2014 Maj PR Klucz

EGZAMIN MATURALNY
W ROKU SZKOLNYM 2013/2014
MATEMATYKA
POZIOM ROZSZERZONY
ROZWIZANIA ZADA
I SCHEMAT PUNKTOWANIA
MAJ 2014
2
Egzamin maturalny z matematyki
Rozwizania zada i schemat punktowania poziom rozszerzony
Zadanie 1. (04)
Dana jest funkcja f okrelona wzorem f ( x)
x 0 . Wyznacz zbir wartoci tej funkcji.
x 3 x 3
dla kadej liczby rzeczywistej
x
Obszar standardw
Opis wymaga
Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji
Wykorzystanie pojcia wartoci bezwzgldnej i jej

interpretacji geometrycznej.
Sporzdzanie wykresu, odczytywanie wasnoci i
rozwizywanie zada umieszczonych w kontekcie
praktycznym zwizanych z proporcjonalnoci odwrotn.
(II.1.f, 4.m)
Rozwizanie
Wzr funkcji f moemy zapisa w kadym ze zbiorw: , 3, 3, 3 \ 0, 3, bez
symbolu wartoci bezwzgldnej. Wwczas
x 3 x 3
dla x , 3
x 3 x 3
f ( x)
dla x 3, 0 0,3 ,
x
x 3 x 3
dla x 3,
czyli
2 dla x , 3
6
f ( x)
dla x 3, 0 0,3 .
x
2 dla x 3,
Wykres ma wic posta

y
6
5
4
3
2
1
-10
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
-1
-2
-3
-4
-5
-6
Zbiorem wartoci funkcji f jest , 2 2, .
10
3
Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony
Schemat oceniania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy:
zapisze przedziay: , 3 , 3, 3 , 3, i na tym poprzestanie lub dalej
popeni bdy, np. przy korzystaniu z definicji wartoci bezwzgldnej
albo
zaznaczy na osi liczbowej przedziay: , 3 , 3, 3 , 3, i na tym
poprzestanie lub dalej popeni bdy, np. przy korzystaniu z definicji wartoci
bezwzgldnej.
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ..................................................................... 2 pkt
x 3 x 3
Zdajcy zapisze licznik uamka
w przedziaach , 3 , 3, 3 , 3,
x
bez uycia symbolu wartoci bezwzgldnej, np.:
x 3 x 3 x 3 x 3 dla x , 3 ,
x 3 x 3 x 3 x 3 dla x 3, 0 0,3 ,
x 3 x 3 x 3 x 3 dla x 3, .
Uwaga
Nie wymagamy, eby zdajcy rozpatrujc funkcj f w przedziale 3,3 zapisa warunek
x 0.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................... 3 pkt

Zdajcy
zapisze wzr funkcji f w poszczeglnych przedziaach popeniajc bd rachunkowy
i konsekwentnie do popenionego bdu poda jej zbir wartoci
albo
poprawnie narysuje wykres funkcji f i bdnie odczyta zbir wartoci (np. R ).
Rozwizanie pene ............................................................................................................. 4 pkt
Zdajcy poda zbir wartoci funkcji f: , 2 2, .
Uwaga
Jeeli zdajcy narysuje poprawnie wykres funkcji i nie poda zbioru jej wartoci, to otrzymuje
3 punkty.
4
Zadanie 2. (06)
Wyznacz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych funkcja kwadratowa

f ( x) x 2 (2m 2) x 2m 5 ma dwa rne pierwiastki x1 , x2 takie, e suma kwadratw
odlegoci punktw A x1 , 0 i B x2 , 0 od prostej o rwnaniu x y 1 0 jest rwna 6.
Obszar standardw
Uycie i tworzenie strategii
Opis wymaga
Rozwizywanie zada (rwnie umieszczonych w kontekcie
praktycznym), prowadzcych do badania funkcji
kwadratowej. Obliczanie odlegoci punktu od prostej. (IV.4.l,
8.c)
I sposb rozwizania
Funkcja kwadratowa f ma dwa rne pierwiastki wtedy i tylko wtedy, gdy speniony jest
warunek 0 . Zatem
2m 2 4 1 2m 5 0 ,
4m 2 16 0 ,
4 m 2 m 2 0 ,
2
m , 2 2, .
Odlego punktu A x1 , 0 od prostej o rwnaniu x y 1 0 jest rwna

1 x1 1 0 1
d1
x1 1
2
Analogicznie odlego punktu B x2 , 0 od tej prostej jest rwna d 2
x2 1
Suma kwadratw tych odlegoci jest rwna 6, wic otrzymujemy rwno

2
x1 1 x2 1

6.
2 2
Przeksztacajc rwnowanie t rwno otrzymujemy
x1 1
x 1
2
6,
2
2
x12 2 x1 1 x22 2 x2 1 12 ,
x12 x22 2 x1 x2 10 0 ,
x1 x2
2 x1 x2 2 x1 x2 10 0 .
Wykorzystujc wzory Vietea otrzymujemy rwnanie z niewiadom m

2
2m 2 2 2m 5 2 2m 2 10 0 ,
4m 2 8m 4 4m 10 4m 4 10 0 ,
4m 2 8m 12 0 ,
m 2 2m 3 0 ,
m 1 m 3 0 .
5
Std
m 1 lub m 3 .
Tylko dla m 3 istniej pierwiastki x1 , x2 .
II sposb rozwizania
Funkcja kwadratowa f ma dwa rne pierwiastki wtedy i tylko wtedy, gdy speniony jest
warunek 0 . Zatem
2m 2 4 1 2m 5 0 ,
4m 2 16 0 ,
4 m 2 m 2 0 ,
2
m , 2 2, .
Odlego punktu A x1 , 0 od prostej o rwnaniu x y 1 0 jest rwna
d1
1 x1 1 0 1
2
x1 1
2
Analogicznie odlego punktu B x2 , 0 od tej prostej jest rwna d 2
x2 1
2
Suma kwadratw tych odlegoci jest rwna 6, wic otrzymujemy rwno

x1 1 x2 1
x1 1 x2 1 6 .

6 , czyli
2
2
2 2
Pierwiastki x1 , x2 s rwne:
2
2m 2 4m 2 16
2m 2 4m 2 16
m 1 m 2 4 oraz x2
m 1 m2 4 .
2
2
Otrzymujemy wic rwnanie z niewiadom m
x1
m 1 m 2 4 1
m 2
m 2 m2 4
m 1 m 2 4 1
2
m 2 m2 4
6,
12 ,
2 m 2 m 2 4 m 2 4 m 2 2 m 2 m 2 4 m 2 4 12 ,
2
2 m 2 2m 2 8 12 ,
2
4m 4 m 2 10 0 ,
m 2 2m 3 0 ,
m 1 m 3 0 .
Std
m 1 lub m 3 .
Tylko dla m 3 istniej pierwiastki x1 , x2 .
Schemat oceniania I i II sposobu oceniania
Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.

Pierwszy z nich polega na rozwizaniu nierwnoci 0 : m , 2 2, .
6
Za poprawne rozwizanie tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt.

Uwaga Jeeli zdajcy zapisze 0 , to za t cz otrzymuje 0 punktw.
Drugi etap polega na rozwizaniu rwnania d 1 2 d 2 2 6 .

