1.

POJĘCIE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administracja publiczna - "służba społeczeństwu" łac. "administrare" - kierować, zarządzać, służyć

łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego)

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez
organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających
ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi
zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i
świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.

2 .Cechy administracji publicznej

1. hierarchiczność
2. przymus,
3. monopolistyczny charakter,
4. trwałość,
5. planowość. Naturalnie można wyobrazić sobie administrację zanarchizowaną, gdy urzędnik będzie, np.
otwierał urząd o dowolnej porze dnia i nocy.
6. ciągłość,
7. stabilność,
8. apolityczność,
9. fachowość, osiągana dzięki wykształceniu urzędników, przygotowaniu praktycznemu i doświadczeniu,
10. wyodrębnienie i uporządkowanie organizacyjne oraz kompetencyjne,
11. legalizm, oparcie na obowiązujących przepisach prawa w zakresie prawa materialnego i proceduralnego,

poszanowanie interesu publicznego (dobra ogólnego), czyli np. ochrona obywateli, ale i środowiska naturalnego

Cechy administracji publicznej:

• działa w imieniu państwa i na jego rachunek a także poprzez różne zdecentralizowane

podmioty,
stąd dominującą metodą w funkcjach administracyjnych jest kierownictwo,
hierarchiczne podporządkowanie i nadzór.

• ma charakter władczy,
• działa w imieniu interesu publicznego co oznacza, ze organy administracji publicznej i
inne podmioty kształtujące bezpośrednio sytuację administrowanego nie mają
własnych interesów, mieszczą się w sferze zadań i kompetencji.
• działa w imieniu prawa opierając się na normach prawnych – oznacza to, że
obywatelowi wolno wszystko to czego prawo nie zakazuje, natomiast podmiotowi
administrującemu wszystko to na co prawo zezwala.

3.Prawo publiczne prawo prywatnePrawo prywatne (łac. ius privatum) - jedna z dwóch
podstawowych gałęzi prawa (obok prawa publicznego), skupiająca normy prawne, których
zadaniem jest ochrona interesu jednostek i regulacja stosunków pomiędzy nimi.

Podstawowym kryterium rozróżnienia prawa prywatnego i publicznego jest "korzyść" (łac.

utylitas). Zadaniem norm prawa prywatnego jest przynoszenie korzyści poszczególnym
jednostkom, co odróżnia je od prawa publicznego, które tworzone jest w interesie całego
społeczeństwa lub państwa.
Prawo publiczne (łac. ius publicum) - jedna z dwóch podstawowych gałęzi prawa (obok prawa
prywatnego), skupiająca normy prawne, których zadaniemjestochronainteresupublicznego.

4.Pojęcia i podział prawa administracyjnego.

Prawo administracyjne to zespół norm regulujący działalność administracyjną lub

inaczej jest to prawo, które normuje administracje publiczną.

Prawo administracyjne - gałąź prawa obejmująca zespół norm generalnie-abstrakcyjnych o charakterze

materialnym, mocy powszechnie obowiązującej w znaczeniu podmiotowym, regulujących sytuację prawną
podmiotów prawnie niepodporządkowanych organom administracji publicznej. Normy te oddziałują zarówno
bezpośrednio poprzez ustanawianie w nich obowiązków i uprawnień, których realizacja podlega kontroli
organów administracji publicznej jak i pośrednio przez stosowanie norm w drodze decyzji administracyjnej
organu.
Jedną z charakterystycznych cech norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu
państwowego w celu jego wykonania.

Prawo administracyjne w Polsce obejmuje:

• prawo administracyjne ustrojowe, które określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji
publicznej
• prawo administracyjne materialne, które reguluje prawa i obowiązki organów administracji publicznej i
obywateli
• prawo administracyjne procesowe, określa postępowanie administracyjne.

5. Cechy źródeł prawa administracyjnego.

Poprzez źródła prawa można więc uważać zarówno treść norm prawnych (będą to źródła poznania). Do źródeł
prawa należą w tym znaczeniu publikatory, w których ogłaszane są akty normatywne stanowione przez właściwe
organy. Publikatorami są np. Dziennik Urzędowy, Monitor Polski czy Wojewódzki Dziennik Urzędowy.
Kwestie związane z opublikowaniem aktów normatywnych są uregulowane ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.

Drugim sposobem rozumienia terminu "źródła prawa" jest pojmowanie go jako samego aktu, w którym zawarte
są poszczególne akty prawne. Takie rozumienie pozwala na zachowanie porządku prawnego a także pozwala na
uregulowanie norm prawnych oraz ułatwia określenie ich wzajemnego stosunku. Tym samym, za źródło prawa
uważa się formę, w której ujęte zostały normy prawne. Takie rozumienie jest rozumieniem prawniczymi stanowi
przedmiot dalszych rozważań.

Cechy źródeł prawa administracyjnego:

• są zorganizowane hierarchicznie – w systemie zamkniętym od konstytucji po akty

najniższej rangi.
• są różnorodne – dotykają wielu materii życia społecznego, gospodarczego i
politycznego dlatego nie dają się kodyfikować,
• nie są jednolite – nie można wśród nich wyróżnić jednego działu a tworzą odrębne
prawa np. prawo transportowe, ochrony środowiska. Szybko powstają nowe.
• większość z nich pochodzi od podmiotów administruj ących – od administracji publicznej
a także lokalne źródła prawa.

6. Konstytucja i prawo międzynarodowe jako źródło prawa administracyjnego.

Art. 9 Konstytucji, stanowiąc, że "Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego",

zawiera generalną zasadę przychylności polskiego systemu prawnego wobec prawa międzynarodowego. Przepis
taki jest również logiczną konsekwencją wyrażonej w art. 2 Konstytucji zasady państwa prawnego. Jeżeli
Rzeczpospolita Polska jest państwem prawnym, to przestrzega ona prawa nie tylko w stosunkach wewnętrznych,
tzn. w stosunku do swoich obywateli, lecz również w wymiarze międzynarodowym – w stosunku do innych
państw. Przepis art. 9 Konstytucji nie wypowiada się o stosunku prawa międzynarodowego do prawa polskiego i
o stosowaniu prawa międzynarodowego przez polskie organy władzy państwowej. [29].

Na podstawie art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości oraz praktyki stosowania prawa
międzynarodowego przyjmuje się, że prawem międzynarodowym z art. 9 Konstytucji są:

•
o umowy międzynarodowe wszelkiego rodzaju (umowy zawarte między państwami,
niezależnie od ich nazwy (porozumienie, konwencja itp.) oraz od sposobu przyjęcia przez
państwo (poprzez ratyfikację, podpisanie, przyjęcie, wymianę not, przystąpienie czy w
jakikolwiek inny sposób przewidziany prawem międzynarodowym);

•
o powszechne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane (np. zasady słuszności i
sprawiedliwości akceptowane w wymiarze ogólnoświatowym);

•
o zwyczaj międzynarodowy, czyli przyjęta między państwami praktyka postępowania,
stosowana przez nie w przekonaniu, iż tworzy ona obowiązujące prawo;

•
o do źródeł prawa międzynarodowego zalicza się również – nie wymienione w art. 38 statutu
MTS – uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych (np. rezolucje).

Art. 9 Konstytucji nie włącza do prawa polskiego żadnego ze źródeł prawa międzynarodowego gdyż art. 87 ust.
1 Konstytucji do źródeł prawa polskiego zalicza wyłącznie "ratyfikowane umowy międzynarodowe". Z
przytoczonego przepisu wynika, że do systemu prawa polskiego nie należy zwyczaj międzynarodowy,
powszechnie uznane zasady prawa i uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych, lecz również te
umowy międzynarodowe, które zostały przyjęte przez państwo polskie w inny sposób niż przez ratyfikację (np.
przez podpisanie, wymianę not itp.).

Wobec obywateli spośród źródeł prawa międzynarodowego tylko ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą
stanowić w Polsce podstawę rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach. Natomiast w wypadku gdy
Rzeczpospolita Polska związała się określoną normą prawa międzynarodowego, które nie została uznana przez
Konstytucję za źródło prawa polskiego, to prawodawca polski zobowiązany jest do inkorporacji takiej normy do
systemu prawa polskiego za pomocą jednego z aktów prawa powszechnie obowiązującego.[30]

Normy prawa administracyjnego spośród norm innych dziedzin prawa tym się szczególnie wyróżniają, że są
pomyślane specjalnie dla potrzeb podmiotów administracji publicznej.
Jednocześnie w sposób unikalny czyli niepowtarzalny regulują działanie administracji danego państwa. W
jednym porządku prawnym RP normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla kształtu prawa
administracyjnego.
Prawo administracyjne jest najbardziej rozległą dziedziną prawa. Samo jego zdefiniowanie jest sporne w
literaturze, wątpliwości pojawiają się:
1. W kwestii zasięgu norm prawa administracyjnego, jako instrumentu regulowania życia społecznego i
jednostkowego.
2. W płaszczyźnie stosunku prawa administracyjnego do innych dziedzin prawa, jak np. prawo
konstytucyjne, podatkowe, rolne, finansowe itd.

