Policja RaportFGI 2008 Poprawiony

C E N T R U M B A D A N IA O P IN II S P O E C Z N E J
S E K R E T A R IA T
O R O D E K IN F O R M A C J I
629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04

693 - 46 - 92, 625 - 76 - 23
IN T E R N E T
h ttp ://w w w .c b o s .p l
U L . U R A W IA 4 A , S K R . P T .2 4
00 - 503 W A R S Z A W A
T E LE FA X 629 - 40 - 89
E - m a i l: s e k r e ta r ia t@ c b o s . p l
ROLA POLICJI I INNYCH SUB

W ZAPEWNIENIU BEZPIECZESTWA I PORZDKU PUBLICZNEGO
WIZERUNEK FUNKCJONARIUSZY WYBRANYCH SUB POLICJI
RAPORT Z BADA FGI
Warszawa, grudzie 2008
CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ
SPIS TRECI
INFORMACJA O BADANIU_______________________________________________________4
1
BEZPIECZESTWO________________________________________________________5
1.1
POCZUCIE BEZPIECZESTWA DEFINICJA______________________________________5
1.2
BEZPIECZESTWO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA___________________________________5
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
1.3
1.3.1
1.3.2
1.3.3
1.3.4
1.3.5
1.3.6
DEFINICJA MIEJSCA ZAMIESZKANIA________________________________________________5

IDENTYFIKACJA ZAGROE W MIEJSCU ZAMIESZKANIA___________________________________6
ORGANIZACJA PRZESTRZENI W MIEJSCU ZAMIESZKANIA POD KTEM BEZPIECZESTWA__________8
CZYNNIKI WPYWAJCE NA POZIOM POCZUCIA BEZPIECZESTWA W MIEJSCU ZAMIESZKANIA____9
BEZPIECZESTWO W MIEJSCACH PUBLICZNYCH________________________________11

DEFINICJA MIEJSCA PUBLICZNEGO________________________________________________11
IDENTYFIKACJA ZAGROE W MIEJSCACH PUBLICZNYCH________________________________11
GRUPY POSTRZEGANE JAKO GWNE RDA ZAGROE W MIEJSCACH PUBLICZNYCH________12
ORGANIZACJA PRZESTRZENI W MIEJSCACH PUBLICZNYCH POD KTEM BEZPIECZESTWA_______12
CZYNNIKI WPYWAJCE NA POZIOM POCZUCIA BEZPIECZESTWA W MIEJSCACH PUBLICZNYCH__13
BEZPIECZESTWO W MIEJSCU PUBLICZNYM I MIEJSCU ZAMIESZKANIA - PORWNANIE_________14
1.4
BEZPIECZESTWO W DZIE I PO ZMROKU - PORWNANIE________________________15
1.5
WPYW OBECNOCI POLICJI I STRAY MIEJSKIEJ NA POCZUCIE BEZPIECZESTWA____16
1.6
DEKLAROWANE STRATEGIE POSTPOWANIA, PODEJMOWANE W CELU ZWIKSZENIA

BEZPIECZESTWA OSOBISTEGO_____________________________________________________17
1.7
POSTRZEGANA SPECYFIKA MAYCH / DUYCH MIEJSCOWOCI W KONTEKCIE

ZAPEWNIENIA BEZPIECZESTWA I PORZDKU PUBLICZNEGO_____________________________19
1.8
ZRNICOWANIA LOKALIZACYJNE___________________________________________21
1.9
ZRNICOWANIA WIEKOWE_________________________________________________22
SUBY ODPOWIEDZIALNE ZA BEZPIECZESTWO_______________________________24

2.1
SPONTANICZNA ZNAJOMO POSZCZEGLNYCH SUB ODPOWIEDZIALNYCH ZA

BEZPIECZESTWO________________________________________________________________24
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
POLICJA_________________________________________________________________24
ZNAJOMO ZAKRESU DZIAANIA__________________________________________________24
OCENA FUNKCJONARIUSZY________________________________________________________26
RDA WIEDZY I OPINII NA TEMAT POLICJI__________________________________________29
2.3
STRA MIEJSKA__________________________________________________________30
2.4
STRA GRANICZNA________________________________________________________32
2.5
AGENCJA BEZPIECZESTWA WEWNTRZNEGO_________________________________33
2.6
CENTRALNE BIURO ANTYKORUPCYJNE_______________________________________33
2.7
OPINIA NT. POKRYWANIA SI ZAKRESW DZIAANIA POLICJI I INNYCH SUB_______34
2.7.1
2.7.2
POLICJA A STRA MIEJSKA_______________________________________________________34

POLICJA A CBA________________________________________________________________35
2.8
POSTRZEGANY ZAKRES ODPOWIEDZIALNOCI POSZCZEGLNYCH SUB ZA

BEZPIECZESTWO I PORZDEK PUBLICZNY W SKALI KRAJU I W MIEJSCU ZAMIESZKANIA_____36
POLICJA WIZERUNEK I OCZEKIWANIA WOBEC
POSZCZEGLNYCH SUB__________39
3.1
DZIELNICOWY____________________________________________________________39
3.2
POLICJANT SUBY RUCHU DROGOWEGO______________________________________41
3.3
POLICJANT SUBY PATROLOWO-INTERWENCYJNEJ_____________________________43
3.4
POLICJANT SUBY DOCHODZENIOWO-LEDCZEJ_______________________________45
3.5
POLICJANT CENTRALNEGO BIURA LEDCZEGO_________________________________47
3.6
OPINIA NA TEMAT ZJAWISKA KORUPCJI W POLICJI______________________________49
DZIAANIA INNYCH PODMIOTW NA RZECZ POPRAWY BEZPIECZESTWA____________51
WSPODPOWIEDZIALNO OBYWATELI ZA BEZPIECZESTWO____________________53
PREFEROWANE METODY OGRANICZANIA ZAGROE____________________________58
PODSUMOWANIE____________________________________________________________61
INFORMACJA O BADANIU
Cele badania:
zdefiniowanie roli sub, w tym Policji, w zapewnieniu porzdku i bezpieczestwa
publicznego i oczekiwa spoeczestwa wobec poszczeglnych sub,
okrelenie rde, w oparciu o ktre Polacy oceniaj prac Policji i innych sub,
zdefiniowanie czynnikw decydujcych o poczuciu bezpieczestwa obywateli i
stopnia, w jakim zaley ono od pracy poszczeglnych sub.
zidentyfikowanie zagroe, jakich Polacy obawiaj si najbardziej.
Wykonawca:
Fundacja Centrum Badania Opinii Spoecznej
Metoda badawcza:
zogniskowane wywiady grupowe (FGI)
Lokalizacja i liczba grup:
Warszawa
3 grupy
Lublin
3 grupy (miasto powyej 100 tys. mieszkacw)
Lubin
3 grupy (miasto do 100 tys. mieszkacw)
Kryteria doboru respondentw:

pe (rwne proporcje)
wiek: 17 19 lat; 28 36 lat; pow. 50 lat
wyksztacenie:
rednie/pomaturalne,
wysze/licencjat,
uczniowie
szk
ponadgimnazjalnych
deklarowany kontakt z Policj w cigu ostatnich 3 lat (50% uczestnikw)
1 BEZPIECZESTWO
1.1 POCZUCIE BEZPIECZESTWA DEFINICJA
Poczucie bezpieczestwa definiowane jest przede wszystkim w kategoriach fizycznego
bezpieczestwa osobistego oraz bezpieczestwa mienia. Czu si bezpiecznie to znaczy nie
obawia si napadu, pobicia, okradzenia. W spontanicznych wypowiedziach badanych nie
wystpuj w tym kontekcie inne zagroenia, np. w ruchu ulicznym.
Wypowiedzi badanych wskazuj, e najwiksze znaczenie dla oglnego poziomu poczucia
bezpieczestwa ma sytuacja w miejscu zamieszkania. Miejsca publiczne mona omija, jeli
zachodzi obawa, e mog tam zaistnie jakie zagroenia, natomiast u siebie musi by
bezpiecznie niejako z zaoenia. Deklaracj czuj si bezpiecznie skadaj z reguy osoby
mieszkajce w bezpiecznej (we wasnej ocenie) okolicy.
Oglnie rzecz biorc, nisze poczucie bezpieczestwa charakteryzuje kobiety i osoby starsze.
1.2 BEZPIECZESTWO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA
1.2.1
DEFINICJA MIEJSCA ZAMIESZKANIA
osiedle w budownictwie wielorodzinnym (bloki) lub jednorodzinnym
ulica, kwarta ulic
Miejsce zamieszkania definiowane jest bardzo wsko jako najblisze otoczenie domu. W
tym kontekcie nie pojawiaj si okrelenia szersze, np. dzielnica. Respondenci identyfikuj
si przede wszystkim z osiedlem, na ktrym mieszkaj zarwno w przypadku budownictwa
wielorodzinnego, jak i jednorodzinnego. W przypadku osb nie mieszkajcych na osiedlach
punktem odniesienia jest moja ulica, najbliszy przystanek autobusowy czy najszerzej
23 ulice najblisze domu.
1.2.2
IDENTYFIKACJA ZAGROE W MIEJSCU ZAMIESZKANIA
Grupy postrzegane jako gwne rda zagroe w miejscu zamieszkania:
grupy nastolatkw lub modych ludzi (na podstawie wypowiedzi badanych przedzia
wiekowy okreli mona pomidzy 14 a 20-kilka lat), raczej mczyni ni kobiety,
spdzajcy czas na ulicy czy na awkach pomidzy blokami; bywaj nietrzewi
To s modzi ludzie, bo tacy starsi ule, to s starzy ule i ich si ludzie nie boj. Natomiast
modzi, to s 20- parolatkowie. Trudno mi powiedzie, czy te osoby pracuj, czy maj, tak
specyficzn prac, e w rnych godzinach s wolni. Ale, nie ukrywam, e czowiek truchleje. Jak
starsi stoj, to nam raczej nic nie grozi, ale jak modsi, to rnie moe by. Oni mog by pod
wpywem alkoholu, albo na przykad rodkw odurzajcych. To moe by rnie.
Pan, dobrze powiedzia, e najgorsi, s takie wanie osoby, powyej, tak rednia wiekupowyej 20
do 20 kilku lat. Z nimi jest gorzej, bo wiadomo, czego si mona po nich spodziewa, bo starsza osoba
nie zaczepi, taka 30, 30 par lat.
Ci panowie, nie wiadomo, jak okreli, czy to s chopcy, czy panowie. Nie wiadomo, jak si tak
naprawd zwraca. Jak si mwi prosz pana to pusty miech i wymiej, bo wiemy, jaka jest
sytuacja.
Na moim osiedlu akurat grasuje taka banda maolatw, ktrzy zrywaj ludziom jakie acuszki,
wyrywaj im portfele, bij ich. Mj ssiad zosta pobity.
To s osoby, ktre nawet moe dwudziestu lat nie maj, a jeeli dwadziecia, dwadziecia jeden to
gra.
nietrzewi mczyni w wieku dojrzaym, skupiajcy si przede wszystkim wok

osiedlowych sklepw sprzedajcych alkohol
Stoj pod mietnikiem, to si zdarza si na moim podwrku, e mczyni staj pod mietnikiem i pij
alkohol. Widziaam interwencj Policji, ale jak przechodz, obok tych mczyzn, to nie czuj si
bezpiecznie.
Osiedlowi mczyni, ktrzy kradn, yj z drobnych kradziey, czy z wikszych, po prostu na alkohol.
W obu powyszych przypadkach s to zwykle mieszkacy okolicy, miejscowi.

Wymieniane zagroenia ze strony grup modziey i osb nietrzewych:
zaczepki werbalne, inwektywy
zaczepki typu popychanie, majce na celu sprowokowanie bjki
wymuszenia drobnych kwot pieninych
haas, zakcenia ciszy i porzdku
niszczenie pojazdw
napady rabunkowe - kradzie komrek, torebek itp.
Inne zagroenia, nie identyfikowane z konkretnymi grupami potencjalnych sprawcw:

wamania do mieszka, piwnic, garay, komrek itp. o sprawstwo
podejrzewani zarwno mieszkacy okolicy, jak i osoby z zewntrz
Mieszkacy w najwikszym stopniu obawiaj si o swoje lub najbliszych bezpieczestwo
osobiste dominuje oglna obawa typu bo kto mnie napadnie. Okrelenie napad wydaje
si by rozumiane do szeroko, od zaczepki werbalnej, po napad rabunkowy czy
uszkodzenie ciaa.
Powszechnie deklarowany jest lk przed grupami modziey gromadzcymi si w okolicy
miejsca zamieszkania. Wydaje si jednak, e przypisywanie tym grupom modziey
sprawstwa rnego rodzaju czynw zagraajcych bezpieczestwu nie znajduje penego
pokrycia w rzeczywistoci. Lk mieszkacw wynika moe w wikszym stopniu ze sposobu
zachowania tych modych ludzi, silnych w grupie, a zatem haaliwych i wulgarnych, ni z
rzeczywistego prawdopodobiestwa doznania z ich strony krzywdy (poza napastowaniem
werbalnym).
Widz grupy modych ludzi, ktre s pod wpywem alkoholu, czy siedz w jaki grupkach i tam dosy
gono s, ale nie syszaem o jaki napadach.
Badani raczej syszeli o przypadkach fizycznego napastowania przez tego typu modzie ni
doznali ich osobicie. Sprawcami napaci fizycznych bywaj take modzi ludzie, ale raczej
nie ci sami, ktrzy haasuj w okolicach domw i blokw ci s tylko najbardziej widoczni,
wzbudzajc swoim zachowaniem obawy o bezpieczestwo, zwaszcza wrd kobiet, ktre
boj si nawet przechodzi koo takiej grupy modziey w drodze do mieszkania czy domu i
niejednokrotnie nadkadaj drogi, aby ich omin lub prosz kogo o towarzyszenie w dojciu
do domu.
1.2.3 ORGANIZACJA PRZESTRZENI W MIEJSCU ZAMIESZKANIA POD KTEM

BEZPIECZESTWA
Miejsca postrzegane jako sprzyjajce zagroeniom:
wskie uliczki i alejki osiedlowe

powd: brak moliwoci wjazdu wozu patrolowego Policji, patrole
piesze nie zapuszczaj si w takie okolice
oglnie dostpne klatki schodowe

powd: miejsce spotka haaliwych / wulgarnych /nietrzewych grup
modziey
zlokalizowany
ssiedztwie
sklep
(zwaszcza
caodobowy)
prowadzcy
sprzeda alkoholu:
powd: agresywni nietrzewi
awki, miejsca do siedzenia na terenie osiedla

powd: okupacja przez grupy modziey, czsto spoywajcej alkohol
niezagospodarowane lub zaniedbane tereny zielone na terenie osiedla lub w

bezporednim ssiedztwie
powd:
mrok,
saba
widoczno,
zakamarki
wiksze
prawdopodobiestwo napadu
nieowietlone ulice i alejki osiedlowe

powd: mrok, ciemno wiksze prawdopodobiestwo napadu
1.2.4
CZYNNIKI WPYWAJCE NA POZIOM POCZUCIA BEZPIECZESTWA W MIEJSCU

ZAMIESZKANIA
Czynniki postrzegane jako zwikszajce poziom bezpieczestwa w miejscu zamieszkania:
widoczna obecno patroli Policji
Ja jestem wiadkiem, jak Policja przyjechaa i legitymowaa te osoby. To znaczy oni si zachowywali
gono i wulgarnie. Niestety, ale nasikali do mietnika. To jest zachowanie niestandardowe. Przez
jaki czas by spokj, bo przyjechaa Policja i spisaa. Ja, to mwi, jako wiadek z okna.
dugotrwae zamieszkiwanie na danym terenie

mieszkajc od lat na osiedlu czy w danej okolicy mieszkacy z jednej strony
znaj potencjalne zagroenia i umiej ich unika, z drugiej natomiast s
swoi, co w ich odczuciu minimalizuje ewentualne zagroenia ze strony
przedstawicieli miejscowego tzw. elementu, wyznajcych zasad swoich si
nie rusza
Miejscowi, ktrzy mieszkaj na osiedlu i rozpoznaj nasze twarze i wiedz, e my jestemy z Lubina,
no, to daj nam spokj.
Jak mieszkaam na starym osiedlu to byli tacy ludzie, ktrzy naduywali alkohol pod blokami, czy pod
sklepem. Ja pamitam, e oni nie ruszyli swoich. Tam ja si czuam bezpiecznie wracajc nawet o
dziesitej sama do domu. Ja nie baam si, e mnie kto zaczepi. Nawet, jeli kto obcy mnie by
zaczepi to oni zaczliby si odzywa, co ten kto ode mnie chce. Czyli tam si czuam, mimo, e to
Kalinowszczyzna, tam si czuam bezpiecznie.
osobista znajomo z osobami postrzeganymi jako stanowice potencjalne

zagroenie (grupy modziey, nietrzewi, tzw. element)
z obserwacji mieszkacw wynika, e tego typu osoby raczej nie zaczepiaj
znajomych kolegw ze szkoy, ssiadw itp.; w przypadku osb starszych
znajomo taka umoliwia niekiedy bezpieczne zwrcenie uwagi na
niewaciwe zachowanie modziey (nie obawiaj si, poniewa znaj niektre
osoby od dziecka)
Wiem na przykad, e bd bezpieczny u siebie na osiedlu, mieszkam tam prawie od urodzenia, znam
element w caym przekroju i tych modszych, bo s dziemi moich rwienikw
W mojej okolicy i czuj si bezpieczny nawet jak wracam pnym wieczorem i stoi ta banda modziey,
to s w wikszoci dzieci moich rwienikw, moich kolegw z tej okolicy, z tego osiedla. Dzie dobry,
prosz bardzo, nie widziaem eby kogo zaczepiali.
Trzeba ich zna przede wszystkim. To jest podstawa.
znajomo terenu, osiedla

znajomo topografii terenu daje moliwo unikania niebezpiecznych miejsc,
a jednoczenie ewentualnej ucieczki w sytuacji zagroenia
przeprowadzka na nowo wybudowane osiedle

nowe osiedla bywaj enklawami osb o wyszym statusie spoecznym i/lub
materialnym; nawet jeli nie s to osiedla strzeone, selekcjonowany skad
spoeczny mieszkacw jest swego rodzaju gwarantem bezpieczestwa
pojawienie si zachowa postrzeganych jako zagraajce bezpieczestwu
(wynikajcych z ubstwa czy bezrobocia) jest mao prawdopodobne; wyszy
status mieszkacw i wynikajce std wzory zachowa skutkuje lepsz
organizacj czasu modziey.
Ludzie wicej zarabiaj. Wicej ludzi pracujcych. Wicej zarabiajcych, wysza stopa. Mieszkam na
osiedlu, ktre jest bezpieczne.
Bo s dzielnice, tak jak we Wrocawiu. S fajne, gdzie mieszkaj ludzie wyksztaceni, gdzie maj
pienidze, myl, e to s fajne dzielnice. Duo bardziej bezpieczne, ni, takie, gdzie jest bardzo duo
bezrobotnych.
To jest kwestia tak naprawd lokalizacji, w ktrej si mieszka. Czy s to blokowiska czy jest to stara
zabudowa, czy jest to zabudowa jednorodzinna, czy to s nowe apartamenty i to generalnie wpywa na
to czy okolica jest bezpieczna czy nie jest bezpieczna.
10
1.3 BEZPIECZESTWO W MIEJSCACH PUBLICZNYCH
1.3.1
DEFINICJA MIEJSCA PUBLICZNEGO

