Wysublimowan technik, ktra za pomoc opisu sownego udostpnia osobom niewidomym i sabowidzcym

odbir wizualnej twrczoci artystycznej oraz pozwala na spotkanie ze sztuk, jest audiodeskrypcja. Dziki
dodatkowym komentarzom sownym osoby z deficytem wzroku mog poznawa widzialny dorobek kulturalny z
zakresu sztuki plastycznej, teatralnej, scenicznej i filmowej. Podczas audiodeskrypcji opisywane s wane,
znaczce informacje wizualne takie jak: jzyk ciaa, wyraz twarzy, przebieg akcji, sceneria, kostiumy.
Audiodeskrypcja poprzez zwize, obiektywne opisy scen umoliwia widzom niewidomym samodzieln
interpretacj treci wizualnych, pozwala poda za rozwijajcym si wtkiem historii oraz usysze i zrozumie
co dzieje si na scenie, ekranie, obrazie. Pozostawia w odbiorcy ulotne, refleksyjne odczucie, ktre chcia
przekaza twrca.
Audiodeskrypcja jest tak stara, jak stare jest opisywanie przez osoby widzce wiata widzianego, osobom
niewidomym. Oficjalnie jednak, system audiodeskrypcji uruchomiono w 1981 roku, w Stanach Zjednoczonych
w waszyngtoskim teatrze Arena Stage. Przy pomocy istniejcego ju w nim sprztu wzmacniajcego dwik, a
tym samym umoliwiajcego jego odbir osobom niedosyszcym, niewidoma od dziecka Margaret Pfanstiehl i
jej m, opracowali i wdroyli pierwszy na wiecie system narracji opisowej dla niewidomych, nazwany pniej
audiodeskrypcj. W poowie lat osiemdziesitych idea audiodeskrypcji przebya drog przez Atlantyk trafiajc
na kontynent europejski i scen maego, brytyjskiego teatru "Robin Hood w miecie Averham, Nottinghamshire.
Jeden z mecenasw teatru, sugerujc si tym, jak wiele korzyci przynosz dodatkowe komentarze, zachci
Krlewski Teatr w Windsor, do rozpowszechnienia audiodeskrypcji na wiksz skal. Dziki zastosowaniu
miniaturowych odbiornikw z suchawk, podobnych do tych, jakie stosuje si przy tumaczeniach
symultanicznych, widzowie teatralni w przerwach pomidzy dialogami mogli usysze dodatkowy opis sowny
scen.
Dynamiczny rozwj rynku usug w dziedzinie audiodeskrypcji sprawi, i technika ta oprcz teatrw zostaa
take zaadoptowana dla potrzeb telewizji, video I DVD, kina, muzew i galerii, stron internetowych oraz
widowisk sportowych. Dodatkowa cieka komentarza, podobnie jak ma to miejsce w teatrze, pojawia si
podczas projekcji filmu kinowego, za telewidzowie mog j usysze na specjalnie uruchamianym lub oglnie
dostpnym kanale fonii. Deskrybowane filmy i programy s take dostpne w otwartym formacie na kasetach
video i pytach DVD.
Obecnie w Europie dostp do audiodeskrypcji oprcz niewidomych z Anglii, maj take osoby niewidome z
Austrii, Francji, Niemiec, Woch, Portugalii, Hiszpanii, Belgii, Czech, Holandii, Finlandii, Szwecji, Litwy.
Niektre kraje udostpniaj rwnie audio subtitling, czyli odczytywanie napisw pojawiajcych si na ekranie.
Pierwszy w Polsce pokaz, adresowany do szerszego grona odbiorcw odby si 27 listopada 2006 roku w
biaostockim kinie "Pokj". Dziki zastosowaniu techniki audiodeskrypcji, niewidomi mieli okazj obejrze film
Michaa Kwieciskiego - "Statyci". OD 14 czerwca 2007 roku rwnie Telewizja Polska za porednictwem
telewizji interaktywnej ITVP udostpnia niewidomym i niedowidzcym audiodeskrybowane odcinki serialu
"Ranczo".

