NR 4 (10) KWIECIE 2015

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Kwiecie

Wydarzyo si:

Przysowia ludowe
- Kwiecie, plecie, bo przeplata troch zimy,
troch lata.
- Kiedy w kwietniu sonko grzeje, wtedy chop nie
zuboeje.
- Ciepy kwiecie, mokry maj, bdzie ytko jako gaj.
- Pogody kwietniowe - soty majowe.
- Deszcze czste w kwietniu wr, e owocw
bdzie duo.
- Gdyby w kwietniu nie padao, to owocw bdzie
mao.
- Kwiecie co deszczem rosi, wiele owocw
przynosi.
- Jak przygrzeje sonko, przejdzie kwiecie k.
- Cho i w kwietniu sonko grzeje, nieraz pole nieg
zawieje.
- Jeli w kwietniu pszczoy lataj, to dugie chody
si zapowiadaj.

1 kwietnia1656 Krl Jan II Kazimierz zoy we

lwowskiej katedrze luby, obierajc Matk Bosk
Czstochowsk za patronk i Krlow Polski
i zapowiedzia walk z najazdem szwedzkim a do
zwycistwa
2 kwietnia 1997 roku Zgromadzenie Narodowe
uchwalio now, obowizujc obecnie, konstytucj.
Zostaa ona przyjta przez spoeczestwo w majowym
referendum (52,71% gosw "za" przy frekwencji
42,86%), w lipcu podpisana przez prezydenta i 17
padziernika 1997 roku wesza
w ycie. Zastpia wielokrotnie
nowelizowan Konstytucj PRL,
ustanowia republikaski system
sprawowania
rzdw
i
demokratyczne
prawa
i obowizki obywateli.

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 43 (10)
(7)

5 kwietnia 1883 roku profesorowie Uniwersytetu

Jagielloskiego: Zygmunt Wrblewski i Karol
Olszewski, jako pierwsi na wiecie, dokonali
skroplenia tlenu. Temperatura wrzenia tlenu,
czyli temperatura, przy ktrej zamienia si z cieczy
w gaz, wynosi -182C, co oznacza, e w zakresie
temperatur poza laboratoryjnych tlen pozostaje
gazem. Tlen w postaci ciekej jest w wielu
przypadkach wygodn form przechowywania
i transportu tlenu, jest powszechnie stosowany jako
utleniacz paliwa rakietowego na statkach
kosmicznych, zazwyczaj w poczeniu z ciekym
wodorem lub naft.
7 kwietnia 1795 roku we Francji ustalono wzorzec
metra, cho jego definicj ustalono ju kilka lat
wczeniej. Pierwotnie ustalony jako jedna milionowa
dziesiciokrotnej odlegoci od rwnika do bieguna
pnocnego Ziemi (na poziomie morza). Od 1983
roku jest zdefiniowany jako dugo cieki
przebytej przez wiato w prni w 1/299792458
sekundy.
7 kwietnia 1927 roku w USA mia miejsce pierwszy
przekaz
telewizyjny
na
du
odlego
(z Waszyngtonu do Nowego Jorku). Do przekazu
wykorzystano lini telefoniczn, a przesanym
obrazem by portret Sekretarza Handlu Herberta
Hoovera.
10 kwietnia 2010 roku w katastrofie samolotu pod
Smoleskiem zgin prezydent RP Lech Kaczyski
wraz z on Mari oraz 94 pozostaymi pasaerami
(wikszoci politykami, urzdnikami pastwowymi )
10 kwietnia1525 roku w Krakowie Albrecht
Hochenzollern zoy hod lenny krlowi polskiemu
Zygmuntowi I Staremu. W wyniku tego aktu
pastwo Zakonu Krzyackiego - Prusy Zakonne
zostay przeksztacone w wieckie Ksistwo Pruskie.
Jednoczenie stao si ono lennem Polski. Ten akt
zakoczy trwajce 300 lat wojny Polski
z Krzyakami.
10 kwietnia 1849 roku Walter Hunt wynalaz
nowoczesn agrafk, skadajc mosiny drut
dugoci okoo 20 centymetrw i zabezpieczajc go
z jednej strony. Opatentowa swj wynalazek, po
czym sprzeda prawa do niego za 400 dolarw, a
nastpnie by wiadkiem, jak kto inny zarobi na
jego wynalazku miliony dolarw.
18 kwietnia 1025 roku w Gnienie odbya si
koronacja Bolesawa I Chrobrego na pierwszego
krla Polski.

,,Listek ostatni jednego z tych kwiatkw powiedzia

pewnego ranka bohaterowi wiersza, e luba kocha go
nad ycie. Niewtpliwie by to nie listek, lecz patek,
czytamy bowiem jak to mczyzna ,,dzisiaj samotny,
dzisiaj bez nadziei , bdzc gdzie po skaach
oskubywa stokrotki i wanie dziki tej operacji
uzyska owo pocieszajce zapewnienie.
Mikoaj Rej proponowa swoim czytelnikom zajcia
w sadach i z wdzikiem smakosza sawi pana i pani,
gdy w wirydarzu, korzystajc ze soca ( a zreszt
deszcz majowy i zy panny modej niedugo trwaj)
,,wineczka i ryczki sobie przesadzaj, ziek,
rzodkiewek, saatek, rzeuszek, maluneczkw,
ogreczkw, majeranku, szawijki, wic woskich
grochw,
wysokich
koprw,
brzoskwiniowej,
morelowej, maronkowej kosteczki dogldaj.
Mona do tej Pana Rejowej porady doda wiele
rwnie bogich poucze spisywanych w jakich
dworkowych zaciszach. Ale na wiosn po gospodarsku,
zawsze najtroskliwiej i najdokadniej, ledziy na wp
widoczne spod kapelusza lepka chopskie. Ju rano,
jeszcze stojc w progu, widziao si sporo. Bociek na
dachu? Widziao si w nim ptaka, ktrego gniazdo
chronio przed zymi chmurami, a ponadto istot
obdarzon wieszcz natur. Jeli zachowywa si
niespokojnie, stanowio to zapowied wojny.
Jeli wyrzuci z gniazda jajko czy piskl, dawa tym do
zrozumienia, i wnet przyjdzie gd, droyzna,
nieurodzaje. Sroka? Lepic sw siedzib, instruowaa,
z ktrej strony trzeba naprawi strzech. Jaskka?
Nie zaszkodzio poradzi si jej w sprawie zakupu
konia. Ci, co zamierzali wyprawi si na targ , okrcali
si trzykrotnie na pitach, woali dwornie: ,,Prosz,
powiedz mi waci, jakiej mam wzi maci?, a pniej
ledzili uwanie, jaki wos z koskiego ogona tak
indagowana jaskka znosi najpierw do swojego
gniazda. Ptak w by w ogromnym szanowaniu, nie
wolno go byo przeladowa pod adnym pozorem,
zwaszcza, e mg on, rozelony przefrun pod
krow i zaczerwieni jej mleko.
Na wiosn oywiaa si wszdzie pasterska rzesza.
C wiemy o niej dzisiaj? Czy gdy mylimy o dawnej
wsi, nie przesaniaj tej rzeszy jacy godni gospodarze i
sprawni parobcy? Pasienie zaczynao si najczciej od
kur, co nastpowao w wieku lat piciu. Potem
awansowao si do gsi, potem do wi, a potem od
smego roku ycia mona byo wygania bydo i
,,nawraca je ,,od szkody. Raz za pastuchw godzono
starcw, kaleki, pgwkw, kiedy indziej brano na
sub paroletnie dzieci, i tak tworzy si w szary,
Romantyka wiosenna
Na wiosn godzi si powici troch uwagi obdarty, zwykle nie do syty wiatek, ktry od witu
kwiatom, ptakom, fujarkom i swawolom. Jest taki do nocy ugania si za gospodarskim dobytkiem.
wiersz Juliusza Sowackiego.
2

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Przypomnijmy kilka zabaw cieszcych si

dawniej
powodzeniem
wrd
dzieciarni.
Oto ,,zajczki pod miedz: wyliczony pasterz
zostaje psem i apie ,,Panu uciekajce zajczki.
Oto ,,zota kula : kto obchodzc stojc rzdem
gromadk chowa pieniek w czyich rkach, a kto
inny, wezwany nieodzownym ,,zgaduj zgadula, w
ktrej rce zota kula, rozpoczyna poszukiwania.
Wesoe igraszki! Ale ile wie si z nimi maych
i duych dramatw, ile koczyo je nieraz ez, ile
godzin trzeba byo pniej przeklcze na grochu
czy spdzi gdzie w psiej budzie!
Ile
,,zje obiadw zoonych z wody i kamieni,
bo i takie potrawy rozsierdzone gospodynie lubiy
podtyka.
Opracowane na podstawie ksiki Jzef Szczypka
Kalendarz Polski W-wa 1984.