Sam ustawodawca, a także praktyka rozstrzygania spraw różnie podchodzą do problemów społecznych, jednym
razem materię społeczną traktują ze względu na przyjętą metodę regulacji, jako administracyjno – prawną a
innym razem jako cywilno – prawną.
Przyjmuje się powszechnie w nauce, że podstawowym kryterium wyróżniania prawa administracyjnego jest to,
czym w wyniku zastosowania jego norm nawiązywany jest stosunek administracyjno – prawny.
Z tego względu do prawa administracyjnego włącza się:
- prawo finansowe
- prawo podatkowe
- prawo celne
- prawo o wolnych zawodach
- prawo o strefach publicznych, itd.

Obejmuje również normy dotyczące stosunków służbowych i pracy, nawiązywanych na podstawie mianowania.
Tak przyjmowane prawo jest przedmiotem działalności orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Reguluje ono w sposób bezpośredni działalność administracji publicznej na rzecz finansów państwa, przypływu
towarów i usług, ochrony środowiska, wykonywania wolnych zawodów, itd.
W sferze jednoczącej się Europy znaczenia nabierają pewne normy wspólne tego prawa,
dla różnych państw.

Akty legislacyjne, podejmujące te wszystkie zagadnienia, zawierają przede wszystkim

regulacje publiczno – prawne.

Ta dominacja form publiczno-prawnych nad normami np. prawa cywilnego , prywatnego

jest niezwykle ważna, utwierdza fakt że nawet w społeczeństwie akcentującym wolny
rynek i indywidualizm ważna i potrzebna jest ingerencja władcza, bez niej co
najdogłębniej wyraża prawo administracyjne nie można rozwiązać złożonych problemów
ochrony środowiska, porządku publicznego itd.

W prawie administracyjnym nie ma podobnie jak np. w kodeksie cywilnym czy karnym
części ogólnej.

Jest ona wynikiem raczej nauki rozważań teoretycznych. Zawiera jak np. w pracy prof. Ury
zasady ogólne.

Prawo administracyjne obok podziału na części ustrojową, materialną i proceduralną dzieli

się również biorąc pod uwagę inne kryterium na:

1. Normy regulujące stosunki zewnętrzne, czyli administracji publicznej oraz

podmiotów z zewnątrz.
2. Normy dotyczące sfery wewnętrznej, czyli w obrębie np. resortu, urzędu gminy,
starostwa, itd.

7. Niezorganizowane źródła prawa administracyjnego : odesłania do norm pozaprawnych . Norma

zadaniowa.

Źródła te należą do tzw. porządku otwartego w którym zmiany dokonuje się w sposób nie założony
z góry, niekontrolowany. Źródła te zależą od wielu czynników społecznych, polityki, gospodarki itd.

To działania i normy pozaprawne stosowane przez administrację publiczną. To zazwyczaj

orzecznictwo sądowe czy ustalenia doktryny prawa. W formalnym znaczeniu źródła nie
zorganizowane nie są traktowane jak typowe źródła prawa. Niemniej przyjmuje się, że
mają one znaczący wpływ na praktykę administracyjną, na prawa i obowiązki obywateli a
w związku z tym są swoistymi źródłami prawa. Generalnie źródła prawa administracyjnego
to akty realizujące funkcjonalnie strukturę administracji oraz stosunki administracji z
innymi podmiotami, w tym obywatela.
8. Niezorganizowane źródła prawa administracyjnego : zwyczaj , doktryna , orzecznictwo.

Odesłania i normy pozaprawne stosowane przez administrację publiczną

Prawodawca z różnych względów – złożoność i dynamizm stosunków regulowanych przez

prawo administracyjne – posługuje się odesłaniem do norm pozaprawnych – „normatywny
most ku innym niż prawo, regulatorom działania administracji”. Staj się obowiązkiem
określonego kręgu adresatów; uprawnienie innych organów, przełożonych i obywateli do
żądania od zobowiązanych zachowania się, odpowiadającego regułom pozaprawnym.
Nieprzestrzeganie tych reguł zagrożone jest sankcjami. Pominięcie reguł, do których
prawo odsyła, należy ocenić jako naruszenie prawa.
Normy pozaprawne zachowują swój pozaprawny charakter, a określone znaczenie
normatywne uzyskują wyłącznie z mocy odsyłających przepisów prawa.
2 główne grupy, do których prawo odsyła i które są stosowane przez organy administracji
publicznej:
1. n.społeczne, rozumiane jako takie normy postępowania, które na ogół są wytworem
żywiołowych i masowych
procesów w grupach uformowanych naturalnie ( zasady współżycia społecznego,
n.zwyczajowe,
n.obyczajowe)
2.n.wiedzy, rozumiane jako n.postępowania formułowane przez nauki empiryczne
(przyrodnicze i społeczne),
wykorzystujące dorobek nauk formalnych (zasady techniki, sztuki budowlanej itp.).

Przesłanki posługiwania się przez prawodawcę odesłaniami do n.pozaprawnych:

I.potrzeby polityczne – spotykane jako kryterium sprawowania nadzoru w strukturze
administracji publicznej. Np. Prezes Rady Ministrów może uchylać rozporządzenia
porządkowe i zarządzenia wojewody nie tylko z powodu ich niezgodności z ustawami, ale
także z powodu ich niezgodności z polityką Rządu;
II.kryterium sposobu, w jaki odsyłają one do n.pozaprawnych
a)przepisy odsyłające jawne – przepis prawny odsyła bezpośrednio do tych norm, które są
wyraźnie określone jako reguły odniesienia; nie wyznaczają wprost i bezpośrednio
zachowania się ich adresatów lecz pośrednio.
b)przepisy odsyłające domyślne – przede wszystkim tzw. .odesłania ukryte; prawodawca
wprowadza zwroty nieostre, jak np. uzasadnione przypadki, szczególna potrzeba, ważne
względy itp. Odsyłając w ten sposób zobowiązuje adresata do korzystania z
n.pozaprawnych jako źródeł i środków wykładni ogólnych pojęć zawartych w przepisach
prawnych. Wyznacza zachowanie się jego adresata – jak ma się zachować w sposób
umożliwiający rozstrzygniecie zgodności (niezgodności) tego zachowania z danym
przepisem;
III.zapewnienie sprawności działań administracji publicznej – odesłania do pozaprawnego
języka prakseologii; na gruncie tego języka możemy ustalić, że sprawne działanie
administracji to taki, które jest skuteczne, ekonomiczne i szybkie.

N.pozaprawne mogą tylko wspierać i uzupełniać stanowione (pozytywne) prawo

administracyjne, ale mogą je też korygować. Prawodawca dotychczas powołuje
n.pozaprawne w celu uzupełnienia. Odsyła do n.pozaprawnych w sytuacji, w której brak
jest bezpośredniej regulacji prawnej pewnej sfery aktywności administracji publicznej.
Prowadzi to do rozszerzenia sfery nieobjętej prawnie, poza zakres uregulowany wprost i
bezpośrednio w przepisach prawnych.
Nie istnieje możliwość konfliktu między n.prawnymi a n.pozaprawnymi. prawodawca
odsyłając do n.pozaprawnych wyznacza im funkcje uzupełniającą i tym samym nie
stwarza możliwości poprawiania przez nie n.prawnych.

Zwyczaj

Jest to pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie

w obrębie danej struktury (jednostki )organizacyjnej administracji,
w podobnych sytuacjach i w określonym czasie.
1.nośnikami i przekaźnikami są ludzie pracujący w administracji
2.jest zjawiskiem mieszczącym się wewnątrz administracji – obywatel może nawet nie
wiedzieć o treści zwyczaju i jego znaczeniu dla sprawy
3.oznacza reguły postępowania wyraźnie zlokalizowane i złączone z daną jednostka
struktury organizacyjnej – nie zawiera norm postępowania obowiązujących powszechnie
4.o jego treści, rozpiętości i intensywności decyduje rodzaj spraw załatwianych przez
administracje oraz praktyczne i prawne możliwości w ich rozstrzyganiu
5.nie jest trwały
6.czynnikiem nietrwałości jest zmiana prawa materialnego czy procesowego.

W polskim prawie niezwykle rzadko spotyka się odesłanie do norm zwyczajowych, ale nie
uzyskują one waloru prawnego i nie wchodzą do państwowego porządku prawnego –
stanowią elementy sytuacji faktycznej, z którymi norma prawna wiąże pewne
konsekwencje określone w prawie.

Oddziaływanie zwyczaju administracyjnego może być wielokierunkowe:

- może mieć znaczenie dla kształtowania sytuacji obywatela i innych podmiotów
znajdujących się w podobnej jak on sytuacji,
- może mieć znaczenie wewnętrzne dla danej jednostki czy struktury organizacyjnej,
- może mieć znaczenie w sferze współpracy czy oddziaływania z podmiotami nie
mającymi statusu podmiotów poddanych ingerencji administracji,
- znaczenie dla prawodawcy.

