne
rozszerzenie nie objęłoby dwóch, ale cztery
czy sześć państw, zarówno na południu, jak
i wschodzie. Jednak w dłuższej perspekty-
wie Rosja wydaje się znajdować na straconej
pozycji. Bez permanentnej groźby powtórze-
nia kampanii gruzińskiej nie uda jej się bo-
wiem hamować dążeń swoich mniejszych
sąsiadów do wstąpienia do transatlantyckiej
wspólnoty bezpieczeństwa. Nie można oczy-
wiście wykluczyć innego scenariusza – fak-
tyczny paraliż sojuszu wskutek zbytniego
rozszerzenia. Niemniej jednak, dopóki USA
będą go traktować jako istotne narzędzie
utrzymywania wpływów w Europie, dopóty
NATO będzie postrzegane w Moskwie jako
istotny hamulec rosyjskiej polityki.
I niewiele pomoże intensywne poszuki-
wanie nowych form współpracy między
NATO a Rosją. Zaliczyć do nich można
konflikt w Afganistanie, walkę z terrory-
zmem międzynarodowym i rozprzestrzenia-
niem broni masowego rażenia. Tworzy to
bowiem wrażenie, że zarówno NATO, jak
i Rosja starają się na siłę wynaleźć sfery
wspólnego zainteresowania, byle tylko nie
przyznać otwarcie, że 20 lat po zakończe-
niu zimnej wojny wciąż traktują się jak po-
tencjalni wrogowie. 
WIZYTÓWKA
MARCIN
KACZMARSKI
Analityk Ośrodka Studiów
Wschodnich, pracuje
również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
książki „Rosja na rozdrożu”.
 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

I
zrael utrzyma blokadę rządzonej przez MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER
Hamas Strefy Gazy, dopóki Szalit nie

Tysiąc dni w niewoli

wróci do domu”, zapowiedział, od-
chodząc ze stanowiska, premier Ehud
Olmert, wyraźnie rozczarowany fia-
skiem negocjacji, prowadzonych za pośred-
nictwem egipskich mediatorów. Przebywający od trzech lat w niewoli palestyńskiej izraelski
Olmert liczył, iż uda mu się doprowadzić
do zwolnienia Szalita w przed przekazaniem kapral Gilad Szalit nie odzyska wolności.
władzy konserwatywnemu Likudowi. Jego
następca Benjamin Netanjahu wyklucza ja-
kiekolwiek ustępstwa w rozmowach z Hama-
sem, który za wolność dla Szalita żądał uwol-
nienia 450 palestyńskich więźniów odbywają-
cych długie wyroki. Olmert zgadzał się na
uwolnienie 320 z nich. Sprzeciwił się jed-
nak wypuszczeniu oskarżonych „Nie
o organizowanie najkrwawszych oddawajcie
zamachów bombowych na auto- się żywi w ręce Ha-
masu”, takie zalecenie
busy i kawiarnie od wybuchu dru- mieli otrzymać izraelscy
giej intifady w 2000 roku. żołnierze przed ostat-
W izraelskich więzieniach prze- nią wojną w Stre-
bywa około 11 tysięcy Palestyńczy- fie Gazy.
ków. Według obrońców praw człowie-

FOT. ARTUR BARTKIEWICZ

ka, na początku tego roku 548 z nich przetrzy-
mywano bez aktu oskarżenia, 42 czeka na za-
rzuty już ponad dwa lata.
„Od blisko trzech lat walczymy o uwolnie-
nie syna. Organizujemy demonstracje, pisze-
my petycje, próbujemy wywierać presję na
izraelski rząd, by negocjował z porywaczami”,
mówi ojciec kaprala Noam Szalit.
Ostatnio rodzice Gilada rozbili namiot
w Jerozolimie przed rezydencją premiera. To-
warzyszyły im dziesiątki sympatyków. Rozda-
wali przechodniom żółte wstążeczki i wznosi-
li transparenty z hasłami domagającymi się
uwolnienia żołnierza. Po drugiej stronie ulicy
zgromadzili się zwolennicy prowadzenia twar-
dej polityki wobec radykałów z Hamasu, któ- O UWOLNIENIE
rzy nie chcą, aby rząd zwalniał z więzień „pa- GILADA SZALITA dobno jest dobrze traktowany. szkoleni, by wszelkimi środkami za-
lestyńskich terrorystów, którzy mają krew na zabiegają
rękach”. Są oni jednak w mniejszości. Według światowi politycy wiedzie 15-metrowy szyb naszpikowa-
dziennika „Yedioth Ahronoth”, 69 procent an- imieszkańcy
zwykli
kietowanych uważa, że rząd powinien wymie- Izraela, którzy
niać palestyńskich więźniów na wziętych do utożsamiają
niewoli izraelskich żołnierzy. się z porwanym sie. Mówią także, że Szalit jest w „ser-
żołnierzem.
PORWANY
Z POSTERUNKU
Palestyńscy bojownicy przedostali się tune-
lem na teren Izraela 25 czerwca 2006 roku.
O świcie, za pomocą granatów, zaatakowali izra-
elski czołg. Dwaj zaskoczeni żołnierze zginęli,
trzech – w tym Gilad, który miał złamaną rę-
kę – zostało rannych. Wycofujący się bojowni-
cy zmusili go, by poszedł z nimi. Mohamed
Abdel Al, rzecznik palestyńskich Ludowych
Komitetów Oporu, ujawnił, iż akcja ta była
planowana przez blisko dwa miesiące.
Od tego czasu Gilad Szalit, kapral jedno-
stek pancernych, stał się jednym z najsłyn-
niejszych Izraelczyków. O jego uwolnienie
zabiegają światowi politycy i zwykli miesz-
kańcy Izraela, którzy utożsamiają się w rękach wroga. Jednak rozkaz zna-
z porwanym żołnierzem – młodym ny pod kryptonimem „Hannibal”
chłopakiem z sympatycznej rodziny, zrywa z dotychczasowym kodeksem
który odbywał zasadniczą służbę moralnym. „Nie oddawajcie się żywi
wojskową. w ręce Hamasu”, takie zalecenie
Według izraelskiej telewizji, Hamas mieli otrzymać izraelscy żołnierze
przetrzymuje żołnierza na południu przed ostatnią wojną w Strefie Gazy.
Strefy Gazy w pobliżu obozu uchodź- Izraelski dziennik „Yedioth Ahro-
ców Szabura pod miastem Rafah. Po- noth” twierdzi, że żołnierze mieli być
W podziemnej kryjówce, do której trzymywać samochód, w którym ha-
masowcy usiłowaliby uprowadzić
ny materiałami wybuchowymi, strzeże Izraelczyka, a w razie niepowodze-
go dwóch ludzi – twierdzą dziennika- nia – ostrzałem zniszczyć samochód
rze powołujący się na źródła w Hama- ze wszystkimi pasażerami.
Informacje z artykułu „Wysadzić
decznych” relacjach ze swymi strażni- się wspólnie z terrorystami” pośred-
kami. nio potwierdzili dziennikarze jedne-
W czerwcu 2007 roku na stronach go z izraelskich kanałów telewizyj-
internetowych palestyńskiego Hamasu nych, którzy zdobyli nagranie do-
oraz w izraelskiej telewizji ukazało się mniemanego dowódcy oddziału
nagranie. wchodzącego do Gazy. „Nie muszę
„Moje zdrowie pogarsza się i po- przypominać, że żaden żołnierz z na-
trzebuję dłuższego leczenia w szpitalu. szego batalionu nie będzie pojmany
Mam wielką nadzieję, że mój rząd żywy. W razie potrzeby macie grana-
wyrazi większe zainteresowanie mną ty. Jeśli nie będzie wyjścia, trzeba wy-
i spełni żądania mudżahedinów”, sadzić się razem z nimi”, mówi męski
mówił Szalid. głos, który, zdaniem telewizji, należy
do żołnierza z elitarnej jednostki go-
NIEDOBRA WRÓŻBA lanczików, kierowanej podczas kilku
Jedna z najważniejszych zasad ostatnich wojen do najbardziej ryzy-
izraelskiej armii do niedawna brzmia- kownych zadań bojowych. Niedobra
ła: nigdy nie zostawiać swoich ludzi to wróżba dla kaprala Szalita. 

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 47

 N I E T Y L K O W O J S K O
POLSKA ZBROJNA: Jest Pan szefem naj-
bardziej tajnej organizacji w Polsce?
ANTONI PODOLSKI: Jestem szefem, ale ani
najbardziej tajnej, ani organizacji. Rządowe
Centrum Bezpieczeństwa to raczej jednostka
sztabowa, swoiste zaplecze dla rządu w spra-
wach zarządzania kryzysowego. Nasze zadania
to planowanie cywilne, monitorowanie poten-
cjalnych zagrożeń, prowadzenie ćwiczeń z za-
rządzania kryzysowego oraz wykonywanie za-
dań planistycznych i programowych dotyczą-
cych ochrony infrastruktury krytycznej. Jeśli
chodzi o tajność, to będziemy odpowiadać za
kontakty z NATO i UE między innymi w spra-
wie infrastruktury, więc naturalne jest, że pew-
na klauzula tajności musi obowiązywać.

POLSKA ZBROJNA: To dlatego powołano

RCB, chociaż istnieje już BBN i różne depar-
tamenty w MSWiA?
ANTONI PODOLSKI: Prezydent ma BBN,
aby realizowało jego uprawnienia dotyczące
bezpieczeństwa. RCB powstało, aby wykony-
wać zadania, które leżą w kompetencjach rzą-
du, i wypełnić lukę w systemie zarządzania kry-
zysowego. Przed powstaniem RCB działały
wyłącznie wojewódzkie i powiatowe centra za-
rządzania kryzysowego, nie istniał zaś żaden
podmiot, który spinałby system od góry. Pod-
miot, który umożliwiałby zbieranie oraz opra-
cowywanie informacji o zagrożeniach niezbęd-
nych do podejmowania decyzji przez rząd. Do-
dam, że centrum powinno powstać już w sierp-
niu 2007 roku, jednak dopiero obecny rząd Z ANTONIM PODOLSKIM o tym, jakie
przygotował odpowiednie rozporządzenie. Po-
wołaliśmy więc RCB, ale szybko okazało się, są prawdziwe zagrożenia dla Polski,
że obowiązujące podstawy prawne nie są wy-
starczająco precyzyjne. Dlatego przygotowuje-
rozmawia MAREK PIELACH

Nie myślmy o tsunami

my nowelizację ustawy o zarządzaniu kryzyso-
wym.
POLSKA ZBROJNA: Czy macie dostęp do
danych wywiadowczych?
ANTONI PODOLSKI: Mogę jedynie powie-
dzieć, że koordynacją wymiany informacji do-
tyczących zwalczania terroryzmu zajmuje się
Centrum Antyterrorystyczne w ABW. My je-
steśmy ich „klientem”. Na podstawie danych
uzyskiwanych ze wszystkich możliwych „ośrod-
ków kryzysowych” funkcjonujących w ramach
administracji publicznej, w tym ABW, oraz da-
nych od partnerów międzynarodowych analizu-
jemy i oceniamy zagrożenia.
POLSKA ZBROJNA: Tylko zbieracie anali-
zy, czy też zlecacie coś „na dół”?
ANTONI PODOLSKI: Prognozujemy rozwój
sytuacji kryzysowej, opracowujemy optymalne
rozwiązania, a także koordynujemy przepływ
informacji o zagrożeniach. Rekomendujemy
możliwe rozwiązania, doradzamy, nie zdejmu-
jąc jednak odpowiedzialności z właściwych or-
ganów. Przecież najlepiej radzi sobie z kryzy-
sem ten, który jest najbliżej. Przekonałem się
o tym kolejny raz w zeszłym roku podczas
blekautu w Szczecinie. Pojechałem tam następ-
nego dnia, kiedy sytuacja była opanowana. Nie
zawracałem im głowy w trzeciej godzinie akcji,
żeby nie musieli się zastanawiać, czy nadal „do-
wodzi” wojewoda, czy minister. Oczywiście, że
wojewoda, bo on jest na miejscu i zna teren.
Bardzo podoba mi się porównanie średnio-
wiecznego i współczesnego modelu zarządzania.
Średniowieczny polega na tym, że król
z drużyną rycerzy rusza na wroga i ginie
w pierwszym starciu. Nowoczesny zaś na tym, że
stoi na wzgórzu i obserwuje pole bitwy. Jestem
gorącym zwolennikiem tego drugiego modelu.
POLSKA ZBROJNA: Gdy Pan wchodzi na
owo wzgórze, to widać stamtąd dwa i pół ty-
siąca polskich gmin, w których przez całą
dobę ktoś dyżuruje?
ANTONI PODOLSKI: No nie. Istnienie cen-
trum zarządzania kryzysowego w każdej pol-
skiej gminie jest absurdem. Są przecież gminy,
które mają ledwie kilka kilometrów kwadrato-
wych. Są nawet powiaty, w których takie cen-
trum nie jest niezbędne. Dlatego w nowelizacji
ustawy chcemy to wszystko zracjonalizować.
Projekt zakłada, że zadaniem wójta i starosty
będzie zapewnienie całodobowego alarmowa-
nia członków zespołu zarządzania kryzysowe-
go, a tylko w sytuacjach kryzysowych zapew-
nienie całodobowego dyżuru. W wyniku nowe-
lizacji centra zarządzania kryzysowego nie bę-
dą musiały obligatoryjnie mieścić się w siedzi-
bach urzędów powiatowych. Starosta będzie
określał organizację, siedzibę, tryb pracy i spo-

48 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Pięć szczebli
System Zarządzania Kryzysowego jest pięciostopniowy.
1. Na samym dole są gminne
centra zarządzania kryzy-
sowego.
2. Nad nimi powiatowe cen-
tra zarządzania kryzyso-
wego
3. W województwach działają
wojewódzkie centra zarzą-
dzania kryzysowego.
4. Na szczeblu krajowym
centra zarządzania kryzy-
sowego znajdują się rów-
nież w ministerstwach.
5. Od połowy 2008 roku in-
formacje od wszystkich
tych jednostek zbiera Rzą-
dowe Centrum Bezpie-
czeństwa.

