Kodeks Pracy 2015

Kodeks pracy
2015
u
jednolicony tekst ustawy Kodeks pracy z oznaczonymi
najnowszymi zmianami komentarz ekspertw dotyczcy
nowych przepisw w 2015 roku omwienie planowanych
zmian w prawie pracy omwienie najwaniejszych orzecze
Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego z 2014 roku
Kodeks pracy
2015
ujednolicony tekst ustawy Kodeks pracy z oznaczonymi

najnowszymi zmianami komentarz ekspertw dotyczcy
nowych przepisw w 2015 roku omwienie planowanych
zmian w prawie pracy omwienie najwaniejszych orzecze
Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego z 2014 roku
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72

www.dziennik.pl, www.gazetaprawna.pl, www.forsal.pl
Autorzy: Sawomir Paruch, Robert Stpie
Redaktor merytoryczny: Katarzyna Dbrowska, Anita Jackiewicz
Redaktor prowadzcy: Renata Krasowska-Kos
Korekta: Mirosawa Jasiska-Nowacka
Projekt graficzny okadki: Kinga Pisarczyk
DTP: Joanna Archacka
Biuro Obsugi Klienta: 03-308 Warszawa, ul. Batalionu Platerwek 3
tel. 22 761 31 27, 22 212 08 27, 801 626 666, e-mail: bok@infor.pl
Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o.
Wydanie I/2015, stycze 2015 r.
ISBN 978-83-64085-42-0
SPIS TRECI
Wstp................................................................................................................................. 7
Rozdzia 1. Zmiany wprawie..................................................................................... 9
Wynagrodzenie minimalne.......................................................................................... 9
Dodatek za prac wporze nocnej......................................................................... 9
Wynagrodzenie za czas choroby..........................................................................12
Odprawa ztytuu rozwizania stosunku pracy..............................................13
Skadki na ubezpieczenia spoeczne...................................................................13
Wysze kwoty wolne od potrce.......................................................................14
wiadczenie usug na odlego wniedziele iwita.........................................14
Dopuszczalno pracy wniedziele iwita......................................................14
Tylko czynnoci usugowe.....................................................................................15
Usugi odbierane za granic..................................................................................15
Polskie wito musi by za granic normalnym dniem pracy...................16
Zmiany wzatrudnianiu bezrobotnych....................................................................17
Nowa ustawa ocudzoziemcach ................................................................................18
Zmiany wprzepisach dotyczcych zatrudniania
niepenosprawnych krtszy dzie pracy.............................................................18
Podatek od auta subowego uywanego prywatnie...........................................19
Oskadkowanie umw zlecenia
oraz wynagrodze czonkw rad nadzorczych.................................................... 20
Badania lekarskie wane unowego pracodawcy..................................................21
Rozdzia 2. Projekty zmian aktw prawnych................................................... 22
Umowy oprac na czas okrelony iinne zmiany................................................ 22
Uzasadnienie projektu........................................................................................... 22
Zarzuty Komisji Europejskiej................................................................................23
Ograniczenie rodzajw umw oprac..............................................................23
Dopuszczalno ponownego zawarcia umowy na okres prbny............. 24
Ograniczenia wzawieraniu umw na czas okrelony................................ 26
Ograniczenie ilociowe iczasowe.......................................................................27
Wyjtki od zasady.................................................................................................... 29
Obiektywne przyczyny po stronie pracodawcy.............................................. 29
Wypowiadanie umw oprac na czas okrelony...........................................31
Wyrok Trybunau Sprawiedliwoci UE..............................................................31
Orzecznictwo Sdu Najwyszego........................................................................33
Dusze okresy wypowiedzenia........................................................................... 34
Brak obowizku uzasadniania wypowiedzenia umowy
na czas okrelony .....................................................................................................35
Zwolnienie zobowizku wiadczenia pracy wokresie wypowiedzenia.....36
Rekompensowanie pracy wdni wolne................................................................... 36
Urlop rodzicielski dla samotnego ojca......................................................................37
Zmiana stanowiska ZUS wsprawie zasad wypaty wiadcze zZFS...........37
Rozdzia 3. Najciekawsze orzeczenia ..................................................................39
Wprowadzenie.......................................................................................................... 39
Przesanie informacji poufnych na prywatn poczt
jako przyczyna rozwizania umowy.................................................................. 39
3
Porozumienie zbiorowe na etapie strajku ...................................................... 40

Podatek od nieodpatnych wiadcze przyznawanych pracownikom... 42
Nocleg wkabinie samochodu nie zwalnia zobowizku
zapewniania darmowego noclegu..................................................................... 43
Prawo do nagrody adziaalno konkurencyjna........................................... 44
Dodatek za nadgodziny przy pracy wniepenym wymiarze..................... 46
Skracanie okresu wypowiedzenia na wniosek pracownika....................... 47
Zmiana organizacji czasu pracy nie wymaga wypowiedzenia................. 48
Domaganie si zapaty wynagrodzenia
moe by uznane za nieuzasadnione ............................................................... 50
Umowy na czas okrelony zawierane przed 1 maja 2004 r..........................51
Praca na zwolnieniu lekarskim aprawo do zasiku chorobowego ..........53
USTAWA zdnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
(t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502 z pn. zm.)................................................................ 55
DZIA PIERWSZY. PRZEPISY OGLNE (art. 121)...........................................58
Rozdzia I. Przepisy wstpne...................................................................................... 58
Rozdzia II. Podstawowe zasady prawa pracy....................................................... 59
Rozdzia IIa. Rwne traktowanie wzatrudnieniu.............................................. 62
Rozdzia IIb. Nadzr ikontrola przestrzegania prawa pracy........................... 65
Rozdzia III. (uchylony)................................................................................................. 65
DZIA DRUGI. STOSUNEK PRACY (art. 2277).................................................65
Rozdzia I. Przepisy oglne......................................................................................... 65
Rozdzia II. Umowa oprac........................................................................................ 68
Oddzia 1. Zawarcie umowy oprac................................................................... 68
Oddzia 2. Przepisy oglne orozwizaniu umowy oprac..........................71
Oddzia 3. Rozwizanie umowy oprac za wypowiedzeniem...................72
Oddzia 4. Uprawnienia pracownika wrazie nieuzasadnionego
lub niezgodnego zprawem wypowiedzenia umowy oprac
przez pracodawc.....................................................................................................75
Oddzia 5. Rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia.................... 78
Oddzia 6. Uprawnienia pracownika wrazie niezgodnego zprawem
rozwizania przez pracodawc umowy oprac bez wypowiedzenia..... 79
Oddzia 6a. Uprawnienia pracodawcy wrazie nieuzasadnionego
rozwizania przez pracownika umowy oprac bez wypowiedzenia......81
Oddzia 7. Wyganicie umowy oprac.............................................................81
Rozdzia IIa. Warunki zatrudnienia pracownikw skierowanych
do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
zpastwa bdcego czonkiem Unii Europejskiej.............................................. 82
Rozdzia IIb. Zatrudnianie pracownikw wformie telepracy......................... 84
Rozdzia III. Stosunek pracy na podstawie powoania, wyboru,
mianowania oraz spdzielczej umowy oprac................................................... 88
Oddzia 1. Stosunek pracy na podstawie powoania..................................... 88
Oddzia 2. Stosunek pracy na podstawie wyboru..........................................90
Oddzia 3. Stosunek pracy na podstawie mianowania................................90
Oddzia 4. Stosunek pracy na podstawie spdzielczej umowy oprac.........90
4
DZIA TRZECI. WYNAGRODZENIE ZA PRAC

IINNE WIADCZENIA (art. 77193)........................................................................ 91
Rozdzia I. Ustalanie wynagrodzenia za prac iinnych wiadcze
zwizanych zprac........................................................................................................91
Rozdzia Ia. Wynagrodzenie za prac...................................................................... 93
Rozdzia II. Ochrona wynagrodzenia za prac..................................................... 95
Rozdzia III. wiadczenia przysugujce
wokresie czasowej niezdolnoci do pracy............................................................. 97
Rozdzia IIIa. Odprawa rentowa lub emerytalna................................................. 98
Rozdzia IV. Odprawa pomiertna............................................................................ 99
DZIA CZWARTY. OBOWIZKI PRACODAWCY
IPRACOWNIKA (art. 941131)................................................................................ 100
Rozdzia I. Obowizki pracodawcy......................................................................... 100
Rozdzia II. Obowizki pracownika........................................................................ 103
Rozdzia IIa. Zakaz konkurencji.............................................................................. 103
Rozdzia III. Kwalifikacje zawodowe pracownikw.......................................... 104
Rozdzia IV. Regulamin pracy.................................................................................. 106
Rozdzia V. Nagrody iwyrnienia......................................................................... 108
Rozdzia VI. Odpowiedzialno porzdkowa pracownikw........................... 108
DZIA PITY. ODPOWIEDZIALNO MATERIALNA
PRACOWNIKW (art. 114127).............................................................................. 110
Rozdzia I. Odpowiedzialno pracownika
za szkod wyrzdzon pracodawcy.........................................................................110
Rozdzia II. Odpowiedzialno za mienie powierzone pracownikowi......... 112
DZIA SZSTY. CZAS PRACY (art. 12815112).................................................... 113
Rozdzia I. Przepisy oglne........................................................................................ 113
Rozdzia II. Normy ioglny wymiar czasu pracy................................................ 113
Rozdzia III. Okresy odpoczynku.............................................................................. 115
Rozdzia IV. Systemy irozkady czasu pracy........................................................ 115
Rozdzia V. Praca wgodzinach nadliczbowych................................................... 121
Rozdzia VI. Praca wporze nocnej...........................................................................124
Rozdzia VII. Praca wniedziele iwita................................................................125
DZIA SIDMY. URLOPY PRACOWNICZE (art. 152175)............................ 127
Rozdzia I. Urlopy wypoczynkowe...........................................................................127
Rozdzia II. Urlopy bezpatne....................................................................................133
DZIA SMY. UPRAWNIENIA PRACOWNIKW
ZWIZANE ZRODZICIELSTWEM (art. 1761891)........................................... 134
DZIA DZIEWITY. ZATRUDNIANIE
MODOCIANYCH (art. 190206)...........................................................................146
Rozdzia I. Przepisy oglne....................................................................................... 146
Rozdzia II. Zawieranie irozwizywanie umw oprac
wcelu przygotowania zawodowego...................................................................... 148
Rozdzia III. Doksztacanie........................................................................................ 149
5
Rozdzia IIIa. Zatrudnianie modocianych winnym celu

ni przygotowanie zawodowe................................................................................. 149
Rozdzia IV. Szczeglna ochrona zdrowia............................................................ 150
Rozdzia V. Urlopy wypoczynkowe.......................................................................... 151
Rozdzia VI. Rzemielnicze przygotowanie zawodowe....................................152
DZIA DZIESITY. BEZPIECZESTWO
IHIGIENA PRACY (art. 20723715)......................................................................... 152
Rozdzia I. Podstawowe obowizki pracodawcy.................................................152
Rozdzia II. Prawa iobowizki pracownika..........................................................155
Rozdzia III. Obiekty budowlane ipomieszczenia pracy..................................157
Rozdzia IV. Maszyny iinne urzdzenia techniczne........................................ 158
Rozdzia V. Czynniki oraz procesy pracy stwarzajce
szczeglne zagroenie dla zdrowia lub ycia.......................................................159
Rozdzia VI. Profilaktyczna ochrona zdrowia..................................................... 162
Rozdzia VII. Wypadki przy pracy ichoroby zawodowe....................................167
Rozdzia VIII. Szkolenie...............................................................................................170
Rozdzia IX. rodki ochrony indywidualnej oraz odzie iobuwie robocze.171
Rozdzia X. Suba bezpieczestwa ihigieny pracy...........................................173
Rozdzia XI. Konsultacje wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy oraz
komisja bezpieczestwa ihigieny pracy...............................................................174
Rozdzia XII. Obowizki organw sprawujcych nadzr
nad przedsibiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi
pastwowymi albo samorzdowymi......................................................................175
Rozdzia XIII. Przepisy bezpieczestwa ihigieny pracy dotyczce
wykonywania prac wrnych gaziach pracy...................................................176
DZIA JEDENASTY. UKADY ZBIOROWE PRACY (art. 23824130)........... 176
Rozdzia I. Przepisy oglne........................................................................................176
Rozdzia II. Ponadzakadowy ukad zbiorowy pracy..........................................183
Rozdzia III. Zakadowy ukad zbiorowy pracy .................................................. 186
DZIA DWUNASTY. ROZPATRYWANIE SPORW OROSZCZENIA
ZE STOSUNKU PRACY (art. 242280)................................................................. 190
Rozdzia I. Przepisy oglne....................................................................................... 190
Rozdzia II. Postpowanie pojednawcze............................................................... 190
Rozdzia III. Sdy pracy...............................................................................................193
DZIA TRZYNASTY. ODPOWIEDZIALNO ZA WYKROCZENIA
PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA (art. 2812901)...............................194
Rozdzia II. (uchylony)................................................................................................ 196
DZIA CZTERNASTY. PRZEDAWNIENIE ROSZCZE (art. 291295)......196
DZIA CZTERNASTY a (art. 29512952) uchylony............................................ 197
DZIA PITNASTY. PRZEPISY KOCOWE (art. 296305)..........................198
Indeks rzeczowy......................................................................................................... 203
Wstp
Oddajemy na Pastwa rce kolejne ju wydanie komentarza do ustawy zdnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z2014 r., poz. 1502; dalej: k.p.), uwzgldniajcego najwaniejsze zmiany w przepisach prawa pracy, ktre miay miejsce na przestrzeni ostatniego roku. Komentarz skada si
ztrzech czci iobejmuje kolejno:
komentarz do zmian wprzepisach, ktre weszy wycie w2014 r. lub co do

ktrych wiadomo, e zaczn obowizywa w2015 r.;
komentarz do projektw zmian wprzepisach, nad ktrymi prowadzone s

prace legislacyjne, oraz
komentarz do najwaniejszych (w ocenie autorw niniejszego opracowania) orzecze Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego wydanych
w2014r., oprzeomowym znaczeniu dla stosowania przepisw prawa pracy.
Kolejno skomentowane zostay zmiany wprzepisach dotyczce wszczeglnoci: wysokoci wynagrodzenia minimalnego za prac oraz wysokoci innych wiadcze przyznawanych pracownikom, uzalenionych od wysokoci
tego wynagrodzenia; wiadczenia usug na odlego wniedziele iwita; zatrudniania osb niepenosprawnych; przepisw ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 r. opromocji zatrudnienia iinstytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z2013r.,
poz. 674 z pn. zm.; dalej: ustawa o promocji zatrudnienia); nowej ustawy
zdnia 12 grudnia 2013 r. ocudzoziemcach (Dz.U., poz. 1650 zpn. zm.); projektw zmian dotyczcych w szczeglnoci: umw o prac na czas okrelony oraz zagadnie towarzyszcych tym zmianom; urlopu rodzicielskiego;
rekompensowania pracy wniedziel iwita; oskadkowania umw-zlece.
Jest rwnie orzecznictwo Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego,
odnoszce si wszczeglnoci do: zawierania iwypowiadania umw oprac na czas okrelony, opodatkowania nieodpatnych wiadcze przyznawanych pracownikom; zasad wynagradzania pracy wgodzinach nadliczbowych.
Co jest szczeglnie istotne w czci II komentarza omwione zostay projekty zmian i proponowane rozwizania nie s to obowizujce przepisy.
Niezalenie od powyszego, przy okazji omawiania projektw zmian
w przepisach, krtko skomentowane zostay kwestie zwizane z wydatkowaniem rodkw z zakadowego funduszu wiadcze socjalnych. Chocia
wtym zakresie nie zostay dokonane adne zmiany wprzepisach, to jednak
ZUS przyj kontrowersyjn interpretacj przepisw, intensyfikujc kontrole
i kwestionujc zasady przyznawania wiadcze oraz domagajc si zapaty
Kodeks pracy 2015
zalegych skadek na ubezpieczenia spoeczne wsytuacjach, wktrych wczeniej tego nie kwestionowa. Zagadnienie to ma szczegln donioso praktyczn iwci pozostaje aktualne zuwagi na nasilajce si kontrole ze strony ZUS.
Ograniczenie zakresu przedmiotowego niniejszego opracowania wycznie do zagadnie dotyczcych zmian iprojektw zmian wprzepisach dokonanych na przestrzeni ostatniego roku jest uzasadnione periodycznym charakterem komentarza, ktry ukazuje si na przeomie kadego kolejnego roku
kalendarzowego.
Chocia w treci komentarza przytaczane s wycznie przepisy kodeksu
pracy, obejmuje on rwnie niektre wspomniane wyej zmiany regulacji pozakodeksowych, ktre maj szczeglnie istotny wpyw na sytuacj prawn
pracodawcw ipracownikw. Podobnie zagadnienia poruszane wkomentowanym orzecznictwie Sdu Najwyszego iTrybunau Konstytucyjnego odnosz si nie tylko do przepisw kodeksu pracy, ale rwnie do waniejszych regulacji pozakodeksowych.
Sawomir Paruch
radca prawny,
Partner w kancelarii Raczkowski Paruch
Robert Stpie
aplikant radcowski,
prawnik w kancelarii Raczkowski Paruch
Rozdzia 1.
Zmiany w prawie
Wynagrodzenie minimalne
Kwota minimalnego wynagrodzenia w2015 r. ulega podwyszeniu iwynosi 1750 z brutto miesicznie (w 2014 r. byo to 1680 z brutto miesicznie). Wie si to zobowizkiem zmiany umw oprac (poprzez zawarcie
odpowiedniego porozumienia zmieniajcego) wprzypadku wszystkich tych
pracownikw, ktrych wynagrodzenie zostao okrelone w umowie o prac konkretn kwot odpowiadajc dotychczasowemu wynagrodzeniu minimalnemu (lub kwot wysz ni dotychczasowe wynagrodzenie minimalne, ale nisz ni wynagrodzenie minimalne obowizujce w 2015 r.).
W przypadku natomiast tych pracownikw, dla ktrych wysoko wynagrodzenia zostaa okrelona wumowach oprac poprzez uycie sformuowania wynagrodzenie odpowiadajce wynagrodzeniu minimalnemu, bez
wskazywania konkretnych wartoci, nie ma koniecznoci zmiany umw.
Naley przy tym podkreli, e niezalenie od odpowiedniej zmiany umowy
o prac i dostosowania wysokoci wynagrodzenia pracownikw do nowego wynagrodzenia minimalnego, pracownikw od 1 stycznia 2015 r. tak czy
inaczej obowizuje (zmocy ustawy) nowe wynagrodzenie minimalne wwysokoci 1750 z brutto ipracodawca ma obowizek wypacania wynagrodzenia co najmniej w takiej wysokoci (niezalenie od mniej korzystnych dla
pracownika iniedostosowanych do nowej wysokoci wynagrodzenia minimalnego postanowie umowy oprac).
Wskutek podwyszenia wynagrodzenia minimalnego nastpia odpowiednia
zmiana wysokoci wiadcze, ktrych poziom jest uzaleniony od jego wysokoci.
Dodatek za prac wporze nocnej

Za prac w porze nocnej pracownikowi przysuguje, oprcz normalnego wynagrodzenia za prac, dodatek w wysokoci 20% stawki godzinowej wynikajcej zminimalnego wynagrodzenia za prac (art. 1518 k.p.), za
kad godzin pracy w porze nocnej. Punktem wyjcia dla prawidowego obliczenia jego wysokoci jest ustalenie stawki godzinowej wynikajcej
z minimalnego wynagrodzenia za prac. Stawk t ustala si jako iloraz
miesicznego wynagrodzenia minimalnego (obecnie w wysokoci 1750 z
brutto) i liczby godzin wynikajcych z wymiaru czasu pracy pracownika
wdanym miesicu.
Kodeks pracy 2015
Wymiar czasu pracy dla danego miesica ustala si, mnoc liczb penych tygodni przypadajcych wdanym miesicu przez 40 godzin (tj. przez
redniotygodniow norm czasu pracy obowizujc pracownikw) i dodajc do otrzymanego wyniku iloczyn 8 godzin (tj. liczby godzin wynikajcych z dobowej normy czasu pracy obowizujcej pracownikw) i liczby dni pozostaych do koca danego miesica kalendarzowego, bdcych
dla pracownikw dniami pracy. Naley przy tym pamita owyroku Trybunau Konstytucyjnego z 2 padziernika 2012 r. (sygn. akt K 27/11, OTK-A2012/9/102), zgodnie zktrym kade wito (take wystpujce wdniu
wolnym od pracy wynikajcym zpiciodniowego tygodnia pracy) zmniejsza wymiar czasu pracy wdanym miesicu o8 godzin. Wymiar czasu pracy dla poszczeglnych miesicy w2015 r. zosta obliczony iprzedstawiony
wtabeli 1 poniej.
Tabela 1. Wymiar czasu pracy w2015 roku
miesic
liczba
dni
liczba
godzin
liczba
dni wolnych
stycze
20 dni (po 8 godzin)
160
11
luty
160
marzec
176
kwiecie
168
maj
160
11
czerwiec
168
lipiec
184
sierpie
160
11
wrzesie
176
padziernik
176
listopad
160
10
grudzie
168
10
CZNIE
2016
113
Po obliczeniu stawki godzinowej wynikajcej zminimalnego wynagrodzenia

za prac, zgodnie zinstrukcj powyej, dodatek za prac wporze nocnej oblicza si jako 20% tej stawki za kad godzin pracy wporze nocnej. Szczegowe wyliczenia wysokoci dodatku za godzin pracy wporze nocnej w2015 r.
zostay przedstawione wtabeli 2.
10
Rozdzia 1. Zmiany w prawie
PRZYKAD
Wyliczanie dodatku za prac wporze nocnej
Pracownik wiadczy prac w porze nocnej w wymiarze 18 godzin w styczniu,
25godzin wlutym oraz 15 godzin wmarcu 2015 r. Dodatek za prac wporze nocnej naley ustali odrbnie dla kadego miesica, uwzgldniajc rny wymiar
czasu pracy, aco za tym idzie rn wysoko stawki godzinowej wynikajcej
zwynagrodzenia minimalnego wposzczeglnych miesicach. Wstyczniu stawka
ta wynosi 1750 z : 160 godzin = 10,94 z brutto. Zatem dodatek za godzin pracy
wporze nocnej wstyczniu 2015 r. wynosi 2,19 z brutto (20% x 10,94 z), co daje
czny dodatek za 18 godzin pracy wporze nocnej wstyczniu 2015 r. wwysokoci
39,38 z brutto (2,19 z x 18 godzin). Wlutym stawka godzinowa wynikajca zminimalnego wynagrodzenia za prac wynosi 1750 z : 160 godzin = 10,94 z brutto, adodatek za 1 godzin pracy wporze nocnej 2,19 z brutto (20% x 10,94 z).
To daje czny dodatek wwysokoci 54,75 z brutto (25 godzin x 2,19 z). Wmarcu
stawka godzinowa wynikajca zminimalnego wynagrodzenia za prac wynosi
1750 z : 176 godzin = 9,94 z brutto, adodatek za 1 godzin pracy wporze nocnej 1,99 z brutto (20% x 9,94 z). To daje czny dodatek wwysokoci 29,85 z
brutto (15 godzin x 1,99 z).
Tabela 2. Dodatek za prac wporze nocnej w2015 roku

miesic
wymiar
czasu pracy
stawka godzinowa
wynikajca zminimalnego
wynagrodzenia
dodatek za
godzin pracy
wporze nocnej brutto
stycze
160 godzin
1750 z : 160 godzin = 10,94 z
2,19 z
luty
160 godzin
1750 z : 160 godzin = 10,94 z
2,19 z
marzec
176 godzin
1750 z : 176 godzin = 9,94 z
1,99 z
kwiecie
168 godzin
1750 z : 168 godzin = 10,42 z
2,08 z
maj
160 godzin
1750 z : 160 godzin = 10,94 z
2,19 z
czerwiec
168 godzin
1750 z : 168 godzin = 10,42 z
2,08 z
lipiec
184 godziny
1750 z : 184 godziny = 9,51 z
1,90 z
sierpie
160 godzin
1750 z : 160 godzin = 10,94 z
2,19 z
wrzesie
176 godzin
1750 z : 176 godzin = 9,94 z
1,99 z
11
Kodeks pracy 2015
padziernik
176 godzin
1750 z : 176 godzin = 9,94 z
1,99 z
listopad
160 godzin
1750 z : 160 godzin = 10,94 z
2,19 z
grudzie
168 godzin
1750 z : 168 godzin = 10,42 z
2,08 z
Wynagrodzenie za czas choroby

Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za prac ronie rwnie
najnisza podstawa wymiaru wiadcze chorobowych przysugujcych pracownikom (tj. zasiku chorobowego oraz wynagrodzenia za czas choroby wypacanego zgodnie zart. 92 k.p.).
W przypadku pracownikw bdcych w pierwszym roku pracy zawodowej najnisza podstawa wymiaru wiadcze chorobowych w2015 r. wynosi:
1208,06 z (tj. 80% minimalnego wynagrodzenia minus 13,71% ztych 80% wynagrodzenia minimalnego, tj. 80% x 1750 z = 1400 z i1400 z 13,71% x 1400 z
= 1400 z 191,94 z = 1208,06 z).
W przypadku pozostaych pracownikw najnisza podstawa wymiaru
wiadcze chorobowych w2014 r. wynosi: 1510,07 z (tj. wynagrodzenie minimalne minus 13,71% ztego wynagrodzenia, tj. 1750 z 13,71% x 1750 z = 1750z
239,93 z = 1510,07 z).
W przypadku pracownikw wynagradzanych wynagrodzeniem minimalnym, ktrym pracodawca wypaca wiadczenia chorobowe na przeomie
2014/2015, po 1 stycznia 2015 r. pracodawca zobowizany jest odpowiednio
przeliczy podstaw wymiaru tych wiadcze.
PRZYKAD
Zmiana podstawy wymiaru wiadcze chorobowych
Pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim od 16 grudnia 2014 r. do 10 stycznia
2015 r. Pracodawca wypaca mu wynagrodzenie zgodnie z art. 92 k.p. W zwizku ztym, e osoba ta otrzymuje wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia za prac, podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby za grudzie 2014 r. nie moga by nisza od kwoty 1449,67 z. Natomiast przy obliczaniu
wynagrodzenia chorobowego za stycze 2015 r. (oraz ewentualnie wynagrodzenia izasiku chorobowego za kolejne miesice tego roku, wprzypadku przeduenia choroby) podstawa ta nie moe by nisza ni 1510,07 z. Jeeli patnik wypaci wynagrodzenie (zasiek) wdotychczasowej wysokoci (tj. przyjmujc podstaw
wymiaru tak sam jak za grudzie 2014 r.), wpniejszym okresie bdzie musia
wyrwna zanione wiadczenie oraz dokona korekty zoonych za dany okres
dokumentw rozliczeniowych.
12
Odprawa ztytuu rozwizania stosunku pracy

Zgodnie zart. 8 ust. 4 ustawy zdnia 13 marca 2003 r. oszczeglnych zasadach
rozwizywania z pracownikami stosunkw pracy z przyczyn niedotyczcych
pracownikw (Dz.U. Nr 90, poz. 844 zpn. zm.; dalej: ustawa ozwolnieniach
grupowych), maksymalna wysoko odprawy jest uzaleniona od wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac wtaki sposb, e nie moe ona przekracza
15-krotnoci tego wynagrodzenia obowizujcego wdniu rozwizania stosunku
pracy. Maksymalna kwota odprawy w2015 r. wynosi wzwizku ztym 26 250 z
brutto (15 x 1750 z). Taka wysoko odprawy bdzie dotyczya wszystkich tych
pracownikw, zktrymi stosunki pracy zostay rozwizane po 31grudnia 2014r.
(a zatem rwnie tych, ktrym stosunek pracy zosta wypowiedziany jeszcze
w2014 r., aokres wypowiedzenia upyn po 31 grudnia 2014 r.).
PRZYKAD
Wysoko odprawy ztytuu rozwizania stosunku pracy
Pracownik by zatrudniony wfirmie przez 10 lat. Wysoko wynagrodzenia pracownika obliczanego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosia 10 000z
brutto. Z dniem 31 marca 2015 r. pracodawca rozwiza z nim umow o prac
zprzyczyn niedotyczcych pracownika, dziaajc wzwizku zart. 10 ust. 1 ustawy ozwolnieniach grupowych. Wtym przypadku pracownikowi naley si odprawa ztytuu rozwizania stosunku pracy wmaksymalnej wysokoci 26 250 z
(odpowiadajcej 15-krotnoci minimalnego wynagrodzenia za prac). Zgodnie
bowiem zoglnymi zasadami ustalania wysokoci odprawy, biorc pod uwag
sta pracy pracownika, przysuguje mu odprawa wwysokoci 3-krotnego miesicznego wynagrodzenia obliczanego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy
(tj. 3 x 10 000z = 30 000 z). Poniewa kwota ta przekracza wysoko maksymalnej kwoty odprawy okrelonej ustawowo, naley wypaci odpraw wmaksymalnej wysokoci 26 250 z.
Skadki na ubezpieczenia spoeczne

Wzrost wynagrodzenia minimalnego do wysokoci 1750 z brutto spowodowa odpowiedni wzrost wysokoci skadek na ubezpieczenia spoeczne,
aco za tym idzie wzrost kosztw zatrudniania pracownika (rozumianych
jako koszty minimalne, tj. koszty zatrudniania pracownika wynagradzanego
stawk minimaln). Wzrost kosztw zatrudnienia takiego pracownika wstosunku do 2014 r. przedstawia tabela 3 (w celu wyliczenia wzrostu kosztw
po stronie pracodawcy, w tabeli 3 przedstawione zostay wycznie skadki
wczci ponoszonej przez pracodawc).
13
Kodeks pracy 2015
Tabela 3. Wzrost kosztw zatrudnienia pracownika dla pracodawcy

(wporwnaniu z2014 r.)
rodzaj
skadki
stopa
procentowa
wysoko
skadki
(2014 r.)
wysoko
skadki
(2015 r.)
wzrost
skadki
emerytalna
9,76%
163,97 z
170,80 z
6,83 z
rentowa
6,5%
109,20 z
113,75 z
4,55 z
wypadkowa
1,93%
32,42 z
33,78 z
1,36 z
Fundusz Pracy
2,45%
41,16 z
42,88 z
1,72 z
FGP
0,10%
1,68 z
1,75 z
0,07 z
348,43 z
362,96 z
14,53 z
CZNIE
Miesiczny wzrost kosztw zatrudnienia pracownika wynagradzanego

wynagrodzeniem minimalnym wynosi zatem (wstosunku do 2014 r.) 84,53 z
(tj. wzrost wynagrodzenia minimalnego o70 z + zwizany ztym wzrost wysokoci skadek na ubezpieczenia spoeczne o14,53 z).
Wysze kwoty wolne od potrce

Wzwizku ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia za prac w2015 r., poczwszy od stycznia 2015 r., pracodawca ma obowizek stosowa wysze kwoty
wolne przy dokonywaniu obowizkowych lub dobrowolnych potrce zwynagrodzenia za prac (owe kwoty wolne uzalenione s bowiem od wysokoci wynagrodzenia minimalnego za prac). Istotne jest, e nowe, wysze kwoty wolne
naley stosowa wkadym przypadku dokonywania potrcenia po 1 stycznia
2015 r., niezalenie od tego, czy potrcenie jest dokonywane zwynagrodzenia
przysugujcego za 2015 r., czy za 2014 r. (np. potrcenie zpremii przysugujcej pracownikowi za 2014 r., awypacanej wroku 2015; tak: pismo Gwnego Inspektoratu Pracy z26 stycznia 2011 r., GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP).
wiadczenie usug na odlego

wniedziele iwita
Dopuszczalno pracy wniedziele iwita
Zdniem 4 marca 2014 r. wesza wycie nowelizacja kodeksu pracy rozszerzajca katalog prac dozwolonych wniedziele iwita. Na mocy znowelizowanych
przepisw dopuszczalne jest wiadczenie wte dni prac polegajcych na:
14
wiadczeniu usug na odlego, zwykorzystaniem rodkw komunikacji
elektronicznej wrozumieniu przepisw owiadczeniu usug drog elektroniczn lub urzdze telekomunikacyjnych wrozumieniu przepisw prawa
telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Polski;
wykonywaniu prac zapewniajcych moliwo wiadczenia tego rodzaju

usug.
Warunkiem dopuszczalnoci pracy w niedziele i wita jest w przypadku
tego rodzaju prac to, aby dni bdce wPolsce dniami ustawowo wolnymi od
pracy (niedziele iwita) byy pracujce wkraju zagranicznego kontrahenta.
Omawiana nowelizacja przepisw ma szczeglne znaczenie zpunktu widzenia moliwoci wiadczenia nowoczesnych usug (z wykorzystaniem rodkw
komunikacji elektronicznej lub urzdze telekomunikacyjnych) na rzecz podmiotw zagranicznych, ktrych obowizuj inne ni wPolsce ukady kalendarzowe wit bd ktre dziaaj wrnych strefach czasowych. Do tej pory nie
byo to moliwe, a co za tym idzie pracodawcy dziaajcy na polskim rynku
mieli spore trudnoci wzapewnieniu cigoci pracy wtakie dni. Zmiana przepisw stanowi zatem ztego punktu widzenia dostosowanie regulacji prawnych do
potrzeb rynku iksztatujcej si praktyki funkcjonowania pracodawcw.
Tylko czynnoci usugowe

Na wstpie naley zaznaczy, e planowanie pracy pracownikw wniedziele i wita na podstawie komentowanego przepisu moe dotyczy wycznie
czynnoci usugowych, ktrych wykonywanie odbywa si przy wykorzystaniu
rodkw komunikacji elektronicznej iurzdze telekomunikacyjnych. Nie dotyczy zatem zatrudnionych wprzedsibiorstwach niezajmujcych si wykonywaniem czynnoci usugowych, np. wiadczcych zadania produkcyjne. Rodzi
to pewne wtpliwoci co do zakresu zastosowania przepisu. Oile bez wtpienia przepis znajdzie zastosowanie wprzypadku pracownikw prnie rozwijajcych si centrw outsourcingowych, zmyl oktrych zosta stworzony co
bdzie miao istotny wpyw na zwikszenie konkurencyjnoci polskiej gospodarki otyle istniej wtpliwoci, czy rozwizanie to moe by stosowane np.
wprzypadku sklepw internetowych majcych klientw poza granicami Polski. Problematyczne jest bowiem, czy taki sklep powinien by traktowany jak
jednostka handlowa czy te jak ta wykonujca czynnoci usugowe.
Usugi odbierane za granic

Biorc pod uwag literalne brzmienie komentowanego przepisu, kluczowe
dla rozstrzygnicia wtpliwoci, czy znajdzie on wdanym przypadku zastosowanie, jest to, czy usugi wykonywane przez pracownika byy odbierane za
granic. Komentowane rozwizanie bdzie stosowane wkadym przypadku
15
Kodeks pracy 2015
wiadczenia usug na rzecz kontrahentw znajdujcych si poza granicami

Polski, tj. usugi wykonywane przez pracownika bd odbierane przez odbiorcw znajdujcych si za granic. Nie ma przy tym znaczenia, czy przeoony
pracownika znajduje si poza granicami Polski, czy na terytorium Polski. Nie
ma rwnie znaczenia pooenie serwera, na ktry bd przesyane usugi.
Istotne jest, aby beneficjent usugi faktycznie znajdowa si za granic.
Polskie wito musi by za granic normalnym dniem pracy

Wydaje si, e nie ma uzasadnienia, aby dopuszcza, na podstawie komentowanego przepisu, do wiadczenia obowizkw take wdniach, ktre wkraju odbiorcy usug s witami. Naley przyj, e praca wdzie bdcy witem wPolsce,
ktry pokrywa si z dniem witecznym w kraju pracodawcy bdcego odbiorc efektw pracy zatrudnionego, jest niedopuszczalna wwietle komentowanego przepisu. Wynika to zarwno ztreci, jak izcelu tego przepisu. Ju sama tre
przepisu wskazuje na to, e dotyczy on wycznie takich dni, ktre s niedziel lub
witem wkraju odbiorcy usug. Ponadto jego celem jest umoliwienie swobodnego prowadzenia dziaalnoci przedsibiorcom wykonujcym czynnoci usugowe na rzecz odbiorcw zagranicznych poprzez umoliwienie zatrudniania pracownikw we wszystkich dniach bdcych dniami pracy wkraju odbiorcy usug.
PRZYKAD
Praca wwito wiadczenie usug odbieranych poza terytorium Polski (1)
Pracodawca wiadczcy usugi z zakresu ksigowoci w szczeglnoci na rzecz
podmiotw prowadzcych dziaalno na terenie Turcji poleci pracownikowi stawienie si do pracy 6 stycznia 2015 r. Dzie ten wPolsce jest witem idniem ustawowo wolnym od pracy, wTurcji jest normalnym dniem pracy. Zarwno pracownik, jak ibezporedni przeoony pracownika, zlecajcy mu wykonanie okrelonych
zada, wykonuj prac wPolsce, wKrakowie. Usugi wiadczone s przez pracownika drog elektroniczn iodbierane bezporednio przez odbiorcw wTurcji. Czy
w takiej sytuacji pracodawca mia moliwo powierzenia pracownikowi pracy
6 stycznia 2015 r. oraz czy jest to zgodne zprawem. Naley uzna, e wtakiej sytuacji pracodawca mia tak moliwo. Pracownik mia tego dnia wiadczy usugi
drog elektroniczn na rzecz podmiotw odbierajcych te usugi na terenie Turcji,
gdzie 6 stycznia jest normalnym dniem pracy wszystkie przesanki uzasadniajce
prac wwito, oktrych mowa wart. 15110 pkt 11 k.p., zostay spenione. Nie ma przy
tym znaczenia, e zarwno pracownik, jak ijego bezporedni przeoony wykonywali prac wPolsce istotne, e usugi wiadczone przez pracownika byy odbierane
przez odbiorcw znajdujcych si na terenie Turcji.
16
PRZYKAD
Praca wwito wiadczenie usug odbieranych poza terytorium Polski (2)
Pracodawca prowadzcy sklep internetowy i sprzedajcy kosmetyki poleci pracownikowi stawienie si do pracy pierwszego dnia Wielkanocy izrealizowanie zamwie na rzecz kilku podmiotw znajdujcych si na terenie Niemiec. Dzie ten
zarwno wPolsce, jak iwNiemczech jest witem idniem ustawowo wolnym od
pracy. Czy wtakiej sytuacji pracodawca mia moliwo powierzenia pracownikowi
pracy wdniu 5 kwietnia 2015 r. oraz czy jest to zgodne zprawem.
Wtakim przypadku nie ma moliwoci zgodnego zprawem powierzenia pracownikowi pracy wwito, aprzynajmniej podstawy do tego nie daje art. 15110 pkt 11 k.p.
Wtpliwoci budzi ju to, e pracownik mia wysa towary, anie wiadczy usugi.
Nie robi tego przy tym ani drog elektroniczn, ani przy wykorzystaniu urzdze
telekomunikacyjnych. Co wicej, pierwszy dzie Wielkanocy jest witem idniem
wolnym od pracy rwnie wNiemczech, gdzie znajdowali si odbiorcy towarw, co
zgodnie zliteralnym brzmieniem powoywanego przepisu nie uzasadnia powierzenia pracy wwito. Wszystkie te przyczyny razem wzite, jak rwnie kada znich
z osobna, nakazuje, e wtej konkretnej sytuacji art. 15110 pkt 11 k.p. nie dawa moliwoci powierzenia pracownikowi pracy wwito.
Zmiany wzatrudnianiu bezrobotnych

Na mocy ustawy zdnia 14 marca 2014 r. ozmianie ustawy opromocji zatrudnienia iinstytucjach rynku pracy oraz niektrych innych ustaw (Dz.U., poz. 598),
ktra wesza wycie 27 maja 2014 r., wprowadzono wiele zmian do ustawy opromocji zatrudnienia oraz do wielu innych ustaw dotyczcych problematyki zatrudnienia iprowadzenia dziaalnoci zwizanej zzatrudnieniem. Celem nowelizacji
byo zwikszenie oddziaywania polityki rynku pracy na wzrost zatrudnienia oraz
agodzenie skutkw niedopasowania strukturalnego, gwnie pod ktem kwalifikacji ikompetencji osb bezrobotnych. Za sytuacja na rynku pracy wywoana spowolnieniem gospodarczym przyczynia si do podjcia przez ustawodawc decyzji o zainicjowaniu dziaa umoliwiajcych pewnym kategoriom bezrobotnych
trwae wczenie si do rynku pracy. Zmiany maj te zwikszy efektywno
wsppracy organw zatrudnienia zpracodawcami oraz urzdw pracy zpodmiotami niepublicznymi. Poniewa powysza problematyka wykracza znaczco poza
ramy niniejszego opracowania, jedynie informujemy owejciu wycie zmian, nie
komentujc ich natomiast w sposb szczegowy. W celu dokadniejszego zapoznania si z charakterem poszczeglnych zmian zachcamy do lektury komen-
17
Kodeks pracy 2015
tarza do znowelizowanych przepisw ustawy opromocji zatrudnienia iinstytucjach rynku pracy, autorstwa r. pr. ukasza Chruciela, ktry ukaza si na amach
Dziennika Gazety Prawnej, wydanie z26 czerwca 2014 r. (DGP nr 122/2014).
Nowa ustawa ocudzoziemcach

Zdniem 1 maja 2014 r. wesza wycie nowa ustawa ocudzoziemcach. Nowoci jest przyznanie jednego zezwolenia zarwno na pobyt, jak ina prac
wPolsce. Cudzoziemiec moe ubiega si onie wzakresie jednej procedury. Do
wejcia nowej ustawy wycie to pracodawca, ktry chcia zatrudni wPolsce
obcokrajowca, musia ubiega si dla niego ozezwolenie na prac. Dopiero po
jego uzyskaniu cudzoziemiec mg wystpi ozezwolenie na pobyt. Procedura
wydawania zezwole na prac nie zostaa jednak zlikwidowana. Pracodawca
nadal moe stara si ozezwolenie na prac, ktre bdzie uprawniao m.in. do
ubiegania si owiz dla cudzoziemca chccego pracowa wPolsce.
Poniewa powysza problematyka wykracza znaczco poza ramy niniejszego opracowania, jedynie informujemy owejciu wycie zmian, nie komentujc ich natomiast wsposb szczegowy. Wcelu dokadniejszego zapoznania
si zcharakterem poszczeglnych zmian zachcamy do lektury komentarza
do przepisw nowej ustawy ocudzoziemcach, autorstwa adw. Karoliny Schiffter ir. pr. ukasza Chruciela, ktry ukaza si na amach Dziennika Gazety
Prawnej, wydanie z17 kwietnia 2014 r. (DGP nr 75/2014).
Zmiany wprzepisach dotyczcych zatrudniania

niepenosprawnych krtszy dzie pracy
Zdniem 10 lipca 2014 r. wesza wycie nowelizacja przepisw dotyczcych
zatrudniania osb niepenosprawnych. Od tego dnia pracownicy ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepenosprawnoci mog pracowa 8 godzin na dob i40 godzin wtygodniu tylko wtakim przypadku, jeeli sami wystpi ztakim wnioskiem.
Zmiana przepisw oznacza powrt do wczeniej obowizujcych przepisw sprzed 1 stycznia 2012 r. ijest konsekwencj wyroku Trybunau Konstytucyjnego. Trybuna uzna za niezgodny zKonstytucj RP art. 15 ust. 2 ustawy
zdnia 27 sierpnia 1997 r. orehabilitacji zawodowej ispoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych (t.j. Dz.U. z2011 r. Nr 127, poz. 721 zpn. zm.;
dalej: ustawa o rehabilitacji zawodowej). Przepis ten stanowi, e skrcone
normy czasu pracy (7-godzinna norma dobowa i 35-godzinna norma tygodniowa) mog by stosowane do pracownika ze znacznym lub umiarkowa-
18
nym stopniem niepenosprawnoci tylko wtedy, gdy ocelowoci krtszej pracy przesdzi lekarz. Co do zasady natomiast pracownikw tych obowizywaa
8-godzinna norma dobowa i40-godzinna norma tygodniowa. Trybuna, badajc konstytucyjno zaskaronego przepisu, nie zgodzi si z zaoeniem,
e pracownicy niepenosprawni maj by co do zasady traktowani tak samo
jak penosprawni. Wkonsekwencji przepis zosta zmieniony wtaki sposb, e
skrcone normy czasu pracy stosuje si obecnie do kadej osoby oznacznym
lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci, chyba e lekarz wyda na
wniosek takiej osoby zawiadczenie otym, e moe ona pracowa wpenym
wymiarze czasu pracy.
Podatek od auta subowego uywanego prywatnie

Zdniem 1 stycznia 2015 r. weszy wycie przepisy ustawy ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej, dotyczce ryczatowego sposobu kalkulacji
podatku dochodowego ztytuu prywatnego korzystania zsamochodu subowego. Warto wiadczenia przysugujcego pracownikowi wzwizku zkorzystaniem z samochodu do celw prywatnych ustala si na 250 z miesicznie
(wprzypadku samochodw opojemnoci silnika do 1600 cm3) i400 z miesicznie (wprzypadku samochodw opojemnoci silnika powyej 1600 cm3).
Przyznawanie pracownikom samochodw subowych jest powszechn
praktyk stosowan przez pracodawcw. Zasady przyznawania samochodw
oraz zwizane ztym prawa iobowizki pracodawcy ipracownikw s zwykle
okrelane w specjalnym regulaminie (nazywanym rwnie czsto polityk
samochodow). Jedn z kluczowych kwestii jest prawo korzystania z samochodu subowego do celw prywatnych. Pracodawca, wedug swojego wyboru, moe przyzna pracownikom takie prawo albo moe go nie przyznawa,
wyranie zaznaczajc wregulaminie, e samochd subowy moe by wykorzystywany wycznie wcelach subowych.
Przyznanie prawa do korzystania zsamochodu wcelach prywatnych pociga za sob istotne konsekwencje wzakresie przepisw podatkowych. Wwietle przepisw o podatku dochodowym od osb fizycznych przyznanie prawa do korzystania z samochodu subowego w celach prywatnych stanowi
nieodpatne wiadczenie na rzecz pracownika i generuje przychd po stronie pracownika. Oznacza to obowizek odprowadzenia przez pracodawc zaliczek na podatek dochodowy (oraz skadek na ubezpieczenia spoeczne) od
tak rozumianego przychodu.
W praktyce najwicej wtpliwoci budzio zawsze to, jak ustala warto
takiego nieodpatnego wiadczenia i wysoko generowanego przychodu.
Przyjmowano rne metody, zktrych najpopularniejsze to:
19
Kodeks pracy 2015

ustalanie wysokoci przychodu jako iloczyn liczby kilometrw przejechanych
przez pracownika w celach prywatnych oraz wysokoci stawki kilometrowej wynikajcej z przepisw rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia
25 marca 2002 r. wsprawie warunkw ustalania oraz sposobu dokonywania
zwrotu kosztw uywania do celw subowych samochodw osobowych,
motocykli i motorowerw niebdcych wasnoci pracodawcy (Dz.U. Nr 27,
poz. 271 z pn. zm.);
ustalanie wysokoci przychodu wedug rednich cen wypoyczenia samochodu
danej klasy oferowanych przez podmioty zajmujce si wypoyczaniem samochodw, czy
ustalanie wysokoci przychodu w kwocie odpowiadajcej racie leasingowej
paconej przez pracodawc (jeeli samochody przyznawane pracownikom s
leasingowane przez pracodawc).
adna ztych metod nie bya doskonaa inie odzwierciedlaa rzeczywistej wartoci wiadczenia na rzecz pracownika, ktra to warto jest wpraktyce niemoliwa do ustalenia wsposb precyzyjny. Niemniej jednak, aby zachowa spjno
zprzepisami opodatku dochodowym od osb fizycznych, wregulaminie powinno si okreli metod ustalania wartoci tego wiadczenia. Ryczatowy sposb
kalkulacji wysokoci przychodu powstajcego po stronie pracownika, wprowadzony na mocy znowelizowanych przepisw, powinien wyeliminowa wikszo
tych problemw.
Oskadkowanie umw zlecenia

oraz wynagrodze czonkw rad nadzorczych
Od 1 stycznia 2015 r. obowizkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu irentowemu podlegaj czonkowie rad nadzorczych. Podstaw wymiaru skadek dla tych osb stanowi przychd uzyskiwany ztytuu penienia funkcji
czonka rady nadzorczej, apatnikiem skadek jest podmiot, wktrym dziaa rada nadzorcza. Obowizek ubezpieczenia dotyczy wszystkich czonkw
rad nadzorczych, ktrzy pobieraj wynagrodzenie ztego tytuu, bez wzgldu na podleganie ubezpieczeniom zinnego tytuu ifakt pobierania emerytury lub renty przez cay okres sprawowania funkcji.
Od 1 stycznia 2016 r. obowizek odprowadzania skadek emerytalnych
i rentowych bdzie dotyczy wszystkich umw zlecenia zawieranych ze
zleceniobiorc, dopki czna wysoko wynagrodzenia wynikajca z tych
umw nie przekroczy wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac.
Obecnie moliwe jest odprowadzanie skadek tylko od jednej umowy zlecenia, nawet jeli przewiduje ona znikome wynagrodzenie.
20
Badania lekarskie
wane unowego pracodawcy
Zdniem 1 kwietnia 2015 r. wejd wycie przepisy ustawy ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej, przewidujce moliwo zatrudnienia
pracownika na podstawie aktualnego orzeczenia lekarskiego wystawionego upoprzedniego pracodawcy, jeeli warunki pracy na nowym stanowisku
odpowiadaj warunkom na stanowisku, ktrego dotyczy orzeczenie, a pracownik zostanie przyjty do pracy w cigu 30 dni od ustania poprzedniego
zatrudnienia. To samo dotyczy ponownego zatrudnienia utego samego pracodawcy, jeeli wcigu 30 dni od ustania poprzedniego zatrudnienia pracownik jest zatrudniany na tym samym lub innym stanowisku, na ktrym warunki pracy odpowiadaj warunkom na poprzednim stanowisku. Zasady te
nie bd dotyczy osb przyjmowanych do wykonywania prac szczeglnie
niebezpiecznych.
PRZYKAD
Zatrudnienie pracownika na podstawie aktualnych bada lekarskich
Pracownik by zatrudniony przez pracodawc X na stanowisku elektryka wokresie od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. Zdniem 5 lipca 2015 r. pracownik zosta zatrudniony przez pracodawc Y na takim samym stanowisku. Pracownik mia
wtym czasie aktualne badania lekarskie. Czy pracodawca Y mia obowizek skierowania pracownika na badania wstpne przed dopuszczeniem do pracy, czy te
mg dopuci go do pracy na podstawie aktualnych bada lekarskich, wykonywanych wczasie pracy na rzecz pracodawcy X?
Zakadajc, e warunki pracy na stanowisku elektryka upracodawcy Y odpowiaday
warunkom pracy na takim samym stanowisku upracodawcy X, pracodawca Y mia
prawo dopuci pracownika do pracy na podstawie aktualnych bada lekarskich
wykonanych podczas wiadczenia pracy na rzecz pracodawcy X inie musia kierowa go na badanie wstpne. Okres pomidzy poprzednim akolejnym zatrudnieniem nie przekracza bowiem 30 dni.
21
Rozdzia 2.
Projekty zmian aktw prawnych
Umowy oprac na czas okrelony
iinne zmiany
Na stronie internetowej Ministerstwa Pracy iPolityki Spoecznej opublikowany zosta projekt zmian do kodeksu pracy, dotyczcy m.in. zasad zatrudniania
pracownikw na podstawie umw oprac na czas okrelony oraz wypowiadania tych umw. Oprcz tego projekt dotyczy rodzajw umw oprac, przesanek zatrudniania pracownikw na podstawie umw oprac na okres prbny czy
zwalniania pracownikw zobowizku wiadczenia pracy wokresie zatrudnienia. Obecnie trwaj prace nad projektem, obejmujce wszczeglnoci konsultacje spoeczne. Chocia proponowane zmiany nie zostay jeszcze przyjte, ju
budz liczne wtpliwoci. Dlatego te, pomimo e projekt nie ma jeszcze ostatecznego ksztatu imoe podlega modyfikacjom, wramach niniejszego opracowania omwione zostan najwaniejsze propozycje zmian, ze wskazaniem na
potencjalne konsekwencje zastosowania poszczeglnych rozwiza. Podkrelamy jednak nie s to jeszcze przepisy obowizujce, ani nawet uchwalone. S to
jedynie propozycje nowych rozwiza.
Uzasadnienie projektu
Projektowane zmiany zmierzaj, przynajmniej wzaoeniu, do ograniczenia nieuzasadnionego wykorzystywania umw oprac na czas okrelony. Jak
podnosi si wuzasadnieniu do projektu ustawy, obecnie umowy oprac na
czas okrelony s niejednokrotnie zawierane na dugie okresy, bez obiektywnego uzasadnienia. Tymczasem, co do zasady, nie jest celem umowy oprac na czas okrelony dugotrwae (wieloletnie) zatrudnianie pracownikw.
Do tego celu suy umowa oprac na czas nieokrelony. Znajduje to potwierdzenie w orzecznictwie Sdu Najwyszego oraz w prawie Unii Europejskiej
zgodnie zpreambu do dyrektywy Rady 99/70/WE z28 czerwca 1999 r., dotyczcej Porozumienia ramowego wsprawie pracy na czas okrelony (Dz.U. UE.
L. z1999 r. Nr 175, s. 43), umowy oprac zawierane na czas nieokrelony s powszechn form stosunkw pracy pomidzy pracodawcami apracownikami.
Wtym miejscu warto nadmieni, e prace nad zmian przepisw kodeksu
pracy, dotyczcych zawierania umw oprac na czas okrelony, s wszczeglnoci konsekwencj wszcztego przez Komisj Europejsk wstosunku do
22
Rozdzia 2. Projekty zmian aktw prawnych
Polski postpowania wsprawie niezgodnoci przepisw kodeksu pracy zpostanowieniami wspomnianej dyrektywy, w efekcie ktrego Komisja Europejska wezwaa polski rzd do usunicia uchybie w tym zakresie, a take
orzecznictwa Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej (dalej: TSUE).
Zarzuty Komisji Europejskiej

Zarzuty Komisji Europejskiej w zakresie niezgodnoci przepisw kodeksu
pracy zprawem unijnym dotycz zasadniczo trzech obszarw:
1) Moliwoci zastosowania krtkiego, dwutygodniowego okresu wypowiedzenia wprzypadku wieloletnich umw oprac na czas okrelony. Sytuacja pracownikw zatrudnianych na podstawie takich umw jest wocenie Komisji
Europejskiej podobna do sytuacji pracownikw zatrudnionych na podstawie
umw na czas nieokrelony, podczas gdy wprzypadku tych ostatnich stosowane s dusze (nawet trzymiesiczne) okresy wypowiedzenia, uzalenione
od stau pracy pracownika. Prowadzi to, zdaniem Komisji, do nieuzasadnionego rnicowania sytuacji na niekorzy pracownikw zatrudnionych na
podstawie wieloletnich umw oprac na czas okrelony.
2) Okresu co najmniej miesica, jaki musi upyn pomidzy dwiema umowami oprac na czas okrelony, aby nie zostay one uznane za nastpujce
po sobie wrozumieniu art. 251 k.p. okres ten zosta uznany przez Komisj
Europejsk za zbyt krtki.
3) Pojcia zada realizowanych cyklicznie (art. 251 3 k.p.), uzasadniajcych
nieograniczone zawierania nastpujcych po sobie umw oprac na czas
okrelony pojcie to zostao uznane przez Komisj Europejsk za niewystarczajco zdefiniowane prawnie iza mao precyzyjne, aby mogo wnaleyty sposb zapobiega naduywaniu umw na czas okrelony.
Ograniczenie rodzajw umw oprac

Projekt zakada wszczeglnoci ograniczenie liczby rodzajw umw oprac, jakie mog by zawierane zpracownikami, wyrniajc tylko trzy rodzaje
umw: umowy na czas nieokrelony, umowy na czas okrelony oraz umowy
na okres prbny. Nie zostay natomiast wyszczeglnione dwa dodatkowe rodzaje umw terminowych, funkcjonujce obecnie, tj. umowy na czas wykonania okrelonej pracy oraz umowy na zastpstwo.
Dotychczas wyodrbnienie tych dwch ostatnich rodzajw umw rodzio
wtpliwoci, wszczeglnoci co do charakteru tych umw (tj. czy s to umowy na czas okrelony iczy tak powinny by traktowane), aprzede wszystkim
wkontekcie tego, czy stosuje si do nich ograniczenie dotyczce zawierania
umw na czas okrelony wynikajce zart. 251 k.p. Projektowane zmiany maj
rozwia te wtpliwoci poprzez usunicie zkodeksu pracy tych dwch rodza-
23
Kodeks pracy 2015
jw umw. Te dwa rodzaje umw wpewnym sensie pozostaj jednak obecne rwnie wnowych przepisach, zt rnic, e zgodnie ztymi przepisami
miayby to by wycznie pewne podtypy umw na czas okrelony (zostay
wymienione jako szczeglne przypadki zawierania umw na czas okrelony,
wktrych nie stosuje si ogranicze czasowych oraz ilociowych dotyczcych
zawierania tego rodzaju umw).
Dopuszczalno ponownego zawarcia umowy na okres prbny

Z aktualnie obowizujcych przepisw kodeksu pracy nie wynika wyranie, czy te same strony mog zawrze tylko jedn umow o prac na okres
prbny, czy te moe je czy wicej tego rodzaju umw. Zagadnienie to jest
sporne. Jego rozstrzygnicie zaley od sposobu postrzegania umw na okres
prbny. Mona je postrzega jako zawierane celem sprawdzenia przydatnoci pracownika do pracy u danego pracodawcy, niezalenie od zajmowanego stanowiska. Wwczas pracodawca mgby zawrze z konkretnym pracownikiem tylko jedn tak umow (niezalenie od ewentualnej pniejszej
zmiany rodzaju pracy). Mona jednak postrzega je rwnie jako zawierane
wcelu sprawdzenia przydatnoci pracownika do pracy okrelonego rodzaju.
To oznaczaoby dopuszczalno zawierania ztym samym pracownikiem kolejnych umw na okres prbny, oile tylko zmieniaby si rodzaj pracy.
Omawiany projekt zmian do kodeksu pracy przewiduje zmiany rwnie wtym
zakresie, doprecyzowujc powysze kwestie. Wszczeglnoci doprecyzowany zosta wprost w przepisach cel zawierania umw na okres prbny. Cel ten zosta
okrelony jako sprawdzenie kwalifikacji pracownika oraz moliwoci jego zatrudnienia do wykonywania pracy okrelonego rodzaju. Do tej pory ten cel nie
jest wyranie okrelony wprzepisach. Ponadto wprojekcie dopuszcza si ponowne zawarcie umowy oprac na okres prbny ztym samym pracownikiem, jeeli
zmienia si rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Koresponduje to zcelem zawarcia takiej umowy, ktrym jest sprawdzenie moliwoci zatrudnienia
pracownika do wykonywania pracy okrelonego rodzaju. Jeeli rodzaj pracy ulega
zmianie, uzasadnione jest umoliwienie pracodawcy sprawdzenia przydatnoci
pracownika do wykonywania tej nowej pracy.
Moliwo zawarcia z pracownikiem kolejnej umowy o prac na okres
prbny (w przypadku zmiany rodzaju pracy) zostaa dopuszczona ju wczeniej w wyroku SN z 4 wrzenia 2013 r. (sygn. akt II PK 358/12, OSNP 2014/5/70).
SN stwierdzi wnim, e dopuszczalne jest zawarcie drugiej umowy na okres
prbny, jeeli ma to na celu sprawdzenie przydatnoci pracownika do wykonywania innych obowizkw, anieli na podstawie poprzedniej umowy na
okres prbny. Takie stanowisko jest uzasadnione. Odmowa pracodawcy moliwoci zawarcia z pracownikiem kolejnej umowy na okres prbny w przy-
24
padku zmiany rodzaju pracy byaby niekorzystna zarwno dla pracodawcy,

jak idla pracownika. Ocena przydatnoci lub nieprzydatnoci do okrelonej
pracy nie moe przesdza oprzydatnoci bd nieprzydatnoci do pracy innego rodzaju. Trudno byoby nakada na pracodawc obowizek zatrudnienia pracownika, ktry sprawdzi si wpracy jednego rodzaju, przy pracy innego rodzaju, bez moliwoci sprawdzenia jego przydatnoci do tej nowej pracy.
Natomiast stwierdzenie nieprzydatnoci pracownika do pracy okrelonego
rodzaju nie powinno go dyskwalifikowa ipozbawia moliwoci wykazania
swej przydatnoci do pracy innego rodzaju. Byoby to dziaanie na niekorzy
pracownika, sprzeczne zzasadami prawa pracy (wtym zzasad uprzywilejowania pracownika). Majc powysze na uwadze, naley opowiedzie si za
dopuszczalnoci zawierania kolejnych umw na okres prbny, w przypadku zmiany rodzaju pracy, aproponowan zmian naley oceni jako korzystn i podan. W aktualnym stanie prawnym zawarcie kolejnej umowy na
okres prbny, cho istniej argumenty pozwalajce broni zasadnoci takiej
umowy, jest obarczone pewnym ryzykiem, zuwagi na rozbieno pogldw
doktryny w tym zakresie. Odpowiednia zmiana przepisw pozwoliaby wyeliminowa te ryzyka. Niezalenie od tego zawarcie kolejnej umowy na okres
prbny zawsze bdzie wymagao wykazania, e rodzaj pracy uleg zmianie.
Zmiana powinna by na tyle istotna, aby mona byo broni stanowiska, e
istnieje potrzeba ponownego sprawdzenia przydatnoci pracownika. Zagadnienie to jest skomplikowane, ajego ocena uzaleniona od okolicznoci konkretnego przypadku.
PRZYKAD
Ponowne zawarcie umowy oprac na okres prbny (1)
Pracownik zosta zatrudniony na podstawie umowy oprac na okres prbny 3 miesicy, na stanowisku kierownika ds. logistyki. Pracownik nie sprawdzi si na zajmowanym
stanowisku, co przesdzio oniemoliwoci powierzenia mu tej pracy. Pracodawca zaproponowa jednak pracownikowi inne stanowisko pracy, kierownika wdziale sprzeday, proponujc zawarcie kolejnej umowy na okres prbny. Czy pracodawca moe
postpi wtaki sposb, zawierajc zpracownikiem kolejn umow na okres prbny?
Wwietle obecnie obowizujcych przepisw odpowied na tak postawione pytanie
nie jest jednoznaczna. Biorc jednak pod uwag, e druga umowa na okres prbny
miaa dotyczy zupenie innego stanowiska pracy, awic pracy innego rodzaju, istniej argumenty pozwalajce broni stanowiska, e pracodawca mia wtakim przypadku prawo zawarcia zpracownikiem kolejnej umowy oprac na okres prbny.
Wszczeglnoci dlatego, e nie sposb odmawia pracodawcy moliwoci sprawdzenia pracownika na tym stanowisku idokonania oceny jego przydatnoci do wy-
25
Kodeks pracy 2015
konywania tego rodzaju pracy. Co wicej, przyznanie pracodawcy takiej moliwoci

moe by postrzegane jako korzystne rwnie zpunktu widzenia pracownika, ktry
mimo e nie sprawdzi si na wczeniej powierzonym mu stanowisku, otrzyma propozycj pracy innego rodzaju oraz kontynuowania zatrudnienia.
Na podstawie regulacji przewidzianych wkomentowanym projekcie zmian do kodeksu pracy nie byoby natomiast adnych wtpliwoci co do tego, e pracodawcy
przysugiwaoby wtakim przypadku prawo zawarcia zpracownikiem kolejnej umowy oprac na okres prbny, na stanowisku kierownika wdziale sprzeday.
PRZYKAD
Ponowne zawarcie umowy oprac na okres prbny (2)
Pracownik zosta zatrudniony na podstawie umowy o prac na okres prbny
3 miesicy, na stanowisku kierownika ds. logistyki. Po upywie okres prbnego pracodawca podj decyzj oniepowierzaniu pracownikowi tego stanowiska. Zaproponowa mu jednak prac na nieco innym stanowisku specjalisty ds. logistyki,
ozblionym zakresie obowizkw, proponujc zawarcie kolejnej umowy na okres
prbny. Czy pracodawca moe postpi wtaki sposb, zawierajc zpracownikiem
kolejn umow na okres prbny?
Wtym przypadku trudno byoby uzasadnia dopuszczalno zawarcia kolejnej umowy
oprac na okres prbny zarwno wwietle aktualnie obowizujcych przepisw, jak
iwwietle regulacji przewidzianych wkomentowanym projekcie zmian do kodeksu
pracy. Trudno bowiem mwi wtym przypadku ozmianie rodzaju pracy, skoro pracownik na nowym stanowisku miaby wykonywa praktycznie te same obowizki. Aby
zawarcie kolejnej umowy oprac na okres prbny mogo by uznane za uzasadnione
(rwnie waktualnym stanie prawnym), konieczne jest wykazanie, e zmienia si rodzaj pracy powierzanej pracownikowi. Nie chodzi tutaj osam zmian nazwy stanowiska pracy, ale na tyle istotn zmian zakresu obowizkw ifunkcji przypisanych do
danego stanowiska, e moliwe jest wykazanie zmiany rodzaju pracy.
Ograniczenia wzawieraniu umw na czas okrelony

