W W W - P o L

Deficyt pod Japonia Pościg
wirnikiem strona 25 restituta strona 48 za historią strona 59

w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K
NR 40 (662) 4 października 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523
strona 8
Naczynia
połączone
Europa strona 43
na tarczy
Decyzja USA o wstrzymaniu planów budowy
strategicznej obrony przeciwrakietowej cieszy nie tylko Rosję.
J A S N O W I Z O R
FOT. STUDIO IWONA/ISW

STARA MIŁOSNA, 2009 ROK
I D E O L O
MAREK
Prawosławny gaz europejski SARJUSZ-WOLSKI
Bez pomocy Rosji Sowieckiej holenderska
cerkiew prawosławna marniała.
W
szystko zaczęło się od wielkiego ujął Huub van Haelen z koncernu Nederland- układać w tempie trzech kilometrów dziennie.
poselstwa w 1697 roku. Tak na- se Gasunie, gaz jest zbyt ryzykowną sprawą, Nawet korweta in spe Gawron nie pomoże.
zwano podróż imperatora Piotra I by prowadzić z nim brawurowe gry.  Warto wejść w ten interes i budować gazo-
Aleksiejewicza Wielkiego do Europy. Pod na- Holendrzy gubili się jednak, kiedy próbo- ciągi do Niemiec. Chyba że chcemy konfliktu
zwiskiem Piotr Michajłow odwiedził on kra- wałem kontynuować motyw w kontekście geo- o innym niż biznesowy charakterze. To nie
je Rzeszy, Anglię oraz Holandię. Pracował strategicznym. Tłumaczyli cierpliwie, że to Rosja, a Niemcy, Holandia i Wielka Brytania
w stoczni Kompanii Wschodnioindyjskiej koncept biznesowy Gazpromu, BASF/Winter- powinny być poręczycielami naszego bezpie-
w Amsterdamie. Tam też założył pierwszą cer- shall, EON/Ruhrgas oraz Gasunie. Być może czeństwa gazowego.
kiew. Dopiero jednak małżeństwo wielkiej dołączą Francuzi, lecz i bez nich beneficjen-  Polskę nazywają między sobą Chinami Eu-
księżny Rosji Anny Pawłowny Romanow tem będzie cała Europa Północna, a także ropy. To za przyczyną węgla, który grzebie na-
z królem Holandii i wielkim księciem Luk- Włochy. A porozumienie Nord Stream jest szych górników i zanieczyszcza powietrze.
semburga Wilhelmem II Oranje-Nassau „dowodem na współpracę Rosji z całą Unią Sugerują nam przestawienie się na gaz natu-
w 1816 roku doprowadziło do wzmocnienia Europejską”. Holendrzy są drugim inwesto- ralny – jedyne paliwo akceptowane przez eko-
prawosławia w Niderlandach. rem w Rosji. I choćby nie wiem jak długo nasi logów. Nie powinniśmy tego dylematu zosta-
Córka cara Pawła Piotrowicza I (przyjaciel eksperci od polityki historycznej karmili ho- wiać wnukom.
Tadeusza Kościuszki) i cesarzowej Marii lenderskie krowy trzystoma laty narodowej ża- Europejski rynek będzie zasilany gazocią-
Fiodorowny (de domo Zofia Wirtemberska) łoby za przyczyną kremlowskich najeźdźców, gami Nord Stream, South Stream, Nabucco,
miała dobrze znanych w Polsce braci: mleka z tej paszy nie będzie. Największą trau- Greenstream, Transmed, Medgaz, Galsi, Lan-
Aleksandra I, Mikołaja I oraz wielkiego mą w historii stosunków holendersko-rosyj- geled, Skanled oraz statkami z gazem LNG.
księcia Konstantego. Anna była popularna skich było w 2007 roku krótkie embargo na W 2025 roku Europa będzie potrzebowała
w swej nowej ojczyźnie. Jej imieniem nazwa- import tulipanów. Co robić? 629 miliardów metrów sześciennych gazu. Do
no polder (Anna Paulownapolder), gatunek  Centrum sterowania gazem w Groningen bilansu brakuje jeszcze 195 miliardów. Prawo-
drzew (Anna Paulownaboom) oraz miasto w Ho- trudno zniszczyć. Bunkier, który mi pokaza- sławny Kościół holenderski po powrocie
landii Północnej. I właśnie w tym mieście nawią- no, jest strzeżony i odporny na niekonwencjo- (w 1971 roku) do patriarchatu moskiewskiego
załem kontakt bojowy z wysuniętą placówką nalne ataki. Gdyby coś mu się stało, Europa by rozkwita. Od 1938 roku nawróciło się wielu
Nord Streamu. Do wymiany ognia nie doszło, bo zmarzła, zachorowała i umarła. Odradzam ata- Holendrów. Na flamandzki przetłumaczono
w Anna Paulowna pracuje kompresor tłoczący kowanie tego obiektu. wszystkie księgi liturgiczne. Poza klasztorem
gaz podwodną rurą Balgzand Bacton Line  Jamal jest największym pojemnikiem z ga- w Hadze działają parafie w Amsterdamie, Ha-
(BBL) do Wielkiej Brytanii. Palenie jest przeto zem na świecie. Dlatego należy uznać, że rura arlemie, Groningen, Maastricht, Deventer,
kategorycznie zakazane. Jak to dwuznacznie pod Bałtykiem już istnieje. Jak zaczną, to będą Arnhem, Amersfoort i Rotterdamie. 
POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 3

K R Ó T K A S E R I A
ARMIA BEZPIECZEŃSTWO
8 | JULIAN MAJ 43 | ROBERT CZULDA

Naczynia połączone Europa na tarczy
14 | ARTUR GOŁAWSKI 46 | ROBERT CZULDA
Dostawy na front Parasol nad Brytanią
15 | MAGDALENA 47 | MARCIN KACZMARSKI
KOWALSKA-SENDEK Bez uproszczeń
JULIAN MAJ Ścieżki do wojska 48 | KRZYSZTOF GŁOWACKI
Naczynia 18 | ANNA
DĄBROWSKA
Japonia restituta
51 | TADEUSZ WRÓBEL
połączone 8 Otwarci na media
22 | BOGUSŁAW
Ostry miecz
52 | PIOTR STOKARSKI
Doświadczenia wojenne ostatnich dwóch dekad
potwierdzają wieloaspektową PRZEWAGĘ POLITOWSKI Monarchia na rozdrożu
ARMII ZAWODOWEJ nad tą z poboru. Testerzy 54 | ROBERT CZULDA
25 | PIOTR BERNABIUK Promyk nadziei
Deficyt pod wirnikiem 55 | ANDRZEJ JONAS
28 | MAŁGORZATA Klarowna strona mocy
SCHWARZGRUBER 58 | ROMAN KUŹNIAR
Łowy na pilotów Powrót wielkiej Ameryki?
30 | ARTUR GOŁAWSKI,
KRZYSZTOF WILEWSKI HORYZONTY
Nie każdy zostanie Tytanem
36 | BOGUSŁAW PACEK 59 | MAGDALENA
Psycholog na misji KOWALSKA-SENDEK
KRZYSZTOF GŁOWACKI
Pościg za historią?
Japonia MILITARIA 62 | ZDZISŁAW NAJDER
Rozkaz to rozkaz
restituta 48 37 | PAWEŁ HENSKI 64 | ROBERT CZULDA
Czy można myśleć o SILNIEJSZEJ Przebieranka Niezwykły marynarz
MILITARNIE JAPONII, a równocześnie 40 | TADEUSZ WRÓBEL 66 | ANDRZEJ FĄFARA
o pokoju w Azji?
Szwedzki szlagier Dziury w całym
tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER

Aneta Wiśniewska, tel.: +4822 684 52 13, Jarosław Wiśniewski, ZDJĘCIE
CA MON 845 213; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; NA OKŁADCE
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl WSPÓŁPRACOWNICY Missile Defense
REDAKTOR NACZELNY Robert Czulda, Andrzej Fąfara, Krzysztof Agency
Marek Sarjusz-Wolski, KIEROWNICY DZIAŁÓW Głowacki, Janusz Grochowski, Paweł Henski,
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, Anna Dąbrowska, ppłk Artur Goławski, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski,
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Marek Pielach, Tadeusz Wróbel, Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar,
845 685, faks: 845 503; tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; Damian Markowski, Zdzisław Najder, Marek
sekretariat@redakcjawojskowa.pl Orzechowski, Bogusław Pacek, Roman Redaktor
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa PUBLICYŚCI Przeciszewski, Marek Przybylik, Henryk Suchar wydania
WARSZAWA: Piotr Bernabiuk, Paulina ANETA
ZASTĘPCA DYREKTORA Glińska, Małgorzata Schwarzgruber, DZIAŁ GRAFICZNY WIŚNIEWSKA
REDAKCJI WOJSKOWEJ Aaron Welman, tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; Marcin Dmowski (kierownik), Paweł Kępka, PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; Monika Klekociuk, Andrzej Witkowski Garmond PRESS, GLM.
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski, Informacja: +4822 684 04 00
wko@redakcjawojskowa.pl tel.: +4852 378 25 90, CA MON 415 200; OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 tel.: +4822 684 55 02, CA MON 845 502; KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
ZASTĘPCA DYREKTORA 13, CA MON 262 413; Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Bellona SA, tel.: +4822 457 04 37,
REDAKCJI WOJSKOWEJ KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek, Mielcarz, Aleksandra Ogłoza 6879 041, CA MON 879 041
ppłk Lech Mleczko Jacek Szustakowski,
„Kwartalnik Bellona”, przeglądy rodzajów sił tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780; BIURO REKLAMY I MARKETINGU DRUK
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, POZNAŃ: Marceli Kwaśniewski, Adam Niemczak (kierownik), Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
tel.: +4822 684 56 85; Piotr Laskowski, CA MON 572 446, Anita Kwaterowska (tłumacz), Numer zamknięto: 28.09.2009 r.
mjr Tomasz Szulejko, tel.: +4861 857 52 40, Małgorzata Szustkowska,
REDAKTORZY PROWADZĄCY CA MON 572 240; tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 02 WROCŁAW: Bogusław Politowski, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387;
27, CA MON 840 227; Joanna Rochowicz tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853; reklama@redakcjawojskowa.pl
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
4 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

M E L D U N E K
WARSZAWA
Wierni Ojczyźnie
FOT. MON
UROCZYSTE ŚLUBOWANIE PRZED GROBEM NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA W WARSZAWIE złożyło 25 września 223 studentów, w tym 19 kobiet,
z pierwszego roku Wojskowej Akademii Technicznej. Tego samego dnia przysięgali też podchorążowie i studenci wojskowi dwóch innych uczelni.
W Akademii Marynarki Wojennej wierność ojczyźnie ślubowało 45 słuchaczy. Wcześniej podchorążowie odbyli podstawowe szkolenie wojskowe
w bazie lotniczej Marynarki Wojennej w Siemirowicach oraz rejs kandydacki na ORP „Poznań”. W Dęblinie natomiast po czterotygodniowym szko-
leniu podstawowym rotę przysięgi wypowiedziało 129 podchorążych Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych oraz 55 elewów Szkoły Podoficer-
skiej Sił Powietrznych, w tym 35 pań. (AD) 
Pożyczone jak nasze K A R T O T E K A
D ostawca samolotów C-130

Hercules znów przesunął ter-
min przekazania maszyn stronie
generał dywizji Anatol Czaban,
szef szkolenia Sił Powietrznych,
24 września na posiedzeniu sej-
Amerykanie dodatkowo zobo-
wiązali się do wypożyczenia Her-
culesów (stacjonujących w bazie
GENERAŁ DYWIZJI
BOGUSŁAW SAMOL,
polskiej. Luty, marzec, maj, a nawet mowej Komisji Obrony Narodo- Ramstein) Polsce w ramach dotychczasowy szef Zarządu
wrzesień 2010 roku to przybliżone wej. Ponadto koszty programu leasingu. „Negocjujemy, by okres Planowania Rzeczowego
terminy, w których amerykańska wzrosły o 13,7 miliona dolarów. ten trwał 12 miesięcy”, powiedział – P8 Sztabu Generalnego
korporacja Lockheed Martin planu- „W tej sytuacji Amerykanie zde- generał broni Lech Majewski, Wojska Polskiego, dowodzi
je oddać do dyspozycji kolejne trzy cydowali się nałożyć karę pie- asystent szefa Sztabu Generalne- 16 Pomorską Dywizją Zme-
egzemplarze. Ostatni z pięciu sa- niężną w wysokości 6 milionów go do spraw Sił Powietrznych. chanizowaną.
molotów ma dotrzeć do Polski do- dolarów na swoją firmę L3 odpo- „Wówczas te samoloty będą prak-
piero pod koniec 2011. wiedzialną za nierzetelną ocenę tycznie nasze. Myślę, że dla stro- GENERAŁ BRYGADY
„Strona polska uznała tę sytu- stanu technicznego wykonanych ny polskiej jest to bardzo korzyst- ZBIGNIEW CZERWIŃSKI
ację za niedopuszczalną”, mówił maszyn”. ne rozwiązanie”. (AW)  został szefem Zarządu Plano-
wania Rzeczowego – P8
Bezzałogowce razy 22 tach 2010 i 2011), siedmiu zesta-

wów klasy taktycznej krótkiego
SGWP. Wcześniej był zastępcą
szefa sztabu Wojsk Lądowych.
Dwa zestawy bezzałogowych samolotów zasięgu dla Wojsk Lądowych
(pięć w 2011 roku i dwa w 2012 GENERAŁ BRYGADY
rozpoznawczych klasy mini (Orbiter) dla Wojsk roku), siedmiu zestawów klasy ZBIGNIEW SMOK,
Specjalnych chce w tym roku kupić resort obrony. mini i mikro dla WL (trzy w 2011 dotąd dowódca 15 Brygady
B ezzałogowce rozpoznawcze
przeznaczone dla kontyngen-
tów operujących na misjach mają
no aż 187,5 miliona złotych.
W aneksie do planu moderniza-
cji wojska w latach 2009–2012
roku i cztery w 2012 roku) oraz
dwóch zestawów taktycznych
średniego zasięgu dla WL (w 2012
Zmechanizowanej, objął obo-
wiązki dowódcy Śląskiego
Okręgu Wojskowego. Zastąpił
być pozyskane w 2010 roku. przewidziano też zakupy bezza- roku). na tym stanowisku generała
Planuje się wtedy nabyć dwa łogowców dla systemu rozpozna- Informacje te podał minister dywizji Zbigniewa Głowienkę,
zestawy klasy taktycznej średnie- nia obrazowego sił zbrojnych: obrony w opublikowanej 10 wrze- który został dowódcą 2 Korpu-
go zasięgu, na co w projekcie bu- czterech zestawów klasy mini dla śnia odpowiedzi na interpelację po- su Zmechanizowanego w Kra-
dżetu resortowego zarezerwowa- Wojsk Specjalnych (po dwa w la- sła Marka Opioły. (AG)  kowie. (AD)

Więcej Rosomaków
Ministerstwo obrony chce, aby do 2018 roku polska
armia dysponowała 800 kołowymi transporterami opancerzonymi Rosomak.
O becnie realizowany kontrakt,

zawarty w 2003 roku, doty-
czy dostawy 690 takich wozów
Bogdan Klich podkreślił, że
jest to jedno z głównych przedsię-
wzięć wieloletnich polskiej armii,
dotarło już do Afganistanu, kolej-
nych czternaście, w tym dziesięć
w wersji bazowej z obrotnicą i czte-
W O J S K A
„Szósta”
L Ą D O W E
do 2013 roku. O planowanym a sam transporter – jednym z naj- ry wozy ewakuacji medycznej, zo- KRAKÓW. Na mocy decyzji mi-
zwiększeniu zamówienia mówił stanie przetransportowanych w paź- nistra obrony 6 Brygada Desanto-
25 września minister Bogdan dzierniku. wo-Szturmowa 17 września zosta-
Klich w Wojskowych Zakładach Przedstawiciele zakładu zapre- ła przemianowana na 6 Brygadę
Mechanicznych w Siemianowi- zentowali też ministrowi Rosomaka Powietrznodesantową. Pomysło-
cach Śląskich. z nowymi zabezpieczeniami – mię- dawcą zmian, które nie ogranicza-
FOT. MON
„Zdecydowaliśmy się na wydłu- dzy innymi z dodatkowym pance- ją się jedynie do nadania nowej
żenie kontraktu i zamówienie rzem i specjalną siatką, która ma nazwy, był między innymi pełniący
w Siemianowicach kolejnych po- lepszych tego typu pojazdów na chronić załogę i desant przed obecnie obowiązki dowódcy bryga-
jazdów”. Szef resortu jednocześnie rynku. Wizyta ministra zbiegła ostrzałem z granatników przeciw- dy pułkownik Tomasz Piekarski.
zaznaczył, że na razie jest to tylko się z zakończeniem przygotowań pancernych, oraz z siedzeniami do- Żołnierzy jednostki w promowaniu
„wola”. „Konkretnego kontraktu do wysłania do Afganistanu ostat- datkowo chroniącymi przed wybu- koncepcji reorganizacji i przemia-
jeszcze nie podpisaliśmy, ale jak niej w tym roku partii specjalnie chami min pułapek. (ANN)  nowania brygady wspierali wetera-
wynika z oceny naszych możliwo- doposażonych Rosomaków. Sie- Więcej o zakupach sprzętu ni „szóstej”, skupieni w Związku
ści finansowych, jest to możliwe”. dem transporterów we wrześniu do Afganistanu czytaj na stronie 14 Polskich Spadochroniarzy. Idea
zrodziła się już kilka lat temu, zaś
Strategia z zakończeniem Sympatia rozpoczęta restrukturyzacja bryga-

dy ma potrwać prawdopodobnie
N a podstawie opracowanych
na zlecenie resortu obrony
„W Afganistanie powinny de-
cydować te same kryteria co dla wojska trzy lata. Zmiany w dużej mierze
będą dotyczyć wprowadzenia no-
ekspertyz powstanie strategia dal-
szej obecności polskich żołnierzy
w Afganistanie, precyzująca tak-
w Iraku – stabilność administra-
cji, zdolność policji i wojska do
zapewnienia bezpieczeństwa”.
D ziałalność naszego wojska
jest wysoko oceniana przez
Polaków. Większość ankietowa-
wego, niezbędnego dla spado-
chroniarzy wyposażenia.
Pierwsze efekty są już widoczne,
że warunki zakończenia misji”, Minister podkreślił, że Polska nych – 71 procent – wystawia ar- powstała grupa zabezpieczenia
powiedział 24 września minister musi osiągnąć w Afganistanie mii dobre noty, a tylko 7 procent medycznego, a w niedługim czasie
Bogdan Klich. sukces, a wszystkie decyzje mają – złe. Tak wynika z badań prze- stworzona zostanie kompania za-
Jego zdaniem, nie powinniśmy służyć wzmocnieniu naszego prowadzonych we wrześniu bezpieczenia desantowania. Nie-
wskazywać daty naszego wyjścia kontyngentu, tak by w ciągu naj- przez Centrum Badania Opinii oficjalnie mówi się, że radykalnych
z tego kraju, bo zwiększyłoby to bliższego roku przejąć inicjaty- Społecznej. przekształceń w jednostkach ma-
zagrożenie polskiego kontyngen- wę. Szef MON dodał też, że na Jedynie działalność policji zy- newrowych: batalionach desanto-
tu. Należy najpierw określić sytu- razie nie widzi powodu, aby prze- skała w tych badaniach o jeden wo-szturmowych i powietrznode-
ację, która może uzasadniać de- rzucać odwód strategiczny do procent więcej aprobaty respon- santowym, nie należy się spodzie-
cyzję o zakończeniu misji. Afganistanu. (ANN)  dentów niż wojsko. (ATU)  wać. Zmiany w 6 Brygadzie mają
lepiej oddać rzeczywisty charakter
szkolenia żołnierzy, bo działania
O bchodzimy 6 października święto

Inspektoratu Wsparcia Sił Zbroj-
nych. Jest to święto nie tylko bydgo-
Trzecia rocznica utworzenia Inspektoratu
Wsparcia Sił Zbrojnych to również dobry moment
na podsumowanie dotychczasowej działalności
spadochroniarzy koncentrują się
głównie na zadaniach powietrzno-
desantowych. 
skiego Inspektoratu, lecz także wszyst- oraz na refleksję nad wyzwaniami dnia jutrzejsze-
S I Ł Y P O W I E T R Z N E
kich żołnierzy i pracowników podległych jednostek go. Po osiągnięciu gotowości, od 1 stycznia 2008
i instytucji wojskowych, którzy swoją ciężką pracą
i służbą wspierają polskich żołnierzy w garnizo-
roku Inspektorat kieruje logistyką wykonawczą sił
zbrojnych. Wspieramy żołnierzy Wojsk Lądowych, Konferencja
nach, na placach ćwiczeń i poligonach, w górach Marynarki Wojennej i Sił Powietrznych. Nasi logi- USA. Podczas konferencji
Afganistanu, na Bałkanach, Bliskim Wschodzie stycy zapewniają transport i zaopatrzenie polskich „Worldwide Review 2009” grupy
i pod upalnym niebem wschodniego Czadu. kontyngentów wojskowych. Czego mogą sobie oni TCG (Technical Coordination
Z tej okazji z gorącymi podziękowaniami zwra- życzyć w dniu święta Inspektoratu Wsparcia Sił Group), zorganizowanej w Odgden
cam się do żołnierzy i pracowników wojska. Nasze Zbrojnych? Eccles Conference Center dla
święto jest doskonałą okazją do podziękowania Przede wszystkim tego, żeby entuzjazm i zapał państw eksploatujących samoloty
Wam za trud, zaangażowanie i poświęcenie dla służ- do pracy były zawsze z nami. Obyśmy nigdy nie za- F-16, wzięli udział przedstawiciele
by. To dzięki Wam możliwe było wykonanie tych pomnieli o swojej roli w siłach zbrojnych i jak naj- dowództw SP i 2 Skrzydła Lotnic-
wszystkich zadań, jakie postawiło przed nami kie- częściej zasługiwali na słowa uznania żołnierzy, twa Taktycznego w Poznaniu. Dys-
rownictwo resortu i sił zbrojnych. Dziękuję za to, których wspieramy. kutowano o osiągnięciach, rozwo-
czego dokonaliście dotychczas, i proszę o dalszy ju oraz doświadczeniach produ-
wspólny wysiłek dla wojskowej logistyki i wszystkich Generał dywizji Zbigniew Tłok-Kosowski, centów i dostawców systemów
żołnierzy, którzy liczą na nasze wsparcie. szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych bądź podsystemów dla F-16. 

P E R Y S K O P
Doświadczenia wojenne ostatnich dwóch

JULIAN
MAJ
dekad potwierdzają wieloaspektową

przewagę armii zawodowej nad tą z poboru.
Naczynia
połączone

ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI
O
ddziaływanie profesjonaliza-
cji na cały system obronny
potwierdza jej definicja, we-
dług której jest to proces
transformacji zasadniczych
dziedzin sił zbrojnych, w tym modernizacji
technicznej sprzętu, gwarantującej gotowość
do wykonania funkcji konstytucyjnych i misji
wynikających z zobowiązań sojuszniczych
oraz umów międzynarodowych na terenie
kraju i poza granicami, a także zastąpienia
służby obowiązkowej służbą ochotniczą.
Profesjonalizując wojsko, zmieniamy je
jakościowo i w ten sposób wpływamy na ca-
ły system obronny państwa, również pod
względem prawnym, ekonomicznym i spo-
łecznym. Powiązania systemowe są usank-
cjonowane prawnie w wielu dokumentach,
poczynając od ustawy zasadniczej, przez
ustawę o powszechnym obowiązku obrony
RP, po wiele innych aktów. Oprócz nich obo-
wiązują nas umowy międzynarodowe, poro-
zumienia i doktryny – z nich też wynikają
zobowiązania mające wpływ na kształt sił
zbrojnych.
Profesjonalizacja armii koresponduje,
a nawet mieści się w obszarze transformacji
sojuszu północnoatlantyckiego, prowadzonej
od kilku lat w celu między innymi urealnie-
nia struktury i funkcji NATO oraz zwiększe-
nia ich efektywności w wykonywaniu przy-
jętej i wypracowanej nowej strategii, a więc
wykonaniu misji i operacji, obecnych i przy-
szłych. Z powyższych względów Siły Zbroj-
ne RP powinny być zdolne do walki z zagro-
żeniami asymetrycznymi jako część sojuszu,
jak również do działań w całym systemie
obronnym Polski, do odparcia ewentualnych
zagrożeń klasycznych, które muszą być
uwzględniane w planach użycia wojska.
W kształtowaniu systemu obronnego na-
szego państwa należy też brać pod uwagę
geopolityczne położenie i aspekt historycz-
ny, głównie w odniesieniu do sąsiadów.
CO TO JEST
SYSTEM OBRONNY?
Mimo braku w literaturze przedmiotu jed-
noznacznej definicji systemu obrony,
myślę, że można przyjąć, iż jest to układ ele-
mentów strukturalno-funkcjonalnych pań-
FOT. STUDIO IWONA/ISW
stwa, wewnętrznie skoordynowany i jednoli-

cie działający, spełniający różne funkcje na
rzecz obrony i bezpieczeństwa państwa, sto-
sownie do obowiązujących strategii i dok-
tryn obronnych, w celu zachowania oraz

P E R Y S K O P
tylko
e jest nie
Potrzebn ie w odpowiednią
n
wyposaże chnologię, które
i te
technikę nie odbiegają od
poziomem anych w innych
w
tych stoso NATO, ale też
h
państwac rzełamanie
p
mentalne wych
so
dotychcza jeń i działań.
przyzw yc za
utrzymania bezpieczeństwa narodowego i nie- rządowej i samorządowej. Głównym proble- nych (CSiKGW)? Profesjonalna armia wymaga
naruszalności terytorialnej. mem jest tu konieczność bardzo profesjonalne- profesjonalnego kierowania, zarządzania i dowo-
System ten uzależniony jest od wielu czynni- go przygotowania cywilnych kadr organów kie- dzenia, a także współdziałania z administracją
ków. Przede wszystkim od założeń politycz- rowania i zarządzania państwem. cywilną oraz dobrze zarządzanymi ogniwami
nych, czyli strategii bezpieczeństwa i doktryn Przypomnę, że punkt 2 artykułu 4 ustawy układu pozamilitarnego. Potrzeby edukacyjne
obronnych, w powiązaniu z układami i sojusza- o powszechnym obowiązku obrony RP zobowią- w tej dziedzinie są ogromne i treningi powinny
mi międzynarodowymi. Także od potencjału zuje obywateli polskich między innymi do „od- objąć personel na wszystkich stanowiskach kie-
ekonomiczno-gospodarczego i przemysłowo- bywania edukacji dla bezpieczeństwa”. Zapis ten rowniczych, jak również średni personel na każ-
-obronnego oraz umów gospodarczych o wy- dotyczy wszystkich, ale w kontekście kierowania dym szczeblu administrowania.
miarze międzynarodowym. Ważny jest również państwem w sytuacjach nadzwyczajnych naj- Profesjonalna armia sama nie zapewni efek-
potencjał naukowo-techniczny i badawczo-roz- istotniejsza będzie edukacja kadry administracji tywnego systemu obronnego państwa. Kadra
wojowy kraju oraz stan przygotowania układu cywilnej, zgrywanie jej na stanowiskach kiero- cywilna musi systematycznie uczestniczyć
militarnego i cywilnego do podjęcia skutecz- wania podczas ćwiczeń organizowanych na w szkoleniach teoretycznych oraz praktycznych
nych działań obronnych. Znaczenie ma tu także szczeblu państwa, województwa, starostwa ćwiczeniach z problematyki bezpieczeństwa
położenie geopolityczne. i gminy. Czy zatem nie warto przywrócić szko- i obronności, głównie zarządzania w sytuacjach
Przyjrzyjmy się systemom kierowania obro- leń w Akademii Obrony Narodowej, gdzie kadra kryzysowych i przeciwdziałania zagrożeniom
ną państwa i dowodzenia siłami zbrojnymi cywilna oprócz teorii mogłaby praktycznie prze- asymetrycznym. Pilnym zadaniem wydaje się
w kontekście ich nowej struktury, a także kom- ćwiczyć stosowne założenia i programy w Cen- rozpoczęcie takiego szkolenia na kursach
petencji organów administracji państwowej, trum Symulacji i Komputerowych Gier Wojen- w AON i wykorzystanie w tym celu CSiKGW,

A R M I A
FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ

Szkolenie kadr to priorytetowe zadanie, bo centryczność. Do tego potrzebne jest nie tylko
za kilka lat pojawi się problem z pozyskiwa- wyposażenie w odpowiednią technikę i techno-
niem i przygotowaniem ludzi do obsady stano- logię, które poziomem nie będą odbiegać od
wisk kierowania, zarządzaniem i dowodzeniem rozwiązań stosowanych w innych państwach
na wszystkich poziomach, od naczelnych orga- NATO, ale też mentalne przełamanie dotych-
nów administracji państwowej, przez szczeble czasowych przyzwyczajeń. Sama technika nie
wojewódzkie, po powiatowe i gminne. Ze doprowadzi do przełomu, jeżeli nie opracujemy
Profesjonalna względu na stosunkowo niewielkią liczebnie ar- nowych zasad, sposobów i instrukcji dowodze-
armia musi być
odpowiednio mię zawodową oraz brak systemu szkolenia re- nia oraz nie wdrożymy ich do praktyki ćwi-
dowodzona zerw oficerskich ludzi przygotowanych do za- czebnej i bojowej.
i właściwie rządzania zasobami cywilnymi i wojskowymi Dowodzenie tradycyjne polega na hierar-
współpracować
w sytuacjach kryzyso- chicznym przekazywaniu
z dobrze
Profesjonalna
zarządzanymi wych będzie ubywać. zadań przez wszystkie
ogniwami układu Podobny problem szczeble dowodzenia w dół,
pozamilitarnego. może dotknąć samo aż do bezpośredniego wyko-
wojsko, kiedy szeregi,
zwłaszcza oficerów re-
armia sama nawcy. Zabiera ono dziś zbyt
dużo czasu i jest mało efek-
zerwy, się wykruszą.
nie zapewni tywne w walce z terrory-
FOT. US DOD
Operacyjne, a głównie zmem i innymi zagrożenia-

mobilizacyjne rozwi-
nięcie sił zbrojnych,
gdyby zaszła koniecz-
efektywnego mi. W walce z asymetrycz-
nymi zagrożeniami nie ma
ono sensu. Sieciocentrycz-
wyposażonego w nowoczesny sprzęt informa-
tyczny, którego pracownicy mogą stanowić ze-
ność, może być wów-
czas bardzo utrudnio-
systemu ność dowodzenia to zdol-
ność i możliwość sterowania
spół ekspertów z dziedziny taktyczno-operacyj-
nej i informatycznej. Programy komputerowe
ne. Narodowe Siły Re-
zerwy i proponowany obronnego przez dowódcę operacji bez-
pośrednio elementami bojo-
zapewne wymagają dziś weryfikacji, ale można system szkolenia raczej wymi (wykonawczymi)
kupić nowe, dostosowane do obecnych potrzeb. nie przygotują niezbędnych rezerw. Wielka tu z centrum dowodzenia operacyjnego na teatrze
rola administracji wojskowej, czyli wojewódz- działań, z pominięciem wszystkich poziomów
NIEZBĘDNI FACHOWCY kich sztabów wojskowych i wojskowych ko- struktury organizacyjnej, tak aby zadanie wy-
Innym sposobem na bardziej profesjonalne mend uzupełnień, które na powierzonych ich konane zostało w realnym czasie.
przygotowanie podsystemu kierowania obron- kompetencji obszarach powinny prowadzić Centrum Symulacji i Komputerowych Gier
nością mogłoby być zatrudnienie osób związa- skrupulatnie ewidencję, promocję i weryfika- Wojennych zgodnie z założeniami miało być
nych z wojskiem, mających bogatą wiedzę i do- cję ewentualnych kandydatów do armii zawo- głównym ośrodkiem szkolenia dowództw i szta-
świadczenie (a które z różnych względów mu- dowej i NSR. W działalność tę mogłyby się z bów wszystkich szczebli organizacyjnych, od
siały pożegnać się z mundurem) na stanowi- większym zaangażowaniem włączyć placów- sztabu naczelnego dowódcy po dowódców
skach doradców, asystentów, ekspertów w orga- ki szkolnictwa wojskowego, zwłaszcza AON. kompanii, przygotowującym ich do dowodze-
nach rządowych i samorządowych w sprawach nia wojskami w różnorodnych sytuacjach kry-
bezpieczeństwa i obronności. Takie rozwiąza- NIE MA UCIECZKI zysowych i misjach sojuszniczych.
nia stosowane są w wielu państwach NATO Praktycznego wymiaru w dowodzeniu spro- Dzisiaj, gdy armia jest profesjonalna, wymóg
z dobrym skutkiem. fesjonalizowaną armią powinna nabrać siecio- przygotowania dowództw i sztabów do dowo-

P E R Y S K O P
 Profesjonalizując
siły zbrojne,
zmieniamy je
jakościowo,
wpływając tym
samym na cały
system obronny
państwa, również
pod względem
prawnym,
ekonomicznym
i społecznym.
FOT. WOJCIECH KISS-ORSKI
FOT. US DOD
dzenia z wykorzystaniem systemów zautomaty- szkoleniowców i żołnierzy pełniących różne odpowiada regulacjom prawnym obowiązują-
zowanych staje się jeszcze ważniejszy. Szcze- funkcje w strukturach sojuszu. cym w Polsce. Przypomnę, że w artykule 137
gólnie w świetle doświadczeń uzyskanych To ostatnie źródło pozyskiwania nowych roz- ustawy o powszechnym obowiązku obrony
w misjach i operacjach sojuszniczych. Czas wiązań, w teorii i praktyce, a także w rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej zapisano: „Obrona
najwyższy rozpocząć szkolenie i zgrywanie na- myśli technicznej, chyba nie funkcjonuje najle- cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów
szych dowództw w środowisku sieciocentrycz- piej. Jedną z przyczyn jest, jak sądzę, brak wy- pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr
nym, a CSiKGW powinno być przygotowane specjalizowanych komórek lub jednej centralnej kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszko-
do nauki takiego dowodzenia. Uczestniczyć komórki ekspertów, wybitnych praktyków i na- dowanym w czasie wojny, a także współdziała-
w tym powinny wszystkie dowództwa dywizji, ukowców wszystkich specjalności, czyli tak zwa- nie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagro-
brygad, batalionów oraz przygotowywane do nych Lessons Learned Center, które na podsta- żeń środowiska oraz usuwanie ich skutków”.
wyjazdu na misję. wie doświadczeń Jeżeli porównamy ten zapis z artykułem 3
Obronność
Nowe metody i treści dowo- z prowadzonych ustęp 2 („Siły Zbrojne mogą ponadto brać
dzenia wymagają zaktualizowa- operacji i ćwiczeń udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i li-
nia teorii taktyki i sztuki opera- opracowują wnioski kwidacji ich skutków, działaniach antyterrory-
cyjnej. Chodzi przede wszyst-
kim o dokumenty normatywne,
narodowa i ekspertyzy, bezpo-
średnio trafiające na
stycznych i ochrony mienia, akcjach poszuki-
wawczych oraz ratowania i ochrony zdrowia
obowiązujące w siłach zbroj-
nych, takie jak regulaminy, in- przestała być biurka decydentów.
Tradycyjny spo-
i życia ludzkiego, oczyszczania terenów z ma-
teriałów wybuchowych i niebezpiecznych po-
domeną
strukcje, zasady działania, pod- sób stosowany chodzenia wojskowego oraz ich unieszkodli-
ręczniki omawiające teorie wal- w naszych ćwicze- wiania, a także uczestniczą w realizacji zadań
ki i przeciwdziałanie zagroże- niach i misjach, po- w zakresie zarządzania kryzysowego”), to moż-
niom asymetrycznym. Rozpo-
znanie, organizacja dowodzenia
wyłącznie sił legający na składa-
niu meldunków
na dostrzec, jak zbieżne są zadania wojska
i OC. Obronność narodowa przestała być do-
i wszechstronnego zabezpiecze-
nia działań, ochrona wojsk, pra- zbrojnych przez podwładnych
przełożonemu, oraz
meną wyłącznie sił zbrojnych. Jednak samo na
usta ciśnie się pytanie: w jakim stopniu jedno-
ca dowódcy i sztabu w środowi- badania prowadzo- cześnie OC i cały układ pozamilitarny odpo-
sku sieciocentrycznym, prowadzenie cywilno- ne przez doraźnie powoływane zespoły podczas wiadają za działania na rzecz obronności?
wojskowej współpracy i tak dalej – dokumenty ćwiczeń zawierają wiele błędów, wynikających Profesjonalizacja sił zbrojnych, lepsza jakość
dotyczące tych dziedzin powinny być przygo- z niefachowego i nienaukowego podejścia do ich potencjału bojowego i wyszkolenia stawiają
towane i wydane pod kątem profesjonalnej ar- rozpatrywanych spraw. W wielu państwach wymagania oraz obligują wszystkie siły wyko-
mii i uwarunkowań współczesnego pola walki. NATO już uporano się z tym problemem. nawcze i organy zarządzania Obrony Cywilnej,
Źródłem ich treści powinno być nasze do- a także organizacje pozarządowe uczestniczące
świadczenie w misjach i operacjach sojuszni- UKŁAD POZAMILITARNY w działalności obronnej do doskonalenia proce-
czych, wnioski z zaangażowania w prace ko- Ważnym komponentem systemu obronności dur postępowania i współdziałania z wojskiem
mitetów, rad i grup roboczych NATO, a także państwa jest układ pozamilitarny, coraz częściej w sytuacjach kryzysowych. Mam tu na myśli
naukowe analizy wniosków, wywiadów i pro- w literaturze przedmiotu, a także w NATO między innymi ochronę ludności, utrzymanie
pozycji przedkładanych przez dowódców, utożsamiany z obroną cywilną, co nie w pełni porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochro-