ANTONI PODOLSKI: Nowelizację ustawy

przygotowujemy z Komendą Główną Państwo-
wej Straży Pożarnej. I muszę przyznać, że oni
sami dostrzegli, że wszystkich zadań nie są
w stanie wykonać. Dlatego projekt czyni za ten
system odpowiedzialnym ministra spraw
wewnętrznych i administracji, który będzie
Istnienie cen- miał do dyspozycji różne jednostki. Nie tylko
trum zarządzania strażaków.
kryzysowego
w każdej polskiej
gminie jest ab- POLSKA ZBROJNA: Może przydałaby się
surdem. Są prze- jakaś oddzielna formacja Obrony Cywilnej?
cież gminy, które ANTONI PODOLSKI: Nie. Ochotnicza Straż
mają zaledwie
kilka kilometrów Pożarna jest wystarczającym zapleczem. Ot-
kwadratowych. warta oczywiście pozostaje kwestia, jak uak-
tywnić obywateli. I na wsiach z tą samoorgani-
zacją jest znacznie lepiej niż w miastach.

POLSKA ZBROJNA: W połowie lat dzie-

więćdziesiątych rozważano oparcie systemu
FOT. EWA KORSAK (2)

Obrony Cywilnej na wojsku. Dlaczego się na

sób zapewnienia obiegu informacji w tworzo-
nym centrum. Alarmowanie może być więc za-
pewnione na przykład przez komendę powiato-
wą Państwowej Straży Pożarnej albo Policji.
Nie musi to być specjalny pracownik gminy czy
powiatu.
POLSKA ZBROJNA: Nie ma Pan wraże-
nia, że to wszystko jest tylko na papierze?
W razie prawdziwego kryzysu większość
z nas i tak nie wiedziałaby, jak się zachować.
Nie znamy sygnałów alarmowych, nie wiemy,
gdzie są schrony.
ANTONI PODOLSKI: Cóż, gdyby wszystko
funkcjonowało świetnie, nie trzeba by było
wprowadzać nowelizacji ustawy o ochronie
przeciwpożarowej, która dopiero de facto two-
rzy system powiadamiania ratunkowego. Nie
nowelizowalibyśmy ustawy o zarządzaniu kry-
zysowym i wreszcie nie przygotowywalibyśmy
ustawy o ochronie ludności. Ta ostatnia ustawa
ma właśnie uprościć sygnały alarmowe, sprawę
schronów i tak dalej. Chcemy też jasno opisać,
czym zajmuje się Obrona Cywilna w czasie po-
koju i w czasie wojny. I chcemy, aby na podsta-
wie ustawy o zarządzaniu kryzysowym zostały
stworzone realne mapy zagrożeń dla naszego
kraju. Jednakże musimy mieć świadomość, że
żadne państwo na świecie nie będzie przygoto-
wane na wszystkie kryzysy. Dlatego trzeba
zwracać szczególną uwagę na te sytuacje, które
występują najczęściej. Ostatnio słyszałem, że
ma być tsunami na Bałtyku, bo jakieś wróżki to
sobie wyobraziły. Tymczasem mamy o wiele
bardziej realne zagrożenia.
POLSKA ZBROJNA: Jakie?
ANTONI PODOLSKI: Wszyscy je znamy.
Po pierwsze, powodzie. Mam wrażenie, że od
1997 roku, od tej wielkiej powodzi, sporo zro-
biono i lokalne podtopienia, nawet w skali całe-
go województwa, przestają już być kryzysem.
Po drugie, pożary. Po trzecie, awarie infra-
struktury krytycznej – blekaut szczeciński do-
skonale to pokazał. Cały czas realnym zagroże-
niem pozostaje też terroryzm.
POLSKA ZBROJNA: Czy to dobrze, że cały
system Obrony Cywilnej oparty jest na stra-
żakach?
to nie zdecydowano?
ANTONI PODOLSKI: Sam byłem współau-
torem oparcia tego systemu na straży pożarnej.
Z bardzo prostego powodu – rodzaju zagrożeń,
z jakimi mamy do czynienia. W przypadku po-
wodzi, pożarów czy innych zagrożeń dla zdro-
wia i życia ludności najbardziej kompetentni są
strażacy i ratownicy. Rzeczywiście, od tamtej
pory pojawiły się jednak nowe zagrożenia (na
przykład terroryzm, zagrożenia infrastruktury
krytycznej), które zrodziły konieczność przyję-
cia nowych rozwiązań. 
WIZYTÓWKA
ANTONI PODOLSKI
Jest absolwentem Wydzia-
łu Historii Uniwersytetu
Warszawskiego. W struktu-
rach MSW pracował już w latach 1991–
–1996. Był między innymi sekretarzem
Programu dla Zagranicy Polskiego Radia
oraz doradcą Sejmowej Komisji do spraw
Służb Specjalnych. 15 stycznia 2008 roku
został ponownie wybrany na podsekretarza
stanu w MSWiA. W lutym 2008 roku pre-
mier Donald Tusk powołał go na stanowisko
pełnomocnika rządu do spraw utworzenia
Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.
2 sierpnia 2008 roku został jego dyrektorem.

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 49

 M I L I T A R I A
ROBERT CZULDA
Strzelając dźwiękiem
Naukowcy dali wreszcie wojskowym do rąk broń, która nie zabija.
To niepozorne urządzenie dźwiękowe – LRAD.
Z
aprojektowane przez American
Technology Corporation z San Die-
go urządzenie LRAD (Long Range
Acoustic Device) ma przede wszyst-
kim tę zaletę, że należy do kategorii broni,
które nie zabijają (non-leathal weapons). Jego
działanie polega na emisji ukierunkowanej fa-
li dźwięku, która na krótkich dystansach (je-
den–dwa metry) osiąga poziom aż 151 decy-
beli. To więcej niż wynosi granica bólu u lu-
dzi, mieszcząca się średnio się na poziomie
131 decybeli.
Fala dźwięku o takim poziomie może
w skrajnych przypadkach powodować utratę
50 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
słuchu, a nawet czasowe zaburzenie wzroku.
Aby tego uniknąć, LRAD może „strzelać”
dźwiękiem o niższym poziomie. W odległości
300 metrów (zasięg efektywny) natężenie wy-
nosi około 90 decybeli. „Ustrzelony” wiązką
napastnik odczuwa dotkliwy szum w uszach
oraz uporczywy ból głowy, które uniemożli-
wiają mu działanie.
Zaletą LRAD jest jego uniwersalność. Jest nie
tylko bronią akustyczną, może również służyć
jako megafon lub urządzenie do przekazywania
komunikatów na odległość do kilkuset metrów.
Co ciekawe, system jest w pełni kompatybilny ze
zwykłym odtwarzaczem MP3.
LRAD skonstruowano zarówno w wersji mo-
bilnej, jak i stacjonarnej. W zależności od prze-
znaczenia waży odpowiednio od 7 do 47 kilo-
gramów.
DLA WOJSKA
Urządzenie zaprojektowano na potrzeby ame-
rykańskich wojskowych. Marynarka wojenna
szukała bowiem sposobu na odstraszanie podej-
rzanych obiektów zbliżających się do ich
okrętów. Chociaż urządzeniem podobnym do
LRAD-a interesowano się już w latach dziewięć-
dziesiątych, to dopiero incydent z 2000 roku
przyspieszył prace nad tego typu bronią. Wtedy

to wypełniona materiałami wybuchowymi łódź
podpłynęła do burty stacjonującego w Jemenie
amerykańskiego niszczyciela USS „Cole”. Po-
tężna eksplozja zabiła kilkanaście osób i niemal
spowodowała zatopienie jednostki.
Dla wojskowych stało się wówczas jasne, że
okręty muszą być wyposażone w broń, która od-
straszy, ale nie zabije. Ma to szczególne znacze-
nie nie tylko w przypadku niefrasobliwych ryba-
ków, ale także w sytuacjach, gdy użycie broni
mogłoby zostać odebrane jako wrogi akt. Proble-
my te nasiliły się w 2008 roku, gdy irańskie okrę-
ty na wodach Zatoki Perskiej podpływały nie-
bezpiecznie blisko amerykańskich jednostek,
a te nie mogły nic zrobić.
Nieszkodliwość oraz łatwość obsługi LRAD
sprawiła, że szybko stał się on popularny. Urzą-
dzenia te trafiły do Iraku i Afganistanu, gdzie by-
B E Z P I E C Z E Ń S T W O
ZALETĄ LRAD jest jego
uniwersalność. Jest nie
tylko bronią akustyczną,
może również służyć
jako megafon lub urządze-
nie do przekazywania
komunikatów na odległość
do kilkuset metrów.
W DŹWIĘKOWĄ BROŃ wyposażeni są również agenci ochrony
ekskluzywnego statku „Queen Mary 2”.
gdzie władza tłumiła protesty przeciwników
prezydenta.
SYSTEM DLA CYWILÓW
Zalety LRAD docenili także armatorzy, od
dawna w niektórych rejonach świata zmagający
się z plagą piractwa morskiego. W dźwiękową
broń wyposażeni są również agenci ochrony eks-
NIESZKODLI-
WOŚĆ oraz
kluzywnego statku „Queen Mary 2”. W listopa-
łatwość obsługi dzie 2005 roku amerykański statek „Seabourn
sprawiła, że Spirit” skutecznie odparł atak piratów u wybrze-
LRAD szybko stał ży Somalii. Do obrony wykorzystano system
się popularny.
Urządzenia te LRAD, który został przekazany przez amery-
trafiły do Iraku kański Departament Obrony. Chociaż do końca
i Afganistanu, nie wiadomo, czy to właśnie użycie LRAD ura-
gdzie były towało ostatecznie załogę, niemniej napastnicy
z powodzeniem
używane przez odpłynęli.
amerykańskie LRAD ma jednak swoich przeciwników.
wojska. Uważają oni, że falę dźwiękową można łatwo
zneutralizować poprzez zastosowanie odpowied-
FOT. AMERICAN TECHNOLOGY CORP.
nich nauszników ochronnych. Szczególnie kry-
tycznie do LRAD jako systemu obronnego na
statkach odniósł się szacowny magazyn „Lloyd’s
List”, który od 1734 roku zajmuje się branżą
morską.
Periodyk powołał się na incydent liberyjskie-
go statku MV „Biscaglia”, który w listopadzie
2008 roku został zaatakowany przez piratów. Po-
mimo wykorzystania LRAD, piraci dostali się na
ły z powodzeniem używane przez amerykańskie pokład, mordując nieuzbrojoną ochronę. „Moż-
wojska. Część z nich zainstalowano na samocho- na założyć, że to właśnie nieskuteczność LRAD
dach, dzięki czemu mogły ostrzegać cywilów umożliwiła im zajęcie statku”, pisał wpływowy
przed nadjeżdżającym konwojem. Inne wyko- magazyn. „Rodzi się więc pytanie o przydatność
rzystano do „oczyszczania” budynków z ludzi tego urządzenia”.
przed rozpoczęciem szturmu oraz na punktach „LRAD jest bezużyteczny, gdy przeciwnik
kontrolnych. Obecnie LRAD służy także do jest uzbrojony w broń palną”, argumentował
ochrony ważnych obiektów oraz niektórych Nick Davis, dyrektor brytyjskiej firmy ochro-
okrętów. niarskiej APMSS. Wątpliwości nie popsuły jed-
Systemem szybko zainteresowały się siły po- nak coraz lepszej reputacji LRAD, którego po-
rządkowe, którym często przychodzi zmagać się pularność wyraźnie rośnie. Amerykańska US
z tłumem. LRAD znalazł się więc w wyposaże- Navy, która ma już 45 takich urządzeń, planuje
niu niektórych oddziałów policji w Nowym Jor- wyposażyć każdą swoją jednostkę w ten system.
ku. Urządzenie przeszło chrzest bojowy w 2004 „Kapitan okrętu, widząc nadpływającą jednost-
roku, gdy policjanci ochraniali różne zgroma- kę, obecnie może zrobić tylko jedno – ostrzelać
dzenia o charakterze politycznym. Co ciekawe, podejrzanych”, mówią wojskowi z amerykań-
pojawiły się też doniesienia, że broń tego typu skiej marynarki wojennej. „Broń akustyczna daje
została użyta pod koniec 2007 roku w Gruzji, dodatkowe możliwości odpowiedzi”. 
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 51
 B E Z G R A N I C

NATO.

