KRAWCZAK ANTROPOLOGIA KULTUROWA

ROZDZIA 1
- przedmiot antropologii jest szeroki, obejmuje wszelkie formy i przejawy istnienia
czowieka
-narodziny antropologii przypadaja na poowe XIX stulecia
- 1787r. szwajcar E. Chavannes ukaza po raz 1 termin antropologia obok etnologii
i etnografii
- istnia problem z sam nazw antropologii, wielu autorow ujmowao rnie
definicje mnogo terminw ( wynikaa m.in. z tradycji jzykowych w rnych
krajach)
- etnologia- nauka o ludach i ich cechach. Nauka uoglniajca , porwnawczastosuje metod deduktywn i synetyczna
-etnografia- nauka opisowa, stosuje metod induktywn i analityczn
-antropologia jest wszystkim tym co robi i posuguja si antropolodzy
-przedmiotem antropologii jest czowiek cakowity ( biologiczny, psychologiczny,
spoeczny, kulturowy)
- przedmiotem jest take kultura ale zjawika kulturowe maja sens kiedy
wspwystpuj z ich twrca czyli czowiekiem
- 1871 Taylor definicja kultury cywilizacja w szerokim znaczeniu
etnograficznym , jest zoona caocia ktra obejmuje wiedze, wierzenia, prawo,
zwyczaje i wszelkie inne zdolnoci i nawyki nabyte przez czowieka
-gwne kryteria antropologii to take odmienno i rnorodno ( badanie
spoeczestw obcych, dalekich, egzotycznych)
-kultura europejska jeden ze sposobw ycia, a nie jedyny
-2 nurty badania innoci w antropologii. 1. Inne kultury 2. Odmienno kultury
ludowej
-badano przede wszystkim odmienno i rnorodno grup pierwotnych
przedmiot antropologii ( bo te spoeczestwa byy niewielkie, bo skupiali si na
niewielkim terytorium, bo byy tam obecne zjawiska ktre nie s spotykane w
Europie Zach, bo rnorodno tych instytucji ludzkich bya autentyczna)
- w kregu zainteresowa antropologii zanjaduj si: jezyk, struktura spoeczna,
systemy wierze, instytucje, dziedziny sacrum i profanum, ekspresja estetyczna,
-przez to e zmienia si pojmowanie i definiowanie kultury nastpuj zmiany na
gruncie antropologii (inno-tym terminem zastepuje si kulture)
-Podzia antropologii: dziay: 1. Antropologia fizyczna (biologiczna strona istnienia
czowi. Fizyczne zrnicowanie czowieka przestrzeni i czasie), 2. A.spoecznokulturowa (zajmuje si wzorami zycia dawnych czy wspczesnych ludw. Jeeli
pochodzi od tradycji Taylorowskich-to antropologia kulturowa, jeeli do tradycji
Durkheimowskich to spoeczna- tzn, zasady budowy struktury spo, prawa wg
ktrych dana zbiorowo funkcjonuje) 3.Archeologia (badanie pozostaoci
materialnych obiektw wytworzonych przez czow.) 4. A. lingwistyczna
(wzajemne relacje pomiedzy jzykiem i kultura)
-terminw :antropologia kulturowa i spoeczna w jezyku potocznym uywa si
synonimicznie. Istnieje odmienno orientacji badawczych, dla Brytyjczykw
waniejsze s badania nad struktur spo., za dla Amerykanw wytwory kultury
- antropologia spoeczno-kulturowa- KROEBER

-RAdcliffe BROWN antropologia spoeczna jako nauka indukcyjna, ktra

formuuje prawa oglne i posuguje si metoda porwnawcza
- antropologia stosowana termin wprowadzony przez D.G BRINTONA -1985
- do systematyzacji antropologii akademickiej przyczyniali si: Levi-Strauss a w
Polsce Moszyski i Nowicka
-ogromny wpyw na zmiane orientacji badawczej wywarli: Radliffe Brown i
Malinowski. Radcliffe Brown: skrajny socjologizm, niech do terminu kutura.
- II wojna w. Przeomwy moment dla ksztatu antropologii
- Wojciech Burszta 3 etapy rozwoju antropologii:
1. trwa cay XIX w. , antropologia przekroczya granice wiedzy przyrodniczej, czas
dominacji antropologii historyczno-porwnawczej,
2.etap relatywistyczny- XXw. konkrurujce ze soba teorie kultury,
3.etap- antropoloia obecnie si w nim znajduje, daleka jest od jedlolitoci
-nauki najblisze antropologii to socjologia i psychologia

