Potencjał Współpracy Transgranicznej Podregionu Białostocko-Suwalskiego

POTENCJA WSPPRACY TRANSGRANICZNEJ
PODREGIONU BIAOSTOCKO-SUWALSKIEGO
Biaystok 2015
Redakcja naukowa
Magdalena Klimczuk-Kochaska
Autorzy
Magdalena Klimczuk-Kochaska,
Andrzej Klimczuk
Redakcja techniczna
Mariusz Citkowski
Copyright by Biaostocka Fundacja Ksztacenia Kadr

Biaystok 2015
www.bfkk.pl
ISBN 978-83-64438-15-8
Druk i oprawa
Drukarnia Cyfrowa Partner Poligrafia, ul. Zwycistwa 10, Biaystok
egzemplarz bezpatny
Ta publikacja zostaa wydana przy pomocy finansowej Unii Europejskiej,

w ramach Programu Wsppracy Transgranicznej Polska-Biaoru-Ukraina
2007-2013. Odpowiedzialno za zawarto tej publikacji ley wycznie po
stronie Biaostockiej Fundacji Ksztacenia Kadr i nie moe by w adnym wypadku traktowana jako odzwierciedlenie stanowiska Unii Europejskiej.
SPIS TRECI
WPROWADZENIE ............................................................................................... 5
ROZDZIA 1. POTENCJA GOSPODARCZY PODREGIONU ................... 7
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
Produkt krajowy brutto ......................................................................... 7

Rynek pracy ........................................................................................ 16
Wynagrodzenia ................................................................................... 21
Przemys i budownictwo .................................................................... 24
1.4.1. Produkcja
sprzedana
i
przecitne
zatrudnienie
w przemyle ............................................................................. 24
1.4.2. Produkcja
sprzedana
i
przecitne
zatrudnienie
w budownictwie ....................................................................... 27
1.5. Podmioty gospodarcze i wyniki finansowe przedsibiorstw .............. 28

ROZDZIA 2. WIELKO I STRUKTURA EKSPORTU ............................ 35
ROZDZIA
3.
WSPPRACA
TRANSGRANICZNA
W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH PODREGIONU ...................... 49
ROZDZIA
4.
WARUNKI
ROZWOJU
WSPPRACY
TRANSGRANICZNEJ ....................................................................................... 53
ROZDZIA 5. ANALIZA SWOT ...................................................................... 67
ROZDZIA 6.
WYNIKI BADA PRZEDSIBIORCZOCI
TRANSGRANICZNEJ
POLSKA BIAORU
UKRAINA ............................................................................................................ 71
6.1. Metodologia bada ............................................................................. 71

6.1.1. Opis prby badawczej .............................................................. 71
Stan wsppracy transgranicznej ........................................................ 74
Korzyci ze wsppracy transgranicznej ............................................ 84
Bariery wsppracy transgranicznej ................................................... 88
Potrzeby w zakresie wsppracy transgranicznej ............................... 93
Mocne i sabe strony gospodarki podregionu biaostockosuwalskiego ........................................................................................ 99
6.7. Obiecujce kierunki wsppracy transgranicznej ............................. 110
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
6.6.
BIBLIOGRAFIA ............................................................................................... 113

SPIS TABEL ...................................................................................................... 117
SPIS WYKRESW ........................................................................................... 119
WPROWADZENIE
W Polsce obszarem o szczeglnych wyzwaniach w zakresie rozwoju

regionalnego jest tak zwana Polska Wschodnia, w ktrej skad wchodz
najsabiej rozwinite wojewdztwa: warmisko-mazurskie, podlaskie,
lubelskie, witokrzyskie i podkarpackie. Analizy procesw rozwojowych w tej czci kraju wskazuj, i podejmowane dziaania polityki
spjnoci nie przyczyniy si do zmniejszenia dystansu rozwojowego
pomidzy regionami Polski Wschodniej a dynamicznie rozwijajcymi
si regionami reszty kraju. W istocie luka rozwojowa ulega dalszemu
pogbieniu. Wskazuje to na niewystarczajc skal i zakres podejmowanych dziaa, majcych na celu zwikszenie spjnoci spoecznogospodarczej Polski Wschodniej z reszt kraju. Mona take przypuszcza, i interwencji nie kierowano w dostatecznym stopniu na kluczowe
endogeniczne potencjay rozwojowe regionw Polski Wschodniej1.
Podobna sytuacja dystansu rozwojowego regionw przygranicznych
wystpuje po drugiej stronie granicy na Biaorusi i na Ukrainie. Obwd
Grodzieski na Biaorusi i Obwd Zakarpacki na Ukrainie pozostaj na
niszym ni przecitna dla swoich krajw poziomie rozwoju gospodarczego. Symetria problemw rozwojowych obszarw peryferyjnych
wskazuje, i o gospodarczej dynamice regionw, w tym podmiotw sektora maych i rednich przedsibiorstw (MSP) cigle w duej mierze
decyduj czynniki lokalizacyjne. Niezalenie od rozwoju komunikacji
elektronicznej czy nawet obniania si kosztw transportu, geograficzna
blisko w stosunku do gwnych centrw wzrostu czy osi komunikacyjnych znaczco przyspiesza tempo wzrostu gospodarczego. Regiony
oddalone musz opiera swj rozwj na specyficznych rdach wzrostu,
ktre zrekompensuj saboci peryferyjnego pooenia.
Poszukujc endogenicznych czynnikw wzrostu regionalnego omawianego obszaru przygranicznego Polska-Biaoru-Ukraina, warto zwrci uwag na potencja rozwoju wsppracy transgranicznej. Naley przy
B. Plawgo, Wpyw polityki spjnoci na rozwj Polski Wschodniej, [w:] Jak Polska wykorzystaa
rodki Unii Europejskiej, J.P. Gieorgica (red.), Wydawnictwo Polskie Stowarzyszenie Prointegracyjne Europa, Warszawa 2014, s. 269-288.
1
6
Wprowadzenie
tym mie na uwadze, i gospodarcza wsppraca transgraniczna w praktyce moe by realizowana przede wszystkim przez podmioty sektora
maych i rednich przedsibiorstw. Tymczasem dotychczasowe badania
wsppracy transgranicznej koncentroway si raczej na kwestiach relacji
pomidzy wadzami publicznymi, czy wdraaniu okrelonych programw wsppracy najczciej w sferze spoecznej i infrastrukturalnej czy
rodowiskowej. W zakresie poznania stanu i uwarunkowa realnej
wsppracy gospodarczej maych i rednich przedsibiorstw wystpuje
znaczca luka poznawcza. Jej zmniejszenie moe przyczyni si do lepszego sterowania rozwojem wsppracy transgranicznej, a moe nawet
skuteczniejszego wsparcia rozwoju regionalnego regionw peryferyjnych.
Przeprowadzenie bada w czterech podregionach przygranicznych
byo moliwe dziki Projektowi Rozwj transgranicznej wsppracy
gospodarczej Podregionu biaostocko-suwalskiego i Obwodu grodzieskiego na Biaorusi oraz Podregionu kroniesko-przemyskiego i Obwodu zakarpackiego na Ukrainie. Projekt by realizowany przez Biaostock Fundacj Ksztacenia Kadr we wsppracy z Partnerem z Biaorusi, Pastwowym Uniwersytetem im. Janki Kupay w Grodnie oraz z
Partnerem z Ukrainy, Fundacj Rozwoju Wsppracy Transgranicznej z
Uhorodu. Gwnym celem Projektu bya poprawa wsppracy jednostek
samorzdu terytorialnego (JST) oraz przedsibiorcw z sektora MSP z
obszaru 4 regionw objtych projektem, przyczyniajca si do rozwoju
spoeczno-gospodarczego Podregionu biaostocko-suwalskiego i Podregionu kroniesko-przemyskiego w Polsce, Obwodu zakarpackiego na
Ukrainie oraz Obwodu grodzieskiego na Biaorusi. W ramach podejmowanych dziaa przeprowadzono badania 400 przedsibiorstw z czterech wymienionych regionw (po 100 z kadego regionu). Zadaniem
projektu byo take opracowanie na podstawie wynikw bada czterech
modelowych programw wsppracy transgranicznej dla JST. Modele te
mog by adaptowane przez JST do wasnych indywidualnych potrzeb i
bd okrela kierunki dziaa, jakie powinny one podejmowa w celu
stworzenia warunkw do rozwoju wsppracy transgranicznej.
W niniejszej publikacji zawarto wyniki przeprowadzonych bada
przedsibiorstw na terenie Podregionu biaostocko-suwalskiego oraz
eksperckie analizy na temat moliwoci wykorzystania wsppracy
transgranicznej dla wzmocnienia konkurencyjnoci przedsibiorstw
i wzmocnienia procesw rozwojowych w regionach peryferyjnych.
Przedstawienie wynikw bada poprzedzono dokonaniem charakterystyki gospodarczej Podregionu biaostocko-suwalskiego.
ROZDZIA 1.
POTENCJA GOSPODARCZY PODREGIONU
Podregion biaostocko-suwalski jest obszarem wydzielonym na poziomie NUTS III jako podregion skadajcy si z 9 powiatw. S to powiaty:
augustowski,
biaostocki,
grajewski,
moniecki,
sejneski,
soklski,
suwalski, oraz miasta
miasto Biaystok,
miasto Suwaki.
W kilku przypadkach w raporcie uwzgldniono zmienne z podziaem
na podregion biaostocki i podregion suwalski.
1.1. Produkt krajowy brutto

W roku 2013 warto produktu krajowego brutto uzyskanego
w podregionie biaostocko-suwalskim wyniosa 26 320 mln z (tabela 1),
co stanowio blisko 1,6% PKB w Polsce. W przeliczeniu na euro warto
PKB podregionu biaostocko-suwalskiego w roku 2013 wyniosa
6 346,45 mln euro i byo to o 2,4% wicej ni w 2012 roku.
Warto ta bya jednoczenie wysza o 15,3% w stosunku do PKB
dla podregionu kroniesko-przemyskiego, o 28,6% wysza ni poziom
PKB wygenerowanego w 2013 roku w obwodzie grodzieskim oraz a
o blisko 70% wysza od wartoci PKB wytworzonego w roku 2013
w obwodzie zakarpackim (tabela 1).
8
Rozdzia 1.
Tabela 1. PKB w latach 2008-2013 w Polsce i podregionie biaostockosuwalskim oraz w podregionach objtych badaniem (w mln z, w mln euro,
w cenach biecych, w %)
Wyszczeglnienie
Polska (mln z)
2008
2009
1 275 508 1 344 505
2010
2011
1 416 585 1 528 127
2012
2013
1 595 225 1 662 052
Podregion biaostocko-suwalski
(mln z)
20 469
21 868
22 870
24 542
25 334
26 320
Polska=100%
1,6
1,6
1,6
1,6
1,6
1,6
4 905,81
5 323,01
5 774,82
5 556,51
6 196,86
6 346,45
108,5
108,5
96,2
111,5
102,4
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
4 161,15
4 350,32
4 851,91
4 720,16
5 210,85
5 374,47
104,5
111,5
97,3
110,4
103,1
84,8
81,7
84,0
84,9
84,1
84,7
3 329,78
2 976,23
3 341,89
3 489,77
3 948,44
4 532,16
Podregion
biaostockosuwalski (mln
euro)
rok poprzedni
=100%
podregion biaostocko-suwalski
=100%
Podregion
kronieskoprzemyski (mln
euro)
Podregion kronieskoprzemyski
rok poprzedni
=100%
Podregion kronieskoprzemyski
=100%
Obwd grodzieski (mln euro)
9
Potencja gospodarczy podregionu
Wyszczeglnienie
Obwd grodzieski
rok poprzedni
=100%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
89,4
112,3
104,4
113,1
114,8
67,9
55,9
57,9
62,8
63,7
71,4
1 180,76
1 086,23
1 437,84
1 739,26
2 002,60
1 893,93
83,6
92,0
132,4
121,0
115,1
94,6
24,1
20,4
24,9
31,3
32,3
29,8
Obwd grodzieski
=100%
Obwd zakarpacki (mln euro)

Obwd zakarpacki
rok poprzedni
=100%
Obwd zakarpacki
=100%
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2010 r.,
Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2012; Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne
w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, listopad 2014; Wstpne szacunki produktu
krajowego brutto wedug wojewdztw w 2013 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice, 27
stycznia 2015; Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014;
Diagnoza stanu i moliwoci rozwoju Transgranicznego Klastra Tufw Zeolitowych, Rzeszw 2014.
Wzajemna relacja wytworzonego PKB w analizowanych podregionach utrzymuje si na przestrzeni ostatnich szeciu lat na porwnywalnym poziomie (por. wykres 1). Jedynie w przypadku obwodu zakarpackiego rnica w wytworzonym PKB w roku 2013 w stosunku do roku
2012 powikszya si o ponad 3% na jego niekorzy.
Analiza dynamiki zmian PKB w poszczeglnych regionach wskazuje, i podregion biaostocko-suwalski, obok podregionu kronieskoprzemyskiego, ma najbardziej ustabilizowane tempo wzrostu w latach
2009-2010. W obu przypadkach tempo wzrostu jest bardzo do siebie
zblione (wykres 2). Jednake w okresie 2010-2013 najwysz dynamik cigego wzrostu PKB naley odnotowa w przypadku obwodu grodzieskiego. Z kolei obwd zakarpacki osign w latach 2010-2012
jeszcze wiksze wzrosty PKB ni obwd grodzieski, ale dla tego regio-
10
Rozdzia 1.
nu rok 2013 zakoczy si ponad 5% spadkiem regionalnego PKB

wzgldem roku poprzedniego.
z6 346,45
z5 374,47
z4 532,16
z3 948,44
z1 893,93
z2 002,60
z6 196,86
z5 210,85
z1 739,26
z5 556,51
z1 437,84
2 000
z1 086,23
z1 180,76
3 000
z4 720,16
z3 489,77
z3 341,89
z5 323,01
z2 976,23
4 000
z4 350,32
5 000
4 905,81
6 000
z4 161,15
z3 329,78
7 000
z4 851,91
z5 774,82
Wykres 1. Produkt krajowy brutto w podregionie biaostockosuwalskim oraz podregionach objtych badaniem w latach 20082013 (w mln euro, w cenach biecych)
1 000
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
PKB Podregion biaostocko-suwalski w mln euro

PKB Podregion kroniesko-przemyski w mln euro
PKB Obwd grodzieski w mln euro
PKB Obwd zakarpacki w mln euro
11
Wykres 2. Dynamika zmian PKB w poszczeglnych podregionach

objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %)
150
125
100
75
50
2009
2010
2011
2012
2013
Podregion kroniesko-przemyski
Obwd grodzieski
Obwd zakarpacki
Biorc pod uwag warto generowanego PKB w danym regionie,

naley jednoznacznie wskaza, i podregion biaostocko-suwalski ma
w chwili obecnej najwikszy potencja gospodarczy do nawizywania
wsppracy transgranicznej w zakresie obrotu towarami i usugami, oferujc jednoczenie potencjalnie najwikszy zakres przedmiotowy do
wymiany transgranicznej. Z kolei w przypadku obwodu zakarpackiego,
nawizanie szerszej wsppracy transgranicznej moe by jedn
z istotnych stymulant pobudzania regionalnej koniunktury i dugofalowo
wzrostu wartoci wytwarzanego PKB w regionie, m.in. na potrzeby
wymiany transgranicznej.
Natomiast obwd grodzieski, uwzgldniajc dynamik wzrostu regionalnego PKB w ujciu rocznym, jest najbardziej dynamicznie rozwijajcym si regionem spord analizowanych regionw w latach 20102013. Utrzymanie si tej tendencji z pewnoci wiza si bdzie
w przyszoci ze wzrostem wymiany zagranicznej, w tym transgranicznej.
12
Rozdzia 1.
Warto wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca

podregionu biaostocko-suwalskiego (per capita) w roku 2013 wyniosa
33 424 z i stanowia 77,4% wartoci PKB per capita dla Polski.
W stosunku do roku poprzedniego warto PKB na jednego mieszkaca
w omawianym podregionie wzrosa o 2,5%.
Warto wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca
rwnie wskazuje na podobne relacje pomidzy analizowanymi podregionami, jak w przypadku PKB ogem (tabela 2, wykres 3), jednak przy
wikszych dysproporcjach na korzy podregionu biaostockosuwalskiego.
Tabela 2. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkaca
w Polsce oraz podregionach objtych badaniem w latach 2008-2013 (w z,
w euro, w %, w cenach biecych)
Wyszczeglnienie
2008
Polska (z)
33 464 34937
Podregion biaostocko-suwalski (z)
2009
2010
2011
37317 40326
2012
2013
41934 43168
26 215
27
774
29 267
31
130
32 141
33
424
Polska=100%
78,3
79,5
78,4
77,2
76,6
77,4
(euro)
6 283
6 761
7 390
7 048
7 862
8 059
107,6
109,3
95,4
111,5
102,5
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
4 749
4 963
5 536
5 330
5 891
6 092
104,5
111,5
96,3
110,5
103,4
75,6
73,4
74,9
75,6
74,9
75,6
3 093
2 778
3 235
3 289
3 731
4 296
89,8
116,5
101,7
113,4
115,1
49,2
41,1
43,8
46,7
47,5
53,3
rok poprzedni =100%
podregion biaostocko-suwalski=100%
(euro)
rok poprzedni=100%
Obwd grodzieski (euro)

Obwd grodzieski
rok poprzedni=100%
Obwd grodzieski
13
Wyszczeglnienie
2008
Obwd zakarpacki (euro)

Obwd zakarpacki
rok poprzedni=100%
Obwd zakarpacki
2009
2010
2011
2012
2013
949
873
1153
1392
1598
1507
83,5
92,0
132,1
120,7
114,8
94,3
15,1
12,9
15,6
19,8
20,3
18,7
Wykres 3. Poziom PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca

w poszczeglnych podregionach objtych badaniem w latach 2008 2013 (w euro)
10000
8000
6761
6283
6000
4000
2000
3093
949
7048
5536
4963
4749
2778
873
8059
7862
7390
3235
1153
6092
5891
5330
3289
1392
3731
1598
4296
1507
0
2008
2009
2010
2011
2012
PKB per capita Podregion biaostocko-suwalski w euro
PKB per capita Podregion kroniesko-przemyski w euro
PKB per capita Obwd grodzieski w euro
PKB per capita Obwd zakarpacki w euro
2013
Statystycznie najzamoniejszymi mieszkacami spord podregionw s mieszkacy podregionu biaostocko-suwalskiego. Warto PKB
per capita podregionu kroniesko-przemyskiego w odniesieniu do podregionu biaostocko-suwalskiego stanowia 75,6% w 2013 roku, dla ob-
14
Rozdzia 1.
wodu grodzieskiego wskanik ten wynis 53,3%. Natomiast poziom

wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca obwodu
zakarpackiego w 2013 roku stanowi zaledwie 18,7% PKB per capita
wytworzonego w podregionie biaostocko-suwalskim w tym samym
czasie.
Dynamika zmian w wartoci wytwarzanego PKB w podregionie biaostocko-suwalskim w przeliczeniu na jednego mieszkaca (wykres 4),
podobnie jak w pozostaych analizowanych podregionach, waciwie
pokrywa si z dynamik zmian dla PKB ogem. Take i w tym przypadku 2013 rok okaza si dla obwodu zakarpackiego rokiem zmian
na niekorzy wzgldem pozostaych podregionw.
Wykres 4. Dynamika zmian PKB per capita w poszczeglnych
podregionach objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %)
150
130
110
90
70
50
2009
2010
2011
2012
2013
Obwd grodzieski
Obwd zakarpacki
Najwyszy poziom wytwarzanego PKB przypadajcego na jednego

mieszkaca w podregionie biaostocko-suwalskim naley rozpatrywa
jako potencjaln najwysz si nabywcz w tyme podregionie, tym
samym w szczeglnoci do tego podregionu naley kierowa strumie
dbr z pozostaych trzech analizowanych podregionw. Majc oczywicie na uwadze kryterium ceny i jakoci odpowiadajcej wzgldnie najzamoniejszej grupie odbiorcw.
15
Najwysze przyrosty regionalnego PKB w przeliczeniu na jednego

mieszkaca w okresie 2010-2013 sukcesywnie odnotowywa obwd
grodzieski, tym samym w ujciu statystycznym mieszkacy tego regionu najszybciej wzbogacali si w omawianym okresie spord mieszkacw wszystkich analizowanych regionw.
Warto dodana brutto dla podregionu biaostocko-suwalskiego
w roku 2012 wyniosa 22 449 mln z, co stanowio niespena 1,57% wartoci dodanej brutto wytworzonej w caej Polsce w tym samym roku.
Jednoczenie warto dodana brutto w roku 2012 okazaa si by wysza
wzgldem roku poprzedniego o 4%. W przeliczeniu na euro warto
dodana brutto podregionu biaostocko-suwalskiego w roku 2012 wyniosa 5 491 mln i bya o 18,93% wysza od wartoci dodanej brutto w tym
samym okresie w podregionie kroniesko-przemyskim.
Tabela 3. Warto dodana brutto w Polsce i podregionie biaostockosuwalskim w latach 2008-2012 (w mln z, w mln euro, w cenach biecych)
Wyszczeglnienie
Polska (mln z)
2008
2009
2010
2011
2012
1 116 552 1 194 830 1 265 904 1 365 622 1 431 872
Podregion biaostockosuwalski (mln z)
17 918
19 274
20 141
21 573
22 449
Podregion biaostockosuwalski (mln euro)
4 294
4 692
5 086
4 884
5 491
w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2014.
W podregionie biaostocko-suwalskim warto dodana brutto ma swe

wewntrzne zrnicowanie przestrzenne inne znaczenie maj poszczeglne rodzaje dziaalnoci w tworzeniu wartoci dodanej brutto dla podregionu. Dlatego te zasadnym jest uchwycenie ich odrbnie dla podregionu biaostockiego i odrbnie dla suwalskiego. Mianowicie, w okresie
2008-2012 w podregionie biaostockim struktura generowanej wartoci
dodanej brutto (wykres 5) waciwie nie ulega wikszym zmianom,
podobnie jak w podregionie suwalskim. Jednake o wartoci wytworzonego PKB w 2012 roku w podregionie biaostockim zadecydowa przede
wszystkim handel w 33,2% (31,1% w roku 2008), a w dalszej kolejnoci pozostae usugi (28,2%) oraz przemys (18,04%).
16
Rozdzia 1.
Wykres 5. Struktura wartoci dodanej brutto wedug rodzajw

dziaalnoci w podregionach biaostockim i suwalskim w 2008 i 2012
roku
2008 podregion biaostocki 4,60% 18,00% 7,90%
31,10%
11,70%
26,80%
2012 podregion biaostocki3,70%18,40% 8,10%
33,20%
8,40%
28,20%
2008 podregion suwalski
13,70%
2012 podregion suwalski 11,30%

0,00%
22,00% 6,30% 23,20%

23,20% 6,20%
20,00%
24,50%
40,00%
9,70%
25,00%
9,00%
25,70%
60,00%
Rolnictwo
Przemys
Budownictwo
Handel
Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa
Pozostae usugi
80,00%
100,00%
w 2012 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2014.
Z kolei na warto wygenerowanego PKB w podregionie suwalskim

w porwnywalnym stopniu maj wpyw w kolejnoci: pozostae usugi
(udzia na poziomie 25,7%), handel (24,50%) oraz przemys (23,20%).
W przypadku podregionu suwalskiego wzgldnie due znaczenie
w tworzeniu wartoci dodanej brutto ma rolnictwo z udziaem na poziomie 11,30% w roku 2012. W podregionie biaostockim udzia rolnictwa w generowaniu wartoci dodanej brutto w roku 2012 nie przekroczy
3,70%. W obu podregionach udzia rolnictwa w tworzeniu PKB
w okresie 2008-2012 uleg obnieniu.
1.2. Rynek pracy