Ks. Franciszek Kapalski wielki

spoecznik i patriota.
Ks. Franciszek Kapalski by
niewtpliwie wielk indywidualnoci i osob niezwykle
zasuon dla Szczebrzeszyna.
Cho nigdy nie by proboszczem
miejscowej parafii, zyska sobie
powszechne uznanie spoecznoci
dziki postawie, aktywnoci,
bezporednim
stosunkiem
i
powszechn yczliwoci. Pamita trzeba, e peni swoj
posug w okresie najtrudniejszym dla caego
polskiego narodu w czasie tragicznej okupacji
hitlerowskiej i w pierwszych latach po zakoczeniu
wojny. W tym okrutnym i trudnym okresie kademu
suy wsparciem duchowym, rad i pomoc.
Dziki temu cieszy si wielkim autorytetem
i szacunkiem, a jego bezporednie zachowania
obrosy
legend
i
przeszy
do
historii
Szczebrzeszyna na dugie lata.
Ks. Franciszek Kapalski urodzi si 16
padziernika 1911 r. w Urzdowie, gdzie jego
rodzice prowadzili wasne gospodarstwo rolne.
Do szkoy powszechnej uczszcza w rodzinnej
miejscowoci. Po jej ukoczeniu dalsz edukacj
odbywa
w
Prywatnym
Gimnazjum
Humanistycznym w Kraniku. Tam te 2 czerwca
1931 r. zoy egzamin dojrzaoci. We wrzeniu
tego roku wstpi do Seminarium Duchownego
w Lublinie, gdzie studiowa do czerwca 1936 r.
Pod koniec studiw seminaryjnych tj. 7 marca 1936
r. przystpi do wice subdiakonatu,

a trzy tygodnie pniej 28 marca otrzyma wicenia

diakonatu. W dniu 21 kwietnia 1936 r. bp Marian Leon
Fulman udzieli mu wice kapaskich.
Po uzyskaniu wice 29 sierpnia 1936 r. otrzyma
nominacj
na
stanowisko
prefekta
szk
w Szczebrzeszynie ( w szkole powszechnej
i gimnazjum ). Rwnoczenie powoany zosta na
rektora kocioa w. Katarzyny. W nowym miejscu
i nieznanym wczeniej rodowisku odnalaz si bardzo
szybko. Z penym zaangaowaniem peni swoje
zadania edukacyjne w powierzonych mu placwkach.
Od pocztku da si rwnie pozna jako aktywny
w
caoksztacie
dziaalnoci
duszpasterskiej
i spoecznej. W ramach powoanej Akcji Katolickiej
z modzie szkoln prowadzi szerok dziaalno
charytatywn i spoeczn. Organizowa rwnie
rnego rodzaju zajcia kulturalno owiatowe dla
modziey w wieku poszkolnym, a take podobne dla
dorosego spoeczestwa. Dziki temu sta si osob
powszechnie znan i akceptowan, cieszc si duym
autorytetem i uznaniem. Wybuch wojny zasta go
w Szczebrzeszynie, a od 1 wrzenia 1939 r. na krtko
zastpowa rwnie proboszcza w parafii Kosobudy.
Ju w pierwszych dnia wojny stan na czele Komitetu
Opieki nad Rannymi i organizowa pomoc
kontuzjowanym onierzom polskim, ale take i innym
powracajcym z rozbitych oddziaw. Od 3 lutego
1940 r. by administratorem parafii Kosobudy. 22 lipca
1940 r. zosta aresztowany przez Niemcw i osadzony
w zamojskiej Rotundzie, skd przewieziono go do
wizienia na Zamku w Lublinie. 12 listopada 1940 r.
uzyska zwolnienie
z wizienia i powrci do
Szczebrzeszyna. Tutaj przez cay okres okupacji
organizowa pomoc aresztowanym, przeladowanym
i ich rodzinom, a przede wszystkim ludnoci
wysiedlonej z ziem zachodnich wczonych do III
Rzeszy. W lipcu 1943 r. podczas wielkiej akcji
pacyfikacyjno wysiedleczej musia ucieka
i ukrywa si w Czernicinie oraz Turobinie. Po jej
zeleniu powrci do Szczebrzeszyna i od
6 padziernika 1943 r. peni obowizki duszpasterskie
w kociele p. w. w. Leonarda na cmentarzu
grzebalnym.
Ks.
Franciszek
Kapalski
by
wielce
zaangaowanym patriot, a swoj postaw prezentowa
w codziennym dziaaniu. Ju podczas dobiegajcej
kampanii wrzeniowej organizowa pomoc onierzom
z rozbitych oddziaw polskich. Pniej organizowa
pomoc
aresztowanym
oraz
przebywajcym
w wizieniach i obozach koncentracyjnych. Czynnie
wczy si te do dziaalnoci konspiracyjnej
w ramach Armii Krajowej i wystpowa pod
pseudonimami: Franek, Franciszek, Czarny.
3

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Wsppracowa z dyrektorem miejscowego szpitala

drem Zygmuntem Klukowskim. Przede wszystkim
by kapelanem Zamojskiego Inspektoratu Armii
Krajowej. Penic t funkcj nie ogranicza si do
sprawowania
celebry
podczas
mszy
w.
odprawianych dla onierzy podziemia w warunkach
polowych. Prowadzi z nimi rozmowy i dyskusje,
podtrzymywa na duchu, pomaga rozwizywa
osobiste problemy ( czasami zaamania ). By ich
autentycznym powiernikiem i przyjacielem, a oni
darzyli go penym zaufaniem i powszechnym
szacunkiem. Za t jego dziaalno, po wojnie przez
Rzd Polski w Londynie odznaczony zosta Zotym
Krzyem Zasugi z Mieczami ( 1949 ), czterokrotnie
Medalem Wojska ( potwierdzonym w 1970 r. ),
Krzyem Armii Krajowej ( 1987 ).
Zarwno w czasie okupacji niemieckiej jak te
bezporednio po niej, z jego inicjatywy
funkcjonowaa w Szczebrzeszynie t. zw. tania
kuchnia przeznaczona dla biednych i wysiedlonych.
Podj on rwnie starania o utworzenie sierocica
oraz domu opieki dla dorosych ( bezdomnych ).
Te ostatnie inicjatywy nie doczekay si jednak
realizacji. Po zakoczeniu dziaa wojennych
i odzyskaniu kocioa parafialnego oraz kocioa
p. w. w. Katarzyny z wielk energi
i
zaangaowaniem
przystpi
do
pracy
duszpasterskiej. Chodzio o wyrwnanie zaniedba
okupacyjnych z zakresu ewangelizacji caego
spoeczestwa jak te katechizacji dzieci i modziey
(w czasie wojny faktycznie z przyczyn zupenie
obiektywnych ograniczonych bd zawieszonych ).
Dziaania te zostay nadzwyczaj wysoko ocenione
podczas wizytacji przeprowadzonej przez biskupa
Stefana Wyszyskiego. W efekcie postanowi on
przenie ks. Franciszka Kapalskiego do Lublina.
Wierni z miejscowej parafii informacj powysz
przyjmowali rnie. Wprawdzie przyznawali, e jest
to wyraz uznania i wyrnienia, ale rwnoczenie
w petycjach prosili o jego pozostawienie
w Szczebrzeszynie. Podkrelali, e 11 lat spdzi
on razem z nami, zwaszcza w latach okupacji
dziki jego postawie i odwadze jako czowieka
i kapana nie bylimy sami w tych cikich
chwilach. Kiedy wyszedszy z Zamku w Lublinie nie
ulk si niczego i cay czas podtrzymywa naszego
ducha. Dla wszystkich mia serce i znajc ycie
kademu da to, co najpotrzebniejsze dla duszy
i ciaa i za to go wszyscy cenimy. Biskup lubelski
nie przychyli si jednak do tych apeli i 8 czerwca
1947r. zwolni go z funkcji rektora kocioa
w.
Katarzyny
oraz
nauczyciela
religii
w miejscowych szkoach i rwnoczenie mianowa
prokuratorem (kierownikiem ekonomicznym )
4