Miejsce publiczne rozumiane jest jako miejsce oglnie dostpne. Wymieniano w tym
kontekcie:
1.3.2
ulice
park
komunikacja miejska (pojazdy i przystanki)
dworce kolejowe i autobusowe
centra handlowe
bazar
dyskoteka
koncert
kino, teatr
obiekty sportowe
IDENTYFIKACJA ZAGROE W MIEJSCACH PUBLICZNYCH
kradziee kieszonkowe: wszystkie miejsca w ktrych panuje tok, szczeglnie

komunikacja miejska, bazar
napady rabunkowe, kradziee zuchwae (np. zerwanie biuterii, wyrwanie

telefonu, torebki): ulica, komunikacja miejska, parki
pobicia: dyskoteki, koncerty, ciemne ulice, komunikacja miejska
wyudzenia pienidzy: parkingi, okolice sklepw caodobowych
czyny chuligaskie, dewastacja mienia publicznego: przystanki i pojazdy

komunikacji miejskiej, parki, ulice
napastowanie seksualne, take przez zboczecw, ocieraczy: komunikacja

miejska
11
1.3.3 GRUPY POSTRZEGANE JAKO GWNE RDA ZAGROE W MIEJSCACH

PUBLICZNYCH
Jedynymi sprawcami incydentw stanowicych zagroenie bezpieczestwa w miejscach

publicznych i identyfikowanymi jako grupa (poprzez wsplne cechy) jest modzie. Modzi
ludzie wskazywani s z jednej strony jako sprawcy zuchwaych kradziey i napadw, z
drugiej natomiast jako sprawcy czynw chuligaskich i zakce spokoju (haas). Podobnie,
jak w przypadku incydentw majcych miejsce w pobliu miejsca zamieszkania, wydaje si,
e grupy te s odrbne: osobn grup stanowi modociani i modzi przestpcy, osobn
haaliwe grupy modziey, niekiedy pod wpywem alkoholu, wracajcej noc z koncertw i
dyskotek.
1.3.4 ORGANIZACJA PRZESTRZENI W MIEJSCACH PUBLICZNYCH POD KTEM

BEZPIECZESTWA
Miejsca publiczne postrzegane jako relatywnie bezpieczne:

o przybytki kultury (np. kino, teatr)
o obiekty monitorowane (np. centra handlowe)
Jak by mi kto prbowa wyrwa torebk w supermarkecie to po pierwsze byby chyba jakim
najwikszym idiot, bo s kamery, ochrona, od razu ochrona by go zatrzymaa przy drzwiach.
o oglnie
obiekty,
ktrych
nie
ma
moliwoci
konsumpcji
alkoholu/narkotykw
Miejsca publiczne postrzegane jako sprzyjajce zagroeniom:
o pojazdy i przystanki komunikacji miejskiej (poza metrem warszawskim,
postrzeganym jako bezpieczne)
Dokadnie to na przystanku MPK przy dworcu PKS-u, to byo w godzinach wieczornych. Zaczo si
od daj papierosa, on akurat nie pali i to wystarczyo, eby go rozebrali z wszystkiego. Tak naprawd to
on nie wie, kto go napad, ale to te byli modzi ludzie, no i w przewaajcej liczbie.
Oni si gdzie przemieszczaj, oni sobie wsiadaj do tego autobusu, oczywicie biletu nie kupuj,
haasuj, zachowuj si wulgarnie, pij alkohol. Zreszt wystarczy spojrze na przystanki
autobusowe. Sam byem wiadkiem wysiadajc w biay dzie z autobusu, pito w tym autobusie piwo i
rzucono z takim rozmachem w plastiki.
o tereny zielone, parki
12
o dworce kolejowe i autobusowe

o miejsca nieowietlone
o miejsca gromadzce du liczb modziey, zwaszcza jeli istnieje tam
moliwo sprzeday i konsumpcji alkoholu i/lub narkotykw (koncerty,
dyskoteki)
o imprezy sportowe
Niebezpiecznie jest po meczach. Niebezpiecznie jest, kiedy wracaj po meczach, wtedy ci modzi
ludzie, wtedy przystanki, ktre s koo stadionu maj powybijane szyby.
Na mecze nie chodz, bo si boj.
o pocigi
o okolice nocnych sklepw, zwaszcza prowadzcych sprzeda alkoholu
o bazary
o parkingi
Synni pilnujcy samochodw, podjeda si po zakupy czy na bazar, ju stoi pan, ktry si pyta czy
przypilnowa. I policji nie ma i on pilnuje, wyudza pienidze.
o bankomaty i poczta (starsze osoby pobieraj na poczcie pienidze)

Poza konkretnymi typami miejsc sprzyjajcych zagroeniom w kadym miecie istniej tzw.
niebezpieczne dzielnice rejony opanowane od lat przez patologie.
1.3.5 CZYNNIKI WPYWAJCE NA POZIOM POCZUCIA BEZPIECZESTWA W MIEJSCACH

PUBLICZNYCH
Czynnikiem zwikszajcym poziom bezpieczestwa w miejscach publicznych jest, w

odczuciu badanych przede wszystkim obecno patroli policji, zwaszcza w miejscach
zatoczonych oraz po zmroku. Zwracano uwag, e Policja powinna by widoczna, nie kry
si w radiowozach i nie unika miejsc potencjalnie niebezpiecznych: podejrzanych
zakamarkw, ciemnych ulic, okolic pubw, barw, dyskotek itp.
Braam udzia w koncertach, chodziam na mecze pikarskie, wic akurat tutaj kwestia jest tego typu,
e policja zabezpieczya i ca obsug i przy koncercie i na stadionach pikarskich, wic nie byo tutaj
naprawd adnych problemw.
13
Inne elementy wymieniane jako pozytywnie wpywajce na poczucie bezpieczestwa w

miejscach publicznych:
monitoring
owietlenie ulic, take bocznych
Postulat:
stworzenie kierowcom pojazdw komunikacji publicznej moliwoci szybkiego
kontaktu z policj, co pozwalaoby na szybk reakcj w sytuacji incydentw
chuligaskich w pojazdach
Szukaj, po prostu szukaj osoby, ktra si le na nich spojrzy, eby bya jaka afera. Kierowca
zamknity w kabinie i pewnie nie sysza, ale mwi, ludzie si boj odezwa
Ja uwaam, e kierowca te powinien mie jakie tam urzdzenie czy kontakt bezporedni ze stra, z
policj, po prostu ludzie si boj.
Ja byem wiadkiem, te bya grupa wyrostkw, chyba w nocnym autobusie jakim, rozrabiali
potwornie, pili, walili, chyba nawet kogo zaczepiali, kierowca zobaczy, co si dzieje, skorzysta z
telefonu komrkowego, podjeda na przystanek, a ju stoj dwa radiowozy.
1.3.6 BEZPIECZESTWO W MIEJSCU PUBLICZNYM I MIEJSCU ZAMIESZKANIA PORWNANIE
Potencjalne zagroenia w miejscu zamieszkania i miejscu publicznym postrzegane s

podobnie gwnie ze strony modych ludzi lub nietrzewych. W miejscach publicznych jako
wiksze postrzegane jest zagroenie napadem rabunkowym czy zuchwa kradzie,
natomiast w miejscu zamieszkania wymieniane s w tym kontekcie raczej incydenty i
mniejszym ciarze, np. zaczepki.
Oglnie rzecz biorc, miejsce zamieszkania postrzegane jest jako bezpieczniejsze jest
znane, ewentualne zagroenia s oswojone, atwiej sobie z nimi radzi. Z drugiej strony, o
ile w postrzeganych jako niebezpieczne miejscach publicznych mona po prostu nie bywa, o
tyle ewentualnych zagroe w miejscu zamieszkania nie da si w ten sposb unika.
Bezpieczestwo w miejscu zamieszkania wydaje si waniejsze ludzie chc czu si
bezpiecznie przede wszystkim u siebie.
14
1.4 BEZPIECZESTWO W DZIE I PO ZMROKU - PORWNANIE

Poczucie, e mrok i ciemno sprzyjaj zagroeniom jest powszechne. Zwracano przy tym
uwag, e ciemno to nie tylko wieczr i noc, ale rwnie jesienne i zimowe poranki.
Obawy dotyczce bezpieczestwa w ciemnoci ukadaj si niejako dwutorowo:
obawy irracjonalne: w nocy (wieczorem, o wicie) ulice s puste, kady

dwik wydaje si goniejszy, niebezpieczestwo jest niewidoczne i wydaje
si czai zewszd
obawy racjonalne: w nocy (wieczorem, o wicie) atwiej sta si ofiar napadu,

poniewa na ulicach nie ma patroli policyjnych ani innych przechodniw
ewentualni napastnicy czuj si pewniej, w ciemnociach atwiej jest
zaatakowa ofiar i uciec
Osoby najczciej poruszajce si po ulicach po zmroku:
modzie powracajca z dyskotek, klubw itp.
osoby pracujce w trybie zmianowym lub nocnym
Tzw. zwykli obywatele staraj si unika spacerw w ciemnociach, co samo w sobie

wiadczy o wikszych obawach dotyczcych ciemnoci. W sytuacja przymusowych staraj
si po zmroku raczej jedzi samochodem ni chodzi piechot lub porusza si w
towarzystwie.
Zwracano uwag na zbyt ma liczb patroli policyjnych w godzinach nocnych, zarwno w
okolicach miejsc zamieszkania, jak i na terenie miasta.
Pojawiy si te opinie, e to wanie w dzie jest mniej bezpieczniej ni po zmroku:
dua liczba ludzi w dzie osabia ostrono i powoduje iluzoryczne poczucie

bezpieczestwa, jednak w sytuacji napadu nikt ze wiadkw nie zareaguje
Samo to, e jest ciemno, to ju czowiek tak inaczej reaguje jak wychodzi, e to wszystko jest bardziej
podejrzanie. Zmrok ju jest od 17.00, czy godzina 17.00 czy 23.00 to ju jest tak samo ciemno. Ja nie
chodz, bo nie mam potrzeby.
Ja si nie boj, ale uwaam, e to samo moe mi si sta w dzie, co i w nocy.
Po zmroku jest duo gorzej, bo nie zawsze jest dobrze owietlone. U nas te by program dowietlenia
osiedla, wycicia niepotrzebnych krzakw, gazi. Byy drzewa, e pod tym drzewem niewiadomo, kto
by, kto przechodzi, drugi wyskoczy, zapa, wyrwa torebk .
Ja zauwayem tak dziwn prawidowo, e czym pniej tym mniej policji na ulicach.
15

Bezpieczestwo nie jest praktycznie wiksze. Ale w nocy nie widzimy, tego, co si dzieje, po prostu si
tego bardziej boimy.
1.5
WPYW OBECNOCI POLICJI I STRAY MIEJSKIEJ NA POCZUCIE

BEZPIECZESTWA
Obecno patroli policyjnych zarwno w okolicach miejsca zamieszkania, jak i w miejscach

publicznych, postrzegana jest jako istotny element wpywajcy na wzrost poczucia
bezpieczestwa widok munduru policyjnego sprawia, e ludzie czuj si bezpieczniej.
Jak si czsto ich spotyka, to si czowiek czuje bezpiecznie.
Dla mnie dziaa, bo wiadomo policja i jaki maolat nie podleci do mnie.
Dotyczy to zwaszcza munduru typu moro czy terenowego policjant tak umundurowany
wzbudza wiksze zaufanie jako potencjalny obroca ni policjant w mundurze wyjciowym.
Ci czarni z Legnicy. Bardziej odstraszaj, ni ci zwykli policjanci. S tacy bardziej widoczni.
Cz badanych obserwuje zwikszenie liczby patroli zarwno na swoim terenie, jak i w

miejscach publicznych - i czy ten fakt bezporednio z wikszym bezpieczestwem,
wyraajcym si w znaczcym ograniczeniu liczby rnego rodzaju incydentw.
Nie no, chyba dziaa, bo w tej chwili jest troch lepiej ni trzy lata temu. (Policja)
Ja te kilka lat temu baam si wraca wieczorem do domu, a w tej chwili nie. Non stop chodz, wiem,
e spisuj modzie, kontroluj. Myl, e to dobrze. Wszdzie na wiecie gdzie policja jest widoczna
to chyba jest mniejsza przestpczo.
Deklaracja o wpywie obecnoci Policji na wzrost poczucia bezpieczestwa skadana jest

jednak czsto w trybie warunkowym (czubym si bezpieczniej), poniewa w opinii
badanych:
patroli policyjnych jest za mao
patroli policyjnych brakuje w miejscach rzeczywicie niebezpiecznych
policjanci z patroli unikaj (obawiaj si) kontaktu z osobami czy grupami

osb potencjalnie niebezpiecznych
Jest jeszcze problem taki, e to, e pojawia si wicej policji na ulicach to dobrze, ale, nie wiem, co
drugi, co trzeci patrol woli nie widzie tego, e co si dzieje, woli zawrci i pj sobie w drug
stron i udawa, e nie widzi.
Istotny jest te fakt, e policjanci z patroli ulicznych postrzegani s jako zbyt modzi i o
mizernej posturze fizycznej. W odczuciu badanych taki policjant nie stanowi dla obywatela
16
adnej gwarancji bezpieczestwa, gdy jego widok nie wzbudza respektu w potencjalnych
sprawcach; rwnie kontrolowana na ulicach modzie nie czuje respektu przez takim
policjantem.
Gdyby to bya osoba postawna, wysoka to moe mona by byo powiedzie o, czuj si przy tym
czowieku bezpiecznie. Bo niektrzy s tacy, no ja przepraszam, ale niektrzy s bardzo drobni. I ten
mundur wisi.
Obecno funkcjonariuszy Stray Miejskiej ma, w odczuciu badanych, mniejszy wpyw na

poziom poczucia bezpieczestwa ni obecno policjantw. Przyczyn s przede wszystkim
uprawnienia Stray Miejskiej oceniane jako zbyt mae, oraz poziom wyszkolenia
funkcjonariuszy Stray oceniany jako niszy od poziomu wyszkolenia policjantw.
Stranicy nie wzbudzaj respektu wrd potencjalnych sprawcw incydentw (np.
modziey); dominuje przekonanie, e w sytuacji zagroenia stranicy raczej nie byliby
realnie pomocni.
Jeeli chodzi o modzie to nie uwaaj stray miejskiej jako osoby w mundurze, e w mundurze, ale
powiedziaabym wrcz, e jakie miechy sobie robi.
Stra to tylko moe najwyej na Policj zadzwoni i tyle, to i ja mog to sam zrobi.
1.6
DEKLAROWANE STRATEGIE POSTPOWANIA, PODEJMOWANE W CELU

ZWIKSZENIA BEZPIECZESTWA OSOBISTEGO
Unik:
niewychodzenie z domu po zmroku
unikanie miejsc budzcych obawy o bezpieczestwo konkretnych ulic, punktw

handlowych, lokali, linii autobusowych, itp.
brak reakcji na rnego rodzaju incydenty, zaczepki, niezauwaanie ich
nadkadanie drogi (np. do domu) w celu ominicia wzbudzajcych obawy terenw,

grup, osb
rezygnacja z samotnych wyj
17
Konfrontacja:
werbalne zwracanie uwagi na niewaciwe zachowanie osb lub grup
publiczne groby zgoszenia incydentu Policji
konfrontacja fizyczna - prby zapania lub obezwadnienia sprawcw, podejmowanie

udziau w bjkach
Wybr osobistej strategii postpowania w celu zwikszenia bezpieczestwa osobistego jest

bezporedni pochodn poziomu lku i oceny wasnych szans w starciu z potencjalnym
agresorem. Dlatego te strategia polegajca na unikaniu niebezpiecznych sytuacji
charakteryzuje w wikszym stopniu osoby starsze oraz kobiety w ogle, natomiast strategi
konfrontacyjn preferuj mczyni, zwaszcza modsi.
Zawiadomienie policji o incydencie przez telefon okreli mona natomiast rodzajem ukrytej
konfrontacji. Towarzyszy jej czsto silny lk przez ujawnieniem tosamoci, co skutkowa
moe zemst sprawcw. Postpowanie takie deklarowane jest przez dorosych respondentw,
modzie
preferuje
konfrontacj
(chopcy)
lub
unikanie
niebezpiecznych
sytuacji
(dziewczta).
Cay czas mylimy o tym. Tak, eby nie wychodzi z domu, na przykad. Samej, eby by z kim, bo
jednak co tam w gowie jest, e co nas moe zego spotka.
Jest strach wychodzi, kiedy oni siedz i pij piwo. Ten, ktry jest pijany, ktry jest podpity, to reakcja
jego moe by rna, take raczej si to nie wychodzi powiedzmy, kiedy siedz tam, kiedy jest gono.
Staram si nie wychodzi.
Trudno wzi crk, eby sza z zaj pozaszkolnych troch pniej, bo to trzeba po ni po prostu i.
Czowiek si boi wychodzi, bo niewiadomo, co si moe zdarzy.
Staram si raczej jedzi, a nie na piechot chodzi, jak ju musze gdzie wyj wieczorem zwaszcza.
Nawet poprosi kogo, e podprowadzi do klatki, ssiada jak idzie.
Wol dookoa i nadoy drogi, ale eby omin to towarzystwo.
Jak wracam wieczorem gdzie to jest straszne, musz jak okrn drog i, bo si boje jak stoj
jacy, jaka dua grupa, duych chopakw i boj si.
18
1.7
POSTRZEGANA SPECYFIKA MAYCH / DUYCH MIEJSCOWOCI W