Przecitne zatrudnienie w wojewdztwie podlaskim w roku 2013
stanowio 2,1% caego zatrudnienia w Polsce (tabela 4) i wynosio
204 821 osb.
17
Tabela 4. Przecitne zatrudnienie w Polsce i w wojewdztwie podlaskim

w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
Polska
2008
2009
2010
2011
2012
2013
9 850748 9 768 013 9 744 815 9 801 877 9 719 559 9 566 039
Polska
Rok poprzedni =
100%
Wojewdztwo
podlaskie
Wojewdztwo
podlaskie
Rok poprzedni =
100%
99,2
99,8
100,6
99,2
98,4
221 611
212 193
208 646
211 008
207 453
204 821
95,8
98,3
101,1
98,3
98,7
Podlaskiego 2012, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2012; Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podlaskiego 2011, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2011; Rocznik Statystyczny
Wojewdztwa Podlaskiego 2010, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2010; Wojewdztwo
podlaskie 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2013,
2012, 2011, 2010, 2009, 2008.
W 2013 roku, po dwch latach wzrostu, przecitne zatrudnienie

w sektorze przedsibiorstw ponownie uksztatowao si poniej poziomu
zanotowanego przed rokiem. Spadek zatrudnienia w skali roku obserwowano we wszystkich kwartalnych okresach narastajcych. Przecitne
zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw w wojewdztwie podlaskim
w 2013 roku wynioso 97,3 tys. osb i byo o 1,8% nisze ni rok wczeniej (w 2012 zwikszyo si odpowiednio o 0,5%). W skali kraju odnotowano take spadek zatrudnienia w stosunku do roku poprzedniego
o 1,0% (wobec wzrostu w 2012 roku odpowiednio o 0,1%).1
Analizujc przecitne zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw
w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku wedug sekcji mona stwierdzi, e najwyszy jego poziom zanotowano w przetwrstwie przemysowym 41,7 tys. osb (42,8% ogem) oraz handlu, naprawie pojazdw samochodowych 23,1 tys. osb (23,8%), a najniszy w informacji
i komunikacji 1,1 tys. osb (1,1%). W skali roku najwikszy spadek
przecitnego zatrudnienia mia miejsce w budownictwie (o 5,8%),
a take handlu, naprawie pojazdw samochodowych (o 3,6%). NatoRaport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r .,
Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, maj 2014.
1
18
Rozdzia 1.
miast wzrost odnotowano przede wszystkim w administrowaniu

i dziaalnoci wspierajcej (o 8,4%) oraz transporcie i gospodarce magazynowej (o 2,9%).
Tabela 5. Przecitne zatrudnienie wedug sekcji PKD 2007 w wojewdztwie
podlaskim w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
Rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo
2008
2009
2010
2011
2012
2013
4 564
4 395
3 851
3 876
3 789
3 791
Przemys
57 939
53 954
50 644
51 644
50 868
49 885
w tym przetwrstwo przemysowe
51 019
47 143
45 175
45 879
45 320
44 573
Budownictwo
14 207
14 379
14 224
15 359
14 455
13 585
Handel, naprawa pojazdw

samochodowych
37 950
35 349
34 995
35 313
33 212
32 265
Transport i gospodarka
magazynowa
11 188
7 646
7 599
7 727
7 624
7 877
Zakwaterowanie
i gastronomia
3 463
3 410
3 346
3 128
3 175
3 209
Dziaalno finansowa
i ubezpieczeniowa
4 758
3 816
3 745
3 728
4 511
4 519
Dziaalno profesjonalna,
naukowa i techniczna
3 848
3 927
3 907
4 087
3 856
3 817
rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl
Warto przy tym zwrci uwag, e w Polsce w roku 2013 w zasadzie

wszystkie rodzaje dziaalnoci miay wyszy udzia pracownikw ni
w wojewdztwie podlaskim. Szczeglnie rnica ta bya widoczna
w przypadku przemysu. W tej sekcji Polskiej Klasyfikacji Dziaalnoci
(PKD) procentowy udzia zatrudnionych by o 3% wyszy ni
w wojewdztwie podlaskim (tabela 5). Dua rnica wystpowaa take
w przypadku transportu wicej o 2,4% oraz dziaalnoci profesjonalnej, naukowej i technicznej o 1,7%. W wojewdztwie podlaskim wyszy za by udzia przecitnego zatrudnienia w sekcji rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo (o 0,4%) oraz budownictwo (o 0,1%).
W kocu 2013 roku nadal utrzymywaa si niekorzystna sytuacja na
rynku pracy w wojewdztwie podlaskim. W ujciu rocznym zanotowano
wzrost oglnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych, ale by on niszy
ni w 2012 roku. Najbardziej zwikszya si liczba osb pozostajcych
19
bez pracy duej ni 1 rok. Stopa bezrobocia wzrosa w nieco mniejszym

stopniu ni rok wczeniej. Pozytywn zmian w porwnaniu z rokiem
poprzednim byo zwikszenie liczby ofert zatrudnienia, ktrymi dysponoway urzdy pracy.
W kocu grudnia 2013 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych
w powiatowych urzdach pracy podregionu biaostocko-suwalskiego
wynosia 48,7 tys. osb i bya nisza od zanotowanej rok wczeniej
o 1,6% (tabela 6). Ten sam wskanik dla wojewdztwa podlaskiego wynis 70,9 tys. osb i bya to liczba wysza od zanotowanej rok wczeniej o 3,2%.
Tabela 6. Bezrobotni zarejestrowani w wojewdztwie podlaskim
i podregionie biaostocko-suwalskim w latach 2008-2013 (stan na 31 XII)
Wyszczeglnienie
Wojewdztwo podlaskie (osoby)
Wojewdztwo podlaskie (w %)
Rok poprzedni = 100%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
45 821 61 169 63 761 65 920 68 705 70 889
133,5
104,2
103,4
104,2
103,2
32 197 44 159 46 002 47 263 49 500 48 700
137,2
104,2
102,7
104,7
98,4
rdo: Wojewdztwo podlaskie 2013, 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, op.cit.
W 2013 roku stopa bezrobocia rejestrowanego, zarwno w skali kraju, jak i wojewdztwa, w kolejnych miesicach omawianego roku bya
wysza ni rok wczeniej. W kocu grudnia 2013 stopa bezrobocia rejestrowanego w kraju wyniosa 13,4% i utrzymaa si na poziomie sprzed
roku, bya jednak wysza o 1,0 pkt proc. w porwnaniu ze stop zanotowan w analogicznym okresie 2010 roku (tabela 7). W wojewdztwie
podlaskim w kocu 2013 roku uksztatowaa si ona na poziomie 15,1%
i bya o 0,4 pkt proc. wysza ni rok wczeniej i o 1,3 pkt proc. wysza
ni w kocu 2010 roku.
O ile w podregionie biaostockim w okresie 2008-2013 stopa bezrobocia bya zbliona do poziomu dla caego wojewdztwa, o tyle
w przypadku podregionu suwalskiego poziom bezrobocia by rednio
o 2% wyszy od poziomu dla caego wojewdztwa.
W porwnaniu do pozostaych podregionw, poziom bezrobocia
w podregionie biaostockim w 2013 roku by o 7,2% wyszy od poziomu
bezrobocia w obwodzie zakarpackim i o 14,9% wyszy ni zarejestrowany w tym samym czasie w obwodzie grodzieskim. Jednoczenie
20
Rozdzia 1.
bezrobocie byo nisze o: 1% dla podregionu suwalskiego, 1,9% dla

podregionu kronieskiego i o 2,6% dla podregionu przemyskiego.
Z kolei poziom bezrobocia w podregionie suwalskim w 2013 roku
by o 1,2% wyszy od bezrobocia zarejestrowanego w podregionie biaostockim, o 8,4% wyszy od poziomu bezrobocia w obwodzie zakarpackim i o 16,1% wyszy ni rejestrowany w tym samym czasie
w obwodzie grodzieskim. Jednoczenie bezrobocie byo nisze o: 0,7%
dla podregionu kronieskiego i o 2,4% dla podregionu przemyskiego.
Tabela 7. Poziom bezrobocia w Polsce, wojewdztwie podlaskim oraz
w analizowanych regionach w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
9,5
11,9
12,4
12,5
13,4
13,4
Wojewdztwo podlaskie
9,7
12,8
13,8
14,1
14,7
15,1
Podregion biaostocki
9,3
13,2
14,1
14,1
15,0
15,4
Podregion suwalski
11,7
14,5
15,6
16,9
16,5
16,6
Podregion kronieski
14,4
17,5
16,3
16,3
17,6
17,3
Podregion przemyski
16,0
19,1
18,6
18,4
19,3
19,0
Obwd grodzieski
1,0
1,1
0,8
0,6
0,6
0,5
Obwd zakarpacki
6,8
10,6
9,3
10,2
9,2
8,2
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Wojewdztwo podlaskie 2013,
2012, 2011, 2010, 2009, 2008, op.cit.; Liczba bezrobotnych zarejestrowanych oraz stopa bezrobocia
wedug
wojewdztw,
podregionw
i powiatw
grudzie
2013,
http://old.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm?action=show _archive; B. Bachut, M. CierpiaWolan, D. Koprowicz, Analiza rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa podkarpackiego
w latach 2009-2013. Analizy statystyczne, Urzd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszw 2014;
http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2012,
Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny,
Uhorod 2014, Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego.
Podregion biaostocko-suwalski charakteryzuje si, tu za podregionem kroniesko-przemyskim, najwyszym poziomem bezrobocia rejestrowanego spord czterech analizowanych podregionw. Oznacza to
duy potencja niewykorzystanych zasobw pracy i jednoczenie duy
potencja do wykorzystania w obliczu wzrostu tempa produkcji na potrzeby rosncej w przyszoci wymiany transgranicznej, zwaszcza
z obwodem grodzieskim.
21
1.3. Wynagrodzenia
W 2013 roku w wojewdztwie podlaskim przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw osigno poziom
3 186,58 z (768,4 euro) i byo o 2,3% wysze ni w roku poprzednim
(wobec wzrostu w 2012 roku odpowiednio o 3%) (tabela 8). Zatem przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw
w 2013 roku zwikszyo si w ujciu rocznym, ale w nieco mniejszym
stopniu ni rok wczeniej. W kraju przecitne miesiczne wynagrodzenie
brutto wynioso 3 837,20 z (925,3 euro) i zwikszyo si o 2,9%
w odniesieniu do zanotowanego przed rokiem (przy wzrocie w 2012
roku odpowiednio o 3,4%). W porwnaniu z rokiem 2012 zmniejszy
si czas przepracowany w sektorze przedsibiorstw, a wzroso rednie
wynagrodzenie za godzin pracy.
Tabela 8. Przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze
przedsibiorstw w Polsce i w wojewdztwie podlaskim w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
Polska (z)
Polska (euro)
Polska
2008
2009
2010
2011
3178,80 3318,32 3429,64 3604,02
2012
2013
3728,36 3837,20
761,9
807,7
866,0
816,0
912,0
925,3
104,4
103,4
105,1
103,5
102,9
2707,36 2758,08 2896,16 3023,31 3 115,44 3186,58
(z)
(euro)
648,9
671,4
731,3
684,5
762,1
768,4
101,9
105,0
104,4
103,0
102,3
W stosunku do poprzedniego roku wzrost wynagrodze wystpi

w wikszoci sekcji sektora przedsibiorstw w regionie, przy czym najwyszy stwierdzono w wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod (o 7%) oraz budownictwie
(o 3,7%). Natomiast spadek wynagrodze mia miejsce przede wszystkim w sekcji zakwaterowanie i gastronomia (o 6,5%), a take transport
i gospodarka magazynowa (o 2,2%).
W analizowanym roku najwysze przecitne miesiczne wynagrodzenia brutto zanotowano w sekcjach wytwarzanie i zaopatrywanie
w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod oraz informacja
22
Rozdzia 1.
i komunikacja. Przekroczyy one odpowiednio o 50,5% i 37,9% rednie

wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw w wojewdztwie. Najnisze
wynagrodzenia zaobserwowano natomiast w administrowaniu i dziaalnoci wspierajcej oraz zakwaterowaniu i gastronomii, byy one odpowiednio o 40,1% i 33,3% mniejsze od przecitnego miesicznego wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw w regionie.2
W tabeli 9 zaprezentowano przecitne miesiczne wynagrodzenie
brutto w sektorze przedsibiorstw w podregionie biaostockim, suwalskim, kronieskim i przemyskim w latach 2008-2013. Spord czterech
analizowanych podregionw, najwyszy poziom wynagrodze w 2013
roku osignity zosta w podregionie biaostockim, gdzie przecitne
miesiczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsibiorstw wynioso
3 506,84 z (845,6 euro). W podregionie suwalskim warto analizowanego wynagrodzenia w tym samym czasie wyniosa 3 353,13 z
(808,5 euro), a w dalszej kolejnoci w podregionie przemyskim 3 185,68
z (768,2 euro) i w podregionie kronieskim 3 021,02 z (728,4 euro).
przedsibiorstw w podregionach biaostockim, suwalskim, kronieskim,
przemyskim w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
( z)
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2881,74 3024,01 3129,59 3255,08 3394,57 3506,84
(euro)
690,7
736,1
790,2
737,0
830,3
845,6
Rok poprzedni =100%
110,1
104,9
103,5
104,0
104,3
103,3
Podregion suwalski (
z)
Podregion suwalski
(euro)
Podregion suwalski
Rok poprzedni =100%
Podregion kronieski
(z)
2762,83 2799,91 2948,36 3147,96 3249,44 3353,13

662,2
681,5
744,5
712,7
794,8
808,5
110,2
101,3
105,3
106,8
103,2
103,2
2 401,06 2545,81 2650,41 2796,37 2897,31 3021,02
Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. ,

op.cit., s. 49.
23
Wyszczeglnienie
Podregion kronieski
(euro)
Podregion kronieski
Rok poprzedni =100%
Podregion przemyski
(z)
Podregion przemyski
(euro)
Podregion przemyski
Rok poprzedni =100%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
575,5
619,7
669,2
633,1
708,7
728,4
108,7
106,0
104,1
105,5
103,6
104,3
2505,93 2630,28 2764,67 2949,43
3075,1 3185,68
600,6
640,3
698,1
667,8
752,2
768,2
110,2
105,0
105,1
106,7
104,3
103,6
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, dane Urzdu Statystycznego
w Rzeszowie.
W oparciu o powysze, szacowana warto przecitnego miesicznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsibiorstw w caym podregionie biaostocko-suwalskim w 2013 roku wyniosa 3 429,7 z (827 euro),
co stanowio 107,6% poziomu wynagrodzenia dla wojewdztwa podlaskiego.
W zestawieniu z pozostaymi regionami, rednie miesiczne nominalne wynagrodzenie w obwodzie zakarpackim w 2013 roku stanowio
zaledwie 31,4% wartoci redniego miesicznego nominalnego wynagrodzenia najbardziej rozwinitego podregionu spord analizowanych
biaostocko-suwalskiego. Dla porwnania, rednie miesiczne nominalne wynagrodzenie w podregionie kroniesko-przemyskim stanowio
90,5% biaostocko-suwalskiego, a w obwodzie grodzieskim wskanik
ten uksztatowa si na poziomie 46,9% (tabela 10).
Tabela 10. Poziom redniego miesicznego nominalnego wynagrodzenia
w analizowanych podregionach w 2013 roku (w euro, w %)
Wyszczeglnienie
Podregion biaostocko-suwalski (euro)
podregion biaostocko-suwalski =100%
Podregion kroniesko-przemyski (euro)

Obwd grodzieski (euro)
2013
827,0
100,0
748,3
90,5
388,0
24
Rozdzia 1.
Wyszczeglnienie
2013
Obwd grodzieski
46,9
Obwd zakarpacki (euro)
259,7
Obwd zakarpacki
31,4
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: Bank Danych Lokalnych, dane Urzdu Statystycznego
w Rzeszowie; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2012, Gwny Urzd
Statystyki Obwodu Zakarpackiego; Praca w obwodzie zakarpackim. Zbir statystyczny, Uhorod 2014,
Gwny Urzd Statystyki Obwodu Zakarpackiego.
Najwyszy poziom wynagrodze w sektorze przedsibiorstw

w podregionie biaostocko-suwalskim, spord wszystkich analizowanych regionw, wraz z utrzymaniem si tendencji wzrostowej w jego
poziomie moe dla potencjalnych eksporterw w ramach rozwoju wymiany transgranicznej oznacza wzrost kosztw produkcji.
W kocowym efekcie moe to wpywa na mniejsz konkurencyjno
cenow za granic. Zwaszcza w kontekcie wskazywanej powyej duo
mniejszej siy nabywczej mieszkacw na rynkach docelowych wymiany transgranicznej (m.in. obwd grodzieski).
1.4. Przemys i budownictwo

1.4.1. Produkcja sprzedana
w przemyle
przecitne
zatrudnienie
W 2013 mia miejsce wzrost produkcji sprzedanej przemysu w skali

roku. By on jednak nieco mniejszy od obserwowanego rok wczeniej.
W porwnaniu z rokiem 2012 odnotowano zwikszenie wydajnoci pracy, ktremu towarzyszy spadek przecitnego zatrudnienia w przemyle.
Produkcja sprzedana przemysu w 2013 roku w wojewdztwie osigna
warto 20 381,4 mln z (4 884,8 mln euro) (w cenach biecych).3 Bya
ona o 6,7% wysza od zanotowanej w roku 2012 oraz o 20,8% wysza
ni w roku 2010 w cenach staych (wykres 6). W skali kraju w tym czasie sprzeda produkcji zwikszya si odpowiednio o 2,2% i 11%. Po
notowanym w I kwartale 2013 roku wzrocie produkcji sprzedanej
przemysu w regionie w skali roku (o 5,2%), w kolejnym kwartalnym
3

op.cit., s. 68-69.
25
okresie narastajcym zaobserwowano zwikszenie tempa tego wzrostu

(wynis on 5,9%). Natomiast w okresie trzech pierwszych kwartaw
omawianego roku odnotowano nieznaczne jego zmniejszenie (do 5,4%).
Wykres 6. Dynamika produkcji sprzedanej przemysu w Polsce
i w wojewdztwie podlaskim w latach 2011-2013 (ceny stae,
2010=100)
rdo: Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s.

69.
Na ogln warto produkcji sprzedanej przemysu (w cenach biecych) w 2013 roku w wojewdztwie podlaskim zoya si przede
wszystkim produkcja w sekcji przetwrstwo przemysowe o wartoci
19 182,6 mln z (4 625,4 mln euro) (94,1% produkcji sprzedanej przemysu w regionie). Produkcja sprzedana przetwrstwa przemysowego
w 2012 roku wyniosa natomiast 16 987,6 mln z (4 155,3 mln euro)
(93,2%). Istotne byo take wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par wodn i gorc wod, w przypadku ktrego warto
produkcji sprzedanej w roku 2013 wyniosa 580,1 mln z (139,9 mln
euro) (2,8%), za rok wczeniej 570,4 mln z (139,5 mln euro) (3,1%).
Jednoczenie trzeba zauway, e w kraju udzia tych sekcji w strukturze
produkcji sprzedanej przemysu uksztatowa si w roku 2013 odpowiednio na poziomie 84,5% i 8,7%. Wzrost produkcji uzyskany
w wojewdztwie w 2013 roku by wynikiem jej zwikszenia o 7,1%
(w cenach staych) w przetwrstwie przemysowym, a take o 0,6%
26
Rozdzia 1.
w sekcji wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par

wodn i gorc wod.4
Jeli chodzi o sam struktur produkcji sprzedanej przemysu
w przetwrstwie przemysowym, wrd dominujcych jego dziaw
w roku 2013 wysz ni przed rokiem warto produkcji sprzedanej
(w cenach staych) uzyskano w produkcji wyrobw z drewna, korka,
somy i wikliny (o 9,8%), wyrobw z gumy i tworzyw sztucznych (o
8,5%), maszyn i urzdze (o 8,4%) oraz artykuw spoywczych (o
7,9%). W analizowanym okresie spadek produkcji dotyczy sekcji pozostaej produkcji wyrobw (o 21,9%) oraz produkcji wyrobw z metali
(o 11,8%).
Wzrostowi produkcji sprzedanej przemysu w wojewdztwie podlaskim towarzyszyo zmniejszenie przecitnego zatrudnienia o 1,4%
w stosunku do roku poprzedniego i o 0,1% w porwnaniu do 2010 roku
(wykres 7). W kraju stwierdzono natomiast spadek przecitnego zatrudnienia w przemyle w odniesieniu do roku poprzedniego o 1,0%,
a w porwnaniu z 2010 rokiem jego wzrost o 0,1%.
Wykres 7.
Dynamika przecitnego zatrudnienia w przemyle
w Polsce i w wojewdztwie podlaskim (2010=100)
rdo: Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. , op.cit., s.

69.
W 2013 roku przecitne zatrudnienie w przemyle w wojewdztwie

uksztatowao si na poziomie 46,3 tys. osb i w stosunku do 2012 roku
4

op.cit., s. 69-70.
27
zmniejszyo si zarwno w sekcji przetwrstwo przemysowe (o 1,3%),

jak te wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par
wodn i gorc wod (o 1,6%). Wydajno pracy w przemyle, mierzona
wartoci produkcji sprzedanej na jednego zatrudnionego,
w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku bya o 8,2% wysza (w cenach
staych) ni rok wczeniej. W kraju wydajno pracy w przemyle
w omawianym roku wzrosa o 3,2% w porwnaniu z rokiem 2012.5
Rosnca wydajno w przemyle z pewnoci w duym stopniu rekompensuje przedsibiorcom wzrost przecitnego poziomu wynagrodze i jednoczenie pozwala z optymizmem patrze na konkurencyjno
cenow produktw na rynkach wymiany transgranicznej.
1.4.2. Produkcja sprzedana

w budownictwie
przecitne
zatrudnienie
W przypadku produkcji sprzedanej w budownictwie, zarwno w roku

2013, jak i 2012, zostao odnotowane zmniejszenie tej produkcji
w odniesieniu do roku poprzedniego. Nisza ni przed rokiem bya take
warto produkcji budowlano-montaowej. W analizowanym 2013 roku
odnotowano zwikszenie wydajnoci pracy w budownictwie w ujciu
rocznym, przy jednoczesnym zmniejszeniu przecitnego zatrudnienia.
W 2013 roku produkcja sprzedana budownictwa w wojewdztwie
podlaskim (w cenach biecych) uksztatowaa si na poziomie 4 314,4
mln z (1 040,3 mln euro) i zmniejszya si o 1,4% w porwnaniu
z zanotowan w roku poprzednim (w 2012 roku spada odpowiednio
o 5,9%). W skali kraju zmniejszya si ona o 11,3% w stosunku do uzyskanej przed rokiem.6
W wojewdztwie podlaskim produkcja budowlano-montaowa
w analizowanym okresie uksztatowaa si na poziomie 1 852,8 mln z
(446,8 mln euro) (co stanowio 42,9% oglnej wartoci produkcji sprzedanej budownictwa) i zmniejszya si o 20,2% w stosunku do zanotowanej w roku poprzednim. W kraju take stwierdzono spadek sprzeday
produkcji budowlano-montaowej w porwnaniu z 2012 rokiem
i wynis on 13,6%.
Wydajno pracy w budownictwie w wojewdztwie podlaskim, mierzona wartoci produkcji sprzedanej budownictwa w przeliczeniu
5

op.cit., s. 71.
6
Ibidem, s. 72-73.
28
Rozdzia 1.
na jednego zatrudnionego, w 2013 roku zwikszya si (w cenach biecych) w stosunku do zanotowanej w roku poprzednim o 4,7%. Jednoczenie zaobserwowano spadek przecitnego zatrudnienia w budownictwie o 5,8%.
Rosnca wydajno w budownictwie, podobnie jak w przemyle, pozwala z optymizmem patrze na konkurencyjno cenow produktw na
rynkach wymiany transgranicznej.
1.5. Podmioty gospodarcze i wyniki finansowe przedsibiorstw

Na koniec grudnia 2013 roku w bazie krajowego rejestru urzdowego
podmiotw gospodarki narodowej REGON wojewdztwa podlaskiego
znajdowao si 96 517 jednostek, czyli o 1,9% wicej ni
w analogicznym okresie roku poprzedniego (tabela 11). Stanowiy one
2,4% podmiotw w Polsce. W sektorze prywatnym stwierdzono wzrost
liczby podmiotw (o 2%), natomiast w sektorze publicznym spadek
(o 2%).
Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON (stan na
31 XII) w Polsce, wojewdztwie podlaskim i podregionie biaostockosuwalskim w latach 2008-2013
Wyszczeglnienie
Polska
2008
2009
2010
2011
2012
2013
3 757093 3 742673 3 909802 3 869897 3 975334 4 070259
Polska
Rok poprzedni =
100%
Wojewdztwo
podlaskie
Wojewdztwo
podlaskie
Rok poprzedni =
100%
Rok poprzedni =
100%
99,6
104,5
99,0
102,7
102,4
90 229
89 578
91 876
91 738
94 721
96 517
99,3
102,6
99,8
103,3
101,9
68 676
68 826
70 695
70 659
73 086
74 531
100,2
102,7
99,9
103,4
102,0
29
Wojewdztwo podlaskie charakteryzuje si do duym zrnicowaniem pod wzgldem rozmieszczenia podmiotw w poszczeglnych czciach regionu. Biorc pod uwag miejsce pooenia siedziby podmiotu
mona stwierdzi, e w kocu 2013 roku w podregionie biaostockosuwalskim znajdowao si 84,1% jednostek prawnych.
Wiksz ni przed rokiem liczb jednostek zaobserwowano
w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku w takich formach organizacyjno-prawnych, jak: fundacje (o 21,3%), spki handlowe (o 8,9%), w tym:
spki komandytowo-akcyjne (ponad 2,5-krotnie), spki komandytowe (o 18,5%), spki z ograniczon odpowiedzialnoci (o 9,7%), spki
partnerskie (o 3,8%), spki jawne (o 2,4%), stowarzyszenia
i organizacje spoeczne (o 4,1%), spdzielnie (o 1,9%), osoby fizyczne
prowadzce dziaalno gospodarcz (o 1,4%), spki cywilne (o 0,6%).
Zdecydowana wikszo podmiotw gospodarki narodowej naley
do sektora prywatnego. W kocu 2013 roku w wojewdztwie podlaskim
ich liczba uksztatowaa si na poziomie 93 353, co stanowio a 96,7%
ogu jednostek wpisanych do rejestru REGON. Podmioty te prowadziy
dziaalno gospodarcz gwnie w sekcjach: handel, naprawa pojazdw
samochodowych, budownictwo, przetwrstwo przemysowe oraz dziaalno profesjonalna, naukowa i techniczna.
Biorc pod uwag liczb zarejestrowanych podmiotw pod wzgldem rodzaju wykonywanej dziaalnoci stwierdzono, e w kocu 2013
roku niemale poowa z nich skupia si w trzech sekcjach, tj. handel,
naprawa pojazdw samochodowych 26,5% ogu zarejestrowanych
podmiotw, budownictwo 12,4% oraz przetwrstwo przemysowe
8,2% (wykres 8). Podobn prawidowo zaobserwowano w zbiorowoci
osb fizycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz, gdzie rwnie
najliczniej bya reprezentowana sekcja handel, naprawa pojazdw samochodowych (28,6% ogu zarejestrowanych podmiotw w tej grupie).
Ten rodzaj dziaalnoci dominowa take wrd spek cywilnych (40%)
oraz spek handlowych (35,6%). W przypadku spdzielni najwicej
podmiotw zajmowao si dziaalnoci zwizan z obsug rynku nieruchomoci (22,8% ogu tych jednostek prawnych), handlem, napraw
pojazdw samochodowych (22,4%) oraz rolnictwem, lenictwem, owiectwem i rybactwem (21,7%).
30
Rozdzia 1.
Wykres 8. Struktura podmiotw gospodarki narodowej wedug

sekcji w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku (stan na 31 XII)
3,3%
8,0%
Rolnictwo, lenictwo, owiectwo i

rybactwo
Przemys
3,9%
8,8%
2,2%
Przetwrstwo przemysowe
8,2%
7,1%
Budownictwo
Handel, naprawa pojazdw
samochodowych
Transport i gospodarka magazynowa
12,4%
Zakwaterowanie i gastronomia
26,5%
Dziaalno finansowa i
ubezpieczeniowa
Dziaalno profesjonalna, naukowa i
techniczna
rdo: Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w wojewdztwie podlaskim. Stan na

koniec 2013 r., Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, luty 2014, s. 2.
W kocu grudnia 2013 roku tylko 3,3% ogu podmiotw wpisanych

do rejestru REGON w wojewdztwie podlaskim naleao do sektora
publicznego. Spord 3 164 podmiotw zaliczanych do tego sektora
wasnoci najwicej odnotowano w sekcjach: edukacja (48,2%), administracja publiczna i obrona narodowa, obowizkowe zabezpieczenia spoeczne (14,4%) oraz obsuga rynku nieruchomoci (13,8%).
W 2013 roku wyniki finansowe 363 badanych przedsibiorstw niefinansowych byy korzystniejsze ni uzyskane w 2012 roku. Taka sytuacja
miaa miejsce zarwno w wojewdztwie podlaskim, jak i w Polsce.
W odniesieniu do roku poprzedniego poprawiy si take podstawowe
wskaniki ekonomiczno-finansowe. W efekcie wzrostu przychodw
z caoksztatu dziaalnoci, przy zmniejszeniu kosztw ich uzyskania,
obniy si wskanik poziomu kosztw. Wysze ni w 2012 roku byy
wskaniki obrotu brutto i netto, a nisze wskaniki pynnoci (tabela 12).
Przychody z caoksztatu dziaalnoci w 2013 byy o 4% wysze ni
w 2012 roku. Koszty uzyskania tych przychodw wzrosy o 2,5%. Przychody netto ze sprzeday produktw osigny w roku 2013 poziom
21 678 705 z (5 227 311 euro), za ze sprzeday towarw i materiaw
10 798 519 z (2 603 810 euro). Wysza dynamika przychodw
z caoksztatu dziaalnoci od dynamiki kosztw ich uzyskania wpyna
na popraw wskanika poziomu kosztw w skali roku o 1,5 pkt proc.
31
do 96,8%, gdy w kraju zanotowano jego popraw o 0,3 pkt proc. do

