Wytyczne Montau Instalacji LPG Firmy AC SA

Warsztaty nalece do sieci Autoryzowanych Serwisw STAG s zobowizane przestrzega zasad montau
samochodowych instalacji gazowych zawartych w Wytycznych Montau Instalacji LPG Firmy AC SA
Przestrzeganie tych zasad przez Partnerskie Warsztaty Serwisowe AC S.A., ma na celu zagwarantowanie
jednolitego, wysokiego poziomu obsugi klientw korzystajcych z usug warsztatw.
Stosowanie przez Autoryzowane Serwisy STAG zasad opisanych w Wytycznych Montau Instalacji LPG
Firmy AC SA jest nadzorowane przez Regionalnych Doradcw Techniczno-Handlowych oraz Menadera
Rynku AC SA.

1 sterownik
2 wtryskiwacze gazowe
3 elektrozawr
4 reduktor
5 filtr gazu
6 czujnik cinienia
7 przecznik benzyna/gaz ze wskanikiem
8 zbiornik

Zasada dziaania instalacji gazowej LPG .

Samochodowa instalacja gazowa LPG jest alternatywnym rdem zasilania ukadu napdowego w paliwo gazowe. Gaz
w stanie ciekym (LPG czyli propan butan) pod cinieniem ok. 10 barw (zim mog to by tylko 3 bary), wypywa ze
zbiornika poprzez wielozawr i przewodem cinieniowym (plastikowym lub z miedzi) zostaje poprowadzony do komory
silnika, gdzie przez elektrozawr dostaje si do reduktora . Reduktor parownik zmniejsza cinienie gazu do ok. 1,5
barw i dziki temu nastpuje zmiana stanu skupienia z ciekego na gazowy. Aby taka zmiana bya moliwa, reduktor jest
dodatkowo ogrzewany pynem chodniczym silnika auta. Nastpnie gaz przez filtr fazy gazowej dostaje si do wtryskiwaczy, ktrych wylot jest skierowany w miejscu bliskim wylotowi wtryskiwaczy benzyny. Po przeczeniu na zasilanie silnika
gazem wtryskiwacze wtryskuj gaz do silnika synchronicznie, w stosunku do teoretycznego wtrysku benzyny. Caoci
sterowania zarzdza mikroprocesorowy sterownik wtrysku gazu STAG. Sterownik STAG kontroluje czasy otwarcia wtryskiwaczy benzynowych i wprowadza niezbdne korekty wymagane przy zmianie sposobu zasilania auta. Cao procesu
odbywa si synchronicznie ze sterowaniem wtrysku benzyny przez komputer auta, co daje gwarancj staej kontroli
systemu nad warunkami pracy silnika, emisji spalin i zapewnia optymalne warunki pracy katalizatora spalin. Taki sposb
sterowania wtryskiem gazu, optymalnie wykorzystuje algorytmy sterowania nowoczesnych komputerw benzynowych,
wyposaonych nawet w systemy diagnozy OBD i nie powoduje konfliktw midzy systemami.

1
2

4
7
5

6
3

Spis podstawowych narzdzi potrzebnych do montau:

-wiertarka
-wkrtarka
-zaciskarka do konektorw
-miernik elektryczny
-lutownica
-bit krzyakowy do wkrtarki
-kombinerki
-szczypce do cicia przewodw elektrycznych
-szczypce do odizolowywania przewodw elektrycznych
-2x szczypce plastikowe do zaciskania przewodw pynu chodzcego
-szczypce do cicia przewodw pynu chodzcego
-n montaowy
-otwornica 51
-otwornica 21
-wierto 2,2 mm
-wierto 2,5mm
-wierto 4,8mm
-wierto 5mm
-wierto 6,5mm
-wierto 8mm
-wierto 14mm
-gwintownik M6
-pia do metalu
-rubokrt krzyakowy
-klucz pasko oczkowy 8mm
-klucz pasko oczkowy 10mm
-klucz pasko oczkowy 13mm
-klucz pasko oczkowy 14mm
-klucz pasko oczkowy 17mm
-klucz pasko oczkowy 19mm
-klucz nasadowy 4mm
-klucz nasadowy 10mm
-klucz nasadowy 12mm
-klucz nasadowy 13mm
-klucz nasadowy 19mm
Pozostae:
-tama izolacyjna
-cyna
-wkrty samowiertne
-blaszka montaowa do przewodw gazowych
-opaski plastikowe
-szczeliwo do pocze gwintowych
-preparat antykorozyjny

