Elektroniczne Metody Platnosci

Poradnik KLIENTA
USUG FINANSOWYCH
Bartomiej Chinowski
ELEKTRONICZNE
METODY PATNOCI.
ISTOTA, ROZWJ,
PROGNOZA
Warszawa 2013
Publikacja zostaa wydana nakadem Komisji Nadzoru Finansowego
Komisja Nadzoru Finansowego

Pl. Powstacw Warszawy 1
00-030 Warszawa
www.knf.gov.pl
Warszawa 2013
Wydanie I
ISBN 978-83-63380-03-8
Nakad: 1500 szt.
Przygotowanie do druku i druk:

Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk
www.grzeg.com.pl
Niniejsza publikacja wydana zostaa w celach edukacyjnych w ramach projektu CEDUR. Informacje w niej zawarte
maj wycznie charakter oglny i nie stanowi porady inwestycyjnej.
Urzd Komisji Nadzoru Finansowego nie ponosi odpowiedzialnoci za wszelkie decyzje inwestycyjne, podjte
przez czytelnika na podstawie zawartych w niniejszej publikacji informacji.
SPIS TRECI
WPROWADZENIE................................................................................................................
CHARAKTERYSTYKA SYSTEMW PATNOCI ELEKTRONICZNYCH........................................
Dziaanie systemw patnoci internetowych............................................................
Mikropatnoci..................................................................................................... 10
ROZWJ PATNOCI ELEKTRONICZNYCH............................................................................
14
Etapy rozwoju patnoci elektronicznych ................................................................ 14

Determinanty rozwoju patnoci elektronicznych ..................................................... 16
RYNEK E-PATNOCI WUNII EUROPEJSKIEJ IWPOLSCE ..................................................
21
Rynek patnoci elektronicznych wUnii Europejskiej................................................ 21

Rynek e-patnoci wPolsce .................................................................................. 22
REGULACJE PRAWNE . .......................................................................................................
25
Regulacje prawne wUE........................................................................................ 25

Regulacje prawne wPolsce................................................................................... 26
PODSUMOWANIE ...............................................................................................................
30
SOWNICZEK......................................................................................................................
32
BIBLIOGRAFIA.....................................................................................................................
34
WYKAZ RDE INTERNETOWYCH......................................................................................
36
Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci
WPROWADZENIE
Patnoci elektroniczne, zwane take e-patnociami1 to patnoci dokonywane za porednictwem
internetu2. Obejmuj one wszystkie operacje finansowe dokonywane na odlego przy uyciu
urzdze elektronicznych takich jak: komputery, telefony komrkowe itablety3. Patnoci elektroniczne mog by realizowane rnymi kanaami: poleceniami przelewu, kartami patniczymi lub
za porednictwem dostawcw patnoci elektronicznych. Wwikszoci przypadkw s one odwzorowaniem tradycyjnych metod patnoci jak patno przelewem lub kart patnicz dostosowanych do specyfiki internetu. Podstaw ich dziaania jest dostawca usug patniczych (PSP4),
poredniczcy midzy bankiem klienta dokonujcego zakupu a sprzedawc lub poredniczcy
tylko midzy stronami transakcji.
Wwikszoci systemw
Powstanie i rozwj patnoci elektronicznych jest cipatnoci elektronicznych
le zwizany z handlem internetowym. Dziki temu s
nie ma praktycznie adnej
one znacznie lepiej przystosowane do wymaga handlu
rnicy midzy patnoci
elektronicznego ni karty patnicze itradycyjne przelewy
krajow apatnoci
bankowe, ktrych koncepcje tworzone byy jeszcze przed
zagraniczn. Jest to znacznie
upowszechnieniem internetu. Mona wymieni nastputasze rozwizanie ni
jce przewagi konkurencyjne patnoci elektronicznych:
zagraniczny przelew bankowy.
wygod dostawca usug patniczych zapewnia
wymian niezbdnych informacji midzy stronami
transakcji, dziki czemu klient nie musi wypenia polecenia przelewu ani przekazywa adresu dostawy sprzedawcy;
bezpieczestwo wielu dostawcw patnoci udziela gwarancji dostarczenia towaru odpowiedniej jakoci przez sprzedawc, awrazie niewywizania si przez niego zumowy kupujcy moe atwiej odzyska swoj wpat;
szybko informacja odokonaniu wpaty przez klienta jest przekazywana sprzedajcemu
niemal natychmiast, dziki czemu od razu moe on rozpocz realizacj zamwienia;
pewno klient tylko potwierdza polecenie przelewu wczeniej wypenione przez dostawc patnoci, dziki czemu wyeliminowane jest ryzyko pomyki przy wpisywaniu danych sprzedawcy.
T
erminologia usug patniczych zostaa szczegowo omwiona wopracowaniu M. Polasika iK.Maciejewskiego Innowacyjne usugi patnicze wPolsce ina wiecie, Materiay istudia nr 241, NBP, Warszawa 2009, s.14-16.
Niniejsze opracowanie omawia zagadnienia zwizane zpatnociami na stronach internetowych, nie zajmuje si natomiast pokrewn problematyk zwizan zpatnociami elektronicznymi dokonywanymi za porednictwem telewizji
ikonsol do gier.
3
A
ni w praktyce biznesowej, ani w teorii naukowej nie istnieje jedna, powszechnie uznawana definicja pojcia patnoci.
Wzalenoci od potrzeb moe ona obejmowa patnoci mobilne, wskad ktrych wchodz metody patnoci, ktrych funkcjonowanie nie jest uzalenione od internetu, czyli zdefinicji nie s patnociami internetowymi. Granica midzy patnociami
mobilnymi apatnociami elektronicznymi jest nieostra iwydaje si, e wprzyszoci jeszcze bardziej bdzie si zaciera.
4
Ang. Payment Service Provider.
1
Zpunktu widzenia sprzedawcy zalet patnoci elektronicznych jest wysoko prowizji jest ona
nisza ni wprzypadku transakcji zawieranych za pomoc kart patniczych5. Na rynku patnoci
internetowych konkurencja midzy dostawcami usug patniczych jest wiksza ni na funkcjonujcym na granicy oligopolu rynku kart patniczych. Dziki temu dostawcy usug patniczych s
zmuszeni do rynkowej rywalizacji ioferuj sklepom korzystajcym zich systemu korzystniejsze
warunki handlowe. W efekcie technologia i liczba zastosowa patnoci elektronicznych rozwijaj si znacznie szybciej ni wprzypadku tradycyjnych metod patnoci. Jednym zprzykadw
szybkiego rozwoju patnoci elektronicznych istagnacji tradycyjnych metod patnoci s patnoci
transgraniczne. W wikszoci systemw patnoci elektronicznych nie ma praktycznej rnicy
midzy patnoci krajow apatnoci zagraniczn, podczas gdy np. zagraniczny przelew bankowy obciany jest przez banki wysok prowizj, aczsto wymaga te dokonania przewalutowania
po niekorzystnych dla klienta kursach walut.
Patnoci elektroniczne zdobywaj coraz wiksz popularno take wPolsce. Wprzypadku rynku
polskiego dodatkowym czynnikiem przemawiajcym na korzy patnoci elektronicznych jest
niewielka wstosunku do innych krajw rozwinitych popularno kart umoliwiajcych patno winternecie6. Wzwizku ztym osoby pacce za internetowe zakupy przy wykorzystaniu
tradycyjnych, nieprzystajcych do e-handlu metod patnoci, maj wiksz motywacj do zastpienia ich patnociami elektronicznymi, ni gdyby korzystay zkart patniczych. Wkonsekwencji, dziki ominiciu szerokiego wykorzystania jednej
Handel elektroniczny wPolsce
generacji patnoci, polski handel elektroniczny ma
ma szans wniedugim czasie
szans dogoni pod wzgldem popularyzacji nowosta si jednym znajbardziej
czesnych metod patnoci rynki krajw najbardziej
zaawansowanych na wiecie.
zaawansowanych.
Wopracowaniu omwione zostay techniczne, ekonomiczne oraz prawne uwarunkowania rozwoju rynku patnoci elektronicznych. Przedstawiono zarys blisko 20letniej historii ewolucji metod
patnoci, atake aktualny stan oraz przewidywania dotyczce tego segmentu gospodarki wkilkuletnim horyzoncie czasowym. Omwione zostay rwnie procesy zachodzce na rynku polskim,
zuwzgldnieniem jego pozycji na tle rynkw innych pastw Unii Europejskiej. Cz opracowania
powicona jest spojrzeniu na patnoci z punktu widzenia uytkownika kocowego opisane
zostay przewagi konkurencyjne oraz ryzyko wynikajce ze stosowanych obecnie rozwiza technicznych iprawnych.
Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie procesw, ktre w ostatnich latach zaszy na
rynku patnoci elektronicznych. Nie do uniknicia jest sytuacja, w ktrej wybrane cytowane
dane, wporwnaniu zszybko aktualizowanymi informacjami winternecie, mog wmomencie
opublikowania nie by tymi ostatnimi dostpnymi. Pozostaje jedynie zachci zainteresowanych
czytelnikw, aby korzystajc zpodanych wprzypisach ibibliografii rde, postarali si uzyska
K
. Budek, Jak uatwi pacenie e-klientom, [w:] Internet Standard Raport eCommerce 2012, red. A. Jadczak, Internet Standard, Warszawa 2012, s. 12.
Oprcz kart kredytowych mona do tego celu stosowa karty przedpacone (pre-paid), karty wirtualne i wybrane
modele kart debetowych.
najnowsze dane samodzielnie. Wobecnej dobie technologicznej jest to problem wszystkich publikacji drukowanych, aniniejsza nie jest tu wyjtkiem.
Stosowane wniniejszym opracowaniu sownictwo podparte jest czciowo angielsk terminologi. Polskie nazewnictwo womawianej dziedzinie jeszcze si nie ugruntowao bd wogle nie
powstao. Jednoczenie naley zauway, e nawet terminologia angielskojzyczna bywa niejednoznaczna np. termin PSP bywa uywany zamiennie z Independent Sales Organization ISO
czy Merchant Service Provider MSP.
Omawiane dane dotyczce rozmiarw rynkw internetowych i zawieranych na nich transakcji
mog znaczco rni si, wzalenoci od cytowanego rda. Orodki badawcze przyjmuj rne
metody pozyskiwania informacji irnie definiuj pojcia rynku internetowego iposzczeglnych
metod patnoci. Jednak cho wymienione dane wykazuj znaczce rnice wwartociach bezwzgldnych, to wwikszoci przypadkw potwierdzaj wystpowanie tych samych trendw.
CHARAKTERYSTYKA SYSTEMW
PATNOCI ELEKTRONICZNYCH
Patnoci elektroniczne mona podzieli na grupy, przyjmujc za kryterium termin patnoci

przedpacone, pacone na bieco i pacone pniej. Patnoci przedpacone odbywaj si
z zasilonego wczeniej konta. Gwarantuj one wzgldne bezpieczestwo uytkownik sam
bd wnastpstwie oszustwa nie moe przekroczy wartoci rodkw dostpnych na koncie.
Wprzypadku systemw oferujcych patnoci wczasie rzeczywistym zobowizanie zwykle pokrywane jest zsalda rachunku bankowego lub zpodpitej do systemu patnoci karty patniczej.
Wprzypadku, gdy patno realizowana jest zopnieniem, kwota zakupu zwykle dopisywana
jest do rachunku za inne usugi np. patno za film kupiony wsystemie VOD7, dopisywana jest
do rachunku za telewizj kablow, apatno za udzia wgosowaniu SMS-em do rachunku
za usugi telekomunikacyjne. Dostawca usug patniczych moe peni funkcje agregatora
oferujc uytkownikom jednoczenie kilka rnych metod patnoci, np. przelewem, kart lub
SMS-em. Sklep internetowy moe umoliwia patno za porednictwem kilku dostawcw
patnoci. Tylko cz zwymienionych metod jest oferowana przez dostawcw obsugujcych
handel elektroniczny wPolsce.
Systemy patnoci elektronicznych obejmuj
rne metody patnoci: wirtualne karty patnicze, patnoci za porednictwem poczty elektronicznej, elektroniczne polecenie pobrania8,
portfele elektroniczne, przelewy realizowane
bezporednio zkonta klienta, czyli tzw. e-transfery, e-gotwka oraz Elektroniczn Prezentacj
i Patno Rachunkw (Electronic Bill Presentment and Payment9). Jeden dostawca usug
patniczych obsuguje zwykle kilka rnych metod patnoci, dziki czemu moe zostawi
uytkownikom wybr najbardziej dla nich odpowiedniego rozwizania.
Jeden dostawca usug patniczych

oferuje uytkownikom wybr
spord kilku najpopularniejszych
metod patnoci.
Dziaanie systemw patnoci internetowych

Podstawowy proces patnoci internetowej, stosowany np. wtzw. szybkich przelewach internetowych, mona przedstawi wtrzech krokach procesowych:
7
8
9
VOD ang. video on demand filmy na danie.

