Marcin emigaa

Niebezpieczestwa wwiecie menedera

Celem artykuu jest przeanalizowanie wspczesnych zagroe organizacyjnych,
zktrymi borykaj si menederowie. Autor koncentruje si na piciu niebezpiecznych obszarach, takich jak: przecienie informacyjne, toksyczny sukces, praca
ekstremalna, wypalenie zawodowe i pracoholizm oraz przepracowanie.
Sowa kluczowe: stres menederski (managerial stress), toksyczny sukces (toxic success), praca
ekstremalna (extreme job), syndrom wypalenia zawodowego (job burnout syndrome), pracoholizm
(workaholism), karoshi (karoshi).

Uwagi wstpne
Wspczesny wiat nie istniaby bez sprawnych menederw, ludzi, ktrzy zmagaj si
ze sprzecznociami, prbuj je przezwyciy, uporzdkowa, rozwizywa problemy
idoskonali obszary swego dziaania. W owym wspczesnym wiecie dominuj formy
zorganizowane, ktre bez menederw nie mog si obej. Nawet chaotyczne formy
wykazuj pewne tendencje, aludzie maj skonno do podejmowania prb ich porzdkowania. Prof. A.K. Komiski [2008, s. 10] podkrela, e elementy rl menederskich
stay si udziaem rzesz osb podejmujcych zorganizowan dziaalno, co, jak stwierdza wdalszej czci tekstu, prowadzi do banalizacji zarzdzania, do ogromnej liczby
menederw mimo woli, menederw prowincjonalnych, przy jednoczesnym duym
zapotrzebowaniu na menederw elitarnych, wiatowcw. Caa ta rnorodno
podej ipercepcji zawodu menedera, wskiej lub szerokiej, zorientowanej finansowo
lub rozwojowo, autorytarnej lub demokratycznej, prowincjonalnej lub wiatowej (globalnej), nie powinna zwie aktualnych ipotencjalnych menederw, tych profesjonalnych
iamatorw. Wiele obszarw tej profesji jest niebezpiecznych, cho moe trudno to sobie

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

52

Marcin emigaa

wyobrazi. Niniejszy artyku jest prb nakrelenia mapy niebezpieczestw czyhajcych

na wspczesnych kierownikw.
Niebezpieczestwa czaj si tam, gdzie ich nie wida
Najwikszym zagroeniem w wiecie menederw s czynniki psychologiczne. Ignorowane, czsto wywouj niekorzystne nastpstwa somatyczne. Wymieni mona:
napicia wywoujce stres menederski,
lep pogo wkierunku toksycznego sukcesu,
nadmiern gotowo do pracy ekstremalnej,
szerzcy si pracoholizm iwypalenie zawodowe,
tragiczny efekt pracoholizmu mier zprzepracowania.
Stres wzawodzie menedera

W pracy menederskiej nie brakuje napi wywoujcych stresy zarwno ocharakterze

pozytywnym (eustresy), jak ite frustrujce, przygniatajce (distresy). Do stresorw menederskich nale: skomplikowane decyzje oduym ciarze finansowym imoralnym
(zwolnienia pracownikw, odpowiedzialno za realizacj zobowiza finansowych),
niejednoznaczne struktury organizacyjne (wadliwe kanay komunikacyjne, niejasne relacje wfirmie, istnienie kilku przecinajcych si schematw strukturalnych), zbyt wysokie wymagania odnonie do menedera (wydajno, kompetencje, obowizki) iwreszcie nierzadkie dzi sytuacje konfliktowe ikryzysowe zmuszajce menederw do coraz
czstszej pracy wpermanentnie podwyszonym napiciu, atake wszechobecna icoraz
nowoczeniejsza technologia, wkraczajca drastycznie na biurka dyrektorskie. Stresy
menederskie nie s przypadoci jedynie wielkich organizacji. Wystpuj na kadym
szczeblu menederskim i wkadym typie organizacji, od instytucji publicznych po mikroprzedsibiorstwa. Wymienione przykady stresorw menederskich maj podobny
wektor kierunkowy, wskazuj, e czego jest za duo. Dzi coraz czciej tym czym
s informacje, na ktrych wspczesne organizacje buduj (prbuj budowa) swoj pozycj konkurencyjn. Przeadowanie informacjami pociga za sob wicej pracy, szybsze
tempo, sabsz wydajno, gorsz komunikacj, wielozadaniowo (multitasking), ktre
powoduj epidemi stresu wrd menederw. Najbardziej pierwotnym stresorem informacyjnym wdzisiejszych organizacjach jest komunikacja elektroniczna czyli: e-maile,
raporty, memoranda, notatki subowe, ktre przyjmuj czsto form organizacyjnego
spamu. Jest to bardzo kosztowne zagroenie. Szacunki amerykaskie mwi, e straty
wynikajce zzakce uwagi przez nowoczesne rodki komunikacji, zpoczt elektroniczn na czele, mog siga nawet 560 miliardw dolarw [JK, 2007, s. 43-44], za
wNiemczech te straty wynosz 117 miliardw euro [Naduywanie e-maili, 2007, s. 44].