Tak dla sąsiadów

FOT. NATO
Chorwacja i Albania, które od kilkunastu dni są w NATO, popierają przystąpienie do sojuszu innych państw bałkańskich. Podczas uroczystego wciąg-
nięcia na maszt przed kwaterą główną NATO flag dwóch nowych członków chorwacki premier Ivo Sanader (na zdjęciu z prawej) oświadczył, że ma
nadzieję, iż Bośnia i Hercegowina oraz Kosowo też wejdą pewnego dnia do tej organizacji. „Rozszerzenie NATO na Bałkanach jest sprawą fundamen-
talną i bardzo ważną dla stabilności tego regionu”, stwierdził obecny na niej szef albańskiego rządu Sali Berisha (na zdjęciu z lewej). (T)

Potrzebne pieniądze Zapowiedź z szefowania juncie i dowodzenia

siłami zbrojnymi, aby właśnie wy-
Politycy afgańscy i pakistańscy są zgodni, że potrzeba
więcej pieniędzy na walkę z terroryzmem. dymisji startować w wyborach.
Tymczasem bojkot czerwcowej
dowę sił zbrojnych i policji. MAURETANIA. Generał Mu- elekcji zapowiedziała większość
FOT. DACHTERA/WESOŁOWSKI

Uważa, że Afganistan powinien
mieć 250-tysięczną armię i 150
tysięcy policjantów.
Obaj dyplomaci wezwali też pań-
stwa zachodnie do zwiększenia
środków militarnych i funduszy
na rozwój. Wcześniej prezydent
Pakistanu Asif Ali Zardari
AFGANISTAN–PAKISTAN. stwierdził, że jego kraj chce po-
Ambasador Pakistanu Husain mocy amerykańskiej, która nie
Haqqani, podczas wystąpienia będzie zawierała żadnych warun-
w instytucie Atlantic Council ków. Powiedział to po spotkaniu
w Waszyngtonie, pochwalił no-
wą strategię USA. Zauważył jed-
z goszczącymi w Islamabadzie
specjalnym wysłannikiem USA
nak, że pieniądze przeznaczane do Pakistanu Richardem
przez administrację Baracka Holbrooke’iem i szefem połą-
Obamy na walkę z terroryzmem czonych sztabów sił zbrojnych
są znacznie mniejsze niż te na USA admirałem Mike’iem
pomoc dla upadających firm. Mullenem. Politycy i wojskowi
Także jego afgański kolega Said pakistańscy odmiennie od Ame-
Jawad poparł zasadnicze kwe- rykanów oceniają zagrożenie ze
stie nowej strategii, ale stwier- strony islamistów. Dla nich
dził, że jego kraj potrzebuje do- głównym wrogiem pozostają
datkowych pieniędzy na rozbu- Indie. (WRT)  rów parlamentarnych z 5 kwiet-
hammed Ould Abdel Aziz, szef
junty wojskowej, która 6 sierpnia
2008 roku obaliła prezydenta
Mohammeda Abdallahiego, za-
powiedział, że przed 22 kwietnia
poda się do dymisji. Potwierdził
też termin wyborów prezyden-
ckich: „Nie będzie przeniesienia
wyborów ustalonych na 5 czerw-
ca”. Podobno Abel Aziz rezygnuje
Bunt w Kiszyniowie
MOŁDAWIA. Unia Europejska
wezwała 9 kwietnia Mołdawię,
by unormowała stosunki z Ru-
munią, którą jej władze oskar-
żyły o zaangażowanie się w an-
tyrządowe demonstracje w Ki-
szyniowie. Tysiące ludzi wyszło
na ulice i protestowało przeciw-
ko sfałszowaniu wyniku wybo-
działających w Mauretanii partii
politycznych. Wojskowi zaś liczą
na to, że wybory spowodują znie-
sienie zagranicznych retorsji zasto-
sowanych wobec ich kraju. Po za-
machu wojskowym członkostwo
Mauretanii zawiesiła Unia Afry-
kańska. Niektóre państwa i organi-
zacje wstrzymały dla niej pomoc
ekonomiczną. (W) 
nia, w których zwycięstwo od-
nieśli komuniści, uzyskując pra-
wie 49,5 procent głosów.
Opozycja twierdzi, że to fał-
szerstwo. Władze mołdawskie
uznały ambasadora Rumunii
persona non grata w tym kraju
oraz zabroniły wjazdu do tego
kraju dziewiętnastu rumuńskim
dziennikarzom. (WR) 

52 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009


Wolny kapitan
SOMALIA. Marynarka wojenna
USA odbiła 12 kwietnia z rąk so-
malijskich piratów Richarda Phi-
lipsa, kapitana kontenerowca
„Maersk Alabama”. Cztery dni
wcześniej piraci próbowali po-
rwać ten statek na Oceanie Indyj-
skim. Co prawda opuścili pokład
kontenerowca w łodzi ratunkowej,
ale kapitan został ich zakładni-
kiem. Jako że wszyscy członko-
wie załogi „Maersk Alabama” są
obywatelami USA, Waszyngton
wysłał na pomoc okręty wojenne:
niszczyciela „Bainbridge”, frega-
tę „Halyburton” i desantowiec
FOT. US NAVY
Inne priorytety
Departament Obrony USA dokonuje rewizji
programów zbrojeniowych.
USA. W przyszłorocznym budże-
cie Pentagonu, który przedstawił
w ubiegłym tygodniu sekretarz
obrony Robert Gates, przewidzia-
no więcej funduszy na obronę an-
tyrakietową. Gates wskazał na
„przesunięcie akcentów” – dodat-
kowe 700 milionów dolarów ma
być wydane na systemy taktyczne,
chroniące przed pociskami bali-
stycznymi krótkiego i średniego za-
sięgu, a nie strategiczne, przezna-
czone do niszczenia rakiet między-
kontynentalnych. Elementami tych
drugich miałyby być planowane in-
stalacje w Polsce i Czechach. Ame-
rykanie postanowili kontynuować
prace nad lądowym systemem
THAAD i SM-3, przeznaczonym
dla okrętów. Za 200 milionów dola-
rów kolejnych sześć okrętów wypo-
sażonych w system Aegis będzie
dostosowanych do zwalczania po-
B E Z P I E C Z E Ń S T W O
„Boxer”. Kapitan pierwszego
z nich w niedzielę rozkazał snaj-
perom otworzyć ogień, ponieważ
uznał, że życie przetrzymywane-
go w łodzi Philipsa jest zagrożo-
ne. Podczas akcji, w której padły
tylko trzy strzały, jak relacjono-
wano, zginęło trzech piratów,
a jednego schwytano. Wszyscy
byli w wieku 17–19 lat. Ich
herszt zagroził Amerykanom
krwawą zemstą. W USA zaś po-
jawiły się głosy, że nie uda się
zwalczyć plagi somalijskich pi-
ratów bez akcji przeciwko ich
bazom na wybrzeżu. (W)  stanowiskach w dowodzonych
cisków balistycznych. Odnosząc się
do baz antyrakietowych w Europie
Środkowej, wiceprzewodniczący
Kolegium Szefów Sztabów generał
James Cartwright, który towarzy-
szył Gatesowi na konferencji pra-
sowej, powiedział, że „w budżecie
na 2009 rok są wystarczające fun-
FOT. MDA
Pełna gotowość
FOT. EULEX
KOSOWO. „Jesteśmy rozmiesz-
czeni w całym Kosowie”, powie-
dział podczas oficjalnego otwarcia
siedziby misji Eulex w Prisztinie
jej szef Yves de Kermabon. Jest
on emerytowanym francuskim
trzygwiazdkowym generałem, któ-
ry kilkakrotnie służył na różnych
przez NATO Kosowo Force (mię-
dzy innymi również jako ich do-
wódca). Kierowana przez niego mi-
sja Eulex jest największą i najbar-
dziej kompleksową operacją cywil-
ną w historii Unii Europejskiej. Do-
celowo ma liczyć trzy tysiące osób
– 1900 cudzoziemców i 1100 miej-
scowych pracowników. Obecnie
jest w niej 1713 osób z zagranicy
i 825 z Kosowa. Obok obywateli
UE są w przedstawiciele Norwegii,
Szwajcarii, Turcji i USA. Eulex zaj-
muje się trzema obszarami: wymia-
rem sprawiedliwości, policją oraz
służbą celną. (WR)  CZAD. Trwają poszukiwania
dusze na budowę trzeciej bazy ra-
kiet przechwytujących w tempie
uzależnionym od dalszego przeglą-
du programów zbrojeniowych i ne-
gocjacji z krajami, w których baza
ma się znaleźć”.
Pentagon postanowił też prze-
sunąć środki finansowe z produk-
cji samolotów F-22 Raptor (po
wyprodukowaniu 187. egzempla-
rza) na program F-35 (F-22 kosz-
tuje 140 milionów dolarów,
a F-35 prawie o połowę mniej).
Amerykanie zamierzają też budo-
wać więcej niektórych typów
okrętów wojennych, w tym szyb-
kich katamaranów, przybrzeżnych
okrętów bojowych, a także na-
stępców uzbrojonych w rakiety
balistyczne okrętów podwodnych
typu Ohio. Kontynuowana ma
być produkcja niszczycieli typu
Arleigh Burke i samolotów trans-
portowych C-17. Na więcej pie-
niędzy mogą liczyć wywiad i siły
specjalne. Będą też fundusze na
zwiększenie liczby dostępnych
śmigłowców. (W)  Obrony Cywilnej. (WRT)
POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
R Y K O S Z E T E M
Odmowa
ERYTREA. Władze erytejskie od-
mówiły wypełnienia przyjętej
w styczniu tego roku rezolucji Rady
Bezpieczeństwa Organizacji Naro-
dów Zjednoczonych, która nakazuje
jej wycofanie żołnierzy ze spornego
terytorium na granicy z Dżibuti. Do-
kument wskazywał, że uczyniła to
już druga strona. W czerwcu 2008
roku między obu państwami doszło
do kilkudniowych zbrojnych starć
o cypel Ras Doumeira na wybrzeżu
Morza Czerwonego. Ambasador
Meksyku Claude Heller, który prze-
wodniczy RB ONZ, powiedział, że
Erytrea nie tylko nie chce wycofać
wojsk, ale też podjąć rozmów poko-
jowych z sąsiadem. (WW)
Ucieczka
FOT. EUFOR–TCHAD/RCA
żołnierza francuskiej Legii
Cudzoziemskiej, który uciekł z bazy
Camp de Etoiles w Abeche, gdzie
wcześniej zastrzelił dwóch kolegów.
Później legionista ukradł konia
i prawdopodobnie zamordował
czadyjskiego cywila. Ujawniono, że
pochodzi on z Togo i wstąpił do
Legii Cudzoziemskiej w lutym 2007
roku. Zbiega ścigają francuscy
żandarmi, funkcjonariusze
czadyjscy i część żołnierzy
z Abeche. (WR)
Wojskowe patrole
WŁOCHY. W rejon tragicznego
trzęsienia ziemi, które w ubiegłym
tygodniu nawiedziło Abruzję, rząd
włoski wysłał wojsko. Minister
obrony Ignazio La Russa poinfor-
mował, że 700 żołnierzy wesprze
policjantów i karabinierów
w patrolowaniu zniszczonych przez
kataklizm miejscowości, by
pilnować je przed złodziejami. Jak
podaje włoska prasa, rabusie
często podają się za przedstawicieli