Ang. Electronic Direct Debit.
EBPP polega na przekazaniu klientowi informacji owystawionym rachunku iumoliwieniu mu natychmiastowego
opacenia go. Klientowi pozostawia si decyzj, wjakiej formie chce dokona patnoci internetowej czy te tradycyjnej opierajcej si na przekazie bankowym. Taka forma komunikacji zklientami jest dogodna dla duych przedsibiorstw, ktrych oferta skierowana jest zarwno do osb korzystajcychze-patnoci jak i zinnych metod patnoci.
WPolsce taka forma przekazywania informacji opatnociach nie jest popularna.
klient po wybraniu tej metody patnoci jest przenoszony na stron internetow swojego banku. Po zalogowaniu si na konto, czeka na niego wypeniony ju wniosek przelewu na rzecz
sprzedawcy. Nastpnie dokonuje autoryzacji przelewu;
klient przenoszony jest z powrotem na stron internetow sprzedawcy, ktry jednoczenie
dostaje od dostawcy patnoci informacj odokonaniu zapaty przez klienta;
dostawca patnoci otrzymuje przelew zbanku klienta iprzekazuje rodki dalej na rachunek
sprzedawcy albo sprzedawca otrzymuje przelew bezporednio zbanku klienta.
Rysunek 1: Schemat dziaania patnoci internetowych.
zapata
Klient
Bank 1
Bank 2
rozliczenie
wypata
Operator patnoci
internetowych
Sprzedawca
Bank 3
rdo: opracowanie wasne.
Oprcz przedstawionego powyej e-transferu, wybrani dostawcy patnoci oferuj klientom take inne sposoby regulowania zobowiza. Do ich systemu mona podpi kart kredytow, ktra jest obciana przy dokonywaniu internetowych patnoci lub regulowa zobowizania ztzw.
e-portmonetki/e-portfela (e-wallet), ktry jest przez klienta zasilany przed rozpoczciem zakupw. W przypadku e-portfela, transakcja midzy kupujcym a sprzedajcym odbywa si bez
porednictwa banku, arodki s przenoszone midzy wirtualnymi kontami zaoonymi przez
obie strony transakcji udostawcy patnoci. Jest to rozwizanie korzystne dla dostawcy, ktry
do momentu dania wypaty przez sprzedajcego, dysponuje rodkami i moe z tego tytuu
uzyskiwa dodatkowe korzyci, np. wpostaci odsetek od kapitau. Dlatego te rozwizanie takie
jest najczciej stosowane wprzypadku sprzeday oniewielkich wartociach, gdzie szybko
transakcji jest waniejsza ni utracone korzyci zdysponowania rodkami. Zalet tzw.e-portfeli jest moliwo zachowania anonimowoci klienta przy zawieraniu transakcji. Podobnie jak
wprzypadku przedpaconych usug telekomunikacyjnych, wprzypadku e-portfeli klient moe
atwo zaoy konto udostawcy patnoci bez podawania danych osobowych. Ztakiego konta
moe pniej opaca dostp do stron internetowych, na ktrych nie chciaby zdradza swojej
tosamoci lub np. paci wmiejscach, wktrych wystpuje zwikszone ryzyko przechwycenia
danych klienta, co mogoby prowadzi do wamania na konto, kradziey rodkw zkonta lub
zkarty kredytowej.
Patnoci elektroniczne s szczeglnie efektywn form patnoci wprzypadku transakcji midzynarodowych. Patno za porednictwem tej metody jest najczciej tasza, prostsza i szybsza
ni inne formy patnoci jak przelew bankowy lub patno kart. Paccy nie musi zdobywa
niekiedy specyficznych dla danego kraju
Coraz wiksz popularnoci wrd
danych kontrahenta, nie musi martwi si
uytkownikw ciesz si portfele
o przewalutowanie po kursie znacznie odinternetowe zapewniajce anonimowo
biegajcym od rynkowego, nie paci rwnie
przy patnociach na niedue kwoty.
prowizji za przelew midzynarodowy, ktry wprzypadku tradycyjnej bankowoci moe stanowi

istotn cz przelewanej kwoty. Wreszcie, zlecajcy przelew ma pewno, e patno zostanie
dokonana natychmiast, co znowu stanowi znaczc przewag nad klasycznymi formami patnoci
wtradycyjnej bankowoci realizacja przelewu midzynarodowego moe trwa nawet kilka dni,
podczas gdy czas realizacji patnoci elektronicznych zamyka si wminutach.
Mikropatnoci
Mikropatnoci to patnoci elektroniczne zawierane na niewielkie, czasem nawet kilkugroszowe
kwoty. Wpraktyce biznesowej nie ma jednej, cisej definicji mikropatnoci, agrna granica ich
wartoci jest ustalana arbitralnie przez poszczeglnych dostawcw zwykle jednak zamyka si
wkwocie ok. 1025 USD10. Oprcz wartoci transakcji, wyrnikiem mikropatnoci jest to, e
zwykle dotycz one zakupu towarw lub usug cyfrowych jak dostp do artykuu, muzyki lub
filmu ktre otrzymuje si natychmiast po dokonaniu patnoci. Wanie czas realizacji patnoci,
anie np. jej koszt ma najwiksze znaczenie wprzypadku mikropatnoci. Zwykle zawierane s
one za pomoc tzw. jednego kliknicia11. Inn zalet mikropatnoci zarwno zpunktu widzenia sprzedajcego jak ikupujcego jest to, e klient
Mikropatnoci dobrze
zreguy, wczasie dokonywania patnoci nie opuszcza
sprawdzaj si wprzypadku
strony internetowej sklepu. Jest to szczeglnie wane,
szybkich zakupw za niewielkie
np. dla uczestnikw gier sieciowych, w ktrych dokwoty, wszczeglnoci dbr
kupienie dodatkowych usug nie wymaga przerwania
elektronicznych: muzyki, plikw
rozgrywki. Dokonany wten sposb zakup jest bardziej
czy filmw.
impulsywny, na czym zkolei korzystaj sprzedajcy.
Skrcenie czasu wykonywania patnoci, oprcz osiganej wten sposb prostoty obsugi iszybkoci realizacji, niesie ze sob nastpujce rodzaje ryzyka:
ryzyko wysokich prowizji wprzypadku mikropatnoci prowizje pobierane przez dostawcw
usugi ustalone s na znacznie wyszym poziomie procentowym ni winnych metodach patnoci. Jest to akceptowane przez uytkownikw, poniewa przy niewysokich kwotach transakcji warto prowizji jest relatywnie niska, awiksze znaczenie ma szybko przekazania
pienidzy. Przykadem s tutaj SMS-y premium, wprzypadku ktrych ok. 40% kosztw, jakie
za wysanie SMS-uponosi abonent, przekazywane jest firmie obsugujcej patnoci. Jest to
jeden zprzykadw, gdzie korzyci pynce zprostoty dokonania patnoci s waniejsze ni
jej koszty;
ryzyko niechcianego zakupu klient moe by przyzwyczajony, e zakup towaru czy usugi
w internecie rozoony jest na kilka etapw dodanie do koszyka, zatwierdzenie koszyka,
podanie adresu dostawy, wybr metody patnoci iautoryzacja patnoci. Korzystajc zmikropatnoci iich skrconego procesu zakupowego uytkownik moe nie zdawa sobie sprawy,
e dokonuje rzeczywistego zakupu, przez co moe kupi towary lub usugi, ktrych kupi nie
F. Burelli et al., Capturing the Micropayments Opportunity, Value Partners, Londyn 2011, s. 9.
Jest to nazwa umowna, ktra odnosi si do szybkiego procesu finalizacji patnoci wwikszoci przypadkw odbywajcego si wjednym lub dwch krokach procesowych.
10
11
10
zamierza. Dla uniknicia niezadowolenia klientw ztego powodu, wybrani dostawcy patnoci wporozumieniu ze sklepami oferuj moliwo anulowania transakcji bez ponoszenia
konsekwencji, np. wcigu 15 minut od zakupu12;
Innym zagroeniem pyncym zwykorzystania metody jednego kliknicia jest zakup przez
osob trzeci. Jeeli strona sklepu korzysta ztzw. ciasteczek (ang. cookies) uytkownik pozostaje na niej zalogowany nawet po ponownym, nowym wejciu na stron ztego samego
komputera. Wten sposb przypadkowego zakupu moe dokona, np. dziecko korzystajce
zloginu rodzica na domowym komputerze13.
Mikropatnoci s najczciej stosowane na stronach
Mikropatnoci s coraz
internetowych oferujcych dostp do produktw cyfroczciej wykorzystywane przez
wych artykuw prasowych, prac naukowych, plikw
koncerny medialne, ktre dziki
muzycznych itd. W zwizku z tym jedn z szans dla
temu watwy sposb daj
rozwoju tej metody jest wprowadzenie przez wydawuytkownikom dostp do patnych
cw prasy opat za dostp do publikowanych przez
treci wswoich serwisach
nich treci. Jest to wzgldnie nowy pomys biznesowy,
internetowych.
ktry jednak moe wniedugim czasie zrewolucjonizowa mechanizmy pozyskiwania informacji winternecie. Wpocztkach swojej internetowej dziaalnoci koncerny medialne traktoway strony internetowe jako uzupenienie gwnej dziaalnoci,
a przychody z tego tytuu pochodzce gwnie z reklam nie byy znaczce w stosunku do
innych rde dochodu. Zmiana sytuacji na rynku wydawniczym i znaczcy spadek sprzeday
prasy papierowej wymusi konieczno znalezienia przez wydawcw nowych, efektywniejszych
metod zarabiania winternecie. Jednym zzastosowanych przez nich rozwiza jest wprowadzenie
patnoci za dostp do treci na stronach internetowych gazet. Takie nowe modele biznesowe
koncernw czsto opieraj si na mikropatnociach. Dziki nim strony mog oferowa usug
dostosowan do potrzeb danego klienta: nieograniczony dostp do caej zawartoci serwisu lub
dostp ograniczony czasowo albo iloci przeczytanych artykuw. Ta metoda patnoci sprawdza
si szczeglnie dobrze wprzypadku uytkownikw, ktrzy chc zoferty danej strony skorzysta
jednorazowo i nie s skonni kupowa dugoterminowego abonamentu. Przed wprowadzeniem
mikropatnoci takie rozwizanie byo znacznie trudniejsze wrealizacji, atake mniej wygodne dla
uytkownika nie by on skonny dokonywa przelewu bankowego, ktrego koszt mg przewysza warto transakcji. Opaty za dostp do gazety s zwykle niewysokie iuytkownicy nie maj
problemu ztym, e dostp jednorazowy wprzeliczeniu na jeden artyku lub jeden numer danego
wydawnictwa jest znacznie droszy ni przy wykupieniu abonamentu. Mona spodziewa si, e
wprowadzenie opat na dostp do stron internetowych popularnych gazet spowoduje zmian nastawienia uytkownikw, przyzwyczajonych do tego, e treci winternecie dostpne s za darmo.
Spowoduje to wprowadzenie patnoci za dostp na wikszej liczbie stron iwkonsekwencji dalsz
popularyzacj mikropatnoci.
Regulamin Google Play, http://support.google.com/googleplay/bin/answer.py?hl=en&answer=113515, Google, 2012;

[dostp wdniu 7.09.2012].
Phoneplayplus, The marketplace for and regulation of micropayment services in the UK, Analysys Mason, Cambridge
2010, s. 6, http://www.phonepayplus.org.uk/~/media/Files/PhonepayPlus/Research/Analysys_Mason_The_marketplace_for_and_regulation_of_micropayment_services_in_the_UK.pdf; [dostp wdniu 29.10.2012].
12
13
11
Wzrost popularnoci patnoci elektronicznych, awszczeglnoci mikropatnoci, umoliwia realizowanie nowych modeli biznesowych, ktre byy dotychczas technicznie niewykonalne. Przykadem takiego rozwizania jest czytnik ksiek elektronicznych sprzedawany przez jedn zduych
ksigarni internetowych wcenie niszej od kosztw produkcji14. Jest to moliwe poniewa model
biznesowy ksigarni zakada, e czytnik bdzie suy uytkownikom do kupowania elektronicznych wyda ksiek idopiero przychody ztego tytuu pozwol firmie zarobi. Podobne dziaania
podejmowane s przez wielkie korporacje technologiczne, ktre d do pozyskania iuzalenienia
klientw od swoich technicznych ekosystemw,
Nowoczesne metody patnoci
ktrych centralnym punktem jest sklep ztreciami
umoliwiy powstanie nowych
elektronicznymi: muzyk, ksikami i programamodeli biznesowych opartych
mi. Treci zakupione wjednym sklepie s zwykle
na jednorazowych opatach
niekompatybilne z innymi systemami przez co
za niewielkie fragmenty wikszych
uytkownik zmuszany jest do zakupu urzdze
dzie jedn piosenk zamiast
zodpowiednim systemem operacyjnym idokonycaej pyty, artyku zamiast
wania dalszych zakupw we wczeniej wybranym
caej gazety.
sklepie.
Near Field Communication