Obecnie obowizujce przepisy dopuszczaj zawarcie pomidzy stronami
maksymalnie dwch nastpujcych po sobie umw oprac na czas okrelony.
Kolejna umowa musi zosta zawarta na czas nieokrelony, azawarcie trzeciej
umowy na czas okrelony jest rwnoznaczne wskutkach zzawarciem umowy na czas nieokrelony (art. 251 1 k.p.). Nie dotyczy to takich sytuacji, wktrych pomidzy zawarciem kolejnych umw na czas okrelony wystpi przerwa co najmniej jednego miesica. Nie dotyczy to rwnie sytuacji, wktrych
26
umowy oprac na czas okrelony s zawierane na czas zastpstwa pracownika wczasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci, atake zawierania umw
na czas okrelony wprzypadku wykonywania prac ocharakterze dorywczym
lub sezonowym albo zada realizowanych cyklicznie.
W aktualnym stanie prawnym nie ma natomiast ograniczenia czasu,
na jaki mog by zawierane umowy oprac na czas okrelony. Teoretycznie umowy o prac na czas okrelony mog by zatem zawierane nawet
na wieloletnie okresy. Sd Najwyszy dopuszcza zawieranie wieloletnich
umw o prac na czas okrelony, jednak jak podkrela zawieranie tego
typu umw powinno mie charakter wyjtkowy i powinno by uzasadnione szczeglnymi okolicznociami, wtym wszczeglnoci charakterem
stosunku pracy. Wprzeciwnym razie pracownikw zatrudnionych na podstawie tego rodzaju umw naley traktowa w taki sam sposb, jak pracownikw zatrudnionych na podstawie umw oprac na czas nieokrelony
(zuwagi na to, e znajduj si oni wporwnywalnej sytuacji). Takie stanowisko SN zaj wszczeglnoci wwyroku z5 czerwca 2014 r. (sygn. akt IPK
308/13, LEX nr 1475061), ale rwnie wkilku wczeniejszych orzeczeniach.
Przykadowo wwyroku z5 padziernika 2012 r. (sygn. akt IPK 79/12, OSNP
2013/15-16/180) uzna, e okres piciu lat nie jest okresem tak dugim dla
umowy na czas okrelony, by mona byo mwi ozawarciu umowy zobejciem prawa. Stanowi on standardowy czas trwania umw oprac zawieranych zkadr menedersk. Kwestia ta od dawna budzia jednak inadal
budzi istotne wtpliwoci.
Ograniczenie ilociowe iczasowe

Wcelu wyeliminowania tych wtpliwoci komentowany projekt zmian zakada ograniczenie zawierania umw oprac na czas okrelony nie tylko co
do liczby tych umw, ale rwnie ograniczenie czasowe. Zgodnie ze znowelizowanym art. 251 1 k.p. okres zatrudnienia na podstawie umowy o prac
na czas okrelony, atake czny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych
umw na czas okrelony zawieranych pomidzy tymi samymi stronami stosunku pracy, nie mgby przekroczy 33 miesicy, aponadto czna liczba takich umw nie mogaby przekroczy trzech. Przekroczenie ktregokolwiek
ztych limitw (zarwno co do liczby umw, jak ico do czasu ich trwania) byoby rwnoznaczne wskutkach zzawarciem zpracownikiem umowy oprac
na czas nieokrelony. Innymi sowy, jeeli okres zatrudnienia na podstawie
umowy o prac na czas okrelony (lub na podstawie kilku kolejnych umw
na czas okrelony) byby duszy ni 33 miesice, od dnia nastpujcego po
upywie tego okresu taka umowa automatycznie przeksztacaaby si wumow oprac na czas nieokrelony. Podobnie wprzypadku przekroczenia liczby
27
Kodeks pracy 2015
umw jeeli liczba umw oprac na czas okrelony zawieranych kolejno pomidzy tymi samymi stronami stosunku pracy byaby wiksza ni trzy, to zawarcie czwartej takiej umowy byoby rwnoznaczne wskutkach zzawarciem
umowy oprac na czas nieokrelony.
PRZYKAD
Zatrudnianie na podstawie umw oprac na czas okrelony (1)
Pracownik by zatrudniony na podstawie umowy oprac na czas okrelony na okres
dwch lat. Po zakoczeniu obowizywania umowy pracodawca zawar zpracownikiem kolejn umow oprac na okres jednego roku. Czy pracodawca mg tak
postpi? Czy umowa oprac zostaa zawarta skutecznie?
Wwietle obowizujcych przepisw, co do zasady, pracodawca mg tak postpi,
akolejna umowa oprac na czas okrelony zostaa zawarta skutecznie. Przepisy te nie
ograniczaj bowiem czasu trwania zatrudnienia na podstawie umw oprac na czas
okrelony. Oczywicie mona mie wtpliwoci, czy okres trzech lat nie jest zbyt dugi
iczy uzasadnia zatrudnianie na podstawie umowy na czas okrelony. Sd Najwyszy nie
sprzeciwia si jednak tego rodzaju praktykom. Nie zmienia to faktu, e pracodawca powinien mie moliwo wykazania zasadnoci zawierania wanie tego rodzaju umw.
Wwietle regulacji zawartych wkomentowanym projekcie zmian do przepisw kodeksu
pracy, zawarcie kolejnej umowy na czas okrelony byoby rwnoznacznie ztym, e po
upywie 9 miesicy jej trwania (awic cznie okresu 33 miesicy zatrudnienia na podstawie umw na czas okrelony) stosunek pracy czcy pracodawc zpracownikiem
wsposb automatyczny przeksztaciby si wstosunek pracy na czas nieokrelony. Staoby si tak pomimo tego, e byaby to dopiero druga umowa na czas okrelony zawierana pomidzy stronami. Wyjtkiem byyby takie sytuacje, wktrych pracodawca byby
wstanie wykaza istnienie szczeglnych okolicznoci uzasadniajcych wwietle znowelizowanych przepisw dusze zatrudnianie na podstawie umw na czas okrelony.
PRZYKAD
Zatrudnianie na podstawie umw oprac na czas okrelony (2)
Pracownik by zatrudniany na podstawie trzech kolejnych umw na czas okrelony, zktrych kada trwaa trzy miesice. Umowy te byy zawierane bezporednio
po sobie. Bezporednio po upywie okresu, na jaki zostaa zawarta trzecia umowa,
pracodawca zawar zpracownikiem czwart umow na okres szeciu miesicy. Czy
pracodawca mg tak postpi? Czy umowa oprac zostaa zawarta skutecznie?
Wwietle obecnie obowizujcych przepisw ju zawarcie zpracownikiem trzeciej
umowy na czas okrelony wsposb automatyczny spowodowao zawarcie sto-
28
sunku pracy na czas nieokrelony. Natomiast zgodnie zprojektowanymi przepisami

taki skutek nastpiby dopiero wmomencie zawierania czwartej umowy (pomimo
e nie zostaby jeszcze przekroczony maksymalny dopuszczalny czas trwania zatrudnienia na podstawie umw na czas okrelony, wynoszcy 33 miesice). Oczywicie rwnie wtym przypadku pracodawca miaby moliwo wykazania szczeglnych okolicznoci, wynikajcych ze znowelizowanych przepisw, uzasadniajcych
zawarcie wikszej liczby umw na czas okrelony.
Wyjtki od zasady
Od opisanej powyej zasady, zakadajcej ograniczenia w zawieraniu umw
oprac na czas okrelony zarwno waspekcie czasowym, jak iliczby umw, projekt przewiduje wyjtki. Wszczeglnoci ograniczenia liczby umw na czas okrelony oraz maksymalnego czasu trwania zatrudnienia na podstawie tego rodzaju
umw nie dotyczyyby przypadkw, wktrych umowy takie s zawierane wcelu
zastpstwa pracownika wczasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci wpracy lub
wcelu wykonywania pracy przez okres kadencji (to ostatnie wyczenie znalazoby zastosowanie przede wszystkim wprzypadku kadry zarzdzajcej, wprzypadku ktrej zatrudnienie na z gry okrelony, kilkuletni okres czasu, jest uzasadnione charakterem wykonywanych przez nich obowizkw). Poza tymi dwoma
wyczeniami ogranicze dotyczcych zawierania umw oprac na czas okrelony nie stosuje si rwnie wprzypadku prac ocharakterze dorywczym isezonowym. Znikno natomiast budzce spore kontrowersje wycznie dotyczce zada wykonywanych cyklicznie, wynikajce zobecnie obowizujcych przepisw.
W wietle regulacji zawartych w komentowanym projekcie, w dalszym
cigu zogranicze dotyczcych zawierania umw oprac na czas okrelony
(zarwno waspekcie ilociowym, jak iczasowym) wyczone byyby umowy
oprac na okres prbny (tak jak ma to miejsce na gruncie aktualnie obowizujcych przepisw umowa na okres prbny nie jest zaliczana do trzech kolejnych umw na czas okrelony, zktrych trzecia przeksztaca si wsposb
automatyczny wumow oprac na czas nieokrelony).
Obiektywne przyczyny po stronie pracodawcy

Najwiksze wtpliwoci budzi ostatnie, czwarte proponowane wyczenie,
zgodnie z ktrym ograniczenia dotyczce zatrudniania na podstawie umw
o prac na czas okrelony nie znajdowayby zastosowania w przypadkach, gdy
obiektywne przyczyny lece po stronie pracodawcy uzasadniayby zatrudnianie na czas okrelony wzwizku zokresowymi potrzebami pracodawcy. Istnienie takich przyczyn powinno znale odzwierciedlenie wtreci umowy oprac
zawieranej pomidzy stronami. Ponadto wkadym przypadku zawarcia umowy
29
Kodeks pracy 2015
oprac na czas okrelony powodujcej przekroczenie okresu 33 miesicy maksymalnego zatrudnienia na podstawie tego rodzaju umowy, ktre bdzie uzasadnione obiektywnymi przyczynami lecymi po stronie pracodawcy, pracodawca
miaby obowizek poinformowania (wformie elektronicznej lub pisemnej) ofakcie zawarcia takiej umowy oraz przyczynach uzasadniajcych jej zawarcie okrgowego inspektora pracy, wterminie piciu dni roboczych od zawarcia umowy.
Proponowane rozwizanie w praktyce przekrela sens caej regulacji nowego art. 251 1 k.p. Niedookrelone pojcie obiektywnej przyczyny lecej
po stronie pracodawcy daje bowiem pracodawcy nieograniczan swobod w sposobie okrelenia tej przyczyny. Biorc przy tym pod uwag specyfik dziaania sdw pracy, nawet jeeli pracownik zakwestionuje istnienie
takiej przyczyny przed sdem, na rozstrzygnicie poczeka kilka lat, wczasie
ktrych pracodawca bdzie mg nadal zatrudnia go na podstawie umowy
na czas okrelony. Innymi sowy, wpraktyce zduszych umw na czas okrelony mogliby korzysta ci pracodawcy, ktrzy bd pamitali owprowadzeniu do umowy odpowiedniej klauzuli, anie ci, uktrych rzeczywicie istniej
obiektywne przyczyny uzasadniajce zawarcie takiej umowy, a ktrzy nie
dopenili obowizku zawarcia tego wtreci umowy.
Tym wiksze wtpliwoci budz proponowane przepisy przejciowe. Przepis,
zgodnie zktrym ograniczenia dotyczce zatrudniania na czas okrelony, wynikajce znowego art. 251 1 k.p., miayby si stosowa do umw na czas okrelony trwajcych wmomencie wejcia ustawy wycie, przeczy zasadzie niedziaania prawa wstecz i ogranicza swobod prowadzenia dziaalnoci gospodarczej,
narzucajc stronom zatrudnienie na czas nieokrelony, mimo odmiennej woli
stron, istniejcej w momencie zawierania umowy. Ustawodawca przewidzia
wprawdzie moliwo wprowadzenia do takiej umowy postanowienia oistnieniu obiektywnych przyczyn uzasadniajcych jej zawarcie na okres duszy, ni
wynika to znowego art. 251 1 k.p. Tutaj jednak pojawia si problem, wjaki sposb
strony miayby to zrobi. Nie wydaje si, aby waciwym rozwizaniem byo wypowiedzenie zmieniajce. Ustawodawca zakada bowiem, co jest spjne ilogiczne, e takie obiektywne przyczyny istniay ju wmomencie zawierania umowy.
Askoro istniay, to ich wprowadzenie do umowy na pniejszym etapie nie oznaczaoby zmiany warunkw zatrudnienia, ajedynie ich potwierdzenie na pimie.
Jednak nawet gdyby przyj, e pracodawca miaby wtakim przypadku obowizek dokonania wypowiedze zmieniajcych, to wadnym razie nie uzasadnia to
stosowania procedury zwolnie grupowych (atakie pogldy pojawiy si wdoktrynie). Podstawow przesank zastosowania przepisw ustawy ozwolnieniach
grupowych jest istnienie koniecznoci rozwizania zpracownikami stosunkw
pracy. W przypadku wypowiedze zmieniajcych trudno mwi o zamiarze,
atym bardziej okoniecznoci rozwizania stosunkw pracy. Wrcz przeciwnie,
30
dokonanie wypowiedzenia zmieniajcego ma na celu uniknicie takiej koniecznoci. Trudno zatem stosowa przepisy ustawy do instytucji, ktra opiera si na
zupenie innych zaoeniach aksjologicznych ni sama ustawa. Kolejn przesank zastosowania ustawy jest wystpienie skutku wpostaci rozwizania stosunku
pracy. Wypowiedzenie zmieniajce moe wprawdzie prowadzi do ustania zatrudnienia, jeeli pracownik nie przyjmie zaproponowanych mu warunkw pracy, niemniej scenariusz taki naley traktowa jako szczeglny inieobjty bezporednim zamiarem pracodawcy. Tym bardziej womawianym przypadku, gdzie
celem pracodawcy byoby wycznie dostosowanie treci umowy do znowelizowanych przepisw. Podnosi si wprawdzie, e stosowanie wtakich przypadkach
procedury zwolnie grupowych ma zapobiega naduyciom polegajcym na
tym, e pracodawca, dokonujc wypowiedzenia zmieniajcego, wistocie zmierza do rozwizania stosunku pracy. Wtym celu ustawodawca przewidzia jednak
waciwe mechanizmy (np. art. 8 k.p.). Nie sposb natomiast zaakceptowa stosowania ustawy ozwolnieniach grupowych wprzypadkach, ktre zupenie nie odpowiadaj celom tej ustawy, tylko dlatego, aby zapobiega naduyciom.
Wypowiadanie umw oprac na czas okrelony

W obecnym stanie prawnym umowa o prac na czas okrelony moe zosta wypowiedziana zzachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, jeeli zostaa zawarta na okres duszy ni sze miesicy istrony wumowie przewidziay moliwo jej wczeniejszego wypowiedzenia wtaki sposb
(art. 33 k.p.). Ponadto umowa oprac na czas okrelony moe zosta rozwizana za dwutygodniowym wypowiedzeniem rwnie wprzypadku ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy, atake wprzypadku dokonywania
wypowiedze z przyczyn niedotyczcych pracownikw (grupowych lub indywidualnych), na podstawie przepisw ustawy o zwolnieniach grupowych
wtych wszystkich przypadkach niezalenie od czasu trwania umowy oraz
od zastrzeenia moliwoci wypowiedzenia wjej treci.
Wyrok Trybunau Sprawiedliwoci UE

Moliwo wczeniejszego wypowiedzenia umowy oprac na czas okrelony, zzachowaniem sztywnego (tj. niezalenego od stau pracy pracownika)
dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, zostaa zakwestionowana przez
TSUE. Wwyroku z13 marca 2014 r. (C-38/13) Trybuna uzna, e przepis ten jest
sprzeczny zprawem unijnym, zuwagi na nierwne traktowanie pracownikw zatrudnionych na czas okrelony inieokrelony.
Wtpliwoci co do zgodnoci art. 33 k.p. z prawem unijnym powzi sd
rejonowy rozpatrujcy spraw pracownicy, ktra rozwizaa z pracodawc
umow o prac na czas nieokrelony za porozumieniem stron, a nastpnie
31
Kodeks pracy 2015
strony zawary kolejn umow na czas okrelony piciu lat. Zastrzegy jednak moliwo jej wczeniejszego rozwizania zzachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Po dwch latach pracodawca, korzystajc ztej
moliwoci, wypowiedzia umow. Pracownica odwoaa si do sdu, wnoszc
oustalenie, e zawierajc umow na czas okrelony, pracodawca naduy prawa oraz e strony czya wistocie umowa na czas nieokrelony, ktrej rozwizanie wymagao zachowania trzymiesicznego okresu wypowiedzenia.
Wocenie Trybunau art. 33 k.p. sprzeciwia si postanowieniom Porozumienia
ramowego wsprawie pracy na czas okrelony, stanowicego zacznik do dyrektywy Rady 99/70/WE. Zgodnie zpostanowieniami tego porozumienia pracownicy
zatrudnieni na czas okrelony nie mog by traktowani gorzej ni znajdujcy si
wporwnywalnej sytuacji pracownicy zatrudnieni na czas nieokrelony. Stosowanie wprzypadku umw na czas okrelony dwutygodniowego okresu wypowiedzenia (niezalenego od stau pracy pracownika), podczas gdy wprzypadku umw
na czas nieokrelony okres ten wynosi od dwch tygodni do trzech miesicy (zalenie od stau pracy), powoduje gorsze traktowanie pracownikw zatrudnionych
na czas okrelony, jeeli ich sytuacja jest porwnywalna zsytuacj pracownikw
zatrudnionych na czas nieokrelony. Womawianym przypadku sytuacja pracownicy bya podobna do sytuacji pracownikw zatrudnionych na czas nieokrelony,
biorc pod uwag wszczeglnoci to, e umowa na czas okrelony zostaa zawarta
zni na dugi okres (piciu lat) oraz e stanowia ona wistocie kontynuacj wczeniejszego zatrudnienia na podstawie umowy na czas nieokrelony.
Warto zwrci uwag, e zarwno zpostanowie dyrektywy iporozumienia,
jak rwnie zkomentowanego orzeczenia wynika, e art. 33 k.p. wsposb nieuzasadniony rnicuje sytuacj pracownikw zatrudnionych na czas okrelony
inieokrelony wycznie wtakich przypadkach, gdy znajduj si oni wporwnywalnych sytuacjach. Tylko wtakich przypadkach dwutygodniowe okresy wypowiedzenia mog by kwestionowanie. Wie si to zpowszechnym naduywaniem przez pracodawcw umw na czas okrelony. Umowy te powinny by
bowiem zawierane wsytuacjach, wktrych zachodzi uzasadniona potrzeba zatrudnienia pracownika na konkretny, z gry okrelony czas. Tymczasem pracownicy zatrudniani s przez wiele lat na podstawie umw na czas okrelony,
podczas gdy charakter zatrudnienia wskazuje, e jest to zatrudnienie na czas
nieokrelony. Taka wanie sytuacja miaa miejsce w komentowanej sprawie
zostaa zawarta wieloletnia umowa na czas okrelony (pi lat), ktra stanowia jednoczenie kontynuacj wczeniejszego zatrudnienia na czas nieokrelony.
Wtych okolicznociach trudno si dziwi, e Trybuna stwierdzi istnienie podobiestwa sytuacji pracownicy zatrudnionej na czas okrelony ipracownikw zatrudnionych na czas nieokrelony. Wtakim przypadku polskie przepisy rzeczywicie sprzeciwiaj si przepisom unijnym. Gdyby jednak nie doszo do naduycia,
32
Trybuna prawdopodobnie nie zakwestionowaby zgodnoci polskich przepisw

zprawem unijnym. Innymi sowy, zkomentowanego orzeczenia nie wynika, aby
dwutygodniowe okresy wypowiedzenia stosowane przy umowach o prac na
czas okrelony sprzeciwiy si przepisom unijnym wkadym przypadku zawarcia
umowy oprac na czas okrelony, aju tym bardziej, aby zawieranie dugoletnich
umw oprac na czas okrelony byo niedopuszczalne.
Orzecznictwo Sdu Najwyszego

Powysze konkluzje znajduj potwierdzenie rwnie worzecznictwie Sdu
Najwyszego, awszczeglnoci wnajnowszym, powoywanym ju powyej
wyroku z5 czerwca 2014 r. (sygn. akt IPK 308/13, LEX nr 1475061). Wszczeglnoci Sd Najwyszy zwrci wnim uwag, e stosowanie dwutygodniowych
okresw wypowiedzenia w przypadku dugoletnich umw na czas okrelony jest nieuzasadnione. Pracodawca zatrudniajcy pracownika na podstawie
dugoletniej umowy o prac na czas okrelony nie moe traktowa takiego
pracownika gorzej anieli innych pracownikw zatrudnionych na podstawie
umw oprac na czas nieokrelony. Co jest jednak istotne, Sd Najwyszy doszed do takiej konkluzji zuwzgldnieniem okolicznoci rozpatrywanej sprawy oraz przy zaoeniu, e warunki pracy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy oprac na czas okrelony nie rni si od warunkw pracy
pracownikw zatrudnionych na podstawie umw o prac na czas nieokrelony, azawarcie umowy oprac na czas okrelony nie znajduje szczeglnego
uzasadnienia. Podzieli wtym zakresie stanowisko TSUE.
Podobne stanowisko Sd Najwyszy prezentowa ju wczeniej. Przykadowo,
wwyroku z7 wrzenia 2005 r. (sygn. akt II PK 294/04, OSNP 2006/13-14/207) wyranie podkreli, e zawarcie dugoterminowej umowy oprac na czas okrelony
(9 lat) z dopuszczalnoci jej wczeniejszego rozwizania za dwutygodniowym
wypowiedzeniem moe by kwalifikowane jako obejcie przepisw prawa pracy,
ich spoeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad wspycia spoecznego.
Sd Najwyszy stwierdzi, e zawarcie dugotrwaej umowy oprac na czas okrelony po to, aeby mona byo j wdowolnym momencie swobodnie rozwiza,
pozostaje wsprzecznoci ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do
zatrudnienia terminowego oraz zzasadami wspycia spoecznego.
Analiza powoywanego orzecznictwa prowadzi do wniosku, e ani Sd Najwyszy, ani TSUE nie kwestionuj samej moliwoci zawierania dugoletnich
umw oprac na czas okrelony. Zawieranie takich umw musi by jednak
uzasadnione szczeglnymi okolicznociami, wtym wszczeglnoci charakterem stosunku pracy. Dyskusyjna pozostaje natomiast kwestia stosowania dwutygodniowych okresw wypowiedzenia w przypadku takich umw.
Wprawdzie zarwno Sd Najwyszy, jak iTrybuna sprzeciwiy si ich stoso-
33
Kodeks pracy 2015
waniu. Niemniej jednak w kadym przypadku dotyczyo to tylko takich sytuacji, wktrych sytuacja pracownikw zatrudnionych na podstawie dugoletnich umw na czas okrelony bya porwnywalna zsytuacj pracownikw
zatrudnionych na podstawie umw na czas nieokrelony. Teoretycznie mona sobie wyobrazi tak sytuacj, wktrej ze wzgldu na charakter stosunku pracy czy rodzaj wykonywanych obowizkw (np. wprzypadku pracownikw zarzdzajcych zakadem pracy) uzasadnione jest zawarcie dugoletniej
umowy na czas okrelony, zjednoczesnym dopuszczeniem moliwoci wczeniejszego wypowiedzenia takiej umowy zzachowaniem dwutygodniowego
okresu wypowiedzenia. Wwietle zasady swobody prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej przedsibiorcy nie powinni by pozbawieni takiej moliwoci.
Dusze okresy wypowiedzenia

Komentowany projekt zmian do kodeksu pracy zakada radykaln zmian
wzakresie zasad wypowiadania umw oprac na czas okrelony. Zmiana ta
stanowi wduej mierze pokosie postpowania prowadzonego przez Komisj Europejsk, jak rwnie orzecznictwa TSUE oraz Sdu Najwyszego iadresuje poszczeglne kwestie omawiane powyej.
Przede wszystkim, zgodnie znowymi przepisami, umowy oprac na czas
okrelony mogyby by rozwizywane za wypowiedzeniem wkadym przypadku (tj. ju bez ogranicze dotyczcych czasu trwania umowy czy wpostaci wprowadzenia do umowy specjalnej klauzuli przewidujcej moliwo jej wczeniejszego wypowiedzenia), z zachowaniem takich samych
okresw wypowiedzenia, jak wprzypadku wypowiadania umw oprac na
czas nieokrelony, tj. uzalenionych od stau pracy pracownika. Dotyczyoby to wszystkich umw oprac na czas okrelony, awic rwnie umowy
oprac na czas zastpstwa pracownika czy umowy na czas wykonania okrelonej pracy nowe przepisy nie wyrniaj bowiem tych rodzajw umw
i traktuj je jednolicie, jako umowy na czas okrelony, do ktrych stosuje
si jednakowe okresy wypowiedzenia. Krtszy, sztywny okres wypowiedzenia, wynoszcy 3 dni, pozostaby zatem tylko wprzypadku umowy oprac na
okres prbny.
W wietle projektowanych przepisw dugo okresw wypowiedzenia
wprzypadku umw oprac na czas okrelony byaby zatem nastpujca:
1) 2 tygodnie, w przypadku zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy
przez okres krtszy ni 6 miesicy;
2) 1 miesic, w przypadku zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy
przez okres co najmniej 6 miesicy;
3) 3 miesice, w przypadku zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy
przez okres co najmniej 3 lat.
34
Brak obowizku uzasadniania wypowiedzenia umowy

na czas okrelony
Co istotne, nowe przepisy nie przewiduj obowizku wskazywania przyczyny iuzasadniania wypowiedze wprzypadku umw oprac na czas okrelony. Kwestia ta rwnie budzi wtpliwoci, w szczeglnoci w kontekcie
zgodnoci z prawem Unii Europejskiej oraz standardami midzynarodowymi. Wtpliwoci te s szczeglnie widoczne wprzypadku umw oprac na
czas okrelony zawieranych na okres kilku lat, gdzie warunki wykonywania
pracy s porwnywalne ztymi, wjakich wiadcz prac pracownicy zatrudnieni na podstawie umw oprac na czas nieokrelony. Podnosi si niekiedy, e prowadzi to do nierwnego traktowania obu tych grup pracownikw,
gdy wprzypadku jednej znich (tj. pracownikw zatrudnionych na podstawie
umw oprac na czas nieokrelony) pracodawca ma obowizek uzasadnienia
wypowiedzenia umowy o prac poprzez podanie przyczyny, a w przypadku
drugiej (tj. pracownikw na podstawie umw oprac na czas okrelony) nie
ma takiego obowizku imoe umow wypowiedzie bez wskazywania przyczyny.
Pomimo tych wtpliwoci, womawianym projekcie zmian do kodeksu pracy nie zdecydowano si na wprowadzenie obowizku uzasadniania wypowiedze wprzypadku umw oprac na czas okrelony. Wocenie autorw takie
stanowisko jest waciwe. Wprowadzenie obowizku uzasadniania wypowiedze prowadzioby do nadmiernego usztywnienia zatrudniania pracownikw na podstawie umw oprac na czas okrelony izblienie ich do umw
oprac na czas nieokrelony (aniemal zrwnanie ich ztymi umowami). Wypaczaoby to sens wyodrbnienia poszczeglnych rodzajw umw o prac,
tj. umowy na czas nieokrelony iumowy na czas okrelony. Nie ma natomiast
szczeglnego uzasadnienia dla wprowadzenia takiego obowizku. W szczeglnoci nie moe by to uzasadniane chci zapobiegania naduyciom. Do
tego celu kodeks pracy przewiduje waciwe mechanizmy, w szczeglnoci
moliwo stwierdzenia, na podstawie art. 8 k.p., e pomimo zawarcia umowy o prac na czas okrelony pracownik jest zatrudniony (z uwagi na charakterystyczne cechy stosunku pracy i warunki wiadczenia pracy) na czas
nieokrelony. Co wicej, projekt nowelizacji ogranicza dopuszczalno zawierania dugoletnich umw na czas okrelony, penic swego rodzaju rol
prewencyjn (cho oczywicie pozostaj wtpliwoci dotyczce moliwoci
powoywania si przez pracodawcw na tzw. obiektywne przyczyny uzasadniajce zawieranie duszych umw na czas okrelony iniestosowanie si do
ogranicze ustawowych). Nie ma natomiast uzasadnienia, aby wprzypadku
krtkich umw na czas okrelony stosowa takie same wymogi, jak wprzypadku umw oprac na czas nieokrelony, wtym wszczeglnoci obowizek
35
Kodeks pracy 2015
uzasadniania wypowiedzenia. Tym bardziej e jedn z gwnych przyczyn

naduywania umw oprac na czas okrelony wobecnym stanie prawnym s
wanie nadmierne utrudnienia zwizane zzawieraniem umw na czas nieokrelony. Nadmierne usztywnienie umw na czas okrelony inaoenie na
pracodawcw dodatkowych obowizkw (zwizanych wszczeglnoci zuzasadnianiem wypowiedze) moe doprowadzi do tego, e pracodawcy bd
jeszcze bardziej niechtni do zawierania umw o prac i wzronie zatrudnienie na podstawie umw cywilnoprawnych (ktre bd przez pracodawcw naduywane).
Zwolnienie zobowizku wiadczenia pracy wokresie

wypowiedzenia
Komentowany projekt zmian do przepisw kodeksu pracy wprowadza rwnie uprawnienie po stronie pracodawcy do zwolnienia pracownika zobowizku
wiadczenia pracy wbiegncym okresie wypowiedzenia, zzachowaniem prawa
do wynagrodzenia, jakie by otrzymywa, gdyby normalnie wiadczy prac. Dotychczas takie prawo nie wynika zadnego konkretnego przepisu. Mimo braku
wyranej podstawy prawnej, wpraktyce takie zwolnienia s powszechnie udzielane pracownikom. W obecnym stanie prawnym wymaga to jednak uzyskania
zgody pracownika. Projekt nowelizacji zakada przyznanie pracodawcy uprawnienia do jednostronnego udzielenia takiego zwolnienia.
Rekompensowanie pracy wdni wolne

Obecne przepisy przewiduj tylko jeden sposb zrekompensowania zatrudnionym pracy wykonywanej wdniu wolnym od pracy wynikajcym zrozkadu pracy w przecitnie piciodniowym tygodniu pracy (a wic najczciej
wwoln sobot) ze wzgldu na okolicznoci przewidziane wart. 151 1 k.p.
Jak wynika zart. 1513 k.p., wzamian pracodawca powinien mu udzieli innego dnia wolnego od pracy do koca okresu rozliczeniowego, wterminie znim
uzgodnionym. Posowie przedstawili projekt zmian do kodeksu pracy wtym zakresie (druk nr 2777). Propozycja poselska zakada, e wrazie braku moliwoci
udzielenia wtakim przypadku dnia wolnego od pracy pracodawca bdzie mg
zrekompensowa tak prac dodatkiem do wynagrodzenia wwysokoci okrelonej w art. 1511 1 pkt 1 k.p. (tj. dodatkiem 100-procentowym) za kad godzin
pracy wdniu wolnym od pracy. Tak form rekompensaty bdzie te mona stosowa, gdy to pracownik wystpi zwnioskiem owypat dodatku zamiast dnia
wolnego. Obecnie taka moliwo istnieje jedynie wprzypadku pracy wniedziele
iwita (art. 15111 3 k.p.). Inicjatywa zmiany przepisw ma na celu ujednolicenie
regulacji wtym zakresie.
36
Urlop rodzicielski dla samotnego ojca

Ministerstwo Pracy iPolityki Spoecznej przygotowao projekt ustawy, ktra przewiduje, e zurlopw rodzicielskich bd mogli korzysta take samotni ojcowie. Obecnie prawo do urlopu ojca jest prawem pochodnym, poniewa
zaley od nabycia uprawnie przez matk. Ojciec moe wic skorzysta ztych
urlopw pod warunkiem, e matka pracuje iwykorzysta pierwsze 14 tygodni
zarezerwowanego wycznie dla niej urlopu macierzyskiego. Projekt ustawy zakada, e wrazie mierci matki, porzucenia przez ni dziecka lub gdy
jej stan nie pozwala na opiek nad dzieckiem, zurlopu rodzicielskiego bdzie
mg skorzysta ojciec dziecka lub inny ubezpieczony czonek najbliszej rodziny.
Zmiany obejm rwnie zasady obliczania podstawy wymiaru zasiku
wprzypadku okresu ubezpieczenia chorobowego krtszego ni 12-miesiczny dla osb prowadzcych pozarolnicz dziaalno oraz innych grup zawodowych, dla ktrych podstaw wymiaru skadek jest kwota deklarowana.
Zmiana stanowiska ZUS

wsprawie zasad wypaty wiadcze zZFS
Zgodnie zart. 8 ust. 1 ustawy zdnia 4 marca 1994 r. ozakadowym funduszu wiadcze socjalnych (t.j. Dz.U. z2012 r., poz. 592 zpn. zm.; dalej: ustawa oz.f..s.) przyznawanie ulgowych usug iwiadcze oraz wysoko dopat
zzakadowego funduszu wiadcze socjalnych uzalenia si od sytuacji yciowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Przepis ten ma charakter oglny ipozostawia pracodawcy du swobod
wzakresie badania sytuacji socjalnej pracownikw. Wszczeglnoci zprzepisu tego nie wynika, jakoby badajc sytuacj materialn pracownika, pracodawca mia obowizek bra pod uwag wycznie dochd brutto na czonka
rodziny pracownika, a nie dochd brutto pracownika uzyskiwany u pracodawcy. Wdoktrynie iorzecznictwie akceptowane s obydwa rozwizania.
Dotychczas ZUS nie kwestionowa oceny sytuacji materialnej pracownikw
dokonywanej zuwzgldnieniem dochodu brutto osiganego upracodawcy. Pracodawcy dokonywali na tej podstawie rozdziau wiadcze z funduszu, dziaajc wprzekonaniu ozgodnoci takiej praktyki zobowizujcymi przepisami oraz
wzaufaniu do ZUS jako organu pastwa, ktry nie sprzeciwia si takiej praktyce. Od jakiego czasu stanowisko organu rentowego wtym zakresie ulego radykalnej zmianie. Organ rentowy przyj, e zgodnie zart. 8 ust. 1 ustawy oz.f..s.
sytuacja materialna pracownikw powinna by oceniana zuwzgldnieniem do-
37
Kodeks pracy 2015
chodu brutto na czonka rodziny pracownika izakwestionowa dotychczasow

praktyk stosowan przez pracodawcw. Zmiana stanowiska ZUS ma charakter powszechny iradykalny. wiadcz otym wszczeglnoci doniesienia prasowe owzmoeniu kontroli, kwestionowaniu wypat zfunduszu idaniu zapaty
skadek. Woparciu onow interpretacj powoywanego przepisu ZUS kwestionuje zasady przyznawania wiadcze rwnie wstecz, domagajc si zapaty zalegych skadek wzakresie, wjakim nie ulegy one przedawnieniu.
Dziaania ZUS, polegajce na stosowaniu wstecz nowej interpretacji przepisw
idomagania si na tej podstawie zapaty zalegych skadek na ubezpieczenia spoeczne, s nieuzasadnione inie zasuguj na aprobat. Wszczeglnoci nie sposb zaakceptowa praktyki stosowanej przez ZUS, polegajcej na kwestionowaniu wypaty wiadcze zfunduszu socjalnego zuwzgldnieniem dochodu brutto
pracownika. Biorc pod uwag, e pogldy wtym zakresie s zdecydowanie rozbiene, aZUS nie kwestionowa wczeniej takiej praktyki, uzasadnione jest wyczenie wstecznego stosowania nowej interpretacji przepisw przyjtej przez ZUS.
Niezalenie od oceny zasadnoci dziaa ZUS, naley zwraca szczegln
uwag, aby wkadym przypadku wypaty wiadcze zfunduszu rzetelnie bada sytuacj socjaln pracownikw, domagajc si przedstawienia stosownych informacji i dokumentw. Dokumenty te powinny by przechowywane przez pracodawc, poniewa mog posuy jako dowd na wypadek sporu
przed sdem.
ZUS powszechnie kwestionuje rwnie zatrudnianie na podstawie umw
o dzieo, uznajc takie umowy za umowy-zlecenia i domagajc si zapaty
skadek na ubezpieczenia spoeczne i zdrowotne. Rwnie w tym przypadku dziaanie takie jest czsto niesuszne. ZUS czsto dziaa instrumentalnie
i nie rozrnia naleycie tych dwch typw umw. Istot tych pierwszych
jest osignicie okrelonego rezultatu i wytworzenie dziea. Istot drugich
staranne dziaanie zleceniobiorcy, bez wzgldu na rezultat. Warto o tym
pamita, zwracajc uwag na prawidowe formuowanie umw. Pozwoli to
unikn kwestionowania umw przez ZUS lub przynajmniej broni si przed
obowizkiem odprowadzenia skadek.
38
Rozdzia 3.
Najciekawsze orzeczenia
Wprowadzenie
Wramach niniejszej, trzeciej czci komentarza, omwione zostan najwaniejsze, w ocenie autorw, orzeczenia Sdu Najwyszego (a pewnym zakresie
rwnie orzeczenia Trybunau Konstytucyjnego) wydane w2014 r., ktre wszczeglny sposb wpyny na praktyk stosowania przepisw prawa pracy. Orzeczenia zostay zaprezentowane wporzdku chronologicznym (wedug dat wydania).
Biorc pod uwag, e niektre nowe orzeczenia Sdu Najwyszego, jak rwnie Trybunau Konstytucyjnego, dotyczce wszczeglnoci zawierania iwypowiadania umw oprac zawieranych na czas okrelony, zostay ju omwione wdwch poprzednich czciach niniejszego opracowania (przy okazji
omawiania konkretnych zagadnie), autorzy zdecydowali si nie powtarza
omwienia tych orzecze wramach niniejszej czci. Nie umniejsza to jednak ich wagi iznaczenia dla praktyki stosowania prawa pracy.
Przesanie informacji poufnych na prywatn

poczt jako przyczyna rozwizania umowy
Wyrok Sdu Najwyszego z 11 wrzenia 2014 r. (sygn. akt II PK 49/14,
Gazeta Prawna 2014/177/7)
Pracownica bya zatrudniona na stanowisku specjalisty marketingu isprzeday. Miaa dostp do danych handlowych pracodawcy. We wrzeniu 2011 r.
wypowiedziaa umow oprac, aprzez cay okres wypowiedzenia przebywaa
na zwolnieniu lekarskim. Przeoony zauway, e wokresie jej nieobecnoci
ze subowego konta e-mailowego pracownicy zostao wysanych kilkanacie
e-maili na jej prywatne konto. Majc powysze na uwadze, wgrudniu 2011 r.
pracodawca rozwiza zni umow oprac bez wypowiedzenia. Jako przyczyn wskaza dopuszczenie si cikich narusze podstawowych obowizkw
pracowniczych, polegajcych na przesaniu ze subowego adresu e-mailowego na prywatny adres e-mailowy wielu e-maili zawierajcych istotne informacje dotyczce dziaalnoci pracodawcy, stanowicych tajemnic przedsibiorstwa itajemnic subow pracodawcy. Pracownica odwoaa si do sdu.
Sd Najwyszy uzna, e sam fakt przesania sobie przez pracownika poufnych
dokumentw pracodawcy na prywatn skrzynk e-mailow, oile odbywa si to
39
Kodeks pracy 2015
poza wiedz izgod pracodawcy inie jest uzasadnione wykonywaniem obowizkw, stanowi zagraajce interesowi pracodawcy wykorzystanie cudzych informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa (tj. czyn nieuczciwej konkurencji
wrozumieniu przepisw ustawy z16 kwietnia 1993 r. ozwalczaniu nieuczciwej
konkurencji, Dz.U. z2003 r. Nr 153, poz. 1503 zpn. zm.; dalej: ustawa ozwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Uzasadnia to rozwizanie zpracownikiem umowy
oprac bez wypowiedzenia, na podstawie art. 52 1 pkt 1 k.p.
Jak podkreli Sd Najwyszy, informacje zawarte we-mailach, zawierajce list
aktualnych ipotencjalnych klientw pracodawcy, stanowiy tajemnic przedsibiorstwa izarazem tajemnic subow, oczym pracownica zostaa poinformowana. Przesyanie dokumentw nie miao adnego uzasadnienia, co oznacza, e
pracownica dziaaa zmotyww pozostajcych poza sfer jej obowizkw subowych. Takie dziaanie stanowio zagraajce interesowi pracodawcy wykorzystanie cudzych informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa (czyn nieuczciwej konkurencji). Skoro bowiem sowo wykorzystanie oznacza uycie czego
dla osignicia okrelonego celu, to niezwizane zwykonywaniem obowizkw
przesyanie przez pracownika na swoje prywatne konto e-mailowe poufnych informacji jest wanie wykorzystaniem cudzych informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa. Dziaanie pracownicy naley zatem zakwalifikowa jako
zawinione cikie naruszenie podstawowych obowizkw pracowniczych uzasadniajce rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia.
Naley zgodzi si zpogldem prezentowanym przez Sd Najwyszy. Zachowanie pracownika polegajce na przesaniu sobie na prywatn skrzynk e-mailowych poufnych informacji idokumentw dotyczcych pracodawcy, moe stanowi czyn nieuczciwej konkurencji wrozumieniu przepisw ustawy ozwalczaniu
nieuczciwej konkurencji. Nie tylko jako zagraajce interesowi pracodawcy wykorzystanie informacji stanowicych tajemnic przedsibiorstwa. Czynem nieuczciwej konkurencji jest ju samo przekazanie tych informacji (por. art. 11 ust. 1
ustawy ozwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Wkadym przypadku moe uzasadnia rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia. Komentowany wyrok
ma istotne znaczenie praktyczne.
Porozumienie zbiorowe na etapie strajku

Wyrok Sdu Najwyszego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt I PK 312/13, LEX
nr1493234)
Pracodawca zawar ze zwizkiem zawodowym porozumienie zbiorowe okrelajce zasady wynagradzania pracownikw, obejmujce w szczeglnoci tzw.
klauzul rewaloryzacyjn, zakadajc coroczn rewaloryzacj wynagrodze. Pracodawca, zuwagi na pogorszenie si wynikw finansowych, postanowi wypo-
40
Rozdzia 3. Najciekawsze orzeczenia
wiedzie pracownikom warunki pacy, wszczeglnoci wzakresie wspomnianej

klauzuli rewaloryzacyjnej. Zawiadomi otym zwizek zawodowy, ktry odmwi
zgody na zmiany warunkw pacy. Rwnie pracownicy odmwili przyjcia nowych warunkw iwystpili do sdu ouznanie dokonanych im wypowiedze warunkw pacowych za bezskuteczne, awprzypadku upywu okresw wypowiedzenia oprzywrcenie do pracy na dotychczasowych warunkach.
Sd Najwyszy stwierdzi, e porozumienia zbiorowe koczce rokowania lub
mediacje mog by zawierane na kadym etapie prowadzenia sporu zbiorowego, rwnie na etapie strajku, akcji protestacyjnej czy po ich zakoczeniu. Wkadym przypadku bd to porozumienia oparte na ustawie, stanowice rda prawa pracy. Wynika to ztego, e rokowania imediacje nie s ograniczone czasowo
imog by prowadzone na kadym etapie sporu zbiorowego. Jest to wyraz zasady pokoju spoecznego, bdcej jedn znaczelnych zasad prowadzenia sporw
zbiorowych inakazujcej rozstrzyganie sporw wpierwszej kolejnoci metodami
pokojowymi. Wprawdzie wyrane oparcie ustawowe posiadaj wycznie porozumienia zawierane wwyniku rokowa (art. 9 ustawy zdnia 23 maja 1991 r. orozwizywaniu sporw zbiorowych, Dz.U. Nr55, poz. 236 zp. zm.; dalej: ustawa
orozwizywaniu sporw zbiorowych) oraz mediacji (art. 14 ustawy orozwizywaniu sporw zbiorowych). Ustawa nie wspomina natomiast oporozumieniach
zawieranych wtoku strajku czy porozumieniach postrajkowych. Wpraktyce jednak rwnie takie porozumienia s zawierane wramach ustawowych procedur
polubownych, tj. wwyniku rokowa lub mediacji, tyle e prowadzonych na dalszych etapach sporu zbiorowego. Ustawa o rozwizywaniu sporw zbiorowych
nie ogranicza bowiem czasowo rokowa czy mediacji mog by one prowadzone na kadym etapie sporu zbiorowego, na zasadach okrelonych wprzepisach
tej ustawy.
Pogld prezentowany przez SN w komentowanym orzeczeniu, aby nadawa porozumieniom strajkowym i postrajkowym charakter porozumie
opartych na ustawie, bdcych rdami prawa pracy, jest powszechnie spotykany rwnie wrd przedstawicieli doktryny. Wpisuje si to wszerszy trend,
aby rokowania zbiorowe postrzega nie tyle jako obligatoryjn procedur stanowic warunek legalnego strajku czy protestu, lecz jako form dialogu, ktr strony mog stosowa na kadym etapie sporu zbiorowego. Koresponduje
to rwnie ze wspominan ju zasad pokoju spoecznego oraz z charakterem strajku wyraonym wart. 17 ust. 2 ustawy orozwizywaniu sporw zbiorowych, zgodnie zktrym strajk jest rodkiem ostatecznym imoe by stosowany dopiero po wyczerpaniu innych, pokojowych metod rozwizywania
sporu zbiorowego. Wpraktyce zwizki zawodowe czsto otym zapominaj,
powszechnie uciekajc si do rozwiza radykalnych, majcych na celu wywieranie nacisku na pracodawc. Wyraa si to wszczeglnoci przez organi-
41
Kodeks pracy 2015
zowanie nielegalnych akcji protestacyjnych, zpominiciem wymogw okrelonych wart. 25 ust. 1 ustawy orozwizywaniu sporw zbiorowych.
Podatek od nieodpatnych wiadcze

przyznawanych pracownikom
Wyrok Trybunau Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13,
OTK-A2013/4/48)
W przedmiotowej sprawie Trybuna Konstytucyjny bada przepisy ustawy
zdnia 26 lipca 1991 r. opodatku dochodowym od osb fizycznych (t.j. Dz.U. z2012r.
poz. 361 z pn. zm.; dalej ustawa o PIT) dopuszczajce opodatkowanie nieodpatnych wiadcze przyznawanych pracownikom. Chodzi tutaj opozapacowe
wiadczenia niepienine, jak organizowanie spotka integracyjnych, wykupywanie polis ubezpieczeniowych, organizowanie transportu zbiorowego etc.
Organy podatkowe od lat stoj na stanowisku, e tego rodzaju wiadczenia podlegaj opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osb fizycznych. Obowizek
opodatkowania tych wiadcze zosta jednak zakwestionowany jako niezgodny
zKonstytucj RP. Zgodnie zKonstytucj RP podatki mog by wprowadzane wycznie wdrodze ustawy. Tymczasem przepisy ustawy oPIT s nieprecyzyjne inie
wynika znich wprost obowizek opodatkowania nieodpatnych wiadcze.
Trybuna uzna, e opodatkowanie nieodpatnych wiadcze przyznawanych pracownikom jest zgodne zKonstytucj RP. Jednak nie kade wiadczenie pozapacowe jest dla pracownika przychodem podlegajcym opodatkowaniu. Aby tak si stao, musz zosta cznie spenione nastpujce warunki:
wiadczenie musi by przyznawane za zgod pracownika, tj. pracownik korzysta zniego dobrowolnie;
wiadczenie musi by przyznawane winteresie pracownika ipowodowa

po jego stronie zwikszenie aktyww lub uniknicie wydatkw;
korzy uzyskiwana wzwizku zprzyznaniem wiadczenia musi by wymierna iprzypisana konkretnemu pracownikowi.
Wyrok Trybunau potwierdza zgodno zKonstytucj RP powszechnie stosowanej praktyki, polegajcej na odprowadzaniu zaliczek na podatek dochodowy od osb fizycznych od wartoci nieodpatnych wiadcze przyznawanych pracownikom. Praktyka taka wyksztacia si na gruncie stanowiska
konsekwentnie prezentowanego przez organy podatkowe, zgodnie zktrym
tego rodzaju wiadczenia podlegaj opodatkowaniu.
Jednoczenie stanowisko prezentowane przez Trybuna powoduje liczne wtpliwoci, ktre spord nieodpatnych wiadcze podlegaj opodatkowaniu,
a ktre nie. W szczeglnoci wtpliwoci budzi wymg uzyskania zgody pra-
42
cownika idobrowolnoci wiadcze. Wprzypadku niektrych wiadcze trudno

stwierdzi, czy maj one charakter dobrowolny, czy obowizkowy (np. polisy OC
dla czonkw zarzdw). Zgoda pracownika na korzystanie ze wiadczenia moe
by przy tym wyraona wsposb dorozumiany, co dodatkowo utrudnia zidentyfikowanie charakteru wiadczenia. Wtpliwoci moe budzi rwnie to, wczyim interesie przyznawane jest wiadczenie (np. polisa ubezpieczeniowa zjednej strony jest zawierana winteresie pracownika uprawnionego do wiadcze;
z drugiej strony w interesie pracodawcy, ktry w okrelonych okolicznociach
moe wten sposb ograniczy lub nawet wyczy swoj odpowiedzialno). Nadal aktualne pozostaj rwnie wtpliwoci dotyczce wymiernoci iustalania
wartoci poszczeglnych wiadcze niepieninych, aco za tym idzie okrelania wysokoci przychodu generowanego po stronie pracownikw oraz wysokoci
zaliczek na podatek dochodowy odprowadzanych od tych wiadcze.
Nocleg wkabinie samochodu nie zwalnia

zobowizku zapewniania darmowego noclegu
Uchwaa Sdu Najwyszego z 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PZP 1/14,
LEX nr 1469181)
Pracownik kierowca ciarwki w transporcie midzynarodowym, wystpi przeciwko pracodawcy ozapat wszczeglnoci zalegych ryczatw za
noclegi. Pracownik mia zapewnione miejsce do spania wkabinie ciarwki. Pracodawca nie zapewnia pracownikowi noclegu whotelu, nie wypaca
rwnie ryczatu za nocleg.
Sd Najwyszy uzna, e wsprawie zachodzi istotne zagadnienie prawne,
wymagajce rozstrzygnicia w powikszonym skadzie, sprowadzajce si
do pytania, czy zapewnienie pracownikowi kierowcy ciarwki moliwoci noclegu wkabinie ciarwki stanowi zapewnienie darmowego noclegu
wrozumieniu przepisw rozporzdzenia Ministra Pracy iPolityki Spoecznej
zdnia 29 stycznia 2013 r. wsprawie wysokoci oraz warunkw ustalania nalenoci przysugujcych pracownikowi zatrudnionemu wpastwowej lub
samorzdowej jednostce sfery budetowej ztytuu podry subowej poza
granicami kraju (Dz.U., poz. 167; dalej: rozporzdzenie w sprawie podry
subowych). Powikszony skad Sdu Najwyszego orzek wkomentowanej
uchwale, e takie zapewnienie moliwoci noclegu w kabinie samochodu
nie stanowi zapewnienia darmowego noclegu w rozumieniu obowizujcych przepisw, aco za tym idzie pracownikowi przysuguje zwrot kosztw noclegu do wysokoci limitu okrelonego w odpowiednich przepisach
lub ryczat za nocleg.
43
Kodeks pracy 2015
Powysze oznacza wpraktyce, e pracodawca ma obowizek zapewnienia

pracownikom darmowego noclegu w hotelu lub innym miejscu, poza kabin ciarwki. Jeeli tego nie uczyni, pracownikom przysuguje zwrot kosztw noclegu, tj. pracownicy s uprawnieni do samodzielnego opacenia sobie noclegu ipo okazaniu faktury do dania od pracodawcy zwrotu kosztw
noclegu do wysokoci limitw okrelonych wzaczniku do rozporzdzenia
wsprawie podry subowych. Jeeli natomiast pracownicy nie skorzystaj
ztego uprawnienia, pracodawca, niezalenie od tego, gdzie pracownik bdzie
nocowa iczy bdzie korzysta zhotelu, zobowizany jest do zapaty na rzecz
pracownika ryczatu za nocleg wwysokoci 25% limitu kosztw noclegu okrelonego www. rozporzdzeniu.
Komentowana uchwaa wsposb jednoznaczny rozstrzyga kwesti, ktra
bya do tej pory sporna wdoktrynie iorzecznictwie Sdu Najwyszego. Spotykao si zarwno pogld, zgodnie zktrym zapewnienie pracownikowi noclegu wkabinie ciarwki czynio zado obowizkowi zapewnienia darmowego noclegu, jak rwnie pogld analogiczny do wyraonego wkomentowanej
uchwale, zgodnie z ktrym nie jest to rwnoznaczne z zapewnieniem darmowego noclegu. Pogld taki jest jednak do restrykcyjny ipociga za sob
daleko idce konsekwencje finansowe dla pracodawcw. Szczeglnie e wkomentowanej uchwale Sdu Najwyszego nie ograniczy czasowo moliwoci
dochodzenia roszcze, co oznacza wpraktyce, e pracownicy mog dochodzi
zapaty ryczatu za noclegi za okres nawet trzech lat wstecz.
Wtpliwoci budzi rwnie konstytucyjno takiego rozwizania, zgodnie
zktrym obowizek zapewnienia pracownikowi noclegu oraz wypaty na rzecz
pracownika okrelonych wiadcze z tym zwizanych jest nakadany na pracodawc wdrodze rozporzdzenia (awic przepisu niemajcego rangi przepisu
ustawowego). Artyku 775 k.p., na podstawie ktrego wydane zostao przedmiotowe rozporzdzenie, zosta bowiem sformuowany wsposb oglny inie zawiera
wyranej podstawy do naoenia na pracodawc tego rodzaju obowizkw wdrodze rozporzdzenia.
Prawo do nagrody
adziaalno konkurencyjna
Wyrok Sdu Najwyszego z 23 maja 2014 r. (sygn. akt II PK 273/13, LEX
nr1461235)
Pracodawca przyzna pracownikowi nagrod. Nagroda miaa zosta wypacona wtrzech transzach. Kolejne transze miay by wypacone take wprzypadku wczeniejszego rozwizania stosunku pracy, chyba e pracownik roz-
44
pocznie wiadczenie pracy na rzecz konkurencji. Pracownik wypowiedzia

umow oprac. Bezporednio po rozwizaniu umowy rozpocz wiadczenie
pracy na rzecz podmiotu konkurencyjnego. Pracodawca odmwi zapaty kolejnych transz nagrody. Pracownik wystpi zpowdztwem do sdu.
Sd Najwyszy uzna, e pracodawca moe odroczy termin wypaty nagrody.
Moe rwnie uzaleni jej wypat od okrelonego warunku, np. od pozostawania przez pracownika wzatrudnieniu wmomencie wypaty. Nie moe natomiast uzaleni wypaty nagrody od niepodejmowania przez pracownika dziaalnoci konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia. Prowadzioby to do obejcia
bezwzgldnie obowizujcych przepisw dotyczcych zakazu konkurencji po
ustaniu stosunku pracy. Ponadto prowadzioby do ograniczenia zasady wolnoci
pracy ijako takie byoby mniej korzystne dla pracownika anieli obowizujce
przepisy. Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinien zosta uregulowany wodrbnej umowie, na zasadach wyranie okrelonych wart. 1012 k.p.
Sd Najwyszy potwierdzi w komentowanym orzeczeniu dobrowolny
i uznaniowy charakter nagrody. Nagrod naley traktowa jako szczeglne
uprawnienie pracodawcy do wyrnienia niektrych pracownikw, odrbne w stosunku do wynagrodzenia za prac okrelonego w umowie o prac.
Oznacza to wszczeglnoci, e do nagrd nie stosuje si przepisw dotyczcych ochrony wynagrodzenia. Zatem pracodawca ma prawo ustalenia nawet
odlegego terminu wypaty nagrody, awypata nagrody wkilku transzach nie
narusza przepisw prawa pracy. Wkomentowanej sprawie odroczenie wypaty nagrody byo tym bardziej uzasadnione, biorc pod uwag dyrektywy unijne oraz uchwa KNF z4 padziernika 2011 r. (258/2011), nakazujce odroczon
patno w przypadku wynagrodzenia zmiennego pracownikw banku. Ma
to na celu zapobieganie podejmowaniu nadmiernego ryzyka finansowego,
wcelu osignicia krtkoterminowych zyskw.
Niezalenie od powyszego, pracodawca moe uzaleni wypat nagrody
od spenienia okrelonego warunku, o ile nie sprzeciwia si to obowizujcym przepisom i nie prowadzi do ich obejcia. W szczeglnoci moe uzaleni wypat nagrody od pozostawania przez pracownika wzatrudnieniu.
W odrnieniu od premii nagroda nie stanowi bowiem wynagrodzenia za
prac wykonan w okrelonym czasie. SN sprzeciwi si natomiast zastrzeeniu warunku w postaci niepodejmowania przez pracownika dziaalnoci
konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia. Zagadnienie to zostao szczegowo
uregulowane wart. 1012 k.p., austanowienie zakazu konkurencji po ustaniu
stosunku pracy wymaga zawarcia stosownej umowy. Uzalenianie wypaty nagrody od niepodejmowania dziaalnoci konkurencyjnej prowadzioby,
wsytuacji braku takiej umowy, do obejcia powoywanych przepisw ibyoby
niekorzystne dla pracownika.
45
Kodeks pracy 2015
Dodatek za nadgodziny przy pracy

wniepenym wymiarze
Wyrok Sdu Najwyszego z4 kwietnia 2014 r. (sygn. akt IPK 249/13, LEX
nr 1441344)
Pracownica bya zatrudniona wwymiarze poowy penego wymiaru czasu
pracy. Wpraktyce jednak kadego dnia pracowaa co najmniej po osiem godzin, aczsto zdarzay si przypadki wykonywania pracy nawet przez dziesi
godzin dziennie. Przez cay ten okres otrzymywaa wycznie wynagrodzenie za prac, bez dodatku za prac wgodzinach nadliczbowych. Pracownica
zwrcia si do pracodawcy ozapat zalegych dodatkw. Pracodawca odmwi. Pracownica wniosa pozew do sdu.
Sd Najwyszy uzna, e pracodawca nie musi paci pracownikowi dodatku za
godziny nadliczbowe, jeli osoba zatrudniona wniepenym wymiarze czasu pracy ma obowizki, ktrych wypenienie zajmuje jej wicej ni ustalona wumowie
cz etatu, ale mniej ni osiem godzin wcigu doby. Nie stanowi bowiem pracy
wgodzinach nadliczbowych (inie uzasadnia przyznania dodatku) praca wykonywana przez zatrudnionego wniepenym wymiarze czasu pracy ponad ten niepeny wymiar czasu pracy, ale niepowodujca przekroczenia obowizujcej pracownika dobowej normy czasu pracy (tj. przekroczenia 8 godzin pracy wcigu doby).
Niemniej jednak pracownik, ktry stale wykonuje prac wpenym wymiarze czasu pracy, cho zatrudniony jest na cz etatu, moe wystpi do sdu oustalenie,
e wistocie pozostaje zatrudniony wpenym wymiarze czasu pracy.
W komentowanym orzeczeniu Sd Najwyszy zwraca uwag na dwie istotne kwestie. Zjednej strony potwierdza dominujce wdoktrynie iorzecznictwie
stanowisko, zgodnie zktrym jeeli strony nie okrel wumowie oprac liczby
godzin pracy ponad niepeny wymiar czasu pracy obowizujcy pracownika, po
przekroczeniu ktrej pracownikowi przysuguje dodatek jak za prac wgodzinach
nadliczbowych (por. art. 151 5 k.p.), to pracodawca ma obowizek zapaty dodatku
dopiero po przekroczeniu norm czasu pracy obowizujcych pracownika.
Zdrugiej strony zwraca uwag na kwesti naduywania zatrudnienia wniepenym wymiarze czasu pracy. Pracownik zatrudniony wniepenym wymiarze
czasu pracy moe wykonywa prac ponad obowizujcy go niepeny wymiar
czasu pracy, co nie stanowi pracy wnadgodzinach (oile nie zostan przekroczone obowizujce pracownika normy czasu pracy). Jest to dopuszczalne, pod
warunkiem e wystpuje doranie isporadycznie. Taka sytuacja nie moe mie
natomiast charakteru staego. Tymczasem pracodawcy czsto korzystaj zzatrudnienia wniepenym wymiarze czasu pracy, traktujc je jako mechanizm
zapewniajcy im wiksz elastyczno wplanowaniu czasu pracy pracownika.
Wokresie zmniejszonego zapotrzebowania na prac pracownik wiadczy pra-
46
c wobowizujcym go niepenym wymiarze czasu pracy. Wokresie zwikszonego zapotrzebowania wiadczy prac ponad ten wymiar, apo stronie pracodawcy nie powstaje obowizek zapaty dodatku za nadgodziny. Taka praktyka
jest niedopuszczalna istanowi naduycie prawa. Jak susznie wskazuje SN, pracownik, ktry stale wykonuje prac wpenym wymiarze pracy, cho zatrudniony jest wniepenym wymiarze czasu pracy, moe wystpi do sdu oustalenie,
e wistocie pozostaje zatrudniony wpenym wymiarze czasu pracy. Podstaw
takiego roszczenia stanowi art. 8 k.p.
Skracanie okresu wypowiedzenia