53
 F E L I E T O N
ROMAN
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów
Strategicznych
w Instytucie Stosunków
Międzynarodowych UW
Dobry szczyt
S
trasburg symbolizuje eu-
ropejskie pojednanie.
Szczyt w Strasburgu–
–Kehl był spotkaniem
porozumienia i zgody.
A także pewnej powściągliwości,
której w ostatnich latach trochę so-
juszowi brakowało. Owo porozu-
mienie oraz zgodę odnajdujemy
w głównych dokumentach przyję-
tych na zakończenie jubileuszowego
szczytu. Tak, to już 60 lat!
W Strasburgu sojusznicy powitali
Francję, która wróciła do struktur
ich organizacji, oraz dwóch nowych
członków – Chorwację i Albanię.
I tu dysonans. Sojuszowi nie udało
się przełamać małostkowości Grecji,
która odmawia małej Macedonii pra-
wa do członkostwa, choć to właśnie
ten kraj bardziej niż dwa pozostałe
potrzebuje tego członkostwa i zasłu-
guje na nie. Podtrzymana została za-
sada „otwartych drzwi”. Bardzo
konkretne są zapisy dotyczące po-
mocy dla Ukrainy i Gruzji w ich
aspiracjach do członkowstwa w so-
juszu. Zresztą, chodzi nie tylko o po-
moc, ale i wyraźne oczekiwania
przeprowadzenia przez te dwa pań-
stwa reform politycznych i w sferze
systemu obronnego. Teraz już nikt
– ani państwa NATO, ani Kijów czy
Tbilisi – nie będą mogły obciążać
Moskwy za brak postępów w ich
wzajemnym zbliżeniu. Sojusz atlan-
tycki potwierdził swoje zaintereso-
wanie rozwojem strategicznego part-
nerstwa z Rosją, ale też zupełnie
otwarcie wyraził niezadowolenie
z jej postępowania
wobec Gruzji,
nie kryjąc,
54 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
Pow i ę k s ze n ie
O spotkaniu przywódców państw członkowskich NATO można
z czystym sumieniem powiedzieć, że to był dobry szczyt.
że będzie ono stanowić przeszkodę
we wzajemnej współpracy.
Wiele uwagi zaprzątnęło państwom
członkowskim uzgodnienie nowej,
bardziej kompleksowej strategii ope-
racji ISAF w Afganistanie. Wynika
z niej wyraźnie, że sojusz przesuwa
punkt ciężkości działania w tym re-
gionie na środki i metody pozamili-
tarne. Już nie wymienia się talibów
jako wrogów. Wrogiem – i słusznie
– są terroryści z Al-Kaidy. Dokumen-
ty końcowe zawierają więcej postano-
wień odnoszących się do zwalczania
terroryzmu. Mówi się w nich między
innymi o operacji „Sojuszniczy Pro-
tektor”, której celem jest zwalczanie
piractwa u wybrzeży Somalii.
Skromniej niż w przeszłości
brzmiały odniesienia do globalnej ro-
li NATO. Już nie mówi się o „global-
nym sojuszu”. Jedyne odwołanie do
tego zagadnienia to słowa o partners
across the globe, czyli takich pań-
stwach jak Australia czy Japonia, któ-
re chcą współpracować z sojuszem
w sprawach bezpieczeństwa. Podnie-
siona została ranga przeciwdziałania
cyberatakom (między innymi utwo-
rzenie specjalnego centrum służącego
temu zadaniu z siedzibą w Estonii).
Znacznie bardziej powściągliwie niż
na szczycie w Bukareszcie, w którym
brał jeszcze udział prezydent George
W. Bush, sojusznicy sformułowali
SZCZYT W STRASBURGU–KEHL
swoje stanowisko w sprawie budowy
systemu antyrakietowego.
Owszem,
sojusz zamierza kontynuować prace nad tym
systemem, ale w taki sposób, który będzie brał
pod uwagę powagę zagrożenia i poziom ak-
ceptowanego ryzyka. Sojusznicy będą się cie-
szyć z udziału Ameryki w tych pracach, ale
już nie chwalono planów lokalizacji baz syste-
mu antyrakietowego USA w Polsce i Cze-
chach. Podkreślając zasadę niepodzielności
bezpieczeństwa, ignorowaną przez poprzednią
administrację USA, postanowiono położyć ak-
cent na systemie atlantyckim skierowanym
przeciwko możliwym zagrożeniom ze strony
rakiet średniego i krótkiego zasięgu. Sojusz
zobowiązał się do aktywności na rzecz niepro-
liferacji broni masowego rażenia, ze szczegól-
nym uwzględnieniem obowiązków wynikają-
cych z NPT, czyli także ograniczania własnych
potencjałów nuklearnych. O takich działaniach
mówił już prezydent Barack Obama.
Sojusznicy zapowiedzieli natychmiastowe
podjęcie prac nad nową koncepcją strategiczną
NATO, która ma być zaakceptowana na na-
stępnym spotkaniu na szczycie w Lizbonie.
Szkoda, że nie będzie to Warszawa… 
BYŁ SPOTKANIEM
POROZUMIENIA I ZGODY
 HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTYANNA DĄBROWSKA
specjalizuje się
w tematyce społecznej,
szkolnictwie
i survivalu
Skarbiec
z demobilu
Oferta Agencji Mienia Wojskowego może zelektryzować
niejednego miłośnika militariów z grubszym portfelem.
R
akieta powietrze–powietrze, sa-
mochód opancerzony BRDM-2,
śmigłowiec Mi-2, mały okręt ra-
kietowy, samolot Su-22 – oferta
Agencji Mienia Wojskowego może zelektry-
zować niejednego miłośnika militariów
z grubszym portfelem. Nie powinni się jed-
nak przedwcześnie cieszyć. Zgodnie z prze-
pisami w przetargu na sprzęt bojowy mogą
startować tylko polskie lub zagraniczne firmy
mające wydawaną przez Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych i Administracji koncesję na
zakup sprzętu specjalnego i obrót nim.
ŚMIGŁOWIEC ZAMIAST
KRASNALA
„Przed 2001 rokiem, czyli wejściem w ży-
cie nowej, normującej te kwestie ustawy,
można było kupować od agencji sprzęt wyco-
HORYZONTY
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA
fany z jednostek podległych ministrowi obro-
ny oraz MSWiA po pozbawieniu go cech bo-
jowych”, tłumaczy Andrzej Pilucik, zastęp-
ca dyrektora Zespołu Gospodarki Mieniem
Ruchomym i Obrotu Specjalnego AMW. Pod
koniec lat dziewięćdziesiątych zapanowała
nawet moda na sprzęt z demobilu jako orygi-
nalną formę reklamy – MiG-21 stanął na Wy-
brzeżu z wymalowaną nazwą hurtowni majo-
nezu, a kołowy transporter opancerzony
SKOT pokryty różową farbą zachęcał do ku-
powania w lumpeksie pod Warszawą.
SKOT-y czekał też ciekawszy los – podraso-
wane i z dodatkowym wyposażeniem świet-
nie sprawdzały się jako samochody straży
pożarnej. Duże samoloty transportowe prze-
rabiano na bary i kawiarenki, a niesprawne
śmigłowce stawiano na klombach zamiast
gipsowego krasnala.
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Zakończyła to zmiana przepisów. „Najbar-
dziej uderzyło to w kolekcjonerów”, uważa
Karol Wojciechowski, miłośnik starych sa-
mochodów. Teraz prywatna osoba może stać
się szczęśliwym właścicielem BRDM-a, o ile
kupi go od firmy posiadającej koncesję. Ma
je w Polsce około tysiąca podmiotów – od
małych przedsiębiorstw do potentatów prze-
mysłu zbrojeniowego. Zanim jednak taki
sprzęt trafi w „niekoncesjonowane” ręce, fir-
ma musi usunąć lub trwale uszkodzić w nim
uzbrojenie, pozbawiając go w ten sposób
cech użytkowych, a to skomplikowana i dro-
ga procedura. „Często więc, zamiast dokony-
wać kosztownych zabiegów, wolą nienaru-
szone eksponaty sprzedawać za granicę”, do-
daje Karol Wojciechowski.
„Inną drogą do uzyskania koncesjonowa-
nego sprzętu jest założenie muzeum, fundacji
POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 55
 Z A B A W Y Z B R O N I Ą

Co znajdziemy
w katalogu
Bez przetargu:
menażka aluminiowa – 1,75 złotego
taboret koszarowy – 1 złoty
peleryna-namiot
z omasztowaniem – 1,25 złotych
mundur wyjściowy
oficera wojsk lotniczych – 7,5 złotego
fotel stomatologiczny
składany – 20 złotych
plecak kostka – 5 złotych
deska sedesowa dziecięca – 0,3 złotego
koszula dla ciężko chorego – 0,82 złotego
kurtka polowa wojsk
lotniczych – 1,64 złotego
śpiwór z pokrowcem – 2,05 złotego
serweta operacyjna mała – 0,75 złotego
kalesony – 1 złoty
odgryzacz kostny wygięty – 3 złote
spluwaczka kieszonkowa – 0,01 złotych
(do każdej kwoty trzeba doliczyć
22 procent podatku)

W przetargu bez koncesji

(ceny wywoławcze):
kasyno polowe na samochodzie
STAR 660 – 7000 złotych
sala przedoperacyjna
na podwoziu STAR – 4000 złotych
kuchnia polowa – 1600 złotych
rower wodny typu Jacek – 400 złotych
fotel dentystyczny elektryczny – 70 złotych
śmieciarka JELCZ 325
z 1982 roku – 6000 złotych
autobus sztabowy na samochodzie
STAR 660 z 1972 roku – 3500 złotych
traktor URSUS C-360 z 1983 – 8000 złotych
przęsło mostu SMT – 4000 złotych
samochód wywrotka
Kraz 256W z 1979 roku – 11000 złotych

Skarbiec z demobilu
bądź stowarzyszenia zajmującego się obron-
nością lub bezpieczeństwem państwa i wystą-
pienie do MON o przekazanie pojazdu czy
okrętu na cele muzealne lub działalność sta-
tutową”, wyjaśnia Andrzej Pilucik. „Oczy-
wiście wcześniej sprzęt musi zostać pozba-
wiony cech użytkowych”.
KALESONY JAK WODA
Kto jednak zadowoli się czymś mniej „bo-
jowym” z AMW, także będzie miał w czym
wybierać. Na chętnych czekają kuchnie polo-
we, agregaty prądotwórcze, maszyny budow-
lane, silniki, warsztaty naprawcze, kasyna po-
lowe, sale przedoperacyjne, rowery wodne
czy fotele dentystyczne. Można też kupić róż-
nego rodzaju pojazdy: ciężarówki, cysterny,
ciągniki, auta dostawcze, sanitarne, samocho-
dy terenowe. „Rok temu mieliśmy nawet wa-
łachy przejęte od Szwadronu Kawalerii Woj-
ska Polskiego w Starej Miłosnej. Nowi właś-
ciciele kupili je – cztery, za mniej niż 9,5 ty-
siąca złotych – do jazdy rekreacyjnej i szkole-
nia młodszych koni”, wspomina Karol Rydz,
kierownik Działu Zagospodarowania Mienia
Ruchomego Niekoncesjonowanego AMW.
Osoby, które mają jeszcze mniej gotówki,
mogą wybierać wśród drobnego sprzętu
sprzedawanego w punktach zlokalizowanych
przy siedmiu oddziałach terenowych AMW.
„Po inwentaryzacji w połowie stycznia zor-
ganizowaliśmy większą wyprzedaż, oferując
elementy umundurowania i inne zbędne mie-
nie”, mówi Małgorzata Golińska, rzecznik
agencji. Najdłuższe kolejki ustawiały się
przed punktami w Krakowie i Olsztynie, bo
tam wybór był największy. „Zaproponowali-
śmy atrakcyjne ceny, nowe podkoszulki i ka-
lesony z naprawdę dobrej bawełny sprzeda-
waliśmy po złotówce netto, a kurtki zimowe
po 6 złotych”, wylicza Stanisław Nowak,
kierownik sekcji przejmowania i zagospoda-
rowania rzeczy ruchomych w Oddziale Tere-
nowym AMW w Krakowie.
Także w Olsztynie zimowa aura sprawiła,
że największą popularnością cieszyły się ka-
lesony wojskowe za kilkadziesiąt groszy
i kurtki moro z podpinką. Zainteresowanie
było tak duże, że zaparkowane na chodnikach

