Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

BADANIE WYNIKW NAUCZANIA ZCHEMII

POZIOM ROZSZERZONY
(wane dowiadczenia I)
Czas pracy 45 minut

Za rozwizanie wszystkich zada mona otrzyma cznie 30 punktw.

Informacja do zada 12
Przeprowadzono dowiadczenie, wktrym porwnano waciwoci pierwiastkw lecych wczwartym
okresie: potasu iwapnia.
Wtym celu zpojemnikw, wktrych pod warstw nafty przechowywano metale, wycignito je szczypcami iza pomoc noa odkrojono po maym kawaku. Metale osuszono bibu iwrzucono do krystalizatorw
zwod.
Obserwacje:
K
po wrzuceniu metal pywa po powierzchni wody, dochodzi do samozaponu,
podczas ktrego sycha trzaski,
H2O
metal szybko znika.
1

Obserwacje:
po wrzuceniu metal opada na dno krystalizatora, powoli wydzielaj si pcherzyki
bezbarwnego gazu,
metal znika powoli, azawarto krystalizatora ulega zmtnieniu.

Ca
H 2O
2

Zadanie 1 (2 pkt)

1.1

1.2

a) Uzupenij zdania tak, aby stanowiy poprawne wnioski z podanych wyej obserwacji. Wybierz
ipodkrel odpowiednie oznaczenia literowe.

A. wiksz od gstoci wody

D. wodr

B. tak sam jak gsto wody

E. potas

C. mniejsz od gstoci wody

F. endoenergetyczna

G. egzoenergetyczna

Potas ma gsto ( A , B , C ), wap ma gsto ( A , B , C ).

Wreakcji potasu zwod zaponowi ulega ( D , E ), poniewa reakcja jest silnie ( F , G ).
b) Na podstawie opisu dowiadczenia uzupenij zdanie, podkrelajc odpowiedni wyraz wkadym
nawiasie. Na podstawie swojej wiedzy na temat budowy atomu, podaj przyczyn rnicy waktywnoci badanych metali.
( Potas , Wap ) wykazuje mniejsz aktywno chemiczn ni ( potas , wap ), poniewa ........................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 2 (2 pkt)

2.1

2.2

Wkolejnym etapie dowiadczenia wykonano nastpujce czynnoci:

krystalizator 1: po zakoczeniu reakcji wroztworze zanurzono prcik platynowy, ktry nastpnie wprowadzono do pomienia palnika.
krystalizator 2: po zakoczeniu reakcji zawarto krystalizatora przesczono, ado przesczu dodano
dwie krople alkoholowego roztworu fenoloftaleiny.
a) Dokocz zdania, wybierajc i podkrelajc waciw obserwacj.
1. Pomie palnika barwi si na:

A. to

B. fioletowo

C. ceglastoczerwono

2. Po dodaniu fenoloftaleiny otrzymany przescz:

A. pozostaje bezbarwny

B. barwi si na malinowo

C. ulega odbarwieniu

b) Wybierz ipodkrel wzory tych czsteczek ijonw, ktre s wnajwikszej iloci obecne wroztworze otrzymanym po przesczeniu zawartoci krystalizatora oznaczonego numerem 2.

Ca(OH)2

H2O Ca2+

OH

H+

Informacja do zada 35
Celem dowiadczenia byo porwnanie aktywnoci fluorowcw: bromu ijodu.
Przygotowano dwie probwki iwykonano czynnoci, ktre opisano poniej.
Etap I: Do probwki Iwlano wodny roztwr bromku potasu, ado II wodny roztwr jodku potasu. Nastpnie do obu probwek wlano tetrachlorometan (CCl4, d = 1,76 g cm3). Zawartoci probwek wymieszano
ipo chwili zauwaono utworzenie si dwch warstw.
Etap II: Do przygotowanych mieszanin wlano odpowiednio: do probwki I roztwr jodu wCCl4, ado
probwki II roztwr bromu wCCl4. Zawartoci probwek wymieszano.

Zadanie 3 (1 pkt)

3.1

Okrel, ktr warstw wprobwkach zpierwszego etapu dowiadczenia stanowi wodny roztwr soli,
aktr tetrachlorometan. Wtym celu w wolne miejsca wpisz odpowiednie oznaczenie literowe (Alub B).