A R M I A
Wojskowy Instytut Techniki Pancernej

i Samochodowej (WITPiS)
z siedzibą w Sulejówku, ul. Okuniewska 1, zaprasza do składania ofert
na badanie sprawozdania finansowego za rok obrotowy 2009.
WITPiS działa na podstawie ustawy z 25 lipca 1985 roku o jednostkach badaw-
czo-rozwojowych (DzU z 2001 r. nr 33 poz. 388 oraz DzU z 2007 r. nr 134
poz. 934) i jest nadzorowany przez ministra obrony narodowej.
Oferent powinien:
1. być niezależny i bezstronny;
2. posiadać wpis na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finan-
sowych;
3. posiadać poświadczenie bezpieczeństwa osobowego osób, które będą przepro-
wadzały badanie upoważniające do dostępu do informacji niejawnych opatrzo-
nych klauzulą co najmniej poufne;
4. posiadać doświadczenie zawodowe w badaniu sprawozdań finansowych
z uwzględnieniem znajomości branży jbr.
Oferta powinna zawierać:
1. nazwę i adres firmy, poświadczony wpis na listę podmiotów uprawnionych do ba-
dania sprawozdań finansowych;
2. cenę netto wykonania usługi badania sprawozdania finansowego;
3. potwierdzenie zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cy-
wilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych;
4. informacje o składzie osobowym zespołu audytorskiego, który przeprowadzi badanie
sprawozdania finansowego, oraz o posiadanych poświadczeniach bezpieczeństwa;
5. oświadczenie o zdolności do bezstronności opinii wyrażonej w wyniku przepro-
wadzonego badania sprawozdania finansowego;
6. wykaz podmiotów, w których oferent przeprowadził badanie sprawozdań finan-
nę urządzeń i instalacji, zasobów i bogactw sowych w ostatnich 3 latach;
o znaczeniu ogólnonarodowym, zapewnienie 7. plan wstępny badania sprawozdania finansowego WITPiS.
funkcjonowania organów państwowych w sytu- Oferty należy składać do 15 października na adres: Wojskowy Instytut Techniki
acjach nadzwyczajnych czy wykrywanie zagro- Pancernej i Samochodowej, ul. Okuniewska 1, 05-071 Sulejówek.
żeń, ostrzeganie i alarmowanie.
We współpracy sił zbrojnych z OC szczegól- Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej
na rola powinna przypaść terenowym organom im. profesora Józefa Kosackiego (WITI)
administracji wojskowej. Profesjonalizacja na z siedzibą we Wrocławiu, ul. Obornicka 136, zaprasza do składania ofert
poziomie regionu jest ściśle związana z działal- na badanie sprawozdania finansowego za rok obrotowy 2009.
nością wojskowych komend uzupełnień i woje- WITI działa na podstawie ustawy z 25 lipca 1985 roku o jednostkach badawczo-roz-
wódzkich sztabów wojskowych, które z kolei wojowych (DzU 08.159.993 j.t.) i jest nadzorowany przez ministra obrony narodowej.
współpracują z urzędami wojewódzkimi i orga- Oferent powinien:
nami administracji samorządowej jako podsta- 1. być niezależny i bezstronny;
wowe terenowe organy wykonawcze ministra 2. posiadać wpis na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finan-
obrony w sprawach operacyjno-obronnych sowych;
i rządowej administracji niezespolonej (artykuł 3. posiadać poświadczenie bezpieczeństwa osobowego osób, które będą przepro-
14 ustęp 1 ustawy o powszechnym obowiązku wadzały badanie upoważniające do dostępu do informacji niejawnych opatrzo-
obrony RP). nych klauzulą co najmniej poufne;
Mimo kontrowersji, dotyczących głównie 4. posiadać doświadczenie zawodowe w badaniu sprawozdań finansowych
kwestii ekonomicznych, wydaje się, że w obec- z uwzględnieniem znajomości branży jbr.
nej sytuacji polityczno-militarnej, stawiając na Oferta powinna zawierać:
zawodowstwo, postąpiliśmy rozsądnie.  1. nazwę i adres firmy, poświadczony wpis na listę podmiotów uprawnionych do ba-
dania sprawozdań finansowych;
Powyższy tekst zostanie zaprezentowany na między-
narodowej konferencji naukowej na temat „Profesjo- 2. cenę netto wykonania usługi badania sprawozdania finansowego;
nalizacja sił zbrojnych a powszechny obowiązek 3. potwierdzenie zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cy-
obrony”, która odbędzie się 7 października 2009 ro- wilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych;
ku pod patronatem ministra obrony w Wojskowej
Akademii Technicznej w Warszawie.
4. informacje o składzie osobowym zespołu audytorskiego, który przeprowadzi ba-
danie sprawozdania finansowego, oraz o posiadanych poświadczeniach bezpie-
czeństwa;
WIZYTÓWKA
5. oświadczenie o zdolności do bezstronności opinii wyrażonej w wyniku przepro-
Generał dywizji w stanie spoczynku wadzonego badania sprawozdania finansowego;
doktor habilitowany JULIAN MAJ 6. wykaz podmiotów, w których oferent przeprowadził badanie sprawozdań finan-
jest zastępcą dziekana Wydziału Mecha- sowych w ostatnich 3 latach;
nicznego do spraw Kształcenia Wojskowej 7. plan wstępny badania sprawozdania finansowego WITI.
Akademii Technicznej. W latach 2003– Oferty należy składać do 30 października 2009 roku na adres: Wojskowy Instytut
–2007 był dyrektorem Agencji Standaryza- Techniki Inżynieryjnej im. profesora Józefa Kosackiego, 50-961 Wrocław, ul. Obor-
cyjnej NATO. nicka 136.

A F G A N I S T A N
kalibru 40 milimetrów – termin dostawy plano-
wany jest na październik i listopad.
Dla kontyngentu afgańskiego Agencja Mie-
nia Wojskowego zamówiła ponad 20 tysięcy
kompletów mundurów polowych, około 6 tysię-
cy ubrań ochronnych (goreteksowych), 2500
ocieplaczy ćwiczebnych (dresów polaro-
wych), po 6 tysięcy par trzewików let-
Zakończono nich i butów specjalnych, polowe ra-
zakupy prawie cje żywności i indywidualne zesta-
1500 karabinków wy profilaktyczno-lecznicze.
szturmowych
Z tego pakietu zrealizowano tylko
wzór 96 Beryl.
20 procent planów – zgodnie z zapi-
FOT. PIOTR BERNABIUK
sami umowy. Przewiduje ona bowiem

dostawy umundurowania na przełomie
października i listopada. „Nie ma obaw, że ko-
lejna zmiana kontyngentu wyjedzie na misję
w październiku bez mundurów”, zapewnia ge-
nerał. „Żołnierze dostali to, co im się należy,
ARTUR GOŁAWSKI z magazynów, a nowe uniformy mają trafić do
Dostawy na front
kraju, żeby odtworzyć zapasy”.
Wśród trzech nieuruchomionych procedur
jest zakup małych robotów saperskich. W tym
przypadku umowa powinna być zawarta
w ostatnim kwartale roku, a dostawy 18 robo-
Żołnierze w Afganistanie dostaną tów nastąpią na początku 2010 roku. Urządze-
wszystko to, co zaplanowano na rok 2009. nia trafią do żołnierzy VII zmiany kontyngentu,
Z
która zacznie służbę w prowincji Ghazni wio-
akupy uzbrojenia, sprzętu i środków skim przemyśle. Generał Czerwiński podkre- sną 2010 roku.
materiałowych dla polskiego kon- ślił: „Tę kwotę przeznaczamy na jeden cel Gdyby wziąć pod uwagę całość planów rze-
tyngentu w Afganistanie idą zgod- – zwiększenie bezpieczeństwa żołnierzy”. czowych dla wojska, nie tylko tych „afgań-
nie z planem. Generał brygady Sfinalizowano dopancerzenie 30 transporte- skich”, to zawarto umowy na poziomie od
Zbigniew Czerwiński, od 1 września szef rów Rosomak. W końcowej fazie realizacji jest 82 do 99 procent planu – w zależności od ro-
Zarządu Planowania Rzeczowego Sztabu Ge- doposażenie śmigłowców Mi-17-1V i Mi-24W, dzaju przedmiotu lub usługi zamówienia. Ge-
neralnego WP, zameldo- zakończono zakupy po- nerał Czerwiński jest przekonany, że zamówie-
wał ministrowi obrony
Bogdanowi Klichowi
Kłopotów nad 100 ubiorów bojo- nia te będą sprawnie realizowane, gdyż wyko-
wych strzelca pokłado- nawcy spóźniający się lub niewywiązujący
podczas jednego z ostat-
nich posiedzeń kierownic-
z przetargami wego (dla transporterów) z zobowiązań muszą liczyć się z sankcjami
i prawie 900 ubiorów bo- w postaci kar finansowych.
twa MON, że żadna nie ma w tym roku jowych żołnierza piecho- Jest zatem dobrze, ale trzeba przyznać, że
instytucja zaangażowana
w przetargi nie zgłasza, dlatego, że zamówień ty, prawie 1500 karabin- kłopotów z przetargami nie ma w tym roku dla-
ków szturmowych wzór tego, że zamówień jest niewiele i nie są duże,
aby któreś z postępowań
było zagrożone. „To, co za-
jest niewiele i nie są 96 Beryl, około 100 ka- warte kilkaset milionów złotych, lecz zwykle
rabinów maszynowych kilka–kilkanaście milionów. Na dodatek
planowano, wojsko dosta- one duże UKM 2000P, 1500 heł- w większości dotyczą one sprzętu lub towarów
nie”, potwierdził generał mów kompozytowych, już w wojsku używanych, dzięki czemu przetar-
w rozmowie z „Polską Zbrojną”. prawie 180 noktowizorów PCS-5M, 67 lorne- gi sprowadzają się do negocjacji z jednym ofe-
tek noktowizyjnych BROM, dużej liczby ce- rentem.
CEL: BEZPIECZEŃSTWO lowników holograficznych z przystawkami Pakiet afgański na 2010 rok obejmuje około
Na 71 zadań zakupowych umieszczonych NSV-80 i gogli noktowizyjnych PNL-2, 2A, 170 pozycji: od zestawów bezzałogowców śred-
w tak zwanych centralnych planach rzeczowych 2AD, MU-3A i 3AD oraz gogli dla pilotów niego zasięgu i mini po transportery Rosomak
z myślą o najbardziej bojowym kontyngencie śmigłowców. Zamówiono również dwie mobil- i pojazdy patrolowe typu MRAP oraz moderni-
naszej armii 24 już wykonano. W 22 kolejnych ne myjnie dla Rosomaków, a także części za- zację i remonty sprzętu wracającego z Afgani-
przypadkach zawarto umowy z wykonawcami, mienne do tych transporterów oraz do sprzętu stanu (w tym uszkodzonych transporterów). Na
w 11 następnych przetargi się toczą, a dla 11 za- łączności i informatyki. przyszły rok zaplanowano kupno trzech zesta-
dań kończy się przygotowanie dokumentacji wów oczyszczania dróg (Road Clearing Pa-
i wkrótce ogłoszone zostaną postępowania. OD ROSOMAKÓW trol), złożonych z sześciu pojazdów z wieloma
Zasadnicza część zamówionych towarów po- PO MUNDURY saperskimi urządzeniami każdy, oraz pięciu
winna dotrzeć do składów materiałowych bądź Na ukończeniu są kontrakty na dopancerze- śmigłowców Mi-17 wraz z zestawami sprzętu,
do brygady logistycznej, zajmującej się zaopa- nie ośmiu sanitarnych Rosomaków (WEM) pakietem logistycznym i szkoleniami dla
trywaniem kontyngentu, w listopadzie. Resort i dostawę około tysiąca nowych uniwersalnych 1 Eskadry Lotniczej 25 Brygady Kawalerii Po-
obrony wyasygnował na nie ponad 300 milio- kamizelek ochronnych. Za pośrednictwem na- wietrznej – oczywiście z myślą o użyciu ich
nów złotych, z czego ponad 200 milionów już towskiej agencji NAMSA zamówiono kolejną w Afganistanie. Odbiór wiropłatów miałby na-
rozdysponowano. Większość ulokowano w pol- partię nabojów do granatników automatycznych stąpić w IV kwartale 2010 roku. 

A R M I A
FOT. SYLWIA GUZOWSKA

MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK rzecznik prasowy krakowskiego Wojewódz-
kiego Sztabu Wojskowego, przyznaje, że choć
Ścieżki do wojska
zainteresowanie służbą wojskową jest nadal
bardzo duże, nie można kierować chętnych na
kwalifikacje do wielu jednostek. Jedynie „szó-
sta” prowadzi nabór, który zgodnie z decyzją
Profesjonalizacja sił zbrojnych zmienia dowódcy brygady do końca roku będzie kon-
tynuowany.
przyzwyczajenia i sposób myślenia żołnierzy. „W każdym miesiącu na kwalifikacje wysy-
W
łamy tam średnio po 60–90 osób. W sierpniu
przygotowanych przez wych”, takimi hasłami od dłuższego z sześćdziesięciu trzech kandydatów zakwali-
resort obrony materia- czasu reklamują się rodzaje sił zbroj- fikowano dziewiętnastu”, uzupełnia major
łach dotyczących pro- nych, chcąc przyciągnąć jak najwię- Janikowski. Ze względu na duże wymagania,
fesjonalizacji mocno cej kandydatów. Efekty pojawiły które stawiane są przed kandydatami na żoł-
podkreśla się, że proces ów, poza zmia- się bardzo szybko w postaci rzeszy nierzy wojsk aeromobilnych, dość dużym za-
ną ilościową, ma być przede wszystkim chętnych, którzy mieli nadzieję roz- KANDYDATÓW interesowaniem cieszą się także inne rodzaje
jakościową transformacją wojska. No- począć służbę w wojsku. Oszczędza- na żołnierzy wojsk. „Część z kandydatów ma świadomość,
nie zraża fakt,
wej jakości nie można jednak sprowa- nie związane z kryzysem finanso- że nowe że ich zdolności niekoniecznie predestynują
dzać wyłącznie do kwestii uzawodo- wym wymusiło jednak ograniczenia regulacje prawne ich do służby w desancie. Ale na razie poza
wienia, choć zerwanie z przymusową w naborze. ograniczają brygadą nie możemy im zaproponować żadnej
służbą wojskową było bardzo ważnym Wielu z tych, którzy nie mogli służbę innej jednostki”, dodaje rzecznik WSzW
kontraktową
wydarzeniem dla wszystkich rodza- wstąpić w szeregi armii, nie kryło maksymalnie w Krakowie.
jów sił zbrojnych. rozczarowania. Mimo to popularność do 12 lat. Co istotne, kandydatów na żołnierzy nie
wojska, jako interesującej propozycji zraża fakt, że nowe regulacje prawne ograni-
BOOM OGRANICZONY na rynku pracy, nie zmalała. Przykła- czają służbę kontraktową maksymalnie do
„Dołącz do najlepszych i przeżyj dem są kwalifikacje do 6 Brygady Po- 12 lat. Można zatem założyć, że wzrost zainte-
przygodę życia”, „Wstąp do Sił Po- wietrznodesantowej, na których co resowania wojskiem wśród młodych ludzi za-
wietrznych”, „Zostań żandarmem”, miesiąc stawia się ponad 60 kandyda- owocuje kandydatami lepiej wykształconymi
„Zostań żołnierzem Wojsk Lądo- tów. Major Krzysztof Janikowski, i lepiej zmotywowanymi. I rzeczywiście, oso-

P E R Y S K O P
Do służby przez szkołę
W tym roku do akademii wojskowych z re-
gionu skierowano 29 kandydatów,
z których przyjęto 14. W szkołach oficerskich
do egzaminu przystąpiło 88 kandydatów
z Małopolski, przyjęto 20, do szkoły podofi-
cerskiej Sił Powietrznych zdawały 32 osoby,
przyjęto trzy. Do rocznego studium oficer-
skiego natomiast zdawało 137 kandydatów,
przyjęto sześciu. 
PROFESJONALNY
DOWÓDCA PLUTONU,
opuszczający mury
uczelni, musi umieć
wykorzystywać wiedzę
w praktyce
FOT. MW RP
DNI OTWARTE w uczelniach wojskowych są

dla młodych ludzi szansą poznania żołnier-
skiego rzemiosła.
by pracujące w wojskowych punktach konsul- szeregowych z cywila, a tylko spośród osób, wysokiej klasy stał się swego czasu najsilniej-
tacyjnych oraz prowadzące kwalifikacje do które zaliczyły służbę zasadniczą i są już szą jednostką lekkiej piechoty w polskiej ar-
jednostek zauważają, że wśród kandydatów przeszkolone. mii, a nawet wizytówką „lądowców”.
ubiegających się o służbę w korpusie szerego- Pełne uzawodowienie Sił Powietrznych za-
wych coraz więcej osób ma wyższe wykształ- JEST DOBRZE, MA BYĆ LEPIEJ jęło zaledwie 18 miesięcy. W chwili rozpoczę-
cenie i silną motywację. Komandor podporucznik Piotr Adamczak cia profesjonalizacji uzawodowienie jednostek
W związku z niełatwą sytuacją ekonomicz- podaje, że w Marynarce Wojennej profesjona- SP wynosiło 67 procent. Tak wynikało ze sto-
ną polskiej armii do kor- lizacja przebiega bez sunku stanowisk zawodowych do niezawodo-
pusu szeregowych zawo-
dowych przyjmowani są
Wśród kandydatów większych komplikacji.
Już w 2004 roku uzawo-
wych. W grudniu 2008 roku wszystkie stano-
wiska szeregowych zasadniczej służby woj-
obecnie tylko rezerwiści ubiegających się dowiono załogi okrętów skowej zamieniono na stanowiska szerego-
i żołnierze służby nad- podwodnych, a dwa lata wych zawodowych, i wtedy też odbyło się
terminowej, co oznacza, o służbę w korpusie później okrętów rakieto- ostatnie wcielenie żołnierzy poborowych”,
że na razie zamyka się
możliwość wstąpienia
szeregowych coraz wych. To diametralnie
zmieniło jakość służby.
przypomina Monika Lewińska z wydziału
prasowego Sił Powietrznych.
do wojska cywilom. Ta-
kie ograniczenie wpro-
więcej osób ma „Nowoczesna technika
wymaga profesjonalnej
Fundamentem profesjonalizacji mają być
odpowiednio przygotowani żołnierze i pra-
wadziły na przykład wyższe wykształcenie obsługi”, precyzuje oficer. cownicy wojska. Z tym problemem musiały
szkoły podoficerskie, „Nie mógł jej zapewnić się zmierzyć przede wszystkim szkoły oficer-
w których w tym roku i prawdopodobnie żołnierz służby zasadniczej, który w jednostce skie, podoficerskie i centra szkolenia wszyst-
w również przyszłym nabór osób nie był de facto zaledwie sześć miesięcy”. kich rodzajów sił zbrojnych. Szkolnictwo rów-
mogących udokumentować doświadczenia Dość wcześnie o zaletach pracy z profesjo- nież musiało się zreformować i wciąż się
wojskowego (nadterminowych i rezerwistów) nalistami przekonały się także Wojska Lądo- reformuje, by nadążyć za rosnącymi potrzeba-
będzie niemożliwy. Z informacji zamieszczo- we, które pierwszy całkowicie zawodowy bami wojska. Odejście od starego systemu „kre-
nych w Biuletynie Informacji Publicznej talion w wojsku polskim sformowały w Biel- da–tablica” sprawia, że absolwenci szkół woj-
MON wynika, że w 2010 roku nie planuje sku-Białej. 18 Batalion Desantowo-Szturmo- skowych mogą sprawniej włączać się w życie
się również pozyskiwania kandydatów na wy wyposażany systematycznie w nowy sprzęt jednostek wojskowych.

A R M I A
Dzisiaj
personel
techniczny Sił
Powietrznych
w całości szkoli się
w kraju.
FOT. ARTUR WEBER

Nowa jakość
Pełne uzawodowienie
Sił Powietrznych zajęło zaledwie 18 miesięcy.
P rzyszłość dla Sił Po-

wietrznych to mię-
dzy innymi wdrażanie
wej generacji. Po mo-
dernizacji samolotów
MiG-29 wskaźnik ten
przygotowania persone-
lu latającego i technicz-
nego. Dzisiaj personel
FOT. MARCIN SZUBERT
samolotów wielozada- wzrośnie do około 60 techniczny w całości

niowych F-16. procent. jest szkolony w kraju,
Obecnie 37 procent lot- Konsekwencją moder- natomiast piloci F-16
nictwa uderzeniowego nizacji statków po- jeszcze w Stanach Zjed-
stanowią samoloty no- wietrznych jest zmiana noczonych. 
Rzecznik prasowy Wyższej Szkoły Oficer- eliminować przestarzałe metody na- odzownym elementem kształcenia ma-
skiej Wojsk Lądowych kapitan Dariusz Fur- uczania. Wydział prasowy dowódz- rynarzy: „Ośrodki szkolenia Marynar-
tek-Kostyrski przyznaje, że profesjonalizacja twa Sił Powietrznych przyznaje, że ki Wojennej sukcesywnie są wyposa-
wymusiła modyfikację całego programu na- zmiany w systemie szkolenia wojska żane w nowoczesne symulatory, na
uczania: „Zmiana polega przede wszystkim na okazały się bardziej skomplikowane, których szkolą się marynarze w wa-
przygotowaniu kandydata na żołnierza do pra- niż pierwotnie zakładano. Należało runkach zbliżonych do rzeczywistych.
cy z innymi żołnierzami, opierając się na jego bowiem nie tylko opracować nowe Nasze programy szkolenia są również
umiejętnościach poprawnego komunikowania, programy dla pododdziałów zawodo- dostosowane do nowych wymogów
negocjowania, przekonywania oraz odporno- wych i przygotować kadrę do szkole- – kształcenia profesjonalistów, od
ści psychofizycznej”. Dodaje, że profesjonalny nia w nowych warunkach, ale też których można zdecydowanie więcej
dowódca plutonu, opuszczający mury uczelni, zmodernizować infrastrukturę. wymagać”.
musi umieć wykorzystywać wiedzę w prakty- „Przygotowujemy się do integracji Opóźnienia w pozyskiwaniu nowe-
ce, do czego również jest przygotowywany szkół podoficerskich. Trwa także mo- go sprzętu, niezbędnego dla ośrodków
w czasie zajęć, na przykład podczas praktyk dernizacja wyposażenia ośrodków, szkolenia, wynikają z kondycji finan-
dowódczych. zabiegamy zwłaszcza o sprzęt symu- sowej MON, a to negatywnie wpływa
Atutem wrocławskiej uczelni jest uczestnic- lacyjny”, wyjaśnia Monika Lewiń- także na rozwój bazy dydaktycznej.
two kadry szkoleniowej w misjach stabiliza- ska z wydziału prasowego dowódz- Szkół, mimo że zostały uwłaszczone,
cyjnych, co znacząco wpływa na doskonalenie twa SP. po prostu nie stać na zakup najbar-
i urealnianie szkolenia podchorążych. „Poza Modernizacja i pozyskiwanie wy- dziej rozbudowanych nowoczesnych
tym szkoła utrzymuje kontakty z uczelniami sokiej jakości trenażerów to jedno symulatorów i trenażerów.
wojskowymi z Danii, Norwegii, Finlandii, UKOMPLETOWA- z ważniejszych zadań, które stoją też Pozostaje mieć nadzieję, że proble-
Szwecji, Niemiec, Litwy, Łotwy, Estonii”, NIE korpusu przed szkolnictwem Marynarki Wo- my finansowe są jedynie przejścio-
uzupełnia kapitan Furtek-Kostyrski. szeregowych jennej. Komandor podporucznik Piotr we, że w dłuższej perspektywie
zawodowych Adamczak z biura prasowego Mary- nie wpłyną na jakość kształcenia,
w Siłach
DAJCIE TRENAŻERY Powietrznych
narki Wojennej zaznacza, że w dzisiej- a proces edukacji dowódców dla pro-
Nie tylko placówki Wojsk Lądowych mu- wynosi szych czasach umiejętność posługiwa- fesjonalnego wojska pozostanie nie-
siały przewartościować profil kształcenia i wy- 42 procent. nia się nowoczesną techniką jest nie- zakłócony. 

N A C E L O W N I K U
Otwarci
na media
A R M I A
Z pułkownikiem WIESŁAWEM
GRZEGORZEWSKIM o wychodzeniu
naprzeciw potrzebom mediów
rozmawia ANNA DĄBROWSKA
POLSKA ZBROJNA: Jak na politykę in- do rodziny poległego żołnierza udaje się
formacyjną resortu obrony wpłynął nasz specjalna grupa z jego macierzystej jednost-
udział w misjach? ki, z lekarzem, psychologiem lub kapela-
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Zdali- nem, służby prasowe powstrzymują media
śmy sobie sprawę, jak ważna jest szybkość przed upublicznieniem informacji o jego
informowania. Obecnie oceniamy, że już oko- śmierci. Gdy rodzina zostanie poinformowa-
ło 20 minut po zdarzeniu na misji media na, natychmiast cofamy embargo. Zazwy-
o nim wiedzą i oczekują komunikatu, a zaraz czaj trwa to krótko. Zdarza się jednak, że ro-
potem uzupełniających informacji. W zwy- dzina mieszka daleko od jednostki – na
kłym trybie, kiedy dziennikarz podczas zbie- przykład żołnierz służył we Wrocławiu,
rania materiałów skieruje do nas pytanie, ob- a oni są ze Szczecina. Nie da się wtedy do-
liguje nas decyzja ministra obrony narodo- jechać w krótkim czasie. W takim przypad-
wej. Zgodnie z nią mamy 24 godziny na od- ku nakładamy embargo na informacje, cho-
powiedź, o ile nie wymaga ona dłuższego ciaż media aż się gotują. Będziemy starali
zbierania danych czy pracy analitycznej. się tak usprawnić system powiadamiania ro-
W szybkim działaniu rzecznikom ma pomóc dzin, by trwało to około dwóch godzin od
ulokowanie ich przy szefie czy dowódcy momentu uzyskania przez wojsko wiarygod-
– zarówno w MON, jak i w rodzajach sił nej i pełnej informacji o zdarzeniu.
zbrojnych. Tworzą oni zespół odpowiadający
za realizację polityki informacyjnej. POLSKA ZBROJNA: W dwie godziny nie
da się dotrzeć z Wrocławia do Szczecina...
POLSKA ZBROJNA: Nie wszędzie jed- WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: To nie-
nak szybkość działania jest tak samo po- zmiernie trudne zadanie. Jednak dotychczas
strzegana. Niektóre komórki armii pracu- w tych trudnych chwilach dowódcy stawali
ją jakby na niższym biegu. na wysokości zadania. Być może rozwiąza-
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: W od- niem byłby model kanadyjski. Zdarzyło się
osobnionych przypadkach zdarza się, że tam, że rodzina poległego żołnierza poje-
szybkość działania mediów jest nie do koń- chała na pustkowie, gdzie nie było żadnej
ca rozumiana. Przyjmowanie założenia, że jednostki, a pogoda nie pozwalała na lot do
z pewnymi informacjami można wyjść do nich. Poproszono więc księdza z pobliskie-
dziennikarzy później i pozostanie to bez go kościoła, aby przekazał im smutną wia-
echa, jest błędne. Aby być partnerem dla domość. Powinniśmy ciągle poszukiwać
nich, musimy dostarczać informacje pierw- optymalnych rozwiązań. Może obowiązek
si, szybko i rzetelne. Musimy też rozumieć informowania rodzin o śmierci żołnierza po-
zasady rynku mediów, dla których bardzo winien spoczywać na najbliższej jednostce
ważna jest właśnie szybkość. Gorąca wiado- wojskowej, a nie na tej, w której poległy żoł-
mość i tak zostanie puszczona: albo z na- nierz pełnił służbę.
szym głosem, albo bez. Służby prasowe
NATO zakładają, że w przypadku krytycz- POLSKA ZBROJNA: Na jednym z woj-
nych zdarzeń informacje będą przekazywa- skowych forów padła propozycja, aby na-
ne niezwłocznie. W opinii mediów ponad łożyć 24-godzinne embargo na taką infor-
dwie godziny czekania na oficjalne stanowi- mację, a wtedy da się wszędzie w spokoju
sko wojska to przejaw słabości organizacyj- dojechać i wszystkich odnaleźć.
nej lub brak dobrej woli i zrozumienia ich WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Byłoby
potrzeb. To zawsze będzie źródłem krytyki. to możliwe, gdyby o zdarzeniu wiedziały
tylko polskie media. Jednak na misjach,
POLSKA ZBROJNA: Problem pojawia szczególnie w Afganistanie, są też media
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
się, gdy na misji zdarzy się wypadek. Ja- z całego świata. My czekalibyśmy dobę
ka wówczas obowiązuje procedura? z podaniem wiadomości, a w tym czasie
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Prawo mówiłyby o niej CNN, Associated Press
rodzin do otrzymania informacji przed me- i BBC. Szczególnym przypadkiem jest sytu-
diami jest niezbywalne i konsekwentnie acja, gdy wydarzenia dzieją się na oczach
przez nas chronione. Dlatego w czasie, gdy mediów. Wtedy trzeba działać natychmiast.

N A C E L O W N I K U
POLSKA ZBROJNA: Jest też i w ten sposób dezinformuje społe- żołnierze nie musieli szukać pomocy na ze-
inna kwestia – media skądś do- czeństwo. Powstaje wtedy pytanie, wnątrz. Mamy telefon zaufania, dowódcy
stają informację o wypadkach czy żołnierz zrobił wszystko, aby przyjmują skargi, są meldunki o nastrojach.
na misjach, często nie od swoich rozwiązać problem drogą służbową. TRZEBA ZAWSZE Może trzeba jednak dać żołnierzom jeszcze
korespondentów, ale od samych Jeśli są bowiem jakieś kłopoty, in- mieć dla szersze możliwości artykułowania swoich
dziennikarzy
żołnierzy. formacja o tym powinna iść we- czas. To rzecznik
potrzeb. Widzę pilną konieczność stworze-
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: wnętrznymi kanałami i być zała- jest dla mediów, nia takiego mechanizmu. Dostrzegam tu też
To tragiczna prawda. Żołnierz, wy- twiana wewnątrz resortu. Po inter- a nie odwrotnie. ogromną rolę Redakcji Wojskowej. Łamy
syłając wiadomość o śmierci kolegi, wencji mediów wojsko i tak musi „Polski Zbrojnej” i przeglądów rodzajów sił
nie zastanawia się, jak bardzo szko- samo załatwić swoje sprawy. zbrojnych to odpowiednie miejsca do publi-
dzi jego rodzinie i swojemu bezpie- kacji pogłębionych, merytorycznych mate-
czeństwu. Takie zachowanie jest POLSKA ZBROJNA: A jeśli te riałów. W ten sposób możemy wyjaśnić
niedopuszczalne, niemoralne, nie- kanały są niedrożne? Żołnierz nie wiele spraw czytelnikom zarówno wojsko-
bezpieczne i niezgodne z obowiązu- dostaje informacji, jego sprawa wym, jak i cywilnym.
jącym prawem. Żołnierze nie mogą nie jest załatwiona, więc szuka po-
prowadzić żadnych działań godzą- mocy u dziennikarzy. POLSKA ZBROJNA: Czy każdy dowód-
cych w spójność wojska. Najczęst- WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: ca może kształtować politykę informa-
szym i najgorszym przypadkiem Obrona obywateli jest naturalną cyjną?
jest, gdy ktoś nie zna wszystkich funkcją demokratycznych mediów. WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Może,
szczegółów sprawy czy problemu, Komunikacja wewnątrz wojska po- ale w ramach swoich kompetencji. Musi
który go dotknął, ale wypowiada się winna być jednak tak sprawna, aby mieć świadomość, że występując przed ka-

A R M I A
FOT. MAREK STĘPIEŃ

DOWÓDCA musi mieć świadomość, że występując przed kamerą, jest postrzegany przede wszystkim
jako reprezentant Wojska Polskiego.
trudniej i ma ograniczone możliwości dzia- wódca i jego rzecznik prasowy. Jedynym po-
łania. Staramy się cały czas kształtować wodem, dla którego miałby włączyć się w to
świadomość medialną dowódców, na przy- rzecznik rodzaju sił zbrojnych, jest sytuacja,
kład przez kursy oraz budowanie profesjo- gdy temat rozmowy wykracza poza kompe-
nalnych służb prasowych resortu. Myślę, że tencje danego dowódcy. Natomiast ustalanie
z każdym rokiem jest lepiej. Wszyscy uczy- takiej zasady z góry jest nadużyciem i zbęd-
my się mediów i zaspokajania ich potrzeb ną asekuracją.
z korzyścią dla wojska.
POLSKA ZBROJNA: A co z wymogiem
POLSKA ZBROJNA: I tego, że nie da się autoryzacji tekstów przez rzecznika lub
wyjść o 15.30 i zapomnieć o pracy. dowódcę, którzy nawet nie uczestniczyli
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Oczy- w rozmowie?
wiście. Trzeba zawsze mieć dla dziennika- WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Prawo
rzy czas. To rzecznicy są dla mediów, a nie prasowe mówi wyraźnie – do autoryzacji
FOT. JACEK SZUSTAKOWSKI
odwrotnie. Muszą oni wiedzieć, że nie sta- dziennikarz jest zobowiązany przedstawić
nowią jedynie źródła informacji, ale ogniwo rozmówcy wywiad lub bezpośrednio cyto-
łączące media ze specjalistami. Ich praca wane wypowiedzi. Rozmówca je poprawia
nie kończy się wraz z podaniem informacji. lub nie, odsyła, i na tym koniec. Wymóg
Potem decydują o dalszym sposobie infor- wysyłania całych tekstów do sprawdzenia,
mowania. Muszą wskazać specjalistów, któ- a szczególnie do osób, które się w nim nie
rzy od razu wychodzą do mediów. Jeśli ich wypowiadają, jest niezgodny z prawem. 
merą czy wypowiadając się do gazety, nie zabraknie, dziennikarze sami znajdą osoby,
jest postrzegany tylko jako dowódca jed- niekoniecznie znające dobrze temat, ale za WIZYTÓWKA
nostki czy jej rzecznik, ale jako reprezentant to chętne do wypowiadania się na łamach
Wojska Polskiego. W ten sposób staje się lub przed kamerami. Pamiętajmy też, jak Pułkownik WIESŁAW
przedstawicielem wszystkich żołnierzy. Dla- ogromna jest ciekawość mediów. To dla nas GRZEGORZEWSKI
tego musimy być monolitem w procesie in- dodatkowe obciążenie, ale też szansa, aby jest dyrektorem Departa-
formowania. Tylko w ten sposób można zbu- upowszechnić informację w odpowiednim mentu Prasowo-Informa-
dować pozytywny wizerunek wojska oraz czasie i formie. Dlatego nie możemy tylko cyjnego Ministerstwa Obrony Narodowej od
zapewnić spójność i jasność przekazów do reagować na pytania, musimy też sami wy- kwietnia tego roku. Z mediami współpracu-
społeczeństwa. chodzić z wiadomościami. je jednak dłużej – wcześniej był rzeczni-
kiem dowódcy Sił Powietrznych. Natomiast
POLSKA ZBROJNA: Jednak rzecznik POLSKA ZBROJNA: Czy jedną z zasad w 2002 roku kierował Biurem Prasowym
podlega swojemu dowódcy, a nie Departa- informowania, o których Pan wspomniał, Air Show w Radomiu, a w latach 2003
mentowi Prasowo-Informacyjnemu? może być uzależnienie rozmowy z żołnie- i 2005 był rzecznikiem prasowym tej im-
WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: To rzem od zgody rzecznika rodzaju sił prezy i odpowiadał za jej oprawę medialną.
prawda, departament koordynuje politykę zbrojnych? Jak sam mówi, w pracy lubi to, co robi, i ro-
informacyjną, a jego dyrektor nie jest prze- WIESŁAW GRZEGORZEWSKI: Każdy bi to, co lubi. Jeśli znajdzie wolną chwilę,
łożonym rzeczników, którzy pracują na wi- żołnierz ma prawo udzielać informacji me- śpiewa i gra na gitarze – nie tylko w domo-
zerunek swoich jednostek. Dlatego tak waż- diom za wiedzą i zgodą swojego przełożo- wym zaciszu. Trzy lata temu z zespołem
ne jest, czy dowódcy rozumieją media i ich nego. Za działalność prasowo-informacyjną ZZ-band wystąpił na Festiwalu Piosenki
potrzeby. Jeśli nie, rzecznikowi jest dużo na poziomie jednostki odpowiada jej do- Żołnierskiej w Kołobrzegu. 