56 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009

 H O R Y Z O N T Y

przekracza wartość pojazdu”, wylicza Arka-

Z dziennika agencji – 2008 rok diusz Duriasz. Przęsła pontonowych mostów
Nasi główni klienci to kolekcjonerzy, działkowcy, interesują natomiast firmy budowlane – uży-
wają ich jako zastępczej przeprawy podczas
wędkarze, harcerze, myśliwi i rekonstruktorzy remontu mostów stacjonarnych. Można je też
Sprzęt koncesjonowany niądze będą wpływać w tym wykorzystać w inny sposób – na takim pon-
– AMW sprzedała 13 okrę- roku). Plan zakładał sprzedaż tonowym segmencie jeden z obrotnych
tów, 54 samoloty i śmigłow- za 10 milionów złotych. biznesmenów postawił knajpę i zacumował ją
ce, 156 sztuk sprzętu artyle- niedaleko Warszawy, na Zalewie Zegrzyń-
ryjskiego, 116 pojazdów Sprzęt niekoncesjonowany skim. Za to konstrukcje namiotów wojsko-
opancerzonych. W 13 przetar- – siedem oddziałów AMW wych doskonale nadają się na szklarnie i ga-
gach i sprzedaży poprzetargo- zorganizowało 63 przetargi, raże, a hurtowo sprzęt wojskowy kupują han-
wej podpisano 180 umów uczestniczyło w nich ponad dlowcy. „Kurtki z agencji mam za kilka zło-
o wartości ponad 18,6 milio- 9,2 tysiąca licytantów, sprze- tych, a w internecie sprzedam je po dwa-
na złotych, z czego w 2008 ro- dali przedmioty za 20,9 mi- dzieścia – czysty zysk”, cieszy się jeden
ku agencja otrzymała 11,8 liona złotych. Plan opiewał na z klientów.
miliona złotych (pozostałe pie- 10,6 miliona złotych.
PAGONY ZA DWA GROSZE
Rzeczy czekają na kupców w magazynach
Oferta mundurowa to także prawdziwy ra-
jednostek, między innymi w Łodzi, Dęblinie,
rytas dla harcerzy – mają w czym wybierać,
Sochaczewie czy Hrubieszowie. „Chętni
bo w magazynach zalegają zwykle małe roz-
przychodzą po plecak za kilka złotych, ale
miary. „Chłopaki z mojej drużyny nie mają za
kiedy dowiadują się, że trzeba po niego je-
dużo pieniędzy, a tutaj kupimy kurtki, plecaki
chać do Kraśnika, wielu rezygnuje. Część
i inne oporządzenie dosłownie za grosze”, cie-
szy się Marcin Pawłowski, oglądając ofertę
klientów znalazła jednak na to sposób – do-
gadują się i zabierają zakupy jednym samo-
AMW w internecie. Podczas zimowej wyprze-
chodem”, opowiada Arkadiusz Duriasz.
daży popularne wśród klientów były też białe
Szał wyprzedaży
powodował, że
serwety operacyjne, które po zszyciu staną się
kupowano właś- KNAJPA NA MOŚCIE prześcieradłami. Wędkarze polowali na
ciwie wszystko. Jak tłumaczą w agencji, ich zadaniem jest szczypczyki chirurgiczne, używane przez nich
Prawdziwym hi- przejąć sprzęt i jak najlepiej go sprzedać, do wyjmowania haczyków.
tem było wiadro
szpitalne pedało-
a 93 procent uzyskanych w ten sposób pienię- Zdarzali się także wielbiciele mniej prak-
we za 32 grosze dzy przekazać na fundusze modernizacji: sił tycznego sprzętu. „Kupiłem kapitańskie pa-
i koszule dla zbrojnych i bezpieczeństwa publicznego. gony dla dziecka za 2 grosze i stalowy hełm”,
ciężko chorych „Rzeczy warte ponad 3,5 tysiąca złotych mówił jeden z panów. Hełmy były także
z klapą.
sprzedajemy w przetargu, atrakcją w Krakowie. „Chociaż
pod młotek trafiają też tań- to jeszcze nie jest sezon na ten
sze przedmioty, jeśli prze-
Pod koniec lat produkt. Zwykle bowiem tego
widujemy, że będzie na nie dziewięćdziesiątych
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

rodzaju akcesoria sprzedają

spore zainteresowanie zapanowała nawet się najlepiej w okolicy studen-
i otrzymamy wyższą cenę”, ckich juwenaliów”, tłumaczy
tłumaczy Karol Rydz. Kto
moda na sprzęt Stanisław Nowak.
jednak kupuje samochody z demobilu jako Szał wyprzedaży powodo-
pamiętające początki oryginalną formę wał, że kupowano właściwie
Układu Warszawskiego, wszystko. Prawdziwym hitem
auta klientów zatamowały ruch i musiała in- powojskowe kalesony czy
reklamy było wiadro szpitalne pedałowe
terweniować straż miejska. Przed kasą usta- wycofany z armijnych za 32 grosze i koszule dla cięż-
wił się sznur ludzi, a towar schodził jak cie- przychodni sprzęt lekarski? ko chorych z klapą. Także teraz w sklepach
płe bułeczki. Największą gratką były żołnier- „Nasi główni klienci to kolekcjonerzy, agencji na kupców czekają ciekawe przed-
skie kurtki – sprzedano ich podczas pierw- działkowcy, wędkarze, harcerze, myśliwi i re- mioty ze szpitalnych magazynów – jak
szych dwóch dni prawie półtora tysiąca. konstruktorzy, dla nich przetarg agencji to choćby odgryzacz kostny czy spluwaczka
„Wszelkiego rodzaju wyprzedaże są dla nas jak wizyta w skarbcu”, uśmiecha się kieszonkowa.
dobrą okazją do zarobku. Bo choć towar Małgorzata Golińska. „Ostatnio jeden Jeśli jakiś przedmiot nie znajduje nabywcy,
sprzedajemy za symboliczną złotówkę, to z przedsiębiorców kupił pięć śmigłowców specjaliści z AMW też znajdą na to sposób.
przy obrocie taką jego ilością suma wychodzi Mi-2. Pewnie uruchomi jeden, a resztę potrak- „We Wrocławiu wpadli na pomysł zrobienia
nie najgorsza”, tłumaczy Stanisław Nowak. tuje jako magazyn części zamiennych”, mówi worków-niespodzianek. Do każdego wkłada-
Niestety, nie przy wszystkich oddziałach Andrzej Pilucik. Jednak dodaje, że ceny na no coś praktycznego oraz coś mniej przydat-
AMW działają sklepy. W Warszawie agencja przetargach koncesjonowanego sprzętu dyktu- nego – na przykład sztuczną szczękę – i sprze-
ma tylko punkt sprzedaży. „Można u nas je wartość złomu. „Teraz, kiedy ceny metali dawano po 5 złotych. Klienci byli zachwyce-
obejrzeć pokazowe przedmioty i załatwić for- spadły o połowę, także u nas widać zastój”. ni”, opowiada rzeczniczka agencji. Jak widać,
malności, ale zakupy trzeba odebrać same- Na przetargi, gdzie wystarczy dowód oso- najważniejsze to mieć pomysł – zarówno jak
mu”, wyjaśnia Arkadiusz Duriasz, specjali- bisty, ściągają tłumy. Rolnicy polują na trak- coś sprzedać, jak i co potem z tym zrobić. 
sta sekcji przejmowania i zagospodarowania tory. „Po ciągnik przyjeżdża nawet pół wsi
rzeczy ruchomych OT AMW w Warszawie. i licytują zawzięcie. Czasem końcowa cena Współpraca MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK

POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 57

 P O W R Ó T
MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER
Odkurzona pamięć
W Berlinie powstanie „Widoczny znak” – muzeum upamiętniające
wypędzonych. To idea Eriki Steinbach, szefowej Związku Wypędzonych.
T
emat wysiedleń i wypędzeń pod-
czas II wojny światowej i po jej za-
kończeniu wciąż powraca w dysku-
sjach politycznych i jest powodem
zadrażnień w stosunkach polsko-niemieckich.
Ostatnia awantura dotyczyła obecności Eriki
Steinbach w radzie fundacji „Ucieczka, Wy-
pędzenie, Pojednanie”, która ma utworzyć
w Berlinie centrum dokumentacji i informacji
o wysiedleniach. Z powodu polskich prote-
stów nie weszła ona do tego gremium, ale nie
wykluczyła tego w przyszłości – puste krzesło
w radzie nazwała „cudownym mieczem
Damoklesa” wiszącym nad Polską.
„Jako Europejczyk nie mogę zaakceptować
fałszywej interpretacji historii publicznie forso-
wanej przez Erikę Steinbach, jakoby Polska
miała długofalowo planować i realizować proces
wysiedlenia Niemców już na długo przed konfe-
rencją poczdamską. W 1999 roku w trakcie ne-
58 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
gocjacji o członkostwo w UE pani
Steinbach, grożąc wetem, domagała
się przestrzegania przez nas praw czło-
wieka (w domyśle – praw niemieckich
wysiedlonych), mówiąc: «Nie potrzeba
żadnych samolotów bojowych, wobec
nierozumnych kandydatów wystarczy
KRZYWDY
jednego narodu
proste weto». Czy ta wypowiedź służy
nie można pojednaniu polsko-niemieckiemu?”,
przeciwstawić pytał Władysław Bartoszewski, pełno-
krzywdzie mocnik premiera do spraw dialogu mię-
innego narodu
lub licytować
dzynarodowego w liście do Norberta
– czyja była Lammerta, przewodniczącego nie-
większa. mieckiego Bundenstagu, który bronił
Eriki Steinbach przed polskimi „ata-
kami”.
Do dyskusji włączyła się kanclerz
Angela Merkel: „Pielęgnowanie pa-
mięci o wysiedleniach Niemców jest
«kwestią korzeni i tożsamości» narodu.
Nie można po prostu uznać, że rozdział
ten jest zamknięty i pozwolić, by pokrył
się kurzem”. Przypomniała, że ofiarami
wypędzeń były też inne narody, w tym
miliony Polaków.
POD PRĘGIERZEM
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych
Erika Steinbach zaproponowała, aby
utworzyć w Berlinie Centrum przeciw-
ko Wypędzeniom, centralne miejsce pa-
mięci niemieckich ofiar. Kanclerz Nie-
miec Gerhard Schröder ostrzegał
wówczas, że powstaje niebezpieczeń-
stwo „wysunięcia na pierwszy plan
krzywdy, jaka spotkała Niemców”,
a szef dyplomacji z partii Zielonych
Joschka Fischer zarzucał Steinbach,
że chce relatywizować „historyczną wi-
nę Niemców”.
 H O R Y Z O N T Y

POLSKA, wrzesień 1939

C O M M E N T
Profesor
LONGIN PASTUSIAK,
były marszałek senatu:

A utorem idei przesiedleń ludności po

II wojnie światowej był prezydent Stanów
Zjednoczonych Franklin Roosevelt. Uznał,
że przy zmianach terytorialnych, jakie niewąt-
pliwie nastąpią po II wojnie światowej, należy
ustalić granice zgodnie z kryteriami etniczny-
mi. Roosevelt zmarł 12 kwietnia 1945 roku,
ale sojusznicy zrealizowali jego ideę przesie-
WĘGRY, październik 1956
dleń. Kiedy w Poczdamie podjęto decyzję
o zmianie granic, zdecydowano też o przesie-
dleniach. Akcja przesiedleńcza Niemców
z ziem przyznanych Polsce do czterech stref
okupacyjnych w Niemczech odbywała się
w latach 1945–1947 pod nadzorem alian-
tów. Uważam, że należy wrócić do oryginalnej
nazwy poczdamskiej i mówić nie „wypędze-
ni”, lecz „przesiedleni”. W pierwszych latach
po II wojnie w Niemczech używano tego dru-
giego określenia, dopiero potem pojawiło się
słowo „wypędzeni”, bo ma ono inne zabar-
wienie emocjonalne.

Pamięć o ofiarach
Deklaracja Gdańska w sprawie osób wysiedlonych, zmuszonych
do ucieczki i wypędzonych w Europie. Gdańsk, 29 października 2003 roku.

„W XX wieku dziesiątki
milionów Europejczy-
ków doznało cierpień w wyni-
ropy, a więc i częścią jej dzie-
dzictwa. (...)
Musimy pamiętać o ofiarach
wzajemne oskarżenia i prze-
ciwstawianie sobie dozna-
nych strat i popełnionych
FOT. BUNDESARCHIV

ku wysiedleń, ucieczek i wy- i sprawić, by były to ofiary przestępstw”. 

pędzeń. (...) ostatnie. (...) prezydenci Niemiec i Polski:
Wysiedlenia, ucieczki i wypę- Nie mogą mieć więcej miej- JOHANNES RAU
dzenia są częścią historii Eu- sca materialne roszczenia, i ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI

Jesienią 2005 roku, kiedy powstawał rząd
wielkiej koalicji socjaldemokratów i konserwaty-
stów pod przywództwem Angeli Merkel, SPD
wytargowała zapis w umowie koalicyjnej, że tak
zwany widoczny znak ma powstać w „duchu po-
jednania” i we współpracy z Europejską Siecią
„Pamięć i Solidarność”, powołaną do życia jako
forum służące upamiętnieniu przeszłości. For-
malnie oprócz Niemiec uczestniczą w niej Pol-
ska, Węgry i Słowacja. „Widoczny znak” będzie
największym po pomniku Holokaustu niemiec-
kim projektem związanym z pamięcią lat ostat-
niej wojny. Wstępem do jego realizacji były dwie
wystawy poświęcone problematyce wypędzeń.
Odbyły się one w lecie 2006 roku w stolicy
Niemiec. Jedną – „Wymuszone drogi. Ucieczka
i wypędzenie w Europie XX wieku” – przygoto-
wała Erika Steinbach. Dominowały na niej ta-
blice informacyjne przedstawiające tragedie XX
wieku, poczynając od rzezi Ormian, przez wy-
mianę ludności między Grecją a Turcją, wypę-
dzenie niemieckich Żydów po 1933 roku, po
czystki etniczne na Bałkanach. Pokazano też re-
presje i wypędzenia Polaków przez Niemców
i Rosjan oraz deportacje Niemców z terenu pra-
wie całej Europy.
Autorzy drugiej wystawy, „Ucieczka, wypę-
dzenie, integracja”, w Niemieckim Muzeum
Historycznym w Berlinie podkreślali, że
w pierwszej połowie XX wieku swoją ojczyznę
musiało opuścić od 60 do 80 milionów Europej-
czyków, w tym od 12 do 14 milionów Niemców.
„Brutalnego wypędzenia Niemców z krajów
środkowoeuropejskich nie sposób zrozumieć bez
uświadomienia sobie ogromu zbrodni popełnio-
nych wcześniej przez nich na ludności tych kra-
jów”, mówił kurator wystawy Hans-Joachim
Westholdt.
WYPĘDZENI CZY WYSIEDLENI
Podczas II wojny światowej III Rzesza osiedli-
ła setki tysięcy niemieckich kolonistów na tere-
nie Wielkopolski, Pomorza, Śląska w miejsce
wypędzonych Polaków. Po wybuchu wojny
z ZSRR opracowano tak zwany generalny plan
wschodni, który zakładał wysiedlenie większo-
ści Słowian, w tym Polaków, na Syberię. Na po-
ligon doświadczalny wybrano Zamojszczyznę,
gdzie planowano umieścić 60 tysięcy niemiec-
kich kolonistów. Projekt zrealizowano częścio-
wo: z Zamojszczyzny wygnano 110 tysięcy Po-
laków, w tym 30 tysięcy dzieci. Do exodusu
zmuszono także pół miliona mieszkańców War-
szawy, którzy przeżyli powstanie. Niemcy wy-
siedlali ludność, aby stworzyć Lebensraum, no-
wą przestrzeń życiową dla swego narodu, który
miał uporządkować przyszłą, zdobytą przez nich
Europę. Dotyczyło to również Styrii, Chorwacji,
Tyrolu, Alzacji, Lotaryngii, Litwy, Łotwy i Ukra-
iny. Wszędzie tam Niemcy próbowali robić po-
rządki i dokonywali przesiedleń, wypędzania lu-
dzi w okrutny sposób.
Wraz z zakończeniem wojny i pokonaniem
nazistowskich Niemiec alianci uznali, iż aby po-
wstrzymać ewentualny powrót niemieckiego
ekspansjonizmu i agresji wobec sąsiadów, nale-
ży z terenów Europy Środkowej i Wschodniej
przeniesieść ludność niemiecką.
W rozdziale XIII umowy poczdamskiej zapi-
sano: „Trzy rządy (USA, Wielka Brytania,
ZSRR) rozważywszy sprawę pod każdym
względem, uznają, że należy przeprowadzić

POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 59

 P O W R Ó T
C O M M E N T
STEFAN CHWIN,
prozaik, historyk, krytyk literacki:
C zy nie było tak, że żądając po wojnie
„prawa do powrotu”, jedni wypędzeni
domagali się wypędzenia innych wypędzo-
nych, którzy – jak wtedy mówiono w Niem-
czech – znaleźli się „tymczasowo” na byłych
ziemiach niemieckich podlegających „chwi-
lowo” polskiej administracji? Jeśli ktoś dzi-
siaj mówi: „jesteśmy przeciwko wszelkim
wypędzeniom jako sprzecznym z normami
prawa międzynarodowego”, czy to znaczy
także, że mówi: „jesteśmy za unieważnie-
niem wszystkich postanowień aliantów z ro-
ku 1945 jako sprzecznych z prawem mię-
dzynarodowym”? Czy słowa „jesteśmy prze-
ciwko wypędzeniom” oznaczają jedynie
sprzeciw wobec wszelkich wypędzeń, do
których mogłoby dojść w przyszłości?
przesiedlenie do Niemiec ludności niemieckiej
lub jej części pozostającej w Polsce, Czechosło-
wacji i na Węgrzech”.
Zależnie od źródła podawane są różne liczby
odnośnie do tego, ilu Niemców zostało przesie-
dlonych. Określenie „wypędzeni” sugeruje, iż
zostali oni siłą wyrzuceni ze swoich domów.
W rzeczywistości większość z nich uciekła
z własnej woli, w obawie przed zbliżającą się
Armią Czerwoną oraz podczas ewakuacji, na
rozkaz władz niemieckich – w styczniu 1945 ro-
ku. W ten sposób Wehrmacht wyrzucił z Wro-
cławia 95 procent jego niemieckich mieszkań-
ców, przekształcając miasto w twierdzę. W ciągu
kilku godzin pół miliona ludzi musiało wyru-
szyć w drogę i w temperaturze minus 20 stopni
brnąć w śniegu w kierunku odległych o 30–40
kilometrów punktów zbiorczych. Podczas tej wę-
drówki zginęło do 80 tysięcy ludzi. Ci, którzy
przetrwali, poszli dalej w długich kolumnach aż
do Drezna, gdzie 5 lutego spłonęli żywcem
w nalocie dywanowym RAF-u.
Łączna liczba Niemców, którzy w końcowym
okresie wojny i po jej zakończeniu uciekli, po-
wrócili lub zostali przetransportowani do Nie-
miec, wynosi 12–14 milionów osób, z czego 473
tysięcy straciło życie. Takie też były szacunki
niemieckiego Archiwum Federalnego z 1974 ro-
ku – mówiły o 400 tysiącach ofiar śmiertelnych
na ziemiach wcielonych do Polski i ZSRR (bez
ofiar ewakuacji Niemców prowadzonej przez
władze niemieckie w ramach akcji „Heim ins
Reich” oraz ucieczek przed frontem, mających
miejsce przed przejęciem tych terenów przez oba
państwa).
Erika Steinbach mówi natomiast
o dwóch milionach ofiar i „ludobójstwie” doko-
nanym na Niemcach.
Niemieckie prawo uznaje za „wypędzonych”
kolonistów osiedlanych w okresie okupacji na te-
renach polskich w domach i gospodarstwach rol-
nych, przymusowo odebranych Polakom. Obec-
ny prezydent Niemiec Horst Köhler urodził się
60 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
w 1943 roku w Skierbieszowie koło Zamościa
w domu wysiedlonych ludzi, ale w przeciwień-
stwie do Eriki Steinbach, córki żołnierza oku-
pacyjnego, która przyszła na świat w Rumi, nie
uważa się za wypędzonego.
Tak mówił o tym Władysław Bartoszewski:
„Legitymizacja historyczno-biograficzna pani
Steinbach, poza jej formalnym przewodnictwem
organizacji środowiskowej, jest dokładnie taka,
jak gdyby dzieci żołnierzy amerykańskich, uro-
dzone i wychowane w garnizonie okupacyjnym
w Garmisch Parten-Kirchen czy w Augsburgu,
po wojnie domagały się od rządu Niemiec pra-
wa do ojczyzny, bo tam się urodziły i niekiedy
dożyły wieku szkolnego. Były to dzieci żołnie-
rzy okupacyjnych, podobnie jak ongiś pani
Steinbach: jej ojca wysłano do Wejherowa i nikt
nie ma o to do niego pretensji”.
CZYSTKI ETNICZNE
Wysiedlenia, wypędzenia, masowe przesie-
dlenia, to specyfika głównie XX wieku. Te wiel-
kie akcje rozpoczęły się w czasie I wojny świato-
wej. Wówczas zmuszenie ludzi do opuszczenia
ich siedzib wiązało się z konfliktem turecko-or-
miańskim. Turcy zamordowali wtedy prawie
milion Ormian, co uznano za pierwsze wielkie
ludobójstwo XX wieku. Około pół miliona
Ormian ratowało się ucieczką. Społeczność
międzynarodowa, zmierzając do załagodzenia
konfliktów etnicznych na sporych obszarach
(głównie dotyczyło to dawnego państwa turec-
kiego), była gotowa zaakceptować zasadę wy-
miany ludności. W 1919 roku podpisano trak-
tat, na którego mocy przeprowadzono wymianę
ludności między Grecją a Bułgarią. W 1923 ro-
ku konwencja w Lozannie zdecydowała o wy-
mianie ludności z terenów greckich i tureckich.
Objęła ona, jak się oblicza, łącznie ze sponta-
nicznymi ucieczkami, dwa miliony ludzi. Całe
wybrzeże Azji Mniejszej zostało „wyczyszczo-
ne” z ludności greckiej, która mieszkała tam od
wieków.
FOT. BUNDESARCHIV
OKREŚLENIE „WYPĘDZENI”
sugeruje, iż zostali oni siłą wyrzuceni
ze swoich domów. W rzeczywistości
większość z nich uciekła w obawie
przed zbliżającą się Armią Czerwoną.
Powstanie państwa Izrael było związane z na-
pływem osadników żydowskich oraz równocze-
snym wywłaszczeniem palestyńskich Arabów.
Miliony potomków owych wydziedziczonych Pa-
lestyńczyków nadal mieszkają w obozach dla
uchodźców w Gazie i Libanie. Powstaniu Indii
i Pakistanu towarzyszyły wysiedlenia muzułma-
nów oraz Hindusów – zginęło pięćset tysięcy lu-
dzi. Łatwo dostrzec, że gwałty z przeszłości są
źródłem nierozwiązywalnych problemów współ-
czesności.
„Czystki etniczne” to termin pochodzący z lat
dziewięćdziesiątych , którego zachodnie demo-
kracje raczej nie użyłyby w odniesieniu do wła-
snych poczynań. Pojawił się w byłej Jugosławii
podczas straszliwego konfliktu między Serbami
a Chorwatami i upowszechnił na skutek kolej-
nych wydarzeń tego rodzaju w Bośni oraz Koso-
wie. Obecnie jest to obiegowe określenie przy-
musowych wysiedleń całych wspólnot etnicz-
nych, których obecność została uznana za niepo-
żądaną, a własność stanowi łakomy kąsek dla są-
siadów. „Jeśli Jugosławia miałaby służyć za wzo-
rzec, to wypędzeniom nieodmiennie towarzyszą
mordy i terror, grabieże i gwałty”, pisał Norman
Davies.
JEDEN BÓL
„Pamięci i żałoby nie wolno nadużywać do
wzajemnego obarczania się winą, wystawiania
rachunków i wysuwania roszczeń”, mówi
Gesine Schwann, pełnomocniczka niemieckie-
go rządu do spraw stosunków z Polską.
Tło historyczne i kontekst każdego z aktów
wypędzenia czy przymusowego przesiedlenia
były odmienne. Cierpienie ludzkie jest bardzo do
siebie podobne. „Czy jest jakaś różnica pomię-
dzy polskim i niemieckim bólem?”, pytała nie-
miecka publicystka Helga Hirsch. „Jaka jest
różnica między bólem niemieckiej matki, która
straciła dziecko w czasie bombardowania Ham-
burga, a bólem polskiej matki, której syna roz-
strzelano na Pawiaku?”. 

Panu kmdr. ppor. Mirosławowi
ZIELIŃSKIEMU
wyrazy głębokiego współczucia
z powodu śmierci
MAMY
składają
szef, kadra oraz pracownicy
124 Rejonowego Przedstawicielstwa
Wojskowego.
Panu płk. Bogusławowi BĘBENKOWI
wyrazy głębokiego współczucia
i szczere kondolencje
z powodu śmierci
MATKI
składają
kadra i pracownicy
Szefostwa Inżynierii Wojskowej.
Wyrazy szczerego współczucia
i głębokiego żalu
Panu Pułkownikowi dypl. Bogusławowi
BĘBENKOWI
z powodu śmierci
MAMY
składają
dowództwo, kadra zawodowa, żołnierze
i pracownicy wojska
3 Włocławskiego Pułku
Drogowo-Mostowego im. gen. Karola
Sierakowskiego w Chełmnie.
Panu ppłk. Henrykowi WITCZAKOWI
oraz jego Rodzinie
wyrazy żalu i współczucia
z powodu śmierci
MATKI
Janiny WITCZAK
składają
kadra i pracownicy wojska
1 Bazy Materiałowo-Technicznej
w Toruniu.
H O R Y Z O N T Y
Panu płk. Władysławowi
KRAWCZYKOWI
oraz Jego RODZINIE
w tych trudnych chwilach słowa wsparcia
i wyrazy najgłębszego współczucia
z powodu śmierci
MAMY
składają
szef, kadra oraz pracownicy
Zarządu Planowania Systemów
Dowodzenia i Łączności – P6
Sztabu Generalnego WP.
Panu kpt. Sławomirowi
PASZKOWSKIEMU
oraz Jego RODZINIE
wyrazy szczerego współczucia
z powodu śmierci
MATKI
składają
dowództwo, kadra zawodowa i żołnierze
2 Brygady Zmechanizowanej Legionów
w Złocieńcu.
Głębokie wyrazy współczucia
Panu st. chor. sztab. rez. Ryszardowi
SKRAJNOWSKIEMU
z powodu śmierci
ŻONY
składają
koleżanki i koledzy
z Zarządu Zasobów Osobowych
Dowództwa Wojsk Lądowych.
Panu płk. Markowi SABIE
wyrazy głębokiego żalu i szczerego
współczucia z powodu śmierci
MATKI
składa komendant główny
Żandarmerii Wojskowej
oraz kadra, żołnierze i pracownicy wojska
ŻW.
Panu płk. Władysławowi
KRAWCZYKOWI
oraz Jego RODZINIE
wyrazy serdecznego współczucia
z powodu śmierci
MAMY
składają
kadra i pracownicy Oddziału ZSyDiKŚW
Sztabu Generalnego WP.
Wyrazy szczerego współczucia
i głębokiego żalu
Panu płk. Markowi SABIE
z powodu śmierci
MATKI
składają
kadra i pracownicy wojska
Oddziału Misji i Współpracy
Międzynarodowej
Komendy Głównej Żandarmerii
Wojskowej.
Panu płk. Władysławowi
KRAWCZYKOWI
oraz Jego NAJBLIŻSZYM
wyrazy głębokiego żalu
i szczerego współczucia
z powodu śmierci
MAMY
składają kadra i pracownicy
Oddziału Planowania C4ISR
Sztabu Generalnego WP.
Panu st. chor. Andrzejowi
GRONKOWSKIEMU
wyrazy szczerego współczucia
i głębokiego żalu z powodu śmierci
MAMY
składają
koledzy z 4 Zielonogórskiego Pułku
Przeciwlotniczego.
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 61
 Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (16)
ZDZISŁAW NAJDER

Bez wierności nie ma ani honoru,

ani całego etosu rycerskiego.