Zanim podejmiemy si montau instalacji gazowej w samochodzie, musimy najpierw sprawdzi jego stan techniczny. Samochd z niesprawnym silnikiem nigdy nie bdzie prawidowo funkcjonowa na zasilaniu gazowym.
Wszelkie usterki powodujce zakcenia pracy silnika powinny by usunite. Dopiero wtedy samochd kwalifikuje
si do montau instalacji gazowej.

Przyjcie samochodu na monta insalacji gazowej.

W celu optymalnego doboru samochodowej instalacji gazowej oraz zapewnienia jej prawidowego funkcjonowania, a
take dla ochrony interesw warsztatw i korzystajcych z jego usug klientw, montaysta przed przystpieniem do
montau instalacji powinien wykona nastpujce czynnoci:

Ogldziny zewntrzne samochodu oraz sprawdzenie jego stanu

technicznego

Okrelenie iloci cylindrw oraz mocy silnika

Ustalenie miejsca umieszczenia przecznika benzyna / gaz oraz wlew

tankowania gazu

Wypenienie z klientem protokou przekazania pojazdu warsztatowi

Zdiagnozowanie poprawnej pracy silnika na benzynie:

Sprawdzenie stanu korekt na benzynie przy uyciu urzdzenia
diagnostycznego - korekty powinny oscylowa w granicy 0

Sprawdzenie poprawnoci dziaania sondy lambda

Sprawdzenie kodw bdw zarejestrowanych przez ECU benzyny

Pomiar skadu spalin przy pomocy analizatora spalin (w starszych

samochodach)
5

Protok przyjcia pojazdu na monta

instalacji gazowej STAG
orygina / kopia

Dane zakadu przyjmujcego (piecz warsztatu)

Data przyjcia

Marka i model

Pojemno silnika i moc (kW / KM)

Kod silnika / VIN

Rok produkcji

Stan licznika

Numer rejestracyjny

Dane klienta

Numer kontaktowy klienta

Zaobserwowane uszkodzenia pojazdu

Wybrane podzespoy
Sterownik.......................................................................................

Reduktor.........................................................................................
Wtryskiwacz....................................................................................
Wielozawr.....................................................................................
Zbiornik...........................................................................................
Inne................................................................................................
.......................................................................................................
Inne ustalenia

(zaznaczy X w miejscu uszkodzenia)

.......................................................................................................

.....................................................................................................

.......................................................................................................

.....................................................................................................

.......................................................................................................

.....................................................................................................
Zarejestrowane bdy ECU
.....................................................................................................

.......................................................................................................
.......................................................................................................

.....................................................................................................

.......................................................................................................

Przewidywana cena instalacji (brutto)

Podpis montaysty

Podpis klienta*

Podpis osoby przyjmujcej zlecenie

*wyraam jednoczenie zgod na test drogowy

Dobr podzespow instalacji LPG

Reduktor
Pierwszym elementem, ktrego dobr jest bardzo istotny, aby instalacja gazowa poprawnie pracowaa w penym
zakresie obcienia - jest reduktor gazowy. Jego gwnym zadaniem jest utrzymywanie stabilnego cinienia gazu w
ukadzie dolotowym instalacji gazowej (reduktor, wtryskiwacz) oraz zmiana stanu skupienia gazu z ciekego na lotny
(rozpranie adiabatyczne), co powoduje gwatowne spadki temperatury gazu.
Reduktor dobieramy do mocy silnika.