w Seminarium Duchownym w Lublinie, a take

prefektem w Szkole Lubelskiej im. S. Batorego.
Na nowym stanowisku, podobnie jak zawsze wykaza
si wielk energi i zaangaowaniem. Pomimo
powszechnie znanych trudnoci gospodarczych tylko
jemu znanymi sposobami doprowadzi do odbudowy
i modernizacji pomieszcze seminaryjnych, stworzy
waciwe warunki wszystkim kandydatom do stanu
duchownego. Po 19 latach ( 8 VI 1947 29 XI 1966 r.)
poprosi biskupa Piotra Kaw o przeniesienie go na
stanowisko proboszcza parafii w Garbowie, gdzie
sprawowa t funkcj do stycznia 1970 r. 22 stycznia
tego roku otrzyma mianowanie na stanowisko
proboszcza parafii w. Michaa w Lublinie. Tutaj dzieli
swoj dziaalno nie zaniedbywa pracy
duszpasterskiej, ale by te budowniczym. W ramach tej
drugiej doprowadzi do wybudowania okazaego domu
parafialnego, w ktrym zamieszkali miejscowi
duchowni. Znalazy si w nim rwnie pomieszczenia
dydaktyczne oraz takie, gdzie organizowano zajcia
owiatowo wychowawcze dla dzieci i modziey.
W uznaniu zasug dla Kocioa 3 maja 1978 r.
mianowany zosta kanonikiem gremialnym Kapituy
Zamojskiej, a 12 maja 1986 r. praatem teje Kapituy.
Zmar 24 grudnia 1995 r. w Lublinie i pochowany
zosta na miejscowym cmentarzu przy ul. Droga
Mczennikw Majdanka.
Prof. dr hab. Jerzy Doroszewski

Jerzy Jan Markiewicz

(1928 2015)
Syn
Jana
i
Heleny
z Modrzejewskich urodzi si
2 marca 1928 roku w Bigoraju.
Ze Szczebrzeszynem czyy go:
nauka szkolna, wizy rodzinne .
Zawar
bowiem
zwizek
maeski z Teres Skoczek,
rodzicami
ktrej
byli:
emerytowany naczelnik poczty w
Szczebrzeszynie, a matka podczas
okupacji niemieckiej - wsporganizatorka tajnego
nauczania
na
poziomie
szkoy podstawowej.
Byy te kontakty i wsppraca z drem Klukowskim,
ktra ksztatowaa jego zainteresowania naukowe
historia II wojny wiatowej na poudniowo- wschodniej
Lubelszczynie, a szczeglnie
dziaajcego na
Zamojszczynie w latach 1939 1945 ruchu oporu.
O znaczeniu wsppracy z drem Klukowskim
w udzielonym wywiadzie zamieszczonym w ksice
Zygmunt
Klukowski lekarz ze Szczebrzeszyna
powiedzia: ,, Moja wsppraca z dr. Z. Klukowskim

CHRZSZCZ NR 4 (10)

rozpocza si jeszcze, kiedy byem uczniem Liceum

Oglnoksztaccego w Szczebrzeszynie w 1945 r.,
z jego pisemnym upowanieniem zbieraem relacje
czonkw ruchu oporu i ludzi zwizane z okupacj
niemieck na Zamojszczynie, oraz dokumenty
i fotografie, ktre przekazywaem dr. Klukowskiemu.
Wsppracowaem rwnie z dr. Klukowskim jako
student, powicajc na zbieranie dokumentw
wszystkie wakacje. Cay czas nakania mnie do
pisania, twierdzc, e ja bd jego nastpc jako
kronikarz i historyk Zamojszczyzny. Powici mi
wiele czasu i dbaoci o moj edukacj historyczn.
Wpyn na uksztatowanie mojej osobowoci,
wpajajc mi mio i szacunek do historii.
Po
uzyskaniu
matury
w
Liceum
Oglnoksztaccym im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie rozpocz studia wysze na Wydziale
Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
zakoczone uzyskaniem w 1951 r. tytuu magistra
prawa. Kontynuowa prac naukow jako asystent na
UMCS w Lublinie do roku 1955.
W latach 1955 2001 wykonywa zawd
adwokata, do 1958 roku w Lublinie, a nastpnie do 30
padziernika 2001 w Bigoraju. Posiada du wiedz
prawnicz. By doskonaym mwca. Cieszy si
szacunkiem i uznaniem palestry adwokackiej,
z ramienia ktrej peni funkcje kierownika zespou
adwokackiego,
dziekana
Okrgowej
Rady
Adwokackiej w Lublinie i czonkiem Naczelnej Rady
adwokackiej
w
Warszawie.
By
bardzo
kompetentnym, skutecznym obroc zarwno
w sprawach cywilnych jak i karnych.
Przykadem jednej z wielu spraw cywilnych
prowadzonych przez mecenasa J. Markiewicza moe
by obrona przed
rozebraniem drewnianego,
rodzinnego domu na ulicy 3 Maja przez wadze miasta
Bigoraja. Teren tej ulicy zosta w planie
zagospodarowania przestrzennego przeznaczony pod
zabudow wysokociow. Dawne zabudowania
prywatne, w wikszoci drewniane, zostay usunite,
a w ich miejsce powstay wielopitrowe bloki
mieszkalne i uytecznoci publicznej. Pozostay tylko
dwa obronione stylowe, drewniane domy nalece do
rodzin Markiewiczw i Kukiekw. Te dwa pikne,
ocalae
domy:
drewniane,
malowane
z charakterystycznym dachem, oknami i gankami,
podwreczkami stanowi atrakcyjne cenne zabytki
architektoniczne

wiadectwa
budownictwa
mieszkalnego w maych miastach dzi bezpowrotnie
stracone.
Mecenas Markiewicz broni skutecznie w sprawach
karnych, podejrzanych o przywaszczenie mienia,
spowod. uszczerbku na zdrowiu, zagroenie ycia.