W O J S K A L Ą D O W E
P
lutony zmotoryzowane 17 Wielko- pluton, podobnie jak inne, ma cztery KTO telefonisty (jego funkcję przejął jeden z do-
polskiej Brygady Zmechanizowanej i tyle samo drużyn. Nowe uzbrojenie trafiło wódców drużyn).
mają wkrótce zostać etatowo wypo- do czwartej z nich – od tej pory stała się W stosunku do poprzedniego etatu nie
sażone w granatniki automatyczne ona nie typową, zmotoryzowaną, jak daw- zmieniły się składy drużyn drugiej i trze-
Mk-19 Mod 3 oraz lekkie moździerze LM-60. niej, lecz drużyną wsparcia. Ponieważ plu- ciej. Z pierwszej natomiast do drużyny
Nowe rodzaje broni znacznie wzmocnią ich si- ton eksperymentalny nie powiększył się wsparcia przeniesiono ratownika medycz-
łę – uzupełnią luki w pokryciu terenu ogniem. kadrowo, ograniczono w nim liczbę strzel- nego – razem z dowódcą sekcji jest tam za-
Armata Rosomaka służy do zwalczania ce- ców oraz zlikwidowano stanowisko radio- tem sześciu żołnierzy.
lów znajdujących się w odległości 2–3 tysięcy
metrów, do 1000 metrów skuteczny ogień mo- BOGUSŁAW POLITOWSKI
Testerzy
że prowadzić celowniczy karabin maszynowy
PK, a znacznie bliżej – do 500 metrów – rażą
przeciwników granatniki RPG-7. Strefa od
1000 do 2000 metrów nie jest więc dobrze po-
kryta. Po dozbrojeniu plutonów moździerze
LM-60 zapewniają wsparcie na dystansie od
kilkuset do 2000 metrów, szczególnie zaś
zwalczanie celów zakrytych. Podobne wspar-
cie zapewni pododdziałom 40-milimetrowy
granatnik Mk-19. Nowe rodzaje broni spowodują konieczność
EKSPERYMENTALNY
zmian etatowych w drużynach i plutonach
PLUTON jednostek operacyjnych.
Po otrzymaniu nowego uzbrojenia z do-
wództwa brygady do Dowództwa Wojsk Lądo-
wych (DWL) popłynęły wnioski, aby przeana-
lizować struktury plutonów w batalionach
zmotoryzowanych i dokonać w nich niezbęd-
nych zmian pod kątem potrzeb obsługi sprzę-
tu. Po kilku miesiącach z DWL nadeszło pole-
cenie utworzenia w 2 Batalionie Piechoty
Zmotoryzowanej (7 Batalionie Strzelców Kon-
nych Wielkopolskich) plutonu eksperymental-
nego o zmienionej strukturze w stosunku do
istniejącej w pozostałych pododdziałach.
Eksperyment ma pomóc w ustaleniu, w któ-
rej drużynie plutonu powinny znaleźć się moź-
dzierz i granatnik. Trzeba też zdecydować,
z których ludzi i z jakiej broni pluton ma zre-
zygnować, by – dysponując ograniczoną ilo-
ścią miejsca w czterech Rosomakach – mógł
pomieścić nowy oręż i czteroosobową obsłu-
gę. Trudność polega na tym, że nowe uzbroje-
nie wraz z amunicją zajmują sporo miejsca.
Z pełnymi jednostkami ognia granatnik i moź-
dzierz mogą zająć nawet połowę przedziału
desantowego transportera.
Dowództwu WL należy się pochwała, że nie
próbowało rozkazami zza biurka narzucać no-
wego rozwiązania, lecz w drodze eksperymen-
tu, na zasadzie prób i błędów, w porozumieniu
z tak zwanymi dołami (dowódca kompanii, do-
wódcy plutonów i drużyn), stara się wypraco-
wać optymalną koncepcję. Jako że pluton zmo-
toryzowany musi być gotowy zarówno do dzia-
łań regularnych (natarcie, obrona), jak i do nie-
regularnych (w misjach takich jak afgańska),
jego struktura i uzbrojenie muszą być przemy-
ślane i wyjątkowo uniwersalne.
Po otrzymaniu nowego eksperymentalnego
etatu dowódca plutonu porucznik Jacek
Ćwięka, pełniący na co dzień obowiązki za-
stępcy dowódcy kompanii, wyznaczył pod-
władnych na poszczególne stanowiska. Ten

A R M I A
Nowy pluton zaczął intensywne zajęcia Drugi problem związany jest z używaniem
C O M M E N T
w polu. Ćwiczy natarcie, walkę w zasadzce nowego uzbrojenia. O ile w obronie obsługa
i wiele innych typowych elementów taktycz- Porucznik JACEK ĆWIĘKA, granatnika oraz moździerza ma czas, by zająć
nych. Odbyły się strzelania, w tym kierowanie dowódca plutonu ekspery- stanowisko i prowadzić ostrzał, o tyle w natar-
ogniem. mentalnego: ciu byłoby to niemożliwe.
Podczas takich zajęć odwiedziliśmy pluton Nikt w plutonie nie wyobraża sobie, że
porucznika Ćwięki. Wysłuchaliśmy, co o no-
wych uzbrojeniu i pomysłach organizacyjnych
myślą żołnierze, z których kilku ma za sobą
I dea zmian jest bardzo dobra nie tylko ze
względu na wzmocnienie siły ognia pluto-
nu. W proponowanym etacie dowódca zało-
dwóch żołnierzy będzie biec za nacierającymi
kolegami, dźwigając, oprócz uzbrojenia i wy-
posażenia indywidualnego, 35-kilogramowy
udział w misjach irackich i afgańskich. gi Rosomaka ma bowiem mieć stopień granatnik oraz jego podstawę. A nawet gdyby
podoficera. Taka zmiana stworzy wielu bar- zdołali się z takim bagażem rozpędzić, to i tak
ZALETY I WADY dzo dobrym starszym szeregowym możli- zabraknie kolejnego człowieka, który biegłby
Kapitan Damian Kidawa, dowódca 5 kom- wość awansu. za obsługą i niósł skrzynki z amunicją. Z tych
panii zmotoryzowanej, do której należy ekspe- samych powodów w natarciu nie byłoby moż-
rymentalny pluton, wraz z jego dowódcą przy- w życie jako jedyny i od razu słuszny. Są prze- na użyć moździerza.
gotowali wiele wniosków. Jak sądzą – przed- cież sprawy, które należy przemyśleć.
stawiciele DWL przyjmą je do wiadomości Zdaniem żołnierzy, proponowana sześcio- OBAWY NA WYROST
i zechcą wziąć pod uwagę. Za godne pochwa- osobowa drużyna wsparcia (nie licząc zało- „Na wyjście z Rosomaka, zajęcie stanowiska
ły uznali dostrzeżenie potrzeby i planowanie gi transportera) razem z granatnikiem i moź- ogniowego w odległości kilkunastu metrów od
wzmocnienia ogniowego plutonu zmotoryzo- dzierzem oraz skrzynkami z amunicją do wozu, załadowanie granatnika i rozpoczęcie
wanego. Pozytywnie ocenili także to, że prze- nich, bronią osobistą, wyposażeniem oraz strzelania potrzebne są ponad 3 minuty. Granat-
łożeni starają się swój pomysł testować i kon- dużą torbą medyka w jednym Rosomaku się nik ma na taśmie 32 lub 48 pocisków. Przy
sultować, a nie wprowadzają go natychmiast nie zmieszczą. szybkostrzelności do 60 granatów na minutę
już po chwili od rozpoczęcia ognia taśma bę-
dzie pusta. Do walki w pobliże granatnika trze-
ba więc przynieść co najmniej kilka skrzynek.
To też zabierze czas. Dodatkowym problemem
jest to, że nie można się pomieścić w transpor-
terze z samym granatnikiem, nie mówiąc już
o tym, co będzie, gdy włożymy tam skrzynki
z amunicją”, mówią celowniczy starszy szere-
gowy Arkadiusz Bartnik i starszy szeregowy
Marcin Kacprzak. Czy te obawy są słuszne?
Oficerowie z dowództwa brygady uważają, że
kołowy transporter nie jest wozem szturmo-
wym i nie będzie atakował wrogich okopów,
więc obawy żołnierzy są na wyrost.
„Testerzy” zwracają ponadto uwagę, że w ra-
zie wpadnięcia w pułapkę nigdy nie wiadomo,
kto ma wyjść z Rosomaka pierwszy. Moździerz
w czasie jazdy leży na granatniku lub odwrotnie.
Gdy trzeba szybko wyjąć broń leżącą na dole,
jest kłopot. A nikt nie będzie otwierał drzwi, że-
by wysiąść i zrobić miejsce kolegom.
Moździerzyści wskazują, że granaty do
Mk-19 muszą być przechowywane w skrzyn-
kach, a te są spore. „Jeśli przygnieciemy grana-
O SILE PLUTONU ty swoją amunicją, to obsługa granatnika będzie
czy drużyny miała kłopot z wyjściem. Gdy weźmiemy mało
decydują obecnie amunicji, to i tak na zajęcie stanowiska oraz
nie tylko
żołnierze i ich przygotowanie moździerza do walki potrzeba
liczba, lecz także nam około 5 minut”, mówią starsi szeregowi
rodzaj i jakość Artur Nowak i Marek Karpienia.
uzbrojenia Wymienione mankamenty pojawiają się tak-
pododdziałów.
że w działaniach nieregularnych. Jak stwierdzi-
li żołnierze z obsługi moździerza i granatnika,
podczas zasadzki ogniowej zapewne nie opusz-
czaliby transportera. Na zajęcie stanowiska
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI
ogniowego i włączenie się do walki obie obsłu-

gi potrzebują po około 5 minut. Podczas za-
sadzki w tym czasie mogłaby paść już komenda
do opuszczenia zagrożonego rejonu. Próba za-
jęcia stanowisk ogniowych w takiej sytuacji by-
łaby tylko niepotrzebnym narażaniem się na po-

W O J S K A L Ą D O W E
C O M M E N T
Generał brygady
SŁAWOMIR
WOJCIECHOWSKI, dowód-
ca 17 Wielkopolskiej Bryga-
dy Zmechanizowanej:
E ksperyment jest początkową fazą

ewentualnych zmian, które w struktu-
rze plutonów mogą nastąpić w przyszłości.
Obecnie broń, o której mowa – granatniki
automatyczne i moździerze 60 milimetrów
– jest poza etatem. Wprowadzając je do
etatu, trzeba to zrobić mądrze i efektywnie.
Stąd eksperyment, który ma dać odpo-
wiedź na wiele pytań i wątpliwości. Bada-
my, czy w nowym składzie organizacja wal-
ki plutonu będzie bardziej efektywna.
U nas jest też tak, że dowódca drużyny to
jednocześnie dowódca wozu bojowego.
Z chwilą spieszenia plutonu były problemy
w kierowaniu ogniem broni pokładowych.
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

Naszym wnioskiem jest to, aby w KTO do-
wódcy wozu byli etatowi. Przypomnijmy, że
obecnie na misjach udział w walce biorą
najczęściej pododdziały w sile plutonów.
Od ich działania zależy bardzo wiele.
Nowy pluton zaczął intensywne zajęcia w polu.
strzał. Trudno takiemu rozumowaniu odmówić czesnego strzelania całym uzbrojeniem no- Ważne jest, że wzmacnianie siły podod-
racji, jednak gdyby patrol czy konwój został za- wego plutonu. Z granatnika można strzelać działów trwa, a co za tym idzie, zwiększa
atakowany miną pułapką (najczęstszy scena- tylko w obrębie strzelnicy granatnikowej, się bezpieczeństwo żołnierzy. O tym, jak
riusz w Afganistanie) i jeden z pojazdów został a z moździerza – zgodnie z przepisami ko- zmienia się charakter i odpowiedzialność
unieruchomiony, wówczas wymiana ognia mendy poligonu – wyłącznie z prawej stro- małych pododdziałów, świadczy wypowiedź
trwałaby dłużej, nawet do kilku godzin. Wtedy ny pasa taktycznego. Strzelanie sytuacyjne szefa Sztabu Generalnego WP generała
wsparcie moździerzem czy granatnikiem już po pododdziału jest więc niewykonalne. To, Franciszka Gągora podczas promocji
kilku minutach byłoby znaczące. że „testerzy” je odbyli, wymagało wielu w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Lądo-
Dowódca plutonu eksperymentalnego widzi kompromisów i kombinacji. Jednak już wych: „W tej chwili konstytuuje się pojęcie
rozwiązanie logiczne i niekosztowne. Jego strzelanie całą kompanią z użyciem moź- «strategicznego dowódcy plutonu». Strate-
zdaniem, Rosomak drużyny wsparcia nie po- dzierzy i granatników automatycznych by- gicznego ze względu na to, że rodzaj zadań
winien mieć typowej wieży z armatą, lecz łoby wykluczone. Ten problem można roz- wykonywanych przez pluton miewa często
znacznie tańszą obrotnicę, na której montowa- wiązać, wprowadzając amunicję treningo- strategiczne efekty. Jest to skutek rozwoju
ny byłby granatnik. Wówczas w przedziale de- wą lub z farbą, która nie ma elementów technologicznego i rodzaju działań, jakie
santu tego wozu zrobi się więcej miejsca, wybuchających. tak mały pododdział wykonuje. O tym, co
a ważna broń będzie w każdej chwili gotowa na wojnie robi taki pluton, za chwilę może
do użycia. W przypadku znalezienia się pod się dowiedzieć cały świat. Dlatego coraz
C O M M E N T
ostrzałem taki pluton będzie mógł błyskawicz- większa waga jest przywiązywana do naj-
nie odpowiedzieć dużą siłą ognia. Kapitan DAMIAN KIDAWA, lepszego przygotowania ludzi, a szczególnie
Nawała pocisków z broni pokładowej trzech dowódca kompanii, w której dowódców tego szczebla”.
Rosomaków i z granatnika stanowi wystarcza- znajduje się pluton ekspe- Koncepcję wzmocnienia ogniowego podod-
jącą osłonę, aby pozostali żołnierze mogli rymentalny: działów w swoich jednostkach bardzo dobrze
w miarę bezpiecznie opuścić transportery i za-
jąć dogodne stanowiska ogniowe. A ponieważ
obrotnica jest wielofunkcyjna, w obronie, gdy
W proponowanym etacie dowódca dru-
żyny wsparcia jest jednocześnie po-
mocnikiem dowódcy plutonu. Jako że dru-
ocenia dowódca 11 Lubuskiej Dywizji Kawa-
lerii Pancernej generał dywizji Mirosław
Różański: „Wyposażenie plutonu w granatni-
granatnik zostałby ustawiony na stanowisku żyna wsparcia z granatnikiem i moździe- ki automatyczne Mk-19 i moździerze LM-60
naziemnym, można by w niej montować kara- rzem często może działać w tyle i prowa- zwiększa możliwości taktyczno-ogniowe pod-
bin maszynowy. Takie Rosomaki z obrotnica- dzić ostrzał z dalszej – bezpiecznej – odle- oddziału. Dzięki temu pluton zyskuje większą
mi są używane przez kontyngenty w Afgani- głości, pomocnik dowódcy plutonu byłby autonomię, ograniczając potrzebę zaangażo-
oderwany od dowódcy i głównych działań.
stanie i Czadzie. wania elementów wspierających jego działa-
Taka lokalizacja rodziłaby najwięcej proble-
nie w walce. Powyższe zdolności są niezbędne
mów, gdyby pomocnikowi nagle przyszło
STRATEGICZNY DROBIAZG przejąć dowodzenie. Popieram pomysł na współczesnym polu walki, zarówno pod-
W trakcie eksperymentu odnotowano, że wprowadzenia do plutonów zamiast Roso- czas operacji konwencjonalnych, jak i działań
pas taktyczny i strzelnice wędrzyńskiego maka z działkiem jednego wozu z obrotni- asymetrycznych. To właściwy kierunek roz-
poligonu nie są przygotowane do jedno- cą i granatnikiem. woju w wojskach zmotoryzowanych”. 

A R M I A
„LATAJĄCE CZOŁGI”,
startując z wysokości
dwóch tysięcy metrów
nad poziomem morza
i idąc jeszcze dobry
kilometr w górę, zachowują
sprawność bojową.
PIOTR BERNABIUK
Deficyt pod wirnikiem

Dlaczego w Wojskach Lądowych brakuje pilotów?
Z
podpułkownikiem pilotem w innym wymiarze. Wypracowanie nariuszu filmowym – Mi-24 uderzają na pozy-
Piotrem Heringiem, sze- danych, wytyczenie trasy przelotu, cje przeciwnika, a następnie, krążąc, osłaniają
fem szkolenia 56 Kujaw- podjęcie decyzji na temat sposobu ratowniczy Mi-17, który przysiada, by pozbie-
skiego Pułku Śmigłowców działania… rać ludzi.
Bojowych, obserwujemy z graniaste- Dla Piotra Heringa, który ma za sobą do-
go akwarium (górującej nad lotni- JAK ZE SCENARIUSZA świadczenia z misji lotniczej w Iraku i wie, że
skiem przeszklonej wieży) bardzo Nie widziałem, czy lotnicy biegli w Afganistanie będzie dowodził Samodzielną
proste, niemal schematyczne ćwicze- do maszyn, być może szli jedynie Spośród Grupą Powietrzną, wszystko wygląda zupełnie
143 śmigłowców
nia: konwój – trzy pojazdy wojskowe – energicznym krokiem. Nie widzia- do służby
inaczej. Ćwiczenia są jedną z wielu prób
zostaje zaatakowany przez przeciwnika, łem, czy w kabinie dwóch Mi-24 w Afganistanie sprawności maszyn i ludzi, poprzedzających
co widać i słychać. Grupa znalazła się i jednego Mi-17 jest szaleństwo, czy nadają się ostateczną certyfikację. Rozmawiamy o trud-
pod ogniem, ma rannych, jej dowódca spokojnie wykonywane są czynności jedynie dwa typy nym i pełnym niespodzianek lataniu w górach,
– szturmowy
drogą radiową wzywa Quick Reaction poprzedzające start silników. Śmiglak Mi-24 o osiąganiu przewagi nocą, gdy przeciwnik
Force (QRF) i CASEVAC. Teraz mo- to nie samochód uruchamiany obro- w wersji W zdany jest jedynie na własne oczy, oni zaś,
żemy obserwować przebieg wydarzeń tem kluczyka w stacyjce. „Odpala- oraz Mi-17 1V. dzięki systemom noktowizyjnym, widzą nie
na dwóch planach. Na odleglejszym nie” silników trwa wprawdzie tylko „Siedemnastki” gorzej niż w biały dzień. Również o tym, że
latające tam ko-
żołnierze konwoju pod ogniem prze- kilka minut, ale dla broniącego swojej lejną zmianę, doskonale sprawdzające się w naszych warun-
ciwnika usiłują odeprzeć atak, a zara- skóry konwoju są to niesłychanie dłu- intensywnie kach „latające czołgi”, startując z wysokości
zem ochronić i utrzymać przy życiu gie minuty. eksploatowane, dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza
swoich rannych. Dla nich każda upły- Wreszcie startują kolejno i po na- w warunkach i idąc jeszcze dobry kilometr w górę, zacho-
letnich, tracą
wająca sekunda to wieczność. Na dru- braniu wysokości szeroko oblatują moc. wują sprawność bojową, ale zdecydowanie tra-
gim, w centrum operacyjnym, od okolicę. Zgodnie z założeniami ćwi- cą temperament.
chwili odebrania wezwania o pomoc czeń do wzywających trzeba dolecieć Gdy śmigłowce lądują, z dolnych kabin
i uruchomienia procedur minuty umy- nieco dalej niż na skraj lotniska. Mi-24 wysiadają piloci… lotnictwa Marynar-
kają niczym sekundy. Tu czas płynie A potem wszystko jest już jak w sce- ki Wojennej, porucznik Marcin Głogowski

L O T N I C T W O
i chorąży Dominik Warda. Ich obecność jest
efektem porozumienia pomiędzy dowódcami
rodzajów sił zbrojnych, a następnie apelu do
lotników Sił Powietrznych i Marynarki Wo-
jennej o wsparcie odczuwających braki per-
sonelu latającego jednostek Wojsk Lądo-
wych. Dlaczego taką decyzję podjęli do-
świadczeni piloci ze sporym nalotem? Wpły-

nęło na nią to, co daje dobre samopoczucie,
a właściwie stanowi o sensie uprawiania tego
rzemiosła: szansa na rozwijanie się w zawo-
dzie pilota, zmiana typu śmigłowca, okazja
wylatania dużej liczby godzin, udział w mi-
sji, a tym samym możliwość latania na „za-
stosowanie bojowe”, wreszcie gdzieś tam
z pewnością również pieniądze. W tym roku spośród dwunastu pilotów śmigłowców, absolwentów Szkoły
Oficerskiej Sił Powietrznych, przyjdzie do Wojsk Lądowych siedmiu.
Dlaczego w Wojskach Lądowych brakuje
pilotów? Dlaczego spośród tych, którzy są, do w Iraku, w warunkach nocnych wykonywali
pilotowania śmigłowców w Afganistanie przy- zadanie, które utwierdziło ich i nas wszystkich

gotowanych jest jedynie stu szesnastu? Odpo- w przekonaniu, że to po prostu działa. W efek-
wiedź na to pytanie wydaje się prosta: od kil- cie, na IX zmianie PKW Irak nastąpił przełom
ku lat wojują na trzy zmiany, przez pewien operacyjny. Śmigłowce W-3 Sokół pozwoliły
czas nawet na trzech frontach, a zasoby ludz- nam wówczas na nocne działania lądowo-po-
kie kurczą się nieustannie, ponieważ system wietrzne w Diwanii i całej prowincji. Jednak
naboru i szkolenia narybku dla personelu lata- na wyszkolenie odpowiedniej liczby pilotów
jącego jest nieskuteczny. Luka wciąż się po- potrzeba czasu, środków i pomysłu”.
większa, gdyż od pięciu lat Wojska Lądowe Z powodu mizerii sprzętowej i finansowej, LOTNICY Wojsk
nie dostają odpowiedniej liczby pilotów i tech- ograniczającej możliwości szkolenia, w Woj- Lądowych mają
już za sobą,
ników, a każdego roku, z różnych powodów, skach Lądowych nieustannie trwają poszuki- łącznie z Irakiem
głównie jednak ze względu na wiek i lata służ- wania rozwiązań alternatywnych. Najpierw i Czadem, po
by, odchodzi od dziesięciu do piętnastu lotni- powinno spełnić się marzenie, a ponoć jest na cztery, niektórzy
ków. Dziś brakuje ich siedemdziesięciu, czyli to szansa, żeby ze szkoły przychodzili piloci po pięć misji.
dwóch zmian do Afganistanu. z nalotem minimum 150 godzin. W pułkach kich warunkach, w dzień i w nocy, na NVG
Kłopot jest jednak znacznie większy, gdyż bowiem nie ma możliwości ani potrzeby szko- z zastosowaniem bojowym, będąc zasadniczą
pilotów nie można liczyć na sztuki. Na woj- lenia ich na poziomie podstawowym. Adepci platformą szkoleniową. Efekty rozwiązania są
nę, bo to przecież nie jest żadna misja poko- z trzecią klasą drugi etap edukacji przechodzi- znakomite, a koszty, w porównaniu ze szkole-
jowa, mamy wyszkolonych combat ready liby na najtańszym w eksploatacji typie ma- niem na Mi-24, dziesięciokrotnie (!) niższe.
– w pełnej zdolności bojowej, a zarazem szyn, czyli na Mi-2. Wojska aeromobilne mają Szkolenie w trzecim okresie prowadzone jest
w NVG, czyli do latania w noktowizji – stu dziewięć takich śmigłowców zmodernizowa- natomiast na docelowym typie, czyli śmigłow-
szesnastu. Trochę więcej niż jedną trzecią nych do szkolenia w NVG, a pięć kolejnych cu w wersji „afgańskiej”.
wszystkich, którzy są. Pozostali czekają dostaną na przełomie lat 2009/2010. Obśmie- Potrwa to jednak kolejne cztery lata, czyli
w kolejce. wany po trosze zabytek może latać we wszyst- razem potrzeba od ośmiu do dziesięciu lat, by
Druga setka osiągnęła poziom pierwszej
i drugiej klasy, obecnie zaś przeszkala się na
docelowy typ śmigłowca i za chwilę dogoni PIOTR BERNABIUK
Kiedy pomoc
czołówkę. Ile wyniesie ta „chwila”? Zapewne
od roku do trzech lat. Najmłodsi, klasa trze-
cia lub jeszcze bez klasy, powinni w tym cza-
sie „nabijać rękę”, latając czterdzieści godzin
nie nadchodzi
rocznie – wyznaczone jako absolutne mini-
mum – i, korzystając z nadmiaru wolnego
czasu, zaliczać różne kursy, także językowe.
Wszystkich nie jesteśmy w stanie szkolić jed-
nocześnie, bo nie mamy dość sprzętu, na któ- Od sygnału do startu mija zazwyczaj nie więcej niż kwadrans,
rym w kraju ludzie osiągaliby zdolność do
ale dla ludzi znajdujących się w opresji to bardzo długo.
W
służby w Afganistanie.
Afganistanie, szczególnie nie zdarzyło się już kilkakrotnie, że spodziewa-
DLACZEGO TYLKO TYLU? w górach, śmigłowiec jest na pomoc nie nadeszła, zaatakowany podod-
Generał brygady Ireneusz Bartniak, szef praktycznie jedynym środ- dział przez kilka godzin toczył walkę, zdany je-
wojsk aeromobilnych, zwraca uwagę, że pro- kiem niosącym wsparcie, a za- dynie na siebie. Zdarzyło się również, że wśród
ces szkolenia w NVG, czyli na noktowizję, razem mogącym ewakuować zagrożony ze- żołnierzy nie było odpowiednio przygotowa-
rozpoczęli piloci dopiero w 2006 roku od spół. Czy zawsze i natychmiast zaatakowany nych specjalistów do współpracy z lotnictwem.
strzelania ze śmigłowca W-3 na ćwiczeniach patrol albo konwój mogą liczyć na wsparcie A to wcale nie jest tak, że piloci wszystko wi-
pod kryptonimem „Anakonda”: „Wkrótce, z powietrza? Zarówno w Iraku, jak i Afganista- dzą z góry i doskonale wiedzą, co mają robić.

A R M I A
nym nalotem i ogromnym doświadczeniem na

śmigłowcach Mi-2, W-3 i Mi-14”.
Wraz z porucznikiem Dariuszem Szpytem
oraz jedynym pilotem pozyskanym z Sił Po-
wietrznych porucznikiem Andrzejem Ryczyń-
skim przydzieleni zostali do 1 Dywizjonu Lotni-
czego 25 Brygady Kawalerii Powietrznej w Leź-
nicy Wielkiej, bo tam najbardziej potrzebne
było wzmocnienie. Pozostali dwaj piloci mary-
narze, porucznik Marcin Głogowski i chorąży
Dominik Warda, oraz dwóch techników pokła-
dowych, chorążowie Sebastian Majcherczyk
i Marcin Galiński, szkolą się na Mi-24 w Ino-
wrocławiu. Należy ich szczególnie podziwiać,
ponieważ przejście na śmigłowiec wąskokadłu-
bowy, do tego potężnie uzbrojony, jest niezwy-
kle ambitnym zadaniem.
Zdaniem majora Andrzejewskiego, dziewię-
ciu pilotów to kropla w morzu potrzeb, ale jest
to zarazem trzecia część całej zmiany w Afga-
nistanie. A lotnicy Wojsk Lądowych mają już
za sobą, łącznie z Irakiem i Czadem, po czte-
ry, niektórzy po pięć misji. Czas wreszcie, by
mogli trochę odpocząć. Kolejne zmiany po-
winny również dostać wsparcie. „Potrzebuje-
my tej pomocy tak jak piloci, którzy do nas
FOT. DARIUSZ KUDLEWSKI

przychodzą, potrzebują latania, także na zasto-
sowanie bojowe. A u nas lata się po 60–80 go-
dzin rocznie, na etapie przygotowania do misji
po 100 godzin. Potem zaś, w trakcie misji, «do
syta»”.
W tym roku spośród dwunastu pilotów śmi-
przygotować pilota do wykonywania zadań dzajów wojsk przed blisko rokiem, na przeło- głowców, absolwentów Szkoły Oficerskiej Sił
bojowych w Afganistanie. mie września i października, pozyskaliśmy Powietrznych, trafi do Wojsk Lądowych sied-
doświadczonych pilotów i techników pokłado- miu. Czekają tam na nich, bo z jednostek dość
POŻYCZENI PILOCI wych z Sił Powietrznych i Marynarki Wojen- gwałtownie odchodzi starsze pokolenie. Liczą,
Major pilot Łukasz Andrzejewski, zajmu- nej. Kolegów z innych rodzajów sił zbrojnych że adepci sztuki pilotażu przyjdą z odpowied-
jący się sektorem lotniczym w Szefostwie potraktowaliśmy jak swoich. Ku miłemu zanim nalotem i trzecią klasą pilotów. Reszty na-
Wojsk Aeromobilnych, zwraca uwagę, że mi- skoczeniu, w tej niewielkiej gromadce pojawi- uczą się na miejscu. Szkoda jednak, że szkolą
sja w Afganistanie jest zadaniem nie tylko li się kapitanowie Tomasz Gierczyński ich nie instruktorzy z doświadczeniem z misji,
Wojsk Lądowych, ale całych Sił Zbrojnych i Dariusz Sionkowski oraz porucznik Jerzy lecz tacy, którzy problemy latania na „zastoso-
RP: „W efekcie porozumienia dowódców ro- Tatuśko, piloci z Marynarki Wojennej z peł- wanie bojowe” znają jedynie ze słyszenia. 
Wsparcie z powietrza podlega licznym ogra- Sił Zbrojnych, zwraca uwagę, że nowa kon- Do współpracy muszą być przygotowani
niczeniom, zwłaszcza wtedy, gdy akcja pro- cepcja dowódcy Międzynarodowych Sił również ci, którzy wezwali pomoc. Stąd ko-
wadzona jest w górach i przy złej pogodzie. Wsparcia Bezpieczeństwa w Afganistanie nieczność przeszkolenia żołnierzy działających
Sam proces poderwania Quick Reaction Force (ISAF) zakłada jak najmniej uderzeń lotnic- z ziemi do odpowiedniego wykorzystania lot-
(QRF) czy CASEVAC jest dość skomplikowa- twa, w tym także śmigłowców. Cel musi być nictwa, również samolotowego. Dowódca plu-
ny i uczestniczy w nim spora grupa ludzi. Mi- dokładnie rozpoznany i potwierdzony, aby tonu musi wiedzieć, jak go użyć do wsparcia
mo pośpiechu i zawsze towarzyszących takiej uniknąć jakichkolwiek przypadkowych strat i ewakuacji, nie może mieć obaw czy zahamo-
sytuacji emocji nie wolno im pominąć proce- wśród cywilów. wań. Łatwiej wychodzi to kawalerii powietrznej
dur decydujących zarówno o bezpieczeństwie czy żołnierzom sił desantowo-szturmowych,
wzywających wsparcie, jak i spieszących z po- Naprowadzacze obytym z „trzecim wymiarem”. Dla nich jest to
mocą. Uniwersalna zasada ratownictwa mówi, chleb powszedni, dla piechocińców – nowość,
że trzeba zrobić wszystko, by przy okazji nie-
sienia pomocy nie zwiększać zagrożenia dla
ratowanego i nie narażać niepotrzebnie ratow-
W ażnym czynnikiem współpracy między
ziemią a powietrzem jest TZKOP, czyli
taktyczny zespół kontroli obszaru powietrzne-
połączona z wielkimi emocjami. Dowództwo
Wojsk Lądowych w trakcie przygotowań wy-
dziela śmigłowce wraz z personelem do nauki
nika. A jednym z takich niebezpieczeństw jest go. Są to żołnierze, którzy – w wielkim uprosz- współdziałania, od sprowadzania maszyny na
friendly fire – bratni ogień, będący zazwyczaj czeniu – wskazują pilotom, gdzie mają ude- ziemię, zajmowania w niej miejsca, po proce-
efektem pośpiechu i niedokładnego rozpozna- rzyć. Ich obecność pozytywnie wpływa na dury QRF czy CASEVAC… Jak twierdzą spe-
nia sytuacji. „szturmanów” walczących na dole. Możliwość cjaliści z Szefostwa Wojsk Aeromobilnych,
Podpułkownik Dariusz Kacperczyk, użycia lotnictwa daje niezwykły komfort i po- system szkolenia jest pod tym względem bar-
rzecznik prasowy Dowództwa Operacyjnego czucie bezpieczeństwa.  dzo dobry, sprawdza się w praktyce. 