Tabela doboru reduktorw dla silnikw wolnosscych.

moc silnika

do 90 KM

Zalecane typy Tomasetto

reduktorw Alaska

90-150 KM

150-200 KM

200-300 KM

300-400 KM

AC R01

AC R01 250 KM 2 x AC R01 250 KM

2 x AC R01 250 KM

Zavoli N

Zavoli N

2 x AC R01

2 x AC R01

2 x Zavoli S

AC R01

Zavoli S

Zavoli S

2 x Zavoli N

2 x Zavoli N

2 x Zavoli S

Tabela doboru reduktorw dla silnikw turbodoadowanych

moc silnika
Zalecane typy reduktorw

Turbo do150 KM
AC R01

150-250 KM
2 x AC R01

2 x AC R01

AC R01 250 KM

AC R01 250 KM

Rys.1 Reduktor w komorze silnika

powyej 250 KM

Wytyczne do montau reduktora

reduktor montujemy poniej zbiorniczka wyrwnawczego z pynem chodniczym
reduktor powinien by stabilnie zamontowany do staych elementw samochodu
pozycja zamocowania reduktora powinna by zgodna z zaleceniami producenta
reduktor nie moe by umiejscowiony w miejscu naraonym na spadki temperatury w trakcie jazdy, oraz w miejscu gdzie
panuje zbyt wysoka temperatura, nie bliej ni 10cm od ukadu wydechowego, a take nie moe utrudnia eksploatacji
innych podzespow pojazdu
pobr pynu ogrzewajcego reduktor prowadzimy rwnolegle pomidzy nagrzewnic, a blokiem silnika
zalecane jest wpicie si rwnolegle w przewody gumowe
przy doborze reduktora do danej jednostki napdowej naley uwzgldni zapas mocy na reduktorze
nie naley stosowa trjnikw, ktre mog ulec znieksztaceniu lub pkniciu
zawr bezpieczestwa czymy z kolektorem sscym

WIELOZAWR
REDUKTOR

TRJNIK

LISTWA WTRYSKIWACZY
LPG lub CNG

WYJCIE
GAZU
WIELOZAWR
REDUKTOR
FILTR
GAZU

CZUJNIK CINIENIA
I TEMPERATURY
LISTWA WTRYSKIWACZY
LPG lub CNG

WYJCIE
GAZU

Rys.2 Schemat podczenia 2 reduktorw

Wytyczne do montau wtryskiwaczy
Jednym z kryterium doboru wtryskiwaczy jest prdko dziaania do czasw wtrysku wolnych obrotw silnika, a kolejnym
jest wydajno wtryskiwaczy. Parametr ten dobiera si uwzgldniajc maksymaln moc silnika.

czas wtrysku benzyny

Zalecane typy listw wtryskowych

do 2,1 ms

od 2,1 do 2,5 ms

od 2,6 ms

Hana 2000

Hana 2000

Hana 2000

AC W01

AC W01

AC W01

Matrix XJ /HD 544

Matrix XJ /HD 544

Matrix XJ /HD 544

REG Fast 3 Ohm

REG Fast 3 Ohm

Valtek typ 30

rednice dysz naley dobra w zalenoci od mocy na jeden cylinder.

Przedstawiona poniej tabela prezentuje orientacyjny dobr dysz na przykadzie listwy Valtek typ 30 3.
Orientacyjny dobr dysz dla listwy Valtek 30 3
rednica dyszy wtryskowej [mm]
(cinienie 1 bar, listwa Valtek typ
30 3)

Moc na jeden cylinder [KM] / [kW]