Oficjalne rozpoznanie poziomu potrzeb widzw niewidomych i sabowidzcych w Europie, przez Royal
National Institute for the Blind's, wykazao, i mimo zwikszajcej si liczby krajw europejskich, ktre za
pomoc techniki audiodeskrypcji udostpniaj kultur obrazu osobom niewidomym i sabowidzcym, procent
audiodeskrybowanych filmw, programw, spektakli teatralnych, obrazw jest nadal zbyt ograniczony. Fakt ten
sprawi, i obecnie szczegln uwag zwraca si na prace legislacyjne majce przyczyni si do zwikszenia
poziomu dostpnoci kultury obrazu osobom niewidomym i sabowidzcym, co uzyskao rwnie poparcie ze
strony Parlamentu Europejskiego.
W tym wietle rwnie istotne staje si, by kraje europejskie zaadoptoway formalne normy, obowizujce przy
tworzeniu audiodeskrypcji.
Trzy zote reguy do opisu: opisz co widzisz, nie podawaj subiektywnej wersji tego co widzisz, nigdy nie opisuj
znanych dwikw, dialogu albo komentarza.
Joel Snyder, zaoyciel Audio Description Associates, jeden z najaktywniejszych na wiecie propagatorw i
specjalistw zajmujcych si problematyk audiodeskrypcji, uwaa j za rodzaj dziaalnoci artystycznej,
wymagajcej zarwno talentu, jak i precyzji, co znajduje swe odzwierciedlenie w zasadach, ktre obowizuj
przy tworzeniu audiodeskrypcji.
Jako pierwsz i podstawow wymienia wiadom, uwan obserwacj, ktra umoliwia dostrzeganie
kluczowych, niezbdnych elementw wizualnych dla zrozumienia obrazu lub akcji. Im czciej bowiem nasz
wzrok lizga si jedynie po powierzchni obrazu, tym bardziej tracimy umiejtno wiadomego widzenia.
Kolejnym krokiem, istotnym ze wzgldu na stopie deficytu wzroku, a take rnice wiekowe jest selekcja.
Znaczce rnice dotycz przede wszystkim czasu utraty wzroku i posiadanej pamici wzrokowej. Rne
dowiadczenia poszczeglnych osb sprawiaj, i poszukuj one rnych poziomw szczegw i opisw.
Dlatego tak wana jest znajomo potrzeb widowni z rnym deficytem wzroku i wiadomo, i
audiodeskrypcja ma suy wszystkim widzom oraz opisywa to co najcenniejsze i najbardziej wartociowe, w
sposb zwizy, precyzyjny, jasny, obiektywny i oglny, a zarazem barwny, pobudzajcy fantazj i wyobrani.
Niezalenie zatem od tego, czy audiodeskrypcja dotyczy obrazu, czy te zostaje wprowadzona pomidzy partie
dialogowe, za pomoc sw tumaczy obraz.
Jzyk audiodeskrypcji zakada operowanie metafor, paradoksem, subtelno, estetyczny minimalizm, tak by w
krtkiej formie poetyckiej kade sowo miao swoj rol i sugerowao pewn tre. Joel Snyder przyrwnuje
audiodeskrypcj do poetyckiej sztuki haiku, w ktrej najistotniejsza wydaje si zwizo i wielka oszczdno
sw, a kady wiersz haiku jest obrazkiem - szkicem, ktry notuje aktualny stan jakiego wycinka wiata w
sposb najpeniejszy, poniewa oddaje jego barw, muzyk, zapach i ca otaczajc go atmosfer, dziaajc na
uczucia poety i czytelnika. Podobnie audiodeskrypcja malujc obraz sowem, nie tylko przekazuje ogromny
adunek uczu i wrae, ale staje si take budowaniem uwaniejszego bycia tu i teraz.
Audiodeskrypcja udostpniajc kultur obrazu, udostpnia tym samym ogromn cz dbr kultury, ktra
dotychczas pozostawaa niedostpna dla powanej czci mieszkacw globu, jak stanowi osoby niewidome i
sabowidzce.
Oglne zasady tworzenia audiodeskrypcji

Aby zrealizowa swoje marzenia i plany, zamierzamy:

Promowa technik audiodeskrypcji na wszelkich paszczyznach medialnych

Rozpowszechnia informacje na tematy zwizane z audiodeskrypcj

Doradza, konsultowa przy wyborze odpowiednich rozwiza sprztowych do kina, teatru, muzeum,
galerii, opery

Wspiera tworzenie pola do dyskusji o udostpnianiu kultury obrazu poprzez tworzenie audiodeskrypcji

Organizowa konferencje, szkolenia i warsztaty dla osb, ktre w przyszoci chciayby tworzy
audiodeskrypcj