A. KBr(aq) lub KI(aq)

B. CCl4

Zadanie 4 (2 pkt)

4.1

Uzupenij ponisz tabel. Okrel barw warstwy organicznej po zakoczeniu dowiadczenia. Napisz
odpowiednie rwnanie reakcji wformie czsteczkowej lub zaznacz, e reakcja nie zachodzi.
Barwa warstwy organicznej
Probwka I
Probwka II

Uzasadnienie

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 5 (1 pkt)

5.1

Odwoujc si do rodzaju wizania wystpujcego wczsteczce jodu, wyjanij, dlaczego jod powoduje intensywne zabarwienie warstwy organicznej (CCl4), anie warstwy wodnej.
Uzasadnienie:

Zadanie 6 (2 pkt)

6.1

6.2

a) Zpodanej niej listy wybierz ipodkrel oznaczenia literowe wszystkich odczynnikw, ktre po
wprowadzeniu do probwek 1 i2 spowoduj wydzielenie si wodoru.

A. Cu(s)

B. Zn(s)
?

C. Na(s)

D. Na2O(s)
?

H2

H2O

E. NaH(s)

H2

KOH(st.)
1.

2.

Probwka nr 1:

Probwka nr 2:

b) Zapisz rwnanie reakcji (wformie jonowej skrconej) zachodzcej wprobwce oznaczonej numerem 2. Przyjmij, e liczba koordynacji atomu centralnego wotrzymanym zwizku wynosi 4.
Rwnanie reakcji: ...........................................................................................................................................

Zadanie 7 (1 pkt)

7.1

Wsiedmiu zlewkach znajduj si substancje (wrnych stanach skupienia) lub ich roztwory. Wkadej
zlewce zanurzono detektor do pomiaru przewodnictwa elektrycznego wtaki sposb, e elektrody detektora dotykay substancji lub jej roztworu. Wkadym przypadku sprawdzano zachowanie arwki detektora.
wiecenie arwki oznaczao, e dana substancja lub jej roztwr przewodz prd elektryczny.

A. skroplony amoniak

B. wodny roztwr chlorowodoru

C. stay chlorek sodu

D. wodny roztwr cukru

E. acetonowy roztwr chlorku miedzi(II)

F. woda mineralna

G. kwas azotowy(V)

Uzupenij ponisz tabel. W tym celu w odpowiednie miejsca wpisz oznaczenia literowe substancji
lub roztworu substancji (AG), dla ktrych zaobserwowano podane w tabeli efekty.
arwka detektora wieci

arwka detektora nie wieci

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 8 (1 pkt)

8.1

Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego opis czynnoci iobserwacje podano poniej.

Opis czynnoci: Do probwki z wod dodano kropl alkoholowego roztworu fenoloftaleiny. Zawarto
probwki wymieszano. Nastpnie do otrzymanego roztworu wprowadzono za pomoc gumowego wyka
pewien gazowy tlenek.
Obserwacje: Nie wida zmian.
Na podstawie przeprowadzonego dowiadczenia sformuowano hipotez:
Zca pewnoci mona stwierdzi, e badany tlenek ma charakter kwasowy.
Oce poprawno powyszej hipotezy. Swoj opini uzasadnij.
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................

Zadanie 9 (3 pkt)

9.1

Skad gleby jest zrnicowany. S wniej zawarte midzy innymi zwizki zbudowane zjonw, np. Cl,

2
2
NO3 , CO3 , SO4 .
Do badania skadu gleby wykorzystuje si odpowiednio przygotowane prbki roztwory bdce przesczem mieszaniny prbek gleby zwod.
Przeprowadzono analiz skadu gleby, wykonujc trzy prby. Wyniki zebrano wtabeli.
Uzupenij ponisz tabel. Wpisz nazwy anionw, ktrych obecno wykryto wprzesczu, oraz podaj
zapisy jonowe skrcone rwna reakcji bdcych podstaw identyfikacji tych jonw.
Prba 1

Prba 2

Prba 3

HCl(aq)

AgNO3(aq)

BaCl2(aq)

przescz

przescz

przescz

Schemat

Obserwacje
Nazwa jonw
Rwnanie reakcji

Wydziela si bezbarwny
gaz.

Wytrca si biay osad.

Wytrca si biay osad.