1,8 - 2

16 - 22 / 12 - 16

2,1 - 2,3

23 - 29 / 17 - 22

2,4 - 2,6

30 - 35 / 23 - 26

2,7 - 2,9

36 - 41 / 27 - 31

42 - 45 / 32 - 34

Maksymalny wydatek wtryskiwaczy na cylinder przy cinieniu 1 bar

Valtek typ 30

40 KM / cyl

AC W01

40 KM / cyl

AC W01 BFC

55 KM / cyl

Hana 2000 typ A+/A/B/C

50 / 42 / 32 / 25 KM / cyl

Rail 3

50 KM / cyl

Magic Jet

50 KM /cyl

REG Fast 3

40 KM / cyl

Wytyczne do montau listew wtryskowych

wtryskiwacze gazowe montujemy, o ile pozwala na to miejsce, dyszami skierowanymi do dou,
zamocowanie wtryskiwaczy musi by stabilne, blaszki montaowe musz by zamontowane do staych elementw silnika
z wykorzystaniem gumowych elementw ograniczajcych drgania,
w przypadku gdy zastosowano dwa wtryskiwacze, listwy powinny by poczone ze sob
za pomoc dodatkowego przewodu gumowego, w celu wyrwnania cinie miedzy listwami,
przewody z listwy wtryskowej do wkrtki w kolektorze musz by rwnej dugoci, moliwie najkrtsze, a take o jak
najmniejszej rednicy ( zalecane 4mm ),
przewody nie mog by zaamane, przycinite i musz by drone,
przewd zaoony na dysz musi by zabezpieczony opask zaciskow.

Rys.3 Mocowanie wtryskiwaczy w komorze silnika

Rys.4 Przewd z opask zaciskow

Umiejscowienie dysz w kolektorze sscym

- przed wykonaniem nawiertw w kolektorze sscym zalecany jest jego demonta, w celu wykonania
precyzyjnych otworw pod dysz.
wszystkie dysze wkrcone w kolektor powinny znajdowa si jak najbliej wtryskiwaczy benzynowych z podobnym ktem
skierowane w stron zaworw dolotowych,
wszystkie dysze powinny by zamontowane w rwnej odlegoci od gniazd zaworowych (w jednym szeregu)
gwint dyszy wkrconej w nagwintowany wczeniej otwr w kolektorze powinien by uszczelniony specjalnym klejem do
pocze gwintowych.

Rys.5 Poprawnie wkrcone dysze w kolektor sscy

Sterownik
Wytyczne do montau sterownika
sterownik STAG powinien by przykrcony na stae do elementw nieruchomych samochodu,
w miejscu nienaraonym na wysokie temperatury oraz dziaanie wody, gniazdem skierowanym do dou, z wyjtkiem przypadkw gdzie producent zaleca monta sterownika w inny sposb,
wszystkie przewody elektryczne powinny by zaizolowane i uoone estetycznie w taki sposb, aby nie przeszkadzay
w eksploatacji pozostaych podzespow pojazdu, nie znajdoway si blisko elementw ruchomych oraz elementw o
podwyszonej temperaturze. Przewody elektryczne idce do silnika powinny by uoone luno, aby w czasie pracy silnika
nie byy poddawane napreniom rozcigajcym,
zasilanie stae sterownika prowadzimy bezporednio z akumulatora,
plus po stacyjce naley pobra w takim miejscu, w ktrym wystpuje stae napicie +12V po zaczeniu zaponu oraz
uruchomieniu silnika i zanika bezporednio po zgaszeniu (najlepiej +12V spod stacyjki ! ), podpicie si w innych miejscach
np. pod cewk zaponow moe skutkowa wadliw prac instalacji,
sygna obrotw podczamy pod cewk zaponow, komputer benzynowy, lub czujnik waka rozrzdu,
poczenia elektryczne powinny by lutowane i solidnie zaizolowane,
przecznik benzyna/gaz umieszczamy w miejscu widocznym z pozycji kierujcego pojazdem lub zgodnie z yczeniem
klienta,
mas podczamy do akumulatora lub w innym punkcie masowym pojazdu,
wszelkie podczenia powinny odbywa si przy odczonym akumulatorze.