Wsporganizowa rnego typu wydarzenia kulturalne, ktre bd dostpne osobom niewidomym

i sabowidzcym

Audiodeskrypcja na potrzeby filmu, wideo i telewizji - wskazwki

Historia audiodeskrypcji
Audiodeskrypcja jest tak stara, jak opowiadanie ludziom niewidomym o wizualnej warstwie
otaczajcego ich wiata przez ludzi widzcych. Powszechnie uznaje si, e jej historia jako
sformalizowanej techniki, zwikszajcej przystpno kultury dla osb niewidomych i
sabowidzcych, rozpocza si w Arena Stage Theatre w Waszyngtonie (Dystrykt Kolumbii) w 1981
r. dziki staraniom Margarety i Cody'ego Pfanstiehlw. W tym samym roku zaoyli oni organizacj
Audio Description Service, promujc audiodeskrypcj w teatrach na terenie Stanw Zjednoczonych.
Pod koniec lat 80. ju ponad pidziesit tamtejszych placwek kulturalnych miao w repertuarze
przedstawienia z opisem. W poowie lat 80. idea ta dotara na drugi brzeg Atlantyku do Wielkiej
Brytanii. Obecnie w tym kraju spektakle z audiodeskrypcj mona oglda w ponad siedemdziesiciu
teatrach.
W 1994 r. audiodeskrypcja pojawia si rwnie w brytyjskiej telewizji. W ramach projektu Audetel na
kanaach ITV i BBC przez cztery miesice nadawano po kilka programw z audiodeskrypcj na
tydzie.
Audiodeskrypcj w kinie zapocztkowa orodek kulturalny Chapter Arts Centre w Cardiff (Walia), w
ktrym zaczto organizowa regularne projekcje z opisem odczytywanym na ywo.
W Wielkiej Brytanii filmy z audiodeskrypcj na kasetach wideo udostpni po raz pierwszy brytyjski
zwizek niewidomych RNIB w 1994 r. Kasety, a w niektrych przypadkach DVD z opisem, s
dostpne w USA, Kanadzie, Francji, Hiszpanii i Australii.
Audiodeskrypcja dzi
Wynikiem eksperymentalnego projektu Audetel byo uwzgldnienie w brytyjskiej ustawie o radiofonii
i telewizji z 1996 r. przepisw o wprowadzeniu audiodeskrypcji w naziemnej telewizji cyfrowej
(DTT). W maju 2000 r. programy z audiodeskrypcj nadawane na cyfrowych kanaach telewizyjnych
stanowiy 2% ich czasu antenowego. Zgodnie z przepisami odsetek ten mia rosn co dwa lata, a
docelowo programy z opisem maj stanowi 10% czasu antenowego. W poowie 2001 r. telewizja

Skydigital rozpocza nadawanie pewnej iloci programw z audiodeskrypcj na swoich szeciu

kanaach. Ustawa o telekomunikacji z 2003 r. rozszerzya zastosowanie audiodeskrypcji, obejmujc
wiksz liczb kanaw na wszystkich platformach cyfrowych.
Obecnie, dziki postpowi technologicznemu, nowe filmy wchodz na ekrany z audiodeskrypcj.
Osoby niewidome i sabowidzce mog sucha jej przez suchawki i dostosowywa jej gono do
cieki dwikowej. Coraz wicej kin instaluje potrzebne do tego wyposaenie.
Z kolei dzia wideo RNIB dysponuje 120 filmami, ktre mona kupi lub wypoyczy. Co roku
kolekcja jest uzupeniana o okoo 14 nowych tytuw. Ograniczona liczba filmw z audiodeskrypcj
jest te dostpna na DVD.
Co opisywa?

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Postaci
Ubir
Cechy fizyczne
Mimika twarzy
Gestykulacja
Pochodzenie etniczne jeli jest istotne dla fabuy
Wiek
Miejsce akcji (w tym w miar moliwoci jego zmiany)
Por dnia, jeli ma ona znaczenie
Tok akcji na ekranie
Dwiki lub efekty dwikowe, ktre trudno jest rozpozna
Napisy
Wszelkie pojawiajce si na ekranie znaki, napisy i symbole, ktre maj znaczenie dla fabuy
Czowk i napisy kocowe

Kiedy opisywa?

w czasie przerw midzy dialogami

Opis moe nakada si na dialogi, jeli s one nieistotne, lub jeli towarzysz im napisy, i
wycznie wtedy, gdy trzeba przekaza istotne informacje lub przeczyta napisy.