na wniosek pracownika
Wyrok Sdu Najwyszego z26 marca 2014 r. (sygn. akt II PK 175/13, LEX
nr 1455115)
Pracownik by zatrudniony na podstawie umowy oprac na czas nieokrelony. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy obowizywa go 3-miesiczny
okres wypowiedzenia. Pracownik wypowiedzia umow oprac zzachowaniem 1-miesicznego okresu wypowiedzenia. Twierdzi, e strony uzgodniy wczeniej moliwo rozwizania umowy z zachowaniem 1-miesicznego okresu wypowiedzenia. Pracodawca nie podzieli stanowiska pracownika.
Pracownik wnis powdztwo o ustalenie, e obowizuje go 1-miesiczny
okres wypowiedzenia.
Wocenie Sdu Najwyszego pracownik ipracodawca mog porozumie si
na przyszo, jeszcze przed zoeniem owiadczenia woli owypowiedzeniu
umowy oprac, e okres wypowiedzenia dokonanego przez pracownika bdzie krtszy ni wustawie. Jest to dopuszczalne pod warunkiem, e jest korzystne dla pracownika. Niewane byoby natomiast porozumienie przewidujce krtszy okres wypowiedzenia dokonywanego przez pracodawc.
Jak podkrela Sd Najwyszy, nie jest waciwe powoywanie si wtym kontekcie na art. 36 6 k.p. Przepis ten przewiduje moliwo skrcenia okresu
wypowiedzenia dopiero po dokonaniu wypowiedzenia. Sd Najwyszy dopuci natomiast moliwo porozumienia si co do skrcenia okresu wypowiedzenia, ktre zostanie dokonane wprzyszoci przez pracownika. Warunkiem
wanoci takiego porozumienia jest jego korzystno dla pracownika.
Dopuszczalno skrcenia okresu wypowiedzenia po zoeniu owiadczenia
woli owypowiedzeniu nie budzi wtpliwoci wynika wprost zart. 36 6 k.p.,
zarwno wodniesieniu do wypowiedzenia dokonywanego przez pracownika, jak
iprzez pracodawc. Przedmiotem sporu womawianej sprawie bya jednak dopuszczalno umwienia si przez pracodawc ipracownika jeszcze przed doko-
47
Kodeks pracy 2015
naniem wypowiedzenia co do moliwoci stosowania krtszego okresu wypowiedzenia anieli wynika to zustawy. Pocztkowo Sd Najwyszy przyjmowa, e
przepis ten ma charakter bezwzgldnie obowizujcy inie moe by zmieniany
wol stron (por. wyrok SN z30 lipca 1981 r., sygn. akt IPR 63/81, OSNC 1982/1/18).
Wpniejszym okresie nastpia zmiana linii orzeczniczej. Sd Najwyszy uzna,
e przepis ten ma charakter semiimperatywny, co pozwala na modyfikowanie
dugoci okresw wypowiedzenia przez strony, o ile jest to korzystne dla pracownika (por. uchwa Sdu Najwyszego z 9 listopada 1994 r., sygn. akt I PZP
46/94, OSNP 1995/7/87; wyroki Sdu Najwyszego z2 lutego 2003 r., sygn. akt IPK
416/02, OSNP 2004/19/328 oraz z16 listopada 2004 r., sygn. akt IPK 36/04, OSNP
2005/12/176). Wszystkie te orzeczenia dotyczyy jednak wyduania okresw wypowiedzenia.
Sd Najwyszy dopuci moliwo umwienia si przez strony co do stosowania wprzyszoci krtszego okresu wypowiedzenia. Uzasadni to semiimperatywnym charakterem art. 36 1 k.p., pozwalajcym na jego modyfikowanie na
podstawie umowy stron, pod warunkiem e jest to korzystne dla pracownika.
Dlatego ograniczy moliwo skracania okresw wypowiedzenia wycznie do
wypowiedze dokonywanych przez pracownika. Wyczy natomiast moliwo
ich skrcenia wprzypadku wypowiedze dokonywanych przez pracodawc jako
niekorzystn dla pracownika. Niemniej jednak, gdyby wokrelonych okolicznociach skrcenie okresu wypowiedzenia na przyszo wprzypadku wypowiedzenia dokonywanego przez pracodawc dao si uzasadni interesem pracownika,
mona by prbowa broni pogldu ojego dopuszczalnoci.
Zmiana organizacji czasu pracy

nie wymaga wypowiedzenia
Wyrok Sdu Najwyszego z21 marca 2014 r. (sygn. akt II PK 174/13, LEX
nr 1455230)
Pracownik by zatrudniony w systemie czterobrygadowym. Peni funkcj
zakadowego spoecznego inspektora pracy. Organizacja czasu pracy nie zostaa okrelona w zawartej z pracownikiem umowie o prac, a jedynie w regulaminie pracy obowizujcym w zakadzie pracy pracodawcy. W zwizku ze
zmianami organizacyjnymi wzakadzie pracy pracownik zosta przesunity do
pracy wsystemie dwuzmianowym. Zmiana organizacji czasu pracy wizaa si
zobnieniem wynagrodzenia pracownika (wzwizku zpobawieniem go dodatku ztytuu pracy wsystemie czterobrygadowym). Pracownik odwoa si do
sdu, wnoszc ozasdzenie na jego rzecz okrelonej kwoty pieninej tytuem
dodatku wyrwnawczego. Podnosi, e zmiana organizacji czasu pracy, poci-
48
gajca za sob obnienie wynagrodzenia, wymagaa wypowiedzenia zmieniajcego izostaa dokonana znaruszeniem przysugujcej mu szczeglnej ochrony zatrudnienia, wzwizku zpenieniem funkcji spoecznego inspektora pracy.
Jak wskazuje Sd Najwyszy wkomentowanym orzeczeniu, organizacja czasu pracy nie naley do istotnych elementw stosunku pracy, ktre powinny zosta ustalone wumowie oprac. Zmiana tej organizacji nie wymaga wzwizku
ztym dokonywania wypowiedzenia zmieniajcego. Wypowiedzenie zmieniajce
nie jest wymagane nawet wwczas, gdy zmiana wie si ze zmian wysokoci
wynagrodzenia (np. wzwizku zpozbawieniem pracownika prawa do dodatku
ztytuu pracy wokrelonym systemie czasu pracy), apracownikowi szczeglnie
chronionemu nie przysuguje wtakim przypadku dodatek wyrwnawczy. Nic nie
stoi jednak na przeszkodzie, aby ustali wumowie oprac rwnie organizacj
czasu pracy, awic systemy irozkady czasu pracy. Wtakim przypadku zmiana
organizacji czasu pracy bdzie wymagaa porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniajcego.
Wsprawie, ktrej dotyczy komentowany wyrok, dodatek wyrwnawczy
przysugiwaby pracownikowi wycznie wwczas, gdyby obnienie wynagrodzenia byo konsekwencj dokonanego przez pracodawc wypowiedzenia zmieniajcego. Tylko w takim przypadku pracownik mgby powoywa si na przysugujc mu szczegln ochron zatrudnienia. Natomiast
zmiana wysokoci wynagrodzenia zwizana z pozbawieniem pracownika
szczeglnie chronionego okrelonego skadnika wynagrodzenia, wzwizku zokrelonymi procesami zachodzcymi wzakadzie pracy, niewymagajcymi wypowiedzenia zmieniajcego, moe zosta dokonana bez wzgldu na szczegln ochron zatrudnienia inie uzasadnia przyznania prawa
do dodatku wyrwnawczego. Wprzedmiotowej sprawie istotne jest to, e
zmiana organizacji czasu pracy (pocigajca za sob obnienie wynagrodzenia) nie wymagaa dokonania wypowiedzenia zmieniajcego. Gdyby takie wypowiedzenie byo konieczne pracownikowi przysugiwaoby prawo
do dodatku.
Wkomentowanym orzeczeniu Sd Najwyszy zwraca uwag na dwie istotne kwestie. Po pierwsze, potwierdza, e organizacja czasu pracy (awic ustalenie obowizujcych systemw irozkadw czasu pracy) nie naley do istotnych
elementw stosunku pracy inie wymaga ustalenia wumowie oprac. Wkonsekwencji zmiana organizacji czasu pracy nie wymaga co do zasady dokonywania wypowiedzenia zmieniajcego. Wyjtkiem bdzie sytuacja, kiedy strony
stosunku pracy zwasnej woli ureguloway te kwestie wumowie oprac.
Po drugie, Sd Najwyszy podkrela, e zmiana organizacji czasu pracy
pracownika (np. zmiana systemu czasu pracy) nie wymaga wypowiedzenia take wwczas, gdy jest powizana ze zmian wysokoci wynagrodze-
49
Kodeks pracy 2015
nia. Chodzi tutaj oczywicie otak zmian wysokoci wynagrodzenia, ktra

jest w sposb immanentny (tj. waciwy) powizana ze zmian organizacji czasu pracy iwynika zpostanowie aktw wewntrzzakadowych obowizujcych wzakadzie pracy pracodawcy (np. wzwizku zpozbawieniem
pracownika prawa do dodatku ztytuu pracy wokrelonym systemie czasu
pracy). Wtakim przypadku zmiana moe by dokonana rwnie wprzypadku pracownika objtego szczegln ochron zatrudnienia, a ten nie moe
powoywa si na przysugujc mu ochron iwszczeglnoci domaga si
dodatku wyrwnawczego.
Domaganie si zapaty wynagrodzenia

moe by uznane za nieuzasadnione
Wyrok Sdu Najwyszego z13 marca 2014 r. (sygn. akt IPK 189/13, LEX
nr 1464687)
Zasady nabywania nagrd jubileuszowych zostay okrelone w ukadzie
zbiorowym pracy. Zasady te ulegy zmianie. Pracownik zawar zpracodawc porozumienie zmieniajce, wprowadzajce nowe zasady. Uczyni to po
dniu, wktrym naby prawo do nagrody jubileuszowej ztytuu 40 lat pracy. Pracodawca wypaci mu nagrod na nowych zasadach, powoujc si na
zawarte porozumienie. Pracownik odwoa si do sdu, wnoszc owypat
nagrody na pierwotnych zasadach (wwikszej wysokoci).
Pracownik nie moe zrzec si wynagrodzenia. W efekcie moe dochodzi zapaty wynagrodzenia, nawet jeeli wczeniej zrzek si takiego prawa. Zgodnie zutrwalonym orzecznictwem Sdu Najwyszego ipogldami
doktryny danie pracownika moe by jednak oceniane w wietle zasad
wspycia spoecznego iwokrelonych okolicznociach moe zosta uznane za naduycie prawa, niezasugujce na uwzgldnienie.
Wkomentowanym wyroku Sd Najwyszy uzna, e nagroda jubileuszowa miaa charakter obligatoryjny istanowia skadnik wynagrodzenia. Nabywajc prawo do nagrody, pracownik nie mg si nastpnie zrzec tego
prawa (rwnie wczci, poprzez obnienie wysokoci nagrody). Jedynie na
marginesie SN wskaza, e teoretycznie moliwa jest ocena zasadnoci dania zapaty nagrody jubileuszowej w wietle zasad wspycia spoecznego (art. 8 k.p.). Ocena ta moe prowadzi do odmowy wypaty nagrody.
Wtej konkretnej sprawie Sd Najwyszy nie dopatrzy si jednak okolicznoci, ktre uzasadniayby tak odmow.
Zgodnie zkodeksem pracy pracownik nie moe zrzec si prawa do wynagrodzenia. Czynno prawna zmierzajca do takiego skutku jest bezwzgld-
50
nie niewana. Zakaz zrzeczenia si prawa do wynagrodzenia jest uznawany

worzecznictwie Sdu Najwyszego za bezwzgldny (wyroki: z3 lutego 2006 r.,
sygn. akt II PK 161/05, OSNP 2007/3-4/41, z2 lutego 2001 r., sygn. akt IPKN
225/00, OSNP 2002/20/487 oraz z 1 lutego 2000 r., sygn. akt I PKN 503/99,
OSNP 2001/12/411). Zrzeczenie si wynagrodzenia nie moe nastpi wdrodze jakiegokolwiek owiadczenia woli pracownika. Niedopuszczalne jest te
zobowizanie si pracownika, e wprzyszoci nie bdzie dochodzi od pracodawcy zapaty wynagrodzenia takie pactum de non petendo stanowioby obejcie omawianego zakazu ibyoby rwnie niewane (art. 58 ustawy zdnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; t.j. Dz.U. z2014 r., poz. 121
zpn. zm. wzwizku zart. 300 k.p.).
Wefekcie pracownik moe co do zasady dochodzi od pracodawcy roszcze o zapat wynagrodzenia, nawet jeeli wczeniej zrzek si takiego
prawa. W komentowanym orzeczeniu SN dopuci jednak moliwo oceny pniejszych roszcze pracownika owypat skadnika wynagrodzenia
objtego niewanym zrzeczeniem przez pryzmat art. 8 k.p. (podobne stanowisko zajmowa we wczeniejszych orzeczeniach, np. w wyroku z 16 padziernika 2009r., sygn. akt IPK 89/09, OSNP 2011/11-12/147). Oznacza to, e
chocia czynno prawna zmierzajca do zrzeczenia si wynagrodzenia jest
bezwzgldnie niewana, pniejsze wystpienie zdaniem zapaty takiego wynagrodzenia moe zosta ocenione przez sd jako naduycie prawa,
ktre nie zasuguje na uwzgldnienie. Dokonujc takiej oceny, naley bra
pod uwag okolicznoci zrzeczenia si wynagrodzenia, a w szczeglnoci
postaw iintencje pracownika oraz uzyskane wzamian korzyci.
Umowy na czas okrelony

zawierane przed 1 maja 2004 r.
Uchwaa Sdu Najwyszego z26 lutego 2014 r. (sygn. akt IPZP 4/13, OSNP
2014/8/110)
Pracodawca zawar zpracownikiem trzy kolejne umowy oprac na czas okrelony: pierwsz od 1 marca 2000 r. do 31 marca 2002 r.; drug od 1 kwietnia 2002 r.
do 31 grudnia 2006 r. itrzeci od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2009 r. Trzecia
umowa rozwizaa si zupywem okresu, na ktry zostaa zawarta. Pracownik
wnis do sdu powdztwo oustalenie, e trzecia umowa na czas okrelony bya
wistocie umow oprac na czas nieokrelony (art. 251 k.p.) oraz ozasdzenie odszkodowania ztytuu niezgodnego zprawem wypowiedzenia tej umowy.
Sd Najwyszy rozpoznajcy skarg kasacyjn (sygn. akt I PK 77/13, LEX
nr1511812) przedstawi zagadnienie prawne: Czy art. 251 k.p. znajduje zastoso-
51
Kodeks pracy 2015
wanie wprzypadku, wktrym kolejne umowy oprac na czas okrelony byy

zawierane przed 1 maja 2004 r., natomiast ostatnia znich zostaa nawizana
ju po tej dacie?
W komentowanej uchwale Sd Najwyszy uzna, e przepis art. 251 k.p.,
zgodnie zktrym zawarcie trzeciej zkolei umowy oprac na czas okrelony
jest rwnoznaczne zzawarciem umowy oprac na czas nieokrelony, nie ma
zastosowania wprzypadku, wktrym kolejne umowy oprac na czas okrelony byy zawierane przed 1 maja 2004 r., natomiast nastpna taka umowa
zostaa zawarta ju po tym dniu. Za pierwsz umow oprac na czas okrelony wrozumieniu art. 251 k.p. naley uzna umow na czas okrelony zawart
dopiero po 1 maja 2004 r.
Artyku 251 k.p. stosuje si do umw oprac na czas okrelony zawartych
wten sposb, e wszystkie trzy nastpujce po sobie umowy zostay zawarte po 1 maja 2004 r. Nie znajduje natomiast zastosowania wprzypadkach, gdy
kolejne umowy oprac na czas okrelony byy zawierane przed 1 maja 2004r.,
natomiast nastpna taka umowa zostaa zawarta po tej dacie. Taki pogld
wynika zdaniem Sdu Najwyszego wprost zliteralnej wykadni art. 15 ustawy zdnia 14 listopada 2003 r. ozmianie ustawy Kodeks pracy oraz ozmianie
niektrych innych ustaw (Dz.U. Nr 213, poz. 2081; dalej jako: nowela z2003r.),
zgodnie zktrym art. 251 k.p. wbrzmieniu nadanym t ustaw stosuje si do
umw oprac na czas okrelony zawartych lub zmienianych wsposb opisany w tych przepisach od dnia uzyskania przez Polsk czonkostwa w UE,
tj. po 1 maja 2004 r. Hipotez art. 251 k.p. objta jest caa sytuacja, polegajca na zawarciu przez strony trzech kolejnych umw oprac na czas okrelony na nastpujce po sobie okresy, a nie wycznie zawarcie trzeciej z kolei
umowy oprac na czas okrelony. Ztego wzgldu do liczby umw, oktrych
mowa wart. 251 k.p. (tj. trzech kolejnych umw na czas okrelony), nie wlicza
si umw zawartych przed 1 maja 2004 r.
Pogld zaprezentowany przez SN wkomentowanej uchwale by ju wczeniej powszechnie akceptowany wdoktrynie iorzecznictwie. Wszczeglnoci w postanowieniu z 13 padziernika 2009 r. (sygn. akt II PZP 10/09,
LEX nr551891) SN uzna, e do liczby umw, oktrej mowa wart. 251 k.p.
(tj. trzech kolejnych umw na czas okrelony), nie wlicza si umw zawartych przed 1 maja 2004 r., aprzepis ten nie znajduje zastosowania wprzypadku umw oprac na czas okrelony zawieranych przed 1 maja 2004 r.
Podobny pogld dominowa wpimiennictwie prawniczym, zgodnie zktrym art. 251 k.p. znajduje zastosowanie, gdy trzy kolejne umowy o prac
na czas okrelony zostay zawarte po 1 maja 2004 r. (tj. po dniu uzyskania
przez Polsk czonkostwa wUE). Komentowana uchwaa potwierdzia ten
pogld.
52
Praca na zwolnieniu lekarskim

a prawo do zasiku chorobowego
Wyrok Trybunau Konstytucyjnego z 25 lutego 2014 r. (sygn. akt SK
18/13, OTK-A2014/2/15)
Trybuna Konstytucyjny potwierdzi, e art. 17 ust. 1 ustawy zdnia 25 czerwca
1999 r. owiadczeniach pieninych zubezpieczenia spoecznego wrazie choroby
imacierzystwa (t.j. Dz.U. z2014 r., poz. 159 zpn. zm.), zgodnie zktrym ubezpieczony wykonujcy prac zarobkow ookresie orzeczonej niezdolnoci do pracy
traci prawo do zasiku chorobowego za cay okres zwolnienia, jest zgodny zKonstytucj RP. Tre tego przepisu jest jasna inie budzia dotychczas wtpliwoci.
Sd Najwyszy wielokrotnie wskazywa na moliwo pozbawienia prawa do zasiku pracownika wykonujcego prac zarobkow wokresie zwolnienia. Trybuna
potwierdzi jedynie konstytucyjno tego przepisu, wskazujc, e wykonywanie
pracy zarobkowej wokresie niezdolnoci do pracy moe skutkowa utrat zasiku
chorobowego za cay okres tego zwolnienia.
Chocia praca, w szczeglnoci okazjonalna, w czasie zwolnienia lekarskiego jest czst praktyk, a Sd Najwyszy wielokrotnie wskazywa na istnienie
w takim przypadku moliwoci pozbawienia pracownika zasiku chorobowego
(wtym znaczeniu wyrok Trybunau Konstytucyjnego nie jest przeomowy), orzeczenie Trybunau prawdopodobnie skoni ZUS do kwestionowania wypat zasikw przez przedsibiorcw bdcych ich patnikami ido dania przez ZUS zwrotw bezpodstawnie wypaconych kwot zasikw od przedsibiorcw. Niemniej
jednak wyrok ten nie powinien rwnie wpyn na dotychczasowe orzecznictwo sdw powszechnych, zgodnie zktrym incydentalna, wymuszona okolicznociami aktywno zawodowa nie musi powodowa automatycznie utraty prawa do zasiku (zob. wyroki Sdu Najwyszego z25 kwietnia 2013 r., sygn. akt IUK
606/12, LEX nr 1391152 oraz z9 padziernika 2006 r., sygn. akt II UK 44/06, OSNP
2007/19-20/295). Podobnie za prac zarobkow powodujc utrat prawa do zasiku nie powinno by uwaane uzyskiwanie dochodw przez osoby prowadzce
dziaalno gospodarcz, oile nie jest ono poczone zosobistym wiadczeniem
pracy przez te osoby, lecz wycznie zpodejmowaniem czynnoci formalnoprawnych (zob. wyroki Sdu Najwyszego z4 kwietnia 2012 r., sygn. akt II UK 186/11,
LEX nr 1216851 oraz z6 maja 2009 r., sygn. akt II UK 359/08, OSNP 2011/1-2/16).
Nie mona natomiast wykluczy, e wyrok Trybunau bdzie czynnikiem
skaniajcym ZUS do bardziej czstszego kwestionowania prawidowoci
wypaty zasikw oraz dania zwrotu nienalenie pobranych wiadcze.
Zasad jest, e odpowiedzialno ponosi w takim przypadku ubezpieczony, ktry ma obowizek zwrotu nienalenie pobranych wiadcze (art. 84
ust.12 ustawy zdnia 13 padziernika 1998 r. osystemie ubezpiecze spo-
53
Kodeks pracy 2015
ecznych, t.j. Dz.U. z2013 r., poz. 1442; dalej: ustawa systemowa). Jest to spjne z ogln zasad wynikajc z przepisw kodeksu cywilnego, zgodnie
z ktr odpowiedzialno z tytuu bezpodstawnego wzbogacenia ponosi
bezpodstawnie wzbogacony. Niemniej jednak, zgodnie zart. 84 ust. 6 ustawy systemowej, zobowizany do zwrotu nienalenych wiadcze (np. nienalenie wypaconego zasiku chorobowego) moe by rwnie pracodawca patnik skadek. Wdoktrynie iorzecznictwie przyjmuje si (zob. wyrok
Sdu Apelacyjnego wKrakowie z18 wrzenia 2012r., sygn. akt III AUa 442/12,
LEX nr 1223263; wyrok Sdu Najwyszego z20 maja 2004 r., sygn. akt II UK
385/03, OSNP 2005/2/25), e odpowiedzialno patnika moe mie charakter
obligatoryjny (gdy pobranie nienalenych wiadcze bdzie spowodowane
przekazaniem przez patnika nieprawdziwych danych majcych wpyw na
prawo do wiadcze inie bdzie moliwoci przypisania odpowiedzialnoci
osobie pobierajcej wiadczenia) lub fakultatywny (gdy istnieje moliwo
przypisania odpowiedzialnoci ubezpieczonemu).
Biorc pod uwag, e wyrok Trybunau dotyczy wykonywania pracy wokresie zwolnienia lekarskiego, wkadym przypadku ubezpieczony bdzie wiadomy braku prawa do zasiku ibdzie zobowizany do jego zwrotu. Wefekcie odpowiedzialno patnika moe mie wycznie charakter fakultatywny.
W praktyce z sytuacj tak moemy mie do czynienia, jeeli patnik poinformuje ZUS o niezdolnoci pracownika do pracy lub (w przypadku patnikw zgaszajcych do ubezpieczenia co najmniej 20 ubezpieczonych) sam bdzie wypaca zasiek chorobowy, pomimo e pracownik bdzie wykonywa
prac zarobkow na rzecz patnika lub na rzecz podmiotu trzeciego za wiedz patnika. Patnik moe rwnie odpowiada wprzypadku niepoinformowania ZUS o powzitych podejrzeniach co do prawidowoci wykorzystania
przez pracownika zwolnienia lekarskiego. W adnym z opisanych przypadkw zwrot wiadcze przez patnika nie zwalnia jednak zodpowiedzialnoci
ubezpieczonego, ktry zosta bezpodstawnie wzbogacony. Ten ostatni tak czy
inaczej ma obowizek zwrci nienalene wiadczenie. Naley przyj, e jeeli patnik bdzie musia zwrci do ZUS nienalenie wypacony zasiek, to
przysugiwa mu bdzie, na podstawie przepisw kodeksu cywilnego, roszczenie regresowe do pracownika, ktry pobra nienalene wiadczenie. Takie roszczenie nie przysugiwaoby pracodawcy wprzypadku, gdyby jego odpowiedzialno miaa charakter obligatoryjny, tj. gdyby nie byo moliwoci
przypisania odpowiedzialnoci pracownikowi pobierajcemu wiadczenie.
54
USTAWA
zdnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy*1)
Tekst ujednolicony przez redakcj
(t.j. Dz.U. z2014 r., poz. 1502, zm.: Dz.U. z2009 r. Nr 56, poz. 458; Dz.U. z2014 r.,
poz. 1662)
Preambua (uchylona)
*W kodeksie zostay wyrnione boldem z kursyw i oznaczone przypisami zmiany wynikajce z:

art. 1 ustawy z dnia 7 listopada 2014 r. o uatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej (Dz.U.,
poz. 1662). Zmiana wejdzie w ycie 1 kwietnia 2015 r.
art. 2 ustawy z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych
ustaw (Dz.U. Nr 56, poz. 458). Zmiana wejdzie w ycie 1 wrzenia 2018 r.
Przypisami zostay oznaczone take uwagi wyjaniajce.
Kursyw oznaczono nieaktualne nazewnictwo lub zastosowanie przepisw, a obecne zostao wyjanione
wprzypisach przy pierwszym odniesieniu wtekcie.
1)
Niniejsza ustawa dokonuje wzakresie swojej regulacji wdroenia nastpujcych dyrektyw Wsplnot Europejskich:
1) dyrektywy 83/477/EWG zdnia 19 wrzenia 1983 r. wsprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym znaraeniem na dziaanie azbestu wmiejscu pracy (druga dyrektywa szczegowa wrozumieniu
art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz. Urz. WE L 263 z24.09.1983, zpn. zm.),
2) dyrektywy 86/188/EWG zdnia 12 maja 1986 r. wsprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym
znaraeniem na dziaanie haasu wmiejscu pracy (Dz. Urz. WE L 137 z24.05.1986),
3) dyrektywy 89/391/EWG zdnia 12 czerwca 1989 r. wsprawie wprowadzenia rodkw wcelu poprawy bezpieczestwa izdrowia pracownikw wmiejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z29.06.1989),
4) dyrektywy 89/654/EWG zdnia 30 listopada 1989 r. dotyczcej minimalnych wymaga wdziedzinie bezpieczestwa iochrony zdrowia wmiejscu pracy (pierwsza dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1
dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z30.12.1989),
5) dyrektywy 89/655/EWG zdnia 30 listopada 1989 r. dotyczcej minimalnych wymaga wdziedzinie bezpieczestwa ihigieny uytkowania sprztu roboczego przez pracownikw podczas pracy (druga dyrek-
55
Kodeks pracy 2015
tywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z30.12.1989,
zpn. zm.),
6) dyrektywy 89/656/EWG zdnia 30 listopada 1989 r. wsprawie minimalnych wymaga wdziedzinie bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw korzystajcych z wyposaenia ochrony osobistej (trzecia dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393
z30.12.1989),
7) dyrektywy 90/269/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych ochrony
zdrowia ibezpieczestwa podczas rcznego przemieszczania ciarw wprzypadku moliwoci wystpienia zagroenia, zwaszcza urazw krgosupa pracownikw (czwarta szczegowa dyrektywa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z21.06.1990),
8) dyrektywy 90/270/EWG zdnia 29 maja 1990 r. wsprawie minimalnych wymaga wdziedzinie bezpieczestwa iochrony zdrowia przy pracy zurzdzeniami wyposaonymi wmonitory ekranowe (pita dyrektywa
szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z21.06.1990),
9) dyrektywy 90/394/EWG zdnia 28 czerwca 1990 r. wsprawie ochrony pracownikw przed zagroeniem dotyczcym naraenia na dziaanie czynnikw rakotwrczych podczas pracy (szsta dyrektywa szczegowa
wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 196 z26.07.1990, zpn. zm.),
10) dyrektywy 91/322/EWG zdnia 29 maja 1991 r. wsprawie ustalenia indykatywnych wartoci granicznych
wwykonaniu dyrektywy 80/1107/EWG wsprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym znaraeniem na dziaanie czynnikw chemicznych, fizycznych ibiologicznych wmiejscu pracy (Dz. Urz. WE L
177 z05.07.1991),
11) dyrektywy 91/383/EWG zdnia 25 czerwca 1991 r. uzupeniajcej rodki majce wspiera popraw bezpieczestwa izdrowia wpracy pracownikw pozostajcych wstosunku pracy na czas okrelony lub wczasowym stosunku pracy (Dz. Urz. WE L 206 z29.07.1991),
12) dyrektywy 91/533/EWG zdnia 14 padziernika 1991 r. wsprawie obowizku pracodawcy dotyczcym informowania pracownikw owarunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dz. Urz. WE L 288
z08.07.1992),
13) dyrektywy 92/57/EWG zdnia 24 czerwca 1992 r. wsprawie wprowadzenia wycie minimalnych wymaga w zakresie bezpieczestwa i ochrony zdrowia w miejscach tymczasowych lub ruchomych budw
(sma dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245
z26.08.1992),
14) dyrektywy 92/58/EWG zdnia 24 czerwca 1992 r. wsprawie minimalnych wymaga dotyczcych znakw
bezpieczestwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewita dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16
ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z26.08.1992),
15) dyrektywy 92/85/EWG zdnia 19 padziernika 1992 r. wsprawie wprowadzenia rodkw sucych wspieraniu poprawy wmiejscu pracy bezpieczestwa izdrowia pracownic wciy, pracownic, ktre niedawno
rodziy ipracownic karmicych piersi (dziesita dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 348 z28.11.1992),
16) dyrektywy 93/104/WE zdnia 23 listopada 1993 r. dotyczcej niektrych aspektw organizacji czasu pracy
(Dz. Urz. WE L 307 z13.12.1993),
17) dyrektywy 94/33/WE zdnia 22 czerwca 1994 r. wsprawie ochrony pracy osb modych (Dz. Urz. WE L 216
z20.08.1994),
18) dyrektywy 96/34/WE zdnia 3 czerwca 1996 r. wsprawie Porozumienia ramowego dotyczcego urlopu
rodzicielskiego zawartego przez Europejsk Uni Konfederacji Przemysowych i Pracodawcw /UNICE/,
Europejskie Centrum Przedsibiorstw Publicznych /CEEP/ oraz Europejsk Konfederacj Zwizkw Zawodowych /ETUC/ (Dz. Urz. WE L 145 z19.06.1996),
19) dyrektywy 96/71/WE zdnia 16 grudnia 1996 r. dotyczcej delegowania pracownikw wramach wiadczenia usug (Dz. Urz. WE L 18 z21.01.1997),
20) dyrektywy 97/80/WE zdnia 15 grudnia 1997 r. dotyczcej ciaru dowodu wsprawach dyskryminacji ze
wzgldu na pe (Dz. Urz. WE L 14 z20.01.1998),
21) dyrektywy 98/24/WE zdnia 7 kwietnia 1998 r. wsprawie ochrony zdrowia ibezpieczestwa pracownikw
przed ryzykiem zwizanym zczynnikami chemicznymi wmiejscu pracy (czternasta dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 131 z05.05.1998),
22) dyrektywy 99/70//WE zdnia 28 czerwca 1999 r. dotyczcej Porozumienia ramowego wsprawie pracy na
czas okrelony, zawartego przez Europejsk Uni Konfederacji Przemysowych iPracodawcw (UNICE),
56
Kodeks pracy 2015
Europejskie Centrum Przedsibiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejsk Konfederacj Zwizkw Zawodowych (ETUC) (Dz. Urz. WE L 175 z10.07.1999),
23) dyrektywy 1999/92/WE zdnia 16 grudnia 1999 r. wsprawie minimalnych wymaga dotyczcych bezpieczestwa iochrony zdrowia pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy, na ktrych moe wystpi atmosfera wybuchowa (pitnasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 23 z28.01.2000),
24) dyrektywy 2000/34/WE zdnia 22 czerwca 2000 r. zmieniajcej dyrektyw 93/104/WE dotyczc niektrych aspektw organizacji czasu pracy wcelu objcia sektorw idziaalnoci wyczonej ztej dyrektywy
(Dz. Urz. WE L 195 z01.08.2000),
25) dyrektywy 2000/39/WE zdnia 8 czerwca 2000 r. ustanawiajcej pierwsz list indykatywnych wartoci granicznych naraenia na czynniki zewntrzne podczas pracy wzwizku zwykonaniem dyrektywy
Rady 98/24/WE wsprawie ochrony zdrowia ibezpieczestwa pracownikw przed ryzykiem zwizanym ze
rodkami chemicznymi wmiejscu pracy (Dz. Urz. WE L 142 z16.06.2000),
26) dyrektywy 2000/43/WE zdnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzajcej wycie zasad rwnego traktowania
osb bez wzgldu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. WE L 180 z19.07.2000),
27) dyrektywy 2000/54/WE z dnia 18 wrzenia 2000 r. w sprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem
zwizanym znaraeniem na dziaanie czynnikw biologicznych wmiejscu pracy (sidma dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 262 z17.10.2000),
28) dyrektywy 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiajcej oglne warunki ramowe rwnego
traktowania wzakresie zatrudnienia ipracy (Dz. Urz. WE L 303 z02.12.2000),
29) dyrektywy 2002/44/WE zdnia 25 czerwca 2002 r. wsprawie minimalnych wymaga wzakresie ochrony
zdrowia ibezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz. Urz. WE L 177 z06.07.2002),
30) dyrektywy 2003/10/WE z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymaga w zakresie ochrony
zdrowia ibezpieczestwa dotyczcych naraenia pracownikw na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (haasem) (siedemnasta dyrektywa szczegowa wrozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/
EWG) (Dz. Urz. WE L 42 z15.02.2003),
31) dyrektywy 2010/18/UE zdnia 8 marca 2010 r. wsprawie wdroenia zmienionego porozumienia ramowego
dotyczcego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP iETUC oraz uchylajcej dyrektyw 96/34/WE (Dz. Urz. UE L 68 z18.03.2010, str. 13).
Dane dotyczce ogoszenia aktw prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie z dniem
uzyskania przez Rzeczpospolit Polsk czonkostwa w Unii Europejskiej dotycz ogoszenia tych aktw
wDzienniku Urzdowym Unii Europejskiej wydanie specjalne.
57
DZIA PIERWSZY
PRZEPISY OGLNE
Rozdzia I
Przepisy wstpne
Art. 1. [Zakres regulacji]
Kodeks pracy okrela prawa iobowizki pracownikw ipracodawcw.
Art. 2. [Definicja pracownika]
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy oprac, powoania, wyboru, mianowania lub spdzielczej umowy oprac.
Art. 3. [Definicja pracodawcy]
Pracodawc jest jednostka organizacyjna, choby nie posiadaa osobowoci
prawnej, atake osoba fizyczna, jeeli zatrudniaj one pracownikw.
Art. 31. [Czynnoci zzakresu prawa pracy]
1. Za pracodawc bdcego jednostk organizacyjn czynnoci w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarzdzajcy t jednostk albo inna wyznaczona do tego osoba.
2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do pracodawcy bdcego osob fizyczn, jeeli nie dokonuje on osobicie czynnoci, oktrych mowa wtym przepisie.
Art. 4. (uchylony).
Art. 5. [Przepisy szczeglne]
Jeeli stosunek pracy okrelonej kategorii pracownikw reguluj przepisy
szczeglne, przepisy kodeksu stosuje si wzakresie nieuregulowanym tymi
przepisami.
Art. 6. (uchylony).
Art. 7. (uchylony).
Art. 8. [Naduycie prawa podmiotowego]
Nie mona czyni ze swego prawa uytku, ktry byby sprzeczny ze spoeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami wspycia spoecznego. Takie dziaanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwaane za wykonywanie prawa inie korzysta zochrony.
58
Dzia pierwszy. Przepisy oglne
art. 910
Art. 9. [Definicja prawa pracy]

1. Ilekro wKodeksie pracy jest mowa oprawie pracy, rozumie si przez to
przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw iaktw wykonawczych, okrelajce prawa iobowizki pracownikw ipracodawcw, atake postanowienia
ukadw zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumie zbiorowych, regulaminw istatutw okrelajcych prawa iobowizki stron stosunku
pracy.
2. Postanowienia ukadw zbiorowych pracy iporozumie zbiorowych oraz
regulaminw i statutw nie mog by mniej korzystne dla pracownikw ni
przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw iaktw wykonawczych.
3. Postanowienia regulaminw istatutw nie mog by mniej korzystne dla
pracownikw ni postanowienia ukadw zbiorowych pracy iporozumie zbiorowych.
4. Postanowienia ukadw zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie
porozumie zbiorowych, regulaminw oraz statutw okrelajcych prawa iobowizki stron stosunku pracy, naruszajce zasad rwnego traktowania wzatrudnieniu, nie obowizuj.
Art. 91. [Porozumienie ozawieszeniu stosowania przepisw prawa pracy]
1. Jeeli jest to uzasadnione sytuacj finansow pracodawcy, moe by zawarte porozumienie ozawieszeniu stosowania wcaoci lub wczci przepisw prawa pracy, okrelajcych prawa iobowizki stron stosunku pracy; nie dotyczy to
przepisw Kodeksu pracy oraz przepisw innych ustaw iaktw wykonawczych.
2. Porozumienie, oktrym mowa w 1, zawiera pracodawca ireprezentujca
pracownikw organizacja zwizkowa, ajeeli pracodawca nie jest objty dziaaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca iprzedstawicielstwo
pracownikw wyonione wtrybie przyjtym utego pracodawcy.
3. Zawieszenie stosowania przepisw prawa pracy nie moe trwa duej ni
przez okres 3 lat. Przepis art. 24127 3 stosuje si odpowiednio.
4. Pracodawca przekazuje porozumienie waciwemu okrgowemu inspektorowi pracy.
5. Przepisy 14 nie naruszaj przepisw art. 24127.
Rozdzia II
Podstawowe zasady prawa pracy
Art. 10. [Prawo do pracy]
1. Kady ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, zwyjtkiem przypadkw okrelonych wustawie, nie mona zabroni wykonywania zawodu.
2. Pastwo okrela minimaln wysoko wynagrodzenia za prac.
59
art. 1115
Kodeks pracy 2015
3. Pastwo prowadzi polityk zmierzajc do penego produktywnego zatrudnienia.
Art. 11. [Nawizanie stosunku pracy]

Nawizanie stosunku pracy oraz ustalenie warunkw pracy ipacy, bez wzgldu na podstaw prawn tego stosunku, wymaga zgodnego owiadczenia woli
pracodawcy ipracownika.
Art. 111. [Poszanowanie dbr osobistych pracownika]
Pracodawca jest obowizany szanowa godno iinne dobra osobiste pracownika.
Art. 112. [Rwne prawa pracownikw]
Pracownicy maj rwne prawa ztytuu jednakowego wypeniania takich samych obowizkw; dotyczy to wszczeglnoci rwnego traktowania mczyzn
ikobiet wzatrudnieniu.
Art. 113. [Zakaz dyskryminacji]
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezporednia lub porednia,
wszczeglnoci ze wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, religi, narodowo, przekonania polityczne, przynaleno zwizkow, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacj seksualn, atake ze wzgldu na zatrudnienie na czas
okrelony lub nieokrelony albo wpenym lub wniepenym wymiarze czasu pracy jest niedopuszczalna.
Art. 12. (uchylony).
Art. 13. [Prawo do godziwego wynagrodzenia]
Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za prac. Warunki
realizacji tego prawa okrelaj przepisy prawa pracy oraz polityka pastwa
wdziedzinie pac, wszczeglnoci poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za prac.
Art. 14. [Prawo do wypoczynku]
Pracownik ma prawo do wypoczynku, ktry zapewniaj przepisy oczasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz ourlopach wypoczynkowych.
Art. 15. [Zapewnienie bezpiecznych ihigienicznych warunkw pracy]
Pracodawca jest obowizany zapewni pracownikom bezpieczne ihigieniczne
warunki pracy.
60
art. 16183
Art. 16. [Zaspokajanie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb

pracownikw]
Pracodawca, stosownie do moliwoci iwarunkw, zaspokaja bytowe, socjalne ikulturalne potrzeby pracownikw.
Art. 17. [Podnoszenie kwalifikacji zawodowych]
Pracodawca jest obowizany uatwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Art. 18. [Zgodno postanowie umw zprawem]
1. Postanowienia umw oprac oraz innych aktw, na ktrych podstawie
powstaje stosunek pracy, nie mog by mniej korzystne dla pracownika ni
przepisy prawa pracy.
2. Postanowienia umw iaktw, oktrych mowa w 1, mniej korzystne
dla pracownika ni przepisy prawa pracy s niewane; zamiast nich stosuje
si odpowiednie przepisy prawa pracy.
3. Postanowienia umw o prac i innych aktw, na podstawie ktrych
powstaje stosunek pracy, naruszajce zasad rwnego traktowania w zatrudnieniu s niewane. Zamiast takich postanowie stosuje si odpowiednie przepisy prawa pracy, awrazie braku takich przepisw postanowienia
te naley zastpi odpowiednimi postanowieniami niemajcymi charakteru
dyskryminacyjnego.
Art. 181. [Tworzenie organizacji]
1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw
iinteresw, maj prawo tworzy organizacje iprzystpowa do tych organizacji.
2. Zasady tworzenia idziaania organizacji, oktrych mowa w 1, okrela
ustawa ozwizkach zawodowych, ustawa oorganizacjach pracodawcw oraz
inne przepisy prawa.
Art. 182. [Partycypacja wzarzdzaniu]
Pracownicy uczestnicz wzarzdzaniu zakadem pracy wzakresie ina zasadach okrelonych wodrbnych przepisach.
Art. 183. [Obowizki pracodawcy iorganw administracji]
Pracodawcy oraz organy administracji s obowizani tworzy warunki
umoliwiajce korzystanie zuprawnie okrelonych wprzepisach, oktrych
mowa wart. 181 i182.
61
art. 183a
Kodeks pracy 2015
Rozdzia IIa
Rwne traktowanie wzatrudnieniu
Art. 183a. [Zakaz dyskryminacji]
1. Pracownicy powinni by rwno traktowani wzakresie nawizania irozwizania stosunku pracy, warunkw zatrudnienia, awansowania oraz dostpu
do szkolenia wcelu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, wszczeglnoci bez
wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, religi, narodowo, przekonania polityczne, przynaleno zwizkow, pochodzenie etniczne, wyznanie,
orientacj seksualn, atake bez wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony
lub nieokrelony albo wpenym lub wniepenym wymiarze czasu pracy.
2. Rwne traktowanie wzatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie wjakikolwiek sposb, bezporednio lub porednio, zprzyczyn okrelonych w 1.
3. Dyskryminowanie bezporednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub zkilku przyczyn okrelonych w 1 by, jest lub mgby by traktowany
wporwnywalnej sytuacji mniej korzystnie ni inni pracownicy.
4. Dyskryminowanie porednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie
neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjtego dziaania wystpuj lub mogyby wystpi niekorzystne dysproporcje albo szczeglnie niekorzystna sytuacja wzakresie nawizania irozwizania stosunku pracy, warunkw zatrudnienia, awansowania oraz dostpu do szkolenia w celu
podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby
pracownikw nalecych do grupy wyrnionej ze wzgldu na jedn lub kilka
przyczyn okrelonych w 1, chyba e postanowienie, kryterium lub dziaanie
jest obiektywnie uzasadnione ze wzgldu na zgodny zprawem cel, ktry ma
by osignity, arodki suce osigniciu tego celu s waciwe ikonieczne.
5. Przejawem dyskryminowania wrozumieniu 2 jest take:
1) dziaanie polegajce na zachcaniu innej osoby do naruszenia zasady rwnego traktowania wzatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady;
2) niepodane zachowanie, ktrego celem lub skutkiem jest naruszenie
godnoci pracownika istworzenie wobec niego zastraszajcej, wrogiej, poniajcej, upokarzajcej lub uwaczajcej atmosfery (molestowanie).
6. Dyskryminowaniem ze wzgldu na pe jest take kade niepodane zachowanie ocharakterze seksualnym lub odnoszce si do pci pracownika, ktrego celem lub skutkiem jest naruszenie godnoci pracownika, wszczeglnoci
stworzenie wobec niego zastraszajcej, wrogiej, poniajcej, upokarzajcej lub
uwaczajcej atmosfery; na zachowanie to mog si skada fizyczne, werbalne
lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).
7. Podporzdkowanie si przez pracownika molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, atake podjcie przez niego dziaa przeciwstawiajcych si
62
art. 183b
molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu nie moe powodowa jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika.
Art. 183b. [Naruszenie zasady rwnego traktowania]

1. Za naruszenie zasady rwnego traktowania wzatrudnieniu, zzastrzeeniem 24, uwaa si rnicowanie przez pracodawc sytuacji pracownika zjednej lub kilku przyczyn okrelonych wart. 183a 1, ktrego skutkiem jest
wszczeglnoci:
1) odmowa nawizania lub rozwizanie stosunku pracy,
2) niekorzystne uksztatowanie wynagrodzenia za prac lub innych warunkw zatrudnienia albo pominicie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych wiadcze zwizanych zprac,
3) pominicie przy typowaniu do udziau wszkoleniach podnoszcych kwalifikacje zawodowe
chyba e pracodawca udowodni, e kierowa si obiektywnymi powodami.
2. Zasady rwnego traktowania w zatrudnieniu nie naruszaj dziaania,
proporcjonalne do osignicia zgodnego zprawem celu rnicowania sytuacji
pracownika, polegajce na:
1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn okrelonych
w art. 183a 1, jeeli rodzaj pracy lub warunki jej wykonywania powoduj, e
przyczyna lub przyczyny wymienione wtym przepisie s rzeczywistym idecydujcym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi;
2) wypowiedzeniu pracownikowi warunkw zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczcymi pracownikw bez powoywania si na inn przyczyn lub inne przyczyny wymienione wart. 183a 1;
3) stosowaniu rodkw, ktre rnicuj sytuacj prawn pracownika, ze
wzgldu na ochron rodzicielstwa lub niepenosprawno;
4) stosowaniu kryterium stau pracy przy ustalaniu warunkw zatrudniania
izwalniania pracownikw, zasad wynagradzania iawansowania oraz dostpu
do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co uzasadnia odmienne traktowanie pracownikw ze wzgldu na wiek.
3. Nie stanowi naruszenia zasady rwnego traktowania wzatrudnieniu
dziaania podejmowane przez okrelony czas, zmierzajce do wyrwnywania
szans wszystkich lub znacznej liczby pracownikw wyrnionych zjednej lub
kilku przyczyn okrelonych wart. 183a 1, przez zmniejszenie na korzy takich
pracownikw faktycznych nierwnoci, wzakresie okrelonym wtym przepisie.
4. Nie stanowi naruszenia zasady rwnego traktowania ograniczanie przez
kocioy iinne zwizki wyznaniowe, atake organizacje, ktrych etyka opie-
63
art. 183c183e
Kodeks pracy 2015
ra si na religii, wyznaniu lub wiatopogldzie, dostpu do zatrudnienia, ze

wzgldu na religi, wyznanie lub wiatopogld jeeli rodzaj lub charakter wykonywania dziaalnoci przez kocioy iinne zwizki wyznaniowe, atake organizacje powoduje, e religia, wyznanie lub wiatopogld s rzeczywistym
idecydujcym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi, proporcjonalnym do osignicia zgodnego zprawem celu zrnicowania sytuacji tej
osoby; dotyczy to rwnie wymagania od zatrudnionych dziaania w dobrej
wierze ilojalnoci wobec etyki kocioa, innego zwizku wyznaniowego oraz
organizacji, ktrych etyka opiera si na religii, wyznaniu lub wiatopogldzie.
Art. 183c. [Prawo do jednakowego wynagrodzenia]

1. Pracownicy maj prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakow
prac lub za prac ojednakowej wartoci.
2. Wynagrodzenie, oktrym mowa w 1, obejmuje wszystkie skadniki wynagrodzenia, bez wzgldu na ich nazw icharakter, atake inne wiadczenia
zwizane zprac, przyznawane pracownikom wformie pieninej lub winnej
formie ni pienina.
3. Pracami ojednakowej wartoci s prace, ktrych wykonywanie wymaga
od pracownikw porwnywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych
dokumentami przewidzianymi w odrbnych przepisach lub praktyk i dowiadczeniem zawodowym, a take porwnywalnej odpowiedzialnoci i wysiku.
Art. 183d. [Odszkodowanie za naruszenie zasady rwnego traktowania]
Osoba, wobec ktrej pracodawca naruszy zasad rwnego traktowania wzatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania wwysokoci nie niszej
ni minimalne wynagrodzenie za prac, ustalane na podstawie odrbnych
przepisw.
Art. 183e. [Uprawnienia ztytuu naruszenia zasady rwnego traktowania]
1. Skorzystanie przez pracownika zuprawnie przysugujcych ztytuu naruszenia zasady rwnego traktowania wzatrudnieniu nie moe by podstaw
niekorzystnego traktowania pracownika, atake nie moe powodowa jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika, zwaszcza nie moe
stanowi przyczyny uzasadniajcej wypowiedzenie przez pracodawc stosunku pracy lub jego rozwizanie bez wypowiedzenia.
2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do pracownika, ktry udzieli wjakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi korzystajcemu zuprawnie przysugujcych ztytuu naruszenia zasady rwnego traktowania wzatrudnieniu.
64
Dzia drugi. Stosunek pracy
art. 18422
Rozdzia IIb
Nadzr ikontrola przestrzegania prawa pracy
Art. 184. [Pastwowa Inspekcja Pracy, Pastwowa Inspekcja Sanitarna]
1. Nadzr ikontrol przestrzegania prawa pracy, wtym przepisw izasad
bezpieczestwa ihigieny pracy, sprawuje Pastwowa Inspekcja Pracy.
2. Nadzr ikontrol przestrzegania zasad, przepisw higieny pracy iwarunkw rodowiska pracy sprawuje Pastwowa Inspekcja Sanitarna.
3. Organizacj izakres dziaania inspekcji, oktrych mowa w 1 i2, okrelaj odrbne przepisy.
Art. 185. [Spoeczna inspekcja pracy]
1. Spoeczn kontrol przestrzegania prawa pracy, wtym przepisw izasad
bezpieczestwa ihigieny pracy, sprawuje spoeczna inspekcja pracy.
2. Organizacj, zadania iuprawnienia spoecznej inspekcji pracy oraz zasady jej wspdziaania zPastwow Inspekcj Pracy iinnymi pastwowymi organami nadzoru ikontroli okrelaj odrbne przepisy.
Rozdzia III
(uchylony)
DZIA DRUGI
STOSUNEK PRACY
Rozdzia I
Przepisy oglne
Art. 22. [Definicja stosunku pracy]
1. Przez nawizanie stosunku pracy pracownik zobowizuje si do wykonywania pracy okrelonego rodzaju na rzecz pracodawcy ipod jego kierownictwem oraz wmiejscu iczasie wyznaczonym przez pracodawc, apracodawca
do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
65
art. 221
Kodeks pracy 2015
11. Zatrudnienie wwarunkach okrelonych w 1 jest zatrudnieniem na

podstawie stosunku pracy, bez wzgldu na nazw zawartej przez strony
umowy.
12. Nie jest dopuszczalne zastpienie umowy oprac umow cywilnoprawn przy zachowaniu warunkw wykonywania pracy, okrelonych w 1.
2. Pracownikiem moe by osoba, ktra ukoczya 18 lat. Na warunkach
okrelonych wdziale dziewitym pracownikiem moe by rwnie osoba, ktra nie ukoczya 18 lat.
3. Osoba ograniczona wzdolnoci do czynnoci prawnych moe bez zgody
przedstawiciela ustawowego nawiza stosunek pracy oraz dokonywa czynnoci prawnych, ktre dotycz tego stosunku. Jednake gdy stosunek pracy
sprzeciwia si dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sdu
opiekuczego moe stosunek pracy rozwiza.
Art. 221. [Udostpnianie danych osobowych]

1. Pracodawca ma prawo da od osoby ubiegajcej si ozatrudnienie
podania danych osobowych obejmujcych:
1) imi (imiona) inazwisko;
2) imiona rodzicw;
3) dat urodzenia;
4) miejsce zamieszkania (adres do korespondencji);
5) wyksztacenie;
6) przebieg dotychczasowego zatrudnienia.
2. Pracodawca ma prawo da od pracownika podania, niezalenie od
danych osobowych, oktrych mowa w 1, take:
1) innych danych osobowych pracownika, atake imion inazwisk oraz dat
urodzenia dzieci pracownika, jeeli podanie takich danych jest konieczne ze
wzgldu na korzystanie przez pracownika ze szczeglnych uprawnie przewidzianych wprawie pracy;
2) numeru PESEL pracownika nadanego przez Rzdowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludnoci (RCI
PESEL).
3. Udostpnienie pracodawcy danych osobowych nastpuje w formie
owiadczenia osoby, ktrej one dotycz. Pracodawca ma prawo da udokumentowania danych osobowych osb, oktrych mowa w 1 i2.
4. Pracodawca moe da podania innych danych osobowych ni
okrelone w 1 i2, jeeli obowizek ich podania wynika zodrbnych przepisw.
5. Wzakresie nieuregulowanym w 14 do danych osobowych, oktrych
mowa wtych przepisach, stosuje si przepisy oochronie danych osobowych.
66
art. 23231

Art. 231.1 [Przejcie zakadu pracy]
1. Wrazie przejcia zakadu pracy lub jego czci na innego pracodawc staje si on zmocy prawa stron wdotychczasowych stosunkach pracy, zzastrzeeniem przepisw 5.
2. Za zobowizania wynikajce ze stosunku pracy, powstae przed przejciem czci zakadu pracy na innego pracodawc, dotychczasowy inowy pracodawca odpowiadaj solidarnie.
3. Jeeli upracodawcw, oktrych mowa w 1, nie dziaaj zakadowe organizacje zwizkowe, dotychczasowy inowy pracodawca informuj na pimie
swoich pracownikw oprzewidywanym terminie przejcia zakadu pracy lub
jego czci na innego pracodawc, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla pracownikw, atake zamierzonych dziaaniach dotyczcych warunkw zatrudnienia pracownikw, w szczeglnoci
warunkw pracy, pacy iprzekwalifikowania; przekazanie informacji powinno
nastpi co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem przejcia zakadu pracy lub jego czci na innego pracodawc.
4. Wterminie 2 miesicy od przejcia zakadu pracy lub jego czci na innego pracodawc, pracownik moe bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym
uprzedzeniem, rozwiza stosunek pracy. Rozwizanie stosunku pracy wtym
trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wi zrozwizaniem stosunku pracy przez pracodawc za wypowiedzeniem.
5. Pracodawca, zdniem przejcia zakadu pracy lub jego czci, jest obowizany zaproponowa nowe warunki pracy i pacy pracownikom wiadczcym
dotychczas prac na innej podstawie ni umowa oprac oraz wskaza termin,
nie krtszy ni 7 dni, do ktrego pracownicy mog zoy owiadczenie oprzyjciu lub odmowie przyjcia proponowanych warunkw. Wrazie nieuzgodnienia nowych warunkw pracy ipacy dotychczasowy stosunek pracy rozwizuje si zupywem okresu rwnego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia,
wktrym pracownik zoy owiadczenie oodmowie przyjcia proponowanych
warunkw, lub od dnia, do ktrego mg zoy takie owiadczenie. Przepis 4
zdanie drugie stosuje si odpowiednio.
6. Przejcie zakadu pracy lub jego czci na innego pracodawc nie moe stanowi przyczyny uzasadniajcej wypowiedzenie przez pracodawc stosunku pracy.
1
Na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego zdnia 4 kwietnia 2005 r. (Dz.U. Nr 68, poz. 610) art.231
wzakresie, wjakim pomija wspodpowiedzialno Skarbu Pastwa za zobowizania wynikajce ze stosunku pracy powstae przed przeksztaceniem statio fisci Skarbu Pastwa zakadu opieki zdrowotnej
wsamodzielny publiczny zakad opieki zdrowotnej, jest niezgodny zart. 32 ust. 1 wzwizku zart. 64 ust. 2
Konstytucji RP. Art. 231 www. zakresie utraci moc 25 kwietnia 2005 r.
67
art. 231a251
Kodeks pracy 2015
Art. 231a. [Porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunkw

zatrudnienia]
1. Jeeli jest to uzasadnione sytuacj finansow pracodawcy, nieobjtego
ukadem zbiorowym pracy lub zatrudniajcego mniej ni 20 pracownikw,
moe by zawarte porozumienie ostosowaniu mniej korzystnych warunkw
zatrudnienia pracownikw ni wynikajce zumw oprac zawartych ztymi
pracownikami, wzakresie iprzez czas ustalone wporozumieniu.
2. Przepisy art. 91 14 stosuje si odpowiednio.
Art. 232. [Wspdziaanie ze zwizkami zawodowymi]
Jeeli przepisy prawa pracy przewiduj wspdziaanie pracodawcy zzakadow organizacj zwizkow w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowizek wspdziaa w takich sprawach z zakadow
organizacj zwizkow reprezentujc pracownika ztytuu jego czonkostwa
wzwizku zawodowym albo wyraenia zgody na obron praw pracownika niezrzeszonego wzwizku zgodnie zustaw ozwizkach zawodowych.
Rozdzia II
Umowa oprac
Oddzia 1
Zawarcie umowy oprac
Art. 25. [Rodzaje umw]
1. Umow oprac zawiera si na czas nieokrelony, na czas okrelony lub na
czas wykonania okrelonej pracy. Jeeli zachodzi konieczno zastpstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci w pracy, pracodawca
moe wtym celu zatrudni innego pracownika na podstawie umowy oprac
na czas okrelony, obejmujcy czas tej nieobecnoci.
2. Kada z umw, o ktrych mowa w 1, moe by poprzedzona umow
oprac na okres prbny, nieprzekraczajcy 3 miesicy.
Art. 251. [Kolejna umowa na czas okrelony]
1. Zawarcie kolejnej umowy oprac na czas okrelony jest rwnoznaczne
wskutkach prawnych zzawarciem umowy oprac na czas nieokrelony, jeeli poprzednio strony dwukrotnie zawary umow oprac na czas okrelony na
nastpujce po sobie okresy, oile przerwa midzy rozwizaniem poprzedniej
anawizaniem kolejnej umowy oprac nie przekroczya 1 miesica.
68
art. 2629
2. Uzgodnienie midzy stronami wtrakcie trwania umowy oprac na czas

okrelony duszego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uwaa si za zawarcie, od dnia nastpujcego po jej rozwizaniu, kolejnej umowy
oprac na czas okrelony wrozumieniu 1.
3. Przepis 1 nie dotyczy umw oprac na czas okrelony zawartych:
1) wcelu zastpstwa pracownika wczasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci wpracy;
2) wcelu wykonywania pracy ocharakterze dorywczym lub sezonowym albo
zada realizowanych cyklicznie.
Art. 26. [Termin nawizania stosunku pracy]

Stosunek pracy nawizuje si wterminie okrelonym wumowie jako dzie
rozpoczcia pracy, ajeeli terminu tego nie okrelono wdniu zawarcia umowy.
Art. 29. [Forma itre umowy oprac]
1. Umowa oprac okrela strony umowy, rodzaj umowy, dat jej zawarcia
oraz warunki pracy ipacy, wszczeglnoci:
1) rodzaj pracy;
2) miejsce wykonywania pracy;
3) wynagrodzenie za prac odpowiadajce rodzajowi pracy, ze wskazaniem
skadnikw wynagrodzenia;
4) wymiar czasu pracy;
5) termin rozpoczcia pracy.
2. Umow oprac zawiera si na pimie. Jeeli umowa oprac nie zostaa zawarta zzachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpniej
wdniu rozpoczcia pracy przez pracownika, potwierdzi pracownikowi na pimie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunkw.
3. Pracodawca informuje pracownika na pimie, nie pniej ni w cigu
7dni od dnia zawarcia umowy oprac, o:
1) obowizujcej pracownika dobowej itygodniowej normie czasu pracy,
2) czstotliwoci wypat wynagrodzenia za prac,
3) wymiarze przysugujcego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
4) obowizujcej pracownika dugoci okresu wypowiedzenia umowy oprac,
5) ukadzie zbiorowym pracy, ktrym pracownik jest objty,
ajeeli pracodawca nie ma obowizku ustalenia regulaminu pracy dodatkowo oporze nocnej, miejscu, terminie iczasie wypaty wynagrodzenia oraz
69
art. 291
Kodeks pracy 2015
przyjtym sposobie potwierdzania przez pracownikw przybycia i obecnoci

wpracy oraz usprawiedliwiania nieobecnoci wpracy.
31. Poinformowanie pracownika ojego warunkach zatrudnienia, oktrych
mowa w 3 pkt 14, moe nastpi przez pisemne wskazanie odpowiednich
przepisw prawa pracy.
32. Pracodawca informuje pracownika na pimie ozmianie jego warunkw
zatrudnienia, o ktrych mowa w 3 pkt 14, o objciu pracownika ukadem
zbiorowym pracy, atake ozmianie ukadu zbiorowego pracy, ktrym pracownik jest objty, niezwocznie, nie pniej jednak ni wcigu 1 miesica od dnia
wejcia w ycie tych zmian, a w przypadku gdy rozwizanie umowy o prac
miaoby nastpi przed upywem tego terminu nie pniej ni do dnia rozwizania umowy.
33. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunkw zatrudnienia,
oktrych mowa w 3 pkt 14, moe nastpi przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisw prawa pracy.
4. Zmiana warunkw umowy oprac wymaga formy pisemnej.
5. Przepisy 14 stosuje si odpowiednio do stosunkw pracy nawizanych
na innej podstawie ni umowa oprac.
Art. 291. [Skierowanie do pracy za granic]