KONTEKCIE ZAPEWNIENIA BEZPIECZESTWA I PORZDKU
PUBLICZNEGO
Dominujce przekonanie:
w maym miecie jest bezpieczniej ni w duym
Podstawowa rnica:
anonimowo w duych miastach / brak anonimowoci w maych orodkach
ANONIMOWO
PLUSY
MINUSY
sabsze powizania midzy mieszkacami wiksze poczucie braku bezpieczestwa w

(lub ich zupeny brak) pozwalaj na wiksz miejscu zamieszkania (ssiedzi w duym
swobod w informowaniu Policji o rnego bloku nie znaj si)
typu zdarzeniach
przestpca znika w tumie
znieczulica, brak reakcji ludzi na incydenty
BRAK ANONIMOWOCI
PLUSY
MINUSY
presja spoeczna - pewne zachowania s formalne i nieformalne powizania pomidzy

nieakceptowane i to je eliminuje
mieszkacami
utrudniaj
bd
uniemoliwiaj informowanie Policji o
rnych sprawach
rozpoznawalno sprawcw,
dotarciu do sprawcw
atwo
w utrudnione zachowanie w tajemnicy danych

osobowych w przypadku doniesienia na
sprawc - realna moliwo naraenia si na
zemst
silniejsze wizi spoeczne ssiedzi

wzajemnie dbaj o swoje bezpieczestwo
funkcjonariusze Policji znaj miejscowy
element
miejscowi Policjanci atwo
podejrzanych
przyjezdnych
moliwo ich skontrolowa
rozpoznaj
i
maj
19
Inne cechy sprzyjajce poczuciu bezpieczestwa:

w maym miecie:
Policja ma pod opiek mniejszy teren,
Policja ma wiksze moliwoci nieformalnego dziaania i nacisku
w duym miecie:
wiksza liczba funkcjonariuszy na ulicach, bardziej widoczna Policja
inne moliwoci zwikszania bezpieczestwa monitoring
Mi si wydaje, e jest bezpieczniej z tego wzgldu, e ludzie si po prostu miedzy sob znaj i ci
policjanci nawet, jeli kogo osobicie nie znaj to znaj przynajmniej z widzenia. Gorzej chyba jest,
gdzie jest wiksze skupisko ludzi, bo jest wiksza anonimowo, a tutaj zrobi co to zaraz kto bdzie
wiedzia, e to ja zrobiam, bo wszyscy si znamy, to jest mae miasto. Nawet, jeli osobicie nie to z
widzenia i kto mi powie, to ta zrobia.
Mi si wydaje, e w maych miejscowociach jest bezpieczniej z tego wzgldu, e to, co mwilimy na
pocztku, kady z nas w swojej dzielnicy czuje si bezpiecznie. W starej czulimy si bezpiecznie, bo
wszystkich znalimy, nawet tego obuza, ale si zna, wie si, na co go sta. Policja te wie, co kto
moe zrobi. Jeeli wybi szyb w maej miejscowoci to policjant wie, kto to zrobi
A poza tym myl, e w takich mniejszych rodowiskach to i etos takiego policjanta jest inny. Bo tutaj
to mamy urzdnika, ktry si chowa za te papiery, dzisiaj do 16, zamyka, do. A tam to, jak pani
mwia, gros spraw zaatwia si na gb. Nikt si nie zasania tym, e mu nie wolno. Policjantowi, jak
robi to umiejtnie to jest tam wszystko wolno. Tylko to jest kwestia tego, jak on to robi.
Gdzie uatwia? Nic podobnego. Oni wszyscy o wszystkich wiedz, ale nikt nic nie powie, co si u nich
dzieje. To jest rodowisko zamknite. To jest klika, klan i koniec i si nikt nie dowie z zewntrz co tam
si dzieje.
Nie zadzwoni, ssiad na ssiada nie zadzwoni. Spal mu chaup przecie. W Warszawie to jest
bardziej anonimowe.
Wszystko ma dwie strony, jest dualizm we wszystkim. Jeeli si nie znamy to mamy gwarancje, e
bdzie obiektywnie, jest wiksze prawdopodobiestwo obiektywizmu sytuacyjnego w sensie nie takim,
e syn kogo tam zrobi co tam i pucimy mu to pazem tylko po prostu prawo jest wtedy bardziej
pluralistyczne w stosunku do wszystkich.
Jeeli chodzi o bezpieczestwo to uwaam, e w maym miecie. Bo ja wiem, idzie pijany Zenek i ja
wiem, e on jest spokojny jak si napije, nie ruszy mnie, mog i, a w duym miecie ja nie znam
czowieka, nie wiem jaki jest, moe jest agresywny, moe co pod kurtk nosi, jak bro.
A w duym jest atwiej si zakamuflowa i niewtpliwie jest wicej niebezpieczestw, im wicej ludzi
tym wicej niebezpieczestwa.
Ja uwaam, e w duym miecie jest wiksza znieczulica, jeeli chodzi o jakie zdarzenia.
20
1.8 ZRNICOWANIA LOKALIZACYJNE

Sposb postrzegania kwestii bezpieczestwa przez mieszkacw trzech objtych badaniem
miast Warszawy, Lublina i Lubina - w zasadzie si nie rni. Wynika to z faktu, e w
odczuciu mieszkacw kade z tych miast jest miastem duym i w zwizku z tym wystpuj w nich podobne zagroenia, charakterystyczne dla duych miast.
Wydaje si, e rnica w postrzeganiu kwestii bezpieczestwa przebiega na innym poziomie
wielkoci miejscowoci pomidzy maym a duym miastem, lecz mae miasto definiowa
naley jako miejscowo majc kilka, kilkanacie lub najwyej dwadziecia-kilka tysicy
mieszkacw.
Zrnicowania lokalizacyjne w postrzeganiu kwestii bezpieczestwa w miejscu zamieszkania
maj rwnie miejsce wewntrz kadego z miast. Oglnie rzecz biorc, najmniej bezpiecznie
czuj si mieszkacy duych starych osiedli (blokowisk), najbezpieczniej natomiast
osoby mieszkajce na nowych osiedlach (niekoniecznie chronionych).
Na podstawie wypowiedzi mieszkacw trzech miast objtych badaniem mona wnioskowa,
e najbezpieczniej czuj si mieszkacy Lubina, natomiast z relatywnie najniszym
poziomem bezpieczestwa mamy do czynienia w Lublinie. Dotyczy to zwaszcza
bezpieczestwa w miejscu zamieszkania - w kadej z grup dyskusyjnych mieszkacy Lublina
opowiadali o swoich dowiadczeniach z zuchwaymi kradzieami czy napadami w okolicy
domu czy wrcz w mieszkaniu. Najniszy poziom poczucia bezpieczestwa mieszkacw
Lublina moe mie zwizek z wyjtkowo du liczb przyjezdnych, co wynika z faktu
istnienia na terenie miasta wyjtkowo duej liczby wyszych uczelni.
Oto, co mwi na ten temat mieszkacy Lublina:
Ja myl, e to jest specyfika naszego miasta, wanie ogromna napywowo studentw. To jest
jeszcze tak, e ci modzi ludzie, ktrzy przyjedaj z maych miasteczek, z innych miast, czsto ze wsi,
bo nie oszukujmy si, czsto w Lublinie wikszo studentw jest taka, to oni po prostu przez pierwszy
okres, to te obserwuj od jakiego czasu, si asymiluj tutaj, a potem ju s tak pewni siebie, e nikt
ich nie widzi, ani tata z mam, ani aden ssiad, co by powiedzia i oni wtedy zaczynaj.
Owszem, my z nich yjemy, bo w Lublinie bez nich by byo kiepsko, ale to jest sto tysicy ludzi i wi
si z tym tego typu sprawy.
21
1.9 ZRNICOWANIA WIEKOWE

w miejscu zamieszkania modzie czuje si bezpieczniej ni doroli, poniewa
czciej zna osobicie osoby mogce stanowi zagroenie i nie obawia si ich;
No, na osiedlu, raczej si kady zna, nie ma takich problemw.
Przez Glonowice, czy przez Kominek lepiej nie chodzi, bo czsto tam si zdarza, e s jakie bjki, w
ogle napadaj. Ja duo osb znam i moe dlatego czuj si bezpiecznie. Oglnie znam duo osb i w
razie, czego jest si, na kogo powoa.
Ja mieszkam na Skarpie i na swoim osiedlu czuj si bezpiecznie. To wynika ze znajomoci wszystkich
osb oglnie. Mieszkam na tym osiedlu osiemnacie lat.
Mieszka si w tym samym bloku to zna si tych ludzi, chocia z widzenia i nie czuj si w aden sposb
zagroony przez nich.
No swoich nie ruszaj, taka jest zasada na Pradze.
Po prostu trzeba sobie wyrobi dobr opini. No, wrd takich, ktrzy rzdz.
modzi mczyni czsto reaguj agresj na agresj (take werbalnie), w

zwizku z czym czciej uczestnicz w bjkach lub bywaj napadani;
Jak ja jestem trzewy to czemu mam si ba tych ktrzy s napici, to raczej oni powinni si mnie ba.
stosunek modziey do Policji jest mniej pozytywny ni w przypadku

dorosych wynika to z dowiadcze osobistych bd zasyszanych wrd
kolegw opowieci o traktowaniu modziey przez funkcjonariuszy Policji
Podstawow rnic w postrzeganiu kwestii bezpieczestwa przez modzie i dorosych jest
ocena dziaa funkcjonariuszy suby patrolowo-interwencyjnej Policji. Modzie i doroli s
tu jakby po dwch stronach barykady. Doroli upatruj zagroe ze strony modziey, w
zwizku z tym z zadowoleniem przyjmuj wszelkie dziaania Policji wymierzone w modzie:
zatrzymywanie, legitymowanie, sprawdzanie, wypytywanie itp. Modzie natomiast,
pozostajc w przekonaniu, e nie robi nic zego siedzc w parku, czy spacerujc po ulicach,
czuje si bezprawnie nkana przez Policj, czsto w sposb niekulturalny, z naruszeniem
godnoci osobistej lub nawet z uyciem siy fizycznej.
Biorc pod uwag kontakty modzie z Policj (legitymowanie), o nieprzyjemnych
incydentach i niewaciwym zachowaniu funkcjonariuszy mwi raczej modzi mieszkacy
Warszawy i Lublina ni modzie z Lubina.
22

Ja siedziaam na strzelnicy, to jest takie miejsce, w sumie lasek, to by rodek dnia, sobota.
Przyjechaa Policja suk, wylegitymowaa mnie, sprawdzaa wszystko po kolei, mimo, e niczego nie
miaam. Siedziaam z koleg. Sobie siedzielimy, sprawdzili chyba wszystko, ju chcieli nas zaprasza,
eby pojecha z nimi.
Mnie spisali, ale tak bez powodu adnego. Jak siedzielimy na awce potrafili przyj, przysza raz
policja nie umundurowana i nas spisaa wszystkie. Po prostu jak siedzielimy na awce to z jednej
strony przyszed taki funkcjonariusz nie umundurowany, a z drugiej strony zajecha nam drog
radiowz te taki bez tablic policyjnych. Spisali nas. Poprosilimy, pokaza nam t legitymacj, ale nie
powiedzia nam w ogle, co zrobilimy le. Stali, palili papierosy, gadali midzy sob i trzymali nas
tam p godziny i spisywali nas. (zachowywali si) No moe nie wulgarnie, ale tak niesympatycznie
dosy, bo mymy w sumie nic nie robili, tylko siedzielimy, co jedlimy.
To jest obok mojej szkoy, obok Parku Saskiego. Tam non stop jedzi policja po prostu. Oni ju tam
mnie spisali nie wiem ile razy za przechodzenie po prostu przez park, bo im si wydawao, e
powinnam mie lekcje, czy co w tym stylu.
Tam jest taka akcja, e wyapuj wagarowiczw. I mojego koleg odprowadzili do szkoy pomimo tego,
e ju skoczy lekcje. Tak, e to ju takie troch jest bez sensu. Na moim osiedlu policja sto razy
bardziej by si przydaa ni w tym Parku Saskim.
No wanie tak za bardzo do niewinnych ludzi si przyczepiaj. No takich w porwnaniu do innych. S
waniejsze sprawy.
Pamitam, e siedziaymy z koleank na awce, to bya godzina dwudziesta. Policjanci do nas
podeszli umundurowani i zaczli nas spisywa. Pytali, czy nie uciekymy z domu, czy czasem nie
mamy lekcji, o godzinie dwudziestej [miech]. Zaczli si pyta, bo nie miaam adnego dowodu,
miaam bilet miesiczny i z tego biletu zaczli mnie spisywa dane. Spytali, ile taki bilet kosztuje. O
tym bilecie zaczlimy rozmawia. Pyta ile bilet kosztuje, gdzie mona kupi, jakby nie wiedzia.
Niedowiadczeni, oni po prostu spisuj tych ludzi, co nie potrzeba. Na przykad ja sobie normalnie id
a oni si przyczepi o byle co, e oddycham, e patrz na nich.
Ja si zgadzam z koleg, wyszam ze swoim psem, a pieska mam Yorka, a obok mnie szed pan, ktry
mia amstaffa i chcieli mnie spisa za to, e mj pies szed bez smyczy i bez kagaca.
Yorkowi da si w ogle zaoy kaganiec?
Ja byam naprawd zdziwiona i zapytaam pana funkcjonariusza skd mam wzi kaganiec dla tego
psa, ok., ja mog przyczepi psa do smyczy, ale czemu si nie przyczepi pan do tego pana z
amstafem bez kagaca i bez smyczy?, nie zwrcili w ogle na tego pana uwagi, w ogle, tylko si
przyczepili do mnie.
Ja si nie czuj za bezpiecznie jak widz policjanta. Jak bym podszed do niego eby mi pomg to
prdzej by mnie spisa.
23
2 SUBY ODPOWIEDZIALNE ZA BEZPIECZESTWO

2.1
SPONTANICZNA ZNAJOMO POSZCZEGLNYCH SUB

ODPOWIEDZIALNYCH ZA BEZPIECZESTWO
Suby wymieniane spontanicznie:
Policja
Stra Miejska
Stra Poarna
Stra Graniczna
Suba Ochrony Kolei
agencje ochrony
Wrd wypowiedzi spontanicznych tylko sporadycznie (po 1 wypowiedzi w dwch grupach

na 9) pojawiy si Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego i Centralne Biuro Antykorupcyjne.
2.2 POLICJA
2.2.1
ZNAJOMO ZAKRESU DZIAANIA

Spontanicznie wymieniane suby policji:
suba patrolowa, patrolowo-interwencyjna
grupy interwencyjne
prewencja
policja drogowa
policjanci pracujcy w komendzie
Respondenci sabo rozrniaj poszczeglne suby Policji. W zasadzie znane im s przede

wszystkim te, z ktrymi stykaj si na co dzie: suba patrolowo-interwencyjna i policja
24
ruchu drogowego. O ile policja ruchu drogowego policja drogowa identyfikowana jest
jednoznacznie, o tyle nie ma jednoznacznoci w definiowaniu suby patrolowej,
interwencyjnej i prewencji. Cz osb uywa tych okrele zamiennie, natomiast przez
innych suby te postrzegane s jako odrbne jednostki suba patrolowa kojarzona jest z
ulicznymi patrolami, okrelenie suba interwencyjna (grupy interwencyjne) uywane jest
w odniesieniu do policjantw przybywajcych na wezwanie na miejsce rnego typu
incydentw, natomiast prewencja to przede wszystkim funkcjonariusze zabezpieczajcy
miejsca imprez.
W odniesieniu do policjantw pracujcych w komendzie badani nie uywaj specyficznych
okrele odnoszcych si do typu suby.
Wymieniane spontanicznie pola dziaania Policji na rzecz bezpieczestwa i porzdku
publicznego:
przeciwdziaanie zagroeniom na ulicach i osiedlach
przeciwdziaanie zagroeniom na drogach (policja ruchu drogowego)
zabezpieczanie koncertw, imprez sportowych itp.
interwencje w przypadku rnego rodzaju incydentw, take domowe
przeciwdziaanie nielegalnemu handlowi (np. papierosami)
walka z handlarzami narkotykw
wykrywanie sprawcw przestpstw
przeciwdziaanie przestpczoci gospodarczej
Zarzuty formuowane pod adresem Policji:

brak reakcji policjantw w sytuacjach wymagajcych interwencji:
policjanci unikaj niebezpiecznych miejsc, sytuacji i osb, w obawie o
swoje bezpieczestwo osobiste
Policjanci czasami boj si interweniowa.
Pamitam, na przystanku na Woronicza kiedy staem zimow por, do pno, jaka grupa po
przeciwnej stronie rozrabiaa, co tam sycha byo jak gnietli puszki i szo dwch policjantw z
tamtej strony, ominli ich, przeszli przez niepodlegoci i mnie zatrzymali. Wylegitymowali mnie za to,
e paliem papierosa na przystanku.
Koo mnie to boj si. Po prostu, jak czasami przechodz, patrz, e zbliaj si do mojej ulicy to
skrcaj w bok, nie przejd po mojej ulicy
25
brak skutecznoci reakcji na incydenty zagraajce bezpieczestwu:

policjanci nie zauwaaj zagroe lub poprzestaj na zwrceniu
uwagi, co jest nieskuteczne
reagowanie w sposb przesadny na drobiazgi, np. rzucenie niedopaka
Z tego, co syszaem jest taki limit interwencji, czy wypisanych mandatw i jeli si akurat tak trafi, e
co si zrobi, jakie przewinienie, nawet to najdrobniejsze to moe si wtedy skoczy mandatem.
zbyt dugi czas oczekiwania na wezwanie Policji

Kada interwencja to jest tak, jakby nam ask robili, e im zawracamy gow.
Przyjecha pan po trzech godzinach, jeszcze w dodatku to bya niedziela, z pretensjami, e my jemy
obiad, przecie moglimy zaczeka nie jedzc obiadu. A mia by w cigu p godziny.
za duo biurokracji, zwaszcza w sytuacji skadania zezna