Jeeli jest to konieczne, opis moe si nakada na sowa piosenek:

1.
w czasie czowki i napisw kocowych
2.
w czasie trwania filmu/programu jeeli sowa piosenki nie maj znaczenia dla fabuy.
Kiedy NIE opisywa:

w trakcie dialogw, ktre s istotne dla fabuy

rwnoczenie z efektami dwikowymi, jeeli stanowi one uzupenienie filmu lub opisu
rwnoczenie z muzyk, jeeli stanowi ona wane dla filmu to.

Nie naley interpretowa fabuy filmu. Nie ma potrzeby wyjaniania, co si dzieje naley da
widzowi moliwo samodzielnej interpretacji wydarze przedstawionych na ekranie.

Jzyk:

Naley uywa czasu teraniejszego, zwracajc uwag na to, aby opis by pynny i naturalny.
Jzyk powinien by zrnicowany, ale nie sztuczny lub koturnowy.

Naley w jak najwikszym stopniu posugiwa si penymi zdaniami.

Sownictwo powinno by dopasowane do gatunku filmu.

Styl opisu powinien odpowiada gatunkowi filmu.

Opis nie powinien by wulgarny, chyba e chodzi o odczytanie wulgarnych napisw lub
symboli (np. grafitti na cianie).

Jeeli w filmie jest duo czasu na opis, naley wystrzega si wykorzystywania go co do

sekundy, aby nie dezorientowa widza i nie przecia go nadmiarem informacji.

Jeeli uroda ma znaczenie dla fabuy, trzeba zaznaczy, e dana bohaterka jest adna, a bohater
przystojny.

Przyswki uatwiaj zwize opisanie tego, co widzimy, jednak czsto maj subiektywny
charakter, dlatego naley ich uywa ostronie.

Nie naley unika przymiotnikw oznaczajcych kolory. Ich znaczenie czsto mona
doprecyzowa, dodajc do nich przymiotnik jakociowy np. niemodny szary garnitur,
jaskrawoczerwona sukienka.

Im bardziej urozmaicone sownictwo, tym lepiej. Ta zasada odnosi si szczeglnie do

czasownikw: zdanie Bohaterka wpada do pokoju mwi widzowi wicej, ni proste stwierdzenie
Bohaterka wchodzi do pokoju.

Nie naley uywa terminologii filmowej, np. wyrae typu kamera przesuwa si w lewo
itp.

Naley unika zwrotu widzimy.

Jzyk powinien by opisowy, precyzyjny, zrozumiay, zwizy i dostosowany do przedmiotu

opisu.
Kilka kwestii, nad ktrymi warto si zastanowi:

Opis powinien by pynny.

Zazwyczaj postaci staramy si przedstawi jak najwczeniej, unikajc w ten sposb

koniecznoci cigego, rozwlekego opisywania bohaterw. Trzeba jednak pamita, e nie zawsze jest
to waciwe czasami fabua jest skonstruowana w taki sposb, e tosamo bohaterw naley
ujawni dopiero na pniejszym etapie.

Trzeba zwraca uwag na to, kiedy uywa imion bohaterw. Zaimki on czy ona mog
zdezorientowa widzw.

W niektrych wypadkach w opisie sceny musi znale si zapowied tego, co bdzie si

dziao dalej.

W odpowiednich miejscach opis moe zawiera odniesienia do tego, co stao si wczeniej.

W miar moliwoci opis powinien nada za akcj. Ma to szczeglne znaczenie w

momentach miesznych lub strasznych niewidomi i sabowidzcy odbiorcy powinni mc mia si
albo krzycze rwnoczenie.

Gos komentatora powinien by neutralny, jednak czasami trzeba przekaza nim uczucia,
emocje lub niefrasobliwy nastrj, dostosowujc wyraz do atmosfery i rozwoju akcji. Opis sam w sobie
nie powinien jednak sta si spektaklem.

Opisywanie kadego ruchu w scenach taca lub walki moe rozprasza odbiorcw. Czsto
wystarcza opis kluczowych momentw i dynamiki akcji.


W jaki sposb wprowadzi rozrnienie midzy napisami a opisem? Czy lepszym
rozwizaniem jest zmiana tonu gosu, czy stwierdzenie oczywistego faktu On (bohater) mwi po
rosyjsku? A moe po prostu zaznaczy: Napisy:?

Opis nie powinien cenzurowa tego, co dzieje si na ekranie.