Postp technologiczny i wkraczanie komputerw w kolejne dziedziny ycia powoduje,
e zaciera si granica midzy wiatem realnym awiatem wirtualnym. Takie zjawisko
obserwowane jest take wdziedzinie patnoci, gdzie jednym znajnowszych rozwiza
technicznych wzakresie obsugi patnoci mobilnych jest komunikacja bliskiego zasigu
NFC (ang. Near Field Communication). Jest to standard pozwalajcy na bezprzewodow wymian danych np. przy uyciu telefonw komrkowych. Ze wzgldu na niewielk
odlego na jak mona wten sposb przesya dane, metod t uznaje si za bardzo
bezpieczn. Jedn zprzewag NFC nad kartami zblieniowymi typu MasterCard PayPass,
jest moliwo komunikacji dwustronnej. Oprcz odebrania informacji ometodzie patnoci terminal sklepowy moe take przekaza informacj do urzdzenia NFC. Urzdzenia obsugujce NFC mog wten sposb zastpi lub nawet rozwin moliwoci oferowane przez zblieniowe karty patnicze. Przykadowo, telefon komrkowy oprcz danych
koniecznych do przeprowadzenia patnoci moe przechowywa informacje okuponach
rabatowych lub kartach lojalnociowych. Dziki temu klient otrzyma od sklepu znik
bez koniecznoci przedstawiania dodatkowych dokumentw, asklep wgra do urzdzenia NFC informacj oprzysugujcych klientowi bonifikatach lub zebranych przez niego
punktach lojalnociowych. Rozpowszechnienie tej metody patnoci jest uzalenione od
popularnoci telefonw komrkowych obsugujcych taki standard komunikacji pod
koniec 2012 roku tylko bardziej zaawansowane modele wyposaone byy wmodu NFC.
Szacuje si, e w2014 roku co pity telefon bdzie umoliwia korzystanie ztej technologii15. Jednym znajpopularniejszych obecnie zastosowa standardu NFC s patnoci
J. McEntegart, The $79 Kindle Costs Amazon $84 to Make, Toms Hardware, 2011; http://www.tomshardware.com/
news/Amazon-Kindle-Cost-Production-Supplies-Parts,13953.html [dostp wdniu 2.10.2012].
14
12
w komunikacji publicznej. Takie rozwizania byy ju testowane m.in. w Londynie,

Frankfurcie iSan Francisco16. WPolsce NFC jest na wczesnym etapie wdraania. Wpoowie 2012 roku co najmniej cztery banki wprowadziy pilotaowe programy, wramach
ktrych grupy wybranych uytkownikw mog dokonywa patnoci przy wykorzystaniu
NFC. Oprcz tego trzy banki wystpiy do Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) ozezwolenie na uruchomienie tego typu patnoci17.
Wprowadzenie NFC do powszechnego uytku moe by pocztkiem zupenie nowej
epoki wdziedzinie patnoci elektronicznych ipatnoci wogle. Przy wspczesnym,
wysokim tempie postpu technologicznego iszybkoci popularyzacji najnowszych rozwiza technicznych wspoeczestwie, jakie mona byo zaobserwowa choby wprzypadku byskawicznego nasycenia si rynku telefonw komrkowych na przeomie XX
iXXI wieku, mona zakada, e wcigu kilku lat nastpowa bdzie rozpowszechnienie
bezgotwkowych form patnoci. Rozpowszechnienie elektronicznych metod patnoci
sprzyja ma rozwojowi gospodarczemu kraju iwspierane jest przez instytucje pastwowe, takie jak Narodowy Bank Polski, atake dostawcw patnoci, ktrzy zpopularyzacji
e-patnoci odnosz korzyci biznesowe. Obsuga patnoci elektronicznych, wtym take NFC jest nowym segmentem rynku patnoci, oktry zabiega bd zarwno firmy
tradycyjnie zwizane zbran finansow, jak iprzedsibiorstwa zinnych gazi gospodarki, np. operatorzy telekomunikacyjni18.
15161718
Europejska Agenda Cyfrowa, Rada Unii Europejskiej, Bruksela 2010, s. 6.

NFC in Public Transport, NFC Forum, Wakefield 2011, s. 21;
http://www.nfc-forum.org/resources/white_papers/NFC_in_Public_Transport.pdf [dostp wdniu 29.11.2012].
17
J. Uryniuk, WT-Mobile komrk zapacisz jeszcze wtym roku, Dziennik Gazeta Prawna, 2012;
http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/639474,w_t_mobile_komorka_zaplacisz_jeszcze_w_tym_roku.html
18
M. Kisiel, Orange wprowadza patnoci NFC;
http://www.bankier.pl/wiadomosc/Orange-wprowadza-platnosci-NFC-2655774.html [dostp w dniu 27.11.2012].
15
16
13
ROZWJ PATNOCI
ELEKTRONICZNYCH
Rynek patnoci internetowych

rozwija si wraz zinternetem.
Rynek patnoci elektronicznych przechodzi w ostatnich

kilku latach okres dynamicznego wzrostu. W 2012 roku
zinternetu korzystao ju ponad 2,5 mld ludzi19, awielko
wiatowego rynku patnoci elektronicznych szacowana bya na przeszo 700mld USD20. Przewiduje si, e w2013 roku warto ta wyniesie blisko 1 bln USD21. Na wzrost wartoci handlu
internetowego wpywa bdzie nie tylko rosnca liczba uytkownikw sieci, ale take utrzymanie
si tendencji do wydawania we-handlu coraz wikszej czci rozporzdzanych rodkw. W2010
roku klienci amerykaskich sklepw internetowych wydawali online rednio 22% rozporzdzanych dochodw. Rozwj internetu w krajach azjatyckich bdzie mia kluczowe znaczenie dla
obrazu handlu elektronicznego na wiecie. W 2011 roku, gdy liczba internautw na wiecie
przekroczya 2 miliardy, 45% uytkownikw stanowili obywatele krajw azjatyckich22.
Etapy rozwoju patnoci elektronicznych

Pierwsze systemy patnoci
internetowych nie byy
przyjazne uytkownikom
iwymagay od nich
specjalistycznej wiedzy,
aczsto take zakupienia
dodatkowych urzdze.
Porednicy umoliwiajcy realizowanie patnoci internetowych rozpoczli dziaalno wpierwszej poowie lat 90. XX
wieku w momencie upowszechnienia cywilnego zastosowana internetu23. Bya to tzw. pierwsza generacja systemw mikropatnoci, ktrej koniec datuje si umownie
na 2000 rok. Organizatorzy systemw pierwszej generacji
zakoczyli wwczas dziaalno lub nie wychodzc poza
poziom teoretycznych zaoe w ogle jej nie rozpoczli.
Wspln cech systemw pierwszej generacji bya prba wprowadzenia alternatywnej gotwki
elektronicznej: e-gotwki, emonet, cyfrowej gotwki czy kuponw (ang. token). Klienci kupowali
tokeny lub inne formy nowej gotwki od brokerw, pacili nimi sprzedawcom, asprzedawcy odsprzedawali tokeny brokerom.
Drugim wariantem by system oparty na rachunkach klienta i sprzedawcy zaoone u brokera

lub wbanku, gdzie wykonanie patnoci na rzecz sprzedawcy byo autoryzowane przez klienta.
Wobu wariantach organizatorzy nowych systemw patnoci starali si, aby ich e-gotwka miaa
cechy tradycyjnego pienidza wobiegu: szerok akceptowalno, gwarancj pokrycia, brak opat
http://www.internetworldstats.com/stats.htm
C. Liezenberg, D. Lycklama, Online Payments 2012 Moving beyond the web, Innopay, Bruksela 2012, s.13.
tame, s. 14.
22
tame, s. 14.
23
Prace teoretyczne na temat systemw e-patnoci publikowane byy ju wczeniej, patrz: D. Chaum, et al., Untraceable electronic cash, Springer, Nowy Jork 1990.
19
20
21
14
transakcyjnych ianonimowo. Wrd systemw pierwszej generacji mona wyrni: Millicent

(zaoony w 1995), CyberCoin (1996), ECash (1996), iKP (1997). Z punktu widzenia uytkownikw obsuga systemw pierwszej generacji bya trudna iporadzenie sobie znieporcznymi
interfejsami wymagao specjalistycznej wiedzy dotyczcej szyfrowania, cyfrowych podpisw oraz
protokow transmisji danych. Wybrane systemy wymagay dodatkowo wykorzystania specjalistycznego sprztu, np. kart chipowych i ich czytnikw. Innym utrudnieniem byo uzalenienie
systemu od komputera, na ktrym zostao zainstalowane oprogramowanie, przez co patnociom
tej generacji brakowao moliwoci zastosowania w urzdzeniach przenonych. Wrd innych
niedoskonaoci tej generacji patnoci mona wymieni: wysokie koszty zapewnienia bezpieczestwa ibrak kompatybilnoci aby przej zjednego systemu na drugi konieczne byo przewalutowanie na dolara, co zmniejszao finansow efektywno takich operacji. Inn barier rozwoju
byy trudnoci zwizane ze zmian skali dziaalnoci, wynikajce ze scentralizowanej architektury
systemw pierwszej generacji to jest opartych np. na jednym gwnym serwerze. wczesne
systemy nie byy wstanie sprawnie przystosowywa si do stale zmieniajcej si liczby uytkownikw iliczby wykonywanych przez nich transakcji.
Wdrugiej generacji patnoci dominujce byy ju systemy oparte nakontach uytkownikw
praktycznie porzucono koncepcje tworzenia nowej waluty. Wikszo wspczesnych systemw
jest bardzo prosta wobsudze, minimalizuje proces patnoci do dwch, trzech krokw. Podstaw
ich funkcjonowania jest strona internetowa, dziki ktrej zniesione zostay wymagania wczeniejszych systemw, czyli konieczno instalowania odrbnego oprogramowania a nawet kupienia
sprztu. Dziki temu system jest dostpny zkadego urzdzenia podczonego do internetu, niezalenie od systemu operacyjnego czy miejsca wykorzystania. Zastosowanie protokou HTTPS zapewnia za odpowiednie bezpieczestwo przy zachowaniu niskich kosztw przetwarzania transakcji. Zalet protokou HTTPS jest jego powszechno iuniwersalno, dziki czemu moliwe jest
jego wykorzystanie na wielu rnych platformach komputerowych.
Wraz z rozwojem i popularyzacj internetu nastpowaa edukacja uytkownikw, ktrzy coraz
chtniej pacili za produkty niematerialne winternecie, np. dostp do multimediw, serwisw czy
gier. Dziki temu obecnie dostawcom usug patniczych atwiej jest ni jeszcze dekad wczeniej pozyskiwa nowych uytkownikw. Znaczco wzrosa te wtym czasie liczba serwisw
internetowych, ktre wswojej dziaalnoci mog wykorzyObecnie powoli zaciera si
stywa e-patnoci. Std systemy drugiej generacji operuj
granica midzy patnociami
ju winnym otoczeniu ni systemy pierwszej generacji.
on-line aoff-line.
Internetowi operatorzy
patnoci coraz czciej
konkuruj ztradycyjnymi
dostawcami metod
patnoci.
Jednym znajnowszych zjawisk obserwowanych na rynku

patnoci elektronicznych, jest zacieranie si granicy midzy patnociami on-line i off-line. Jest to nastpstwem
dynamicznego rozprzestrzeniania si urzdze mobilnych,
awszczeglnoci zaawansowanych technicznie telefonw
komrkowych, dziki ktrym uytkownicy uzyskuj cigy dostp do internetu. Jednym zprzykadw zacierania si granic jest wprowadzenie przez amerykask, naziemn sie sklepw zartykuami biurowymi Home Depot patnoci systemem PayPal. Klienci, ktrzy wybior t metod autoryzuj transakcj tym samym zestawem danych, zktrego korzystaj winternecie. Inny dostawca
15
patnoci internetowych, Google Wallet umoliwia zkolei dokonywanie patnoci wnaziemnych

punktach sprzeday za porednictwem aplikacji zainstalowanej na telefonach komrkowych. Obserwuje si take zawizywanie partnerstw strategicznych midzy przedsibiorstwami dziaajcymi wrnych branach na wiecie np.: stworzenie platformy patnoci Serve przez American
Express iTwittera, iwPolsce: wprowadzenie patnoci metod NFC przez wsppracujce ze sob
mBank iT-Mobile Polska.
Rynek patnoci elektronicznych zarwno wPolsce, jak ina wiecie jest na razie domen podmiotw spoza sektora bankowego. Mona oczekiwa, e wmiar wzrostu jego znaczenia wzronie
na tym rynku aktywno bankw skoncentrowanych dotychczas na tradycyjnych metodach patnoci. Konsekwencj wejcia na rynek nowych uczestnikw dysponujcych wzgldnie duymi
rodkami na badania irozwj oraz na promocj swoich usug, bdzie wzrost konkurencyjnoci
tego sektora, dalsze ulepszenie ju istniejcych rozwiza oraz pozyskanie nowych klientw, ktrzy wczeniej nie korzystali ztego typu rozwiza.
Determinanty rozwoju patnoci

elektronicznych
Nowi uytkownicy internetu
pochodzi bd gwnie
zpastw rozwijajcych si.
To na tych krajach opiera si
bdzie dalszy dynamiczny
rozwj rynku patnoci.
Rozwj popularnoci patnoci elektronicznych jest cile zwizany zrosnc liczb osb korzystajcych zinternetu, awszczeglnoci zliczb osb dokonujcych
zakupw przez internet. Powszechnie przyjmuje si, e
wnajbliszych latach utrzyma si dynamiczny wzrost
liczby internautw na wiecie, opierajcy si gwnie
na nowych uytkownikach zkrajw rozwijajcych si,
czego konsekwencj bdzie wzrost wartoci rynku obsugiwanego przez patnoci elektroniczne.
Wedug statystyk Eurostatu, liczba osb dokonujcych przynajmniej jednego zakupu za porednictwem internetu jest wiksza wkrajach onajwikszej procentowo liczbie uytkownikw internetu.
Wobu tych statystykach Polska plasuje si poniej redniej unijnej w2011 roku codziennie
zinternetu korzystaa wnaszym kraju mniej ni poowa badanych osb, podczas gdy rednia dla
27 krajw wsplnotowych wyniosa 56%. Wykorzystanie internetu do dokonywania zakupw
jest w Polsce rwnie poniej unijnej redniej co najmniej jednego zakupu w ostatnich 12
miesicach dokonao w2012 roku 30% Polakw, przy redniej wynoszcej 45% obliczanej dla
27 krajw wsplnotowych24.
Digital Single Market Promoting e-Commerce for individuals, Eurostat, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/

show.do?dataset=isoc_bdek_smi&lang=en; [dostp wdniu 19.12.2012].
24
16
Wykres 1: Uytkownicy internetu, ktrzy wostatnich 12 miesicach dokonali przez internet zakupu
na wasne potrzeby jako % uytkownikw internetu.
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
UK DK DE SE NL LU FI FR MT EU- IE AT BE SK PL SI CZ ES CY EL HU PT EE IT LV LT BG RO
27
2009
2010
2011
rdo: Eurostat25.
Europejski rynek patnoci