Byem awnikiem w skadzie sdziowskim,

ktry rozpatrywa spraw oskaronego o takie
przestpstwa. Sprawa bya ewidentnie jasna, dowody
przedstawione przez prokuratur wydaway si pewne,
bez zastrzee. Jednak po wygoszeniu mowy
obronnej przez mec. Markiewicza, pojawiy si pewne
wtpliwoci dotyczce sdzonych przestpstw.
Aby si spokojnie zastanowi i przeanalizowa
zasadno argumentw obrony, przewodniczcy
zespou sdziowskiego zarzdzi krtk przerw.
W czasie analizy zaistniaych wtpliwoci, do pokoju,
w ktrym bylimy, wszed mec. Markiewicz,
przeprosi nas i owiadczy: Jako obroca
oskaronego zrobiem swoje, a wy jako sdzcy w tej
sprawie, czycie swoje, zgodnie z prawem,
ktre oskarony bezsprzecznie zama. Wtpliwoci
zostay rozwiane, a oskarony otrzyma zasuon kar
adekwatn do popenionego czynu.
Stworzy cykl prac powiconych walce
i martyrologii Zamojszczyzny. Nale do nich:
*Nie dali ziemi skd ich rd, Lublin 1967 obejmuje
okres od 26 XI 1942 do 1 XII 1943, kiedy to w ramach
realizacji Generalnego Planu Wschodniego SS
prowadzio na Zamojszczynie akcj wysiedleczo
pacyfikacyjn poczon z kolonizacj tych terenw.
Walka polskiego ruchu oporu w obronie zagroonej
ludnoci przybraa wwczas rozmiary tak rozlege,
e zostay przez autora okrelone mianem ,,Powstania
Zamojskiego.
* Bitwy pod Wojd, Zaborecznem i R, Lublin
1957.
*Partyzancki kraj, Lublin 1985
*O wielkich bitwach w Puszczy Solskiej w czerwcu
1944, Warszawa 1962.
*Powstanie Zamojskie 1942 1943, Lublin 2004,
*Paprocie zakwity krwi partyzantw, Lublin 1962,
Pozycja ta dotyczy operacji przeciwko partyzantom
Sturmwind I i II, prowadzonych przez okupantw w
czerwcu 1944 r. i walk toczonych w lasach lipskich,
janowskich i Puszczy Solskiej przez oddziay
partyzantw polskich i radzieckich z regularnymi
wojskami niemieckimi, zakoczonych tragiczn bitw
pod Osuchami i nad Sopotem.
*Szkoy partyzanckiej walki, Warszawa 1979,
o szkoleniu wojskowym w Batalionach Chopskich praca habilitacyjna.
*Bataliony Chopskie na Lubelszczynie 1940
1944, rda Lublin 1962 wspautor.
*Powiatowa Delegatura Rzdu Rzeczypospolitej
Polskiej w Bigoraju 29 VII 8 VIII 1944, Bigoraj
2006.
*Kalendarium walk BCH na Lubelszczynie 1940
1944, Lublin 1964.
5

CHRZSZCZ NR 4 (10)

*Bezpieczestwo Polski. Historia i wspczesno,

Wydawnictwo KUL 2010.
Jerzy Markiewicz by te znanym i cenionym
regionalist. Ocali od zniszczenia, a czsto i od
zapomnienia, wiele zabytkw kultury materialnej,
a take historii miasta Bigoraja i caego regionu
Ziemi Bigorajskiej. Wsptworzy opracowania
naukowe muzealnictwa.
Owocem jego zainteresowa i dziaalnoci
regionalnej s Dzieje Bigoraja, Lublin 1979;
opracowane wsplnie z profesorami UMCS
Wiesawem ladkowskim i Ryszardem Szczygem,
wydane przez Towarzystwo Regionalne w Bigoraju
wydane z okazji 400- lecia miasta Bigoraja, a
take opracowanie rdowe Nad Tanwi i ad,
Bigoraj 2006.
Gruntowna znajomo dokonanych przez
Niemcw
zbrodni
na
ludnoci
cywilnej
Zamojszczyzny, twrcza i opiekucza wsppraca
z organizacjami kombatanckimi, wiedza prawnicza
i historyczna sprawiy, e mec. Markiewicz by
czonkiem
kilku
towarzystw
naukowych,
wieloletnim czonkiem Gwnej Komisji Badania
Zbrodni Hitlerowskich w Warszawie i Lublinie.
Za dziaalno i osignicia naukowe, publikacje
otrzyma wiele nagrd i wyrnie krajowych, od
wadz centralnych, regionalnych oraz wyrnie
midzynarodowych. Oto one:
*Nagroda im. Zygmunta Klukowskiego w 1987 r.
przyznana przez Wojewdzk Rad Towarzystw
Regionalnych w Lublinie,
*Nagroda Prezesa Polskiej Akademii Nauk w1958 r.,
*Nagroda tygodnika ,,Polityka w 1063 r. (wsplnie
z Z. Makowskim i J. Naumiukiem),
*Nagroda Wojewody Zamojskiego w 1971 r.
przyznana przez Prezydium Wojewdzkiej Rady
Narodowej w Lublinie,
*Odznaka ,,Zasuony Dziaacz Kultury w 1974 r.
nadana przez Ministra Kultury i Sztuki,
*Dyplom honorowy Ministra Kultury i Sztuki
w 1977 r.,
*Nagroda Ministra Szk Wyszych i Nauki w 1988
r. (wsplnie z W. ladkowskim i R. Szczygem),
*Medal ,, Men Achivement w 1991 r. nadany przez
Internationel Biografical Centre
w Cambridge
England (Anglia)
oraz inne, a take wpisy not biograficznych
w wanych wydawnictwach zagranicznych.
Otrzymane nagrody i wyrnienia stanowi
dowody uznania, s one take potwierdzeniem
spenienia oczekiwa Zygmunta Klukowskiego,
ktry pragn, aby Jerzy Markiewicz zosta jego
nastpc i kontynuatorem.
6

Te oczekiwania potwierdza dedykacja zamieszczona

w Dzienniku z lat okupacji ofiarowanym przez
Z.
Klukowskiego:
,,Kochanemu
Jerzemu
Markiewiczowi, ktrego chyba pierwszy wprowadziem
w zaczarowany wiat historii, z gorcymi yczeniami
nie zaniechania tej gazi nauki i wzbogacenia swoimi
cennymi pracami dziejw skrwawionej Zamojszczyzny
ofiaruj ten swj Dziennik z lat okupacji.
C.d.n.
Aleksander Przysada

yj wrd nas
Po prostu trzeba by aktywnym spoecznie
Rozmowa z p. Januszem Kapeckim

W r. 2011 otrzyma Pan Medal Wojewdztwa

Lubelskiego za szczeglne zasugi dla rozwoju
Lubelszczyzny;
w 2012 zosta Pan nagrodzony
w sidmej edycji konkursu Bene Meritus Terreae
Lublinesi za dzieo udostpniania ludziom wraliwym
pikna
roztoczaskiej
przyrody,
a
wadze
Szczebrzeszyna nagrodziy Pana medalem jubileuszu
650 lecia miasta za dziaalno na rzecz rozwoju
i promocji rodzinnej miejscowoci i okolic. W jaki
sposb mona sobie zasuy na takie wyrnienia?
Trzeba, po prostu, udziela si spoecznie, by
aktywnym, pokazywa interesujce wydarzenia,
ciekaw histori.
Szczebrzeszyn jako miasto
wielokulturowe posiada wanie tak
histori
i ogromn tradycj trzeba umie to pokazywa.
A szczeglnie - chodzi o Roztocze, jestem pasjonatem
turystyki, krajoznawstwa i fotografii krajoznawczej.
Urodzi si Pan i wychowa w Szczebrzeszynie.
Czy w paskiej rodzinie ju wczeniej byy tradycje
spoecznikowskie?
Raczej nie, chocia Historia mojej rodziny siga
odlegych czasw i jest do interesujca. Nasza prapra babka Kopciowa fundowaa kocioy w Pisku.
Dziadek Jan by w carskim wojsku , w Taszkiencie.
Po I wojnie wiatowej wyjecha do Stanw
Zjednoczonych, gdzie pracowa w fabryce Forda.
W Stanach, w Detroit urodzi si mj ojciec.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Do Szczebrzeszyna wrcili przed II wojn, dziadek