Dla obywatela zwyczaj administracyjny jest do przyjęcia jeśli:

- w wyniku jego stosowania następuje usprawnienie pracy organów administracyjnych i
ich urzędów odczuwalne dla obywatela,
- nie następuje przerzucenie na obywatela czynności, do których zobowiązana jest
administracja,
- sprawa o charakterze indywidualnym lub społecznym załatwiana jest szybciej czy
efektywniej,
- przestrzeganie zwyczaju nie narusza sytuacji gwarantowanych prawem materialnym czy
procesowym i nie pogarsza sytuacji moralnej obywatela.
Zwyczaj, który nie spełnia jednocześnie tych wymogów, ma nielegalny bądź bezcelowy
charakter.

Orzecznictwo sądowe

NSA – najważniejszy organ w strukturze podmiotów kontrolujących administrację

( rządową i pozarządową). Skupienie kontroli w jednych rękach zapewnia poszanowanie
jednolitych zasad i kryteriów oraz uniwersalizuje całość orzecznictwa w państwie.
W granicach obowiązywania jednego prawa będą w podobnych sytuacjach podejmowane
podobne rozstrzygnięcia.
Ogłaszanie wybranych wyroków: w Orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego,
Orzecznictwie Samorządowych Kolegiów Odwoławczych, w fachowych czasopismach i
gazetach.
Funkcja orzeczeń jako źródło prawa ma sens specjalny. Jeśli NSA ustali jakieś rozumienie
niejasnej lub źle zbudowanej n.prawnej w danej konkretnej sprawie, to rozumienie to
obowiązuje we wszystkich rozpatrywanych sprawach przez wszystkie ośrodki NSA.

Doktryna
Jest szczególnym, nieformalnym źródłem prawa.
1.przygotowuje w sposób ciągły założenia podstawowe i treść rozwiązań szczególnych
2.sugeruje potrzebę zmiany prawa
3.ustanawiając nowe prawo, tak porządkuje materiał pojęciowy, aby mógł on być
bezpośrednio wprowadzany do regulacji prawnych – poszczególne poglądy coraz częściej
dostają się do wyroków NSA i orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego
4.leżą w niej siły służące kształceniu.
9.Uniwersalistyczny model organizacji życia publicznego.

10. Nihilistyczno - indywidualistyczny model organizacji życia publicznego.

11.Model państwa prawa

Koncepcja „państwa prawa” ukształtowała się w niemieckiej myśli ustrojowej. Pojęcie

zostało wprowadzone w 1798r. przez Placidusa, jakkolwiek jej idei przewodnich należy
jeszcze w koncepcjach demokracji antycznej. Koncepcja ta zakładała związanie państwa i
jego organów przepisami stanowionego prawa, prymat norm prawnych nad regułami
działania celowego oraz samoograniczenie władzy państwowej i jej działań granicami
gestii państwa i kompetencji jego organów.

Współcześnie wyodrębniono dwa sposoby pojmowania państwa prawa jest to: model
formalistyczny oraz model demokratyczny. Aspekt formalny tej koncepcji nasadza się na
związanie państwa i jego organów w działaniu wobec obywateli i mieszkańców państwa
normami i zasadami prawa. Każde działanie organu państwowego wobec jednostek
podmiotów prawnych niepaństwowych powinno znajdować oparcie w obowiązujących
przepisach prawa, mieć podstawę prawną.

12.Schemat organizacyjny administracji publicznej.

Zarządzanie administracyjne charakteryzuje się podejściem do zarządzania w relacji do

całej organizacji.

Przedmiot badań:
1. Podział pracy miedzy poszczególne stanowiska oraz specjalizacja w sferze zadań.
2. Rozgraniczenie kompetencji koniecznych do pełnienia poszczególnych funkcji.
3. Opis hierarchii funkcji i stanowisk oraz sieci powiązań między nimi.
4. Problem utrzymania dyscypliny w strukturach organizacyjnych i administracyjnych.
5. Podporządkowanie interesu osobistego pracowników zadaniom całej organizacji.

Zasady sprawnego zarządzania:

1. Podział pracy ? dzięki specjalizacji czynności i rozgraniczenia funkcji możliwe jest
osiągnięcie wyższego poziomu produkcji i wydajności pracy.
2. Autorytet w organizacji (formalny ? nadany, nieformalny ? nie nadany)
3. Dyscyplina ? posłuszeństwo, pilność, pracowitość, odpowiedni sposób bycia,
zewnętrzne oznaki uszanowania.
4. Jedność rozkazodawstwa ? polecenia od jednego przełożonego.
5. Jedność kierownictwa.
6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu.
7. Wynagrodzenie ? powinno być sprawiedliwe i zadowalające.
8. Centralizacja ? stopień centralizacji powinien być zmienny w zależności od potrzeb.
9. Hierarchia ? uporządkowanie struktury organizacyjnej ustalającej stosunki
nadrzędności i podporządkowania (przełożony ? podwładny).
10. Ład ? zapewnieni właściwego miejsca dla każdego człowiek ai rzeczy w organizacji.
11. Sprawiedliwość ? nie tylko wynagrodzenie zgodne z wkładem na rzecz organizacji,
ale także ludzkie traktowanie pracowników.
12. Stabilizacja personelu.
13. Inicjatywa ? umiejętności wysuwania koncepcji i ich realizowania.
14. Harmonia ? zgranie zespołu pracowników.
 Podstawowe funkcje organizacyjne:
? Techniczno ? produkcyjna
? Handlowa
? Finansowa
? Rachunkowo ? księgowa
? Ubezpieczeniowa
? Administracyjna
Czynności administracyjne: przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie,
koordynowanie, kontrolowanie.

DEF. Administracji publicznej

Organizacja służąca do wypełniania celów racjonalnych w imię dobra ogólnego. Dobro
ogólne jest dobrem większości, jest też przez te większość uznane.

Perspektywy badania administracji publicznej:

Perspe. pojedynczego miejsca pracy-mikrostruktury adm.publicznej
Perspekty. całościowej organizacji- makrostruktury adm. publicznej

Mikrostruktura administracji
Celem tworzenia stanowisk pracy jest zapewnienie należytego wykonania szczegółowo
określonych zadań, wynikających z potrzeby ochrony „dobra wspólnego”

Zasada budowy stanowiska pracy:

-określenie zadań, dla których dane stanowisko zostało powołane oraz wynikających stąd
obowiązków obciążających zajmującego je pracownika
-określenie uprawnień służących do wykonywania zadań i obowiązków oraz potrzebnego
przy tym wyposażenia
- określenie odpowiedzialności za wykonanie przypisanych zadań

Zasady określenia zadań dla pojedynczego stanowiska pracy:

-zasada przystosowalności- dokonane zgrupowanie zadań powinno być dostosowane do
fizycznie istniejącego człowieka(i wzajemnie)
-zasada należytej szczegółowości- określenie zadań: uniemożliwiające (dublowanie
działań, przemieszczanie się celów, niedopasowanie styków), umożliwiające ( kontrolę
obciążenia stanowiska, określenie kryteriów wykonania pracy
-zasada mierników- tj. zapewnienie w każdym wypadku kryteriów oceny stopnia
wykonania zadań
-zasada proporcjonalnej wagi powierzanych zadań- określenie w wykazie zadań wagi i
znaczenia każdego wykonywanych zadań
-zasada równomierności bodźców nacisków- tj. wdrążenie mechanizmów równomiernego
ukonkretnienia celów i zadań
-zasada zapewnienia samorealizacji- wdrożenie mechanizmów doboru kadry odpowiednio
do stanowisk
-zasada doskonalenia kadr- zapewnienie obowiązkowego permanentnego doszkalania

Zasady określenia zadań dla stanowiska pracy w kontekście całości organizacyjnej:

-zasada funkcji organicznej-przypisywania takich zadań do stanowiska pracy, które na
danym stanowisku (szczeblu struktury organizacyjnej) jest najłatwiej wykonywać
-zasada wywodliwości- wszelkie zadania przypisane do danego stanowiska powinny być
wyprowadzone z zadań nadrzędnych, obciążających jednostkę wyższego szczebla
-zasada racjonalnej reszty- polega na takiej interpretacji zadań przypisanych do
stanowiska pod nazwą „inne zlecone przez kierownika” by spełniały warunek
wywodliwości i by nie były przypisane do innego stanowiska pracy
-zasada specjalizacji- elastycznie rozumiane wskazanie by na danym stanowisku pracy
grupować problematykę jednorodną
-zasada zharmonizowania zadań w poszczególnych stanowiskach- uniemożliwienie
(dublowania się zadań, pojawiania luk w organizacji zadań, nieprzepustowości stanowisk)
-zasada automatycznego zastępstwa nieobecnych- zapewnienie znajomości problematyki
stanowiska pracy, co najmniej 2 pracowników
Zalety prawidłowej organizacji stanowiska pracy:
-ułatwienie specjalizacji personelu
-ułatwienie usamodzielnienia personelu
-ułatwienie rekrutacji personelu
-ułatwienie prowadzenia szkolenia personelu
-ułatwienie utrzymania dyscypliny pracy
-ułatwienie pracy kierownika
-ułatwienie mierzenia wydajności pracy personelu
-ułatwienie ustalenia norm obsady etatów
-ułatwienie ustalenia zakresu odpowiedzialności pracownika
-ułatwienie rozplanowania pracy
-ułatwienie motywowania celowości
-ułatwienie prawidłowego obciążenia pracą
-ułatwienie wykrywania luk i dublowań w rozdziale pracy miedzy personelem
-uniknięcia asekuracji personelu
-uniknięcia oceniania personelu
-usprawnieniem przepływu informacji

Makrostruktury administracji
-celem tworzenia rozbudowanego systemu organów adm. publicznej jest zapewnienie
skutecznego sprawnego wykonania zadań-wynikających z ochrony „dobra wspólnego”-
dla całej, objętej administracją wspólnoty
-im wspólnota jest większa tym więcej stanowisk pracy potrzeba do jej obsługi. Większa
liczba stanowisk wymaga powstawania ośrodków koordynujących zapewniających
jednolitość praktyk i rozstrzygnięć.