Audiodeskrypcja do filmw zagranicznych

1. Wstp
W wyniku realizacji projektu badawczego Audiodeskrypcja do filmw zagranicznych opracowano
rozwizania dotyczce tworzenia skryptw audiodeskrypcji do filmw zagranicznych. Audiodeskrypcja (AD) to
dodatkowa narracja przeznaczona dla osb niewidomych i sabowidzcych, dodawana do filmw i zawierajca
informacje o tym, co wida na ekranie/scenie, a czego nie mona domyli si z dialogw i dwikw (np.
miejsce akcji, opis bohaterw, napisy). W chwili rozpoczcia projektu (2010 r.) w Polsce nie opracowywano
audiodeskrypcji do filmw zagranicznych.

2. Cele projektu
Projekt mia na celu opracowanie optymalnych rozwiza dotyczcych tworzenia AD do filmw zagranicznych
w nastpujcych obszarach badawczych: synchronizacja skryptu AD z tumaczeniem, wpyw gatunku filmowego
na moliwo opracowania AD (filmy fabularny vs. dokumentalne), optymalny rodzaj przekadu filmowego
(wersja lektorska vs. audio napisy), identyfikacja postaci w audiodeskrybowanych filmach zagranicznych.
Zadania badawcze podjte w ramach projektu podzielono na:
1) Opracowanie skryptw audiodeskrypcji do wybranych obcojzycznych materiaw filmowych
2) Przeprowadzenie bada odbioru audiodeskrypcji do wybranych filmw zagranicznych wrd osb
niewidomych i sabowidzcych (testy pilotaowe, konsultacje oraz badania)
3) Zbadanie rnych rodzajw materiau filmowego (fabua vs. dokument) pod ktem moliwoci zastosowania
w audiodeskrypcji
4) Zbadanie dwch rodzajw tumaczenia dialogw filmowych (wersja lektorska vs. audio napisy) pod ktem
ich zastosowania w audiodeskrypcji
5) Analiza optymalnej synchronizacji skryptu AD z tumaczeniem i dialogami oryginalnymi

3. Opis projektu
3.1. Materiay badawcze
W ramach projektu opracowano audiodeskrypcj do nastpujcych filmw:
fabularnych:

Volver, re. Pedro Almodovar

O pnocy w Paryu, re. Woody Allen

Wszystko gra, re. Woody Allen

Vicky Cristina Barcelona, re. Woody Allen

Dua ryba, re. Tim Burton

dokumentalnych:

Czowiek na linie, re. James Marsh

La Soufrire: od wulkanem, re. Werner Herzog

3.2. Audio wstp

Celem audio wstpu jest przedstawienie widzom tych wszystkich informacji, ktre pomagaj w zrozumieniu
filmu, a na ktre nie ma miejsca w trakcie jego ogldania. Wstp moe zawiera informacje o twrcach filmu,
aktorach odgrywajcych gwne role, opis bohaterw i warstwy wizualnej filmu, wyjanienie planw czasowych
jeli konstrukcja filmu jest bardziej zoona itp.
W ramach projektu opracowano wstp do nastpujcych filmw: Volver, Wszystko gra, O pnocy w
Paryu oraz Czowiek na linie.

3.3. Badania recepcji

Kady skrypt audiodeskrypcji przeszed proces konsultacji z odbiorcami docelowymi. Po nagraniach w
profesjonalnym studio zorganizowano nastpujce pokazy filmw z audiodeskrypcj:
Listopadowe pitki z audiodeskrypcj w siedzibie Polskiego Zwizku Niewidomych przy ul. Konwiktorskiej
w Warszawie (2011 r.)
Kino poza cisz i ciemnoci we wsppracy z Fundacj Kultury bez Barier (lato 2012 r.)
Filmowa jesie w Tyflogalerii w siedzibie Polskiego Zwizku Niewidomych przy ul. Konwiktorskiej w
Warszawie (2012 r.)
Po pokazach przeprowadzano badania w formie:

interaktywnej ankiety (zob. poniej)

otwartej dyskusji.

Badanie odbioru filmw z audiodeskrypcj wrd osb niewidomych i sabowidzcych wie si z trudnociami
dotyczcymi tego, jak przedstawi pytania i zebra na nie odpowiedzi w przypadku niewidomych rozdanie
papierowej ankiety jest niemoliwe. Podczas przeprowadzonych przez nas bada zastosowano innowacyjne
rozwizanie: system pilotw na podczerwie (Interwrite PRS). Osoba przeprowadzajca badanie odczytywaa na
gos pytania oraz moliwe odpowiedzi (opcje zamknite), a osoby niewidome i sabowidzce odpowiaday na te
pytania naciskajc odpowiedni przycisk na klawiaturze pilota:
Odpowiedzi byy rejestrowane przez specjalny odbiornik poczony z komputerem osoby przeprowadzajcej
badanie, a odpowiedzi udzielone przez uczestnikw badania wywietlay si po chwili na ekranie, co umoliwio
dalsz, otwart dyskusj nt. wynikw.