Za t cz rozwizania zdajcy otrzymuje 4 punkty.
Podzia punktw za drugi etap rozwizania:

1 punkt zdajcy otrzymuje za zapisanie odlegoci punktu A lub B od prostej
o rwnaniu x y 1 0 w zalenoci od pierwszej wsprzdnej punktu:
x2 1
x 1
d1 1
, d2
.
2
2
2 punkty zdajcy otrzymuje za zapisanie
wyraenia d 1 d 2 w postaci:
2
x1 x2
2 x1 x2 2 x1 x2
2
albo
rwnoci d 1 2 d 2 2 6 , w postaci rwnowanej, np.:
x1 x2
2 x1 x2 2 x1 x2 10 0
albo
rwnania z niewiadom m w postaci:
m 1
m 2 4 1
m 1
2
m 2 4 1
6.
2
2
3 punkty zdajcy otrzymuje za zapisanie rwnania stopnia drugiego z jedn
2
niewiadom m, np.: 2m 2 2 2m 5 2 2m 2 10 0 lub
2 m 2 2m 2 8 12 .
2
4 punkty zdajcy otrzymuje za rozwizanie tego rwnania: m 1 lub m 3 .
Trzeci etap polega na wyznaczeniu czci wsplnej rozwiza nierwnoci z etapu

pierwszego i drugiego: m 3 .
Rozwizanie pene (trzeci etap).......................................................................................... 6 pkt
Wyznaczenie czci wsplnej zbiorw rozwiza nierwnoci i rwnania oraz podanie

odpowiedzi: m 3 .
Uwaga
Za ostatni etap 1 punkt moe zosta przyznany tylko wwczas, gdy zdajcy poprawnie
wykona etapy I i II rozwizania albo poprawnie wykona etap I i popenia bdy
w rozwizaniu rwnania z etapu II, albo gdy popenia bdy w etapie I i dobrze rozwie
rwnanie z etapu II.
7
Zadanie 3. (01)
Rozwi rwnanie
3 cos x 1 sin x w przedziale 0, 2 .
Obszar standardw
Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji
Opis wymaga
Rozwizywanie rwna i nierwnoci trygonometrycznych.
(II.6.e.R)
I sposb rozwizania
Rwnanie zapisujemy w postaci rwnowanej
3 cos x sin x 1 .
Dzielc obie strony rwnania przez 2 otrzymujemy
3
1
1
cos x sin x .
2
2
2
3
Poniewa
sin oraz
cos , wic rwnanie moemy zapisa w postaci
2
3
2
3
1
sin cos x cos sin x .

3
3
2
Ze wzoru na sinus rnicy dostajemy
1
sin x .
3
2
Std
x 2k lub x 2k , gdzie k jest liczb cakowit,

3
6
3
6
czyli
2k lub x
2k .
W przedziale 0, 2 s tylko dwa rozwizania tego rwnania: x
3
, x .
6
2
Uwaga
1
1
3
cos x sin x moemy rwnie zapisa w postaci rwnowanej
2
2
2
1
cos cos x sin sin x ,
6
6
2
a nastpnie zastosowa wzr na cosinus sumy. Wtedy otrzymujemy
1
cos x .
6 2
Rwnanie
8
Std
x
wic
x
2k lub x
2k lub x
2k , gdzie k jest liczb cakowit,
2k , gdzie k jest liczb cakowit.
Uwaga
Do rwnania elementarnego, np. sin x moemy rwnie doj nieco inaczej.

2
3
sin 3
Zauwamy, e 3 tg , czyli 3
. Zatem rwnanie 3 cos x sin x 1 moemy
cos 3
3
zapisa w postaci rwnowanej
sin 3
cos x sin x 1 ,
cos 3
1
sin x .
2
3
Schemat oceniania I sposobu rozwizania
rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
1
Zdajcy zapisze rwnanie w postaci rwnowanej, np.: sin cos x cos sin x lub
2
3
3
sin 3
1
cos x sin x 1 .
cos cos x sin sin x lub
cos 3
6
6
2
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ...................................................................... 2 pkt
1
1
Zdajcy zapisze rwnanie w postaci rwnowanej: sin x lub cos x .

6 2
2
3
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania..................................................................... 3 pkt
Zdajcy rozwie rwnanie w zbiorze R:
2k lub x
2k , gdzie k jest liczb cakowit.
Rozwizanie pene .............................................................................................................. 4 pkt
3
Zdajcy poda wszystkie rozwizania rwnania z przedziau 0, 2 : x , x .
6
2
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze tylko jedn seri rozwiza rwnania elementarnego i konsekwentnie
poda tylko jedno rozwizanie z przedziau 0, 2 , to otrzymuje 3 punkty.
II sposb rozwizania
9
Poniewa prawa strona rwnania 3 cos x 1 sin x jest nieujemna, wic rwnanie ma
rozwizania tylko wtedy, gdy cos x 0 . Wwczas podnoszc obie strony rwnania do
kwadratu otrzymujemy rwnanie rwnowane
3 cos 2 x 1 2 sin x sin 2 x .
Std i z jedynki trygonometrycznej otrzymujemy
31 sin 2 x 1 2 sin x sin 2 x ,
4 sin 2 x 2 sin x 2 0 ,
2sin 2 x sin x 1 0 .
Podstawiajc t sin x otrzymujemy rwnanie kwadratowe
2t 2 t 1 0 ,
t 1 2t 1 0 .
Std
t 1 lub t
1
.
2
Zatem
sin x 1 lub sin x
1
.
2
3
Rozwizaniem pierwszego z tych rwna jest kada liczba x 2k , gdzie k jest liczb
2
5
cakowit. Rozwizaniem drugiego jest kada liczba x 2k lub x 2k , gdzie
6
6
k jest liczb cakowit.
5
5
Poniewa dla kadego k jest liczb cakowit mamy cos 2k cos 0 , wic
6
6
5
adna z liczb x 2k nie jest rozwizaniem naszego rwnania. Spord pozostaych
6
3
rozwiza, w przedziale 0, 2 znajduj si tylko dwie takie liczby: x , x .
6
2
Uwaga
Zamiast przeksztaca rwnanie 3 cos x 1 sin x w sposb rwnowany do ukadu
rwnania 3 cos 2 x 1 2 sin x sin 2 x i nierwnoci cos x 0 moemy wyznaczy
wszystkie liczby z przedziau 0, 2 , speniajce rwnanie 3 cos 2 x 1 2 sin x sin 2 x ,
a wic liczby x
rwnanie
5
3
, x , x , a nastpnie sprawdzi, ktre z nich speniaj
6
6
2
3 cos x 1 sin x . Wwczas dla x
lewa strona rwnania jest rwna
3 3
1 3
, a prawa 1 sin 1 , wic liczba x jest rozwizaniem

6
6
2 2
6
2 2
5
rwnania 3 cos x 1 sin x . Dla x lewa strona rwnania jest rwna
6
5
3
3
5
1 3
5
3 cos 3
, a prawa 1 sin 1 , wic liczba x nie jest
6
2
6
2 2
6
2
3 cos
10
3
3 cos x 1 sin x . Dla x lewa strona rwnania
2
3
3
3
3 cos 3 0 0 , a prawa 1 sin 1 1 0 , wic liczba x jest
2
2
2
rozwizaniem rwnania.
3
W przedziale 0, 2 znajduj si dwa rozwizania: x , x .
6
2
Schemat oceniania II sposobu rozwizania
rozwizaniem rwnania

rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zapisze zaoenie cos x 0 , a nastpnie zapisze rwnanie w postaci rwnowanej,
np.: 2sin 2 x sin x 1 0 .
1
Zdajcy zapisze alternatyw rwna: sin x 1 lub sin x .
2
Uwaga
1
Wystarczy, e zdajcy zapisze t 1 lub t , jeli wykona podstawienie.
2
1
Zdajcy rozwie rwnania sin x 1 , sin x w zbiorze R:
2
5
3
x 2k , x 2k , x 2k , gdzie k jest liczb cakowit.
6
2
6
3
6
2
Uwaga
3
Jeeli zdajcy zapisze tylko jedn seri rozwiza spord x 2k , x 2k ,
2
6
i konsekwentnie poda tylko jedno rozwizanie z przedziau 0, 2 , to otrzymuje 3 punkty.
III sposb rozwizania

Dopisujc do rwnania 3 cos x sin x 1 jedynk trygonometryczn otrzymujemy ukad
rwna
3 cos x sin x 1
2
2
sin x cos x 1
z niewiadomymi sin x i cos x .
11
Rozwizujc ten ukad dostajemy kolejno:

sin x 3 cos x 1
2
3 cos x 1 cos x 1
sin x 3 cos x 1
2
4 cos x 2 3 cos x 0
sin x 3 cos x 1
3
0
4 cos x cos x
2
sin x 3 cos x 1
3
cos x 0 lub cos x
2
1
sin x
sin x 1
2
lub
cos x 0
cos x 3
2
Rozwizujc otrzymane rwnania elementarne mamy
5
3
x 6 2k lub x 6 2k
x 2 2k
, gdzie k jest liczb cakowit.
lub
x 2k lub x 2k
x k
2
6
6
Std
x 2k lub x 2k , gdzie k jest liczb cakowit.