95,5% (wykres 12).
Tabela 12. Przychody, koszty oraz wyniki finansowe podmiotw
w wojewdztwie podlaskim w 2012 i 2013 roku (w mln z, w mln euro)
Wyszczeglnienie
2012
mln z
2013
mln euro
mln z
mln euro
Przychody z caoksztatu dziaalnoci
31 924,0
7 808,8
33 204,3
8 006,4
w tym przychody ze sprzeday

produktw, towarw i materiaw
31 007,7
7 584,7
32 477,2
7 831,1
31 367,4
7 672,7
32 158,2
7 754,2
20 937,0
5 121,3
22 214,9
5 356,6
warto sprzedanych towarw

i materiaw
9 345,8
2 286,0
9 351,2
2 254,8
Wynik na sprzeday produktw,

towarw i materiaw
724,8
177,3
911,1
219,7
Wynik na dziaalnoci gospodarczej
556,5
136,1
1 046,2
252,3
Wynik zdarze nadzwyczajnych
5,5
1,3
0,2
0,05
Wynik finansowy brutto
562,0
137,5
1 046,3
252,3
Wynik finansowy netto
408,4
99,9
817,3
197,1
zysk netto
917,0
224,3
1 012,0
244,0
strata netto
508,6
124,4
194,7
46,9
Koszty uzyskania przychodw

z caoksztatu dziaalnoci
w tym koszt wasny sprzedanych
produktw
Przychody netto ze sprzeday produktw, towarw i materiaw

w 2013 roku osigny warto 32 477,2 mln z (7 831,1 mln euro)
(wzrost o 4,7% w stosunku do roku poprzedniego), a koszty ich uzyskania wyniosy 9 351,2 mln z (2 254,8 euro). Wynik finansowy ze sprzeday produktw, towarw i materiaw uksztatowa si na poziomie
911,1 mln z (219, mln euro) i by o 25,7% wyszy ni przed rokiem.
Koszty wasne sprzedanych produktw uksztatoway si w roku
2013 na poziomie 22 214 882 z (5 356,6 mln euro). Przy czym warto
sprzedanych towarw i materiaw wyniosa w tym roku 9 351 232 z
(2 254,8 mln euro).
32
Rozdzia 1.
Wynik finansowy na dziaalnoci gospodarczej uksztatowa si

na poziomie 1 046,2 mln z (252,26 mln euro) i by o 88% wyszy ni
w 2012 roku. Po uwzgldnieniu wyniku zdarze nadzwyczajnych
w kwocie 0,2 mln z, wynik finansowy brutto osign warto 1 046,3
mln z (252,3 mln euro) i by wyszy o 484,3 mln z (tj. o 86,2%)
od uzyskanego w 2012 roku. Wynik finansowy netto uksztatowa si
na poziomie 1 012,0 mln z i by wyszy o 408,9 mln z (tj. o 100,1%)
w porwnaniu z wygenerowanym rok wczeniej, zatem wzrs ponad
dwukrotnie w stosunku do roku 2012. Zysk netto wzrs o 10,4%, natomiast strata netto zmniejszya si o 61,7%.
W 2013 roku zysk netto wykazao 83,9% badanych przedsibiorstw,
wobec 77,3% przed rokiem, a ich udzia w przychodach ogem zwikszy si z poziomu 87,7% w 2012 roku do 92,4% w roku analizowanym.
Udzia przychodw przedsibiorstw wykazujcych zysk netto w oglnej
kwocie przychodw z caoksztatu dziaalnoci osign za poziom
92,4%.
W badanych przedsibiorstwach odnotowano popraw podstawowych wskanikw ekonomiczno-finansowych. W skali roku wskanik
poziomu kosztw z caoksztatu dziaalnoci obniy si o 1,5 pkt proc.
(tabela 13).
Tabela 13. Podstawowe wskaniki ekonomiczno-finansowe podmiotw
objtych badaniem w wojewdztwie podlaskim w 2012 i 2013 roku (w %)
Wyszczeglnienie
2012
Wskanik poziomu kosztw
2013
98,3
96,8
2,3
2,8
Wskanik rentownoci obrotu brutto
1,8
3,2
Wskanik rentownoci obrotu netto
1,3
2,5
Wskanik pynnoci finansowej I stopnia
22,7
23,2
Wskanik pynnoci finansowej II stopnia
82,5
86,7
Wskanik rentownoci
i materiaw
ze sprzeday produktw,
towarw
Wysze byy zarwno wskaniki rentownoci obrotu brutto (o 1,4 pkt

proc.), jak i obrotu netto (o 1,2 pkt proc.). Zatem wskanik rentownoci
obrotu brutto wzrs z 1,8% w roku poprzednim do 3,2% w 2013 roku,
netto odpowiednio z 1,3% do 2,5%, za wskanik rentownoci
ze sprzeday produktw, towarw i materiaw z 2,3% w roku poprzednim do 2,8% w 2013 roku.
33
Wzrosy take wskaniki pynnoci finansowej. Wskaniki pynnoci

finansowej I stopnia z 22,7% do 23,2%, czyli o 0,5 pkt proc., natomiast
II stopnia z 82,5% do 86,7% o 4,2 pkt proc. (tabela 13). W kraju
w 2013 roku rwnie odnotowano popraw wikszoci podstawowych
wskanikw ekonomiczno-finansowych badanych przedsibiorstw
w odniesieniu do roku poprzedniego.
ROZDZIA 2.
WIELKO I STRUKTURA EKSPORTU
Dane dotyczce wymiany handlowej dla podregionu biaostockosuwalskiego, podobnie jak to ju miao miejsce w tym opracowaniu,
byy moliwe do prawidowego uchwycenia jedynie na poziomie wojewdztwa podlaskiego. Dlatego te w kontekcie wielkoci i struktury
eksportu, ale take pozostaych zmiennych charakteryzujcych wymian
handlow porwnywane bd obwd grodzieski oraz obwd zakarpacki
z wojewdztwami podlaskim oraz podkarpackim.
Warto obrotw handlu zagranicznego wojewdztwa podlaskiego
w 2013 roku wyniosa 4 312,6 mln USD (1,1% cznej wartoci obrotw
handlowych dla Polski), z czego 2 447,2 mln USD stanowi eksport
(1,2% wartoci oglnokrajowej), za 1 865,4 mln USD import (0,9%
udziau w imporcie krajowym) (tabela 14, wykres 9). Dla porwnania,
obroty handlu zagranicznego wojewdztwa podkarpackiego ksztatoway
si na poziomie 10 984,6 mln USD (2,7%), eksport 6 540,3 mln USD
(3,2%), a import 4 444,3 mln USD (2,2%).
Tabela 14. Rozmiar eksportu i importu w wojewdztwie podlaskim
oraz pozostaych analizowanych regionach w latach 2008-2013
(w mln USD, w %)
Wyszczeglnienie
Podlaskie
Obroty (mln USD)
2008
2009
2010
2011
2012
3 147,4 2 299,3 2 962,7 3 893,5 3 858,2
2013
4 312,6
Rok poprzedni=100%
73,1
128,9
131,4
99,1
111,8
Podlaskie=100%
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
1 516,4 1 179,5 1 470,2 1 875,3 2 097,4
2 447,2
Eksport (mln USD)

Rok poprzedni=100%
77,8
124,6
127,6
111,8
116,7
Podlaskie=100%
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
1 631,0 1 119,8 1 492,5 2 018,2 1 760,8
1 865,4
Import (mln USD)

Rok poprzedni=100%
68,7
133,3
135,2
87,2
105,9
36
Rozdzia 2.
Wyszczeglnienie
Podlaskie=100%
Saldo (mln USD)
Obwd zakarpacki
Obwd grodzieski
Podkarpackie
Obroty (mln USD)
2008
2009
2010
2011
2012
2013
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
-114,6
59,7
-22,3
-142,9
336,6
581,8
6 258,3 7 636,1 8 944,0 9 603,3 10 984,6
Rok poprzedni=100%
122,0
117,1
107,4
114,4
Podlaskie=100%
272,2
257,7
229,7
248,9
254,7
4 537,5 3 769,1 4 414,4 5 177,7 5 365,5
6 540,3
Eksport (mln USD)

Rok poprzedni=100%
83,1
117,1
117,3
103,6
121,9
Podlaskie=100%
299,2
319,6
300,3
276,1
255,8
267,3
Import (mln USD)
2 489,2 3 221,7 3 766,3 4 237,8 4 444,30
Rok poprzedni=100%
129,4
116,9
112,5
104,9
Podlaskie=100%
222,3
215,9
186,6
240,7
238,2
Saldo obrotu (mln

USD)
1 279,9 1 192,7 1 411,4 1 127,7
2 096,0
Obroty
towarw
3 073,1 2 403,9 2 972,2 3 794,7 3 803,7
(mln USD)
3 986,6
Rok poprzedni=100%
124,5
78,2
123,6
127,7
100,2
104,8
Podlaskie=100%
97,6
104,5
100,3
97,5
98,6
92,4
1 564 1 253,1 1 628,8 2 113,3 2 077,8
2 361,2
Eksport (mln USD)

Rok poprzedni=100%
110,9
80,1
130
129,7
98,3
113,6
Podlaskie=100%
103,1
106,2
110,8
112,7
99,1
96,5
1 509,1 1 150,8 1 343,4 1 681,4 1 725,9
1 625,4
Import (mln USD)

Rok poprzedni=100%
142,8
76,3
116,7
125,2
102,6
94,2
Podlaskie=100%
92,5
102,8
90,0
83,3
98,0
87,1
Saldo obrotu towarw (mln dolarw)
54,9
102,3
285,4
431,9
351,9
735,8
3 086,7 1 887,9 2 505,2 3 395,5 3 394,4
3 362,5
Obroty (mln USD)

Rok poprzedni=100%
61,2
132,7
135,5
100,0
99,1
Podlaskie=100%
98,1
82,1
84,6
87,2
88,0
78,0
935,0 1 156,6 1 397,6 1 385,3
1 300,0
Eksport (mln USD)
1 220,6
Rok poprzedni=100%
76,6
123,7
120,8
99,1
93,8
Podlaskie=100%
80,5
79,3
78,7
74,5
66,0
53,1
37
Wielko i struktura eksportu
Wyszczeglnienie
2008
Import (mln USD)
2009
1 866,1
2010
2011
2012
2013
952,9 1 348,6 1 997,9 2 009,1
2 062,5
Rok poprzedni=100%
51,1
141,5
148,1
100,6
102,7
Podlaskie=100%
114,4
85,1
90,4
99,0
114,1
110,6
Saldo obrotu (mln

USD)
-645,5
-17,9
-192,0
-600,3
-623,8
-762,5
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego, prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok,
15 grudnia 2014; Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2010 roku, Krakw 2011; Handel
zagraniczny w Polsce i Maopolsce w 2011 roku, Krakw 2012; Handel zagraniczny w Polsce
i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/.
Wykres 9. Warto obrotw handlu zagranicznego wojewdztwa

podlaskiego w latach 2008-2013 (w mln USD)
4312,6
336,6
-142,9
-22,3
500,0
59,7
-114,6
1000,0
581,8
1500,0
2097,4
1760,8
1179,5
1119,8
2000,0
1516,4
1631,0
2500,0
1875,3
2018,2
2299,3
3000,0
2447,2
1865,4
2962,7
3500,0
1470,2
1492,5
4000,0
3147,4
4500,0
3858,2
3893,5
5000,0
0,0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
-500,0
Obroty
Eksport
Import
Saldo
i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014.
Warto obrotw handlowych wojewdztwa podlaskiego sukcesywnie ronie od 2010 roku. Jedynie w 2012 nastpi minimalny spadek
38
Rozdzia 2.
wartoci obrotw poniej wartoci w roku 2011 (0,9%). W 2009 roku

nastpi z kolei spadek obrotw handlowych wzgldem roku poprzedniego o 22,2%.
W latach 2008-2013 trzykrotnie odnotowano wartoci ujemne salda
obrotw handlowych z zagranic. Przewaga importu nad eksportem
w wojewdztwie podlaskim w roku 2008 bya na poziomie -114,6 mln
USD, 2010 rok przynis saldo handlowe na poziomie -22,3 mln USD,
za 2011 rok na poziomie -142,9 mln USD.
W okresie 2009-2011 dynamika zmian eksportu i importu utrzymywaa si na podobnym poziomie, przy czym w latach 2010-2011 dynamika importu przewyszaa dynamik zmian eksportu. Poczwszy
od 2012 roku zmiany przyrostu wartoci z eksportu towarw za granic
s wysze od przyrostu importu (wykres 10).
Wykres 10. Dynamika eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego
w latach 2009-2013
150
130
110
90
70
50
2009
2010
Dynamika eksportu
2011
2012
2013
Dynamika importu
i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014.
Naley stwierdzi, i wojewdztwo podlaskie, zestawiajc warto

jego obrotw handlowych z wartoci obrotw handlowych innych analizowanych regionw, nie jest wiodcym regionem w zakresie handlu
zagranicznego. Bezapelacyjnym liderem spord analizowanych regio-
39
nw jest wojewdztwo podkarpackie, ktrego warto obrotw handlowych z zagranic w 2013 roku, w relacji do obrotw handlowych najbardziej rozwinitego gospodarczo regionu spord analizowanych
wojewdztwa podlaskiego, wyniosa 257,4% (wykres 11).
Wykres 11. Poziom obrotw handlowych wojewdztwa podlaskiego
w odniesieniu do obrotw handlowych pozostaych regionw
w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%)
300
250
200
150
100
50
0
2009
2010
2011
2012
Podlaskie
Podkarpackie
Obwd grodzieski
Obwd zakarpacki
2013
i Maopolsce w 2013 roku, Krakw 2014, http://www.uz.ukrstat.gov.ua/; Rocznik Statystyczny Ukraina w liczbach w 2013 roku, Pastwowy Urzd Statystyczny Ukrainy, Kijw 2014.
Dla porwnania, obroty handlowe obwodu zakarpackiego z zagranic

w 2013 roku stanowiy wartociowo 78% obrotw wojewdztwa podlaskiego w tym samym roku. Wskanik ten dla obwodu grodzieskiego
wynis 87,1%.
Naley zatem stwierdzi, i w chwili obecnej w zakresie wymiany
handlowej, w tym transgranicznej, uwzgldniajc warto obrotw handlowych, najwikszym partnerem handlowym wzgldem pozostaych
regionw jest wojewdztwo podkarpackie, w tym podregion kroniesko-przemyski.
Dynamika zmian wielkoci obrotw handlowych we wszystkich analizowanych regionach bya w okresie 2010-2012 podobna. Wojewdztwo podkarpackie odnotowywao rok do roku wzgldnie mniejsze spadki
dynamiki obrotw handlowych w analizowanym okresie, za najwiksze
40
Rozdzia 2.
zmiany w kierunku obniki wartoci obrotw handlowych przypady

w udziale obwodowi zakarpackiemu (wykres 12).
Wykres 12. Dynamika zmian wielkoci obrotw handlowych obwodu
zakarpackiego na tle dynamiki obrotw handlowych pozostaych
regionw w latach 2010-2013
140
120
100
80
60
2010
2011
2012
Podlaskie
Podkarpackie
Obwd grodzieski
Obwd zakarpacki
2013
Pozycja wojewdztwa podkarpackiego jako lidera w wymianie handlowej z zagranic na tle pozostaych regionw jest niezachwiana, poczwszy od 2009 roku a do 2013 roku, zarwno po stronie eksportu, jak
i importu.
Warto eksportu dla wojewdztwa podkarpackiego wyniosa
w 2013 roku 267,3% wartoci wojewdztwa podlaskiego (wykres 13).
Dla porwnania, warto eksportu obwodu grodzieskiego w 2013 roku
stanowia 96,5% wartoci wojewdztwa podlaskiego. Natomiast ten sam
wskanik w 2013 roku dla obwodu zakarpackiego wynis zaledwie
53,1%.
W eksporcie potencjaem zblionym do wojewdztwa podlaskiego
dysponuje obwd grodzieski uwzgldniajc warto eksportu obu
regionw w latach 2009-2013.
Z kolei w imporcie dla obwodu zakarpackiego tendencja jest odwrotna. Warto importu obwodu zakarpackiego w 2013 roku stanowia
41
110,6% wartoci wojewdztwa podlaskiego. Jeszcze w roku 2009 ten

wskanik wynosi 85,1%.
W imporcie, podobnie jak w eksporcie, zblionym potencjaem
do wojewdztwa podlaskiego dysponuje obwd grodzieski uwzgldniajc warto importu regionw w latach 2009-2013.
Z kolei warto importu dla wojewdztwa podkarpackiego wyniosa
w 2013 roku 238,2% wartoci dla wojewdztwa podlaskiego.
Wykres 13. Poziom eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego
w odniesieniu do poziomu eksportu i importu pozostaych regionw
w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%)
350
350
300
300
250
250
200
200
150
150
100
100
50
50
0
2009
2010
2011
2012
2013
2009
2010
2011 2012
2013
Eksport Podlaskie
Import Podlaskie
Eksport Podkarpackie
Import Podkarpackie
Eksport Obwd grodzieski
Import Obwd grodzieski
Eksport Obwd zakarpacki
Import Obwd zakarpacki
W strukturze towarowej eksportu niezmiennie w okresie 2009-2013

dominowa eksport zwierzt ywych i produktw pochodzenia zwierzcego, na poziomie 31,1-31,6% caej wielkoci eksportu (wykres 14).
Drug pozycj w roku 2013, w stosunku do roku 2009, zajmowa eksport
maszyn i urzdze mechanicznych (19,3%). Na trzecim i czwartym
miejscu w strukturze eksportu, uwzgldniajc warto obrotw, uplaso-
42
Rozdzia 2.
wa si odpowiednio eksport drewna i wyrobw z drewna (8,1%) oraz

eksport tworzyw sztucznych i artykuw z nich (6,4%). We wszystkich
tych przypadkach warto eksportu ulega zwikszeniu w 2013 roku
w stosunku do 2009 roku.
W oparciu o powysze, za podstawow ofert eksportow wojewdztwa podlaskiego, w tym podregionu biaostocko-suwalskiego
w wymianie transgranicznej z innymi analizowanymi regionami,
w szczeglnoci naley uzna: zwierzta ywe i produkty pochodzenia
zwierzcego, maszyny i urzdzenia mechaniczne oraz drewno i wyroby
z drewna.
Wykres 14. Struktura towarowa eksportu wojewdztwa podlaskiego
w 2009 i 2013 roku (w %)
Zwierzta ywe; produkty pochodzenia
zwierzcego
31,6
31,1
19,3
16,7
Maszyny i urzdzenia mechaniczne

8,1
7,9
Drewno i wyroby z drewna
6,4
6,2
Tworzywa sztuczne i artykuy z nich
3,8
4,7
Pojazdy i inne urzdzenia transportowe
2009
2013
5,5
6,6
Gotowe artykuy spoywcze
3,9
4,1
Produkty pochodzenia rolinnego
21,4
22,7
Pozostae
0,0
5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0
15 grudnia 2014.
Blisko 70% eksportu z wojewdztwa podlaskiego (o wartoci

16 888,7 mln USD) trafio w 2013 roku na rynki krajw Unii Europejskiej (UE) (wykres 15). Drugi istotny kierunek eksportu wojewdztwa
podlaskiego stanowi kraje byego ZSRR, dla ktrych udzia w eksporcie
uksztatowa si w 2013 roku na poziomie 22,8% (556,8 mln USD).
Do krajw wysoko rozwinitych spoza UE w roku 2013 wyeksportowano towary na kwot 109,5 mln USD, co stanowio 4,5% wartoci oglnej
eksportu.
43
Wykres 15. Struktura geograficzna eksportu wojewdztwa

podlaskiego w 2009, 2012, 2013 roku (w mln USD, wartoci
w nawiasach w %)
807,2 (68,5)
1359,6 (64,9)
Kraje UE
1688,7 (68,9)
44,0 (3,7)
94,6 (4,5)
109,5 (4,5)
Kraje wysoko rozwinite spoza UE
292,6 (24,8)
537,9 (25,6)
556,8 (22,8)
Kraje byego ZSRR
7,8 (0,7)
8,2 (0,4)
8,4 (0,3)
Kraje Europy rodkowej i Poudniowej
2009
2012
2013
27,9 (3,3)
97,2 (4,6)
85,6 (3,5)
Pozostae kraje
0,0
400,0
800,0 1200,0 1600,0 2000,0
rdo: J. Grabowiecki, Eksport regionw peryferyjnych na przykadzie wojewdztwa podlaskiego,

prezentacja w ramach konferencji Podlasie na eksport, Biaystok, 15 grudnia 2014.
W strukturze towarowej importu wojewdztwa podlaskiego dominuje niezmiennie import wyrobw mineralnych z udziaem w imporcie
ogem dla wojewdztwa podlaskiego na poziomie 32,3% (w 2009
34,1%). Na drugim miejscu plasuje si import maszyn i urzdze mechanicznych (16,6%), z kolei na trzecim import zwierzt ywych
i produktw pochodzenia zwierzcego (8,1%). W tym przypadku udzia
w imporcie ogem w 2013 roku by o 10,2% niszy ni w 2009 roku
(wykres 16).
44
Rozdzia 2.
Wykres 16. Struktura towarowa importu wojewdztwa podlaskiego

w 2009 i 2013 roku (w %)
34,1
32,3
Wyroby mineralne
Maszyny i urzdzenia mechaniczne
12,0
Zwierzta ywe; produkty pochodzenia

zwierzcego
8,1
16,6
18,3
4,6
4,6
Pojazdy i inne urzdzenia transportowe
2009
Tworzywa sztuczne i artykuy z nich
6,4
5,4
Wyroby przemysu chemicznego
5,5
6,1
2013
5,3
4,0
Metale nieszlachetne i artykuy z nich
19,4
17,3
Pozostae
10
15
20
25
30
35
40

W oparciu o powysze, za podstawow potrzeb importow wojewdztwa podlaskiego, w tym podregionu biaostocko-suwalskiego
w wymianie transgranicznej z innymi analizowanymi regionami,
w szczeglnoci naley uzna: wyroby mineralne, maszyny i urzdzenia
mechaniczne.
Podobnie jak w eksporcie, rwnie w imporcie najwaniejsz rol
odgrywaj kraje UE. Z krajw Unii Europejskiej w 2013 roku na rynek
wojewdztwa podlaskiego trafio 52,4% wszystkich zaimportowanych
w tym czasie towarw o wartoci rzdu 977,5% mln USD. Udzia krajw UE w imporcie wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku by wyszy
wzgldem roku 2009 o 4,2%. Drugim rdem zaopatrzenia wojewdztwa podlaskiego w towary w 2013 roku byy kraje byego ZSRR,
z ktrych to wojewdztwo zaimportowao towary na kwot 692,4 mln
USD, co stanowio 37,1% caego importu, i jednoczenie byo o 3,2%
nisze od importu z tych krajw w roku 2009 (wykres 17).
45
Wykres 17. Struktura geograficzna importu wojewdztwa

w nawiasach w %)
537,7 (48,2)
Kraje UE
Pozostae kraje
wysoko rozwinite
768,7 (43,6)
977,5 (52,4)
14,8 (1,3)
78,5 (4,5)
51,5 (2,8)
453,7 (40,3)
Kraje byego ZSRR
756,1 (42,9)
692,4 (37,1)
1,6 (0,1)
2,7 (0,2)
2,9 (0,2)
Kraje Europy
rodkowej
2009
2012
112,1 (10,0)
154,9 (8,8)
141,1 (7,6)
Pozostae kraje
0
200
400
2013
600
800
1000
1200

W tabeli 15 zaprezentowano list krajw najwaniejszych partnerw w eksporcie i imporcie w 2013 roku. Blisko 34% eksportu wojewdztwa podlaskiego trafio w 2013 roku do dwch krajw: Niemiec
(22,8%) oraz Rosji (11%). Najwyej, spord analizowanych podregionw-krajw w zakresie wymiany transgranicznej, znalaza si Biaoru.
W przypadku eksportu z wojewdztwa podlaskiego bya to trzecia pozycja spord wszystkich krajw eksportowych, tu po Niemczech i Rosji.
Warto towarw wyeksportowanych na Biaoru, w tym do obwodu
grodzieskiego, wyniosa 187,6 mln USD, co stanowio w badanym roku
7,7% wartoci caego eksportu wojewdztwa podlaskiego. Warto eksportu na Ukrain, w tym do obwodu zakarpackiego, wyniosa 51,0 mln
USD, co stanowio 2,1% caego eksportu wojewdztwa podlaskiego
w 2013 roku. Tym samym uplasowao to Ukrain jako dwunasty
w kolejnoci kraj eksportowy wojewdztwa podlaskiego.
46
Rozdzia 2.
Tabela 15. Lista najwaniejszych partnerw w eksporcie i imporcie

wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku (w mln USD, w %)
Eksport
Lp.
Kraj
Import
w mln
USD
w
%
Lp.
Kraj
w mln
USD
w
%
1.
Niemcy
559,0
22,8
1. Rosja
480,1
25,7
2.
Rosja
270,1
11,0
2. Niemcy
216,1
11,6
3.
Biaoru
187,6
7,7
3. Szwecja
207,2
11,1
4.
Litwa
169,7
6,9
4. Biaoru
161,4
8,7
5.
Niderlandy
134,3
5,5
5. Litwa
119,1
6,4
6.
Wielka Brytania
132,5
5,4
6. Chiny
85,0
4,6
7.
Republika Czeska
82,6
3,4
7. Niderlandy
61,2
3,3
8.
Francja
81,1
3,3
8. Wochy
51,8
2,8
9.
otwa
77,1
3,1
9. Belgia
45,8
2,5
10.
Sowacja
64,9
2,7
10. Francja
44,7
2,4
11.
Wochy
63,3
2,6
11. Republika Czeska
36,8
2,0
12.
Ukraina
51,0
2,1
12. Austria
35,9
1,9
13.
Norwegia
50,1
2,0
13. Dania
32,3
1,7
14.
Szwecja
50,0
2,0
14. Wielka Brytania
29,7
1,6
15.
Wgry
45,3
1,8
15. Ukraina
29,5
1,6

W 2013 roku najwikszy procentowo import w caej strukturze geograficznej importu pochodzi odpowiednio: z Rosji (25,7%), Niemiec
(11,6%) oraz Szwecji (11,1%). Biaoru zaja w tym zestawieniu czwart pozycj z 8,7% udziaem w caym imporcie wojewdztwa podlaskiego
i wartoci na poziomie 161,4 mln USD. Natomiast Ukraina
to w kolejnoci 15. kraj, z ktrego pochodzi import do wojewdztwa
podlaskiego w 2013 roku z udziaem 1,6% w strukturze geograficznej
importu i wartoci 29,5 mln USD.
Nie ma adnych regionalnych rankingw gwnych eksporterw
z wojewdztwa podlaskiego. Jako sektory strategiczne dla wojewdztwa, ujte w strategii rozwoju regionalnego, znalazy si: przemys spoywczy, drzewny, budowlany, maszynowy i turystyczny. Szczeglnie
47
dynamicznie rozwija si przemys spoywczy. W Podlaskiem dziaaj

due zakady zajmujce si przetwrstwem mleka, misa, drobiu i zb
oraz browary. Dziaajce tu mleczarnie nale do najwikszych
i najnowoczeniejszych w kraju. Istotn gazi gospodarki jest przemys
drzewny, pracujcy w oparciu o surowce pochodzce z regionu. Jest
to midzy innymi produkcja parkietw, mebli, stolarki czy elementw
konstrukcji domw. W przemyle budowlanym dominuj firmy zajmujce si produkcj ceramiki, kostki brukowej, silikatw. Wan rol odgrywa take przemys maszynowy, w tym maszyn i urzdze rolniczych.
Wedug rankingu 500 najwikszych firm w Polsce, tworzonego przez
gazet Rzeczpospolita w roku 2014, w kategorii gwnych eksporterw znalazo si 9 przedsibiorstw z wojewdztwa podlaskiego8. Byy
to: Mlekpol z Grajewa na miejscu 87., Mlekovita z Wysokiego Mazowieckiego na pozycji 91., Barter z Biaegostoku 142., Pfleiderer
z Grajewa 156., Unibep z Bielska Podlaskiego 273., Okrgowa Spdzielnia Mleczarska z Pitnicy 282., Spdzielnia Obrotu Towarowego
Przemysu Mleczarskiego z Biaegostoku 300., Pronar z Narwi 385.
oraz Adampol SA z Biaegostoku na miejscu 500. Dla porwnania, dwa
lata wczeniej w rankingu czasopisma Polityka 500 najwikszych firm
w roku 2011 znalazo si 8 podlaskich przedsibiorstw. O miejscu
w zestawieniu zadecydowaa wielko osiganych przychodw. Byy
to wszystkie podmioty z listy najwikszych eksporterw z roku 2014
poza jednym Adampolem SA, ktry wwczas zamyka stawk. Rwnie kolejno podmiotw bya taka sama, chocia zajy one wwczas
inne miejsca na licie rankingowej. Najwyej w zestawieniu uplasoway
si firmy z brany mleczarskiej Mlekpol z Grajewa zaj 85. pozycj,
natomiast niedaleko za nim, czyli na 88. miejscu znalaza si Mlekovita
z Wysokiego Mazowieckiego. Kolejne podlaskie przedsibiorstwa, ktre
zostay uwzgldnione w rankingu najwikszych, to: Barter
z Biaegostoku 210. miejsce, Pfleiderer z Grajewa 214., Unibep
z Bielska Podlaskiego 299., Okrgowa Spdzielnia Mleczarska
z Pitnicy 320., SOTPM z Biaegostoku 328. i na kocu Pronar
z Narwi 466.9
Strona www bialystokonline: http://www.bialystokonline.pl/bialostockie-firmy-wrankingu-500-najwiekszych,artykul,77227,4,9.html [12.08.2014].