L O T N I C T W O
Drogie szkolenie
Niezbędne kwalifikacje
lotnicze można zdobyć
na dwa sposoby.
P olitechnika Rzeszowska kształci pi-

lotów na Wydziale Budowy Maszyn
i Lotnictwa. Co roku przyjmuje 15 kan-
dydatów. Po pięciu latach studiów zosta-
je się pilotem komunikacyjnym. Poza
tym kwalifikacje można zdobyć w lotnic-
twie wojskowym. Najpierw trzeba skoń-
czyć studia w dęblińskiej „Szkole Orląt”,
a potem odbyć około 15–20 lat służby.
Po przejściu na wojskową emeryturę
i uzupełnieniu uprawnień można podjąć
pracę w liniach lotniczych lub na przy-
kład w pogotowiu. 
MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER Bemowie, pełni dyżur do godziny 23. Gdy Mi-2
Łowy na pilotów
Plus zaczną ustępować Eurocopterom, całodobo-
we dyżury zacznie kilka kolejnych baz w kraju:
Gdańsk, Szczecin, Wrocław i Kraków. I będą
one działały całodobowo, co wymaga docelowo
posiadania na każdym posterunku trzech załóg
(dwuosobowych, gdyby miały one latać także
Lotnicze pogotowie kusi wojskowych bez widzialności ziemi i w nocy), a w praktyce
pilotów nie tylko nowymi śmigłowcami. czterech, zważywszy na konieczność przestrze-
D
gania 40-godzinnego tygodnia pracy.
ramatycznie brakuje pilotów, Lot- dym terenie. Ich nabycie wiąże się z konieczno- Do 73 pilotów, których obecnie zatrudnia
nicze Pogotowie Ratunkowe może ścią zatrudnienia kolejnych pilotów. pogotowie, muszą zatem dołączyć kolejni.
zostać uziemione”, alarmowało „W ubiegłym roku przyjęliśmy dziesięciu.
przed dwoma laty pismo „Służba SŁUŻBA CAŁODOBOWA W tym – kolejnych dziesięciu już dyżuruje,
zdrowia”. Dziś te obawy należą do historii. Śmigłowce Mi-2 Plus mogą latać tylko od a chęć podjęcia pracy zadeklarowała następna
Wówczas sytuacja nie była najlepsza: sprzęt świtu do zmierzchu. Jedynie Agusta A109 Po- piątka”, przyznaje Marian Dąbrowski, zastępca
się sypał, wysłużone maszyny latały dzięki wer, która stacjonuje w bazie na warszawskim dyrektora do spraw operacyjno-szkoleniowych
mechanikom, którzy czynili cuda, przetarg LPR. Znakomitą większość lotników pogotowia
na nowe śmigłowce się przedłużał. Nieubła- C O M M E N T stanowią byli żołnierze. Dominują wśród nich
ganie zbliżał się rok 2010, kiedy mają wejść Komandor porucznik BARTOSZ ZAJDA, piloci z Wojsk Lądowych, które używają najwię-
w życie nowe przepisy dotyczące wymogów rzecznik prasowy dowódcy cej Mi-2, bo aż 42 maszyny.
dla śmigłowców ratowniczych. Mi-2 Plus, Marynarki Wojennej:
mimo gruntownej modernizacji, nie mogły NABÓR TRWA
ich spełnić.
Teraz sytuacja zdecydowanie się poprawia. W lotnictwie Marynarki Wojennej jest
miejsce dla ponad 100 pilotów
i 150 osób personelu latającego (nawiga-
Dyrektor Dąbrowski unika słowa „werbu-
nek”. Przekonuje, że informacja o tym, iż pogo-
W ubiegłym roku Ministerstwo Zdrowia roz- towie szuka pilotów, szybko rozeszła się w śro-
torów, operatorów systemów pokładowych,
strzygnęło przetarg na nowe śmigłowce. Wygrał dowisku lotniczym. I wywołała zainteresowanie.
lekarzy, ratowników i techników pokłado-
go niemiecko-francuski koncern Eurocopter. Za wych). Przyznaję, że w obsadzie etatowej ma-
Podobnie było w 2002 roku, gdy telewizja TVN
prawie pół miliarda złotych dostarczy 23 modele my wakaty. Wynikają one ze specyfiki służby, nadała program „Latająca karetka”.
EC-135 i symulator lotu. Pierwsze sześć maszyn awansów i związanych z tym przejść na inne Nie każdy pilot spełnia warunki, aby być kapi-
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe dostanie jeszcze stanowiska (do sztabów i dowództw), a także tanem HEMS – śmigłowcowej służby ratownic-
w tym roku. Nowe śmigłowce zapewnią większe ze zmian w jednostkach, z rotacji i odejść ze twa medycznego (Helicopter Emergency Medi-
możliwości ewakuacyjno-medyczne: mają kabi- służby. Wakaty staramy się sukcesywnie cal Service). Musi mieć minimum tysiąc godzin
nę umożliwiającą masaż serca, są też wyposażo- uzupełniać absolwentami WSOSP oraz kadrą nalotu jako dowódca na statkach powietrznych,
ne w płozy, co pozwala lądować w prawie każ- z innych jednostek lotniczych. w tym 500 godzin jako dowódca na śmigłow-

A R M I A
Z armii
do pogotowia
FOT. MALWINA MARCZUK (2)
Rozmowa z MARIANEM
C O M M E N T
DĄBROWSKIM
Kapitan JAKUB BLOCK z wydziału
prasowego Dowództwa Sił Powietrznych: o przyciąganiu pilotów
do Lotniczego Pogotowia
W Siłach Powietrznych dysponujemy
śmigłowcami Bell 412HP, Mi-2, Mi-8,
PZL W-3 Sokół i PZL SW-4 Puszczyk. Ukom-
Ratunkowego
pletowanie personelu wykonującego loty
tymi maszynami jest wysokie – wynosi oko- POLSKA ZBROJNA: Czym przyciągacie łych żołnierzy w Lotniczym Pogotowiu Ratun-
ło 84 procent. W tym roku odeszło ze służ- pilotów? Przecież oferujecie niższe zarobki kowym znacznie się zwiększyła. W 2008 roku
by sześciu pilotów (czterech oficerów, niż sektor prywatny. zatrudniliśmy pięciu pilotów bezpośrednio
dwóch podoficerów), do eskadr lotniczych MARIAN DĄBROWSKI: Stabilnością i po- z wojska, w tym roku – czterech. Głównie
zaś przybyło czterech podporuczników
siadanym sprzętem. Gdy w czerwcu 2009 ro- przychodzą do nas żołnierze z Wojsk Lądo-
FOT. CISCO
– absolwentów kierunku pilot śmigłowca

WSOSP. ku pomyślnie zakończył się przetarg, wiedzie- wych, ale jest też dwóch pilotów z Sił Po-
liśmy już, że nasza firma nie zniknie z rynku, wietrznych i dwóch z marynarki.
a piloci będą mieli pracę. Pozostali u nas nawet
cach. Tak stanowią europejskie przepisy IAR ci, którzy mieli propozycję przejścia do prywa- POLSKA ZBROJNA: Czyli podkradacie?
OPS-3. Najłatwiej takie warunki spełnić wojsko- ciarzy. Pilotom, którzy się sprawdzą, gwaran- MARIAN DĄBROWSKI: Dementuję plot-
wym. Muszą oni jednak zrobić na własny koszt tujemy pracę do emerytury. Jednak poprzecz- ki, które krążą podobno nawet w najwyższych
licencję zawodową pilota śmigłowcowego. ka ustawiona jest wysoko. Potrzebujemy ludzi kręgach wojskowych: nie chcemy zabierać ar-
Doświadczenie lotnicze nie jest jedynym wa- z doświadczeniem – każdy lot jest inny, wy- mii takich ludzi, bo wiemy, jak wysokie są
runkiem. W skład zespołu HEMS wchodzą dziś: maga oceny warunków pogodowych i właści- koszty ich wyszkolenia. W państwach zachod-
pilot, ratownik medyczny i lekarz. Loty ratowni- wego wyboru lądowiska. Kilku pilotów, któ- nich wojskowi piloci, szczególnie ci, którzy la-
cze wymagają predyspozycji psychicznych. Po- rych zatrudniliśmy w 2008 roku, półtora roku tają na śmigłowcach, gdy kończą karierę, nie-
gotowie jest wykorzystywane do ciężkich wy- wcześniej latało w Iraku. mal automatycznie przechodzą do lotnictwa
padków i pilot często pomaga ratownikowi. „To sanitarnego. To dobre rozwiązanie także dla
ciekawa, choć absorbująca praca. Kusi żołnierzy, POLSKA ZBROJNA: Ilu pilotów chce za- armii, która zyskuje rezerwistę pozostającego
którzy nabywają prawa do wojskowej emerytury, trudnić Lotnicze Pogotowie Ratunkowe? czynnym pilotem.
bo latając w LPR zarobią znacznie więcej niż MARIAN DĄBROWSKI: Do 2010 roku
mogliby dostać, służąc w wojsku. Poza tym miło planujemy przyjąć około dziesięciu pilotów. POLSKA ZBROJNA: Jest Pan oficerem,
jest być czasem nazwanym przez pacjenta «pa- Jeśli będziemy mieli obsadę, wydłużymy dy- który przeszedł z armii do pogotowia.
nem doktorem pilotem»”, komentuje 39-letni żury w poszczególnych bazach. Zakładamy, że Dlaczego?
chorąży rezerwy, który po rozstaniu z armią w ciągu najbliższych pięciu lat pracę może MARIAN DĄBROWSKI: W pewnym mo-
przez pewien czas pracował w pogotowiu. znaleźć u nas nawet do 30 pilotów. Tym bar- mencie trzeba odejść z armii. Po szkole w Dę-
Po przyjściu do pogotowia pilot nie od razu dziej że średnia wieku obecnie zatrudnionych blinie w 1980 roku trafiłem do Inowrocławia.
trafia na dyżury. Najpierw odbywa co najmniej wynosi 48 lat i za kilka lat niektórzy z kolegów Przeszedłem poszczególne szczeble kariery
30 misji szkoleniowych pod okiem instruktora. zaczną odchodzić na emeryturę. Przychodzą – do stopnia podpułkownika, zastępcy szefa
Po dwóch–trzech miesiącach zostaje dopuszczo- do nas piloci ze Straży Granicznej, Policji, woj- wojsk lotniczych w Pomorskim Okręgu Woj-
ny do samodzielnego lotu z ratownikiem i leka- ska, którzy po uzyskaniu licencji zawodowej skowym. W 2003 roku, kiedy redukowano
rzem. Tę procedurę muszą przejść nawet ci, któ- nadal chcą latać. Nie ciągniemy jednak nikogo etaty, zaproponowano mi tak zwany etat nie-
rzy za sterami spędzili w wojsku tysiące godzin. na siłę, nie czyhamy pod bramą jednostki. Wy- lotny. Miałem 46 lat, chciałem kontynuować
Jeśli już ktoś zdecydował się latać w LPR, chodzimy z założenia, że jeśli ktoś chce u nas lotniczą pasję. Marzyło mi się latanie w gó-
rzadko rezygnuje z tej pracy. W ostatnich dwóch latać, sam tu trafi. rach. Trafiłem do Lotniczego Pogotowia Ra-
latach odeszła tylko jedna osoba, do lotnictwa tunkowego w Krakowie, potem w Zakopa-
prywatnego. POLSKA ZBROJNA: Podobno jednak nem. Loty w górach nie należą do najła-
Pierwsze misje ratownicze nowe śmigłowce podkradacie pilotów wojsku? twiejszych, ale pomogło mi doświadczenie
mają wykonywać od stycznia przyszłego roku. MARIAN DĄBROWSKI: Obecnie w pogo- i umiejętności zdobyte w armii. Niestety, te-
W kolejnym roku eksploatacja Mi-2 Plus stanie towiu lata 30 pilotów, którzy mają za sobą ka- raz jestem w Warszawie, za biurkiem. Jed-
się niemożliwa ze względu na dostosowanie rierę wojskową: 25 trafiło do nas bezpośrednio nak raz w miesiącu wyjeżdżam na kilka dni
kolejnych przepisów lotniczych do prawa z wojska, pięciu – po pracy dla biznesmenów. na dyżur do Sanoka; nadal jestem zakocha-
unijnego.  Faktycznie przez ostatnie kilka lat liczba by- ny w górach. 

S P R Z Ę T
czami
i posiada
Pierwszym iniętych Tytanów
zw
w pełni ro łnierze z brygad
żo
staliby się wanych
zmechan
izo ałów
pododdzi
. – albo z i
– 12. i 17 Brygady Kawaleri
iecho ty 10
p
j.
Pancerne
ARTUR GOŁAWSKI, KRZYSZTOF WILEWSKI
Nie każdy zostanie Tytane

Resort obrony planuje pozyskanie zaledwie od ośmiu do dziewięciu
tysięcy zestawów przyszłościowych systemów walki dla żołnierzy.
L
iczymy na zamówienie przynajm- Przedstawiciele zakładów, które rycznych i założeń taktyczno-tech-
niej pięciu–sześciu tysięcy zesta- chcą w jakiś sposób włączyć się nicznych. Do wdrożenia do służby
wów”, szacuje Tomasz Mirosław, w program polskiego żołnierza przy- droga daleka.
kierownik działu rozwoju systemów szłości, wiążą z nim spore nadzieje.
elektronicznych w firmie Bumar. „Nikt nie za- Licząc na duże kontrakty, prowadzą STUDZONE NADZIEJE
inwestuje poważnych pieniędzy, by uzyskać badania, przygotowują prototypy Ty- Tymczasem zanosi się na to, że
zamówienie wielkości kilku tysięcy. W na- tana. Często decydują się na wypro- z wyczekiwanych wielomilionowych
szym przypadku opłacalne byłoby opracowa- Dzięki dukowanie próbnej partii urządzeń, kontraktów zrobią się milionowe,
nie broni dla minimum czterdziestu–pięćdzie- zastosowaniu mimo że 15 września 2009 roku dy- a z dziesiątek tysięcy zestawów zamó-
sięciu tysięcy żołnierzy”, jest przekonany nowoczesnych rektor Departamentu Polityki Zbroje- wione zostanie jedynie kilka tysięcy.
technologii waga
Tomasz Nita, prezes zarządu Fabryki Broni wyposażenia
niowej MON ogłosił dopiero konkurs Szef Sztabu Generalnego Wojska Pol-
„Łucznik”. „Nowe kamizelki kuloodporne po- żołnierza na określenie założeń do projektowa- skiego generał Franciszek Gągor
winni dostać wszyscy żołnierze, jeśli więc – Tytana nia pracy rozwojowej pod nazwą „Za- w rozmowie z „Polską Zbrojną” przy-
nasza armia ma mieć ich sto tysięcy, to tyle – może zostać awansowane indywidualne systemy znał bowiem, że wojsko planuje pozy-
zmniejszona
kamizelek powinna kupić”, komentuje z około 40 do
walki”. Nie ma więc jeszcze decyzji skać jedynie około 8–9 tysięcy zesta-
Krzysztof Dędek, prezes Przedsiębiorstwa mniej więcej o zakupie Tytana, na razie jest mowa wów Tytan. Generał Gągor prze-
Sprzętu Ochronnego „Maskpol”. 20 kilogramów. tylko o tworzeniu podstaw meryto- strzegł, by nie traktować podanych

A R M I A
ne będą kamizelki ochronne, broń strzelecka, i sprzętem. Wskazał jednak, że doświadczenia

nowe celowniki i kolimatory są dopiero w fa- z misji dowiodły potrzeby uruchomienia pro-
zie testów. Jeżeli przyjmiemy, że coś z tego ze- gramów, których efektem, oprócz poprawy
stawu już wdrożono, to można tak traktować ochrony żołnierzy oraz zwiększenia ich zdol-
mundury, choć nie jest pewne, czy za dwa lata ności do działania, ma być zmniejszenie masy
nie pojawi się nowy wzór. i zwiększenie ergonomiczności ekwipunku in-
Generał Gągor nie wykluczył, że elementy dywidualnego. Przewiduje się, że dzięki zasto-
nowego indywidualnego systemu walki mo- sowaniu nowoczesnych technologii waga wy-
głyby stanowić także posażenia żołnierza
ekwipunek żołnierzy
Narodowych Sił Rezer- Elementy nowego – Tytana – może zo-
stać zmniejszona
wy. „W miarę dostęp-
ności pieniędzy na ich
indywidualnego z około 40 do mniej
więcej 20 kilogramów.
zakup”, zaznaczył. systemu walki
ŻOŁNIERZ
Gdyby rozszerzono
zakupy, w wyposaże- mogłyby znaleźć się PRZYSZŁOŚCI
niu wojska znalazłoby
się do 14 tysięcy zesta-
także w ekwipunku Program Tytan uru-
chomiono w Departa-
wów. Pierwszymi po- żołnierzy Narodowych mencie Polityki Zbro-
siadaczami w pełni roz-
winiętych Tytanów sta- Sił Rezerwy jeniowej MON dwa la-
ta temu, trudno jednak
liby się żołnierze z bry- dziś powiedzieć, kiedy
gad zmechanizowanych – 12. i 17. – albo pierwsze finalne wersje nowego wyposażenia
z pododdziałów piechoty 10 Brygady Kawale- i uzbrojenia trafią do jednostek. O tym, że
rii Pancernej. w przypadku wielu komponentów tego zesta-
wu jesteśmy jednak bliżej tego niż dalej, moż-
IMPULS ROZWOJOWY na było się przekonać na tegorocznym Mię-
Czy taką ilość warto produkować w kraju, dzynarodowym Salonie Przemysłu Obronne-
a nawet, czy opłaca się prowadzić prace ba- go w Kielcach. Grupa Bumar pokazała tam
dawcze? Czy nie lepiej pozyskać ją od zagra- własną wizję polskiego żołnierza przyszłości.
nicznych producentów i połączyć w całość? Czemu nie Tytana? Ponieważ, jak przyzna-
Odpowiedź na pierwsze pytanie musi być wali nasi rozmówcy, MON nie ma w tym roku
twierdząca, na drugie natomiast przecząca, pieniędzy na takie zestawy (nie zmieni się to
zważywszy na spodziewaną konfigurację Ty- raczej także w 2010 roku) i jego wkład w ten
tana. Otóż udział w opracowaniu zestawów program ogranicza się do snucia mało kon-
powinien doprowadzić do rozwoju instytutów kretnych wizji. Bumar, który zorganizował
nem
naukowych, biur konstruktorskich i niektórych w Kielcach nie tylko seminarium poświęcone
zakładów, co nie byłoby możliwe, gdybyśmy nowemu uzbrojeniu i wyposażeniu, ale zapre-
komponenty importowali, a w kraju je tylko zentował także konkretne propozycje w tej
FOT. US DOD
integrowali, borykając się z dość prawdopo- dziedzinie, chce działać na zasadzie: wy szu-
dobnymi problemami niekompatybilności nie- kacie, my znajdujemy.
których składowych. Nowe kamizelki kuloodporne pokazał Ma-
Jasne stanowisko w tej sprawie zajął już mi- skpol. Wyposażył je w to, na co czekali ich
przez niego wielkości jak wyroku. „Nie nister obrony Bogdan Klich. „Większość ele- użytkownicy: system umożliwiający w razie
należy robić z tej liczby sensacji”, mówił, za- mentów do produkcji nowego wyposażenia potrzeby zdjęcie „zbroi” w kilka sekund. Nie-
pewniając, że w sztabie wykonano dokładne zamierzamy pozyskiwać od krajowych do- co gorzej było z prezentacją uzbrojenia dla
analizy, które pokazały, ile faktycznie zesta- stawców”, zapowiedział 26 maja 2009 roku żołnierza przyszłości. Choć firmowany przez
wów będą potrzebowały pododdziały zmecha- w odpowiedzi na interpelację posła Marka Fabrykę Broni „Łucznik” z Radomia projekt
nizowane i aeromobilne. Opioły w sprawie nadmiernego obciążenia modułowego systemu broni strzeleckiej
Tytany nie będą potrzebne czołgistom, arty- żołnierzy ekwipunkiem. Szef MON zapewnił, MSBS 5,56 jest już w końcowej fazie prac, to
lerzystom, przeciwlotnikom, saperom, chemi- że obecnie w siłach zbrojnych nie ma proble- zakład zaprezentował jedynie model bezkol-
kom, marynarzom, personelowi całych Sił Po- mu z przeciążaniem żołnierzy oporządzeniem bowego (bullpup) karabinka, nad czym ubo-
wietrznych, logistykom, medykom i żołnie- lewał specjalista konstruktor Krzysztof
rzom jednostek Dowództwa Garnizonu War- Pierwszy przetarg Kozieł z Łucznika: „Bardzo chcieliśmy poka-
szawa, prokuratorom, sędziom, kapelanom, zać w Kielcach gotowy demonstrator, ale się
a nawet żołnierzom jednostek specjalnych,
gdyż ci ostatni dysponują odmiennym, wyspe-
cjalizowanym ekwipunkiem. Nosicielami tego
D epartament Polityki Zbrojeniowej MON
ogłosił 15 września przetarg na określe-
nie założeń do projektowania pracy rozwojo-
nie udało. Wolimy pokazać produkt, a nie pół-
produkt.
W każdym projekcie wojownika jutra, jaki
zestawu nie będą też żandarmi, ze względu na wej pod nazwą „Zaawansowane indywidual- powstanie, największe zmiany będą dotyczyły
specyfikę ich formacji, choć pewne elementy, ne systemy walki”, kryptonim Tytan. Pożąda- optyki i elektroniki. Grupa Bumar zaprezento-
które mogą stanowić tytanowe oporządzenie, ny termin realizacji umowy – połowa listopa- wała w Kielcach kilka propozycji w tych
zaczęły trafiać zarówno do nich, jak i do kon- da 2010 roku. Urzędnicy oczekują złożenia dziedzinach: celownik termowizyjny CTS-1
tyngentu w Afganistanie. Ostrożniej jest przy- pisemnych ofert do 21 października 2009 (opracowany przez Instytut Optoelektroniki
jąć, że Tytan będzie rozwijany stopniowo – in- roku.  WAT i Przemysłowe Centrum Optyki, wyróż-

S P R Z Ę T
Agresywna egida bo firma ta ciekawie zareagowała na sytuację

naszej armii. Jej przedstawiciele uznali, że
skoro wojsko nie szasta pieniędzmi na bada-
Program Tytan rozpoczęto nia, a decydenci w resorcie nie potrafili dotąd ja-
w MON w 2007 roku. sno sprecyzować, jakiego wyposażenia i uzbroje-
nia potrzebują, to przemysł pokaże armii, co
O bejmuje on moderniza-
cję wyposażenia indywi-
dualnego żołnierzy, w tym
tywność
funkcjono-
wania żołnierza
może zrobić. A czy MON to kupi, czy
nie, zdecydują wojskowi. Jedne propo-
zycje Grupy Bumar są ciekawe, jak na
stworzenie nowego wzoru ka- w działaniach przykład nowe kamizelki kuloodpor-
muflażu i nowej generacji bojowych pod ne, inne – jak nagrodzony na MSPO
mundurów bojowych oraz względem takich Firmowany celownik CTS-1 – wymagają dopraco-
przez Fabrykę
oporządzenia taktycznego, zdolności, jak darcia, co znaczą- wania (czy ważący ponad kilogram ce-
Broni „Łucznik”
prace z zakresu elektroniki ochrona i prze- z Radomia projekt co poprawi kom- lownik termiczny będzie potrzebny każdemu
i optoelektroniki indywidual- trwanie, możli- broni strzeleckiej fort ich użytkowa- piechocińcowi?), a na wyniki kolejnych projek-
nej, stworzenie nowej gene- wość zwalczania MSBS 5,56. nia. tów musimy jeszcze poczekać, jak w przypad-
racji osłon balistycznych celów przeciwnika W pracach nad in- ku MSBS 5,56.
oraz nowego systemu łącz- oraz długotrwałość teligentnym kombine- Deklaracja generała Gągora co do liczby
ności. działania i mobilność. zonem bojowym zastosowa- zestawów Tytan, jaką planuje kupić resort, to
Wdrożenie produktu finalne- W produkcji umundurowania na zostanie nanotechnolo- krok w dobrym kierunku. Jeśli firmy zaintere-
go programu, czyli komplek- dla Tytana stosowane mają gia, a do jego produkcji sowane uczestnictwem w tym programie uwa-
sowego wyposażenia indywi- być tkaniny termoaktywne, posłużą materiały z mikrow- żają, że danego produktu wojsko powinno ku-
dualnego, ma poprawić efek- odporne na przetarcia i roz- łókien.  pić więcej, jest czas na dyskusje i analizy. Jed-
no jest pewne: Tytan z 2007 roku nie może po-
niony nagrodą Defender), monokular termal- ligentnych słuchawek-ochronników słuchu dzielić losu Tytana z 1968 roku. Opracowany
no-noktowizyjny MTN-1 (również z PCO) czy oraz wszelkiej maści sygnalizatorów, w tym pod koniec lat sześćdziesiątych zasilany ta-
kolimator wyposażony w baterię słoneczną. monitorujących czynności życiowe. śmowo granatnik automatyczny o tym samym
Na stoisku firmy wystawiono też propozycję Nowego wyposażenia i uzbrojenia, które kryptonimie nie został wprowadzony do arse-
elektronicznego systemu wspierania żołnierza mogłoby trafić do polskiego wojownika jutra, nału naszej armii. Ktoś uznał, że lepiej będzie
na polu walki, złożonego z ciekłokrystalicz- na kieleckiej wystawie było bardzo dużo. Wy- kupić sowiecki AGS-17, czego zresztą i tak
nych wyświetlaczy, paneli zobrazowania, inte- mieniliśmy tutaj jedynie propozycje Bumaru, nie zrobiono. 

L O T N I C T W O

POLSKI F-16 FRANCUSKI MIRAGE 2000 N FRANCUSKI BOEING
E-3F SENTRY
Choć loty miały

mieć charakter
FOT. M.VANDER MEE

FOT. PIERRE CESTER
zapoznawczy,
okazały się złożony-
mi misjami w mie-
szanej formacji
Mirage 2000N
i Jastrzębi.
P onad 40 samolotów bojo-

wych, wspieranych przez
dziewięć maszyn zabezpiecza-
Taktycznego z Łasku, wspiera-
nych przez specjalistów
z 32 Bazy Lotniczej – ogółem
OCA (Offensive Counter Air),
polegające na torowaniu drogi
i osłanianiu samolotów ude-
jących – w tym AWACS i tan- ćwiczyło 60 osób personelu rzeniowych. Maszyny państw
kowce – oraz samoloty walki latającego i technicznego, NATO stacjonujące w duńskiej
elektronicznej, wzięło udział w tym 12 pilotów. bazie Karup prowadziły opera-
14–25 września w „Bold Aven- Trenowano tankowanie w po- cje lotnicze głównie nad teryto-
ger 2009”. Polskie Siły Po- wietrzu, zadania typu CAS rium Danii, Norwegii, Wielkiej
wietrzne reprezentowało sześć (Close Air Suport), czyli bezpo- Brytanii, Szwecji i krajów nad-
F-16 z 10 Eskadry Lotnictwa średnie wsparcie lotnicze, oraz bałtyckich. 
Dużo latania
MARLENA BIELEWICZ, IRENEUSZ NOWAK
„Bold Avenger 2009” były największymi

w tym roku ćwiczeniami lotniczymi NATO w Europie.

A R M I A
na celu
RY mają
MANEW nie planowania
le -
doskona ania skompliko
w h
i wykony ielowymiarowyc
w
wanych, ugrupowaniach
w
operacji ngażujących
, a
CO M AO rodowe
j wielona -
zazwycza liczby samolo
uże
załogi, d h typów i o róż-
yc
tów różn aczeniu
m p rze zn
ny

W samo sedno
F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK
Psycholog potrzebny jest w operacji wojskowej na pierwszej linii.
To on ma wesprzeć dowódcę w odtwarzaniu zdolności bojowej
żołnierzy.
Psycholog na misji
W
Polsce wiemy, gowie byli potrzebni podczas nabo- przeć kapelani, którzy na misjach cieszą się
ilu żołnierzy ru do wojska i do pomocy żołnie- dużym autorytetem.
zginęło na mi- rzom, którzy kiepsko się adaptowali Psycholog klinicysta powinien mieć też peł-
sjach i ilu zosta- do wojskowych warunków. Teraz ne ręce roboty po powrocie żołnierzy z misji.
ło rannych. Woj- powinni być wykorzystani także do Nie sądzę, aby wszyscy wracający do kraju
sko ma dokładne dane o stanie zdro- wyselekcjonowania jak najlepszych potrzebowali specjalnych turnusów sanatoryj-
wia fizycznego żołnierzy przed mi- żołnierzy, którzy poradzą sobie nych, ale wielu z nich powinno samemu lub
sjami, w ich trakcie i po powrocie do w warunkach wojennych, do szkole- z rodziną udać się do Ciechocinka lub Kryni-
kraju. Nikt za to nie wie dokładnie, nia i doradzania dowódcom, jak po- cy, żeby tam wspólnie ze specjalistami popra-
ilu wróciło z Iraku i Afganistanu winni rozwiązywać trudne sytuacje cować nad lękiem, nauczyć się radzenia ze
okaleczonych psychicznie i co się własne i podwładnych. stresem, spróbować wyczyścić podświado-
z nimi dalej dzieje. Dopóki uczestni- Psycholog potrzebny jest w opera- mość z urazów psychicznych. Łatwo jest za-
czyliśmy w misjach typowo pokojo- cji wojskowej na pierwszej linii. To on uważyć kalectwo fizyczne – z tym nie mamy
wych, dopóty nie trzeba było kon- ma wesprzeć dowódcę w odtwarzaniu problemu. Od razu wspomagamy tych, którzy
centrować się na zdrowiu psychicz- zdolności bojowej żołnierzy, dokony- z widocznymi ranami wracają do kraju. Dużo
nym. Dopiero Irak, a później i Afga- wać segregacji i ewakuacji do kraju trudniej jest dostrzec kalectwo psychiczne,
nistan pokazały, że są to operacje tych, którym stan psychiczny unie- a to zdecydowanie częściej towarzyszy żołnie-
wojenne, na których żołnierze prze- możliwia kontynuowanie udziału rzom powracającym z wojen. Aby odpowie-
żywają nie tylko stany depresyjne w operacji. Tam, gdzie to możliwe, dzialnie sprostać wyzwaniu, trzeba zbudować
związane z rozłąką z rodziną, ale po powinno przeprowadzać się terapię na służbę psychologiczną (może psychiatryczno-
prostu się boją, przeżywają stresy po miejscu, żeby żołnierz mógł wrócić -psychologiczną) i szybko przygotować ją do
ujrzeniu krwi i zastrzeleniu przeciw- do walki. Potrzeba neutralizacji reak- działania zarówno na polu walki, jak i wtedy,
nika, odczuwają lęk przed utratą ży- cji lękowych, opanowywania zacho- gdy obolali, również psychicznie, żołnierze
cia, wpadają w depresję związaną wań impulsywnych czy redukowanie wracają do ojczyzny. 
z działaniami na polu walki. Obie te cierpienia są czymś
misje wyraźnie pokazały, że po- oczywistym i mają ta-
trzebny jest tam psycholog, a w nie- kie samo znaczenie dla
których wypadkach może i psychia- powodzenia operacji jak
tra. Podjęto jakieś próby w tym kie- odpowiednia ilość
runku, ale tak naprawdę poza obno- amunicji czy wła-
szeniem się z pojęciami „zabezpie- ściwy sprzęt. Psy-
czenie psychologiczne” i „Zespół chologów mo-
Stresu Pourazowego” niewiele zro- gliby wes-
biono, aby faktycznie wykazać zain-
teresowanie żołnierską psyche na
równi z jego fizis.
Wciąż słyszę powtarzane oczywi-
stości, że człowiek jest najważniej-
szym elementem na polu walki, z je-
go ułomnym ciałem, ale także
FOT. WWW.SXC.HU
wrażliwą psychiką. Dlaczego

więc w tak małym stopniu o nią
dbamy? Dotychczas psycholo-

MILITARIA
MILITARIA
MILITARIA PAWEŁ HENSKI

MILITARIA
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL
Przebieranka
Mundur bojowy armii amerykańskiej został zaprojektowany
przez żołnierzy dla żołnierzy. W Afganistanie okazało się
jednak, że nie do końca spełnia on swoje zadanie.
FOT. US DOD

N O W E R O Z W I Ą Z A N I A
POBIERANIE mundurów
ACU w 40 Dywizji Piechoty
w Fort Hood w Teksasie.
Przebieranka
W
czerwcu 2004 roku, w swoje lub opuszczony), system przyczepiania kamuflaż daje aż do 50 procent lepsze
229. urodziny, armia amery- na rzepy stopni, naszywek i różnych maskowanie w warunkach, w jakich
kańska wprowadziła nowy ro- oznaczeń taktycznych, kolanowe i łok- operują wojska amerykańskie. Miał być
dzaj wojskowego uniformu. ciowe kieszonki na miękkie wkładki, na tyle uniwersalny, by nadawał się do
Mundur bojowy armii (Army Combat Uni- dodano ustawione pod kątem kieszenie maskowania żołnierzy w terenach le-
form – ACU) jest oficjalnym strojem używa- na piersiach zamykane na rzepy, ściąga- śnych, w obszarze zurbanizowanym,
nym zarówno w warunkach garnizonowych, cze sznurowane w mankietach spodni a nawet na pustyni. Armia była do tego
jak i bojowych. Powstał w specjalnym biurze i w pasie. stopnia zadowolona z nowych ubiorów,
powołanym przez armię amerykańską (PEO Długo zastanawiano się, jaki wybrać że zrezygnowała z planów tworzenia ty-
Soldier), które miało stworzyć ubiór w pełnej PROJEKTUJĄC kamuflaż. W 2002 roku piechota mor- powych mundurów pustynnych.
kooperacji z żołnierzami i zastąpić dwa rodza-nowe mundury, ska wprowadziła nowy mundur o tak
brano pod uwagę
je używanych wcześniej: z wzorem leśnym również sposoby zwanym digitalnym (pikslowanym) ka- AFGANISTAN JEST INNY
(Battle Dress Uniform – BDU) oraz jego maskowania muflażu. W PEO Soldier zastanawiano Nowe mundury zostały bardzo do-
wersję pustynną (Desert Camouflage Uniform u zwierząt. się, czy nie stworzyć leśnej i pustynnej brze przyjęte przez żołnierzy. Biuro
– DCU). wersji kamuflażu używanego przez ma- PEO Soldier było w nieustannym kon-
rines. Ostatecznie zdecydowano się na takcie z jednostkami liniowymi, zbie-
MIEJSKIE MASKOWANIE digitalną wersję tak zwanego miejskie- rało wszelkie uwagi i sugestie dotyczą-
W projektowaniu nowego munduru bojowego wzoru maskowania, który pozbawio- ce nowego wyrobu. Początkowo głów-
go brali udział żołnierze służący na co dzień no silnych, czarnych akcentów. Powstał ny ciężar działań armii amerykańskiej
w jednostkach liniowych. Miał on być pozba- kamuflaż o podwójnym wzorze (tekstu- skupiał się na wojnie w Iraku, gdzie te-
wiony niedogodności starych uniformów, szczerze), nazwany uniwersalnym wzorem atrem walk był przede wszystkim teren
gólnie związanych z noszeniem na nich kamize- maskującym (Universal Camouflage zabudowany. Tam nowy kamuflaż
lek kuloodpornych. Wprowadzono ponad Pattern – UCP). Składa się on z trzech sprawdził się doskonale i żołnierze nie
20 różnych przeróbek, między innymi kołnierz kolorów: zielonego, jasnobrązowego mieli powodu do narzekania. Jednak
typu mandaryńskiego (może być podniesiony i szarego. Analizy wykazały, że nowy gdy w ostatnich latach więcej jedno-

M I L I T A R I A
ŻOŁNIERZE z 3 Grupy Sił Specjalnych (powietrznodesantowej) w dolinie Shok w Afganistanie

w grudniu 2008 roku. Żołnierz na pierwszym planie nosi mundur z kamuflażem MultiCam.
AMERYKANIE
z 1 Dywizji
FOT. US DOD (3)

Kawalerii (Irak,
2007 rok).
Mają na sobie
mundury ACU.
stek liniowych znalazło się w Afganistanie, na- Rangersów, nie używają mundurów z tym ka- rów. MultiCam składa się z dość regularnych,
gle odkryto, że kamuflaż UCP nie do końca muflażem, szczególnie w Afganistanie. Coraz ale małych plam w siedmiu odcieniach koloru
przystaje do warunków na polu walki. Podczas częściej żołnierze tych jednostek noszą uniformy brązowego, jasnobrązowego i zielonego.
gdy w terenie zabudowanym zdawał egzamin, o enigmatycznej nazwie MultiCam. W odpowiedzi na zarzuty dotyczące kamu-
gorzej było już na otwartych przestrzeniach, na flażu UCP armia amerykańska planuje przete-
polach, na tle lokalnej roślinności czy na tere- OKIEM ARTYSTY stować dwa wzory: MultiCam oraz nowy UCP
nach pustynnych. MultiCam to wzór kamuflażu opracowany Delta. Ten ostatni to kamuflaż UCP uzupełnio-
Żołnierze zgłosili problem do PEO Soldier. przez małą amerykańską firmę Crye Precision. ny o nowy kolor, nazwany „brąz kojota”. Na po-
Krytyczne uwagi zaczęły również pojawiać się Już w 2003 roku próbowała ona konkurować czątku października PEO Soldier ma zamiar
na forum portalu „Military Times”. Symptoma- z kamuflażem UCP, przedstawiając swe autor- wyposażyć w nowe mundury dwa wybrane ba-
tyczne były komentarze pilotów samolotów skie opracowanie (nazywające się wówczas taliony służące w Afganistanie: jeden dostanie
i śmigłowców, którzy stwierdzili, że spośród Scorpion). Caleb Crye, właściciel firmy, po- ubiór z maskowaniem MultiCam, drugi – z ka-
wszystkich wojsk służących w Afganistanie wiedział: „Widzieliśmy żołnierzy wysyłanych muflażem UCP Delta. Próby terenowe nowych
najbardziej rzucają się w oczy żołnierze amery- na wojnę do Afganistanu noszących zupełnie wzorów są częścią szerszego planu unowocze-
kańscy noszący ACU. nieefektywny kamuflaż”. Co ciekawe, nikt śnienia żołnierskich uniformów, który przedsta-
Sprawa z UCP dotarła bardzo wysoko, bo do w Crye Precision nie służył w armii, a właści- wiciele armii USA zaprezentowali 11 września
podkomisji do spraw sił zbrojnych amerykań- ciel skończył akademię sztuk pięknych. członkom Kongresu.
skiej Izby Reprezentantów. Jej przewodniczący Zespół Crye Precision zrobił setki zdjęć w naj- Jednak, choć kamuflaż MultiCam maskuje
John Murtha, znany z nieustępliwej walki o po- różniejszych częściach świata, w różnych warun- żołnierzy lepiej od wzoru UCP, zdaniem wielu
prawę jakości uzbrojenia i wyposażenia żołnie- kach przyrodniczych i klimatycznych. Analizo- wojskowych nie może być jedynym, uniwer-
rzy, dał dowódcom amerykańskim czas do końca wano także sposoby maskowania u zwierząt. salnym rozwiązaniem. Mimo korzyści finan-
września tego roku na rozwiązanie problemu. Wszystko to pozwoliło metodą prób i błędów sowych związanych z posiadaniem jednego
Jak się okazało, niedoskonałości kamuflażu UCP opracować wzór będący wypadkową różnych rodzaju munduru armia powinna mieć rów-
są im znane nie od dziś. Siły specjalne armii motywów i kształtów. Zanim powstał Multi- nież inne ubiory, przynajmniej w wersji pu-
amerykańskiej, oddział Delta Force czy 75 Pułk Cam, przeanalizowano dwanaście różnych wzo- stynnej. 