6
2
3
W przedziale 0, 2 znajduj si dwa rozwizania: x , x .
6
2
Schemat oceniania III sposobu rozwizania
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy zapisze ukad rwna, w ktrym jedno z rwna zawiera tylko jedn niewiadom
cos x lub sin x , np.:
sin x 3 cos x 1
2
3 cos x 1 cos x 1

Zdajcy zapisze alternatyw elementarnych rwna trygonometrycznych wynikajcych
z otrzymanego ukadu, np.:
3
cos x 0 lub cos x
.
2
12
Zdajcy rozwie otrzymane rwnania w zbiorze R:

x
k lub x
2
cakowit.
2k lub x
5
2k , gdzie k jest liczb
6
2k lub x
3
2
6
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze tylko jedn seri rozwiza rwnania elementarnego i konsekwentnie
poda tylko jedno rozwizanie z przedziau 0, 2 , to otrzymuje 3 punkty.
IV sposb rozwizania
Narysujmy w jednym ukadzie wsprzdnych wykresy funkcji f x 3 cos x oraz
g x sin x 1 okrelonych w przedziale 0, 2 .
y
y=g(x)
-1
y= f (x)
-2
W przedziale 0,
funkcja f jest malejca, a jej wartoci malej od 3 do 0, natomiast

2
funkcja g jest w tym przedziale rosnca, a jej wartoci rosn od 1 do 2. Zatem rwnanie
f x g x ma w tym przedziale jedno rozwizanie. Rozwizaniem tym jest x
, gdy
1
3
3 3

oraz g sin 1 1 . Drugim rozwizaniem
f 3 cos 3
6
3 2
6
2
2
6
6
3
rwnania f x g x w przedziale 0, 2 jest x . Jest to wsplne miejsce zerowe
2
funkcji f i g.
3
Zatem w przedziale 0, 2 znajduj si dwa rozwizania rwnania: x , x .
2
6
Schemat oceniania IV sposobu rozwizania
rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy rozway dwie funkcje: f x 3 cos x oraz g x sin x 1 i narysuje wykres
jednej z nich.
Uwaga
13
Zdajcy moe rozwaa funkcje okrelone na dowolnym zbiorze zawierajcym przedzia

0, 2 .
Zdajcy rozway dwie funkcje: f x 3 cos x oraz g x sin x 1 i narysuje w jednym
ukadzie wsprzdnych wykresu obu tych funkcji.

3
Zdajcy poda rozwizania rwnania z przedziau 0, 2 : x , x , ale nie sprawdzi,
2
6

3
e f g .
6
6 2
3
Zdajcy poda wszystkie rozwizania rwnania z przedziau 0, 2 : x , x
2
6
i uzasadni, e s to wszystkie rozwizania rwnania w tym przedziale, np. wykona

3
sprawdzenie f g .
6
6 2
Uwaga
Jeeli zdajcy poda tylko jedno poprawne rozwizanie rwnania z przedziau 0, 2 :
3
albo x i wykona odpowiednie sprawdzenie, to otrzymuje 3 punkty.
2
6
Zadanie 4. (03)
Udowodnij, e dla dowolnych liczb rzeczywistych dodatnich x, y prawdziwa jest nierwno

x
y
x 1 y 1 2 .
y
x
Obszar standardw
Rozumowanie
i argumentacja
Opis wymaga
Przeprowadzenie dowodu twierdzenia zwizanego
z dziaaniami na wyraeniach wymiernych: dodawaniem,
odejmowaniem, mnoeniem i dzieleniem wyrae
wymiernych, skracaniem, rozszerzaniem wyrae
wymiernych. (V.2.f)
Rozwizanie I sposb
x
y
y 1 2 w sposb rwnowany otrzymujemy
y
x
2
x 1 x y 1 y 2 2 xy ,
Przeksztacajc nierwno x 1
x3 x 2 y 3 y 2 2 xy ,
x 2 2 xy y 2 x 3 y 3 0 ,
x y
x3 y 3 0 .
14
Ostatnia nierwno jest prawdziwa, gdy x y 0 dla dowolnych liczb rzeczywistych,

2
natomiast x3 0 i y 3 0 , gdy liczby x i y s dodatnie. To koczy dowd.

Zdajcy otrzymuje ............................................................................................................. 2 pkt
2
gdy zapisze lew stron nierwnoci w postaci rwnowanej: x y x 3 y 3 0 i na tym
poprzestanie lub dalej popenia bdy.

2
2
gdy uzasadni prawdziwo nierwnoci x y x 3 y 3 0 , np. stwierdzi, e x y 0
dla dowolnych liczb rzeczywistych oraz x3 0 i y 3 0 dla liczb dodatnich x i y.

Rozwizanie II sposb
Poniewa x 0 i y 0 , wic x 1 1 i y 1 1 . Std wynika, e
x
y
x
y x y
x 1 y 1 1 1 .
y
x
y
x y x
x y
Suma to suma liczby dodatniej i jej odwrotnoci, wic jest co najmniej rwna 2, czyli
y x
x y
x
y
2 . W rezultacie x 1 y 1 2 , co koczy dowd.
y x
y
x
Uwaga
x y
Nierwno 2 wynika rwnie wprost z twierdzenia o redniej arytmetycznej
y x
x y
x y
x y
y x
i geometrycznej:
1 . Std 2 .
2
y x
y x
x
y x y
gdy zapisze, e x 1 y 1 i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy.
y
x y x
x y
gdy uzasadni prawdziwo nierwnoci 2 , np. stwierdzi, e suma liczby dodatniej
y x
i jej odwrotnoci jest zawsze co najmniej rwna 2 lub wykorzysta nierwno midzy redni
arytmetyczn i redni geometryczn.
15
Rozwizanie III sposb
Przeksztacajc nierwno x 1
x
y
y 1 2 w sposb rwnowany otrzymujemy
y
x
x2 x y2 y
2,
y y x x
x y x2 y2

2.
y x y
x
Suma
x y
to suma liczby dodatniej i jej odwrotnoci, wic jest co najmniej rwna 2,
y x
x2 y2
jest dodatnia, gdy jest sum dwch dodatnich skadnikw. Zatem
natomiast suma
y
x
nierwno
x y x2 y2

2 jest prawdziwa. To koczy dowd.
y x y
x
Uwaga
x y
2 wynika rwnie wprost z twierdzenia o redniej arytmetycznej
y x
x y
x y
x y
y x
i geometrycznej:
1 . Std 2 .
2
y x
y x
Nierwno

Zdajcy otrzymuje............................................................................................................. 1 pkt
x2 x y2 y
gdy zapisze lew stron nierwnoci w postaci rwnowanej:
2
y y x x
x y
i w dalszym rozumowaniu dy do wykazania, e suma jest nie mniejsza ni 2, ale
y x
popenia bdy.
x y x2 y2
x y
gdy uzasadni prawdziwo nierwnoci
2 , np. stwierdzi, e 2 jest
y x y
x
y x
prawdziwa dla dowolnych liczb dodatnich, co wynika z twierdzenia o sumie liczby dodatniej
x2
y2
i jej odwrotnoci oraz
0 i
0 dla liczb rzeczywistych dodatnich x i y.
y
x
16
Zadanie 5. (05)
Dane s trzy okrgi o rodkach A, B, C i promieniach rwnych odpowiednio r, 2r, 3r. Kade
dwa z tych okrgw s zewntrznie styczne: pierwszy z drugim w punkcie K, drugi z trzecim
w punkcie L i trzeci z pierwszym w punkcie M. Oblicz stosunek pola trjkta KLM do pola
trjkta ABC.
Obszar standardw
Opis wymaga
Modelowanie matematyczne
Znajdowanie zwizkw miarowych w figurach paskich, take

z zastosowaniem trygonometrii, rwnie w zadaniach
umieszczonych w kontekcie praktycznym. (III.7.c)
I sposb rozwizania
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
A
r
M
r
K
3r
C
2r
3r
2r
Pole trjkta AMK jest rwne

PAMK
1
1
AM AK sin r 2 sin ,
2
2
pole trjkta ABC jest rwne

1
1
1
PABC AC AB sin 4r 3r sin 12r 2 sin .
2
2
2
Zatem
1 2
r sin
PAMK
1
2
.
PABC 1 12r 2 sin 12
2
Podobnie, pole trjkta BKL jest rwne
1
1
1
2
PBKL BK BL sin 2r sin 4r 2 sin ,
2
2
2
natomiast pole trjkta ABC jest rwne
1
1
1
PABC BA BC sin 3r 5r sin 15r 2 sin ,
2
2
2
17
wic
PBKL
PABC
1
4r 2 sin
4
2
.
1
15r 2 sin 15
2
Pole trjkta CLM jest rwne