3.4. Forma tumaczenia

W przypadku dostosowywania filmw zagranicznych do potrzeb osb niewidomych i sabowidzcych niezbdne
jest oprcz opracowania skryptu audiodeskrypcji zapewnienie tumaczenia dialogw. Istniej dwa sposoby,
w jaki mona to zrobi:
1. wykorzystanie wersji lektorskiej (voiceover)
2. odczytanie tumaczenia w postaci napisw po wprowadzeniu niezbdnych poprawek (audio subtitles).
Wybr pierwszego sposobu wie si z koniecznoci zaczekania, a wersja lektorska zostanie opracowana i
nagrana, a dzieje si tak zwykle dopiero w chwili wejcia filmu na ekranu telewizyjne lub na rynek DVD. Wybr
napisw oznacza z kolei, e twrcy audiodeskrypcji s rwnie odpowiedzialni za opracowanie lub
dostosowanie stworzonych ju napisw do odczytania przez lektora (dokonanie niezbdnych skrtw, dodanie
form adresatywnych, powita, poegna itp.), co znacznie wydua cay proces. Wie si to rwnie z

koniecznoci zorganizowania dwch gosw (jednego do odczytania dialogw, drugiego do odczytania skryptu
AD), co oznacza rwnie wysze koszty. Widzowie w Polsce s przyzwyczajeni do tumaczenia w wersji
lektorskiej, a jej odbir nie sprawia im zwykle wikszych trudnoci. Dlatego te form rekomendowan w
wietle przeprowadzonych bada jest wersja lektorska.
3.5. Gos lektora
Poniewa tumaczenie cieki dialogowej filmw jest zwykle odczytywane przez lektora-mczyzn, do
odczytywania skryptu audiodeskrypcji zastosowano gos kobiety. Rozwizanie to miao na celu uatwienie
odbiorcom odrnienia skryptu AD od dialogw. Osoby uczestniczce w naszych badaniach bardzo pozytywnie
odniosy si do tego rozwizania i jest ono obecnie czsto stosowane przy tworzeniu audiodeskrypcji do filmw
zagranicznych.

4. Wyniki
4.1. Synchronizacja
Jednym z interesujcych nas zagadnie badawczych bya optymalna synchronizacja skryptu audiodeskrypcji z
oryginalnymi dialogami oraz ich tumaczeniem.
Wyniki bada pokazuj, e w optymalnej wersji, skrypt AD nie nachodzi ani na dialogi oryginalne ani na
tumaczenie w wersji lektorskiej Niedopuszczalne jest nakadanie si skryptu audiodeskrypcji na tumaczenie
dialogw w jzyku polskim (w wersji lektorskiej bd audio napisach).Dopuszczalne jest jednak zachodzenie
skryptu AD na dialogi oryginalne filmu, o ile nie da si tego unikn.

4.2. Identyfikacja postaci

W scenach, gdzie wystpuje wielu bohaterw mwicych jednoczenie, odbiorcy mog mie kopot z
przyporzdkowaniem danej wypowiedzi do bohatera. Rozwizaniem tego problemu moe by wczenie imion
bohaterw do skryptu AD i odczytywanie ich tu przed tym, jak zabieraj oni gos. Zagadnienie to byo rwnie
przedmiotem przeprowadzonych przez nas bada, w wyniku ktrych okazao si, e odbiorcy doceniaj
wczanie imion do skryptu AD, ale nie chc, by odbywao si to zbyt czsto, poniewa wybija ich to z rytmu i
przypomina im, e ogldaj film.

4.3. Audio wstp

Przeprowadzone przez nas badania pokazay, e audio wstp jest dobrym narzdziem uatwiajcym widzom
zrozumienie filmu. Wane jednak, by informacji we wstpie nie byo zbyt wiele i aby byy przedstawione w
odpowiedniej kolejnoci.
Wbrew obowizujcej do tej pory zasadzie dotyczcej niewczania do AD informacji o warstwie wizualnej
filmu i o jzyku filmowym, uczestnicy naszych bada pozytywnie ocenili tego rodzaju informacje zawarte we
wstpie. Okoo badanych chtnie wysuchaaby podobnych wstpw do innych filmw z audiodeskrypcj.