pracowa wtedy jako murarz, zajmowa si te
masarstwem. Natomiast dziadek Stanisaw Decyk
pracowa w folwarku ordynackim w Klemensowie,
dziki czemu y do dostatnio, gdy Zamoyscy
doceniali ludzi mdrych, pracowitych, uczciwych
i godnie nagradzali ich prac. Podczas wojny ojciec
i stryj dziaali w partyzantce, wujek Edward Decyk
z Klemensowa naprawia bro partyzantom z AK,
dziaa spoecznie w stray poarnej . Wuj Henryk
Decyk nalea do AK, nastpnie wraz z Wojskiem
Polskim forsowa Odr i zdobywa Berlin. Otrzyma
stopie porucznika, a po wojnie
wadze
komunistyczne skazay go na wizienie na Zamku
Lubelskim. Stryj Adam
Kapecki ps. Tcza
z oddziau Woyny przey bitw pod Osuchami,
wielokrotnie przekazywa nam tragiczne wspomnienia
tej bitwy. Znanym spoecznikiem by Roman
Koodziejczyk, rodzony brat mojej babki, rwnie
jego syn Romuald. Moja mama Stanisawa ma ju 90
lat i przez wiele lat dziaaa w Klubie Seniora.
Tak wic caa rodzina bya do aktywna.
Kiedy, dziki czyjej inspiracji pojawiy si paskie
pasje i praca spoeczna promujca rodzinne
miasteczko?
Chodziem do dobrej szkoy najpierw podstawowej
do wiczeniwki. Potem w liceum miaem
szczcie do dobrych profesorw: uczya mnie m.in.
p. prof. Krystyna Niechajowa, p. profesorowie
Aleksander Przysada, Jan Makara, Stanisaw Kapica,
Bronisaw Pietruszyski. Prof. Kapica umia
zainteresowa modzie geografi i botanik, prof.
Pietruszyski nawet w zimie potrafi wyprowadzi
modzie w wwozy i uczy rozpala ognisko
Chyba w r. 1966 profesorowie Kapica i Makara
zabrali nas do Suca i nad Szumy to bya naprawd
wyprawa! Oni mieli duy wpyw na moje pniejsze
zainteresowania. Uczestniczylimy te w rajdach
partyzanckich,
w
wakacyjnych
wdrwkach
po naprawd dzikich Bieszczadach. Ju w wojsku,
w TSWL w Zamociu organizowaem imprezy
turystyczne, wyjazdy na rajdy piesze.
W internetowej notce biograficznej nazywany jest Pan
elektronikiem - z zamiowania i z zawodu, ponadto
regionalist,
przewodnikiem
turystycznym
i pasjonatem fotografii krajoznawczej. Moe si Pan
do tego odnie?
Tak elektronik to mj zawd wyuczony
i wykonywany. Pozostae zajcia- to realizacja pasji.
Po wojsku w 1975r. zwizaem si z PTTK
w Zamociu przez cay czas i aktywnie uczestnicz
w jego pracach. Peni obecnie funkcj wiceprezesa
O/PTTK w Zamociu. Zostaem Przodownikiem
Turystyki Pieszej I stopnia,

rwnie Przodownikiem Turystyki Kolarskiej - jest to

funkcja spoeczna kadry programowej PTTK.
Braem udzia w opracowywaniu, wytyczaniu tras,
znakowaniu ich jestem znakarzem szlakw pieszych
i
rowerowych.
Pniej
ukoczyem
kurs
przewodnicki. Poprowadziem spoecznie ok.300
rajdw pieszych. Organizowaem rajdy rowerowe po
Roztoczu, wycigi po naszym Piekieku, np.
I Oglnopolski Wycig MTB Open Szczebrzeszyn
2012, rajdy ekstremalne na orientacj. Zaraziem
grup modziey (gwnie z Tomaszowa Lub.)
ekstremalnymi
wdrwkami,
dwa
razy
realizowalimy
w
Szczebrzeszynie
imprez
ekstremaln na orientacj Skorpion. Teraz ci modzi
ludzie samodzielnie bior udzia w takich
wdrwkach.
Wsplnie z UMiG Szczebrzeszyn
realizowalimy
cykl
imprez
turystycznokrajoznawczych dla szk podstawowych gminy,
nosi on nazw Poznajemy nasze Roztocze.
Wdrowanie poczylimy z przekazywaniem wiedzy,
konkursami, nagrodami, w rezultacie imprezy
te cieszyy si duym powodzeniem.
Kiedy pojawio si zainteresowanie fotografi?
W dziecistwie! Wszyscy wujkowie mieli aparaty
fotograficzne pierwszy aparat Druh otrzymaem
od wujka Adama. Pogbiaem wic wiedz
fotograficzn, m.in. w szkole podstawowej podczas
zaj w ramach kka fotograficznego prowadzonego
przez p. Kazimierza Makiela. Pniej obrbk zdj
robilimy w kku fotograficznym w naszym domu
kultury. Od 1975r. jestem czonkiem Zamojskiego
Towarzystwa Fotograficznego, co sobie niezwykle
ceni. Wdrujc po Roztoczu, dokumentuj trasy
wanie zdjciami fantastycznych roztoczaskich
krajobrazw . Dziki temu zebraem materiay do
wystaw fotograficznych, m.in. takich jak Skarby
przyrody i kultury Zamojszczyzny ,
Pasma
roztoczaskie, Roztocze w obiektywie.
A co kryje si pod nazwami: Roztoczaskie
Ekomuzeum i Laboratorium Lessowe Roztocza
Zachodniego? To m.in. Pana pomysy?
Roztoczaskie Ekomuzeum wymylilimy m.in.
razem z p. Mari Rzeniak, polegao na stworzeniu
krgu osb zainteresowanych regionem ,osb, ktre
potrafi pokaza na Roztoczu to, co dla niego typowe
w rnych dziedzinach. Proponujemy to, co najlepsze
do zobaczenia, do skosztowania, np. potrawy
regionalne, rkodziea czy wwozy lessowe.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