1
1
1
2
PCLM CM CL sin 3r sin 9r 2 sin ,
2
2
2
natomiast pole trjkta ABC jest rwne
1
1
1
PABC CA CB sin 4r 5r sin 20r 2 sin ,
2
2
2
Zatem
1
9r 2 sin
PCLM
9
2
.
1
PABC
20
2
20r sin
2
Pole trjkta KLM jest wic rwne
1
4
9
1
PKLM PABC PAMK PBKL PCLM PABC PABC PABC PABC PABC ,
12
15
20
5
czyli
PKLM 1
.
PABC 5
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy wyrazi pole trjkta KLM jako rnic pl odpowiednich trjktw:
PKLM PABC PAMK PBKL PCLM .
Zdajcy wyrazi pole co najmniej jednego z trjktw AMK, BKL lub CLM w zalenoci od
r i sinusa odpowiedniego kta trjkta ABC.
Zdajcy wyznaczy pole co najmniej jednego z trjktw AMK, BKL lub CLM w zalenoci od
1
4
9
pola trjkta ABC, np.: PAMK PABC , PBKL PABC , PCLM
PABC .
12
15
20
Rozwizanie zadania do koca, lecz z usterkami, ktre nie przekrelaj poprawnoci
rozwizania (np. bdy rachunkowe) ............................................................................... 4 pkt
Zdajcy
wyznaczy pole kadego z trjktw AMK, BKL lub CLM w zalenoci od pola trjkta
1
4
9
ABC, np.: PAMK PABC , PBKL PABC , PCLM
PABC i na tym poprzestanie
12
15
20
albo
obliczy stosunek pola trjkta KLM do pola trjkta ABC, popeniajc bdy
rachunkowe (nawet na wczeniejszych etapach rozwizania).
18

P
1
Zdajcy obliczy stosunek pola trjkta KLM do pola trjkta ABC: KLM .
PABC 5
II sposb rozwizania
Dugoci bokw trjkta ABC s rwne AB 3r , AC 4r i BC 5r . Poniewa
AB AC 3r 4r 9r 2 16r 2 25r 2 5r BC ,
2
wic trjkt ABC jest prostoktny. Zatem

4r 4
3r 3
1
, sin
oraz PABC 3r 4r 6r 2 .
sin
5r 5
5r 5
2
Pole trjkta prostoktnego AMK jest rwne
1
1
PAMK AM AK r 2 .
2
2
Pole trjkta BKL jest rwne
1
1
1
4 8
2
PBKL BK BL sin 2r sin 4r 2 r 2 ,
2
2
2
5 5
a pole trjkta CLM jest rwne
1
1
1
3 27 2
2
PCLM CM CL sin 3r sin 9r 2
r .
2
2
2
5 10
Pole trjkta KLM jest wic rwne
1
8
27
1
PKLM PABC PAMK PBKL PCLM 6r 2 r 2 r 2 r 2 PABC ,
2
5
10
5
czyli
PKLM 1
.
PABC 5
rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy
zapisze, e trjkt ABC jest prostoktny
albo
wyrazi pole trjkta KLM jako rnic pl odpowiednich trjktw:
PKLM PABC PAMK PBKL PCLM .
Zdajcy
obliczy sinusy ktw ostrych trjkta ABC: sin 54 , sin 53
albo
wyznaczy pole trjkta ABC w zalenoci od r: PABC 6r 2
albo
wyznaczy pole trjkta AMK w zalenoci od r: PAMK 12 r 2 .
19

Zdajcy wyznaczy pole trjkta ABC i pole jednego z trjktw AMK, BKL, CLM
1
8
27 2
w zalenoci od r: PABC 6r 2 , PAMK r 2 , PBKL r 2 , PCLM
r .
2
5
10
Zdajcy
wyznaczy pole kadego z trjktw ABC, AMK, BKL lub CLM w zalenoci
od r i na tym poprzestanie
albo
obliczy stosunek pola trjkta KLM do pola trjkta ABC, popeniajc bdy
rachunkowe (nawet na wczeniejszych etapach rozwizania).
P
1
Zdajcy obliczy stosunek pola trjkta KLM do pola trjkta ABC: KLM .
PABC 5
III sposb rozwizania
Niech
AB 3r , BC 5r , CA 4r
AK AM r , BK BL 2r , CL CM 3r
Zauwaamy, e BAC 90 , poniewa 3r 4r 5r , zatem

2
KM r 2 r 2 r 2 .
3r 3
4r 4
,
cos ACB
5r 5
5r 5
Zatem z twierdzenia kosinusw mamy
cos CBA
KL 4r 2 4r 2 2 2r 2r
3 4 5
r
5
5
LM 9r 2 9r 2 2 3r 3r
4 3 10
r
5
5
Obliczamy cos KLM :

2
2r 2 KM ML KL 2 ML KL cos KLM
18r 2 16r 2 24 50 2
34
24 2 2
r cos KLM r 2
r cos KLM .
5
5
25
5
5
Zatem
34
2
1
2
2
5
cos KLM
, wic sin KLM
.
2
2
2
2
24
5
20
Wobec tego
1 4 5
3 10
2 6r 2
PKLM
r
r
.
2 5
5
2
5
Poniewa
1
PABC 3r 4r 6r 2 ,
2
P
1
wic otrzymujemy KLM .
PABC 5
Uwaga
Mona obliczy miar kta KLM
1
1
1
1
KLM 180 180 ABC 180 ACB ABC ACB 90 45
2
2
2
2

rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy wyznaczy jeden z bokw trjkta KLM.
Zdajcy wyznaczy trzy boki trjkta KLM.
2
Zdajcy wyznaczy kosinus jednego z ktw trjkta KLM, np. cos KLM
.
2
2
Zdajcy wyznaczy sinus jednego z ktw trjkta KLM, np. sin KLM
.
2
P
1
Zdajcy obliczy stosunek pl trjktw KLM i ABC: KLM .
PABC 5
21
Zadanie 6. (03)
Trjkt ABC jest wpisany w okrg o rodku S. Kty wewntrzne CAB, ABC i BCA tego
trjkta s rwne odpowiednio , 2 i 4 . Wyka, e trjkt ABC jest rozwartoktny
i udowodnij, e miary wypukych ktw rodkowych ASB, ASC i BSC tworz w podanej
kolejnoci cig arytmetyczny.
Obszar standardw
Opis wymaga
Rozumowanie
i argumentacja
Badanie czy dany cig jest arytmetyczny lub geometryczny.

Korzystanie ze zwizkw midzy ktem rodkowym, ktem
wpisanym i ktem midzy styczn a ciciw okrgu (V.5.b,
7.a)
Rozwizanie
Suma ktw trjkta jest rwna 180 . Zatem 2 4 180 , wic 7 180 . Std
25 75 oraz 4 102 76 90 . To oznacza, e trjkt ABC jest rozwartoktny.
C
4
Z twierdzenia o kcie rodkowym i wpisanym wynika, e

BSC 2 BAC 2 oraz ASC 2 ABC 2 2 4 .
Ponadto, wypuky kt rodkowy ASB ma miar rwn

ASB BSC ASC 6 .
Cig 6 ,4 , 2 jest arytmetyczny, a jego rnica jest rwna 2 . To koczy dowd.