1. Umowa oprac zpracownikiem skierowanym do pracy na obszarze pastwa niebdcego czonkiem Unii Europejskiej na okres przekraczajcy 1 miesic, niezalenie od warunkw okrelonych wart. 29 1, powinna okrela:
1) czas wykonywania pracy za granic;
2) walut, wktrej bdzie wypacane pracownikowi wynagrodzenie wczasie
wykonywania pracy za granic.
2. Przed skierowaniem pracownika do pracy pracodawca dodatkowo informuje pracownika na pimie o:
1) wiadczeniach przysugujcych ztytuu skierowania do pracy poza granicami kraju, obejmujcych zwrot kosztw przejazdu oraz zapewnienie zakwaterowania;
2) warunkach powrotu pracownika do kraju.
3. Poinformowanie pracownika ojego warunkach zatrudnienia, oktrych
mowa w 2, moe nastpi przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisw.
4. Pracodawca informuje pracownika na pimie o zmianie jego warunkw zatrudnienia, oktrych mowa w 2, niezwocznie, nie pniej jednak ni
wcigu 1 miesica od dnia wejcia wycie tych zmian, awprzypadku gdy rozwizanie umowy oprac miaoby nastpi przed upywem tego terminu nie
pniej ni do dnia rozwizania umowy.
70
art. 29230
5. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunkw zatrudnienia,

oktrych mowa w 2, moe nastpi przez pisemne wskazanie odpowiednich
przepisw.
6. Przepisy 15 stosuje si odpowiednio do stosunkw pracy nawizanych
na innej podstawie ni umowa oprac.
Art. 292. [Niepeny wymiar czasu pracy]

1. Zawarcie z pracownikiem umowy o prac przewidujcej zatrudnienie
wniepenym wymiarze czasu pracy nie moe powodowa ustalenia jego warunkw pracy ipacy wsposb mniej korzystny wstosunku do pracownikw
wykonujcych tak sam lub podobn prac wpenym wymiarze czasu pracy,
zuwzgldnieniem jednak proporcjonalnoci wynagrodzenia za prac iinnych
wiadcze zwizanych zprac, do wymiaru czasu pracy pracownika.
2. Pracodawca powinien, wmiar moliwoci, uwzgldni wniosek pracownika dotyczcy zmiany wymiaru czasu pracy okrelonego wumowie oprac.
Oddzia 2
Przepisy oglne orozwizaniu umowy oprac
Art. 30. [Rozwizanie umowy oprac]
1. Umowa oprac rozwizuje si:
1) na mocy porozumienia stron;
2) przez owiadczenie jednej ze stron zzachowaniem okresu wypowiedzenia
(rozwizanie umowy oprac za wypowiedzeniem);
3) przez owiadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia
(rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia);
4) zupywem czasu, na ktry bya zawarta;
5) zdniem ukoczenia pracy, dla ktrej wykonania bya zawarta.
2. Umowa oprac na okres prbny rozwizuje si zupywem tego okresu,
aprzed jego upywem moe by rozwizana za wypowiedzeniem.
21. Okres wypowiedzenia umowy oprac obejmujcy tydzie lub miesic albo
ich wielokrotno koczy si odpowiednio wsobot lub wostatnim dniu miesica.
3. Owiadczenie kadej ze stron owypowiedzeniu lub rozwizaniu umowy
oprac bez wypowiedzenia powinno nastpi na pimie.
4. Wowiadczeniu pracodawcy owypowiedzeniu umowy oprac zawartej na
czas nieokrelony lub orozwizaniu umowy oprac bez wypowiedzenia powinna
by wskazana przyczyna uzasadniajca wypowiedzenie lub rozwizanie umowy.
5. W owiadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o prac lub jej
rozwizaniu bez wypowiedzenia powinno by zawarte pouczenie oprzysugujcym pracownikowi prawie odwoania do sdu pracy.
71
art. 3136
Kodeks pracy 2015
Oddzia 3
Rozwizanie umowy oprac za wypowiedzeniem
Art. 32. [Wypowiedzenie umowy oprac]
1. Kada ze stron moe rozwiza za wypowiedzeniem umow oprac zawart na:
1) okres prbny;
2) (uchylony);
3) czas nieokrelony.
2. Rozwizanie umowy oprac nastpuje zupywem okresu wypowiedzenia.
Art. 33. [Wypowiedzenie umowy zawartej na czas okrelony]
Przy zawieraniu umowy o prac na czas okrelony, duszy ni 6 miesicy, strony mog przewidzie dopuszczalno wczeniejszego rozwizania tej
umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Art. 331. [Okres wypowiedzenia]
Okres wypowiedzenia umowy oprac zawartej na czas okrelony wokolicznociach, oktrych mowa wart. 25 1 zdanie drugie, wynosi 3 dni robocze.
Art. 34. [Okres wypowiedzenia umowy zawartej na okres prbny]
Okres wypowiedzenia umowy oprac zawartej na okres prbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeeli okres prbny nie przekracza 2 tygodni;
2) 1 tydzie, jeeli okres prbny jest duszy ni 2 tygodnie;
3) 2 tygodnie, jeeli okres prbny wynosi 3 miesice.
Art. 36. [Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokrelony]
1. Okres wypowiedzenia umowy oprac zawartej na czas nieokrelony jest
uzaleniony od okresu zatrudnienia udanego pracodawcy iwynosi:
1) 2 tygodnie, jeeli pracownik by zatrudniony krcej ni 6 miesicy;
2) 1 miesic, jeeli pracownik by zatrudniony co najmniej 6 miesicy;
3) 3 miesice, jeeli pracownik by zatrudniony co najmniej 3 lata.
11. Do okresu zatrudnienia, oktrym mowa w 1, wlicza si pracownikowi
okres zatrudnienia upoprzedniego pracodawcy, jeeli zmiana pracodawcy nastpia na zasadach okrelonych wart. 231, atake winnych przypadkach, gdy
72
art. 361 38
zmocy odrbnych przepisw nowy pracodawca jest nastpc prawnym wstosunkach pracy nawizanych przez pracodawc poprzednio zatrudniajcego
tego pracownika.
2. (uchylony).
3. (uchylony).
4. (uchylony).
5. Jeeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku zwizanym zodpowiedzialnoci materialn za powierzone mienie, strony mog ustali wumowie
oprac, e wprzypadku, oktrym mowa w 1 pkt 1, okres wypowiedzenia wynosi 1 miesic, awprzypadku, oktrym mowa w 1 pkt 2 3 miesice.
6. Strony mog po dokonaniu wypowiedzenia umowy o prac przez jedn znich ustali wczeniejszy termin rozwizania umowy; ustalenie takie nie
zmienia trybu rozwizania umowy oprac.
Art. 361. [Upado lub likwidacja pracodawcy]

1. Jeeli wypowiedzenie pracownikowi umowy oprac zawartej na czas nieokrelony nastpuje zpowodu ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczcych pracownikw, pracodawca moe,
wcelu wczeniejszego rozwizania umowy oprac, skrci okres trzymiesicznego wypowiedzenia, najwyej jednak do 1 miesica. Wtakim przypadku pracownikowi przysuguje odszkodowanie wwysokoci wynagrodzenia za pozosta cz okresu wypowiedzenia.
2. Okres, za ktry przysuguje odszkodowanie, wlicza si pracownikowi pozostajcemu wtym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
Art. 37. [Zwolnienie na poszukiwanie pracy]
1. Wokresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy oprac dokonanego przez pracodawc pracownikowi przysuguje zwolnienie na poszukiwanie pracy, zzachowaniem prawa do wynagrodzenia.
2. Wymiar zwolnienia wynosi:
1) 2 dni robocze wokresie dwutygodniowego ijednomiesicznego wypowiedzenia;
2) 3 dni robocze wokresie trzymiesicznego wypowiedzenia, take wprzypadku jego skrcenia na podstawie art. 361 1.
Art. 38. [Tryb wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokrelony]
1. Ozamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy oprac zawartej na
czas nieokrelony pracodawca zawiadamia na pimie reprezentujc pracownika zakadow organizacj zwizkow, podajc przyczyn uzasadniajc rozwizanie umowy.
73
art. 3942
Kodeks pracy 2015
2. Jeeli zakadowa organizacja zwizkowa uwaa, e wypowiedzenie byoby nieuzasadnione, moe wcigu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgosi
na pimie pracodawcy umotywowane zastrzeenia.
3. (uchylony).
4. (uchylony).
5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji zwizkowej, atake wrazie niezajcia przez ni stanowiska wustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzj wsprawie wypowiedzenia.
Art. 39. [Zakaz wypowiedzenia umowy oprac]

Pracodawca nie moe wypowiedzie umowy oprac pracownikowi, ktremu
brakuje nie wicej ni 4 lata do osignicia wieku emerytalnego, jeeli okres zatrudnienia umoliwia mu uzyskanie prawa do emerytury zosigniciem tego
wieku.
Art. 40. [Uzyskanie prawa do renty]
Przepisu art. 39 nie stosuje si wrazie uzyskania przez pracownika prawa do
renty ztytuu cakowitej niezdolnoci do pracy.
Art. 41. [Usprawiedliwiona nieobecno wpracy]
Pracodawca nie moe wypowiedzie umowy o prac w czasie urlopu pracownika, a take w czasie innej usprawiedliwionej nieobecnoci pracownika
wpracy, jeeli nie upyn jeszcze okres uprawniajcy do rozwizania umowy
oprac bez wypowiedzenia.
Art. 411. [Ogoszenie upadoci lub likwidacji pracodawcy]
1. Wrazie ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje si
przepisw art. 38, 39 i41, ani przepisw szczeglnych dotyczcych ochrony pracownikw przed wypowiedzeniem lub rozwizaniem umowy oprac.
2. Wrazie ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy, umowa oprac zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy moe by
rozwizana przez kad ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
3. (uchylony).
4. (uchylony).
Art. 42. [Wypowiedzenie zmieniajce]
1. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o prac stosuje si odpowiednio do
wypowiedzenia wynikajcych zumowy warunkw pracy ipacy.
2. Wypowiedzenie warunkw pracy lub pacy uwaa si za dokonane, jeeli
pracownikowi zaproponowano na pimie nowe warunki.
74
art. 4345
3. Wrazie odmowy przyjcia przez pracownika zaproponowanych warunkw

pracy lub pacy, umowa oprac rozwizuje si zupywem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeeli pracownik przed upywem poowy okresu wypowiedzenia nie
zoy owiadczenia o odmowie przyjcia zaproponowanych warunkw, uwaa
si, e wyrazi zgod na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadajce warunki
pracy lub pacy powinno zawiera pouczenie wtej sprawie. Wrazie braku takiego
pouczenia, pracownik moe do koca okresu wypowiedzenia zoy owiadczenie oodmowie przyjcia zaproponowanych warunkw.
4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunkw pracy lub pacy nie jest
wymagane wrazie powierzenia pracownikowi, wprzypadkach uzasadnionych
potrzebami pracodawcy, innej pracy ni okrelona wumowie oprac na okres
nieprzekraczajcy 3 miesicy w roku kalendarzowym, jeeli nie powoduje to
obnienia wynagrodzenia iodpowiada kwalifikacjom pracownika.
Art. 43. [Wypowiedzenie zmieniajce dla pracownika okrelonego

wart. 39]
Pracodawca moe wypowiedzie warunki pracy lub pacy pracownikowi, oktrym mowa wart. 39, jeeli wypowiedzenie stao si konieczne ze wzgldu na:
1) wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczcych ogu pracownikw zatrudnionych udanego pracodawcy lub tej ich grupy, do ktrej pracownik naley;
2) stwierdzon orzeczeniem lekarskim utrat zdolnoci do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinion przez pracownika utrat uprawnie koniecznych do jej wykonywania.
Oddzia 4
Uprawnienia pracownika wrazie nieuzasadnionego
lub niezgodnego zprawem wypowiedzenia umowy oprac
przez pracodawc
Art. 44. [Odwoanie od wypowiedzenia]
Pracownik moe wnie odwoanie od wypowiedzenia umowy o prac do
sdu pracy, oktrym mowa wdziale dwunastym.
Art. 45. [Orzeczenia sdu pracy]
1. W razie ustalenia, e wypowiedzenie umowy o prac zawartej na czas
nieokrelony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy owypowiadaniu umw
oprac, sd pracy stosownie do dania pracownika orzeka obezskutecznoci wypowiedzenia, ajeeli umowa ulega ju rozwizaniu oprzywrceniu
pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo oodszkodowaniu.
75
art. 4648
Kodeks pracy 2015
2. Sd pracy moe nie uwzgldni dania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrcenia do pracy, jeeli ustali, e uwzgldnienie takiego dania jest niemoliwe lub niecelowe; wtakim przypadku sd
pracy orzeka oodszkodowaniu.
3. Przepisu 2 nie stosuje si do pracownikw, oktrych mowa wart. 39
i177, oraz wprzepisach szczeglnych dotyczcych ochrony pracownikw przed
wypowiedzeniem lub rozwizaniem umowy oprac, chyba e uwzgldnienie
dania pracownika przywrcenia do pracy jest niemoliwe zprzyczyn okrelonych wart. 411; wtakim przypadku sd pracy orzeka oodszkodowaniu.

Art. 47. [Wynagrodzenie po przywrceniu]
Pracownikowi, ktry podj prac wwyniku przywrcenia do pracy, przysuguje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie wicej jednak ni
za 2 miesice, a gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesice nie wicej
ni za 1 miesic. Jeeli umow oprac rozwizano zpracownikiem, oktrym
mowa wart. 39, albo zpracownic wokresie ciy lub urlopu macierzyskiego, wynagrodzenie przysuguje za cay czas pozostawania bez pracy; dotyczy
to take przypadku, gdy rozwizano umow oprac zpracownikiem-ojcem
wychowujcym dziecko wokresie korzystania zurlopu macierzyskiego albo
gdy rozwizanie umowy oprac podlega ograniczeniu zmocy przepisu szczeglnego.
Art. 471. [Odszkodowanie]
Odszkodowanie, oktrym mowa wart. 45, przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesicy, nie niszej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Art. 48. [Odmowa ponownego zatrudnienia]
1. Pracodawca moe odmwi ponownego zatrudnienia pracownika, jeeli
wcigu 7 dni od przywrcenia do pracy nie zgosi on gotowoci niezwocznego podjcia pracy, chyba e przekroczenie terminu nastpio zprzyczyn niezalenych od pracownika.
2. Pracownik, ktry przed przywrceniem do pracy podj zatrudnienie
u innego pracodawcy, moe bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiza umow oprac ztym pracodawc wcigu 7 dni od przywrcenia do pracy. Rozwizanie umowy wtym trybie pociga za sob skutki, jakie
przepisy prawa wi zrozwizaniem umowy oprac przez pracodawc za wypowiedzeniem.
76
art. 4951
Art. 49. [Skrcony okres wypowiedzenia]

W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krtszego ni wymagany,
umowa oprac rozwizuje si zupywem okresu wymaganego, apracownikowi przysuguje wynagrodzenie do czasu rozwizania umowy.
Art. 50. [Odszkodowanie]
1. Jeeli wypowiedzenie umowy oprac zawartej na okres prbny nastpio
znaruszeniem przepisw owypowiadaniu tych umw, pracownikowi przysuguje wycznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za czas, do upywu ktrego umowa miaa trwa.
2. (uchylony).
3.2 Jeeli wypowiedzenie umowy oprac zawartej na czas okrelony lub
na czas wykonania okrelonej pracy nastpio z naruszeniem przepisw
owypowiadaniu tych umw, pracownikowi przysuguje wycznie odszkodowanie.
4. Odszkodowanie, oktrym mowa w 3, przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za czas, do upywu ktrego umowa miaa trwa, nie wicej jednak
ni za 3 miesice.
5. Przepisu 3 nie stosuje si wrazie wypowiedzenia umowy oprac pracownicy wokresie ciy lub urlopu macierzyskiego, pracownikowiojcu wychowujcemu dziecko wokresie korzystania zurlopu macierzyskiego, atake
pracownikowi wokresie korzystania zochrony stosunku pracy na podstawie
przepisw ustawy ozwizkach zawodowych. Wtych przypadkach stosuje si
odpowiednio przepisy art. 45.
Art. 51. [Okres pozostawania bez pracy]
1. Pracownikowi, ktry podj prac wwyniku przywrcenia do pracy, wlicza si do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za ktry przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za ktry nie przyznano
wynagrodzenia, nie uwaa si za przerw wzatrudnieniu, pocigajc za sob
utrat uprawnie uzalenionych od nieprzerwanego zatrudnienia.
2. Pracownikowi, ktremu przyznano odszkodowanie, wlicza si do okresu
zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadajcy okresowi, za ktry
przyznano odszkodowanie.
Na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego zdnia 12 lipca 2010 r. (Dz.U. Nr 135, poz. 912) art. 50 3
w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika znajdujcego si pod ochron przewidzian w art. 32
ust.1 pkt 1 iust. 8 ustawy zdnia 23 maja 1991 r. ozwizkach zawodowych (Dz. U. z2001 r. Nr 79, poz. 854;
ost. zm.: Dz. U. z2008 r. Nr 90, poz. 562) do dania przywrcenia do pracy na poprzednich warunkach
w wypadku wypowiedzenia umowy o prac zawartej na czas okrelony z naruszeniem przepisw o tej
ochronie, jest niezgodny zart. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji RP. Art. 50 3 www. zakresie utraci moc
26 lipca 2010r.
77
art. 5253
Kodeks pracy 2015
Oddzia 5
Rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia
Art. 52. [Rozwizanie zwiny pracownika]
1. Pracodawca moe rozwiza umow oprac bez wypowiedzenia zwiny
pracownika wrazie:
1) cikiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowizkw pracowniczych;
2) popenienia przez pracownika wczasie trwania umowy oprac przestpstwa, ktre uniemoliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku,
jeeli przestpstwo jest oczywiste lub zostao stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnie koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
2. Rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia zwiny pracownika nie
moe nastpi po upywie 1 miesica od uzyskania przez pracodawc wiadomoci ookolicznoci uzasadniajcej rozwizanie umowy.
3. Pracodawca podejmuje decyzj wsprawie rozwizania umowy po zasigniciu opinii reprezentujcej pracownika zakadowej organizacji zwizkowej, ktr zawiadamia o przyczynie uzasadniajcej rozwizanie umowy.
W razie zastrzee co do zasadnoci rozwizania umowy zakadowa organizacja zwizkowa wyraa swoj opini niezwocznie, nie pniej jednak ni
wcigu 3 dni.
4. (uchylony).
Art. 53. [Rozwizanie zprzyczyn niezawinionych]
1. Pracodawca moe rozwiza umow oprac bez wypowiedzenia:
1) jeeli niezdolno pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) duej ni 3 miesice gdy pracownik by zatrudniony u danego pracodawcy krcej ni 6 miesicy,
b) duej ni czny okres pobierania ztego tytuu wynagrodzenia izasiku
oraz pobierania wiadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesice gdy
pracownik by zatrudniony udanego pracodawcy co najmniej 6 miesicy lub
jeeli niezdolno do pracy zostaa spowodowana wypadkiem przy pracy albo
chorob zawodow;
2) w razie usprawiedliwionej nieobecnoci pracownika w pracy z innych
przyczyn ni wymienione wpkt 1, trwajcej duej ni 1 miesic.
2. Rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia nie moe nastpi wrazie nieobecnoci pracownika wpracy zpowodu sprawowania opieki nad dzieckiem wokresie pobierania ztego tytuu zasiku, awprzypadku odosobnienia
78
art. 5456
pracownika ze wzgldu na chorob zakan wokresie pobierania ztego tytuu wynagrodzenia izasiku.
3. Rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia nie moe nastpi po stawieniu si pracownika do pracy wzwizku zustaniem przyczyny nieobecnoci.
4. Przepisy art. 36 11 iart. 52 3 stosuje si odpowiednio.
5. Pracodawca powinien wmiar moliwoci ponownie zatrudni pracownika, ktry wokresie 6 miesicy od rozwizania umowy oprac bez wypowiedzenia, zprzyczyn wymienionych w 1 i2, zgosi swj powrt do pracy niezwocznie po ustaniu tych przyczyn.

Art. 55. [Rozwizanie przez pracownika]
1. Pracownik moe rozwiza umow o prac bez wypowiedzenia, jeeli
zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzajce szkodliwy wpyw wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, apracodawca nie przeniesie go wterminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze
wzgldu na stan jego zdrowia ikwalifikacje zawodowe.
11. Pracownik moe rozwiza umow oprac wtrybie okrelonym w 1
take wtedy, gdy pracodawca dopuci si cikiego naruszenia podstawowych
obowizkw wobec pracownika; wtakim przypadku pracownikowi przysuguje odszkodowanie wwysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, ajeeli umowa oprac zostaa zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania
okrelonej pracy wwysokoci wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
2. Owiadczenie pracownika orozwizaniu umowy oprac bez wypowiedzenia powinno nastpi na pimie, zpodaniem przyczyny uzasadniajcej rozwizanie umowy. Przepis art. 52 2 stosuje si odpowiednio.
3. Rozwizanie umowy oprac zprzyczyn okrelonych w 1 i11 pociga za
sob skutki, jakie przepisy prawa wi zrozwizaniem umowy przez pracodawc za wypowiedzeniem.
Oddzia 6
Uprawnienia pracownika wrazie niezgodnego zprawem
rozwizania przez pracodawc umowy oprac bez wypowiedzenia
Art. 56. [Roszczenia pracownika]
1. Pracownikowi, zktrym rozwizano umow oprac bez wypowiedzenia
znaruszeniem przepisw orozwizywaniu umw oprac wtym trybie, przysuguje roszczenie oprzywrcenie do pracy na poprzednich warunkach albo oodszkodowanie. Oprzywrceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sd pracy.
79
art. 5760
Kodeks pracy 2015
2. Przepisy art. 45 2 i3 stosuje si odpowiednio.
Art. 57. [Wynagrodzenie po przywrceniu]

1. Pracownikowi, ktry podj prac wwyniku przywrcenia do pracy, przysuguje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie wicej jednak ni
za 3 miesice inie mniej ni za 1 miesic.
2. Jeeli umow o prac rozwizano z pracownikiem, o ktrym mowa
wart.39, albo zpracownic wokresie ciy lub urlopu macierzyskiego, wynagrodzenie przysuguje za cay czas pozostawania bez pracy; dotyczy to take
przypadku, gdy rozwizano umow oprac zpracownikiemojcem wychowujcym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyskiego albo gdy rozwizanie umowy oprac podlega ograniczeniu zmocy przepisu szczeglnego.
3. (uchylony).
4. Przepisy art. 48 i51 1 stosuje si odpowiednio.
Art. 58.3 [Odszkodowanie]
Odszkodowanie, oktrym mowa wart. 56, przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeeli rozwizano umow oprac, zawart na czas okrelony albo na czas wykonania okrelonej pracy, odszkodowanie przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za czas, do ktrego umowa miaa
trwa, nie wicej jednak ni za 3 miesice.
Art. 59. [Odszkodowanie wprzypadku umw terminowych]
W razie rozwizania przez pracodawc umowy o prac, zawartej na czas
okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy, z naruszeniem przepisw
o rozwizywaniu umw o prac bez wypowiedzenia, pracownikowi przysuguje wycznie odszkodowanie, jeeli upyn ju termin, do ktrego umowa
miaa trwa, lub gdy przywrcenie do pracy byoby niewskazane ze wzgldu na
krtki okres, jaki pozosta do upywu tego terminu. Odszkodowanie przysuguje wwysokoci okrelonej wart. 58.
Art. 60. [Rozwizanie wokresie wypowiedzenia]
Jeeli pracodawca rozwiza umow oprac wokresie wypowiedzenia znaruszeniem przepisw orozwizywaniu umw oprac bez wypowiedzenia, pra Na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego zdnia 27 listopada 2007 r. (Dz.U. Nr 225, poz. 1672) art.58
wzwizku zart. 300, rozumiany wten sposb, e wycza dochodzenie innych, ni okrelone wart. 58,
roszcze odszkodowawczych, zwizanych z bezprawnym rozwizaniem umowy o prac bez wypowiedzenia, jest niezgodny zart. 64 ust. 1 wzwizku zart. 2 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny zart. 45 ust.1
iart. 77 ust. 2 Konstytucji RP. Art. 58 utraci moc www. zakresie 3 grudnia 2007 r.
80
art. 61631
cownikowi przysuguje wycznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysuguje

wwysokoci wynagrodzenia za czas do upywu okresu wypowiedzenia.
Art. 61. [Stosowanie przepisw ustawy]

Do pracownika, ktremu przyznano odszkodowanie na podstawie przepisw
niniejszego oddziau, stosuje si odpowiednio przepis art. 51 2.
Oddzia 6a
Uprawnienia pracodawcy wrazie nieuzasadnionego rozwizania
przez pracownika umowy oprac bez wypowiedzenia
Art. 611. [Roszczenie pracodawcy]
W razie nieuzasadnionego rozwizania przez pracownika umowy o prac
bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 11, pracodawcy przysuguje roszczenie oodszkodowanie. Oodszkodowaniu orzeka sd pracy.
Art. 612. [Wysoko odszkodowania]
1. Odszkodowanie, oktrym mowa wart. 611, przysuguje wwysokoci wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia, awprzypadku rozwizania
umowy oprac zawartej na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej
pracy wwysokoci wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
2. Wrazie orzeczenia przez sd pracy oodszkodowaniu, przepisu art. 55 3
nie stosuje si.
Oddzia 7
Wyganicie umowy oprac
Art. 63. [Wyganicie umowy oprac]
Umowa oprac wygasa wprzypadkach okrelonych wkodeksie oraz wprzepisach szczeglnych.
Art. 631. [mier pracownika]
1. Zdniem mierci pracownika stosunek pracy wygasa.
2. Prawa majtkowe ze stosunku pracy przechodz po mierci pracownika,
wrwnych czciach, na maonka oraz inne osoby speniajce warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej wmyl przepisw oemeryturach irentach zFunduszu Ubezpiecze Spoecznych. Wrazie braku takich osb prawa te
wchodz do spadku.
81
art. 632671
Kodeks pracy 2015
Art. 632. [mier pracodawcy]

1. Zdniem mierci pracodawcy umowy oprac zpracownikami wygasaj,
zzastrzeeniem przepisu 3.
2. Pracownikowi, ktrego umowa o prac wygasa z przyczyn okrelonych
w 1, przysuguje odszkodowanie wwysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, awprzypadku zawarcia umowy oprac na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy wwysokoci wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
3. Przepis 1 nie ma zastosowania wrazie przejcia pracownika przez nowego pracodawc na zasadach okrelonych wart. 231.
Art. 66. [Tymczasowe aresztowanie]
1. Umowa oprac wygasa zupywem 3 miesicy nieobecnoci pracownika
wpracy zpowodu tymczasowego aresztowania, chyba e pracodawca rozwiza wczeniej bez wypowiedzenia umow oprac zwiny pracownika.
2. Pracodawca, pomimo wyganicia umowy oprac zpowodu tymczasowego aresztowania, jest obowizany ponownie zatrudni pracownika, jeeli
postpowanie karne zostao umorzone lub gdy zapad wyrok uniewinniajcy,
apracownik zgosi swj powrt do pracy wcigu 7 dni od uprawomocnienia
si orzeczenia. Przepisy art. 48 stosuje si odpowiednio.
3. Przepisw 2 nie stosuje si wprzypadku, gdy postpowanie karne umorzono zpowodu przedawnienia albo amnestii, atake wrazie warunkowego
umorzenia postpowania.
Art. 67. [Odwoanie do sdu pracy]
Wrazie naruszenia przez pracodawc przepisw niniejszego oddziau, pracownikowi przysuguje prawo odwoania do sdu pracy. W zakresie roszcze
stosuje si odpowiednio przepisy oddziau 6 niniejszego rozdziau.
Rozdzia IIa
Warunki zatrudnienia pracownikw skierowanych
do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
zpastwa bdcego czonkiem Unii Europejskiej
Art. 671. [Skierowanie pracownika do pracy wRzeczypospolitej Polskiej]
1. Przepisy niniejszego rozdziau stosuje si w przypadku wykonywania
pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracownika skierowanego
82
art. 672673
do tej pracy na okrelony czas przez pracodawc majcego siedzib wpastwie

bdcym czonkiem Unii Europejskiej.
2. Pracodawca, oktrym mowa w 1, kierujcy pracownika do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
1) wzwizku zrealizacj umowy zawartej przez tego pracodawc zpodmiotem zagranicznym,
2) wzagranicznym oddziale (filii) tego pracodawcy,
3) jako agencja pracy tymczasowej
zapewnia pracownikowi, w zakresie okrelonym w art. 672, warunki zatrudnienia nie mniej korzystne ni wynikajce zprzepisw Kodeksu pracy oraz
innych przepisw regulujcych prawa iobowizki pracownikw.
Art. 672. [Warunki zatrudnienia]

1. Warunki zatrudnienia dotycz:
1) norm iwymiaru czasu pracy oraz okresw odpoczynku dobowego itygodniowego;
2) wymiaru urlopu wypoczynkowego;
3) minimalnego wynagrodzenia za prac, ustalanego na podstawie odrbnych przepisw;
4) wysokoci dodatku za prac wgodzinach nadliczbowych;
5) bezpieczestwa ihigieny pracy;
6) uprawnie pracownikw zwizanych zrodzicielstwem;
7) zatrudniania modocianych oraz wykonywania pracy lub innych zaj zarobkowych przez dziecko;
8) zakazu dyskryminacji wzatrudnieniu;
9) wykonywania pracy zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracownikw
tymczasowych.
2. Do pracownikw, o ktrych mowa w art. 671, nie stosuje si przepisw
1 pkt 2-4, jeeli zgodnie zposiadanymi kwalifikacjami wykonuj oni na danym stanowisku przez okres nie duszy ni 8 dni wcigu roku, poczynajc
od dnia rozpoczcia pracy na danym stanowisku wstpne prace montaowe
lub instalacyjne poza budownictwem, przewidziane wumowie zawartej przez
pracodawc zpodmiotem zagranicznym, ktrych wykonanie jest niezbdne do
korzystania zdostarczonych wyrobw.
Art. 673. [Pracodawca pastwa niebdcego czonkiem Unii Europejskiej]
Przepisy art. 671 i 672 stosuje si odpowiednio w przypadku wykonywania
pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracownika skierowanego do tej pracy przez pracodawc majcego siedzib wpastwie niebdcym
czonkiem Unii Europejskiej.
83
art. 674677
Kodeks pracy 2015
Art. 674. [Przedsibiorstwa marynarki handlowej]

Przepisw niniejszego rozdziau nie stosuje si do przedsibiorstw marynarki handlowej wodniesieniu do zag na morskich statkach handlowych, jeeli pracodawca ma siedzib wpastwie bdcym czonkiem Unii Europejskiej
lub wpastwie czonkowskim Europejskiego Porozumienia oWolnym Handlu
(EFTA) stronie umowy oEuropejskim Obszarze Gospodarczym.
Rozdzia IIb
Zatrudnianie pracownikw wformie telepracy
Art. 675. [Telepraca]
1. Praca moe by wykonywana regularnie poza zakadem pracy, zwykorzystaniem rodkw komunikacji elektronicznej wrozumieniu przepisw owiadczeniu usug drog elektroniczn (telepraca).
2. Telepracownikiem jest pracownik, ktry wykonuje prac w warunkach
okrelonych w 1 iprzekazuje pracodawcy wyniki pracy, wszczeglnoci za porednictwem rodkw komunikacji elektronicznej.
Art. 676. [Warunki stosowania telepracy]
1. Warunki stosowania telepracy przez pracodawc okrela si w porozumieniu zawieranym midzy pracodawc i zakadow organizacj zwizkow,
awprzypadku gdy upracodawcy dziaa wicej ni jedna zakadowa organizacja
zwizkowa wporozumieniu midzy pracodawc atymi organizacjami.
2. Jeeli nie jest moliwe uzgodnienie treci porozumienia ze wszystkimi zakadowymi organizacjami zwizkowymi, pracodawca uzgadnia tre porozumienia zorganizacjami zwizkowymi reprezentatywnymi wrozumieniu art. 24125a.
3. Jeeli wterminie 30 dni od dnia przedstawienia przez pracodawc projektu
porozumienia nie dojdzie do zawarcia porozumienia, zgodnie z 1 i2, pracodawca okrela warunki stosowania telepracy wregulaminie, uwzgldniajc ustalenia
podjte zzakadowymi organizacjami zwizkowymi wtoku uzgadniania porozumienia.
4. Jeeli udanego pracodawcy nie dziaaj zakadowe organizacje zwizkowe,
warunki stosowania telepracy okrela pracodawca wregulaminie, po konsultacji zprzedstawicielami pracownikw wyonionymi wtrybie przyjtym udanego
pracodawcy.
Art. 677. [Umowa oprac na warunkach telepracy]
1. Uzgodnienie midzy stronami umowy oprac, e praca bdzie wykonywana wwarunkach okrelonych wart. 675, moe nastpi:
1) przy zawieraniu umowy oprac albo
84
art. 6786710
2) wtrakcie zatrudnienia.
2. Jeeli do uzgodnienia dotyczcego wykonywania pracy wformie telepracy
dochodzi przy zawieraniu umowy oprac, wumowie dodatkowo okrela si warunki wykonywania pracy, zgodnie zart. 675.
3. Wtrakcie zatrudnienia zmiana warunkw wykonywania pracy, na okrelone zgodnie zart. 675, moe nastpi na mocy porozumienia stron, zinicjatywy pracownika lub pracodawcy. Pracodawca powinien, wmiar moliwoci, uwzgldni
wniosek pracownika dotyczcy wykonywania pracy wformie telepracy.
4. Nie jest dopuszczalne powierzenie wykonywania pracy wformie telepracy
na podstawie art. 42 4.
Art. 678. [Wniosek ozaprzestanie pracy wformie telepracy]

1. Wterminie 3 miesicy od dnia podjcia pracy wformie telepracy, zgodnie
zart. 677 1 pkt 2, kada ze stron moe wystpi zwicym wnioskiem ozaprzestanie wykonywania pracy wformie telepracy iprzywrcenie poprzednich warunkw wykonywania pracy. Strony ustalaj termin, od ktrego nastpi przywrcenie poprzednich warunkw wykonywania pracy, nie duszy ni 30 dni od dnia
otrzymania wniosku.
2. Jeeli wniosek telepracownika zostanie zoony po upywie terminu okrelonego w 1, pracodawca powinien wmiar moliwoci uwzgldni ten wniosek.
3. Po upywie terminu okrelonego w 1 przywrcenie przez pracodawc poprzednich warunkw wykonywania pracy moe nastpi wtrybie art. 42 13.
Art. 679. [Wypowiedzenie umowy oprac wformie telepracy]
Brak zgody pracownika na zmian warunkw wykonywania pracy, wprzypadku okrelonym wart. 677 3, atake zaprzestanie wykonywania pracy wformie
telepracy na zasadach okrelonych wart. 678, nie mog stanowi przyczyny uzasadniajcej wypowiedzenie przez pracodawc umowy oprac.
Art. 6710. [Podjcie pracy wformie telepracy]
1. Jeeli podjcie pracy wformie telepracy nastpuje zgodnie zart. 677 1 pkt 1,
informacja, oktrej mowa wart. 29 3, obejmuje dodatkowo co najmniej:
1) okrelenie jednostki organizacyjnej pracodawcy, wktrej strukturze znajduje
si stanowisko pracy telepracownika;
2) wskazanie osoby lub organu, oktrych mowa wart. 31, odpowiedzialnych za
wspprac ztelepracownikiem oraz upowanionych do przeprowadzania kontroli wmiejscu wykonywania pracy.
2. Wprzypadku, oktrym mowa wart. 677 1 pkt 2, pracodawca przekazuje na pimie telepracownikowi informacje okrelone w 1 pkt 1 i2, najpniej wdniu rozpoczcia przez niego wykonywania pracy wformie telepracy.
85
art. 67116714
Kodeks pracy 2015
Art. 6711. [Zasady telepracy]

1. Pracodawca jest obowizany:
1) dostarczy telepracownikowi sprzt niezbdny do wykonywania pracy wformie telepracy, speniajcy wymagania okrelone wrozdziale IV dziau dziesitego,
2) ubezpieczy sprzt,
3) pokry koszty zwizane z instalacj, serwisem, eksploatacj i konserwacj
sprztu,
4) zapewni telepracownikowi pomoc techniczn iniezbdne szkolenia wzakresie obsugi sprztu
chyba e pracodawca itelepracownik postanowi inaczej, wodrbnej umowie, oktrej mowa w 2.
2. Pracodawca itelepracownik mog, wodrbnej umowie, okreli wszczeglnoci:
1) zakres ubezpieczenia izasady wykorzystywania przez telepracownika sprztu
niezbdnego do wykonywania pracy wformie telepracy, stanowicego wasno telepracownika, speniajcego wymagania okrelone wrozdziale IV dziau dziesitego;
2) zasady porozumiewania si pracodawcy ztelepracownikiem, wtym sposb
potwierdzania obecnoci telepracownika na stanowisku pracy;
3) sposb iform kontroli wykonywania pracy przez telepracownika.
3. Wprzypadku, oktrym mowa w 2 pkt 1, telepracownikowi przysuguje
ekwiwalent pieniny wwysokoci okrelonej wporozumieniu lub regulaminie,
oktrych mowa wart. 676, lub wumowie, oktrej mowa w 2. Przy ustalaniu wysokoci ekwiwalentu bierze si pod uwag wszczeglnoci normy zuycia sprztu, jego udokumentowane ceny rynkowe oraz ilo wykorzystanego materiau na
potrzeby pracodawcy ijego ceny rynkowe.
Art. 6712. [Ochrona danych]
1. Pracodawca okrela zasady ochrony danych przekazywanych telepracownikowi oraz przeprowadza, wmiar potrzeb, instrukta iszkolenie wtym zakresie.
2. Telepracownik potwierdza na pimie zapoznanie si zzasadami ochrony
danych, oktrych mowa w 1, oraz jest obowizany do ich przestrzegania.
Art. 6713. [Porozumiewanie si pracodawcy itelepracownika na odlego]
Telepracownik ipracodawca przekazuj informacje niezbdne do wzajemnego
porozumiewania si za pomoc rodkw komunikacji elektronicznej albo podobnych rodkw indywidualnego porozumiewania si na odlego.
Art. 6714. [Kontrola telepracownika wmiejscu wykonywania pracy]
1. Pracodawca ma prawo kontrolowa wykonywanie pracy przez telepracownika wmiejscu wykonywania pracy.
86
art. 67156717
2. Jeeli praca jest wykonywana wdomu telepracownika, pracodawca ma prawo przeprowadza kontrol:
1) wykonywania pracy,
2) w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego
sprztu, atake jego instalacji,
3) wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy
za uprzedni zgod telepracownika wyraon na pimie, albo za pomoc
rodkw komunikacji elektronicznej, albo podobnych rodkw indywidualnego
porozumiewania si na odlego.
3. Pracodawca dostosowuje sposb przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania pracy i charakteru pracy. Wykonywanie czynnoci kontrolnych nie
moe narusza prywatnoci telepracownika ijego rodziny ani utrudnia korzystania zpomieszcze domowych, wsposb zgodny zich przeznaczeniem.
4. Pierwsz kontrol, wzakresie okrelonym w 2 pkt 3, przeprowadza si, na
wniosek telepracownika, przed rozpoczciem przez niego wykonywania pracy.
Art. 6715. [Zakaz dyskryminacji telepracownika]

1. Telepracownik nie moe by traktowany mniej korzystnie wzakresie nawizania irozwizania stosunku pracy, warunkw zatrudnienia, awansowania
oraz dostpu do szkolenia wcelu podnoszenia kwalifikacji zawodowych ni inni
pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, uwzgldniajc odrbnoci zwizane zwarunkami wykonywania pracy wformie telepracy.
2. Pracownik nie moe by wjakikolwiek sposb dyskryminowany zpowodu podjcia pracy wformie telepracy, jak rwnie odmowy podjcia takiej pracy.
Art. 6716. [Prawa telepracownika]
Pracodawca umoliwia telepracownikowi, na zasadach przyjtych dla ogu
pracownikw, przebywanie na terenie zakadu pracy, kontaktowanie si zinnymi pracownikami oraz korzystanie zpomieszcze iurzdze pracodawcy, zzakadowych obiektw socjalnych iprowadzonej dziaalnoci socjalnej.
Art. 6717. [Obowizki pracodawcy wzgldem telepracownika]
Jeeli praca jest wykonywana w domu telepracownika, pracodawca realizuje
wobec niego, wzakresie wynikajcym zrodzaju iwarunkw wykonywanej pracy,
obowizki okrelone wdziale dziesitym, zwyczeniem:
1) obowizku dbaoci obezpieczny ihigieniczny stan pomieszcze pracy, okrelonego wart. 212 pkt 4;
2) obowizkw okrelonych wrozdziale III tego dziau;
3) obowizku zapewnienia odpowiednich urzdze higieniczno-sanitarnych,
okrelonego wart. 233.
87
art. 6869
Kodeks pracy 2015
Rozdzia III
Stosunek pracy na podstawie powoania, wyboru,
mianowania oraz spdzielczej umowy oprac
Oddzia 1
Stosunek pracy na podstawie powoania
Art. 68. [Nawizanie stosunku pracy]
1. Stosunek pracy nawizuje si na podstawie powoania wprzypadkach okrelonych wodrbnych przepisach.
11. Stosunek pracy, oktrym mowa w 1, nawizuje si na czas nieokrelony,
ajeeli na podstawie przepisw szczeglnych pracownik zosta powoany na czas
okrelony, stosunek pracy nawizuje si na okres objty powoaniem.
2. (uchylony).
Art. 681. [Konkurs]
Powoanie moe by poprzedzone konkursem, choby przepisy szczeglne nie
przewidyway wymogu wyonienia kandydata na stanowisko wycznie wwyniku konkursu.
Art. 682. [Termin iforma nawizania stosunku pracy]
1. Stosunek pracy na podstawie powoania nawizuje si wterminie okrelonym wpowoaniu, ajeeli termin ten nie zosta okrelony wdniu dorczenia
powoania, chyba e przepisy szczeglne stanowi inaczej.
2. Powoanie powinno by dokonane na pimie.
Art. 683. [Rozwizanie poprzedniego stosunku pracy]
Jeeli pracownik powoany na stanowisko wwyniku konkursu pozostaje wstosunku pracy zinnym pracodawc iobowizuje go trzymiesiczny okres wypowiedzenia, moe on rozwiza ten stosunek za jednomiesicznym wypowiedzeniem. Rozwizanie stosunku pracy w tym trybie pociga za sob skutki, jakie
przepisy prawa pracy wi zrozwizaniem umowy oprac przez pracodawc za
wypowiedzeniem.
Art. 69. [Stosowanie przepisw dotyczcych umowy o prac na czas
nieokrelony]
Jeeli przepisy niniejszego oddziau nie stanowi inaczej, do stosunku pracy na
podstawie powoania stosuje si przepisy dotyczce umowy oprac na czas nieokrelony, zwyczeniem przepisw regulujcych:
1) tryb postpowania przy rozwizywaniu umw oprac;
88
art. 7072
2) rozpatrywanie sporw ze stosunku pracy wczci dotyczcej orzekania:

a) obezskutecznoci wypowiedze,
b) (uchylona),
c) oprzywracaniu do pracy.
Art. 70. [Odwoanie ze stanowiska]

1. Pracownik zatrudniony na podstawie powoania moe by wkadym czasie
niezwocznie lub wokrelonym terminie odwoany ze stanowiska przez organ, ktry go powoa. Dotyczy to rwnie pracownika, ktry na podstawie przepisw szczeglnych zosta powoany na stanowisko na czas okrelony.
11. Odwoanie powinno by dokonane na pimie.
12. Stosunek pracy zpracownikiem odwoanym ze stanowiska rozwizuje si
na zasadach okrelonych w przepisach niniejszego oddziau, chyba e przepisy
szczeglne stanowi inaczej.
2. Odwoanie jest rwnoznaczne zwypowiedzeniem umowy oprac. Wokresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia wwysokoci przysugujcej przed odwoaniem.
3. Odwoanie jest rwnoznaczne zrozwizaniem umowy oprac bez wypowiedzenia, jeeli nastpio zprzyczyn, oktrych mowa wart. 52 lub 53.
Art. 71. [Zatrudnienie wokresie wypowiedzenia]
Na wniosek lub za zgod pracownika pracodawca moe zatrudni go wokresie wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze wzgldu na jego kwalifikacje zawodowe, apo upywie okresu wypowiedzenia zatrudni na uzgodnionych
przez strony warunkach pracy ipacy.
Art. 72. [Odwoanie wsytuacjach szczeglnych]
1. Jeeli odwoanie nastpio w okresie usprawiedliwionej nieobecnoci
wpracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna si po upywie tego okresu. Jeeli jednak usprawiedliwiona nieobecno trwa duej ni okres przewidziany wart.
53 1 i2, organ, ktry pracownika powoa, moe rozwiza stosunek pracy bez
wypowiedzenia.
2. Wrazie odwoania pracownicy wokresie ciy, organ odwoujcy jest
obowizany zapewni jej inn prac, odpowiedni ze wzgldu na jej kwalifikacje zawodowe, przy czym przez okres rwny okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo do wynagrodzenia wwysokoci przysugujcej przed odwoaniem. Jeeli jednak pracownica nie wyrazi zgody na podjcie innej pracy,
stosunek pracy ulega rozwizaniu zupywem okresu rwnego okresowi wypowiedzenia, ktrego bieg rozpoczyna si od dnia zaproponowania na pimie
innej pracy.
89
art. 7377
Kodeks pracy 2015
3. Przepis 2 stosuje si odpowiednio wrazie odwoania pracownika, ktremu

brakuje nie wicej ni 2 lata do nabycia prawa do emerytury zFunduszu Ubezpiecze Spoecznych.
4. Wrazie naruszenia przepisw 13, pracownikowi przysuguje prawo odwoania do sdu pracy.
Oddzia 2
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Art. 73. [Wybr pracownika]
1. Nawizanie stosunku pracy nastpuje na podstawie wyboru, jeeli zwyboru wynika obowizek wykonywania pracy wcharakterze pracownika.
2. Stosunek pracy zwyboru rozwizuje si zwyganiciem mandatu.
Art. 74. [Urlop bezpatny]
Pracownik pozostajcy wzwizku zwyborem na urlopie bezpatnym ma prawo
powrotu do pracy upracodawcy, ktry zatrudnia go wchwili wyboru, na stanowisko rwnorzdne pod wzgldem wynagrodzenia zpoprzednio zajmowanym,
jeeli zgosi swj powrt wcigu 7 dni od rozwizania stosunku pracy zwyboru.
Niedotrzymanie tego warunku powoduje wyganicie stosunku pracy, chyba e
nastpio zprzyczyn niezalenych od pracownika.
Art. 75. [Odprawa]
Pracownikowi, ktry nie pozostawa wzwizku zwyborem na urlopie bezpatnym, przysuguje odprawa wwysokoci jednomiesicznego wynagrodzenia.
Oddzia 3
Stosunek pracy na podstawie mianowania
Art. 76. [Nawizanie stosunku pracy na podstawie mianowania]
Stosunek pracy nawizuje si na podstawie mianowania w przypadkach
okrelonych wodrbnych przepisach.
Oddzia 4
Stosunek pracy na podstawie spdzielczej umowy oprac
Art. 77. [Nawizanie stosunku pracy na podstawie spdzielczej umowy oprac]
1. Stosunek pracy midzy spdzielni pracy ajej czonkiem nawizuje si
przez spdzielcz umow oprac.
90
Dzia trzeci. Wynagrodzenie za prac i inne wiadczenia
art. 771772
2. Stosunek pracy na podstawie spdzielczej umowy oprac reguluje ustawa Prawo spdzielcze, awzakresie nieuregulowanym odmiennie t ustaw
stosuje si odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
DZIA TRZECI
WYNAGRODZENIE ZA PRAC
IINNE WIADCZENIA
Rozdzia I
Ustalanie wynagrodzenia za prac iinnych wiadcze
zwizanych zprac
Art. 771. [Ukady zbiorowe pracy]
Warunki wynagradzania za prac iprzyznawania innych wiadcze zwizanych zprac ustalaj ukady zbiorowe pracy, zgodnie zprzepisami dziau jedenastego, zzastrzeeniem przepisw art. 772775.
Art. 772. [Regulamin wynagradzania]
1. Pracodawca zatrudniajcy co najmniej 20 pracownikw, nieobjtych
zakadowym ukadem zbiorowym pracy ani ponadzakadowym ukadem
zbiorowym pracy odpowiadajcym wymaganiom okrelonym w 3, ustala
warunki wynagradzania za prac wregulaminie wynagradzania.
2. W regulaminie wynagradzania, o ktrym mowa w 1, pracodawca
moe ustali take inne wiadczenia zwizane z prac i zasady ich przyznawania.
3. Regulamin wynagradzania obowizuje do czasu objcia pracownikw zakadowym ukadem zbiorowym pracy lub ponadzakadowym ukadem zbiorowym pracy ustalajcym warunki wynagradzania za prac oraz
przyznawania innych wiadcze zwizanych zprac wzakresie iwsposb
umoliwiajcy okrelanie, na jego podstawie, indywidualnych warunkw
umw oprac.
4. Regulamin wynagradzania ustala pracodawca. Jeeli udanego pracodawcy dziaa zakadowa organizacja zwizkowa, pracodawca uzgadnia zni
regulamin wynagradzania.
5. Do regulaminu wynagradzania stosuje si odpowiednio przepisy art.
239 3, art. 24112 2, art. 24113 oraz art. 24126 2.
6. Regulamin wynagradzania wchodzi w ycie po upywie dwch tygodni od dnia podania go do wiadomoci pracownikw, wsposb przyjty
udanego pracodawcy.
91
art. 773775
Kodeks pracy 2015
Art. 773. [Sfera budetowa]

1. Warunki wynagradzania za prac i przyznawania innych wiadcze
zwizanych z prac dla pracownikw zatrudnionych w pastwowych jednostkach sfery budetowej, jeeli nie s oni objci ukadem zbiorowym pracy, okreli, wdrodze rozporzdzenia wzakresie niezastrzeonym winnych
ustawach do waciwoci innych organw minister waciwy do spraw pracy na wniosek waciwego ministra.
2. Zdniem wejcia wycie ukadu zbiorowego pracy do pracownikw pastwowych jednostek sfery budetowej objtych tym ukadem nie maj zastosowania przepisy rozporzdzenia, oktrym mowa w 1.
3. Rozporzdzenie, oktrym mowa w 1, powinno wszczeglnoci okrela
warunki ustalania iwypacania:
1) wynagrodzenia zasadniczego pracownikw;
2) innych, poza wynagrodzeniem zasadniczym, skadnikw uzasadnionych
zwaszcza szczeglnymi waciwociami lub warunkami wykonywanej pracy,
kwalifikacjami zawodowymi pracownikw, ztym e wysoko skadnika wynagrodzenia, ktrego przyznanie uwarunkowane bdzie dugoci przepracowanego okresu, oile taki skadnik zostanie okrelony, nie moe przekroczy 20% wynagrodzenia zasadniczego;
3) innych wiadcze zwizanych zprac, wtym takich, ktre mog by uzalenione od okresw przepracowanych przez pracownika; wszczeglnoci moe to
dotyczy nagrody jubileuszowej ijednorazowej odprawy pieninej przysugujcej pracownikowi, ktrego stosunek pracy usta wzwizku zprzejciem na rent
ztytuu niezdolnoci do pracy lub emerytur.
Art. 775. [Zwrot kosztw podry subowej]
1. Pracownikowi wykonujcemu na polecenie pracodawcy zadanie subowe
poza miejscowoci, wktrej znajduje si siedziba pracodawcy, lub poza staym
miejscem pracy przysuguj nalenoci na pokrycie kosztw zwizanych zpodr subow.
2. Minister waciwy do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia, wysoko oraz warunki ustalania nalenoci przysugujcych pracownikowi, zatrudnionemu wpastwowej lub samorzdowej jednostce sfery budetowej, ztytuu
podry subowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporzdzenie
powinno wszczeglnoci okrela wysoko diet, zuwzgldnieniem czasu trwania podry, awprzypadku podry poza granicami kraju walut, wjakiej bdzie ustalana dieta ilimit na nocleg wposzczeglnych pastwach, atake warunki zwrotu kosztw przejazdw, noclegw iinnych wydatkw.
92
art. 7881
3. Warunki wypacania nalenoci ztytuu podry subowej pracownikowi

zatrudnionemu uinnego pracodawcy ni wymieniony w 2 okrela si wukadzie zbiorowym pracy lub wregulaminie wynagradzania albo wumowie oprac,
jeeli pracodawca nie jest objty ukadem zbiorowym pracy lub nie jest obowizany do ustalenia regulaminu wynagradzania.
4. Postanowienia ukadu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub
umowy oprac nie mog ustala diety za dob podry subowej na obszarze
kraju oraz poza granicami kraju wwysokoci niszej ni dieta ztytuu podry
subowej na obszarze kraju okrelona dla pracownika, oktrym mowa w 2.
5. W przypadku gdy ukad zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub
umowa oprac nie zawiera postanowie, oktrych mowa w 3, pracownikowi
przysuguj nalenoci na pokrycie kosztw podry subowej odpowiednio wedug przepisw, oktrych mowa w 2.
Rozdzia Ia
Wynagrodzenie za prac
Art. 78. [Kryteria, stawki wynagrodzenia]
1. Wynagrodzenie za prac powinno by tak ustalone, aby odpowiadao
wszczeglnoci rodzajowi wykonywanej pracy ikwalifikacjom wymaganym przy
jej wykonywaniu, atake uwzgldniao ilo ijako wiadczonej pracy.
2. Wcelu okrelenia wynagrodzenia za prac ustala si, wtrybie przewidzianym wart. 771773, wysoko oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za prac okrelonego rodzaju lub na okrelonym stanowisku, atake
innych (dodatkowych) skadnikw wynagrodzenia, jeeli zostay one przewidziane ztytuu wykonywania okrelonej pracy.
Art. 80. [Wynagrodzenie za prac wykonan]
Wynagrodzenie przysuguje za prac wykonan. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wwczas, gdy przepisy
prawa pracy tak stanowi.
Art. 81. [Przestj]
1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeeli by gotw do jej wykonywania, adozna przeszkd zprzyczyn dotyczcych pracodawcy, przysuguje wynagrodzenie wynikajce zjego osobistego zaszeregowania, okrelonego stawk godzinow lub miesiczn, ajeeli taki skadnik wynagrodzenia nie
zosta wyodrbniony przy okrelaniu warunkw wynagradzania 60% wyna-
93
art. 8283
Kodeks pracy 2015
grodzenia. Wkadym przypadku wynagrodzenie to nie moe by jednak nisze od wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac, ustalanego na podstawie odrbnych przepisw.
2. Wynagrodzenie, oktrym mowa w 1, przysuguje pracownikowi za czas
niezawinionego przez niego przestoju. Jeeli przestj nastpi zwiny pracownika, wynagrodzenie nie przysuguje.
3. Pracodawca moe na czas przestoju powierzy pracownikowi inn odpowiedni prac, za ktrej wykonanie przysuguje wynagrodzenie przewidziane
za t prac, nie nisze jednak od wynagrodzenia ustalonego zgodnie z 1. Jeeli przestj nastpi zwiny pracownika, przysuguje wycznie wynagrodzenie
przewidziane za wykonan prac.
4. Wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi przysuguje pracownikowi zatrudnionemu przy pracach uzalenionych od tych warunkw, jeeli przepisy prawa pracy tak stanowi. Wrazie
powierzenia pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysuguje
mu wynagrodzenie przewidziane za wykonan prac, chyba e przepisy prawa
pracy przewiduj stosowanie zasad okrelonych w 3.
Art. 82. [Zawinione wadliwe wykonanie produktw lub usug]

1. Za wadliwe wykonanie zwiny pracownika produktw lub usug wynagrodzenie nie przysuguje. Jeeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy
pracownika nastpio obnienie jakoci produktu lub usugi, wynagrodzenie
ulega odpowiedniemu zmniejszeniu.
2. Jeeli wadliwo produktu lub usugi zostaa usunita przez pracownika, przysuguje mu wynagrodzenie odpowiednie do jakoci produktu lub
usugi, ztym e za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysuguje.
Art. 83. [Normy pracy]
1. Normy pracy, stanowice miernik nakadu pracy, jej wydajnoci ijakoci,
mog by stosowane, jeeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.
2. Normy pracy s ustalane zuwzgldnieniem osignitego poziomu techniki iorganizacji pracy. Normy pracy mog by zmieniane wmiar wdraania
technicznych iorganizacyjnych usprawnie zapewniajcych wzrost wydajnoci pracy.
3. Przekraczanie norm pracy nie stanowi podstawy do ich zmiany, jeeli
jest ono wynikiem zwikszonego osobistego wkadu pracy pracownika lub jego
sprawnoci zawodowej.
4. Ozmianie normy pracy pracownicy powinni by zawiadomieni co najmniej na 2 tygodnie przed wprowadzeniem nowej normy.
94
art. 8487
Rozdzia II
Ochrona wynagrodzenia za prac
Art. 84. [Zakaz zrzeczenia si prawa do wynagrodzenia]
Pracownik nie moe zrzec si prawa do wynagrodzenia ani przenie tego
prawa na inn osob.
Art. 85. [Termin wypaty wynagrodzenia]
1. Wypaty wynagrodzenia za prac dokonuje si co najmniej raz wmiesicu, wstaym iustalonym zgry terminie.
2. Wynagrodzenie za prac patne raz wmiesicu wypaca si zdou, niezwocznie po ustaleniu jego penej wysokoci, nie pniej jednak ni wcigu
pierwszych 10 dni nastpnego miesica kalendarzowego.
3. Jeeli ustalony dzie wypaty wynagrodzenia za prac jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypaca si wdniu poprzedzajcym.
4. Skadniki wynagrodzenia za prac, przysugujce pracownikowi za
okresy dusze ni jeden miesic, wypaca si zdou wterminach okrelonych
wprzepisach prawa pracy.
5. Pracodawca, na danie pracownika, jest obowizany udostpni do
wgldu dokumenty, na ktrych podstawie zostao obliczone jego wynagrodzenie.
Art. 86. [Miejsce iforma wypaty wynagrodzenia]
1. Pracodawca jest obowizany wypaca wynagrodzenie wmiejscu, terminie iczasie okrelonych wregulaminie pracy lub winnych przepisach prawa pracy.
2. Wypaty wynagrodzenia dokonuje si wformie pieninej; czciowe
spenienie wynagrodzenia w innej formie ni pienina jest dopuszczalne
tylko wwczas, gdy przewiduj to ustawowe przepisy prawa pracy lub ukad
zbiorowy pracy.
3. Obowizek wypacenia wynagrodzenia moe by speniony winny sposb ni do rk pracownika, jeeli tak stanowi ukad zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgod na pimie.
Art. 87. [Potrcenia zwynagrodzenia]
1. Z wynagrodzenia za prac po odliczeniu skadek na ubezpieczenia
spoeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osb fizycznych podlegaj
potrceniu tylko nastpujce nalenoci:
1) sumy egzekwowane na mocy tytuw wykonawczych na zaspokojenie
wiadcze alimentacyjnych;
95
art. 871
Kodeks pracy 2015
2) sumy egzekwowane na mocy tytuw wykonawczych na pokrycie nalenoci innych ni wiadczenia alimentacyjne;
3) zaliczki pienine udzielone pracownikowi;
4) kary pienine przewidziane wart. 108.
2. Potrce dokonuje si wkolejnoci podanej w 1.
3. Potrcenia mog by dokonywane wnastpujcych granicach:
1) wrazie egzekucji wiadcze alimentacyjnych do wysokoci trzech pitych wynagrodzenia;
2) wrazie egzekucji innych nalenoci lub potrcania zaliczek pieninych
do wysokoci poowy wynagrodzenia.
4. Potrcenia, oktrych mowa w 1 pkt 2 i3, nie mog wsumie przekracza poowy wynagrodzenia, acznie zpotrceniami, oktrych mowa w 1
pkt 1 trzech pitych wynagrodzenia. Niezalenie od tych potrce kary pienine potrca si wgranicach okrelonych wart. 108.
5. Nagroda zzakadowego funduszu nagrd, dodatkowe wynagrodzenie
roczne oraz nalenoci przysugujce pracownikom ztytuu udziau wzysku
lub w nadwyce bilansowej podlegaj egzekucji na zaspokojenie wiadcze
alimentacyjnych do penej wysokoci.
6. (uchylony).
7. Zwynagrodzenia za prac odlicza si, wpenej wysokoci, kwoty wypacone wpoprzednim terminie patnoci za okres nieobecnoci wpracy, za ktry pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
8. Potrce nalenoci zwynagrodzenia pracownika wmiesicu, wktrym s wypacane skadniki wynagrodzenia za okresy dusze ni 1 miesic,
dokonuje si od cznej kwoty wynagrodzenia uwzgldniajcej te skadniki
wynagrodzenia.
Art. 871. [Kwota wolna od potrce]

1. Wolna od potrce jest kwota wynagrodzenia za prac wwysokoci:
1) minimalnego wynagrodzenia za prac, ustalanego na podstawie odrbnych przepisw, przysugujcego pracownikom zatrudnionym wpenym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu skadek na ubezpieczenia spoeczne oraz
zaliczki na podatek dochodowy od osb fizycznych przy potrcaniu sum egzekwowanych na mocy tytuw wykonawczych na pokrycie nalenoci innych ni wiadczenia alimentacyjne;
2) 75% wynagrodzenia okrelonego wpkt 1 przy potrcaniu zaliczek pieninych udzielonych pracownikowi;
3) 90% wynagrodzenia okrelonego wpkt 1 przy potrcaniu kar pieninych przewidzianych wart. 108.
96
art. 8892
2. Jeeli pracownik jest zatrudniony wniepenym wymiarze czasu pracy,

kwoty okrelone w 1 ulegaj zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Art. 88. [Potrcenia na wiadczenia alimentacyjne]

1. Przy zachowaniu zasad okrelonych wart. 87 potrce na zaspokojenie
wiadcze alimentacyjnych pracodawca dokonuje rwnie bez postpowania
egzekucyjnego, zwyjtkiem przypadkw gdy:
1) wiadczenia alimentacyjne maj by potrcane na rzecz kilku wierzycieli, aczna suma, ktra moe by potrcona, nie wystarcza na pene pokrycie
wszystkich nalenoci alimentacyjnych;
2) wynagrodzenie za prac zostao zajte wtrybie egzekucji sdowej lub administracyjnej.
2. Potrce, o ktrych mowa w 1, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podstawie przedoonego przez niego tytuu wykonawczego.
Art. 90. [Stosowanie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego
ioegzekucji administracyjnej]
Wsprawach nieunormowanych wart. 87 i88 stosuje si odpowiednio przepisy Kodeksu postpowania cywilnego iprzepisy oegzekucji administracyjnej
wiadcze pieninych.
Art. 91. [Zgoda pracownika na potrcenie]
1. Nalenoci inne ni wymienione w art. 87 1 i 7 mog by potrcane
zwynagrodzenia pracownika tylko za jego zgod wyraon na pimie.
2. Wprzypadkach okrelonych w 1 wolna od potrce jest kwota wynagrodzenia za prac wwysokoci:
1) okrelonej wart. 871 1 pkt 1 przy potrcaniu nalenoci na rzecz pracodawcy;
2) 80% kwoty okrelonej wart. 871 1 pkt 1 przy potrcaniu innych nalenoci ni okrelone wpkt 1.
Rozdzia III
wiadczenia przysugujce
wokresie czasowej niezdolnoci do pracy
Art. 92. [Wynagrodzenie za okres niezdolnoci do pracy]