Wierność
S
łowo „wierność” często się pojawia tomiast był zobligowany (bez przysię- Oczywiście mam na myśli reguły
w „Rycerskich sprawach”. Czas gi, na mocy powszechnie uznanego powszechnie głoszone, ale i często ła-
poświęcić mu specjalną uwagę. Po obyczaju) do wierności wobec pod- mane. Kłótnie, a nawet zbrodnie w ro-
pierwsze, dlatego że bez wierności danych. Podobnie było z ziemianami dzinie znamy aż nadto dobrze i nie
nie ma ani honoru, ani całego eto- i chłopami. Stojący niżej na drabinie tylko z biblijnej opowieści o Kainie
su rycerskiego. Po drugie, dlatego że na zasa- społecznej mieli obowiązek wspierać i Ablu. Jednakże w średniowieczu
dzie obustronnej wierności opierał się feuda- tych, którzy byli wyżej. Panujący oczywiste było, zwłaszcza dla war-
lizm, struktura społeczna typowa dla europej- oraz właściciele ziemi powinni stwy rycerskiej, przestrzeganie reguł
skiego średniowiecza. bronić swoich wasali czy chłopów wasalskiej wierności, co często do-
Mówimy o człowieku, że jest wierny, kiedy przed wrogiem, pomagać im w wy- prowadzało do zderzenia interesów
dotrzymuje zobowiązań. Często są one for- padku klęsk żywiołowych czy głodu, i ambicji ludzi z obowiązkiem wier-
malne i uroczyście składane. Najbardziej typo- opiekować się sierotami, wdowami ności. Każdy czytelnik „Potopu” pa-
wym przykładem takiego zobowiązania jest czy kalekami. mięta dylematy Andrzeja Kmicica,
przysięga, zwłaszcza żołnierska. który musiał wybrać między wierno-
Nie mniej ważne są jednak takie zobowią- ścią księciu Januszowi Radziwiłłowi
zania, które podejmuje się bez specjalnej cere- a królowi Janowi Kazimierzowi.
monii, „w duchu”. Pamiętamy, co myśleli sta- Tutaj decyzja mogła być prosta: król
rożytni Grecy o obowiązku dbania o cześć ro- formalnie panował nad książętami.
du. Niemal we wszystkich kulturach świata W wypadku sporu między dwoma
z chwilą narodzin dziecka pojawia się wza- równorzędnymi władcami, którym
jemne zobowiązanie: rodziców wobec dzieci, obu winno się było wierność, było
by je żywić i wychowywać, oraz dzieci wobec znacznie trudniej.
rodziców, by im pomagać, a na starość oto- Współczesny żołnierz ma po-
czyć opieką. Jest to dla nas tak naturalne, że dobne dylematy. I musi czasem
dopiero pogwałcenie tych zasad zwraca uwagę rozważać, co jest ważniejsze:
i każe zapytać: jakie to prawo, moralne lub ko- rozkaz dowódcy czy nakazy pra-
deksowe, zostało naruszone? wa? Wierność jest nakazem, któ-
Mówimy też o wierności w przyjaźni. Regu- ry obowiązuje bezwzględnie
ły przyjacielskiej wierności nie są skodyfikowa- w obliczu własnego strachu, ale
ne, ale jej więzi bywają bardzo silne. Przykłady nie w obliczu sumienia. 
poświęcenia dla przyjaciół sprawiają tym więk-
sze wrażenie, że zdajemy sobie sprawę, iż taka
ofiara jest całkowicie dobrowolna.
W średniowieczu wasale panującego byli
zobowiązani (czasem formalną przysięgą, czę- Wierność
ściej samym faktem odziedziczenia dóbr len- jest nakazem,
nych) do wierności wobec władcy. Władca na- który obowiązuje
bezwzględnie w obliczu
WIZYTÓWKA własnego strachu,
Profesor ZDZISŁAW NAJDER ale nie w obliczu
W 1976 roku założył podziemne Polskie sumienia
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni
Polskiej Radia Wolna Europa. Skazany
w 1983 roku zaocznie na śmierć przez
Sąd Wojskowy w Warszawie. W 1991 roku
założył Klub Atlantycki, postulujący wejście Pol-
ski do NATO, i został jego pierwszym prezesem.

62 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009


MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK
Dla dużych chłopców
Airsoft to hobby dla miłośników broni, militariów i dobrej zabawy.
Choć w Polsce znany jest od dekady, dopiero ostatnio cieszy się
dużym zainteresowaniem.
M
edard Starzycki, entuzjasta air-
softu, twórca najpopularniejsze-
go portalu poświęconego tej grze
wmasg.pl, opowiada o jej atu-
tach: „Najważniejsza jest ekipa i wspólnie prze-
prowadzone akcje. Po tylu latach gry człowiek
wie, że w airsofcie w pojedynkę niczego nie
osiągnie”. Airsoft (AS) to zabawa zespołowa,
więc zgrana drużyna, złożona najlepiej z paczki
przyjaciół, jest tu na wagę złota. Starzycki przy-
znaje, że oprócz replik broni, które same w sobie
dla każdego miłośnika militariów są olbrzymią
atrakcją, w airsofcie właśnie gra z dobrą kompa-
nią pociąga go najbardziej.
Na pozór bardzo przypomina paintball. Podo-
bieństwo jest jednak czysto zewnętrzne, a liczne
różnice wpływają na specyfikę obydwu gier.
W airsofcie używa się repliki broni (airsoft gun,
ASG) strzelającej kulkami z plastiku, zaś w pa-
intballu markerów, które strzelają kulkami wy-
pełnionymi farbą.
H O R Y Z O N T Y
Dla zwiększenia realizmu i uatrakcyjnienia
gier AS układane są specjalne scenariusze, okre-
ślające przebieg zabawy, ogólne zasady zwycię-
stwa, skład poszczególnych drużyn. Do najcie-
kawszych zaliczane są tak zwane milsimy (z an-
gielskiego: military simulation), czyli gry mak-
symalnie odwzorowujące realia pola walki. Na-
cisk kładzie się tu na symulację: każdy gracz ma
zwykle jedno życie, powstaje pion dowodzenia,
a tok gry jest zbliżony do procedur obowiązują-
cych w trakcie działań wojskowych.
TEAM WOJSKOWY
Maniaków airsoftu łączy zamiłowanie do mi-
litariów oraz aktywności fizycznej. Jak sami
przyznają, łatwo jest złapać bakcyla, a potem
grać można przez lata. W AS mogą się bawić
właściwie wszyscy. Choć granice wieku nie zo-
stały określone, przyjmuje się, że najmłodszy
gracz powinien mieć ukończone 16 lat, i uczest-
niczyć w grze za zgodą rodziców.
FOT. ARCHIWUM WWW.WMASG
Gra jest bardzo popularna również wśród
mundurowych. Dla starszego sierżanta Ignacego
Witaszczyka, instruktora w poznańskiej Szkole
Podoficerskiej Wojsk Lądowych, airsoft jest nie
tylko oryginalnym hobby, ale i sposobem na re-
laks. Podoficer zauważa, że ASG doskonale na-
daje się na trening zdolności bojowych. „Używa-
nie ślepej amunicji czy symulatorów typu «Czan-
toria» nie oddaje tak dobrze warunków pola wal-
ki jak airsoft. Byłoby dobrze, gdyby uwzględnio-
no go w programach szkół wojskowych. Przy-
kładowo, walka na krótkich dystansach, w lesie
czy terenie zurbanizowanym jest trudna, zwłasz-
cza dla młodych żołnierzy. Ćwiczenia z ASG
pomagałyby wyrobić właściwe zachowania
bojowe”.
Niektóre armie na świecie wykorzystywały
lub wykorzystują airsoft w szkoleniu żołnierzy.
Przykładem są japońskie siły samoobrony (z Ja-
ponii zresztą airsoft się wywodzi) czy prowadzo-
ne przez Brytyjczyków i Amerykanów szkolenia
POLSKA ZBROJNA NR NR 16 | 19 KWIETNIA 2009 63
 Z A B A W Y
wykorzystujące airsoft guns. Podczas takich ćwi-
czeń używa się replik doskonale naśladujących
prawdziwą broń.
ŻELAZNE REGUŁY
Jednym z najważniejszych przykazań gracza
airsoftowego jest przestrzeganie stworzonego dla
AS kodeksu honorowego i prawa. Medard
Starzycki przyznaje, że największym proble-
mem w rozgrywkach jest brak śladu po trafieniu:
„Każdy zgodnie z własnym sumieniem i kodek-
sem honorowym powinien sygnalizować trafie-
nie. Dzięki temu AS staje się sportem elitar-
nym, w którym zasada fair play jest najważniej-
sza, bo musi być ściśle przestrzegana”.
„Jeśli ktoś nie jest uczciwy, to cała frajda
z zabawy znika”, dodaje Stanisław Śmitkowski,
członek Plutonu Sił Specjalnych grupy ASG.
Problem z uczciwością mają najczęściej młodzi
gracze, którzy celowo nie sygnalizują trafień,
zyskując przez to przydomek „cyborga” lub
„terminatora”. Takie zachowanie jest w środo-
wisku mocno potępiane i może spowodować
wykluczenie z zabawy. „Zwykle na początek
nieuczciwym daje się ostrzeżenie, ale jeżeli nie
rozumieją zasad, dziękujemy im za grę. Jak zo-
stanę trafiony, schodzę na bok, bez żalu i pre-
tensji muszę swoje odczekać i znowu wracam
do gry”, opowiada sierżant Witaszczyk, pseu-
donim „Toni”, kilkuletni gracz AS, członek
Plutonu Sił Specjalnych.
Założyciel wmasg.pl podkreśla również, że
kodeksu honorowego nie należy sprowadzać
wyłącznie do kwestii sygnalizowania trafień.
Do najważniejszych zasad, którymi gracze po-
winni się kierować, należą także ogólnie pojęta
uczciwość i koleżeńskość. Potrzebny jest rów-
64 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
Z B R O N I Ą
nież zdrowy rozsądek przy użyciu re-
plik mających większą siłę rażenia.
Niedopuszczalne jest strzelanie z ma-
łych odległości i celowe mierzenie
w głowę. „Airsoft nadal postrzegany
jest jako kontrowersyjne hobby. Ponie-
waż używane repliki są odwzorowa-
niem prawdziwej broni, hobbyści ASG
powinni pamiętać, by nie obnosić się z
nimi publicznie. Natomiast ze względu
na to, że w Polsce broń jest tematem ta-
bu, replik powinno używać się z taką
starannością, jakby to była broń”, wy-
jaśnia Medard Starzycki.
REPLIKA NIE BROŃ
W walce paintballowej używa się
markerów, czyli sprzętu przypominają-
cego działaniem broń pneumatyczną,
W Polsce airsoft
pojawił się z po- z których strzela się kulkami wypełnio-
czątkiem stule- nymi farbą. Airsoft guns to repliki broni
cia, teraz istnieje pneumatycznej, konstruowane najczęś-
u nas kilkadzie- ciej w skali 1:1, strzelające kulkami
siąt, jeśli nie kil-
kaset, grup air- o średnicy 6 milimetrów. Zasięg replik
softowych. ASG waha się od 20 metrów przy naj-
tańszych modelach sprężynowych do
50 metrów w przypadku droższych mo-
deli sprężynowych i elektrycznych. Stu-
metrowym zasięgiem charakteryzują się
natomiast karabiny snajperskie. W celu
zwiększenia zasięgu strzału większość
replik airsoftowych wyposażana jest
w system Hop Up, który wystrzeloną
kulkę wprowadza w ruch rotacyjny.
Podobno grę można zacząć od ku-
pienia najtańszej repliki za zaledwie
100 złotych. Wytrawni gracze przyzna-
ŹRÓDEŁ AIRSOFTU
NALEŻY SZUKAĆ NIE
W STANACH
ZJEDNOCZONYCH, jak
w przypadku paintbal-
lu, a w Azji. Właśnie
w Japonii, Chinach,
FOT. ARCHIWUM WWW.WMASG (2)
Hongkongu i na
Tajwanie produkowa-
na jest większa
część niezbędnego
wyposażenia.
ją jednak, że w praktyce hobby to do
tanich nie należy. Ceny replik są zróż-
nicowane. Dobre japońskie produkty
kosztują średnio tysiąc–dwa tysiące
złotych za egzemplarz. Tańsze, choć
jednocześnie jakościowo gorsze, są
chińskie odpowiedniki. Za dobry eg-
zemplarz trzeba zapłacić 500 złotych.
Do kosztów podstawowych trzeba doli-
czyć też wartość pozostałego oporzą-
dzenia. Jego ceny kształtują się w za-
leżności od grupy, od przyjętego rodza-
ju wojsk, formacji. Przyjmuje się, że
gogle (obowiązkowe w AS), mundur,
kamizelki i podobne gadżety, wymaga-
ją wydania kolejnego tysiąca złotych.
Reszta, jak mówią maniacy airsoftu,
jest bezcenna.
Sierżant Witaszczyk wspomina, że
sześć lat temu zabawę zaczynał od naj-
tańszych replik: „Po jednym zlocie
uznałem, że pistolet to za mało i posta-
nowiłem kupić karabin G36. Airsoft
bardzo mnie wciągnął, mam już sześć
replik karabinków i dwie pistoletów”.
Ciekawymi zbiorami może pochwalić
się również Stanisław Śmitkowski,
który w podkrakowskich Piotrkowi-
cach Wielkich przystosował do rozgry-
wek airsoftu prywatny teren i swój nie-
czynny młyn. Poligon taki, dysponują-
cy ciekawymi zabudowaniami i cha-
rakteryzujący się zróżnicowanym
ukształtowaniem terenu, jest dla miłoś-
ników ASG miejscem wymarzonym,
bo zapewnia ciekawe warunki i gwa-
rantuje spokój. 