Schemat oceniania
1
gdy obliczy miar kta CAB: 180 25 75 i uzasadni, e trjkt ABC jest
7
rozwartoktny.
22
Uwaga
Zdajcy nie musi oblicza miary kta CAB. Wystarczy, e zapisze
4
1
4 180 180 90 .
7
2
gdy rozway poprawnie wpisany w okrg trjkt ABC i wykorzysta twierdzenie o kcie
rodkowym i wpisanym do wyznaczenia miary ktw rodkowych ASC i BSC w zalenoci
od : ASC 4 oraz BSC 2 .
gdy wyznaczy miary wypukych ktw rodkowych ASB, ASC i BSC i stwierdzi, e tworz
one w podanej kolejnoci cig arytmetyczny: ASB 6 , ASC 4 , BSC 2 .
Uwaga
Jeeli zdajcy nie uzasadni, e trjkt ABC jest rozwartoktny, a udowodni, e miary ktw
tworz cig arytmetyczny, to otrzymuje 2 punkty.
Zadanie 7. (06)
Cig geometryczny a n ma 100 wyrazw i s one liczbami dodatnimi. Suma wszystkich

wyrazw o numerach nieparzystych jest sto razy wiksza od sumy wszystkich wyrazw
o numerach parzystych oraz log a1 log a2 log a3 log a100 100 . Oblicz a1 .
Obszar standardw
Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji
Opis wymaga
Badanie czy dany cig jest arytmetyczny lub geometryczny.
Stosowanie wzorw na n-ty wyraz i sum n pocztkowych
wyrazw cigu arytmetycznego i cigu geometrycznego.
(II.5.b, c)
Rozwizanie
Poniewa wszystkie wyrazy cigu a n s dodatnie i suma wszystkich jego wyrazw
o numerach nieparzystych jest 100 razy wiksza od sumy wszystkich wyrazw o numerach
parzystych, wic cig ten nie jest stay.
Zauwamy, e cig, ktrego kolejnymi wyrazami s wyrazy cigu geometrycznego o numerach
nieparzystych rwnie jest geometryczny, a jego iloraz jest rwny q 2 , gdzie q oznacza iloraz
cigu a n . Tak samo cig, ktrego kolejnymi wyrazami s wyrazy cigu a n o numerach
parzystych jest geometryczny i jego iloraz rwnie jest rwny q 2 . Kady z tych cigw ma po
50 wyrazw. Ze wzoru na sum n-pocztkowych wyrazw cigu geometrycznego otrzymujemy
rwnanie
a1
1 q2
50
100a2
1 q2
50
.
1 q2
1
Std mamy a1 100a2 , czyli a1 100a1q . Zatem q
, gdy a1 0 .
100
1 q2
23
Poniewa
log a1 log a2 log a3 log a100 100 ,
wic z wasnoci logarytmw otrzymujemy
log a1 a2 a3 a100 100 .
Z definicji logarytmu otrzymujemy wic
a1 a2 a3 a100 10100 .
Std i ze wzoru na n-ty wyraz cigu geometrycznego dostajemy rwnanie z niewiadom a1
2
1 99
1 1
100
a1 a1
a1
a1
10 ,
100 100
100
1 2 3 99
1
10100 .
a
100
Ze wzoru na sum n-pocztkowych wyrazw cigu arytmetycznego mamy
100
1
1 99
99
2
100
1
100
100
1
100
100
99
2
10100 ,
10100 ,
Std
a1
10
1
100
99
2
10 1099 10100 .
Schemat oceniania
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
zauway, e cig, ktrego kolejnymi wyrazami s wyrazy cigu geometrycznego
o numerach nieparzystych jest geometryczny oraz cig, ktrego kolejnymi wyrazami s
wyrazy cigu a n o numerach parzystych jest geometryczny, a iloraz kadego z tych
cigw jest taki sam
albo
zapisze rwno a1 a3 a5 a99 100 a1q a3 q a5 q a99 q
albo
wykorzysta wzr na sum logarytmw i definicj logarytmu oraz zapisze rwno
log a1 log a2 log a3 log a100 100 w postaci: a1 a2 a3 a100 10100 .
Zdajcy
zapisze rwnanie z niewiadomymi a1 i q: a1

albo
1 q2
1 q2
50
100a2
1 q2
1 q2
50
24
zapisze rwno a1 a3 a5 a99 100q a1 a3 a5 a99

albo
zapisze rwno a1 a1 q a1 q 2 a1 q 99 10100 .
Zdajcy zapisze rwnanie z niewiadom a1 , np.:
2
1 99
1 1
100
a1 a1
a1
a1
10
100
100
100
albo
zapisze zalenoci a1100 q 4950 10100 i q
1
.
100
Uwaga
Jeeli zdajcy obliczy iloraz cigu geometrycznego: q
1
i na tym poprzestanie lub dalej
100
popenia bdy rzeczowe, to otrzymuje 3 punkty.

100
100
1
Zdajcy zapisze rwnanie w postaci a
100
99
2
10100 i na tym zakoczy lub dalej
popenia bdy.
Zdajcy obliczy pierwszy wyraz cigu: a1 10100 .
Zadanie 8. (04)
Punkty A, B, C, D, E, F s kolejnymi wierzchokami szeciokta foremnego, przy czym

A 0, 2 3 , B 2, 0 , a C ley na osi Ox. Wyznacz rwnanie stycznej do okrgu
opisanego na tym szeciokcie przechodzcej przez wierzchoek E.
Obszar standardw
Uycie i tworzenie strategii
Opis wymaga
Rozwizywanie zada dotyczcych wzajemnego pooenia
prostej i okrgu. (IV.8.b.R)
Rozwizanie
Obliczmy dugo boku szeciokta
AB
2 3
22 4 .
Poniewa wierzchoek C tego szeciokta ley na osi Ox, wic C 6, 0 .
25
y
E
1
0
1 B
rodek S okrgu opisanego na tym szeciokcie ma zatem wsprzdne S 4, 2 3 .

Punkt S jest rodkiem przektnej BE szeciokta, wic
x xE y B y E 2 xE 0 y E
S B
,
,
2 2
2
2
Zatem
2 xE
y
4 i E 2 3.
2
2
Std xE 6 i yE 4 3 , wic E 6, 4 3 .
Styczna do okrgu opisanego na szeciokcie foremnym ABCDEF poprowadzona przez

wierzchoek E tego szeciokta jest prostopada do prostej BE. Poniewa wspczynnik
kierunkowy prostej BE jest rwny
yE yB 4 3 0
3,
62
xE xB
1
wic wspczynnik kierunkowy stycznej jest rwny
. Zatem styczna ma rwnanie
3
1
y
x 6 4 3 ,
3
czyli
3
y
x6 3 .
3
Schemat oceniania
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
zapisze dugo boku szeciokta ABCDEF: AB 4
albo
zapisze wsprzdne rodka S okrgu opisanego na szeciokcie: S 4, 2 3
albo
26
obliczy lub poda wspczynnik kierunkowy prostej BE: 3 .

Zdajcy
obliczy lub poda wspczynnik kierunkowy prostej BE: 3 i obliczy lub poda
wsprzdne wierzchoka E: E 6, 4 3
albo
albo
zapisze, e prosta AC jest rwnolega do stycznej

obliczy lub poda wspczynnik kierunkowy prostej AC:
1
.
3

1
Zdajcy obliczy wspczynnik kierunkowy stycznej:
.
3
Uwaga
Jeli zdajcy obliczy wspczynnik kierunkowy stycznej, ale nie obliczy wsprzdnych
punktu E, to otrzymuje 2 punkty.
3
1
Zdajcy zapisze rwnanie stycznej: y
x 6 3 lub y
x 6 4 3 .
3
3
Zadanie 9. (06)
Oblicz objto ostrosupa trjktnego ABCS, ktrego siatka zostaa przedstawiona na

rysunku.
65
C
40
40
A
48
65
B
65
Obszar standardw
Opis wymaga
Wyznaczanie zwizkw miarowych w wielocianach i bryach

obrotowych z zastosowaniem trygonometrii. (III.9.b)
I sposb rozwizania
Przyjmijmy, e podstaw ostrosupa jest trjkt ABC. Wwczas kada z krawdzi bocznych
AS, BS i CS ma dugo 65. Pozostae oznaczenia przyjmijmy takie jak na rysunku.
27
65
65
h1
h2
B
24
O
20
20
24
A
Poniewa wszystkie krawdzie boczne ostrosupa maj t sam dugo, wic spodek
O wysokoci SO ostrosupa jest punktem przecicia symetralnych bokw jest podstawy,
a wic jest rodkiem okrgu opisanego na trjkcie ABC.
Obliczmy promie R tego okrgu. Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta ADC otrzymujemy
2
2
2
2
AD DC AC , czyli 242 DC 402 .
Std
DC 402 242 32 .
Trjkty OEC i ADC s podobne (oba s prostoktne i maj wsplny kt ostry przy
wierzchoku C), wic
OC
AC
R 40
, czyli
.
20 32
CE
CD
Std R 25 .
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta COS otrzymujemy
2
2
2
OC SO CS , czyli 252 h 2 652 .
Std
h 652 252 60 .
Pole trjkta ABC jest rwne