Zasady określające ustrój administracji publicznej:

-CENTRALIZACJA-zasada ta określa tym układu organizacyjnego opartego na więzach
kierowniczych, w którym organy niższego szczebla są związane dyrektywami poleceniami
służbowymi organów nadrzędnych (stosunek kierownictwa i podporządkowania)
-DECENTRALIZACJA- zasada ta określa tym układu organizacyjnego opartego na
samodzielności w wykonywaniu zadań przez jednostkę zdecentralizowaną, ograniczoną
tylko ściśle określonymi środkami nadzoru.
=zasady te odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych określają stosunki
miedzy poszczególnymi jednostkami

-KONCENTRACJA-zasada ta oznacza skupianie kompetencji do podejmowania decyzji w

rękach nielicznej grupy organów
-DEKONCENTRACJA-zasada ta oznacza rozproszenie kompetencji do podejmowania
decyzji na rzecz większej grupy organów tego samego szczebla (dekoncentracja
rzeczowa) lub na rzecz organów szczebla niższego (dekoncentracja terytorialna)
(Przykład: ustawowe uprawnienie organów adm. do zawierania porozumień adm. w celu
przekazania innym organom wykonania zadań. Takim przykładem jest również
powierzenie zadań organom adm. w drodze ustawy)
(przykład zdecentralizowania-instytucjonalna formą decentralizacji adm. publicznej jest
samorząd terytorialny i samorząd zawodowy. Istotą adm. samorządowej terytorialnej jest
wykonywanie zadań publicznych o znaczeniu lokalnym w imieniu i na rachunek wspólnoty
samorządowej:
-samorząd gminy
-samorząd powiatowy
-samorząd wojewódzki
-samorząd radców prawnych
-samorząd lekarzy)
=zasady te nie odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych, nie określają
stosunków miedzy poszczególnymi jednostkami, lecz wyrażają sposób podziału zadań

-ZESPOLENIE-zasada ta określa typ układu organizacyjnego opartego na idei przyznania

jednemu pionowi uprawnień koordynacyjnych w stosunku do wielu różnych resortów
organów
(Przykład: Pod zwierzchnictwem wojewody nastąpiło zespolenie kilkunastu terenowych
organów adm. specjalnej (Inst.. Handlowa, Służba Ochrony Zabytków, Inst.. Sanitarna,
policja Państwowa, …)
-Organizacyjna płaszczyzna zespolenia-statut urzędu wojewódzkiego reguluje organizację
służb zespolonych
-osobowa płaszczyzna zespolenia-wojewoda powołuje kierowników tych organów
-kompetencyjna płaszczyzna zespolenia- organy wykonują władze w imieniu wojewody)
-SPECJALIZACJA- zasada ta określa typ układu organizacyjnego opartego na idei
całkowitego rozdziału działalności organów należących do różnych resortów
(Przykład specjalizacji: scentralizowana, oparta na hierarchicznym podporządkowaniu
specjalna adm. publiczna jest całkowicie oderwana od terytorialnych organów adm.
ogólnej. Aktualnie podstawa tworzenia tego typu adm. jest ustawa, jeśli uzasadnia to
ogólnopaństwowy charakter wykonywanych zadań lub terytorialny zasięg działania
przekraczający teren województwa.
-dowódcy okręgów wojskowych
-dyrektorzy urzędów celnych
- dyrektorzy urzędów statystycznych
- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy urzędów górniczych)
=zasady te odnoszą się bezpośrednio do układów organizacyjnych określają stosunki
między poszczególnymi jednostkami

13.Korporacje , zakłady i fundacje publiczne .

14.Naczelne i centralne organy administracji rządowej.

Organy naczelne mają następujące cechy:

• są powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),

• są organami zwierzchnimi wobec innych organów,
• ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną.

Naczelne organy administracji stanowią:

1. Prezydent:

• reprezentuje państwo na zewnątrz,

• pełni funkcję naczelnego organu administracji państwowej,
• na podstawie ustaw i w celu ich wykonania wydaje rozporządzenia i zarządzenia,
• może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy,
• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe,
• nadaje ordery, odznaczeni i tytułu honorowe,
• może zwoływać i przewodniczyć Radzie Ministrów,
• wydaje decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa,
• stosuje prawo łaski,
• powołuje Prezesa Rady Ministrów, Radę Ministrów.

2. Rada Ministrów:

• jest organem wykonawczym,

 • w skład Rady wchodzą: Prezes Rady Ministrów, wiceprezesi Rady Ministrów,
ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów,
• najważniejszym zadaniem Rady Ministrów jest prowadzenie na bieżąco polityki
państwa i rządzenie państwem,
• prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną ,
• zapewnia wykonanie ustaw,
• wydaje rozporządzenia,
• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
• chroni interesy Skarbu Państwa,
• uchwala projekt budżetu państwa,
• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju,
• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i
wypowiada inne umowy międzynarodowe.

3. Prezes Rady Ministrów:

• reprezentuje Radę Ministrów,

• kieruje pracami Rady Ministrów,
• wydaje rozporządzenia,
• zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,
• koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,
• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach
określonych w Konstytucji i ustawach,
• jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

4. Ministrowie.

Do najważniejszych funkcji ministra należy:

• kierowanie określonymi działami administracji lub wypełnianie zadań

wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów,
• wydawania rozporządzeń i zarządzeń,
• wydawanie decyzji administracyjnych,
• kierowanie resortem,
• inicjowanie i opracowywanie polityki rządu w zakresie swojego działania,
• kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie podległych organów, urzędów i
jednostek organizacyjnych,
• współdziałanie z innymi ministrami w zakresie opracowywania i realizowania
polityki rządu,
• współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami
zawodowymi, stowarzyszeniami społecznymi,
• pełnienie funkcji szczególnych wynikających ze specjalnego statusu ministra w
określonej sprawie.

Organy centralne administracji państwowej [

Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów
nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych
nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.

Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:

 • inspekcje, prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w
określonej dziedzinie działalności,
• urzędy regulacyjne, wydawające licencje na prowadzenie różnego typu działalności
i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji,
• urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne,
• urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności,
• urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne,
• urzędy świadczące usługi publiczne.

Funkcje urzędów centralnych:

• współtworzenie polityki rządowej,

• wydawanie aktów prawnych,
• rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,
• sprawowanie kontroli i nadzoru.

15. Rządowa administracja zespolona i niezespolona .

Administracja niezespolona w Polsce jest częścią administracji rządowej w terenie. W

przeciwieństwie do administracji zespolonej nie jest podległa wojewodzie tylko
bezpośrednio centralnym organom administracji, tak jak to jest w przypadku urzędu
skarbowego, czy urzędu celnego. Organami administracji niezespolonej są terenowe
organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi, a także
kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek
organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze
województwa. Ustanowienie tych organów może następować wyłącznie w drodze ustawy,
jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub
terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa.
Aktualny wykaz organów administracji niezespolonej określony został w załączniku do
ustawy o administracji rządowej w województwie Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 577.

Administracja zespolona jest elementem rządowej administracji terenowej. Chodzi o powiązanie organizacyjne
organów tej administracji wyróżnionych przedmiotem działania, należących do różnych działów administracji
rządowej (nazwanych w ustawie o administracji rządowej w województwie kierownikami zespolonych służb,
inspekcji i straży, np. komendant wojewódzki straży pożarnej, wojewódzki lekarz weterynarii, kurator oświaty,
itd.), pod kierownictwem jednego organu o kompetencji ogólnej-wojewody w celu redukcji kosztów
administracji, lepszej koordynacji działań i unikania dublowania kompetencji. Przeciwieństwo zasady
resortowości. W ramach zespolenia wojewoda jest uprawniony m.in. do powoływania kierowników służb,
inspekcji i straży (wyjątki w przypadku komendantów wojewódzkich policji-wymóg opinii wojewody i straży
pożarnej-wymóg zgody), do zatwierdzania regulaminów tych jednostek, tworzenia i znoszenia jednostek
organizacyjnych stanowiących ich aparat pomocniczy. Co do zasady organy te winny być skupione w jednym
urzędzie wojewódzkim i dysponować wspólnym budżetem, ale w praktyce zasada ta doznaje znaczących
wyjątków, np. w przypadku policji.