W ramach tych dziaa kiedy razem z p. Zuzann

Wdzich zakadaem Regionaln Izb Pamici
w Szczebrzeszynie. Niestety, teraz nie ma na ni
miejsca, eksponaty spakowano i czekaj na lepsze
czasy, a przecie takie Muzeum Regionalne powinno
istnie w naszym miecie. Natomiast Laboratorium
Lessowe Roztocza Zachodniego ma na celu edukacj,
pokazanie pikna Roztocza Zachodniego zwanego
Lessowym, np. okolic Szczebrzeszyna z ogromn
liczb wwozw. Tutaj mamy najgstsz sie
wwozw lessowych w kraju. Pokazujemy nie tylko
pikno tego krajobrazu, take rolinno, zioa,
mwimy o ich zastosowaniu w medycynie
niekonwencjonalnej. Zajmujemy si budow
geologiczn, skadem chemicznym ska. Jest to
program m.in. dla nauczycieli i modziey szkolnej.
Pikne logo Laboratorium Lessowego stworzya
moja crka Justyna, artysta grafik .
Historia rwnie Pana interesuje? Pisa Pan dzieje
klasztoru i kocioa
p.w. w. Katarzyny
Aleksandryjskiej
Szczeglnie
historia
Szczebrzeszyna,
gdy,
jak wspomniaem, jest niezwykle ciekawa. A koci
w. Katarzyny by kocioem szkolnym, dla
modziey. Do niego czciej chodzilimy ni do
bliej pooonego - w. Mikoaja. Razem z p. Mari
Lisowsk opisalimy do szczegowo histori tej
wityni, architektur i wyposaenie wntrza.
A czym zajmuje si Pan aktualnie?
W
2016r.
na
Roztoczu
odbdzie
si
57. Oglnopolski Wysokokwalifikowany Rajd
Pieszy.
Jestem
komandorem
tego
rajdu.
Trzeba przygotowa 3
trasy na 2 tygodnie
wdrowania po Roztoczu, w rajdzie wemie udzia
ok. 300 prawdziwych turystw. Ostatni taki rajd na
Roztoczu mia miejsce prawie 40 lat temu.
Ostatnio zrealizowaem swj
pomys i zostaa
wytyczona cieka Wwozy lessowe, wydany
zosta folder
z mapk, w terenie umieszczono
tablice i drogowskazy. Oprowadzam wycieczki po
Roztoczu i ukadam trasy tak, by wczy zwiedzanie
Szczebrzeszyna przez minimum 1,5 godz.
Chciabym, by jak najwicej turystw odwiedzao
nasze miasto. Cigle realizuj swoje pasje, to stao
si moim sposobem na ycie. A jeli przy okazji
mog promowa Szczebrzeszyn
Pan Zygmunt Krasny, nie dysponujc adnymi
finansami, wydaje gazet Chrzszcz, wypeniajc
wyran luk w tej dziedzinie. Czy czyta Pan nasz
gazet?
Czy nie sdzi Pan, e Szczebrzeszyn
powinien mie czasopismo wydawane profesjonalnie,
prawdopodobnie przez Urzd Miasta, podobnie jak
to si dzieje np. w Zwierzycu, Krasnobrodzie,
Turobinie?
8

Tak, czytam Chrzszcza. Zgadzam si z pani,

e
Szczebrzeszyn
jest
duym
orodkiem,
ktry powinno sta na sfinansowanie periodyku
porzdnie wydanego, w odpowiednim nakadzie,
na dobrym papierze.
Serdecznie dzikuj za rozmow. ycz cigej
satysfakcji i realizowania pasji, dziki ktrym
pobudza Pan zainteresowanie Roztoczem i naszym
miastem.
Rozmawiaa Joanna Dawid

Pytania i odpowiedzi
Jaki kolor ma prt paliwowy?
Czysty uran to radioaktywny metal ciki
poyskliwy i srebrzystobiay, wskutek rozszczepienia
uranu powstaje pluton. By ten drugi mg suy jako
paliwo w elektrowni jdrowej, trzeba go najpierw
odpowiednio przygotowa. Radioaktywny rozpad
granulki tlenku plutonu w prtach paliwowych
sprawia, e arz si one na pomaraczowo
czerwono. Postrzegany kolor zmienia take woda
chodzca: zaczyna wieci na niebiesko, poniewa
emitowane czstki naadowane poruszaj si w niej
szybciej ni fotony wiata. Mechanizm powstawania
tego wiata jest podobny do fali uderzeniowej.
Fizycy nazywaj ten proces promieniowaniem
Czerenkowa.
Co mona bada 300 metrw nad dungl?
W samym rodku amazoskiej dungli badacze
wznieli 325 metrowy maszt wyszy od wiey
Eiffla. Zapomoc czujnikw i pomp zasysajcych
ATTO (Amazonian Tail Towe Obserwatory) ma
mierzy zmiany klimatyczne. Urzdzenia wcigaj
Mae czstki, ktre maj udzieli informacji na temat
procesw transportu mas powietrza. Dziki wiey
badacze mog nadzorowa obszar o powierzchni 100
km/2 . amazoski las deszczowy liczy prawie 400
miliardw drzew i odpowiada za poow ziemskiej
produkcji tlenu. Ma tez ogromny wpyw na nasz
klimat.
Co si dzieje z tuszczem, gdy chudniemy?
Wydychamy go. Zbyt pikne, by mogo by
prawdziwe? A jednak nowe badania potwierdzaj, e
tak wanie si dzieje. Tuszcz nie zamienia si tylko
w energi jak dotychczas sugeroway liczne rda.
Zesp australijskich badaczy z Uniwersytetu Nowej
Poudniowej Walii odkry, e wikszo tuszczu
tracimy przez oddychanie. Ale uwaga nie oznacza to,
e wystarczy przypieszy oddech, by schudn. Ten
proces przemiany materii nabiera tempa dopiero
wtedy, gdy si poruszamy.

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Co jada matuzalem oceanw?

Pywajc z otwart, szeroko nawet na osiem metrw
paszcz, wieloryby grenlandzkie przeczesuj Ocean
Arktyczny w poszukiwaniu kryla i innego planktonu.
Dorosy osobnik kadego dnia poyka dwie tony tych
maych stworze. A to oznacza, e wale w cigu
swojego trwajcego 22 lat ycia zjada okoo 146 tysicy
ton pokarmu.
Czy nasze leki s trujce?
Substancje o dziaaniu przeciwzapalnym, obniajce
gorczk, antybiotyki te wszystkie leki ingeruj
w naturalny system obronny ludzkiego organizmu.
W
wyniku
przedawkowania,
wystpowania
niepodanych interakcji (wzajemne oddziaywanie
rnych lekw) oraz skutkw ubocznych coraz czciej
dochodzi do niewydolnoci ukadu immunologicznego.
Polacy zajmuj drugie miejsce w Europie pod wzgldem
liczby zaywanych rodkw przeciwblowych. W 2013
roku wydalimy a 9,6 miliarda z na preparaty
sprzedawane bez recepty. A te mog by szczeglnie
grone
Wiele osb zaywa zapobiegawczo aspiryn czy to
ma sens?
Tabletki
zawierajce
mae
dawki
kwasu
acetylosalicylowego ze wzgldu na dziaanie
rozrzedzajce krew czsto s przyjmowane take przez
osoby zdrowe, chcce zapobiec zawaowi serca. Taka
profilaktyka przynosi jednak minimalne korzyci albo
nie przynosi ich wcale. Zwykle przewaaj skutki
uboczne. Efekt terapeutyczny pojawia si tylko
w przypadku pacjentw wysokiego ryzyka. Konieczna
jest konsultacja z lekarzem.
Jak mona chroni swj gos?
Pisk, krzyk, a nawet czsty kaszel obciaj gos.
Chrzkanie to lejsza forma kaszlu, obu trzeba unika,
poniewa bardzo obciaj krta. Lepiej wypi po
prostu yk wody. Zasadniczo obowizuje zasada aby
unika wszystkiego co powoduje wzrost produkcji
kwasw odkowych: alkoholu, papierosw, kawy,
ostrego i kwanego jedzenia. Natomiast dobrze na
struny gosowe wpywa poranne nucenie. Uwaga:Jeeli kto ma chrypk przez ponad trzy tygodnie,
powinien uda si do lekarza specjalisty.
Czy niemowlta potrafi jednoczenie oddycha
i poyka?
Kiedy jemy, to zanim otworzy si zwieracz przeyku,
krta zostanie zasonita nagoni, aby jedzenie
powdrowao do przeyku i dalej do odka, a nie do
drg oddechowych. Chroni to przed zadawieniem.
U niemowlt krta znajduje si wyej, przez co
tchawica i przeyk nie krzyuj si. Dziki temu przez
pierwsze trzy miesice ycia noworodki mog
jednoczenie poyka i oddycha. Pniej anatomia si
zmienia i umoliwia nam nabycie zdolnoci, ktra
zdecydowaa o powstaniu naszej cywilizacji: mwienia.
Zebra R.

Dajmy sobie i innym poy!