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

Niebezpieczestwa wwiecie menedera

53

Mona zaproponowa 10 wskazwek pomocnych wograniczeniu szumu informacyjnego

[LaBrosse, 2008, s. 85-89].
1. Nie powica czasu e-mailom, ktre nie generuj wartoci dodanej. Powici
dziennie 15 minut na porzdkowanie skrzynki e-mailowej i pozbycie si wiadomoci
powodujcych marnotrawstwo czasu iuwagi.
2. Ustali standardy poczty elektronicznej wswoim zespole. Wiele jest przypadkw, e
wysya si kopie wiadomoci do osb, ktrzy jej nie potrzebuj, tym samym powoduje si geometryczny postp szumu informacyjnego.
3. Zarezerwowa czas na korespondencj elektroniczn. Jasno okrelone bloki czasowe pomog nie pogry si wnieustannym odpowiadaniu na e-maile iunikn
rwania rytmu dnia pracy. Konsekwencja wprzestrzeganiu tej wskazwki da czas na
spokojne przemylenie, napisanie iodpisanie na strategicznie wane wiadomoci.
4. Kodowanie informacji organizacyjnych za pomoc koloru, wielkoci iksztatu. Zalew
raportami organizacyjnymi powoduje niesychane obcienie czasowe i umysowe
menedera. Mona wyszczeglni najwaniejsze informacje dla danych dziaw iich
szefw, poda waciwy dla poszczeglnych komrek klucz analizy dokumentu.
5. Stosowanie sw kluczowych, wywouj procesy kojarzenia iprzypomnienia, atake
dalszego wnioskowania, uatwiaj orientacj wogromnej iloci informacji, kierunkuj procesy mylowe i podsumowuj poszczeglne poziomy rozwizywania problemw. Naley uywa sw kluczowych we wszelkich sporzdzanych materiaach
iposzukiwa ich wdokumentach otrzymanych.
6. Stosowa techniki mind-mapping, ktre uatwiaj kojarzenie, zapamitywanie
iumiejscowienie informacji wczasie iprzestrzeni organizacyjnej.
7. Jak najproduktywniej wykorzystywa czas przeznaczony na czytanie. Spokojne, zaciszne miejsce iwyznaczona ilo czasu podnios poziom koncentracji ijako informacji wyciganych ztych dokumentw.
8. Wykorzystywa historie ianegdoty. S to potne narzdzia rozszerzania pamici,
nadaj informacjom dusz, uatwiaj ich uchwycenie poprzez oddziaywanie na wyobrani.
9. Powtarza najbardziej istotne informacje. Przezwycieniu przeadowania informacyjnego suy kilkakrotne powtarzanie, najlepiej znale co najmniej trzy rne drogi
przekazu informacji; spowoduje to zwikszenie ich przyswajania izachowywania.
10. Dbao ostrategie zmniejszania stresu organizacyjnego. Pomocna moe by wtym
wypadku japoska technika 5S, zpowodzeniem stosowana wsystemach zarzdzania jakoci [uczak, Matuszak-Flejszman, 2007, s. 338-339]:
Seiri (selekcja, porzdek) to etap, na ktrym rozrnia si przedmioty potrzebne od niepotrzebnych iusuwa si te zbdne; jest to przyjcie zarzdzania obszarem
oparte na elementach zasadniczych; za pomoc tzw. czerwonych kartek przeprowa-

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

54

Marcin emigaa

dza si inwentaryzacj wszystkiego, co jest do wyrzucenia lub jest aktualnie zbdne;