Duo biurokracji. Jeeli co si stanie to tego pisania maj tyle, e to zajmuje, szczerze mwic,
sekretarce powinno, a nie temu, co policjant
S takie protokoy, jeeli na przykad okradn samochd, przyjdzie i pisze protok, pniej trzeba si
zgosi na komend, ta biurokracja to jest tragedia.
saby, przestarzay sprzt wyposaenie komend, samochody

korupcja w Policji
2.2.2
OCENA FUNKCJONARIUSZY
Kultura osobista
Ocena sposobu zachowania si funkcjonariuszy powizana jest z rodzajem suby:
policjanci ze suby ruchu drogowego zachowuj si kulturalnie bez wzgldu na

sytuacj
Jeli chodzi o policj drogow to jest tak, e jak zatrzymuj to z naszej winy. Jeeli si z nimi
rozmawia normalnie to oni te normalnie podchodz do sprawy, nie s zoliwi. Przynajmniej ja mam
takie wraenie. Dobrze, przekroczyem prdko, panowie zrbcie, ebym jak najmniejszy mandat
dosta. Nie byo jeszcze, eby mnie kto pogoni, czy co.
policjanci ze sub patrolowo-interwencyjnych s zazwyczaj uprzejmi i kulturalni w

odniesieniu do osb starszych jednoznacznie wygldajcych na dorosych; wobec
modziey (a nawet modo wygldajcych osb dorosych) zachowuj si czsto w
26
sposb niekulturalny, wrcz chamski, pozbawiony szacunku odbierane jest to jako

ch popisania si wadz
No, to znaczy ze wszystkich dowiadcze, ktrych doznaem, to dziaaj, tak jak maj dziaa. Zawsze,
wszystko, procedury, jest przyjemnie, da si dogada. S to mimo wszystko ludzie, bo zachowuj si
jak czowiek, bo jak widz, e jak kto auje, albo si zachowuje tak, e bardzo dobrze udaje, e
auje. To jako pozytywnym okiem na nich spojrz.
Jeeli ja zwracam policjantowi grzecznie i kulturalnie uwag, no wygldam na mod osob i kto od
razu mi mwi, przepraszam, gwniaro, no to niestety tak to jest. Nie, nie jestem bezpieczna przy
policjantach, moe jak czowiek wyszy rang to jest to czowiek troch starszy, ale dla mnie to s
siusiaki, przepraszam za okrelenie, ale po prostu tak to odczuwam. Ja nie jestem dwunastoletnim
dzieckiem eby w ogle do mnie mwi gwniaro. W ogle, jak czowiek, ktry reprezentuje policje
i w ogle moe odezwa si w ten sposb do czowieka.
policjanci prowadzcy dochodzenia i pracujcy w komendzie na og bywaj

kulturalni (cho bywaj wyjtki)
Byem oskarony te o jakie wykroczenie, pniej miaem spraw na policji i aspirant, ktra
prowadzia spraw bya bardzo przychylna mnie i bardzo obiektywna, wic to naprawd chyl nisko
czoo, ale s rni ludzie, s panowie, ktrzy nie maj w ogle kultury osobistej i troch by im si
przydao takiego bardziej umiechnitego i bardziej otwartego podejcia do obywatela.
Ocena dokonywana jest na podstawie wasnych dowiadcze, a zatem dotyczy tylko tych
sub, z ktrymi badani mieli kontakt osobisty.
Kompetencje
Kompetencje funkcjonariuszy policji oceniane s dwuaspektowo: w kontekcie specyficznych
umiejtnoci lub wrodzonych predyspozycji. W odniesieniu do funkcjonariuszy suby ruchu
drogowego i dochodzeniowo ledczej przewaa przekonanie o posiadaniu waciwych
kompetencji w sensie umiejtnoci wyksztacenia formalnego i dowiadczenia (cho w
przypadku pracownikw suby dochodzeniowo ledczej wraenie to osabia rozbudowana
biurokracja i przestarzay sprzt).
Najwicej zarzutw dotyczcych kompetencji zarwno w kontekcie specyficznych
umiejtnoci (sabo wyszkoleni, niesprawni), jak i predyspozycji psychofizycznych (mizerna
postura, brak odwagi) dotyczy funkcjonariuszy suby patrolowo interwencyjnej.
Tylko jest problem z tym, e ta policja jest, jaka jest i obuzy si nie boj tej policji. Co z tego, e on
sobie chodzi, nawet s to mczyni, ale ledwo nogami wczy, taki obuz mu zawsze ucieknie i jeszcze
go pobije.
Dla mnie to s todzioby, ktre poszy na sub zastpcz, zamiast i do woja, i nie znaj si
praktycznie na tym. Dla mnie nie powinno ich tu by.
27
W odczuciu badanych, praca policjanta jest tego rodzaju zajciem, w ktrym profesjonalizm i
kompetencje wynikaj w duym stopniu z dowiadczenia; dowiadczeniem dysponuj starsi
funkcjonariusze, natomiast, jak wynika z obserwacji, liczebnie przewaaj w Policji modzi
nawet zbyt modzi (opinia oparta na obserwacji sub patrolowo-interwencyjnych).
Uprawnienia
Obywatele nie znaj uprawnie Policji. W zasadzie jedynym, o ktrym wiedz na pewno
wspominanym przy okazji rnych naganianych akcji Policji - jest konieczno ostrzeenia
przed oddaniem strzau w kierunku czowieka. Co do innych uprawnie bd ich braku s to
tylko domysy czy bez przyczyny wolno policjantowi wylegitymowa obywatela,
przeszuka torb, uy siy fizycznej itp.?
Ja do tej pory nie miaam do czynienia z policj. Czy maj uprawnienia? Z tego, co si syszy w
telewizji, to raczej nie maj.
Tak naprawd, to nie wiem co Policja moe zrobi, a co nie, do czego moe si posun. I, jeli
policjant powiedzia, e chce przeszuka ten plecak, albo chce wej do mieszkania, to bymy go
wpucili, nie wiedzc czy nie moe. W sumie nie wiem, czy nie moe.
Brak znajomoci uprawnie funkcjonariuszy Policji ma szczeglne znaczenie w przypadku

modziey, zachowujcej si do potulnie w sytuacji zatrzymania przez policjanta wypytywania, legitymowania, podejmowania przez niego dziaa naruszajcych godno (np.
nakaz patrzenia w jedn stron, stania tyem, niewybredne arty i epitety itp.), a nawet uycia
siy. Modzi ludzie nie wiedz, czy maj prawo zaprotestowa i w jakiej sytuacji co
policjantowi wolno, a czego ju nie.
Ja byam w takiej sytuacji, e id sobie po ulicy i zatrzymuje mnie Policja i mwi: stj i nie chcieli
w ogle powiedzie, o co chodzi. Powiedzieli, bo ty ucieka z domu, oskaryli mnie o to, musiaam
czeka, akurat si spieszyam na jakie zajcia. Oni opisywali t uciekinierk. Wygldaa podobnie do
mnie, ale bya inaczej ubrana. Zapytaam policjanta, czy mog odej, on mwi, e nie, nie mog,
mam tu sta. A potem w ogle si okazao, e mog i i pojechali. Powinni mnie przeprosi. Powinni
pozwoli si skontaktowa z mam, nie chcieli mi wyjani, o co chodzi. Oskaryli mnie.
Na przykad kiedy bya taka sytuacja, e byem w klubie, poszedem sika, sikam, sikam i nagle
dostaj pa, i spaowali mnie normalnie pa, e sikam w miejscach publicznych. A tak w sumie od
razu nie powinni.
Na osiedlu jest taki budynek opuszczony i tam siedziaymy na dachu z koleankami i wanie
przyjechaa policja. I a propos traktowania ludzi to poczuam si tak bardzo chamsko potraktowana,
bo od razu do mnie, czy mam jakie prochy, co w tym stylu. I nawet nie pozwolili mi si na metr do
nich zbliy. Przy cianie mi kazali sta. Tak, e nie bardzo si czuam.
Oni chyba sami nie wiedz, po co maj te uprawnienia i nie potrafi ich wykorzysta.
28
Pomimo braku przekonania co do rzeczywistych uprawnie Policji, w wypowiedziach

modziey pojawi si wtek przekraczania uprawnie przez funkcjonariuszy wobec modych
ludzi.
Tak, jak tutaj kolega mwi, e pauj bez powodu. Nie znaj chyba granic. Myl, e peni sub to
wszystko im wolno. To taki brak szacunku jest.
Oni za bardzo wykorzystuj swoj pozycj, myl, e jak s policj to mog wszystko a to jest
nieprawda.
Zarwno doroli, jak i modzie zgadzaj si, e funkcjonariusze Policji powinni niekiedy
reagowa ostrzej wobec sprawcw przestpstw. Doroli postuluj, aby uprawnienia
policjantw w takich sytuacjach byy wiksze, dopuszczay wiksze moliwoci dziaania
siowego.
Policjant sam si boi, pikawa mu wali, sto razy si zastanowi, przecie byy przypadki, e prokuratura
skazywaa policjantw.
Modzi ludzie obawialiby si jednak, e zwikszenie uprawnie policjantw pocignoby za

sob eskalacj dziaa skierowanych przeciwko modziey, natomiast nie wpynoby na
sposb reagowania policjantw w sytuacjach rzeczywistych zagroe
To jest bardzo cika sprawa, bo z jednej strony mamy to, e jakby mieli wiksze uprawnienia to
mogliby lepiej chroni nas i nie baliby si tak tych chuliganw, przestpcw, bo po prostu wiedzieliby,
e mog wicej i mieliby przewag, nie wiem, e mog otworzy ogie nie tylko w obronie wasnej
tylko wtedy, kiedy by uznali, e sytuacja tego wymaga czy co, a z drugiej strony gdyby te uprawnienia
byy wiksze to wtedy zwykych ludzi, takich jak my, modzie, mogliby traktowa gorzej po prostu.
2.2.3
RDA WIEDZY I OPINII NA TEMAT POLICJI
Opinii o Policji i policjantach nie ksztatuj seriale policyjne, lecz rzeczywisto: ich rdem
s przede wszystkim dowiadczenia osobiste i obserwacja. Std te podstaw wikszoci ocen
jest dziaalno sub patrolowo-interwencyjnych, najbardziej widocznych dla przecitnego
obywatela.
Pewne znaczenie dla ksztatowania opinii maj natomiast programy informacyjne i prasa
std pochodz zgeneralizowane opinie o Policji jako instytucji oraz opinie o subach, z
ktrymi obywatel nie styka si osobicie w ogle bd okazjonalnie (suba dochodzeniowo
ledcza, CB).
29
2.3 STRA MIEJSKA

Stra Miejska istnieje we wszystkich trzech miastach objtych badaniem. Jedynym rdem
wiedzy i opinii mieszkacw na temat tej formacji jest wasne dowiadczenie i obserwacja.
Wymieniane spontanicznie pola dziaania Stray Miejskiej na rzecz bezpieczestwa i
porzdku publicznego:
karanie osb parkujcych w niewaciwych miejscach/nie paccych w strefie

patnego parkowania (mandaty, zakadanie blokad na koa samochodw)
karanie mandatami osb handlujcych na ulicach
karanie mandatami wacicieli psw biegajcych bez smyczy i kagaca
wygaszanie w szkoach pogadanek o bezpieczestwie
pilnowanie porzdku w okolicach szk
kontrolowanie wagarowiczw
Zdaniem badanych, powysze czynnoci wyczerpuj zakres dziaania funkcjonariuszy Stray

Miejskiej. Pierwsz spontaniczn odpowiedzi na pytanie czym zajmuje si Stra Miejska
byy zazwyczaj odpowiedzi: niczym, chodz sobie.
W odczuciu badanych Stra Miejska zajmuje si raczej kwestiami porzdkowymi ni
bezpieczestwem. Stranicy nie zapuszczaj si w niebezpieczne rejony, nie wida ich po
zmierzchu, ich reakcja w sytuacjach wymagajcych interwencji ogranicza si zazwyczaj do
wezwania Policji.
Oni si do tego ograniczaj, e chodz po osiedlu i spisuj, e tutaj ley papierek, e co tam. Nie
wida, efektw tego wszystkiego. Albo zakadaj blokady.
Moim zdaniem nie robi nic, to jest pomyka i poraka ta Stra Miejska.
Ja uwaam, e stra miejska to jest zupenie zbdna formacja, bo jeeli ilu tam jest tych stranikw
miejskich, jak by byo tylu policjantw z praktycznie wikszymi uprawnieniami... Z moich obserwacji,
osobicie nie miaem do czynienia ze stra miejsk, ale z mojej obserwacji wynika, e zakadaj tylko
blokady na koa, nic wicej. No jeszcze te babki ganiaj, ktre przy Krakowskim stay z marchewk i
tego typu rzeczami.
Mieszkam przy bazarze, plac Szembeka, widz stra miejska jest, oczywicie, w dzie, jak jest widno,
bazar czynny, stra chodzi. Wieczr si zblia, ani jednego pani nie zobaczy.
A propos stray miejskiej, spisuj, przecie oni s od pilnowania porzdku, naszego bezpieczestwa,
to nie, oni spisuj babci, ktra ma tam siedemdziesit lat i sprzedaje pietruszk.Goni j z miejsca na
miejsce, a obok w maych uliczkach pij alkohol, doroli, modzi itd., par metrw do bazaru, a
babci, ktra chce dorobi do tej renciny to jej mandat wpieprz za sto zotych czy co takiego. Ludzie
no, po co ta stra miejska istnieje?
30
Podobnie jak w przypadku Policji, uprawnienia Stray Miejskiej nie s dokadnie znane, ale
postrzegane jako bardzo ograniczone, nieporwnanie mniejsze od uprawnie Policji
dominuje poczucie, e Stra Miejska nic nie moe. W porwnaniu z funkcjonariuszami
Policji, nisko oceniane s rwnie kompetencje zawodowe stranikw.
Wanie, ja bym chciaa wiedzie, jakie oni maj uprawnienia.
Nie wykonuj, takich powanych zada, Stra Miejska. S takimi przenosicielami do Policji.
Jeeli jest policjant to on musi szko policyjn skoczy, a ci tutaj id na kursy. Waciwie nawet nie
wiem czy id na jakie kursy.
Przekonanie o niewielkich uprawnieniach i kompetencjach funkcjonariuszy Stray Miejskiej

skutkuje brakiem szacunku i respektu dla tej formacji, zwaszcza ze strony modziey.
Ja osobicie uwaam, e Stra Miejska nie ma jakiego takiego, jakiej takiej wymowy. Ludzie maj
wikszy respekt do Policji, ni do Stray Miejskiej. Bagatelizuj czsto, takiego potocznie straaka.
Stra chyba nie ma takich praw, jak Policja. Ludzie nie boj si tak tej Stray, nie traktuj ich
powanie.
Pozytywnym aspektem wizerunku funkcjonariuszy Stray Miejskiej jest kultura osobista

dowiadczenie badanych wskazuje, e w kontakcie osobistym z obywatelami stranicy
zachowuj si grzecznie.
Moe maj mniejsze uprawnienia, ale wydaje mi si, e z tak wiksz klas, jak policja. Nie wychodzi
taki gbur i ble, ble, ble.
Opinia nt. funkcjonariuszy Stray Miejskiej - zestawienie:

PLUSY
kulturalni, grzeczni
MINUSY
sabo wyszkoleni, mao sprawni fizycznie
niezbyt odwani, tchrzliwi
leniwi
mao skuteczni
Nie bez znaczenia dla opinii o funkcjonariuszach Stray Miejskiej jest fakt obecnoci kobiet
w patrolach tej formacji kobieta nie wzbudza zaufania w roli osoby, ktrej zadaniem jest
strzeenie bezpieczestwa mieszkacw.
31
Licznie pojawiy si opinie, e Stra Miejska jest formacj niepotrzebn, ktrej dziaania na
rzecz bezpieczestwa s pozorne. Postulowano likwidacj Stray Miejskiej i przeznaczenie
pozyskanych w ten sposb rodkw finansowych na potrzeby Policji.
Mnie si wydaje, e jeli chodzi o Stra Miejsk, to po pierwsze dla mnie osobicie nie powinna by, a
te etaty da wicej na policj. Byaby wiksza tego wszystkiego jaka korzy.
Osobicie szczerze powiem, e jestem za tym, eby Stra Miejsk zlikwidowa, a w zamian Policj.
Tych ludzi przenie do Policji.
2.4 STRA GRANICZNA

Formacja wymieniana spontanicznie w kadej z grup jako jedna z odpowiedzialnych za
bezpieczestwo. Wiedza na temat Stray Granicznej pochodzi w niewielkim stopniu z
obserwacji, raczej z zasyszanych opowieci i doniesie medialnych.
Zakres dziaania Stray Granicznej okrelany jest do oglnikowo:
przeciwdziaanie przemytowi towarw
przeciwdziaanie nielegalnemu przekraczaniu granicy
wspomaganie Policji w walce z przestpczoci
Niektrzy wiedz o wprowadzeniu przepisw, pozwalajcych Stray Granicznej na

dziaalno w gbi kraju.
Przede wszystkim te bezpieczestwo, lotw chociaby, eby czowiek mg bezpiecznie lecie.