9
Strona www czasopisma Polityka, Lista 500 Polityki. Lista najwikszych polskich
firm. 100 najwikszych eksporterw w 2012 r., http://www.lista500. polityka.pl/rankings/show/region:10 [11.08.2014].
48
Rozdzia 2.
Dla porwnania w tabeli 16 zamieszczono 9 firm, spord 20 najwikszych eksporterw w 2013 roku w wojewdztwie podlaskim, wedug danych Centrum Analitycznego Administracji Celnej, ktre
s obecne na rynku biaoruskim i/lub ukraiskim.
Tabela 16. Liderzy eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku
dziaajcy na rynku biaoruskim i/lub ukraiskim
Nazwa firmy
Biaoru
Glob-Terminal Sp. z o.o.
PFLEIDERER Grajewo Spka Akcyjna
Ukraina
PFLEIDERER MDF Sp. z o.o.
AC Spka Akcyjna
KAN Sp. z o.o.
MP-TRADE Mirosaw Piekarski
Rolnicze
Przedsibiorstwo
ProdukcyjnoHandlowe CONTRACTUS Sp. z o.o.
Spdzielnia Obrotu Towarowego Przemysu

Mleczarskiego
UNIBEP Sp. z o.o.
rdo: Opracowanie wasne na podstawie: M. Thlon (red.), Analiza dotyczca oferty inwestycyjnej
Makroregionu Polski Wschodniej, op.cit., s. 113.
Wojewdztwo podlaskie, w tym podregion biaostocko-suwalski,

chocia najbardziej rozwinite gospodarczo spord analizowanych czterech regionw, to jednak w wymianie handlowej z zagranic ustpuje
pozycj lidera wojewdztwu podkarpackiemu, w tym podregionowi
kroniesko-przemyskiemu.
Utrzymujca si od 2012 roku przewaga eksportu nad importem oraz
wiksza dynamika wzrostu eksportu ni importu mog stanowi dodatkowy impuls dla eksporterw.
W perspektywie rozwoju wymiany transgranicznej z analizowanymi
regionami, przede wszystkim z obwodem grodzieskim, naley spodziewa si po stronie eksportu dominacji produktw pochodzenia zwierzcego oraz zwierzt ywych, a take maszyn i urzdze mechanicznych oraz drewna i produktw z drewna. Po stronie importu nadal dominowa bd raczej wyroby mineralne oraz maszyny i urzdzenia mechaniczne.
ROZDZIA 3.
WSPPRACA TRANSGRANICZNA
W DOKUMENTACH STRATEGICZNYCH PODREGIONU
Dokumenty strategiczne opracowane na potrzeby poszczeglnych

wadz lokalnych i regionalnych mog by dobrym rdem wiedzy
na temat ich podejcia do wsppracy transgranicznej. W opracowaniu
Samorzdowa
i obywatelska
wsppraca
transgraniczna
w wojewdztwie podlaskim. Przegld literatury i dokumentw strategicznych10 zostay poddane analizie dokumenty z wojewdztwa podlaskiego wedug stanu na 1 stycznia 2013 roku. Wrd nich znalazy
si przede wszystkim strategie powiatowe i gminne, programy i plany
rozwoju lokalnego oraz plany rozwoju i odnowy miejscowoci.
Ponisza analiza odnosi si jedynie do omiu powiatw skadajcych
si na analizowany podregion biaostocko-suwalski. Wyodrbniono przy
tym tylko te dokumenty, w ktrych bya poruszana kwestia wsppracy
midzynarodowej, w tym transgranicznej, z Biaorusi. cznie byo
to 100 opracowa rnego typu.
W trzynastu dokumentach strategicznych z terenu powiatu augustowskiego odnaleziono jakiekolwiek wzmianki o wsppracy transgranicznej. Przede wszystkim zwraca si w nich uwag na walory turystyczne
i rodowiskowe powiatu augustowskiego. Rozwj turystyki w ramach
wsppracy z partnerami zagranicznymi ma tu istotne znaczenie. Aktualnie jest realizowanych wiele zada w tym zakresie, rwnie z partnerami
z innych krajw, w tym z Biaorusi. Wane s take dziaania na rzecz
obszarw chronionych. Jako walory powiatu dostrzegane s pooenie
przygraniczne i przebieg drogi nr S8. Sab stron jest brak przej
z Biaorusi. Niezwykle rzadko pojawiaj si w powyszych dokumen10
A. Klimczuk, Raport Desk Research pt. Samorzdowa i obywatelska wsppraca

transgraniczna w wojewdztwie podlaskim. Przegld literatury i dokumentw strategicznych, Biaystok, padziernik 2013.
50
Rozdzia 3.
tach konkretne zapisy odnoszce si do wsppracy gospodarczej, w tym

transgranicznej. Wspomniano jedynie o poszukiwaniu partnerw zagranicznych do pozyskiwania rodkw z Unii Europejskiej oraz o oglnym
znaczeniu rozwoju inwestycji w gminie Bargw Kocielny, dziki pozyskaniu inwestorw zewntrznych.
Z kolei na stronie internetowej miasta Biaystok (powiat miasto Biaystok) wskazuje si na rozwj wsppracy zagranicznej od lat 90.
XX wieku. Jednym z miast partnerskich jest Grodno na Biaorusi. Miasto
wspiera rozwj wsppracy instytucji i podmiotw z miast partnerskich
(m.in. Uniwersytet w Biaymstoku). Biaystok naley do Stowarzyszenia
Euroregionu Niemen oraz Stowarzyszenia Europejskich Miast Eurocities.
W miecie Biaystok istotn rol w dokumentach strategicznych
przypisuje si wsppracy zagranicznej. Szczeglnie jednak chodzi
o pozyskanie inwestorw spoza kraju, zwizanych z rozwojem kulturowym i turystycznym. Brak przy tym informacji o sposobie prowadzenia
wsppracy transgranicznej. Nie jest ona rwnie uznana za istotny kierunek rozwoju miasta.
W odniesieniu do powiatu biaostockiego informacje odnoszce si
do wsppracy transgranicznej zostay zidentyfikowane w 22 dokumentach strategicznych. W powyszych dokumentach podkrela si znaczenie moliwoci rozwoju turystycznego powiatu biaostockiego, a take
organizacji licznych imprez kulturalnych, w tym o zasigu midzynarodowym. Wany jest przebieg tzw. szosy warszawskiej oraz potencjalny
przebieg trasy Via Baltica, jak te dziaajce w tym regionie przejcie
graniczne w Bobrownikach. Zasadniczo jednak brak zapisw odnoszcych si wprost do wsppracy transgranicznej, w tym z Biaorusi.
Odnonie powiatu monieckiego zapisy dotyczce relacji z partnerami
zagranicznymi zidentyfikowano w omiu dokumentach. Mona stwierdzi, e brak w nich zapisw odnoszcych si do zainteresowania
wspprac gospodarcz z regionami z Biaorusi. Na terenie powiatu
monieckiego s organizowane imprezy kulturalne z podmiotami zza
wschodniej granicy. Kierunkiem rozwoju jest turystyka. Wane s te
dziaania na rzecz poprawy jakoci rodowiska naturalnego wedug norm
midzynarodowych. Zwracana jest uwaga na planowan budow drogi
Biaystok Ek i Biaystok Augustw, ktra moe przyczyni si do
rozwoju regionu, jak rwnie wsppracy z zagranic.
W przypadku powiatu sejneskiego odniesienia do kwestii wsppracy transgranicznej zidentyfikowano w omiu dokumentach. Na podstawie analizy tyche dokumentw mona stwierdzi, e jest to region wielokulturowy i wieloetniczny. W powiecie zasadne jest tworzenie pro-
51
Wsppraca transgraniczna w dokumentach strategicznych podregionu
gramw rozwoju turystyki oraz podkrelenie wagi walorw przyrodniczych i kulturowych regionu. Std czsto wskazuje si na konieczno
opracowania wsplnej koncepcji rozwoju turystyki transgranicznej.
Przede wszystkim w dokumentach zwraca si uwag, e powiat sejneski jest bardziej nastawiony na wspprac z podmiotami z Litwy ni
z Biaorusi.
W dwunastu dokumentach powiatu soklskiego doszukano si zapisw na temat wsppracy z partnerami zagranicznymi rnych miejscowoci i gmin z tego powiatu. Powiat soklski jest pooony blisko granicy kraju. Na jego terenie odbywa si handel z partnerami m.in. z Rosji
i Biaorusi. Przebiega te tdy szlak komunikacyjny Warszawa Biaystok Augustw Suwaki. Powiat cechuje znaczna wielokulturowo
i wieloetniczno. Ma on warunki do rozwoju turystyki, w tym nastawionej na odbiorcw zagranicznych. Wane dla jego dalszego rozwoju
jak wynika z powyszych dokumentw byoby utworzenie przejcia
granicznego w Chworocianach.
Odnonie miasta Suwaki przeanalizowano zawarto dwu dokumentw, w ktrych zidentyfikowano informacje o wsppracy midzynarodowej. Na podstawie powyszych dokumentw mona stwierdzi, e
miasto Suwaki jest zainteresowane dziaaniami o charakterze midzynarodowym, w tym przede wszystkim w zakresie rozwoju kulturowego.
Due znaczenie przywizuje si rwnie do dziaalnoci turystycznej.
Jednak w analizowanych dokumentach mao jest zapisw o wsppracy
gospodarczej z zagranic i brak wyznaczonych jej kierunkw.
W dziewiciu dokumentach strategicznych dotyczcych miejscowoci i gmin z powiatu suwalskiego zidentyfikowano zapisy dotyczce
wsppracy midzynarodowej. Na terenie powiatu znajduj si drogi
koowe i kolejowe oraz szlaki rowerowe o charakterze transgranicznym.
Jednoczenie wane jest utrzymanie wysokiej jakoci rodowiska naturalnego. Odbywaj si tu festyny o charakterze midzynarodowym. Ma
miejsce wymiana modziey z terenw przygranicznych. Brak jednak
w przeanalizowanych dokumentach z powiatu suwalskiego bezporednich odniesie do wsppracy z Biaorusi. Wskazuje si na istotne znaczenie tworzenia w przyszoci klimatu do inwestowania przez kapita
zewntrzny w tym regionie.
Dokumenty wikszoci samorzdw nie tylko nie uwzgldniaj perspektywy zagranicznych partnerw, ale te zawaj kontakty zagraniczne do wymiaru gospodarczego, czynic je bardziej ekspansj handlow i promocyjn ni wspprac prowadzc do oboplnych korzyci. Bardzo rzadko w dokumentach wskazuje si na przykady konkretnych zada i projektw do realizacji, ktre maj prowadzi do rozwoju
52
Rozdzia 3.
wsppracy zagranicznej lub przycigania goci z zagranicy. Takie podejcie sprawia, e s to raczej deklaracje ni faktyczne dziaania.
Jeli chodzi o kraje, z ktrymi dana jednostka samorzdu terytorialnego zamierza wsppracowa, to w dokumentach przewaa wykorzystywanie bardzo oglnych sformuowa, takich jak np. zagranica,
partnerzy zagraniczni, kraje ssiednie, kraje wschodnie. Zwroty te
nie okrelaj precyzyjnie grup docelowych, z ktrymi samorzd zamierza wsppracowa lub w ktrych zamierza promowa swoj aktywno.
Jednoczenie ich uycie moe sugerowa zupen obojtno lub brak
wiedzy o kraju pochodzenia partnerw, w tym inwestorw i kapitau
zagranicznego. Moe to wskazywa, e w przewaajcej liczbie gmin
sytuacja gospodarcza jest na tyle trudna, e poszukuje si jakichkolwiek
inwestorw, bez wzgldu na to skd pochodz. Brak wyranie wyrnionego kierunku wsppracy dotyczy gwnie dokumentw z powiatw
bielskiego (83,3%) i monieckiego (75%).
Wrd analizowanych krajw, z ktrymi jednostki samorzdu zamierzaj lub ju prowadz wspprac, wyranie przewaa Biaoru
(26% analizowanych dokumentw). Denie do wsppracy z Biaorusi
dostrzec mona przede wszystkim w dokumentach powiatw: augustowskiego (46,2%), sejneskiego (42,9%), soklskiego (37,5%)
i biaostockiego (32,3%).11
11
A. Klimczuk, Raport Desk Research pt. Samorzdowa i obywatelska wsppraca

transgraniczna w wojewdztwie podlaskim, op.cit., s. 108-112.
ROZDZIA 4.
WARUNKI ROZWOJU WSPPRACY TRANSGRANICZNEJ
Warunki rozwoju wsppracy transgranicznej mog tworzy rne

podmioty realizujce polityk nie tylko na poziomie krajowym, ale
i regionalnym czy lokalnym. Poniej przedstawiono zakres zada realizowanych przez Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Podlaski Urzd Wojewdzki, Urzd Miasta w Biaymstoku i Urzd Miasta
w Suwakach oraz inne instytucje wspierajce rozwj przedsibiorstw
i bran w podregionie biaostocko-suwalskim.
Wojewdztwo zarwno kreuje rozwj gospodarczy i przestrzenny na
swoim terytorium, jak te jest podstawowym poziomem absorpcji rodkw pomocowych z UE, w tym realizacji projektw transgranicznych.
Urzdy marszakowskie wspdziaaj z partnerami zagranicznymi. Mog z nimi zawiera porozumienia, wsppracowa z wadzami samorzdowymi, inicjowa dziaania i zleca ich przeprowadzenie organizacjom
pozarzdowym i gospodarczym. Urzdy te nadzoruj take dziaania
prowadzone przez takie podmioty, jak na przykad izby gospodarcze czy
agencje rozwoju regionalnego.12 Wsppraca zagraniczna wojewdztw
jest regulowana w art. 172 pkt 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
oraz art. 75-77, art. 18 pkt 13 i 14 i art. 41 pkt 5 Ustawy z dnia 5 czerwca
1998 roku o samorzdzie wojewdztwa13. Przepisy powysze zobowizuj wojewdztwa do prowadzenia tej wsppracy zgodnie z prawem
wewntrznym, polityk zagraniczn pastwa, jego zobowizaniami midzynarodowymi oraz wycznie w granicach zada i kompetencji wojewdztwa.
12
Por. E. Szadkowska, Wojewdztwo jako potencjalny podmiot wsppracy transgranicznej, [w:] M. Perkowski (red.), Wsppraca transgraniczna. Aspekty prawnoekonomiczne, Fundacja Prawo i Partnerstwo, Biaystok 2010, s. 64.
13
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorzdzie wojewdztwa (Dz.U. 1998 nr 91,
poz. 576 z pn. zm.).
54
Rozdzia 4.
Zakres i kierunki wsppracy zagranicznej wojewdztwa podlaskiego

zostay zapisane w uchwale przyjtej w 2006 roku. Zgodnie z ni wsppraca ma suy do kreowania harmonijnego rozwoju gospodarczego,
kulturalnego i spoeczno-politycznego regionu oraz ze wzgldu
na pooenie geograficzne i potencja spoeczno-gospodarczy umacniania jego pozycji zarwno w Polsce i wrd regionw Unii Europejskiej, jak i na wiecie14.
W dokumencie tym przyjto osiem celw wsppracy zagranicznej
wojewdztwa podlaskiego. Wrd nich jeden dotyczy bezporednio
wsppracy transgranicznej, midzy innymi z Biaorusi. Brzmi on nastpujco: rozwijanie dobrossiedzkich stosunkw i partnerska wsppraca z pastwami graniczcymi z wojewdztwem podlaskim (Litwa,
Biaoru) w celu harmonijnego rozwoju obszarw przygranicznych. Wyrniono take cztery kierunki wsppracy zagranicznej. Jednym z nich
jest kontynuowanie wsppracy z regionami przygranicznymi Litwy
i Biaorusi, ze szczeglnym uwzgldnieniem regionw zrzeszonych
w euroregionach Niemen i Puszcza Biaowieska. Ponadto przyjto,
e niezbdna jest kontynuacja wsppracy na mocy podpisanych porozumie i deklaracji z regionami takimi jak obwd grodzieski na Biaorusi.
Dokument powyszy zawiera rwnie informacje o czonkostwie
i udziale przedstawicieli wojewdztwa podlaskiego w pracach takich
podmiotw, jak: Konferencja Peryferyjnych Morskich Regionw Europy
(CPMR), Komitet Regionw Unii Europejskiej (COR), Kongres Wadz
Lokalnych i Regionalnych Rady Europy (CLA-RE), Stowarzyszenie
Europejskich Regionw Granicznych (SERG), Konferencja Wsppracy
Subregionalnej Pastw Morza Batyckiego (BSSSC), Zgromadzenie
Regionw Europy (AER), Rada Gmin i Regionw Europy (CEMR), Sie
Wschodnich
Regionw
Granicznych
(NEEBOR)
oraz
z euroregionalnymi zwizkami transgranicznymi Niemen i Puszcza Biaowieska.
W ramach prowadzonej dziaalnoci wojewdztwo realizuje programy Europejskiej Wsppracy Terytorialnej. W latach 2007-2013 obejmoway one trzy typy programw operacyjnych, w tym dotyczce granic
zewntrznych UE. Jest to wsppraca transgraniczna z krajami partner14
Uchwaa nr XXXVII/480/06 Sejmiku Wojewdztwa Podlaskiego z dnia 10 kwietnia

2006 w sprawie Priorytetw Wsppracy Zagranicznej Wojewdztwa Podlaskiego, s. 1,
www.wrotapodlasia.pl/NR/rdonlyres/75329163-5284-4087-9125-02A043187E67/0/
PriorytetyWsp%C3%B3lpracyZagranicznej.doc [10.10.2013].
55
Warunki rozwoju wsppracy transgranicznej
skimi w ramach Programu Wsppracy Transgranicznej Litwa-PolskaRosja 2007-2013 oraz Programu Wsppracy Transgranicznej PolskaBiaoru-Ukraina 2007-2013. Ich gwne obszary wsparcia to15: promowanie dialogu politycznego i reform; wzmocnienie instytucji krajowych
i innych instytucji odpowiedzialnych za przygotowanie i efektywne
wdraanie polityk; promowanie ochrony rodowiska i dobrego zarzdzania zasobami naturalnymi; wspieranie polityk zmierzajcych do redukcji
ubstwa; wspieranie polityk promujcych rozwj spoeczny, rwno
kobiet i mczyzn, zatrudnienia i ochrony socjalnej; wspieranie wsppracy transgranicznej oraz promowanie zrwnowaonego rozwoju ekonomicznego, spoecznego i rodowiskowego w regionach przygranicznych; wspieranie polityk promujcych zdrowie, edukacj i szkolenia;
promowanie i ochrona praw czowieka jako fundamentalnych wolnoci
i wspieranie procesu demokratyzacji; zapewnienie sprawnie dziaajcego
i bezpiecznego systemu zarzdzania granicami; promowanie wsppracy
w dziedzinach sprawiedliwoci, spraw wewntrznych oraz prewencji
i walki z terroryzmem i zorganizowan przestpczoci; promowanie
udziau Wsplnot w dziaaniach dotyczcych bada i innowacji; promowanie wsppracy pomidzy pastwami czonkowskimi i krajami partnerskimi w dziedzinie szkolnictwa wyszego, wymiany nauczycieli,
naukowcw i studentw; oraz promowanie dialogu midzy kulturami
i kontaktw midzyludzkich. Beneficjentami tych programw mog by
wadze lokalne i regionalne, organizacje pozarzdowe, instytucje edukacyjne i instytucje kultury.
W Programie Wsppracy Transgranicznej Polska-Biaoru-Ukraina
2007-2013 z inicjatywy podmiotw z wojewdztwa podlaskiego zrealizowane zostay 22 projekty (wedug stanu na wrzesie 2014 roku).
Wrd tzw. projektw strategicznych znalaz si jeden pt. Budowa infrastruktury drogowego przejcia granicznego Poowce Pieszczatka
Etap III (granica polsko-biaoruska) powiat hajnowski RP obwd
brzeski RB.
Jeli chodzi o inne, wybrane drog konkursow, projekty, znajduj
si wrd nich nastpujce16:
Biaostocka Fundacja Ksztacenia Kadr Development of the
cross-border economic cooperation of Biaystok-Suwaki Subre15
Europejski Instrument Ssiedztwa i Partnerstwa, Wrota Podlasia, www.wrotapodlasia.

pl/pl/ue/europejski_instrument_partnerstwa_sasiedztwa/ [10.10.2013].
16
Program Wsppracy Transgranicznej Polska-Biaoru-Ukraina 2007-2013: Projekty
zakontraktowane z naborw, www.pl-by-ua.eu/pl,5 [10.09.2014].
56
Rozdzia 4.
gion and Hrodna oblast in Belarus and also of Krosno-Przemysl

Subregion and Zakarpattia oblast in Ukraine;
Biaostockie Centrum Onkologii Rozwj wsppracy w celu
poprawy diagnostyki histopatologicznej nowotworw piersi
i jelita grubego na przygranicznych terenach Polski i Biaorusi;
Biblioteka Publiczna w Suwakach Multicenter interactive
centres for science and technology in Suwaki and Hrodna;
Euroregion Puszcza Biaowieska Support of crossborder local communities initiatives in the Biaowiea Forest Euroregion;
Euroregion Puszcza Biaowieska Together we protect the Biaowiea Forest;
gmina Czeremcha Improving cross-border environmental protection system of Czeremcha and Vysokaje through the development of sewerage infrastructure;
gmina Hajnwka Rozbudowa transgranicznego systemu
oczyszczania ciekw w zlewni rzeki Bug;
gmina Paska Rozwj infrastruktury transportowej wok Kanau Augustowskiego;
gmina Suwaki WsppracaAktywnoPrzyszo budowa infrastruktury sportowej z zapleczem socjalnym;
Podlaskie Stowarzyszenie Kultury Fizycznej i Sportu Stworzenie Transgranicznego Centrum Wolontariatu Straak na
rzecz poprawy bezpieczestwa przeciwpoarowego;
powiat Hajnwka Modernizacja infrastruktury dydaktycznej
dla wsppracy polsko-biaoruskiej na rzecz osb niepenosprawnych;
powiat moniecki Providing valuable areas of tourism and
economy to improve the quality of roads bordering the PolishBelarusian;
Samodzielny Publiczny Psychiatryczny Zakad Opieki Zdrowotnej im. dr. Stanisawa Deresza w Choroszczy A development
of cooperation between medical facilities from a PolishBelarusian borderland in a treatment of acute psychiatric disorders;
Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Hajnwce
Development of transborder cooperation in the scope of
prophylaxis, diagnosis and treatment of diseases transmitted by
ticks in the regions of their endemic occurrence in the PolishBelarusian borderland;
57
Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Bielsku

Podlaskim Rozwj wsppracy transgranicznej w celu poprawy warunkw zdrowia publicznego w powiecie bielskim
i rejonie lubomelskim poprzez programy zwizane z promocj
zdrowia i profilaktyki w zakresie chorb nowotworowych
i grulicy;
Specjalistyczny Zakad Opieki Zdrowotnej Grulicy i Chorb
Puc w Biaymstoku Rozwj wsppracy instytucji medycznych polsko-biaoruskiego przygranicza w obszarze immunoterapii grulicy narzdw oddechowych;
Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna Komunikacja bez granic tworzenie transgranicznej sieci informacyjnoturystycznej;
Szpital Wojewdzki im. dr. Ludwika Rydygiera w Suwakach
Development of co-operation of medical institutions of Poland
and Belarus in order to improve the quality of oncology diagnosis and organization of help in emergency cases;
Urzd Miasta Hajnwka An integrated project of support for
tourism sector of Polish-Belarusian borderland;
Wojewdzki Szpital Zespolony im. Jdrzeja niadeckiego
w Biaymstoku Rozwj wsppracy w celu poprawy bezpieczestwa zdrowotnego mieszkacw polsko-biaoruskiego obszaru przygranicza;
Wojewdzki Szpital Zespolony im. Jdrzeja niadeckiego
w Biaymstoku Medical institutions co-operation in Belarus
and Poland to improve the access to medical service and its quality within emergency service as well as stroke incidents diagnostics and treatment.
Wyranie widoczna jest tu przede wszystkim wsppraca
o charakterze infrastrukturalnym i naukowym, inicjowana przez podmioty samorzdowe.
Jako przejaw dziaa na rzecz wsppracy zagranicznej mona wskaza take Regionalne Centra Obsugi Inwestorw i Eksporterw (COIE).
Dziaaj one w strukturach urzdw marszakowskich, bd w innych
jednostkach wybranych przez te urzdy. W wojewdztwie podlaskim
COIE zostao powoane na mocy Porozumienia Ramowego oraz Umowy
Wykonawczej zawartej midzy ministrem gospodarki a wojewdztwem
podlaskim. Celem jego utworzenia jest wzrost poziomu umidzynarodowienia polskich firm poprzez uatwienie przedsibiorcom
i organizacjom ich zrzeszajcym dostpu do kompleksowych
58
Rozdzia 4.
i nieodpatnych informacji, istotnych z punktu widzenia planowania,

organizowania i realizacji eksportu i/lub inwestycji na rynkach zagranicznych. Eksperci COIE wiadcz usugi o charakterze informacyjnym
w zakresie pro-eksport, skierowane do przedsibiorstw polskich, organizacji zrzeszajcych przedsibiorcw i osb fizycznych chccych rozpocz dziaalno eksportow oraz w zakresie pro-biz, skierowane
do inwestorw zagranicznych.
Jak zapisano na stronie Centrum, realizuje ono nastpujce zadania
w ramach usug proeksportowych17:
udostpnia kontakty do zagranicznych przedsibiorstw, rozpowszechnia zapytania ofertowe zagranicznych firm;
udostpnia informacje o zagranicznych, branowych imprezach
targowo-wystawienniczych;
przekazuje dane o uwarunkowaniach eksportowo- inwestycyjnych na rynkach zagranicznych;
identyfikuje rynki zagraniczne odpowiednie dla danego typu
produktu/usugi i inwestycji poza granice Polski;
informuje o aktywnych instrumentach wsparcia eksportu
w obszarze finansowym, usugowym i instytucjonalnym;
informuje, jak skorzysta z systemu interwencyjnego SOLVIT18;
umoliwia ekspozycj materiaw promocyjnych polskich firm
na wybranych midzynarodowych imprezach targowowystawienniczych (za porednictwem WPHI19),
organizuje szkolenia i konferencje dla przedsibiorcw (eksporterw).
17
Strona www Centrum Obsugi Inwestorw i Eksporterw w Biaymstoku,