C Z O Ł G I
P
odczas tegorocznego Międzyna-
rodowego Salonu Przemysłu
Obronnego w Kielcach prezento-
wany był lekki czołg CV90120-T,
nazywany również wozem wspar-
cia artyleryjskiego. Jest to jeden z wielu pojaz-
dów bojowych stworzonych przez szwedzkie-
go Hagglundsa we współpracy z Boforsem.
Dziś pierwsza z tych firm jest częścią BAE
Systems, potentata na rynku zbrojeniowym.
WÓZ EKSPORTOWY
Prace nad bojowym wozem piechoty rozpo-
częto w Szwecji w latach osiemdziesiątych.
Siły zbrojne zdecydowały się na ponad
20-tonowy pojazd. Opracowaniem podwo-
zia i opancerzenia zajął się Hagglunds. Bo-
fors natomiast zaprojektował wieżę wyposa-
żoną w armatę automatyczną kalibru 40 mi-
limetrów. Rozważano też jej wersję z armatą
25-milimetrową, ale ostatecznie zrezygno-
wano z tej koncepcji.
Armata jest zasilana 24-nabojowymi maga-
zynkami, których ręczna wymiana zajmuje
członkowi załogi 20 sekund. Z armatą sprzężo-
no karabin maszynowy kalibru 7,62 milimetra.
O jej skuteczności decyduje system kierowania
ogniem stworzony przez firmę SaabTech Ve-
tronics. Stanowiska dowódcy wozu oraz dzia-
łonowego zostały wyposażone w dzienno-noc-
ne przyrządy obserwacyjno-celownicze, po-
zwalające prowadzić ogień przy ograniczonej
widoczności.
Pancerz z walcowanej stali miał być odporny
na ostrzał z wielkokalibrowych karabinów ma-
szynowych 14,5 milimetra, w które było wypo-
sażonych wiele pojazdów używanych w armiach
Układu Warszawskiego. Przednie opancerzenie,
mocniejsze, miało przetrwać trafienie pociskiem
30-milimetrowym.
Wynikiem prac był pojazd Stridsfordon 90 TADEUSZ WRÓBEL
Szwedzki szl
(Strf 90), znany bardziej pod akronimem angiel-
skiej nazwy Combat Vehicle 90 (CV 90). Poza
trzyosobową załogą mieści on ośmiu żołnierzy
desantu, którzy mogą opuścić wóz tylnymi
drzwiami lub włazami w dachu przedziału desan-
towego. Szwedzi zrezygnowali z otworów strzel-
niczych w bokach kadłuba. Wyszli z założenia,
że bojowy wóz piechoty służy głównie do trans-
portu żołnierzy, którzy walczą spieszeni. Uznali, Od wielu lat przebojem eksportowym szwedzkiej zbrojeniówki są bojowe wozy
że lepiej postawić na wzmocnienie ochrony zało- piechoty z rodziny CV90. Ponad 600 tych pojazdów sprzedano pięciu państwom.
gi i pasażerów. Podobnie jak inne zachodnie pro-
jekty gąsienicowych bojowych wozów piechoty równo nowoczesne rozwiązania techniczne za- Drugim krajem, który wybrał szwedzki pro-
szwedzki pojazd również nie pływa. stosowane w CV90, jak i to, że pojazd projekto- dukt, była Finlandia. Zakupiła ona w listopadzie
Armia zamówiła CV9040 w 1991 roku. wano z myślą o działaniu w specyficznych wa- 2000 roku 57 wozów z takim samym uzbroje-
Pierwsze pojazdy dostarczono dwa lata później. runkach skandynawskich. niem jak norweskie. W czerwcu 2004 roku
W kilku transzach szwedzkie wojska lądowe ku- Zażyczyli sobie jednak zmian w konstrukcji wschodni sąsiad Szwecji rozszerzył zamówienie
piły 355 bojowych CV90. W trakcie produkcji pojazdu. Jedną z podstawowych było inne uzbro- o następne 45 pojazdów. W grudniu 2000 roku
konstrukcję modyfikowano, między innymi jenie główne. Norwegia już w 1994 roku zamó- za 440 milionów dolarów 186 egzemplarzy
w pełni ustabilizowano armatę – taki wariant ma wiła 104 egzemplarze CV90, uzbrojone w au- CV90 nabyła Szwajcaria. W latach 2001–
oznaczenie CV9040B. tomatyczną armatę Bushmaster II kalibru –2005 dostarczono jej 154 wozy bojowe
Szwedzkim bojowym wozem piechoty szyb- 30 milimetrów. Cztery przedprodukcyjne wozy i 32 dowodzenia. Szwajcarzy wybrali CV90
ko zainteresowały się zagraniczne armie. Pierwsi trafiły do odbiorcy w 1996 roku, a pozostała set- z takim samym uzbrojeniem, jak te produko-
byli Norwegowie, których uwagę zwróciły za- ka w latach 1998–2000. wane dla Finlandii i Norwegii.

M I L I T A R I A
CV90120-T
Załoga –4
Uzbrojenie główne – CTG120/L50
120 mm
CV9030
Załoga – 3+7-8
FOT. A. KIŃSKI
Uzbrojenie główne – Bushmaster II
30/40 mm
Trzy wersje
Wersja CV90120-T CV9035 CV9030
Masa bojowa (t) 35 32–35 24–28
Długość kadłuba (m) 6,6 6,8 6,6
Szerokość (m) 3,2 3,2 3,2
Wysokość (m) 2,4 2,8 2,8
Prześwit (m) 0,4 0,4 0,4
Moc silnika (kW/rpm) 600/2350 600/2350 450–500/2200
Prędkość (km/h) 70 70 70
Prędkość cofania (km/h) 40 40 40
Zasięg (km) 600 600 600
CV9035
Załoga – 3+7
Uzbrojenie główne – Bushmaster III
35/50 mm
Gotowe do misji
Przed kilku laty część szwedzkich CV90
dostosowano do udziału w misjach zagranicznych.
P ojazdy wyposażono w do-

datkowe opancerzenie oraz
wacyjnych artylerii, dwóch do-
wodzenia, trzech ewakuacyj-
zlagier
dostosowano do operowania nych i tyluż samo przeciwlotni-
w warunkach tropikalnych. czych.
W ten sposób zmodernizowano Szwedzi używali CV90 w misji
42 wozy bojowe, które teraz są pokojowej Organizacji Narodów
określane jako CV9040C/Strf Zjednoczonych w Liberii, a teraz
9040C. Podobne przeróbki zro- mają je w Afganistanie. Są tam
biono w ośmiu wozach obser- również norweskie CV9030. 
Pojawiło się w nich jednak nowe rozwiązanie partię 45 wozów CV9035 za 188 milio- artyleryjskiego z armatą CN 105 G2
– otwierane do boku pojedyncze tylne drzwi nów euro zamówiła Dania. W tej wersji, kalibru 105 milimetrów francuskiego
z wozów skandynawskich zastąpiono opuszcza- tak jak w holenderskiej, we wnętrzu po- Giata (dzisiejszy Nexter). Planowali też
ną rampą z drzwiami wewnętrznymi. jazdu jest miejsce dla dziesięciu osób. kupić 40 samobieżnych moździerzy
Poza Szwecją najwięcej CV90 kupiła Holan- AMOS kalibru 120 milimetrów.
dia. W grudniu 2004 roku podpisano kontrakt UNIWERSALNA Najnowszą ofertą BAE Systems jest
o wartości 749 milionów euro. Armia holender- PRACE PLATFORMA lekki czołg CV90120-T. Pojazd ten zo-
ska miała dostać w latach 2007–2010 184 wozy nad rodzimym Poza wariantami pojazdów, które tra- stał uzbrojony w 120-milimetrową au-
bojowym wozem
– 150 bojowych i 34 dowodzenia. W ubiegłym fiły do seryjnej produkcji, powstało kil- tomatyczną armatę CTG 120/L50 z tu-
piechoty
roku pojawiła się informacja o rozszerzeniu za- rozpoczęto ka innych. Szwedzi rozważali między zinem pocisków gotowych do użycia
mówienia do 192 egzemplarzy. Są to CV9035 w Szwecji innymi wersję CV9056 z wyrzutnią i kolejnymi 33 w zapasie. Jej szybko-
Mk III z armatą automatyczną Bushmaster III w latach przeciwpancernych pocisków kierowa- strzelność wynosi 12–14 pocisków na
osiemdziesią-
kalibru 35/50 milimetrów z programowaną amu- nych RBS-56 Bill, ale ostatecznie jej sekundę. Biorąc pod uwagę uniwersal-
tych, jeszcze
nicją. Pojazdy mają skomputeryzowany system w okresie nie zamówili. Już w latach dziewięć- ność platformy, powstaną z pewnością
kontroli ognia. Jako ostatnia w końcu 2005 roku zimnej wojny. dziesiątych opracowali wóz wsparcia jeszcze inne warianty tego czołgu. 

M U Z E U M B R O N I P A N C E R N E J
Pan c erne  klechdy

MARCELI KWAŚNIEWSKI
O amerykańskim wozie
wykonanym w ZSRR
Podczas jazdy ZIŁ-em z prędkością 70 kilometrów na godzinę
można bez obaw rozlewać szampana do kieliszków.
B
ył grudzień 2002 roku, gdy kapitan wnętrznych. Prawdopodobnie trafił do nas, żeby
Tomasz Ogrodniczuk stanął po- wozić jakiegoś ważnego sowieckiego generała.
środku pustawej hali likwi- Obecne możliwości
dowanej jednostki techniczne wozu kapi-
i zaczął rozglądać się za wielką cię- tan Ogrodniczuk
żarówką z charakterystycz- sprawdzał na poznań-
nym znakiem na masce. skim lotnisku, gdy zo-
Powiedziano mu przez te- stał poproszony, by
lefon, że ma zabrać stąd przewieźć nim szefa
egzemplarz starego nowo uruchomionych
ZIŁ-a. „Czego pan kapi- linii lotniczych. „Zgodzi-
tan szuka?”, zapytał ofi- łem się pod warunkiem,
cer dyżurny. „ZIŁ-a do za- że potem będę mógł się
brania”, odparł kapitan. trochę rozpędzić na płycie”, mówi kapitan. I tak
„A, tam stoi”, oficer wskazał na się stało. Odwiózł gościa do terminalu i ruszył
kabriolet w kącie hali. Gdy zrozu- i jedynie jedenaście egzempla- z paniami z zarządu firmy, które zabrał na prze-
miał, że stoi przed być może jedy- rzy kabrioletu opuściło fabrykę. jażdżkę. „Przy 120 kilometrach na godzinę tro-
nym w Polsce egzemplarzem pancernego ZIŁ-a „W większości były to wozy wykonywane chę piszczały, a przy 150 już krzyczały. Wtedy
z lat sześćdziesiątych, bez namysłu rzucił: „Ła- ręcznie, niczym szwajcarskie ze- zrozumiałem, że mam zjechać z pasa
dujemy!”. Po kilku minutach ZIŁ 111 opuścił garki, choć może nie aż Pancerny startowego. Dla ZIŁ-a najbardziej od-
halę Centrum Szkolenia Czołgowo-Samochodo- z taką dokładnością”. krążownik szos powiednia jest prędkość 70–80 kilome-
wego w Pile. Pomysł na limuzynę – bo trudno możemy obejrzeć trów na godzinę, bo wtedy łagodnie
ZIŁ 111 waży 3,34 tony, ma 6,5 metra długo- mówić o licencji – Rosjanie zapo- w Muzeum płynie po szosie, a z zamontowanego
ści i 2 metry szerokości. Rozstaw osi wynosi życzyli od Amerykanów, a właści- Broni Pancernej w środku barku można bez obaw nale-
w Poznaniu.
4 metry, stąd niezbędna jest wzmocniona rama wie ukradli z firmy Packard. „Nie- wać szampana do kieliszków”.
i kratownica, żeby się nie złamał na pół. Sze- dawno pewien Amerykanin zoba- Niewiele brakowało, a ZIŁ wróciłby
ściolitrowy silnik V8 pali do 45 litrów benzyny, czył naszego ZIŁ-a podczas Targów Motoryza- do swej ojczyzny. Kilka lat temu kapitan
a mocą 200 koni mechanicznych dorównuje sil- cyjnych w Poznaniu”, opowiada Ogrodniczuk. Ogrodniczuk odebrał dziwny telefon. Ktoś mę-
nikowi BRDM-a. „Rozentuzjazmowany zadzwonił do USA i wy- skim głosem zapytał go po rosyjsku, czy
Kapitan Ogrodniczuk z dumą pokazuje ory- krzykiwał, że znalazł amerykański wóz wyko- ZIŁ jest na sprzedaż. „Jeśli tak, to proponujemy
ginalne elementy wyposażenia, które zachowały nany w Związku Sowieckim”. za niego muzealny egzemplarz czajki albo no-
się w znakomitym stanie: niezniszczalne, błysz- Biała, siedmioosobowa salonka ze skórzany- wego mercedesa”, mówił człowiek, który przed-
czące chromy wzdłuż karoserii i przy reflekto- mi siedzeniami i dywanem na podłodze woziła stawił się jako Siergiej. „Nie jest na sprzedaż.
rach, chromowane pokrywy zaworów silnika, przede wszystkim pierwszych sekretarzy partii A kogo pan reprezentuje?”, zapytał kustosz.
sowieckie radio, które nie odbiera zachodnich bloku wschodniego. Z ZIŁ-a odbierano defila- „Rosyjski prywatny biznes”, padła odpowiedź
(wrogich) częstotliwości, elektryczną antenę, dy, parady i przewożono nim zaprzyjaźnionych i Siergiej zakończył rozmowę. Więcej się nie
23-centymetrowej grubości drzwi i składany, oficjeli, czego dowodem jest fotografia, na któ- odezwał. 
czteroelementowy dach. Ten ostatni przeszedł rej Edward Gierek i János Kádár ściskają się
renowację i zamiast brezentu ma dziś nieprze- w samochodzie.
makalną tkaninę, która jednak – zdaniem kusto- Nie wiadomo, w jaki sposób Ził 111 trafił do W Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu można
obejrzeć 37 pojazdów pancernych. Większość eks-
sza – nie oddaje w pełni atmosfery tamtych cza- Polski. Pewne jest, że nie przyjechał prosto z fa-
FOT. CSWP
ponatów była wykorzystywana podczas II wojny

sów. Tamtych, czyli czasów zimnej wojny, bo bryki i że był na stanie Nadwiślańskich Jedno- światowej. Nieetatowym kustoszem muzeum jest
ZIŁ-y 111 produkowano w latach 1963–1968, stek Wojskowych Ministerstwa Spraw We- kapitan TOMASZ OGRODNICZUK.

BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
ROBERT
CZULDA
Redaktor działu MAREK PIELACH
Europa
na tarczy
Decyzja Waszyngtonu o wstrzymaniu planów budowy
strategicznej obrony przeciwrakietowej cieszy Rosję
i znaczną część państw europejskich.
FOT. MDA

O B R O N A P R Z E C I W R A K I E T O W A
AMERYKANIE będą
wykorzystywać bazy rakiet
przechwytujących pociski
międzykontynentalne, między
innymi w Fort Greely na Alasce.
Europa na tarczy
Z
godnie z założeniami sys- tach osiemdziesiątych projekt admini- tywać rosyjskich rakiet balistycznych o zasięgu
temu przeciwrakietowego stracji Ronalda Reagana mianem „lek- międzykontynentalnym.
administracji George’a komyślnych gwiezdnych wojen”. Nic Cieszy się również grupa tych państw europej-
W. Busha w Polsce miało więc dziwnego, że Barack Obama skich, które sekretarz obrony Donald Rumsfeld
znaleźć się dziesięć dwuczłonowych wykorzystał pierwszą okazję, aby swego czasu pogardliwie nazwał „Starą Euro-
rakiet przechwytujących, a w Cze- w znacznym stopniu powrócić do syste- pą”. Kraje zachodniej części tego kontynentu od
chach zmodyfikowany radar. Ponadto mu lansowanego przez Billa Clintona, samego początku (to jest od 2001 roku) niechęt-
Amerykanie planowali zainstalować którego ekipa skupiła się w latach dzie- nie podchodziły do amerykańskiej koncepcji,
dodatkowy radar w Turcji bądź więćdziesiątych na ochronie zgrupo- ponieważ widziały w niej zagrożenie dla trwało-
w Azerbejdżanie, Gruzji czy na Ukra- wań wojsk przed wrogimi rakietami ści transatlantyckiego sojuszu. Na Starym Kon-
inie. Obecnie w Europie znajdują się taktycznymi. tynencie zrodziła się obawa, że ukryci za taką
dwa systemy wykorzystywane przez To prawdopodobnie definitywny ko- NA STARYM
„tarczą” Amerykanie mogliby porzucić zaintere-
Amerykanów: radary zapewniające niec marzeń znacznej części republika- KONTYNENCIE sowanie Europą i rozpocząć prowadzenie nowej,
wczesne ostrzeganie w brytyjskim nów o globalnym systemie strategicz- zrodziła się bardziej agresywnej i jednostronnej polityki, coś
Fylingdales i w bazie lotniczej Thule nym, który chroniłby Amerykę przed obawa, na kształt XIX-wiecznej „dyplomacji kanonie-
że „ukryci
na Grenlandii. rakietami – niezależnie od ich zasięgu za tarczą”
rek”. Wojownicza retoryka George’a W. Busha
Do obrony systemu Amerykanie pla- i miejsca wystrzelenia. Trudno oczeki- Amerykanie w pierwszym okresie jego rządów zdawała się
nowali skierować też rakiety Patriot wać, że po dwóch wielkich klęskach mogliby porzucić potwierdzać te obawy.
PAC-3 oraz THAAD na mobilnych projektu – najpierw Ronalda Reagana, zainteresowanie Co więcej, Europejczycy z niepokojem pode-
Europą
platformach lądowych, a także pociski a teraz George’a W. Busha, jakikol- i rozpocząć szli do jednostronnego wycofania się Waszyng-
SM-3 na okrętach z systemem Aegis wiek kolejny prezydent z ramienia tej prowadzenie tonu z traktatu ABM (Anti-Ballistic Missile)
BMD, który miał zostać rozmieszczony partii pokusi się raz jeszcze do niego nowej, bardziej z 1972 roku, który uniemożliwiał budowę strate-
na morzach Czarnym i Śródziemnym, wrócić. agresywnej gicznego systemu przeciwrakietowego. Nawet
i jednostronnej
a w odległej przyszłości także na Morzu polityki. sojusznicza Wielka Brytania skrytykowała li-
Bałtyckim, co w 2008 roku potwierdził RADOŚĆ NA STARYM kwidację reżimu ABM, będącego przez niemal
admirał Bernard McCullough. Dzięki KONTYNENCIE trzydzieści lat źródłem równowagi strategicznej.
temu Amerykanie mogliby nie tylko Oczywistym beneficjentem amery- W oficjalnym stanowisku Londyn był przekona-
przechwytywać rakiety międzykonty- kańskiej decyzji jest Rosja, dla której ny o „kluczowym znaczeniu ABM w bilateral-
nentalne zmierzające do USA, ale rów- budowa systemu w pierwotnej wersji nych stosunkach pomiędzy Stanami Zjednoczo-
nież wymierzone w Europę pociski mogłaby oznaczać w perspektywie dłu- nymi a Rosją”. Wyrażono również wątpliwość,
krótkiego i średniego zasięgu. gofalowej redukcję znaczenia własnych czy budowa BMD (Ballistic Missile Defense)
Partia Demokratyczna nigdy nie była arsenałów strategicznych. Tymczasem jest najlepszą odpowiedzią na proliferację broni
zwolennikiem strategicznej obrony ani rakiety Patriot PAC-3, ani też SM-3 balistycznej.
przeciwrakietowej. To właśnie demo- nie stanowią takiego zagrożenia, nie są Stanowisko brytyjskie odzwierciedlało głów-
krata Edward Kennedy nazwał w la- bowiem i nie będą w stanie przechwy- ną obawę państw Europy Zachodniej – strach

B E Z P I E C Z E Ń S T W O
Koncepcja Obamy Andriej Nesterenko: „Przyszły rozwój współ-

pracy zależy przede wszystkim od poprawy rela-
cji, odbudowy zaufania i gotowości wsłuchania
Opiera się na założeniu, że balistyczne rakiety nie będą stanowić się w rosyjskie obawy”.
takiego zagrożenia jak rakiety krótkiego i średniego zasięgu. Warto przy tym przypomnieć, że w 2007 ro-
ku Rosjanie zaproponowali Amerykanom wy-
P ierwszym etapem (do

2011 roku) ma być roz-
mieszczenie w Europie już
okrętach, ale również wy-
rzutniach lądowych. Nowe
SM-3 (Block IB) mają zwięk-
przed rakietami taktyczny-
mi. Etap trzeci (do 2018 ro-
ku) zakłada instalację poci-
korzystywanie radaru w Azerbejdżanie, nieda-
leko od granicy z Iranem. Prezydent Dimitrij
Miedwiediew w 2008 roku przekonywał: „Jeste-
wykorzystywanych syste- szyć zdolności obronne sków SM-3 Block IIA, a etap śmy zainteresowani pozytywną współpracą,
mów: radaru AN/TPY-2, czwarty (do 2020) SM-3 chcemy wspólnie zwalczać zagrożenia”.
rakiet Patriot PAC-3, Block IIB do niszczenia tak-
THAAD oraz SM-3, że rakiet o zasięgu mię- SZANSA DLA NATO
które w obecnej wer- dzykontynentalnym. Rodzi się więc pytanie: czy decyzja Baracka
sji (Block IA) stano- Oprócz tego Ameryka- Obamy zmniejsza prawdopodobieństwo budo-
wią podstawę mor- nie będą wykorzysty- wy systemu przeciwrakietowego w Europie? Pa-
skiego systemu Aegis wać bazy rakiet prze- radoksalnie nie, ponieważ amerykańska decyzja
BMD, będącego w stanie chwytujących pociski o redukcji ambitnych założeń może pozytywnie
przechwytywać wszystkie międzykontynental- przełożyć się na budowę takiego systemu pod
rakiety niestrategiczne ne w Stanach Zjed- egidą NATO. Miałby on charakter taktyczny,
oraz śledzić między- noczonych (Fort Gre- a nie strategiczny. Jako obrona punktowa chro-
kontynentalne. ely i baza lotnicza niłby wybrane obiekty lub zgrupowania wojsk,
Drugi etap (do Vandenberg), radar a nie – jak chciała tego poprzednia administracja
2015 roku) zakła- na Grenlandii i w Wiel- w Białym Domu – tworzyła element globalnego
FOT. SMDC/ARSTRAT
da rozmieszcze- kiej Brytanii, a także „parasola”. Nie stanowiłby też zagrożenia dla
nie zmodyfiko- w Europie – prawdopo- Rosjan, którzy być może włączyliby się w jego
wanych rakiet dobnie zostanie umieszczo- tworzenie, o co zabiega Rasmussen.
SM-3 nie tylko na ny gdzieś na Kaukazie.  System NATO mógłby mieć znaczną przewa-
gę nad amerykańskim systemem projektu Busha
przed poirytowaniem Rosji. Najgłośniej od daw- generalny NATO, który nazwał ją „pozytywnym – chroniłby wszystkich członków, a nie tylko nie-
na mówią o tym Niemcy, najbardziej prorosyj- krokiem”. „Nowa koncepcja sprawia, że system których, do czego dąży szef sojuszu. Jak przy-
skie państwo w Europie. Peter Struck, były szef powstanie wcześniej niż pierwotnie planowano znał swego czasu zwierzchnik Agencji Przeciw-
niemieckiego ministerstwa obrony narodowej i będzie chronił większy obszar”, stwierdził Duń- rakietowej (MDA) generał Henry Obering, ra-
i lider SPD, przyznał nieoczekiwanie w listopa- czyk. „Dzięki niemu wszyscy sojusznicy znajdą kiety w Polsce – mające stanowić środkowy ele-
dzie 2007 roku, że argumenty Rosjan są zrozu- się pod ochroną. Nie ma więc już obaw, że budo- ment obrony – nie byłyby w stanie zniszczyć
miałe, a działania Białego Domu mają prowoka- wa systemu zmniejszy skuteczność obrony któ- irańskich rakiet wycelowanych w południe Euro-
cyjny charakter. Nic więc dziwnego, że wszyst- regokolwiek z członków NATO”. py. Do zabezpieczenia tych państw konieczny
kie czołowe partie z radością przyjęły decyzję Rasmussen uważa, że decyzja Obamy jest byłby osobny system. Projekt pod skrzydłami
Obamy. Otwarty sprzeciw wobec planów ame- „punktem zerowym”, który umożliwia rozpo- NATO zabezpieczyłby także i te państwa, to jest
rykańskich wyraziła też Norwegia. Głosy kryty- częcie na nowo dyskusji o obronie przeciwrakie- Rumunię, Grecję, Turcję i Bułgarię, które zapew-
ki padały z Belgii i Holandii (które obawiały się towej. Według szefa NATO, nowy system powi- ne poparłyby taki pomysł.
pogorszenia relacji z Rosją), a także z Grecji, nien powstać w wyniku współpracy państw soju- Kwestia dziur w amerykańskim „parasolu”
Turcji, Rumunii i Bułgarii (które znalazłyby się szu – w tym i Amerykanów – z Rosją, której do- sprawiała, że przeciwko koncepcji Busha wypo-
poza amerykańskim parasolem). świadczenia z budowy własnego systemu prze- wiadał się poprzedni sekretarz generalny NATO
Zdaniem Niemców, choć te poglądy podziela ciwrakietowego są trudne do przecenienia. Jaap de Hoop Scheffer, który otwarcie przy-
więcej państw „Starej Europy”, budowa instala- Sojusz od dłuższego czasu współpracuje z Ro- znawał, że zrobi wszystko, aby w sojuszu nie ist-
cji na Starym Kontynencie mogłaby doprowa- sjanami w zakresie przechwytywania rakiet krót- nieli członkowie „pierwszej i drugiej kategorii”.
dzić do nowego wyścigu zbrojeń (a tego pacyfi- kiego zasięgu. Z kolei Amerykanie pracują nad Teraz ten problem może zniknąć, a zwolennika-
styczna Europa nie chce), ale przede wszystkim rakietami SM-3 z Brytyjczykami, Holendrami, mi takiego rozwiązania są między innymi
do pogorszenia relacji z Moskwą (a te są kluczo- Niemcami i Hiszpanami. Przeciwrakietowy Niemcy. Kanclerz Angela Merkel otwarcie opo-
we, szczególnie w kontekście bezpieczeństwa MEADS to owoc współpracy Stanów Zjedno- wiedziała się za instalacją europejskich kompo-
energetycznego). czonych, Niemiec i Włoch. W ramach programu nentów tylko jako części szerszego systemu
Szef unijnej dyplomacji Javier Solana stwier- Patriot PAC-3 Waszyngton zintensyfikował obronnego NATO. Z pewnością pomysł poprze
dził, że każdy członek Unii Europejskiej sam po- współpracę z Niemcami i Holandią. Własny pro- Francja, która chce rozwijać europejskie zdolno-
dejmuje decyzje. Ostrzegł jednak przy tym, iż jekt ma NATO – jest nim taktyczny system ści wojskowe, a własny system obrony przed ra-
wpływają one na relacje z państwami trzecimi, ALTBMD, który docelowo ma chronić przed rakietami z pewnością byłby ważnym krokiem
szczególnie z Rosją: „Suwerenna polityka człon- kietami krótkiego i średniego zasięgu. w tym kierunku.
ków Unii Europejskiej musi brać pod uwagę bez- Rasmussen zaapelował: „Powinniśmy zbadać Niestety, jak zwykle w takiej sytuacji, ambitne
pieczeństwo całej wspólnoty”. możliwość połączenia systemów przeciwrakieto- plany i oczekiwania mogą nie wytrzymać starcia
wych Stanów Zjednoczonych, NATO i Rosji”. z rzeczywistością. Wszystko bowiem może się
OPCJA ZEROWA Rosyjskie ministerstwo spraw zagranicznych rozbić o pieniądze. Jak wynika ze wstępnych kal-
Decyzję o zaprzestaniu planów budowy insta- pozytywnie odniosło się do deklaracji o połą- kulacji przeprowadzonych przez NATO, budowa
lacji w Polsce i Czechach z zadowoleniem przy- czeniu, jednak przestrzegło, że nie będzie to takiego systemu w ramach sojuszu to koszt od
jął Anders Fogh Rasmussen, obecny sekretarz łatwe. Jak stwierdził rzecznik prasowy MSZ 10 do 20 miliardów dolarów. 