Przede wszystkim chroni przed nielegalnymi imigrantami, przechodz kad dziur, jak to si mwi.
Przemyt, bo to przecie kradziee samochodw w to wchodz. Rwnie moe ucieka, api go za
granica, on ju przekroczy granic, api go gdzie w gbi kraju, obserwuj go. Z reszt duo byo
ostatnio, ju nie pamitam, czego to dotyczyo, ale te wanie obserwowali, sygna by ze stray
granicznej innego kraju, dostali go i chcieli zobaczy gdzie to idzie.
Wszelkiego rodzaju bazary, magazyny s kontrolowane przez stra graniczn.
Moim zdaniem to ma przeoenie na nasze bezpieczestwo. Bo kady przemyt, ktry uniemoliwi to
niewiadomo, co by mogo zosta wywiezione. Ja tam nie pjd na stadion i nie kupi sobie spirytusu w
worku foliowym, ale s tacy, co kupuj.
32
2.5 AGENCJA BEZPIECZESTWA WEWNTRZNEGO

Instytucja nie wymieniana spontanicznie jako jedna z odpowiedzialnych za bezpieczestwo.
Bardzo tajemnicza, znana wycznie z mediw. Zakres dziaania postrzegany bardzo
oglnikowo, jako dbanie o bezpieczestwo kraju.
Pojawiajce si opinie:
dziaalno tej formacji celowo otaczane jest mrokiem tajemnicy, z uwagi na

szczegln rang spraw, jakimi si zajmuje
agenda upolityczniona i zajmujca si sprawami o charakterze politycznym
agenda sprawujca nadzr nad innymi instytucjami zajmujcymi si kwestiami

bezpieczestwa
No, to ju troch wyej. No, bo nie strzeg naszego takiego bezporedniego bezpieczestwa, strzeg
bezpieczestwa, tak mona powiedzie, w caoci, pastwa.
Jak sama nazwa mwi Agencja Bezpieczestwa, Wewntrznego, czyli jakby tak wewntrznie kraju,
ja to tak rozumiem i by moe oni bardziej kontroluj te suby ktre nas chroni, te nisze.
Na pewno na osiedlu ani na ulicy bezpieczestwa nam nie zapewni tylko wanie, tak jak pani
mwia, gdzie wyej.
Takie waniejsze sprawy maj.
Mi si wydaje, e oni tam bardziej szukaj hakw na innych, takie mam odczucie. No na jakich
przeciwnikw politycznych, tych, ktrzy akurat nie s u gry. Teraz ci na tych pniej tamci na tych.
Maj zdecydowanie wiksze kompetencje ni policja. Jest to firma, do ktrej jak si wchodzi to si nie
wychodzi i trzeba mie tego wiadomo.
Myl, e wczeniej Wojskowe Suby Informacyjne itd. to przecie jest cieranie si wiata polityki i
biznesu.
2.6 CENTRALNE BIURO ANTYKORUPCYJNE

Instytucja nie wymieniana spontanicznie jako jedna z z odpowiedzialnych za bezpieczestwo.
Znana wycznie z mediw. Zakres dziaania postrzegany oglnikowo, jako walka z korupcj.
W opinii badanych CBA zajmuje si przede wszystkim sprawami korupcyjnymi o duym
ciarze gatunkowym, dotyczcymi osb z krgu polityki i wielkiego biznesu. Instytucja
postrzegana przez niektrych jako majca charakter polityczny.
33

Mnie si wydaje, e skutecznie dziaa. Tyle si syszy, e Polska jest skorumpowanym krajem. Jako tak,
jest to zauwaalne. Odkd si pojawio CBA, to zauwayem, takie, moe nie przeraenieAle
obawiaj si, e jak gdzie tam kogo prbuj podkupi, albo podej w taki sposb mniej legalny
Jednak si ludzie boj tego CBA. Osoby byy zatrzymane, byo o tym gono.
CBA si duymi sprawami zajmuje i jest to naganiane. Wiadomo, e to dotyka to politykw, czy ludzi
znanych. Jest naganiane.
To jest o tym, e o tym sycha
Jakie grubsze sprawy, jakie afery gdzie tam wykrywaj.
Sam zamys jest bardzo dobry, jeli chodzi o to biuro. Ale nie wszelkie metody s suszne.
Dobrze by byo, gdyby ta grupa bya niezalena politycznie W rnych sytuacjach, kiedy jest grupa
dostosowana do rnych zada antykorupcyjnych. Nie wiem, szef jest z ugrupowania tego, nie wiem
ugrupowania tego. To wiadomo, e bd szukali haka na tych drugich. Ta instytucja, jeli w ogle ma
sens dziaania, to powinna dziaa, jako instytucja zupenie niezalena,
To nie dla nas. Wyszy poziom.
Antykorupcyjne, to te nie takie bezpieczestwo, uwaam, e to nie jest takie bezpieczestwo nasze. W
takim codziennym strzeeniu bezpieczestwa naszego to nie, na pewno nie.
Jakie afery korupcyjne, co takiego.
Oni raczej byliby niebezpieczni, bo potrafi da apw celowo eby zamkn czowieka.
2.7
OPINIA NT. POKRYWANIA SI ZAKRESW DZIAANIA POLICJI I INNYCH

SUB
2.7.1
POLICJA A STRA MIEJSKA
Opinie:
uprawnienia Stray Miejskiej zawieraj si w uprawnieniach Policji:

policjanci i stranicy czsto wykonuj te same czynnoci patrolowanie ulic,
reagowanie na incydenty, legitymowanie modziey i innych podejrzanych
osobnikw z tym, e Policja wykonuje te czynnoci sprawniej i bardziej
kompetentnie oraz wzbudza wikszy respekt; niekiedy czynnoci te
wykonywane s przez mieszane patrole funkcjonariuszy Policji i Stray
Miejskiej
Stra Miejska zajmuje si drobiazgami, aby odciy Policj, ktra powinna skupi
si na powaniejszych kwestiach
Nawet w parkach jak si wraca ze sklepu z zakupw, wieczorem s patrole, po dwch chodzi ze suby
miejskiej i policji i to dobrze. Mimo, e jest owietlony park to jest bezpieczniej.
Niektre miasta polikwidoway Stra Miejsk i tylko Policja zostaa.
34

A z drugiej strony maj cakiem inne wynagrodzenia, teraz z Policjantem rozmawiaem, mwi, e
stranik zarabia wicej ni on, a wiksze zagroenie ycia ma policjant, bo ma prawo uy broni, czy
inne sytuacj, a stranik bierze wicej, odpowiedzialno mniejsza. Wiem, e s problemy midzy tymi
dwiema subami, nie chc ze sob wsppracowa zawsze.
Ja tak naprawd nie wiem, jaka jest rnica, midzy Stra Miejsk, a Policj.
Mnie si wydaje, e Policja, to takie wiksze przypadki, incydenty, podejmuje dziaania. A Stra
Miejska, to takie o! Chodz po parkach w porannych godzinach, zwracaj uwag na wagarowiczw.
Mnie si wydaje, e Stra Miejska, to ona wszelkie przypadki zgasza na Policj. Jakby co to oni
czekaj na Policj.
Czasem si widzi policjanta z kim ze stray miejskiej, chodz takie mieszane patrole.
Wydaje mi si, e oni s do tego powoani przede wszystkim, do tego zostaa stworzona stra miejska
eby policja si nie zajmowaa takimi pierdoami.
2.7.2
POLICJA A CBA
Opinie:
zarwno Policja jak i CBA zajmuj si sprawami o charakterze korupcyjnym, ale:

CBA prowadzi ledztwa o wikszym ciarze gatunkowym, dotyczce
korupcji na wiksz skal, natomiast Policja obejmuje dochodzeniem sprawy o
mniejszym znaczeniu, majce miejsce na niszym szczeblu
lub
wszystkie sprawy o charakterze korupcyjnym badane s pocztkowo przez
Policj (jak kade inne przestpstwo), po czym na pewnym etapie sprawy
korupcyjne przekazywane s CBA, jako instytucji powoanej do prowadzenia
tego rodzaju ledztw
kompetencje Policji i CBA w kwestii rozwizywania spraw o charakterze

korupcyjnym pokrywaj si, co stanowi rdo rywalizacji pomidzy Policj a CBA
Tutaj problem jest z zjechaniem si kompetencji Policji, CB i CBA, oni czsto sobie podbieraj,
ostatnie zatrzymania, Wjcika, tego trenera, okazao si, e to CBA to rozpracowywao, a Policja
zwina go i byy pretensj, e podbieraj sobie, nie mwic ju o tym, e wczeniej, CBA, jak
powstao, to przejo sprawy Policji i przejli ju gotowe sprawy, a potem byo, e to oni wykryli.
Mi si wydaje, e drobniejsze takie apwki to policja moe si zajmowa. A CBA to powinny by
apwki ju takie na szczeblu rzdowym. Niby u nas nie ma, ale wiemy, e wszystko, co si dzieje to
jest grubymi nimi szyte, a policja to gdzie tam na tym niszym szczeblu.
W mniejszym stopniu, tak na wstpie, tak jak pan mwi, a pniej jak jest co wikszego to idzie do
CBA.
Na pocztku zajmuje si policja a pniej przekazuje to dalej.
Raczej policja ma obowizek wsppracowa z nimi.
35

Ale w momencie kiedy CBA przejmuje spraw to wy ju nie macie do tego prawa i dzikuj, do
widzenia.
Do pewnego poziomu policja, a wyej CBA.
CBA takie grubsze sprawy, no, po prostu pewne sprawy, ktre pocztkowe s, bo kada afera zaczyna
si od jakiego maego A potem po prostu dalej ronie i to oni ju dalej rozpracowuj.
Policja na pewno ma zgoszenia i przekazuje tam. Policja zaczyna, a oni kocz.
Mi si wydaje, e to zaley od kalibru. Przecie CBA nie bdzie prowadzio ledztwa w sprawie
skorumpowanego kanara w autobusie tylko bdzie go prbowaa zapa policja.
2.8
POSTRZEGANY ZAKRES ODPOWIEDZIALNOCI POSZCZEGLNYCH

SUB ZA BEZPIECZESTWO I PORZDEK PUBLICZNY W SKALI KRAJU I
W MIEJSCU ZAMIESZKANIA
Czynnik decydujcy o postrzeganiu suby jako odpowiedzialnej za bezpieczestwo i

porzdek publiczny (zarwno w skali kraju, jak i lokalnie):
widoczno (i jawno) podejmowanych dziaa, identyfikowanych jednoznacznie

jako dziaania na rzecz bezpieczestwa obywateli
Kraj
Sub postrzegan jako w najwikszym stopniu odpowiedzialna za bezpieczestwo i
porzdek publiczny w kraju jest Policja, z uwagi na:
przedsiwzicia, dziaania, akcje oraz ich skutki najbardziej widoczne dla
obywatela
jawny sposb dziaania
zakres obowizkw przejrzysty i zrozumiay
Pozostae uwzgldnione suby:
Agencja
Bezpieczestwa
Wewntrznego
przypisywany
may/redni/duy 1
zakres
odpowiedzialnoci (rnice wynikajce z osobistych wyobrae o zakresie obowizkw):

zwrot bezpieczestwo wewntrzne w nazwie sugeruje pewien zakres
odpowiedzialnoci za t kwesti w skali kraju
1
Zadaniem badanych byo przypisanie kadej ze sub zakresu odpowiedzialnoci, w postaci wycinka koa, obrazujcego
100% bezpieczestwa i porzdku publicznego w skali kraju lub lokalnie; przyj mona, e okrelenie duy w odniesieniu
do zakresu odpowiedzialnoci oznacza orientacyjnie ok. 50% caoci lub wicej, redni od ok. 25% do ok. 50%, may
ok. 10% do ok. 25%, bardzo may mniej ni 10%.
36
dziaania okryte tajemnic

Stra Graniczna przypisywany redni zakres odpowiedzialnoci:
nazwa kojarzca si z ochron granic, czyli ochron przed zagroeniami
zwizanymi
ruchem
transgranicznym
(np.
przemyt,
przestpczo
midzynarodowa)
ograniczona wiedza na temat rzeczywicie podejmowanych dziaa
Centralne Biuro Antykorupcyjne przypisywany may/redni zakres odpowiedzialnoci:
w odczuciu spoecznym dziaania antykorupcyjne nie przekadaj si bezporednio
na kwestie zwizane z bezpieczestwem obywateli
oglnokrajowy charakter instytucji sugeruje pewien udzia w odpowiedzialnoci
na bezpieczestwo
ograniczona wiedza na temat rzeczywicie podejmowanych dziaa (poza
spektakularnymi, naganianymi w mediach)
Stra Miejska nie wskazywana na poziomie kraju
suba o typowo lokalnym charakterze
Miejsce zamieszkania
Sub postrzegan jako (niemal) wycznie odpowiedzialna za bezpieczestwo i porzdek
publiczny w skali lokalnej jest Policja:
lokalne dziaania Policji na rzecz bezpieczestwa mieszkacw s najbardziej
widoczne
Pozostae uwzgldnione suby:
Stra Miejska przypisywany zerowy/may zakres odpowiedzialnoci:
formacja o charakterze lokalnym, nie wnoszca swojego wkadu w bezpieczestwo na
poziomie kraju, powoana do stania na stray lokalnego porzdku publicznego
realne dziaania Stray Miejskiej na rzecz bezpieczestwa i porzdku publicznego
oceniane jako nieskuteczne i nieistotne
37
Stra Graniczna - przypisywany zerowy/may zakres odpowiedzialnoci:

pewne znaczenie Stray w przygranicznych miastach - Lublinie i Lubinie
ABW i CBA przypisywany zerowy lub bardzo may zakres odpowiedzialnoci:
wyraana sporadycznie opinia, e skoro suby te dziaaj na terenie caego kraju mog zatem, w sposb tajny, dziaa rwnie lokalnie
38
3 POLICJA WIZERUNEK I OCZEKIWANIA WOBEC

POSZCZEGLNYCH SUB
Czynniki decydujce o sposobie postrzegania poszczeglnych sub
zakres dziaania
tryb pracy
zachowanie funkcjonariuszy w bezporednim kontakcie
wygld funkcjonariuszy
stereotypy
przekaz medialny
3.1 DZIELNICOWY
WIZERUNEK
Elementy pozytywne
Elementy neutralne
Elementy negatywne
gospodarz terenu, opiekun,

tatu
zaywny, korpulentny
leniwy, powolny
godny zaufania
starszy
nie wzbudza respektu
miy, agodny, dobrotliwy,

spokojny
pracujcy samotnie, bez

wsparcia, dziaa sam
niewidoczny
skuteczno zdania podzielone w zalenoci od osobistych dowiadcze
rda opinii
dowiadczenia wasne: znajomo bd nieznajomo dzielnicowego
literatura, film:
bardzo spjny wizerunek dzielnicowego we wszystkich grupach, a zwaszcza
fakt zaistnienia tych samych skojarze (9 x skojarzenie z niedwiadkiem,
misiem) nasuwa podejrzenie, e jednym ze rde wizerunku moe by jaka
znana czy wrcz archetypowa posta z ksiki czy filmu
39
Oczekiwania wobec dzielnicowego
policjant pierwszego kontaktu, zajmujcy si drobnymi lokalnymi sprawami
dostpno dogodne godziny urzdowania, miejsca gdzie mona go spotka,

miejsce urzdowania atwo dostpne, zlokalizowane na terenie dzielnicy
znajomo rodowiska, znajomo mieszkacw ich problemw
aktywno powinien dowiadywa si, rozmawia, sprawdza, by na

bieco
utrzymywanie kontaktu z mieszkacami, wsppraca z rad osiedla
cechy psychofizyczne:
pomocny, uprzejmy, opiekuczy, ciepy
stanowczy, zachowanie budzce respekt
odpowiedni wiek (w sile wieku nie za mody, nie za stary)
sprawny fizycznie
Dwa lata temu bardzo si zdziwiam, bo pierwszy raz mi si w yciu co takiego przytrafio, e zapuka
do domu pan dzielnicowy, przedstawi si, powiedzia, e wanie zosta mianowany na to stanowisko i
e jest nowym dzielnicowym, wic w ogle zaskoczenie, zostawi kontakt, e w razie, czego prosz si
ze mn kontaktowa. Dawniej, jeeli mia do czynienia z dzielnicowym to raczej bardziej w jakich
takich kiepskich sytuacjach i dlatego byam bardzo mile zaskoczona.
Powinien by znany, zdjcie powinno wisie w klatkach takiego pana, naprawd, bo to jest problem.
Taki, ebym ja miaa odwag do niego si zwrci.
miao, od tego facet jeste, eby pilnowa mnie i moich dzieci i porzdku na osiedlu, oni si nawet
ciesz jak si do nich pjdzie i poprosi ich o pomoc.
Powinni wiedzie, co si dzieje.
Mie kontakt z ludmi, ja jak yj to dzielnicowego nigdy nie widziaam.
Powinien wiedzie, gdzie chuligani si zbieraj
Jak sotys we wsi.
No, ja myl, e taki dzielnicowy, to si powinien zajmowa takimi rzeczami, e na klatce, kto tam
przesiaduje. Nie jakimi wielkimi sprawami, ale w obrbie tam jednego bloku, dwch, czy trzech.
Jeszcze bym chciaa, eby taki dzielnicowy to nie by czowiek prawie na emeryturze, ktry nie ma siy
pobiega, albo za duo pali papierosw i ma t inn wydolno i ju nie jest potrzebny w jaki
lepszych interwencjach, bo nie daje rady, bo ma za duy brzuch.
eby by sprawny.
Moe by w tym wieku 40 45 lat, nawet do 50 lat tylko, eby mia kondycj, a nie wychodzi taki
rozlaze nie wiadomo, co.
40
3.2 POLICJANT SUBY RUCHU DROGOWEGO
WIZERUNEK
Elementy pozytywne
Elementy negatywne
szybki, sprawny we dziaaniu, majcy

refleks
skorumpowany
znajcy przepisy ruchu drogowego
zoliwy
dobry kierowca
uprzejmy, kulturalny
sprytny, przebiegy
stanowczy
wzbudza respekt
skuteczny
wyrozumiay
rda opinii
dowiadczenia wasne doroli (modzie brak wasnych dowiadcze)
zasyszane opowieci, stereotypy doroli i modzie
Oczekiwania wobec policjanta suby ruchu drogowego
wyrozumiao w podejciu do kierowcw, bardziej liberalny, nie czepiajcy

si bahostek, sprawiedliwy
odporno na pokusy korupcyjne
uprzejmo, kultura zachowania
znajomo przepisw
dobry kierowca, poruszajcy si szybkim samochodem
zmiana stylu pracy nie sta w krzakach tylko jedzi i reagowa na bieco
Wydaje si, e pojawiajce si w wizerunku policjanta ruchu drogowego elementy

korupcyjne s obecnie w duym stopniu spadkiem z przeszoci; cytowane przez
respondentw opowieci na temat wrczania apwek funkcjonariuszom z drogwki
41
umiejscowione byy zazwyczaj w dalszej przeszoci lub mwiono o korupcji w

oglnym kontekcie syszy si o tym.
Jednoczenie wrczanie apwki
policjantowi przez kierowc przyapanemu na wykroczeniu drogowym nie jest

postrzegane jednoznacznie negatywnie raczej jako moliwo wykupienia si
taszym kosztem, a policjant proponujcy tak transakcj bywa postrzegany jako
wyrozumiay, a nie skorumpowany.
Warto podkreli, e oglnie rzecz biorc suba ruchu drogowego postrzegana jest
jako najblisza ideaowi: policjanci tej formacji oceniani s jako w najwikszym
stopniu speniajcy oczekiwania jej stawiane.
Specyficzny zarzut wobec funkcjonariuszy suby ruchu to wyraane przez
mieszkacw Warszawy przekonanie o ich nieumiejtnoci kierowania ruchem.
Warszawiacy uwaaj, e efektem kierowania ruchem przez policjanta jest baagan i
korek wikszy ni podczas dziaania sygnalizacji wietlnej.
yciowy przede wszystkim, czyli, e jak kogo zapie ju na czym, to nie, e wiat si koczy i trzeba
go wykoczy, tylko trzeba podej jak do czowieka, jak co si stao, zorientowa si, czy
rzeczywicie winien by ten nieszczliwy kierowca, e wiata, nie ma, czy, e co tam zrobi.
Najpierw poucza, potem daje mandat. Mog si zdarzy rne sytuacje.
Oni s ju troszeczk dobrzy, dlatego, e daj ostrzeenia. Wanie moim koleankom zdarzyo si tak
kilka razy.
Daj te jakie upomnienie, pouczenie.
Dla mnie ju powoli s bliscy tego wizerunku dobrego policjanta. Chyba najbardziej z tego
wszystkiego.
Takie mam odczucia, musi ukara, bo jest strem prawa, ale robi to w taki sposb, e czowiek nie
ma alu do niego.
Byli bardzo sympatyczni, uprzejmi, umiechnici, ale szukali sobie, wyprzedzaem na przejciu dla
pieszych na szosie gdzie ani tu czowieka ani tu czowieka, ale wyprzedzajc to trudno jadc sto
kilometrw na godzin, eby ten samochd zatrzyma si raptownie i ja bym w tym momencie nie
zdy. Nacigane to byo.
Ja mam pozytywne dowiadczenia, by sympatyczny, chocia da mi mandat, ale moja wina, ja
przekroczyem prdko.
Powinien by dobrym kierowc i dobrze przeszkolonym przede wszystkim, bo samochody
samochodami, ale te trzeba umie kierowa samochodem.
Ale wyposaenie te musi mie, co z tego, e bdzie mistrzem kierownicy, jak bdzie musia kogo
goni, nie wiem, polonezem czy jakim starym
42
3.3 POLICJANT SUBY PATROLOWO-INTERWENCYJNEJ