Dzień dobry,

terrorysto
Kampanie antyterrorystyczne są zawsze bardziej brutalne
od organizacji, przeciwko którym są wymierzone,
dowodzi Phil Rees w książce „Kolacja z terrorystą”.
M ateriały do tej publikacji dzienni-
karz BBC zbierał przez niemal
ćwierć wieku. Odwiedził Północną Irlan-
dię, Kolumbię, Kraj Basków, Bałkany, Al-
gierię, Palestynę z Izraelem, Egipt, Iran,
Afganistan, Pakistan, Kaszmir, Sri Lan-
kę, Indonezję, Birmę i Kambodżę. Wykrę-
cając się spod kurateli służb rządowych,
ryzykując poderżnięcie gardła lub upro-
wadzenie, dotarł do ludzi, na których po-
lowały lub wciąż polują siły bezpieczeń-
stwa, do rodzin ich ofiar, rozmawiał także
z funkcjonariuszami zwalczającymi bo-
jowników opozycji. Próbował zajrzeć pod
kaptury i maski, zrozumieć powody, dla
jakich walczą i zastanawiał się, czy zasłu-
gują na miano „terrorysty”. Dokonując
retrospekcji naszpikowanych klarownymi
analizami polityczno-socjologicznymi,
przyznaje, że choć nie brak wśród spo-
tkanych bojowników osób z wypranymi
mózgami, poddanych indoktrynacji, czar-
ni bohaterowie zachodnich mediów
w rozmowie w cztery oczy okazują się ra-
cjonalnie myślącymi ludźmi z poczuciem
humoru. Ich celem jest ochrona, w do-
stępny sposób, własnej kultury.
Badając historię konfliktów mających ce-
chy wojen domowych i organizacji wcią-
gniętych przez administrację George’a
W. Busha na czarną listę, Rees dochodzi
H O R Y Z O N T Y
do wniosku, że „terroryzm wlecze się jak
wierny pies za amerykańską dyploma-
cją”. Twierdzi, że jeśli nie chcemy nazy-
wać Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Bry-
tanii państwami terrorystycznymi, jedy-
nym słusznym rozwiązaniem jest wyrugo-
wanie słowa terroryzm z dziennikarskie-
go leksykonu. „Jeśli zaczniemy używać
terminu «terroryzm», nie bacząc na to, czy
mamy do czynienia z państwami, czy
z agentami państwa, okaże się, że to one,
a nie grupy typu Al-Kaida są najbardziej
okrutne. (...) Bez precyzyjnego zdefinio-
wania, czym naprawdę jest terroryzm, tak
zwana wojna z terroryzmem będzie ha-
słem usprawiedliwiającym wszelkie dzia-
łania amerykańskiej armii, bo pozwoli jej
szukać zagrożeń w dowolnym miejscu na
świecie. Tak pojmowana strategia stanie
się wojną z każdą ideologią konkurującą
z Ameryką i jej sojusznikami”.
Pozornie „Kolacja” jest adresowana do
dziennikarzy, ale powinni sięgnąć po
nią wojskowi, bo umożliwi im ona wy-
rwanie się z mitów, jakimi karmią nas
politycy i media. Taka lektura daje do
myślenia. (AG)  maraton w Gorcach.
Phil Rees, „Kolacja z terrorystą. Spotkania
z najbardziej poszukiwanymi bojownikami
na świecie”, Uniwersitas, Kraków 2008
P o s ł u ż b i e
 Nie przegap
 Warto
 Niezłe
 Nie warto

Biozagrożenie
Broń biologiczna jest jednym z najstarszych
i najgroźniejszych środków masowego rażenia.
M imo międzynarodo-
wych porozumień, któ-
re zakazują stosowania bro-
ni biologicznej, ciągle istnie-
je niebezpieczeństwo jej uży-
cia nie tylko w ataku terrory-
stycznym, ale również pod-
czas działań wojennych.
Chociaż wydaje się nam to
mało prawdopodobne, takie
zagrożenie może wystąpić
również w Polsce. Zapomnie-
liśmy o panice, jaka wybu-
chła, kiedy w październiku
2001 roku w Warszawie
znaleziono przesyłki z białym
proszkiem. Podejrzewano
wówczas, że użyto aktywnej
substancji czynnej biologicz-
nie. Sytuacja ta pokazała, że
nasze służby ratownicze są
kompletnie nieprzygotowa-
ne na takie zdarzenie. Co
prawda powstała procedura,
która miała doraźnie normo-
wać zaistniałą sytuację, ale
dopuszczała do działania tyl-

Dziesięć biegów
P od koniec kwietnia na
poznańskiej Malcie roz-
poczyna się trzeci cykl Sa-
lomon Trail Running. W tym
roku odbędzie się aż dzie-
sięć biegów terenowych
i górskich o różnych ska-
lach trudności, dystansach
i przewyższeniach: od sied-
miokilometrowego Biegu
na Górę Żar, przez miejskie
traile w Trójmieście i Po-
znaniu, biegi górskie, aż po
Biegi Salomon Trail Run-
ning 2009: Malta Trail
Running, Poznań
(18 kwietnia), Bieg Magur-
POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009
ko cywilne instytucje, straże
i inspekcje. I chociaż minęło
już kilka lat, procedura ta
nadal obowiązuje. A rozsąd-
ne wydaje się włączenie do
działań w sytuacji kryzyso-
wej na przykład wojska
i służb specjalnych.
Paweł Kępka, specjalista
z dziedziny ochrony ludności
i zarządzania kryzysowego,
doktor nauk wojskowych
w specjalności bezpieczeń-
stwo narodowe (Akademia
Obrony Narodowej), w książ-
ce „Bioterroryzm. Polska wo-
bec użycia broni biologicznej”
proponuje model współdzia-
łania służb cywilnych i woj-
skowych, które mogą być uży-
te w przypadku ataku bioter-
rorystycznego. (AWIS) 
Paweł Kępka, „Bioterroryzm.
Polska wobec użycia broni
biologicznej”, Difin,
Warszawa 2009
ki, B. Biała (10 maja), Mal-
ta Trail Running, Poznań
(13 czerwca), Bieg na Gó-
rę Żar, Żywiec (27 czerw-
ca), Bieg Dwóch Dolin,
Wierchomla (25 lipca),
Bieg na Pilsko, Korbielów
(22 sierpnia), Gorce Mara-
ton, N. Targ (5 września),
Malta Trail Running, Po-
znań (26 września), Grin-
go, Gdynia (10 październi-
ka), Malta Trail Running,
Poznań (5 grudnia). 
Więcej informacji o impre-
zie na stronie internetowej:
www.trailrunning.pl
65
 Strefa sportu
F E L I E T O N

ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Z badań opinii publicznej wynika, że sportowcy zyskują sławę
dzięki obecności w mediach, a nie konkretnym osiągnięciom.

Wielka sława
to żart
N
ajlepszym polskim spor- Pudzianowski oraz kolejny bramkarz ka Agnieszka Radwańska, a po niej jest ko-
towcem wojskowym jest Jerzy Dudek, który grywa bardzo lejny złoty medalista z Pekinu, gimnastyk
starszy szeregowiec rzadko. Następne miejsca zajęli Leszek Blanik.
Piotr Małachowski. Robert Korzeniowski, A gdzie nasz starszy szerego-
Niski sto- wiec, najlepszy sportowiec
pień przed tak zna- wśród wojskowych? Otóż Piotr
nym nazwiskiem Małachowski, który – pora to
tworzy pewien dy- wyjaśnić – wywalczył na
sonans. Trzeba bo- igrzyskach w Pekinie srebrny
wiem wiedzieć, że medal w rzucie dyskiem, zna-
Piotr Małachowski lazł się w drugiej dziesiątce,
to postać historyczna, zyskując poparcie równe te-
kasztelan wojnicki, mu, jakie ma obecnie Samo-
wojewoda krakowski obrona. Znakomity dysko-
i starosta oświęcimski, bol nie powinien się jednak
który żył w XVIII wie- zanadto tym przejmować.
ku. Gdzie starszemu Wyniki sondażu wskazują
szeregowcowi do woje- niezbicie, że sława spor-
wody? Ale nasz współ- towca w Polsce wcale nie
czesny Małachowski zależy od konkretnych
jest człowiekiem mło- osiągnięć. Dużo ważniej-
dym i może jeszcze awan- sza jest częsta obecność
sować. Poza tym trochę w mediach.
już w życiu osiągnął. Małachowskiemu chy-
Podejrzewam, że co ba na razie bardziej zależy
drugi czytelnik tego tek- na medalach niż medialnym
stu nie wie, jaki sport rozgłosie. Chwała mu za to, ale jeśli ma za-
uprawia starszy szerego- miar kiedyś zostać wojewodą, to powinien za-
wiec. Wcale mnie to nie dziwi, bo- który od dawna już sportu nie upra- dbać też o PR. Na początek dobry byłby „Ta-
wiem niewielka popularność Piotra wia, oraz bokser Przemysław Saleta, niec z gwiazdami”, a potem już samo pójdzie.
Małachowskiego została potwierdzo- który też zakończył karierę.
na badaniami opinii publicznej. Wy- Zestawienie jest bardzo interesu- WIZYTÓWKA
nika z nich, że największą gwiazdą jące z jeszcze jednego względu.
polskiego sportu wciąż jest skoczek Pracownia badań społecznych spo- ANDRZEJ FĄFARA
narciarski Adam Małysz, choć sezon rządziła je kilka miesięcy po igrzy- Wybrał zawód dziennikarza sportowego,
miał taki sobie i dopiero w marcu raz skach, a mimo to medaliści olimpij- gdyż wydawał mu się najłatwiejszy.
czy dwa troszeczkę błysnął. Za dziel- scy nie zyskali specjalnego uznania Po co zatem przez pięć lat studiował ekono-
FOT. WWW.SXC.HUI

nym dekarzem z Wisły plasują się
kierowca Formuły 1 Robert Kubica
i bramkarz Artur Boruc. Wysoko zo-
stali sklasyfikowani siłacz Mariusz
respondentów. Zwycięzca konkursu
pchnięcia kulą Tomasz Majewski
przegrał z wyżej wymienioną sió-
demką. Za nim znalazła się tenisist-
mię? Tę zagadkę próbuje rozwiązać do dziś.
Oprócz tego gra w tenisa i ogląda na żywo
wyścigi konne. Z komend wojskowych naj-
bardziej lubi „spocznij”.

66 POLSKA ZBROJNA NR 16 | 19 KWIETNIA 2009