Wnioskujc z powyszych statystyk mona zakada,
napotyka wiele barier,
e w najbliszych latach, w miar zwikszania si
wtym m.in. rnice wprawie
udziau uytkownikw internetu wcaej populacji wyposzczeglnych pastw irny
branych krajw, take bdzie rosa popularno patnostopie ochrony konsumenta.
ci internetowych. Niskie nasycenie rynku europejskiePowoduje to spowolnienie
go, szczeglnie wsegmencie patnoci dokonywanych
ekspansji sklepw internetowych
za porednictwem telefonw komrkowych wskazuje
na nowe kraje, wtym Polsk.
na duy potencja wzrostu zwaszcza wporwnaniu
zpastwami azjatyckimi. W2010 roku zpatnoci mobilnych korzystao wEuropie 7,2 mln obywateli, wporwnaniu z62 mln uytkownikw wrejonie
Azji iPacyfiku. Istotn barier rozwoju jest wtym wypadku rozdrobnienie europejskiego rynku,
ktry wci podzielony jest wedug granic poszczeglnych pastw. Przezwycienie tej bariery wymagao bdzie zmian prawnych, atake ujednolicenia standardw technicznych, zapewniajcych
wspprac midzy dostawcami patnoci z poszczeglnych pastw. Obecnie przedsibiorstwa
wstrzymuj si zpodjciem znaczcych inwestycji wten segment rynku. Jako jeden zpowodw
wymieniaj konieczno uregulowania sytuacji prawnej dotyczcej umw zbiorowych wsprawie
opat podobnie jak to ma miejsce wprzypadku kart patniczych26. Jednym zniewielu pastw
UE, wktrym mona mwi odojrzaym rynku internetowym zarwno wdostpie ludnoci do
internetu, jak iwpopularnoci e-handlu jest Wielka Brytania. Wpozostaych krajach europejskich
populacja osb korzystajcych zinternetu wci bdzie rosa. Prognozuje si, e cel Europejskiej
Agendy Cyfrowej zakadajcy regularne korzystanie z internetu przez 75% obywateli, zostanie
osignity do 2015 roku27.
H. Seybert, Internet use in households and by individuals in 2011, [w:] Statistics in focus 66/2011, Eurostat, Luksemburg 2011, s. 6;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-11-066-EN.PDF;
26
27
Digital Agenda Scoreboard 2012, Komisja Europejska, Bruksela 2012, s. 1;
https://ec.europa.eu/digital-agenda/sites/digital-agenda/files/scoreboard_life_online.pdf.
25
17
Rozwj patnoci internetowych opiera si na trzech obszarach. Pierwszy znich to rozwj infrastruktury internetowej ihandlu elektronicznego. Wlatach 20042011 liczba gospodarstw domowych
zdostpem do szerokopasmowego internetu wUnii Europejskiej wzrosa z9do 68%28. Dodatkowo 9% gospodarstw domowych miao dostp do szybkiego internetu za porednictwem urzdze
mobilnych. Zwikszenie liczby uytkownikw internetu i osb korzystajcych z patnoci elektronicznych miao znaczcy wpyw na dynamiczny rozwj handlu internetowego. Rozwj e-handlu
by wtym czasie tak silny, e notowa on wzrost obrotw nawet wokresie zahamowania oglnej
koniunktury wgospodarce europejskiej wlatach 20082009, gdy mala wolumen sprzeday tradycyjnych sklepw. Drugim czynnikiem jest wzrost popularnoci sieci spoecznociowych, gier online
oraz innych usug opartych nadobrach wirtualnych. Liczba uytkownikw najwikszej na wiecie
sieci spoecznociowej Facebook wzrosa wlatach 20082012 ze 100 mln do 1 mld. Wtym czasie
sie rozszerzya swoj funkcjonalno ogry online, wktrych moliwe jest dokonywanie zakupw
za niewirtualne pienidze. Podobne gry zdobyy bardzo du popularno np. gry oferowane przez
jednego tylko wydawc, firm Zynga, miay wpoowie 2012 roku ponad 300 mln aktywnych uytkownikw, auzyskiwane znich przychody przekroczyy w2011 roku 1mld dolarw29. Trzeci si
s wci powstajce na rynku patnoci elektronicznych nowe rozwizania techniczne, wprowadzane czsto przez przedsibiorstwa niedziaajce wczeniej wbrany finansowej jak np. Google iAmazon. Firmy te dysponuj bardzo duym potencjaem marketingowym, dziki czemu przyczyniaj si
do dalszej popularyzacji nowych metod patnoci, co zkolei stymuluje rozwj e-commerce.
Rysunek 2: Schemat rozwoju patnoci elektronicznych i ich wpyw na inne segmenty handlu
elektronicznego.
rozwj infrastruktury
internetowej i handlu
elektronicznego
rozwj sieci
spoecznociowych,
gier online
powstawanie nowych
i rozwj istniejcych metod
patnoci online
rdo: opracowanie wasne na podstawie F. Burelli et al., Capturing The Micropayments Opportunity, Londyn 201130.
Eurostat, Internet use in households and by individuals in 2011;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-11-066-EN.PDF s. 2.
Zynga Reports Fourth Quarter and Full Year 2011 Financial Results;
http://investor.zynga.com/releasedetail.cfm?ReleaseID=648577.
30
F. Burelli et al., Capturing The Micropayments Opportunity, Value Partners, Londyn 2011.
28
29
18
Wrd gwnych barier rozwoju patnoci elektronicznych

Wielu uytkownikw internetu
wymienia si brak zaufania uytkownikw do tej metody
wci pozostaje nieufnych
patnoci, kwestie ochrony danych osobowych iprywatwstosunku dosieci. Wybieraj
noci oraz brak zaufania do sprzedawcw internetowych
oni tradycyjne, czsto drosze
wzakresie respektowania przez nich praw konsumenta,
metody patnoci, co niweluje
dbaoci ojako obsugi klienta orazdotrzymywania zakorzyci zzakupu przez internet.
wartych umw31. Nieufno klientw wobec transakcji
przez internet wynika take zbraku wiedzy oprzysugujcych im prawach, np. czsto nie wiedz oni
oprzysugujcym im prawie do zwrotu towaru wterminie 10 dni od zakupu, bez podawania przyczyny32. Niewiedza konsumentw bywa wykorzystywana przez nieuczciwych sprzedawcw, przez co
osoby raz wprowadzone wbd mog nie podejmowa kolejnych zakupw winternecie ipozostawa
na dugi czas poza obszarem e-gospodarki. Wcelu przezwycienia wymienionych barier rozwoju
podejmowane s rne prby zwikszenia zaufania obywateli do zakupw ipatnoci winternecie.
Jednym z takich dziaa jest naoenie na dostawcw usug patniczych obowizku uzyskiwania
licencji. Wten sposb dostawcy patnoci korzystaj zfaktu, e przedsibiorcy ktrych dziaalno
jest wszczeglny sposb nadzorowana przez organy pastwowe, ciesz si zwykle wikszym zaufaniem klientw. Innym czynnikiem zwikszajcym wiarygodno jest finansowe lub organizacyjne
powizanie operatora patnoci zduym, uznanym partnerem biznesowym, ktrego marka znana jest
klientom ima wrd nich status bezpiecznej, np. PayPal ieBay lub PayU iAllegro.
Dalsza popularyzacja patnoci elektronicznych oraz rola jak bd odgryway w yciu codziennym jest wypadkow rozwoju technologii, czynnikw spoecznych iekonomicznych oraz roli jak
wyciu spoecznym odgrywa bdzie internet. Na pocztku drugiej dekady XXI wieku coraz wicej
obszarw aktywnoci jest uzaleniona lub choby wspierana przez wykorzystanie internetu. Przy
formuowaniu prognoz na temat rozwoju wiatowej sieci, a take poszczeglnych jej skadnikw
takich jak patnoci elektroniczne, naley uwzgldnia si przyzwyczaje uytkownikw. Po okresie
gwatownej ekspansji internetu moe nastpi faza zmniejszania popularnoci iostroniejszego wykorzystania jego moliwoci wwybranych obszarach. Jest to wci wzgldnie nowe medium, ajego
uytkownicy nie zawsze waciwie przewiduj konsekwencje wynikajce z wczania wszystkich
dziedzin ycia wobrb jego odziaywania. Podobna tendencja moe dotyczy patnoci elektronicznych. Naley spodziewa si, e cho wprzyszoci bd podstawow metod patnoci, to jednak
nie wypr cakowicie pienidza papierowego. Na obecnym etapie rozwoju handlu elektronicznego,
wci wartego znacznie mniej ni rynek pozawirtualny mona w tym zakresie przyjmowa tylko
hipotetyczne zaoenia. Ich potwierdzenie lub
Nawet przy najbardziej dynamicznym
obalenie bdzie moliwe dopiero wmomencie
rozwoju patnoci internetowych
nasycenia rynku nowymi metodami patnipozostan sfery, w ktrych dominowa
czymi ipod warunkiem, e patnoci elektrobd tradycyjne metody patnoci
niczne bd najpopularniejszym sposobem
klienci nie bd chcieli rezygnowa
dokonywania operacji finansowych zarwno
zzalet oferowanych przez patno
gotwkow, nawet za cen wygody.
winternecie, jak ipoza nim.

Zgodnie zustaw z2 marca 2000 r. oochronie niektrych praw konsumentw oraz oodpowiedzialnoci za szkod
wyrzdzon przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271, zpn. zm.).
31
32
19
3334
Patnoci elektroniczne wSomalii

Rozwj patnoci elektronicznych wposzczeglnych pastwach nie zawsze musi by nastpstwem bogacenia si spoeczestwa inasycenia rynku nowoczesnymi rozwizaniami
technologicznymi. Przykadem niespotykanej na wiecie anomalii wtym zakresie jest Somalia. Jest to pastwo od ponad dwch dekad opanowane przez wojn domow, wktrym rzd sprawuje kontrol jedynie nad ograniczonym terytorium, aposzczeglne regiony
kolejno wybijaj si na niepodlego. Jest to jeden znajbiedniejszych krajw na wiecie
zdochodem narodowym per capita wynoszcym ok. 600 USD, czyli przeszo trzydziestokrotnie niszym ni wPolsce. Jednak wbrew ekonomicznym teoriom mwicym otym, e
spoeczestwo bez rzdu popada wruin, wSomalii zaobserwowano uksztatowanie si
wzgldnie stabilnej sytuacji gospodarczej, awwypadku niektrych sektorw gospodarki
brak rzdu okaza si korzystniejszy ni dziaajce wczeniej opresyjne wadze. Jednym
zobszarw gospodarki, ktry odnotowa nadzwyczajnie szybki rozwj jest telekomunikacja. Wrankingu afrykaskich pastw uwzgldniajcym liczb telefonw dostpnych na
1000 mieszkacw Somalia awansowaa wcigu kilku lat z29. na 8. pozycj33. Zaoenie
linii telefonicznej trwa najwyej 3 dni, co jest niezwykym osigniciem wporwnaniu np.
zKeni, gdzie listy oczekujcych na podczenie rozcigaj si na lata. Jedn zprzyczyn
tak gwatownego rozwoju somalijskiej brany telekomunikacyjnej jest upadek monopolu rzdowego i otwarcie si rynku dla prywatnych przedsibiorcw. Doprowadzio to do
rywalizacji midzy nowopowstaymi firmami, ktre oferuj obecnie jedne znajtaszych
inajlepszych usug telekomunikacyjnych wAfryce. Upadkowi centralnej wadzy iwojnie
domowej towarzyszyo zamknicie banku centralnego, atake prby wprowadzenia nowej
waluty przez secesyjne rzdy Somalilandu iPuntlandu, atake prby emisji zdewaluowanego pienidza przez nowe wadze wMogadiszu. Jednake wbrew oczekiwaniom ekonomistw, wkraju nie odnotowano znaczcej inflacji byo to efektem rywalizacji oseniora
itego, e Somalijczycy nie akceptowali zdenominowanych banknotw wyemitowanych po
1991 roku. Zczasem na rynku zaczynao brakowa banknotw, ktre byyby powszechnie
akceptowane iwygodne wcodziennym obrocie. Brak zaufania do lokalnej waluty sprawi,
e szeroko uznawanym rodkiem patniczym sta si dolar amerykaski. W tej sytuacji
nastpi znaczcy wzrost cen, szczeglnie wprzypadku transakcji oniskich wartociach.
Wtakim otoczeniu gospodarczym czyli dziki rozwinitym usugom sieci komrkowych
i przy deficycie rodkw patniczych nastpi dynamiczny rozwj patnoci elektronicznych. Somalijczycy szybko przekonali si o wygodzie nowoczesnych metod patnoci
inauczyli si wykorzystywa wtradycyjnym handlu, wtym take whandlu popularnym
narkotykiem khatem. Najpopularniejszym obecnie systemem rozliczeniowym jest Sahal,
obsugiwany przez operatora komrkowego Golis. Jest to system typu przedpaconego,
ajego walut rozliczeniow jest amerykaski dolar. Patnoci mog by dokonywane nawet za pomoc najprostszego modelu telefonu, a dziki masztom telekomunikacyjnym
zainstalowanym nawet na pustyni idziaajcym bez dostpu do sieci elektrycznej, system
Sahal mia waciwoci niezbdne do tego, eby sta si wiodc metod rozlicze na
obszarze caej Somalii34.
B. Powell, Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement?, Independent Institute, Oakland 2006, s. 17.
M.A. Hassan, C. Chalmers, UK Somali Remittances Survey, Department for International Development, Londyn 2008;
http://www.diaspora-centre.org/DOCS/UK_Somali_Remittan.pdf; [dostp wdniu 24.09.2012].
33
34
20
RYNEK E-PATNOCI
WUNII EUROPEJSKIEJ IWPOLSCE