Organy rządowej administracji zespolonej

Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej;

• Komendant Wojewódzki Policji;

• Kurator Oświaty;
• Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny;
• Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa;
• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego;
• Wojewódzki Inspektor Geodezji i Kartografii;
• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska;
• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej;
 • Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych;
• Wojewódzki Lekarz Weterynarii.

16 . Istota samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa. powstały z

mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa (korporacja,), powołany do
samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne
środki umożliwiające realizację nałożonych na nie zadań. Jest to forma
zdecentralizowanej władzy publicznej. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego
podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządowa. Istota
samorządu jest to. że zarządza sprawami publicznymi przez samych
zainteresowanych.

Osobowość publiczne - prawna samorządu to wykonywanie zadań we własnym imieniu i na własną

odpowiedzialność. Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną. Przysługują im
prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność JST podlega ochronie sadowej. Wyróżnia się
3 szczeble samorządu terytorialnego : gmina, powiat, województwo.

Samorząd terytorialny jest tworzoną na mocy prawa wspólnotą mieszkańców danego

regionu, która samodzielnie realizuje działania wynikające z potrzeb jej mieszkańców na
danym terenie. Jest on ograniczony prawnie w swoich działaniach przez ustawy oraz z
Dysponuje on pewną dozą autonomii i swojej niezależności może bronić przed niezawisłymi sądami w
przypadku wystąpienia konfliktu z nadzorującą administracją państwową. Niezależność ta wyraża przesunięcie
kompetencji państwa na danym terenie w określonych kwestiach do grupy której te sprawy najbardziej dotyczą.
Poziom autonomii samorządu terytorialnego często waha się w zależności od systemu politycznego danego
kraju.

Samorządy powstały po to, aby realizować zadania regionalne i lokalne, które mogłyby być zbyt trudne do
wykonania przez organy państwowe koordynowane przez rząd na poziomie krajowym. Są to najczęściej zadania
administracyjne, które sprawniej mogą być realizowane przez lokalne organy potrafiące trafniej określić warunki
i potrzeby danego regionu oraz elastycznie reagować w przypadku różnych wydarzeń. Dodatkowo
wprowadzenie systemu wyboru najważniejszych funkcjonariuszy samorządu przez mieszkańców regionu
pozwala im mieć poczucie, że władza nie jest im narzucona, że mogą decydować czy poziom świadczonych im
usług jest zadowalających oraz wprowadzać pożądane zmiany. Jednocześnie uczestniczą oni w budowaniu
społeczeństwa obywatelskiego. Budzenie świadomości w mieszkańcach, że mają oni wpływ, przynosi ogromne
korzyści dla regionu, aktywizując lokalną społeczność.

17. Organ administracji publicznej – urząd

Urząd jako wyodrębniony zespół kompetencji, tj. praw i obowiązków związanych z określonym organem
administracji publicznej, np. urząd prezydenta, ministra, wojewody. Pojęcie to jest równoznaczne z pojęciem
stanowiska, z tym, że utworzenie urzędu nie jest tożsame z powołaniem organu lecz oznacza wprowadzenie do
struktury organizacyjnej nowej jednostki. Obsadzenie urzędu oznacza powołanie organu w drodze aktu organu
władzy, decyzja organu zwierzchniczego lub wyborów. Urząd jako szczególna nazwa: Urz. Górniczy, Celny,
Morski. To nazwa uznawana gdyż organem jest zazwyczaj organ jednoosobowy, czyli kierownik urzędu.
Urząd jako zorganizowany zespół osób oraz zespół struktur materialnych, przyznany organowi do pomocy w
wykonywaniu jego funkcji: Urz. Gminy, Wojewódzki, Marszałkowski.
Urząd nie jest organem, nie posiada kompetencji, stąd stosunki między pracownikami urzędu a organem nie są
stosunkami między organem admin. Publicznej.
Lub podejmujący inne czynności leżące w sferze ich uprawnień i obowiązków, realizuje kompetencje organu a
nie własne. Podział pracy w urzędzie jest oparty na naukowej konstrukcji polegającej na dekoncentracji wewn.
18.Stosunek administracyjnoprawny : pojęcie i rodzaje.

Stosunek administracyjnoprawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego.

Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą
wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia (pogląd dyskusyjny - zdaniem
niektórych badaczy, to właśnie decyzja administracyjna kształtuje stosunek administracyjnoprawny).

Elementy stosunku administracyjnoprawnego:

• Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego – musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez
kompetentne organy administracji publicznej, w drodze wydawanych na podstawie prawa, aktów
administracyjnych;

• Podmiot stosunku administracyjnoprawnego – obligatoryjnym uczestnikiem stosunku

administracyjnoprawnego jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący jego funkcje.
Podmiotami mogą być również, o ile posiadają osobowość prawa administracyjnego, osoby fizyczne
lub grupy, osoby prawne, jednostki organizacyjne itp;

• Relacje pomiędzy uczestnikami stosunku administracyjnoprawnego – w przeciwieństwie do stosunku

cywilnoprawnego, w którym istnieje domniemanie równości stron, stosunek administracyjnoprawny
charakteryzuje się nierównorzędnością jego podmiotów. Oznacza to, że organ administracji publicznej
jednostronnie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.

Główne rodzaje stosunku administracyjnoprawnego:

• Stosunek materialny – powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego,
wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie
stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych
w nim praw i obowiązków;

• Stosunek procesowy – powstaje w wyniku zaistnienia stosunku materialnego, w momencie wszczęcia

postępowania administracyjnego. Z mocy stosunku procesowego stronom przysługują, na podstawie
prawa administracyjnego procesowego, prawa i obowiązki formalne;

• Stosunek egzekucyjny – jest pochodną stosunku procesowego. Jego istota polega na konieczności
bezwzględnego podporządkowania się decyzji egzekucyjnej, organu administracji publicznej wydanej
w celu wykonania prawa; łączy się z mniejszą lub większą dolegliwością.

19. Powstanie i ustanie stosunku administracyjno – prawnego.

Elementy stosunku administracyjno-prawnego:

a) podmiot stosunku - jest nim obligatoryjnie organ administracyjny kompetentny do żądania określonego
zachowania się albo wykonania jakiejś czynności

b) drugi podmiot - jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej, której dotyczy dany nakaz lub zakaz, albo, który ma prawo podmiotowe do żądania od
administracji publicznej określonego działania lub zaniechania jakiegoś działania.

c) przedmiot stosunku - czyli zakres działalności administracji publicznej, który wynika z norm prawa
materialnego

d) podstawa prawna
e) obowiązki i uprawnienia - polegają na przykład na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. Obowiązki i
uprawnienia mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby (nie podlegają sukcesji),
wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej

Ad3) Nawiązanie stosunku następuje na podstawie normy prawnej, a polega na skonkretyzowaniu tejże normy w
drodze wydania, przez właściwy podmiot, aktu administracyjnego lub poprzez zawarcie umowy
administracyjnej.

20.Akty normatywne administracji publicznej.

Aktami normatywnymi administracji będą takie akty prawne wydawane przez organy administracji publicznej,
które zawierają treści normatywne, czyli zobowiązują adresatów do określonego zachowania się. Do wydania
aktu normatywnego niezbędna jest odpowiednia podstawa prawna. Akty normatywne są aktami stanowienia
prawa. Prawo w nich stanowione będzie najczęściej obowiązywało jedynie jednostki organizacyjnie podległe
organowi, który wydał dany akt normatywne. Tym niemniej organy jednostek samorządu terytorialnego mają
prawo wydawania aktów prawa miejscowego, które obowiązują na obszarze działania tychże organów.

21.Pojęcie i rodzaje aktów administracyjnych.

Akt administracyjny jest sformalizowanym (podjętym w wyniku postępowania) objawem woli organu
administrującego, który jest wydawany na podstawie prawa oraz w granicach kompetencji przysługujących temu
organowi. Jest on kierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołuje skutki prawne
w sferze prawa administracyjnego, a czasem również w zakresie innych działów prawa.

Podział aktów administracyjnych:

Pod względem sposobu kształtowania stosunków prawnych:

- akt konstytutywny tworzy, zmienia lub uchyla skutki prawne, przy czym zmiana sytuacji prawnej następuje tu
nie na podstawie ustawy, ale mocą właśnie tego aktu administracyjnego; ponieważ akt konstytutywny tworzy
nową sytuację prawną, ma charakter twórczy, obowiązuje więc ex nunc np. wydanie paszportu, decyzja o
zmianie nazwiska,;

- akt deklaratoryjny potwierdza (deklaruje) prawa i obowiązki, które wynikają dla adresatów z mocy prawa, nie
tworzy więc nowego stanu prawnego, który się nie zmienia (ex tunc), lecz dopiero z chwilą wydania takiego aktu
adresat może się skutecznie powołać na swoje prawo; np. dyplom uniwersytecki, stwierdzenie nabycia
obywatelstwa, decyzja stwierdzająca wygaśnięcie czy nabycie danych uprawnień z mocy prawa.