Seiton (systematyka, organizacja) to okrelenie sposobu iodpowiedniego miejsca skadowania wszystkiego, co potrzebne w danej jednostce (narzdzia, rodki
transportu, materiay, surowce, pprodukty itd.); oznacza to postpowanie wtaki
sposb, aby wrazie potrzeby kada rzecz bya atwo dostpna i wilociach wdanej
chwili koniecznych. Celem jest stworzenia uporzdkowanych i zadbanych miejsc
pracy, funkcjonalnego systemu rozmieszczenie przedmiotw oraz wzrostu wydajnoci dziki dostpnoci produktw, narzdzi, dokumentacji itp.; na tym etapie szczeglny nacisk kadziemy na intensywne ulepszanie, czyli walk zwszelkiego typu
stratami, oraz doskonalenie wszystkich procesw idziaa zachodzcych wmiejscu
pracy;
Seiso (sprztanie, czysto) to eliminacja brudu, kurzu, wirw i innych zanieczyszcze, uczynienie miejsc pracy i urzdze doskonale czystymi, co oznacza
sprztanie przy pomocy personelu inspekcyjnego, demonstrowanie zwizku midzy
stratami, brudem ianomaliami funkcjonowania oraz usunicie przyczyn powstawania strat lub brudu; wpraktyce jest to kilkakrotne dokadne czyszczenie, sprztanie
przy penym postoju, stworzenie harmonogramw czyszczenia codziennego oraz
prowadzenie czyszczenia wraz zprzegldem urzdze, miejsc pracy;
Seiketsu (schludno, utrzymanie czystoci) to okrelenie warunkw, ktre
umoliwiyby stabilizacj wczasie wdroonych zachowa organizacyjnych, porzdku iczystoci oraz ustanowienie standardw trzech zrealizowanych S, stworzenie
struktury imetody autokontroli, okrelenie sposobu dochodzenia do przyczyn nieprawidowoci;
Shitsuke (samodyscyplina, przestrzeganie wszelkich zasad) ma na celu osignicie skrupulatnego przestrzegania zasad czterech poprzednich S iuczynienie
z utrzymywania porzdku i czystoci zwyczajowych praktyk; na tym etapie naley
stworzy warunki pozwalajce na uniknicie degradacji, osobistych redukcyjnych
interpretacji metodyki 5S przy jednoczesnej tolerancji wstosunku do sytuacji wyjtkowych.
W stron toksycznego sukcesu

Popularno zawodu menedera zwizana jest zapewne z powszechnym wyobraeniem

menedera jako czowieka sukcesu. Sukces jest celem kadego menedera, to najwiksze
zadanie, jakie przed nim stoi i wanie orientacja na sukces powoduje w spoecznej percepcji stawianie znaku rwnoci midzy menederem a sukcesem. Sukces jednak moe
by take grony, przybiera form toksyczn, ktra zatruwa nie tylko menederw, ale
take ich podwadnych oraz ich rodowisko rodzinne i spoeczne. We wspczesnych