http://podlaskie.coie.gov.pl/pl/dla-inwestorow/ [15.08.2014].
18
OLVIT jest bezpatnym i nieformalnym systemem, ktry poredniczy
w rozwizywaniu konkretnie zaistniaych problemw - sporw z administracj publiczn
innego pastwa czonkowskiego UE (oraz Norwegii, Liechtensteinu i Islandii), powstaych w zwizku z niewaciwym stosowaniem przepisw prawa UE. SOLVIT pomaga
zarwno obywatelom, jak i przedsibiorcom. W Polsce Centrum SOLVIT dziaa od maja
2004 roku w Departamencie Spraw Europejskich w Ministerstwie Gospodarki. Por.:
strona
www
Ministerstwa
Gospodarki,
http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Instrumenty+rynku
+wewnetrznego/Solvit [14.08.2014].
19
Skrt WPHI oznacza Wydziay Promocji Handlu i Inwestycji Ambasad i Konsulatw
Rzeczypospolitej Polskiej.
59
Natomiast usugi tzw. pro-biz to dostarczanie zainteresowanym inwestorom zagranicznym pakietu oglnych informacji gospodarczych
o regionie, w tym20:
informacji statystycznych o potencjale gospodarczym regionu
i biecej sytuacji gospodarczej, prawno-administracyjnych regulacji z zakresu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej
w Polsce (w tym m.in. zagadnienia dotyczce podejmowania,
wykonywania i rezygnacji z prowadzenia dziaalnoci gospodarczej);
charakterystyki instrumentw wsparcia rozwoju przedsibiorczoci, dostpnych zacht inwestycyjnych oferowanych na poziomie regionu i kraju oraz instytucji waciwych dla poszczeglnych instrumentw poprzez udostpnienie ich danych teleadresowych oraz ich charakterystyk i zakres kompetencji;
prezentacji informacji o dostpnych lokalizacjach inwestycyjnych poprzez udostpnienie przegldania bazy w Internecie, podanie oglnie kilku przykadowych lokalizacji;
informacji o podmiotach gospodarczych z regionu poszukujcych inwestora;
podanie danych potencjalnych poddostawcw wedug sektorw.
Oferowana przez COIE pomoc odbywa si na poziomie regionw
dziaajcych w ramach jednolitych standardw i procedur oraz rozpoznawalnych przez przedsibiorcw jednostek. System centrw na bieco identyfikuje potrzeby firm i koncentruje si na eliminowaniu barier
w dostpie do informacji rynkowej. Jego zalet jest fakt, e uatwia
przepyw informacji midzy podmiotami gospodarczymi, samorzdami
wojewdztw i Ministerstwem Gospodarki. wiadczone przez COIE
usugi, w zakresie identyfikacji rynku zagranicznego dla konkretnego
typu produktw, s nieodpatne.
Jeli chodzi o Podlaski Urzd Wojewdzki, to zgodnie z Ustaw
z dnia 15 wrzenia 2000 roku o przystpowaniu jednostek samorzdu
terytorialnego do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych
i regionalnych21, wojewoda opiniuje, a nastpnie przekazuje ministrowi
waciwemu do spraw zagranicznych projekty uchwa jednostek samo20
Strona www Centrum Obsugi Inwestorw i Eksporterw w Biaymstoku,

http://podlaskie.coie.gov.pl/pl/dla-inwestorow/ [15.08.2014].
21
Ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 roku o przystpowaniu jednostek samorzdu terytorialnego do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych i regionalnych (Dz.U.
z dnia 28 padziernika 2000 roku nr 91, poz. 1009 z pn. zm.).
60
Rozdzia 4.
rzdu terytorialnego o przystpieniu do midzynarodowych zrzesze

spoecznoci lokalnych i regionalnych. Ponadto wojewoda podlaski prowadzi samodzieln wspprac z partnerami zagranicznymi w zakresie
realizacji swoich kompetencji. Urzd od 2001 roku wsppracuje
z Biaorusi obwodem grodzieskim. Wsppraca z Biaorusi prowadzona jest w podkomisji ds. wsppracy przygranicznej, dziaajcej
w ramach Polsko-Biaoruskiej Midzyrzdowej Komisji Koordynacyjnej
ds. Wsppracy Transgranicznej. Jej dziaania obejmuj: zapobieganie
i likwidacj katastrof, klsk ywioowych i innych nadzwyczajnych sytuacji w przygranicznych rejonach Polski i Biaorusi; zapewnienie
ochrony ludnoci oraz terytorium obu pastw przed katastrofami, klskami ywioowymi oraz innymi sytuacjami nadzwyczajnymi; wspprac sub porzdkowych i ratowniczych, w tym take dziaajcych
w ramach organizacji modzieowych i spoecznych formacji ratownictwa przeciwpoarowego; przeciwdziaanie degradacji rodowiska naturalnego, w tym rwnie z tytuu skadowania i magazynowania odpadw
niebezpiecznych
w rejonach
przygranicznych;
wspdziaanie
w dziedzinie bezpieczestwa przemysowego, przewozu niebezpiecznych materiaw, zabezpieczenia ludnoci przed promieniowaniem radioaktywnym, monitorowania oraz oceny czystoci, jakoci i iloci wd
granicznych.
Miasto Biaystok Urzd Miejski w Biaymstoku jest partnerem
projektu pn. Tworzenie i rozwj sieci wsppracy centrw obsugi inwestora (COI) na obszarze Polski Wschodniej. Przedmiotem niniejszego projektu jest utworzenie sieci centrw obsugi inwestorw w regionie
Polski wschodniej, ktrej gwnym celem jest aktywne wspieranie procesu podnoszenia poziomu potencjau gospodarczego i atrakcyjnoci
inwestycyjnej regionw Polski wschodniej poprzez zbudowanie staej
platformy kooperacji oraz zintegrowanego systemu obsugi inwestorw
zewntrznych.22 W ramach projektu podjto szereg dziaa majcych
na celu wsparcie kluczowych bran i promocj powiatu miasta Biaystok, takich jak23: 1) publikacja w 2013 roku informacji
o miecie/wojewdztwie w kwietniowym specjalnym raporcie Financial
Times powiconym inwestowaniu w krajach Europy rodkowowschod22
Strona www Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Projekt Tworzenie i rozwj sieci wsppracy Centrw Obsugi Inwestora, http://www.paiz.gov.pl
/polska_wschodnia/sieci_COI.
23
M. Thlon (red.), Analiza dotyczca oferty inwestycyjnej Makroregionu Polski Wschodniej, op.cit., s. 47.
61
niej (CEE Business Locations) oraz w periodyku The European

w sekcji inward investment; 2) udzia przedstawicieli Biura Obsugi Inwestora (BOI) dziaajcego przy Urzdzie Miasta w Biaymstoku
w seminarium dla pracownikw COI, organizowanym przez Rzeszowsk
Agencj Rozwoju Regionalnego SA w dniach od 27 lutego do 1 marca
2013 roku tematem seminarium byo Zarzdzanie zmian oraz Zarzdzanie zespoem; udzia przedstawicieli BOI Biaystok
w konferencji Apetyt na outsourcing. Perspektywy rozwoju BPO
w Kielcach i innych miastach Polski Wschodniej w dniach 4-5 kwietnia
2013 roku; 3) udzia przedstawicieli BOI Biaystok w konferencji pt.
Potencja inwestycyjny Polski Wschodniej w kontekcie wsppracy
z wydziaami promocji handlu i inwestycji, organizowanej przez COI
wojewdztwa lubelskiego, ktra odbya si w dniach 12-13 czerwca
2013 roku; 4) udzia przedstawicieli BOI Biaystok w seminarium dla
pracownikw COI, organizowanym przez COI wojewdztwa witokrzyskiego w dniach 17-19 czerwca 2013 roku w Kielcach; 5) udzia
przedstawicieli BOI Biaystok w IV Forum GospodarczoInwestycyjnym, organizowanym przez COI z wojewdztwa podlaskiego
w dniach 24-26 czerwca 2013 roku w Augustowie; 6) wsppraca
z Biaostockim Parkiem Naukowo-Technologicznym oraz Biurem Promocji Urzdu Miejskiego w Biaymstoku w zakresie promocji inwestycyjnej miasta; 7) udzia przedstawicieli BOI Biaystok w konferencji
zagranicznej w Krlestwie Arabii Saudyjskiej, Kataru oraz Zjednoczonych Emiratw Arabskich w dniach 17-26 listopada 2013 roku opracowanie ofert inwestycyjnych miasta Biaystok oraz prezentacji na temat
jego potencjau inwestycyjnego.24
Natomiast Miasto Suwaki zrealizowao projekt pn. Utworzenie
Transgranicznego Centrum Obsugi Inwestorw i Eksporterw
w Suwakach. By on realizowany w ramach Funduszu Maych Projektw (FMP) Programu Wsppracy Transgranicznej Litwa-Polska 20072013. Gwnym celem projektu bya poprawa wsppracy transgranicznej w obszarze rozwoju przedsibiorczoci. Projekt ten jednak nie dotyczy bezporednio rozwoju wsppracy transgranicznej z Biaorusi.25
24
Ibidem, s. 44-49.
Strona www Urzdu Miasta w Suwakach, Utworzenie Transgranicznego Centrum
Obsugi Inwestorw i Eksporterw w Suwakach, http://um.suwalki.pl/utworzenietransgranicznego-centrum-obslugi-inwestorow-i-eksporterow-w-suwalkach/
[20.09.2014].
25
62
Rozdzia 4.
Jak wynika z analiz przeprowadzonych przez M. Thlona (i in.),

w 2013 roku przedstawiciele miasta Biaystok wzili udzia w dwch
wizytach studyjnych zorganizowanych przez Polsk Agencj Informacji
i Inwestycji Zagranicznych SA oraz w dwch konferencjach zagranicznych. Ponadto Biuro Obsugi Inwestora (BOI) Biaystok w 2013 roku
nawizao kontakty cznie z 82 firmami oraz podmiotami zainteresowanymi ofert i ewentualn wspprac z miastem Biaystok, w tym z: Polski (16 firm), Rosji (2 firmy), Niemiec (9 firm), Litwy (1 firma), Woch
(1 firma), Wielkiej Brytanii (6 firm), USA (4 firmy), Zjednoczonych
Emiratw Arabskich (22 firmy), Krlestwa Arabii Saudyjskiej (10 firm),
Kataru (11 firm).26 Jednake zabrako w tym gronie wyjazdw, targw
i zapyta o wsppracy na i z Biaorusi() i Ukrainie().
W ramach prowadzonych dziaa wspierano rwnie aktywno gospodarcz mieszkacw targi i misje organizowane dla przedsibiorcw z Polski wschodniej. Przekazano informacje aktywizacyjne podmiotom funkcjonujcym na terenie miasta Biaystok na temat moliwoci
udziau w licznych wydarzeniach targowo-wystawienniczych i misjach
cznie w 24. Jednake adne z nich nie byo ukierunkowane bezporednio na Biaoru czy te Ukrain.
Wedug portalu wrotapodlasia.pl, na terenie podregionu biaostockosuwalskiego dziaaj liczne instytucje otoczenia biznesu, ktre wspieraj
przedsibiorstwa w prowadzonej dziaalnoci gospodarczej. Wrd nich
mona wymieni midzy innymi27:
agencje: Agencja Rozwoju Regionalnego ARES SA
w Suwakach, Agencja Rozwoju Regionalnego SA w omy,
Rada Federacji Stowarzysze Naukowo-Technicznych NOT,
Centrum Promocji Podlasia, Park Naukowo-Technologiczny
Polska-Wschd w Suwakach Sp. z o.o., Suwalska Specjalna
Strefa Ekonomiczna SA;
fundacje: Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego, Fundacja
Rozwoju Przedsibiorczoci w Suwakach, Biaostocka Fundacja
Ksztacenia Kadr, Regionalny Instytut Spoeczno-Ekonomiczny;
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Podlaskie Centrum;
26
M. Thlon (red.), Analiza dotyczca oferty inwestycyjnej Makroregionu Polski Wschodniej, op.cit., s. 44.
27
Strona www wrotapodlasia.pl, Instytucje biznesowe, http://www.wrotapodlasia.pl/
pl/gospodarka/twoja_firma/instytucje_biznesowe/ [5.08.2014].
63
fundusze: Podlaski Fundusz Porczeniowy Sp. z o.o., Fundusz

Poyczkowy Agencja Rozwoju Regionalnego ARES SA
w Suwakach;
izby gospodarcze: Izba Przemysowo-Handlowa w Biaymstoku,
Izba Rzemielnicza i Przedsibiorczoci w Biaymstoku;
stowarzyszenia: Podlaskie Stowarzyszenie Przedsibiorcw,
Suwalskie Stowarzyszenie Pracodawcw, Podlaski Klub Biznesu, Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Rynku Pracy, Wschodnie Towarzystwo Gospodarcze, Stowarzyszenie Promocji Przedsibiorczoci,
Zrzeszenie
Kupcw,
Producentw
i Usugodawcw, Regionalny Zwizek Pracodawcw Nasz
Produkt Nasz Handel, Loa Biaostocka Business Center
Club;
inkubatory: Akademicki Inkubator Przedsibiorczoci UwB,
Uniwersytet w Biaymstoku; Akademicki Inkubator Przedsibiorczoci WSFiZ, Wysza Szkoa Finansw i Zarzdzania
w Biaymstoku;
pozostae: Biaostocka Spdzielnia Kupcw Kawaleryjska,
Podlaskie Forum Gospodarcze, Podlaskie Stowarzyszenie Wacicielek Firm.
Naley jednak stwierdzi, e wrd kluczowych zada powyszych
instytucji najczciej wskazywane s: rozwj regionalnej dziaalnoci
gospodarczej; przeciwdziaanie bezrobociu; dziaanie w zakresie restrukturyzacji regionalnej; dziaalno szkoleniowa i doradcza; koordynacja
i wdraanie zagranicznych programw pomocy regionalnej; tworzenie
i wdraanie regionalnych strategii; organizacja targw, misji handlowych, konferencji i seminariw midzynarodowych; obsuga prawnopodatkowa podmiotw gospodarczych; kreowanie nowych instytucji
wspierajcych region; promocja regionu w kraju i za granic. Zatem
w kontekcie wsppracy transgranicznej nie stanowi one wanego
partnera dla maych i rednich przedsibiorstw. Brakuje przede wszystkim instytucji otoczenia biznesu nastawionych na przykad na tak dziaalno, jak: ubezpieczenie kredytw eksportowych czy doradztwo
prawne w zakresie wsppracy z partnerami ze Wschodu, przepisw Unii
Europejskiej dotyczcych dziaalnoci gospodarczej28.
28
Strategia rozwoju gminy Suwaki na lata 2000-2015, Naczelna Organizacja Techniczna

w Suwakach, Suwaki 2000.
64
Rozdzia 4.
W roku 2014 miay miejsce Podlaskie Targi Handlu Zagranicznego

Wrota na Wschd. Bya to impreza wystawiennicza pod hasem wietrzenie magazynw. Udzia w niej mogy wzi firmy i instytucje oferujce midzy innymi usugi i towary dla wschodnich partnerw. Odbya
si ona w dniach 18-19 padziernika 2014 roku w Wasilkowie. Udzia
w niej brao ponad 50 podmiotw wystawiajcych.29
Orodki Enterprise Europe Network, dziaajce przy Podlaskiej Fundacji Rozwoju Regionalnego oraz przy Lubelskiej Fundacji Rozwoju,
zorganizoway misj gospodarcz do Republiki Biaoru. Wsporganizatorem misji by Wydzia Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady
Rzeczypospolitej Polskiej w Misku. Odbya si ona w dniach 22-24
padziernika 2013 roku. Przeznaczona bya dla przedsibiorcw chccych nawiza wspprac z firmami biaoruskimi. Bya to misja wielobranowa w spotkaniach mogli uczestniczy przedstawiciele rnych
sektorw. Firmy biaoruskie do uczestniczenia w niej dobierano pod
konkretne, zgoszone firmy polskie, na podstawie ich opisu i oferty kooperacyjnej. W ramach misji zaplanowane byy indywidualne spotkania
z przedsibiorstwami biaoruskimi, przedstawicielami administracji,
bankw, kancelarii prawnych, wizyta w Wolnej Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz na targach branowych. Udzia w misji gospodarczej do
Republiki Biaoru by bezpatny, a uczestnicy we wasnym zakresie
pokrywali koszty zakwaterowania i pobytu na terenie Republiki Biaoru
oraz koszty wizy.
Natomiast w dniach 18-19 wrzenia 2014 roku odby
si w Biaymstoku Wschodni Kongres Gospodarczy Partnerstwo dla
rozwoju. Jego organizator to Grupa PTWP SA z Katowic. Jest ona wydawc kilkunastu branowych magazynw i portali, a take organizatorem kongresw, konferencji, seminariw i wydarze specjalnych oraz
szkole, na czele z Europejskim Kongresem Gospodarczym European
Economic Congress (EEC) jedn z najbardziej prestiowych imprez
odbywajcych si w Europie Centralnej.
Podsumowujc naley stwierdzi, e na terenie wojewdztwa podlaskiego, jak i podregionu biaostocko-suwalskiego, miay miejsce
w ostatnich latach nieliczne dziaania na rzecz wspierania rozwoju
wsppracy midzynarodowej, w tym transgranicznej. Przewaay dziaania prowadzone w ramach Biura Obsugi Inwestora, realizowane przy
Urzdzie Miasta w Biaymstoku. Koncentroway si one przede wszyst29
Strona www
ca/index.html
targiwbialymstoku.pl,
http://www.targiwbialymstoku.pl/
zagrani-
65
kim na organizacji udziau przedsibiorcw i przedstawicieli innych

instytucji w imprezach targowo-wystawienniczych i misjach. Wikszo
z tych dziaa nie dotyczy wsppracy z Biaorusi czy regionami z tego
kraju. Poza rodkami z Unii Europejskiej, generalnie brak innych, specjalnie dedykowanych dziaa w tym obszarze. Tym samym naley podkreli realny brak instytucjonalnego wsparcia dla rozwoju wsppracy
transgranicznej w podregionie biaostocko-suwalskim.
ROZDZIA 5.
ANALIZA SWOT
Analiza SWOT to kompleksowa metoda suca zarwno badaniu

otoczenia np. przedsibiorstwa, sektora, jak i analizy jego wntrza. Jest
ona uznawana za jedn z metod pozwalajc na rejestracj i klasyfikacj
czynnikw warunkujcych strategi analizowanego podmiotu. Na podstawie wczeniej przeprowadzonych analiz metod desk research opracowano analiz SWOT potencjau wsppracy transgranicznej podregionu biaostocko-suwalskiego.
Tabela 17. Analiza SWOT potencjau wsppracy transgranicznej
podregionu biaostocko-suwalskiego
Sabe strony
Mocne strony
wzgldnie wysoki poziom rozwoju gospodarczego

wzgldnie dua sia nabywcza
mieszkacw
przygraniczne pooenie
obecno
midzynarodowych
przej granicznych (kolejowego,
drogowego)
baza rodzimych surowcw niezbdnych do rozwoju przemysu
rolno-spoywczego i drzewnego
wysoko specjalistyczna produkcja mleczarska
rnorodno oferty oraz dopasowanie jej gwnych elementw
do najwikszych potrzeb importowych gospodarki Biaorusi
(szeroka gama wysokiej jakoci
artykuw spoywczych, maszyn
i urzdze, produkcja odzieowa)
dobry ukad sieci powiza komunikacyjnych
brak duych przedsibiorstw

w brany spoywczo-rolnej (poza mleczarsk)
brak znaczcych zasobw kapitaowych, ktre pozwoliyby na
podstawowe inwestycje umoliwiajce poszerzanie eksportu, takie jak np. magazynowanie, pakowanie
niski poziom internacjonalizacji
firm na rynki wschodnie
wysokie
koszty
zwizane
z nawizaniem i prowadzeniem
zagranicznych operacji biznesowych
bliskie ssiedztwo obszarw
ochronnych posiadajcych walory o midzynarodowym znaczeniu
ograniczona liczba przej granicznych z Biaorusi
brak midzynarodowego portu
lotniczego na Podlasiu
68
Rozdzia 5.
funkcjonowanie struktur regionu

Niemen wspierajcych rozwj
wsppracy transgranicznej
Zagroenia
Szanse
rozbudowa infrastruktury granicznej (w tym otwarcie nowych

przej granicznych postulowanych przez wadze regionalne
i lokalne
w miejscowociach
Lipszczany, Chworociany, Jawka, Biaowiea) i logistycznej
w postaci terminali przeadunkowych
silne wsparcie sektora maych
i rednich przedsibiorstw ze
strony
krajowych
i midzynarodowych programw
pomocowych
pozyskanie rodkw z unijnego
Programu dla Polski Wschodniej
w perspektywie finansowej UE
na lata 2014-2020
pozyskanie rodkw pomocowych i krajowych na restrukturyzacj rolnictwa i wielofunkcyjny
rozwj obszarw wiejskich
przebieg sieci transportowej, ktrej podstaw jest korytarz transeuropejski Via Baltica
odbudowa i otwarcie dla transgranicznego ruchu drogowego
odcinka Kanau Augustowskiego
przebiegajcego przez granic
powtrne wprowadzenie w ycie
umowy o maym ruchu bezwizowym z Biaorusi
rozwj wsppracy instytucjo-
due odlegoci od centrw

przemysowych
niewystarczajce rodki finansowe na promocj regionu
w kraju i za granic oraz niskie
zainteresowanie kapitau zagranicznego
niskie zainteresowanie wspprac przygraniczn na szczeblu regionalnym i lokalnym
utrzymujca si niesprawno
polityki proeksportowej
brak nowych rozwiza organizacyjnych, narastajca atomizacja systemu wspierania eksportu,
niewielka popularno instrumentw wsparcia finansowego
i promocyjnego oraz ich maa
skuteczno
utrzymujcy si brak znaczcych
efektw dziaa na rzecz poprawy
otoczenia
biznesowego
w podregionie i w wojewdztwie
petryfikacja europocentrycznej
orientacji polskiego eksportu
w obrotach z pozostaymi krajami
utrzymujcy si niski poziom innowacyjnoci przedsibiorstw,
a w konsekwencji pogarszajca
si konkurencyjno oferty eksportowej i may udzia wyrobw
wysokiej techniki w eksporcie
znaczca konkurencja firm zagranicznych
w zwizku
z otwarciem
gospodarki
i importem towarw z Zachodu
migracja wyksztaconej modziey do wikszych orodkw miejskich w kraju i za granic
rosnca konkurencja ze strony
firm midzynarodowych
utrzymujca si trudna sytuacja
69
Analiza SWOT
nalnej mogcej stanowi pole

wymiany dowiadcze na wszelkich paszczyznach kooperacji
transgranicznej
rozwj inwestycji poprzez pozyskanie inwestorw zewntrznych, w tym zagranicznych (celem pobudzenia gospodarczego
gminy i zrnicowania dziaalnoci gospodarczej)
wzrost napywu bezporednich
inwestycji zagranicznych
rozwj przemysu materiaw
budowlanych, przetwrstwa surowcw rolniczych
wiksze rodki na bezpieczestwo na wschodniej granicy Unii
Europejskiej
poprawa
stosunkw
Polski
z Republik Biaorusi
poprawa sytuacji ekonomicznej
na Biaorusi
zainteresowanie
wspprac
przygraniczn na szczeblu euroregionalnym oraz wspprac ssiedzk po obu stronach granicy
polsko-biaoruskiej
przebieg obszaru transeuropejskiego korytarza infrastruktury
drogowej i kolejowej
rdo: Opracowanie wasne.
polityczna i ekonomiczna na Biaorusi

wzrost przestpczoci zagranicznej
niedobr rodkw finansowych
w budecie pastwa na budow
i modernizacj ukadw transportowych w ruchu midzynarodowym
ROZDZIA 6.
WYNIKI BADA PRZEDSIBIORCZOCI
TRANSGRANICZNEJ
POLSKA BIAORU UKRAINA
6.1. Metodologia bada

Badanie uwarunkowa wsppracy transgranicznej zostao zrealizowane w oparciu o wywiady przeprowadzane w 100 maych i rednich
przedsibiorstwach prowadzcych dziaalno na terenie podregionu
biaostocko-suwalskiego. Zastosowano metod PAPI (z ang. Paper and
Pencil Interview), jest to wywiad bezporedni bazujcy na konwencjonalnej papierowej wersji kwestionariusza badawczego, w ktrym pisemnie zaznaczane s odpowiedzi respondentw. W celu wypracowania
modelowych rozwiza w zakresie programw wsppracy transgranicznej wykorzystano ankiet badawcz dla przedsibiorcw, diagnozujc
oczekiwania, potrzeby, bariery i perspektywy transgranicznej wsppracy gospodarczej.
.
6.1.1. Opis prby badawczej

Badaniem objto 100 przedsibiorstw prowadzcych dziaalno
na terenie podregionu biaostocko-suwalskiego, zatrudniajcych od 6
do 249 pracownikw.
Najwiksz grup stanowiy tzw. przedsibiorstwa mae, zatrudniajce od 10 do 49 osb. Byo to 52% prby badawczej (wykres 18). Kolejne
37% to podmioty zatrudniajce od 6 do 9 pracownikw. Za pozostae
11% to firmy tzw. rednie, zatrudniajce od 50 do 249 osb.
W prbie badawczej w wikszoci znalazy si podmioty prowadzce
dziaalno zwizan z handlem i naprawami (38%) (wykres 19). Wrd
nich znajduj si midzy innymi te zajmujce si handlem: materiaami
budowlanymi, meblami, nawozami sztucznymi, artykuami motoryza-
72
Rozdzia 6.
cyjnymi, produktami spoywczymi (w tym mlekiem), produktami

ogrodniczymi, odzie robocz. Jeli za chodzi o naprawy, to przede
wszystkim w badanej prbie reprezentowane byy podmioty zajmujce
si blacharstwem, lakiernictwem i tzw. autokosmetyk.
Co czwarty respondent to przedstawiciel przedsibiorstwa prowadzcego dziaalno w zakresie szeroko pojtego przemysu (24%). Wrd
badanych z tej brany wymieni mona producentw: konstrukcji stalowych, kotw c.o., mebli, wyrobw z drewna, okien (drewnianych, PCV
i aluminiowych), odziey, produktw spoywczych, w tym pieczywa,
mroonek, lodw.
Kolejne 18% to podmioty zajmujce si tzw. pozosta dziaalnoci
zwizan z usugami, w tym dla spoeczestwa. Wrd nich wymieni
mona dziaalno kosmetyczno-fryzjersk czy ochron zdrowia.
Najmniej przedsibiorstw w analizowanej prbie badawczej to te
prowadzce hotele i restauracje, transport oraz zajmujce si gospodark
magazynow i cznoci (po 5 firm). Tylko jeden podmiot prowadzi
dziaalno w zakresie turystyki, a dwa zajmoway si obsug firm oraz
zarzdzaniem nieruchomociami.
Wykres 18. Wielko przedsibiorstw
60%
52,0%
50%
40%
37,0%
30%
20%
11,0%
10%
0%
6-9
rda: Badania wasne metod CATI.
10-49
50-249
73
Wyniki bada przedsibiorczoci transgranicznej Polska Biaoru Ukraina
Wykres 19. Rodzaje prowadzonej dziaalnoci

Pozostaa dziaalno usugowa, spoeczna i
indywidualna
Turystyka
18,00%
1,00%
Ochrona zdrowia
0,00%
Edukacja
0,00%
Obsuga firm (w tym usugi dla firm),

nieruchomoci
Porednictwo finansowe (w tym
ubezpieczenia)
2,00%
0,00%
Transport, gospodarka magazynowa i

czno
5,00%
Hotele i restauracje
5,00%
Handel i naprawy
Budownictwo
38,00%
6,00%
Przemys
Brak odpowiedzi
24,00%
1,00%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Wrd firm zajmujcych si dziaalnoci przemysow przewaay

przedsibiorstwa zatrudniajce co najmniej 50 osb. Stanowiy one
54,5% podmiotw z tej brany. Odwrotnie, bo 51,4% podmiotw prowadzcych dziaalno handlow i naprawy to mae firmy zatrudniajce
od 6 do 9 pracownikw.
Udzia w badaniach wzili przede wszystkim sami waciciele przedsibiorstw. Stanowili oni 50% respondentw. Co trzeci ankietowany jest
na stanowisku kierowniczym (35%). Poza tym odpowiedzi udzielio
trzech dyrektorw i piciu czonkw zarzdu. Pozostali respondenci
74
Rozdzia 6.
zajmowali inne, poza wymienionymi powyej, stanowiska w badanej

firmie. W tym wywiady przeprowadzono ze: specjalist do spraw handlu
i specjalist do spraw sprzeday, gwnym ksigowym, pracownikiem
dziau obsugi klienta, pracownikiem biurowym oraz penomocnikiem
waciciela.
Spord badanych 91 respondentw uznao, e s osobami, ktre
same podejmuj lub maj znaczcy wpyw na decyzje dotyczce zarzdzania firm. Na pytanie o udzia respondenta w procesie zarzdzania
w organizacji odpowiedzi nie udzielio 9 badanych.
W prbie badawczej wikszo, bo 70 osb stanowili mczyni. Poza tym 23 osoby to kobiety, za pozostae 7% respondentw nie udzielio
odpowiedzi co do swojej pci.
6.2. Stan wsppracy transgranicznej