Pod względem charakteru stosunku prawnego, który łączy organ administracyjny wydający akt i jego adresata,
możemy wyróżnić:

- akty zewnętrzne są adresowane do zewnętrznych podmiotów prawnych, np. do obywatela, zakładu

administracyjnego czy innych instytucji, które nie są podporządkowane organizacyjnie organowi wydającemu
akt;

- akty wewnętrzne są adresowane do instytucji, organów czy pracowników, którzy są podlegli służbowo
organowi wydającemu akt;

Pod względem zakresu swobody w wydawaniu aktu wyróżniamy:

- akty związane to takie, przy których wydawaniu organ administracyjny może zachować się tylko w jeden
określony sposób;

- akty swobodne to takie, przy wydawaniu których organ administracyjny może wybrać optymalne rozwiązanie
ze względu na przyjęty sposób widzenia spośród dwóch lub większej liczby rozwiązań dopuszczalnych przez
ustawę, przy czym ten wybór nie jest zupełnie dowolny, lecz ograniczony przez normę prawną wprowadzającą
możliwość uznania administracyjnego;

Pod względem znaczenia woli adresata aktu administracyjnego możemy wyróżnić:

- akty, które dochodzą do skutku po wyrażeniu zgody przez adresata;

- akty, które dochodzą do skutku niezależnie od tego, czy adresat wyraził na nie zgodę;

Zgodę tę wyraża się często jeszcze przed wydaniem aktu administracyjnego, np. w podaniu o przyjęcie na studia.

Pod względem wywoływania skutków cywilnoprawnych:

- akty, które rodzą bezpośrednie skutki cywilnoprawne (np. ostateczna decyzja o wywłaszczeniu stanowi
jednocześnie podstawę do dokonania odpowiednich wpisów w księdze wieczystej);

- akty, które wywołują skutki cywilnoprawne pośrednio (np. decyzja dotycząca przydziału lokalu mieszkalnego
prowadzi do obowiązku zawarcia umowy najmu przez adresata tej decyzji).

Uznanie administracyjne - jest to możliwość wyboru konsekwencji prawnych aktu administracyjnego, a ściślej
możliwość wyboru optymalnego rozwiązania ze względu na przyjęty sposób widzenia spośród dwóch lub
większej liczby rozwiązań dopuszczalnych przez ustawę, przy czym ten wybór nie jest zupełnie dowolny, lecz
ograniczony przez normę prawną wprowadzającą możliwość uznania administracyjnego;

Warunki, jakie powinien spełniać prawidłowy akt administracyjny:

- wydany w formie zgodnej z prawem materialnym;

- oparty na kompetencji zgodnej z prawem ustrojowym;

- wydany w trybie zgodnym z prawem procesowym;

- właściwe wykorzystanie uznania administracyjnego;

22. Wadliwość aktu administracyjnego.

Akty niespełniające tych kryteriów są aktami wadliwymi, są to więc akty, które:

- zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo niewłaściwie;
- zawierają oczywistą wadę procesową (np. wydane bez podstawy prawnej lub w sprawie już rostrzygniętej
innym aktem, lub skierowane do niewłaściwego adresata);
- są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczo lub faktycznie niemożliwego do osiągnięcia.
Traktuje się jako akty, które nigdy nie wywarły zamierzonych skutków prawnych i które nie mogą być
wykonane. Istnieją do czasu ich unieważnienia tylko pozornie i organ administracyjny winien z urzędu
stwierdzić nieważność. Stwierdzenie takie ma charakter deklaratoryjny (ex tunc) co oznacza że nigdy nie istniał.

Nieakty – czynności podejmowane:

- przez organy oczywiście niewłaściwe;
- z pominięciem wszelkiej procedury.
Nie leżą w sferze prawa, np. wydanie prawa jazdy przez kumpla, przydział lokalu przez kierownika budowy.

Akty zaskarżalne (wzruszalne)- naruszające normy pr. mat lub pro ale w tak wysokim stopniu by prowadzić do
stwierdzenia nieważności. Są skuteczne dopóki nie zostaną zmienione lub uchylone przez właściwy organ. Z
takim żądaniem wystąpić może też adresat aktu, np. dcyzje administracyjne wydane w wyniku przestępstwa lub
przez pracownika administracji lub organ, którzy podlegają wyłączeniu z mocy prawa.

W doktrynie przyjęto zasadę ważności aktu administracyjnego (akt nawet wadliwy uznawany jest za
obowiązujący dopóki nie zostanie zmieniony lub uchylony). Nie jest to domniemanie prawidłowości wydanych
aktów lecz że do czasu udowodnienia sytuacji przeciwnej akt taki obowiązuje prawnie jako całkowicie
poprawny.

23. Trwałość aktu administracyjnego.

Kwestia: czy akt administracyjny (niewadliwy) ma moc trwania czasowo nieograniczona, czy też może być
cofnięty lub zniesiony jednostronnie przez organ administracji publicznej, a jeśli tak, to pod jakimi warunkami i
czy w każdym czasie?

Administracja, jak możemy się spodziewać dąży do tego, aby mieć w tej kwestii wolną rękę, ale trzeba brać pod
uwagę też interesy osób, których te akty dotyczą. Dlatego też, ustawodawca musiał wprowadzić pewna linię
graniczną, zezwalając adm. w pewnych przypadkach na cofnięcie lub zmianę wydanego aktu, a w innych nie. Ta
linia graniczna przebiega rozmaicie.

Trwałość aktu administracyjnego i jego odwołalność może być określona w przepisach prawa. Pytanie: czy akt
prawomocny jest trwały, gdy nie jest dotknięty wadami pociągającymi za sobą wzruszalność czy nawet
nieważność?

Problem: prawomocności aktów prawnych!

a) Prawomocność formalna – niezaskarżalność aktu administracyjnego polegająca na tym, że strona nie może
spowodować uchylania lub zmiany aktu przez wniesienie zwyczajnego środka prawnego. Akt prawomocny
formalnie nie może być zmieniony ani zniesiony na skutek wniosku strony (jest dla niej wiążący i tworzy dla
niej prawo) – akt administracyjny nie jest formalnie prawomocny dopóty, dopóki stronie przysługuje prawo
wniesienia zwyczajnego środka prawnego.
b) Prawomocność materialna – polega na tym, że akt administracyjny nie może być zmieniony ani zniesiony,
zarówno na wniosek stron ani też przez organ z urzędu, aktem równorzędnym. Akt prawomocny materialnie jest
wiążący zarówno dla stron, jak i dla organu. Prawomocność materialna oznacza więc niewzruszalność aktu.
Każdy akt prawomocny materialnie jest jednocześnie prawomocny formalnie.

Prawomocność nie obejmuje aktów wewnętrznych ani też poświadczeń, ale wyłącznie prawotwórcze akty
zewnętrzne, kształtujące konkretną sytuację prawną adresatów. Prawomocność oznacza niemożność uchylenia
lub zmiany aktu przez akty równorzędne, ale nie oznacza odporności na akty prawne wyższej rangi. Dodać też
należy, że prawomocność aktu administracyjnego nie chroni przed wywłaszczeniem prawa, np. art. 161 k.p.a.

Akt administracyjny może utracić moc obowiązującą wskutek:

1) zrzeczenie się (dotyczy aktów, na podstawie których nabywa się prawa),

2) zasadniczej zmiany okoliczności faktycznych,
3) uchylenia przez właściwy organ w przypadkach przewidzianych przez prawo,
4) uchylenia całej grupy aktów administracyjnych przez ustawę,
5) zmiany charakteru aktu w przypadkach przez prawo przewidzianych,
6) z innej przyczyny przewidzianej prawem.

24. Akty kierownictwa wewnętrznego.

Akty kierownictwa wewnętrznego - normują zachowania adresatów, usytuowanych wewnątrz układu

organizacyjnego administracji publicznej - adresatów podporządkowanych służbowo i organizacyjnie.

Akty obowiązują tylko te jednostki, które podległe są organowi wydającemu te akty. Nie mogą one regulować
bezpośrednio sfery praw i obowiązków obywateli, nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec osób fizycznych i
prawnych.

25. Niewładcze prawne formy działania administracji publicznej ; klasyfikacja .

 Czynności administracyjnoprawne dają się natomiast podzielić na czynności o charakterze władczym i
czynności niewładcze. W tym miejscu przybliżenia wymaga pojęcie "władztwa (administracyjnego)".
Władczość polega na tym, że organ administracji jednostronnie, mocą swoich kompetencji, rozstrzyga o pozycji
prawnej drugiej strony stosunku prawnego. Druga strona musi natomiast podporządkować temu rozstrzygnięciu.
W celu zapewnienia efektywności działania organowi przysługuje prawo użycia przymusu.

- czynności władcze
Czynnościami administracyjnymi o charakterze władczym są akty normatywne (generalne) i akty
administracyjne.