1. Za czas niezdolnoci pracownika do pracy wskutek:
97
art. 921
Kodeks pracy 2015
1) choroby lub odosobnienia w zwizku z chorob zakan trwajcej

cznie do 33 dni wcigu roku kalendarzowego, awprzypadku pracownika,
ktry ukoczy 50 rok ycia trwajcej cznie do 14 dni wcigu roku kalendarzowego pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba e obowizujce udanego pracodawcy przepisy prawa pracy przewiduj
wysze wynagrodzenie ztego tytuu;
2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadajcej
wczasie ciy wokresie wskazanym wpkt 1 pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia;
3) poddania si niezbdnym badaniom lekarskim przewidzianym dla
kandydatw na dawcw komrek, tkanek i narzdw oraz poddania si
zabiegowi pobrania komrek, tkanek inarzdw wokresie wskazanym
wpkt 1 pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.
11. (uchylony).
2. Wynagrodzenie, oktrym mowa w 1, oblicza si wedug zasad obowizujcych przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiku chorobowego iwypaca za kady dzie niezdolnoci do pracy, nie wyczajc dni wolnych od
pracy.
3. Wynagrodzenie, oktrym mowa w 1:
1) nie ulega obnieniu wprzypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiku chorobowego;
2) nie przysuguje w przypadkach, w ktrych pracownik nie ma prawa
do zasiku chorobowego.
4. Za czas niezdolnoci do pracy, oktrej mowa w 1, trwajcej cznie
duej ni 33 dni wcigu roku kalendarzowego, awprzypadku pracownika, ktry ukoczy 50 rok ycia, trwajcej cznie duej ni 14 dni wcigu roku kalendarzowego, pracownikowi przysuguje zasiek chorobowy na
zasadach okrelonych wodrbnych przepisach.
5. Przepisy 1 pkt 1 i 4 wczci dotyczcej pracownika, ktry ukoczy
50 rok ycia, dotycz niezdolnoci pracownika do pracy przypadajcej po
roku kalendarzowym, wktrym pracownik ukoczy 50 rok ycia.
Rozdzia IIIa
Odprawa rentowa
lub emerytalna
Art. 921. [Odprawa emerytalna lub rentowa]
1. Pracownikowi speniajcemu warunki uprawniajce do renty z tytuu niezdolnoci do pracy lub emerytury, ktrego stosunek pracy usta
98
art. 93
wzwizku zprzejciem na rent lub emerytur, przysuguje odprawa pienina wwysokoci jednomiesicznego wynagrodzenia.
2. Pracownik, ktry otrzyma odpraw, nie moe ponownie naby do
niej prawa.
Rozdzia IV
Odprawa pomiertna
Art. 93. [Odprawa pomiertna]
1. W razie mierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub
wczasie pobierania po jego rozwizaniu zasiku ztytuu niezdolnoci do
pracy wskutek choroby, rodzinie przysuguje od pracodawcy odprawa pomiertna.
2. Wysoko odprawy, oktrej mowa w 1, jest uzaleniona od okresu
zatrudnienia pracownika udanego pracodawcy iwynosi:
1) jednomiesiczne wynagrodzenie, jeeli pracownik by zatrudniony
krcej ni 10 lat;
2) trzymiesiczne wynagrodzenie, jeeli pracownik by zatrudniony co
najmniej 10 lat;
3) szeciomiesiczne wynagrodzenie, jeeli pracownik by zatrudniony
co najmniej 15 lat.
3. Przepis art. 36 11 stosuje si odpowiednio.
4. Odprawa pomiertna przysuguje nastpujcym czonkom rodziny
pracownika:
1) maonkowi;
2) innym czonkom rodziny speniajcym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej wmyl przepisw oemeryturach irentach zFunduszu Ubezpiecze Spoecznych.
5. Odpraw pomiertn dzieli si w czciach rwnych pomidzy
wszystkich uprawnionych czonkw rodziny.
6. Jeeli po zmarym pracowniku pozosta tylko jeden czonek rodziny
uprawniony do odprawy pomiertnej, przysuguje mu odprawa wwysokoci poowy odpowiedniej kwoty okrelonej w 2.
7. Odprawa pomiertna nie przysuguje czonkom rodziny, o ktrych
mowa w 4, jeeli pracodawca ubezpieczy pracownika na ycie, aodszkodowanie wypacone przez instytucj ubezpieczeniow jest nie nisze ni
odprawa pomiertna przysugujca zgodnie z 2 i6. Jeeli odszkodowanie
jest nisze od odprawy pomiertnej, pracodawca jest obowizany wypaci
rodzinie kwot stanowic rnic midzy tymi wiadczeniami.
99
art. 94
Kodeks pracy 2015
DZIA CZWARTY
OBOWIZKI PRACODAWCY IPRACOWNIKA
Rozdzia I
Obowizki pracodawcy
Art. 94. [Podstawowe obowizki pracodawcy]
Pracodawca jest obowizany wszczeglnoci:
1) zaznajamia pracownikw podejmujcych prac zzakresem ich obowizkw, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich
podstawowymi uprawnieniami;
2) organizowa prac wsposb zapewniajcy pene wykorzystanie czasu pracy, jak rwnie osiganie przez pracownikw, przy wykorzystaniu ich uzdolnie ikwalifikacji, wysokiej wydajnoci inaleytej jakoci pracy;
2a) organizowa prac w sposb zapewniajcy zmniejszenie uciliwoci
pracy, zwaszcza pracy monotonnej ipracy wustalonym zgry tempie;
2b) przeciwdziaa dyskryminacji wzatrudnieniu, wszczeglnoci ze wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, religi, narodowo, przekonania
polityczne, przynaleno zwizkow, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacj seksualn, atake ze wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony lub nieokrelony albo wpenym lub wniepenym wymiarze czasu pracy;
3) (uchylony);
4) zapewnia bezpieczne ihigieniczne warunki pracy oraz prowadzi systematyczne szkolenie pracownikw wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy;
5) terminowo iprawidowo wypaca wynagrodzenie;
6) uatwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych;
7) stwarza pracownikom podejmujcym zatrudnienie po ukoczeniu szkoy prowadzcej ksztacenie zawodowe lub szkoy wyszej warunki sprzyjajce
przystosowaniu si do naleytego wykonywania pracy;
8) zaspokaja wmiar posiadanych rodkw socjalne potrzeby pracownikw;
9) stosowa obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracownikw oraz
wynikw ich pracy;
9a) prowadzi dokumentacj wsprawach zwizanych ze stosunkiem pracy
oraz akta osobowe pracownikw;
9b) przechowywa dokumentacj w sprawach zwizanych ze stosunkiem
pracy oraz akta osobowe pracownikw wwarunkach niegrocych uszkodzeniem lub zniszczeniem;
10) wpywa na ksztatowanie wzakadzie pracy zasad wspycia spoecznego.
100
Dzia czwarty. Obowizki pracodawcy i pracownika
art. 94197

Pracodawca udostpnia pracownikom tekst przepisw dotyczcych rwnego
traktowania wzatrudnieniu wformie pisemnej informacji rozpowszechnionej
na terenie zakadu pracy lub zapewnia pracownikom dostp do tych przepisw
winny sposb przyjty udanego pracodawcy.
Art. 942. [Informacje]
Pracodawca jest obowizany informowa pracownikw w sposb przyjty
udanego pracodawcy omoliwoci zatrudnienia wpenym lub wniepenym wymiarze czasu pracy, apracownikw zatrudnionych na czas okrelony owolnych
miejscach pracy.
Art. 943. [Obowizek przeciwdziaania mobbingowi]
1. Pracodawca jest obowizany przeciwdziaa mobbingowi.
2. Mobbing oznacza dziaania lub zachowania dotyczce pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegajce na uporczywym idugotrwaym nkaniu lub zastraszaniu pracownika, wywoujce u niego zanion ocen przydatnoci zawodowej, powodujce lub majce na celu ponienie lub omieszenie
pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie zzespou wsppracownikw.
3. Pracownik, uktrego mobbing wywoa rozstrj zdrowia, moe dochodzi od pracodawcy odpowiedniej sumy tytuem zadouczynienia pieninego za doznan krzywd.
4. Pracownik, ktry wskutek mobbingu rozwiza umow oprac, ma prawo dochodzi od pracodawcy odszkodowania wwysokoci nie niszej ni minimalne wynagrodzenie za prac, ustalane na podstawie odrbnych przepisw.
5. Owiadczenie pracownika orozwizaniu umowy oprac powinno nastpi na pimie zpodaniem przyczyny, oktrej mowa w 2, uzasadniajcej rozwizanie umowy.
Art. 97. [wiadectwo pracy]
1. Wzwizku zrozwizaniem lub wyganiciem stosunku pracy pracodawca jest obowizany niezwocznie wyda pracownikowi wiadectwo pracy. Wydanie wiadectwa pracy nie moe by uzalenione od uprzedniego rozliczenia
si pracownika zpracodawc.
11. Jeeli pracownik pozostaje wzatrudnieniu utego samego pracodawcy na
podstawie umowy oprac na okres prbny, umowy oprac na czas okrelony lub
101
art. 98
Kodeks pracy 2015
umowy oprac na czas wykonania okrelonej pracy, pracodawca jest obowizany

wyda pracownikowi wiadectwo pracy obejmujce zakoczone okresy zatrudnienia na podstawie takich umw, zawartych wokresie 24 miesicy, poczynajc
od zawarcia pierwszej ztych umw.
12. wiadectwo pracy wydaje si wdniu upywu terminu, oktrym mowa
w 11. Jeeli jednak rozwizanie lub wyganicie umowy oprac nawizanej
przed upywem 24 miesicy przypada po upywie tego terminu, wiadectwo
pracy wydaje si wdniu rozwizania lub wyganicia takiej umowy oprac.
13. Pracownik, oktrym mowa w 11, moe wkadym czasie da wydania
wiadectwa pracy wzwizku zrozwizaniem lub wyganiciem kadej umowy
oprac wymienionej wtym przepisie lub wiadectwa pracy dotyczcego cznego okresu zatrudnienia na podstawie takich umw, przypadajcego przed zgoszeniem dania wydania wiadectwa pracy. Pracodawca jest obowizany wyda
wiadectwo pracy wcigu 7 dni od dnia zoenia pisemnego wniosku pracownika.
2. Wwiadectwie pracy naley poda informacje dotyczce okresu irodzaju
wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwizania albo okolicznoci wyganicia stosunku pracy, atake inne informacje niezbdne do ustalenia uprawnie pracowniczych iuprawnie zubezpieczenia spoecznego. Ponadto wwiadectwie pracy zamieszcza si wzmiank ozajciu wynagrodzenia
za prac wmyl przepisw opostpowaniu egzekucyjnym. Na danie pracownika wwiadectwie pracy naley poda take informacj owysokoci iskadnikach wynagrodzenia oraz ouzyskanych kwalifikacjach.
21. Pracownik moe wcigu 7 dni od otrzymania wiadectwa pracy wystpi
zwnioskiem do pracodawcy osprostowanie wiadectwa. Wrazie nieuwzgldnienia wniosku pracownikowi przysuguje, w cigu 7 dni od zawiadomienia
o odmowie sprostowania wiadectwa pracy, prawo wystpienia z daniem
jego sprostowania do sdu pracy.
3. Jeeli zorzeczenia sdu pracy wynika, e rozwizanie zpracownikiem
umowy oprac bez wypowiedzenia zjego winy nastpio znaruszeniem przepisw orozwizywaniu wtym trybie umw oprac, pracodawca jest obowizany zamieci wwiadectwie pracy informacj, e rozwizanie umowy oprac nastpio za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawc.
4. Minister Pracy iPolityki Socjalnej 4 okreli, wdrodze rozporzdzenia, szczegow tre wiadectwa pracy oraz sposb itryb jego wydawania iprostowania.

Obecnie: minister waciwy do spraw pracy, zgodnie zart. 4 ust. 1, art. 5 pkt 16 oraz art. 21 ustawy zdnia
4 wrzenia 1997 r. odziaach administracji rzdowej (Dz. U. z2013 r., poz. 743 zpn. zm.), ktra wesza
wycie 1 kwietnia 1999 r.
102
art. 991011
Art. 99. [Niewydanie wterminie lub wydanie niewaciwego wiadectwa pracy]

1. Pracownikowi przysuguje roszczenie onaprawienie szkody wyrzdzonej
przez pracodawc wskutek niewydania wterminie lub wydania niewaciwego wiadectwa pracy.
2. Odszkodowanie, oktrym mowa w 1, przysuguje wwysokoci wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy ztego powodu, nie duszy jednak ni 6 tygodni.
3. (uchylony).
4. Orzeczenie o odszkodowaniu w zwizku z wydaniem niewaciwego
wiadectwa pracy stanowi podstaw do zmiany tego wiadectwa.
Rozdzia II
Obowizki pracownika
Art. 100. [Podstawowe obowizki pracownika]
1. Pracownik jest obowizany wykonywa prac sumiennie istarannie
oraz stosowa si do polece przeoonych, ktre dotycz pracy, jeeli nie s
one sprzeczne zprzepisami prawa lub umow oprac.
2. Pracownik jest obowizany wszczeglnoci:
1) przestrzega czasu pracy ustalonego wzakadzie pracy;
2) przestrzega regulaminu pracy iustalonego wzakadzie pracy porzdku;
3) przestrzega przepisw oraz zasad bezpieczestwa i higieny pracy,
atake przepisw przeciwpoarowych;
4) dba odobro zakadu pracy, chroni jego mienie oraz zachowa wtajemnicy informacje, ktrych ujawnienie mogoby narazi pracodawc na
szkod;
5) przestrzega tajemnicy okrelonej wodrbnych przepisach;
6) przestrzega wzakadzie pracy zasad wspycia spoecznego.
Rozdzia IIa
Zakaz konkurencji
Art. 1011. [Zakaz konkurencji wtrakcie trwania stosunku pracy]
1. W zakresie okrelonym w odrbnej umowie, pracownik nie moe prowadzi dziaalnoci konkurencyjnej wobec pracodawcy ani te wiadczy pracy wramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzcego tak dziaalno (zakaz konkurencji).
103
art. 1012103
Kodeks pracy 2015
2. Pracodawca, ktry ponis szkod wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego wumowie, moe dochodzi od pracownika wyrwnania tej szkody na zasadach okrelonych wprzepisach rozdziau
Iwdziale pitym.
Art. 1012. [Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy]

1. Przepis art. 1011 1 stosuje si odpowiednio, gdy pracodawca ipracownik
majcy dostp do szczeglnie wanych informacji, ktrych ujawnienie mogoby narazi pracodawc na szkod, zawieraj umow ozakazie konkurencji po
ustaniu stosunku pracy. Wumowie okrela si take okres obowizywania zakazu konkurencji oraz wysoko odszkodowania nalenego pracownikowi od
pracodawcy, zzastrzeeniem przepisw 2 i3.
2. Zakaz konkurencji, oktrym mowa w 1, przestaje obowizywa przed
upywem terminu, na jaki zostaa zawarta umowa przewidziana wtym przepisie, wrazie ustania przyczyn uzasadniajcych taki zakaz lub niewywizywania
si pracodawcy zobowizku wypaty odszkodowania.
3. Odszkodowanie, oktrym mowa w 1, nie moe by nisze od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy
przez okres odpowiadajcy okresowi obowizywania zakazu konkurencji; odszkodowanie moe by wypacane wmiesicznych ratach. Wrazie sporu oodszkodowaniu orzeka sd pracy.
Art. 1013. [Forma pisemna umw]
Umowy, oktrych mowa wart. 1011 1 iwart. 1012 1, wymagaj pod rygorem
niewanoci formy pisemnej.
Art. 1014. [Stosunek do przepisw odrbnych]
Przepisy rozdziau nie naruszaj zakazu konkurencji przewidzianego wodrbnych przepisach.
Rozdzia III
Kwalifikacje zawodowe pracownikw
Art. 102. [Ustalanie kwalifikacji zawodowych]
Kwalifikacje zawodowe pracownikw wymagane do wykonywania pracy
okrelonego rodzaju lub na okrelonym stanowisku mog by ustalane wprzepisach prawa pracy przewidzianych w art. 771773, w zakresie nieuregulowanym wprzepisach szczeglnych.
Art. 103. (utraci moc).
104
art. 10311034
Art. 1031. [Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika]

1. Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie si zdobywanie
lub uzupenianie wiedzy iumiejtnoci przez pracownika, zinicjatywy pracodawcy albo za jego zgod.
2. Pracownikowi podnoszcemu kwalifikacje zawodowe przysuguj:
1) urlop szkoleniowy;
2) zwolnienie zcaoci lub czci dnia pracy, na czas niezbdny, by punktualnie przyby na obowizkowe zajcia oraz na czas ich trwania.
3. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z caoci lub
czci dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Art. 1032. [Wymiar urlopu szkoleniowego]
1. Urlop szkoleniowy, oktrym mowa wart. 1031 2 pkt 1, przysuguje wwymiarze:
1) 6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminw eksternistycznych;
2) 6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminu maturalnego;
3) 6 dni dla pracownika przystpujcego do egzaminu potwierdzajcego kwalifikacje zawodowe;
4) 21 dni wostatnim roku studiw na przygotowanie pracy dyplomowej oraz
przygotowanie si iprzystpienie do egzaminu dyplomowego.
2. Urlopu szkoleniowego udziela si wdni, ktre s dla pracownika dniami
pracy, zgodnie zobowizujcym go rozkadem czasu pracy.
Art. 1033. [Dodatkowe wiadczenia dla pracownika podnoszcego kwalifikacje zawodowe]
Pracodawca moe przyzna pracownikowi podnoszcemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe wiadczenia, wszczeglnoci pokry opaty za ksztacenie,
przejazd, podrczniki izakwaterowanie.
Art. 1034. [Umowa midzy pracodawc apracownikiem podnoszcym
kwalifikacje zawodowe]
1. Pracodawca zawiera zpracownikiem podnoszcym kwalifikacje zawodowe umow okrelajc wzajemne prawa iobowizki stron. Umow zawiera si
na pimie.
2. Umowa, oktrej mowa w 1, nie moe zawiera postanowie mniej korzystnych dla pracownika ni przepisy niniejszego rozdziau.
3. Nie ma obowizku zawarcia umowy, oktrej mowa w 1, jeeli pracodawca nie zamierza zobowiza pracownika do pozostawania wzatrudnieniu
po ukoczeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
105
art. 1035104
Kodeks pracy 2015
Art. 1035. [Zwrot kosztw poniesionych przez pracodawc na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika]
Pracownik podnoszcy kwalifikacje zawodowe:
1) ktry bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji
zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) zktrym pracodawca rozwie stosunek pracy bez wypowiedzenia zjego winy,
wtrakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukoczeniu, wterminie okrelonym wumowie, oktrej mowa wart. 1034, nie duszym ni 3 lata,
3) ktry wokresie wskazanym wpkt 2 rozwie stosunek pracy za wypowiedzeniem, zwyjtkiem wypowiedzenia umowy oprac zprzyczyn okrelonych
wart. 943,
4) ktry wokresie wskazanym wpkt 2 rozwie stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 943, mimo braku przyczyn okrelonych wtych
przepisach
jest obowizany do zwrotu kosztw poniesionych przez pracodawc na ten
cel z tytuu dodatkowych wiadcze, w wysokoci proporcjonalnej do okresu
zatrudnienia po ukoczeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu
zatrudnienia wczasie ich podnoszenia.
Art. 1036. [Uprawnienia przysugujce pracownikowi zdobywajcemu
lub uzupeniajcemu wiedz iumiejtnoci na innych zasadach]
Pracownikowi zdobywajcemu lub uzupeniajcemu wiedz iumiejtnoci
na zasadach innych, ni okrelone wart. 10311035, mog by przyznane:
1) zwolnienie zcaoci lub czci dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,
2) urlop bezpatny
wwymiarze ustalonym wporozumieniu zawieranym midzy pracodawc
ipracownikiem.
Rozdzia IV
Regulamin pracy
Art. 104. [Regulamin pracy]
1. Regulamin pracy ustala organizacj i porzdek w procesie pracy oraz
zwizane ztym prawa iobowizki pracodawcy ipracownikw.
2. Regulaminu pracy nie wprowadza si, jeeli wzakresie przewidzianym
w 1 obowizuj postanowienia ukadu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca
zatrudnia mniej ni 20 pracownikw.
106
art. 10411044
Art. 1041. [Tre regulaminu]

1. Regulamin pracy, okrelajc prawa iobowizki pracodawcy ipracownikw
zwizane zporzdkiem wzakadzie pracy, powinien ustala wszczeglnoci:
1) organizacj pracy, warunki przebywania na terenie zakadu pracy wczasie pracy ipo jej zakoczeniu, wyposaenie pracownikw wnarzdzia imateriay, atake wodzie iobuwie robocze oraz wrodki ochrony indywidualnej
ihigieny osobistej;
2) systemy irozkady czasu pracy oraz przyjte okresy rozliczeniowe czasu
pracy;
3) (uchylony);
4) por nocn;
5) termin, miejsce, czas iczstotliwo wypaty wynagrodzenia;
6) wykazy prac wzbronionych pracownikom modocianym oraz kobietom;
7) rodzaje prac iwykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom modocianym wcelu odbywania przygotowania zawodowego;
7a) wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom modocianym zatrudnionym winnym celu ni przygotowanie zawodowe;
8) obowizki dotyczce bezpieczestwa ihigieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej, wtym take sposb informowania pracownikw oryzyku zawodowym, ktre wie si zwykonywan prac;
9) przyjty udanego pracodawcy sposb potwierdzania przez pracownikw
przybycia iobecnoci wpracy oraz usprawiedliwiania nieobecnoci wpracy.
2. Regulamin pracy powinien zawiera informacje okarach stosowanych
zgodnie zart. 108 ztytuu odpowiedzialnoci porzdkowej pracownikw.
Art. 1042. [Uzgadnianie treci regulaminu]
1. Regulamin pracy ustala pracodawca wuzgodnieniu zzakadow organizacj zwizkow.
2. Wrazie nieuzgodnienia treci regulaminu pracy zzakadow organizacj zwizkow wustalonym przez strony terminie, atake wprzypadku, gdy
udanego pracodawcy nie dziaa zakadowa organizacja zwizkowa, regulamin
pracy ustala pracodawca.
Art. 1043. [Wejcie wycie regulaminu]
1. Regulamin pracy wchodzi wycie po upywie 2 tygodni od dnia podania
go do wiadomoci pracownikw, wsposb przyjty udanego pracodawcy.
2. Pracodawca jest obowizany zapozna pracownika ztreci regulaminu
pracy przed rozpoczciem przez niego pracy.
107
art. 105109
Kodeks pracy 2015
Rozdzia V
Nagrody iwyrnienia
Art. 105. [Przesanki przyznania]
Pracownikom, ktrzy przez wzorowe wypenianie swoich obowizkw, przejawianie inicjatywy wpracy ipodnoszenie jej wydajnoci oraz jakoci przyczyniaj si szczeglnie do wykonywania zada zakadu, mog by przyznawane
nagrody iwyrnienia. Odpis zawiadomienia oprzyznaniu nagrody lub wyrnienia skada si do akt osobowych pracownika.
Rozdzia VI
Odpowiedzialno porzdkowa pracownikw
Art. 108. [Katalog kar]
1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porzdku
wprocesie pracy, przepisw bezpieczestwa ihigieny pracy, przepisw przeciwpoarowych, atake przyjtego sposobu potwierdzania przybycia iobecnoci wpracy
oraz usprawiedliwiania nieobecnoci wpracy, pracodawca moe stosowa:
1) kar upomnienia;
2) kar nagany.
2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisw bezpieczestwa ihigieny pracy lub przepisw przeciwpoarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie si do pracy wstanie nietrzewoci lub spoywanie alkoholu
wczasie pracy pracodawca moe rwnie stosowa kar pienin.
3. Kara pienina za jedno przekroczenie, jak i za kady dzie nieusprawiedliwionej nieobecnoci, nie moe by wysza od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, acznie kary pienine nie mog przewysza dziesitej
czci wynagrodzenia przypadajcego pracownikowi do wypaty, po dokonaniu
potrce, oktrych mowa wart. 87 1 pkt 13.
4. Wpywy zkar pieninych przeznacza si na popraw warunkw bezpieczestwa ihigieny pracy.
Art. 109. [Tryb stosowania kary]
1. Kara nie moe by zastosowana po upywie 2 tygodni od powzicia wiadomoci o naruszeniu obowizku pracowniczego i po upywie 3 miesicy od
dopuszczenia si tego naruszenia.
108
art. 110113
2. Kara moe by zastosowana tylko po uprzednim wysuchaniu pracownika.

3. Jeeli zpowodu nieobecnoci wzakadzie pracy pracownik nie moe by
wysuchany, bieg dwutygodniowego terminu przewidzianego w 1 nie rozpoczyna si, arozpoczty ulega zawieszeniu do dnia stawienia si pracownika do pracy.
Art. 110. [Zawiadomienie pracownika]

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na pimie,
wskazujc rodzaj naruszenia obowizkw pracowniczych idat dopuszczenia si przez pracownika tego naruszenia oraz informujc go oprawie zgoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia skada
si do akt osobowych pracownika.
Art. 111. [Czynniki brane pod uwag przy stosowaniu kary]
Przy stosowaniu kary bierze si pod uwag wszczeglnoci rodzaj naruszenia obowizkw pracowniczych, stopie winy pracownika ijego dotychczasowy stosunek do pracy.
Art. 112. [Zastosowanie kary znaruszeniem przepisw prawa]
1. Jeeli zastosowanie kary nastpio z naruszeniem przepisw prawa, pracownik moe wcigu 7 dni od dnia zawiadomienia go oukaraniu
wnie sprzeciw. O uwzgldnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje
pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentujcej pracownika zakadowej organizacji zwizkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu wcigu 14 dni
od dnia jego wniesienia jest rwnoznaczne zuwzgldnieniem sprzeciwu.
2. Pracownik, ktry wnis sprzeciw, moe wcigu 14 dni od dnia zawiadomienia oodrzuceniu tego sprzeciwu wystpi do sdu pracy ouchylenie
zastosowanej wobec niego kary.
3. Wrazie uwzgldnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieninej lub uchylenia tej kary przez sd pracy, pracodawca jest obowizany
zwrci pracownikowi rwnowarto kwoty tej kary.
Art. 113. [Zatarcie kary]
1. Kar uwaa si za nieby, aodpis zawiadomienia oukaraniu usuwa zakt
osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca moe, zwasnej
inicjatywy lub na wniosek reprezentujcej pracownika zakadowej organizacji
zwizkowej, uzna kar za nieby przed upywem tego terminu.
2. Przepis 1 zdanie pierwsze stosuje si odpowiednio wrazie uwzgldnienia sprzeciwu przez pracodawc albo wydania przez sd pracy orzeczenia ouchyleniu kary.
109
art. 1131118
Kodeks pracy 2015
DZIA PITY
ODPOWIEDZIALNO MATERIALNA
PRACOWNIKW
Rozdzia I
Odpowiedzialno pracownika
za szkod wyrzdzon pracodawcy
Art. 114. [Wina pracownika]
Pracownik, ktry wskutek niewykonania lub nienaleytego wykonania obowizkw pracowniczych ze swej winy wyrzdzi pracodawcy szkod, ponosi
odpowiedzialno materialn wedug zasad okrelonych wprzepisach niniejszego rozdziau.
Art. 115. [Granice odpowiedzialnoci]
Pracownik ponosi odpowiedzialno za szkod w granicach rzeczywistej
straty poniesionej przez pracodawc itylko za normalne nastpstwa dziaania
lub zaniechania, zktrego wynika szkoda.
Art. 116. [Ciar dowodu]
Pracodawca jest obowizany wykaza okolicznoci uzasadniajce odpowiedzialno pracownika oraz wysoko powstaej szkody.
Art. 117. [Ograniczenie odpowiedzialnoci pracownika]
1. Pracownik nie ponosi odpowiedzialnoci za szkod wtakim zakresie, wjakim pracodawca lub inna osoba przyczyniy si do jej powstania albo zwikszenia.
2. Pracownik nie ponosi ryzyka zwizanego z dziaalnoci pracodawcy,
awszczeglnoci nie odpowiada za szkod wynik wzwizku zdziaaniem
wgranicach dopuszczalnego ryzyka.
3. (uchylony).
Art. 118. [Wyrzdzenie szkody przez kilku pracownikw]
W razie wyrzdzenia szkody przez kilku pracownikw kady z nich ponosi odpowiedzialno za cz szkody stosownie do przyczynienia si do niej
110
Dzia pity. Odpowiedzialno materialna pracownikw
art. 119123
istopnia winy. Jeeli nie jest moliwe ustalenie stopnia winy iprzyczynienia
si poszczeglnych pracownikw do powstania szkody, odpowiadaj oni wczciach rwnych.
Art. 119. [Wysoko odszkodowania]

Odszkodowanie ustala si wwysokoci wyrzdzonej szkody, jednak nie moe
ono przewysza kwoty trzymiesicznego wynagrodzenia przysugujcego
pracownikowi wdniu wyrzdzenia szkody.
Art. 120. [Szkoda osoby trzeciej]
1. Wrazie wyrzdzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego
obowizkw pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowizany do naprawienia szkody jest wycznie pracodawca.
2. Wobec pracodawcy, ktry naprawi szkod wyrzdzon osobie trzeciej,
pracownik ponosi odpowiedzialno przewidzian w przepisach niniejszego
rozdziau.
Art. 121. [Ugoda]
1. Jeeli naprawienie szkody nastpuje na podstawie ugody pomidzy
pracodawc ipracownikiem, wysoko odszkodowania moe by obniona, przy uwzgldnieniu wszystkich okolicznoci sprawy, awszczeglnoci stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowizkw pracowniczych.
2. Przy uwzgldnieniu okolicznoci wymienionych w 1 wysoko odszkodowania moe by take obniona przez sd pracy; dotyczy to rwnie przypadku, gdy naprawienie szkody nastpuje na podstawie ugody
sdowej.
Art. 1211. [Niewykonanie ugody przez pracownika]
1. Wrazie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona wykonaniu
wtrybie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli
wykonalnoci przez sd pracy.
2. Sd pracy odmwi nadania klauzuli wykonalnoci ugodzie, jeeli ustali,
e jest ona sprzeczna zprawem lub zasadami wspycia spoecznego.
Art. 122. [Naprawienie szkody wpenej wysokoci]
Jeeli pracownik umylnie wyrzdzi szkod, jest obowizany do jej naprawienia wpenej wysokoci.
111
art. 124127
Kodeks pracy 2015
Rozdzia II
Odpowiedzialno za mienie
powierzone pracownikowi
Art. 124. [Odpowiedzialno wpenej wysokoci]
1. Pracownik, ktremu powierzono zobowizkiem zwrotu albo do wyliczenia si:
1) pienidze, papiery wartociowe lub kosztownoci,
2) narzdzia iinstrumenty lub podobne przedmioty, atake rodki ochrony
indywidualnej oraz odzie iobuwie robocze,
odpowiada wpenej wysokoci za szkod powsta wtym mieniu.
2. Pracownik odpowiada wpenej wysokoci rwnie za szkod wmieniu
innym ni wymienione w 1, powierzonym mu zobowizkiem zwrotu albo do
wyliczenia si.
3. Od odpowiedzialnoci okrelonej w 1 i2 pracownik moe si uwolni,
jeeli wykae, e szkoda powstaa zprzyczyn od niego niezalenych, awszczeglnoci wskutek niezapewnienia przez pracodawc warunkw umoliwiajcych zabezpieczenie powierzonego mienia.
Art. 125. [Wsplna odpowiedzialno materialna]
1. Na zasadach okrelonych wart. 124 pracownicy mog przyj wspln odpowiedzialno materialn za mienie powierzone im cznie zobowizkiem wyliczenia si. Podstaw cznego powierzenia mienia jest umowa owspodpowiedzialnoci materialnej, zawarta na pimie przez pracownikw zpracodawc.
2. Pracownicy ponoszcy wspln odpowiedzialno materialn odpowiadaj wczciach okrelonych wumowie. Jednake wrazie ustalenia, e szkoda
wcaoci lub wczci zostaa spowodowana przez niektrych pracownikw, za
cao szkody lub za stosown jej cz odpowiadaj tylko sprawcy szkody.
Art. 126. [Delegacja]
1. Rada Ministrw okreli w drodze rozporzdzenia zakres i szczegowe
zasady stosowania przepisw art. 125 oraz tryb cznego powierzania mienia.
2. Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia, moe okreli warunki odpowiedzialnoci za szkod wmieniu, oktrym mowa wart. 124 2 iwart. 125:
1) wograniczonej wysokoci, ustalonej tym rozporzdzeniem;
2) na zasadach przewidzianych wart. 114116 i118.
Do odpowiedzialnoci okrelonej w art. 124126 stosuje si odpowiednio
przepisy art. 117, 121, 1211 i122.
112
Dzia szsty. Czas pracy
art. 128129
DZIA SZSTY
CZAS PRACY
Rozdzia I
Przepisy oglne
Art. 128. [Definicja czasu pracy]
1. Czasem pracy jest czas, wktrym pracownik pozostaje wdyspozycji pracodawcy wzakadzie pracy lub winnym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
2. Ilekro wprzepisach dziau jest mowa o:
1) pracy zmianowej naley przez to rozumie wykonywanie pracy wedug
ustalonego rozkadu czasu pracy przewidujcego zmian pory wykonywania
pracy przez poszczeglnych pracownikw po upywie okrelonej liczby godzin,
dni lub tygodni;
2) pracownikach zarzdzajcych w imieniu pracodawcy zakadem pracy
naley przez to rozumie pracownikw kierujcych jednoosobowo zakadem
pracy iich zastpcw lub pracownikw wchodzcych wskad kolegialnego organu zarzdzajcego zakadem pracy oraz gwnych ksigowych.
3. Do celw rozliczania czasu pracy pracownika:
1) przez dob naley rozumie 24 kolejne godziny, poczynajc od godziny,
wktrej pracownik rozpoczyna prac zgodnie zobowizujcym go rozkadem
czasu pracy;
2) przez tydzie naley rozumie 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynajc od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.
Rozdzia II
Normy ioglny wymiar czasu pracy
Art. 129. [Okres rozliczeniowy]
1. Czas pracy nie moe przekracza 8 godzin na dob iprzecitnie 40 godzin
wprzecitnie piciodniowym tygodniu pracy wprzyjtym okresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 4 miesicy, zzastrzeeniem art. 135138, 143 i144.
2. W kadym systemie czasu pracy, jeeli jest to uzasadnione przyczynami
obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczcymi organizacji pracy, okres rozliczeniowy moe by przeduony, nie wicej jednak ni do 12 miesicy, przy zachowaniu oglnych zasad dotyczcych ochrony bezpieczestwa izdrowia pracownikw.
3. Rozkad czasu pracy danego pracownika moe by sporzdzony wformie pisemnej lub elektronicznej na okres krtszy ni okres rozliczeniowy,
obejmujcy jednak co najmniej 1 miesic. Pracodawca przekazuje pracowni-
113
art. 130131
Kodeks pracy 2015
kowi rozkad czasu pracy co najmniej na 1 tydzie przed rozpoczciem pracy

wokresie, na ktry zosta sporzdzony ten rozkad.
4. Pracodawca nie ma obowizku sporzdzania rozkadu czasu pracy, jeeli:
1) rozkad czasu pracy pracownika wynika zprawa pracy, obwieszczenia,
oktrym mowa wart. 150 1, albo zumowy oprac;
2) w porozumieniu z pracownikiem ustali czas niezbdny do wykonania
powierzonych zada, uwzgldniajc wymiar czasu pracy wynikajcy z norm
okrelonych w 1; wtakim przypadku rozkad czasu pracy ustala pracownik;
3) na pisemny wniosek pracownika stosuje do niego rozkady czasu pracy,
oktrych mowa wart. 1401;
4) na pisemny wniosek pracownika ustali mu indywidualny rozkad czasu pracy.
5. Jeeli wdanym miesicu, ze wzgldu na rozkad czasu pracy wprzyjtym
okresie rozliczeniowym, pracownik nie ma obowizku wykonywania pracy,
przysuguje mu wynagrodzenie wwysokoci nie niszej ni minimalne wynagrodzenie za prac ustalane na podstawie odrbnych przepisw; wprzypadku
pracownika zatrudnionego wniepenym wymiarze czasu pracy wysoko tego
wynagrodzenia ustala si proporcjonalnie do tego wymiaru czasu pracy.
Art. 130. [Obliczanie wymiaru czasu pracy]

1. Obowizujcy pracownika wymiar czasu pracy w przyjtym okresie
rozliczeniowym, ustalany zgodnie zart. 129 1, oblicza si:
1) mnoc 40 godzin przez liczb tygodni przypadajcych wokresie rozliczeniowym, anastpnie
2) dodajc do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin iliczby dni pozostaych do koca okresu rozliczeniowego, przypadajcych od poniedziaku do pitku.
2. Kade wito wystpujce w okresie rozliczeniowym i przypadajce
winnym dniu ni niedziela obnia wymiar czasu pracy o8 godzin.
21. (utraci moc).
3. Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, ustalony zgodnie z art. 129 1, ulega w tym okresie obnieniu o liczb godzin
usprawiedliwionej nieobecnoci wpracy, przypadajcych do przepracowania wczasie tej nieobecnoci, zgodnie zprzyjtym rozkadem czasu pracy.
Art. 131. [Tygodniowy czas pracy]
1. Tygodniowy czas pracy cznie zgodzinami nadliczbowymi nie moe
przekracza przecitnie 48 godzin wprzyjtym okresie rozliczeniowym.
2. Ograniczenie przewidziane w 1 nie dotyczy pracownikw zarzdzajcych wimieniu pracodawcy zakadem pracy.
114
art. 132135
Rozdzia III
Okresy odpoczynku
Art. 132. [Prawo do odpoczynku]
1. Pracownikowi przysuguje wkadej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, zzastrzeeniem 3 oraz art. 136 2 iart. 137.
2. Przepis 1 nie dotyczy:
1) pracownikw zarzdzajcych wimieniu pracodawcy zakadem pracy;
2) przypadkw koniecznoci prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony ycia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub rodowiska albo usunicia awarii.
3. Wprzypadkach okrelonych w 2 pracownikowi przysuguje, wokresie
rozliczeniowym, rwnowany okres odpoczynku.
Art. 133. [Odpoczynek]
1. Pracownikowi przysuguje w kadym tygodniu prawo do co najmniej
35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmujcego co najmniej 11 godzin
nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
2. Wprzypadkach okrelonych wart. 132 2 oraz wprzypadku zmiany pory
wykonywania pracy przez pracownika w zwizku z jego przejciem na inn
zmian, zgodnie zustalonym rozkadem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek moe obejmowa mniejsz liczb godzin, nie moe by jednak
krtszy ni 24 godziny.
3. Odpoczynek, oktrym mowa w 1 i2, powinien przypada wniedziel.
Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny, poczynajc od godziny 600 wtym dniu,
chyba e udanego pracodawcy zostaa ustalona inna godzina.
4. W przypadkach dozwolonej pracy w niedziel odpoczynek, o ktrym
mowa w 1 i2, moe przypada winnym dniu ni niedziela.
Art. 134. [Prawo do przerwy]
Jeeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin,
pracownik ma prawo do przerwy wpracy trwajcej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.
Rozdzia IV
Systemy irozkady czasu pracy
Art. 135. [System rwnowanego czasu pracy]
1. Jeeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacj, moe by
stosowany system rwnowanego czasu pracy, w ktrym jest dopuszczalne
115
art. 136138
Kodeks pracy 2015
przeduenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie wicej jednak ni do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 1 miesica. Przeduony
dobowy wymiar czasu pracy jest rwnowaony krtszym dobowym wymiarem
czasu pracy wniektrych dniach lub dniami wolnymi od pracy.
2. Wszczeglnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy, oktrym mowa w 1, moe by przeduony, nie wicej jednak ni do 3 miesicy.
3. Przy pracach uzalenionych od pory roku lub warunkw atmosferycznych okres rozliczeniowy, o ktrym mowa w 1, moe by przeduony, nie
wicej jednak ni do 4 miesicy.
Art. 136. [Dozr urzdze]

1. Przy pracach polegajcych na dozorze urzdze lub zwizanych z czciowym pozostawaniem wpogotowiu do pracy moe by stosowany system
rwnowanego czasu pracy, w ktrym jest dopuszczalne przeduenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie wicej jednak ni do 16 godzin, wokresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 1 miesica.
2. Wsystemie czasu pracy, oktrym mowa w 1, pracownikowi przysuguje, bezporednio po kadym okresie wykonywania pracy w przeduonym
dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadajcy co
najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezalenie od odpoczynku przewidzianego wart. 133.
Art. 137. [Zatrudnienie przy pilnowaniu mienia lub ochronie osb]
Do pracownikw zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osb,
atake pracownikw zakadowych stray poarnych izakadowych sub ratowniczych moe by stosowany system rwnowanego czasu pracy, wktrym
jest dopuszczalne przeduenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin,
wokresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 1 miesica. Przepisy art. 135 2
i3 oraz art. 136 2 stosuje si odpowiednio.
Art. 138. [Praca wruchu cigym]
1. Przy pracach, ktre ze wzgldu na technologi produkcji nie mog by
wstrzymane (praca wruchu cigym), moe by stosowany system czasu pracy,
wktrym jest dopuszczalne przeduenie czasu pracy do 43 godzin przecitnie
na tydzie wokresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 4 tygodni, ajednego
dnia wniektrych tygodniach wtym okresie dobowy wymiar czasu pracy moe
by przeduony do 12 godzin. Za kad godzin pracy powyej 8 godzin na dob
wdniu wykonywania pracy wprzeduonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysuguje dodatek do wynagrodzenia, oktrym mowa wart.1511 1
pkt 1.
116
art. 139
2. Przepis 1 stosuje si take wprzypadku, gdy praca nie moe by wstrzymana ze wzgldu na konieczno cigego zaspokajania potrzeb ludnoci.
3. Wprzypadkach okrelonych w 1 i2 obowizujcy pracownika wymiar
czasu pracy wprzyjtym okresie rozliczeniowym oblicza si:
1) mnoc 8 godzin przez liczb dni kalendarzowych przypadajcych wokresie rozliczeniowym, zwyczeniem niedziel, wit oraz dni wolnych od pracy
wynikajcych zrozkadu czasu pracy wprzecitnie piciodniowym tygodniu
pracy, anastpnie
2) dodajc do otrzymanej liczby liczb godzin odpowiadajc przeduonemu
udanego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy.
4. Liczba godzin odpowiadajca przeduonemu u danego pracodawcy
tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie moe przekracza 4 godzin na
kady tydzie okresu rozliczeniowego, w ktrym nastpuje przeduenie
czasu pracy.
5. Przepisy art. 130 2 zdanie drugie 5 i 3 stosuje si odpowiednio.
Art. 139. [System przerywanego czasu pracy]

1. Jeeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacj, moe by
stosowany system przerywanego czasu pracy wedug zgry ustalonego rozkadu przewidujcego nie wicej ni jedn przerw wpracy wcigu doby, trwajc
nie duej ni 5 godzin. Przerwy nie wlicza si do czasu pracy, jednake za czas
tej przerwy pracownikowi przysuguje prawo do wynagrodzenia wwysokoci
poowy wynagrodzenia nalenego za czas przestoju.
2. Systemu przerywanego czasu pracy nie stosuje si do pracownika objtego systemem czasu pracy, oktrym mowa wart. 135138, 143 i144.
3. System przerywanego czasu pracy wprowadza si wukadzie zbiorowym
pracy lub wporozumieniu zzakadow organizacj zwizkow, ajeeli udanego pracodawcy nie dziaa zakadowa organizacja zwizkowa wporozumieniu
zprzedstawicielami pracownikw wyonionymi wtrybie przyjtym utego pracodawcy, zzastrzeeniem 4.
4. Upracodawcy bdcego osob fizyczn, prowadzcego dziaalno wzakresie rolnictwa ihodowli, uktrego nie dziaa zakadowa organizacja zwizkowa, system przerywanego czasu pracy moe by stosowany na podstawie
umowy o prac. Pracownikowi przysuguje wynagrodzenie za czas przerwy,
oktrej mowa w 1, jeeli wynika to zumowy oprac.
5. Jeeli nie jest moliwe uzgodnienie treci porozumienia, oktrym mowa
w 3, ze wszystkimi zakadowymi organizacjami zwizkowymi, pracodawca
Utraci moc 8 padziernika 2012 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego zdnia 2 padziernika
2012 r. (Dz. U., poz. 1110).
117
art. 140143
Kodeks pracy 2015
uzgadnia tre porozumienia zorganizacjami zwizkowymi reprezentatywnymi wrozumieniu art. 24125a.
Art. 140. [System zadaniowego czasu pracy]

Wprzypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacj albo miejscem wykonywania pracy moe by stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbdny do
wykonania powierzonych zada, uwzgldniajc wymiar czasu pracy wynikajcy znorm okrelonych wart. 129.
Art. 1401. [Rozkad czasu pracy]
1. Rozkad czasu pracy moe przewidywa rne godziny rozpoczynania
pracy w dniach, ktre zgodnie z tym rozkadem s dla pracownikw dniami
pracy.
2. Rozkad czasu pracy moe przewidywa przedzia czasu, wktrym pracownik decyduje ogodzinie rozpoczcia pracy wdniu, ktry zgodnie ztym rozkadem jest dla pracownika dniem pracy.
3. Wykonywanie pracy zgodnie zrozkadami czasu pracy, oktrych mowa
w 1 i2, nie moe narusza prawa pracownika do odpoczynku, oktrym mowa
wart. 132 i133.
4. Wrozkadach czasu pracy, oktrych mowa w 1 i2, ponowne wykonywanie pracy wtej samej dobie nie stanowi pracy wgodzinach nadliczbowych.
Art. 141. [Przerwa wpracy]
1. Pracodawca moe wprowadzi jedn przerw w pracy niewliczan do
czasu pracy, wwymiarze nieprzekraczajcym 60 minut, przeznaczon na spoycie posiku lub zaatwienie spraw osobistych.
2. Przerw wpracy, oktrej mowa w 1, wprowadza si wukadzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo wumowie oprac, jeeli pracodawca
nie jest objty ukadem zbiorowym pracy lub nie jest obowizany do ustalenia
regulaminu pracy.
Art. 142. [Indywidualny rozkad czasu pracy]
Na pisemny wniosek pracownika pracodawca moe ustali indywidualny
rozkad jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, ktrym pracownik
jest objty.
Art. 143. [System skrconego tygodnia pracy]
Na pisemny wniosek pracownika moe by do niego stosowany system skrconego tygodnia pracy. Wtym systemie jest dopuszczalne wykonywanie pracy
118
art. 144148
przez pracownika przez mniej ni 5 dni wcigu tygodnia, przy rwnoczesnym

przedueniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie wicej ni do 12 godzin,
wokresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 1 miesica.
Art. 144. [Przeduenie dobowego wymiaru czasu pracy]

Na pisemny wniosek pracownika moe by do niego stosowany system czasu pracy, wktrym praca jest wiadczona wycznie wpitki, soboty, niedziele
iwita. Wtym systemie jest dopuszczalne przeduenie dobowego wymiaru
czasu pracy, nie wicej jednak ni do 12 godzin, wokresie rozliczeniowym nieprzekraczajcym 1 miesica.
Art. 145. [Skrcenie czasu pracy]
1. Skrcenie czasu pracy poniej norm okrelonych wart. 129 1 dla pracownikw zatrudnionych wwarunkach szczeglnie uciliwych lub szczeglnie szkodliwych dla zdrowia moe polega na ustanowieniu przerw w pracy
wliczanych do czasu pracy albo na obnieniu tych norm, awprzypadku pracy monotonnej lub pracy wustalonym zgry tempie polega na wprowadzeniu
przerw wpracy wliczanych do czasu pracy.
2. Wykaz prac, o ktrych mowa w 1, ustala pracodawca po konsultacji
zpracownikami lub ich przedstawicielami wtrybie ina zasadach okrelonych
wart. 23711a iart. 23713a oraz po zasigniciu opinii lekarza sprawujcego profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami.
Art. 146. [Praca zmianowa]
Praca zmianowa jest dopuszczalna bez wzgldu na stosowany system czasu pracy.
Art. 147. [Dni wolne]
W kadym systemie czasu pracy, jeeli przewiduje on rozkad czasu pracy
obejmujcy prac wniedziele iwita, pracownikom zapewnia si czn liczb dni wolnych od pracy wprzyjtym okresie rozliczeniowym odpowiadajc
co najmniej liczbie niedziel, wit oraz dni wolnych od pracy wprzecitnie piciodniowym tygodniu pracy przypadajcych wtym okresie.
Art. 148. [Ograniczenia wsystemach irozkadach czasu pracy]
Wsystemach irozkadach czasu pracy, oktrych mowa wart. 135138, 143
i144, czas pracy:
1) pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy, na ktrych wystpuj przekroczenia najwyszych dopuszczalnych ste lub nate czynnikw
szkodliwych dla zdrowia,
119
art. 149150
Kodeks pracy 2015
2) pracownic wciy,
3) pracownikw opiekujcych si dzieckiem do ukoczenia przez nie 4 roku
ycia, bez ich zgody
nie moe przekracza 8 godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany wzwizku ze zmniejszeniem ztego powodu
wymiaru jego czasu pracy.
Art. 149. [Ewidencja czasu pracy]

1. Pracodawca prowadzi ewidencj czasu pracy pracownika do celw prawidowego ustalenia jego wynagrodzenia iinnych wiadcze zwizanych zprac. Pracodawca udostpnia t ewidencj pracownikowi, na jego danie.
2. W stosunku do pracownikw objtych systemem zadaniowego czasu
pracy, pracownikw zarzdzajcych w imieniu pracodawcy zakadem pracy
oraz pracownikw otrzymujcych ryczat za godziny nadliczbowe lub za prac
wporze nocnej nie ewidencjonuje si godzin pracy.
Art. 150. [Ustalanie systemw irozkadw czasu pracy]
1. Systemy irozkady czasu pracy oraz przyjte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala si wukadzie zbiorowym pracy lub wregulaminie pracy albo
wobwieszczeniu, jeeli pracodawca nie jest objty ukadem zbiorowym pracy
lub nie jest obowizany do ustalenia regulaminu pracy, zzastrzeeniem 25
oraz art. 139 3 i4.
2. Pracodawca, u ktrego nie dziaa zakadowa organizacja zwizkowa,
atake pracodawca, uktrego zakadowa organizacja zwizkowa nie wyraa
zgody na ustalenie lub zmian systemw irozkadw czasu pracy oraz okresw
rozliczeniowych czasu pracy, moe stosowa okres rozliczeniowy czasu pracy,
oktrym mowa wart. 135 2 i3 po uprzednim zawiadomieniu waciwego
okrgowego inspektora pracy.
3. Przeduenie okresu rozliczeniowego czasu pracy zgodnie zart. 129 2
oraz rozkady czasu pracy, oktrych mowa wart. 1401, ustala si:
1) w ukadzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakadowymi organizacjami zwizkowymi; jeeli nie jest moliwe uzgodnienie treci porozumienia ze wszystkimi zakadowymi organizacjami zwizkowymi, pracodawca
uzgadnia tre porozumienia zorganizacjami zwizkowymi reprezentatywnymi wrozumieniu art. 24125a, albo
2) wporozumieniu zawieranym zprzedstawicielami pracownikw, wyonionymi wtrybie przyjtym udanego pracodawcy jeeli upracodawcy nie dziaaj zakadowe organizacje zwizkowe.
4. Pracodawca przekazuje kopi porozumienia w sprawie przeduenia
okresu rozliczeniowego czasu pracy, oktrym mowa w 3, waciwemu okr-
120
art. 151
gowemu inspektorowi pracy wterminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.

5. Rozkady czasu pracy, oktrych mowa wart. 1401, mog by take stosowane na pisemny wniosek pracownika, niezalenie od ustalenia takich rozkadw czasu pracy wtrybie okrelonym w 3.
6. Zastosowanie do pracownika systemw czasu pracy, o ktrych mowa
wart. 143 i144, nastpuje na podstawie umowy oprac.
7. Do obwieszczenia, oktrym mowa w 1, stosuje si odpowiednio art. 1043.
Rozdzia V
Praca wgodzinach nadliczbowych
Art. 151. [Praca wgodzinach nadliczbowych]
1. Praca wykonywana ponad obowizujce pracownika normy czasu pracy, atake praca wykonywana ponad przeduony dobowy wymiar czasu pracy, wynikajcy zobowizujcego pracownika systemu irozkadu czasu pracy,
stanowi prac wgodzinach nadliczbowych. Praca wgodzinach nadliczbowych
jest dopuszczalna wrazie:
1) koniecznoci prowadzenia akcji ratowniczej wcelu ochrony ycia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub rodowiska albo usunicia awarii;
2) szczeglnych potrzeb pracodawcy.
2. Przepisu 1 pkt 2 nie stosuje si do pracownikw zatrudnionych na stanowiskach pracy, na ktrych wystpuj przekroczenia najwyszych dopuszczalnych ste lub nate czynnikw szkodliwych dla zdrowia.
21. Nie stanowi pracy wgodzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, wcelu
zaatwienia spraw osobistych. Odpracowanie zwolnienia od pracy nie moe
narusza prawa pracownika do odpoczynku, oktrym mowa wart. 132 i133.
3. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych wzwizku zokolicznociami okrelonymi w 1 pkt 2 nie moe przekroczy dla poszczeglnego pracownika 150 godzin wroku kalendarzowym.
4. Wukadzie zbiorowym pracy lub wregulaminie pracy albo wumowie
oprac, jeeli pracodawca nie jest objty ukadem zbiorowym pracy lub nie jest
obowizany do ustalenia regulaminu pracy, jest dopuszczalne ustalenie innej
liczby godzin nadliczbowych wroku kalendarzowym ni okrelona w 3.
5. Strony ustalaj w umowie o prac dopuszczaln liczb godzin pracy ponad okrelony wumowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego wniepenym wymiarze czasu pracy, ktrych przekroczenie uprawnia pracownika, oprcz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia,
oktrym mowa wart. 1511 1.
121
art. 15111512
Kodeks pracy 2015
Art. 1511. [Dodatek]

1. Za prac wgodzinach nadliczbowych, oprcz normalnego wynagrodzenia, przysuguje dodatek wwysokoci:
1) 100% wynagrodzenia za prac wgodzinach nadliczbowych przypadajcych:
a) wnocy,
b) w niedziele i wita niebdce dla pracownika dniami pracy, zgodnie
zobowizujcym go rozkadem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za prac
wniedziel lub wwito, zgodnie zobowizujcym go rozkadem czasu pracy;
2) 50% wynagrodzenia za prac w godzinach nadliczbowych przypadajcych wkadym innym dniu ni okrelony wpkt 1.
2. Dodatek wwysokoci okrelonej w 1 pkt 1 przysuguje take za kad
godzin pracy nadliczbowej ztytuu przekroczenia przecitnej tygodniowej
normy czasu pracy wprzyjtym okresie rozliczeniowym, chyba e przekroczenie tej normy nastpio wwyniku pracy wgodzinach nadliczbowych, za
ktre pracownikowi przysuguje prawo do dodatku wwysokoci okrelonej
w 1.
3. Wynagrodzenie stanowice podstaw obliczania dodatku, o ktrym
mowa w 1, obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikajce zjego osobistego zaszeregowania okrelonego stawk godzinow lub miesiczn, ajeeli taki
skadnik wynagrodzenia nie zosta wyodrbniony przy okrelaniu warunkw
wynagradzania 60% wynagrodzenia.
4. Wstosunku do pracownikw wykonujcych stale prac poza zakadem
pracy wynagrodzenie wraz zdodatkiem, oktrym mowa w 1, moe by zastpione ryczatem, ktrego wysoko powinna odpowiada przewidywanemu
wymiarowi pracy wgodzinach nadliczbowych.
Art. 1512. [Udzielenie czasu wolnego od pracy]
1. W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, moe udzieli mu wtym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.
2. Udzielenie czasu wolnego wzamian za czas przepracowany wgodzinach
nadliczbowych moe nastpi take bez wniosku pracownika. Wtakim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpniej do koca okresu
rozliczeniowego, wwymiarze opoow wyszym ni liczba przepracowanych
godzin nadliczbowych, jednake nie moe to spowodowa obnienia wynagrodzenia nalenego pracownikowi za peny miesiczny wymiar czasu pracy.
3. Wprzypadkach okrelonych w 1 i2 pracownikowi nie przysuguje dodatek za prac wgodzinach nadliczbowych.
122
art. 15131516
Art. 1513. [Dzie wolny od pracy]

Pracownikowi, ktry ze wzgldu na okolicznoci przewidziane wart. 151 1
wykonywa prac wdniu wolnym od pracy wynikajcym zrozkadu czasu pracy w przecitnie piciodniowym tygodniu pracy, przysuguje w zamian inny
dzie wolny od pracy udzielony pracownikowi do koca okresu rozliczeniowego, wterminie znim uzgodnionym.
Art. 1514. [Praca poza normalnymi godzinami pracy]
1. Pracownicy zarzdzajcy wimieniu pracodawcy zakadem pracy ikierownicy wyodrbnionych komrek organizacyjnych wykonuj, w razie koniecznoci, prac poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytuu pracy w godzinach nadliczbowych,
zzastrzeeniem 2.
2. Kierownikom wyodrbnionych komrek organizacyjnych za prac wgodzinach nadliczbowych przypadajcych wniedziel iwito przysuguje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku ztytuu pracy wgodzinach nadliczbowych
wwysokoci okrelonej wart. 1511 1, jeeli wzamian za prac wtakim dniu nie
otrzymali innego dnia wolnego od pracy.
Art. 1515. [Dyur]
1. Pracodawca moe zobowiza pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowoci do wykonywania pracy wynikajcej
zumowy oprac wzakadzie pracy lub winnym miejscu wyznaczonym przez
pracodawc (dyur).
2. Czasu dyuru nie wlicza si do czasu pracy, jeeli podczas dyuru pracownik nie wykonywa pracy. Czas penienia dyuru nie moe narusza prawa pracownika do odpoczynku, oktrym mowa wart. 132 i133.
3. Za czas dyuru, zwyjtkiem dyuru penionego wdomu, pracownikowi
przysuguje czas wolny od pracy wwymiarze odpowiadajcym dugoci dyuru, awrazie braku moliwoci udzielenia czasu wolnego wynagrodzenie wynikajce zjego osobistego zaszeregowania, okrelonego stawk godzinow lub
miesiczn, ajeeli taki skadnik wynagrodzenia nie zosta wyodrbniony przy
okrelaniu warunkw wynagradzania 60% wynagrodzenia.
4. Przepisu 2 zdanie drugie oraz 3 nie stosuje si do pracownikw zarzdzajcych wimieniu pracodawcy zakadem pracy.
Art. 1516. [Prawo do dodatku]
1. W razie ustania stosunku pracy przed upywem okresu rozliczeniowego pracownikowi przysuguje, oprcz normalnego wynagrodzenia, prawo do
dodatku, o ktrym mowa w art. 1511 1, jeeli w okresie od pocztku okresu
123
art. 15171518
Kodeks pracy 2015
rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracowa wwymiarze godzin

przekraczajcym normy czasu pracy, oktrych mowa wart. 129.
2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio wrazie nawizania stosunku pracy
wtrakcie okresu rozliczeniowego.
Rozdzia VI
Praca wporze nocnej
Art. 1517. [Praca nocna]
1. Pora nocna obejmuje 8 godzin midzy godzinami 2100 a700.
2. Pracownik, ktrego rozkad czasu pracy obejmuje wkadej dobie co najmniej 3 godziny pracy wporze nocnej lub ktrego co najmniej 1/4 czasu pracy wokresie rozliczeniowym przypada na por nocn, jest pracujcym wnocy.
3. Czas pracy pracujcego wnocy nie moe przekracza 8 godzin na dob,
jeeli wykonuje prace szczeglnie niebezpieczne albo zwizane zduym wysikiem fizycznym lub umysowym.
4. Wykaz prac, oktrych mowa w 3, okrela pracodawca wporozumieniu
zzakadow organizacj zwizkow, ajeeli upracodawcy nie dziaa zakadowa
organizacja zwizkowa zprzedstawicielami pracownikw wybranymi wtrybie
przyjtym udanego pracodawcy, oraz po zasigniciu opinii lekarza sprawujcego profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami, uwzgldniajc konieczno zapewnienia bezpieczestwa pracy iochrony zdrowia pracownikw.
5. Przepis 3 nie dotyczy:
1) pracownikw zarzdzajcych wimieniu pracodawcy zakadem pracy;
2) przypadkw koniecznoci prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony ycia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub rodowiska albo usunicia awarii.
6. Na pisemny wniosek pracownika, oktrym mowa w 2, pracodawca informuje waciwego okrgowego inspektora pracy o zatrudnianiu pracownikw pracujcych wnocy.
Art. 1518. [Dodatek do wynagrodzenia]
1. Pracownikowi wykonujcemu prac w porze nocnej przysuguje dodatek do wynagrodzenia za kad godzin pracy wporze nocnej wwysokoci 20%
stawki godzinowej wynikajcej zminimalnego wynagrodzenia za prac, ustalanego na podstawie odrbnych przepisw.
2. Wstosunku do pracownikw wykonujcych prac wporze nocnej stale poza zakadem pracy dodatek, oktrym mowa w 1, moe by zastpiony
ryczatem, ktrego wysoko odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy
wporze nocnej.
124
art. 151915110
Rozdzia VII
Praca wniedziele iwita
Art. 1519. [Dni wolne od pracy]
1. Dniami wolnymi od pracy s niedziele iwita okrelone wprzepisach
odniach wolnych od pracy.
2. Za prac wniedziel iwito uwaa si prac wykonywan midzy godzin 600 wtym dniu agodzin 600 wnastpnym dniu, chyba e udanego pracodawcy zostaa ustalona inna godzina.
Art. 1519a. [Zakaz pracy wplacwkach handlowych wwita]
1. Praca wwita wplacwkach handlowych jest niedozwolona.
2. Przepis ust. 1 stosuje si take, jeeli wito przypada wniedziel.
3. Praca wniedziele jest dozwolona wplacwkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze wzgldu na ich uyteczno spoeczn icodzienne
potrzeby ludnoci.
Art. 15110. [Praca wniedziel iwita]
Praca wniedziele iwita jest dozwolona:
1) wrazie koniecznoci prowadzenia akcji ratowniczej wcelu ochrony ycia
lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub rodowiska albo usunicia awarii;
2) wruchu cigym;
3) przy pracy zmianowej;
4) przy niezbdnych remontach;
5) wtransporcie iwkomunikacji;
6) wzakadowych straach poarnych iwzakadowych subach ratowniczych;
7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osb;
8) wrolnictwie ihodowli;
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze wzgldu na ich uyteczno spoeczn icodzienne potrzeby ludnoci, wszczeglnoci w:
a) (uchylona),
b) zakadach wiadczcych usugi dla ludnoci,
c) gastronomii,
d) zakadach hotelarskich,
e) jednostkach gospodarki komunalnej,
f) zakadach opieki zdrowotnej 6 iinnych placwkach suby zdrowia przeznaczonych dla osb, ktrych stan zdrowia wymaga caodobowych lub caodziennych wiadcze zdrowotnych,
6
Obecnie: przedsibiorstwach podmiotw leczniczych, zgodnie zart. 218 ust. 2 ustawy zdnia 15 kwietnia
2011 r. odziaalnoci leczniczej (Dz. U. z2013 r., poz. 217 zpn. zm.), ktra wesza wycie 1 lipca 2011 r.
125
art. 1511115112
Kodeks pracy 2015
g) jednostkach organizacyjnych pomocy spoecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny isystemu pieczy zastpczej zapewniajcych caodobow opiek,
h) zakadach prowadzcych dziaalno wzakresie kultury, owiaty, turystyki iwypoczynku;
10) w stosunku do pracownikw zatrudnionych w systemie czasu pracy,
wktrym praca jest wiadczona wycznie wpitki, soboty, niedziele iwita;
11) przy wykonywaniu prac:
a) polegajcych na wiadczeniu usug zwykorzystaniem rodkw komunikacji elektronicznej wrozumieniu przepisw owiadczeniu usug drog elektroniczn lub urzdze telekomunikacyjnych wrozumieniu przepisw prawa
telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
jeeli zgodnie z przepisami obowizujcymi odbiorc usugi, dni, o ktrych
mowa wart. 1519 1, s uniego dniami pracy,
b) zapewniajcych moliwo wiadczenia usug, oktrych mowa wlit. a.
Art. 15111. [Dzie wolny od pracy]