O B R O N A P R Z E C I W R A K I E T O W A
niu rakiet okazały się też samoloty myśliwskie,
które wcześniej z wielkimi sukcesami niszczyły
bomby V-1. Znana jest tylko jedna udana pró-
ba. Dokonał jej strzelec pokładowy amerykań-
skiego Liberatora, wracającego z nalotu na
III Rzeszę. Gdy samolot mijał V-2, strzelec
otworzył ogień i rakieta została zniszczona. By-
ło to pierwsze w historii udane przechwycenie
rakiety balistycznej.
ŚCIANA OGNIA
Coraz bardziej zdesperowani Brytyjczycy
opracowali rewolucyjny projekt zwalczania ra-
kiet w końcowej fazie ich lotu. Autor koncep-
cji generał Frederick Pile przekonywał, że
WIELKA BRYTANIA „zniszczenie rakiety w powietrzu ogniem
stała się ofiarą
pierwszego w historii przeciwlotniczym jest wysoce prawdopodob-
udanego strategicznego ne”. Pomysł opierał się na wykorzystaniu sie-
ataku rakietowego. ci radarów do wykrycia rakiety. Następnie
należało wyznaczyć pozycję V-2 i wskazać
jej przyszłe położenie.
Etap przechwytywania polegał na stworze-
niu „kurtyny odłamków, przez które pocisk
ROBERT CZULDA musi przelecieć. Siła jego zderzenia z odłam-
kami doprowadzi do eksplozji w powietrzu”.
Parasol nad Brytanią

Łączna liczba odłamków na kilometr kwa-
dratowy miała wynosić 120 tysięcy. Prawdo-
podobieństwo trafienia rakiety oszacowano
na 1:50.
Pomysł stworzenia systemu chroniącego przed rakietami balistycznymi Szczególnie interesująca wydaje się nie-
nie jest nowy. Pierwsi wpadli na to Brytyjczycy, którzy od 1944 roku zmagali wielka liczba pocisków – 150, które planowa-
no wykorzystać do rażenia jednej rakiety.
się z rakietową ofensywą V-2.
P
Jeszcze w sierpniu 1944 roku szacowano, że
rzed koniecznością zmierze- i leciała w górnych warstwach atmos- konieczne będzie wystrzelenie aż 320 tysięcy
nia się z atakami rakietowy- fery. Problemem było nawet wykrycie na każdą rakietę. Tak radykalna zmiana wy-
mi Brytyjczycy stanęli nadlatujących rakiet. Przestarzały sys- nikała z poprawy precyzji przewidywania
8 września 1944 roku. tem radarów Home Chain nie wykry- – udoskonalenia i zmodyfikowania radarów,
Dzień wcześniej władze ogłosiły ko- wał ponad połowy V-2, a tylko w przy- co sprawiło, że docelowy obszar zapory
niec zagrożenia ze strony latających padku co trzeciej z tych, które namie- zmniejszył się z 40 kilometrów kwadrato-
pocisków V-1. Dobry humor Brytyj- rzył, udawało się określić parametry wych do zaledwie kilometra kwadratowego.
czyków prysł, kiedy na londyńską lotu i przybliżone miejsce eksplozji. Założono, że system w początkowej fazie po-
dzielnicę Chiswick spadła wystrzelo- Konieczne okazało się zmodernizo- winien być zdolny do wykrywania i analizo-
W SIERPNIU
na z Hagi rakieta balistyczna dalekie- wanie i zmodyfikowanie już istnieją- 1944 ROKU wania od 45 do 50 procent wszystkich incy-
go zasięgu V-2. Chwilę później druga cych radarów oraz rozmieszczenie szacowano, dentów rakietowych na obszarze Londynu.
wybuchła w Parndon Wood, w hrab- mobilnych, także w Europie. Pod że aby zniszczyć
stwie Essex. Nie zostały one wykryte Brukselą rozlokowano jednostkę jedną rakietę
V-2 konieczne
WĄTPLIWY SUKCES
ani przez stacje radarowe, ani przez RAF, która miała wykrywać wystrze- będzie Część naukowców i wojskowych podcho-
obserwatorów lądowych. Dopiero kil- lenie rakiet. Wykorzystywano do tego wystrzelenie dziła sceptycznie do tego projektu. Zdaniem
kanaście sekund przed detonacją nasłuch radiowy, obserwację wizual- aż 320 tysięcy marszałka Charlesa Portala, zestrzelenie ra-
oszołomieni mieszkańcy usłyszeli po- ną i dźwiękową. pocisków. kiety balistycznej wymagałoby co najmniej
tężny grzmot, który sygnalizował, iż Brytyjczycy przystąpili też do two- 12 tysięcy pocisków. Inni naukowcy ocenili
poruszająca się szybciej niż dźwięk rzenia obrony przeciwrakietowej, wy- szanse powodzenia na 1:500, a biorąc pod
V-2 weszła w atmosferę. Wielka Bry- korzystując zakłócanie sygnałów ra- uwagę trudności z przebiciem pancerza głowi-
tania stała się ofiarą pierwszego w hi- diowych. Zadanie to powierzono cy, na 1:1000. Nie było też pewności, czy
storii udanego strategicznego ataku 80 Skrzydłu Sygnałowemu RAF. odłamki byłyby w stanie przebić rakietę V-2.
rakietowego. Rozpoczęto instalację potężnych na- Ponadto zmniejszająca się z tygodnia na ty-
dajników o mocy 50 kilowatów każ- dzień liczba ataków z wykorzystaniem rakiet
NASŁUCHIWANIE dy. Do operacji skierowano trzy eska- V-2 i przewidywany rychły koniec ofensywy,
SYGNAŁÓW dry specjalnie zmodyfikowanych sa- również nie przemawiały za rozpoczęciem
Niemal od razu przystąpiono do molotów bombowych. Bez powodze- i projektu. Ostatecznie niezwykła koncepcja
przygotowywania obrony, choć prze- nia – V-2 nie były bowiem sterowane generała Pile’a nie spotkała się z akceptacją.
chwycenie rakiety wydawało się wte- radiem, czego w tamtym okresie Nie uzyskał on zgody na rozpoczęcie testów
dy niemożliwe. V-2 osiągała prędkość Brytyjczycy nie wiedzieli. Całkowi- praktycznych i jego wizjonerski system prze-
ponad 1,5 tysiąca metrów na sekundę cie bezskuteczne w przechwytywa- ciwrakietowy trafił na półkę. 

Na Wsch dzie  bez zmian?

MARCIN KACZMARSKI ne, które regularnie wieszczą destabilizację re-
Bez uproszczeń
gionu, upadek poszczególnych państw (na przy-
kład Tadżykistanu) czy przemieszczenie się ra-
dykalnych sił powstańczych z Afganistanu do
rzekomo bezpiecznej dla nich Azji Centralnej.
Takie przedstawienie sytuacji pomija dwa za-
Czy konflikt w Afganistanie może być zagrożeniem dla Azji Centralnej? sadnicze aspekty problemu.
Po pierwsze, definicja „terrorysty” czy „ra-
dykalnych sił islamskich, dążących do stworze-
nia globalnego kalifatu”, jest bardzo pojemna
i można ją zastosować do każdego przeciwnika
politycznego. Zwyczajową praktyką w regionie
jest uznawanie każdej odmiany islamu nie-
Od 2002 roku kontrolowanej przez państwo za funda-
w konflikcie mentalistyczną. Jeśli dodać do tego
afgańskim bierze niemożność weryfikacji ich zarzutów
udział 3 Grupa przez niezależnych obserwatorów, po-
Sił Specjalnych
z Fort Bragg. wstaje monopol na informacje po stro-
nie rządzących, który usprawiedliwia
wszelkie działania, jakie mogłyby zostać
przez nich podjęte.
Po drugie, to właśnie represyjne działania
(a tylko takie są podejmowane w ramach walki
z rzekomymi bojownikami) podgrzewają sytu-
ację i powodują, że powiększają się szeregi nie-
FOT. US DOD
zadowolonych. Nie można wreszcie wykluczyć,

że część działań pod szyldem islamskiego fun-
W
damentalizmu jest sponsorowana przez służby
ostatnich tygodniach złe wie- ną obronę wewnętrzną. W praktyce oznacza to specjalne mocarstw zainteresowanych utrzyma-
ści dotyczące konfliktu afgań- wysłanie do danego kraju (za jego zgodą) ame- niem wpływów w regionie.
skiego rozchodziły się wyjąt- rykańskich sił specjalnych w celu prowadzenia Zwiększenie się amerykańskiej obecności
kowo szybko. Kolejne kraje operacji wojskowych, szkolenia miejscowych sił wojskowej w Azji Centralnej (niezależnie od jej
uczestniczące w natowskiej misji ISAF mniej zbrojnych, wsparcia logistycznego, operacji psy- realnego wymiaru) w oczywisty sposób będzie
lub bardziej otwarcie wyrażają chęć wycofania chologicznych oraz zbierania danych wywia- też napędzać rywalizację między mocarstwami.
się z Afganistanu. Jedyną receptą dowódców dowczych. 3 Grupa Sił Specjalnych z Fort Azja Środkowa już dawno przestała być polem
amerykańskich na rozwiązanie problemu jest Bragg w Północnej Karolinie od 2002 roku bie- dwubiegunowej rozgrywki rosyjsko-amerykań-
kierowanie do Waszyngtonu próśb o przysłanie rze udział w konflikcie afgańskim – nowością skiej. Chiny stają się coraz bardziej aktywne
większej liczby żołnierzy. Fatalnie przeprowa- byłoby skierowanie jej do któregoś z krajów po- w sferze gospodarczej (zwłaszcza energetycz-
dzone wybory w Afganistanie sprowadziły na radzieckiej Azji Centralnej. nej), za czym będzie szło, raczej prędzej niż
państwa zachodnie falę krytyki. Wojna, To, co z punktu widzenia Waszyngtonu ma później, zaangażowanie polityczne. W kolejce
w pierwszych latach ograniczona do terytorium być reakcją na najgorszy wariant rozwoju sytu- za nimi natomiast ustawiają się Indie, Japonia
tego państwa, coraz częściej rozciąga się na Pa- acji, może w końcowym rezultacie przyczynić i Unia Europejska.
kistan, kraj od lat uznawany przez analityków za się do dalszej destabilizacji regionu. Azja Cen- Jak widać, nie ma prostej diagnozy sytuacji
miejsce, w którym zrealizuje się scenariusz tralna jest dzisiaj bowiem polem podwójnej w regionie Azji Centralnej i uproszczone po-
przejęcia kontroli nad bronią nuklearną przez konfrontacji: o wpływy polityczne i gospodar- strzeganie jej w kategoriach rozprzestrzenienia
siatki terrorystyczne. Mnożą się opinie o roz- cze – pomiędzy zaangażowanymi mocarstwami, się konfliktu afgańskiego może przynieść wię-
przestrzenianiu się konfliktu afgańskiego na oraz o legitymizację – pomiędzy dyktatorami cej szkody niż pożytku. 
Azję Centralną. Pojawiają się zatem pytania, i społecznością międzynarodową.
jak bardzo jest to realne i w jakim stopniu Z punktu widzenia rządzących elit centralno- WIZYTÓWKA
Afganistan może zdestabilizować sąsiadujące azjatyckich tworzenie wizerunku ich krajów ja-
z nim regiony. ko zagrożonych przez islamski fundamentalizm MARCIN
Stany Zjednoczone wydają się poważnie za- (którego niemal naturalną konsekwencją jest KACZMARSKI
niepokojone możliwością przeniknięcia uczest- międzynarodowy terroryzm) stanowi najlepszą Analityk Ośrodka Studiów
ników wojny w Afganistanie do krajów Azji gwarancję nie tylko uznania na arenie między- Wschodnich, pracuje
Środkowej. Przedstawiciel amerykańskich sił narodowej, ale wręcz pomocy ze strony państw również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
zbrojnych przyznał w połowie września, że zachodnich. Przekaz oficjalny z regionu jest dowych Uniwersytetu Warszawskiego,
USA przygotowują się na tak zwaną zagranicz- uzupełniany przez zachodnie ośrodki analitycz- autor książki „Rosja na rozdrożu”.

J A P O N I A
N
aród japoński, dążąc szczerze do w tamtym rejonie. Tego samego roku cześniejszych czołgów na świecie,
międzynarodowego pokoju op- umieściła na orbicie okołoziemskiej wzorowanych na niemieckich Leopar- Począwszy
od 1993 roku,
artego na sprawiedliwości i po- swojego pierwszego satelitę szpie- dach. W planach są następne kon- Japonia wysyłała
rządku, wyrzeka się na zawsze gowskiego oraz rozpoczęła pracę nad strukcje, w równym stopniu naszpiko- swoje siły samo-
wojny jako suwerennego prawa rozlokowaniem systemów antyrakie- wane elektroniką i systemami uzbro- obrony w misjach
narodu, jak również użycia lub groźby użycia towych AEGIS oraz Patriot. Ponadto, jenia jak amerykańskie Abramsy. Lot- pokojowych pod
egidą ONZ,
siły jako środka rozwiązywania sporów mię- rząd Koizumiego zaangażował Japo- nictwo od dawna dysponuje nowo- najpierw do
dzynarodowych”. Tak brzmi słynny artykuł nię w prace nad regionalnym syste- czesnymi myśliwcami na licencji Kambodży, potem
dziewiąty japońskiej konstytucji. Zgodnie z tym mem tarczy antyrakietowej (Theatre amerykańskiej. Mitsubishi F-2, będą- do Mozambiku,
zapisem w ustawie zasadniczej Kraj Kwitnącej Missile Defense), z którego to projek- cy specjalną wersją amerykańskiego Timoru Wschod-
niego oraz na
Wiśni nie posiada armii. Jest to konsekwencja tu uczynił priorytet polityki obronnej F-16, to jednak nie wszystko. Japoń- wzgórza Golan.
przegrania II wojny światowej, a dokładniej ka- kraju. czycy mają w planach wdrożenie
ra USA za japoński imperializm. Punktem własnej konstrukcji F-X oraz samolo-
zwrotnym była wojna w Korei. To ona uświa- POWRÓT SAMURAJÓW tów transportowych i AWACS. Kwe-
domiła Amerykanom, że najważniejszą kwestią Obecnie Japonia ma na koncie stią otwartą pozostaje również wypo-
jest zapewnienie Japonii bezpieczeństwa w ob- znaczne osiągnięcia w kwestii militar- sażenie w samoloty-cysterny.
liczu zagrożenia ze strony bloku sowieckiego. nej. Na przykład jej przemysł zbroje- Na uwagę zasługuje także japońska
W wyniku tego, krótko po zakończeniu kon- niowy produkuje jedne z najnowo- marynarka. Morskie siły samoobrony
fliktu koreańskiego, w Japonii powstał zalążek
Japonia resti
armii o nazwie siły samoobrony. KRZYSZTOF GŁOWACKI
PRZEBUDZENIE
Wydarzeniem, które doprowadziło do dal-
szych zmian, była pierwsza wojna w rejonie Za-
toki Perskiej. Okazało się wówczas, że rząd
w Tokio funkcjonuje według przestarzałych re-
guł gry. Japończycy nie byli gotowi wysłać żoł-
nierzy poza granice kraju pomimo silnych naci- Czy można myśleć o silniejszej militarnie
sków ze strony partnerów i sojuszników. Olbrzy-
mia kontrybucja finansowa, w wysokości 13 mi- Japonii, a równocześnie o pokoju w Azji?
liardów dolarów, nie mogła zaspokoić oczeki-
wań drugiej gospodarki świata i została określo-
na jako uprawianie „dyplomacji czekowej”.
W wyniku tego od 1991 roku stopniowo na-
stępowały w japońskiej polityce zagranicznej
zmiany, których głównym kierunkiem było
umacnianie sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi
oraz zwiększona aktywność Japonii na arenie
międzynarodowej. Począwszy od 1993 roku,
Japonia wysyłała swoje siły samoobrony do
udziału w misjach pokojowych pod egidą ONZ,
najpierw w Kambodży, potem Mozambiku, Ti-
morze Wschodnim oraz na wzgórzach Golan.
Kolejnym momentem przełomowym w re-
militaryzacji Japonii był 11 września 2001 ro-
ku. Po ataku terrorystycznym na Word Trade
Center Stany Zjednoczone skoncentrowały się
na prowadzeniu operacji militarnych na Bliskim
Wschodzie. Odkąd zaś wojny w Afganistanie
oraz Iraku zaczęły pochłaniać ogromne zasoby
finansowe oraz wymagały rozlokowania znacz-
nych oddziałów militarnych, USA zdwoiły swo-
je starania, które miały skłonić Japonię do roz-
budowy własnych zdolności militarnych.
Na odpowiedź drugiej strony Waszyngton
nie musiał długo czekać. Premier Junichiro
Koizumi podjął wiele kroków zmierzających
do podwyższenia zdolności bojowej Japonii.
W 2001 roku rząd w Tokio wysłał flotyllę stat-
ków w rejon Oceanu Indyjskiego, aby logistycz-
nie wesprzeć prowadzoną przez Amerykanów
inwazję na Afganistan. W 2003 roku Japonia
FOT. US DOD
wysłała 600 żołnierzy do południowego Iraku,

wspierając amerykańską operację wojskową

są czwartą co do wielkości marynarką wojenną Na tym jednak nie koniec zmian. Niedawno i Chokai. W okolicach Japonii pływa również
świata. Agencja Obrony Narodowej została podniesio- amerykański niszczyciel USS „Stethem”. To
Kraj Kwitnącej Wiśni coraz przychylniej pa- na do statusu ministerstwa, a wydatki zbroje- nowoczesna jednostka, wyposażona w zinte-
trzy też w stronę atomistyki. Ocenia się, że Ja- niowe wzrosły o 0,007 procent, co tylko pozor- growany system naprowadzania i kierowania
ponia posiada ponad 43 tony plutonu. Dodatko- nie wydaje się znikomym przyrostem, biorąc ogniem. Okręt jest w stanie wykrywać i moni-
wo najnowszy reaktor jądrowy, który rozpoczął pod uwagę PKB Japonii i opory w kwestii torować tor lotu rakiet balistycznych oraz nisz-
pracę dwa lata temu, dziś osiągnął możliwość zmian polityki obronnej. Te ostatnie zresztą są czyć je pociskami rakietowymi.
produkcji ośmiu ton plutonu rocznie. Eksperci coraz słabsze. Japońscy pacyfiści są w odwro-
oceniają, że Japonia byłaby w stanie stworzyć cie, a pokolenie powojenne, które zdobywa co- SKONFLIKTOWANE CESARSTWO
swój własny w pełni funkcjonalny arsenał nu- raz większą władzę, nie ma poczucia winy Na horyzoncie oprócz zagrożenia ze strony
klearny w ciągu niespełna jednego roku. Opra- z powodu wydarzeń historycznych. Na razie Ja- Korei Północnej pojawiają się również komuni-
cowanie środków przenoszenia też nie byłoby pończycy nie faworyzują powrotu do polityki styczne Chiny. Państwo Środka zaopatruje Ko-
szczególną trudnością; kraj ten dysponuje ra- militaryzmu sprzed lat, jednakże historyczna reę Północną w artykuły żywnościowe oraz
kietami nośnymi H-2 i aktywnie rozwija pro- duma i dziedzictwo samu- energię, prowadzi z nią
gram badań kosmicznych. Z doświadczeń zim-
nowojennych wiadomo, że tego typu środki
rajów pozostają niezmien-
nie silne. Trzeba również Pacyfizm japoński handel za około 2 miliar-
dy dolarów rocznie. Nie
techniczne mają podwójne zastosowanie jako
rakiety balistyczne.
pamiętać, że pacyfizm ja-
poński jest przede wszyst-
jest rezultatem ulega wątpliwości, iż
prowokacyjne zachowa-
kim rezultatem kontempla- kontemplacji nie Korei Północnej wo-
ituta
cji własnych cierpień
w czasie wojny, bardziej niż własnych cierpień bec Japonii spotyka się
z cichym przyzwoleniem
cierpień zadanych Chińczy-
kom, Koreańczykom i in-
w czasie wojny Pekinu.
Dyskretne wspieranie
nym narodom Azji w cza- Phenianu przez Pekin to
sie imperialnej ekspansji cesarstwa. niejedyny powód konfliktu. Tokio od lat toczy
spór o wyspy Senkaku. Japończycy uważają, że
WYMUSZONY MILITARYZM uzyskali zwierzchnictwo nad nimi w 1895 ro-
Osłabienie japońskiego pacyfizmu w znacz- ku, Chińczycy z kolei twierdzą, że używali
nej mierze wynika z niebezpiecznego sąsiedz- wysp jako punktów nawigacyjnych już od
twa Korei Północnej. Japoniaa od lat żyje ze 1372 roku, gdy przepływali obok w drodze po
świadomością, że może stać się pierwszą ofiarą trybut płacony przez Okinawę. Po II wojnie
ataku rakietowego czy nuklearnego Phenianu. światowej wyspy, wraz z Okinawą, znajdowa-
Strach jest jak najbardziej uzasadniony. ły się pod panowaniem USA. W 1972 roku
W 1998 roku Korea Północna wystrzeliła rakie- zwrócono je Japonii. Spokój trwał jednak krót-
tę Taepodong, która przeleciała nad Japonią, ko. Najpoważniejsza utarczka miała miejsce
a następnie spadła do Oceanu Spokojnego. w 2003 roku, kiedy to chińskie statki patrolowe
W 2002 roku Phenian oświadczył, że posiada podpłynęły bardzo blisko japońskich platform
broń atomową. Od 2006 roku, kiedy Korea Pół- wiertniczych. Spowodowało to reakcję japoń-
nocna przeprowadziła pierwszy test nuklearny, skiego niszczyciela, który oddał kilka salw
Japonia przewodzi w ONZ próbom jej ukara- ostrzegawczych. Kolejną odsłonę zmagań mie-
nia. Sama wprowadziła też własne sankcje, blo- liśmy w 2004 roku, kiedy to chiński statek ba-
kując reżimowi pomoc żywnościową, a także dawczy został zauważony w odległości około
zrywając jedyne połączenie promowe Korei 30 kilometrów od jednej z wysp, w pobliżu zło-
Północnej ze światem zewnętrznym. ża gazu ziemnego. Po ostrzeżeniach japońskiej
Rakieta wystrzelona z terytorium Korei Pół- straży przybrzeżnej statek zawrócił, ale z obu
nocnej, zaopatrzona w głowicę jądrową, dole- stron wysłano noty dyplomatyczne.
ciałaby do brzegów Japonii w niespełna dzie- Gra toczy się o dużą stawkę. Oba kraje ma-
sięć minut. Wiedzą o tym w Tokio i dla- ją odmienne cele. Japonia wybitnie defen-
tego cesarstwo buduje razem z USA sywny, chce utrzymać kontrolę nad wyspami
tarczę antyrakietową uzbrojoną ze względu na ich położenie na drodze z Taj-
w radary Aegis. Zanim projekt wanu na Okinawę. Bardziej zależy jej jednak
zostanie zakończony, Japo- na zapewnieniu bezpieczeństwa swoim szla-
nia ma do dyspozycji kom handlowym z Azji Centralnej i Bliskie-
pociski PAC-3 (Pa- go Wschodu. Głównie chodzi o ropę i gaz.
triot Advanced Dziewięćdziesiąt procent zapotrzebowania na
Capability 3). te surowce jest pokrywane przez import.
Umieszczone są Gdyby Japonia nie mogła kontrolować ostat-
one w centrum ar- niego etapu podróży tankowców przez Morze
chipelagu, ale Wschodniochińskie, to co z bezpieczeństwem
w każdej chwili mogą na Morzu Południowochińskim, które powoli
zostać przemieszczone staje się wewnętrzną domeną Pekinu? Chiny,
w dowolne miejsce. Dodatko- przez przejęcie wysp, zrealizowałyby dwa
wo w ciągłej gotowości są japoń- swoje cele. Odcięłyby Tajwan od Japonii
skie niszczyciele rakietowe klasy Kongo i zyskały dostęp do Okinawy (już kilka razy

J A P O N I A
FOT. US DOD
Przenośna wyrzutnia rakiet
przeciwlotniczych Typ 91 SAM-2
FOT. KATSUNORI KIMURA (2)

JAPOŃSKIE LOTNICTWO od dawna dys-
Po 11 września 2001 roku USA zdwoiły starania, które miały skłonić Japonię do rozbudowy własnych zdolności mili- ponuje nowoczesnymi myśliwcami. Na
tarnych. Na zdjęciu: Mitsubishi UH-60J zdjęciu: Mitsubishi F-15J Eagle
zapuszczali się swoimi okrętami podwodnymi spowodowała poważne zniszczenia, poczyna- poważnie osłabić japońską gospodarkę, szcze-
bardzo blisko wyspy, między innymi w listopa- jąc od Korei aż po granice Indii. Polityka ta w gólnie gdyby zyskał poparcie pozostałych kra-
dzie 2004 roku), gdzie znajduje się baza woj- ostatecznym rozrachunku sprowadziła zagładę jów azjatyckich. Korea Północna może nie ufać
skowa USA. na samą Japonię. Obecne budowanie przez To- Korei Południowej, a Tajwan podejrzewać o złe
kio tarczy antyrakietowej przypuszczalnie zamiary Chiny, jednak wszystkie te kraje mają
WROGÓW DOSTATEK skłoni Chiny oraz Koreę Północną do rozbu- wspólne doświadczenia i były w przeszłości
Zatargi z Koreą Północną i Chinami to nie- dowy własnych arsenałów uderzeniowych ofiarami imperialistycznej polityki Japonii. Za-
jedyna bolączka Japonii. Do dziś trwa spór w celu zniwelowania zdolności obronnych te- grożenie militarne ze strony Kraju Kwitnącej
z Rosją o Wyspy Kurylskie. W 1951 roku pod- go systemu. W krótkiej perspektywie możemy Wiśni mogłoby pchnąć te państwa do przezwy-
pisano traktat z San Francisco, w którym Ja- mieć więc do czynienia z nowym wyścigiem ciężenia dzielących je różnic.
ponia zrzekała się południowego Sachalinu zbrojeń. Czy możemy mieć silniejszą militarnie Ja-
oraz Kuryli na rzecz Związku Radzieckiego. Japonia musi się również liczyć z faktem, że ponię a równocześnie pokój w Azji? Jest rów-
Problem pojawił się, gdy ZSRR nie podpisał reszta krajów azjatyckich ma także inną bar- nież i taka możliwość. Japonia, Chiny, Taj-
traktatu, a Japonia stwierdziła, że Iturup, Ku- dzo mocną broń, pieniądze. W kwietniu wan, obydwie Koree oraz Stany Zjednoczone
nasziri, Szikotan i Habomai nie należą do ar- 2004 roku Chiny wyprzedziły Stany Zjedno- mają jedną wspólną cechę. Wszystkie te kraje
chipelagu Kuryli. W 1956 roku oba kraje na- czone na pozycji największego partnera han- są silnie uzależnione od importu ropy nafto-
wiązały oficjalne stosunki dyplomatyczne, co dlowego Japonii. W tym samym czasie sprze- wej. Być może rozwiązaniem byłoby, gdyby
zakończyło trwający między nimi stan wojny. daż do Chin wyniosła około 20 procent japoń- Stany Zjednoczone zaproponowały pozosta-
Ustalono również, że wyspy zostaną zwrócone skiego eksportu. Jeżeli Japonia ponownie sta- łym stworzenie konsorcjum badawczego ce-
Japonii po podpisaniu układu pokojowego. łaby się agresywna wobec swoich sąsiadów, lem rozwoju alternatywnych źródeł energii
Niestety, nie nastąpiło to do dzisiaj. chiński bojkot japońskich produktów mógłby oraz wymiany technologii związanych z jej
Japonia toczy również spór terytorialny produkcją. Gdyby wszystkie sześć państw
z Koreą Południową. Chodzi o wyspy Dokdo, Wypełnianie próżni zmniejszyło swój import ropy o 25 procent, to
wokół których znajdują się bogate łowiska w konsekwencji światowa konkurencja o do-
ryb. Mimo że w traktacie z San Francisco To- stęp do jej zasobów znacząco by zmalała.
kio zrzekło się wysp na rzecz Seulu, Japonia Nie ulega wątpliwości, że Tokio Gdyby jednocześnie udało się zaangażować
uznaje je za część swojego terytorium. Spór znajduje się u progu nowej ery. w ten projekt Koreę Północną, wtedy jej za-
niepokoi Amerykanów, gdyż toczą go dwaj leżność od dostaw energii z Chin zostałaby
główni sojusznicy Waszyngtonu w regionie.
Zatarg rozgorzał z nową mocą w tym roku,
gdy japońscy nauczyciele otrzymali instruk-
J est niemal pewne, że uzależnienie Japonii
od Ameryki w sprawach bezpieczeństwa
i stabilności rynków finansowych wkrótce
zniwelowana.
Niezależnie od przebiegu wypadków
w przyszłości, jedno pozostaje pewne. Stany
cję, by nauczać, że wyspy przynależą do cesar- przeminie. W tym kontekście normalizacja Zjednoczone muszą pozostać aktywne w dzia-
stwa. Seul zareagował natychmiast. W koreań- japońskich spraw wojskowych będzie natu- łaniach na rzecz umocnienia pokoju w Azji
skich miastach doszło do antyjapońskich pro- ralnym krokiem w kierunku wypełnienia próż- oraz w rozwiązywaniu najbardziej palących
testów, a mieszkańcy półwyspu zaczęli tłum- ni po spadku znaczenia USA. Co prawda do problemów regionalnych. Dodatkowo Amery-
nie odwiedzać wysepki, aby podkreślić ich osiągnięcia przez Kraj Wschodzącego Słoń- ka musi w dostatecznym stopniu uregulować
przynależność. ca należnej mu pozycji w świecie, która od- sytuację na Bliskim Wschodzie, aby nadal jej
W pierwszej połowie XX wieku Japonia zwierciedlałaby rozmiar japońskiej gospodar- siła odstraszania wobec Chin i Korei Północ-
prowadziła politykę „podwójnej pięści”, która ki, droga jeszcze daleka.  nej była wystarczająco wiarygodna. 

dwóch śmigłowców. Japończycy przyjęli, że

będzie to para transportowych CH-47 i tyleż
samo patrolowych SH-60J. Wyglądem Osumi
przypominają lotniskowce i nie jest to przypa-
dek. Pierwotny plan JMSDF zakładał budowę
małych lotniskowców, ale nie zyskał on
Japońskie aprobaty politycznej. Niemniej poja-
Morskie Siły wienie się desantowców wywołało
Samoobrony poruszenie wśród państw azjatyc-
mają około kich. Ich sylwetka kojarzyła się z bę-
120 okrętów dącymi symbolem imperializmu
wojennych. i agresji lotniskowcami dawnej floty
Cesarstwa Japonii. Jeszcze bardziej
przypomina je pierwszy z dwóch helikopte-
rowców (formalnie klasyfikowany jako nisz-
czyciel helikopterowy) typu Hyuga, który
w tym roku wszedł do służby. Może on zabrać
do 11 śmigłowców.
PARASOL OBRONNY
Przez wieki naturalną ochroną Japonii przed
wrogą inwazją było morze. Ta komfortowa sy-
FOT. US DOD
tuacja zakończyła się wraz z pojawieniem się
samolotów, a potem rakiet. Dlatego władze
kraju przywiązują ogromną wagę do obrony
TADEUSZ WRÓBEL przestrzeni powietrznej. Japońskie Powietrz-
ne Siły Samoobrony są mniej liczne od tych,
Ostry miecz
którymi dysponują Chiny, Rosja czy obie Ko-
ree, ale nadrabiają to nowoczesnością. Obro-
na powietrzna oparta jest na czterech do-
wództwach obszarów, którym podlega mię-
Choć formalnie Japonia nie ma sił zbrojnych, dzy innym siedem skrzydeł lotniczych i sześć
grup rakiet. Około połowa ich maszyn bojo-
jest jedną ze światowych potęg militarnych. wych to myśliwce F-15J/DJ. Dostarczono też
większość z 98 zamówionych samolotów
aponia po II wojnie światowej postano- lotów i śmigłowców. Chlubą floty są cztery F-2. Jest to projekt japoński, ale z wykorzy-
wiła zerwać ze swą imperialną prze- niszczyciele rakietowe typu Kongo o wypor- staniem technologii amerykańskiej. F-2 wy-
szłością. Jednak już w latach pięćdzie- ności 9500 ton, wyposażone w zintegrowany wodzi się z F-16, ale jest od niego nieco
siątych XX wieku, za przyzwoleniem, system wykrywania, naprowadzania i kiero- większy. Japończycy użytkują też jeszcze
a nawet zachętą Stanów Zjednoczonych, Kraj wania ogniem Aegis. Ich podstawową bronią starsze F-4 Phantom II. W planach są zakupy
Kwitnącej Wiśni powołał do życia siły samo- są rakiety z rodziny Standard Missile – prze- nowej generacji maszyn bojowych.
obrony – morskie, lotnicze i lądowe. Zanim ciwlotnicze SM-2 i przeciwrakietowe SM-3. Rozbudowa potencjału rakietowego przez
zapadła polityczna decyzja o powołaniu mini- Dysponują też przeciwokrętowymi pociskami Koreę Północną i zdobycie przez nią broni
sterstwa obrony, w trakcie kilkudziesięciu lat Harpoon i rakietotorpedami. Opracowane na nuklearnej, ale też zbrojenia Chin spowodo-
stały się one najnowocześniejszą siłą militarną bazie projektu amerykańskiego niszczyciela wały, że jednym z priorytetów militarnych
w regionie. Dziś liczą około 240 tysięcy per- typu Arleight Burke japońskie jednostki mają jest obrona przeciwrakietowa. Japonia, która
sonelu wojskowego. też śmigłowiec pokładowy. od dawna posiada system rakietowy obrony
W składzie JMSDF są między innymi trzy powietrznej Patriot PAC-2, postanowiła zmo-
POTĘGA MORSKA okręty desantowe typu Osumi. To jednostki dyfikować go do standardu PAC-3, stworzo-
W przeszłości o pozycji militarnej Japonii zabierające około 300 żołnierzy oraz pojazdy, nego z myślą o zwalczaniu rakiet, podpisała
decydowała potężna marynarka wojenna. włącznie z czołgami. Część z nich stoi na po- również kontrakt o licencyjnej produkcji
Dzisiejsze Japońskie Morskie Siły Samo- kładzie dziobowym i obok wyspy, na rufie zaś antyrakiet. Elementem tworzonego parasola
obrony (Japan Maritime Self-Defence Force jest pokład startowy z punktami lądowania dla obronnego nad Wyspami Japońskimi są też
– JMSDF), choć nie mają lotniskowców i ato-
mowych okrętów podwodnych, są liczącym Dla telewizji pociski SM-3 na niszczycielach z systemem
Aegis.
się graczem nie tylko w wymiarze regional- Ostatnią linię obrony stanowią około
nym. W ramach udziału w wojnie z terrory-
zmem po kilkudziesięciu latach japońska ban-
dera pojawiła się na Oceanie Indyjskim. Tokio
J apońskie siły samoobrony to niecałe
ćwierć miliona żołnierzy, ale Kraj Kwitną-
cej Wiśni ma możliwości ich szybkiej rozbu-
15-tysięczne wojska lądowe. W ich składzie
jest między innymi dziesięć dywizji: jedna
pancerna i dziewięć piechoty. Są porówny-
włączyło się też aktywnie w zwalczanie pirac- dowy, gdyby zapadła taka decyzja politycz- walne z dużymi brygadami armii francuskiej.
twa u wschodnich wybrzeży Afryki. na. Choć Japończycy wydają na obronę tyl- Japońskie dywizje mają siedem lub dziewięć
Japońskie Morskie Siły Samoobrony mają ko jeden procent produktu krajowego brut- tysięcy żołnierzy. Jednostki szczebla brygady
około 120 okrętów wojennych, w tym ponad to, to i tak daje to niebagatelną kwotę po- są mniejsze, liczą trzy, cztery tysiące wojsko-
50 niszczycieli i fregat, oraz ponad 300 samo- nad 45 miliardów dolarów.  wych. 