Przyznaj si publicznie do swoich wad i bdw,
a przestaniesz by przedmiotem zaocznych pomwie
i prognoz,.
*
Miar yczliwoci czowieka i czowieczestwa jest
cieszenie si szczciem innych ludzi i smucenie si
ich porakami.
*
Nawet gdyby stara si mozolnie ukada swj
yciorys z dobrych uczynkw i suby spoecznej, to
pewni ludzie i tak bd ci w tym przeszkadza albo
przynajmniej ,,wiedzie swoje.
*
Poznawaj siebie i rzeczywisto otaczajc ci powoli
i ostronie, bo szybkie i powierzchowne poznanie
moe sta si przyczyn powanej frustacji.
*
Aby by czowiekiem wystarczy przede wszystkim
lubi ludzi.
*
Ostronie manifestuj swoje wspczucie dla innych,
bo moe to by dla nich krpujce.
*
Nie kada aktywno ludzi bywa cech pozytywn.
Trwaj walki o swoje interesy i wartoci oraz przeciw
innym. Std tyle w debatach publicznych ,,pyskwek
i nietolerancji, a take procesw sdowych.
*
Zanim znajdziesz sobie wrogw, poszukaj najpierw
osb otwartych, przyjaznych i mdrych yciowo.
*
Twoje dziecko bywa skarbem, szczciem i nadziej
albo problemem i nieszczciem. Zaley to od ciebie,
wieku i sposobu ycia dziecka oraz relacji z innymi
ludmi.
*
Pamitaj! To nie wina czasu, e ci go cigle brak,
ale sabej organizacji ycia praw i powinnoci.
*
Autoportrety malujemy najchtniej farbami biaymi
i
rowymi.
Portrety
innych
najczciej
nieatrakcyjnymi kolorami.
*
Ludzi majcych o wszystkim wyrobione i pewne
zdanie naley unika, bo nie s zdolni do dialogu
i samooceny.
*
Poczucie humoru zawiadcza o adzie psychicznym
ludzi, organizacji i instytucji. Nie powinno jednak
oznacza aprobaty dla kadej jego formy i metod oraz
czasu prezentacji.
9

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Czowiek rodzi si mdry, ale ycie cigle go uczy

i oducza.
*
Czy piszesz artyku, list czy ksik nie zapominaj,
e w tej czynnoci powinna uczestniczy nie tylko
rka z dugopisem czy maszyn, ale take gowa
i serce.
*
Zbyt wielu ludzi zastpio myl staroytnych ,,Cogito
ergo sum myl, wic jestem swoimi dewizami:
,,Mam pienidze, wic jestem, ,,Mam plecy (ukady),
wic jestem ,,Mwi o mnie, wic jestem, ,,Boj si
mnie, wic jestem.
*
Nie ufaj zbytnio swojej wielkoci i wspaniaoci,
a bdziesz mile zaskakiwany przez ludzi i otaczajcy
wiat.
Nie fetyszyzujmy roli wyksztacenia jako miary
czowieka. Miar czowieczestwa jest yczliwy
stosunek do innych oraz caoyciowa edukacja.
*
Gdyby kady Polak by ,,mdry po szkodzie,
stalibymy si podziwiani cenieni przez innych
w Polsce i na wiecie.
*
Nowych problemw przyrasta wspczesnym
ludziom, poniewa cigle chc czego nowego,
albo nie mog mie tego, co proponuj reklamy i
obiecuj programy rzdzcych.
Czesaw Banach

Ponadto, przy trasach wjazdowych do Szczebrzeszyna

zainstalowane zostan cztery witacze. Dwa z nich ju
zostay usytuowane - od granicy z Gmin Suw oraz
od strony Gminy Zwierzyniec. W oparciu
o wydarzenia tematyczne w ramach projektu
W Szczebrzeszynie chrzszcz zorganizowane
zostanie 2-dniowe study tour dla dziennikarzy oraz
koncert finaowy Dni Chrzszczowego Grodu
na zakoczenie projektu.
Projekt jest wspfinansowany ze rodkw
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Wojewdztwa Lubelskiego na lata 2007-2013.
O priorytetowa Infrastruktura ekonomiczna.

Aktywny Senior

W ramach projektu Wsplnie na Zamojszczynie

Z ksiki Dajmy sobie i innym poy, Krakw 2011. rozpoczlimy realizacj inicjatywy AKTYWNY
SENIOR, adresowanej do seniorw z miasta i gminy
Szczebrzeszyn.
Z miasta
W dniu 26 marca seniorzy uczestniczyli w wycieczce
Informacja o realizacji projektu
do teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie,
W Szczebrzeszynie chrzszcz
gdzie
obejrzeli
spektakl
pt.
MJ BOSKI
Gmina Szczebrzeszyn realizuje projekt pn. ROZWD.
W
Szczebrzeszynie
chrzszcz,
ktrego Program wycieczki obejmowa rwnie zwiedzanie
nadrzdnym celem jest zorganizowanie kampanii Zamku w acucie, w ktrym wspaniae historie
promocyjnej miasta i gminy Szczebrzeszyn w i ciekawe
anegdoty
zaprezentowane
przez
rodkach masowego przekazu w kraju i za granic przewodnikw pozwoliy, cho na chwil, przenie
oraz w Internecie, zgodnie z programami rozwoju si w czasy Potockich.
regionalnego oraz Strategi Rozwoju Miasta i Gminy
MDK Szczebrzeszyn
Szczebrzeszyn.
W ramach projektu zrealizowane zostay nastpujce
dziaania: opracowanie dokumentw eksperckich
Programu Promocji Gminy oraz Strategii PR, film
promocyjny w Internecie, emisja spotu reklamowego
w TV, wirtualny spacer z punktami POI, przewodnik
po regionie, promocyjne materiay drukowane,
System Identyfikacji Wizualnej dla gminy
Szczebrzeszyn.
10

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Nowoci wydawnicze

Znamy ju laureatw konkursu Tradycje

Na Kwiecie Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna Wielkanocne 2015

w Szczebrzeszynie proponuje pastwu kolejne nowoci W czwartek 26 marca ogoszone zostay wyniki
wydawnicze.
tegorocznej edycji konkursu plastycznego Tradycje
Wielkanocne. Konkurs organizowany od wielu lat przez
Milena Kindziuk ,, Matka Papiea" opowie nasz Dom Kultury ma ju zasig oglnopolski. W tym
o kobiecie, ktra daa ycie witemu Papieowi. roku zgoszenia napyway m. in. z Kranika, Lublina,
Cay wiat pozna jej syna. Kady, kto mia okazj Gliwic, Tarnowa, Gdaska oraz wielu innych
z nim rozmawia, podkrela to, jak dobrym, ciepym miejscowoci
z wojewdztw:
maopolskiego,
i niezwykym czowiekiem by Jan Pawe II. A on pomorskiego, lskiego, dolnolskiego i lubelskiego.
czsto mwi o tym, jak wiele zawdzicza swojej cznie do oceny konkursowej zgoszono niemal
czterysta prac.
matce i rodzinie, ktr udao jej si stworzy.
Kim bya ta niezwyka kobieta? Jakie byy jej losy? Ekspozycja prac konkursowych bdzie dostpna w sali
widowiskowej MDK do 3 kwietnia.
Jaki by dom, w ktrym wychowa si Papie?
MDK Szczebrzeszyn

Wyniki:

Erica Spindler ,, Naladowca"- pi lat temu

w maym miasteczku zostay zamordowane trzy
dziewczynki, wszystkie we wasnych sypialniach
i wszystkie
w tym samym wieku, jak nazwaa go
prasa Morderca picych Aniokw. Na miejscu
zbrodni nie znaleziono adnych ladw , a dochodzenie
zakoczyo si klsk. Teraz morderca wraca,
by kontynuowa makabryczne dzieo.
Zapraszamy
MGBP w Szczebrzeszynie