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 10 (3 pkt)

10.1 10.2

Wdwch nieoznakowanych probwkach znajduj si wodne roztwory chlorku wapnia ichlorku cynku. Zadaniem uczniw byo znalezienie metody, ktra pozwoli na jednoznaczne rozrnienie roztworw tych soli.
Poniej zapisano propozycje uczniw.
a) Podkrel T (tak), jeli zaproponowana przez ucznia metoda identyfikacji jest suszna, lub N (nie)
jeli jest niewaciwa.
Ucze

Metoda identyfikacji

Ocena metody

Naley porwna barwy wodnych roztworw soli.

Do obu probwek naley dodawa kroplami zasad sodow.

Do obu probwek naley doda stony roztwr kwasu siarkowego(VI).

Jeden zuczniw zaproponowa uycie uniwersalnego papierka wskanikowego wcelu rozrnienia badanych roztworw.
b) Uzupenij ponisze zdania, wybierajc ipodkrelajc odpowiednie sformuowania wkadym nawiasie. Podaj zapis procesu (wformie jonowej skrconej) uzasadniajcego zaobserwowane zmiany lub zaznacz, e proces nie zachodzi, iwyjanij dlaczego.
1. Po naniesieniu kropli roztworu chlorku cynku na uniwersalny papierek wskanikowy wskanik
( barwi si na czerwono , barwi si na niebiesko , pozostaje ty ), poniewa roztwr chlorku cynku ma
odczyn ( zasadowy , kwasowy , obojtny ).
Uzasadnienie: .................................................................................................................................................
2. Po naniesieniu kropli roztworu chlorku wapnia na uniwersalny papierek wskanikowy wskanik
( barwi si na czerwono , barwi si na niebiesko , pozostaje ty ), poniewa roztwr chlorku wapnia ma
odczyn ( zasadowy , kwasowy , obojtny ).
Uzasadnienie: .................................................................................................................................................

Zadanie 11 (2 pkt)

11.1 11.2

Przeprowadzono 6 reakcji chemicznych zudziaem miedzi, ktre przedstawiono na poniszym schemacie.

HCl(st.)

HNO3(st.)

Cu

Cu
1.

2.

HNO3(rozc.)

HCl(st.)

Cu

CuO
3.

Cu

Cu

Zn(NO3)2(aq)
4.

AgNO3(aq)
5.

6.

a) Podaj numer lub numery probwek, wktrych po zakoczeniu reakcji otrzymano niebieski roztwr.
.........................................................
b) Podaj numer probwki, wktrej zaobserwowano wydzielanie si bezbarwnego gazu brunatniejcego na powietrzu. Zapisz wformie jonowej skrconej rwnanie reakcji zachodzcej we wskazanej probwce.
Numer: ........................ Rwnanie reakcji: ......................................................................................................................

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 12 (3 pkt)

12.1

Wcelu zbadania waciwoci zwizkw chromu imanganu wykonano dowiadczenia, ktrych niepeny
opis ilustruje ponisza tabela.
Dysponowano wodnymi roztworami nastpujcych substancji:
KMnO4
MnSO4
K2CrO4 K2Cr2O7

Na2SO3
Na2SO4
KOH
HCl
H2O2
Uzupenij schematy dowiadcze, wpisujc wzory odpowiednich substratw.
,

Schemat

Zawarto probwki zmienia

zabarwienie zfioletowego
Obserwacje
nazielone.
Wydziela si bezbarwny gaz.

Zadanie 13 (3 pkt)

Zawarto probwki
siodbarwia.
Wytrca si brunatny osad.

Zawarto probwki zmienia

zabarwienie ztego
napomaraczowe.

13.1 13.2

Przedstaw sposb sporzdzenia 250 cm3 roztworu wodorotlenku sodu osteniu 0,5 mol dm3, dysponujc tlenkiem sodu iwod oraz niezbdnym szkem isprztem laboratoryjnym. Wtym celu:
a) Oblicz potrzebn mas tlenku sodu. Wynik podaj zdokadnoci do dwch miejsc po przecinku.

b) Opisz czynnoci, jakie naley wykona, aby przygotowa potrzebny roztwr. Opis czynnoci powinien uwzgldnia nazwy uywanego szka isprztu laboratoryjnego.
Lp.