10

Rys.6 Zalecana pozycja zamontowania sterownika gazu

Dobr sterownika w zalenoci od roku produkcji auta

Rok
produkcji

STAG-200

do 2002

2003 i
nowsze

STAG-4
plus

STAG-4 QBOX
BASIC

STAG-300
ISA 2

STAG-300
premium

- zalecamy stosowanie
- mona stosowa
Specyfikacja sterownikw

Stag 200

STAG-4
plus

STAG-4
QBOX
BASIC

STAG300
ISA 2

STAG300
premium

TAK

Odczytywanie korekcji ECU

TAK

Komunikacja z OBD II, EOBD (nie tylko CAN)

TAK

Przypisywanie wtryskiwaczy gazowych na

BANK I i BANK II

TAK

Zuboanie Mazda

TAK

TAK

TAK

TAK

Dodatkowa rczna korekta pracy silnika od

temperatury wtryskiwanego gazu oraz obrotw
silnika

TAK

TAK

TAK

TAK

Mapa gazowa i benzynowa 3D

TAK

TAK

Inteligentny System Autoadaptacji ISA2

TAK

Korekcja cinienia reduktora przy cut-off

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

TAK

Moliwo obsugi silnikw Wankla

TAK

TAK

TAK

Odczyt obrotw z wtrysku benzyny

TAK

Specyfikacja
Dobr skadu mieszanki do biecych korekcji
ECU benzyny

Moliwo pobierania sygnau obrotw z waka

rozrzdu
Moliwo ustawianie maksymalnej liczby
awaryjnych uruchomie

11

Elektrozawr
elektrozawr mocujemy cewk do gry do staych elementw auta, w miejscu umoliwiajcym
atw wymian filtra gazu
elektrozawr nie moe znajdowa si w miejscu naraonym na dziaanie wysokiej temperatury oraz w miejscu naraonym
na dziaanie pynw
elektrozawr montujemy moliwie blisko reduktora

Rys.7 Monta elektrozaworu

Przewody gazowe
Przewody sztywne:
powinny by wykonane z miedzi, stali nierdzewnej lub usztywnionego tworzywa sztucznego
powinny posiada odpowiednie homologacje
powinny posiada zabezpieczenie z osony gumowej
powinny posiada czenia poprzedzone ptl kompensacyjn (przewody stalowe oraz miedziane)
ilo zcz powinna by minimalna

Przewody elastyczne:
powinny posiada na caej dugoci oson gumow lub z tworzywa sztucznego (np. peszel).

Mocowanie przewodw:
powinno by wykonane w sposb chronicy przed drganiami i napreniami
przewd gazowy nie moe by zlokalizowany w promieniu 100 mm od ukadu
wydechowego lub podobnego rda ciepa
przewd sztywny powinien by przymocowany za pomoc blaszek do staych elementw pojazdu
miejsca mocowania powinny by zabezpieczone preparatem antykorozyjnym
pomidzy kolejnymi punktami mocowa nie powinno by odstpu wikszego ni 400 mm
nie mog znajdowa si w miejscu przykadania podpory podnonika

Rys.8 Przewd gazowy zamontowany na blaszki montaowe

12

Zbiornik
Wytyczne do montau zbiornika:
zbiornik montujemy w pooeniu zgodnym z wytycznymi producenta zbiornika
zbiornik mocujemy za pomoc staych mocowa lub za pomoc ramy i pasw zbiornika doczonych przez
producenta zbiornika
w przypadku montau na zewntrz pojazdu zbiornik oraz jego poczenia i mocowania nie mog znajdowa si
niej ni 200 mm ponad powierzchni
ruby pod podwoziem nie powinny wystawa wicej ni 2 cm
od zbiornika powinien zosta wyprowadzony kana wentylacyjny na zewntrz pojazdu,
lecz nie moe by on skierowany w stron rde ciepa (np. ukad wydechowy)
naruszone elementy metalowe pojazdu (np. wywiercone otwory) powinny zosta odpowiednio
zabezpieczone przed korozj
jeeli miejsce na koo zapasowe jest wykonane z tworzywa sztucznego, konstrukcja nona zbiornika
powinna zosta dodatkowo wzmocniona elementami metalowymi
odlego midzy zbiornikiem walcowym, a tyln kanap powinna wynosi min. 100 mm,
kt pooenia wielozaworu powinien wynosi 30 stopni liczc od linii prostopadej do podoa
pod zbiornikiem powinna znajdowa si izolacja nie chonca wody
elementy metalowe nie mog styka si ze sob, powinny by oddzielone izolacj, np. gum
zbiornik nie moe znajdowa si niej, ni najnisze elementy pojazdu
zbiornik cylindryczny montowany wzdu baganika musi posiada zapory uniemoliwiajce przesunicie