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

Niebezpieczestwa wwiecie menedera

55

czasach przymus osignicia sukcesu powoduje, e praca menedera staje si coraz bardziej nieznona, a sukces nabiera coraz bardziej toksycznego odcienia. Na symptomy
toksycznego sukcesu zwraca uwag Palu Pearsall [2003, s. 65-73]:
zaabsorbowanie wasn osob: roztargnienie iskupienie na sobie, wywoujce wrezultacie tak zwan lepot zrodzon znieuwagi na najwaniejszych ludzi inajwaniejsze sprawy wyciu;
poddawanie si naciskom: uznawanie zewntrznego orodka kontroli i poczucie, e
nie ma adnego wyboru, e trzeba zachowywa si ireagowa zgodnie zoczekiwaniami
przeoonych;
wzloty iupadki oraz obecnoci inieobecnoci: oscylowanie pomidzy stanem nerwowej energii adepresyjnym wycofaniem oraz pomidzy peni uwagi wpracy ibrakiem
uwagi wdomu;
chroniczny cynizm: nieustanny brak zaufania, cynizm iwrogo wstosunku do innych ludzi oraz ich pogldw;
zrzdliwo: niezdolno przeywania przyjemnoci, utrata zdolnoci lub chci cieszenia si drobiazgami oraz umiechania si imiania wraz zinnymi zsiebie samego;
poczucie, e nie ma si chwili spokoju: odczuwanie cigego podenerwowania, gdy
tak wielu ludzi itak wiele spraw nieustannie domaga si naszej uwagi;
wielozadaniowo: poczucie, e robienie tylko jednej rzeczy naraz jest strat czasu;
izolacja psychiczna: gonitwa myli, cofanie si mylami do tego, co nie zostao zrobione (co prowadzi do depresji), lub wybieganie mylami naprzd do spraw, ktre pozostay do zaatwienia (co prowadzi do stanw lkowych); przebywanie mylami wpracy,
kiedy si jest wdomu iodwrotnie;
wyczerpanie: nieustajce zmczenie, zaburzony rytm snu i zapadanie w drzemk
wchwilach spokoju;
stosunek do czasu: wyznawanie pogldu, e czas to pienidz, akada chwila, ktrej
nie spdza si produktywnie na zarabianiu pienidzy, jest jego marnowaniem;
wyzyskiwanie zwizku: zaniedbywanie, wykorzystywanie inaduywanie intymnych
zwizkw poprzez traktowanie ich jako rzeczy oczywistej, wykorzystywanie ich wycznie jako ucieczki przed stresem, prby szybkiego przywrcenia dawnej bliskoci lub metody zmniejszania stresu;
zanik ycia duchowego: poczucie pustki duchowej ibezwartociowoci ycia, ktremu czsto towarzysz okresy tsknoty duchowej izadawanie sobie pytania osens ycia;
hamowana ch wadzy: dua potrzeba rzdzenia, frustracja zpowodu braku dostatecznej wadzy ikontroli oraz zmniejszajca si wiadomo izaprzeczanie potrzebie
wizi ibliskoci zinnymi ludmi;
obsesja na punkcie samodoskonalenia idbaoci owasne zdrowie: egoistyczne zaabsorbowanie diet, wiczeniami fizycznymi, ksikami iseminariami na temat samodo-

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

56

Marcin emigaa

skonalenia oraz rnymi szybkimi iatwymi technikami redukowania stresu, ktre su

do zarzdzania stresem, anie do rozwizania tego problemu;
choroby bdce skutkiem napi: cay zestaw chorb wspczesnej cywilizacji, od
astmy i chronicznych infekcji do raka i chorb serca, ktre, jak wiadomo, mog by
skutkiem ubocznym syndromu toksycznego sukcesu oraz sposobu ycia ipracy, na jaki
wskazuj wymienione wyej objawy.
Wida zatem, e nie kady sukces uskrzydla ipodnosi jako ycia, nie kady sukces
wie si zprestiem ima sodki smak. Toksyczna odmiana sukcesu jest typowa dla tzw.
menederw ekstremalnych.
Nadmierna gotowo do pracy ekstremalnej

Termin praca ekstremalna zawdziczamy S.A. Helwett iC.B. Luce, ktre definiuj go
jako prac co najmniej 60 godzin wtygodniu, wynagradzan bardzo dobrymi zarobkami
oraz speniajc co najmniej 5 z10 wyrnikw [2006, s. 49-59]:
nieprzewidywalny rytm pracy,
wysokie tempo pracy ikrtkie terminy na wykonanie zada,
bardzo szeroki zakres odpowiedzialnoci, typowy dla wicej ni jednego stanowiska
pracy,
obowizki subowe poza regularnymi godzinami pracy,
dostpno dla klientw 7 dni wtygodniu i24 godziny na dob,
odpowiedzialno za zyski istraty firmy,
odpowiedzialno za rekrutacj iprowadzenie nowych pracownikw,
dua liczba podry subowych,
dua liczba bezporednich przeoonych,
fizyczna obecno wmiejscu pracy co najmniej 10 godzin dziennie.
Najczstsze okazay si: nieprzewidywalny rytm (91%), wysokie tempo pracy ikrtkie terminy (86%), obowizki subowe poza godzinami pracy (66%) idostpno dla
klientw 24 godziny na dob przez 7 dni w tygodniu (61%) [Hewlett, Luce, 2006,
s.49-59]. Na gruncie polskich organizacji badania wykazuj nastpujc kolejno [Kuc,
emigaa, 2010, s. 70-86]: wysokie tempo pracy ikrtkie terminy (59%), bardzo szeroki
zakres odpowiedzialnoci (57%), nieprzewidywalny rytm pracy (44%) i odpowiedzialno za zyski istraty firmy (39%). W USA odsetek pracownikw ekstremalnych wynosi
21% (w firmach globalnych 45%), w Polsce menederowie dopiero zaczynaj zmaga
si zekstremaln natur pracy, ich odsetek wynosi niecae 4% is to sami mczyni,
podczas gdy wUSA wtej grupie s take kobiety.