4.4. Opis obcych miejsc

Filmy zagraniczne, osadzone w obcej dla Polakw rzeczywistoci, mog przysparza widzom i twrcom
audiodeskrypcji wicej trudnoci ni filmy polskie ze wzgldu na obecno miejsc, postaci i elementw
nacechowanych kulturowo. Twrca audiodeskrypcji ma do dyspozycji rne strategie podejcia do opisywania
elementw obcych:

Bezporednie nazwanie obcego miejsca, np. Tate Modern

Eksplicytacja, czyli opatrzenie nazwy miejsca wyraeniem, np. galeria Tate Modern

Opis bez podania nazwy, np. Ogromny budynek z czerwonej cegy z wysokim kominem

Opis z podaniem nazwy, np. Ogromny budynek z czerwonej cegy z wysokim kominem: TateModern.

Wybr odpowiedniej strategii zaley od rodzaju miejsca, z jakim mamy do czynienia synne budowle, np.
Wiea Eiffla, zostan nazwane bezporednio, podczas gdy te mniej rozpoznawalne bd potrzebowa wicej
opisu i wyjanienia.

5. Podsumowanie
W wyniku przeprowadzonych bada pokazano, e audiodeskrypcja do filmw zagranicznych jest moliwa i
potrzebna. Odbiorcy docelowi wielokrotnie podkrelali konieczno opracowywania audiodeskrypcji do filmw
zagranicznych.
Optymalna AD do filmu zagranicznego wykorzystuje tumaczenie w wersji lektorskiej, moe by te
poprzedzona audio wstpem. AD nie powinna nachodzi na tumaczenie czytane przez lektora.
Cz opracowanych przez nas zagadnie znalaza ju zastosowanie na rynku: opracowuje si wicej filmw
zagranicznych, a do odczytywania skryptw AD wykorzystuje si gosy kobiece.

Katedra do Bada nad Przekadem i Komunikacj Midzykulturow

Uniwersytetu Jagielloskiego

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne napisy dla niesyszcych

Kurs Tumaczenie audiowizualne - napisy dla niesyszcych przeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw
pragncych zdoby wiedz z zakresu opracowywania napisw dla niesyszcych, w tym nauki obsugi profesjonalnego
oprogramowania do rozstawiania napisw.
Zajcia s prowadzone w jzyku polskim.
Kandydat powinien posiada znajomo gramatyki i stylistyki polskiej umoliwiajc mu tworzenie poprawnych tekstw w tym
jzyku; w przypadku obcokrajowcw zna jzyk polski na poziomie C1 lub C2.
Liczba godzin dydaktycznych 16.
Cena 450 z.
Po zakoczeniu kursu suchacze:
- znaj podstawowe cechy tekstu audiowizualnego;
- umiej korzysta z narzdzi pracy w przedmiotowym zakresie, w tym ze specjalistycznego oprogramowania do tworzenia
napisw dla niesyszcych;
- znaj sytuacj na rynku pracy tumacze audiowizualnych;
- znaj polskie i europejskie zasady tworzenia napisw dla niesyszcych i rozstawiania ich.
Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznym zastosowaniem technik tworzenia napisw dla
niesyszcych. Umiejtnoci te s konieczne do podjcia pracy w sektorze tumacze audiowizualnych, ktry jest jednym z
najszybciej rozwijajcych si sektorw w brany. Podczas zaj studenci samodzielnie tworz wersje napisw dla niesyszcych.
Tumaczenia poddawane s analizie krytycznej pod wzgldem poprawnoci technicznej, stylistycznej i terminologicznej. W
czasie zaj wykorzystywane s autentyczne materiay pochodzce ze zbiorw osoby prowadzcej zajcia, ktra jest rwnie
tumaczem audiowizualnym.
Zajcia odbywaj si w pracowni multimedialnej, praca na laptopach z programem do tworzenia napisw.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne audiodeskrypcja w teatrze i w muzeum

Kurs Tumaczenie audiowizualne audiodeskrypcja w teatrze i muzeum przeznaczony jest dla tumaczy,
studentw i absolwentw pragncych zdoby wiedz z zakresu tworzenia audiodeskrypcji na potrzeby teatrw i
muzew.
Zajcia s prowadzone w jzyku polskim.
Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 15 kandydatw.
Liczba godzin dydaktycznych 16.
Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z
wszystkich przedmiotw skadajcych si na kurs.
Cena 450 z.