WIZERUNEK
Elementy pozytywne
Elementy negatywne
groni, wzbudzaj respekt
za modzi
sprawni fizycznie, dobrze wyszkoleni
sabo wyszkoleni
szybko reagujcy
leniwi, powolni
bojaliwi
niemiali
niski poziom inteligencji
mizernej postury niscy, chudzi
brak dowiadczenia
brak chci, zapau do pracy
zachowanie nie licujce z mundurem
palenie papierosw, rozmowy towarzyskie,
wizyty w barach na subie
Niespjno wizerunku funkcjonariuszy suby patrolowo-interwencyjnej jest pochodn

braku jednoznacznoci w definiowaniu suby patrolowej, interwencyjnej i prewencji. Cechy
pozytywne wizerunku odnosz si do sub interwencyjnych (ci na czarno), natomiast
cechy negatywne do policjantw patrolujcych ulice.
rda opinii
dowiadczenia wasne i obserwacja
Oczekiwania wobec policjanta suby patrolowo - interwencyjnej
dobrze wyszkolony
sprawny fizycznie, wysportowany
zdecydowany, skuteczny w dziaaniu
odwany
inteligentny
postawny, wysoki, dobrze zbudowany, wzbudzajcy respekt postur
kulturalny, zachowujcy si z szacunkiem wobec kontrolowanych osb
43
zachowujcy zimn krew, waciwie reagujcy, nie traccy gowy w

niebezpiecznych sytuacjach
W przypadku policjanta z patrolu mamy do czynienia z najwiksz rozbienoci pomidzy

postrzeganym wizerunkiem a oczekiwaniami. Ludzie chcieliby widzie w takim
funkcjonariuszu obroc osob, ktrej wygld i sposb zachowania wzbudzi respekt w
potencjalnych sprawcach, a poczucie bezpieczestwa w praworzdnych obywatelach.
Policjanci widziani przez respondentw na ulicach s dalecy od tego wizerunku, a przyczyn
tego wydaje si fakt, e s to jak sdz badani modzi chopcy odrabiajcy wojsko, a nie
prawdziwi policjanci. W odczuciu badanych tego typu funkcjonariusze nie speniaj
kryteriw psychologicznych i sprawnociowych.
Postulowano, aby w tej sytuacji patrole skaday si z wikszej liczby funkcjonariuszy,
np. 4 5: by moe w grupie funkcjonariusze czuliby si odwaniejsi i wzbudzali wikszy
respekt.
To s modzi policjanci na szkce, to s w tych czarnych moro, tak, nie obraajc, sza kobieta w
grupie interwencyjnej. No, nisza ode mnie, no trudno mwi, eby jaki tam chuligan tam jej si ba.
Jeeli policjant boi si sku przestpc, ktry mu zagraa, nie powinien by policjantem.
No, przede wszystkim powinna by dua ilo patrolujcych policjantw. eby byli widoczni,
konsekwentni, eby sprawdzali osoby, ktre nie wiadomo, co robi.
Bardziej stanowczy powinni by. Na mnie by robi wraenie wysoki mczyzna i wysportowany.
Wykonuj prac bez zapau co wida.
Nie chopcy tylko mczyni powinni to by.
Oni s modzi, oni si jakby ucz. Bo to s bardzo modzi policjanci, ktrzy dopiero co zostali przyjci
do suby, czyli musz gdzie zacz. Niektrzy s nawet tacy bardzo niemiali.
Przepraszam, ale koledzy ze szkki to s na ulicy na zasadzie a bo ja musz spisa ile tam osb.
To jest powany problem, naleaoby powiedzie, e policjanci czsto nie s w miejscach, w ktrych
powinni by, poniewa z jednej strony te kajety funkcjonujce, w ktrych oni wpisuj, co robi tak
naprawd, co jakie dwadziecia minut, p godziny itd. Czsto jest tak, czego ja zreszt byem
wiadkiem na przykad, e dwa radiowozy stoj sobie w parku w nocy i oglnie odpoczywaj zamiast
patrolowa ulice.
No przepraszam, ale jeeli widz tak ciamajd... Ja wiem, e s nawet policjantki, ktre mwic
brutalnie lepiej nap ni to robi mczyni, ale tu chodzi o widok.
Ja chyba zdecydowanie te zgodz si z pani, bo ja te nie czuj si bezpiecznie, kiedy widz jakiego
policjanta, ktry jest modszy ode mnie, chuchro takie.
Takie chuchro i on stara si broni mienie. To mieszne jest. Tu nie mwimy ju o tym, jak on bije si
tylko po prostu sam wygld policjanta chodzi.
Ja po prostu nie reaguje na modych policjantw, po prostu widz ich i przechodz obojtnie i niech
si wali, pali i ja wiem, e oni nic nie zrobi.
44

On moe ma i ze trzydzieci lat, ale jeeli jest taki drobniutki, malutki to wyglda na dwadziecia.
Nie powinni si chowa. Oni maj przerwy w czasie patroli, ale nie, co pitnacie, dwadziecia minut,
wida jak sobie stoj w bramie, pal papierosy albo co tam robi, tylko po prostu maj chodzi,
patrolowa.
W ogle to jest niedopuszczalne, eby policja palia w czasie suby, uwaam, e to jest skandaliczne i
powinno by po prostu tpione. On jest w mundurze, on jest na subie wtedy.
Po to zakada mundur, e on nie ma prawa zapali papierosa. To tak jak w wojsku, to jest suba
mundurowa.
Oni si po prostu migaj od pjcia do woja, ja bym tego inaczej nie nazwa, bo maj tak opcj, e
albo i do stray miejskiej albo do policji albo do jakiego, nie wiem, zoo sprzta czy nie powiem,
co. Albo si uczy. To wybieraj policj. Nie powinno by takiej moliwoci po prostu.
Dzisiaj byam tutaj godzin wczeniej, poszam na spacer, oglnie przej si w stron tam Nowotelu,
w stron centrum i za pasami stao dwch policjantw i tak naprawd spojrzeli si na mnie krzywo i
dalej stali i nic nie robili, nic nie robili, stali tak jakby czekali na zbawienie albo na oklaski za to, e
stoj w tych swoich kamizeleczkach i nic nie robi.
No wanie, czsto sprawiaj wraenie, e suba jest koniecznoci, e wyszo tak w yciu no to
dobrze.
3.4 POLICJANT SUBY DOCHODZENIOWO-LEDCZEJ

WIZERUNEK
Elementy pozytywne
Elementy neutralne
Elementy negatywne
sprytny, przebiegy
zapracowany
urzdnik, urzdas, smtna

praca biurowa
inteligentny
nie ma dostpu do
nowoczesnych technik
leniwy, powolny, nic nie robi
spostrzegawczy
niezaradny
wyksztacony
stosuj przemoc wobec

przesuchiwanych (opinia
przedstawicieli modziey)
Wizerunek funkcjonariusza suby dochodzeniowo ledczej jest do niespjny z uwagi na

ograniczone osobiste dowiadczenia suba ta jest mao znana. Z uwagi na rda opinii
wizerunek oscyluje pomidzy filmowym detektywem a szarym pracownikiem biurowym.
45
rda opinii
stereotypy, pogoski (np. podnoszony przez modzie wtek przemocy wobec

przesuchiwanych)
kino, telewizja (filmy), literatura
Oczekiwania wobec policjanta suby dochodzeniowo - ledczej
inteligentny
specjalistyczne wyksztacenie (np. prawo, psychologia)
korzystajcy ze zdobyczy techniki i nauki (np. nowe metody przesucha)
To te jest tak, e oni maj kup roboty, on nie prowadzi jednego ledztwa, tylko ma przewanie par
ledztw, oni s zajechani rzeczywicie
To tak dobrze nie wyglda, jak ogldamy filmy zachodnie, e diagnostyka jest na odpowiednim
poziomie, u nas eby czeka na odpowiednie analizy, z tego, co wiem, maj olbrzymie problemy, to nie
jest tak prosto.
Na komendzie by bardzo niemiy, niesympatyczny, w ogle, po co ja tu przyszam, co ja tu zgaszam.
Widocznie im statystyki zawyyam. Ja prawie si z nim ciam wtedy. Zapytaam, czy mam jeszcze
poda numer konierzyka i butw, ktry nosz? Bo ju po prostu mnie zaczo trafia, jak on mi
zadawa pytania. By bardzo niemiy. Po co ja w ogle przyszam, czego ja chc od niego, czas mu
zabieram, statystyki zawyam.
Pojechaam na pierwszy lepszy posterunek policji, tu mam do tych panw straszny al, bo mylaam
im szybciej to prdzej ich zapi, odesa mnie do dzielnicy, w ktrej to si stao, wic przyjechaam na
Wilcz, tam musiaam dugo czeka, samochd bez szyby sta, oczywicie nikogo to nic nie obchodzio,
zupena znieczulica w tej policji wedug mnie wtedy bya.
Te duo si nasuchaem o tym, jak traktuj osoby na doku, od kolegw ze szkoy, z podwrka. e
byli traktowani, tak, no, niezgodnie z etyk. Te byli bici. Zwyke wymuszanie zezna.
46
3.5 POLICJANT CENTRALNEGO BIURA LEDCZEGO

WIZERUNEK
Elementy pozytywne
Elementy neutralne
Elementy negatywne
elita Policji
agresywny
(cecha negatywna, lecz
postrzegana jako niezbdna
w tym typie suby)
podatno na korupcj ze
wzgldu na obszar dziaania
(przekupstwo przez mafi)
staranna selekcja
funkcjonariuszy
skuteczny
szybki w dziaaniu, dynamika
dziaania
doskonale wyszkolony
inteligentny
wyksztacony
wzbudzajcy respekt
dysponujcy najwikszymi
uprawnieniami
rda opinii
media
Oczekiwania wobec policjanta CB
najwyszy poziom wyszkolenia
wysoka moralno, uczciwo
staranna selekcja funkcjonariuszy
wyksztacenie
inteligencja
predyspozycje psychologiczne:
odwaga
odporno na stres
zimna krew
oddanie pracy (pozbawieni rodziny aby unika szantau)

47
odporno na pokusy korupcyjne (wysokie zarobki)
Centralne Biuro ledcze postrzegane jest jako elita Policji, zajmujca si najciszymi
przestpstwami i przestpczoci zorganizowan. Z rangi spraw wynika w peni
akceptowana tajemniczo tej suby.
Warto podkreli, e w odczuciu niektrych Centralne Biuro ledcze nie jest czci Policji,
ale stanowi odrbn formacj, w rodzaju CBA. Nie bez znaczenia jest tu podobiestwo
nazwy, ale by moe rwnie zbyt sabe podkrelanie przynalenoci CB do Policji przy
okazji relacjonowania w mediach podejmowanych przez t sub akcji.
W CB dobrze zarabiaj, to jest troszeczk inna suba, w Policji te zarobki s porwnywalne z

nauczycielskimi.
Duymi sprawami, nie zajmuj si drobnic, bo na to nie maj czasu.
Tu powinna by taka silna weryfikacja takich osb, przy przyjmowaniu. Nie na zasadzie, e kto chce
by, tylko, e si kto do tego nadaje. Nie kady.
Tacy, ktrzy nie maj rodzin, wasnego ycia, oddani. Tacy, ktrzy w razie, czego nie mog by
zastraszani, szantaowani.
Myl, e oni faktycznie si powinni zajmowa, takimi grubszymi sprawami. Faktycznie ludzie
odpowiedzialni. No, myl, e weryfikacja po prostu tych sub jest taka mocna.
Powinien si nie ba przede wszystkim ukadw, nie ba si, e prowadzi jak spraw niewygodn,
bo straci prac, czy go zaatwi. To jest te kwestia prawa, eby prawo ich chronio tych policjantw.
To s elitarne oddziay policji, ktre si zajmuj przestpczoci zorganizowan i duymi sprawami,
wic musz by to ludzie, ktrzy swoj sub wczeniej pokazali, e s godni zaufania, nie podatni na
korupcj, wyksztaceni, sprawni fizycznie i tyle.
To znaczy my nie do koca wiemy, co oni robi. Bo to wszystko, co nam poka, jakie akcje to s
jakie informacje. Jeeli bymy wszyscy wiedzieli, co oni robi to oni by nigdy adnego ledztwa nie
zakoczyli w zwizku z tym trzeba do tego inaczej podej.
Tutaj tylko jest nasze wyobraenie bardziej, kto to jest, co to jest po tych jakich urywkach, akcjach
czy informacjach z prasy, radia i telewizji.
Oni s od ostrych rozgrywek
48
3.6 OPINIA NA TEMAT ZJAWISKA KORUPCJI W POLICJI

Zachowania korupcyjne przypisywane s funkcjonariuszom:
suby ruchu drogowego
Centralnego Biura ledczego
Korupcja wrd funkcjonariuszy suby ruchu drogowego
Element korupcyjny pojawia si w postrzeganym wizerunku funkcjonariusza suby ruchu
drogowego, jednak nie stanowi czynnika pierwszoplanowego. Przekonanie o korupcji wrd
policjantw drogwki wydaje si obecnie opiera w wikszym stopniu na utrwalonym
stereotypie ni na aktualnym dowiadczeniu. Na tak interpretacj wskazuj wypowiedzi
uczestnikw sesji, ktrzy w tym kontekcie odwoywali si do dowiadcze odlegych w
czasie bd cudzych (doroli), lub, ze wzgldu na brak jakichkolwiek wasnych dowiadcze
w tym wzgldzie, powoywali si w swych wypowiedziach tylko na obiegowe sdy
(wiadomo, e ....., modzie). Pojawiy si rwnie wypowiedzi explicite stwierdzajce
znaczne ograniczenie tego zjawiska w ostatnich latach.
Stosunek do korupcji wrd funkcjonariuszy suby ruchu drogowego jest zoony. Z jednej
strony -
apwkarstwo jest potpiane na poziomie oglnym, jako zachowanie moralnie
naganne. Z drugiej strony natomiast, moliwo wrczenia funkcjonariuszowi apwki

oznacza dla kierowcy mniejsze straty finansowe jest to bowiem z reguy kwota nisza ni
wynikajca w danej sytuacji z taryfikatora mandatw. Mona zatem zaryzykowa
stwierdzenie, e na poziomie deklaratywnym mamy do czynienia z potpieniem, natomiast w
praktyce ze swego rodzaju akceptacj tego zjawiska.
W tym przypadku ruchu drogowego, to apwki s tylko na korzy nasz. Pacimy je eby unikn
wikszej zapaty.
No ja te tak myl, w kocu rnica paci piset a paci sto zotych, jakby nie byo.
To powinna by kara dla nas, ten mandat, ale z drugiej strony, jeeli panowie policjanci s tak
przychylni i wystarczy im sto zotych to prosz bardzo. Wol zapaci sto zotych ni piset i mie
punkty czy jakie inne tam przykroci.
No ja si nie spotkaem, ale mao to si syszao, e policja bierze apwki na drogach?
Ja osobicie nie miaem sytuacji, e musiaem policji dawa, ale ostatnio jeden z moich znajomych
mecenasw po prostu, e dwie stwy woy i tylko to. Tak e syszaem o tym.
Z drogwk jest ten problem, e tam potencjalne ryzyko skorumpowania jest zdecydowanie wiksze
ni w policji, ktra jest policj prewencyjn czy jak tam lokaln, dzielnicow, bo to zupenie inaczej
wyglda. Nie oszukujmy si, pensje policjantw s takie, jakie s, a te nikomu zdawanie prawa jazdy
49

drugi raz nie jest fajn spraw, bo wszyscy wiemy jak funkcjonuj wojewdzkie orodki ruchu
drogowego, gdzie korupcja jest zdecydowanie wiksza, wic czasem lepiej da stw czy dwie ni mie
ten dwudziesty szsty punkt i kurs na prawo jazdy, prosta kalkulacja.
Korupcja wrd funkcjonariuszy CB

Wtek korupcyjny pojawiajcy si w wizerunku funkcjonariuszy CB wydaje si mie swoje
rdo w powszechnym odczuciu, e CB zajmuje si przestpczoci zorganizowan, a
zatem ma kontakty z czonkami mafii i gangw, czsto dysponujcymi ogromnymi rodkami
finansowymi. Std wynika przekonanie oparte jedynie na domysach - o moliwociach
korupcyjnych funkcjonariuszy, ktrzy mog by naraeni na prby przekupstwa ze strony
przestpcw.
Policja powinna dobrze zarabia. CB, jak oni walcz z gangami, to przecie to s takie rne
pokusy zwizane z tym, e ta mafia naprawd dysponuje ogromnymi rodkami. No, to on nie moe
mie 2000 z wypaty.
Ja mwi CB, bo jaka taka elita, ale w ogle o Policji te. Policja powinna zarabia na tyle dobrze,
eby nie kusio jej nic na boku. eby byli zmotywowani. Dziki temu eby bya skuteczna.
50
4 DZIAANIA INNYCH PODMIOTW NA RZECZ POPRAWY