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

Niebezpieczestwa wwiecie menedera

57

Epidemia pracoholizmu isyndrom wypalenia

Coraz szybsze tempo pracy, coraz wicej pracy icoraz bardziej ekstremalny jej charakter
mog prowadzi do pracoholizmu isyndromu wypalenia zawodowego. Syndrom wypalenia zawodowego powstaje wskutek stresw wynikajcych zprzepracowania [Schultz,
Schultz, 2002, s. 447]. Wymienia si trzy podstawowe wymiary syndromu wypalenia
zawodowego [Maslach, Schaufeli, Leiter, 2001, s. 397-422.; Maslach, Jackson, 1981,
s.99-113]:
obezwadniajce wyczerpanie, odczuwanie nadmiernego napicia i zmniejszenie
emocjonalnych ipsychicznych si;
depersonalizacja, poczucie oddzielenia od wykonywanej pracy, wykonywanie jej
wsposb bezduszny, bez mentalnego zaangaowania;
poczucie nieefektywnoci ibraku umiejtnoci; ocena wasnej pracy jako nieproduktywnej, nieudolnej ibez osigni.
Za rosncy odsetek wypalonych menederw odpowiada w duej mierze nowoczesna technologia informacyjna i opisane powyej przeadowanie informacjami. Ale
nie wszystko da si wytumaczy fizycznym (technicznym, technologicznym, informatycznym) rodowiskiem pracy. Znaczenie ma take nastawienie menederw do pracy.
Wypalenie zawodowe zdaje si by powodowane wanie ow nadmiern gotowoci
do pracy ekstremalnej, motywowan czsto wysokimi zarobkami, a przeradzajc si
wpatologiczn pogo za zyskiem bez wzgldu na wszystko, co moe pchn menedera w stron toksycznych zachowa i takiego te sukcesu. Poza tym menederowie na
drodze ku wypaleniu zawodowemu maj przerost ambicji [Niehouse, 1984, s. 80-85],
ktre pozwalaj im sdzi, e wszystko, co bd chcieli osign, osign, tylko musz
wystarczajco ciko pracowa. Powoduje to wpadanie wpuapk cigego przyspieszania ifrustracj nieosignicia celw, ktre wci si przesuwaj. Menederowie dotknici wypalaniem zawodowym s uzalenieni od swojej pracy. Oceniaj siebie i innych
atake swoje rodowisko tylko przez pryzmat pracy, ycie jest rwnowane pracy. Takie
uzalenienie okrela si nie inaczej jak pracoholizm. Nie naley myli entuzjastw swojego zawodu izaangaowanych wprac menederw, zpracoholikami, ktrzy s ludmi
przygnbionymi, sfrustrowanymi, smutnymi, czsto schorowanymi i uzalenionymi od
rnego rodzaju uywek, co w konsekwencji prowadzi do ich wypalenia. Pracoholicy
oceniani s przez swoich szefw czsto jako nad wyraz produktywne jednostki, podobny moe by ich odbir wspoeczestwie [Gini, 1998, s. 45-56], jednak od rodka s
zatruwani przez prac, co wci nie jest traktowane tak jak inne uzalenienia (alkoholizm, nikotynizm, zakupoholizm, seksoholizm itp.). Pracoholicy tkwi wiluzji wydajnoci
iskutecznoci, jednak naley dobitnie podkreli, e pracoholizm to uzalenienie ijak
kade uzalenienie jest szkodliwe [Hameresh, Slemrod, 2008, s. 1-28]. Dziwi wic pa-

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

58

Marcin emigaa

nujca ipielgnowana wniektrych organizacjach kultura pracoholizmu, wynoszca prac ponad siy jako jednie suszn warto ipodnoszc bezgraniczne oddanie si pracy
do rangi organizacyjnego fetyszu.
mier zprzepracowania ju nie tylko japoski problem