- czynności niewładcze
Czynnościom niewładczym brak jest waloru imperium, choć regulowane są one przez przepisy prawa
administracyjnego. Brak władztwa wynika stąd, że organ administracyjny oraz drugi podmiot stosunku
administracyjnoprawnego są sobie równorzędne, tzn. brak jest podporządkowania drugiego podmiotu organowi
administracyjnemu. Czynnościami administracyjnymi niewładczymi są:

• ugoda administracyjna,
• porozumienie administracyjne i
• przyrzeczenia administracyjne.

26. Umowy publicznoprawne.

Związane najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań lub też przekazaniem albo powierzeniem
wykonywania zadań z zakresu administracji pub.
Charakter takich umów mają:
- związki komunalne;
- porozumienia komunalne;
- porozumienia o wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej;
- kontrakty wojewódzkie.

27.Czynności faktyczne administracji publicznej : proces stosowania prawa

Stosowanie prawa – „proces ustalania przez organ państwowy konsekwencji prawnych

(...) faktów w sposób wiążący (...) na podstawie norm prawa obowiązującego”

Etapy ( hipotetyczne ) stosowania prawa

1. ustalenie faktu, że norma obowiązuje i ustalenie treści normy (problemy

walidacyjne i problemy interpretacji, wykładni)
2. uznanie za udowodniony faktu na podstawie materiałów i w oparciu o przyjętą
teorię dowodów
3. Subsumpcja – sprawdzenie czy stan faktyczny „podpada” pod treść normy
prawnej
4. ustalenie konsekwencji subsupcji
Sprawa administracyjna, interes prawny oraz strona w procesie stosowania P.A.

Sprawa administracyjna

Interes prawny – jest to pewna zależność między toczącym się post. adm., a sytuacją
prawną danego podmiotu prawa, polegająca na tym, że wynik tego postępowania może
mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu.

Decyzje administracyjne – rozstrzygnięcie w sprawie

 - Sprawy administracyjne mogą dotyczyć uprawnień bądź obowiązków
a) przyznanie uprawnienia / obowiązku
b) zniesienie uprawnienia / obowiązku
c) zmiana zakresu uprawnienia / obowiązku
Uznanie administracyjne – pewna sfera działania adm., wolna od kontroli sądowej z tego
względu, że działania podejmowane w tym obszarze nie są podejmowane przy
uwzględnieniu kryterium legalności lecz innych kryt.

- NTA (1922-39) – nie obejmował katalogu działań adm. – tzw. Wg uznania adm.
- NSA (1980) – wszystkie działania adm. podlegają jego kontroli
- Uznaniem adm. nie są:
a) swoboda dat wydawania lub niewydawanie decyzji
b) swobodna ocena dowodów
c) swoboda w zakresie wykładni prawa
- uznanie ma miejsce gdy jest przewidziane wprost przez ustawodawcę – zwrot
„może” przy określeniu kompetencji

Cechy decyzyjnego modelu stosowania prawa

- organ administracji publ. stosujący prawo nie pozostaje w stos. organ. z adresatem
decyzji
- organ administracji publ. stosujący prawo jest zainteresowany efektami decyzji
adm. w tym sensie, że osiąganie określonych efektów społ. jest wpisane w jego
zakres działania, a decyzja jest instrumentem osiągania tych efektów
- organ administracji publ. stosujący prawo jest związany prawem powsz.
obowiązującym oraz wytycznymi płynącymi od organów wyższego rzędu do granic
kolizji z prawem powsz. obowiązującym
- organ działa na podstawie kompetencji szczegółowej
- decyzja adm. podejmowana jest w sytuacji niespornej tj. w sytuacji, w której
między organ stosującym prawo a adresatem nie ma sporu oprawo
- decyzja adm. jest podejmowana w celu nałożenia obowiązku, uprawnień itp.
- proces stosowania prawa może być wszczęty na wniosek lub z urzędu
- sposób podejmowania decyzji jest uregulowany przepisami proceduralnymi
zwanymi postępowaniem administracyjnym
- w państwach, gdzie istnieje sądowa kontrola decyzji adm., decyzja może być
zaskarżona do sądów powszechnych lub adm.
Utrata mocy obowiązującej decyzji adm.
- może nastąpić ze względu na:
a) wady, którymi była objęta w chwili wydawania
b) zdarzenia bądź okoliczności, które wystąpiły po wydaniu decyzji
- może nastąpić z powodu
a) nie wykonania warunków zawartych w decyzji – uchylenie decyzji
z mocy prawa – np. nierozpoczęcie budowy w ciągu 2 lat

w drodze wydania nowej decyzji

Decyzja o pozbawieniu decyzji adm. jej mocy wiążącej jest decyzją sankcjonująca,
gdyż nie dotyczy rozstrzygnięcia sprawy adm.

b) nie dopełnienia warunków decyzji lub naruszenia prawa – cofnięcie uprawnienia

c) nowych okoliczności faktycznych – cofnięcie uprawnienia
Decyzja adm. a akt adm.
Klasyfikacja – podział oparty na żelaznych zasadach logiki, obejmujący wszystkie
elementy zbioru i żaden element nie należy do dwóch zbiorów
Typologia – objecie zbiorem elementów takich samych lub podobnych

Akt adm. – charakter władczy skierowany do indywidualnego adresata

- Szkoła gdańska odrzuca pojęcie aktu adm. Takie zjawisko jak akt adm. w tekstach
nie występuje, istnieją jedynie decyzje i postanowienia, dlatego nie ma sensu
tworzyć zbiorowego pojęcia aktu adm. Ta konstrukcja jest kompletnie
bezużyteczna.

28. Czynności faktyczne adm. Publicznej : czynności informacyjne.

29. Czynności faktyczne administracji publicznej : nawiązywanie współpracy z obywatelami .

30 Czynności faktyczne administracji publicznej ; czynności materialno technicze.

31. Pojęcie i rodzaje kontroli administracji publicznej.

Kontrola to:
- badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym;
- ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności;
- przekazanie wyników a czasem i wynikających z stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu jak i
organizacyjnie zwierzchniemu.

Nadzór- jeśli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, a zatem i
odpowiedzialny za jego działania, i jeśli temu zwierzchniemu służą środki oddziaływania władczego wobec
kontrolowanego.

Ze względu na zasięg zależności organizacyjnej:

a) zewnętrzna- podmiot kontrolujący znajduje się po za organizacyjną strukturą administracji publicznej (np.
prokurator, sąd);
b) wewnętrzna- w obrębie tej struktury;

Z.w. na inicjatywę kontroli:

a) podejmowana z urzędu (NIK);
b) podejmowaną na wniosek (kontrola instancyjna);

Z.w. na sposób przeprowadzenia:

a) inspekcja (obserwacja zachowania się ludzi);
b) lustracja (ocena stanu rzeczywistego);
c) rewizja (zwykle kontrola finansowa);
d) wizytacja (zmierzająca do oceny przez bezpośredni wgląd w całokształt działalności).

Z.w. na podmiot kontrolujący:

a) parlamentarna (sejmowa i senacka); b) prezydencka; c) społeczna;
d) sądowa; e) prokuratorska; f) NIK;
g) administracji rządowej nad samorządową; h) resortowa; i) instancyjna;
j) międzyresortowa (w tym bankowa); k) dyscyplinarna;
l) RPO; ł) Trybunał Konstytucyjny.
Wszystkie te rodzaje mieszczą się w ramach prawnego systemu kontroli administracji.
32. Parlamentarna kontrola administracji publicznej.

) kontrola parlamentarna
Kontrolę administracji państwowej sprawuje też parlament, ale tylko jego niższa izba - Sejm. Senatowi nie
przyznano uprawnień kontrolnych.
Sejm sprawuje np. kontrolę nad działalnością Rady Ministrów, art. 95 ust. 2 Konstytucja
art. 95 Konstytucja
1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.
2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i
ustaw.

Sejm może wyrazić wotu zaufania nowo powołanej Radzie Ministrów (Art. 154 Konstytucja
art. 154 Konstytucja
1. Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów.
Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów
w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i
odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
2. Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej, przedstawia
Sejmowi program działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Wotum zaufania
Sejm uchwala bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
3. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2
Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz
proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i
odbiera przysięgę od jej członków.

), bądź wotum nieufności całej Radzie Ministrów (Art. 158 Konstytucja

art. 158 Konstytucja
1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek
zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli
uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje
wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady
Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.
2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po
upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3
miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może być zgłoszony przed upływem 3
miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co najmniej 115 posłów.

) albo tylko pojedynczemu ministrowi (Art. 159 Konstytucja

art. 159 Konstytucja
1. Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może być
zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2. Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów
ustawowej liczby posłów.

Oprócz Sejmu jako takiego kontrolę sprawują także komisje sejmowe (np. komisje śledcze w roz. Art. 111
Konstytucja
art. 111 Konstytucja
1. Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.
2. Tryb działania komisji śledczej określa ustawa.