Rynek patnoci elektronicznych
wUnii Europejskiej
Wnajbliszych latach rynek
patnoci wUE rs bdzie
gwnie dziki coraz wikszej
liczbie transakcji zawieranych
przez jednego uytkownika.
Wzrost liczby uytkownikw
nie bdzie mia ju takiego
znaczenia, jak dotychczas.
Od 2011 roku europejski rynek sprzeday detalicznej

winternecie by pod wzgldem obrotw najwikszy na
wiecie, wyprzedzajc rynek amerykaski iazjatycki35.
Jest to jednak wci rynek rozwijajcy si zarwno
pod wzgldem wartoci obrotw jak iliczby klientw.
Szacuje si, e w2014 roku wUnii Europejskiej bdzie 282 mln osb kupujcych winternecie istanowi
one bd 56% cakowitej liczby ludnoci UE. Warto
handlu internetowego wUE ma wlatach 20102014
wzrosn z323 do 566 bln , przy redniej rocznej stopie wzrostu na poziomie 15%36. Najwiksze rynki internetowe to rynek niemiecki (obroty wwysokoci 84 mld ), brytyjski (73 mld )
ifrancuski (60 mld ). Ocenia si, e perspektywy rozwoju dla handlu internetowego wUE wnajbliszych kilku latach s dobre, szczeglnie wpastwach, gdzie wci pozostay due rezerwy dla
wzrostu wpostaci niskiego udziau internautw woglnej populacji, aco za tym idzie mniejszej
liczbie osb dokonujcych zakupw przez internet. Jednoczenie rosn bdzie liczba transakcji
zawieranych rocznie przez jednego uytkownika, co znaczco przyczyni si do wzrostu obrotw na
rynku internetowym. Nie bez znaczenia pozostaje take cigy wzrost inwestycji winfrastruktur
informatyczn i zwikszenie dostpnoci najnowszych technologii i usug nakady na ten cel
wlatach 20102014 bd rosy wrednim tempie ok 7% rocznie.
Mimo podejmowanych prb harmonizacji nie mona jeszcze mwi ojednym, europejskim rynku
internetowym. Granice midzy rynkami poszczeglnych pastw wci s wyrane iodzwierciedlaj si wprawach chronicych klientw, wysokoci podatkw oraz dostpnych iwybieranych
przez klientw metodach patnoci. Na najbardziej rozwinitych rynkach obserwuje si obecnie
nisze tempo rozwoju wynikajce ztego, e bardzo dua grupa obywateli korzysta ju zinternetu,
zakupw internetowych inowoczesnych metod patnoci. Tempo rozwoju jest natomiast wysze
wpastwach, gdzie odsetek internautw wpopulacji jest niszy igdzie korzystaj oni ztradycyjnych metod patnoci wHiszpanii, Woszech czy wPolsce.
Internet retailing and Europe 2011: In context, Euromonitor International;

http://euromonitor.typepad.com/files/european-digital-divide-e-commerce-markets-in-europe-opportunities-and-prospects.pdf s. 1.
The European Internet Industry and Market, Rand Europe, 2011;
http://www.fi3p.eu/assets/pdf/FI3P%20D2%20-%20EU%20Internet%20Industry%20and%20Market_Final.pdf, s. 25.
35
36
21
Tabela 1: Odsetek mieszkacw wybranych krajw europejskich, wwieku 1764 lat, robicych
zakupy winternecie.
Kraj
Wielka Brytania
Norwegia
Niemcy
Polska
Sowenia
Hiszpania
Czechy
Wgry
Portugalia
Wochy
2009
58
54
45
18
14
16
12
9
10
8
2010
60
53
48
20
17
17
15
10
10
9
2011
64
57
54
20
20
19
16
13
10
10
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych Eurostat.
Rynek e-patnoci wPolsce

Wostatnich kilku latach obserwowany by szybki rozwj rynku internetowego wPolsce. Szacuje
si, e w 2012 roku polski rynek internetowy osign obroty okoo 24 mld z, czyli oponad
25%37 wiksze ni rok wczeniej38. Dostp do internetu miao 71% gospodarstw domowych39,
aponad 30% Polakw wwieku 1674 lata dokonywao zakupw winternecie40. Polski rynek
patnoci elektronicznych jest rwnie rynkiem rozwijajcym si. Wlatach 20092010 odnotowano znaczcy, 14% wzrost liczby transakcji bezgotwkowych zawieranych rednio przez
jednego mieszkaca41. Trend ten ma si utrzyma wnajbliszych latach. Jest on konsekwencj
rosncej wci liczby internautw, liczby osb kupujcych winternecie oraz coraz wikszej liczby klientw korzystajcych zbankowoci internetowej.
Wikszo polskich sklepw

internetowych akceptuje
patno kart, 75% znich
oferuje moliwo
szybkiego przelewu,
ajedynie 5% przyjmuje
mikropatnoci.
W badaniu przeprowadzonym przez Internet Standard

wrd polskich sklepw internetowych zaobserwowano du rnic midzy popularnoci poszczeglnych
metod patnoci. Wrd duych sklepw oferujcych
50 tys. artykuw iwicej wszystkie zbadane podmioty umoliwiay patno przelewem i kart, 75% szybki
B. Jaskowska, Euromonitor: polski rynek e-commerce warty 15,5 mld z, Internet Standard, 2010;
http://www.internetstandard.pl/news/361453/Euromonitor.polski.rynek.ecommerce.warty.155.mld.zl.html; 5.11.2012.
Inn metod pomiaru wkadu wymiany handlowej przez internet do PKB jest pojcie gospodarki internetowej (internet economy). Warto tego miernika to warto wymiany usug itowarw przez internet powikszona oinwestycje
winfrastruktur technologiczn umoliwiajc t wymian. W2010 roku wPolsce gospodarka internetowa osigna
warto 6 mld .
39
Spoeczestwo informacyjne wPolsce, GUS, Szczecin 2012, s. 2;
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_spolecz_inform_w_polsce_10-2012.pdf.
40
tame, s. 19.
41
M. Kisiel, Polska jak Brazylia niestety nie wpice nonej, PayU, 2012;
http://www.edu.payu.pl/artykul/polska-jak-brazylia-niestety-nie-w-pilce-noznej; [dostp wdniu 12.11.2012].
37
38
22
przelew ajedynie 5% mikropatnoci42. Wostatnich latach coraz czciej akceptowany jest szybki
przelew internetowy43 w2008 roku taka metoda patnoci bya udostpniona klientom w60%,
aw2011 roku ju w66% wszystkich sklepw internetowych.
WPolsce, podobnie jak na wiecie, wci nie ma podmiotu dominujcego na rynku patnoci elektronicznych. Mona wyrni wiodcych dostawcw zreguy s to polskie spki jednak trwajca rywalizacja midzy poszczeglnymi firmami powinna dopiero doprowadzi do ustanowienia
lidera rynku igrupy jego naladowcw. Przy niskich barierach wejcia wci mona spodziewa si
powstawania nowych przedsiwzi, aprzy szybko zmieniajcym si otoczeniu technologicznym
iprzyzwyczajeniach klientw trudno jest podejmowa si prognozy dotyczcej poszczeglnych dostawcw patnoci iich ewentualnego sukcesu rynkowego. W2011 roku, tak jak wpoprzednich
latach, gwnymi dostawcami patnoci byy: PayU, PayPal, Dotpay ieCard. Wwynikach ostatniej
ankiety przeprowadzonej wrd polskich sklepw internetowych zwraca uwag znaczcy wzrost
udziaw rynkowych spki PayPal, atake spadek udziaw PayU ieCard. Zdobywanie popularnoci przez amerykaskiego operatora mona przypisa podjciu przez niego intensywnych dziaa
marketingowych, silnej marce oraz innowacyjnym rozwizaniom, szczeglnie wsegmencie patnoci mobilnych. Zkolei popularno PayU oparta jest naserwisie aukcyjnym Allegro. Wostatnich
kilku latach odnotowano znaczcy wzrost popularnoci elektronicznych metod patnoci wpolskich
sklepach internetowych. Co prawda w 2011 roku odsetek sklepw niekorzystajcych z adnego
systemu e-patnoci by wyszy ni rok wczeniej, jednak biorc pod uwag wzrost oglnej liczby
sklepw wtym okresie, mona stwierdzi dalszy wzrost popularnoci tych metod patnoci.
Wykres 2: Dostawcy usug patniczych wpolskich sklepach internetowych.
PayU S.A. (Patnoci.pl)
32,04%
23,70%
21,90%
26,14%
nie wsppracowalimy z adn z firm

PayPal Polska Sp. z o.o. (PayPal.pl)
Dotpay S.A. (Dotpay.pl)
eCard S.A. (Ecard.pl)
DialCom24.Sp. z o.o. (Przelewy24.pl)
First Data Polska S.A. (Polcard.pl)

inne
9,60%
14,50%
11,13%
9,40%
6,50%
8,50%
5,73%
6,20%
11,20%
8,82%
5,56%
4,40%
3,70%
5,56%
3,88%
2,30%
3,30%
1,63%
1,01%
1,70%
36,20%
44,70%
45,60%
30,40%
25,60%
21,57%
17,20%
16,99%
2011
2010
2009
2008
rdo: Internet Standard Raport e-Commerce 2012.

e-Commerce 2011, Internet Standard, s. 34.
Po wyborze tej metody patnoci klient przenoszony jest na stron internetow swojego banku, gdzie po zalogowaniu
otrzymuje ju wypeniony danymi odbiorcy wniosek przelewu, ktry tylko musi autoryzowa. Odbiorca od razu otrzymuje informacje odokonaniu patnoci, mimo e przelew moe by wrzeczywistoci dokonany dopiero wnastpnej
sesji bankowej.
42
43
23
Rozwj handlu internetowego

wPolsce uzaleniony jest
od dojrzaoci klientw.
Wci jednak pozostaj oni
sceptyczni wobec zakupw
wsieci inowoczesnych metod
patnoci.
Mimo wdraania nowoczesnych metod patnoci wcoraz

liczniejszej grupie sklepw, polski e-handel wci nie osign zaawansowanej fazy rozwoju. Jednym ze wskanikw zaawansowania jest forma patnoci, jaka najczciej
wybierana jest przez klientw przelew na konto lub patno przy odbiorze. Popularno tych tradycyjnych metod
regulowania zobowiza winternecie stopniowo maleje,
ale w2011 roku byy one najczciej wybieranymi przez
klientw formami patnoci. Za wykorzystywaniem przez kupujcych patnoci przy odbiorze moe
przemawia ich przekonanie o wikszym bezpieczestwie takiej metody oraz wci ograniczone
zaufanie do sprzedawcw internetowych. Wiele osb wci woli przed dokonaniem zapaty wzi
towar do rki ni skorzysta zprzysugujcego im prawa do zwrotu towaru zakupionego za porednictwem internetu bez ponoszenia ztego tytuu kosztw ibez koniecznoci uzasadniania odstpienia od umowy kupna. Zdrugiej strony patno przy odbiorze jest kosztown form patnoci przez
co coraz wicej osb decyduje si na zastpienie jej znacznie taszymi metodami przelewem na
konto oraz szybkim przelewem internetowym. Popularno patnoci przy odbiorze jest dua take
winnych krajach rodkowej Europy wCzechach ina Wgrzech, gdzie obywatele nie korzystaj
zzakupw internetowych tak intensywnie jak wNiemczech czy wWielkiej Brytanii. WPolsce niewielki stopie wykorzystywania kart patniczych w zakupach internetowych jest take wynikiem
niewielkiej wporwnaniu zinnymi krajami rozwinitymi popularnoci kart patniczych. Polacy
pac kart rednio 22 razy wroku, przy redniej europejskiej wynoszcej 68 transakcji44.
Wykres 3: Najpopularniejsze metody patnoci wrd klientw polskich sklepw internetowych
wlatach 20092011.
60,95%
patno przy odbiorze towaru
65,71%
70,30%
68,32%
przelew na konto
szybki przelew internetowy
17,81%
32,38%
28,46%
8,10%
patno kart kredytow
raty
69,66%
73,91%
13,53%
9,73%
0,95%
1,14%
2,48%
mikropatnoci SMS
0,95%
0,76%
0,21%
inne
0,95%
1,33%
0,00%
2011
2010
2009
rdo: Internet Standard Raport e-Commerce 2011.