Takie fetyszyzowanie pracoholizmu moe doprowadzi nawet do mierci zprzepracowania. W Japonii to zjawisko nazywa si karoshi. Wypadki nagej mierci spowodowanej
niedokrwiennymi chorobami serca, midzy innymi zawaem lub ostr niewydolnoci
serca, lub chorobami naczy mzgowych: wylewem krwi do mzgu, krwotokiem podpajczynwkowym, anawet pospolitym nadcinieniem ttniczym, s efektem chronicznego
przepracowania. Karoshi dotyka gwnie mczyzn w przedziale wiekowym 40-50 lat
[Brown, Lubove, Kwalwasser, 1994, s. 58-60]. Zdarzaj si take samobjstwa [Current
Situation, 2005] na skutek przecienia izbyt duego stresu zawodowego. W Japonii
od lat ronie liczba odszkodowa ztytuu karoshi. W 2006r. wypacono ich ponad 200
(147 wypadki mierci zprzepracowania i66 samobjstwa spowodowane przecieniem prac). Szacuje si, e ofiar karoshi pada rocznie ponad 10 tysicy Japoczykw
[Atsuko Kanai, 2009, s. 209-216]. Ale Japonia nie jest odosobniona, Europa zdaje si
dogania niechlubnego lidera. We France Telecom zostanie wypacony pracownikom
miliard euro wanie na odstresowanie [Miliard Euro za stres, 2009] po fali samobjstw
wtej firmie [Samobjstwa we, 2009]. Wczeniejsze wydarzenia (2006-2007) wRenault
take miay miertelny fina.
Uwagi kocowe
Okazuje si, e wspczesne organizacje i praca w nich mog by i s niebezpieczne.
Menederowie, jako najbardziej odpowiedzialni za ich stan, s te najbardziej naraeni
na te niebezpieczestwa. Jak zatem mona si uchroni przed wymienionymi ciemnymi
stronami organizacji ipracy menederskiej? Na pewno naley zwikszy profesjonalizm
zarzdzania, menederowie z przypadku, z politycznego nadania wadzy, rodzinni
dziedzice i izolujcy si mikromenederowie prawdopodobnie nie dadz sobie rady
znarastajcymi negatywnymi zjawiskami, mog wrcz ich nie zauway, lecz skutki bd
wtedy jeszcze bardziej dotkliwe. Nie naley traktowa jako panaceum na wszystkie bolczki wspczesnych firm autokratycznego stylu zarzdzania ichci kontroli wszystkiego
iwszystkich [W stresie, 2005, s. 43]. Raczej naleaoby si otworzy na now wiedz
zzakresu zarzdzania, nie ograniczajc si jedynie do poradnikw ozarzdzaniu czasem,
lecz podej do sprawy szerzej, zacz si interesowa nowymi koncepcjami zarzdzania, nowymi formami organizacyjnymi, nowymi strategiami, tendencjami wkonkurencji
europejskiej i globalnej. Bez szerokiego uwzgldnienia rnych kontekstw i rnych