1. Pracownikowi wykonujcemu prac wniedziele iwita, wprzypadkach,
oktrych mowa wart. 1519a ust. 3 oraz art. 15110 pkt 19 i11, pracodawca jest obowizany zapewni inny dzie wolny od pracy:
1) wzamian za prac wniedziel wokresie 6 dni kalendarzowych poprzedzajcych lub nastpujcych po takiej niedzieli;
2) wzamian za prac wwito wcigu okresu rozliczeniowego.
2. Jeeli nie jest moliwe wykorzystanie wterminie wskazanym w 1 pkt1
dnia wolnego od pracy wzamian za prac wniedziel, pracownikowi przysuguje dzie wolny od pracy do koca okresu rozliczeniowego, awrazie braku
moliwoci udzielenia dnia wolnego od pracy wtym terminie dodatek do wynagrodzenia wwysokoci okrelonej wart. 1511 1 pkt 1, za kad godzin pracy wniedziel.
3. Jeeli nie jest moliwe wykorzystanie wterminie wskazanym w 1 pkt 2
dnia wolnego od pracy wzamian za prac wwito, pracownikowi przysuguje
dodatek do wynagrodzenia wwysokoci okrelonej wart. 1511 1 pkt 1, za kad
godzin pracy wwito.
4. Do pracy wwito przypadajce wniedziel stosuje si przepisy dotyczce pracy wniedziel.
Art. 15112. [Korzystanie zniedzieli wolnej od pracy]
Pracownik pracujcy wniedziele powinien korzysta co najmniej raz na 4 tygodnie zniedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego
wsystemie czasu pracy, oktrym mowa wart. 144.
126
Dzia sidmy. Urlopy pracownicze
art. 1521541
DZIA SIDMY
URLOPY PRACOWNICZE
Rozdzia I
Urlopy wypoczynkowe
Art. 152. [Prawo do urlopu]
1. Pracownikowi przysuguje prawo do corocznego, nieprzerwanego, patnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej urlopem.
2. Pracownik nie moe zrzec si prawa do urlopu.
Art. 153. [Nabycie prawa do urlopu]
1. Pracownik podejmujcy prac po raz pierwszy, wroku kalendarzowym,
wktrym podj prac, uzyskuje prawo do urlopu zupywem kadego miesica pracy, wwymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysugujcego mu po przepracowaniu roku.
2. Prawo do kolejnych urlopw pracownik nabywa wkadym nastpnym
roku kalendarzowym.
Art. 154. [Wymiar urlopu]
1. Wymiar urlopu wynosi:
1) 20 dni jeeli pracownik jest zatrudniony krcej ni 10 lat;
2) 26 dni jeeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
2. Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego wniepenym wymiarze
czasu pracy ustala si proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorc za podstaw wymiar urlopu okrelony w 1; niepeny dzie urlopu
zaokrgla si wgr do penego dnia.
3. Wymiar urlopu wdanym roku kalendarzowym, ustalony na podstawie
1 i2, nie moe przekroczy wymiaru okrelonego w 1.
Art. 1541. [Okres poprzedniego zatrudnienia]
1. Do okresu zatrudnienia, od ktrego zaley prawo do urlopu i wymiar
urlopu, wlicza si okresy poprzedniego zatrudnienia, bez wzgldu na przerwy
wzatrudnieniu oraz sposb ustania stosunku pracy.
2. Wprzypadku jednoczesnego pozostawania wdwch lub wicej stosunkach pracy wliczeniu podlega take okres poprzedniego niezakoczonego zatrudnienia wczci przypadajcej przed nawizaniem drugiego lub kolejnego
stosunku pracy.
127
art. 15421551
Kodeks pracy 2015
Art. 1542. [Udzielanie urlopu]

1. Urlopu udziela si w dni, ktre s dla pracownika dniami pracy, zgodnie zobowizujcym go rozkadem czasu pracy, wwymiarze godzinowym, odpowiadajcym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika wdanym dniu,
zzastrzeeniem 4.
2. Przy udzielaniu urlopu zgodnie z 1, jeden dzie urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.
3. Przepis 1 i2 stosuje si odpowiednio do pracownika, dla ktrego dobowa
norma czasu pracy, wynikajca zodrbnych przepisw, jest nisza ni 8 godzin.
4. Udzielenie pracownikowi urlopu wdniu pracy wwymiarze godzinowym
odpowiadajcym czci dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie wprzypadku, gdy cz urlopu pozostaa do wykorzystania jest nisza ni
peny dobowy wymiar czasu pracy pracownika wdniu, na ktry ma by udzielony urlop.
Art. 155. [Nauka wszkole]
1. Do okresu pracy, od ktrego zaley wymiar urlopu, wlicza si z tytuu
ukoczenia:
1) zasadniczej lub innej rwnorzdnej szkoy zawodowej przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie wicej jednak ni 3 lata,
2) redniej szkoy zawodowej przewidziany programem nauczania czas
trwania nauki, nie wicej jednak ni 5 lat,
3) redniej szkoy zawodowej dla absolwentw zasadniczych (rwnorzdnych) szk zawodowych 5 lat,
4) redniej szkoy oglnoksztaccej 4 lata,
5) szkoy policealnej 6 lat,
6) szkoy wyszej 8 lat.
Okresy nauki, oktrych mowa wpkt 16, nie podlegaj sumowaniu.
2. Jeeli pracownik pobiera nauk wczasie zatrudnienia, do okresu pracy,
od ktrego zaley wymiar urlopu, wlicza si bd okres zatrudnienia, wktrym
bya pobierana nauka, bd okres nauki, zalenie od tego, co jest korzystniejsze
dla pracownika.
Art. 1551. [Urlop proporcjonalny]
1. W roku kalendarzowym, w ktrym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysuguje urlop:
1) udotychczasowego pracodawcy wwymiarze proporcjonalnym do okresu
przepracowanego utego pracodawcy wroku ustania stosunku pracy, chyba e
przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzysta urlop wprzysugujcym
mu lub wwyszym wymiarze;
128
art. 15521552a
2) ukolejnego pracodawcy wwymiarze:

a) proporcjonalnym do okresu pozostaego do koca danego roku kalendarzowego wrazie zatrudnienia na czas nie krtszy ni do koca danego roku
kalendarzowego,
b) proporcjonalnym do okresu zatrudnienia wdanym roku kalendarzowym
wrazie zatrudnienia na czas krtszy ni do koca danego roku kalendarzowego,
zzastrzeeniem 2.
2. Pracownikowi, ktry przed ustaniem stosunku pracy wcigu roku kalendarzowego wykorzysta urlop wwymiarze wyszym ni wynikajcy z 1 pkt 1,
przysuguje ukolejnego pracodawcy urlop wodpowiednio niszym wymiarze;
czny wymiar urlopu wroku kalendarzowym nie moe by jednak niszy ni
wynikajcy zokresu przepracowanego wtym roku uwszystkich pracodawcw.
21. Przepis 1 pkt 2 stosuje si odpowiednio do pracownika podejmujcego
prac u kolejnego pracodawcy w cigu innego roku kalendarzowego ni rok,
wktrym usta jego stosunek pracy zpoprzednim pracodawc.
3. (uchylony).
Art. 1552. [Urlop proporcjonalny po urlopie bezpatnym]

1. Przepis art. 1551 1 pkt 2 stosuje si odpowiednio do pracownika powracajcego do pracy udotychczasowego pracodawcy wcigu roku kalendarzowego
po trwajcym co najmniej 1 miesic okresie:
1) urlopu bezpatnego;
2) urlopu wychowawczego;
3) odbywania zasadniczej suby wojskowej lub jej form zastpczych, okresowej suby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo wicze wojskowych;
4) tymczasowego aresztowania;
5) odbywania kary pozbawienia wolnoci;
6) nieusprawiedliwionej nieobecnoci wpracy.
2. Jeeli okres, oktrym mowa w 1 pkt 1 i36, przypada po nabyciu przez
pracownika prawa do urlopu wdanym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracajcego do pracy wcigu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obnieniu, chyba e przed rozpoczciem tego okresu pracownik wykorzysta urlop wprzysugujcym mu lub wwyszym wymiarze.
Art. 1552a. [Ustalanie wymiar urlopu]
1. Przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 1551 i1552 kalendarzowy
miesic pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysugujcego pracownikowi
zgodnie zart. 154 1 i2.
2. Niepeny kalendarzowy miesic pracy zaokrgla si wgr do penego
miesica.
129
art. 1553163
Kodeks pracy 2015
3. Jeeli ustanie stosunku pracy udotychczasowego pracodawcy inawizanie takiego stosunku ukolejnego pracodawcy nastpuje wtym samym miesicu kalendarzowym, zaokrglenia do penego miesica dokonuje dotychczasowy pracodawca.
Art. 1553. [Niepeny dzie urlopu]

1. Przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 1551 i1552 niepeny dzie
urlopu zaokrgla si wgr do penego dnia.
2. Wymiar urlopu naleny pracownikowi wdanym roku kalendarzowym
nie moe przekroczy wymiaru wynikajcego zart. 154 1 i2.
Art. 158. [Urlop uzupeniajcy]
Pracownikowi, ktry wykorzysta urlop za dany rok kalendarzowy, anastpnie uzyska wcigu tego roku prawo do urlopu wwyszym wymiarze, przysuguje urlop uzupeniajcy.
Art. 161. [Obowizek udzielenia urlopu]
Pracodawca jest obowizany udzieli pracownikowi urlopu wtym roku kalendarzowym, wktrym pracownik uzyska do niego prawo.
Art. 162. [Podzia urlopu na czci]
Na wniosek pracownika urlop moe by podzielony na czci. Wtakim jednak przypadku co najmniej jedna cz wypoczynku powinna trwa nie mniej
ni 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Art. 163. [Plan urlopw]
1. Urlopy powinny by udzielane zgodnie zplanem urlopw. Plan urlopw
ustala pracodawca, biorc pod uwag wnioski pracownikw ikonieczno zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopw nie obejmuje si czci
urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie zart. 1672.
11. Pracodawca nie ustala planu urlopw, jeeli zakadowa organizacja
zwizkowa wyrazia na to zgod; dotyczy to take pracodawcy, uktrego nie
130
art. 164167
dziaa zakadowa organizacja zwizkowa. W takich przypadkach pracodawca

ustala termin urlopu po porozumieniu zpracownikiem. Przepis 1 zdanie drugie itrzecie stosuje si odpowiednio.
2. Plan urlopw podaje si do wiadomoci pracownikw wsposb przyjty
udanego pracodawcy.
3. Na wniosek pracownicy udziela si jej urlopu bezporednio po urlopie
macierzyskim; dotyczy to take pracownikaojca wychowujcego dziecko,
ktry korzysta zurlopu macierzyskiego.
Art. 164. [Przesunicie terminu urlopu na wniosek]

1. Przesunicie terminu urlopu moe nastpi na wniosek pracownika
umotywowany wanymi przyczynami.
2. Przesunicie terminu urlopu jest take dopuszczalne zpowodu szczeglnych potrzeb pracodawcy, jeeli nieobecno pracownika spowodowaaby powane zakcenia toku pracy.
Art. 165. [Obligatoryjne przesunicie terminu urlopu]
Jeeli pracownik nie moe rozpocz urlopu w ustalonym terminie
z przyczyn usprawiedliwiajcych nieobecno w pracy, a w szczeglnoci
zpowodu:
1) czasowej niezdolnoci do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia wzwizku zchorob zakan,
3) powoania na wiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas
do 3 miesicy,
4) urlopu macierzyskiego,
pracodawca jest obowizany przesun urlop na termin pniejszy.
Art. 166. [Niemono wykorzystania urlopu]
Cz urlopu niewykorzystan zpowodu:
1) czasowej niezdolnoci do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia wzwizku zchorob zakan,
3) odbywania wicze wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez
czas do 3 miesicy,
4) urlopu macierzyskiego
pracodawca jest obowizany udzieli wterminie pniejszym.
Art. 167. [Odwoanie zurlopu]
1. Pracodawca moe odwoa pracownika zurlopu tylko wwczas, gdy jego
obecnoci wzakadzie wymagaj okolicznoci nieprzewidziane wchwili rozpoczynania urlopu.
131
art. 1671171
Kodeks pracy 2015
2. Pracodawca jest obowizany pokry koszty poniesione przez pracownika

wbezporednim zwizku zodwoaniem go zurlopu.
Art. 1671. [Obowizek wykorzystania urlopu]

Wokresie wypowiedzenia umowy oprac pracownik jest obowizany wykorzysta przysugujcy mu urlop, jeeli wtym okresie pracodawca udzieli mu
urlopu. Wtakim przypadku wymiar udzielonego urlopu, zwyczeniem urlopu
zalegego, nie moe przekracza wymiaru wynikajcego zprzepisw art. 1551.
Art. 1672. [Urlop na danie pracownika]
Pracodawca jest obowizany udzieli na danie pracownika i w terminie
przez niego wskazanym nie wicej ni 4 dni urlopu wkadym roku kalendarzowym. Pracownik zgasza danie udzielenia urlopu najpniej wdniu rozpoczcia urlopu.
Art. 1673. [Wymiar urlopu na danie pracownika]
czny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach
iwtrybie okrelonych wart. 1672 nie moe przekroczy wroku kalendarzowym
4 dni, niezalenie od liczby pracodawcw, zktrymi pracownik pozostaje wdanym roku wkolejnych stosunkach pracy.
Art. 168. [Urlop niewykorzystany]
Urlopu niewykorzystanego wterminie ustalonym zgodnie zart. 163 naley
pracownikowi udzieli najpniej do dnia 30 wrzenia nastpnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to czci urlopu udzielanego zgodnie zart. 1672.
Art. 171. [Ekwiwalent pieniny]
1. W przypadku niewykorzystania przysugujcego urlopu w caoci lub
wczci zpowodu rozwizania lub wyganicia stosunku pracy pracownikowi
przysuguje ekwiwalent pieniny.
2. (uchylony).
3. Pracodawca nie ma obowizku wypacenia ekwiwalentu pieninego,
o ktrym mowa w 1, w przypadku gdy strony postanowi o wykorzystaniu
urlopu wczasie pozostawania pracownika wstosunku pracy na podstawie kolejnej umowy oprac zawartej ztym samym pracodawc bezporednio po rozwizaniu lub wyganiciu poprzedniej umowy oprac ztym pracodawc.
132
art. 1721741
Art. 172. [Wynagrodzenie za czas urlopu]

Za czas urlopu pracownikowi przysuguje wynagrodzenie, jakie by otrzyma,
gdyby wtym czasie pracowa. Zmienne skadniki wynagrodzenia mog by obliczane na podstawie przecitnego wynagrodzenia zokresu 3 miesicy poprzedzajcych miesic rozpoczcia urlopu; wprzypadkach znacznego wahania wysokoci wynagrodzenia okres ten moe by przeduony do 12 miesicy.
Art. 1721. [Wypacenie rnicy midzy nalenociami]
1. Jeeli pracodawca na podstawie odrbnych przepisw jest obowizany
obj pracownika ubezpieczeniem gwarantujcym mu otrzymanie wiadczenia pieninego za czas urlopu, pracownikowi nie przysuguje wynagrodzenie przewidziane wart. 172 lub ekwiwalent pieniny, oktrym mowa
wart. 171.
2. Jeeli wiadczenie pienine za czas urlopu, oktrym mowa w 1, jest
nisze od wynagrodzenia przewidzianego wart. 172 lub od ekwiwalentu pieninego, oktrym mowa wart. 171, pracodawca jest obowizany wypaci pracownikowi kwot stanowic rnic midzy tymi nalenociami.
Minister Pracy iPolityki Socjalnej okreli, wdrodze rozporzdzenia, szczegowe zasady udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania iwypacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieninego za urlop.
Rozdzia II
Urlopy bezpatne
Art. 174. [Urlop bezpatny na wniosek]
1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca moe udzieli mu urlopu
bezpatnego.
2. Okresu urlopu bezpatnego nie wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
3. Przy udzielaniu urlopu bezpatnego, duszego ni 3 miesice, strony
mog przewidzie dopuszczalno odwoania pracownika zurlopu zwanych
przyczyn.
4. Przepisw 2 i3 nie stosuje si wprzypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczeglnymi.
Art. 1741. [Praca uinnego pracodawcy]
1. Za zgod pracownika, wyraon na pimie, pracodawca moe udzieli
pracownikowi urlopu bezpatnego wcelu wykonywania pracy uinnego praco-
133
art. 175177
Kodeks pracy 2015
dawcy przez okres ustalony wzawartym wtej sprawie porozumieniu midzy

pracodawcami.
2. Okres urlopu bezpatnego, o ktrym mowa w 1, wlicza si do okresu
pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze udotychczasowego pracodawcy.
DZIA SMY
UPRAWNIENIA PRACOWNIKW
ZWIZANE ZRODZICIELSTWEM
Art. 176. [Prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe]
Nie wolno zatrudnia kobiet przy pracach szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrw okreli, wdrodze rozporzdzenia, wykaz
tych prac.
Art. 177. [Rozwizanie umowy wokresie ciy]
1. Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy o prac
wokresie ciy, atake wokresie urlopu macierzyskiego pracownicy, chyba
e zachodz przyczyny uzasadniajce rozwizanie umowy bez wypowiedzenia
zjej winy ireprezentujca pracownic zakadowa organizacja zwizkowa wyrazia zgod na rozwizanie umowy.
2. Przepisu 1 nie stosuje si do pracownicy wokresie prbnym nieprzekraczajcym jednego miesica.
3. Umowa oprac zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy albo na okres prbny przekraczajcy jeden miesic, ktra ulegaby
rozwizaniu po upywie trzeciego miesica ciy, ulega przedueniu do dnia
porodu.
31. Przepisu 3 nie stosuje si do umowy oprac na czas okrelony zawartej wcelu zastpstwa pracownika wczasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci wpracy.
4. Rozwizanie przez pracodawc umowy o prac za wypowiedzeniem
wokresie ciy lub urlopu macierzyskiego moe nastpi tylko wrazie ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowizany
uzgodni zreprezentujc pracownic zakadow organizacj zwizkow termin rozwizania umowy o prac. W razie niemonoci zapewnienia w tym
okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysuguj wiadczenia okrelone
134
Dzia smy. Uprawnienia pracownikw...
art. 178179
wodrbnych przepisach. Okres pobierania tych wiadcze wlicza si do okresu

zatrudnienia, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
5. Przepisy 1, 2 i4 stosuje si odpowiednio take do pracownika-ojca wychowujcego dziecko wokresie korzystania zurlopu macierzyskiego.
Art. 178. [Praca wgodzinach nadliczbowych iwporze nocnej]

1. Pracownicy wciy nie wolno zatrudnia wgodzinach nadliczbowych
ani wporze nocnej. Pracownicy wciy nie wolno bez jej zgody delegowa poza
stae miejsce pracy ani zatrudnia w systemie czasu pracy, o ktrym mowa
wart. 139.
2. Pracownika opiekujcego si dzieckiem do ukoczenia przez nie 4 roku
ycia nie wolno bez jego zgody zatrudnia wgodzinach nadliczbowych, wporze nocnej, wsystemie czasu pracy, oktrym mowa wart. 139, jak rwnie delegowa poza stae miejsce pracy.
Art. 1781. [Zmiana rozkadu czasu pracy]
Pracodawca zatrudniajcy pracownic w porze nocnej jest obowizany na
okres jej ciy zmieni rozkad czasu pracy wsposb umoliwiajcy wykonywanie pracy poza por nocn, ajeeli jest to niemoliwe lub niecelowe, przenie
pracownic do innej pracy, ktrej wykonywanie nie wymaga pracy w porze
nocnej; wrazie braku takich moliwoci pracodawca jest obowizany zwolni
pracownic na czas niezbdny zobowizku wiadczenia pracy. Przepisy art. 179
46 stosuje si odpowiednio.
Art. 179. [Przeniesienie do innej pracy]
1. Pracodawca zatrudniajcy pracownic wciy lub karmic dziecko piersi przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176,
wzbronionej takiej pracownicy bez wzgldu na stopie naraenia na czynniki
szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowizany przenie pracownic do innej pracy, ajeeli jest to niemoliwe, zwolni j na czas niezbdny
zobowizku wiadczenia pracy.
2. Pracodawca zatrudniajcy pracownic wciy lub karmic dziecko piersi przy pozostaych pracach wymienionych wprzepisach wydanych na podstawie art. 176 jest obowizany dostosowa warunki pracy do wymaga okrelonych w tych przepisach lub tak ograniczy czas pracy, aby wyeliminowa
zagroenia dla zdrowia lub bezpieczestwa pracownicy. Jeeli dostosowanie
warunkw pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrcenie czasu
pracy jest niemoliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowizany przenie
pracownic do innej pracy, awrazie braku takiej moliwoci zwolni pracownic na czas niezbdny zobowizku wiadczenia pracy.
135
art. 17911792
Kodeks pracy 2015
3. Przepis 2 stosuje si odpowiednio do pracodawcy w przypadku, gdy

przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez
pracownic wciy lub karmic dziecko piersi wynikaj zorzeczenia lekarskiego.
4. Wrazie gdy zmiana warunkw pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrcenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obnienie wynagrodzenia, pracownicy przysuguje dodatek wyrwnawczy.
5. Pracownica wokresie zwolnienia zobowizku wiadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.
6. Po ustaniu przyczyn uzasadniajcych przeniesienie pracownicy do innej
pracy, skrcenie jej czasu pracy lub zwolnienie zobowizku wiadczenia pracy, pracodawca jest obowizany zatrudni pracownic przy pracy iwwymiarze
czasu pracy okrelonych wumowie oprac.
7. Minister waciwy do spraw zdrowia okreli, wdrodze rozporzdzenia,
sposb i tryb wydawania zawiadcze lekarskich stwierdzajcych przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownic wciy lub karmic dziecko piersi, uwzgldniajc zagroenia dla jej zdrowia lub bezpieczestwa wystpujce wrodowisku pracy.
Art. 1791. [Wniosek oudzielenie dodatkowego urlopu macierzyskiego]

Pracownica, nie pniej ni 14 dni po porodzie, moe zoy pisemny wniosek o udzielenie jej, bezporednio po urlopie macierzyskim, dodatkowego
urlopu macierzyskiego wpenym wymiarze wynikajcym zart. 1821 1, abezporednio po takim urlopie urlopu rodzicielskiego wpenym wymiarze wynikajcym zart. 1821a 1; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownicy.
Art. 1792. [Rezygnacja zkorzystania zdodatkowego urlopu macierzyskiego]
1. Wprzypadku, oktrym mowa wart. 1791, pracownica moe zrezygnowa
z korzystania z dodatkowego urlopu macierzyskiego w caoci lub w czci
ipowrci do pracy.
2. Pracownica skada pracodawcy pisemny wniosek wsprawie rezygnacji
zkorzystania zdodatkowego urlopu macierzyskiego wcaoci lub wczci,
wterminie nie krtszym ni 14 dni przed przystpieniem do pracy; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownicy.
3. Wprzypadku, oktrym mowa w 1 i2, pracownikojciec wychowujcy dziecko moe zoy pisemny wniosek oudzielenie mu dodatkowego urlopu macierzyskiego wcaoci lub wczci, wterminie nie krtszym ni 14 dni
136
art. 1793180
przed rozpoczciem korzystania zdodatkowego urlopu macierzyskiego albo

zczci takiego urlopu; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownika-ojca wychowujcego dziecko.
Art. 1793. [Rezygnacja zkorzystania zurlopu rodzicielskiego]

1. Wprzypadku, oktrym mowa wart. 1791, pracownica moe zrezygnowa zkorzystania zurlopu rodzicielskiego wcaoci lub wczci ipowrci do
pracy.
2. Pracownica skada pracodawcy pisemny wniosek wsprawie rezygnacji
z korzystania zurlopu rodzicielskiego wcaoci lub wczci, wterminie nie
krtszym ni 14 dni przed przystpieniem do pracy; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownicy.
3. Wprzypadku, oktrym mowa w 1 i2, pracownikojciec wychowujcy
dziecko moe zoy pisemny wniosek oudzielenie mu urlopu rodzicielskiego
wcaoci lub wczci, wterminie nie krtszym ni 14 dni przed rozpoczciem
korzystania zurlopu rodzicielskiego albo zczci takiego urlopu; pracodawca
jest obowizany uwzgldni wniosek pracownika-ojca wychowujcego dziecko.
Art. 1794. [Rezygnacja ojca zkorzystania zczci dodatkowego urlopu
macierzyskiego albo zczci urlopu rodzicielskiego]
1. Pracownik-ojciec wychowujcy dziecko moe zrezygnowa zkorzystania
z czci dodatkowego urlopu macierzyskiego albo z czci urlopu rodzicielskiego, udzielonych zgodnie zart. 1792 3 albo zart. 1793 3.
2. Wprzypadku, oktrym mowa w 1, do pracownika-ojca wychowujcego dziecko stosuje si odpowiednio art. 1792 2, ado pracownicy odpowiednio
art. 1792 3, jeeli skorzystaa zpozostaej czci dodatkowego urlopu macierzyskiego albo zpozostaej czci urlopu rodzicielskiego.
Art. 1795. [Podzia urlopu macierzyskiego albo rodzicielskiego]
W przypadku gdy pracownica oraz pracownik-ojciec wychowujcy dziecko dziel midzy siebie dodatkowy urlop macierzyski albo urlop rodzicielski
zgodnie zzasadami okrelonymi wart. 1792, art. 1793 lub art. 1794, stosuje si odpowiednio przepisy art. 1821 2 lub art. 1821a 2.
Art. 180. [Wymiar urlopu macierzyskiego]
1. Pracownicy przysuguje urlop macierzyski wwymiarze:
1) 20 tygodni wprzypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2) 31 tygodni wprzypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3) 33 tygodni wprzypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
137
art. 1801
Kodeks pracy 2015
4) 35 tygodni wprzypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;

5) 37 tygodni wprzypadku urodzenia piciorga iwicej dzieci przy jednym
porodzie.
2. (uchylony).
3. Nie wicej ni 6 tygodni urlopu macierzyskiego moe przypada przed
przewidywan dat porodu.
4. Po porodzie przysuguje urlop macierzyski niewykorzystany przed porodem a do wyczerpania okresu ustalonego w 1.
5. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyskiego, ma prawo zrezygnowa z pozostaej czci tego urlopu;
w takim przypadku niewykorzystanej czci urlopu macierzyskiego udziela
si pracownikowi-ojcu wychowujcemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
6. Pracownica zgasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji zczci urlopu macierzyskiego, najpniej na 7 dni przed przystpieniem
do pracy; do wniosku docza si zawiadczenie pracodawcy zatrudniajcego
pracownikaojca wychowujcego dziecko, potwierdzajce termin rozpoczcia
urlopu macierzyskiego przez pracownika, wskazany wjego wniosku oudzielenie urlopu, przypadajcy bezporednio po terminie rezygnacji zczci urlopu
macierzyskiego przez pracownic.
61. Po wykorzystaniu przez pracownic po porodzie urlopu macierzyskiego
wwymiarze 8 tygodni, pracownikowiojcu wychowujcemu dziecko przysuguje prawo do czci urlopu macierzyskiego odpowiadajcej okresowi, wktrym
pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze wzgldu na stan
zdrowia uniemoliwiajcy jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
62. W przypadku, o ktrym mowa w 61, urlop macierzyski pracownicy
przerywa si na okres, w ktrym z takiego urlopu korzysta pracownik-ojciec
wychowujcy dziecko.
63. czny wymiar urlopu macierzyskiego w okolicznociach, o ktrych
mowa w 61 iw 62, nie moe przekroczy wymiaru okrelonego w 1.
7. W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyskiego, pracownikowi-ojcu wychowujcemu dziecko przysuguje prawo do niewykorzystanej
czci tego urlopu.
Art. 1801. [Wymiar urlopu macierzyskiego]

1. Wrazie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upywem
8 tygodni ycia, pracownicy przysuguje urlop macierzyski wwymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krcej jednak ni przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, ktra urodzia wicej ni jedno dziecko przy jednym porodzie,
przysuguje w takim przypadku urlop macierzyski w wymiarze stosownym
do liczby dzieci pozostaych przy yciu.
138
art. 1811821
2. Wrazie zgonu dziecka po upywie 8 tygodni ycia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Przepis 1 zdanie drugie stosuje si.
Art. 181. [Dziecko wymagajce opieki szpitalnej]

Wrazie urodzenia dziecka wymagajcego opieki szpitalnej pracownica, ktra
wykorzystaa po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyskiego, pozosta cz tego
urlopu moe wykorzysta wterminie pniejszym, po wyjciu dziecka ze szpitala.
Art. 182. [Rezygnacja zwychowywania dziecka]
Jeeli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie
wcelu przysposobienia lub do domu maego dziecka, nie przysuguje jej cz
urlopu macierzyskiego przypadajca po dniu oddania dziecka. Jednake urlop
macierzyski po porodzie nie moe wynosi mniej ni 8 tygodni.
Art. 1821. [Dodatkowy urlop macierzyski dla pracownika]
1. Bezporednio po wykorzystaniu urlopu macierzyskiego pracownik ma
prawo do dodatkowego urlopu macierzyskiego wwymiarze:
1) do 6 tygodni wprzypadku, oktrym mowa wart. 180 1 pkt 1;
2) do 8 tygodni wprzypadkach, oktrych mowa wart. 180 1 pkt 25.
2. Dodatkowy urlop macierzyski jest udzielany jednorazowo albo wdwch
czciach przypadajcych bezporednio jedna po drugiej wwymiarze tygodnia lub jego wielokrotnoci.
3. Dodatkowego urlopu macierzyskiego udziela si na pisemny wniosek
pracownika, skadany wterminie nie krtszym ni 14 dni przed rozpoczciem
korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek
pracownika.
4. We wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyskiego okrela si termin zakoczenia urlopu macierzyskiego, awprzypadku gdy wniosek dotyczy drugiej czci dodatkowego urlopu macierzyskiego termin zakoczenia pierwszej czci tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego
urlopu.
5. Pracownik moe czy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyskiego zwykonywaniem pracy upracodawcy udzielajcego tego urlopu wwymiarze nie wyszym ni poowa penego wymiaru czasu pracy; wtakim przypadku dodatkowego urlopu macierzyskiego udziela si na pozosta cz
wymiaru czasu pracy.
6. Wprzypadku, oktrym mowa w 5, podjcie pracy nastpuje na pisemny
wniosek pracownika, skadany wterminie nie krtszym ni 14 dni przed rozpoczciem wykonywania pracy, wktrym pracownik wskazuje wymiar czasu
139
art. 1821a1823
Kodeks pracy 2015
pracy oraz okres, przez ktry zamierza czy korzystanie zdodatkowego urlopu macierzyskiego zwykonywaniem pracy. Pracodawca uwzgldnia wniosek
pracownika, chyba e nie jest to moliwe ze wzgldu na organizacj pracy lub
rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Oprzyczynie odmowy uwzgldnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na pimie.
7. Przepisy art. 45 3, art. 47, art. 50 5, art. 57 2, art. 163 3, art. 165 pkt4,
art.166 pkt 4, art. 177, art. 180 617, art. 1801 2, art. 182 zdanie pierwsze iart.1831
1 stosuje si odpowiednio.
Art. 1821a. [Urlop rodzicielski]

1. Bezporednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyskiego
wpenym wymiarze okrelonym wart. 1821 1 pracownik ma prawo do urlopu
rodzicielskiego wwymiarze do 26 tygodni niezalenie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.
2. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie wicej ni wtrzech
czciach, zktrych adna nie moe by krtsza ni 8 tygodni, przypadajcych
bezporednio jedna po drugiej wwymiarze wielokrotnoci tygodnia.
3. Z urlopu rodzicielskiego mog jednoczenie korzysta oboje rodzice
dziecka. Wtakim przypadku czny wymiar urlopu nie moe przekracza wymiaru okrelonego w 1.
4. Urlopu rodzicielskiego udziela si na pisemny wniosek pracownika,
skadany wterminie nie krtszym ni 14 dni przed rozpoczciem korzystania
ztego urlopu; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownika.
5. We wniosku oudzielenie urlopu rodzicielskiego okrela si termin zakoczenia dodatkowego urlopu macierzyskiego, awprzypadku gdy wniosek
dotyczy kolejnej czci urlopu rodzicielskiego termin zakoczenia poprzedniej czci tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu. Pracownik skadajcy wniosek docza do wniosku pisemne owiadczenie obraku zamiaru korzystania zurlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego
zrodzicw dziecka albo ookresie, wktrym drugi zrodzicw dziecka zamierza
korzysta ztego urlopu wokresie objtym wnioskiem.
6. Przepisy art. 45 3, art. 47, art. 50 5, art. 57 2, art. 163 3, art. 165 pkt 4,
art. 166 pkt 4, art. 177, art. 180 617, art. 1801 2 zdanie pierwsze, art. 182 zdanie pierwsze, art. 1821 5 i6, art. 1831 1 oraz art. 1832 stosuje si odpowiednio.
Art. 1823. [Urlop ojcowski]
1. Pracownikojciec wychowujcy dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego
wwymiarze 2 tygodni, nie duej jednak ni:
140
art. 1824183
1) do ukoczenia przez dziecko 12 miesica ycia albo

2) do upywu 12 miesicy od dnia uprawomocnienia si postanowienia orzekajcego przysposobienie inie duej ni do ukoczenia przez dziecko 7 roku
ycia, awprzypadku dziecka, wobec ktrego podjto decyzj oodroczeniu obowizku szkolnego, nie duej ni do ukoczenia przez nie 10 roku ycia.
2. Urlopu ojcowskiego udziela si na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowujcego dziecko, skadany wterminie nie krtszym ni 7 dni przed
rozpoczciem korzystania z urlopu; pracodawca jest obowizany uwzgldni
wniosek pracownika.
3. Przepisy art. 45 3, art. 47, art. 50 5, art. 57 2, art. 163 3, art. 165 pkt 4,
art. 166 pkt 4, art. 177, art. 1831 1 iart. 1832 stosuje si odpowiednio.
Art. 1824. [Wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu na warunkach

urlopu macierzyskiego]
1. Pracownik, nie pniej ni 14 dni po przyjciu dziecka na wychowanie
i wystpieniu do sdu opiekuczego z wnioskiem o wszczcie postpowania
w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjciu dziecka na wychowanie
jako rodzina zastpcza, zwyjtkiem rodziny zastpczej zawodowej, moe zoy pisemny wniosek o udzielenie mu, bezporednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego wpenym wymiarze wynikajcym zart. 183 3, abezporednio
po takim urlopie urlopu rodzicielskiego w penym wymiarze wynikajcym
zart.1821a 1; pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownika.
2. Wprzypadku, oktrym mowa w 1, przepisy art. 17921795 stosuje si odpowiednio.
Art. 183. [Urlopy dla pracownika przysposabiajcego dziecko lub przyjmujcego dziecko na wychowanie]
1. Pracownik, ktry przyj dziecko na wychowanie iwystpi do sdu opiekuczego zwnioskiem owszczcie postpowania wsprawie przysposobienia
dziecka lub ktry przyj dziecko na wychowanie jako rodzina zastpcza, zwyjtkiem rodziny zastpczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach
urlopu macierzyskiego wwymiarze:
1) 20 tygodni wprzypadku przyjcia jednego dziecka,
2) 31 tygodni wprzypadku jednoczesnego przyjcia dwojga dzieci,
3) 33 tygodni wprzypadku jednoczesnego przyjcia trojga dzieci,
4) 35 tygodni wprzypadku jednoczesnego przyjcia czworga dzieci,
5) 37 tygodni wprzypadku jednoczesnego przyjcia piciorga iwicej dzieci
nie duej jednak ni do ukoczenia przez dziecko 7 roku ycia, awprzypadku dziecka, wobec ktrego podjto decyzj oodroczeniu obowizku szkol-
141
art. 1831184
Kodeks pracy 2015
nego, nie duej ni do ukoczenia przez nie 10 roku ycia. Przepisy art. 45 3,
art. 47, art. 50 5, art. 57 2, art. 163 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4, art. 177,
art.180 57 iart. 1801 2 stosuje si odpowiednio.
2. Jeeli pracownik, oktrym mowa w 1, przyj dziecko wwieku do 7 roku
ycia, awprzypadku dziecka, wobec ktrego podjto decyzj oodroczeniu obowizku szkolnego, do 10 roku ycia, ma prawo do 9 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego.
3. Pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego wwymiarze:
1) do 6 tygodni wprzypadku, oktrym mowa w 1 pkt 1;
2) do 8 tygodni wprzypadkach, oktrych mowa w 1 pkt 25;
3) do 3 tygodni wprzypadku, oktrym mowa w 2.
4. Do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego przepisy art. 45 3, art. 47, art. 50 5, art. 57 2, art. 163 3, art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4,
art.177, art. 180 617, art. 1801 2, art. 1821 26 iart. 1831 1 stosuje si odpowiednio.
5. Pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego; przepisy art. 1821a stosuje si odpowiednio.
Art. 1831. [Udzielanie urlopu macierzyskiego]

1. Przy udzielaniu urlopu macierzyskiego iurlopu na warunkach urlopu
macierzyskiego tydzie urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.
2. Jeeli pracownica nie korzysta zurlopu macierzyskiego przed przewidywan dat porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyskiego jest dzie porodu.
Art. 1832. [Zakoczenie urlopu macierzyskiego]
Pracodawca dopuszcza pracownika po zakoczeniu urlopu macierzyskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego, dodatkowego urlopu macierzyskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku, ajeeli nie jest to
moliwe, na stanowisku rwnorzdnym z zajmowanym przed rozpoczciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadajcym jego kwalifikacjom
zawodowym, za wynagrodzeniem za prac, jakie otrzymywaby, gdyby nie
korzysta zurlopu.
Art. 184. [Zasiek macierzyski]
Za czas urlopu macierzyskiego, dodatkowego urlopu macierzyskiego,
urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego przysuguje zasiek macierzyski na zasadach iwarunkach okrelonych odrbnymi przepisami.
142
art. 185186
Art. 185. [Badania lekarskie]

1. Stan ciy powinien by stwierdzony wiadectwem lekarskim.
2. Pracodawca jest obowizany udziela pracownicy ciarnej zwolnie od
pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane wzwizku
zci, jeeli badania te nie mog by przeprowadzone poza godzinami pracy.
Za czas nieobecnoci wpracy ztego powodu pracownica zachowuje prawo do
wynagrodzenia.
Art. 186. [Urlop wychowawczy]
1. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesicy ma prawo do urlopu wychowawczego wcelu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do szeciomiesicznego okresu zatrudnienia wlicza si poprzednie okresy zatrudnienia.
2. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesicy. Urlop jest udzielany na okres nie duszy ni do ukoczenia przez dziecko 5 roku ycia.
3. Jeeli zpowodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem oniepenosprawnoci lub stopniu niepenosprawnoci dziecko wymaga osobistej opieki
pracownika, niezalenie od urlopu, oktrym mowa w 2, moe by udzielony
urlop wychowawczy wwymiarze do 36 miesicy, jednak na okres nie duszy
ni do ukoczenia przez dziecko 18 roku ycia.
4. Kademu zrodzicw lub opiekunw dziecka przysuguje wyczne prawo do jednego miesica urlopu wychowawczego zwymiaru urlopu okrelonego w 2 i3. Prawa tego nie mona przenie na drugiego zrodzicw lub opiekunw dziecka.
5. Skorzystanie zurlopu wychowawczego wwymiarze co najmniej jednego miesica oznacza wykorzystanie przez rodzica lub opiekuna dziecka urlopu,
oktrym mowa w 4.
6.7 Rodzice lub opiekunowie dziecka mog jednoczenie korzysta zurlopu
wychowawczego przez okres nieprzekraczajcy 4 miesicy.
7. Urlopu wychowawczego udziela si na wniosek pracownika.
8.8 Urlop wychowawczy moe by wykorzystany najwyej w5 czciach.
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy zdnia 26 lipca 2013 r. ozmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U., poz. 1028)
rodzice lub opiekunowie dziecka, ktrzy do 1 padziernika 2013 r. jednoczenie korzystali zurlopu wychowawczego na dane dziecko, od 1 padziernika 2013 r. maj prawo do jednoczesnego korzystania ztakiego
urlopu wwymiarze stanowicym rnic midzy wymiarem okrelonym wart. 186 6 wbrzmieniu nadanym wyej wymienion ustaw, a wymiarem urlopu wychowawczego wykorzystanym jednoczenie na
dane dziecko.
8
Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy zdnia 26 lipca 2013 r. ozmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U., poz. 1028)
rodzice lub opiekunowie dziecka, ktrzy do 1 padziernika 2013 r. korzystali zurlopu wychowawczego na
dane dziecko wczciach, od 1 padziernika 2013 r. maj prawo do wykorzystania takiego urlopu wliczbie
czci stanowicej rnic midzy liczb czci okrelon wart. 186 8 wbrzmieniu nadanym wyej wymienion ustaw, aliczb czci urlopu wychowawczego wykorzystan na dane dziecko.
7
143
art. 18611863
Kodeks pracy 2015
9. Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do

36miesicy, jeeli:
1) drugi rodzic dziecka nie yje,
2) drugiemu rodzicowi dziecka nie przysuguje wadza rodzicielska,
3) drugi rodzic dziecka zosta pozbawiony wadzy rodzicielskiej albo taka
wadza ulega ograniczeniu lub zawieszeniu.
Przepisy 1, 2 zdanie drugie, 3, 7 i8 stosuje si.
10. Jeeli dziecko pozostaje pod opiek jednego opiekuna przysuguje mu
urlop wychowawczy wwymiarze do 36 miesicy. Przepisy 1, 2 zdanie drugie,
3, 7 i8 stosuje si.
Art. 1861. [Zakaz wypowiedzenia lub rozwizania umowy oprac]

1. Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy o prac
wokresie od dnia zoenia przez pracownika wniosku oudzielenie urlopu
wychowawczego do dnia zakoczenia tego urlopu. Rozwizanie przez pracodawc umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogoszenia
upadoci lub likwidacji pracodawcy, atake gdy zachodz przyczyny uzasadniajce rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia zwiny pracownika.
2. W przypadku zoenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu
wychowawczego po dokonaniu czynnoci zmierzajcej do rozwizania umowy
oprac, umowa rozwizuje si wterminie wynikajcym ztej czynnoci.
Art. 1862. [Podjcie pracy zarobkowej]
1. Wczasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podj prac zarobkow u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inn dziaalno,
atake nauk lub szkolenie, jeeli nie wycza to moliwoci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
2. Wrazie ustalenia, e pracownik trwale zaprzesta sprawowania osobistej
opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia si do pracy wterminie przez siebie wskazanym, nie pniej jednak ni wcigu 30 dni
od dnia powzicia takiej wiadomoci inie wczeniej ni po upywie 3 dni od
dnia wezwania.
3. Przepis 2 stosuje si take wrazie stwierdzenia przez pracodawc, e
z urlopu wychowawczego korzystaj w tym samym czasie oboje rodzice lub
opiekunowie dziecka; nie dotyczy to przypadku okrelonego wart. 186 6.
Art. 1863. [Rezygnacja zurlopu wychowawczego]
Pracownik moe zrezygnowa zurlopu wychowawczego:
1) wkadym czasie za zgod pracodawcy;
144
art. 18641868
2) po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy najpniej na 30 dni przed

terminem zamierzonego podjcia pracy.
Art. 1864. [Dopuszczenie do pracy]

Pracodawca dopuszcza pracownika po zakoczeniu urlopu wychowawczego
do pracy na dotychczasowym stanowisku, ajeeli nie jest to moliwe, na stanowisku rwnorzdnym zzajmowanym przed rozpoczciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadajcym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem
nie niszym od wynagrodzenia za prac przysugujcego pracownikowi wdniu
podjcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Art. 1865. [Wliczanie urlopu do okresu zatrudnienia]
Okres urlopu wychowawczego, wdniu jego zakoczenia, wlicza si do okresu zatrudnienia, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
Minister waciwy do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia, szczegowe warunki udzielania urlopu wychowawczego, w tym form i termin
zoenia wniosku wsprawie udzielenia urlopu, biorc pod uwag potrzeb zapewnienia normalnego toku pracy wzakadzie pracy oraz uwzgldniajc dodatkowe wymagania dotyczce wniosku oudzielenie urlopu wychowawczego,
wprzypadkach okrelonych wart. 186 3, 6, 9 i10.
Art. 1867. [Wniosek oobnienie wymiaru czasu pracy]
1. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego moe zoy pracodawcy
pisemny wniosek oobnienie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niszego
ni poowa penego wymiaru czasu pracy wokresie, wktrym mgby korzysta
ztakiego urlopu. Pracodawca jest obowizany uwzgldni wniosek pracownika.
2. Wniosek, oktrym mowa w 1, skada si na dwa tygodnie przed rozpoczciem wykonywania pracy wobnionym wymiarze czasu pracy. Jeeli wniosek zosta zoony bez zachowania terminu, pracodawca obnia wymiar czasu
pracy nie pniej ni zdniem upywu dwch tygodni od dnia zoenia wniosku.
Art. 1868. [Ochrona stosunku pracy po zoeniu wniosku oobnienie
wymiaru czasu pracy]
1. Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy oprac wokresie od dnia zoenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku oobnienie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobnionego
wymiaru czasu pracy, nie duej jednak ni przez czny okres 12 miesicy. Rozwizanie przez pracodawc umowy wtym czasie jest dopuszczalne tylko wrazie
145
art. 187190
Kodeks pracy 2015
ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy, atake gdy zachodz przyczyny

uzasadniajce rozwizanie umowy oprac bez wypowiedzenia zwiny pracownika.
2. Przepis art. 1861 2 stosuje si odpowiednio.
Art. 187. [Przerwy na karmienie]

1. Pracownica karmica dziecko piersi ma prawo do dwch pgodzinnych
przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmica wicej ni
jedno dziecko ma prawo do dwch przerw wpracy, po 45 minut kada. Przerwy
na karmienie mog by na wniosek pracownicy udzielane cznie.
2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krtszy ni 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysuguj. Jeeli czas pracy pracownicy nie przekracza
6 godzin dziennie, przysuguje jej jedna przerwa na karmienie.
Art. 188. [Zwolnienie od pracy]
Pracownikowi wychowujcemu przynajmniej jedno dziecko wwieku do 14
lat przysuguje w cigu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni,
zzachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Art. 189. [Zasiek opiekuczy]
Prawo do zasiku za czas nieobecnoci wpracy zpowodu koniecznoci sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem reguluj odrbne przepisy.
Art. 1891. [Stosowanie przepisw ustawy do pracownika oraz do rodziny zastpczej]
Jeeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka s zatrudnieni, z uprawnie
okrelonych wart. 148 pkt 3, art. 178 2, art. 1821 1, art. 183 3, art. 186 13,
art.1867 1 iart. 188 moe korzysta jedno znich.
DZIA DZIEWITY
ZATRUDNIANIE MODOCIANYCH
Rozdzia I
Przepisy oglne
Art. 190. [Definicja modocianego]
1. Modocianym wrozumieniu kodeksu jest osoba, ktra ukoczya 16 lat,
anie przekroczya 18 lat.
2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, ktra nie ukoczya 16 lat.
146
Dzia dziewity. Zatrudnianie modocianych
art. 190192
Art. 190.9 [Definicja modocianego]

1. Modocianym wrozumieniu kodeksu jest osoba, ktra ukoczya 15
lat, anie przekroczya 18 lat.
2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, ktra nie ukoczya 15 lat.
Art. 191. [Zatrudnianie modocianych]
1. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych, ktrzy:
1) ukoczyli co najmniej gimnazjum;
2) przedstawi wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego rodzaju
nie zagraa ich zdrowiu.
2. Modociany nieposiadajcy kwalifikacji zawodowych moe by zatrudniony tylko wcelu przygotowania zawodowego.
3. Rada Ministrw okreli wdrodze rozporzdzenia zasady iwarunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania modocianych
wtym okresie.
4. (uchylony).
5. Minister Pracy iPolityki Socjalnej wporozumieniu zMinistrem Edukacji
Narodowej 10 moe wdrodze rozporzdzenia okreli przypadki, wktrych wyjtkowo jest dopuszczalne:
1) zatrudnianie modocianych, ktrzy nie ukoczyli gimnazjum;
2) zwolnienie modocianych nieposiadajcych kwalifikacji zawodowych od
odbycia przygotowania zawodowego;
3) zatrudnianie osb niemajcych 16 lat, ktre ukoczyy gimnazjum;
3) 11 zatrudnianie osb niemajcych 15 lat, ktre ukoczyy gimnazjum;
4) zatrudnianie osb niemajcych 16 lat, ktre nie ukoczyy gimnazjum.
4) 12 zatrudnianie osb niemajcych 15 lat, ktre nie ukoczyy gimnazjum.
Art. 192. [Obowizek opieki ipomocy]
Pracodawca jest obowizany zapewni modocianym pracownikom opiek ipomoc, niezbdn dla ich przystosowania si do waciwego wykonywania pracy.
Art. 190 wbrzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 1 ustawy zdnia 19 marca 2009 r. ozmianie ustawy osystemie owiaty oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz.U. Nr 56, poz. 458). Zmiana wejdzie w ycie
1wrzenia 2018 r.
10
Obecnie: minister waciwy do spraw owiaty iwychowania, zgodnie zart. 4 ust. 1 iart. 5 pkt 15 oraz art. 20
ustawy zdnia 4 wrzenia 1997 r. odziaach administracji rzdowej (Dz.U. z2013 r., poz. 743 zpn. zm.),
ktra wesza wycie 1 kwietnia 1999 r.
11
Art. 191 5 pkt 3 wbrzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 2 ustawy zdnia 19 marca 2009 r. ozmianie ustawy
osystemie owiaty oraz ozmianie niektrych innych ustaw (Dz.U. Nr 56, poz. 458). Zmiana wejdzie wycie
1 wrzenia 2018 r.
12
Art. 191 5 pkt 4 wbrzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 2 ustawy zdnia 19 marca 2009 r. ozmianie ustawy
osystemie owiaty oraz ozmianie niektrych innych ustaw (Dz.U. Nr 56, poz. 458). Zmiana wejdzie wycie
1 wrzenia 2018 r.
9
147
art. 193196
Kodeks pracy 2015
Art. 193. [Ewidencja modocianych pracownikw]

Pracodawca jest obowizany prowadzi ewidencj pracownikw modocianych.
Rozdzia II
Zawieranie irozwizywanie
umw oprac
wcelu przygotowania zawodowego
Do zawierania i rozwizywania z modocianymi umw o prac w celu
przygotowania zawodowego maj zastosowanie przepisy kodeksu dotyczce umw o prac na czas nieokrelony ze zmianami przewidzianymi
wart.195 i196.
Art. 195. [Umowa wcelu przygotowania zawodowego]
1. Umowa o prac w celu przygotowania zawodowego powinna okrela
wszczeglnoci:
1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania okrelonej pracy);
2) czas trwania imiejsce odbywania przygotowania zawodowego;
3) sposb doksztacania teoretycznego;
4) wysoko wynagrodzenia.
2. Rada Ministrw moe w drodze rozporzdzenia okreli przypadki,
wktrych jest dopuszczalne zawieranie na czas okrelony umw oprac wcelu
przygotowania zawodowego.
Art. 196. [Wypowiedzenie umowy oprac]
Rozwizanie za wypowiedzeniem umowy oprac zawartej wcelu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko wrazie:
1) niewypeniania przez modocianego obowizkw wynikajcych z umowy oprac lub obowizku doksztacania si, pomimo stosowania wobec niego
rodkw wychowawczych;
2) ogoszenia upadoci lub likwidacji pracodawcy;
3) reorganizacji zakadu pracy uniemoliwiajcej kontynuowanie przygotowania zawodowego;
4) stwierdzenia nieprzydatnoci modocianego do pracy, w zakresie ktrej
odbywa przygotowanie zawodowe.
148
art. 1972001
Rozdzia III
Doksztacanie
Art. 197. [Obowizek doksztacania si]
1. Pracownik modociany jest obowizany doksztaca si do ukoczenia 18 lat.
2. Wszczeglnoci pracownik modociany jest obowizany:
1) do doksztacania si w zakresie szkoy podstawowej i gimnazjum, jeeli
szkoy takiej nie ukoczy;
2) do doksztacania si wzakresie szkoy ponadgimnazjalnej lub wformach
pozaszkolnych.
Art. 198. [Zwolnienie na nauk]
Pracodawca jest obowizany zwolni modocianego od pracy na czas potrzebny do wzicia udziau wzajciach szkoleniowych wzwizku zdoksztacaniem si.
Art. 199. [Przeduenie obowizku doksztacania si]
Jeeli modociany nie ukoczy przygotowania zawodowego przed osigniciem 18 lat, obowizek doksztacania si, stosownie do przepisw art. 197, moe
by przeduony do czasu ukoczenia przygotowania zawodowego.
Minister Pracy iPolityki Socjalnej wporozumieniu zMinistrem Edukacji Narodowej moe wdrodze rozporzdzenia okreli przypadki, wktrych wyjtkowo jest dopuszczalne zwolnienie modocianych od obowizku doksztacania si.
Rozdzia IIIa
Zatrudnianie modocianych winnym celu
ni przygotowanie zawodowe
Art. 2001. [Zatrudnienie modocianego przy pracach lekkich]
1. Modociany moe by zatrudniony na podstawie umowy oprac przy wykonywaniu lekkich prac.
2. Praca lekka nie moe powodowa zagroenia dla ycia, zdrowia irozwoju psychofizycznego modocianego, atake nie moe utrudnia modocianemu
wypeniania obowizku szkolnego.
3. Wykaz lekkich prac okrela pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonujcego zadania suby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia
przez waciwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie moe zawiera prac
149
art. 2002201
Kodeks pracy 2015
wzbronionych modocianym, okrelonych wprzepisach wydanych na podstawie art. 204.

4. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca wregulaminie pracy. Pracodawca, ktry nie ma obowizku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac
wosobnym akcie.
5. Pracodawca jest obowizany zapozna modocianego zwykazem lekkich
prac przed rozpoczciem przez niego pracy.
Art. 2002. [Wymiar irozkad czasu pracy modocianego]

1. Pracodawca ustala wymiar irozkad czasu pracy modocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzgldniajc tygodniow liczb godzin nauki wynikajc zprogramu nauczania, atake zrozkadu zaj szkolnych modocianego.
2. Tygodniowy wymiar czasu pracy modocianego wokresie odbywania zaj szkolnych nie moe przekracza 12 godzin. Wdniu uczestniczenia wzajciach
szkolnych wymiar czasu pracy modocianego nie moe przekracza 2 godzin.
3. Wymiar czasu pracy modocianego wokresie ferii szkolnych nie moe
przekracza 7 godzin na dob i35 godzin wtygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy modocianego wwieku do 16 lat nie moe jednak przekracza 6 godzin.
4. Wymiar czasu pracy okrelony w 2 i3 obowizuje take wprzypadku,
gdy modociany jest zatrudniony uwicej ni jednego pracodawcy. Przed nawizaniem stosunku pracy pracodawca ma obowizek uzyskania od modocianego owiadczenia ozatrudnieniu albo oniepozostawaniu wzatrudnieniu
uinnego pracodawcy.
Rozdzia IV
Szczeglna ochrona zdrowia
1. Modociany podlega wstpnym badaniom lekarskim przed przyjciem do
pracy oraz badaniom okresowym ikontrolnym wczasie zatrudnienia.
2. Jeeli lekarz orzeknie, e dana praca zagraa zdrowiu modocianego, pracodawca jest obowizany zmieni rodzaj pracy, agdy nie ma takiej moliwoci,
niezwocznie rozwiza umow oprac iwypaci odszkodowanie wwysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Przepis art. 51 2 stosuje si odpowiednio.
3. Pracodawca jest obowizany przekaza informacje o ryzyku zawodowym, ktre wie si zprac wykonywan przez modocianego, oraz ozasadach ochrony przed zagroeniami rwnie przedstawicielowi ustawowemu
modocianego.
150
art. 202205
Art. 202. [Czas pracy]

1. Czas pracy modocianego wwieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob.
2. Czas pracy modocianego wwieku powyej 16 lat nie moe przekracza
8 godzin na dob.
3. Do czasu pracy modocianego wlicza si czas nauki wwymiarze wynikajcym zobowizkowego programu zaj szkolnych, bez wzgldu na to, czy odbywa si ona wgodzinach pracy.
31. Jeeli dobowy wymiar czasu pracy modocianego jest duszy ni 4,5 godziny, pracodawca jest obowizany wprowadzi przerw wpracy trwajc nieprzerwanie 30 minut, wliczan do czasu pracy.
4. (uchylony).
Art. 203. [Praca wgodzinach nadliczbowych iwporze nocnej]
1. Modocianego nie wolno zatrudnia w godzinach nadliczbowych ani
wporze nocnej.
11. Pora nocna dla modocianego przypada pomidzy godzinami 2200 a600.
Wprzypadkach okrelonych wart. 191 5 pora nocna przypada pomidzy godzinami 2000 a600.
2. Przerwa wpracy modocianego obejmujca por nocn powinna trwa
nieprzerwanie nie mniej ni 14 godzin.
3. Modocianemu przysuguje w kadym tygodniu prawo do co najmniej
48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, ktry powinien obejmowa niedziel.
Art. 204. [Prace wzbronione]
1. Nie wolno zatrudnia modocianych przy pracach wzbronionych, ktrych wykaz ustala wdrodze rozporzdzenia Rada Ministrw.
2. (uchylony).
3. Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia, moe zezwoli na zatrudnianie modocianych wwieku powyej 16 lat przy niektrych rodzajach prac
wzbronionych, jeeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, okrelajc jednoczenie warunki zapewniajce szczegln ochron zdrowia
modocianych zatrudnionych przy tych pracach.
Rozdzia V
Urlopy wypoczynkowe
Art. 205. [Nabycie prawa do urlopu]
1. Modociany uzyskuje zupywem 6 miesicy od rozpoczcia pierwszej pracy prawo do urlopu wwymiarze 12 dni roboczych.
151
art. 206207
Kodeks pracy 2015
2. Zupywem roku pracy modociany uzyskuje prawo do urlopu wwymiarze 26 dni roboczych. Jednake wroku kalendarzowym, wktrym koczy on 18
lat, ma prawo do urlopu wwymiarze 20 dni roboczych, jeeli prawo do urlopu
uzyska przed ukoczeniem 18 lat.
3. Modocianemu uczszczajcemu do szkoy naley udzieli urlopu wokresie ferii szkolnych. Modocianemu, ktry nie naby prawa do urlopu, oktrym
mowa w 1 i2, pracodawca moe, na jego wniosek, udzieli zaliczkowo urlopu
wokresie ferii szkolnych.
4. Pracodawca jest obowizany na wniosek modocianego, ucznia szkoy dla
pracujcych, udzieli mu wokresie ferii szkolnych urlopu bezpatnego wwymiarze nieprzekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesicy.
Okres urlopu bezpatnego wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
5. W sprawach nieuregulowanych przepisami niniejszego rozdziau do
urlopw przysugujcych modocianym stosuje si przepisy dziau sidmego.
Rozdzia VI
Rzemielnicze przygotowanie zawodowe
Art. 206. [Pracodawcy bdcy rzemielnikami]
Przepisy art. 190205 stosuje si odpowiednio do modocianych zatrudnionych na podstawie umowy oprzygotowanie zawodowe upracodawcw bdcych rzemielnikami.
DZIA DZIESITY
BEZPIECZESTWO IHIGIENA PRACY
Rozdzia I
Podstawowe obowizki pracodawcy
1. Pracodawca ponosi odpowiedzialno za stan bezpieczestwa ihigieny
pracy wzakadzie pracy. Na zakres odpowiedzialnoci pracodawcy nie wpywaj obowizki pracownikw wdziedzinie bezpieczestwa ihigieny pracy oraz
powierzenie wykonywania zada suby bezpieczestwa ihigieny pracy specjalistom spoza zakadu pracy, oktrych mowa wart. 23711 2.
2. Pracodawca jest obowizany chroni zdrowie iycie pracownikw przez
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy przy odpowied-
152
Dzia dziesity. Bezpieczestwo i higiena pracy
art. 2071
nim wykorzystaniu osigni nauki i techniki. W szczeglnoci pracodawca

jest obowizany:
1) organizowa prac wsposb zapewniajcy bezpieczne ihigieniczne warunki pracy;
2) zapewnia przestrzeganie wzakadzie pracy przepisw oraz zasad bezpieczestwa ihigieny pracy, wydawa polecenia usunicia uchybie wtym zakresie oraz kontrolowa wykonanie tych polece;
3) reagowa na potrzeby wzakresie zapewnienia bezpieczestwa ihigieny
pracy oraz dostosowywa rodki podejmowane wcelu doskonalenia istniejcego poziomu ochrony zdrowia iycia pracownikw, biorc pod uwag zmieniajce si warunki wykonywania pracy;
4) zapewni rozwj spjnej polityki zapobiegajcej wypadkom przy pracy ichorobom zawodowym uwzgldniajcej zagadnienia techniczne, organizacj pracy,
warunki pracy, stosunki spoeczne oraz wpyw czynnikw rodowiska pracy;
5) uwzgldnia ochron zdrowia modocianych, pracownic wciy lub karmicych dziecko piersi oraz pracownikw niepenosprawnych wramach podejmowanych dziaa profilaktycznych;
6) zapewnia wykonanie nakazw, wystpie, decyzji izarzdze wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;
7) zapewnia wykonanie zalece spoecznego inspektora pracy.
21. Koszty dziaa podejmowanych przez pracodawc w zakresie bezpieczestwa ihigieny pracy waden sposb nie mog obcia pracownikw.
3. Pracodawca oraz osoba kierujca pracownikami s obowizani zna,
wzakresie niezbdnym do wykonywania cicych na nich obowizkw, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczestwa i higieny
pracy.
Art. 2071. [Obowizek informacyjny pracodawcy w zakresie bezpieczestwa ihigieny pracy]

1. Pracodawca jest obowizany przekazywa pracownikom informacje o:
1) zagroeniach dla zdrowia iycia wystpujcych wzakadzie pracy, na poszczeglnych stanowiskach pracy iprzy wykonywanych pracach, wtym ozasadach postpowania wprzypadku awarii iinnych sytuacji zagraajcych zdrowiu iyciu pracownikw;
2) dziaaniach ochronnych izapobiegawczych podjtych wcelu wyeliminowania lub ograniczenia zagroe, oktrych mowa wpkt 1;
3) pracownikach wyznaczonych do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania dziaa wzakresie zwalczania poarw iewakuacji pracownikw.
153
art. 2082091
Kodeks pracy 2015
2. Informacja opracownikach, oktrych mowa w 1 pkt 3, obejmuje:

1) imi inazwisko;
2) miejsce wykonywania pracy;
3) numer telefonu subowego lub innego rodka komunikacji elektronicznej.
Art. 208. [Wspdziaanie pracodawcw]

1. Wrazie gdy jednoczenie wtym samym miejscu wykonuj prac pracownicy zatrudnieni przez rnych pracodawcw, pracodawcy ci maj obowizek:
1) wsppracowa ze sob;
2) wyznaczy koordynatora sprawujcego nadzr nad bezpieczestwem ihigien pracy wszystkich pracownikw zatrudnionych wtym samym miejscu;
3) ustali zasady wspdziaania uwzgldniajce sposoby postpowania
wprzypadku wystpienia zagroe dla zdrowia lub ycia pracownikw;
4) informowa siebie nawzajem oraz pracownikw lub ich przedstawicieli
odziaaniach wzakresie zapobiegania zagroeniom zawodowym wystpujcym podczas wykonywanych przez nich prac.
2. Wyznaczenie koordynatora, oktrym mowa w 1, nie zwalnia poszczeglnych pracodawcw z obowizku zapewnienia bezpieczestwa i higieny
pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.
3. Pracodawca, na ktrego terenie wykonuj prace pracownicy zatrudnieni przez rnych pracodawcw, jest obowizany dostarcza tym pracodawcom,
wcelu przekazania pracownikom, informacje, oktrych mowa wart. 2071.
Art. 2091. [Dziaania pracodawcy wzakresie bezpieczestwa ihigieny
pracy]
1) zapewni rodki niezbdne do udzielania pierwszej pomocy wnagych wypadkach, zwalczania poarw iewakuacji pracownikw;
2) wyznaczy pracownikw do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania dziaa wzakresie zwalczania poarw iewakuacji pracownikw;
3) zapewni czno ze subami zewntrznymi wyspecjalizowanymi
w szczeglnoci w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpoarowej.
2. Dziaania, oktrych mowa w 1, powinny by dostosowane do rodzaju izakresu prowadzonej dziaalnoci, liczby zatrudnionych pracownikw iin-
154
art. 2092210
nych osb przebywajcych na terenie zakadu pracy oraz rodzaju ipoziomu wystpujcych zagroe.
3. Liczba pracownikw, o ktrych mowa w 1 pkt 2, ich szkolenie oraz
wyposaenie powinny uwzgldnia rodzaj ipoziom wystpujcych zagroe.
4. W przypadku zatrudniania przez pracodawc wycznie pracownikw modocianych lub niepenosprawnych dziaania, oktrych mowa w 1
pkt2, moe wykonywa sam pracodawca. Przepis 3 stosuje si odpowiednio.
Art. 2092. [Obowizki pracodawcy wprzypadku moliwoci wystpienia bezporedniego zagroenia dla zdrowia iycia pracownikw]
1. Wprzypadku moliwoci wystpienia zagroenia dla zdrowia lub ycia
pracodawca jest obowizany:
1) niezwocznie poinformowa pracownikw otych zagroeniach oraz podj dziaania wcelu zapewnienia im odpowiedniej ochrony;
2) niezwocznie dostarczy pracownikom instrukcje umoliwiajce, wprzypadku wystpienia bezporedniego zagroenia, przerwanie pracy i oddalenie
si zmiejsca zagroenia wmiejsce bezpieczne.
2. W razie wystpienia bezporedniego zagroenia dla zdrowia lub ycia
pracodawca jest obowizany:
1) wstrzyma prac iwyda pracownikom polecenie oddalenia si wmiejsce
bezpieczne;
2) do czasu usunicia zagroenia nie wydawa polecenia wznowienia pracy.
Art. 2093. [Dziaania w celu uniknicia niebezpieczestwa wystpienia bezporedniego zagroenia dla zdrowia lub ycia pracownikw]
1. Pracodawca jest obowizany umoliwi pracownikom, wprzypadku wystpienia bezporedniego zagroenia dla ich zdrowia lub ycia albo dla zdrowia lub
ycia innych osb, podjcie dziaa wcelu uniknicia niebezpieczestwa nawet
bez porozumienia zprzeoonym na miar ich wiedzy idostpnych rodkw
technicznych.
2. Pracownicy, ktrzy podjli dziaania, o ktrych mowa w 1, nie mog
ponosi jakichkolwiek niekorzystnych konsekwencji tych dziaa, pod warunkiem e nie zaniedbali swoich obowizkw.
Rozdzia II
Prawa iobowizki pracownika
Art. 210. [Powstrzymanie si od wykonywania pracy]
1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadaj przepisom bezpieczestwa i higieny pracy i stwarzaj bezporednie zagroenie dla zdrowia lub
155
art. 211
Kodeks pracy 2015
ycia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczestwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzyma si od
wykonywania pracy, zawiadamiajc otym niezwocznie przeoonego.
2. Jeeli powstrzymanie si od wykonywania pracy nie usuwa zagroenia,
oktrym mowa w 1, pracownik ma prawo oddali si zmiejsca zagroenia,
zawiadamiajc otym niezwocznie przeoonego.
21. Pracownik nie moe ponosi jakichkolwiek niekorzystnych dla niego
konsekwencji zpowodu powstrzymania si od pracy lub oddalenia si zmiejsca zagroenia wprzypadkach, oktrych mowa w 1 i2.
3. Za czas powstrzymania si od wykonywania pracy lub oddalenia si
zmiejsca zagroenia wprzypadkach, oktrych mowa w 1 i2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przeoonego,
powstrzyma si od wykonywania pracy wymagajcej szczeglnej sprawnoci psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy istwarza zagroenie dla innych
osb.
5. Przepisy 1, 2 i4 nie dotycz pracownika, ktrego obowizkiem pracowniczym jest ratowanie ycia ludzkiego lub mienia.
6. Minister Pracy iPolityki Socjalnej wporozumieniu zMinistrem Zdrowia
iOpieki Spoecznej 13 okreli, wdrodze rozporzdzenia, rodzaje prac wymagajcych szczeglnej sprawnoci psychofizycznej.
Art. 211. [Podstawowe obowizki pracownika]

Przestrzeganie przepisw izasad bezpieczestwa ihigieny pracy jest podstawowym obowizkiem pracownika. Wszczeglnoci pracownik jest obowizany:
1) zna przepisy izasady bezpieczestwa ihigieny pracy, bra udzia wszkoleniu iinstruktau ztego zakresu oraz poddawa si wymaganym egzaminom
sprawdzajcym;
2) wykonywa prac wsposb zgodny zprzepisami izasadami bezpieczestwa ihigieny pracy oraz stosowa si do wydawanych wtym zakresie polece
iwskazwek przeoonych;
3) dba onaleyty stan maszyn, urzdze, narzdzi isprztu oraz oporzdek
iad wmiejscu pracy;
4) stosowa rodki ochrony zbiorowej, atake uywa przydzielonych rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia roboczego, zgodnie z ich
przeznaczeniem;
13
156
Obecnie: minister waciwy do spraw zdrowia, zgodnie zart. 4 ust. 1 iart. 5 pkt 28 oraz art. 33 ustawy ustawy zdnia 4 wrzenia 1997 r. odziaach administracji rzdowej (Dz. U. z2013 r., poz. 743 zpn. zm.), ktra
wesza wycie 1 kwietnia 1999 r.
art. 212213
5) poddawa si wstpnym, okresowym ikontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim istosowa si do wskaza lekarskich;
6) niezwocznie zawiadomi przeoonego o zauwaonym w zakadzie
pracy wypadku albo zagroeniu ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec
wsppracownikw, atake inne osoby znajdujce si wrejonie zagroenia,
ogrocym im niebezpieczestwie;
7) wspdziaa zpracodawc iprzeoonymi wwypenianiu obowizkw
dotyczcych bezpieczestwa ihigieny pracy.
Art. 212. [Obowizki osoby kierujcej]

Osoba kierujca pracownikami jest obowizana:
1) organizowa stanowiska pracy zgodnie zprzepisami izasadami bezpieczestwa ihigieny pracy;
2) dba osprawno rodkw ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie zprzeznaczeniem;
3) organizowa, przygotowywa iprowadzi prace, uwzgldniajc zabezpieczenie pracownikw przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi iinnymi chorobami zwizanymi zwarunkami rodowiska pracy;
4) dba obezpieczny ihigieniczny stan pomieszcze pracy iwyposaenia technicznego, atake osprawno rodkw ochrony zbiorowej iich stosowanie zgodnie zprzeznaczeniem;
5) egzekwowa przestrzeganie przez pracownikw przepisw izasad bezpieczestwa ihigieny pracy;
6) zapewnia wykonanie zalece lekarza sprawujcego opiek zdrowotn nad
pracownikami.
Rozdzia III
Obiekty budowlane
ipomieszczenia pracy
Art. 213. [Budowa lub przebudowa]
1. Pracodawca jest obowizany zapewnia, aby budowa lub przebudowa
obiektu budowlanego, wktrym przewiduje si pomieszczenia pracy, bya wykonywana na podstawie projektw uwzgldniajcych wymagania bezpieczestwa ihigieny pracy.
2. Obiekt budowlany, wktrym znajduj si pomieszczenia pracy, powinien
spenia wymagania dotyczce bezpieczestwa ihigieny pracy.
3. Przebudowa obiektu budowlanego, wktrym znajduj si pomieszczenia pracy, powinna uwzgldnia popraw warunkw bezpieczestwa ihigieny pracy.
157
art. 214218
Kodeks pracy 2015
4. Przepisy 13 stosuje si odpowiednio w przypadku, gdy budowa lub

przebudowa dotyczy czci obiektu budowlanego, w ktrej znajduj si pomieszczenia pracy.
Art. 214. [Zapewnienie pomieszcze pracy]

1. Pracodawca jest obowizany zapewnia pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac iliczby zatrudnionych pracownikw.
2. Pracodawca jest obowizany utrzymywa obiekty budowlane iznajdujce si wnich pomieszczenia pracy, atake tereny iurzdzenia znimi
zwizane w stanie zapewniajcym bezpieczne i higieniczne warunki
pracy.
Rozdzia IV
Maszyny iinne urzdzenia techniczne
Art. 215. [Konstruowanie ibudowa maszyn]
Pracodawca jest obowizany zapewni, aby stosowane maszyny iinne urzdzenia techniczne:
1) zapewniay bezpieczne ihigieniczne warunki pracy, wszczeglnoci zabezpieczay pracownika przed urazami, dziaaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, poraeniem prdem elektrycznym, nadmiernym haasem,
dziaaniem drga mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym dziaaniem innych czynnikw rodowiska pracy;
2) uwzgldniay zasady ergonomii.
Art. 216. [Zabezpieczenia maszyn]
1. Pracodawca wyposaa wodpowiednie zabezpieczenia maszyny iinne
urzdzenia techniczne, ktre nie speniaj wymaga okrelonych wart. 215.
2. Wprzypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzaleniona od warunkw lokalnych, wyposaenie maszyny lub innego urzdzenia technicznego wodpowiednie zabezpieczenia naley do obowizkw pracodawcy.
Art. 217. [Deklaracja zgodnoci]
Niedopuszczalne jest wyposaanie stanowisk pracy wmaszyny iinne urzdzenia techniczne, ktre nie speniaj wymaga dotyczcych oceny zgodnoci
okrelonych wodrbnych przepisach.
Art. 218. [Narzdzia pracy]
Przepisy art. 215 i217 stosuje si odpowiednio do narzdzi pracy.
158
art. 219221
Art. 219. [Inne maszyny iurzdzenia]

Przepisy art. 215 i217 nie naruszaj wymaga okrelonych przepisami dotyczcymi maszyn iinnych urzdze technicznych:
1) bdcych rodkami transportu kolejowego, samochodowego, morskiego,
wodnego rdldowego ilotniczego;
2) podlegajcych przepisom odozorze technicznym;
3) podlegajcych przepisom Prawa geologicznego igrniczego;
4) podlegajcych przepisom obowizujcym w jednostkach podlegych Ministrowi Obrony Narodowej oraz ministrowi waciwemu do spraw wewntrznych;
5) podlegajcych przepisom Prawa atomowego.
Rozdzia V
Czynniki oraz procesy pracy stwarzajce
szczeglne zagroenie dla zdrowia lub ycia
Art. 220. [Ustalenie stopnia szkodliwoci materiaw]
1. Niedopuszczalne jest stosowanie materiaw i procesw technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwoci dla zdrowia pracownikw ipodjcia odpowiednich rodkw profilaktycznych.
2. Minister Zdrowia iOpieki Spoecznej wporozumieniu zMinistrem Pracy iPolityki Socjalnej oraz waciwymi ministrami okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) wykaz jednostek upowanionych do przeprowadzania bada materiaw iprocesw technologicznych wcelu ustalenia stopnia ich szkodliwoci dla
zdrowia oraz zakres tych bada;
2) zakaz albo ograniczenie stosowania, obrotu lub transportu materiaw
iprocesw technologicznych ze wzgldu na ich szkodliwo dla zdrowia albo
uzalenienie ich stosowania, obrotu lub transportu od przestrzegania okrelonych warunkw.
3. Przepisy 2 nie dotycz substancji chemicznych iich mieszanin.
Art. 221. [Stosowanie substancji chemicznych]
1. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych iich mieszanin
nieoznakowanych wsposb widoczny, umoliwiajcy ich identyfikacj.
2. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzajcej zagroenie lub mieszaniny stwarzajcej zagroenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji imieszanin
oraz kart charakterystyki, atake opakowa zabezpieczajcych przed ich szkodliwym dziaaniem, poarem lub wybuchem.
159
art. 222
Kodeks pracy 2015
3. Stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej,

substancji stwarzajcej zagroenie lub mieszaniny stwarzajcej zagroenie
jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania rodkw zapewniajcych
pracownikom ochron ich zdrowia iycia.
4. Zasady klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin pod
wzgldem zagroe dla zdrowia lub ycia, wykaz substancji chemicznych
niebezpiecznych, wymagania dotyczce kart charakterystyki oraz sposb
ich oznakowania okrelaj odrbne przepisy.
5. (uchylony).
Art. 222. [Naraenie na substancje rakotwrcze]

1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach naraenia na dziaanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynnikw lub procesw
technologicznych o dziaaniu rakotwrczym lub mutagennym, pracodawca zastpuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy
technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostpne
rodki ograniczajce stopie tego naraenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osigni nauki itechniki.
2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac wkontakcie zsubstancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o dziaaniu rakotwrczym lub mutagennym, okrelonymi
wwykazie, oktrym mowa w 3, atake prowadzi rejestr pracownikw zatrudnionych przy tych pracach.
3. Minister waciwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
waciwym do spraw pracy, uwzgldniajc zrnicowane waciwoci substancji chemicznych, ich mieszanin, czynnikw lub procesw technologicznych o dziaaniu rakotwrczym lub mutagennym, ich zastosowanie
oraz konieczno podjcia niezbdnych rodkw zabezpieczajcych przed
zagroeniami wynikajcymi zich stosowania, okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynnikw lub procesw technologicznych odziaaniu rakotwrczym lub mutagennym isposb
ich rejestrowania;
2) sposb prowadzenia rejestru prac, ktrych wykonywanie powoduje
konieczno pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich
mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o dziaaniu
rakotwrczym lub mutagennym;
3) sposb prowadzenia rejestru pracownikw zatrudnionych przy tych
pracach;
160
art. 2221
4) wzory dokumentw dotyczcych naraenia pracownikw na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne odziaaniu rakotwrczym lub mutagennym oraz sposb przechowywania iprzekazywania tych dokumentw do podmiotw waciwych do rozpoznawania
lub stwierdzania chorb zawodowych;
5) szczegowe warunki ochrony pracownikw przed zagroeniami spowodowanymi przez substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub
procesy technologiczne odziaaniu rakotwrczym lub mutagennym;
6) warunki isposb monitorowania stanu zdrowia pracownikw naraonych na dziaanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynnikw lub
procesw technologicznych odziaaniu rakotwrczym lub mutagennym.
Art. 2221. [Ograniczanie stopnia naraenia]

1. Wrazie zatrudniania pracownika wwarunkach naraenia na dziaanie szkodliwych czynnikw biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostpne rodki eliminujce naraenie, a jeeli jest to niemoliwe ograniczajce stopie tego naraenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osigni
nauki itechniki.
2. Pracodawca prowadzi rejestr prac naraajcych pracownikw na dziaanie szkodliwych czynnikw biologicznych oraz rejestr pracownikw zatrudnionych przy takich pracach.
3. Minister waciwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem
waciwym do spraw pracy, uwzgldniajc zrnicowane dziaanie czynnikw biologicznych na organizm czowieka oraz konieczno podjcia niezbdnych rodkw zabezpieczajcych przed zagroeniami wynikajcymi
zwykonywania pracy wwarunkach naraenia na dziaanie czynnikw biologicznych, okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) klasyfikacj iwykaz szkodliwych czynnikw biologicznych;
2) wykaz prac naraajcych pracownikw na dziaanie czynnikw biologicznych;
3) szczegowe warunki ochrony pracownikw przed zagroeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje rodkw niezbdnych do zapewnienia ochrony zdrowia i ycia pracownikw
naraonych na dziaanie tych czynnikw, zakres stosowania tych rodkw
oraz warunki isposb monitorowania stanu zdrowia naraonych pracownikw;
4) sposb prowadzenia rejestrw prac i pracownikw, o ktrych mowa
w 2, oraz sposb przechowywania i przekazywania tych rejestrw do
podmiotw waciwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorb zawodowych.
161
art. 223226
Kodeks pracy 2015
Art. 223. [Ochrona przed promieniowaniem jonizujcym]

1. Pracodawca jest obowizany chroni pracownikw przed promieniowaniem jonizujcym, pochodzcym ze rde sztucznych inaturalnych, wystpujcych wrodowisku pracy.
2. Dawka promieniowania jonizujcego pochodzcego ze rde naturalnych, otrzymywana przez pracownika przy pracy wwarunkach naraenia na to promieniowanie, nie moe przekracza dawek granicznych, okrelonych w odrbnych przepisach dla sztucznych rde promieniowania
jonizujcego.
Art. 224. [Nage niebezpieczestwo dla ycia]
1. Pracodawca prowadzcy dziaalno, ktra stwarza moliwo wystpienia nagego niebezpieczestwa dla zdrowia lub ycia pracownikw, jest
obowizany podejmowa dziaania zapobiegajce takiemu niebezpieczestwu.
2. Wprzypadku, oktrym mowa w 1, pracodawca jest obowizany zapewni:
1) odpowiednie do rodzaju niebezpieczestwa urzdzenia isprzt ratowniczy oraz ich obsug przez osoby naleycie przeszkolone;
2) udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym.
3. Przepisy 1 i2 nie naruszaj wymaga, okrelonych wodrbnych przepisach, dotyczcych katastrof iinnych nadzwyczajnych zagroe.
Art. 225. [Prace wykonywane przez co najmniej dwie osoby]
1. Pracodawca jest obowizany zapewni, aby prace, przy ktrych istnieje
moliwo wystpienia szczeglnego zagroenia dla zdrowia lub ycia ludzkiego, byy wykonywane przez co najmniej dwie osoby, wcelu zapewnienia asekuracji.
2. Wykaz prac, o ktrych mowa w 1, ustala pracodawca po konsultacji
zpracownikami lub ich przedstawicielami, uwzgldniajc przepisy wydane na
podstawie art. 23715.
Rozdzia VI
Profilaktyczna ochrona zdrowia
Art. 226. [Informowanie oryzyku zawodowym]
Pracodawca:
1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe zwizane z wykonywan prac
oraz stosuje niezbdne rodki profilaktyczne zmniejszajce ryzyko;
2) informuje pracownikw oryzyku zawodowym, ktre wie si zwykonywan prac, oraz ozasadach ochrony przed zagroeniami.
162
art. 227228
Art. 227. [Zapobieganie chorobom zawodowym]

1. Pracodawca jest obowizany stosowa rodki zapobiegajce chorobom
zawodowym i innym chorobom zwizanym z wykonywan prac, w szczeglnoci:
1) utrzymywa wstanie staej sprawnoci urzdzenia ograniczajce lub eliminujce szkodliwe dla zdrowia czynniki rodowiska pracy oraz urzdzenia
suce do pomiarw tych czynnikw;
2) przeprowadza, na swj koszt, badania ipomiary czynnikw szkodliwych
dla zdrowia, rejestrowa iprzechowywa wyniki tych bada ipomiarw oraz
udostpnia je pracownikom.
2. Minister waciwy do spraw zdrowia, uwzgldniajc zrnicowane dziaanie na organizm czowieka czynnikw szkodliwych wystpujcych
wrodowisku pracy oraz konieczno podjcia niezbdnych rodkw zabezpieczajcych przed ich dziaaniem, okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) tryb, metody, rodzaj i czstotliwo wykonywania bada i pomiarw,
oktrych mowa w 1 pkt 2;
2) przypadki, wktrych jest konieczne prowadzenie pomiarw cigych;
3) wymagania, jakie powinny spenia laboratoria wykonujce badania ipomiary;
4) sposb rejestrowania i przechowywania wynikw tych bada i pomiarw;
5) wzory dokumentw oraz sposb udostpniania wynikw bada ipomiarw pracownikom.
Art. 228. [Midzyresortowa Komisja ds. Najwyszych Dopuszczalnych
Ste]
1. Prezes Rady Ministrw powoa, wdrodze rozporzdzenia, Midzyresortow Komisj do Spraw Najwyszych Dopuszczalnych Ste iNate Czynnikw Szkodliwych dla Zdrowia wrodowisku Pracy, okreli jej uprawnienia
oraz sposb wykonywania zada.
2. Do zada Komisji, oktrej mowa w 1, naley:
1) przedkadanie Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej wnioskw dotyczcych wartoci najwyszych dopuszczalnych ste inate czynnikw szkodliwych dla zdrowia wrodowisku pracy do celw okrelonych w 3;
2) inicjowanie prac badawczych niezbdnych do realizacji zada, oktrych
mowa wpkt 1.
3. Minister Pracy iPolityki Socjalnej wporozumieniu z Ministrem Zdrowia iOpieki Spoecznej okreli, wdrodze rozporzdzenia, wykaz najwyszych
dopuszczalnych ste inate czynnikw szkodliwych dla zdrowia wrodowisku pracy.
163
art. 229
Kodeks pracy 2015

1.14 Wstpnym badaniom lekarskim podlegaj:
1) osoby przyjmowane do pracy;
2) pracownicy modociani przenoszeni na inne stanowiska pracy iinni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na ktrych wystpuj czynniki
szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciliwe.
Badaniom wstpnym nie podlegaj jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy udanego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko otakich samych
warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy oprac zawartej wcigu 30dni po
rozwizaniu lub wyganiciu poprzedniej umowy oprac ztym pracodawc.
1. 15 Wstpnym badaniom lekarskim, zzastrzeeniem 11, podlegaj:
1) osoby przyjmowane do pracy;
2) pracownicy modociani przenoszeni na inne stanowiska pracy iinni
pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na ktrych wystpuj czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciliwe.
11. 16 Wstpnym badaniom lekarskim nie podlegaj osoby:
1) przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to
samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy
w cigu 30 dni po rozwizaniu lub wyganiciu poprzedniego stosunku
pracy ztym pracodawc;
2) przyjmowane do pracy uinnego pracodawcy na dane stanowisko wcigu
30 dni po rozwizaniu lub wyganiciu poprzedniego stosunku pracy, jeeli przedstawi pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzajce brak
przeciwwskaza do pracy wwarunkach pracy opisanych wskierowaniu na
badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, e warunki te odpowiadaj
warunkom wystpujcym na danym stanowisku pracy, zwyczeniem osb
przyjmowanych do wykonywania prac szczeglnie niebezpiecznych.
12. 17 Przepis 11 pkt 2 stosuje si odpowiednio wprzypadku przyjmowania do pracy osoby pozostajcej jednoczenie wstosunku pracy zinnym
pracodawc.
2. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. Wprzypadku niezdolnoci do pracy trwajcej duej ni 30 dni, spowodowanej chorob, pracow Na podstawie art. 4 ustawy zdnia 5 stycznia 2011 r. ozmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U. Nr 36, poz. 181)
do okresu 30 dni, oktrym mowa wart. 229 1 zdanie drugie wbrzmieniu nadanym ww. ustaw, wlicza
si okres po ustaniu zatrudnienia upracodawcy okrelonego wtym przepisie, przypadajcy bezporednio
przed 21 marca 2011 r.
15
Art. 229 1 wbrzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 ustawy zdnia 7 listopada 2014 r. ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej (Dz.U., poz. 1662). Zmiana wejdzie wycie 1 kwietnia 2015 r.
16
Art. 229 11 dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy zdnia 7 listopada 2014 r. ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej (Dz.U., poz. 1662). Zmiana wejdzie wycie 1 kwietnia 2015 r.
17
Art. 229 12 dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy zdnia 7 listopada 2014 r. ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej (Dz.U., poz. 1662). Zmiana wejdzie wycie 1 kwietnia 2015 r.
14
164
art. 229
nik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim wcelu ustalenia zdolnoci do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
3. Okresowe ikontrolne badania lekarskie przeprowadza si wmiar moliwoci wgodzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy wzwizku zprzeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia,
awrazie przejazdu na te badania do innej miejscowoci przysuguj mu nalenoci na pokrycie kosztw przejazdu wedug zasad obowizujcych przy podrach subowych.
4. Pracodawca nie moe dopuci do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego brak przeciwwskaza do pracy na okrelonym stanowisku.
4. 18 Pracodawca nie moe dopuci do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego brak przeciwwskaza do pracy
na okrelonym stanowisku wwarunkach pracy opisanych wskierowaniu
na badania lekarskie.
4a. 19 Wstpne, okresowe ikontrolne badania lekarskie przeprowadza
si na podstawie skierowania wydanego przez pracodawc.
5. Pracodawca zatrudniajcy pracownikw w warunkach naraenia na
dziaanie substancji iczynnikw rakotwrczych lub pyw zwkniajcych jest
obowizany zapewni tym pracownikom okresowe badania lekarskie take:
1) po zaprzestaniu pracy wkontakcie ztymi substancjami, czynnikami lub
pyami;
2) po rozwizaniu stosunku pracy, jeeli zainteresowana osoba zgosi wniosek oobjcie takimi badaniami.
6. Badania, oktrych mowa w 1, 2 i5, s przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbdnej zuwagi na warunki pracy.
7. Pracodawca jest obowizany przechowywa orzeczenia wydane na podstawie bada lekarskich, oktrych mowa w 1, 2 i5.
8. Minister Zdrowia iOpieki Spoecznej wporozumieniu zMinistrem Pracy
iPolityki Socjalnej okreli wdrodze rozporzdzenia:
1) tryb izakres bada lekarskich, oktrych mowa w 1, 2 i5, oraz czstotliwo bada okresowych, atake sposb dokumentowania ikontroli bada lekarskich;
2) tryb wydawania iprzechowywania orzecze lekarskich do celw przewidzianych wKodeksie pracy iwprzepisach wydanych na jego podstawie;
Art. 229 4a dodany przez art. 1 pkt 4 ustawy zdnia 7 listopada 2014 r. ouatwieniu wykonywania dziaalnoci gospodarczej (Dz.U., poz. 1662). Zmiana wejdzie wycie 1 kwietnia 2015 r.
18
19
165
art. 230231
Kodeks pracy 2015
3) zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej, oktrej mowa w 6 zdanie drugie;

4) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spenia lekarze przeprowadzajcy badania, oktrych mowa w 1, 2 i5, oraz sprawujcy profilaktyczn
opiek zdrowotn, oktrej mowa w 6 zdanie drugie.
8. 20 Minister waciwy do spraw zdrowia wporozumieniu zministrem
waciwym do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) tryb izakres bada lekarskich, oktrych mowa w 1, 2 i5, oraz czstotliwo bada okresowych, atake sposb dokumentowania ikontroli bada
lekarskich,
2) tryb wydawania iprzechowywania orzecze lekarskich do celw przewidzianych wniniejszej ustawie iwprzepisach wydanych na jej podstawie,
3) zakres informacji objtych skierowaniem na badania lekarskie iorzeczeniem lekarskim, atake wzory tych dokumentw,
4) zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej, o ktrej mowa w 6 zdanie
drugie,
5) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spenia lekarze
przeprowadzajcy badania, oktrych mowa w 1, 2 i5, oraz sprawujcy profilaktyczn opiek zdrowotn, oktrej mowa w 6 zdanie drugie
uwzgldniajc konieczno zapewnienia prawidowego przebiegu ikompleksowoci bada lekarskich, o ktrych mowa w 1, 2 i 5, profilaktycznej
opieki zdrowotnej, o ktrej mowa w 6 zdanie drugie, a take informacji
umoliwiajcych porwnanie warunkw pracy upracodawcy oraz ochrony
danych osobowych osb poddanych badaniom.
Art. 230. [Objawy choroby zawodowej]

1. Wrazie stwierdzenia upracownika objaww wskazujcych na powstawanie
choroby zawodowej, pracodawca jest obowizany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, wterminie ina czas okrelony wtym orzeczeniu, przenie pracownika
do innej pracy nienaraajcej go na dziaanie czynnika, ktry wywoa te objawy.
2. Jeeli przeniesienie do innej pracy powoduje obnienie wynagrodzenia,
pracownikowi przysuguje dodatek wyrwnawczy przez okres nieprzekraczajcy 6 miesicy.
Art. 231. [Niezdolno wykonywania dotychczasowej pracy]
Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej
pracy pracownika, ktry sta si niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej inie zosta uznany za
20
166
art. 232235
niezdolnego do pracy wrozumieniu przepisw oemeryturach irentach zFunduszu Ubezpiecze Spoecznych. Przepis art. 230 2 stosuje si odpowiednio.
Art. 232. [Nieodpatne posiki inapoje]

Pracodawca jest obowizany zapewni pracownikom zatrudnionym wwarunkach szczeglnie uciliwych, nieodpatnie, odpowiednie posiki inapoje,
jeeli jest to niezbdne ze wzgldw profilaktycznych. Rada Ministrw okreli,
wdrodze rozporzdzenia, rodzaje tych posikw inapojw oraz wymagania, jakie powinny spenia, atake przypadki iwarunki ich wydawania.
Art. 233. [Urzdzenia higieniczno-sanitarne]
Pracodawca jest obowizany zapewni pracownikom odpowiednie urzdzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczy niezbdne rodki higieny
osobistej.
Rozdzia VII
Wypadki przy pracy ichoroby zawodowe
Art. 234. [Obowizki pracodawcy wrazie wypadku]
1. Wrazie wypadku przy pracy pracodawca jest obowizany podj niezbdne dziaania eliminujce lub ograniczajce zagroenie, zapewni udzielenie
pierwszej pomocy osobom poszkodowanym iustalenie wprzewidzianym trybie okolicznoci iprzyczyn wypadku oraz zastosowa odpowiednie rodki zapobiegajce podobnym wypadkom.
2. Pracodawca jest obowizany niezwocznie zawiadomi waciwego okrgowego inspektora pracy iprokuratora omiertelnym, cikim lub zbiorowym
wypadku przy pracy oraz okadym innym wypadku, ktry wywoa wymienione skutki, majcym zwizek zprac, jeeli moe by uznany za wypadek przy
pracy.
3. Pracodawca jest obowizany prowadzi rejestr wypadkw przy pracy.
31. Pracodawca jest obowizany przechowywa protok ustalenia okolicznoci iprzyczyn wypadku przy pracy wraz zpozosta dokumentacj powypadkow przez 10 lat.
4. Koszty zwizane z ustalaniem okolicznoci i przyczyn wypadkw przy
pracy ponosi pracodawca.
Art. 235. [Rozpoznanie choroby zawodowej]
1. Pracodawca jest obowizany niezwocznie zgosi waciwemu pastwowemu inspektorowi sanitarnemu i waciwemu okrgowemu inspektorowi
pracy kady przypadek podejrzenia choroby zawodowej.
167
art. 23512352
Kodeks pracy 2015
2. Obowizek, oktrym mowa w 1, dotyczy take lekarza podmiotu waciwego do rozpoznania choroby zawodowej, oktrym mowa wprzepisach wydanych na podstawie art. 237 1 pkt 6.
21. Wkadym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:
1) lekarz,
2) lekarz dentysta, ktry podczas wykonywania zawodu powzi takie podejrzenie upacjenta
kieruje na badania wcelu wydania orzeczenia orozpoznaniu choroby zawodowej albo obraku podstaw do jej rozpoznania.
22. Zgoszenia podejrzenia choroby zawodowej moe rwnie dokona pracownik lub byy pracownik, ktry podejrzewa, e wystpujce uniego objawy
mog wskazywa na tak chorob, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgasza podejrzenie za porednictwem lekarza sprawujcego nad nim profilaktyczn opiek zdrowotn.
3. Wrazie rozpoznania upracownika choroby zawodowej, pracodawca jest
obowizany:
1) ustali przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter irozmiar
zagroenia t chorob, dziaajc wporozumieniu zwaciwym pastwowym
inspektorem sanitarnym;
2) przystpi niezwocznie do usunicia czynnikw powodujcych powstanie choroby zawodowej izastosowa inne niezbdne rodki zapobiegawcze;
3) zapewni realizacj zalece lekarskich.
4. Pracodawca jest obowizany prowadzi rejestr obejmujcy przypadki
stwierdzonych chorb zawodowych ipodejrze otakie choroby.
5. Pracodawca przesya zawiadomienie oskutkach choroby zawodowej do
instytutu medycyny pracy wskazanego wprzepisach wydanych na podstawie
art. 237 11 oraz do waciwego pastwowego inspektora sanitarnego.
Art. 2351. [Definicja choroby zawodowej]

Za chorob zawodow uwaa si chorob, wymienion w wykazie chorb
zawodowych, jeeli wwyniku oceny warunkw pracy mona stwierdzi bezspornie lub zwysokim prawdopodobiestwem, e zostaa ona spowodowana
dziaaniem czynnikw szkodliwych dla zdrowia wystpujcych wrodowisku
pracy albo wzwizku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych naraeniem
zawodowym.
Art. 2352. [Okres, wktrym moe nastpi rozpoznanie choroby zawodowej]
Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byego pracownika
moe nastpi wokresie jego zatrudnienia wnaraeniu zawodowym albo po
168
art. 236237
zakoczeniu pracy w takim naraeniu, pod warunkiem wystpienia udokumentowanych objaww chorobowych wokresie ustalonym wwykazie chorb
zawodowych.
Art. 236. [Analiza przyczyn wypadkw przy pracy]

Pracodawca jest obowizany systematycznie analizowa przyczyny wypadkw przy pracy, chorb zawodowych iinnych chorb zwizanych zwarunkami
rodowiska pracy ina podstawie wynikw tych analiz stosowa waciwe rodki zapobiegawcze.
1. Rada Ministrw okreli wdrodze rozporzdzenia:
1) sposb itryb postpowania przy ustalaniu okolicznoci iprzyczyn wypadkw przy pracy oraz sposb ich dokumentowania, atake zakres informacji zamieszczanych wrejestrze wypadkw przy pracy,
2) skad zespou powypadkowego,
3) wykaz chorb zawodowych,
4) okres, wktrym wystpienie udokumentowanych objaww chorobowych
upowania do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wczeniejszego zakoczenia pracy wnaraeniu zawodowym,
5) sposb itryb postpowania dotyczcy zgaszania podejrzenia, rozpoznawania istwierdzania chorb zawodowych,
6) podmioty waciwe wsprawie rozpoznawania chorb zawodowych
uwzgldniajc aktualn wiedz w zakresie patogenezy i epidemiologii
chorb powodowanych przez czynniki szkodliwe dla czowieka wystpujce
wrodowisku pracy oraz kierujc si koniecznoci zapobiegania wystpowaniu wypadkw przy pracy ichorb zawodowych.
11. Rada Ministrw wskae w drodze rozporzdzenia instytut medycyny
pracy, do ktrego pracodawca przesya zawiadomienie oskutkach choroby zawodowej oraz termin, wktrym ma ono by przesane, majc na uwadze specjalizacj instytutu oraz rodzaj prowadzonych wnim bada.
2. Minister waciwy do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia, wzr
protokou ustalenia okolicznoci i przyczyn wypadku przy pracy zawierajcy
dane dotyczce poszkodowanego, skadu zespou powypadkowego, wypadku
ijego skutkw, stwierdzenie, e wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy, oraz wnioski izalecane rodki profilaktyczne, atake pouczenie dla stron
postpowania powypadkowego.
3. Minister waciwy do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia, wzr
statystycznej karty wypadku przy pracy, uwzgldniajc dane dotyczce pracodawcy, poszkodowanego, wypadku przy pracy, atake jego skutkw oraz spo-
169
art. 23712373
Kodeks pracy 2015
sb i terminy jej sporzdzania i przekazywania do waciwego urzdu statystycznego.

4. Minister waciwy do spraw zdrowia okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) sposb dokumentowania chorb zawodowych i skutkw tych chorb,
a take prowadzenia rejestrw chorb zawodowych, uwzgldniajc w szczeglnoci wzory dokumentw stosowanych wpostpowaniu dotyczcym tych
chorb oraz dane objte rejestrem;
2) wytyczne diagnostyczno-orzecznicze ikryteria rozpoznawania chorb zawodowych, uwzgldniajc wszczeglnoci rodzaj choroby oraz czynniki szkodliwe iuciliwe wywoujce te choroby.
Art. 2371. [wiadczenia ztytuu wypadku przy pracy]

1. Pracownikowi, ktry uleg wypadkowi przy pracy lub zachorowa na
chorob zawodow okrelon wwykazie, oktrym mowa wart. 237 1 pkt 3,
przysuguj wiadczenia zubezpieczenia spoecznego, okrelone wodrbnych
przepisach.
2. Pracownikowi, ktry uleg wypadkowi przy pracy, przysuguje od pracodawcy odszkodowanie za utrat lub uszkodzenie w zwizku z wypadkiem
przedmiotw osobistego uytku oraz przedmiotw niezbdnych do wykonywania pracy, z wyjtkiem utraty lub uszkodzenia pojazdw samochodowych
oraz wartoci pieninych.
Rozdzia VIII
Szkolenie
Art. 2372. [Bhp wprogramach nauczania]
Minister Edukacji Narodowej jest obowizany zapewni uwzgldnianie problematyki bezpieczestwa ihigieny pracy oraz ergonomii wprogramach nauczania wszkoach, po uzgodnieniu zakresu tej problematyki zMinistrem Pracy iPolityki Socjalnej.
Art. 2373. [Szkolenie zzakresu bhp]
1. Nie wolno dopuci pracownika do pracy, do ktrej wykonywania nie
posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejtnoci, atake dostatecznej znajomoci przepisw oraz zasad bezpieczestwa ihigieny
pracy.
2. Pracodawca jest obowizany zapewni przeszkolenie pracownika wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkole wtym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane wprzypadku podjcia przez niego pracy na
170
art. 23742377
tym samym stanowisku pracy, ktre zajmowa udanego pracodawcy bezporednio przed nawizaniem ztym pracodawc kolejnej umowy oprac.
21. Pracodawca jest obowizany odby szkolenie wdziedzinie bezpieczestwa i higieny pracy w zakresie niezbdnym do wykonywania cicych na
nim obowizkw. Szkolenie to powinno by okresowo powtarzane.
3. Szkolenia, oktrych mowa w 2, odbywaj si wczasie pracy ina koszt
pracodawcy.
Art. 2374. [Instrukcje iwskazwki dotyczce bhp]

1. Pracodawca jest obowizany zaznajamia pracownikw zprzepisami izasadami bezpieczestwa ihigieny pracy dotyczcymi wykonywanych przez nich prac.
2. Pracodawca jest obowizany wydawa szczegowe instrukcje i wskazwki dotyczce bezpieczestwa ihigieny pracy na stanowiskach pracy.
3. Pracownik jest obowizany potwierdzi na pimie zapoznanie si zprzepisami oraz zasadami bezpieczestwa ihigieny pracy.
Minister waciwy do spraw pracy okreli, wdrodze rozporzdzenia, szczegowe zasady szkolenia wdziedzinie bezpieczestwa ihigieny pracy, zakres
tego szkolenia, wymagania dotyczce treci irealizacji programw szkolenia,
sposb dokumentowania szkolenia oraz przypadki, wktrych pracodawcy lub
pracownicy mog by zwolnieni zokrelonych rodzajw szkolenia.
Rozdzia IX
rodki ochrony indywidualnej
oraz odzie iobuwie robocze
Art. 2376. [rodki ochrony indywidualnej]
1. Pracodawca jest obowizany dostarczy pracownikowi nieodpatnie rodki ochrony indywidualnej zabezpieczajce przed dziaaniem niebezpiecznych
iszkodliwych dla zdrowia czynnikw wystpujcych wrodowisku pracy oraz
informowa go osposobach posugiwania si tymi rodkami.
2. (uchylony).
3. Pracodawca jest obowizany dostarcza pracownikowi rodki ochrony indywidualnej, ktre speniaj wymagania dotyczce oceny zgodnoci okrelone
wodrbnych przepisach.
Art. 2377. [Odzie iobuwie robocze]
1. Pracodawca jest obowizany dostarczy pracownikowi nieodpatnie odzie
iobuwie robocze, speniajce wymagania okrelone wPolskich Normach:
171
art. 237823710
Kodeks pracy 2015
1) jeeli odzie wasna pracownika moe ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;
2) ze wzgldu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczestwa
ihigieny pracy.
2. Pracodawca moe ustali stanowiska, na ktrych dopuszcza si uywanie
przez pracownikw, za ich zgod, wasnej odziey iobuwia roboczego, speniajcych wymagania bezpieczestwa ihigieny pracy.
3. Przepis 2 nie dotyczy stanowisk, na ktrych s wykonywane prace zwizane zbezporedni obsug maszyn iinnych urzdze technicznych albo prace powodujce intensywne brudzenie lub skaenie odziey iobuwia roboczego
rodkami chemicznymi lub promieniotwrczymi albo materiaami biologicznie zakanymi.
4. Pracownikowi uywajcemu wasnej odziey iobuwia roboczego, zgodnie z 2, pracodawca wypaca ekwiwalent pieniny wwysokoci uwzgldniajcej ich aktualne ceny.
Art. 2378. [Wspdziaanie ze zwizkami zawodowymi]

1. Pracodawca ustala rodzaje rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey
iobuwia roboczego, ktrych stosowanie na okrelonych stanowiskach jest niezbdne wzwizku zart. 2376 1 iart. 2377 1, oraz przewidywane okresy uytkowania odziey iobuwia roboczego.
2. rodki ochrony indywidualnej oraz odzie i obuwie robocze, o ktrych
mowa wart. 2376 1 iart. 2377 1, stanowi wasno pracodawcy.
Art. 2379. [Dopuszczenie do pracy]
1. Pracodawca nie moe dopuci pracownika do pracy bez rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey iobuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.
2. Pracodawca jest obowizany zapewni, aby stosowane rodki ochrony
indywidualnej oraz odzie i obuwie robocze posiaday waciwoci ochronne
iuytkowe, oraz zapewni odpowiednio ich pranie, konserwacj, napraw, odpylanie iodkaanie.
3. Jeeli pracodawca nie moe zapewni prania odziey roboczej, czynnoci te mog by wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypacania
przez pracodawc ekwiwalentu pieninego w wysokoci kosztw poniesionych przez pracownika.
Art. 23710. [Przechowywanie, pranie ikonserwacja]
1. Pracodawca jest obowizany zapewni, aby rodki ochrony indywidualnej
oraz odzie iobuwie robocze, ktre wwyniku stosowania wprocesie pracy ule-
172
art. 23711
gy skaeniu rodkami chemicznymi lub promieniotwrczymi albo materiaami biologicznie zakanymi, byy przechowywane wycznie w miejscu przez
niego wyznaczonym.
2. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkaania
przedmiotw, oktrych mowa w 1, jest niedopuszczalne.
Rozdzia X
Suba bezpieczestwa ihigieny pracy
Art. 23711. [Suba bhp]
1. Pracodawca zatrudniajcy wicej ni 100 pracownikw tworzy sub
bezpieczestwa ihigieny pracy, zwan dalej sub bhp, penic funkcje doradcze ikontrolne wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy, za pracodawca
zatrudniajcy do 100 pracownikw powierza wykonywanie zada suby bhp
pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadajcy ukoczone szkolenie niezbdne do wykonywania zada suby bhp moe sam wykonywa zadania tej suby, jeeli:
1) zatrudnia do 10 pracownikw albo
2) zatrudnia do 20 pracownikw ijest zakwalifikowany do grupy dziaalnoci, dla ktrej ustalono nie wysz ni trzecia kategori ryzyka wrozumieniu
przepisw oubezpieczeniu spoecznym ztytuu wypadkw przy pracy ichorb
zawodowych.
2. Pracodawca wprzypadku braku kompetentnych pracownikw moe
powierzy wykonywanie zada suby bhp specjalistom spoza zakadu pracy.
Pracownik suby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, ktremu
powierzono wykonywanie zada suby bhp, oktrym mowa w 1, atake specjalista spoza zakadu pracy powinni spenia wymagania kwalifikacyjne niezbdne do wykonywania zada suby bhp oraz ukoczy szkolenie wdziedzinie bezpieczestwa ihigieny pracy dla pracownikw tej suby.
3. Pracownik suby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, ktremu powierzono wykonywanie zada tej suby, nie mog ponosi jakichkolwiek niekorzystnych dla nich nastpstw z powodu wykonywania zada
iuprawnie suby bhp.
4. Waciwy inspektor pracy moe nakaza utworzenie suby bhp, albo
zwikszenie liczby pracownikw tej suby, jeeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagroeniami zawodowymi.
5. Rada Ministrw okreli, wdrodze rozporzdzenia:
1) szczegowy zakres dziaania, uprawnienia, organizacj, liczebno ipodporzdkowanie suby bhp;
2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zada suby bhp.
173
art. 23711a23712
Kodeks pracy 2015
Rozdzia XI
Konsultacje wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy
oraz komisja bezpieczestwa ihigieny pracy
Art. 23711a. [Konsultacje]
1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami
wszystkie dziaania zwizane zbezpieczestwem ihigien pracy, wszczeglnoci dotyczce:
1) zmian worganizacji pracy iwyposaeniu stanowisk pracy, wprowadzania
nowych procesw technologicznych oraz substancji chemicznych iich mieszanin, jeeli mog one stwarza zagroenie dla zdrowia lub ycia pracownikw;
2) oceny ryzyka zawodowego wystpujcego przy wykonywaniu okrelonych
prac oraz informowania pracownikw otym ryzyku;
3) tworzenia suby bhp lub powierzania wykonywania zada tej suby innym
osobom oraz wyznaczania pracownikw do udzielania pierwszej pomocy, atake
wykonywania dziaa wzakresie zwalczania poarw iewakuacji pracownikw;
4) przydzielania pracownikom rodkw ochrony indywidualnej oraz odziey
iobuwia roboczego;
5) szkolenia pracownikw wdziedzinie bezpieczestwa ihigieny pracy.
2. Pracownicy lub ich przedstawiciele mog przedstawia pracodawcy
wnioski wsprawie eliminacji lub ograniczenia zagroe zawodowych.
3. Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwaszcza zapewnia, aby odbyway si w godzinach pracy. Za czas
nieprzepracowany wzwizku zudziaem wkonsultacjach pracownicy lub ich
przedstawiciele zachowuj prawo do wynagrodzenia.
4. Na umotywowany wniosek pracownikw lub ich przedstawicieli dotyczcy spraw zagroenia zdrowia iycia pracownikw inspektorzy pracy Pastwowej Inspekcji Pracy przeprowadzaj kontrole oraz stosuj rodki prawne
przewidziane wprzepisach oPastwowej Inspekcji Pracy.
5. Upracodawcy, uktrego zostaa powoana komisja bezpieczestwa ihigieny pracy konsultacje, oktrych mowa w 1, mog by prowadzone wramach tej komisji, natomiast uprawnienia, oktrych mowa w 2 i4, przysuguj
pracownikom lub ich przedstawicielom wchodzcym wskad komisji.
6. Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mog ponosi jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji ztytuu dziaalnoci, oktrej mowa w 1, 2 i4.
Dotyczy to rwnie pracownikw lub ich przedstawicieli, oktrych mowa w 5.
Art. 23712. [Komisja bhp]
1. Pracodawca zatrudniajcy wicej ni 250 pracownikw powouje komisj bezpieczestwa i higieny pracy, zwan dalej komisj bhp, jako swj or-
174
art. 2371323714
gan doradczy iopiniodawczy. Wskad komisji bhp wchodz wrwnej liczbie

przedstawiciele pracodawcy, wtym pracownicy suby bhp ilekarz sprawujcy
profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami, oraz przedstawiciele pracownikw, wtym spoeczny inspektor pracy.
2. Przewodniczcym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego
upowaniona, awiceprzewodniczcym spoeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracownikw.
Art. 23713. [Zadania komisji]

1. Zadaniem komisji bhp jest dokonywanie przegldu warunkw pracy,
okresowej oceny stanu bezpieczestwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawc rodkw zapobiegajcych wypadkom przy pracy
ichorobom zawodowym, formuowanie wnioskw dotyczcych poprawy warunkw pracy oraz wspdziaanie zpracodawc wrealizacji jego obowizkw
wzakresie bezpieczestwa ihigieny pracy.
2. Posiedzenia komisji bhp odbywaj si wgodzinach pracy, nie rzadziej ni
raz na kwarta. Za czas nieprzepracowany wzwizku zudziaem wposiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
3. Komisja bhp wzwizku zwykonywaniem zada wymienionych w 1 korzysta zekspertyz lub opinii specjalistw spoza zakadu pracy wprzypadkach
uzgodnionych zpracodawc ina jego koszt.
Art. 23713a. [Przedstawiciele pracownikw]
Przedstawiciele pracownikw, oktrych mowa wart. 23711a iart. 23712, s wybierani przez zakadowe organizacje zwizkowe, a jeeli u pracodawcy takie
organizacje nie dziaaj przez pracownikw, wtrybie przyjtym wzakadzie
pracy.
Rozdzia XII
Obowizki organw sprawujcych nadzr
nad przedsibiorstwami lub innymi jednostkami
organizacyjnymi pastwowymi albo samorzdowymi
Art. 23714. [Obowizki organw sprawujcych nadzr]
Organy sprawujce nadzr nad przedsibiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi pastwowymi albo samorzdowymi s obowizane podejmowa dziaania na rzecz ksztatowania bezpiecznych ihigienicznych warunkw pracy, wszczeglnoci:
1) udziela przedsibiorstwom i jednostkom organizacyjnym pomocy przy
wykonywaniu zada zzakresu bezpieczestwa ihigieny pracy;
175
art. 23715238
Kodeks pracy 2015
2) dokonywa, co najmniej raz wroku, oceny stanu bezpieczestwa ihigieny

pracy wprzedsibiorstwach ijednostkach organizacyjnych oraz okrela kierunki poprawy tego stanu;
3) wmiar potrzeb imoliwoci inicjowa iprowadzi badania naukowe
dotyczce bezpieczestwa ihigieny pracy.
Rozdzia XIII
Przepisy bezpieczestwa ihigieny pracy dotyczce
wykonywania prac wrnych gaziach pracy
1. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia iOpieki Spoecznej okreli, wdrodze rozporzdzenia, oglnie obowizujce
przepisy bezpieczestwa ihigieny pracy dotyczce prac wykonywanych wrnych gaziach pracy.
2. Ministrowie waciwi dla okrelonych gazi pracy lub rodzajw prac
wporozumieniu z Ministrem Pracy iPolityki Socjalnej oraz Ministrem Zdrowia iOpieki Spoecznej okrel, wdrodze rozporzdzenia, przepisy bezpieczestwa ihigieny pracy dotyczce tych gazi lub prac.
DZIA JEDENASTY
UKADY ZBIOROWE PRACY
Rozdzia I
Przepisy oglne
Art. 238. [Definicje]
1. Ilekro wprzepisach dziau jest mowa o:
1) ponadzakadowej organizacji zwizkowej naley przez to rozumie organizacj zwizkow bdc oglnokrajowym zwizkiem zawodowym, zrzeszeniem (federacj) zwizkw zawodowych lub oglnokrajow organizacj midzyzwizkow (konfederacj);
2) organizacji zwizkowej reprezentujcej pracownikw naley przez to
rozumie organizacj zwizkow zrzeszajc pracownikw, dla ktrych ukad
jest zawierany. Dotyczy to rwnie zrzeszenia (federacji) zwizkw zawodowych, wskad ktrego wchodz te organizacje zwizkowe, atake oglnokrajowej organizacji midzyzwizkowej (konfederacji) zrzeszajcej takie organizacje
zwizkowe lub zrzeszenia (federacje) zwizkw zawodowych.
176
Dzia jedenasty. Ukady zbiorowe pracy
art. 239240
2. Przepisy rozdziau odnoszce si do:

1) ukadu stosuje si odpowiednio do ukadu ponadzakadowego iukadu
zakadowego;
2) pracodawcw stosuje si odpowiednio do pracodawcy.
Art. 239. [Strony ukadu]

1. Ukad zawiera si dla wszystkich pracownikw zatrudnionych przez pracodawcw objtych jego postanowieniami, chyba e strony wukadzie postanowi inaczej.
2. Ukadem mog by objte osoby wiadczce prac na innej podstawie ni
stosunek pracy; ukadem mog by rwnie objci emeryci irencici.
3. Ukadu nie zawiera si dla:
1) czonkw korpusu suby cywilnej;
2) pracownikw urzdw pastwowych zatrudnionych na podstawie mianowania ipowoania;
3) pracownikw samorzdowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania ipowoania w:
a) urzdach marszakowskich,
b) starostwach powiatowych,
c) urzdach gminy,
d) biurach (ich odpowiednikach) zwizkw jednostek samorzdu terytorialnego,
e) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorzdu terytorialnego;
4) sdziw iprokuratorw.
Art. 240. [Tre ukadu]
1. Ukad okrela:
1) warunki, jakim powinna odpowiada tre stosunku pracy, z zastrzeeniem 3;
2) wzajemne zobowizania stron ukadu, wtym dotyczce stosowania ukadu iprzestrzegania jego postanowie.
2. Ukad moe okrela inne sprawy poza wymienionymi w 1, nieuregulowane wprzepisach prawa pracy wsposb bezwzgldnie obowizujcy.
3. Ukad nie moe narusza praw osb trzecich.
4. Zawarcie ukadu dla pracownikw zatrudnionych wjednostkach budetowych oraz samorzdowych zakadach budetowych moe nastpi wycznie wramach rodkw finansowych bdcych wich dyspozycji, wtym wynagrodze okrelonych na podstawie odrbnych przepisw.
5. Wniosek o zarejestrowanie ukadu zawartego dla pracownikw zatrudnionych w jednostkach budetowych oraz samorzdowych zakadach bude-
177
art. 2412413
Kodeks pracy 2015
towych powinien zawiera owiadczenie organu, ktry utworzy dany podmiot

lub przej funkcje takiego organu, ospenieniu wymogu, oktrym mowa w 4.

Art. 2411. [Ustalenia stron]
Strony, okrelajc wzajemne zobowizania przy stosowaniu ukadu, mog
wszczeglnoci ustali:
1) sposb publikacji ukadu irozpowszechniania jego treci;
2) tryb dokonywania okresowych ocen funkcjonowania ukadu;
3) tryb wyjaniania treci postanowie ukadu oraz rozstrzygania sporw
midzy stronami wtym zakresie.
4) (uchylony).
Art. 2412. [Rokowania]
1. Zawarcie ukadu nastpuje wdrodze rokowa.
2. Podmiot wystpujcy zinicjatyw zawarcia ukadu jest obowizany powiadomi o tym kad organizacj zwizkow reprezentujc pracownikw,
dla ktrych ma by zawarty ukad, w celu wsplnego prowadzenia rokowa
przez wszystkie organizacje zwizkowe.
3. Strona uprawniona do zawarcia ukadu nie moe odmwi daniu drugiej strony podjcia rokowa:
1) wcelu zawarcia ukadu dla pracownikw nieobjtych ukadem;
2) wcelu zmiany ukadu uzasadnionej istotn zmian sytuacji ekonomicznej
bd finansowej pracodawcw lub pogorszeniem si sytuacji materialnej pracownikw;
3) jeeli danie zostao zgoszone nie wczeniej ni 60 dni przed upywem
okresu, na jaki ukad zosta zawarty, albo po dniu wypowiedzenia ukadu.
Art. 2413. [Przebieg rokowa]
1. Kada ze stron jest obowizana prowadzi rokowania wdobrej wierze izposzanowaniem susznych interesw drugiej strony. Oznacza to wszczeglnoci:
1) uwzgldnianie postulatw organizacji zwizkowej uzasadnionych sytuacj ekonomiczn pracodawcw;
2) powstrzymywanie si od wysuwania postulatw, ktrych realizacja wsposb oczywisty przekracza moliwoci finansowe pracodawcw;
3) poszanowanie interesw pracownikw nieobjtych ukadem.
2. Strony ukadu mog okreli tryb rozstrzygania kwestii spornych zwizanych zprzedmiotem rokowa lub innych spornych zagadnie, ktre mog
wyoni si wtrakcie tych rokowa. Wtakim przypadku nie maj zastosowa-
178
art. 24142417
nia przepisy orozwizywaniu sporw zbiorowych, chyba e strony postanowi

oich stosowaniu wokrelonym zakresie.
Art. 2414. [Informacja pracodawcy osytuacji ekonomicznej]

1. Pracodawca jest obowizany udzieli przedstawicielom zwizkw zawodowych prowadzcym rokowania informacji o swojej sytuacji ekonomicznej
wzakresie objtym rokowaniami iniezbdnym do prowadzenia odpowiedzialnych rokowa. Obowizek ten dotyczy w szczeglnoci informacji objtych
sprawozdawczoci Gwnego Urzdu Statystycznego.
2. Przedstawiciele zwizkw zawodowych s obowizani do nieujawniania
uzyskanych od pracodawcy informacji, stanowicych tajemnic przedsibiorstwa wrozumieniu przepisw ozwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
3. Na danie kadej ze stron moe by powoany ekspert, ktrego zadaniem jest przedstawienie opinii wsprawach zwizanych zprzedmiotem rokowa. Koszty ekspertyzy pokrywa strona, ktra daa powoania eksperta, chyba e strony postanowi inaczej.
4. Przepisy 13 nie naruszaj przepisw oochronie informacji niejawnych.
Art. 2415. [Zawarcie ukadu]
1. Ukad zawiera si wformie pisemnej na czas nieokrelony lub na czas
okrelony.
2. Wukadzie ustala si zakres jego obowizywania oraz wskazuje siedziby
stron ukadu.
3. Przed upywem terminu obowizywania ukadu zawartego na czas okrelony strony mog przeduy jego obowizywanie na czas okrelony lub uzna
ukad za zawarty na czas nieokrelony.
Art. 2416. [Wykadnia postanowie ukadu]
1. Tre postanowie ukadu wyjaniaj wsplnie jego strony.
2. Wyjanienia treci postanowie ukadu, dokonane wsplnie przez strony ukadu, wi take strony, ktre zawary porozumienie ostosowaniu tego
ukadu. Wyjanienia udostpnia si stronom porozumienia.
Art. 2417. [Rozwizanie ukadu]
1. Ukad rozwizuje si:
1) na podstawie zgodnego owiadczenia stron;
2) zupywem okresu, na ktry zosta zawarty;
3) zupywem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedn ze stron.
2. Owiadczenie stron orozwizaniu ukadu oraz wypowiedzenie ukadu
nastpuje wformie pisemnej.
179
art. 24182419
Kodeks pracy 2015
3. Okres wypowiedzenia ukadu wynosi trzy miesice kalendarzowe, chyba

e strony wukadzie postanowi inaczej.
4. (utraci moc).
5. (uchylony).
Art. 2418. [Warunki przejcia pracownikw]

1. Wokresie jednego roku od dnia przejcia zakadu pracy lub jego czci
na nowego pracodawc do pracownikw stosuje si postanowienia ukadu,
ktrym byli objci przed przejciem zakadu pracy lub jego czci na nowego pracodawc, chyba e odrbne przepisy stanowi inaczej. Postanowienia
tego ukadu stosuje si wbrzmieniu obowizujcym wdniu przejcia zakadu pracy lub jego czci na nowego pracodawc. Pracodawca moe stosowa
do tych pracownikw korzystniejsze warunki ni wynikajce z dotychczasowego ukadu.
2. Po upywie okresu stosowania dotychczasowego ukadu wynikajce
ztego ukadu warunki umw oprac lub innych aktw stanowicych podstaw nawizania stosunku pracy stosuje si do upywu okresu wypowiedzenia tych warunkw. Przepis art. 24113 2 zdanie drugie stosuje si.
3. Jeeli wprzypadkach, oktrych mowa w 1, nowy pracodawca przejmuje rwnie inne osoby objte ukadem obowizujcym u dotychczasowego pracodawcy, stosuje postanowienia ukadu dotyczce tych osb przez
okres jednego roku od dnia przejcia.
4. Jeeli pracownicy przed ich przejciem byli objci ukadem ponadzakadowym, obowizujcym unowego pracodawcy, przepisy 13 stosuje si
do ukadu zakadowego.
Art. 2419. [Protokoy dodatkowe]
1. Zmiany do ukadu wprowadza si wdrodze protokow dodatkowych. Do
protokow dodatkowych stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce ukadu.
2. Jeeli ukad zosta zawarty przez wicej ni jedn organizacj zwizkow, przez okres jego obowizywania wszelkie czynnoci dotyczce tego
ukadu podejmuj organizacje zwizkowe, ktre go zawary, z zastrzeeniem 3 i4.
3. Strony ukadu mog wyrazi zgod, aby wprawa iobowizki strony
wstpia organizacja zwizkowa, ktra nie zawara ukadu.
4. Organizacja zwizkowa, ktra po zawarciu ukadu staa si reprezentatywna na podstawie art. 24117 lub art. 24125a 1, moe wstpi wprawa
iobowizki strony ukadu, skadajc wtym celu owiadczenie stronom tego
ukadu. Do zakadowej organizacji zwizkowej art. 24125a 35 stosuje si odpowiednio.
180
art. 2411024111
5. Informacja owstpieniu organizacji zwizkowej wprawa iobowizki

strony ukadu podlega zgoszeniu do rejestru ukadw.
Art. 24110. [Porozumienie ostosowaniu ukadu]

1. Strony uprawnione do zawarcia ukadu mog zawrze porozumienie
ostosowaniu wcaoci lub wczci ukadu, ktrego nie s stronami. Do porozumienia stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce ukadu.
2. Organ rejestrujcy porozumienie, o ktrym mowa w 1, powiadamia
strony ukadu orejestracji tego porozumienia.
3. Zmiana postanowie ukadu przez strony, ktre zawary ten ukad, nie
powoduje zmian wtreci porozumienia, oktrym mowa w 1.
Art. 24111. [Rejestr ukadw]
1. Ukad podlega wpisowi do rejestru prowadzonego dla:
1) ukadw ponadzakadowych przez ministra waciwego do spraw pracy;
2) ukadw zakadowych przez waciwego okrgowego inspektora pracy.
2. Ukad zawarty zgodnie zprawem podlega rejestracji wcigu:
1) trzech miesicy wodniesieniu do ukadu ponadzakadowego,
2) jednego miesica wodniesieniu do ukadu zakadowego
od dnia zoenia wniosku wtej sprawie przez jedn ze stron ukadu.
3. Jeeli postanowienia ukadu s niezgodne zprawem, organ uprawniony
do jego rejestracji moe:
1) za zgod stron ukadu wpisa ukad do rejestru bez tych postanowie;
2) wezwa strony ukadu do dokonania w ukadzie odpowiednich zmian
wterminie 14 dni.
4. Jeeli strony ukadu nie wyra zgody na wpisanie ukadu do rejestru bez
postanowie niezgodnych zprawem lub nie dokonaj wterminie odpowiednich zmian wukadzie, organ uprawniony do rejestracji ukadu odmawia jego
rejestracji.
5. Wcigu 30 dni od dnia zawiadomienia oodmowie rejestracji przysuguje odwoanie:
1) stronom ukadu ponadzakadowego do Sdu Okrgowego Sdu Pracy
iUbezpiecze Spoecznych wWarszawie;
2) stronom ukadu zakadowego do waciwego dla siedziby pracodawcy
sdu rejonowego sdu pracy.
Sd rozpoznaje spraw wtrybie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego
opostpowaniu nieprocesowym.
51. Osoba majca interes prawny moe, wterminie 90 dni od dnia zarejestrowania ukadu, wystpi do organu, ktry ukad zarejestrowa, zzastrzeeniem, e zosta on zawarty z naruszeniem przepisw o zawieraniu ukadw
181
art. 24112
Kodeks pracy 2015
zbiorowych pracy. Zastrzeenie powinno by zoone na pimie izawiera uzasadnienie.