Kandydat powinien
posiada znajomo gramatyki i stylistyki polskiej umoliwiajc mu tworzenie poprawnych tekstw w tym jzyku
w przypadku obcokrajowcw zna jzyk polski na poziomie C1 lub C2.
Absolwent bdzie dysponowa wiedz dotyczc zasad przygotowywania audiodeskrypcji na potrzeby teatru i muzeum.
Po ukoczeniu kursu studenci umiej posugiwa si profesjonalnym oprogramowaniem do tworzenia audiodeskrypcji
oraz znaj podstawowe zasady jej tworzenia
Podczas zaj studenci samodzielnie tworz audiodeskrypcj. Teksty poddawane s analizie krytycznej pod wzgldem
poprawnoci technicznej, stylistycznej i terminologicznej.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne dubbing

Kurs Tumaczenie audiowizualne dubbing przeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych
zdoby wiedz z zakresu opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji
dubbingowanej.
Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.
Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.
Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 12 kandydatw.
Liczba godzin dydaktycznych 16.
Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i praca zaliczeniowa w
postaci przygotowania tumaczenia w zadanej technice przekadu audiowizualnego.
Cena 600 z
Po zakoczeniu kursu studenci:
- znaj podstawowe cechy tekstu audiowizualnego,
- umiej rozpozna pojawiajce si w tekstach problemy tumaczeniowe i zaproponowa konkretne rozwizania dla nich
w obrbie techniki tumaczenia w formie dubbingu,
- umiej korzysta z narzdzi pracy tumacza w przedmiotowym zakresie,
- znaj sytuacj na rynku pracy tumacze audiowizualnych.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne wersja lektorska

Kurs Tumaczenie audiowizualne wersja lektorska przeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw pragncych
zdoby wiedz z zakresy opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji lektorskiej.
Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.
Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.
Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 16 kandydatw.
Liczba godzin dydaktycznych: 16
Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z wszystkich
przedmiotw skadajcych si na kurs.
Cena 600 z.
Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznym zastosowaniem technik tworzenia wersji lektorskiej.
Uczestnicy zapoznaj si z zagadnieniami takimi jak wpyw szyku zda oraz interpretacji tekstu na intonacj lektora i wartko
dialogu; specyfika tumaczenia filmw dokumentalnych oraz fabularnych (w zalenoci od gatunku: sensacyjnych,
kostiumowych, komediowych, etc.), praktycznymi aspektami wsppracy autora polskiej wersji jzykowej z lektorem podczas
udwikowienia filmu.

Opis kursu Tumaczenie audiowizualne wersja napisowa

Kurs Tumaczenie audiowizualne wersja napisowa przeznaczony jest dla tumaczy, studentw i absolwentw
pragncych zdoby wiedz z zakresy opracowywania polskiej wersji jzykowej produkcji audiowizualnych w postaci wersji
napisowej, w tym nauki obsugi profesjonalnego oprogramowania do rozstawiania napisw.
Zajcia prowadzone s w jzyku polskim.
Jzyki wykorzystywane na zajciach: angielski.
Warunkiem rozpoczcia kursu jest utworzenie grupy skadajcej si z co najmniej 12 kandydatw. Liczba godzin dydaktycznych:
16
Warunkiem uzyskania wiadectwa ukoczenia kursu jest aktywne uczestnictwo w zajciach i uzyskanie zalicze z wszystkich
przedmiotw skadajcych si na kurs.
Cena 600 z
Kurs przedstawia podstawowe zagadnienia zwizane z praktycznymi zasadami tumaczenia audiowizualnego za pomoc
napisw. Po ukoczeniu kursu studenci umiej posugiwa si profesjonalnym oprogramowaniem do tworzenia napisw oraz
znaj podstawowe zasady ich tworzenia.

Zasady rekrutacji

UJ

Decyduje kolejno zgosze.

Zgoszenia: podyplomowe.unesco@uj.edu.pl
Limit przyj: 15-20 osb
Czas trwania kursu: 1 weekend; 16 godzin dydaktycznych.

Kursy prowadzone bd cyklicznie i uruchamiane w miar zainteresowania

poszczeglnymi kursami.
Prosimy o wypenienie zamieszczonego niej kwestionariusza, wydrukowanie go i
podpisanie. Nastpnie prosimy o przesanie do Katedry UNESCO (Krakw, ul. Czapskich 4)
kwestionariusza oraz ksero dowodu osobistego. Mona te przesa skany.
kwestionariusz osobowy
Gdy zbierze sie grupa chtnych, zawiadomimy wszystkich zainteresowanych: 1) czy
zajcia si odbd i 2) czy mona ju wpaca pienidze. Kady z uczestnikw otrzyma
indywidualny numer konta. W tej chwili nie przyjmujemy jeszcze wpat.