Wikszo z badanych podmiotw nie udzielia odpowiedzi na pytanie o to, w jakich formach prowadz swoj dziaalno na rynkach zagranicznych (wykres 20). Co czwarty respondent (24%) prowadzi eksport bezporedni swoich produktw, za co pity zajmuje si importem
bezporednim (19%). Nieco mniej, bo 16% badanych przedsibiorstw,
zajmuje si eksportem porednim, za import z porednictwem innych
podmiotw jest stosowany przez 15% respondentw. Spord badanych
firm 13% posiada strony internetowe w jzykach obcych. Prawie co
dziesita (9%) ma odpowiednie certyfikaty, zezwolenia czy dopuszczenia do obrotu na rynkach zagranicznych.
Tylko niewielki procent przedstawionych wyej form internacjonalizacji jest stosowany na rynku obwodu grodzieskiego. Najwicej 7%
badanych realizuje eksport bezporedni, za 3% wykorzystuje eksport
poredni. cznie podobna liczba 10 przedsibiorstw prowadzi import. Przy czym poowa z nich wskazaa na import bezporedni, a druga
cz na poredni. Jedynie 2% podmiotw ma odpowiednie certyfikaty
i zezwolenia dotyczce rynku biaoruskiego, kolejne 2% zatrudnia zagranicznych pracownikw z tego obwodu. Po jednej odpowiedzi udzielono odnonie kooperacji produkcyjnej z partnerem z Biaorusi, zakupu
licencji/technologii oraz strony internetowej w jzyku obcym.
Rynkiem, na ktrym s sprzedawane produkty i usugi oferowane
przez badane przedsibiorstwa, jest rynek lokalny (tabela 18). Ponad trzy
czwarte badanych dokonuje sprzeday na ten rynek (77% respondentw). rednio sprzedaj oni na ten rynek 66,5% swojej sprzeday ogem.
75
Wykres 20. Formy internacjonalizacji, w jakie zaangaowane s

przedsibiorstwa,
w tym
te,
ktre
dotycz
wsppracy
transgranicznej z obwodem grodzieskim
Udzia kapitau zagranicznego w kapitale firmy
0,0%
0,0%
Kontrakt menederski
0,0%
0,0%
Budowa zakadu pod klucz
0,0%
0,0%
Sojusz strategiczny
0,0%
0,0%
0,0%
1,0%
Franchising
Uzyskanie certyfikatw, zezwole, dopuszcze do
obrotu na rynkach zagranicznych
2,0%
9,0%
1,0%
Strona internetowa w innych jzykach

Udzia w midzynarodowej wymianie informacji
(konferencje, wyjazdy, studyjne, szkolenia)
0,0%
Sprzeda licencji, technologii
0,0%
1,0%
Zakup licencji, technologii
1,0%
13,0%
7,0%
7,0%
2,0%
1,0%
Zatrudnianie zagranicznych pracownikw
0,0%
1,0%
Produkcja wasna za granic
0,0%
0,0%
Utworzenie filii/oddziau handlowego za granic
0,0%
1,0%
Kooperacja produkcyjna z zagranicznym partnerem

Import bezporedni
5,0%
Import przez krajowych porednikw
5,0%
19,0%
15,0%
7,0%
Eksport bezporedni
3,0%
Eksport przez krajowych porednikw
24,0%
16,0%
0,0%
1,0%
Inne
48,0%
48,0%
Brak odpowiedzi
0%
10%
20%
W stosunku do obwodu grodzieskiego na Biaorusi
30%
40%
Ogem
50%
60%
76
Rozdzia 6.
Innym istotnym rynkiem dla podmiotw z podregionu biaostockosuwalskiego jest rynek krajowy, na ktry sprzedaje swoje produkty
54% respondentw. rednio jest tam sprzedawane 41,9% oglnej sprzeday tej grupy przedsibiorstw. Poowa badanych (49,05%) prowadzi
dziaalno na rynku regionalnym, przy czym obroty na nim stanowi
rednio jedynie 25,4% oglnej sprzeday. Na rynku transgranicznym
swoj sprzeda realizuje 13% przedsibiorstw. Nie stanowi ona znaczcego udziau w ich sprzeday ogem, gdy wynosi okoo 8,1%.
Tabela 18. Rynki, na ktrych s sprzedawane produkty/usugi
Wyszczeglnienie
Odsetek
przedsibiorstw
rednia
wielko
sprzeday
Rynek lokalny (miasto, gmina lokalizacji przedsibiorstwa)
77,0%
66,5%
Rynek regionalny (podregion biaostocko-suwalski)
49,0%
25,4%
Rynek krajowy (Polska)
54,0%
41,9%
Rynek transgraniczny (obwd grodzieski na Biaorusi)
13,0%
8,1%
Rynek biaoruski z wyczeniem obwodu grodzieskiego
10,0%
13,4%
Rosja
13,0%
32,1%
Kraje UE
26,0%
26,8%
8,0%
7,1%
Pozostae kraje wiata

Przedsibiorstwa, ktre wziy udzia w badaniach, przede wszystkim

zaopatruj si w materiay na rynku krajowym (72%). Zaopatrzenie to
wynosio rednio 71,2% zaopatrzenia ogem (tabela 19). Poza tym dwie
pite badanych (43%) dokonuje zakupu niezbdnych materiaw
i surowcw na rynku lokalnym. Zaopatrzenie tych firm na powyszym
rynku wynosi 55,2% zaopatrzenia ogem. Na rynku transgranicznym
pozyskuje niezbdne materiay jedynie 3% badanych przedsibiorstw.
rednio wielko tego zaopatrzenia w ich przypadku wynosia 35% caoci zaopatrzenia tych podmiotw.
W przypadku zaopatrzenia tzw. inwestycyjnego, rozumianego jako
zakup maszyn, urzdze czy technologii, respondenci stwierdzili, e na
pewno pozyskiwane jest ono w pozostaych, ni wymienione w tabeli
20, krajach wiata.
77
Tabela 19. Rynki, na ktrych jest pozyskiwane zaopatrzenie

Wyszczeglnienie
Odsetek
przedsibiorstw
rednia
wielko
sprzeday
43,0%
55,2%
32,0%
35,7%
72,0%
71,2%
3,0%
35,0%
5,0%
58,0%
Rosja
3,0%
36,7%
Kraje UE
18,0%
29,3%
6,0%
51,7%
Poza nimi zaopatrzenie jest kupowane na rynku krajowym przez trzy

czwarte przedsibiorstw. rednio stanowio ono 85,9% caoci zaopatrzenia inwestycyjnego tych firm. Jedna pita badanych zaopatruje si
w krajach Unii Europejskiej (22%), przy czym rednia wielko tego
zaopatrzenia wynosi 60%.
Tabela 20. Rynki, na ktrych jest pozyskiwane zaopatrzenie inwestycyjne
Wyszczeglnienie
Odsetek
przedsibiorstw
rednia
wielko
sprzeday
17,0%
71,9%
6,0%
28,8%
76,0%
85,9%
2,0%
90,0%
0,0%
0,0%
Rosja
1,0%
50,0%
Kraje UE
22,0%
60,0%
100,0%
10,0%
78
Rozdzia 6.
Przedsibiorstwa w ramach prowadzonej dziaalnoci utrzymuj relacje z rnymi grupami podmiotw (wykres 21). Badane firmy przede
wszystkim wsppracuj z klientami (80%) i dostawcami (71%).
Wykres 21. Rodzaje podmiotw, z ktrymi maj kontakty lub
wsppracuj przedsibiorstwa w kraju i na Biaorusi
z jednostkami samorzdowymi i rzdowym,
innymi
0,00%
15,00%
ze stowarzyszeniami branowymi
1,00%
7,00%
z orodkami transferu technologii
0,00%
0,00%
z instytucjami finansowymi
0,00%
50,00%
0,00%
3,00%
z jednostkami badawczo-rozwojowymi
z placwkami naukowymi
0,00%
5,00%
ze szkoami wyszymi
5,00%
0,00%
3,00%
z dostawcami
71,00%
1,00%
9,00%
z firmami konsultingowymi
16,00%
z klientami
80,00%
z innymi przedsibiorstwami
prowadzcymi zbliony rodzaj dziaalnoci
9,00%
64,00%
0,00%
1,00%
inne
nie wsppracujemy z adnym z
powyszych podmiotw
12,00%
4,00%
9,00%
9,00%
brak odpowiedzi
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Na Biaorusi
W Polsce
79
Wanym partnerem s inne przedsibiorstwa prowadzce zbliony

rodzaj dziaalnoci. Wsppracuje z nimi 64% badanych firm. Kolejn
istotn grup podmiotw, z ktrymi maj one kontakt, s instytucje finansowe. Wskazaa na nie poowa respondentw. Zdecydowanie mniej,
bo 16% podmiotw, z ktrymi jest realizowana wsppraca, to jednostki
samorzdowe i rzdowe.
Kooperacja z podmiotami, ktre znajduj si na terenie Biaorusi, nie
jest tak popularna. Jeli ju ma miejsce, to najczciej wskazywano na
kooperacj z podmiotami zajmujcymi si podobnym rodzajem dziaalnoci (9%). Zaledwie 3% wsppracuje z dostawcami, za po jednym
podmiocie wskazao na kontakty z firmami konsultingowymi czy ze
stowarzyszeniami branowymi.
Na pytanie o to, jakiego rodzaju innowacje zostay wprowadzone
przez badane podmioty w ostatnich latach, najwicej odpowiedzi uzyskano odnonie zmian procesowych (wykres 22). Dwie pite respondentw wskazao, e ich przedsibiorstwo wprowadzio innowacje zwizane
z zakupem maszyn, urzdze, linii technologicznych. Nieco mniej, bo
37% badanych w ostatnich trzech latach wprowadzio do swojej oferty
nowe lub istotnie ulepszone wyroby czy usugi. Niemal co trzeci badany
podmiot wdroy innowacje organizacyjne (30%). Podobna liczba podmiotw wprowadzia innowacje marketingowe (29%).
Wykres 22. Rodzaje innowacji wdroonych przez przedsibiorstwa
w ostatnich trzech latach
Wprowadzia istotne zmiany w marketingu firmy (np.
poprzez zmiany w wygldzie wyrobu, jego
opakowaniu, pozycjonowaniu, promocji)
Wprowadzia zmiany w organizacji (np. nowe metody
podziau zada wrd pracownikw i/lub nowe metody
organizacyjne w zakresie relacji z otoczeniem
zlecanie na zewntrz obsugi ksigowej lub kadrowej
lub informatycznej lub innej)
Wprowadzia zmiany w procesie wytwarzania lub
dostarczania usug (np. poprzez zakup maszyn,
urzdze, linii technologicznej, wprowadzenie
oprogramowania wspierajcego proces produkcyjny,
zmiany w dystrybucji)
Wprowadzia nowe lub istotnie ulepszone produkty lub
usugi
29,0%
30,0%
40,0%
37,0%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

80
Rozdzia 6.
Przez podmioty najmniejsze, zatrudniajce od 6 do 9 pracownikw,

najczciej wdraane byy innowacje produktowe (24,3% firm) (tabela
21). Poowa przedsibiorstw maych, majcych od 10 do 49 pracownikw, dokonaa zmian procesowych. Nieco mniej, bo 46,2% firm wprowadzio nowe bd ulepszone produkty lub usugi. Nieco inaczej wyglda sytuacja w przypadku podmiotw redniej wielkoci. Wrd nich
niemal dwie trzecie deklarowao dokonanie w ostatnich trzech latach
zmian w procesach wytwarzania produktw lub dostarczania usug. Ponad poowa wprowadzia zmiany organizacyjne, a nieco mniej,
bo 45,5%, wdroyo innowacje marketingowe. Najrzadziej przedstawiciele tych podmiotw wskazywali za na wdroenie innowacji produktowych.
Tabela 18. Rodzaje innowacji wdroonych przez przedsibiorstwa
w ostatnich trzech latach wedug wielkoci przedsibiorstw
Wielko przedsibiorstw
Wyszczeglnienie
Odsetek przedsibiorstw w %
od 6
do 9
od 10
do 49
od 50
od 6
do 9
od 10
od 50
do 49
Wprowadzia nowe lub istotnie ulepszone produkty lub usugi
24
24,3
46,2
36,4
Wprowadzia zmiany w procesie wytwarzania produktw lub dostarczania

usug
26
18,9
50,0
63,6
Wprowadzia zmiany w organizacji
19
13,5
36,5
54,5
Wprowadzia
istotne
w marketingu firmy
17
18,9
32,7
45,5
zmiany
Wrd rde innowacji szczeglnie czsto (37%) wymieniano konkurentw (wykres 23). Wiele wanych informacji potrzebnych do rozwoju nowych rozwiza jedna trzecia badanych firm uzyskuje z prasy
branowej (33%) oraz od klientw (30%). Nieco mniej, bo 28% prowadzi proces naladownictwa liderw branowych. Dwie pite firm jako
rdo innowacyjnych zmian wskazao pracownikw swojego przedsibiorstwa.
Wrd najrzadszych rde wiedzy o nowych rozwizaniach
i sposobach dziaania w brany znalazy si: stowarzyszenia branowe
(9%), orodki naukowe (7%) oraz administracja publiczna (6%).
81
Jeli chodzi o zastosowanie tych rde innowacji na Biaorusi

trzech respondentw stwierdzio, e korzystao z wiedzy klientw
z obwodu grodzieskiego. Po jednym wskazaniu byo na: pras branow, konferencje naukowe, stowarzyszenia branowe oraz administracj
publiczn.
Wykres 23. rda wiedzy o nowych rozwizaniach i sposobach
dziaania w brany na rynku polskim i biaoruskim
2,0%
Klienci
1,0%
Administracja publiczna
Pracownicy
0,0%
Wiedza z bada rynku i

marketingu
0,0%
Stowarzyszenia branowe
1,0%
Konferencje naukowe
1,0%
Prasa branowa
1,0%
Orodki naukowe
0,0%
Liderzy w brany
0,0%
Konkurenci
1,0%
Inne
0,0%
1,0%
30,0%
6,0%
22,0%
16,0%
9,0%
9,0%
33,0%
7,0%
28,0%
37,0%
9,0%
9,0%
Brak odpowiedzi
0%
10%
Na Biaorusi (obwd grodzieski)
20%
30%
40%
W Polsce
Kluczowym rdem wiedzy o nowych rozwizaniach i sposobach

dziaania w brany dla badanych przedsibiorstw zatrudniajcych
od 6 do 9 pracownikw s konkurenci (tabela 22). Odpowiedzi takiej
udzielio 27% podmiotw. Co pity respondent wskaza na liderw
w swojej brany (21,6%). Spord przedsibiorstw maych wikszo
jako rdo wiedzy niezbdnej do wdroenia zmian w ich organizacji
wyrnia pras branow (42,3%). Co trzeci badany wymieni za
klientw (34,6%). Podmioty redniej wielkoci korzystaj z informacji
82
Rozdzia 6.
docierajcej od konkurentw (63,6% wskaza), a take klientw

(45,5%). Wana jest dla nich rwnie wiedza z bada rynku
i marketingu (45,5%).
Tabela 19. rda wiedzy o nowych rozwizaniach i sposobach dziaania
w brany na rynku polskim i biaoruskim wedug wielkoci przedsibiorstw
Wyszczeglnienie
Wielko przedsibiorstw
Odsetek w %
od 6
do 9
od 10
do 49
od 50
od 6
do 9
od 10
do 49
od 50
Konkurenci
10
20
27,0
38,5
63,6
Liderzy w brany
16
21,6
30,8
36,4
Orodki naukowe
8,1
3,8
18,2
Prasa branowa
22
18,9
42,3
36,4
Konferencje naukowe
10,8
11,5
18,2
Stowarzyszenia branowe
5,4
9,6
18,2
Wiedza
z bada
i marketingu
5,4
17,3
45,5
Pracownicy
13
16,2
25,0
27,3
Administracja publiczna
5,4
3,8
18,2
Klienci
18
18,9
34,6
45,5
Inne
8,1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
rynku
Brak odpowiedzi
Przedsibiorstwa dokonujce lub zamierzajce dokona ekspansji na

inne rynki na swojej drodze czsto napotykaj wiele trudnoci, zarwno
zalenych od samego podmiotu, jak i od niego niezalenych (tabela 23).
Respondenci mogli oceni bariery, jakie napotykaj, w ich opinii, przedsibiorstwa w ekspansji na inne rynki w skali od 0 do 2, gdzie: 0 brak
wpywu, 1 duy wpyw, 2 bardzo duy wpyw.
Wrd barier w ekspansji na inne rynki, w tym rwnie do obwodu
grodzieskiego, najwyej ocenione zostay te o charakterze formalnoprawnym (rednia ocena 1,0). Jako majce bardzo duy wpyw zostay
one ocenione przez 32% badanych. Wanym problemem jest niewystarczajca znajomo rynku docelowego. A 24% respondentw ocenio, e
ma ona bardzo duy wpyw na ograniczone zainteresowanie przedsibiorstwa ekspansj na rynki zagraniczne.
83
Tabela 20. Bariery w procesie ekspansji na inne rynki, w tym na rynek

transgraniczny obwodu grodzieskiego na Biaorusi
Ocena
0
Wyszczeglnienie
rednia
ocena
Liczba
Odsetek
Liczba
Odsetek
Liczba
Odsetek
Niewystarczajcy
poziom znajomoci rynku
docelowego
43
43%
24
24%
24
24%
0,8
Niewystarczajcy
poziom rodkw finansowych
na
promocje
przedsibiorstwa/produktw na rynku
docelowym
48
48%
27
27%
17
17%
0,7
Bariery formalnoprawne
na rynku docelowym
34
34%
26
26%
32
32%
1,0
Brak wsparcia ze strony

instytucji
otoczenia
biznesu
44
44%
27
27%
20
20%
0,7
Niski poziom
zewntrznego
47
47%
28
28%
16
16%
0,7
Niska konkurencyjno
cenowa produktw/usug
39
39%
32
32%
20
20%
0,8
Poziom zaawansowania
technologicznego
produktu
66
66%
16
16%
9%
0,4
Zmienno kursu waluty

krajowej
wzgldem
walut obcych
45
45%
25
25%
21
21%
0,7
Wysokie koszty importu

zaopatrzeniowego
51
51%
23
23%
17
17%
0,6
Wysokie koszty kredytw na dziaalno eksportow
47
47%
23
23%
19
19%
0,7
Inne, jakie?
2%
1%
4%
popytu
Brak odpowiedzi
84
Rozdzia 6.
rednia ocen w przypadku tego ograniczenia wyniosa 0,8. Kolejn

istotn trudnoci jest zmienno kursu waluty krajowej wzgldem walut
obcych. Okoo jednej pitej badanych (21%) wskazao na bardzo duy
wpyw tego czynnika na ich decyzje o ekspansji na inne rynki. rednio
barier t oceniono na poziomie 0,7.
Warto rwnie zwrci uwag na dostrzegan przez respondentw
nisk konkurencyjno cenow produktw/usug. W tym przypadku
znaczna cz badanych wskazaa na duy lub bardzo duy wpyw tego
utrudnienia na rozwj dziaalnoci na innych rynkach. rednia ocena tej
bariery przez respondentw wyniosa 0,8.
Jednoczenie trzeba zauway, e w zasadzie, zdaniem wikszoci
badanych, zaawansowanie technologiczne oferowanych produktw nie
stanowi wikszego utrudnienia w prowadzonej ekspansji na inne rynki.
Bariera ta zostaa oceniona przez respondentw na poziomie rednim
0,4. Jedna trzecia badanych stwierdzia, e kwestia taka nie ma adnego
wpywu na decyzje o procesie ekspansji na inne rynki. Nieco wicej ni
poowa respondentw (51%) stwierdzia, e problemem s wysokie
koszty importu zaopatrzeniowego.
Na podstawie powyszych odpowiedzi stwierdzi mona, e oferowane przez przedsibiorstwa z podregionu produkty i usugi
w znacznym stopniu odpowiadaj potrzebom nabywcw zza wschodniej
granicy. Utrudnienia stanowi raczej, do czsto wskazywane
w literaturze przedmiotu, ograniczenia zwizane z aspektami prawnymi
i finansowymi, ktre w znacznym stopniu s niezalene od przedsibiorcw i wynikaj z polityki krajowej, jak te polityki instytucji finansowych. Jednoczenie jednak wrd barier do istotnie wpywajcych na
trudnoci w ekspansji znajduj si te, na ktre mog mie wpyw przedsibiorstwa, jak chociaby wiedza o rynku docelowym.
6.3. Korzyci ze wsppracy transgranicznej

Wsppraca transgraniczna bdzie odbywa si wwczas, gdy faktycznie podmioty osign z niej korzyci. Respondenci mieli za zadanie
oceni potencjalne korzyci z kooperacji w skali od -2 do +2, gdzie: -2
zdecydowanie si nie zgadzam, -1 nie zgadzam si, 0 nie mam zdania, +1 zgadzam si, +2 zdecydowanie si zgadzam (tabela 24).
W opinii respondentw, korzyci mog dotyczy przede wszystkim
dostpu do rynku zbytu po drugiej stronie granicy (rednia ocena 1,1).
Poowa badanych wskazaa, e jak najbardziej taka sytuacja moe mie
miejsce.
85
Inne potencjalne korzyci nie zostay ju ocenione jako takie, ktre

mog mie bardzo due znaczenie. Cz badanych stwierdzia, e dziki wsppracy moe mie dostp do siy roboczej oraz rde zaopatrzenia w surowce czy pfabrykaty w niszych cenach ni te na rynku rodzimym.
Wsppraca w zakresie produkcji, czy te majca na celu wspln
ekspansj z partnerami na inne rynki zagraniczne, to korzyci do nisko
ocenione, jednak w opinii czci respondentw mog one mie miejsce.
Zdaniem badanych, raczej nie naley spodziewa si korzyci
z dostpu do nowoczesnych technologii (rednia ocena -0,4) czy lepiej
wykwalifikowanych i bardziej dowiadczonych zasobw ludzkich (-0,3).
Nieco wicej osb lepiej ocenio moliwo wsplnego i szybszego
wdraania innowacji marketingowych (0,1) czy produktowych (0,1).
Przy czym zdecydowana liczba respondentw nie bya tym zainteresowana.
Wydaje si, e badani jednak nie licz na zbyt wiele korzyci, jakie
mog wystpi w zwizku z nawizaniem wsppracy transgranicznej,
gdy w swoich wypowiedziach byli do powcigliwi.
Tabela 21. Korzyci, jakie mog potencjalnie wystpi przy nawizaniu
Ocena
Wyszczeglnienie
-2
Licz
ba
-1
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
Licz
ba
Brak
odpowiedzi
1
Odsetek
Licz
ba
2
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
red
nia
ocena
Inne (jakie?)
0%
0%
0%
0%
1%
Dostp
do
taszych
rde zaopatrzenia
(surowce, pfabrykaty)
12
12%
4%
34
34%
20
20%
27
27%
0,5
Dostp
do
taszej
siy
roboczej
6%
6%
42
42%
21
21%
22
22%
0,5
Dostp
do
wyszej
jakoci zasobw
pracy
(lepiej
wy-
15
15%
22
22%
44
44%
6%
9%
-0,3
86
Rozdzia 6.
Ocena
Wyszczeglnienie
-2
-1
red
nia
ocena
Licz
ba
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
Licz
ba
Odsetek
Dostp
do
nowoczesnych technologii
14
14%
27
27%
40
40%
6%
7%
-0,4
Dostp
do
rynku zbytu
po
drugiej
stronie granicy
5%
3%
17
17%
24
24%
50
50%
1,1
Moliwo
wsplnej
ekspansji na
rynki trzecie
9%
8%
45
45%
15
15%
22
22%
0,3
Moliwo
kooperacji
produkcyjnej
obniajcej
koszty
3%
8%
46
46%
26
26%
15
15%
0,4
Moliwo
przypieszenia wdraania
innowacji
produktowych
11
11%
9%
52
52%
14
14%
12
12%
0,1
Moliwo
przypieszenia wdraania
innowacji
marketingowych
10
10%
8%
53
53%
13
13%
14
14%
0,1
kwalifikowanych,
z wikszym
dowiadczeniem)
Inne wane zdaniem respondentw korzyci, ktre mog wystpi,

a nie znalazy si na powyszej licie, to przede wszystkim poszerzenie
rynkw zbytu i pozyskanie nowych klientw (14 odpowiedzi). Kolejnym
rodzajem wskazywanych korzyci s wzrost sprzeday i w konsekwencji
wzrost zyskw (7 odpowiedzi). Niektrzy badani spodziewaj si, e
87
nastpi zwikszenie zatrudnienia, zwizane ze zwikszeniem zbytu

i wzrostem realizowanej produkcji (6 odpowiedzi). Licz rwnie, e
w konsekwencji nastpi obnienie kosztw siy roboczej (2 odpowiedzi).
Wrd innych interesujcych odpowiedzi pojawiy si wskazania na:
przeamanie barier kulturowych, stworzenie nowych produktw czy
dostp do taszych produktw.
Nastpnie spytano respondentw o to, jakie potencjalne korzyci ze
wsppracy mog wystpi w podregionie biaostocko-suwalskim, dziki
wsppracy z podmiotami z obwodu grodzieskiego (wykres 24). Opinie
respondentw byy zdecydowanie bardziej optymistyczne ni odnonie
korzyci moliwych do uzyskania przez ich przedsibiorstwa.
Wykres 24. Potencjalne korzyci, jakie mog wystpi w podregionie
biaostocko-suwalskim dziki rozwojowi wsppracy z obwodem
grodzieskim na Biaorusi
moliwo pozyskania rodkw
finansowych zewntrznych na rozwj
obwodu (rodkw krajowych, rodkw z
Unii Europejskiej, innych)
77,0%
wzrost konkurencyjnoci podregionu

biaostocko-suwalskiego
88,0%
lepsza promocja obwodu grodzieskiego
88,0%
rozwj infrastruktury
71,0%
wzajemne poznanie si
86,0%
napyw zagranicznych inwestycji
50,0%
wymiana wiedzy i dowiadcze
73,0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
88
Rozdzia 6.
Wikszo z nich stwierdzia, e wrd korzyci takich moe mie

miejsce przede wszystkim lepsza promocja, jak i wzrost konkurencyjnoci, oglnie rzecz biorc, podregionu biaostocko-suwalskiego (po 88%
pozytywnych wskaza).
Inn korzyci moe by szansa na wzajemne poznanie si podmiotw z obu stron granicy (86% respondentw) czy te wzajemna wymiana
wiedzy i dowiadcze (73%). Wana moe by ponadto moliwo pozyskania rodkw finansowych z takich rde jak na przykad Unia
Europejska (77%). W opinii badanych, taka wsppraca daje te szans
na rozwj infrastruktury po drugiej stronie granicy (71%). Najmniej, bo
poowa badanych stwierdzia, e wsppraca moe przyczyni si do
napywu zagranicznych inwestycji (50%).
6.4. Bariery wsppracy transgranicznej