A R A B I A S A U D Y J S K A
A
rabia Saudyjska, choć nie jest
najludniejszym państwem arab-
skim, to ze względu na swoją
zamożność i kontrolę nad świę-
tymi miejscami islamu, jest
uznawana za lidera w tym kręgu kulturowym.
Od dziesięcioleci ta pustynna monarchia jest
sojusznikiem Zachodu. Niemniej jednak czę-
ści społeczeństwa saudyjskiego trudno jest po-
godzić ten alians ze światopoglądem i wiarą.
RYSA NA SOJUSZU
Bardzo mocne więzi między Waszyngto-
nem a Rijadem ukształtowały się w latach 80.
XX wieku. Amerykanów i Saudyjczyków po-
łączyła wrogość do komunizmu. Polem kon-
frontacji stał się Afganistan. Władze Arabii
Saudyjskiej mocno zaangażowały się we
wspieranie mudżahedinów walczących prze-
ciwko sowieckim wojskom i ich lokalnym po-
mocnikom. Zasada „wróg mojego wroga jest
moim przyjacielem” działała też w przypadku
Iranu. USA i sunniccy władcy Półwyspu Arab-
skiego podzielali obawy co do rozprzestrze-
nienia się szyickiej rewolucji islamskiej,
w wyniku której obalono rządzącego w Tehe-
ranie szacha, dotąd strategicznego sojusznika
Ameryki w rejonie Zatoki Perskiej. Sojusz
wojskowy ugruntował się w 1990 roku po irac-
kiej inwazji na Kuwejt, gdy władze saudyjskie
wpuściły na swoje terytorium wojska zachod-
nie, w większości amerykańskie. Decyzja ta,
choć powstrzymała potencjalną agresję armii
PIOTR STOKARSKI
Monarchia na rozdrożu
Od kilku lat Arabia Saudyjska ma duże problemy
z ekstremistami, którzy chcą doprowadzić do zmiany władzy w kraju.
Saddama Husajna, stała się przyczyną przy- w Khobarze amerykański kompleks sposób został wciągnięty w nową woj-
szłych problemów. mieszkalny. Zginęło 19 osób, a około nę z Irakiem. Amerykanie nie mogli
Część Saudyjczyków nie mogła się pogo- 370 odniosło rany. wykorzystać w inwazji tamtejszych
dzić z tym, że na świętych ziemiach islamu baz i niebawem z nich zrezygnowali.
panoszą się wojska innowierców. Nie bez zna- MAŁŻEŃSTWO Pomimo braku pełnego wzajemne-
czenia był też fakt postrzegania USA jako pro- Z ROZSĄDKU go zaufania, Stany Zjednoczone i Ara-
tektora Izraela. Jednym z kontestatorów poli- Jednak nawet wówczas rząd saudyj- bia Saudyjska pozostają nadal bliskimi
tyki Rijadu był Usama Ibn Ladin. Szeregi ski nie podjął poważniejszych działań sojusznikami. Jest to jednak raczej
przeciwników zażyłości z USA rosły, a rzą- przeciwko Al-Kaidzie, starając się nie małżeństwo z rozsądku. Partnerzy zna-
dząca krajem dynastia nie bardzo chciała czy prowokować ekstremistów. Nadszedł ją swoje wady i słabości, ale są też
umiała wytłumić nasilający się ruch islamski. 11 września 2001 roku. To, co wów- świadomi, że potrzebują siebie nawza-
Podjęto próby kupienia sobie spokoju. Człon- czas nastąpiło, mocno nadwerężyło re- jem. Dziś Amerykanie nie mają w re-
kowie rządzącego rodu przekazywali duże lacje między Rijadem a Waszyngto- jonie Zatoki Perskiej alternatywy dla
kwoty pieniędzy na różne instytucje pośrednio MIEJSCOWA nem. Okazało się, że aż 15 z 19 pory- Arabii Saudyjskiej i jej ropy naftowej.
AL-KAIDA
powiązane z Al-Kaidą. Polityka ta nie przy- ma jasno waczy samolotów użytych w atakach Ta zaś potrzebuje USA ze względu na
niosła rezultatów. W listopadzie 1995 roku skrystalizowany na Nowy Jork i Pentagon było obywa- rosnącą potęgę szyickiego Iranu.
siedem osób, w tym pięciu Amerykanów, cel – obalenie telami pustynnego królestwa. Do tego W samej Arabii Saudyjskiej też żyją
„skorumpowanej
zginęło w zamachu koło centrum szkolenio- przywódcy saudyjscy, nie chcąc no- szyici. Ocenia się, że stanowią 10–15
i bezbożnej”
wego Gwardii Narodowej w Rijadzie. monarchii króla wych problemów wewnętrznych, nie procent jej obywateli. Z pewnością, po-
25 czerwca 1996 roku terroryści zaatakowali Abdullaha. zgodzili się, by ich kraj w jakikolwiek dobnie jak w Jemenie, nie darzą oni

Samobieżna
haubica AuF1
FOT. US DOD (2)

PARTNERZY znają swoje wady
Miecz Saudów
i słabości, ale potrzebują siebie
nawzajem. Na zdjęciu: król
Rocznie monarchia przeznacza
Abdullah Ibn Abdul al-Saud na obronę ponad 30 miliardów dolarów.
gości sekretarza obrony USA
Roberta M. Gatesa w Rijadzie
w styczniu 2007 roku. A rabia Saudyjska po-
siada wraz z Gwar-
dią Narodową niemal
Piranha i gąsienicowe
M-113. Do tego docho-
dzi paramilitarna Gwar-
sażone w samoloty
wczesnego ostrzegania
AWACS i rozbudowane
dwustutysięczne siły dia Narodowa dysponu- siły transportowe. Liczą-
zbrojne. Rocznie na jąca setkami pojazdów cej około 2,5 tysiąca ki-
obronę monarchia prze- LAV, na bazie Piranhy. lometrów linii brzego-
znacza ponad 30 miliar- Lotnictwo saudyjskie wej strzeże 11 fregat
dów dolarów. Wojska lą- ma amerykańskie sa- i korwet, ponad 60 ma-
dowe mają ponad tysiąc moloty bojowe F-15 łych okrętów rakieto-
czołgów, z których jedna i europejskie Tornado. wych i patrolowców, jak
trzecia to wozy Abrams. Przed kilku laty Saudyj- też kilka jednostek
W ich arsenale są też czycy zakupili 72 ma- przeciwminowych. Do
bojowe wozy piechoty szyny Eurofighter Ty- tego dochodzi kilkadzie-
Bradley, kołowe trans- phoon. Siły powietrzne siąt jednostek straży
portery opancerzone monarchii są też wypo- przybrzeżnej. 
sympatią obecnego reżimu, bowiem w kraju został ranny. Jest on pierwszym członkiem ro- i obyczajów. Saudyjczykom trudno jest pogo-
wahhabickiej sunnickiej ortodoksji są traktowani dziny panującej wziętym na celownik przez ter- dzić ortodoksję, surowe prawo szariackie z eks-
jako obywatele drugiej kategorii. Były już sygna- rorystów. Kilkanaście dni przed atakiem poja- pansywną kulturą Zachodu, a nawet ze swo-
ły o pojawiających problemach na tle wyznanio- wiła się informacja, że między 10 lipca bodniejszym podejściem do tych kwestii w in-
wym. Na początku roku szyiccy pielgrzymi starli a 2 sierpnia zatrzymano 44 podejrzanych nych państwach arabskich. Przed kilkoma tygo-
się z policją religijną w Medynie. Miały też miej- o przygotowywanie zamachów na terenie króle- dniami zamknięto biuro jednej z libańskich sta-
sce protesty szyitów zamieszkujących Prowincję stwa. Wszyscy poza jednym byli Saudyjczyka- cji telewizji. Nastąpiło to po skandalu związa-
Wschodnią. Saudowie z niepokojem śledzą rów- mi. Od 11 września 2001 roku saudyjskie siły nym z wyemitowaniem przez nią rozmowy
nież szyicką rewoltę w sąsiednim Jemenie. bezpieczeństwa zabiły bądź aresztowały setki z Saudyjczykiem, który swobodnie opowiadał
Wycofanie obcych wojsk z Arabii Saudyj- osób powiązanych z terroryzmem. o swoim życiu intymnym.
skiej nie poprawiło sytuacji wewnętrznej w kra- W lipcu tego roku ogłoszono, że w pierw- Na początku sierpnia pojawiła się też infor-
ju. Wręcz przeciwnie, od maja 2003 roku nasi- szym procesie członków Al-Kaidy sądzono macja, że pierwsze Saudyjki rozpoczęły pracę
liły się zamachy terrorystyczne. Według danych 330 osób, ale nie podano, czy wszyscy zostali jako pokojówki. Dotąd do takiego zawodu do-
z początku lipca było ich już ponad trzydzieści. uznani winnymi zarzucanych im czynów. Wła- puszczane były tylko cudzoziemki. Dla ludzi
Życie straciło 90 cywilów i 74 członków służb dze saudyjskie próbują też innych metod osła- Zachodu pracujące kobiety to normalność.
bezpieczeństwa. Prawie 1100 osób zostało ran- bienia terrorystów. W lutym tego roku opubli- W przypadku Arabii Saudyjskiej to krok rewo-
nych. Ten bilans byłby o wiele tragiczniejszy, kowały listę 83 bojowników, którzy ukrywają lucyjny, za którym być może pójdą inne zmia-
gdyby nie udało się zapobiec ponad 150 innym się za granicą. Zaoferowano im coś na kształt ny. Saudyjczyków czeka trudne wyzwanie, ja-
planowanym aktom terroru. amnestii: możliwość powrotu do rodzin i rozpo- kim jest dostosowanie do współczesnego, zglo-
częcie normalnego życia. Zaznaczono, że z tej balizowanego świata, a jednocześnie pozosta-
POSZUKIWANIE DROGI możliwości skorzystało już kilkanaście osób. nie w zgodzie z religią i tradycją. Nadzieję bu-
Dziś monarchia saudyjska jest jednym z fron- Jednak z drugiej strony organizacje praw czło- dzi też apel czołowego saudyjskiego duchow-
tów wojny z terroryzmem. Miejscowa Al-Kaida wieka krytykują metody zwalczania terrory- nego Szejka Salmana al-Awdy o to, by muzuł-
ma jasny cel – obalenie „skorumpowanej i bez- zmu przez władze w Rijadzie. manie zaprzestali modłów o zniszczenie nie-
bożnej” monarchii króla Abdullaha. W końcu Istnieje wiele powodów popularności ruchów wiernych. Uważa on, że jest to niezgodne z pra-
sierpnia jeden z członków organizacji na Pół- ekstremistycznych w Arabii Saudyjskiej. Jed- wem szariatu i prawem bożym. Wezwanie nie-
wyspie Arabskim dokonał samobójczego za- nym z nich jest nierówny dostęp do zysków, zwykle ważne, gdyż meczety i znajdujące się
machu na szefa saudyjskich służb bezpieczeń- które przynosi eksport ropy naftowej. Nie bez przy nich szkoły bywają ośrodkami rekrutacyj-
stwa księcia Mohammeda bin Najefa, który znaczenia są zasady dotyczące wiary, tradycji nymi terrorystów. 

A F G A N I S T A N
C na to  NATO
Warto zauważyć, że sukces osiąga się nie
tylko przez wykorzystywanie narzędzi mili-
tarnych. Dzięki polityce ISAF, ONZ i władz
afgańskich już wkrótce znaczna część za-
mieszkujących rolnicze tereny Afgańczy-
ków będzie mogła rozpocząć zarabianie na
legalnych uprawach. Być może to tutaj leży
klucz do ostatecznego sukcesu i sta-
Zapasy bilizacji, ponieważ Afganistan
opium talibów jest zdolny wyżywić nie tylko
ocenia się wszystkich swoich mieszkań-
nawet na ców, ale nawet rozpocząć eks-
10 tysięcy port żywności. Dzięki temu
ton. Afgańczycy nie musieliby produ-
kować opium, które obecnie stano-
wi podstawę gospodarki narodowej
(około 60 procent). Szacuje się, że aż 2 mi-
liony Afgańczyków czerpie dochody z pro-
dukcji i sprzedaży tego narkotyku. Często
jest to jedyny sposób na utrzymanie rodzin.
FOT. US DOD
Zdaniem brytyjskiego generała Davida
Hooka, kluczem do zwycięstwa w Afgani-
stanie i jego stabilizacji nie jest fizyczne
pokonanie talibów, lecz odbudowa kraju,
chociaż właściwie należałoby użyć terminu
ROBERT CZULDA
Promyk nadziei
„budowa państwa”, gdyż całą infrastrukturę
trzeba tam tworzyć od podstaw. Proces
ten trwa.
STAWIANIE NA ROZWÓJ
ISAF może pochwalić się sukcesem – w Afganistanie rozwija się „Jeszcze dwa lata temu potrzeba było
dwóch dni, aby z Kandaharu dotrzeć na ry-
rolnictwo, a operacje antynarkotykowe są coraz efektywniejsze.
B
nek w Kabulu”, twierdzi generał Hook. Po-
ardziej przemyślana i stanowcza narkotykami czerpią zyski dla swoich dal- wodem był fatalny stan dróg. Obecnie taka
polityka antynarkotykowa zaczy- szych działań. Szacuje się, że z obrotu nar- podróż zajmuje tylko sześć godzin. Jak wy-
na przynosić pierwsze efekty. Jak kotykami bojówki mają co najmniej nika z danych amerykańskich, obecnie
ujawniła agencja ONZ zajmująca 200 milionów dolarów rocznie. Dane te wy- w Afganistanie buduje się około tysiąca ki-
się problemem narkotyków i przestępczości dają się jednak mocno zaniżone – rynek lometrów dróg. Tylko w tym roku na takie
zorganizowanej, już drugi rok z kolei opium w Afganistanie ocenia się na 3 mi- projekty wydane zostanie około 4 miliar-
w Afganistanie notuje się obniżanie pozio- liardy dolarów. dów dolarów. Generał obiecuje: „Wkrótce
mu produkcji opium. Łącznie powierzchnia afgańscy chłopi zaczną pracować legalnie,
upraw maku zmalała w ciągu dwóch lat ZMIANA TAKTYKI a nie produkować narkotyki”.
o 22 procent. Siły ISAF skupiają się na niszczeniu „Trudno dokładnie ocenić poczynione
Nie bez znaczenia okazały się również jedynie tych upraw maku, które są bezpo- ostatnio postępy”, stwierdził generał Hook.
drastyczny spadek cen opium na rynku mię- średnio powiązane z ruchem oporu, z tali- „Problemu nie uda się rozwiązać w tym ro-
dzynarodowym na skutek zaspokojenia po- bami. Do działań antynarkotykowych prze- ku, ale liczę, że obecnie wykonywana praca
pytu oraz niekorzystne warunki pogodowe. stano już stosować szkodliwe środki che- pozwoli nam optymistycznie patrzeć
Największe „straty” zanotowano w prowin- miczne, które niszczyły uprawy warzyw. w przyszłość”. Wiele zależy od tego, czy
cji Helmand. W niektórych produkcja jed- Afgańczykom rozdaje się sadzonki i nasio- uda się wprowadzić kolejne programy uła-
nak wzrosła. W prowincji Nimroz aż o ty- na. Większość takich akcji przeprowadzają twiające rozwój gospodarczy. Ma to zna-
siąc procent w porównaniu z okresem rządu Kanadyjczycy i Brytyjczycy, jako że to czenie fundamentalne nie tylko dla Afgani-
talibów. w ich strefach działania proceder ten jest stanu. Wytwarzane w tym kraju narkotyki
ONZ szacuje, że już około 1/3 terenu najbardziej rozpowszechniony. Do najwięk- trafiają wszak do Europy. Ukrócenie tego
kraju wolna jest od wykorzystywanego do szych zanotowanych ostatnio sukcesów procederu umożliwi więc nie tylko odcięcie
produkcji heroiny opium, co negatywnie zaliczyć można przechwycenie 3 ton morfi- bojówek od źródeł finansowania, ale rów-
wpływa na kondycję finansową talibów ny. W 2008 roku zarekwirowano około nież ograniczy zyski zorganizowanych grup
oraz grup terrorystycznych, które z handlu 440 ton opium. przestępczych na Zachodzie. 

Mi g a w k i z e ś w i a t a
F E L I E T O N
ANDRZEJ
JONAS
Klarowna
strona mocy
Po jednej kadencji koalicji nienaturalnej
niemieccy wyborcy opowiedzieli się za koalicją naturalną,
w której obaj partnerzy mają zbliżone programy działania.
Z
aledwie 72 procent dykałów. Dla SPD to zła wiadomość, Angela Merkel jest stateczną, solidną fir-
uprawnionych wzięło jej wynik jest najgorszy w całej histo- mą. I na czasy łatwe, i na czasy trudne okazu-
udział w ostatnich wybo- rii RFN. je się to znakomitą rekomendacją.
rach parlamentarnych, Największym triumfatorem wybo- Niemcy nie są społeczeństwem zdenerwo-
narzekają niemieccy ko- rów jest pani Merkel. Gdy była jesz- wanym, traktują swój stan i swoją sytuację jako
mentatorzy. Najmniej od 60 lat. Chciał- cze ministrem w rządach chrześcijań- problem dla fachowców. Spokojnych, zrówno-
bym, żebyśmy mieli takie kłopoty. skiej demokracji, uważano ją za poli- ważonych i potrafiących liczyć. Taka właśnie
I zastanawiam się, czy przyczyną na- tyka bezbarwnego i nie wróżono jest pani kanclerz, córka pastora i doktor fizyki.
szej słabej frekwencji wyborczej jest wielkiej kariery. Stateczna, solidna Nie zapowiadała zmian, nie łudziła ekspery-
mniejsze zdyscyplinowanie społeczeń- firma i nic ponadto. Dla mnie – do mentami, była jak najdalej od obiecywania gru-
stwa, większy brak zaufania do świata pozazdroszczenia. Dla milionów szek na wierzbie. Uosabiała siłę i klarowność.
polityki, czy też nie wierzymy, że nasz Niemców – również. Najwyraźniej niemiecki wyborca
wybór ma jakieś znaczenie. lubi wiedzieć, czego
Niemcy wśród powodów nieliczne- się może spodzie-
go (?) stawienia się do urn wy- wać od swego poli-
borczych wymieniają nudną tycznego lidera.
kampanię wyborczą. Na- Europa i my także lubi-
sze kampanie nudne nie my wiedzieć, czego można się
bywają – przynajmniej je- spodziewać po niemieckim państwie.
śli chodzi o temperaturę Czego się można spodziewać po Angeli
sporów personalnych, ję- Merkel, już wiemy. Podobnie jak to, że
zyk, stopień wzajemnej nie-
chęci. Niemiecka istotnie, Niemcy nie są
koncentrowała się wokół
spraw nudnych – sposobu społeczeństwem
wychodzenia z kryzysu,
skali socjalnych zabezpie-
zdenerwowanym,
czeń i tym podobnych. traktują swoją
Po jednej kadencji ko-
alicji nienaturalnej – cha- sytuację jako
decy z socjaldemokratami
– niemieccy wyborcy opo-
problem dla
wiedzieli się za koalicją na-
turalną, w której obaj part-
fachowców
nerzy mają zbliżone pro- z liberałami będzie mogła sięgnąć po roz-
gramy działania i systemy wiązania, które przy socjaldemokratach by-
wartości. I postawili na cen- ły dla niej niedostępne. Dzięki temu decyzje
troprawicę, a nie centrolewicę. jej rządu będą klarowniejsze, a droga Nie-
Ci, dla których ten wybór jest miec bardziej będzie przypominała linię
gorszy, wzmocnili lewicowych ra- prostą. I to także jest dobra wiadomość. 

B E Z G R A N I C
ROSJA
Nie Bułgaria
będzie pogrąży
rakiet Ukrainę?
26 WRZEŚNIA prezy- BUŁGARIA. Trwają negocjacje
dent Dmitrij pomiędzy rosyjskim Gazpromem,
Miedwiediew powie- a miejscowym Bułgargazem doty-
dział, że Rosja nie umie- czące przesyłania gazu całkowicie
ści rakiet taktycznych przez planowany rurociąg South
Iskander w obwodzie Stream. Oznaczałoby to wyelimi-
kaliningradzkim, przy nowanie Ukrainy jako pośrednika
granicy z Polską. Swoją tranzytu w kierunku południowym
decyzję ogłosił po za- – do Bułgarii, Grecji, Macedonii
kończeniu szczytu G20 i Turcji. Nowy kontrakt zostałby
w Pittsburghu. Zdaniem podpisany z końcem 2010 roku,
Miedwiediewa, uchy- kiedy upływa termin ważności
lenie przez USA decy- dotychczasowego. Bułgarski rząd,
zji o budowie tarczy na którego czele stoi Bojko
antyrakietowej Borysow, jest zwolennikiem jak
w Polsce i Czechach najszybszej budowy Gazociągu
powoduje, że nie ma Południowego. Gaz na Węgry
już potrzeby rozmiesz- i do Austrii (pierwsza nitka) oraz
czania tam rakiet. do Grecji i Włoch (druga nitka)
FOT. SERGIEY RIABSEV

Strona rosyjska po- popłynie najwcześniej w 2014 ro-
wtarzała tę groźbę kilku. Gazociąg o długości 900 kilo-
kakrotnie od listopa- metrów ma mieć przepustowość
da 2008 roku. (P)  ponad 30 miliardów metrów
sześciennych rocznie. (PM) 
Czarno-żółte zwycięstwo Rakietami w Izrael

Wybory w Niemczech wygrały chadeckie partie
IRAN. Dwie rakiety krótkiego że mogą być wykorzystane do
CDU/CSU, które zmienią koalicyjnego partnera. zasięgu wystrzelono w Teheranie ataku na Izrael bądź amerykań-
NIEMCY. Tym partnerem nie bę- Dwa dni przed wyborami, w ramach ćwiczeń wojskowych skie bazy wojskowe na Bliskim
dzie już Socjaldemokratyczna Par- 25 września, prezydent Niemiec 27 września. Dzień później wy- Wschodzie. Teheran przyznał się
tia Niemiec (SPD), która współ- Horst Köhler ratyfikował traktat strzelono jeszcze dwie, tym ra- też do budowy nowych zakładów
tworzyła wszystkie rządy od jede- lizboński, reformujący Unię Eu- zem dalekiego zasięgu Shahab 3. wzbogacania uranu, które tak zi-
nastu lat. Uzyskała ona około ropejską. Stało się to po od- Te ostatnie mają zasięg nawet rytowały światowych przywód-
23-procentowe poparcie rzuceniu skargi na ten 2 tysiące kilometrów. Oznacza to, ców podczas szczytu G20. (MP) 
(spadek o 11 punktów SPD dokument przez nie-
procentowych). Libe- uzyskała miecki Sąd Najwyż-
rałowie z FDP zyskali najgorszy wynik od szy. Traktat lizboński S P R O S T O W A N I E
lat, a liberałowie
tymczasem prawie nie wejdzie jednak
z FDP – najlepszy
15 procent głosów (naj- w historii. w życie bez jedno- Artykuł „Maskarada” („Polska wej MON. Wojskowy Instytut
lepszy wynik w historii) myślności 27 państw Zbrojna” 38/2009) zawiera wiele Chemii i Radiometrii nie brał bez-
i to ich Angela Merkel za- UE. 2 października drugie błędów merytorycznych, które nie pośredniego udziału w opracowy-
prosi do tworzenia nowego gabi- referendum w tej sprawie prze- pochodzą z autoryzowanego wywaniu maski MP-6, uczestniczył
netu. Frekwencja w wyborach prowadzi Irlandia. Traktat nie zo- wiadu z generałem brygady jedynie w badaniach kwalifikacyj-
przekroczyła 71 procent i była naj- stał też zatwierdzony przez Cze- Ryszardem Frydrychem, prze- nych tego wyrobu. Nie jest praw-
niższa od 60 lat. chy i Polskę. (M)  prowadzonego 20 sierpnia 2009 dą, jakoby MASKPOL sam po-
roku. Generał Frydrych nie jest krywał obecnie koszty projektowe
szefem wojsk chemicznych, lecz maski, gdyż MON wywiązał się
Dobry chociaż uścisk zajmuje stanowisko szefa Obrony
przed Bronią Masowego Rażenia.
z zobowiązań finansowych. Ma-
ska MP-6 w najbliższej przyszło-
USA. Kilka dni temu prezydent Netanjahu i prezydentem Auto- Szefostwo Wojsk Chemicznych ści nie trafi do wszystkich żołnie-
USA Barack Obama wezwał do nomii Palestyńskiej Mahmudem nie zlecało przedsiębiorstwu rzy ze względów finansowych
wznowienia negocjacji pokojo- Abbasem. Przywódcy nie dali się MASKPOL zaprojektowania oraz logistycznych. Stwierdzenie
wych na Bliskim Wschodzie. Sta- jednak przekonać, ale uścisnęli i wykonania nowej maski. Stroną o „niemożności obejścia barier
ło się to podczas spotkania z pre- sobie dłonie. Nawet o taki gest umowy na pracę rozwojową był technicznych” zamieszczone w ar-
mierem Izraela Beniaminem nie było dotychczas łatwo. (MP)  Departament Polityki Zbrojenio- tykule jest nieporozumieniem. 

Iran potępiony Socrates zostaje

Gospodarka zeszła na drugi plan
PORTUGALIA. José Socrates bo partia nie uzyska większo-
podczas szczytu G20 w Pittsburghu. pozostanie premierem Portu- ści w 230-osobowym Zgroma-
USA. Na konferencji podsumo- rozmów o światowej ekonomii. galii. Jego Partia Socjalistycz- dzeniu Republiki. Drugie
wującej obrady tematem numer Odejście od grupy G8 stanowi na (PS) wygrała bowiem wy- miejsce zajęła centroprawico-
jeden był Iran. Trzej światowi wyraz uznania dla rozwijających bory parlamentarne. Rząd bę- wa Partia Socjaldemokratycz-
przywódcy – prezydent USA się krajów. Będą one miały także dzie jednak mniejszościowy, na (PSD). (M) 
Barack Obama, premier Wiel- większy niż dotychczas wpływ na
kiej Brytanii Gordon Brown oraz reformę Międzynarodowego Fun- O G Ł O S Z E N I E
prezydent Francji Nicolas Sarkozy duszu Walutowego.
– ujawnili, że ten kraj przez kilka Iran potępiano jednak nie tylko
lat budował drugi (poza Natanz) w Pittsburghu, ale i w Nowym Jor-
XIII Konferencja
ośrodek nuklearny, niedaleko mia- ku podczas nadzwyczajnego spot- Naukowo-Szkoleniowa
sta Kom, 160 kilometrów od Tehe- kania Rady Bezpieczeństwa ONZ. Wojskowej Służby Zdrowia
ranu. „Jeśli się okaże, że nowy W czwartek 24 września RB pod
ośrodek może stanowić zagrożenie przewodnictwem prezydenta USA
dla bezpieczeństwa, to nie wyklu- przyjęła rezolucję wzywającą
czam akcji militarnej przeciwko państwa posiadające broń jądro-
Iranowi”, groził Obama. „Musi- wą do rozbrojenia oraz do zakoń-
my wyznaczyć jasną granicę, któ- czenia rozprzestrzeniania tej bro- Problemy zabezpieczenia medycznego
rej Iran nie będzie mógł przekro- ni. Wezwano te kraje, „by całko- w dobie transformacji sił zbrojnych
czyć”, zadeklarował Brown i rów- wicie respektowały zobowiązania
nież potwierdził, że żadna opcja,
łącznie z atakiem na ten kraj, nie
wynikające z rezolucji Rady Bez-
pieczeństwa”. Nie stosują się do
Warszawa/Rynia
jest wykluczona. Reuters podał, nich Iran i Korea Północna. Re- 9–10 listopada 2009 roku
że podczas szczytu G20 Amery- zolucja numer 1887 wzywa na
kanie podzielili się danymi wy- przykład do niezwłocznego dołą- Miejsce obrad:
wiadowczymi dotyczącymi irań- czenia do traktatu o nierozprze- I dzień – Wojskowy Instytut Medyczny,
skiego programu atomowego strzenianiu broni jądrowej (NPT). 04-141 Warszawa, ul. Szaserów 128
z Rosją i Chinami. Nie zrobiły tego Indie, Pakistan II dzień – WDW w Ryni, 05-127 Białobrzegi, ul. Wczasowa 59
Decyzje gospodarcze mimo oraz Izrael. Korea Północna wy-
wszystko jednak w Pittsburghu cofała się z niego pięć lat temu, Zakwaterowanie: WDW w Ryni
zapadły. Najważniejszą z nich jest a Iran, choć go podpisał, to jed-
uznanie G20 za główne forum nak nie respektuje. (MP)  Koszty uczestnictwa:
• opłata konferencyjna – 200 zł
Oko Cyklopa (płatne przelewem na konto bankowe)
• zakwaterowanie (ze śniadaniem) – 80 zł/dobę
P odczas zakończonego niedaw-

no w Kielcach XVII Międzyna-
rodowego Salonu Przemysłu
najlepiej służący podniesieniu
bezpieczeństwa żołnierzy. Nagro-
dę dostał Instytut Techniczny
(płatne na miejscu)
Rejestracja i informacje organizacyjne:

Obronnego tradycyjnie wręczono Wojsk Lotniczych w Warszawie Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia Wojsk
nagrody i wyróżnienia za oryginal- wspólnie z Przemysłowym Cen- i Zdrowia Publicznego Wojskowego Instytutu Medycznego,
ność i nowatorstwo prezentowa- trum Optyki SA za nahełmowy sys- tel. wojsk. 444 265 (275), tel. cyw.:
nych wyrobów. W tym roku do gro- tem wyświetlania parametrów lo- 042 75 04 265, faks wojsk. 445 565,
na fundatorów nagród dołączył tu dla śmigłowców – SWPL-1 faks cyw. 042 75 05 565, e-mail: oozw@wim.mil.pl
prezydent RP, zwierzchnik sił CYKLOP. Tym samym PCO SA wraz
zbrojnych Lech Kaczyński. z ITWL dołączyli do nielicznego Opłatę konferencyjną prosimy przekazywać na konto:
Komisja konkursowa wybrała ze światowego grona producentów WDW w Ryni, Bank Śląski SA, Oddział w Legionowie,
zgłoszonych opracowań produkt tego typu wyposażenia.  numer rachunku: 04-1050-1012-1000-0005-0241-6688
FOT. ITWL

Powiększenie
F E L I E T O N
ROMAN
KUŹNIAR
Stany Zjednoczone chcą przewodzić
siłą przykładu, a nie wymuszaniem
na innych uznania swoich racji.
Powrót wielkiej Ameryki?

N
owojorskie przemówie- zwłaszcza tam, gdzie chodziło o pod- Zjednoczone zachowywały się w tej sprawie nie-
nie prezydenta Baracka kreślenie roli współpracy międzynaro- zwykle egoistycznie i w interesach swych kon-
Obamy znamionuje dowej w rozwiązywaniu globalnych cernów nie chciały słyszeć o żadnych ogranicze-
powrót Ameryki do ro- problemów ludzkości oraz roli Naro- niach emisji szkodliwych dla przyrody substan-
li, jaką odgrywała dów Zjednoczonych w tym procesie. cji. I pod tym względem nowa Ameryka chce
w świecie w czasach swej świetności, Co się tyczy rozbrojenia i nieprolife- należeć do liderów wprowadzających zmiany
której pozbawiła ją administracja racji, padła zapowiedź wzmocnienia re- w technologii i przemyśle, zwłaszcza gdy chodzi
George’a W. Busha. Prezydent USA żimu NPT (Nuclear Non-Proliferation o odpowiednie wykorzystanie energii.
w wielkim stylu zapowiada inicjatywę Treaty) przez wykonanie, także przez W zwalczaniu największego kryzysu gospo-
Stanów Zjednoczonych, nadal jedynego wielkie mocarstwa, zobowiązań, które darczego od czasów wielkiej depresji Ameryka-
światowego supermocarstwa, w odnie- dla nich wynikają z tego układu. Jak danie chcą posłużyć się znacznie szerszą formułą
sieniu do kilku głównych problemów, leko mocarstwa jądrowe zechcą pójść niż elitarna i dekoracyjna G7/8, czyli Grupą 20.
które chciałby uczynić obszarami w kierunku rozbrojenia w tej dziedzinie W aspekcie bardziej społecznym Waszyngton
współpracy międzynarodowej, dialogu – ma się okazać w ciągu najbliższych demokratów powrócił do pełnego poparcia dla
i porozumienia. dwunastu miesięcy, w których toku doj- Milenijnych Celów Rozwoju przyjętych przez
Obama potrafił uderzyć się w piersi, dzie do różnych spotkań realizujących Narody Zjednoczone w 2000 roku (w czym rów-
czyli uznać winę Ameryki za niedosta- program Obamy. Usłyszeliśmy także nież widać odejście od skrajnego egoizmu repu-
tek tego dialogu, niechęć do współpra- zapowiedź ratyfikacji przez USA ukła- blikanów). Jednym z „bohaterów” przemówienia
cy z innymi, unilateralizm, nieobecność du CTBT (Comprehensive Nuclear Test Obamy była właśnie ONZ – jeszcze jedna rady-
w sprawach, które interesują całą spo- Ban Treaty). Przypomnijmy, że to wła- kalna zmiana w porównaniu z czasem „W”. Aby
łeczność międzynarodową. Odtąd za- śnie stosunek Waszyngtonu do CTBT pozytywna wizja świata Baracka Obamy mo-
powiada on, że Ameryka chce przewo- w przeszłości sprowokował Indie i Paki- gła się ziścić, muszą się w to włączyć inne pań-
dzić siłą przykładu, a nie wymuszaniem stan do wyposażenia się w broń nukle- stwa, także Polska. Może czas wyjrzeć z naszego
na innych uznania swoich racji. USA arną. Nie zmieniło się stanowisko Ame- zaścianka i dojrzeć coś więcej niż niedobrego
już nie straszy – chce współpracować. ryki wobec atomowych ambicji Korei Putina za miedzą? 
W przemówieniu wymienione zosta- Północnej i Iranu.
ły cztery wielkie obszary, w które Stany W odniesieniu do pokoju i bezpie-
Zjednoczone chcą się angażować, „czte- czeństwa prezydent USA potwierdził
ry filary przyszłości, jakiej chcieliby- nieprzejednaną wolę zwalczania terro-
śmy dla naszych dzieci”: nieproliferacja rystów spod znaku Al-Kaidy. Ameryka
i rozbrojenie, umacnianie pokoju i bez- nowej administracji ma zamiar aktyw-
pieczeństwa, zachowanie naszej plane- nie uczestniczyć w rozwiązywaniu pro-
ty, czyli ochrona klimatu i środowiska blemu bliskowschodniego oraz opano-
naturalnego, oraz rozwój globalnej go- wywaniu konfliktowych sytuacji, takich
spodarki, sprzyjającej wszystkim regio-
nom świata.
jak na przykład w Sudanie. Nowością
jest także zapowiedź jej udziału w rato-
AMERYKA
Było to zatem przemówienie uniwer- waniu klimatu na Ziemi i środowiska JUŻ NIE STRASZY
salistyczne, łączące interesy Ameryki
i całej społeczności międzynarodowej.
naturalnego. Jak wiemy,
wcześniej Stany – CHCE WSPÓŁPRACOWAĆ
Trochę jak u Clintona i Roosevelta. To
właśnie do Roosevelta odnosił się
Obama w swym przemó-
wieniu i jego
cytował,

HORYZONTY
HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTYMAGDALENA
KOWALSKA-SENDEK
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA
Pościg
za historią FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
M Jak w dojrzałym wieku poczuć się dzieckiem?

Trzeba założyć własną grupę rekonstrukcyjną.
Potrzebne są mundury, trochę militariów i fantazja.
J
eszcze niedawno rekonstrukcję histo- dzi odtwarzających najrozmaitsze formacje się II wojną światową, zaś do najczęściej
ryczną kojarzono w Polsce z rocznica- militarne z różnych epok, począwszy od legio- odtwarzanych wojsk należą, obok armii pol-
mi bitwy pod Grunwaldem, gdzie en- nistów rzymskich, przez mniej lub bardziej skiej, formacje pozostałych państw uczest-
tuzjaści, odziani w stroje z epoki, od- malownicze formacje średniowieczne, po woj- niczących w konflikcie, czyli oddziały
twarzali sławne zwycięstwo oręża polskiego. ska współczesne. niemieckie, radzieckie i amerykańskie.
Dzisiaj mnogość i różnorodność grup tego ty- Powstają również grupy rekonstrukcyjne
pu może przyprawić o zawrót głowy. Pośród MAŁE OJCZYZNY odtwarzające inne, mniej znane wojska, na
entuzjastów rekonstrukcji historycznej, nazy- Wydaje się, że polscy entuzjaści rekon- przykład wyjątkowa grupa naśladująca żoł-
wanej często żywą historią, znaleźć można lu- strukcji historycznych głównie interesują nierzy izraelskich.