Rys.9 Zbiornik toroidalny w miejscu koa zapasowego

Rys.10 Zbiornik cylindryczny za tyln kanap

13

Rys.11 Mocowanie zbiornika

Filtr fazy lotnej

Wytyczne do montau filtra fazy lotnej
filtr fazy lotnej powinien by umiejscowiony pomidzy reduktorem, a krcem pomiarowym
(lub czujnikiem cinienia gazu), przymocowany do karoserii zgodnie z kierunkiem przepywu,
w miejscu nienaraonym na wysokie temperatury
w przypadku filtrw odstojnikowych - powinien by usytuowany odstojnikiem skierowanym do dou

Rys.12 Mocowanie filtra fazy lotnej

Podcinienie kolektora
podcinienie uzyskujemy z kolektora sscego bezporednio za przepustnic wsplnej czci kolektora
nie naley pozyskiwa podcinienia z poszczeglnych sekcji kolektora i podcinienia Serwa
przewd podcinienia powinien by moliwie najkrtszy

Rys.13 Podcinienie z kolektora sscego za przepustnic

14

Regulacja Instalacji Gazowej

Po zakoczonym montau instalacji gazowej naley:

zatankowa zbiornik gazem.

sprawdzi szczelno ukadu gazowego, w tym celu naley na chwil podczy plus z akumulatora

do niebieskiego przewodu elektrozaworu (masy nie naley podcza z tego wzgldu i jest ona pobrana

bezporednio z sterownika STAG)


sprawdzi szczelno zaworu tankowania


sprawdzi szczelno poczenia wielozaworu ze zbiornikiem gazu


sprawdzi szczelno wszystkich pocze przewodw gazowych Faro (przewody w ktrych znajduje si

gaz w stanie pynnym)


sprawdzi szczelno wszystkich pocze przewodw gazowych doprowadzajcych gaz z reduktora

do listwy wtryskowej

po sprawdzeniu instalacji pod kontem szczelnoci ukadu gazowego naley sprawdzi, czy miejsce gdzie

zostaa dokonana ingerencja w ukad chodzenia jest szczelne (najlepiej zrobi to po nagrzaniu silnika,
wtedy cinienie w ukadzie chodzenia wzrasta i kontrola szczelnoci jest o wiele bardziej miarodajna)

sprawdzi poprawnoci odczytu parametrw przez sterownik gazowy

poprawno odczytu czasw wtrysku benzyny

poprawno odczytu obrotw silnika

poprawno odczytu temperatury gazu oraz reduktora

poprawno odczytu cinienia gazu

poprawno odczytu podcinienia kolektora sscego

poprawno odczytu przebieg sondy lambda

jeli wszystkie wyej wymienione parametry s zgodne z norm (odpowiadaj wartociom rzeczywistym),

wwczas moemy przeprowadzi autokalibracj, a nastpnie regulacj na drodze

Dokumentacja montau
Po skoczonym montau i ustawieniu instalacji STAG, naley sporzdzi dokumentacje montau:
wyszczeglni elementy zamontowane (reduktor/reduktory, listwa wtryskowa, rednica dyszy w listwie
wtryskowej)
zgra pliki oscyloskopu
zapisa ustawienia
zrobi dokadne zdjcia pokazujce umiejscowienie komponentw zamontowanych w pojedzie:
- reduktora/w
- listwy wtryskowej
- mocowania zbiornika
- oglny widok komory silnika
- sterownika STAG
- centralki umieszczonej w pojedzie

15

Sprawd nasz ofert.

AC Spka Akcyjna
ul. 42 Puku Piechoty 50, 15-181 Biaystok,
tel. +48 85 743 81 00, fax. +48 85 653 93 83
www.ac.com.pl I info@ac.com.pl

16