Niezbdne szko isprzt

Waga, szkieko zegarkowe

Kolba miarowa
opojemnoci 250 cm3, lejek

Tryskawka zwod

Zlewka zwod, pipeta

Opis czynnoci

Niewielk iloci wody ztryskawki opuka szkieko zegarkowe

ilejek. Zawarto kolby wymiesza.

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 14 (1 pkt)

14.1

Wpracowni laboratoryjnej znajdoway si trzy roztwory kwasu azotowego(III) ornych steniach, dla
ktrych wyznaczono wartoci stopnia dysocjacji:

roztwr I: = 1%

roztwr II: = 10%

roztwr III: = 70%

KHNO3 = 5,1 104

Uzupenij ponisze zdania. Wybierz ipodkrel odpowiedni numer lub sformuowanie.
Najwiksze stenie ma roztwr kwasu azotowego(III) oznaczony numerem ( I, II, III ).
Kwas azotowy(III) jest ( mocnym , sabym ) kwasem, dlatego zwikszenie stenia ( powoduje wzrost ,
powoduje spadek , nie powoduje zmian ) wartoci jego stopnia dysocjacji.

Zadanie 15 (1 pkt)

15.1

Wzamknitym naczyniu zruchomym tokiem przeprowadzono reakcj syntezy amoniaku zpierwiastkw.

Wpewnym momencie wukadzie ustali si stan rwnowagi reakcji opisanej poniszym rwnaniem:
N2(g) + 3H2(g)
2NH3(g)
Wtrakcie dowiadczenia (przy zachowaniu staej temperatury wukadzie) eksperymentator zmieni pooenie toka zgodnie zponiszym rysunkiem.
stan pocztkowy

stan kocowy

Wponiszej tabeli podkrel T (tak), jeli zdanie jest prawdziwe, lub N (nie) jeli jest nieprawdziwe.
Przesunicie toka spowodowao zwikszenie wydajnoci syntezy amoniaku.

Staa rwnowagi reakcji zmniejszya si, poniewa stenie reagentw zmalao.

Szybko reakcji syntezy amoniaku zmniejszya si, poniewa stenie substratw zmalao.

Zam Kor

Badanie wynikw nauczania z chemii. Poziom rozszerzony

Copyright by ZamKor spka z ograniczon odpowiedzialnoci S.K.A., Krakw 2014

Zadanie 16 (1 pkt)

16.1

Celem dowiadczenia byo okrelenie wpywu stopnia rozdrobnienia substratu na szybko reakcji chemicznej. Dowiadczenie zilustrowano na poniszym rysunku.
0,5 g Mg (wirki)

0,5 g Mg (py)

HCl(aq)
c=1

mol
dm3

HBr(aq)
t = 40C

c=1

mol
dm3

t = 40C

Oce, czy dowiadczenie zostao zaprojektowane poprawnie. Swoj odpowied uzasadnij.

Dowiadczenie zostao zaprojektowane ( poprawnie , niepoprawnie ).
Uzasadnienie: .................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................... .

Zadanie 17 (1 pkt)

17.1

Wdwch probwkach znajduje si woda destylowana otemperaturze 25C.

Do probwki Iwprowadzono pewn liczb moli chlorku magnezu, ado probwki II tak sam liczb
moli chlorku potasu izanotowano obserwacje.
Obserwacje
Probwka I

Otrzymany roztwr jest cieplejszy od uytej wody destylowanej.

Probwka II

Otrzymany roztwr jest nieco chodniejszy od uytej wody destylowanej.

Standardowe entalpie rozpuszczania wwodzie uytych soli wynosz:

Ho = 154 kJ mol1
Ho = 20 kJ mol1
Na podstawie: K.-H. Lautenschlger, W. Schrter, A. Wanninger,
Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007.

A. egzotermicznym

B. endotermicznym

C. 154 kJ mol1

D. 20 kJ mol1

Uzupenij ponisze zdania. Wtym celu wybierz ipodkrel odpowiednie oznaczenie literowe.
1. Proces rozpuszczania chlorku magnezu wwodzie jest procesem ( A , B ).
Standardowa entalpia rozpuszczania MgCl2 wwodzie wynosi ( C , D ).
2. Proces rozpuszczania chlorku potasu wwodzie jest procesem ( A , B ).
Standardowa entalpia rozpuszczania KCl wwodzie wynosi ( C , D ).