Respondenci zostali rwnie spytani o trudnoci, jakie mog ich zdaniem stan na drodze wsppracy transgranicznej przedsibiorstw
z podregionu biaostocko-suwalskiego z obwodem grodzieskim. Bariery te zostay podzielone na siedem grup (wykresy 25-31). Szczeglnie
czsto wskazywano na moliwo wystpienia utrudnie o charakterze
formalnoprawnym. Przede wszystkim wymieniana bya niestabilno
przepisw, a take skomplikowane procedury uzyskania rodkw pomocowych (po 69%).
Problemem moe by rwnie nieprecyzyjno czy te brak spjnoci przepisw, a take skomplikowana procedura zawierania umw (po
67%). Wielu respondentw wskazao rwnie na brak odpowiednich
przepisw i norm prawnych oraz ograniczon liczb ofert wsppracy
(64%).
Wrd ogranicze instytucjonalnych, w opinii badanych, szczeglnym problemem moe by sabo rozwinity system informacji (wedug
70%). Trudno stanowi te ograniczona aktywno ze strony urzdw
i ich pracownikw w kwestii nawizywania wsppracy z podmiotami
z zagranicy (69%), a take saba koordynacja dziaa midzy instytucjami w zakresie wsppracy (66%).
Okoo poowy badanych uwaa, e barier we wsppracy s czste
zmiany reorganizacje majce miejsce w odniesieniu do instytucji
i wadz mogcych by partnerami (49%). Natomiast mniej ni poowa
badanych (48%) uznaa, e problemem jest brak odpowiednich instytucji, w tym urzdw, ktre mogyby wzi na siebie odpowiedzialno za
wspprac z regionem transgranicznym.
89
Wykres 25. Ograniczenia formalnoprawne wsppracy z podmiotami z obwodu grodzieskiego

ograniczona liczba ofert wsppracy
61,0%
skomplikowana procedura uzyskiwania

rodkw pomocowych
69,0%
skomplikowana procedura zawierania umw
67,0%
niestabilno przepisw
69,0%
nieprecyzyjno lub brak spjnoci

przepisw
67,0%
brak odpowiednich przepisw i norm

prawnych
brak odpowiedzi
64,0%
3,0%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Wykres 26. Ograniczenia instytucjonalne wsppracy z podmiotami

z obwodu grodzieskiego
czste zmiany (reorganizacje) instytucji i
wadz partnerw wsppracy
49,0%
saba koordynacja midzy instytucjami w

zakresie wsppracy
66,0%
sabo rozwinity system informacji
70,0%
maa aktywno urzdw w nawizywaniu

wsppracy
69,0%
brak kompetencji w istniejcych

instytucjach i urzdach
58,0%
brak odpowiednich instytucji i urzdw
brak odpowiedzi
48,0%
3,0%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
90
Rozdzia 6.
Jako potencjalne bariery infrastrukturalne oceniane byy cztery czynniki. W porwnaniu do wczeniejszych dwch grup ogranicze, te byy
rzadziej wskazywane przez respondentw. Dwie trzecie badanych
stwierdzio, e problemem jest maa liczba przej granicznych, jak rwnie ich przepustowo (61%). Czsto ma miejsce, zdaniem respondentw, sabe zagospodarowanie przej granicznych (59%). Problem stanowi take nierozwinita infrastruktura komunikacyjna (56%) oraz
saba dostpno komunikacyjna przej granicznych (55%).
Wykres 27. Ograniczenia infrastrukturalne wsppracy z podmiotami z obwodu grodzieskiego
niedorozwj infrastruktury komunikacyjnej
56,0%
saba dostpno komunikacyjna przej

granicznych
55,0%
sabe zagospodarowanie infrastrukturalne

przej granicznych
59,0%
maa liczba i przepustowo przej

granicznych
61,0%
brak odpowiedzi
4,0%
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Wrd ogranicze finansowych szczegln uwag zwraca fakt, e

dwie trzecie badanych stwierdzio, i problem stanowi brak systemu
zabezpiecze finansowych transakcji handlowych z partnerami zagranicznymi. Co interesujce, jedynie dwie pite respondentw uznao, e
problemem jest brak rodkw wasnych ze strony przedsibiorstw
z obwodu grodzieskiego (40%). Moe to wiadczy o tym, i w opinii
badanych takie rodki nie s niezbdne do przynajmniej wstpnego nawizania wsppracy z podmiotami z zagranicy.
91
Wykres 28. Ograniczenia finansowe wsppracy z podmiotami

brak systemu zabezpiecze finansowych
transakcji handlowych z partnerami
zagranicznymi
63,0%
niska sprawno systemu rozlicze

finansowych
41,0%
brak wasnych rodkw
40,0%
brak odpowiedzi
5,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Problemem zwizanym z aspektami gospodarczymi moe by odmienno systemw gospodarczych (60%). Poowa badanych stwierdzia, e trudno stanowi brak silnej reprezentacji podmiotw gospodarczych po obu stronach granicy (50%).
Wykres 29. Ograniczenia gospodarcze wsppracy z podmiotami
brak rwnorzdnych/odpowiednich
partnerw po drugiej stronie granicy
35,0%
brak silnej reprezentacji podmiotw

gospodarczych
50,0%
odmienno systemw gospodarczych
60,0%
asymetria w poziomie rozwoju

gospodarczego partnerw
48,0%
brak odpowiedzi
5,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
92
Rozdzia 6.
Ograniczenia o charakterze spoecznym czy zwizane ze rodowiskiem naturalnym, jako powany problem w prowadzeniu wsppracy,
byy przez respondentw oceniane zdecydowanie rzadziej w porwnaniu
do wczeniejszych grup barier. Jedynie co trzeci badany uzna, e trudno stanowi negatywne stereotypy odnonie postrzegania ludzi po obu
stronach granicy. Dla wikszoci nie stanowi problemu znajomo jzyka partnera czy obawa przed napywem kapitau obcego.
Wykres 30. Ograniczenia spoeczne wsppracy z podmiotami
obawy przed napywem obcego kapitau
21,0%
negatywne stereotypy ssiadw
30,0%
saba znajomo jzyka partnera
28,0%
brak odpowiedzi
3,0%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Przeszkody rodowiskowe w zasadzie nie maj znaczenia. Zarwno

geograficzna odlego partnerw, jak te naturalne przeszkody, typu
rzeki, parki narodowe, przez zdecydowan wikszo respondentw nie
zostay uznane za majce znaczenie. Jedynie 17% badanych wskazao na
pewne utrudnienia wynikajce z duej odlegoci od innych kooperantw.
Wykres 31. Ograniczenia rodowiskowe wsppracy z podmiotami
istnienie przeszkd naturalnych (rzeki,
parki narodowe)
12,0%
dua odlego
brak odpowiedzi
17,0%
4,0%
0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18%
93
6.5. Potrzeby w zakresie wsppracy transgranicznej

Respondenci zostali poproszeni o wskazanie kierunku rozwoju
wsppracy z innymi przedsibiorstwami (wykres 32). Wikszo, bo
52% badanych, wymienia potrzeb wsppracy zarwno z podmiotami
o podobnym profilu dziaalnoci, jak i w ramach acucha produkcyjnego. Co pity badany by zainteresowany wspprac jedynie
z podmiotami o podobnym profilu dziaalnoci. Zbliona liczba ankietowanych wskazaa na ch wczenia si do acucha produkcyjnego,
w ktrym bior udzia podmioty z rnych bran. Jednoczenie 12%
respondentw stwierdzio, e nie ma na chwil obecn potrzeby podjcia
wsppracy transgranicznej z innymi przedsibiorstwami.
Wykres 32. Rodzaje przedsibiorstw, z ktrymi istniaaby potrzeba
rozwoju wsppracy
wsppraca pomidzy jednostkami
gospodarczymi o podobnym profilu
dziaalnoci
22,0%
wsppraca w ramach acucha produkcji na

przykad na linii dostawca producent
dystrybutor odbiorca finalny
22,0%
w obu powyszych formach
52,0%
nie ma potrzeby wsppracy transgranicznej

przedsibiorstw
12,0%
brak odpowiedzi
3,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Jeli chodzi o przedsibiorstwa z obwodu grodzieskiego, to wikszo badanych byaby zainteresowana wspprac z firmami, ktre mogyby by potencjalnymi dostawcami zaopatrzenia, pproduktw czy
wyposaenia (wykres 33). Na odpowied tak wskazao 83% badanych.
Szczeglnie byliby oni zainteresowani wspprac z podmiotami dostarczajcymi: tasze paliwo (2 wskazania), drewno i jego pochodne (2 od-
94
Rozdzia 6.
powiedzi), czci do pojazdw (2 odpowiedzi), a take: stal i jej pprodukty, nawozy, cement, tworzywa sztuczne, maszyny.
Nastpnym rodzajem podanych kooperantw s firmy, ktre mogyby by potencjalnymi odbiorcami wyrobw/usug przedsibiorstw
z podregionu biaostocko-suwalskiego. Odpowiedzi takiej udzielio 60%
badanych. Wrd tych produktw wskazane zostay midzy innymi:
wyroby z drewna, koty c.o., narzdzia do przemysu drzewnego
i meblowego, konstrukcje stalowe i ogrodzenia, meble i wyroby
z drewna, produkty spoywcze (w tym lody, mroone owoce i warzywa),
pieczywo, napoje. Jako usugi, ktre mogyby by sprzedawane odbiorcom z obwodu grodzieskiego, wymieniano chociaby usugi: transportowe, hotelarskie, poligraficzne. Co trzeci respondent jako podany typ
partnerw z obwodu grodzieskiego wskaza firmy o tym samym profilu
dziaalnoci i potencjale (33%).
Najbardziej korzystna dla badanych podmiotw wsppraca
z partnerami z obwodu grodzieskiego, zdaniem respondentw, polegayby przede wszystkim na sprzeday swoich usug czy produktw za
granic. To pozwolioby bowiem poszerzy dotychczasowy rynek przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego. Odpowiedzi takiej
udzielio 43 respondentw.
Inni dostrzegaj szans w pozyskaniu nowych rynkw zaopatrzenia
w surowce, ktre bd tasze ni od dotychczasowych dostawcw (7
odpowiedzi). Natomiast czterech przedstawicieli badanych firm stwierdzio, e taka wsppraca pozwoliaby na wymian dowiadcze, uzupenienie wiedzy na temat technologii produkcji czy te wiedzy o rynku
biaoruskim.
Istotn rol w rozwoju wsppracy transgranicznej czsto odgrywaj
samorzdy lokalne. Zapytano w zwizku z tym respondentw o to, jakie
zadania mogyby tego rodzaju wadze realizowa w tym obszarze (wykres 34). Niemal dwie trzecie badanych stwierdzio, e przede wszystkim wane s dziaania o charakterze informacyjnym (63%). Nieco
mniej, bo 58% respondentw wskazao na konieczno uproszczenia
procedur administracyjnych oraz zmniejszenie skutkw rnic
w systemach prawnych po obu stronach granicy. Na pozostae odpowiedzi uzyskano jeszcze mniej wskaza. Przede wszystkim dla 42% badanych wana jest promocja sieci wsppracy. Dwie pite respondentw
oczekuje podniesienia wiadomoci przedsibiorcw w zakresie moliwoci i korzyci ze wsppracy transgranicznej (40%). Wana byaby
rwnie pomoc poprzez wsparcie finansowe (38%), a take tworzenie
niezbdnej infrastruktury spoecznej i technicznej (37%).
95
Wykres 33. Rodzaje partnerw z obwodu

wspprac z ktrymi istniaoby zainteresowanie
innych podmiotw
grodzieskiego,
2,0%
wadz lokalnych
5,0%
instytucji finansowych
2,0%
instytucji otoczenia biznesu, (szkoleniowych,

doradczych), jakich
2,0%
firmy/firm, ktre mogyby by potencjalnymi

odbiorcami waszych wyrobw , usug, jakich
20,0%
firmy/firm, ktre mogyby by potencjalnymi

dostawcami zaopatrzenia, pproduktw,
wyposaenia, jakiego
firmy/firm mniejszych od Pastwa
przedsibiorstwa o tym samym profilu
dziaalnoci
6,0%
9,0%
firmy/firm o wikszych rozmiarach i

potencjale o tym samym profilu dziaalnoci
9,0%
firmy/firm o tym samym profilu dziaalnoci i

potencjale
33,0%
adnej z powyszych, nie jestemy

zainteresowani wspprac z partnerami z
Biaorusi z obwodu grodzieskiego
25,0%
brak odpowiedzi
1,0%
0%
10%
20%
30%
40%
Wrd najrzadziej wskazywanych rodzajw wsparcia, jakie mogoby

by dostarczone przez wadze samorzdowe, znalazy si: kontrola zanieczyszcze rodowiska naturalnego i racjonalnego uytkowania energii
oraz tworzenie studiw dotyczcych planw rozwoju obszarw przygranicznych.
96
Rozdzia 6.
Wykres
34.
Zadania
w zakresie
rozwoju
wsppracy
transgranicznej, ktre powinny realizowa samorzdy lokalne
(wadze lokalne)
Uproszczenia procedur administracyjnych oraz
zmniejszenia skutkw rnic w systemach
prawnych po obu stronach granicy
58,0%
Denie do usunicia barier jzykowych
19,0%
Wspieranie wsppracy w dziedzinie ochrony

zdrowia
10,0%
Kontrola zanieczyszcze rodowiska naturalnego i

racjonalnego uytkowania energii
8,0%
Tworzenie studiw dotyczcych planw rozwoju

obszarw przygranicznych traktowanych jako
zintegrowane jednostki geograficzne
8,0%
37,0%
Tworzenie infrastruktury
Opracowywanie dugofalowych strategii

wsppracy
27,0%
Promocja sieci wsppracy
42,0%
Wspieranie potrzeb finansowych zwizanych ze

wsppraca transgraniczn
38,0%
Opracowywanie programw rozwoju zasobw

ludzkich
16,0%
Dziaania informacyjne
63,0%
Podnoszenie wiadomoci przedsibiorcw
40,0%
2,0%
Inne
1,0%
Brak odpowiedzi
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
97
Wsparcie przez wadze lokalne dziaalnoci podmiotw w regionach

przygranicznych moe mie rny charakter. Badani przedstawiciele
przedsibiorstw zostali poproszeni o wskazanie, jakiego rodzaju pomocy
w szczeglnoci oczekuj (wykres 35). W zasadzie spord 12 rodzajw
dziaa adne nie byo specjalnie podane przez wikszo respondentw. Najczciej wskazywanym przez ponad poow z nich byo promowanie gospodarki oraz przedsibiorstw z drugiej strony granicy (54%).
Nastpne w kolejnoci znalazo si oglne wsparcie dziaa eksportowych lokalnych firm (44%). Wicej ni jedna trzecia badanych liczyaby na pomoc w nawizaniu kontaktu, tudzie poszukiwanie partnera po
drugiej stronie granicy (36%) czy te organizacj targw i wystaw
w podregionie biaostocko-suwalskim dla firm z Biaorusi (36%).
Wrd najmniej podanych rodzajw potencjalnego wsparcia
w zakresie rozwijania wsppracy transgranicznej z partnerami
w podregionie grodzieskim znalazy si midzy innymi: przyjmowanie
misji gospodarczych z Biaorusi (5%) czy wspieranie wsppracy transgranicznej w okrelonych branach posiadajcych najwikszy potencja
(4%). Spord badanych czterech respondentw stwierdzio, e nie
oczekuje adnego wsparcia ze strony wadz lokalnych.
98
Rozdzia 6.
Wykres 35. Wsparcie w zakresie rozwijania wsppracy

transgranicznej z partnerami w obwodzie grodzieskim na
Biaorusi, jakiego przedsibiorcy oczekiwaliby od wadz
Pomoc w nawizywaniu
kontaktw/poszukiwaniu partnerw
36,0%
Przyjmowanie misji gospodarczych z Polski
5,0%
Organizacja misji gospodarczych do Polski
8,0%
Organizacja konferencji z udziaem partnerw

z Biaorusi i z Polski
14,0%
Wspieranie wsppracy transgranicznej w

okrelonych branach posiadajcych
najwikszy potencja, jakich
Tworzenie/wspieranie instytucji
informujcych/doradzajcych w sprawie
3,0%
13,0%
Tworzenie/wspieranie izb gospodarczych

skupiajcych biaoruskie i polskie firmy
19,0%
Wsparcie dziaa eksportowych lokalnych

firm
44,0%
Prowadzenie bada i analiz gospodarczych

identyfikujcych pola i moliwoci
wsppracy
15,0%
Promowanie gospodarki/przedsibiorstw po
drugiej stronie granicy
54,0%
Organizacja targw i wystaw w podregionie

biaostocko-suwalskim dla firm z Biaorusi
36,0%
Organizacja targw, wystaw firm polskich w

obwodzie grodzieskim
52,0%
Innych
3,0%
Brak odpowiedzi
4,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
99
6.6. Mocne i sabe strony gospodarki podregionu biaostockosuwalskiego

Badani zostali poproszeni o wskazanie bran z podregionu biaostocko-suwalskiego, ktre mog stanowi jego mocn stron i potencja we
wsppracy transgranicznej. Spord licznych bran respondenci mieli
dokona wyboru maksymalnie 5 (wykres 36).
Najwicej wskaza dotyczyo dziaalnoci zwizanej z rolnictwem,
lenictwem, owiectwem i rybactwem. Odpowiedzi pozytywne odnonie
tego rodzaju dziaalnoci uzyskano od 83% respondentw. Drugi
w kolejnoci jest handel, zarwno hurtowy, jak i detaliczny (76%). Na
miejscu trzecim znalazo si budownictwo. Moe by ono istotnym obszarem dziaalnoci w ramach wsppracy transgranicznej. Wskazao na
nie 48% respondentw. Ponad jedna trzecia badanych wymienia dziaalno zwizan z zakwaterowaniem i usugami gastronomicznymi
(37%) oraz transport i gospodark magazynow (35%). Nieco mniej, bo
zaledwie 28% respondentw stwierdzio, e istniej moliwoci prowadzenia wsplnej dziaalnoci w zakresie przetwrstwa przemysowego.
Co czwarty badany (26%) wskaza na dziaalno zwizan z kultur,
rozrywk i rekreacj, za co pity na napraw pojazdw samochodowych
i motocykli (22%).
Zdecydowanie najmniej wskaza uzyskano w przypadku dziaalnoci, ktra ze swojej natury ma raczej charakter niemobilny, jak jest dostawa wody i gospodarowanie ciekami i odpadami (1%). Co interesujce, respondenci wskazali take na brak potencjau rozwojowego
w dziedzinie finansowania i ubezpiecze, dziaalnoci zwizanej
z obsug rynku nieruchomoci czy z usugami administrowania
i dziaalnoci wspierajc.
100
Rozdzia 6.
Wykres 36. Brane z podregionu biaostocko-suwalskiego

z potencjaem do wsppracy transgranicznej
Dziaalno zwizana z kultur, rozrywk i rekreacj
26,0%
Opieka zdrowotna i pomoc spoeczna
8,0%
14,0%
Edukacja
Dziaalno w zakresie usug administrowania i dziaalno
wspierajca
Dziaalno profesjonalna, naukowa i techniczna
Dziaalno zwizana z obsug rynku nieruchomoci
Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa
4,0%
6,0%
4,0%
2,0%
9,0%
Informacja i komunikacja
Dziaalno zwizana z zakwaterowaniem i usugami
gastronomicznymi
37,0%
35,0%
Transport i gospodarka magazynowa

Naprawa pojazdw samochodowych, wczajc motocykle
22,0%
76,0%
Handel hurtowy i detaliczny
48,0%
Budownictwo
Dostawa wody; gospodarowanie ciekami i odpadami oraz
dziaalno zwizana z rekultywacj
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, gaz, par
wodn, gorc wod i powietrze do ukadw klimatyzacyjnych
1,0%
7,0%
Przetwrstwo przemysowe
Grnictwo i wydobywanie
30,0%
0,0%
Rolnictwo, lenictwo, owiectwo i rybactwo

Pozostaa dziaalno usugowa
Inne
Nie wiem
Brak odpowiedzi
70,0%
5,0%
0,0%
4,0%
2,0%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0%
Odpowiedzi nie sumuj si do 100, gdy respondenci mogli wskaza maksymalnie 5 odpowiedzi.
Potencja przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego jest

istotny z punktu widzenia podejmowania przez nie wsppracy z innymi
podmiotami, i to zarwno w kraju, jak i za granic. Na podstawie otrzymanych wynikw bada mona stwierdzi, e przedstawiciele firm wysoko oceniaj swj potencja konkurencyjny w wikszoci podmiotw.
Spord analizowanych 26 elementw tego potencjau, przewaajca
wikszo respondentw dokonaa jego pozytywnej oceny (wykres 37).
101
Zdecydowana grupa badanych wysoko ocenia znajomo potrzeb klientw (88%). Ponadto, w ich opinii, ma miejsce due zaangaowanie kierownictwa, jak i samych pracownikw w programy zapewnienia jakoci.
Jednoczenie badani z wikszoci podmiotw stwierdzili, e mocn stron jest renoma ich firmy, jak i znajomo aktualnej sytuacji na rynku (po
77% pozytywnych odpowiedzi). Wrd najrzadziej pozytywnie ocenianych elementw potencjau konkurencyjnoci badanych przedsibiorstw
znalaz si budet na dziaalno badawczo-rozwojow. Jako swoj
mocn stron wskazao ten aspekt jedynie 19% respondentw.
Badane podmioty do rzadko mogy pochwali si jakoci kadr zatrudnionych przy realizacji dziaalnoci badawczo-rozwojowej (30%
pozytywnych odpowiedzi), posiadaniem branowych, midzynarodowych certyfikatw jakoci wytwarzanych produktw (34%) czy te stosowaniem systemw zapewnienia jakoci, np. ISO (39%).
W przypadku sabych stron potencjau konkurencyjnego przedsibiorstw szczeglnie czsto podkrelany by przez badanych ograniczony
budet na dziaalno badawczo-rozwojow (wykres 38). Odpowiedzi
takiej udzielio 56% respondentw. Niemal poowa przedstawicieli firm
wskazaa na jako kadr zatrudnionych przy dziaalnoci badawczorozwojowej, posiadanie certyfikatw oraz stosowanie systemw zapewnienia jakoci.
Najrzadziej wskazywan sab stron potencjau konkurencyjnego
badanych firm bya znajomo potrzeb klientw (2% odpowiedzi). Problemu w tym zakresie nie stanowi take w opinii respondentw zaangaowanie naczelnego kierownictwa w programy jakoci.
Niektre z powyszych elementw potencjau konkurencyjnego mog, w opinii badanych, by wzmocnione dziki wsppracy transgranicznej (wykres 37).
102
Rozdzia 6.
Wykres 37. Mocne strony potencjau konkurencyjnego

przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego
Znajomo potrzeb klientw
88,0%
Zaangaowanie naczelnego kierownictwa w programy

zapewnienia jakoci
82,0%
Zaangaowanie wszystkich pracownikw w sprawy jakoci
81,0%
Znajomo aktualnej sytuacji na rynku
77,0%
Image (renoma) firmy
77,0%
Sposoby powiza z dostawcami
76,0%
Poziom wyksztacenia pracownikw
76,0%
Sposoby powiza z odbiorcami
74,0%
Dogodno lokalizacji w stosunku do rde zaopatrzenia
70,0%
Istniejca w przedsibiorstwie kultura organizacyjna
68,0%
Jako transportu
65,0%
Potencja finansowy przedsibiorstwa
64,0%
Skonno pracownikw do innowacji i zmian
61,0%
Jako kadry menederskiej
59,0%
Jako parku maszynowego
59,0%
Dostp do zasobw
58,0%
Poziom kosztw cakowitych
51,0%
Posiadanie planw strategicznych
51,0%
Nowoczesno technologii
50,0%
Moliwo wpywu na kanay dystrybucji
48,0%
Jako kadry zatrudnionej w marketingu
46,0%
Gsto i zasig posiadanej sieci dystrybucji
42,0%
Stosowanie systemw zapewnienia jakoci, np. ISO
39,0%
Posiadanie branowych, midzynarodowych certyfikatw

jakoci wytwarzanych produktw
Jako kadr zatrudnionych przy dziaalnoci badawczorozwojowej
34,0%
30,0%
Budet na dziaalno badawczo-rozwojow
19,0%
2,0%
Brak odpowiedzi
0%
50%
100%
Odpowiedzi nie sumuj si do 100, gdy respondenci mogli wskaza maksymalnie 5 odpowiedzi.
103
Wykres
38.
Sabe
strony
potencjau
konkurencyjnego
przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego
56,0%
Jako kadr zatrudnionych przy dziaalnoci

badawczo-rozwojowej
Posiadanie branowych, midzynarodowych
certyfikatw jakoci wytwarzanych produktw
Stosowanie systemw zapewnienia jakoci, np.
ISO
46,0%
45,0%
44,0%
40,0%
39,0%
33,0%
33,0%
32,0%
31,0%
28,0%
27,0%
25,0%
25,0%
Dostp do zasobw
22,0%
20,0%
Dogodno lokalizacji w stosunku do rde

zaopatrzenia
Istniejca w przedsibiorstwie kultura
organizacyjna
17,0%
Jako transportu
17,0%
18,0%
14,0%
14,0%
Zaangaowanie wszystkich pracownikw w

sprawy jakoci
9,0%
9,0%
9,0%
Zaangaowanie naczelnego kierownictwa w

programy zapewnienia jakoci
5,0%
Brak odpowiedzi
2,0%
2,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
104
Rozdzia 6.
Wykres 39. Elementy potencjau konkurencyjnego przedsibiorstw

z podregionu biaostocko-suwalskiego, na ktre moe pozytywnie
oddziaywa wsppraca transgraniczna
Istniejca w przedsibiorstwie kultura organizacyjna
38,0%
48,0%