ROZDZIA 2 Ewolucjonici
- ewolucjonizm-orientacja teoretyczna, w ktrej istotna jest koncepcja teorii
kulturowej
- ewolucja jest rdem zmiennoci kultury ludzkiej-powoduje rozwo form od
prostych do zoonych
-lata triumfu ewolucjonizmu 1860-1890 (utosamiane powstaniem antropologii
jako nauki)
-gowne zadanie ewolucjonizmu_ wyjanienie wczesnych form spoeczestwa
europ.i przedtawienie ewolucji kultury
-podzia na zwolennikw materialistycznego ewolucjonizmu ( rozwj ludzkoci
uwarunkowany stosunkami ekonomicznymi np. Marks, Smith, Engels) i
zwolennikw spirualistycznego ewolucjonizmu (rozwojem umysu ludzkiego np.
Comte)
- FAZY rozwojowe ewolucjonizmu:
1. Teoretyczny progresywizm (wiek XVIII i poowa XIX)
2. Klasyczny ewolucjonizm schematyczny (2po. XIX w.- zasadniczy okres rozwoju
ewol.-prba stworzenia jednolitego systemu) Twrcy: m.in. Tylor, Morganr,
Spancer-tytani ewolucjonizmu
3. Neoewolucjonizm (1 po,XXw.
- ewolucjonici zakadali e wiat w ktrym yje jednostka i spo, podlega tym
samym prawom co wiat przyrody
-natura ludzka jest jednolita niezalenie od rasy,epoki czy rodowiska
-proces ewolucji jest nieustanny i wszechobecny
-ewolucja nie zna nagych zmian, do kadego etapu przechodzi si w agodny
sposb cigo
-dla ewolucjonistw bardzo wane jest ustalanie genezy danych zjawisk poniewa
kolejne wydarzenia s z nimi cile zwizane
-gwne narzdzie badawcze ewolucjonizmu- metoda porwnawcza
-Ewolucjonizm Herberta Spencera:

Ewolucjonizm zorientowany biologicznie

Swj system opar na 3 sferach w przyrodzie, w spoeczestwie, we
wszechwiecie
Proces naturalny przebiega od prostoty i nieuporzdkowania do zoonoci i
uorganizowania i wyprowadzony zosta z trzech zasad: niezniszczalnoci
materii, cigoci ruchu, prawa zachowania siy
Istot postpu jest zmiana struktury, jej rnicowanie
Przechodzenie od homogenicznoci do heterogenicznoci to uniwersalna
cecha postpu, to CEL ewolucji
Zasadniczy mechanizm ewolucyjny dziedziczenie
Spencer skupil si na zoonoci zjawisk i wzrocie tej zoonoci
Wszystkie ukady w wiecie i sam wiat jako cao przechodz od stanu
chaosu do wyej zorganizowanej jednoci, tworzc postp.
utosamia dziaania moralne z naturalnymi, czyli zgodnymi z oglnymi
prawami ewolucji. Wg niego zasady etyczne nie s uniwersalne ani trwae,
gdy, wytworzone w toku ewolucji, za jaki czas ulegn zmianie

- Ewolucjonizm Edwarda Brunetta Tylora:

chcc wyjani proces ewolucji odwoywa si do natury historii

przedmiotem jego zainteresowa bya kultura
kulturowa historia i psychologia- 2 wane bieguny koncepcji Taylora
czowiek jako istota racjonalna
kultura ma charakter procesualny i postpowy
wiara w wiedze odziedziczona stanowi czynnik hamujcy postep
czowiek cywilizowany postepuje bardziej racjonalnie ni czowiek dziki
w wyjanianiu stadiw cywilizacji przydatna bya historia- wyjanienie
teraniejszoci potrzebuje przeszoci
czowiek i jego kultura ciagle ale w stopniowy sposb sie rozwijaja , od
dzikoci do cywilizacji
Twrca animizmu - teorii, wg ktrej pierwotn form religii bya wiara w
istoty duchowe

-Ewolucjonizm Lewisa Henryego Morgana

Przeprowadza badania terenowe, zaczyna wrd Indian irokezw

Zajmowa si problemem rekonstrukcji ras ludzkich
Zakada genetyczny zwizek plemion indiaskich-badania nad
systemami pokrewiestwa
Dwa zasadnicze rodzaje systemw pokrewiestwa :klasyfikacyjny
malajski i turaski (grupowa krewnych w pewne kategorie i nadawa
tym kat.wsplna nazwe) i opisowy
Stworzy schemat rozwoju maestwa i rodziny
W pierwotnym stanie spoecz.nie wystepowaa instytucja
maestwa i rodziny, a wiec i stosunkw seksualnych
promiskuizm
Malajski system pokrewiestwa tworzya rodzina kazirodczapierwsza forma spoeczestwa, pniej wyonia si rodzina
punualna-swoista i zaczo funkcjonowa tabu kazirodztwa, pniej

rodzina parzysta( jedna para) i patriarchalna, (wieloestwo), a na

kocu monogamiczna
Ewolucja ludzkoci jest procesem zmian o ciagym, stopniowym i
progresywnym charakterze
Postp obejmuje 3 okresy etniczne: dziko , barbarzystwo i
cywilizacje