BEZPIECZESTWA
Wrd innych poza subami mundurowymi - podmiotw odpowiedzialnych za
zapewnienie bezpieczestwa spontanicznie wymieniano administracj osiedli i spdzielni
mieszkaniowych oraz osoby reprezentujce administracj na danym terenie, tj. dozorcw i
gospodarzy domw. Wrd dziaa lecych w gestii administracji, a mogcych przyczyni
si do poprawy bezpieczestwa w miejscu zamieszkania wymieniano przede wszystkim
instalowanie domofonw, monitoring w blokach, ochron osiedli. Od administracji mona
oczekiwa interwencji w sprawach zgaszanych przez mieszkacw, a dotyczcych np.
zakcania ciszy nocnej przez ssiadw. Osob, ktra powinna zwraca uwag na stan
bezpieczestwa i ewentualnie interweniowa jest dozorca lub gospodarz domu. Kiedy by to
czowiek, ktry by przypisany do jednego bloku, wiedzia co si dzieje na jego terenie i w
sposb naturalny niejako mg peni funkcj osoby, ktra dba o porzdek i bezpieczestwo.
Teraz czsto zdarza si, e gospodarz domu mieszka w innym bloku lub zajmuje si kilkoma
blokami, a wic ma mniejsze moliwoci wgldu w sytuacj na danym obszarze.
Samorzd lokalny nie by wymieniany spontanicznie wrd podmiotw, ktrych rol jest
zapewnienie bezpieczestwa mieszkacom. Badani zapytani o to, jak widz jego rol w tym
zakresie, zauwaali przede wszystkim, e samorzd dziaa na rzecz bezpieczestwa poprzez
powoywanie stray miejskiej. Wskazywano take, e samorzd powinien wspdziaa i
wspdziaa z policj - informujc j o potrzebach dotyczcych bezpieczestwa i finansujc
jej dziaania.
Wrd innych moliwych dziaa samorzdu na rzecz poprawy stanu bezpieczestwa
wymieniano owietlenie ulic i oglnie dbao o infrastruktur oraz instalowanie kamer i
monitoring szczeglnie niebezpiecznych miejsc. Wspomniano take o instalowaniu kamer w
szkoach. Oglnie rzecz biorc monitoring przyczynia si w odczuciu badanych do
poprawy bezpieczestwa. Jak wynika z obserwacji respondentw, sama instalacja kamer
przyczynia si do ograniczenia incydentw zagraajcych bezpieczestwu, nawet bez
pewnoci, e s to urzdzenia dziaajce (a nie tylko atrapy).
Monitoring duo zrobi.
Tak, ja widz u siebie. Nikomu nie uwaczajc, ale drobni pijaczkowie przesiadujcy pod blokami.
Zachowywali si gorszco, a modzie na to patrzya. Od momentu, kiedy tam zaoono monitoring i
zostaa zaoona kamera ich tam nie ma. Oni w pewnym momencie zauwayli, e to nie jest atrapa,
tylko to jest prawdziwa kamera, ktr moe ich suba miejska straszy. Policja, nie wiem, gdzie to jest
ich ten sztab dowodzenia, ale obserwowa i nie ma ju ich.
51
Instalowanie kamer jest przydane w takich miejscach jak:
ruchliwe skrzyowania
miejsca, w ktrych gromadzi si dua liczba osb (centra miast, centra handlowe)
budynki mieszkalne (klatki schodowe).
S takie trasy, ktre s bezpiecznymi, bo chociaby monitoring, bo w zasadzie centrum jest

zmonitorowane cakowicie. Tam jest owietlone i tam jest bezpiecznie cakowicie.
Wykorzystanie monitoringu do zwalczania przestpczoci ma jednak take swoje

ograniczenia. Obraz uzyskiwany z kamer nie zawsze jest wyrany, za szybko reakcji
policji nie zawsze wystarczajca. Wyraano przekonanie, e obraz z kamer nie jest
obserwowany na bieco przez policj czy stra miejsk.
Ja szczerze wtpi, eby tam to kto naprawd obserwowa.
W takim toku nie ma szans eby ta kamera cokolwiek wyapaa aczkolwiek przy jedzie w godzinach
wieczornych na pewno podnosi si bezpieczestwo, jest mniejsze ryzyko, e kto mnie napadnie a
jeeli kto mnie napadnie to bdzie wiksze prawdopodobiestwo, e zostanie ustalony sprawca.
Ambiwalentny stosunek do instalowania monitoringu maj przede wszystkim ludzie modzi.

Niektrzy odczuwaj dyskomfort zwizany z poczuciem bycia obserwowanym i
inwigilowanym. Monitoring porwnywali do Big Brothera. Oni take najczciej podwaali
skuteczno monitoringu (przestpcy wiedz gdzie s kamery) i wiarygodno uzyskiwanych
dziki niemu danych (moliwo oskarenia niewaciwej osoby). Wskazywali jednak na
zasadno instalowania kamer w miejscach szczeglnie niebezpiecznych oraz na
skrzyowaniach.
Wielki Brat jest w pewnym sensie potrzebny. Moe nie do koca, w sypialni to bym nie chcia kamery,
ale klatk schodow to chtnie.
Nie chciaabym, eby wszdzie byy kamery i eby byo nagrywane, bo czuabym si te taka
obserwowana.
Rozumiem, latarnie eby byy ulice bardziej jasne, ale nie kamery, nie wszdzie.
52
5 WSPODPOWIEDZIALNO OBYWATELI ZA BEZPIECZESTWO

Generalnie wikszo badanych osb deklarowaa, e czuje si wspodpowiedzialna za stan
bezpieczestwa w miejscu zamieszkania. Niejednokrotnie podkrelano, e ludzie powinni
interesowa si tym, co dzieje si w ich otoczeniu i reagowa w przypadku, kiedy kto amie
prawo. Rzeczywisto wyglda jednak czsto inaczej panuje znieczulica, ludzie s czsto
obojtni na to dzieje si w ich otoczeniu, nie maj czasu i ochoty si tym interesowa.
Powinna by jaka solidarno midzy ludmi, bo policja nie w kadym momencie moe przyjecha
nawet, jeeli chce, ale to przyjedzie za chwil i czasami jest za pno.
Po prostu nie moliwoci, eby wszdzie bya policja, na kadym kroku i jeeli ludzie nie bd sobie
pomaga, to po prostu to bezpiecznie do koca nie bdzie. Ludzie po prostu powinni by solidarni i
powinni by dla siebie jakim wsparciem i powinni si jako w to angaowa, bo inaczej po prostu nie
ma to sensu.
Chodzi o to, e my jako spoeczestwo troszk kulejemy, jeeli chodzi o bezpieczestwo, e ignorujemy
rne bodce i nie reagujemy, wolimy nie reagowa, eby samemu nie dosta przypadkiem.
Mi si wydaje, e to jest po prostu obojtno, kady si martwi o siebie i o swoje sprawy i nie ma
czasu si ugania za jakim nastolatkiem, ktry zerwa acuszek starszej pani, bo si spni do pracy.
Starsi podkrelali na og, e naley reagowa nawet na drobne incydenty, zdarzenia czy
nieodpowiednie zachowania, modsi z kolei narzekali na przewraliwienie starszych, ktrym
przeszkadza nawet siedzenie modziey na awce. Nadgorliwo starszych i nkanie
modych ludzi przez policj zniechca modych ludzi do kontaktw z organami cigania.
Ja bym zadzwonia, jak bym widziaa jak sytuacj, ktra nie jest normalna. A co do starszych pa to
rzeczywicie czasami te ich telefony s bezpodstawne. Te argumenty, ktre uywaj.
Jak jeszcze mieszkaam na Kalinie, to one dzwoniy, e dzieci dugo na awce siedz. Ja siedziaam
akurat na awce, bo miaam zaraz awk przy domu i mogam sobie siedzie na awce. Takie troch
dziwne.
Wielu spord badanych osb zdarzyo si interweniowa w sytuacji, kiedy dochodzio do

przestpstwa (kradziey, napaci, pobicia) lub w sytuacji, kiedy czuli si zagroeni lub
oceniali jakie zachowanie jako niewaciwe.
Sposoby reakcji w sytuacji, gdy kto amie prawo lub normy spoeczne, sprowadzaj si do
dwch gwnych typw:
osobistej interwencji: zwrcenia uwagi, zatrzymania lub usiowania zatrzymania

przestpcy
powiadomienia odpowiednich sub
53
Oba typy reakcji s w opinii badanych - zwizane z rnego rodzaju niebezpieczestwami.

Przed osobist interwencj w sytuacji amania prawa powstrzymuje najczciej strach o
wasne ycie i zdrowie, wynikajcy m.in. z poczucia osamotnienia (przekonanie, e nikt inny
nie zareaguje, nawet jeli wiadkami zdarzenia jest wicej osb). Z dowiadcze badanych
wynika ponadto, e starajc si uniemoliwi popenienie przestpstwa mona samemu zosta
oskaronym o zamanie prawa.
Jeeli jedna osoba chciaaby mi pomc, to faktycznie ona si moe ba. Czy na przykad ja zauwa,
e koleance z torebki kto co wyjmuje, ja mog si ba odezwa, bo ja jestem kobiet, nie jestem
dua, nie mam siy i kto moe si odwin i da w buzi, noem mog dosta, ale jeeli kolega by si
odezwa, tutaj kolega to ju s dwie, czy trzy osoby i uwaam, e to by pomogo.
Raz wanie jechaam z koleank i z koleg, mieszkam na Mokotowie i nie znam niestety Brdna i
podszed do nas chopak i akurat tylko jego zaczepi i poprosi o telefon i o portfel i ja po prostu byam
przeraona, bo mylaam, e te mnie okradnie i nie wiedzielimy kompletnie, co zrobi. Ja chciaam
zareagowa tylko nie wiedziaam konkretne, co zrobi, moja gupota po prostu Ja te si baam po
prostu o swoje bezpieczestwo, bo wiadomo jak to jest z ludmi, mog mie noe, jaki scyzoryk albo
wanie brudn strzykawk, wic to te troch strach.
Mj znajomy mia tak sytuacje, zobaczy, e mu si zodziej wamuj do samochodu, wyskoczy, ten
zodziej zdy radio wyrzuci, zbi szyb, ssiad go zapa, ten mu si wywija, uderzy tego chopaka,
przewrci na ziemi, tego chopaka, tamten mu si wyrywa, ona wezwaa policj, policja
przyjechaa, ten szczliwy, e go zapa, ale za jaki czas dostaje, wezwanie do sdu, okazao si, e
zodziej oskary go o pobicie, 2000 kary dosta, okazao si, e co z rk mu zrobi. Po co mu to do
szczcia byo, ma w papierach, e karany praktycznie. W rezultacie zodziej poszkodowany.
Najpowszechniej spotykane sytuacje, budzce poczucie zagroenia, dotycz zachowania

modziey. Cz osb deklarowaa, e boi si zwraca uwag ludziom modym, ktrzy
zakcaj cisz nocn, pij alkohol, staj w grupach i niekiedy - zaczepiaj przechodniw.
Inni z kolei przyznawali, e zdarzao im zwraca uwag zachowujcej si ich zdaniem
niewaciwie modziey. Z reguy bez obawy rozmawiano z modymi ludmi, ktrych znano
z ssiedztwa. Niektrzy podkrelali, e jeli zwraca si do modziey bez agresji, w sposb
opanowany, to takie interwencje mog by skuteczne.
Ale jeeli pan podejdzie i si wtrci grzecznie, to prdko pana pogoni.
Znam takich chopakw, ktrzy siedz pod moim balkonem, oknem, do drugiej, do trzeciej nad ranem,
wyszedem do nich kiedy, jak wracaem z pracy, mwi: suchajcie, te byem mody, rozumiem was,
siedcie sobie, ale zachowujcie si ciszej, bo naprawd ja musze okna pozamyka, bo nie mog spa,
nie wstyd wam, fajne chopaki jestecie, nie bd was przecie podawa na policj. To nie ja, tylko
tamten i cisze mam teraz.
Mona czasami i dosta, ale cierpliwoci potrzeba
Powiadomienie policji take niesie ze sob ryzyko i moe spowodowa rnego rodzaju
problemy. Obawy z tym zwizane dotycz w gwnej mierze moliwoci zidentyfikowania
przez sprawc osoby zgaszajcej popenienie przestpstwa. W jednej z grup (w Warszawie)
54
sugerowano, e sami policjanci ujawniaj sprawcy dane swojego informatora. Opinie na

temat koniecznoci podania nazwiska przez osob zgaszajc telefonicznie popenienie
przestpstwa byy podzielone. Niepokj budzi take to, e policja ma moliwo identyfikacji
danych zgaszajcego po numerze telefonu, z ktrego dzwoni. Kluczow kwesti, ktra
mogaby zachci do kontaktw z policj, jest zatem zachowanie anonimowoci informatora.
Tajno rda informacji jest podstawowym warunkiem wsppracy obywateli z policj.
Zachowanie anonimowoci jest wane przed wszystkim dlatego, e przedostanie si danych
zgaszajcego do sprawcy moe spowodowa odwet z jego strony. Niech do ujawniania
wasnej tosamoci wynika take z obaw przed dalszym uwikaniem w spraw i zwizan z
tym odpowiedzialnoci. wiadkowie przestpstwa bd cigani po sdach, zmuszeni do
skadania zezna. Pojawia si take obawa, e policja moe w przyszoci zwraca si do
takiej osoby i oczekiwa informacji i wsppracy take w innych sprawach.
Czsto jest tak, e jak si mwi o takich rzeczach jak napady, to donosz, ale te boj si tego, e to
potem wyjdzie z tych zezna. Mwi si, e jest si anonimowym, a wiadomoci przeciekaj.
Pitro wyej mczyzna bi kobiet i ona woaa pomocy. Tak, poszam z chopakiem i on otworzy i ten
mczyzna prawie przeci swoj on, tak si kcili, drzwiami chcia j przyci i by tak agresywny,
e zaatakowa mojego chopaka, po prostu kopn go w brzuch i ja chciaam zadzwoni na policje, nie
mogam znale telefonu komrkowego, domowy nie dziaa, wic wietnie i jak poprosiam ssiada to
powiedzia eby lepiej nie, e on nie chce si w to miesza, e on nie chce eby wiedzieli skd wanie
ja dzwoniam.
Ale jak mam gwarancje, e ten policjant czy ten dzielnicowy nie pjdzie do tego, na ktrego ja
nagadaem i nie powie suchaj, to ten, taki tam mieszka pod trzydziestk.
Po jakim czasie bdzie wystpek w jakiej sprawie i Policja bdzie dzwoni do tej osoby. Pan kiedy
zawiadamia, czy pan to widzia, takie zawracanie gowy.
W opinii badanych, w kontekcie stanu bezpieczestwa w miejscu zamieszkania istotn rol

peni rwnie wizi ssiedzkie. Due znaczenie ma znajomo ssiadw, wzajemne
pilnowanie swoich mieszka podczas nieobecnoci w domu. Utrzymywanie wizi z ssiadami
jest jednak, jak zauwaano, obecnie trudniejsze ni kiedy - ludzie mieszkajcy obok
pozostaj dla siebie czsto anonimowi. Wiksza mobilno spoeczna, czste zmiany miejsca
zamieszkania, nie sprzyjaj podtrzymywaniu stosunkw ssiedzkich.
Jest anonimowo. W bloku u mnie mieszka dwadziecia trzy osoby i z caego bloku znam tylko cztery,
gdzie jak si wprowadziam to znaam wszystkich. W tym momencie znam tylko cztery osoby. Do
swojego ssiada naprzeciwko mwi tylko dzie dobry, bo nie wiem jak si w ogle do niego odnie i
podejrzewam, e jakby cokolwiek stao si w moim mieszkaniu, gdyby zobaczy, e kto mi co wynosi
to nawet by nie zainterweniowa. Nikt by nic nie zwrci uwagi.
Przed witami si wprowadzilimy, sylwester by ju w nowym mieszkaniu i ludzie po prostu sobie z
buteleczk chodzili od mieszkania do mieszkania i si zapoznawali. Mnie si to bardzo podobao. Ja w
tej chwili akurat w swojej klatce znam ludzi, jeszcze w dwch, bo to jest taki blok amany, ale z
czasem, jeeli si ludzie przeprowadzaj, wymieniaj si ci mieszkacy. To nowi z kolei, jeli ju
55

przychodz, to tylko z tymi najbliszymi ssiadami si znaj, a nie ma takiej inicjatywy, eby si
zapozna z wikszym gronem ludzi.
Odnoszono si take niekiedy do rnego rodzaju moliwych inicjatyw majcych na celu

wczenie obywateli w pilnowanie bezpieczestwa i porzdku publicznego w sposb bardziej
zorganizowany, takich jak: patrole spoeczne czy - znane z poprzedniej epoki - trjki
rodzicielskie. Pomysy tego rodzaju okrelano jako nierealistyczne ze wzgldu na brak czasu i
chci ze strony mieszkacw. W spoecznym odczuciu patrole spoeczne i inne tego rodzaju
inicjatywy nie zastpi dziaa sub powoanych do pilnowania bezpieczestwa
i finansowanych z pienidzy podatnikw.
Kiedy byy tak zwane trjki rodzicielskie, za dawnych czasw i to si nie spenio, teraz tym bardziej
by si nie spenio, bo nie mona obarcza, wszystkich odpowiedzialnoci, bo s konkretne suby,
moemy je mnoy i bd si rozmyway ich kompetencj i dalej bdzie tak samo.
Oglnie rzecz biorc, dostrzegana jest potrzeba prowadzenia konsultacji spoecznych

dotyczcych stanu bezpieczestwa. Stron konsultacji powinny by samorzdy, suby
mundurowe, spdzielnie mieszkaniowe. Pojawiy si jednak opinie kwestionujce
skuteczno tego rodzaju dziaa i moliwoci istotnego wpywu t drog na popraw
bezpieczestwa.
Ambiwalentny stosunek do rnego rodzaju konsultacji spoecznych maj ludzi modzi:
uwaaj, e zainteresowani nimi byliby przede wszystkim starsi, sami raczej niechtnie
braliby w nich udzia.
Wrd moliwych form konsultacji spoecznych dotyczcych stanu bezpieczestwa
wymieniano:
bezporednie spotkania z mieszkacami
ankiety przeprowadzane wrd mieszkacw, w tym take ankiety internetowe
bezpatny numer telefoniczny, pod ktrym mona zgasza swoje uwagi
specjalne skrzynki, do ktrych mieszkacy mog wrzuca swoje uwagi
Badani w Lublinie i Lubinie nie spotkali si z przeprowadzeniem konsultacji spoecznych

dotyczcych stanu bezpieczestwa. Postrzegan jako jedyna moliwoci wyraenia swojej
opinii na temat stanu bezpieczestwa jest dla mieszkacw udzia w otwartych sesjach Rady
Miejskiej lub wizyta w biurze poselskim.
Z przeprowadzaniem konsultacji spoecznych w formie spotka z mieszkacami zetknli si
natomiast badani w Warszawie. Spotkania byy organizowane przez wadze samorzdowe i
56
odbyway si z udziaem policji, a take stray miejskiej. W jednym przypadku inicjatorami

tych spotka byli sami mieszkacy. Badani, ktrzy zetknli si z tego rodzaju konsultacjami,
deklaruj jako ich efekt - odczuwaln popraw stanu bezpieczestwa w miejscu
zamieszkania.
Ostatnio nawet byo u mnie organizowane u mnie na Bemowie, na Jelonkach, byo organizowane
spotkanie, w gazecie czytaem, ale wanie odnonie podania punktw newralgicznych, gdzie maj si
pojawi, gdzie maj jakie problemy.
Znaczy napisalimy pismo do dzielnicy i do policji i z uwagi na due niebezpieczestwo i wtedy oni
przyjechali i oni to zorganizowali.
U nas by przedstawiciel dzielnicy cznie z komendantem stray miejskiej i komendantem policji. Oni
zorganizowali takie spotkanie i wanie duo wypowiada si ten z dzielnicy, e oni doo stara do
zapewnienia w tych miejscach gdzie s najbardziej niebezpieczne.
Gmina Wochy chyba organizowaa to spotkanie, bo wanie byo tam duo zaale na prac policji i
byli poproszeni ci przedstawiciele i po tych rozmowach sytuacja si znacznie i bya po tym znaczna
poprawa, po tych konsultacjach, gdzie interweniowa, jaki patrol powinien kry.
57
6 PREFEROWANE METODY OGRANICZANIA ZAGROE