1
1
AB CD 48 32 768 .
2
2
Objto ostrosupa jest wic rwna
1
1
VABCS PABC h 768 60 15360 .
3
3
Uwaga
Pole trjkta ABC moemy obliczy stosujc wzr Herona
PABC p p a p b p c 64 24 24 16 8 24 4 768 .
PABC
Promie R okrgu opisanego na trjkcie ABC moemy obliczy wykorzystujc wzr
28
PABC
Std
R
abc
.
4R
abc
40 40 48
25 .
4 PABC
4 768
Schemat punktowania I sposobu rozwizania

rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy obliczy jedn z wielkoci potrzebnych do obliczenia pola trjkta ABC,
np. DC 32 albo obwd tego trjkta.
Zdajcy
obliczy pole trjkta ABC: PABC 768
albo
obliczy wysoko trjkta ABC opuszczon z wierzchoka C oraz zapisze, e spodek
O wysokoci SO ostrosupa jest rodkiem okrgu opisanego na podstawie ostrosupa.
Uwaga
Wystarczy, e zdajcy oblicza promie okrgu opisanego na trjkcie ABC.
Zdajcy zapisze rwnanie pozwalajce obliczy promie okrgu opisanego na trjkcie ABC,
40 40 48
R 40
np.: 768
lub
.
4 R
20 32
Zdajcy
obliczy wysoko ostrosupa i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy: h 60
albo
obliczy objto popeniajc bdy rachunkowe (nawet na wczeniejszych etapach
rozwizania)
albo
1
pominie we wzorze na objto wspczynnik i otrzyma: VABCS 46080
3
albo
1
pominie we wzorze na pole trjkta wspczynnik i otrzyma: PABC 1536 ,
2
VABCS 30720 .
Uwaga
Jeeli zdajcy obliczy promie okrgu opisanego na trjkcie ABC: R 25 oraz zapisze
rwnanie pozwalajce obliczy wysoko ostrosupa, np.: 252 h 2 652 i na tym
poprzestanie lub dalej popenia bdy, to otrzymuje 4 punkty.
Zdajcy obliczy objto ostrosupa: VABCS 15360 .
29
Uwaga
Jeeli zdajcy pominie we wzorze na objto ostrosupa wspczynnik

wspczynnik
1
i pominie
3
1
we wzorze na pole trjkta, to otrzymuje co najwyej 3 punkty za cae
2
zadanie.
II sposb rozwizania
Przyjmijmy, e podstaw ostrosupa jest trjkt ABC. Wwczas kada z krawdzi bocznych
AS, BS i CS ma dugo 65. Pozostae oznaczenia przyjmijmy takie jak na rysunku.
S
65
65
h1
h2
h
B
24
O
20
D
24
20
A
Poniewa krawdzie podstawy AC i BC maj rwne dugoci i krawdzie boczne AS i BS
maj rwne dugoci, wic spodek O wysokoci SO ostrosupa ley na symetralnej CD
odcinka AB. Odcinek CD jest rwnie wysokoci trjkta ABC opuszczon z wierzchoka C.
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta ADC otrzymujemy
2
2
2
2
AD DC AC , czyli 242 DC 402 .
Std
DC 402 242 32 .
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta ADS otrzymujemy

2
2
2
AD DS AS , czyli 242 h12 652 .
Std
h1 652 242 3649 .
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjktw DOS i COS otrzymujemy
2
2
2
2
2
2
DO SO SD oraz OC SO CS ,
czyli
x 2 h 2 3649 oraz 32 x h 2 652 .
2
x 2 h 2 3649 oraz 322 64 x x 2 h 2 652 .
30
Std
322 64 x 3649 652 ,
x 7,
wic
h 3649 7 2 60 .

1
1
AB CD 48 32 768 .
2
2
1
1
VABCS PABC h 768 60 15360 .
3
3
Uwaga
Moemy te przyj, e podstaw tego ostrosupa jest trjkt ABS i wwczas wysoko
ostrosupa bdzie odcinkiem CM, gdzie punkt M ley na wysokoci SD tej podstawy. Tak jak
w II sposobie rozwizania obliczamy CD 32 oraz SD 3649 . Oznaczajc MD y
PABC
oraz CM h3 , a nastpnie stosujc twierdzenie Pitagorasa dla trjkta MDC i trjkta ASM
otrzymujemy
2
MD CM CD oraz SM CM CS ,
czyli
y 2 h32 322 oraz
3649 y
h32 652 ,
y 2 h32 1024 oraz 3649 2 3649 y y 2 h32 4225 ,

Std
3649 2 3649 y 1024 4225 ,
224
y
.
3649
2
1920
Zatem h3 1024 y 2 1024 224
1024 50176
.
3649
3649
3649
1
1
PABS AB SD 48 3649 24 3649 .
2
2
1
1
1920
VABSC PABS h3 24 3649
15360 .
3
3
3649
Schemat punktowania II sposobu rozwizania

rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy obliczy jedn z wielkoci potrzebnych do obliczenia pola trjkta ABC,
np. DC 32 albo obwd tego trjkta.
31

Zdajcy
obliczy pole trjkta ABC: PABC 768
albo
obliczy wysoko trjkta ABS opuszczon z wierzchoka S oraz wysoko trjkta
ABC opuszczon z wierzchoka C: SD 3649 , DC 32 .
Zdajcy
zapisze ukad rwna pozwalajcy obliczy wysoko ostrosupa opuszczon na
2
podstaw ABC z wierzchoka S: x 2 h 2 3649 i 32 x h 2 652
albo
zapisze ukad rwna pozwalajcy obliczy wysoko ostrosupa opuszczon na

podstaw ABS z wierzchoka C: x 2 h32 322 i
3649 x h32 652 .

Zdajcy
obliczy wysoko ostrosupa opuszczon na podstaw ABC z wierzchoka S i na tym
poprzestanie lub dalej popenia bdy: h 60
albo
obliczy wysoko ostrosupa opuszczon na podstaw ABS z wierzchoka C i na tym
1920
poprzestanie lub dalej popenia bdy: h3
3649
albo
obliczy objto popeniajc bdy rachunkowe (nawet na wczeniejszych etapach
rozwizania)
albo
1
pominie we wzorze na objto wspczynnik i otrzyma: VABCS 46080
3
albo
1
pominie we wzorze na pole trjkta wspczynnik i otrzyma: PABC 1536 ,
2
VABCS 30720 .
Uwaga
Jeeli zdajcy obliczy dugo odcinka OD: x 7 i na tym poprzestanie lub dalej popenia
bdy, to otrzymuje 4 punkty. Podobnie jeli zdajcy obliczy dugo odcinka MD:
224
y
i na tym poprzestanie lub dalej popenia bdy, to otrzymuje 4 punkty
3649
Zdajcy obliczy objto ostrosupa: VABCS 15360 .
32
Uwaga
Jeeli zdajcy pominie we wzorze na objto ostrosupa wspczynnik

wspczynnik
1
i pominie
3
1
we wzorze na pole trjkta, to otrzymuje co najwyej 3 punkty za cae
2
rozwizanie.
Zadanie 10. (05)
Wyznacz wszystkie cakowite wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie

x3 2 x2 2 x 1 x 2 2m 1 x m2 m 0 ma trzy rne pierwiastki rzeczywiste takie,
e jeden z nich jest redni arytmetyczn dwch pozostaych.
Obszar standardw
Opis wymaga
Stosowanie twierdzenia o pierwiastkach wymiernych
wielomianu o wspczynnikach cakowitych. (III.2.c.R)
I sposb rozwizania
Zauwamy, e jednym z pierwiastkw rwnania jest liczba 1 , gdy
3
2
1 2 1 2 1 1 0 .
Pozostae pierwiastki wielomianu rwnania to pierwiastki trjmianu kwadratowego