52. Organ rejestrujcy wcigu 14 dni po otrzymaniu zastrzeenia, oktrym
mowa w 51, wzywa strony ukadu do przedstawienia dokumentw izoenia
wyjanie niezbdnych do rozpatrzenia zastrzeenia.
53. Wrazie stwierdzenia, e ukad zosta zawarty znaruszeniem przepisw
ozawieraniu ukadw zbiorowych pracy, organ rejestrujcy wzywa strony ukadu do usunicia tych nieprawidowoci, chyba e ich usunicie nie jest moliwe.
54. Wrazie gdy:
1) strony ukadu nie przedstawi w wyznaczonym terminie, nie krtszym
ni 30 dni, dokumentw iwyjanie, oktrych mowa w 52, lub
2) strony ukadu wwyznaczonym terminie, nie krtszym ni 30 dni, nie usun nieprawidowoci, oktrej mowa w 53, lub usunicie tej nieprawidowoci
nie jest moliwe,
organ rejestrujcy wykrela ukad zrejestru ukadw. Przepis 5 stosuje si
odpowiednio.
55. Warunki umw oprac lub innych aktw stanowicych podstaw nawizania stosunku pracy, wynikajce zukadu wykrelonego zrejestru ukadw, obowizuj do upywu okresu wypowiedzenia tych warunkw. Przepis
art. 24113 2 zdanie drugie stosuje si.
6. Minister waciwy do spraw pracy wcelu zapewnienia jednolitych zasad rejestracji ukadw zbiorowych pracy i prowadzenia rejestru tych ukadw okreli, wdrodze rozporzdzenia, tryb postpowania wsprawie rejestracji ukadw zbiorowych pracy, w szczeglnoci warunki skadania wnioskw
o wpis do rejestru ukadw i o rejestracj ukadu, zakres informacji objtych
tymi wnioskami oraz dokumenty doczane do wnioskw, skutki niezachowania wymogw dotyczcych formy itreci wnioskw, jak rwnie tryb wykrelenia ukadu zrejestru, atake sposb prowadzenia rejestru ukadw iakt rejestrowych oraz wzory klauzul rejestracyjnych ikart rejestrowych.
Art. 24112. [Wejcie wycie ukadu]

1. Ukad wchodzi wycie wterminie wnim okrelonym, nie wczeniej jednak ni zdniem zarejestrowania.
1) zawiadomi pracownikw owejciu ukadu wycie, ozmianach dotyczcych ukadu oraz owypowiedzeniu irozwizaniu ukadu;
2) dostarczy zakadowej organizacji zwizkowej niezbdn liczb egzemplarzy ukadu;
3) na danie pracownika udostpni do wgldu tekst ukadu iwyjani jego
tre.
182
art. 2411324114a
Art. 24113. [Korzystniejsze imniej korzystne postanowienia ukadu]

1. Korzystniejsze postanowienia ukadu, zdniem jego wejcia wycie, zastpuj zmocy prawa wynikajce zdotychczasowych przepisw prawa pracy
warunki umowy oprac lub innego aktu stanowicego podstaw nawizania
stosunku pracy.
2. Postanowienia ukadu mniej korzystne dla pracownikw wprowadza si
w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunkw umowy
oprac lub innego aktu stanowicego podstaw nawizania stosunku pracy. Przy
wypowiedzeniu dotychczasowych warunkw umowy oprac lub innego aktu stanowicego podstaw nawizania stosunku pracy nie maj zastosowania przepisy
ograniczajce dopuszczalno wypowiadania warunkw takiej umowy lub aktu.
Rozdzia II
Ponadzakadowy ukad zbiorowy pracy
Art. 24114. [Strony ukadu]
1. Ponadzakadowy ukad zbiorowy pracy, zwany dalej ukadem ponadzakadowym, zawieraj:
1) ze strony pracownikw waciwy statutowo organ ponadzakadowej organizacji zwizkowej;
2) ze strony pracodawcw waciwy statutowo organ organizacji pracodawcw wimieniu zrzeszonych wtej organizacji pracodawcw.
2. (uchylony).
3. (uchylony).
Art. 24114a. [Upowanienie do zawarcia ukadu]
1. W razie gdy ponadzakadowa organizacja zwizkowa reprezentujca
pracownikw, dla ktrych ma by zawarty ukad ponadzakadowy, wchodzi
wskad zrzeszenia (federacji) zwizkw zawodowych lub oglnokrajowej organizacji midzyzwizkowej (konfederacji), do zawarcia ukadu jest upowaniona, zzastrzeeniem 2, wycznie ta ponadzakadowa organizacja zwizkowa.
2. Oglnokrajowa organizacja midzyzwizkowa (konfederacja) uczestniczy wrokowaniach izawiera ukad ponadzakadowy wmiejsce wchodzcych
w jej skad ponadzakadowych organizacji zwizkowych, reprezentujcych
pracownikw, dla ktrych ukad ten ma by zawarty i ktre uzyskay reprezentatywno na podstawie art. 24117 3, jedynie wrazie skierowania do niej
umotywowanego pisemnego wniosku wtej sprawie przez co najmniej jedn
zpozostaych ponadzakadowych organizacji zwizkowych prowadzcych rokowania w sprawie zawarcia tego ukadu. Organizacja, do ktrej skierowano
wniosek, nie moe odmwi przystpienia do rokowa; odmowa skutkuje po-
183
art. 2411524117
Kodeks pracy 2015
zbawieniem reprezentatywnoci dla potrzeb okrelonego ukadu ponadzakadowego wszystkich organizacji, wmiejsce ktrych powinna wstpi organizacja, do ktrej skierowany zosta wniosek.
3. W razie gdy organizacja pracodawcw zrzeszajca pracodawcw, ktrzy maj by objci ukadem ponadzakadowym, wchodzi wskad federacji lub
konfederacji, prawo do zawarcia ukadu przysuguje organizacji, wktrej pracodawcy s bezporednio zrzeszeni.
Art. 24115. [Inicjatywa zawarcia ukadu]

Prawo wystpienia z inicjatyw zawarcia ukadu ponadzakadowego przysuguje:
1) organizacji pracodawcw uprawnionej do zawarcia ukadu ze strony pracodawcw;
2) kadej ponadzakadowej organizacji zwizkowej reprezentujcej pracownikw, dla ktrych ma by zawarty ukad.
1. Jeeli pracownikw, dla ktrych ma by zawarty ukad ponadzakadowy, reprezentuje wicej ni jedna organizacja zwizkowa, rokowania wcelu zawarcia ukadu prowadzi ich wsplna reprezentacja lub dziaajce wsplnie poszczeglne organizacje zwizkowe.
2. Jeeli wterminie wyznaczonym przez podmiot wystpujcy zinicjatyw
zawarcia ukadu ponadzakadowego, nie krtszym ni 30 dni od dnia zgoszenia inicjatywy zawarcia ukadu, nie wszystkie organizacje zwizkowe przystpi do rokowa wtrybie okrelonym w 1, do prowadzenia rokowa s uprawnione organizacje zwizkowe, ktre przystpiy do rokowa. Rokowania te s
prowadzone wtrybie okrelonym w 1.
3. Warunkiem prowadzenia rokowa, oktrych mowa w 2, jest uczestniczenie wnich co najmniej jednej reprezentatywnej ponadzakadowej organizacji zwizkowej wrozumieniu art. 24117.
4. Jeeli przed zawarciem ukadu zostanie utworzona ponadzakadowa organizacja zwizkowa, ma ona prawo przystpi do rokowa.
5. Ukad ponadzakadowy zawieraj wszystkie organizacje zwizkowe, ktre prowadziy rokowania nad tym ukadem, bd co najmniej wszystkie reprezentatywne organizacje zwizkowe, wrozumieniu art. 24117, uczestniczce
wrokowaniach.
Art. 24117. [Reprezentatywna organizacja zwizkowa]
1. Reprezentatywn organizacj zwizkow jest ponadzakadowa organizacja zwizkowa:
184
art. 24118
1) reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trjstronnej Komisji do

Spraw Spoeczno-Gospodarczych i wojewdzkich komisjach dialogu spoecznego lub
2) zrzeszajca co najmniej 10% ogu pracownikw objtych zakresem
dziaania statutu, nie mniej jednak ni dziesi tysicy pracownikw, lub
3) zrzeszajca najwiksz liczb pracownikw, dla ktrych ma by zawarty okrelony ukad ponadzakadowy.
2. Zwnioskiem ostwierdzenie reprezentatywnoci ponadzakadowa organizacja zwizkowa, oktrej mowa w 1 pkt 2 i3, wystpuje do Sdu Okrgowego wWarszawie, ktry wydaje wtej sprawie orzeczenie wterminie 30
dni od dnia zoenia wniosku, w trybie przepisw Kodeksu postpowania
cywilnego opostpowaniu nieprocesowym.
3. Wprzypadku stwierdzenia reprezentatywnoci oglnokrajowej organizacji midzyzwizkowej (konfederacji) zmocy prawa staj si reprezentatywne wchodzce wjej skad oglnokrajowe zwizki zawodowe izrzeszenia
(federacje) zwizkw zawodowych.
Art. 24118. [Rozszerzenie stosowania ukadu]

1. Na wsplny wniosek organizacji pracodawcw i ponadzakadowych
organizacji zwizkowych, ktre zawary ukad ponadzakadowy, minister
waciwy do spraw pracy moe gdy wymaga tego wany interes spoeczny rozszerzy, wdrodze rozporzdzenia, stosowanie tego ukadu wcaoci lub wczci na pracownikw zatrudnionych upracodawcy nieobjtego
adnym ukadem ponadzakadowym, prowadzcego dziaalno gospodarcz tak sam lub zblion do dziaalnoci pracodawcw objtych tym ukadem, ustalonej na podstawie odrbnych przepisw dotyczcych klasyfikacji
dziaalnoci, po zasigniciu opinii tego pracodawcy lub wskazanej przez
niego organizacji pracodawcw oraz zakadowej organizacji zwizkowej,
oile taka dziaa upracodawcy.
2. Wniosek o rozszerzenie stosowania ukadu ponadzakadowego powinien wskazywa nazw pracodawcy ijego siedzib, atake uzasadnienie
potrzeby rozszerzenia stosowania ukadu ponadzakadowego oraz zawiera
informacje i dokumenty niezbdne do stwierdzenia wymogw, o ktrych
mowa w 1.
3. (uchylony).
4. Rozszerzenie stosowania ukadu ponadzakadowego obowizuje nie
duej ni do czasu objcia pracodawcy innym ukadem ponadzakadowym.
5. Do wniosku o uchylenie rozszerzenia stosowania ukadu stosuje si
odpowiednio przepisy 1 i2 oraz art. 2418 2.
185
art. 2411924125
Kodeks pracy 2015
Art. 24119. [Przeksztacenia organizacyjne stron ukadu]

1. Wrazie poczenia lub podziau organizacji zwizkowej lub organizacji pracodawcw, ktra zawara ukad ponadzakadowy, jej prawa iobowizki przechodz na organizacj powsta w wyniku poczenia lub podziau.
2. Wrazie rozwizania organizacji pracodawcw lub wszystkich organizacji zwizkowych, bdcych stron ukadu ponadzakadowego, pracodawca moe odstpi od stosowania ukadu ponadzakadowego wcaoci
lub w czci po upywie okresu co najmniej rwnego okresowi wypowiedzenia ukadu, skadajc stosowne owiadczenie na pimie pozostaej stronie tego ukadu. Przepis art. 2418 2 stosuje si odpowiednio.
3. (uchylony).
4. Informacje dotyczce spraw, oktrych mowa w 1 i2, podlegaj zgoszeniu do rejestru ukadw.
Rozdzia III
Zakadowy ukad zbiorowy pracy
Art. 24123. [Strony ukadu zakadowego]
Zakadowy ukad zbiorowy pracy, zwany dalej ukadem zakadowym, zawiera pracodawca izakadowa organizacja zwizkowa.
Art. 24124. [Inicjatywa zawarcia ukadu]
Prawo wystpienia zinicjatyw zawarcia ukadu zakadowego przysuguje:
1) pracodawcy;
2) kadej zakadowej organizacji zwizkowej.
1. Jeeli pracownikw, dla ktrych ma by zawarty ukad zakadowy, reprezentuje wicej ni jedna organizacja zwizkowa, rokowania w celu zawarcia
ukadu prowadzi ich wsplna reprezentacja lub dziaajce wsplnie poszczeglne organizacje zwizkowe.
2. Jeeli wterminie wyznaczonym przez podmiot wystpujcy zinicjatyw
zawarcia ukadu zakadowego, nie krtszym ni 30 dni od dnia zgoszenia ini-
186
art. 24125a
cjatywy zawarcia ukadu, nie wszystkie organizacje zwizkowe przystpi do

rokowa wtrybie okrelonym w 1, do prowadzenia rokowa s uprawnione
organizacje zwizkowe, ktre przystpiy do rokowa. Rokowania te s prowadzone wtrybie okrelonym w 1.
3. Warunkiem prowadzenia rokowa, oktrych mowa w 2, jest uczestniczenie w nich co najmniej jednej reprezentatywnej zakadowej organizacji
zwizkowej wrozumieniu przepisw art. 24125a.
4. Jeeli przed zawarciem ukadu zostanie utworzona zakadowa organizacja zwizkowa, ma ona prawo przystpi do rokowa.
5. Ukad zakadowy zawieraj wszystkie organizacje zwizkowe, ktre prowadziy rokowania nad tym ukadem, bd przynajmniej wszystkie reprezentatywne organizacje zwizkowe, wrozumieniu art. 24125a, uczestniczce wrokowaniach.
Art. 24125a. [Reprezentatywna zakadowa organizacja zwizkowa]

1. Reprezentatywn zakadow organizacj zwizkow jest organizacja zwizkowa:
1) bdca jednostk organizacyjn albo organizacj czonkowsk ponadzakadowej organizacji zwizkowej uznanej za reprezentatywn na
podstawie art. 24117 1 pkt 1, pod warunkiem e zrzesza ona co najmniej 7%
pracownikw zatrudnionych upracodawcy, lub
2) zrzeszajca co najmniej 10% pracownikw zatrudnionych upracodawcy.
2. Jeeli adna zzakadowych organizacji zwizkowych nie spenia wymogw, o ktrych mowa w 1, reprezentatywn zakadow organizacj
zwizkow jest organizacja zrzeszajca najwiksz liczb pracownikw.
3. Przy ustalaniu liczby pracownikw zrzeszonych wzakadowej organizacji zwizkowej, oktrej mowa w 1 i2, uwzgldnia si wycznie pracownikw nalecych do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesicy
przed przystpieniem do rokowa wsprawie zawarcia ukadu zakadowego. Wrazie gdy pracownik naley do kilku zakadowych organizacji zwizkowych, uwzgldniony moe by tylko jako czonek jednej wskazanej przez
niego organizacji zwizkowej.
4. Zakadowa organizacja zwizkowa moe przed zawarciem ukadu
zakadowego zgosi uczestnikom prowadzcym rokowania wsprawie zawarcia tego ukadu pisemne zastrzeenie co do speniania przez inn zakadow organizacj zwizkow kryteriw reprezentatywnoci, oktrych
mowa w 1 i2; prawo zgoszenia zastrzeenia przysuguje rwnie pracodawcy.
187
art. 2412624128
Kodeks pracy 2015
5. Wprzypadku, oktrym mowa w 4, zakadowa organizacja zwizkowa, wobec ktrej zostao zgoszone zastrzeenie, wystpuje do sdu rejonowego sdu pracy waciwego dla siedziby pracodawcy z wnioskiem
ostwierdzenie jej reprezentatywnoci. Sd wydaje wtej sprawie orzeczenie wcigu 30 dni od dnia zoenia wniosku, wtrybie przepisw Kodeksu
postpowania cywilnego opostpowaniu nieprocesowym.
Art. 24126. [Postanowienia ukadu zakadowego apostanowienia ukadu ponadzakadowego]

1. Postanowienia ukadu zakadowego nie mog by mniej korzystne dla
pracownikw ni postanowienia obejmujcego ich ukadu ponadzakadowego.
2. Ukad zakadowy nie moe okrela warunkw wynagradzania pracownikw zarzdzajcych wimieniu pracodawcy zakadem pracy, wrozumieniu
art. 128 2 pkt 2, oraz osb zarzdzajcych zakadem pracy na innej podstawie
ni stosunek pracy.
Art. 24127. [Zawieszenie stosowania ukadu]
1. Ze wzgldu na sytuacj finansow pracodawcy strony ukadu zakadowego mog zawrze porozumienie ozawieszeniu stosowania udanego
pracodawcy, wcaoci lub wczci, tego ukadu oraz ukadu ponadzakadowego bd jednego z nich, na okres nie duszy ni 3 lata. W razie gdy
u pracodawcy obowizuje jedynie ukad ponadzakadowy, porozumienie
o zawieszeniu stosowania tego ukadu lub niektrych jego postanowie
mog zawrze strony uprawnione do zawarcia ukadu zakadowego.
2. Porozumienie, o ktrym mowa w 1, podlega zgoszeniu do rejestru odpowiednio ukadw zakadowych lub ukadw ponadzakadowych.
Ponadto informacj ozawieszeniu stosowania ukadu ponadzakadowego
strony porozumienia przekazuj stronom tego ukadu.
3. Wzakresie iprzez czas okrelony wporozumieniu, oktrym mowa
w1, nie stosuje si zmocy prawa wynikajcych zukadu ponadzakadowego oraz zukadu zakadowego warunkw umw oprac iinnych aktw
stanowicych podstaw nawizania stosunku pracy.
Art. 24128. [Organizacja gospodarcza]
1. Ukad zakadowy moe obejmowa wicej ni jednego pracodawc, jeeli
pracodawcy ci wchodz wskad tej samej osoby prawnej.
2. Rokowania nad zawarciem ukadu zakadowego prowadz:
1) waciwy organ osoby prawnej, oktrej mowa w 1, oraz
188
art. 2412924130
2) wszystkie zakadowe organizacje zwizkowe dziaajce u pracodawcw,

zzastrzeeniem 3.
3. Jeeli zakadowe organizacje zwizkowe nale do tego samego zwizku,
federacji lub konfederacji, do prowadzenia rokowa wich imieniu jest uprawniony organ wskazany przez ten zwizek, federacj lub konfederacj.
4. Jeeli wterminie wyznaczonym przez podmiot wystpujcy zinicjatyw zawarcia ukadu zakadowego, nie krtszym ni 30 dni od dnia zgoszenia
inicjatywy zawarcia ukadu, nie wszystkie organizacje zwizkowe przystpi
do rokowa, do prowadzenia rokowa s uprawnione organizacje zwizkowe,
ktre do nich przystpiy, pod warunkiem uczestniczenia wtych rokowaniach
wszystkich organw, oktrych mowa w 3, wskazanych przez ponadzakadowe organizacje zwizkowe reprezentujce pracownikw zatrudnionych upracodawcw wchodzcych wskad osoby prawnej, reprezentatywne wrozumieniu art. 24117 1 pkt 1 i2 oraz 3.
5. Ukad zakadowy zawieraj wszystkie organizacje zwizkowe, ktre prowadziy rokowania nad tym ukadem, bd co najmniej wszystkie organy,
o ktrych mowa w 3, wskazane przez ponadzakadowe organizacje zwizkowe reprezentujce pracownikw zatrudnionych u pracodawcw wchodzcych wskad osoby prawnej, reprezentatywne wrozumieniu art. 24117 1 pkt 1
i2 oraz 3.
6. Przepisy 15 stosuje si odpowiednio do jednostki nieposiadajcej osobowoci prawnej, wskad ktrej wchodzi wicej ni jeden pracodawca.
Art. 24129. [Podzia lub poczenie zakadu]

1. (uchylony).
2. W razie poczenia zakadowych organizacji zwizkowych, z ktrych
choby jedna zawara ukad zakadowy, jej prawa i obowizki przechodz na
organizacj powsta wwyniku poczenia.
3. Wrazie rozwizania wszystkich organizacji zwizkowych, ktre zawary
ukad zakadowy, pracodawca moe odstpi od stosowania tego ukadu wcaoci lub wczci po upywie okresu co najmniej rwnego okresowi wypowiedzenia ukadu. Przepis art. 2418 2 stosuje si odpowiednio.
4. (uchylony).
5. (uchylony).
Art. 24130. [Midzyzakadowa organizacja zwizkowa]
Przepisy rozdziau stosuje si odpowiednio do midzyzakadowej organizacji zwizkowej dziaajcej upracodawcy.
189
art. 242246
Kodeks pracy 2015
DZIA DWUNASTY
ROZPATRYWANIE SPORW OROSZCZENIA
ZE STOSUNKU PRACY
Rozdzia I
Przepisy oglne
Art. 242. [Dochodzenie roszcze]
1. Pracownik moe dochodzi swych roszcze ze stosunku pracy na drodze
sdowej.
2. Przed skierowaniem sprawy na drog sdow pracownik moe da
wszczcia postpowania pojednawczego przed komisj pojednawcz.
Art. 243. [Denie do polubownego zaatwienia sporu]
Pracodawca ipracownik powinni dy do polubownego zaatwienia sporu
ze stosunku pracy.
Rozdzia II
Postpowanie pojednawcze
Art. 244. [Komisje pojednawcze]
1. Wcelu polubownego zaatwiania sporw oroszczenia pracownikw ze
stosunku pracy mog by powoywane komisje pojednawcze.
2. (uchylony).
3. Komisj pojednawcz powouj wsplnie pracodawca izakadowa organizacja zwizkowa, ajeeli udanego pracodawcy nie dziaa zakadowa organizacja zwizkowa pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracownikw.
4. (uchylony).
Art. 245. [Tryb powoywania komisji]
Wtrybie przewidzianym wart. 244 3 ustala si:
1) zasady itryb powoywania komisji;
2) czas trwania kadencji;
3) liczb czonkw komisji.
Art. 246. [Zakaz czonkostwa]
Czonkiem komisji pojednawczej nie moe by:
1) osoba zarzdzajca, wimieniu pracodawcy, zakadem pracy;
190
Dzia dwunasty. Rozpatrywanie sporw o roszczenia...
art. 247253
2) gwny ksigowy;
3) radca prawny;
4) osoba prowadzca sprawy osobowe, zatrudnienia ipac.
Art. 247. [Przewodniczcy komisji]

Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczcego komisji
oraz jego zastpcw iustala regulamin postpowania pojednawczego.
Art. 248. [Wniosek pracownika]
1. Komisja pojednawcza wszczyna postpowanie na wniosek pracownika zgoszony na pimie lub ustnie do protokou. Na wniosku stwierdza si
dat jego wpywu.
2. Zgoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg terminw, oktrych mowa wart. 264.
Art. 249. [Skad komisji]
Komisja pojednawcza przeprowadza postpowanie pojednawcze w zespoach skadajcych si co najmniej z3 czonkw tej komisji.
Art. 251. [Termin zaatwienia sprawy]
1. Komisja pojednawcza powinna dy, aby zaatwienie sprawy wdrodze ugody nastpio wterminie 14 dni od dnia zoenia wniosku. Termin zakoczenia postpowania przed komisj pojednawcz stwierdza si wprotokole posiedzenia zespou.
2. W sprawach dotyczcych rozwizania, wyganicia lub nawizania
stosunku pracy, oktrych mowa wart. 264, wniosek do komisji pojednawczej wnosi si przed upywem terminw okrelonych wtym przepisie.
3. Wsprawach, oktrych mowa w 2, postpowanie pojednawcze koczy si zmocy prawa zupywem 14 dni od dnia zoenia wniosku przez pracownika, awinnych sprawach zupywem 30 dni od dnia zoenia wniosku.
Art. 252. [Zawarcie ugody]
Ugod zawart przed komisj pojednawcz wpisuje si do protokou posiedzenia zespou. Protok podpisuj strony iczonkowie zespou.
Art. 253. [Niedopuszczalno zawarcia ugody]
Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, ktra byaby sprzeczna z prawem
lub zasadami wspycia spoecznego.
191
art. 254261
Kodeks pracy 2015
Art. 254. [Przekazanie sprawy sdowi pracy]

Jeeli postpowanie przed komisj pojednawcz nie doprowadzio do zawarcia ugody, komisja na danie pracownika, zgoszone wterminie 14 dni
od dnia zakoczenia postpowania pojednawczego, przekazuje niezwocznie
spraw sdowi pracy. Wniosek pracownika opolubowne zaatwienie sprawy
przez komisj pojednawcz zastpuje pozew. Pracownik zamiast zgoszenia
tego dania moe wnie pozew do sdu pracy na zasadach oglnych.
Art. 255. [Wykonanie ugody wtrybie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego]
1. Wrazie niewykonania ugody przez pracodawc podlega ona wykonaniu
w trybie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego, po nadaniu jej przez
sd pracy klauzuli wykonalnoci.
2. Sd pracy odmwi nadania klauzuli wykonalnoci, jeeli ze zoonych
akt komisji wynika, e ugoda jest sprzeczna zprawem lub zasadami wspycia spoecznego. Nie wyklucza to moliwoci dochodzenia ustalenia niezgodnoci ugody z prawem lub zasadami wspycia spoecznego na zasadach oglnych.
Art. 256. [Bezskuteczno ugody]
Pracownik moe wystpi do sdu pracy wterminie 30 dni od dnia zawarcia ugody zdaniem uznania jej za bezskuteczn, jeeli uwaa, e ugoda narusza jego suszny interes. Jednake wsprawach, oktrych mowa wart. 251
2, zdaniem takim pracownik moe wystpi tylko przed upywem 14 dni
od dnia zawarcia ugody.
Art. 257. [Czonek komisji pojednawczej]
Sprawowanie obowizkw czonka komisji pojednawczej jest funkcj spoeczn. Jednake czonek komisji pojednawczej zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany wzwizku zudziaem wpracach komisji.
Art. 258. [Dziaalno komisji pojednawczej]
1. Pracodawca jest obowizany zapewni komisji pojednawczej warunki
lokalowe oraz rodki techniczne umoliwiajce waciwe jej funkcjonowanie.
2. Wydatki zwizane zdziaalnoci komisji pojednawczej ponosi pracodawca. Wydatki te obejmuj rwnie rwnowarto utraconego wynagrodzenia za czas nieprzepracowany przez pracownika wzwizku zudziaem wpostpowaniu pojednawczym.
Art. 259261. (uchylone).
192
Dzia dwunasty. Rozpatrywanie sporw o roszczenia...
art. 262280
Rozdzia III
Sdy pracy
Art. 262. [Waciwo sdu ijej wyczenie]
1. Spory oroszczenia ze stosunku pracy rozstrzygaj:
1) sdy pracy stanowice odrbne jednostki organizacyjne sdw rejonowych oraz
2) sdy pracy iubezpiecze spoecznych stanowice odrbne jednostki organizacyjne sdw wojewdzkich 21,
zwane sdami pracy.
2. Nie podlegaj waciwoci sdw pracy spory dotyczce:
1) ustanawiania nowych warunkw pracy ipacy;
2) stosowania norm pracy;
3) pomieszcze whotelach pracowniczych.
3. Zasady tworzenia sdw pracy, organizacj i tryb postpowania przed
tymi sdami reguluj odrbne przepisy.
Art. 264. [Dochodzenie roszcze przed sdem]
1. Odwoanie od wypowiedzenia umowy oprac wnosi si do sdu pracy
wcigu 7 dni od dnia dorczenia pisma wypowiadajcego umow oprac.
2. danie przywrcenia do pracy lub odszkodowania wnosi si do sdu
pracy wcigu 14 dni od dnia dorczenia zawiadomienia orozwizaniu umowy
oprac bez wypowiedzenia lub od dnia wyganicia umowy oprac.
3. danie nawizania umowy oprac wnosi si do sdu pracy wcigu 14
dni od dnia dorczenia zawiadomienia oodmowie przyjcia do pracy.
Art. 265. [Przywrcenie terminu]
1. Jeeli pracownik nie dokona bez swojej winy wterminie czynnoci,
oktrych mowa wart. 97 21 iwart. 264, sd pracy na jego wniosek postanowi
przywrcenie uchybionego terminu.
2. Wniosek oprzywrcenie terminu wnosi si do sdu pracy wcigu 7 dni
od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku naley uprawdopodobni okolicznoci uzasadniajce przywrcenie terminu.
Obecnie: odrbne jednostki organizacyjne odpowiednich sdw okrgowych, zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sdw powszechnych (Dz. U. Nr 160,
poz.1064), ktra wesza w ycie 1 stycznia 1999 r.
21
193
art. 281282
Kodeks pracy 2015
DZIA TRZYNASTY
ODPOWIEDZIALNO
ZA WYKROCZENIA
PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA
Art. 281. [Katalog wykrocze]
Kto, bdc pracodawc lub dziaajc wjego imieniu:
1) zawiera umow cywilnoprawn w warunkach, w ktrych zgodnie
zart. 22 1 powinna by zawarta umowa oprac,
2) nie potwierdza na pimie zawartej zpracownikiem umowy oprac,
3) wypowiada lub rozwizuje zpracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszajc wsposb racy przepisy prawa pracy,
4) stosuje wobec pracownikw inne kary ni przewidziane wprzepisach
prawa pracy oodpowiedzialnoci porzdkowej pracownikw,
5) narusza przepisy oczasie pracy lub przepisy ouprawnieniach pracownikw zwizanych zrodzicielstwem izatrudnianiu modocianych,
6) nie prowadzi dokumentacji w sprawach zwizanych ze stosunkiem
pracy oraz akt osobowych pracownikw,
7) pozostawia dokumentacj wsprawach zwizanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracownikw wwarunkach grocych uszkodzeniem
lub zniszczeniem
podlega karze grzywny od 1000 z do 30 000 z.
Art. 282. [Katalog wykrocze]
1. Kto, wbrew obowizkowi:
1) nie wypaca wustalonym terminie wynagrodzenia za prac lub innego wiadczenia przysugujcego pracownikowi albo uprawnionemu do tego
wiadczenia czonkowi rodziny pracownika, wysoko tego wynagrodzenia
lub wiadczenia bezpodstawnie obnia albo dokonuje bezpodstawnych potrce,
2) nie udziela przysugujcego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub
bezpodstawnie obnia wymiar tego urlopu,
3) nie wydaje pracownikowi wiadectwa pracy,
podlega karze grzywny od 1000 z do 30 000 z.
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi nie wykonuje podlegajcego wykonaniu orzeczenia sdu pracy lub ugody zawartej przed komisj pojednawcz lub sdem pracy.
194
Dzia trzynasty. Odpowiedzialno za wykroczenia...
art. 283
Art. 283. [Odpowiedzialno za stan bezpieczestwa ihigien pracy]

1. Kto, bdc odpowiedzialnym za stan bezpieczestwa ihigieny pracy albo
kierujc pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisw lub zasad bezpieczestwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od
1000 z do 30 000 z.
2. Tej samej karze podlega, kto:
1) (uchylony);
2) wbrew obowizkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu
budowlanego albo jego czci, wktrych przewiduje si pomieszczenia pracy,
bya wykonywana na podstawie projektw uwzgldniajcych wymagania bezpieczestwa ihigieny pracy;
3) wbrew obowizkowi wyposaa stanowiska pracy w maszyny i inne
urzdzenia techniczne, ktre nie speniaj wymaga dotyczcych oceny
zgodnoci;
4) wbrew obowizkowi dostarcza pracownikowi rodki ochrony indywidualnej, ktre nie speniaj wymaga dotyczcych oceny zgodnoci;
5) wbrew obowizkowi stosuje:
a) materiay iprocesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich
szkodliwoci dla zdrowia pracownikw ibez podjcia odpowiednich rodkw
profilaktycznych,
b) substancje chemiczne iich mieszaniny nieoznakowane wsposb widoczny iumoliwiajcy ich identyfikacj,
c) substancje niebezpieczne, mieszaniny niebezpieczne, substancje stwarzajce zagroenie lub mieszaniny stwarzajce zagroenie nieposiadajce kart
charakterystyki, a take opakowa zabezpieczajcych przed ich szkodliwym
dziaaniem, poarem lub wybuchem;
6) wbrew obowizkowi nie zawiadamia waciwego okrgowego inspektora
pracy, prokuratora lub innego waciwego organu omiertelnym, cikim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz okadym innym wypadku, ktry wywoa
wymienione skutki, majcym zwizek zprac, jeeli moe by uznany za wypadek przy pracy, nie zgasza choroby zawodowej albo podejrzenia otak chorob, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne zprawd informacje, dowody lub dokumenty dotyczce takich
wypadkw ichorb;
7) nie wykonuje wwyznaczonym terminie podlegajcego wykonaniu nakazu
organu Pastwowej Inspekcji Pracy;
8) utrudnia dziaalno organu Pastwowej Inspekcji Pracy, wszczeglnoci
uniemoliwia prowadzenie wizytacji zakadu pracy lub nie udziela informacji
niezbdnych do wykonywania jej zada;
195
art. 284292
Kodeks pracy 2015
9) bez zezwolenia waciwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zaj zarobkowych przez dziecko do ukoczenia przez nie
16roku ycia.
Rozdzia II
(uchylony)
DZIA CZTERNASTY
PRZEDAWNIENIE ROSZCZE
Art. 291. [Terminy przedawnienia]
1. Roszczenia ze stosunku pracy ulegaj przedawnieniu zupywem 3 lat od
dnia, wktrym roszczenie stao si wymagalne.
2. Jednake roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrzdzonej
przez pracownika wskutek niewykonania lub nienaleytego wykonania obowizkw pracowniczych, ulegaj przedawnieniu z upywem 1 roku od dnia,
w ktrym pracodawca powzi wiadomo o wyrzdzeniu przez pracownika
szkody, nie pniej jednak ni zupywem 3 lat od jej wyrzdzenia.
21. Przepis 2 stosuje si take do roszczenia pracodawcy, oktrym mowa
wart. 611 oraz wart. 1011 2.
3. Jeeli pracownik umylnie wyrzdzi szkod, do przedawnienia roszczenia onaprawienie tej szkody stosuje si przepisy Kodeksu cywilnego.
4. Terminy przedawnienia nie mog by skracane ani przeduane przez
czynno prawn.
5. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powoanego do rozstrzygania sporw, jak rwnie roszczenie stwierdzone ugod zawart w trybie okrelonym w kodeksie przed takim organem, ulega
przedawnieniu zupywem 10 lat od dnia uprawomocnienia si orzeczenia
lub zawarcia ugody.
Art. 292. [Dochodzenie przedawnionego roszczenia]
Roszczenia przedawnionego nie mona dochodzi, chyba e ten, przeciwko
komu roszczenie przysuguje, zrzeka si korzystania zprzedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upywem przedawnienia jest niewane.
196
Dzia czternasty. Przedawnienie roszcze
art. 2932952
Art. 293. [Sia wysza]

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna si, arozpoczty ulega zawieszeniu na
czas trwania przeszkody, gdy zpowodu siy wyszej uprawniony nie moe dochodzi przysugujcych mu roszcze przed waciwym organem powoanym
do rozstrzygania sporw.
Art. 2931. [Bieg przedawnienia roszczenia ourlop wypoczynkowy]
Bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna
si, a rozpoczty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego.
Art. 294. [Osoba niemajca penej zdolnoci do czynnoci prawnych]
Przedawnienie wzgldem osoby, ktra nie ma penej zdolnoci do czynnoci
prawnych albo co do ktrej istnieje podstawa do jej cakowitego ubezwasnowolnienia, nie moe skoczy si wczeniej ni zupywem 2 lat od dnia ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od dnia ustania przyczyny
jego ustanowienia. Jeeli termin przedawnienia wynosi 1 rok, jego bieg liczy
si od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, wktrym
ustaa przyczyna jego ustanowienia.
Art. 295. [Przerwanie biegu przedawnienia]
1. Bieg przedawnienia przerywa si:
1) przez kad czynno przed waciwym organem powoanym do rozstrzygania sporw lub egzekwowania roszcze przedsiwzit bezporednio wcelu
dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia.
2. Po kadym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeeli przerwa biegu przedawnienia nastpia wskutek jednej zprzyczyn przewidzianych
w 1 pkt 1, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopki postpowanie wszczte wcelu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia nie zostanie zakoczone.
DZIA CZTERNASTY a
(UCHYLONY)
197
art. 296301
Kodeks pracy 2015
DZIA PITNASTY
PRZEPISY KOCOWE
Minister Pracy iPolityki Socjalnej okreli wdrodze rozporzdzenia:
1) sposb ustalania wynagrodzenia:
a) przysugujcego wokresie niewykonywania pracy,
b) stanowicego podstaw ustalania wysokoci kar pieninych, potrce,
odszkodowa, odpraw pomiertnych lub innych nalenoci przewidzianych
wKodeksie pracy;
2) sposb ustalania wysokoci dodatkw wyrwnawczych do wynagrodzenia.
Minister Pracy iPolityki Socjalnej okreli, wdrodze rozporzdzenia, zakres
prowadzenia przez pracodawcw dokumentacji w sprawach zwizanych ze
stosunkiem pracy oraz sposb prowadzenia akt osobowych pracownika.
Minister Pracy iPolityki Socjalnej okreli, wdrodze rozporzdzenia, sposb
usprawiedliwiania nieobecnoci wpracy oraz zakres przysugujcych pracownikom zwolnie od pracy, atake przypadki, wktrych za czas nieobecnoci
lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Art. 300. [Stosowanie przepisw Kodeksu cywilnego]
Wsprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy
stosuje si odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeeli nie s one sprzeczne zzasadami prawa pracy.
Art. 301. [Szczeglne uprawnienia onierzy]
1. Szczeglne uprawnienia zwizane ze stosunkiem pracy osb powoanych do czynnej suby wojskowej i zwolnionych z tej suby normuj
198
Dzia pitnasty. Przepisy kocowe
art. 302304
przepisy opowszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz

przepisy osubie wojskowej onierzy zawodowych.
2. Okres czynnej suby wojskowej wlicza si do okresu zatrudnienia
w zakresie i na zasadach przewidzianych w przepisach, o ktrych mowa
w 1.
Art. 302. [Suba wliczana do okresu zatrudnienia]

Do okresu zatrudnienia wlicza si okres suby wPolicji, Urzdzie Ochrony Pastwa, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu,
Subie Kontrwywiadu Wojskowego, Subie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Subie Wiziennej, Stray Granicznej
i Pastwowej Stray Poarnej w zakresie i na zasadach przewidzianych
odrbnymi przepisami.
1. Rada Ministrw okreli wdrodze rozporzdzenia zakres stosowania
przepisw prawa pracy do osb wykonujcych prac nakadcz, ze zmianami wynikajcymi zodmiennych warunkw wykonywania tej pracy.
2. Rada Ministrw moe okreli, wdrodze rozporzdzenia, zakres stosowania przepisw prawa pracy do osb stale wykonujcych prac na innej
podstawie ni stosunek pracy lub umowa oprac nakadcz, ze zmianami
wynikajcymi zodmiennych warunkw wykonywania tej pracy.
Art. 304. [Osoby wykonujce prac na innej podstawie ni stosunek
pracy abhp]
1. Pracodawca jest obowizany zapewni bezpieczne ihigieniczne warunki pracy, oktrych mowa wart. 207 2, osobom fizycznym wykonujcym prac na innej podstawie ni stosunek pracy w zakadzie pracy lub
wmiejscu wyznaczonym przez pracodawc, atake osobom prowadzcym
wzakadzie pracy lub wmiejscu wyznaczonym przez pracodawc na wasny rachunek dziaalno gospodarcz.
2. Pracodawca jest obowizany zapewni bezpieczne i higieniczne
warunki zaj odbywanych na terenie zakadu pracy przez studentw
iuczniw niebdcych jego pracownikami.
3. Obowizki okrelone wart. 207 2 stosuje si odpowiednio do przedsibiorcw niebdcych pracodawcami, organizujcych prac wykonywan przez osoby fizyczne:
1) na innej podstawie ni stosunek pracy;
2) prowadzce na wasny rachunek dziaalno gospodarcz.
199
art. 30413045
Kodeks pracy 2015
4. Wrazie prowadzenia prac wmiejscu, do ktrego maj dostp osoby

niebiorce udziau w procesie pracy, pracodawca jest obowizany zastosowa rodki niezbdne do zapewnienia ochrony ycia izdrowia tym osobom.
5. Minister Obrony Narodowej w stosunku do onierzy w czynnej
subie wojskowej, aMinister Sprawiedliwoci wstosunku do osb przebywajcych w zakadach karnych lub w zakadach poprawczych, w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej, okrel, w drodze rozporzdze, zakres stosowania do tych osb przepisw dziau dziesitego
wrazie wykonywania okrelonych zada lub prac na terenie zakadu pracy
lub wmiejscu wyznaczonym przez pracodawc.
Art. 3041. [Obowizki osb fizycznych zzakresu bhp]

Obowizki, oktrych mowa wart. 211, wzakresie okrelonym przez pracodawc lub inny podmiot organizujcy prac, ci rwnie na osobach
fizycznych wykonujcych prac na innej podstawie ni stosunek pracy
wzakadzie pracy lub wmiejscu wyznaczonym przez pracodawc lub inny
podmiot organizujcy prac, atake na osobach prowadzcych na wasny
rachunek dziaalno gospodarcz, w zakadzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawc lub inny podmiot organizujcy prac.
Art. 3042. [Czonkowie rolniczych spdzielni produkcyjnych]
Do czonkw rolniczych spdzielni produkcyjnych i wsppracujcych
z nimi czonkw ich rodzin oraz czonkw spdzielni kek rolniczych
(usug rolniczych) stosuje si odpowiednio art. 208 1, art. 213 2, art. 217
2, art. 218, art. 220 1 iart. 221 13.
Art. 3043. [Osoby prowadzce dziaalno gospodarcz]
Do osb fizycznych prowadzcych na wasny rachunek dziaalno gospodarcz stosuje si odpowiednio art. 208 1.
Art. 3044. [Osoby wykonujce krtkotrwae prace]
Pracodawca jest obowizany przydziela niezbdn odzie robocz
irodki ochrony indywidualnej osobom wykonujcym krtkotrwae prace
albo czynnoci inspekcyjne, wczasie ktrych ich wasna odzie moe ulec
zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a take ze wzgldu na bezpieczestwo wykonywania tych prac lub czynnoci.
Art. 3045. [Wykonywanie pracy przez dziecko]
1. Wykonywanie pracy lub innych zaj zarobkowych przez dziecko do
ukoczenia przez nie 16 roku ycia jest dozwolone wycznie na rzecz pod-
200
Dzia pitnasty. Przepisy kocowe
art. 3045
miotu prowadzcego dziaalno kulturaln, artystyczn, sportow lub

reklamow i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub
opiekuna tego dziecka, atake zezwolenia waciwego inspektora pracy.
2. Waciwy inspektor pracy wydaje zezwolenie, oktrym mowa w 1,
na wniosek podmiotu okrelonego wtym przepisie.
3. Waciwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeeli wykonywanie pracy lub innych zaj zarobkowych wzakresie przewidzianym
w 1:
1) powoduje zagroenie dla ycia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego
dziecka;
2) zagraa wypenianiu obowizku szkolnego przez dziecko.
4. Podmiot, oktrym mowa w 1, docza do wniosku owydanie zezwolenia:
1) pisemn zgod przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na
wykonywanie przez dziecko pracy lub innych zaj zarobkowych;
2) opini poradni psychologiczno-pedagogicznej dotyczc braku przeciwwskaza do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zaj zarobkowych;
3) orzeczenie lekarza stwierdzajce brak przeciwwskaza do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zaj zarobkowych;
4) jeeli dziecko podlega obowizkowi szkolnemu opini dyrektora szkoy, do ktrej dziecko uczszcza, dotyczc moliwoci wypeniania
przez dziecko tego obowizku wczasie wykonywania przez nie pracy lub
innych zaj zarobkowych.
5. Zezwolenie, oktrym mowa w 1, powinno zawiera:
1) dane osobowe dziecka ijego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna;
2) oznaczenie podmiotu prowadzcego dziaalno w zakresie przewidzianym w 1;
3) okrelenie rodzaju pracy lub innych zaj zarobkowych, ktre moe
wykonywa dziecko;
4) okrelenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy
lub innych zaj zarobkowych;
5) okrelenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zaj zarobkowych;
6) inne niezbdne ustalenia, wymagane ze wzgldu na dobro dziecka
lub rodzaj, charakter albo warunki wykonywania pracy lub innych zaj
zarobkowych przez dziecko.
6. Na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka waciwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie.
201
art. 305
Kodeks pracy
7. Waciwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzdu, jeeli

stwierdzi, e warunki pracy dziecka nie odpowiadaj warunkom okrelonym wwydanym zezwoleniu.
202
Indeks rzeczowy
Liczby oznaczaj numery artykuw Kodeksu pracy (np. Badania lekarskie 201, 229):
A
Akta osobowe
94, 281
B
Badania lekarskie
201, 229
Bezpieczestwo
ihigiena pracy
234,
2362371, 3043041
czynniki rakotwrcze
2202221
komisje
2371223713a
konsultacje
23711a
ochrona indywidualna
2376, 237823710,
3044
odzie iobuwie robocze
2377
organy sprawujce nadzr
23714
pomieszczenia pracy
213214
posiki inapoje
232
przeniesienie do innej pracy
226231
suba bhp
23711
szkolenie
23722375
C
Choroba zawodowa
227228, 230231,

2352352, 2371
Czas pracy
128, 2002, 202
dozr urzdze
136
ewidencja
147, 149
indywidualny
142
minimalny odpoczynek
132
ochrona mienia iosb
137
okres rozliczeniowy
129
praca wruchu cigym
138
praca wweekendy
144
praca zmianowa
146
przerywany
139
rozkad czasu pracy
1401
rwnowany
135
skrcenie
145
skrcony tydzie pracy
143
tygodniowy
131
wruchu cigym
138
wymiar
130, 2002
zadaniowy
140
D
Dane osobowe
Delegacja subowa
Dni wolne od pracy
Dokumentacja pracownicza
Dziaalno gospodarcza
Dziecko
221
775
147, 1519, 15111
2981
3043
3045
E
Ekwiwalent pieniny
171
193
Ewidencja modocianych
G
Godziny nadliczbowe
czas wolny od pracy

dodatek
dyur
151, 1514, 203

1512, 1513
1511, 1516
1515
Inspekcja pracy
Pastwowa Inspekcja Pracy
Pastwowa Inspekcja Sanitarna
spoeczna inspekcja pracy
184
184, 235
185
K
Kary
grzywny
281283
pienine
108
nagany
108
upomnienia
108
Kodeks cywilny
300
Kodeks postpowania cywilnego
90,
1211, 255
Komisje pojednawcze
244251, 257258
ugoda
252256
Kwalifikacje zawodowe
102, 1031
dodatkowe wiadczenia
1033
umowa
1034
uprawnienia pracownika
1036
urlop szkoleniowy
1032
zwrot kosztw
1035
203
MO
Kodeks pracy 2015
Mianowanie
76
Midzyzakadowa organizacja
zwizkowa
24110
Modociany
190191
badania lekarskie
201
czas pracy
2002, 202
doksztacanie
197200
godziny nadliczbowe
203
pora nocna
203
prace lekkie
2001
prace wzbronione
204
umowa wcelu przygotowania
zawodowego
194196, 206
urlop wypoczynkowy
205
Mobbing
943
Nadzr ikontrola
Nagrody iwyrnienia
Normy pracy
184185
105
83
Obowizki pracodawcy
9497, 99, 192,

207, 2071, 20912093, 213, 214
maszyny iurzdzenia
techniczne
215219
materiay szkodliwe
dla zdrowia
220225
modociany
197, 200, 201
posiki inapoje
232
ryzyko zawodowe
226
telepraca
67116717
urzdzenia higieniczno-sanitarne
233
Obowizki pracownika
100, 211
modociany
197
osoba kierujca
212
Ochrona pracownika
8485, 148
modocianego
190206
wwieku przedemerytalnym
3940
Ochrona pracy kobiet
176177, 1861,188,
1891, 281
praca wgodzinach nadliczbowych
iporze nocnej
1781781
przeniesienie do innej pracy
179
przerwa na karmienie
187
zasiek opiekuczy
189
Odmowa ponownego zatrudnienia
48
204
Odpowiedzialno pracownika
materialna
114122, 124127
porzdkowa
108113
za mienie powierzone
124127
za szkod wyrzdzon
pracodawcy
114122, 124125, 291
Odpowiedzialno za wykroczenia
przeciwko prawom pracownika
281283
Odprawa
emerytalna
921
pomiertna
93
rentowa
921
Odszkodowanie
wrazie bezprawnego
wypowiedzenia umowy
przez pracodawc
45, 471, 5051
wrazie niewydania wterminie
lub wydania niewaciwego
wiadectwa pracy
99
wrazie niezgodnego zprawem
rozwizania umowy oprac
bez wypowiedzenia
56, 58612
Odwoanie do sdu pracy
od wypowiedzenia umowy
oprac
44, 264
termin
264, 265
wrazie naruszenia przepisw
owyganiciu umowy oprac
67
wrazie odmowy
rejestracji ukadu
zbiorowego pracy
24111
Odwoanie zzajmowanego
stanowiska
7072
pracownicy wokresie ciy
72
pracownika wwieku
przedemerytalnym
72
wrazie nieusprawiedliwionej
nieobecnoci wpracy
72
Odzie iobuwie robocze
237623710
Okres wypowiedzenia
33
skrcenie
361
skrcony
49
umowy oprac na okres prbny
34
umowy oprac zawartej
na czas nieokrelony
36
umowy oprac zawartej
na czas okrelony
331
Opieka nad dzieckiem
1891
Owiadczenie owypowiedzeniu
lub rozwizaniu umowy oprac
30, 42, 55
Indeks rzeczowy
Podr subowa
775
Ponadzakadowy ukad zbiorowy
pracy
24114a, 24115, 2411824119
reprezentatywna
organizacja zwizkowa
24117
rokowania
24116
strony
24114
Pora nocna
15171518, 203
Porozumienie ostosowaniu mniej
korzystnych warunkw
zatrudnienia
231a
Porozumienie ozawieszeniu
stosowania przepisw prawa pracy
91
Postpowanie pojednawcze
244, 251
komisje pojednawcze
244249, 257258
ugoda
252256
Potrcenia
92
kwota wolna
871
na wiadczenia alimentacyjne
88
zwynagrodzenia
87
za zgod pracownika
91
Powoanie
6872
Praca lekka
2001
Praca nakadcza
303
Praca wniedziele iwita
1511015112
Pracodawca
331
Pracownik
2
spoza Unii Europejskiej
673
zpastwa czonkowskiego UE
671672
Prawa pracownicze
1
Prawo pracy
9
nadzr ikontrola
184185
podstawowe zasady
10183
Przedawnienie roszcze
291295
Przedsibiorstwo marynarki
handlowej
674
Przejcie zakadu pracy
231
Przeniesienie pracownika
do innej pracy
kobiet wciy
179
modocianych
201
ze wzgldw zdrowotnych
55, 231
Przestj
81
Przywrcenie do pracy
45, 47, 51, 56
odmowa
48
po rozwizaniu umowy
bez wypowiedzenia
5661, 175
PU
Regulamin pracy
104, 1043
tre
10411042
Rokowanie zbiorowe
24122413
Rolnicze spdzielnie
produkcyjne
3042
Roszczenia ze stosunku pracy
242243
przedawnienie
291295
Rozwizanie umowy oprac
bez wypowiedzenia przez pracodawc 53
bez wypowiedzenia przez pracownika 55
bez wypowiedzenia
zwiny pracownika
52
forma
30
ogoszenie upadoci lub likwidacji
411
za porozumieniem stron
30
za wypowiedzeniem
3251
Rwne traktowanie
183a183e
Sd pracy
terminy
Spory oroszczenia
ze stosunku pracy
Stosunek pracy
mianowanie
nawizanie
powoanie
spdzielcza umowa oprac
termin
wybr
wiadectwo pracy
Telepraca
uprawnienia telepracownika
warunki
zaprzestanie
262
264265
242243
5, 22
76
11, 25
6872
77
26
7375
97, 99
6756717
67116717
676
678
Ugoda
bezskuteczno
wykonanie
zawarcie
256
1211, 255
252254
205
WZ
Kodeks pracy 2015
Ukad zbiorowy pracy

238239, 2411, 2414,

2411024113
forma
2415
protokoy dodatkowe
2419
przejcie zakadu pracy
2418
rokowania
24122413
rozwizanie
2417
tre
240, 2416
Umowa oprac
25
forma
29
na czas nieokrelony
251, 194
na czas okrelony
25, 59
na czas wykonania
okrelonej pracy
25, 59
na okres prbny
25
rozwizanie
30
spdzielcza
77
telepraca
6776710
tre
29292
wcelu przygotowania
zawodowego
195, 206
wyganicie
6367
Upado lub likwidacja
pracodawcy
411
Uprawnienia pracodawcy
wrazie nieuzasadnionego
rozwizania przez pracownika
umowy oprac
bez wypowiedzenia
611612
Uprawnienia pracownika
210
wrazie nieuzasadnionego
lub niezgodnego zprawem
wypowiedzenia umowy oprac
4451
wrazie niezgodnego zprawem
rozwizania umowy oprac
bez wypowiedzenia
5661
Urlop bezpatny
na wniosek pracownika
174
wcelu wykonania pracy
uinnego pracodawcy
1741
Urlop macierzyski
180, 1824, 1831
badania lekarskie
185
dodatkowy urlop
1791, 1792, 1794, 1821
opieka szpitalna
181
zatrudnienie po urlopie
1832
przysposobienie dziecka
182183
zasiek macierzyski
184
zgon dziecka
1801
Urlop ojcowski
180, 1823
Urlop rodzicielski
17911795, 1821a
Urlop szkoleniowy
1032
206
Urlop wychowawczy
186, 18621868, 1891
Urlop wypoczynkowy
152, 153, 1542,

161, 162, 1671, 168, 205
ekwiwalent pieniny
171173
na danie
16721673
niepeny dzie urlopu
1553
odwoanie zurlopu
167
plan urlopw
163
proporcjonalny
15511552
przesunicie terminu
164166
przedawnienie
2931
uzupeniajcy
158
wymiar
154, 1541, 155
W
Wybr
7375
Wyganicie umowy oprac
63
mier pracodawcy
632
mier pracownika
631
tymczasowe aresztowanie
66
Wykroczenia przeciwko prawom
pracownika
281283
Wynagrodzenie urlopowe
172173
ekwiwalent pieniny
171
Wynagrodzenie za prac
771, 78, 297
chorobowe
92
dodatki
772
miejsce iforma
86
pracownikw jednostek
sfery budetowej
773
regulamin wynagradzania
772
termin wypaty
85
wadliwe wykonanie produktw
82
wykonan
80
za czas pozostawania bez pracy
47, 57
zakaz zrzeczenia si
84
Wypadek przy pracy
234, 2362371
Wypowiedzenie umowy
oprac
32, 41, 6715, 196
forma
38
odwoanie od wypowiedzenia
44
przywrcenie do pracy
45
zmieniajce
4243
Z
Zachowanie tajemnicy
ekonomicznej
zakadu pracy
zawodowej
2414
10111014
100
Indeks rzeczowy
Zakaz dyskryminacji
113, 183a183e, 679
Zakaz konkurencji
10111014
Zakaz pracy wwita
1519a
Zakadowy ukad
zbiorowy pracy
24124,

2412624127, 24129
reprezentatywna zakadowa
organizacja zwizkowa
24125a
rokowania
24125, 24128
strony
24123
Zasiek
chorobowy
92
macierzyski
184
opiekuczy
Zatrudnienie wsubach
mundurowych
Zwizki zawodowe
midzyzakadowa organizacja
zwizkowa
ponadzakadowa organizacja
zwizkowa
zakadowa organizacja zwizkowa
Zwolnienie
na poszukiwanie pracy
od pracy
Z
189
302
232
24130
24116
24125a
37
2982
207

Kodeks Pracy 2015

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kodeks Pracy 2015

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kodeks pracy

Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego z 2014 roku

ujednolicony tekst ustawy Kodeks pracy z oznaczonymi

Sdu Najwyszego i Trybunau Konstytucyjnego z 2014 roku

Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72

Porozumienie zbiorowe na etapie strajku ...................................................... 40

DZIA TRZECI. WYNAGRODZENIE ZA PRAC

Rozdzia IIIa. Zatrudnianie modocianych winnym celu

komentarz do zmian wprzepisach, ktre weszy wycie w2014 r. lub co do

komentarz do projektw zmian wprzepisach, nad ktrymi prowadzone s

Kodeks pracy 2015

Dodatek za prac wporze nocnej

Kodeks pracy 2015

20 dni (po 8 godzin)

20 dni (po 8 godzin)

22 dni (po 8 godzin)

21 dni (po 8 godzin)

20 dni (po 8 godzin)

21 dni (po 8 godzin)

23 dni (po 8 godzin)

20 dni (po 8 godzin)

22 dni (po 8 godzin)

22 dni (po 8 godzin)

20 dni (po 8 godzin)

21 dni (po 8 godzin)

252 dni (po 8 godzin)

Po obliczeniu stawki godzinowej wynikajcej zminimalnego wynagrodzenia

Rozdzia 1. Zmiany w prawie

Tabela 2. Dodatek za prac wporze nocnej w2015 roku

1750 z : 160 godzin = 10,94 z

1750 z : 160 godzin = 10,94 z

1750 z : 176 godzin = 9,94 z

1750 z : 168 godzin = 10,42 z

1750 z : 160 godzin = 10,94 z

1750 z : 168 godzin = 10,42 z

1750 z : 184 godziny = 9,51 z

1750 z : 160 godzin = 10,94 z

1750 z : 176 godzin = 9,94 z

Kodeks pracy 2015

1750 z : 176 godzin = 9,94 z

1750 z : 160 godzin = 10,94 z

1750 z : 168 godzin = 10,42 z

Wynagrodzenie za czas choroby

Rozdzia 1. Zmiany w prawie

Odprawa ztytuu rozwizania stosunku pracy

Skadki na ubezpieczenia spoeczne

Kodeks pracy 2015

Tabela 3. Wzrost kosztw zatrudnienia pracownika dla pracodawcy

Miesiczny wzrost kosztw zatrudnienia pracownika wynagradzanego

Wysze kwoty wolne od potrce

wiadczenie usug na odlego

Rozdzia 1. Zmiany w prawie

wiadczeniu usug na odlego, zwykorzystaniem rodkw komunikacji

wykonywaniu prac zapewniajcych moliwo wiadczenia tego rodzaju

Tylko czynnoci usugowe

Usugi odbierane za granic

Kodeks pracy 2015

wiadczenia usug na rzecz kontrahentw znajdujcych si poza granicami

Polskie wito musi by za granic normalnym dniem pracy

Rozdzia 1. Zmiany w prawie

Zmiany wzatrudnianiu bezrobotnych

Kodeks pracy 2015

Nowa ustawa ocudzoziemcach

Zmiany wprzepisach dotyczcych zatrudniania

ujednolicony tekst ustawy Kodeks pracy z oznaczonymi