)oraz poszczególni posłowie, którzy zdobywają informacje o działalności organów administracji w swoich
okręgach wyborczych.
Poszczególne komisje sejmowe mają prawo rozpatrywania sprawozdań i informacji ministrów oraz kierowników
naczelnych organów administracji państwowej, a także kierowników innych urzędów i instytucji państwowych,
analizować działalność poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej, rozpatrywać sprawy
związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu (zob. art. 77 ust. 1 RegulSejm).

33. Państwowa kontrola administracji publicznej

kontrola państwowa
Jest to kontrola sprawowana przez organy państwowe i państwowe jednostki organizacyjne, usytuowane poza
administracją rządową.

(1) kontrola sądowa

(a) sądy powszechne cywilne

Możemy wyróżnić tutaj kontrolę pośrednią i bezpośrednią.
- kontrola pośrednia,
ma ona jedynie incydentalny charakter, tzn. jest sprawowana przy okazji rozpatrywania sprawy cywilnej lub
karnej,
- kontrola bezpośrednia,
Wykonywana jest w ściśle określonych wypadkach:
- art. 19
- art. 33 ,
- art. 40 ust. 2 UPEA,
- inne (zob. Boć str. 372 i nast.).

(b) sądy ubezpieczeń społecznych

Jest to typ kontroli bezpośredniej - odwołania od decyzji w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia
społecznego.

(c) sąd antymonopolowy

Sąd ten kontroluje decyzje organów administracji wydane w psrwach z zakresu prawa energetycznego oraz z
zakresu ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów.

(d) sądy administracyjne

Mamy tu na myśli wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny.

(e) Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny kontroluje zgodność ustaw umów międzynarodowych z Konstytucją oraz ustaw z
umowami międzynarodowymi, o ile te ostatnie mają pierwszeństwo przed ustawami (a więc czy były
ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie).
Jeżeli chodzi o uprawnienia kontrolne wobec organów administracji, to wspomnieć tu należy o prawie do
badania zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją,
ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami (art. 2 ust. 1 pkt 3 UTrybKonst
art. 2 UTrybKonst
1. Trybunał orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej
zgody wyrażonej w ustawie,
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi
umowami międzynarodowymi i ustawami,
4) skargi konstytucyjnej,
5) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,
6) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.
2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej
podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.
3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu
przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności
sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta
Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.
). Mamy więc tutaj bezpośrednie upoważnienie do kontrolowania działań organów administracji państwowej.
Ograniczone zostało ono do centralnych organów administracji, a więc tych, które znajdują się na najwyższym
szczeblu w hierarchii organów administracji i jednocześnie których właściwość rozciąga się na terytorium całego
kraju.

34. Społeczna kontrola administracji publicznej.

Kontrola społeczna.

1) Niezorganizowana;
2) Zorganizowana.

1) Obejmuje sytuację gdy jako podmiot kontrolujący występuje obywatel lub niezorganizowana grupa obywateli
oraz składanie skarg i wniosków na podstawie k.p.a. przez osoby fizyczne i prawne.
Podstawowe formy kontroli niez.:
a) prawo składania petycji;
b) prawo składania wniosków i skarg.
2) Sprawowana jest przez:
a) działającą na sesjach radę gminy;
b) zarząd gminy;
c) komisje rad;
d) organizacje społeczne (np. Polski Związek Wędkarski);
e) inne zorganizowane organizmy społeczne (np. Straż Ochrony Przyrody);
f) obywateli jako podmiot referendum i referendum samorządowego;
g) grupę obywateli jako podmiot konsultacji.

35. Sądowa kontrola administracji publicznej.

Kontrola sądowa- sądownictwo adm.: typy kontroli nad adm.: kontrola wykonywana przez
powołane do tego sądownictwo adm., kontrola wykonywana przez sądy powszechne, typ
mieszany kontroli wykonywanej w części przez sądy powszechne a w części przez
specjalistyczne sądownictwo adm. Sądownictwo adm. polega w zasadzie na orzekaniu o
legalności aktów adm przez organy o charakterze sądowym. Kontrola polega w tym
przypadku na możności skasowania aktu, a nie na zastąpieniu aktu wadliwego nowym
aktem. Kontrola sądów adm przybiera postać kontroli następnej. Systemy sądownictwa
adm.: 1)system klauzuli generalnej(wszystkie akty adm podlegają kontroli sądowej),
system enumeracji(kontroli sądu adm podlegają tylko akty wyraźnie wyliczone w ustawie,
cała źaś reszta nie jest poddana tej kontroli); 2)system ochrony prawa
podmiotowego(zbudowany z punktu widzenia ochrony prawa jednostki), system ochrony
prawa przedmiotowego(zbudowany z punktu widzenia kontroli legalności aktów adm bez
względu na ich stosunek do jednostek, system mający na celu zapewnienie
przestrzegania prawa przedmiotowego). Sądownictwo w Polsce: w 1980 powołano NSA,
kompetencje NSA opierały się wtedy na klauzuli enumeracji pozytywnej. Od 1990
wprowadzono klauzulę generalną, ograniczoną klauzulą enumeracji negatywnej.
Wprowadzenie klauzuli gen. oznaczało że do NSA można zaskarżać w zasadzie wszystkie
decyzje administracyjne. NSA sprawuje w zakresie określonym w ustawie kontrolę
działalności adm publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z
ustawami uchwał organów samorządu teryt i aktów normatywnych terenowych organów
adm rządowej. NSA dzieli się na Izbę finansową i Izbę ogólnoadministracyjną. Zakres
kontroli NSA: sąd orzeka w sprawach skarg na: decyzje adm, postanowienia adm, uchwały
organów sam teryt, akty nadzoru nad działalnością organów. NSA rozstrzyga także spory
o właściwość między organami sam teryt a terenowymi organami adm rządowej. Cech
polskiego sądownictwa adm: skoncentrowany jest w jednym sądzie, jest jednoinstancyjne,
oparte na klauzuli generalnej ograniczonej, oparte o system ochrony prawa
podmiotowego, sąd adm sprawuje kontrolę legalności działania dm publicznej, sąd
sprawuje kontrolę następną, kontroli poddane są również akty adm oparte na uznaniu
adm, sąd posiada jedynie kompetencje kasacyjne, dopuszczalna jest skarga na
bezczynność adm. Pozostałe sądy: sądy ubezpieczeń społecznych- rozpoznaje sprawy z
zakresu ubezpieczeń społecznych, są to odrębne jednostki organizacyjne sądów
okręgowych. Od decyzji oddziału ZUS`u, z zakresu ubezpieczenia społecznego, świadczeń,
z funduszu alimentacyjnego oraz innych świadczeń należących do właściwości ZUS,
przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd może orzekać
merytorycznie w sprawie. Sąd antymonopolowy: od decyzji organów adm rządowej
właściwych w sprawach z zakresu energetyki i ochrony konkurencji i konsumentów,
przysługują środki odwoławcze do sądu okręgowego w Warszawie – sądu
antymonopolowego; sądy powszechne: rozpatrują sprawy z zakresu postępowania
egzekucyjnego w admin, na podstawie ustawy prawo o aktach stanu cywilnego, prawo
wodne jak również odwołania od decyzji przewodniczącego KRRITV. Ponadto strona może
dochodzić przed sądem powszechnym odszkodowania, jeżeli poniosła szkodę w wyniku
uchylenia decyzji w związku ze wznowieniem postępowania, stwierdzeniem nieważności
lub uchylenia albo zmiany decyzji.

Organy centralne adm.

Organy centralne- należy traktować jako zbiorczą umownie nazwaną kategorię

obejmującą liczną grupę organów mających różne nazwy, różnorodną strukturę
organizacyjną , różne funkcje i usytuowanie w systemie adm. centralnej.
Historycznie kategoria urzędów centralnych miała swoje źródło w specjalnej
konstrukcji prawnej, polegającej na tym, że charakter organu adm. państwowej
przypisany był przez prawo urzędowi jako takiemu.
Obecnie ustawodawstwo zdecydowanie preferuje rozwiązania wg których
właściwość org. adm. związana jest z kierownikiem urzędu, a urząd jest
traktowany jako aparat pracy. Należy przy tym zauważyć iż w polskim prawie jest
brak konsekwencji do uporządkowania tego stanu rzeczy
Z p-tu widzenia hierarchii organów tzw. urzędy centralne tworzą szczebel
bezpośrednio niższy w stosunku do organów naczelnych. Wszystkie org. centralne
są podporządkowane org. naczelnym.
Podporządkowanie może być: - bezpośrednio Prezesowi RM, RM, ministrom
kierującym działami adm. rządowej.
Nie ma kryteriów ogólnych, które by decydowały o ustanowieniu urz. centr. jako
urz. włączonych do działów adm., albo pozostawionych poza działami.
Org. centr. stanowią kategorię org. o zróżnicowanym kształcie strukturalnym.
Występują zarówno organy monokratyczne np. komendant gł. Str. Granicznej,
naczelny dyrektor archiwów państw., komendant gł. PSP jak i organy kolegialne
np. komisja nadzoru ubezpieczeń i fund. emerytalnych; komisja papierów
wartościowych