. Szewczyk, Polacy zbyt rzadko pac kartami wsieci, Media2.pl, 2012;
http://media2.pl/badania/94875-Polacy-zbyt-rzadko-placa-kartami-w-sieci.html; [dostp wdniu 7.11.2012].
44
24
REGULACJE PRAWNE
Regulacje prawne wUE
Rynek usug patniczych w Europie reguluje dyrektywa PSD (Payment Services Directive)45.
Celem wprowadzonej pod koniec 2009 roku dyrektywy jest zwikszenie konkurencji na rynku
patnoci i umoliwienie wydajniejszego funkcjonowania gospodarki bezgotwkowej. Jednym
zgwnych zaoe dyrektywy jest uzyskanie stanu, wktrym patnoci, dokonywane na terenie
Europejskiego Obszaru Gospodarczego s tak samo efektywne, bezpieczne iproste wrealizacji,
jak patnoci krajowe. Przepisy dyrektywy maj take uatwi rozwj metod patnoci, ktre
bd alternatyw dla przeleww bankowych ikart patniczych. Podmiotami, ktre mog sta
si konkurentami dla bankw na hermetycznym dotd rynku obsugi patnoci mog sta si
operatorzy telekomunikacyjni i instytucje patnicze. Jedn z nowoci wprowadzonych przez
PSD jest ustanowienie systemu licencji dla dostawcw usug patniczych (ang. PSP payment
service providers).
Jednym znastpstw szybkiego rozwoju e-patnoci wEuWprowadzenie Jednolitego
ropie jest prba harmonizacji rynku patnoci w ramach
Europejskiego Obszaru
Jednolitego Europejskiego Obszaru Patniczego w euro
Patniczego jest znaczcym
(SEPA46) ieSEPA. Celem wprowadzenia SEPA jest odejcie
krokiem wstron stworzenia
od pojcia przelewu zagranicznego (cross-border payment)
jednego rynku internetowego
wtransakcjach zawieranych midzy 32 pastwami eurowEuropie. Innym istotnym
pejskimi47. Zgodnie z zaoeniami SEPA kady obywatel
etapem bdzie uchwalenie
powinien mie na terenie caej Europy dostp do jednaEuropejskiego Prawa Umw.
kowych instrumentw patniczych. Wyeliminowanie rozrnienia midzy przelewami krajowymi izagranicznymi byoby powanym krokiem wkierunku powstania jednolitego europejskiego rynku cyfrowego, akade pozwolio na oszczdnoci na kosztach
transakcyjnych rzdu 23% PKB UE48. Zakada si take, e poprzez wprowadzenie SEPA zwikszy
si konkurencja na rynku patnoci, co skutkowao bdzie popraw jakoci usug wiadczonych klientom. Wprzyjtym na pocztku 2012 roku rozporzdzeniu Parlamentu Europejskiego iRady tzw. SEPA
migration end-date regulation49, ustalone zostay daty ostatecznej migracji na instrumenty SEPA
1 lutego 2014 roku dla pastw strefy euro oraz 31 padziernika 2016 roku dla pastw zinn walut
krajow.
Dyrektywa 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego iRady z13 listopada 2007 r. wsprawie usug patniczych wramach rynku wewntrznego, Dz. Urz. UE L319/1.
Single Euro Payments Area.
47
27 pastw Unii Europejskiej, 4 pastwa EFTA iMonako.
48
McCreevy C., Agreement reached on cross-border banking, RWE.ie, 2007;
http://www.rte.ie/news/2007/0327/banking.html; [dostp wdniu 10.12.2012].
49
Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) nr 260/2012 z14 marca 2012 roku;
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:094:0022:0037:PL:PDF.
45
46
25
Wramach SEPA rozwijane s oglnoeuropejskie instrumenty patnicze: karty patnicze SEPA (SCF
SEPA Cards Framework), polecenie przelewu SEPA (SCT SEPA Credit Transfer) oraz polecenie zapaty SEPA (SDD SEPA Direct Debit). Zastpowanie krajowych instrumentw zaczto od
wprowadzenia polecenia przelewu SEPA w2008 roku ipolecenia zapaty SEPA w2009 roku.
Wkocu 2012 roku ponad 24% wszystkich polece przelewu wstrefie euro byo wykonywanych
wstandardzie SCT. By to znaczcy wzrost wstosunku do stanu zkoca 2010 roku, kiedy SCT
stanowiy mniej ni 10% wszystkich polece przelewu50.
Dotychczas, mimo postpujcej integracji gospodarczej, prawnej iutworzenia unii walutowej, europejski rynek internetowy jest nadal zbiorem rynkw poszczeglnych pastw. Brak jest ustawodawstwa regulujcego prawa iobowizki klientw dokonujcych zakupw wsklepach internetowych
za granic. Wprzypadku transgranicznych zakupw dokonywanych przez internet czsto niejasne
jest ustalenie wedug prawa ktrego z pastw czonkowskich zawierana jest umowa sprzeday.
Wkonsekwencji, wobawie przed nieznanymi systemami prawnymi sklepy internetowe czsto nie
prowadziy sprzeday zagranic, do innych pastw wsplnotowych. Wedug szacunkw Komisji
Europejskiej ztego powodu 60% transakcji handlowych nie byo finalizowanych51. Jedn zinicjatyw
majcych na celu zniesienie tej bariery jest zaproponowane przez polski rzd Europejskie Prawo
Umw52. Jest to zbir zasad dotyczcych handlu internetowego obowizujcych na terenie jednolitego rynku wewntrznego UE. Wejcie wycie proponowanych przepisw miaoby dla uytkownika
kocowego przejawia si pojawieniem na stronach sklepw internetowych tzw. niebieskiego guzika53. Kliknicie we przez internaut ma oznacza, e sprzedajcy ikupujcy akceptuj ten sam
regulamin obowizujcy niezalenie od tego zjakich krajw pochodz obie strony transakcji54.
Regulacje prawne wPolsce

wiadczenie usug patniczych
jest dziaalnoci regulowan
ipodlega nadzorowi Komisji
Nadzoru Finansowego. Instytucja
patnicza, po otrzymaniu
zezwolenia moe wiadczy
usugi na terenie caej UE na
zasadzie jednolitego paszportu.
Zaoenia dyrektywy PSD zostay wdroone do polskiego systemu prawnego przez ustaw z19 sierpnia
2011 roku ousugach patniczych55 i jej pniejsz nowelizacj z dnia 12 lipca 2013 roku56. Jest to pierwsza
kompleksowa regulacja dotyczca usug patniczych
w polskim ustawodawstwie. Zgodnie z jej przepisami wiadczenie usug patniczych jest dziaalnoci
regulowan ipodlega nadzorowi Komisji Nadzoru Fi-
ECB SEPA Indicators, http://www.ecb.int/paym/sepa/about/indicators/html/index.en.html; [dostp wdniu 6.02.2013].

I. Kondrat, Niebieski guzik uzdrowi europejski e-handel?;
http://www.ecommerce.edu.pl/prawo/interpretacje/qniebieski-guzikq-uzdrowi-europejski-e-handel.html;
52
Europejskie prawo umw komunikat Komisji Europejskiej;
http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_civil_matters/l33158_pl.htm;
2011 [dostp wdniu 14.11.2012].
53
UE coraz bliej 28 reimu prawnego, PL2011, 2011;
http://pl2011.eu/content/ue-coraz-blizej-28-rezimu-prawnego; [dostp wdniu 14.11.2012].
54
Komisja Europejska proponuje fakultatywne wsplne europejskie przepisy dotyczce sprzeday w Unii Europejskiej, by pobudzi wymian handlow i zwikszy moliwoci wyboru dla konsumentw, 2011;
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-1175_pl.htm?locale=en; [dostp wdniu 14.11.2012.
55
Dz.U. Nr 199, poz. 1175 ze zm.
56
Dz.U. z 2013 r., poz. 1036.
50
51
26
nansowego (KNF). Ustawa reguluje prawa iobowizki stron wynikajce zumowy owiadczenie
usug patniczych, zasady prowadzenia dziaalnoci polegajcej na wiadczeniu usug patniczych
oraz wymogi dotyczce postanowie umownych oraz wzakresie udzielania informacji ousugach
patniczych. Jako usugi patnicze naley rozumie m.in. prowadzenie rachunku, wpaty iwypaty
gotwki, przelewy izlecenia, atake wydawanie instrumentw patniczych czy zawieranie umw
oprzyjmowanie zapaty przy uyciu tyche instrumentw. Wedug przepisw ustawy, usugi patnicze mog by wiadczone przez: dostawcw usug patniczych bank krajowy lub oddzia
banku zagranicznego, instytucj kredytow lub instytucj pienidza elektronicznego, Poczt Polsk
lub poczty zkrajw czonkowskich, instytucj patnicz, banki centralne pastw czonkowskich,
Europejski Bank Centralny, organy administracji publicznej, spdzielcze kasy oszczdnociowokredytowe lub Krajow Spdzielcz Kas Oszczdnociowo-Kredytow. Jednoczenie ustawa definiuje prawa iobowizki dwch nowych podmiotw: biura usug patniczych iinstytucji patniczych.
Podstawow rnic midzy tymi podmiotami jest zakres dziaalnoci oraz wysoko wymaganego
kapitau zaoycielskiego.
Instytucja patnicza musi posiada kapita zaoycielski, dostosowany do prowadzonej dziaalnoci
(wwysokoci 20, 50 lub 125 tys. euro) oraz fundusze wasne. Instytucja patnicza, po otrzymaniu
zezwolenia wydanego przez KNF lub odpowiedni organ nadzoru jednego zpastw czonkowskich,
moe wiadczy usugi na terenie caej UE, na zasadzie jednolitego paszportu. Wramach swoich
kompetencji nadzorczych KNF bdzie moga m.in. wezwa krajow instytucj patnicz do zaprzestania wypat z zysku, wstrzymania tworzenia nowych komrek organizacyjnych lub opracowania
iwykonania planu przywrcenia prawidowego funkcjonowania. Wrazie niewykonania naoonych
obowizkw KNF bdzie moga naoy kar pienin, wystpi oodwoanie lub zawieszenie osoby
odpowiedzialnej za wystpienie nieprawidowoci, lub ograniczy skal, lub cofn zezwolenie na prowadzenie dziaalnoci instytucji patniczej57. Pod koniec listopada 2012 roku KNF udzielia pierwszego
zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci wcharakterze instytucji patniczej spce PayU58.
Wporwnaniu zinstytucj patnicz biura usug patniczych mog wiadczy usugi patnicze jedynie wograniczonym zakresie (np. przekazy pienine, wpaty na rachunki) ina ograniczon skal
(miesiczne obroty do 500 tys. euro) oraz dziaa tylko w Polsce. Nadzr nad biurami, rwnie
sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Wodrnieniu od instytucji patniczych biura usug patniczych nie podlegaj m.in.: wymogom kapitaowym, ograniczeniom wdziaalnoci inwestycyjnej,
obowizkowi badania rocznych sprawozda finansowych przez biegych rewidentw, obowizkowi
przedstawiania KNF programu dziaalnoci na 3 kolejne lata iograniczeniom wczeniu rodkw
pieninych przyjtych wcelu wykonania transakcji patniczych ze rodkami pieninymi posiadanymi zinnego tytuu. Jednoczenie biura usug patniczych s zobowizane do ochrony otrzymywanych rodkw pieninych poprzez zawarcie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej.
Suma gwarancyjna nie moe by nisza ni 0,6% kwoty transakcji patniczych wykonanych przez
biuro wostatnich 12 miesicach, jednak nie mniej ni rwnowarto 1200 euro59.
Opublikowano ustaw ousugach patniczych, LexPolonica;
http://lexpolonica.lexisnexis.pl/aktualnosc/opublikowano-ustawe-o-uslugach-platniczych; [dostp wdniu 20.12.2012].
Komunikat ze 169. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego wdniu 27 listopada 2012 r.;
http://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty/169_posiedzenie_knf.html.
59
KNF, Komunikat wsprawie biur usug patniczych;
http://www.knf.gov.pl/Images/KNF_uslugi_platniczych_tcm75-32630.pdf; [dostp wdniu 21.12.2012].
57
58
27
Istotne regulacje dotyczce polskiego rynku patnoci elektronicznych wprowadzone zostay

najpierw w ustawie z 12 wrzenia 2002 roku o elektronicznych instrumentach patniczych60,
a nastpnie okrelone w ustawie z dnia 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o usugach patniczych oraz niektrych innych ustaw.
Zgodnie z ustaw o usugach patniczych, instytucjami
pienidza elektronicznego s osoby prawne, prowadzce dziaalno polegajc na wydawaniu do dyspozycji
i wykupie pienidza elektronicznego61 oraz na rozliczaniu tych transakcji. Dziaalno instytucji pienidza
elektronicznego wymaga uzyskania zgody ipoddania si
nadzorowi KNF, przy czym kapita zaoycielski instytucji
nie moe by niszy ni rwnowarto 350 tys. euro.
Niezalenie od obowizkw wobec KNF instytucje pienidza elektronicznego zobowizane s do raportowania do NBP m.in. o wartoci wydanego
pienidza elektronicznego iliczbie wydanych instrumentw. Zpunktu widzenia klienta, instytucja
pienidza elektronicznego prowadzi usugi zblione do usug bankowych moe wydawa karty
patnicze, udziela kredytu patniczego do 12 miesicy oraz przechowywa rodki pienine.
Jednak wprzeciwiestwie do depozytu bankowego rodki ulokowane winstytucji patniczej nie s
oprocentowane, zatem rachunek klienta przypomina bardziej konto przedpacone znane zinnych
usug. Naley jednak podkreli, e instytucja patnicza zobowizana jest do specjalnej dbaoci
opowierzone jej rodki pienidze klientw musz by przechowywane osobno, oddzielnie od
rodkw przeznaczonych na dziaalno operacyjn instytucji, awrazie upadoci nie mog by
zajte przez komornika ani nie wchodz wskad masy upadociowej.
Instytucja patnicza
zobowizana jest do specjalnej
dbaoci orodki klientw
musz by przechowywane
osobno, awrazie upadoci
nie mog by zajte przez
komornika ani nie wchodz
wskad masy upadociowej.
Jednym znajistotniejszych zpunktu widzenia indywidualnego klienta przepisw ustawy ousugach patniczych, awynikajcych bezporednio ztreci dyrektywy PSD, jest regulacja dotyczca
czasu wykonania transakcji patniczych tzw. zasada D+1. Oznacza to, e jeeli transakcja
patnicza zainicjowana jest przez patnika (dunika), to rachunek dostawcy odbiorcy powinien
by uznany kwot transakcji nie pniej ni do koca dnia nastpnego po dniu wydania zlecenia.
Ustawodawca szczegln ochron obj transakcje wynikajce zprzepisw ordynacji podatkowej
iwsplnotowego kodeksu celnego. Wprzypadku niedotrzymania terminu realizacji patnoci dostawca usug patniczych jest zobowizany do zapacenia na rzecz Skarbu Pastwa lub samorzdu odsetek za zwok. Ustawa nakada na podmiot wiadczcy usugi patnicze szereg wymogw
podnoszcych standard obsugi klienta, m.in.: prawie pen odpowiedzialno podmiotu wiadczcego usugi patnoci za nieprawidowoci wrealizacji transakcji, obowizek powiadamiania
klienta onalenych opatach ztytuu transakcji, wysokoci kursu wymiany wprzypadku transakcji walutowych62. Wpadzierniku 2013 roku wesza wycie nowelizacja ustawy ousugach
patniczych, ktra jednoczenie uchylia ustaw o elektronicznych instrumentach patniczych.
Dz.U. Nr 169, poz. 1385.