P x x 2 2m 1 x m 2 m .
Poniewa 2m 1 4 m 2 m 4m 2 4m 1 4m 2 4m 1 , wic tymi
2
2m 1 1
2m 1 1
m , x2
m 1.
2
2
Wyznaczmy wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych jeden z pierwiastkw wielomianu
W x jest redni arytmetyczn dwch pozostaych. Mamy wic
pierwiastkami s liczby x1
m 1 1
m 1
m 1 m
lub m 1
.
lub m
2
2
2
3
lub m 0 lub m 3 . Poniewa m jest liczb cakowit, wic istniej dwie
2
szukane wartoci parametru m: m 0 lub m 3 .
Std m

rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy sprawdzi, e jednym z pierwiastkw rwnania jest 1 .
Zdajcy
stwierdzi, e pozostaymi pierwiastkami rwnania s pierwiastki trjmianu
kwadratowego x 2 2m 1 x m 2 m
33
Zdajcy wyznaczy wszystkie pierwiastki wielomianu W x : 1 , m, m 1 i na tym

poprzestanie lub dalej popenia bdy.
Zdajcy
zapisze rwnania pozwalajce obliczy szukane wartoci parametru m:
m 1 1
m 1
m 1 m
1
lub m
lub m 1
2
2
2
albo
zapisze jedno z rwna i konsekwentnie obliczy warto parametru m (w przypadku
m 1 m
rwnania 1
sformuuje wniosek, e nie istnieje taka cakowita warto
2
parametru m)
albo
rozwie zadanie do koca z bdami rachunkowymi, konsekwentnie formuujc
kocowy wniosek.
Zdajcy wyznaczy szukane cakowite wartoci parametru: m 3, m 0 .
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze rwnania pozwalajce obliczy szukane wartoci parametru m:
m 1 1
m 1
m 1 m
3
1
lub m
lub m 1
, rozwie je i nie odrzuci m ,
2
2
2
2
to otrzymuje 4 punkty.
II sposb rozwizania (wzory Vietea)
Zauwamy, e jednym z pierwiastkw rwnania jest liczba 1 , gdy
3
2
1 2 1 2 1 1 0 .
Pozostae pierwiastki wielomianu rwnania to pierwiastki trjmianu kwadratowego

P x x 2 2m 1 x m 2 m .
Poniewa 2m 1 4 m 2 m 4m 2 4m 1 4m 2 4m 1 , wic ten trjmian ma
2
dwa rne pierwiastki x1 i x2 , speniajce zalenoci:

x1 x2 2m 1 , x1 x2 m 2 m .
Wyznaczymy teraz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych jeden z pierwiastkw
wielomianu W x jest redni arytmetyczn dwch pozostaych. Zapisujemy wic rwnoci
x1 x2
x 1
x 1
lub x1 2
lub x2 1
.
2
2
2
3
Uwzgldniajc wzory Vietea, z pierwszego rwnania otrzymujemy m . Poniewa m
2
jest liczba cakowit, wic to rozwizanie odrzucamy. Z drugiego rwnania wyznaczamy
2
x2 2 x1 1 , a nastpnie ze wzoru Vietea na sum pierwiastkw otrzymujemy x2 m .
3
Po podstawieniu tej zalenoci do wzoru Vietea na iloczyn pierwiastkw otrzymujemy
rwnanie:
34
2
2
2
2 m 1 m m m .
3
3
Po przeksztaceniach to rwnanie przyjmuje posta: m 2 3m 0 . Rwnanie to ma dwa
rozwizania: 3 oraz 0 , stanowice szukane cakowite wartoci parametru.
rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy sprawdzi, e jednym z pierwiastkw rwnania jest 1
Zdajcy stwierdzi, e pozostaymi pierwiastkami rwnania s pierwiastki trjmianu
kwadratowego x 2 2m 1 x m 2 m .
x x
x 1
x 1
x1
Zdajcy zapisze rwnanie 1 2 1 i co najmniej jedno z rwna 1
x2 , 2
2
2
2
oraz oba rwnania wynikajce z wzorw Vietea:
x1 x2 2m 1 i x1 x2 m 2 m .
Uwaga
x x
3
Jeeli zdajcy zapisze jedynie rwnanie 1 2 1 , rozwie je, otrzymujc m ,
2
2
i odrzuci ten wynik, to otrzymuje 2 punkty.
rozwizania (np. bdy rachunkowe) . 4 pkt
Zdajcy doprowadzi ukad rwna, np.
x1 1
2 x2
x1 x2 2m 1
2
x1 x2 m m
2 4
do rwnania kwadratowego z niewiadom m , np. m m 1 m 2 m .

3 3

Zdajcy wyznaczy szukane cakowite wartoci parametru: m 3, m 0 .
35
Zadanie 11. (04)
Z urny zawierajcej 10 kul ponumerowanych liczbami od 1 do 10 losujemy jednoczenie trzy

kule. Oblicz prawdopodobiestwo zdarzenia, e numer jednej z wylosowanych kul jest rwny
sumie numerw dwch pozostaych.
Obszar standardw
Wykorzystanie
i interpretowanie
reprezentacji
Opis wymaga
Wykorzystanie wasnoci prawdopodobiestwa i stosowanie
twierdzenia znanego jako klasyczna definicja
prawdopodobiestwa do obliczania prawdopodobiestw
zdarze. (II.10.d)
I sposb rozwizania (model klasyczny-kombinacje)

Zdarzeniami elementarnymi s trzyelementowe podzbiory a, b, c zbioru 1, 2, , 10 .
Mamy do czynienia z modelem klasycznym.

Liczba wszystkich zdarze elementarnych jest rwna
10! 10 9 8
103
5 3 8 120 .
3! 7! 1 2 3
Niech A oznacza zdarzenie - wylosujemy takie trzy kule, e numer jednej z wylosowanych
kul bdzie rwny sumie numerw dwch pozostaych. Wystarczy wyznaczy liczb takich
zbiorw a, b, c , e a b c i a b c . Liczba a moe przyj wszystkie wartoci od 10
do 3 wcznie. I tak:
10 9 1 8 2 7 3 6 4 , wic s 4 takie podzbiory, gdzie a 10 ,
9 8 1 7 2 6 3 5 4 , wic s 4 takie podzbiory, gdzie a 9 ,
8 7 1 6 2 5 3 , wic s 3 takie podzbiory, gdzie a 8 ,
7 6 1 5 2 4 3 , wic s 3 takie podzbiory, gdzie a 7 ,
6 5 1 4 2 , wic s 2 takie podzbiory, gdzie a 6 ,
5 4 1 3 2 , wic s 2 takie podzbiory, gdzie a 5 ,
4 3 1 , wic jest 1 taki podzbir, gdzie a 4 ,
3 2 1 , wic jest 1 taki podzbir, gdzie a 3 .
W rezultacie
A 2 4 3 2 1 2 10 20 .
Prawdopodobiestwo zdarzenia A jest wic rwne
20 1
P ( A)
.
120 6
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
zapisze liczb wszystkich zdarze elementarnych: 103
albo
opisze zdarzenie elementarne sprzyjajce zdarzeniu A, np. w postaci a, b, c , gdzie

a b c i a bc.
36
Uwaga
Zdajcy moe rwnie zapisa a b c lub b a c lub c a b .
Zdajcy
opisze zdarzenia sprzyjajce np. w postaci a, b, c , gdzie a b c i a b c oraz
obliczy ich liczb: A 20

albo
zapisze liczb wszystkich moliwych zdarze elementarnych: 103 i opisze

zdarzenia sprzyjajce np. w postaci a, b, c , gdzie a b c i a b c .

Zdajcy zapisze liczb wszystkich moliwych zdarze elementarnych: 103 oraz opisze
zdarzenia sprzyjajce np. w postaci a, b, c , gdzie a b c i a b c oraz obliczy ich

liczb: A 20 .
20 1
Zdajcy obliczy prawdopodobiestwo zdarzenia A: P ( A)
.
120 6
Uwagi
1. Jeeli zdajcy wypisujc zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A pominie co
najwyej jeden przypadek i konsekwentnie rozwie zadanie do koca, to otrzymuje
3 punkty.
2. Jeeli zdajcy wypisujc zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A zapisze podzbir,
ktry nie jest zdarzeniem elementarnym w przyjtym modelu, np. 10,5,5 , to moe
otrzyma co najwyej 1 punkt, o ile poprawnie zapisze liczb wszystkich zdarze

elementarnych.
3. Jeeli zdajcy poprawnie poda liczb wszystkich zdarze elementarnych, poprawnie opisze
zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A (lub je wypisze) i poda ich liczb, ale popeni
bdy rachunkowe i otrzymany wynik jest z przedziau (0,1), to otrzymuje 3 punkty. Jeeli
natomiast otrzyma wynik P ( A) 1 , to otrzymuje 0 punktw za cae zadanie.
II sposb rozwizania (model klasyczny-wariacje)
Niech zdarzeniem elementarnym bdzie trzywyrazowy cig a, b, c , ktrego wyrazami s
liczby ze zbioru 1, 2, , 10 takie, e a b i a c i b c . Mamy do czynienia z modelem

klasycznym. Liczba wszystkich zdarze elementarnych jest rwna
10 9 8 720 .
Niech A oznacza zdarzenie, e wylosujemy takie trzy kule, e numer jednej z wylosowanych
kul bdzie rwny sumie numerw dwch pozostaych. Wystarczy wyznaczy liczb takich
cigw a, b, c , e a b c i a b c , czyli cigw malejcych.
Liczba a moe przyj wszystkie wartoci od 10 do 3 wcznie. I tak:
10 9 1 8 2 7 3 6 4 , wic s 4 takie cigi, gdzie a 10 ,
9 8 1 7 2 6 3 5 4 , wic s 4 takie cigi, gdzie a 9 ,
8 7 1 6 2 5 3 , wic s 3 takie cigi, gdzie a 8 ,
37
7 6 1 5 2 4 3 , wic s 3 takie cigi, gdzie a 7 ,