Wskazywano na potrzeb rnego rodzaju dziaa majcych suy ograniczeniu zagroenia
przestpczoci i jej zwalczania. Dotyczyy one:
funkcjonowania policji i organw cigania
polityki karnej i dziaalnoci organw wymiaru sprawiedliwoci
profilaktyki spoecznej i zapobiegania przestpczoci
innych kwestii (monitoringu niebezpiecznych miejsc)
Wrd dziaa majcych na celu popraw funkcjonowania organw cigania wymieniano:

dofinansowanie policji: doposaenie policji (lepszy sprzt, szybsze samochody),
zwikszenie wynagrodze funkcjonariuszy
lepsz selekcj kadr w policji
lepszy system szkole w policji
lepsze przygotowanie psychologiczne policjantw (postulat modziey)
zwikszenie uprawnie funkcjonariuszy, by nie bali si interweniowa (postulat ten
budzi kontrowersje; cz osb bya zdania, e wystarczy, aby policja i inne suby
lepiej wykorzystyway obecne uprawnienia)
zwikszenie aktywnoci dzielnicowych, ktrzy powinni zna mieszkacw na swoim
terenie, lepsz wspprac obywateli z policj, przyjazny komisariat, zwikszenie
zaufania do policji
zwikszenie iloci patroli na ulicach, zwikszenie liczebnoci patroli, szybsze

interwencje
lepsze ukierunkowanie dziaalnoci policji: nie powinni zajmowa si np.

legitymowaniem modziey na ulicach i w parkach, a sprawami istotnymi (postulat
modziey)
zwikszenie kontroli efektywnoci dziaania sub policyjnych
Wicej patroli na ulicach, to jest standardowe. Inwestowa w policjantw, przeszkoli ich
Ja bym daa Policji wiksze wynagrodzenie i wicej wymagaabym od nich, wicej obowizkw,
bardziej egzekwowaa
58

Myl, e doposay policj, wyszkoli i wynagrodzi godziwie, eby oni wiedzieli, za co pracuj. Ja
si z jednej strony nie dziwi, wybra taki zawd, bo wybra, ale za 1200 zotych jak on ma tak, co
drugi dzie i tam i si z kim szarpa to ja mu si nie dziwi, e on woli si odwrci.
Jak we dwjk id, a jest jaka wiksza grupa to wiadomo, e nie maj takiej siy, eby ich opanowa.
eby tak zwikszyli sens swoich dziaa, eby si przenieli na te miejsca wikszej przestpczoci i,
eby to wszystko byo takie bardziej z sensem. Policji w sumie jest dosy duo, tylko dla mnie oni nic
nie robi i s tam, gdzie ich nie powinno by w tym momencie.
eby byo wicej policji i eby byli bardziej wykwalifikowani, jakie lepsze szkolenia
eby interweniowali, jak kto bije dzieci, a nie jak kto pije piwo w lesie w miejscu publicznym. Ja
akurat byam w towarzystwie, naprawd jest pno, bya godzina 23.00, w tym momencie moe si
wydarzy duo rzeczy, w rnych miejscach. Stali i rozmawiali w 2 godziny, o wszystkim, trzymali nas
2 godziny, tylko, dlatego, e kolega pi piwo.
Zwikszy wynagrodzenie Policji i rozsdnych ludzi umieci, tych, ktrzy wpywaj na to, jak ich
podopieczni dziaaj.
Miaem kiedy koleg w gimnazjum, co on poszed teraz na policjanta, a tak z jednej strony to jest po
prostu debilem. On kiedy marzy, eby dosta butelk w gow. On po prostu lubi si bi i poszed na
policjanta, eby si powyywa.
Taki przesiew policji zrobi, takich ludzi, dla jakich Policja zostaa stworzona. Zwikszy
wynagrodzenie, bo to jest praca cika. eby oni zwikszyli skuteczno w dziaaniu. Jednoczenie,
eby si nie zatrzymywali nad takimi gupotami, jak spisanie, kogo, e pije piwo, na dwie godziny.
Myl, e naley zwikszy budet na utrzymanie bezpieczestwa. I powinna by, taka instytucja
kontrolujca prac Policji. Myl, e taka jest, ale eby bardziej kontrolowaa.
Opinie dotyczce polityki karnej i dziaania organw sprawiedliwoci nie zawsze byy
zbiene. Rozbienoci dotyczyy przede wszystkim kwestii podwyszenia wymiaru kar.
W dyskusji pojawiy si gosy postulujce:
podwyszanie kar, surowsze wyroki, rzadsze orzekanie kar w zawieszeniu, take:
publiczne napitnowanie sprawcw, upublicznianie danych sprawcw
wiksze rnicowanie kar podwyszanie kar, ale tylko za najcisze przestpstwa,
za drobne wykroczenia stosowanie innych kar ni pozbawienie wolnoci (naprawa
wyrzdzonej szkody, prace spoeczne, grzywna i dopiero w ostatniej kolejnoci
wizienie)
wiksz konsekwencj w karaniu: kara powinna nastpowa szybko i by
nieuchronna
Kary ze redniowiecza to pikna rzecz, ilu ludzi by uchronio modych, eby taki by sup pod ratuszem
i on kajdankami, czy czymkolwiek przytroczony i by sta na przykad dziesi godzin, a na piersiach
napisany dowd jego winy, za co on stoi. Cudowna rzecz.
Winowajca powinien by natychmiast ukarany bardzo szybko i skutecznie. To nie znaczy, e kara musi
by wysoka, tylko to musi by nieuchronne i szybkie ukaranie.
Moe nie wysze kary, ale, e te kary na pewno nastpi. Po prostu nieuniknione konsekwencje.
59

Popeniam przestpstwo i to nie jest pewne, czy dostan kar, czy nie. eby ludzie wiedzieli, e jak
ukradn co ze sklepu, to automatycznie dostan kar.
Ja bym nie tworzy pastwa policyjnego, bo wpadniemy w jaki zaklty krg, dla mnie pies
pogrzebany jest w niekonsekwencji, jeeli chodzi o karanie, kara za wykroczenie, niewane, czy on
ukrad cukierka, czy samochd, musi by ukarany i musi siedzie w wizieniu, u nas tak nie ma.
Prace spoeczne byby rozwizaniem, zamiast wizienia.
Taka zasada, daj grzywn, jak nie ma na grzywn to ma odpracowa, a jak nie, to zamykaj.
Wrd dziaa w zakresie profilaktyki spoecznej i zapobiegania przestpczoci wymieniano:

przekazywanie dzieciom i modziey waciwych wzorcw w domu i w szkole
spotkania dzieci i modziey z przedstawicielami policji, stray miejskiej,
psychologami: nauka rozwizywania problemw zwizanych z zagroeniami,
unikania niebezpieczestw (z wypowiedzi badanych wynikao, e spotkania takie
maj miejsce)
zorganizowanie
czasu
wolnego
modziey,
wiksze
moliwoci
rozwijania
zainteresowa w szkole i poza ni, wicej miejsc, w ktrych modzie mogaby

spdza czas (postulat szczeglnie ponoszony przez modych ludzi)
Karanie to nie jest sposb, ja myl, e powinna by ta edukacja od maego ju, to nie bdzie szybko.
Edukacja dzieci w szkole, eby od podstaw dzieciom nakada, co jest dobre, a co nie. eby w
przyszoci byy mniejsze przestpstwa. Wychowane dzieci.
Dla niektrych osb przeklinanie to jest norm, bo im nikt nie powiedzia, e tak nie wolno. Jeeli od
maego takie dziecko, skoro w domu rodzice nie potrafi wychowa, e tak nie wolno robi, to niech
spoeczestwo: w szkoach tego niech ucz, niech tego ucz na podwrkach, niech tego ucz na
piknikach pod blokiem organizowanych przez pana dzielnicowego, jak si zachowa, jak robi, a jak
nie wolno robi. I od tego chyba musimy zacz, eby te osoby wiedziay.
Mi si wydaje, e te uwiadamia w szkoach o skutkach dziaania w grupie, bo pojedynczo kady jest
bardzo przyjemny i dobry a w grupie dziaa zupenie inaczej.
Musieliby czym zainteresowa. Nie musieliby spdza wolnego czasu pijc piwo, tylko faktycznie
mogliby spdza czas rozwija swoje zainteresowania. Mogliby si realizowa, nie wane, czy to
bdzie pika nona, czy latanie samolotami.
eby byo wicej miejsc, w Lubinie, gdzie mona wyj. S puby, ale, eby byo wicej takich klubw,
gdzie mona wyj, to jest bezpieczne miejsce niekoniecznie pijc piwa niewiadomo ile. Zamiast pi
piwo, gdzie na awce. Tak, naprawd nie ma duo miejsc, nie ma gdzie wyj. Tak samo w takich
miastach.
Prawda jest taka, e kiedy byy kluby, mona byo tam chodzi za darmo, zbieraa si modzie itd. a
teraz za wszystko trzeba paci i siedz na podwrkach, wszystko jest powizane.
Kwestia, ktre metody poprawy stanu bezpieczestwa s najbardziej skuteczne, pozostaa

nierozstrzygnita. Wszystkie metody uznano za wane i potrzebne. W duej perspektywie
najwaniejsze jest wychowanie i profilaktyka spoeczna. Szybkie efekty moe przynie
natomiast poprawa pracy organw cigania i wymiaru sprawiedliwoci.
60
PODSUMOWANIE
Bezpieczestwo definiowane jest przede wszystkim w kategoriach fizycznego

bezpieczestwa osobistego oraz bezpieczestwa mienia.
Sub postrzegan jako w decydujcym stopniu (bd nawet wycznie)
odpowiedzialna za tak rozumiane bezpieczestwo obywateli jest Policja.
Dziaania i zakres obowizkw Policji jest na tle innych sub najbardziej
znany.
rda wiedzy i opinii o Policji to w przeciwiestwie do innych sub (poza
Stra Miejsk) przede wszystkim dowiadczenie i obserwacja; wizerunku
policji nie ksztatuj seriale telewizyjne ani media, ale ulica.
Oglny stosunek do Policji jako instytucji pozytywny, lecz zaufanie do instytucji
nie przekada si w peni na zaufanie do funkcjonariuszy poszczeglnych sub.
Sub, ktrej zakres obowizkw w najwikszym stopniu utosamiany jest
z
zapewnianiem
bezpieczestwa
obywatelom
jest
suba
patrolowo
interwencyjna: najbardziej widoczna i kojarzona z sytuacjami codziennych

zagroe.
Z uwagi na najwiksz widoczno funkcjonariusze suby patrolowo
interwencyjnej stanowi swego rodzaju wizytwk Policji baz, na ktrej
budowany bywa obraz caej instytucji. Jednoczenie w przypadku funkcjonariuszy
tej suby mamy do czynienia z najbardziej niekorzystnym wizerunkiem
i z najwikszym rozmijaniem si spoecznych oczekiwa i wizerunku.
61
Pomimo silnie akcentowanego w kontekcie wzrostu poczucia bezpieczestwa

postulatu zwikszenia liczby policjantw na ulicach, wiksze bezpieczestwo to
nie tylko ilo, ale take a nawet przede wszystkim jako policjantw;
pojawiajcy si powszechnie pod adresem funkcjonariuszy sub patrolowo
interwencyjnych
zarzut
tchrzostwa,
braku
odwagi,
obaw
wasne
bezpieczestwo jest elementem bardzo negatywnie wpywajcym na wizerunek

Policji jako takiej. Policjant tchrz to okrelenia ze swojej istoty sprzeczne
znaczeniowo.
Na uwag zasuguje natomiast pozytywny wizerunek funkcjonariuszy suby
ruchu drogowego; elementy korupcyjne wizerunku zdaj si traci na znaczeniu,
a policjanci drogwki okrelani bywaj jako najlepiej i najskuteczniej,
w porwnaniu z innymi, penicy swe obowizki.
Rnice w ocenie poziomu bezpieczestwa i ocenie pracy Policji maj charakter
pokoleniowy. Modzie i doroli stoj niejako po dwch stronach barykady:
doroli upatruj zagroe ze strony modziey, w zwizku z czym z zadowoleniem
przyjmuj wszelkie prewencyjne dziaania Policji wymierzone w t grup,
modzie natomiast czuje si nkana przez Policj, co powoduje ich mniej
pozytywne nastawienie do funkcjonariuszy. Istnieje konieczno pewnego
wyporodkowania dziaa prewencyjnych na tym polu, aby - dajc dorosym
obywatelom poczucie bezpieczestwa poprzez kontrolowanie modziey traktowa jednoczenie modych ludzi z szacunkiem i bez niepotrzebnej przemocy
(take werbalnej).
62

Policja RaportFGI 2008 Poprawiony

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Policja RaportFGI 2008 Poprawiony

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C E N T R U M B A D A N IA O P IN II S P O E C Z N E J

629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04

ROLA POLICJI I INNYCH SUB

WIZERUNEK FUNKCJONARIUSZY WYBRANYCH SUB POLICJI

RAPORT Z BADA FGI

Warszawa, grudzie 2008

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

POCZUCIE BEZPIECZESTWA DEFINICJA______________________________________5

BEZPIECZESTWO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA___________________________________5

DEFINICJA MIEJSCA ZAMIESZKANIA________________________________________________5

BEZPIECZESTWO W MIEJSCACH PUBLICZNYCH________________________________11

BEZPIECZESTWO W DZIE I PO ZMROKU - PORWNANIE________________________15

WPYW OBECNOCI POLICJI I STRAY MIEJSKIEJ NA POCZUCIE BEZPIECZESTWA____16

DEKLAROWANE STRATEGIE POSTPOWANIA, PODEJMOWANE W CELU ZWIKSZENIA

POSTRZEGANA SPECYFIKA MAYCH / DUYCH MIEJSCOWOCI W KONTEKCIE

SUBY ODPOWIEDZIALNE ZA BEZPIECZESTWO_______________________________24

SPONTANICZNA ZNAJOMO POSZCZEGLNYCH SUB ODPOWIEDZIALNYCH ZA

AGENCJA BEZPIECZESTWA WEWNTRZNEGO_________________________________33

CENTRALNE BIURO ANTYKORUPCYJNE_______________________________________33

OPINIA NT. POKRYWANIA SI ZAKRESW DZIAANIA POLICJI I INNYCH SUB_______34

POLICJA A STRA MIEJSKA_______________________________________________________34

POSTRZEGANY ZAKRES ODPOWIEDZIALNOCI POSZCZEGLNYCH SUB ZA

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

POLICJA WIZERUNEK I OCZEKIWANIA WOBEC

POLICJANT SUBY RUCHU DROGOWEGO______________________________________41

POLICJANT SUBY PATROLOWO-INTERWENCYJNEJ_____________________________43

POLICJANT SUBY DOCHODZENIOWO-LEDCZEJ_______________________________45

POLICJANT CENTRALNEGO BIURA LEDCZEGO_________________________________47

OPINIA NA TEMAT ZJAWISKA KORUPCJI W POLICJI______________________________49

DZIAANIA INNYCH PODMIOTW NA RZECZ POPRAWY BEZPIECZESTWA____________51

WSPODPOWIEDZIALNO OBYWATELI ZA BEZPIECZESTWO____________________53

PREFEROWANE METODY OGRANICZANIA ZAGROE____________________________58

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

3 grupy (miasto powyej 100 tys. mieszkacw)

3 grupy (miasto do 100 tys. mieszkacw)

Kryteria doboru respondentw:

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

1.2 BEZPIECZESTWO W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

DEFINICJA MIEJSCA ZAMIESZKANIA

osiedle w budownictwie wielorodzinnym (bloki) lub jednorodzinnym

ulica, kwarta ulic

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

IDENTYFIKACJA ZAGROE W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

Grupy postrzegane jako gwne rda zagroe w miejscu zamieszkania:

nietrzewi mczyni w wieku dojrzaym, skupiajcy si przede wszystkim wok

W obu powyszych przypadkach s to zwykle mieszkacy okolicy, miejscowi.

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

Inne zagroenia, nie identyfikowane z konkretnymi grupami potencjalnych sprawcw:

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

1.2.3 ORGANIZACJA PRZESTRZENI W MIEJSCU ZAMIESZKANIA POD KTEM

Miejsca postrzegane jako sprzyjajce zagroeniom:

wskie uliczki i alejki osiedlowe

oglnie dostpne klatki schodowe

awki, miejsca do siedzenia na terenie osiedla

niezagospodarowane lub zaniedbane tereny zielone na terenie osiedla lub w

nieowietlone ulice i alejki osiedlowe

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

CZYNNIKI WPYWAJCE NA POZIOM POCZUCIA BEZPIECZESTWA W MIEJSCU

Czynniki postrzegane jako zwikszajce poziom bezpieczestwa w miejscu zamieszkania:

widoczna obecno patroli Policji

dugotrwae zamieszkiwanie na danym terenie

osobista znajomo z osobami postrzeganymi jako stanowice potencjalne

CENTRUM BADANIA OPINII SPOECZNEJ

znajomo terenu, osiedla