Pienidz elektroniczny to elektroniczny odpowiednik znakw pieninych, ktry moe by: przechowywany wformie
elektronicznej, wydawany do dyspozycji na podstawie umowy wzamian za rodki pienine onominalnej wartoci
nie mniejszej ni ta warto.
62
Wg stanu na 31 grudnia 2012 roku.
60
61
28
Tym samym wszystkie przepisy o usugach patniczych zostay zintegrowane w jednym akcie
prawnym. Dziki wejciu wycie omawianej nowelizacji polskie ustawodawstwo stao si wpeni
zgodne z prawem wsplnotowym, w tym z tzw. drug dyrektyw o pienidzu elektronicznym
(Dyrektywa 2009/110/WE). Wrd gwnych zmian wprowadzonych przez nowelizacj naley
wymieni:
wprowadzenie zamknitego katalogu wydawcw pienidza elektronicznego, wtym m.in. kasy
oszczdnociowo-kredytowe iPoczt Polsk S.A.;
wprowadzenie nowych ram prawnych dla prowadzenia dziaalnoci przez instytucje pienidza elektronicznego oraz zasad nadzoru nad tymi podmiotami;
wprowadzenie ograniczonego uprawnienia dla krajowych instytucji patniczych do wydawania pienidza elektronicznego;
umoliwienie otrzymywanie rent iemerytur na rachunki inne ni rachunki bankowe lub wkasach oszczdnociowo-kredytowych. wiadczenia mona otrzymywa na rachunki prowadzone przez instytucje patnicze iinstytucje pienidza elektronicznego.
Zpunktu widzenia klienta indywidualnego nowe zapisy ustawy zawieraj kilka istotnych wymogw. Jednym znich jest naoenie na agentw rozliczeniowych obowizku ujawniania skadnikw
pobieranych opat. Jest to odpowied na brak przejrzystoci wzakresie kosztw, jakimi obciane
byy transakcje wykonywane na pomoc kart patniczych. Dziki tym zapisom tzw. merchanci,
czyli np. sklepy bd mogy porwna wysokoci opat pobieranych przez poszczeglne systemy
kartowe. Zgodnie zzamiarem ustawodawcy zwikszenie przejrzystoci wtej materii ma doprowadzi do zmniejszenia przewagi operatorw systemw kartowych nad innymi uczestnikami rynku
idoprowadzi do obnienia pobieranych przez nich opat.
29
PODSUMOWANIE
Po 15 latach rozwoju elektroniczne metody patnoci s wPolsce wci dopiero wpocztkowej
fazie rozwoju. Wzrost ich popularnoci idzie wparze ze wzrostem znaczenia handlu elektronicznego, ktry mimo dynamicznego rozwoju, wielkoci obrotw wci znaczco ustpuje handlowi
tradycyjnemu. Wgrudniu 2012 roku polski rynek sprzeday detalicznej winternecie szacowany
by na 17,9 mld z i stanowi 3,5% wartoci handlu detalicznego w Polsce63. Bariery rozwoju
dla patnoci elektronicznych s takie same jak wprzypadku caego handlu internetowego: brak
zaufania uytkownikw do nowych technologii, niska wstosunku do najbardziej rozwinitych
krajw wiata dostpno szerokopasmowego internetu i wci bardzo wysoka popularno
tradycyjnych metod dokonywania zakupw.
Rozwj e-patnoci bdzie postpowa wraz zrozwojem technologii telekomunikacyjnej, powstawania nowych irozszerzania moliwoci ju istniejcych serwisw internetowych. Najwiksze firmy internetowe takie jak Google iFacebook dopiero rozpoczynaj prby wykorzystania swojej popularnoci do stworzenia stabilnych rde przychodw, czyli monetyzacji
swoich serwisw internetowych. Ruch w stron udostpniania treci za niewielkie opaty
wykonuj take wydawcy prasowi. Wpoowie 2012 roku uruchomiono wPolsce system Piano zrzeszajcy kilkanacie tytuw prasowych. Po uiszczeniu opaty abonamentowej uytkownik uzyskuje dostp do bezpatnych dotychczas treci na stronach internetowych takich
tytuw jak Gazeta Wyborcza, Cztery Kty, czy Dziennik Batycki. Tego typu rozwizania byy
wczeniej wprowadzone w innych krajach, gdzie pionierem pobierania opat za dostp do
treci (tzw. paywall) byy media Ruperta Murdocha64, apodobne modele biznesowe wkrtce
wprowadziy take inne gazety amerykaskie Wall Street Journal, Financial Times czy New
York Times65.
Popularyzacja patnoci elektronicznych bdzie wprzyszoci postpowa wcoraz wyszym tempie. Wiodcym czynnikiem bdzie wzajemne wpywanie na siebie poszczeglnych rynkw korzystajcych zpatnoci. Wmiar jak coraz wicej serwisw internetowych bdzie pobierao opaty
od uytkownikw, tym wicej internautw bdzie przyzwyczajonych iskonnych paci za dostp
do cyfrowych treci itym samym wicej serwisw bdzie mogo wprowadza opaty. Dotychczas
nie znaleziono recepty na monetyzacj serwisw internetowych obsugiwanych ztelefonw komrkowych iinnych urzdze przenonych nie dziaaj tutaj mechanizmy sprawdzone winternecie bazujcym na komputerach osobistych uytkownikw. Jednoczenie coraz wicej osb
korzysta zinternetu wanie zurzdze innych ni PC. Jednym zrozwiza pozwalajcych na
Dynamicznie rozwijajcy si e-commerce to 3,5% wartoci handlu detalicznego wPolsce wrzesie 2012,
PMR Publications; [dostp wdniu 7.12.2012];
https://www.pmrpublications.com/free_stuff/1140/dynamicznie-rozwijajcy-si-e-commerce-to-35-wartoci-handludetalicznego-w-polsce-wrzesie-2012.
64
L. Naughton, Micropayments: Is there asilver bullet?; [dostp wdniu 26.09.2012].
65
A. Sulzberger Jr., ALetter to Our Readers About Digital Subscriptions;
http://www.nytimes.com/2011/03/18/opinion/l18times.html; [dostp w dniu 26.09.2012].
63
30
uzyskanie rentownoci przez serwisy mobilne jest wprowadzenie patnoci elektronicznych. Zatem przenoszenie si internetowej aktywnoci uytkownikw do urzdze mobilnych najpewniej
sprzyja bdzie dalszej popularyzacji patnoci elektronicznych.
Dzisiaj rynek patnoci elektronicznych charakteryzuje dua fragmentaryzacja. Jak jednak pokazuje przykad rynku internetowego winnych branach po kilku latach wyrwnanej konkurencji,
z czasem wyaniany jest wyrany lider, ktry ustanawia powszechne standardy jakoci usug
i pozwala na du popularyzacj proponowanych przez siebie usug vide przypadki Google,
Facebook iAmazon. Wystpienia podobnego mechanizmu mona spodziewa si take na rynku
patnoci elektronicznych. Uzyskanie przez jednego zdostawcw usug patniczych statusu lidera
rynku stanowi bdzie kamie milowy whistorii patnoci elektronicznych.
31
SOWNICZEK
biuro usug patniczych moe wiadczy usugi patnicze jedynie w ograniczonym zakresie
(np. przekazy pienine, wpaty na rachunki) i na ograniczon skal (miesiczne obroty do
500 tys. euro) oraz dziaa tylko wPolsce. Ma obowizek ochrony rodkw pieninych powierzonych mu przez klientw. Biura usug patniczych s nadzorowane przez Komisj Nadzoru
Finansowego (KNF);
dostawca usug patniczych wedug polskiego prawa moe nim by instytucja patnicza, bank
krajowy lub oddzia banku zagranicznego, instytucja kredytowa lub instytucja pienidza elektronicznego, Poczta Polska lub poczty zkrajw czonkowskich, organy administracji publicznej,
spdzielcze kasy oszczdnociowo-kredytowe lub biuro usug patniczych;
handel internetowy / handel elektroniczny (e-commerce) transakcje zawierane na odlego
przy wykorzystaniu infrastruktury komputerowej. Dostarczenie towarw iusug atake patno
za nie moe odbywa si zarwno winternecie jak ipoza nim. Wprzypadku zawarcia umowy na
odlego klientowi przysuguj specjalne prawa, wtym m.in. moliwo odstpienia od umowy
wcigu 10 dni od jej zawarcia, bez podania przyczyn;
instytucja patnicza moe wiadczy usugi patnicze wszerokim zakresie, atake na obszarze
caej UE. Podlega wyszym wymogom kapitaowym ni biuro usug patniczych. Instytucje patnicze s nadzorowane przez Komisj Nadzoru Finansowego (KNF);
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) pastwowy organ nadzoru, sprawujcy nadzr nad sektorem bankowym, rynkiem kapitaowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym, nad instytucjami
patniczymi i biurami usug patniczych oraz spdzielczymi kasami oszczdnociowo-kredytowymi i Krajow Spdzielcz Kas Oszczdnociowo-Kredytow; celem nadzoru nad rynkiem
finansowym jest zapewnienie prawidowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilnoci, bezpieczestwa oraz przejrzystoci, zaufania do rynku finansowego, a take zapewnienie ochrony
interesw uczestnikw tego rynku;
mikropatnoci patnoci elektroniczne zawierane na niewielkie, czasem nawet kilkugroszowe
kwoty. Najczciej wykorzystywane s przy patnoci za dostp do dbr elektronicznych: muzyki,
filmw, artykuw zgazet. Nie ma jednoznacznej definicji kwoty, od ktrej patno mona uwaa za mikropatno. Proces potwierdzania patnoci przez uytkownika jest znacznie szybszy
iprostszy ni winnych metodach;
NFC (Near Field Communication) komunikacja bliskiego zasigu wykorzystywana przede
wszystkim wtelefonach komrkowych. Za jej porednictwem mona dokonywa patnoci wtradycyjnych sklepach naziemnych. Ze wzgldu na brak autoryzacji patnoci jest to metoda szybsza
iprostsza ni patno kart patnicz. Zreguy znajduje zastosowanie wprzypadku transakcji na
niewielkie kwoty, np. do 50 z;
32
SEPA Jednolity Europejski Obszar Patniczy (ang. Single Euro Payments Area). Obejmuje
32 kraje europejskie: 27 pastw Unii Europejskiej, 4 pastwa EFTA (Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwajcaria) iMonako. Celem wprowadzenia SEPA jest uatwienie dokonywania przeleww
midzynarodowych;
PSD (Payment Services Directive) dyrektywa Parlamentu Europejskiego regulujca rynek usug
patniczych w UE. Zostaa wprowadzona dla zwikszenia konkurencyjnoci na rynku patnoci
iumoliwienia wydajniejszego funkcjonowania gospodarki bezgotwkowej. Zaoenia PSD zostay
wprowadzone do polskiego prawa w2011 roku;
portfel elektroniczny rodzaj konta winternecie, na ktre uytkownik wpaca pienidze przed
dokonaniem zakupu. Dziki temu sam decyduje do jakiej maksymalnie kwoty moe zosta obciony jego rachunek. Zwykle patno zportfela elektronicznego jest prostsza ni przy wykorzystaniu innych metod;
szybki przelew metoda patnoci oparta nazwykym przelewie internetowym. Rola uytkownika
ograniczona jest tylko do potwierdzenia transakcji inie musi on podawa pozostaych informacji:
danych odbiorcy, tytuu ikwoty przelewu, dane te s automatycznie uzupeniane przez operatora
patnoci;
usugi patnicze zgodnie zustaw ousugach patniczych naley do nich zaliczy usugi polegajce m.in. na prowadzeniu rachunku, wpaty iwypaty gotwki, przelewy izlecenia, atake
wydawanie instrumentw patniczych oraz zawieranie umw oprzyjmowanie zapaty przy uyciu
tych instrumentw. Mog by wiadczone przez dostawcw usug patniczych.
33
BIBLiOGRAFIA
1. J. Banasikowska, Rodzaje patnoci isystemy patnoci na rynku elektronicznym;
http://www.swo.ae.katowice.pl/_pdf/127.pdf [dostp wdniu 11.09.2012].
2. K. Budek, Jak uatwi pacenie e-klientom, [w:] Internet Standard Raport eCommerce
2012, red. A. Jadczak, Internet Standard, Warszawa 2012.
3. F. Burelli et al., Capturing the Micropayments Opportunity, Value Partners, Londyn 2011.
4. D. Chaum, et al., Untraceable electronic cash, Springer, Nowy Jork 1990.
5. Civic Consulting, Consumer market study on the functioning of e-commerce and Internet
marketing and selling techniques in the retail of goods, Berlin 2011.
6. Dyrektywa 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego iRady z13 listopada 2007 r. wsprawie
usug patniczych wramach rynku wewntrznego, Dz. Urz. UE L319/1.
7. M.A. Hassan, C. Chalmers, UK Somali Remittances Survey, Department for International
Development, Londyn 2008.
8. Internet Standard Raport eCommerce 2011, red. A. Jadczak, Internet Standard, Warszawa
2011.
9. Internet Standard Raport eCommerce 2012, red. A. Jadczak, Internet Standard, Warszawa
2012.
10. KNF, Komunikat ze 169. posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego wdniu 27 listopada 2012 r.;
http://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty/169_posiedzenie_knf.html.
11. KNF, Komunikat wsprawie biur usug patniczych;
http://www.knf.gov.pl/Images/KNF_uslugi_platniczych_tcm75-32630.pdf.
12. C. Liezenberg, D. Lycklama, Online Payments 2012 Moving beyond the web, Innopay, Bruksela 2012.
13. Phoneplayplus, The marketplace for and regulation of micropayment services in the UK,
Analysys Mason, Cambridge 2010;
http://www.phonepayplus.org.uk/~/media/Files/PhonepayPlus/Research/Analysys_Mason_
The_marketplace_for_and_regulation_of_micropayment_services_in_the_UK.pdf;
14. M. Polasik, K. Maciejewski, Innowacyjne usugi patnicze wPolsce ina wiecie, Materiay
istudia nr 241, NBP, Warszawa 2009;
http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms241.pdf; [dostp wdniu 1.09.2012].
15. B. Powell, Somalia After State Collapse: Chaos or Improvement?, Independent Institute,
Oakland 2006.
34
16. Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) nr 260/2012 z14 marca 2012 roku;
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:094:0022:0037:PL:PDF.
17. Rozwj systemu finansowego wPolsce w2011 roku, red. P. Sobolewski, D.Tymoczko, NBP,
Warszawa 2012;
https://ssl.nbp.pl/systemfinansowy/rozwoj2011.pdf; [dostp wdniu 11.12.2012].
18. R. Skiba, Ustawa ousugach patniczych to warto wiedzie, Prawo iPienidze, 2012;
http://pieniadzeiprawo.pl/ustawa-o-uslugach-platniczych-to-warto-wiedziec/;
19. Spoeczestwo informacyjne wPolsce, GUS, Szczecin 2012;
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_spolecz_inform_w_polsce_10-2012.pdf.
35
WYKAZ RDE INTERNETOWYCH