P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
Dzisiaj
mnogość i różno-
rodność grup rekon-
strukcyjnych może
przyprawić o za-
wrót głowy.
FOT. SAND HAWARRA

Inscenizacja z udziałem grupy „Pomerania 1945”
Wojskowi rekonstruktorzy
Grupy odtwarzające dawne wydarzenia wojenne lub formacje
wojskowe organizowane są także przez żołnierzy.
G rupa Rekonstrukcji Histo-

rycznej Miłośników Histo-
rii Spadochroniarstwa Woj-
członkowie grupy, jeszcze nie-
zrzeszeni, prezentowali się na
zlotach miłośników historii.
Po raz pierwszy GRH zapre-
zentowała się podczas insce-
nizacji bitwy wyrskiej w maju
skowego „Klub Sierżanta”, Entuzjaści spadochroniarstwa 2008 roku, a na VIII Zlocie Po-
działająca przy 18 Bielskim przy okazji uroczystości, spo- jazdów Militarnych w Bielsku-
Batalionie Desantowo-Sztur- tkań z młodzieżą i zlotów mili- -Białej ówczesny dowódca
mowym 6 Brygady Desanto- tarnych pokazują oryginalne 2 Korpusu Zmechanizowane-
wo-Szturmowej, została ofi- mundury i wyposażenie żoł- go generał Edward Gruszka
cjalnie założona przez spado- nierzy 1 Samodzielnej Bryga- wręczył rekonstruktorom
chroniarzy na początku ubie- dy Spadochronowej generała Puchar dla Najlepszej Grupy
głego roku. Wcześniej jednak Stanisława Sosabowskiego. Rekonstrukcyjnej. 
Pościg za historią
Motywacja wyboru takiej czy innej for- twarzają oni oddziały niemieckie i radzieckie, decyzję wpływ miała przede wszystkim chęć
macji wojskowej jest bardzo różna. Często biorące w czasie II wojny światowej udział lepszego poznania dziejów własnej „małej oj-
wpływ na to ma historia lokalnej „małej oj- w walkach o Wrocław. Inna z grup, nosząca czyzny”.
czyzny” danej grupy. Na przykład Stowarzy- nazwę „Pomerania 1945”, decyzję o wyborze
szenie Rekonstrukcji Historycznej „Wrze- tematu walk na Pomorzu uzasadnia również BEZ REPLIK
sień ’39” powstało kilka lat temu w Krako- historią regionu. Grupa rekonstrukcji historycznej wojsk
wie. Nawiązuje do historii 20 Pułku Piecho- „Wybór okresu historycznego, kierunku obrony Izraela IDF liczy zaledwie sześciu
ty Ziemi Krakowskiej. badań historycznych i tematu naszych in- członków. Istnieje dopiero dwa lata. Jako jedy-
„Celem naszej działalności jest kultywowa- scenizacji wynika z tego, że większość na w Polsce podjęła się rekonstrukcji oddzia-
nie historii. Chcemy opowiadać o niej młodym członków grupy pochodzi z Pomorza”, wy- łów armii izraelskiej, dołączając tym samym
pokoleniom, które dzięki rekonstrukcji mogą jaśnia Marek Łukasik, prezes grupy. „Na- do dość elitarnego grona – w Europie istnieją
zobaczyć, jak wyglądały mundury, wyposaże- sze zainteresowania historią bitew i techni- jeszcze tylko dwie grupy odtwarzające oddzia-
nie czy broń, a następnie skonfrontować to ki wojskowej skupiają się na końcowym ły tego kraju (w Czechach i Szwecji).
z opowieściami swoich dziadków”, wyjaśnia okresie II wojny światowej, czyli na upad- „Wojsko izraelskie jest bardzo specyficzną,
Andrzej Gładysz, dowódca sekcji polskiej ku III Rzeszy. Koncentrujemy się zwłasz- a przez to ciekawą armią, przede wszystkim ze
w SRH „Wrzesień ’39”. Rekonstruktor dodaje cza na walkach na Pomorzu w 1945 roku względu na historię państwa”, mówi założy-
również, że inscenizowanie bitew historycz- z udziałem cudzoziemskich ochotniczych ciel grupy Paweł Ondrzejek. „Jest to kraj,
nych jest dla niego sposobem na przypomina- dywizji Waffen-SS”. w którym żołnierze nie służą do paradowania
nie o specyficznej polskiej historii, a przy tym Istotne jest to, że wybór konkretnego od- na defiladach, tylko niemal każdego dnia wal-
służy propagowaniu patriotyzmu. działu, niemieckiego bądź radzieckiego, nie czą. Zainteresowało nas ich uzbrojenie i wy-
Fascynacja dziejami swojego regionu dała ma związku z ideologią nazistowską czy ko- posażenie indywidualne”.
też początek wrocławskiej grupie „Festung munistyczną, od której członkowie grupy ostro Członkowie grupy IDF należą do rekon-
Breslau”, która zrzesza 25 entuzjastów. Od- się odcinają. Podkreślają przy tym, że na ich struktorów, którzy do odtworzenia wyglądu

H O R Y Z O N T Y
Grupa Rekonstrukcji
Historycznej „Razwiedka” fana. Nie tolerujemy współczesnych cjami bitew lub potyczek, unikają
kopii, używamy jedynie replik broni”, używania oryginalnych elementów
opowiada Szymon Gąsowski, prezes wyposażenia, by ich nie zniszczyć.
GRH „The Rock”. „Wykorzystywanie
kopii mundurów i wyposażenia to dla KIEDY BĘDZIE WOJNA?
nas profanacja rekonstrukcji”. W tym roku przypada 70. rocznica
Dużą wagę do oryginałów przywią- wybuchu II wojny światowej, a tym
zują również członkowie grupy „Ra- samym kampanii wrześniowej.
zwiedka”, zajmującej się konfliktem Wszystkie grupy zajmujące się rekon-
radziecko-afgańskim z lat 1979–1989. strukcją historyczną tego okresu są
„Coraz trudniej znaleźć nam sprzęt”, bardzo zajęte od kwietnia do paź-
mówi jeden z jej członków Jarosław dziernika. Inscenizowanie wydarzeń
Hereda. „Udaje się to jeszcze za po- z września 1939 roku nie jest jednak
mocą internetu i przy okazji wypa- łatwe, ponieważ budzą one wśród Po-
dów do krajów byłego ZSRR”. laków silne emocje. Wyjątkowo trud-
ne zadanie mają rekonstruktorzy za-
BROŃ I MYDELNICZKA kładający mundury niemieckie.
Grupy dbajace o to, aby rekwizyty Andrzej Gładysz z SRH „Wrze-
były oryginalne, nie mają łatwego za- sień ’39” zauważa, że do realistyczne-
dania. Nie dość, że muszą liczyć się go odtworzenia poszczególnych bitew
ze sporymi kosztami, jeśli chcą zdo- kampanii wrześniowej potrzebne są
być sprzęt i wyposażenie, to jeszcze grupy rekonstruujące wojska niemiec-
dotarcie do takich przedmiotów nie kie. „Rekonstrukcja tego wojska jest
jest łatwe. O ile w Polsce czasem bardzo trudna, zwłaszcza jeśli chodzi
można znaleźć oryginalne pamiątki o kwestie emocjonalne. Trzeba być
po armii niemieckiej, radzieckiej czy bardzo powściągliwym i wyważonym,
polskiej, o tyle rekonstruktorzy wojsk aby nie zostać posądzonym o jakieś fa-
amerykańskich czy izraelskich często szystowskie ciągoty”.
kupują materiały przez zagraniczne Krzysztof Zawiliński z grupy re-
serwisy aukcyjne. Czasami dostają konstruującej 7 Batalion Rozpoznaw-
sprzęt od weteranów, z którymi grupy, czy 4 Dywizji Pancernej Wehrmachtu
takie jak „The Rock” czy „Big red przyznaje, że podjęcie się inscenizo-
one” (odtwarzająca również wojsko wania wojsk niemieckich jest dla nie-
amerykańskie), współpracują. go dużym wyzwaniem. „Są wśród nas
FOT. ARCH. GRH „RAZWIEDKA”
„Nasze kolekcjonerstwo opiera osoby interesujące się armią niemiec-

się właśnie na aukcjach i kontak- ką, wyposażeniem, umundurowaniem
tach z weteranami, którzy dzielą się i taktyką. Zwracamy uwagę, żeby nie
z nami swoimi poglądami i do- trafili tu ludzie skażeni ideologią.
świadczeniami”, opowiada Szymon Wiemy, że rekonstrukcje to żywe lek-
Gąsowski z „The Rock”. „Ciekawi cje historii, dlatego staramy się do od-
ich to, że w kraju, który był za że- grywanych epizodów podchodzić
żołnierza nie używają żadnego rodzaju za- lazną kurtyną, ktoś interesuje się z rozwagą”.
mienników i replik. Posługują się tylko orygi- TYM, CO ŁĄCZY historią wojska amerykańskiego. Marek Łukasik z GIH „Pomera-
nalnymi elementami wyposażenia. „Zakupy wszystkich Piszą do nas e-maile, pomagają nia 1945” zwraca uwagę na jeszcze
robimy najczęściej w sklepach internetowych uczestników zdobyć sprzęt, czasami wysyłają inny aspekt inscenizacji. „Kładzie-
rekonstrukcji,
albo na zagranicznych portalach aukcyjnych”, jest graniczące swoje pamiątki”. my nacisk na efekt artystyczny na-
dodaje Ondrzejek. „Wszystko, co mamy, ma z pasją Adam Żygadło z „Big red one” szej działalności. Jesteśmy przede
pieczątkę poświadczającą, że jest to kontrakto- zamiłowanie przyznaje, że dla niego fascynacja wszystkim aktorami widowiska
wy sprzęt armii Izraela”. do historii oraz wojskiem amerykańskim nie ograni- i musimy ogrywać różne role, także
fascynacja
Na oryginały stawia również grupa „The militariami. cza się wyłącznie do tego, że wkłada niemieckich żołnierzy. Nie oznacza
Rock”, odtwarzająca 173 Brygadę Powietrz- mundur i bierze udział w jakiejś in- to jednak, że identyfikujemy się z tą
nodesantową walczącą w Wietnamie, pre- scenizacji historycznej. „Wszyscy ideologią”.
zentująca również wojska nowozelandzkie członkowie naszej grupy czują smak Inscenizację walki polskich i nie-
i australijskie. Przez ponad dziesięć lat dzia- amerykańskich lat czterdziestych. mieckich żołnierzy z czasów kampa-
łalności stara się nie obniżać przyjętych Szukamy różnego rodzaju gadżetów nii wrześniowej można było zoba-
standardów, dlatego jej członkowie wystrze- z tego okresu, słuchamy muzyki czyć między innymi podczas tego-
gają się wszelkiego rodzaju replik. Wszyst- z tamtych lat i czytamy stare gazety. rocznego Małopolskiego Pikniku
kie używane przez nich elementy wyposaże- Zbieramy wszystko, co oddaje klimat Lotniczego w Krakowie. O tym, jak
nia i umundurowania pochodzą z czasów epoki, w tym także takie drobiazgi, żywo ludzie reagują na tak przedsta-
wojny w Wietnamie. jak mydelniczki i ręczniki. Przydaje wianą historię, świadczyć mogą sło-
„Rekonstrukcja w naszym mniemaniu pole- się to zwłaszcza wtedy, gdy odtwa- wa jednego z najmłodszych widzów,
ga na używaniu tylko oryginalnego wyposaże- rzamy życie obozowe”. który, nie mogąc doczekać się wido-
nia. Możemy powiedzieć, kiedy każda rzecz Grupy, które oprócz rekonstrukcji wiska, zapytał: „Tato, a kiedy wresz-
została wprowadzona do służby i z niej wyco- zainteresowane są również insceniza- cie zacznie się wojna?”. 

Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (39)
ZDZISŁAW NAJDER
Nasi zachodni sąsiedzi znani są od dawna

jako szczególnie gorliwi zwolennicy zachowania porządku.
Rozkaz to rozkaz
B
ez posłuszeństwa nie ma woj- pozostawia księciu. On sam ma roz- niając to, że książę nie ucieka od
ska. I każdy oficer w każdej ar- strzygnąć, czy wyrok sądu był słusz- odpowiedzialności, drze wyrok
mii dobrze zna pojęcia dyscy- ny i czy ma zostać ukarany za zła- i ułaskawia skazanego. Razem wy-
pliny i drogi służbowej. A prze- manie rozkazu. I wtedy w księciu ruszą na wojnę w obronie kraju.
cież na polu bitwy sytuacje budzi się poczucie godności. Posta- W tym uproszczonym opisie dra-
zmieniają się czasem bardzo szybko i wyma- nawia, że nie wystąpi przeciw pra- matu wyraźnie widać pruski kult
gają natychmiastowego podjęcia decyzji. Kto wu, porządkowi państwowemu prawa i porządku. Czasami był on
ma prawo zmienić otrzymany rozkaz? Jak i obowiązkowi wojskowego posłu- imponujący. Król Fryderyk Wielki
pogodzić uprawnienia dowódcy z wiedzą szeństwa. Podda się karze, żeby za- procesował się o kawałek gruntu
i umiejętnościami komenderujących w polu? chować honor. Jest gotów na roz- z młynarzem, sąsiadem dóbr koron-
Gdzie się kończy śmiała inicjatywa, a zaczy- strzelanie. Wówczas elektor, doce- nych. Król przegrał i powiedział
na samowola? z podziwem (po francusku): „A jed-
Nasi zachodni sąsiedzi znani są od dawna nak są sędziowie w Berlinie!”.
jako szczególnie gorliwi zwolennicy zacho- Ucieszył się, że w jego państwie
wania porządku. Najsłynniejszym utworem prawo stoi ponad władzą. Tenże
literackim poświęconym konfliktowi mię- kult prawa państwowego prowadził
dzy dyscypliną a śmiałością, prawem a dziel- jednak tysiące Niemców do ślepego
nością jest dramat „Książę Homburga” podporządkowania się rozkazom.
(1810) Heinricha von Kleista. Jego akcja A uczestnicy spisku na życie
toczy się pod Berlinem w okresie wojny Hitlera, kierowanego przez Clausa
szwedzko-pruskiej. Podczas nocnego spo- von Stauffenberga, przez wiele
tkania zwierzchnik wojsk pruskich elektor lat po wojnie byli formalnie
Friedrich Wilhelm wydaje rozkaz przed po- uznawani za zdrajców. 
ranną bitwą: jazda ma nie ruszać do chwili
otrzymania sygnału, bo Prusacy chcą zamknąć
atakujących Szwedów w pułapce. Młody do-
wódca jazdy, który już zasłynął z odwagi, ku-
zyn elektora książę von Homburg, jest pogrą-
żony w rojeniach i nie bardzo tego słucha.
Zaczyna się bitwa; ważą się jej losy, ale
obserwującemu z oddali księciu Homburga
zdaje się, że Szwedzi ustępują. Wydaje roz-
kaz do ataku; jest w uniesieniu bojowym Kult prawa
i oficerowie daremnie usiłują go powstrzy-
mać. Bitwa kończy się zwycięstwem jazdy
państwowego
von Homburga, ale elektor stawia go pod prowadził Niemców
sąd wojenny za niesubordynację, która umoż- do ślepego
liwiła Szwedom wyjście z matni. Sąd skazuje
go na śmierć, a elektor zatwierdza wyrok.
podporządkowania
Von Homburg najpierw nie chce wie- się rozkazom.
rzyć, że naprawdę został skazany, ale póź-
niej załamuje się i jest przerażony wizją
śmierci. Udaje się z apelem o wstawien-
nictwo do żony elektora. Prosi o litość.
Elektor, wstrząśnięty wiadomością, że
książę Homburga błaga o łaskę, pisze uła-
skawiający dekret, ale ostateczną decyzję

H O R Y Z O N T Y
Ppłk. Arturowi CIEBIENIOWI Pani Ewie Pani Marii ZIELONCE

wyrazy głębokiego współczucia WRÓBLEWSKIEJ wyrazy głębokiego współczucia
z powodu śmierci wyrazy szczerego, głębokiego żalu z powodu śmierci
TATY i współczucia MĘŻA
chor. rez. Stanisława CIEBIENIA z powodu śmierci
MATKI składają
składają dowódca oraz kadra i pracownicy wojska
koledzy i koleżanki składają 13 Elbląskiego Pułku Przeciwlotniczego.
z 1 Wojskowego Szpitala Polowego dowódca, kadra i pracownicy wojska
w Bydgoszczy. 22 Ośrodka Dowodzenia
i Naprowadzania w Bydgoszczy.
Panu ppłk. Eugeniuszowi NOWAKOWI
wyrazy szczerego współczucia
Panu płk. rez. Kazimierzowi MYJAK i głębokiego żalu
oraz Jego RODZINIE Komendantowi WKU z powodu śmierci MAMY
wyrazy głębokiego współczucia i żalu Warszawa-Praga Północ
z powodu śmierci ppłk. Eugeniuszowi NOWAKOWI składają kadra i pracownicy
MATKI oraz Jego RODZINIE Wojskowej Komendy Uzupełnień
wyrazy współczucia Warszawa-Praga Północ.
składają żołnierze i pracownicy wojska i głębokiego żalu
Oddziału Zabezpieczenia Logistycznego z powodu śmierci
Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia. MAMY
Panu płk. Stefanowi WALOWSKIEMU
składają oraz Jego RODZINIE
komendant, kadra i pracownicy wojska najszczersze wyrazy współczucia i żalu
Wyrazy szczerego WKU Warszawa-Praga Południe. z powodu śmierci
współczucia i głębokiego żalu OJCA
Panu płk. dr. hab. inż.
Stanisławowi SIRKO składają żołnierze i pracownicy
z powodu śmierci Panu płk. dr. hab. inż. Jednostki Wojskowej 3411 w Grójcu.
OJCA Stanisławowi SIRKO
wyrazy głębokiego współczucia
składają koleżanki i koledzy i szczerego żalu z powodu śmierci
z Katedry Zarządzania OJCA Wyrazy szczerego współczucia
Akademii Obrony Narodowej. i głębokiego żalu
składają Panu płk. Stefanowi WALOWSKIEMU
Rada Wydziału, dziekan i pracownicy z powodu śmierci
naukowo-dydaktyczni Wydziału OJCA
Panu płk. Tadeuszowi Zarządzania i Dowodzenia Akademii
KWIATOSIŃSKIEMU Obrony Narodowej. składają dowódca, kadra i pracownicy
szefowi Logistyki wojska Dowództwa Sił Powietrznych.
Śląskiego Okręgu Wojskowego
oraz
Jego RODZINIE i NAJBLIŻSZYM Panu ppłk. Sławomirowi MOLSA
wyrazy szczerego żalu oraz Jego RODZINIE Pani Dorocie MOLSA
i głębokiego współczucia wyrazy głębokiego żalu i współczucia oraz Jej NAJBLIŻSZYM
z powodu śmierci z powodu śmierci wyrazy szczerego współczucia
MAMY MATKI z powodu śmierci
TEŚCIOWEJ
składają składają
dowódca, żołnierze i pracownicy Andrzej i Bożena Gabryś, składają dyrektor oraz koleżanki
Dowództwa Śląskiego Okręgu Monika i Janusz Krasuscy, i koledzy z Drukarni Wydawnictw
Wojskowego. Danuta Szymańska. Specjalnych Sztabu Generalnego WP.

P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
Stefan
Wesołowski
w 1939 roku
otrzymał
przydział
na ORP
ROBERT CZULDA „Błyskawica”.
bezpiecznie do Southampton. Kapi-
Niezwykły marynarz
Tylko raz w historii obcokrajowiec bez obywatelstwa dowodził amerykańskim
tan Wesołowski pełnił następnie służ-
bę na innych jednostkach, w tym jako dowód-
ca oceanicznego holownika LT-533, który
przewoził sprzęt dla walczących we Francji.
Szybko zyskał uznanie jako najlepszy kapitan
okrętem w czasie wojny. Był nim Polak, kapitan Stefan Wesołowski. całej służby holowniczej.
Z
„Obsłużył 22 procent wszystkich ładunków
anim trafił do Amerykanów, nej, która zaproponowała mu stanowisko zastęp- odholowanych z portu, chociaż służyło w nim
Stefan Wesołowski służył cy dowódcy na okręcie. Nigdy wcześniej żaden 75 innych holowników”, pisał o nim jeden
w polskiej Marynarce Wojennej. obcokrajowiec, a tym bardziej bez amerykań- z amerykańskich dowódców. „Wykazał się do-
W sierpniu 1939 roku otrzymał skiego obywatelstwa i bez odpowiednich doku- kładną znajomością rzemiosła morskiego da-
przydział na ORP „Błyskawica”. mentów, nie pełnił funkcji dowódczej na okręcie leko ponad średnią oficera”. To właśnie jego
Podczas bitwy o Narwik jako pierwszy do- wojennym i to w czasie wojny! poprosili Amerykanie o ściągnięcie z mieli-
strzegł nadlatujący niemiecki samolot W taki sposób Wesołowski niespodziewa- zny statku, który osiadł u ujścia Sekwany.
i otworzył do niego ogień. Został w niej po- nie trafił jako zastępca dowódcy, a następnie I tym razem Wesołowski nie zawiódł.
ważnie ranny. Po opuszczeniu szpitala trafił dowódca na lotniskowiec pomocniczy „Ga- Po powrocie do Liverpoolu Wesołowski do-
na ORP „Gdynia”. Nie na długo, bo już nandoc”, na którym pływał przez Atlantyk stał kolejny niezwykły rozkaz – natychmiast miał
w lipcu jako bosman i zastępca dowódcy ści- – do Wielkiej Brytanii i Murmańska. Okręt polecieć do San Francisco, a tam objąć dowo-
gacza został przydzielony do „Chasseur 15”, wziął udział w lądowaniu aliantów na Sycylii, dzenie transportowcem „President Madison”.
francuskiego okrętu wydzierżawionego Pola- a następnie w Normandii. Tam z pokładu Razem z konwojem przepłynął przez Pacyfik
kom przez Brytyjczyków. „Nareszcie walczę „Ganandoca” dostarczano na brzeg czołgi i dostarczył sprzęt wojskowy do Szanghaju. Po
za ojczyznę na morzu, a nie latam na pocztę i zaopatrzenie. Podczas jednej z operacji zo- zakończeniu wojny wrócił do Europy, a rok póź-
i odwożę ludzi do aresztu”, cieszył się z przy- stał ciężko uszkodzony i miał być zatopiony, niej odpłynął do Stanów Zjednoczonych i ofi-
działu. Jednostka tropiła niemieckie okręty ale polski dowódca cudem doprowadził go cjalnie zakończył przygodę z wojskiem. 
podwodne i statki handlowe w rejonie kanału
La Manche.
Gdy Francja zażądała zwrotu swoich okrę-
Najmłodszy kapral
tów, Wesołowski – jak wielu innych – nie Jego wojskowa kariera mogłaby posłużyć w wieku 12 lat został naj-
miał gdzie służyć. „Załóg jest teraz dużo, za scenariusz do filmów przygodowych. młodszym podoficerem Rze-
a okrętów nie ma”, narzekał. „Nie bardzo czypospolitej.
wiedzą, co mają robić z tyloma ludźmi”. Po
trzech tygodniach na handlowym „Kościusz-
ce” jako radiooperator trafił na frachtowiec
S tefan Wesołowski był
jednym z najmłodszych
żołnierzy w historii polskiej
Dostał 37 odznaczeń pol-
skich, dziesięć amerykań-
skich, cztery brytyjskie, jedno
„Lechistan”, na którym pływał w trudnych armii. Wstąpił w szeregi Legio- francuskie, chińskie, norwe-
konwojach przez Atlantyk. Wielomiesięczne nów Piłsudskiego w 1918 ro- skie oraz dwa sowieckie, któ-
rejsy negatywnie odbiły się na zdrowiu. Reu- ku jako dziewięcioletni chło- rych nie przyjął. Stefan Weso-
matyzm i silny rozstrój nerwowy przerwały piec. łowski, bohater Polski i Sta-
jego wojskową karierę. Brał udział w obronie Lwo- w III powstaniu śląskim. Tu nów Zjednoczonych, zmarł
Negatywna opinia lekarzy nie zniechęciła wa, gdzie za bohaterską po- również wykazał się odwa- 1 kwietnia 1987 roku w Mia-
Wesołowskiego. Szybko trafił na amerykańskie stawę został odznaczony or- gą, dostał za to Krzyż Wa- mi Beach na Florydzie. Został
tankowce. Informacja o jego doświadczeniu derem Virtuti Militari. Trzy lecznych oraz uzyskał sto- tam pochowany na miejsco-
i umiejętnościach dotarła do marynarki wojen- lata później uczestniczył pień kaprala. W ten sposób wym cmentarzu. 

H O R Y Z O N T Y
P o s ł u ż b i e
 Nie przegap
 Warto
 Niezłe
 Nie warto

W niewoli idei
KSIĄŻKA
I nstytut Humanistyczny zdrady Judasza i śmierci

FOT. WWW.SXC.HU
w Toronto po upadku Chrystusa. Kanadyjski na-

Saddama Husajna wysłał do ukowiec tłumaczy te teksty
Iraku swojego pracownika, na angielski i książka trafia
Theo Griepenkerla, by namó- do czytelników. Cieszy się
wił władze tamtejszego mu- ogromną popularnością, ale
 zeum, zniszczonego i ogra- nie – wbrew pierwotnym
KSIĄŻKA
Przestępca i ofiara bionego z najcenniejszych
eksponatów, na niecodzien-
ną transakcję. Kanadyjczycy
oczekiwaniom tłumacza – ze
względu na walory naukowe.
Medialna machina promu-
Wszyscy jesteśmy ofiarami globalizacji wierzyli, że znaczna część
irackich skarbów ocalała.
jąca „piątą ewangelię” ru-
szyła i wciągnęła Theo
przestępczości i jej sprawcami. Chcieli wypożyczyć je na pięć
lat, żeby wystawić w instytu-
Griepenkerla. Jak trafnie
napisano w „The Times”
G lobalizacji ekonomicznej, zapocząt-

kowanej w latach osiemdziesiątych
i napędzonej rozpadem imperium so-
stwa; rzucamy się do spekulacji finan-
sowych, bo wierzymy, że zarobimy bez
zbędnego wysiłku; cieszymy się z pro-
cie, w zamian za pieniądze
na odbudowę muzeum.
Podczas tej niebezpiecz-
o „Ewangelii ognia”: „Bezlito-
śnie trafna parodia, która
bierze na celownik chciwych,
wieckiego, towarzyszy złowrogi cień tekcjonizmu Unii Europejskiej, skazując nej, jak się okazało, misji neurotycznych, egocentrycz-
– globalizacja przestępczości. Wszyscy, mieszkańców innych zakątków globu Griepenkerl odnajduje zwo- nych pisarzy”. (AWIS) 
nawet mimowolnie, padamy jej ofiarą, na nędzę, popieramy prohibicję narko- je sprzed dwóch tysięcy lat,
a jednocześnie jesteśmy jej sprawcami. tykową, napędzając klientów i przycho- na których jest spisana po Michel Faber, „Ewangelia
Ryzykujemy, że zostaniemy elektronicz- dy dilerom i hurtownikom. aramejsku relacja świadka ognia”, WAB 2009
nie okradzeni z oszczędności, kupimy W obliczu sportretowanych w świetnej
podrobione, szkodliwe dla zdrowia to- książce Mishy Glenny’ego potężnych sia- 
Honorowa walka
wary, że nasze dzieci lub wnuki zostaną tek przestępców, często powiązanych KSIĄŻKA
narkomanami albo zwyczajnie padnie- z politykami, goniących za zyskiem, opla-
my ofiarą porachunków gangsterów. tających Japonię, Brazylię, Kolumbię, Ni-
Zarazem chętnie korzystamy z taniej
i nielegalnej siły roboczej, bo płacimy
mniejsze podatki na utrzymanie pań-
gerię, RPA, Bałkany, Indie, Chiny, Afgani-
stan, Zjednoczone Emiraty Arabskie
i Koreę Północną, międzynarodowy ter-
B ogusław Wołoszański
w najnowszej książce
przedstawia okoliczności
roryzm jest mało znaczącym, choć me- największej tragedii w histo-
dialnie spektakularnym zjawiskiem. rii naszego kraju. Polacy po-
Prawdziwe zagrożenie dla pokoju i sta- trafili w 1920 roku odnieść
bilności świata czai się gdzie indziej zwycięstwo nad bolszewika-
– jest nią ludzka żądza zarobienia jesz- mi. Stało się to w czasie,
cze większych pieniędzy. Narkotyki, pro- gdy zachodnie mocarstwa
stytucja, cyberprzestępstwa, salony ha- wstrzymywały dostawy bro-
zardu, przemyt ludzi, fałszerstwa pienię- ni dla polskich wojsk wal-
dzy i produktów, eksploatacja rzadkich czących na Wschodzie i sta-
minerałów w Afryce, nielegalne połowy rały się zmusić marszałka czyli i im poświęcona jest
jesiotrów w Rosji, szmugiel broni – na Piłsudskiego do ustąpienia, książka przestawiająca dro-
wszystkim można zarobić, a zyski szara a rząd do zawarcia z Rosją gę do wojny i najważniejsze
strefa świetnie inwestuje. Albo wypierze bolszewicką umowy, w któ- epizody z września 1939
w rajach podatkowych, albo wprowadzi rej wyniku nasz kraj został- roku. Opisy bitew są punk-
do obrotu w podziemiu. Interesy w tej by przez to państwo wchło- tem wyjścia do pokazania
branży niewiarygodnie się przenikają, nięty. W tak niesprzyjają- politycznego i ekonomicz-
a największe sukcesy odnoszą ci, którzy cych okolicznościach Pol- nego tła tej wielkiej tragedii
– jak menedżerowie globalnych korpora- ska odbudowywała swoją polskiego narodu. 
cji – potrafią zarządzać podległymi akty- państwowość i pierwsza
wami. Coraz częściej z takim obliczem stanęła do walki z reżimami Bogusław Wołoszański,
Misha Glenny, „McMafia, zbrodnia nie świata mają i będą mieć do czynienia zagrażającymi Europie. Na- „Honor żołnierza”,
zna granic”, Wydawnictwo WAB 2009 żołnierze. (AG)  si żołnierze bohatersko wal- Wołoszański 2009

Strefa sportu
F E L I E T O N
ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Polacy w każdej sprawie są nastawieni na nie. To dlatego
przedstawiciele mediów i kibice naskoczyli na tymczasowego
następcę Leo Beenhakkera, Stefana Majewskiego.
Dziury w całym
Z
pozytywnym myśleniem cjom szefa raz na zawsze odzwyczaił dialny jazgot, jakby został popełniony naj-
kojarzy mi się opowieść się od szukania dziury w całym. Od większy błąd w historii polskiego sportu.
nieżyjącego dziennikarza tamtej pory starał się w każdej sytu- Pisano i mówiono o Majewskim niestwo-
sportowego Zdzisława acji widzieć dobre strony. Nie maru- rzone rzeczy: że nielubiany przez piłkarzy, że
Ambroziaka. Wspomi- dził i robił to, co mu kazali, nie zraża- oschły, że mało komunikatywny, że tak napraw-
nał on, że gdy zaczynał pracę jąc się trudnościami. dę nic nie osiągnął. Zbigniew Boniek, znakomi-
w dziennikarstwie, zdarzało mu się Taka lekcja przydałaby się sporej ty ongiś piłkarz, zapytany o opinię w sprawie
zgłaszać wątpliwości wobec rozma- liczbie Polaków, którzy generalnie są selekcjonera, odparł, że ma nieodparte wrażenie,
itych zadań wyznaczanych przez sze- nastawieni do życia i do świata na iż wszystkim w Polsce zależy na tym, by
fów. A to, że proponowanego roz- nie. Widać to przy rozmaitych oka- Majewskiemu się nie powiodło. Dlaczego? Po-
mówcy prawdopodobnie nie ma zjach, przykłady można by mnożyć, nieważ ogólnie rzecz biorąc, jesteśmy na nie.
w kraju, a to, że facet niechętnie ale wystarczy podać ten dotyczący Bezinteresownie, tak po prostu. Pozytywne my-
udziela wywiadu, a to, że jest za ma- sportu, a ściślej mówiąc, nominacji ślenie jest nam obce w sprawach zarówno waż-
ło czasu do zamknięcia numeru. na selekcjonera piłkarskiej reprezen- nych, jak i błahych, a do takich należy przecież
I choć robił to grzecznie, jak na po- tacji Polski. Trenerem kadry po Leo kilkutygodniowa umowa Stefana Majewskiego
czątkującego przystało, redaktor na- Beenhakkerze został tymczasowo na prowadzenie drużyny narodowej.
czelny wpadał w szał i ryczał: „Na nie Stefan Majewski. Uśmiałbym się serdecznie, gdyby tymcza-
to ja mam Brigitte Bardot i Jeanne Niegdyś bardzo dobry piłkarz, po- sowemu selekcjonerowi udało się wygrać
Moreau, a ciebie tem wyróżniający się trener. Gdy te dwa ostatnie spotkania. Trzeba by wtedy
Zdzisiu chcę mieć ogłoszono, że ma poprowadzić tę na- wziąć poważnie jego kandydaturę przy zatrud-
na tak”. szą nieszczęsną drużynę w dwóch nianiu już na stałe trenera piłkarskiej kadry.
Zdzisław twier- ostatnich meczach eli- Zaprawieni w bojach poszukiwacze dziur
dził, że dzięki minacyjnych, roz- w całym dadzą sobie jednak na pewno radę
gwałtownym reak- legł się me- i w tej sytuacji. 
FOT. WWW.SXC.HUI

W W W - P o L

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

W W W - P o L

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Deﬁcyt pod Japonia Pościg

wirnikiem strona 25 restituta strona 48 za historią strona 59

FOT. STUDIO IWONA/ISW

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 3

8 | JULIAN MAJ 43 | ROBERT CZULDA

tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER

4 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

Pożyczone jak nasze K A R T O T E K A

D ostawca samolotów C-130

Bezzałogowce razy 22 tach 2010 i 2011), siedmiu zesta-

6 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

O becnie realizowany kontrakt,

Strategia z zakończeniem Sympatia rozpoczęta restrukturyzacja bryga-

O bchodzimy 6 października święto

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 7

Doświadczenia wojenne ostatnich dwóch

dekad potwierdzają wieloaspektową

8 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

stwa, wewnętrznie skoordynowany i jednoli-

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 9

10 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

FOT. KAROLINA PRYMLEWICZ

Operacyjne, a głównie zmem i innymi zagrożenia-

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 11

12 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

Wojskowy Instytut Techniki Pancernej

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 13

sami umowy. Przewiduje ona bowiem

14 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

FOT. SYLWIA GUZOWSKA

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 15

DNI OTWARTE w uczelniach wojskowych są

16 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

FOT. ARTUR WEBER

P rzyszłość dla Sił Po-

samolotów wielozada- wzrośnie do około 60 techniczny w całości

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 17

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 19

20 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

FOT. MAREK STĘPIEŃ

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 21

22 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

ogniowego i włączenie się do walki obie obsłu-

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 23

E ksperyment jest początkową fazą

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI

24 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

Deﬁcyt pod wirnikiem

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 25

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

26 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

nym nalotem i ogromnym doświadczeniem na

FOT. DARIUSZ KUDLEWSKI

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 27

P olitechnika Rzeszowska kształci pi-

MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER Bemowie, pełni dyżur do godziny 23. Gdy Mi-2

28 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

– absolwentów kierunku pilot śmigłowca

POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009 29

ARTUR GOŁAWSKI, KRZYSZTOF WILEWSKI

Nie każdy zostanie Tytane

30 POLSKA ZBROJNA NR 40 | 4 PAŹDZIERNIKA 2009

ne będą kamizelki ochronne, broń strzelecka, i sprzętem. Wskazał jednak, że doświadczenia