6 5 1 4 2 , wic s 2 takie cigi, gdzie a 6 ,
5 4 1 3 2 , wic s 2 takie cigi, gdzie a 5 ,
4 3 1 , wic jest 1 taki cig, gdzie a 4 ,
3 2 1 , wic jest 1 taki cig, gdzie a 3 .
Z kadego takiego cigu malejcego mona utworzy 3! 6 zdarze elementarnych
sprzyjajcych zdarzeniu A. W rezultacie
A 3! 2 4 3 2 1 6 20 120 .
Prawdopodobiestwo zdarzenia A jest wic rwne

120 1
P ( A)
.
720 6
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
zapisze liczb wszystkich moliwych zdarze elementarnych: 10 9 8
albo
opisze zdarzenie elementarne sprzyjajce zdarzeniu A, np. w postaci
a , b, c ,
gdzie a b c lub b a c lub c a b .

Zdajcy
opisze zdarzenia sprzyjajce np. w postaci a, b, c , gdzie a b c lub b a c lub
c a b oraz obliczy liczb cigw a, b, c , gdzie a b c i a b c (albo
a b c i a b c ): 49
albo
opisze zdarzenia sprzyjajce np. w postaci a, b, c , gdzie a b c lub b a c lub

c a b oraz obliczy liczb cigw a, b, c w jednej z tych sytuacji, np. w sytuacji,
gdy a b c
albo
zapisze liczb wszystkich zdarze elementarnych: 10 9 8 i opisze zdarzenia

sprzyjajce zajciu zdarzenia A, np. w postaci a, b, c , gdzie a b c lub b a c
lub c a b .

Zdajcy zapisze liczb wszystkich zdarze elementarnych: 10 9 8 oraz opisze
zdarzenia sprzyjajce zajciu zdarzenia A, np. w postaci a, b, c , gdzie a b c lub

b a c lub c a b oraz obliczy ich liczb: A 6 20 .

1
Zdajcy obliczy prawdopodobiestwo zdarzenia A: P ( A) .
6
38
Uwagi
1. Jeeli zdajcy wypisujc zdarzenia elementarne sprzyjajce postaci a, b, c , gdzie
a b c i a b c (albo a b c i a b c ), pominie co najwyej jedno i konsekwentnie
rozwie zadanie do koca, to otrzymuje 3 punkty.
2. Jeeli zdajcy wypisujc zdarzenia elementarne sprzyjajce postaci a, b, c , gdzie
a b c i a b c (albo a b c i a b c ) zapisze cig, ktry nie jest zdarzeniem
elementarnym w przyjtym modelu, np. 10,5,5 , to moe otrzyma co najwyej 1 punkt,
o ile poprawnie zapisze liczb wszystkich zdarze elementarnych.

3. Jeeli zdajcy poprawnie poda liczb wszystkich zdarze elementarnych, poprawnie opisze
zdarzenia elementarne sprzyjajce zdarzeniu A (lub je wypisze) i poda ich liczb, ale popeni
bdy rachunkowe, jednak otrzymany wynik jest z przedziau (0,1), to otrzymuje 3 punkty.
Jeeli natomiast otrzyma wynik P ( A) 1 , to otrzymuje 0 punktw za cae zadanie.
4. Jeeli zdajcy stosuje rne modele probabilistyczne do obliczenia i A , to otrzymuje
0 punktw.

2014 Maj PR Klucz

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2014 Maj PR Klucz

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2013/2014

Wykorzystanie pojcia wartoci bezwzgldnej i jej

Wykres ma wic posta

Zbiorem wartoci funkcji f jest , 2 2, .

zaznaczy na osi liczbowej przedziay: , 3 , 3, 3 , 3, i na tym

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................... 3 pkt

Wyznacz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych funkcja kwadratowa

Odlego punktu A x1 , 0 od prostej o rwnaniu x y 1 0 jest rwna

Analogicznie odlego punktu B x2 , 0 od tej prostej jest rwna d 2

Suma kwadratw tych odlegoci jest rwna 6, wic otrzymujemy rwno

Wykorzystujc wzory Vietea otrzymujemy rwnanie z niewiadom m

Analogicznie odlego punktu B x2 , 0 od tej prostej jest rwna d 2

Suma kwadratw tych odlegoci jest rwna 6, wic otrzymujemy rwno

Schemat oceniania I i II sposobu oceniania

Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.

Za poprawne rozwizanie tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt.

Drugi etap polega na rozwizaniu rwnania d 1 2 d 2 2 6 .

Podzia punktw za drugi etap rozwizania:

4 punkty zdajcy otrzymuje za rozwizanie tego rwnania: m 1 lub m 3 .

Trzeci etap polega na wyznaczeniu czci wsplnej rozwiza nierwnoci z etapu

Wyznaczenie czci wsplnej zbiorw rozwiza nierwnoci i rwnania oraz podanie

3 cos x 1 sin x w przedziale 0, 2 .

sin cos x cos sin x .

x 2k lub x 2k , gdzie k jest liczb cakowit,

W przedziale 0, 2 s tylko dwa rozwizania tego rwnania: x

2k , gdzie k jest liczb cakowit,

2k , gdzie k jest liczb cakowit.

Do rwnania elementarnego, np. sin x moemy rwnie doj nieco inaczej.

Zdajcy zapisze rwnanie w postaci rwnowanej: sin x lub cos x .

2k , gdzie k jest liczb cakowit.

Rozwizanie pene .............................................................................................................. 4 pkt

3 cos x 1 sin x . Wwczas dla x

lewa strona rwnania jest rwna

, a prawa 1 sin 1 , wic liczba x jest rozwizaniem

Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego

III sposb rozwizania

Rozwizujc ten ukad dostajemy kolejno:

x 2k lub x 2k , gdzie k jest liczb cakowit.

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ..................................................................... 2 pkt

Zdajcy rozwie otrzymane rwnania w zbiorze R:

Rozwizanie pene .............................................................................................................. 4 pkt

funkcja f jest malejca, a jej wartoci malej od 3 do 0, natomiast

Zdajcy moe rozwaa funkcje okrelone na dowolnym zbiorze zawierajcym przedzia

ukadzie wsprzdnych wykresu obu tych funkcji.

Udowodnij, e dla dowolnych liczb rzeczywistych dodatnich x, y prawdziwa jest nierwno

Ostatnia nierwno jest prawdziwa, gdy x y 0 dla dowolnych liczb rzeczywistych,

natomiast x3 0 i y 3 0 , gdy liczby x i y s dodatnie. To koczy dowd.

poprzestanie lub dalej popenia bdy.

dla dowolnych liczb rzeczywistych oraz x3 0 i y 3 0 dla liczb dodatnich x i y.

Rozwizanie III sposb

Schemat oceniania III sposobu rozwizania

Znajdowanie zwizkw miarowych w figurach paskich, take

Pole trjkta AMK jest rwne

pole trjkta ABC jest rwne

Pole trjkta CLM jest rwne

Rozwizanie pene .............................................................................................................. 5 pkt

wic trjkt ABC jest prostoktny. Zatem

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................... 3 pkt

Zauwaamy, e BAC 90 , poniewa 3r 4r 5r , zatem

Obliczamy cos KLM :

Schemat oceniania III sposobu rozwizania

Badanie czy dany cig jest arytmetyczny lub geometryczny.