1. Digital Agenda Scoreboard 2012, Komisja Europejska, Bruksela 2012;
https://ec.europa.eu/digital-agenda/sites/digital-agenda/files/scoreboard_life_online.pdf;
2. Digital Single Market - Promoting e-Commerce for individuals, Eurostat 2012;
http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_bdek_smi&lang=en;
3. Dynamicznie rozwijajcy si e-commerce to 3,5% wartoci handlu detalicznego wPolsce
wrzesie 2012, PMR Publications; [dostp wdniu 7.12.2012];
https://www.pmrpublications.com/free_stuff/1140/dynamicznie-rozwijajcy-si-e-commerceto-35-wartoci-handlu-detalicznego-w-polsce-wrzesien-2012.
4. ECB SEPA Indicators;
http://www.ecb.int/paym/sepa/about/indicators/html/index.en.html;
5. EMI, Key issues and requirements of Web Merchants in Europe, 2011;
http://www.ecommerce-europe.eu/cms/streambin.aspx?Documentid=4306;
6. Europejska Agenda Cyfrowa, Rada Unii Europejskiej, Bruksela 2010;
http://eur-ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0245:FIN:PL:PDF;
7. Europejskie prawo umw komunikat Komisji Europejskiej;
http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_
civil_matters/l33158_pl.htm, 2011; [dostp wdniu 14.11.2012].
8. Internet retailing and Europe 2011: In context, Euromonitor International;
http://euromonitor.typepad.com/files/european-digital-divide-e-commerce-markets-ineurope-opportunities-and-prospects.pdf; [dostp wdniu 13.11.2012].
9. B. Jaskowska, Euromonitor: polski rynek e-commerce warty 15,5 mld z,
Internet Standard, 2010;
http://www.internetstandard.pl/news/361453/Euromonitor.polski.rynek.ecommerce.
warty.155.mld.zl.html; [dostp wdniu 5.11.2012].
10. Komisja Europejska proponuje fakultatywne wsplne europejskie przepisy dotyczce
sprzeday wUnii Europejskiej, by pobudzi wymian handlow izwikszy moliwoci
wyboru dla konsumentw, Komisja Europejska Komunikat prasowy 2011;
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-1175_pl.htm?locale=en;
11. I. Kondrat, Niebieski guzik uzdrowi europejski e-handel?;
http://www.ecommerce.edu.pl/prawo/interpretacje/qniebieski-guzikq-uzdrowi-europejski-ehandel.html; [dostp wdniu 16.11.2012].
36
12. M. Kisiel, Orange wprowadza patnoci NFC, Bankier.pl, 2012;

http://www.bankier.pl/wiadomosc/Orange-wprowadza-platnosci-NFC-2655774.html;
13. M. Kisiel, Polska jak Brazylia niestety nie wpice nonej, PayU, 2012;
http://www.edu.payu.pl/artykul/polska-jak-brazylia-niestety-nie-w-pilce-noznej;
14. A. Leszczyski, Raj bez pastwa? Za to zkomrk, Gazeta Wyborcza, 2012;
http://m.next.gazeta.pl/next/1,124026,11845285,na_wlasne_oczy__raj_bez_panstwa__
za_to_z_komorka.html; [dostp wdniu 24.09.2012].
15. Lista podmiotw, ktre prowadz systemy autoryzacji irozlicze, NBP;
http://nbp.pl/systemplatniczy/nadzor_syst_platn/Lista_SAiR.pdf; [dostp wdniu 12.12.2012].
16. J. Makulec, Jak dziaaj dostawcy patnoci internetowych?, eKomercyjnie, 2011;
http://www.ekomercyjnie.pl/jak-dzialaja-dostawcy-platnosci-internetowych-ktoregodostawce-platnosci-internetowych-wybrac-dla-swojego-e-biznesu/;
17. McCreevy C., Agreement reached on cross-border banking, RWE.ie, 2007;
http://www.rte.ie/news/2007/0327/banking.html; [dostp wdniu 10.12.2012].
18. J. McEntegart, The $79 Kindle Costs Amazon $84 to Make, Toms Hardware, 2011;
http://www.tomshardware.com/news/Amazon-Kindle-Cost-Production-SuppliesParts,13953.html; [dostp wdniu 2.10.2012].
19. L. Naughton, Micropayments: Is there asilver bullet?, Cards International, 2011;
http://www.vrl-financial-news.com/cards--payments/cards-international/issues/ci-2011/
ci-453/micropayments-is-there-a-silv.aspx; [dostp wdniu 26.09.2012].
20. NFC in Public Transport, NFC Forum, Wakefield 2011;
http://www.nfc-forum.org/resources/white_papers/NFC_in_Public_Transport.pdf;
21. Opublikowano ustaw ousugach patniczych, LexPolonica;
http://lexpolonica.lexisnexis.pl/aktualnosc/opublikowano-ustawe-o-uslugach-platniczych;
22. Regulamin Google Play; http://support.google.com/googleplay/bin/answer.
py?hl=en&answer=113515, Google, 2012; [dostp wdniu 7.09.2012].
23. H. Seybert, Internet use in households and by individuals in 2011, [w:] Statistics in
focus 66/2011, Eurostat, Luksemburg 2011;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-11-066-EN.
PDF; [dostp wdniu 10.10.2012].
24. . Szewczyk, Polacy zbyt rzadko pac kartami wsieci, Media2.pl, 2012;
http://media2.pl/badania/94875-Polacy-zbyt-rzadko-placa-kartami-w-sieci.html;
25. The European Internet Industry and Market, Rand Europe, 2011;
http://www.fi3p.eu/assets/pdf/FI3P%20D2%20-%20EU%20Internet%20Industry%20
and%20Market_Final.pdf; [dostp wdniu 7.11.2012].
37
26. UE coraz bliej 28 reimu prawnego, PL2011, 2011;

http://pl2011.eu/content/ue-coraz-blizej-28-rezimu-prawnego;
27. J. Uryniuk, WT-Mobile komrk zapacisz jeszcze wtym roku, Dziennik Gazeta Prawna, 2012;
http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/639474,w_t_mobile_komorka_
zaplacisz_jeszcze_w_tym_roku.html; [dostp wdniu 29.11.2012].
28. A. Vildosola, Google plans special Google Wallet stickers for phones without NFC, 2011;
http://androidandme.com/2011/05/news/google-plans-to-make-special-google-walletstickers-for-phones-without-nfc/; [dostp wdniu 20.09.2012].
38

Elektroniczne Metody Platnosci

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Elektroniczne Metody Platnosci

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Poradnik KLIENTA

Publikacja zostaa wydana nakadem Komisji Nadzoru Finansowego

Komisja Nadzoru Finansowego

Przygotowanie do druku i druk:

CHARAKTERYSTYKA SYSTEMW PATNOCI ELEKTRONICZNYCH........................................

Dziaanie systemw patnoci internetowych............................................................

Etapy rozwoju patnoci elektronicznych ................................................................ 14

Rynek patnoci elektronicznych wUnii Europejskiej................................................ 21

Regulacje prawne wUE........................................................................................ 25

WYKAZ RDE INTERNETOWYCH......................................................................................

Komisja Nadzoru Finansowego

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Komisja Nadzoru Finansowego

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Komisja Nadzoru Finansowego

Patnoci elektroniczne mona podzieli na grupy, przyjmujc za kryterium termin patnoci

Jeden dostawca usug patniczych

Dziaanie systemw patnoci internetowych

VOD ang. video on demand filmy na danie.

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Komisja Nadzoru Finansowego

prowizji za przelew midzynarodowy, ktry wprzypadku tradycyjnej bankowoci moe stanowi

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Regulamin Google Play, http://support.google.com/googleplay/bin/answer.py?hl=en&answer=113515, Google, 2012;

Komisja Nadzoru Finansowego

Near Field Communication

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

w komunikacji publicznej. Takie rozwizania byy ju testowane m.in. w Londynie,

Europejska Agenda Cyfrowa, Rada Unii Europejskiej, Bruksela 2010, s. 6.

Komisja Nadzoru Finansowego

Rynek patnoci internetowych

Rynek patnoci elektronicznych przechodzi w ostatnich

Etapy rozwoju patnoci elektronicznych

Drugim wariantem by system oparty na rachunkach klienta i sprzedawcy zaoone u brokera

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

transakcyjnych ianonimowo. Wrd systemw pierwszej generacji mona wyrni: Millicent

Jednym znajnowszych zjawisk obserwowanych na rynku

Komisja Nadzoru Finansowego

patnoci internetowych, Google Wallet umoliwia zkolei dokonywanie patnoci wnaziemnych

Determinanty rozwoju patnoci

Digital Single Market Promoting e-Commerce for individuals, Eurostat, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Europejski rynek patnoci

Komisja Nadzoru Finansowego

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

Wrd gwnych barier rozwoju patnoci elektronicznych

Europejska Agenda Cyfrowa, Rada Unii Europejskiej, Bruksela 2010, s. 13.

Komisja Nadzoru Finansowego

Patnoci elektroniczne wSomalii

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

WUNII EUROPEJSKIEJ IWPOLSCE

Od 2011 roku europejski rynek sprzeday detalicznej

Internet retailing and Europe 2011: In context, Euromonitor International;

Komisja Nadzoru Finansowego

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych Eurostat.

Rynek e-patnoci wPolsce

Wikszo polskich sklepw

W badaniu przeprowadzonym przez Internet Standard

Poradnik klienta usug finansowych | Elektroniczne metody patnoci

nie wsppracowalimy z adn z firm

First Data Polska S.A. (Polcard.pl)

rdo: Internet Standard Raport e-Commerce 2012.

Komisja Nadzoru Finansowego

Rozwj handlu internetowego

Regulamin Google Play, http://support.google.com/googleplay/bin/answer.py?hl=en&answer=113515, Google, 2012;

Europejska Agenda Cyfrowa, Rada Unii Europejskiej, Bruksela 2010, s. 6.

Digital Single Market Promoting e-Commerce for individuals, Eurostat, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/

Internet retailing and Europe 2011: In context, Euromonitor International;

ECB SEPA Indicators, http://www.ecb.int/paym/sepa/about/indicators/html/index.en.html; [dostp wdniu 6.02.2013].

12. M. Kisiel, Orange wprowadza patnoci NFC, Bankier.pl, 2012;

26. UE coraz bliej 28 reimu prawnego, PL2011, 2011;