40,0%
33,0%
41,0%
38,0%
52,0%
49,0%
38,0%
54,0%
51,0%
49,0%
51,0%
Dogodno lokalizacji w stosunku do rde zaopatrzenia
47,0%
Jako transportu
50,0%
Dostp do zasobw
51,0%
Posiadanie branowych, midzynarodowych certyfikatw

jakoci wytwarzanych produktw
29,0%
Stosowanie systemw zapewnienia jakoci, np. ISO
29,0%
Zaangaowanie naczelnego kierownictwa w programy

zapewnienia jakoci
43,0%
Zaangaowanie wszystkich pracownikw w sprawy jakoci
41,0%
39,0%
41,0%
35,0%
Jako kadr zatrudnionych przy dziaalnoci badawczorozwojowej
33,0%
56,0%
57,0%
2,0%
Brak odpowiedzi
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
105
Chocia wikszo badanych stwierdzia, e mocn stron ich przedsibiorstwa jest znajomo aktualnej sytuacji na rynku, to i tak wierzy,
e dziki wsppracy z innymi podmiotami zza wschodniej granicy miaaby moliwo poszerzenia swojej wiedzy na ten temat. Odpowiedzi
pozytywnej odnonie tego elementu potencjau konkurencyjnoci udzielio 57% respondentw. Podobna liczba podmiotw wskazaa na popraw w zakresie znajomoci potrzeb klientw (56%). Zauwaaj rwnie
szanse poprawy sposobw powiza z odbiorcami (54% badanych),
wzmocnienie swojego potencjau finansowego (52%), zagszczenia
i poszerzenia zasigu sieci dystrybucji, moliwoci wpywu na kanay
dystrybucji czy dostpu do zasobw (po 51% wskaza). Wsppraca
transgraniczna, w opinii niemal jednej trzeciej badanych, najmniejszy
wpyw bdzie za miaa na posiadanie certyfikatw jakoci wytwarzanych produktw czy zwikszone moliwoci stosowania systemw zapewnienia jakoci (po 29% respondentw).
Potencja konkurencyjny, bdcy w posiadaniu przedsibiorstw biorcych udzia w badaniu, ma wpyw na stosowane przez podmioty instrumenty konkurowania na rynku (wykres 40). W opinii respondentw,
istotne s takie narzdzia, jak: cena (92% odpowiedzi pozytywnych)
i jako produktw (90%) oraz wizerunek podmiotu i elastyczno
w dostosowaniu produktw do potrzeb odbiorcw (88%). Jako mocn
stron uznano rwnie zapewnienie klientom dogodnego dostpu do
produktw oraz oferowane warunki patnoci (po 86%).
Wrd najniej ocenianych, jako mocna strona przedsibiorstwa, znalazy si takie instrumenty konkurowania, jak: czstsze od innych wprowadzanie na rynek nowych produktw czy te rozbudzanie nowych potrzeb wrd odbiorcw (po 43% odpowiedzi pozytywnych).
W przypadku jedynie niemal poowy badanych znaczenie ma instrument,
jakim jest zakres wiadczonych usug przedsprzedanych (45%) oraz
cena usug posprzedanych (47%).
106
Rozdzia 6.
Wykres 40. Mocne strony stosowanych przez przedsibiorstwa

z podregionu biaostocko-suwalskiego instrumentw konkurowania
Cena
92,0%
Jako produktw
90,0%
Wizerunek firmy
88,0%
Warunki patnoci
86,0%
Elastyczno dostosowania produktw do

potrzeb odbiorcw
88,0%
Zapewnienie klientom dogodnego dostpu do

produktw
86,0%
Marka produktu
81,0%
Szeroko asortymentu
79,0%
Warunki i okres gwarancji
68,0%
Reklama
63,0%
Odmienno oferowanych produktw
59,0%
Promocja sprzeday
57,0%
Zakres wiadczonych usug posprzedanych
54,0%
Jako usug posprzedanych
50,0%
Ceny usug posprzedanych
47,0%
Zakres wiadczonych usug

przedsprzedanych
45,0%
Rozbudzenie nieznanych dotychczas potrzeb

(kreowanie potrzeb)
43,0%
Czstsze od innych wprowadzanie na rynek

nowych produktw
43,0%
Brak odpowiedzi
3,0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
107
Wrd sabych stron stosowanych przez przedsibiorstwa instrumentw konkurowania wymieni trzeba czstsze od innych wprowadzanie na
rynek nowych produktw (wykres 41). Co trzeci badany stwierdzi, e
jego podmiot ma niedobory w tym zakresie. Nieco mniej, bo 31% respondentw wskazao na kwesti kreowania nowych potrzeb. Natomiast
30% odpowiedzi pozytywnych dotyczyo zakresu wiadczonych usug
przedsprzedanych.
Jako najrzadziej wskazywane sabe strony byy te dotyczce narzdzi
konkurowania, jakimi s zapewnienie klientom dogodnego dostpu do
produktw (2%) czy jako produktw (po 2%). W przypadku zdecydowanej wikszoci podmiotw niedostrzegane s trudnoci w stosowaniu
cen czy elastycznoci dostosowania produktw do potrzeb odbiorcw.
Jednoczenie uczestniczcy w badaniach przedstawiciele firm,
oprcz oceny stanu stosowanych instrumentw konkurowania,
w kontekcie ich mocnych i sabych stron, wskazali na te narzdzia,
w przypadku ktrych dziki wsppracy transgranicznej istnieje potencjalna szansa na popraw ich stanu (wykres 42). W zasadzie mona
stwierdzi, e aden z nich nie zosta oceniony jako ten, na ktry byaby
szczeglnie dua moliwo pozytywnego oddziaywania w ramach
wsppracy. Respondenci w do powcigliwy sposb udzielali swoich
odpowiedzi na ten temat. Najwicej, bo prawie dwie trzecie badanych
(58%) stwierdzio, e dziki takiej wsppracy moliwe byoby poprawienie wysokoci ceny. Wsppraca mogaby te potencjalnie przyczyni si, w opinii 56% respondentw, do zmian w szerokoci oferowanego asortymentu. Wane byyby rwnie dziaania w zakresie zastosowania reklamy i promocji sprzeday (dla 55,6% badanych).
Najmniejsza potencjalna moliwo pozytywnego oddziaywania
wsppracy transgranicznej moe w opinii respondentw mie miejsce
w przypadku instrumentw, jakimi s ceny usug posprzedanych czy
zakres wiadczonych usug przedsprzedanych.
108
Rozdzia 6.
Wykres 41. Sabe strony stosowanych przez przedsibiorstwa

z podregionu biaostocko-suwalskiego instrumentw konkurowania
nowych produktw
Rozbudzenie nieznanych dotychczas potrzeb
(kreowanie potrzeb)
33,0%
31,0%

przedsprzedanych
30,0%
Promocja sprzeday
28,0%
28,0%
26,0%
Reklama
25,0%
Zakres wiadczonych usug posprzedanych
25,0%
20,0%
11,0%
Szeroko asortymentu
9,0%
Warunki patnoci
7,0%
Wizerunek firmy
6,0%
Marka produktu
6,0%
Cena
4,0%

potrzeb odbiorcw
3,0%
Jako produktw
2,0%
Zapewnienie klientom dogodnego dostpu

do produktw
2,0%
Inne (jakie?)
0,0%
Brak odpowiedzi
3,0%
0%
5%
10% 15% 20% 25% 30% 35%
109
Wykres 42. Instrumenty konkurowania stosowane przez

przedsibiorstwa z podregionu biaostocko-suwalskiego, na ktre
moe pozytywnie oddziaywa wsppraca transgraniczna
36,0%
Rozbudzenie nieznanych dotychczas

potrzeb (kreowanie potrzeb)
45,0%
37,0%

przedsprzedanych
posprzedanych
36,0%
38,0%
38,0%

nowych produktw
49,0%
Promocja sprzeday
54,0%
49,0%
Reklama
54,0%
Szeroko asortymentu
56,0%
Warunki patnoci
51,0%

potrzeb odbiorcw
Zapewnienie klientom dogodnego dostpu
do produktw
55,0%
53,0%
Marka produktu
51,0%
Wizerunek firmy
51,0%
Cena
58,0%
Jako produktw
52,0%
Inne (jakie?)
1,0%
Brak odpowiedzi
3,0%
0%
20%
40%
60%
80%
110
Rozdzia 6.
6.7. Obiecujce kierunki wsppracy transgranicznej

Jako podsumowanie prowadzonych wywiadw respondenci zostali
poproszeni o wskazanie kierunkw wsppracy transgranicznej, ktre
w ich opinii mogyby rozwija si w przyszoci.
Wrd uzyskanych odpowiedzi najczciej pojawiao si stwierdzenie, e niezbdne jest rozwijanie handlu. Odpowiedzi takiej udzielio 20
respondentw. Niektrzy z nich wskazywali, e wany jest zarwno
handel hurtowy, jak i detaliczny. Wsppraca mogaby odbywa si midzy innymi z sieciami handlowymi dziaajcymi po stronie biaoruskiej
(1 odpowied). Jeden z badanych wskaza na moliwo sprzeday towarw ogrodniczych, inny za na handel artykuami metalowymi,
budowlanymi.
Wane w opinii badanych jest wprowadzenie oglnie rzecz biorc
przepisw prawa (3 odpowiedzi). Midzy innymi stwierdzono, e prawo na Biaorusi naleaoby zmieni w kwestii importu do/z Biaorusi.
Konieczne jest te uproszczenie procedur celnych i wzrost jakoci obsugi firm przy procedurze celnej (2 odpowiedzi). Powinny mie take
miejsce uproszczenia barier finansowych i gwarancje zapaty (1 odpowied).
Wsppraca transgraniczna daje moliwoci poszerzenia rynkw zbytu dla produktw i usug przedsibiorstw z podregionu biaostockosuwalskiego (6 wskaza).
Wane jest wprowadzenie wikszej otwartoci granic (6 odpowiedzi badanych). Miaaby ona prowadzi do poprawy przepywu towarw
i ludzi. Szczeglnie wane byyby w tym zakresie zmiany prawa zwizane z likwidacj wiz dla mieszkacw po obu stronach granicy. Na
zmiany w przepisach o ruchu granicznym wskazao czterech badanych.
Procedury powinny by uproszczone. Konieczna jest take pynna praca przej granicznych (1 odpowied). Zadanie takie ley zarwno po
stronie samorzdw, jak i Unii Europejskiej.
Innym kierunkiem wsppracy jest promocja polskich produktw po
drugiej stronie granicy (5 odpowiedzi). Promocja taka, w opinii niektrych badanych, powinna odbywa si poprzez dziaania samorzdw
lokalnych.
Niektrzy z badanych wskazywali rwnie na rodzaj podmiotw,
ktre powinny podj dziaania majce na celu rozwj wsppracy transgranicznej. Szczeglnie czsto uwaga bya zwracana na wadze lokalne.
13 respondentw uznao, e to wanie samorzdy powinny by inicjatorami dziaa na rzecz takiej wsppracy. Powinny one inspirowa tak
wspprac i przedstawia rynek po obu stronach (granicy). Jednym ze
111
sposobw mogaby by wymiana dowiadcze z rnych obszarw.

Wadze regionalne powinny tworzy porozumienia z wadzami po drugiej stronie granicy, ktre pozwol na zniesienie przynajmniej czci
barier rozwoju wsppracy transgranicznej. Nie bez znaczenia jest jednak i rola przedsibiorcw, ktrzy powinni podejmowa dziaania na
rzecz rozwoju nowych rynkw zbytu i zaopatrzenia, take z regionami
transgranicznymi (3 odpowiedzi).
Spord badanych 18 respondentw nie potrafio wskaza na obiecujce kierunki wsppracy transgranicznej. Ponadto 1 osoba nie udzielia
odpowiedzi. Natomiast 5 respondentw stwierdzio, e s nastawieni
raczej na wspprac z innymi regionami ni Biaoru. Swoje dziaania
kieruj przede wszystkim na rynki Unii Europejskiej, a zatem nie maj
oczekiwa co do kierunkw wsppracy transgranicznej z obwodem
grodzieskim.
BIBLIOGRAFIA
1. Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

2. Europejski Instrument Ssiedztwa i Partnerstwa, Wrota Podlasia,
www.wrotapodlasia.pl/pl/ue/europejski_instrument_partnerstwa_sasi
edztwa/ [10.10.2013].
3. Grniak A. (red.), Handel zagraniczny w Polsce i Maopolsce
w 2011 roku, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Maopolskiego,
Krakw 2012.
4. Klimczuk A., Raport Desk Research pt. Samorzdowa
i obywatelska wsppraca transgraniczna w wojewdztwie podlaskim. Przegld literatury i dokumentw strategicznych, Biaystok,
padziernik 2013.
5. Komornicki T., Szejgiec B., Handel zagraniczny. Znaczenie dla
gospodarki Polski Wschodniej, Ekspertyza wykonana na zlecenie
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego na potrzeby aktualizacji Strategii rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku
2020, Warszawa 2013.
6. Kowalski B., Tymaski B.H. (red.), Analiza potencjau eksportowego wojewdztwa lubelskiego pod ktem przystawalnoci do popytu
na rynkach Unii Celnej Rosja-Biaoru-Kazachstan oraz Ukrainy,
Instytut Technologii Administracji Publicznej sp. z o.o., Lublin, grudzie 2012.
7. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych oraz stopa bezrobocia wedug wojewdztw, podregionw i powiatw grudzie 2013,
http://old.stat.gov.pl/gus/5840_1487_PLK_HTML.htm?action=show
_archive [5.07.2014].
8. Podmioty
gospodarki
narodowej
w rejestrze
REGON
w wojewdztwie podlaskim. Stan na koniec 2013 r., Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, luty 2014.
9. Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2009 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2011.
114
Bibliografia
10. Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2011 r., Urzd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2013.
11. Program Wsppracy Transgranicznej Polska-Biaoru-Ukraina
2007-2013: Projekty zakontraktowane z naborw, www.pl-byua.eu/pl,5 [10.09.2014].
12. Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego
w 2013 r., Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok, maj 2014.
13. Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podlaskiego 2010, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2010.
14. Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podlaskiego 2011, Urzd Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2011.
15. Strategia rozwoju gminy Suwaki na lata 2000-2015, Naczelna Organizacja Techniczna w Suwakach, Suwaki 2000.
16. Strona
www
bialystokonline:
http://www.bialystokonline
.pl/biaostockie-firmy-w-rankingu-500najwiekszych,artykul,77227,4,9.html [12.08.2014].
17. Strona www Centrum Obsugi Inwestorw i Eksporterw
w Biaymstoku,
http://podlaskie.coie.gov.pl/pl/dla-inwestorow/
[15.08.2014].
18. Strona www czasopisma Polityka, Lista 500 Polityki. Lista najwikszych polskich firm. 100 najwikszych eksporterw w 2012 r.,
http://www.lista500.polityka.pl/rankings/show/region:10,
[11.08.2014].
19. Strona www Ministerstwa Gospodarki, http://www.mg.gov.pl/
Wspieranie+przedsiebiorczosci/Instrumenty+rynku+wewntrznego
/Solvit [14.08.2014].
20. Strona www Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Projekt Tworzenie i rozwj sieci wsppracy Centrw Obsugi Inwestora, http://www.paiz.gov.pl/polska_wschodnia/sieci_COI
21. Strona
www
Targiwbialymstoku.pl,
http://www.targiwbialymstoku.pl/zagranica/index.html [30.11.2014].
22. Strona www Urzdu Miasta w Suwakach, Utworzenie Transgranicznego Centrum Obsugi Inwestorw i Eksporterw w Suwakach,
http://um.suwalki.pl/utworzenie-transgranicznego-centrum-obslugiinwestorow-i-eksporterow-w-suwalkach/ [20.09.2014].
23. Strona
www
wrotapodlasia.pl,
Instytucje
biznesowe,
http://www.wrotapodlasia.pl/pl/gospodarka/twoja_firma/instytucje_b
iznesowe/ [5.08.2014].
24. Szadkowska E., Wojewdztwo jako potencjalny podmiot wsppracy
transgranicznej, [w:] M. Perkowski (red.), Wsppraca transgra-
115
Bibliografia
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
niczna.
Aspekty
prawno-ekonomiczne,
Fundacja
Prawo
i Partnerstwo, Biaystok 2010.
Thlon M. (red.), Analiza dotyczca oferty inwestycyjnej Makroregionu Polski Wschodniej w ramach projektu Tworzenie i Rozwj
Sieci Wsppracy Centrw Obsugi Inwestora, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych, Warszawa 2014.
Uchwaa nr XXXVII/480/06 Sejmiku Wojewdztwa Podlaskiego
z dnia 10 kwietnia 2006 roku w sprawie Priorytetw Wsppracy
Zagranicznej
Wojewdztwa
Podlaskiego,
www.wrotapodlasia.pl/NR/rdonlyres/75329163-5284-4087-912502A043187E67/0/PriorytetyWsp%C3%B3lpracyZagranicznej.doc
[10.10.2013].
Ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 roku o przystpowaniu jednostek
samorzdu terytorialnego do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych i regionalnych (Dz.U. nr 91 z dnia 28 padziernika
2000 roku, poz. 1009 z pn. zm.).
Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorzdzie wojewdztwa
(Dz.U. 1998 nr 91, poz. 576 z pn. zm.).
Wojewdztwo podlaskie 2008, Urzd Statystyczny w Biaymstoku,
Biaystok 2008.
Biaystok 2009.
Biaystok 2010.
Biaystok 2011.
Biaystok 2012.
Biaystok 2013.
Wojewdztwo podlaskie 2013. Podregiony. Powiaty. Gminy, Urzd
Statystyczny w Biaymstoku, Biaystok 2013.
Wstpne szacunki produktu krajowego brutto wedug wojewdztw
w 2012 r. (opracowanie eksperymentalne), Urzd Statystyczny
w Katowicach, Katowice, 30 stycznia 2014.
SPIS TABEL
Tabela 1. PKB w latach 2008-2013 w Polsce i podregionie

biaostocko-suwalskim oraz w podregionach objtych badaniem (w
mln z, w mln euro, w cenach biecych, w %) ........................................ 8
Tabela 2. Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego
mieszkaca w Polsce oraz
podregionach objtych badaniem
w latach 2008-2013 (w z, w euro, w %, w cenach biecych) .............. 12
Tabela 3. Warto dodana brutto w Polsce i podregionie biaostockosuwalskim w latach 2008-2012 (w mln z, w mln euro, w cenach
biecych) ............................................................................................... 15
Tabela 4. Przecitne zatrudnienie w Polsce i w wojewdztwie
podlaskim w latach 2008-2013 ............................................................... 17
Tabela 5. Przecitne zatrudnienie wedug sekcji PKD 2007
w wojewdztwie podlaskim w latach 2008-2013 ................................... 18
Tabela 6. Bezrobotni zarejestrowani w wojewdztwie podlaskim
i podregionie biaostocko-suwalskim w latach 2008-2013 (stan na 31
XII) .......................................................................................................... 19
Tabela 7. Poziom bezrobocia w Polsce, wojewdztwie podlaskim
oraz w analizowanych regionach w latach 2008-2013 ........................... 20
przedsibiorstw w Polsce i w wojewdztwie podlaskim w latach
2008-2013 ............................................................................................... 21
przedsibiorstw
w podregionach
biaostockim,
suwalskim,
kronieskim, przemyskim w latach 2008-2013 ..................................... 22
Tabela 10. Poziom redniego miesicznego nominalnego
wynagrodzenia w analizowanych podregionach w 2013 roku
(w euro, w %) .......................................................................................... 23
118
Spis tabel
Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON

(stan na 31 XII) w Polsce, wojewdztwie podlaskim i podregionie
biaostocko-suwalskim w latach 2008-2013 ........................................... 28
Tabela 12. Przychody, koszty oraz wyniki finansowe podmiotw
w wojewdztwie podlaskim w 2012 i 2013 roku (w mln z, w mln
euro)......................................................................................................... 31
Tabela 13. Podstawowe wskaniki ekonomiczno-finansowe
podmiotw objtych badaniem w wojewdztwie podlaskim w 2012
i 2013 roku (w %) .................................................................................... 32
Tabela 14. Rozmiar eksportu i importu w wojewdztwie podlaskim
oraz pozostaych analizowanych regionach w latach 2008-2013
(w mln USD, w %) .................................................................................. 35
Tabela 15. Lista najwaniejszych partnerw w eksporcie i imporcie
wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku (w mln USD, w %) ................. 46
Tabela 16. Liderzy eksportu wojewdztwa podlaskiego w 2013 roku
dziaajcy na rynku biaoruskim i/lub ukraiskim .................................. 48
Tabela 17. Analiza SWOT potencjau wsppracy transgranicznej
podregionu biaostocko-suwalskiego ...................................................... 67
Tabela 18. Rodzaje innowacji wdroonych przez przedsibiorstwa
w ostatnich trzech latach wedug wielkoci przedsibiorstw .................. 80
Tabela 19. rda wiedzy o nowych rozwizaniach i sposobach
dziaania w brany na rynku polskim i biaoruskim wedug wielkoci
przedsibiorstw ........................................................................................ 82
Tabela 20. Bariery w procesie ekspansji na inne rynki, w tym na
rynek transgraniczny obwodu grodzieskiego na Biaorusi .................... 83
Tabela 21. Korzyci, jakie mog potencjalnie wystpi przy
nawizaniu wsppracy transgranicznej .................................................. 85
SPIS WYKRESW
Wykres 1. Produkt krajowy brutto w podregionie biaostockosuwalskim oraz podregionach objtych badaniem w latach 20082013 (w mln euro, w cenach biecych) ................................................. 10
Wykres 2. Dynamika zmian PKB w poszczeglnych podregionach
objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %) ....................................... 11
Wykres 3. Poziom PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca
w poszczeglnych podregionach objtych badaniem w latach 2008 2013 (w euro) .......................................................................................... 13
Wykres 4. Dynamika zmian PKB per capita w poszczeglnych
podregionach objtych badaniem w latach 2009-2013 (w %) ................ 14
Wykres 5. Struktura wartoci dodanej brutto wedug rodzajw
dziaalnoci w podregionach biaostockim i suwalskim w 2008
i 2012 roku .............................................................................................. 16
Wykres 6. Dynamika produkcji sprzedanej przemysu w Polsce
i w wojewdztwie podlaskim w latach 2011-2013 (ceny stae,
2010=100) ............................................................................................... 25
Wykres 7.
Dynamika przecitnego zatrudnienia w przemyle
w Polsce i w wojewdztwie podlaskim (2010=100) ............................... 26
Wykres 8. Struktura podmiotw gospodarki narodowej wedug
sekcji w wojewdztwie podlaskim w 2013 roku (stan na 31 XII) .......... 30
Wykres 9. Warto obrotw handlu zagranicznego wojewdztwa
podlaskiego w latach 2008-2013 (w mln USD) ...................................... 37
Wykres 10. Dynamika eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego
w latach 2009-2013 ................................................................................. 38
Wykres 11. Poziom obrotw handlowych wojewdztwa podlaskiego
w odniesieniu do obrotw handlowych pozostaych regionw
w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%) .......................................... 39
120
Spis wykresw
Wykres 12. Dynamika zmian wielkoci obrotw handlowych

obwodu zakarpackiego na tle dynamiki obrotw handlowych
pozostaych regionw w latach 2010-2013 ............................................. 40
Wykres 13. Poziom eksportu i importu wojewdztwa podlaskiego
w odniesieniu do poziomu eksportu i importu pozostaych regionw
w latach 2009-2013 w % (Podlaskie=100%) .......................................... 41
Wykres 14. Struktura towarowa eksportu wojewdztwa podlaskiego
w 2009 i 2013 roku (w %) ....................................................................... 42
Wykres 15. Struktura geograficzna eksportu wojewdztwa
w nawiasach w %) ................................................................................... 43
Wykres 16. Struktura towarowa importu wojewdztwa podlaskiego
w 2009 i 2013 roku (w %) ....................................................................... 44
Wykres 17. Struktura geograficzna importu wojewdztwa
w nawiasach w %) ................................................................................... 45
Wykres 18. Wielko przedsibiorstw .................................................... 72
Wykres 19. Rodzaje prowadzonej dziaalnoci ....................................... 73
Wykres 20. Formy internacjonalizacji, w jakie zaangaowane s
przedsibiorstwa, w tym te, ktre dotycz wsppracy
transgranicznej z obwodem grodzieskim .............................................. 75
Wykres 21. Rodzaje podmiotw, z ktrymi maj kontakty lub
wsppracuj przedsibiorstwa w kraju i na Biaorusi ............................ 78
Wykres 22. Rodzaje innowacji wdroonych przez przedsibiorstwa
w ostatnich trzech latach ......................................................................... 79
Wykres 23. rda wiedzy o nowych rozwizaniach i sposobach
dziaania w brany na rynku polskim i biaoruskim ................................ 81
Wykres 24. Potencjalne korzyci, jakie mog wystpi
w podregionie biaostocko-suwalskim dziki rozwojowi wsppracy
z obwodem grodzieskim na Biaorusi ................................................... 87
Wykres 25. Ograniczenia formalnoprawne wsppracy z podmiotami
z obwodu grodzieskiego ........................................................................ 89
Wykres 26. Ograniczenia instytucjonalne wsppracy z podmiotami
121
Spis wykresw
Wykres
27.
Ograniczenia
infrastrukturalne
wsppracy
z podmiotami z obwodu grodzieskiego ................................................. 90
Wykres 28. Ograniczenia finansowe wsppracy z podmiotami
Wykres 29. Ograniczenia gospodarcze wsppracy z podmiotami
Wykres 30. Ograniczenia spoeczne wsppracy z podmiotami
Wykres 31. Ograniczenia rodowiskowe wsppracy z podmiotami
Wykres 32. Rodzaje przedsibiorstw, z ktrymi istniaaby potrzeba
rozwoju wsppracy ................................................................................ 93
Wykres 33. Rodzaje partnerw z obwodu grodzieskiego,
wspprac z ktrymi istniaoby zainteresowanie ................................... 95
Wykres 34. Zadania w zakresie rozwoju wsppracy transgranicznej,
ktre powinny realizowa samorzdy lokalne (wadze lokalne) ............. 96
Wykres 35. Wsparcie w zakresie rozwijania wsppracy
transgranicznej z partnerami w obwodzie grodzieskim na Biaorusi,
jakiego przedsibiorcy oczekiwaliby od wadz ....................................... 98
Wykres 36. Brane z podregionu biaostocko-suwalskiego
z potencjaem do wsppracy transgranicznej ....................................... 100
Wykres 37. Mocne strony potencjau konkurencyjnego
przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego ....................... 102
Wykres
38. Sabe strony potencjau konkurencyjnego
przedsibiorstw z podregionu biaostocko-suwalskiego ....................... 103
Wykres 39. Elementy potencjau konkurencyjnego przedsibiorstw
z podregionu biaostocko-suwalskiego, na ktre moe pozytywnie
oddziaywa wsppraca transgraniczna ............................................... 104
Wykres 40. Mocne strony stosowanych przez przedsibiorstwa
z podregionu biaostocko-suwalskiego instrumentw konkurowania ... 106
Wykres 41. Sabe strony stosowanych przez przedsibiorstwa
z podregionu biaostocko-suwalskiego instrumentw konkurowania ... 108
Wykres 42. Instrumenty konkurowania stosowane przez
przedsibiorstwa z podregionu biaostocko-suwalskiego, na ktre
moe pozytywnie oddziaywa wsppraca transgraniczna .................. 109

Potencjał Współpracy Transgranicznej Podregionu Białostocko-Suwalskiego

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Potencjał Współpracy Transgranicznej Podregionu Białostocko-Suwalskiego

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

POTENCJA WSPPRACY TRANSGRANICZNEJ

Copyright by Biaostocka Fundacja Ksztacenia Kadr

Ta publikacja zostaa wydana przy pomocy finansowej Unii Europejskiej,

Produkt krajowy brutto ......................................................................... 7

1.5. Podmioty gospodarcze i wyniki finansowe przedsibiorstw .............. 28

6.1. Metodologia bada ............................................................................. 71

BIBLIOGRAFIA ............................................................................................... 113

W Polsce obszarem o szczeglnych wyzwaniach w zakresie rozwoju

1.1. Produkt krajowy brutto

1 275 508 1 344 505

1 416 585 1 528 127

1 595 225 1 662 052

Obwd grodzieski (mln euro)

Obwd zakarpacki (mln euro)

nu rok 2013 zakoczy si ponad 5% spadkiem regionalnego PKB

PKB Podregion biaostocko-suwalski w mln euro

Wykres 2. Dynamika zmian PKB w poszczeglnych podregionach

Biorc pod uwag warto generowanego PKB w danym regionie,

Warto wytworzonego PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca

Podregion biaostocko-suwalski (z)

Obwd grodzieski (euro)

Obwd zakarpacki (euro)

Wykres 3. Poziom PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca

wodu grodzieskiego wskanik ten wynis 53,3%. Natomiast poziom

Najwyszy poziom wytwarzanego PKB przypadajcego na jednego

Najwysze przyrosty regionalnego PKB w przeliczeniu na jednego

Podregion biaostockosuwalski (mln z)

Podregion biaostockosuwalski (mln euro)

W podregionie biaostocko-suwalskim warto dodana brutto ma swe

Wykres 5. Struktura wartoci dodanej brutto wedug rodzajw

2012 podregion biaostocki3,70%18,40% 8,10%

2008 podregion suwalski

2012 podregion suwalski 11,30%

22,00% 6,30% 23,20%

Dziaalno finansowa i ubezpieczeniowa

Z kolei na warto wygenerowanego PKB w podregionie suwalskim

1.2. Rynek pracy

Tabela 4. Przecitne zatrudnienie w Polsce i w wojewdztwie podlaskim

W 2013 roku, po dwch latach wzrostu, przecitne zatrudnienie

miast wzrost odnotowano przede wszystkim w administrowaniu

w tym przetwrstwo przemysowe

Handel, naprawa pojazdw

rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

Warto przy tym zwrci uwag, e w Polsce w roku 2013 w zasadzie

bez pracy duej ni 1 rok. Stopa bezrobocia wzrosa w nieco mniejszym

45 821 61 169 63 761 65 920 68 705 70 889

32 197 44 159 46 002 47 263 49 500 48 700

bezrobocie byo nisze o: 1% dla podregionu suwalskiego, 1,9% dla

3178,80 3318,32 3429,64 3604,02

rdo: Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl

W stosunku do poprzedniego roku wzrost wynagrodze wystpi

i komunikacja. Przekroczyy one odpowiednio o 50,5% i 37,9% rednie

2881,74 3024,01 3129,59 3255,08 3394,57 3506,84

2762,83 2799,91 2948,36 3147,96 3249,44 3353,13

2 401,06 2545,81 2650,41 2796,37 2897,31 3021,02

Raport o sytuacji spoeczno-gospodarczej wojewdztwa podlaskiego w 2013 r. ,

2505,93 2630,28 2764,67 2949,43

Podregion kroniesko-przemyski (euro)

Obwd grodzieski (euro)

podregion biaostocko-suwalski =100%

Obwd zakarpacki (euro)

podregion biaostocko-suwalski =100%

Najwyszy poziom wynagrodze w sektorze przedsibiorstw