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

Niebezpieczestwa wwiecie menedera

59

punktw odniesienia menederowie nie bd wstanie zrozumie, atym samym usprawnia pracy swojej iswoich podwadnych. Zmiana wektora kierunkowego zzysku na rozwj organizacji wydaje si by ogromn mentaln przemian, aimperatyw mylenia systemowego, anawet holistycznego, staje si nowym sposobem dziaania. Moe to pomc
osign sukces (sodki, anie toksyczny) rwnoczenie wsferze zawodowej, rodzinnej,
yciu spoecznym irozwoju osobistym (fizycznym, intelektualnym iduchowym) [Friedman, 2009, s. 23].
Literatura
Brown W.S., Lubove R.E., Kwalwasser J. (1994), Karoshi: Alternative Perspective of Japanese
Management Style, Business Horizons, nr 2.
(2005) Current Situation and Challenges of Occupational Safety and Health Activities in Japan,
Report of Japan Center for Safety and Health of Working People Regarding the Fourth Item on the
Agenda the 93th International Labour Conference, Japan Center for Safety and Health of working
People, Tokyo.
Friedman S.D. (2009), Obniaj poziom stresu, Harvard Business Review Polska, nr 1.
Gini A. (1998), Working Ourselves to Death: Work aholism, Stress and Fatigue, Business and
Society Review, nr 100/101.
Hameresh D.S., Slemrod J.B. (2008), The Economics of Workaholism: We Should Not Have
Worked on This Paper, B.E. Journals of Economic Analysis & Policy: Contributions to Economic
Analysis & Policy, nr 1.
Hewlett S.A., Luce C.B. (2006), Extreme Jobs, The Dangerous Allure of the 70-Hour Workweek,
Harvard Business Review, nr 12.
Kanai A. (2009), Karoshi (Work to Death) in Japan, Journal of Business Ethics, nr 84.
JK (2007), Rozproszenie uwagi przez e-maile, SMS-y itp., Zarzdzanie na wiecie, nr 6.
Komiski A.K. (2008), Koniec wiata menederw?, Wydawnictwa Akademickie iProfesjonalne,
Warszawa.
Kuc B.R., emigaa M. (2010), ycie ipraca wspczesnego menedera, aspekty teoretyczno-empiryczne, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Zarzdzania iPrawa im. Heleny Chodkowskiej wWarszawie, Warszawa.
LaBrosse M. (2008), A managers guide to less stress, Employment Relations Today, nr 3.
uczak J., Matuszak-Flejszman A. (2007), Metody itechniki zarzdzania jakoci, Quality Progress, Pozna.
Maslach Ch., Jackson S.E. (1981), The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behaviour, nr 2.
Maslach Ch., Schaufeli W.B., Leiter M.P. (2001), Job Burnout, Annual Review of Psychology,
nr 1.
MF (2007), Trzy samobjstwa wRenault wskutek cigego stresu, Zarzdzanie na wiecie, nr 3.
Niehouse O.I. (1984), Controlling Burnout: A Leadership Guide for Managers, Business Horizons, nr 4.
Pearsall P. (2003), Toksyczny sukces, Dom Wydawniczy Rebis, Pozna.
Schultz D.P., Schultz S.E. (2002), Psychologia awyzwania dzisiejszej pracy, PWN, Warszawa.
(2005) W stresie szefowie staj si autorytarni, Zarzdzania na wiecie, nr 10.
(2007) Naduywanie e-maili, Zarzdzanie na wiecie, nr 2.

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60

60

Marcin emigaa

(2009) Miliard euro za stres, Dziennik z30 padziernika.

(2009) Samobjstwa we francuskim gigancie, Dziennik z15 padziernika.

Hazards in the Managers World

Summary
The aim of the article is to analyze the organizational hazards that managers must contend with today. The author concentrates on five danger areas that may serve as a warning
to prospective and current managers. Firstly, the profession of manager is packed with
stress, where informational overload has become one of the most dangerous stressors of
recent years. Secondly, a skyrocketing imperative to strive for success, irrespective of any
negative consequences, is causing managers to take the path of toxic success. Thirdly,
there is the growing readiness among managers to take up extreme jobs. Fourthly, an
increasing number of managers suffer from job burnout as well as work addiction
workaholism. Fifthlythe most tragic consequencesthere are cases of death from
overwork. Analysis and reflection on this map of managerial hazards facilitates a distancing from changing organizations and their requirements.
Marcin emigaa doktor in., jest adiunktem wWyszej Szkole Zarzdzania iPrawa
im. Heleny Chodkowskiej wWarszawie. Prowadzi wykady we Francji (Institut dAdministration des Enterprises [IAE], Universit Montpellier 2) iBelgii (Haute Ecole Libre
Mosane, Liege). Do jego zainteresowa nale przede wszystkim nowoczesne koncepcje zarzdzania: zarzdzanie jakoci, zarzdzanie wiedz, zarzdzanie ekologiczne oraz
spoeczne i etyczne implikacje gospodarki i zarzdzania. Jest autorem ponad 20 artykuw naukowych oraz piciu ksiek: Spoeczna odpowiedzialno przedsibiorstwa
(2007), Jako wsystemie zarzdzania przedsibiorstwem (dwa wydania 2008 i2009)
oraz Meneder nowych czasw (2010) i, wsplnie zB.R. Kucem, ycie ipraca wspczesnego menedera (2010).

zzl_3-4-2011_zemigala_m_51-60