Kategoria I pisanka - 44 prace

I m. Hanna Polak Szkoa podstawowa nr 30 w Lublinie
II m. Olga Paleczna Gliwice
III m. Micha Chwiejczak Gimnazjum w Michalowie
Kategoria Palma 12 prac
Nagroda Gwna Izba Regionalna
ze Szkoy
Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie
I m. Grupa II ,,Motylki Przedszkole Samorzdowe
w Szczebrzeszynie
I m. Pracownia Plastyczna rodowiskowy Dom Pomocy
w Sochach
II m. Emilia Szpakowska i Magdalena Niechaj WTZ
Rozopy
III m. Karolina Gomua Szkoa Podstawowa nr 1
w Szczebrzeszynie
III m. Bartosz Rycko Szkoa Podstawowa w Wielczy
III m. Dawid Poprawski Szkoa Podstawowa Specjalna
w Kraniku
Kategoria III Stroiki 85 prac
I m. wietlica Szkoy Podstawowej nr 1 w Szczebrzeszynie
I m. Pracownia Krawiecko Dziewiarska WTZ Rozopy
II m. Pracownia Plastyczna WTZ Rozopy
III m. Pracownia Ceramiczna WTZ Rozopy
III m. Patrycja Burton Szkoa Podstawowa w Lubniu
Kategoria IV Kartka witeczna 237 prac
I m. Klaudia Kocon Szkoa Podstawowa nr 1
w Szczebrzeszynie
I m. Aleksandra Mika Szkoa Podstawowa nr 18
w Tarnowie
I m. Dominika Trzciska Zesp Szk Publicznych nr 2
w Kocierzynie
Kategoria Inne 8 prac
I m. Martyna Wyupek Szkoa Podstawowa nr 1
w Szczebrzeszynie
II miejsce Piotr Bojarczuk i Piotr Kucio WTZ Zamo
III m. Izabela Pliga Szkoa Podstawowa
w Niedzieliskach
III m. Kamila i Milena Ziba Szkoa Podstawowa
w Lubniu
11

CHRZSZCZ NR 4 (10)

Zwizki rodziny Malhomme'w

z Ordynacj Zamojsk.
Obecno rodziny Malhomme'w na Zamojszczynie
datuje si od 1791 roku. 6 sierpnia tego roku
otrzyma pozwolenie na przyjazd do Polski Mikoaj
Ludwik Malhomme wraz z ona Aniel Karolin de
Devilliers. Pocztkowo udzielia im gociny rodzina
Czartoryskich w Puawach, nastpnie zamieszkali na
terenie Ordynacji Zamojskiej; w roku 1813 Mikoaj
Malhomme
otrzyma
posad
generalnego
plenipotenta Ordynacji oraz w dzieraw folwark
Brodne, wczeniej peni obowizki zastpcy kuratora
wieczystego Szkoy Wojewdzkiej im. Zamoyskich
w Szczebrzeszynie. Jako zastpca kuratora
wieczystego (funkcje t sprawowa doywotnio
ordynat
Stanisaw
Zamoyski,
pomysodawca
i organizator Szkoy) interweniowa z polecenia
ordynata w sprawie stosowania przez nauczycieli kar
cielesnych. Takich naduy dopuszcza si m. in.
rektor Marcin Gosiewski, rektor szkoy w latach
1818 1828 (wraz ze swoim bratem Stanisawem
pochowany jest na szczebrzeskim cmentarzu, ich
nagrobek zdobi epitafium: Tu spoczywaj zwoki
dwch braci Gosiewskich przedtem onierzy a potem
kapanw: Ksidz Stanisaw Gosiewski pleban parafii
Poryte Diecezyji Augustowskiej, a od roku 1827
kapan przy szpitalu w. Katarzyny w Szczebrzeszynie.
Urodzony 1773, wywicony 31 V 1840 zmar 30
XI11860 roku. Ksidz Marcin Gosiewski rektor Szk
omyskich i pleban parafii Zawady w Diecezyi
Augustowskiej od 1818 roku rektor Szkoy Zamoysko
Szczebrzeskiey, kanonik Diecezyi Lubelskiej, prezes
Rady Powiatowej Zakadw Dobroczynnych i Sdzia
Pokoju Okrgu Zamoyskiego urodzony 1779,
wywicony 1800 zmar 1858).
Na stanowisku plenipotenta pozostawa do
roku 1832. W zbiorze Akt Ordynacji Zamojskiej
znalaza si korespondencja Mikoaja Ludwika
Malhomme kierowana do ordynata Stanisawa
Zamoyskiego odnonie adaptacji poklasztornego
budynku w Szczebrzeszynie na pomieszczenia
szpitalne. Pismo sygnowane jest dat 18 stycznia
1822 roku w Brodach, co moe sygnalizowa,
i plenipotent zamieszkiwa z rodzin w Brodach
k. Szczebrzeszyna.

Podczas powstania listopadowego w 1830

roku Mikoaj Ludwik Malhomme pomaga
wyekwipowa zorganizowany przez Konstantego
Zamoyskiego 5 Puk Uanw Zamojskich. Sam bra
udzia w stopniu sieranta w jednej z potyczek
powstania pod miejscowoci Pankratowicze
w pobliu Bobrujska, jako onierz 17 Puku Piechoty
im. Zamoyskich.
Przy Szkole Wojewdzkiej W Szczebrzeszynie funkcjonowao muzeum, dla ktrego w roku
szkolnym
1825/1826
plenipotent darowa
czterdzieci sze muszli. Mikoaj Ludwik
Malhomme zmar w roku 1849 w wieku 77 lat,
pochowany jest na cmentarzu w Szczebrzeszynie.
Mikoaj Ludwik Malhomme i Aniela Karolina
de Devilliers wedug ustale dr. Konrada Ajewskiego
mieli czterech synw: Ludwika, Michaa, Henryka
i Stanisawa. Nie wiadomo, czy w rodzinie tej byy
take crki, prawdopodobnie tak, co potwierdzaj
omwione poniej pochwki: Celestyny z Malhomme'w Sotowskiej, Jadwigi z Malhomme'w
Ligowskiej oraz Annyz Melhomme'w Skrzetuskiej.
Prawdopodobnie wszyscy synowie Mikoaja Ludwika
Malhomme zwizani byli z Ordynacj, a ju na
pewno Ludwik i Micha.
Ludwik Malhomme pocztkowo pracowa
jako zarzdca dbr ordynackich w Podzamczu,
a nastpnie zajmowa si prywatnymi interesami
i zarzdza osobistymi dobrami ordynata Stanisawa
Zamoyskiego. Zanim doszed do stanowiska zarzdcy
dbr ordynackich uczy si pocztkowo w Szkole
Wydziaowej w Szczebrzeszynie w latach 1813 1815, co potwierdza zachowane wiadectwo szkolne
dane Ludwikowi Malhomme w Szczebrzeszynie.
W roku 1817 wysany zosta na koszt ordynata
Stanisawa Zamoyskiego do Instytutu Rolniczego
Philippa Emanuela von Fellenberga w Hofwyl
w Szwajcarii celem przyuczenia si do przyszego
zarzdzania dobrami ordynackimi. Pobyt Ludwika w
Szwajcarii zaowocowa take cenn publikacj.
W omawianym roku ukaza si Wycig z listw
Ludwika Malhomme pisanych z Buchsee w Szwajcarii
do JW. Stanisawa Hr. Ordynata Zamoyskiego, ktry
opublikowany zosta w "Pamitniku Rolniczym
Warszawskim", cz. IV, s. 413 - 424.
C.d.n.
Regina Smoter Grzeszkiewicz

Chrzszcz miesicznik informacyjny

Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj
12

www.chrzaszcz.com.pl