TECHNIKA PISANIA

PRACY DYPLOMOWEJ

Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie

Zdzisaw SIROJ

PRZYGOTOWANIE PRACY DYPLOMOWEJ

Poradnik dla studentw i promotorw

Warszawa 2009

Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie

Spis treci
Recenzent: prof. dr hab. Kazimierz Doktr

Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wydawca: Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie

03-204 Warszawa, ul. abiszyska 25
tel. 022 814 32 37 wew.112
e-mail: ktomasinska@uczelniawarszawska.pl

Rozdzia I
Oglne uwagi dotyczce ksztatu pracy dyplomowej
1.1. Praca dyplomowa jako forma pimiennictwa naukowego. . . . . 9
1.2. Struktura pracy dyplomowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.3. Rozmieszczenie treci i estetyka pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Ksika nie bya redagowana w wydawnictwie.

Rozdzia II
Przygotowanie czci wstpnej pracy
2.1. Tytuowa strona pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Skad, amanie, druk, oprawa:

INA Usugi Poligraficzne
tel./fax 022 811 36 45
e-mail: ina@skrzynka.pl

2.2. Sporzdzanie Spisu treci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.3. Konstruowanie Wstpu do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Rozdzia III
Przygotowanie zasadniczej czci pracy
3.1. Opracowanie tekstu gwnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

Copyright by Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej-Curie

Warszawa 2009

3.2. Dobr i wykorzystanie rde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

3.3. Stosowanie przypisw w pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
3.4. Sporzdzanie graficznych elementw pracy . . . . . . . . . . . . . . .36

ISBN 978-83-923588-8-6

Rozdzia IV
Przygotowanie kocowej czci pracy
4.1. Przygotowanie Zakoczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Wydanie I
Nakad 2.000 egz.

4.2. Sporzdzanie Bibliografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4.3. Sporzdzanie wykazw graficznych elementw pracy . . . . . . 42

4.4. Zamieszczanie zacznikw do pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Wstp

4.5. Fakultatywne elementy pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Rozdzia V
Uwagi kocowe
5.1. Etyczne aspekty przygotowania pracy dyplomowej . . . . . . . . . 45
5.2. Kryteria i procedura oceny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Zakoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Zaczniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Poprawne napisanie i zredagowanie pracy dyplomowej oraz jej techniczne przygotowanie jest dla studentw zadaniem trudnym, w szczeglnoci dla tych, ktrzy pierwszy raz musz zmierzy si z tym wyzwaniem. W przygotowanym poradniku podajemy, naszym zdaniem,
najprostsz form warsztatowego przygotowania pracy. Zastosowanie
si do tych standardw daje szans waciwego porozumiewania si
studenta z promotorem. Standardy warsztatowe uatwiaj ocen oraz
daj moliwo porwnywania prac przygotowanych pod opiek naukow rnych promotorw.
Celem niniejszego skryptu jest dostarczenia studentom podstawowej wiedzy o technice pisania pracy dyplomowej, przez ktr rozumie
bdziemy umiejtno wykonywania rnych czynnoci dotyczcych
jej sporzdzania i pomylnej obrony. Ksika ma suy pomoc w
poprawnym jej przygotowaniu, wyrczajc w tej materii promotorw
prac, ktrzy mog bardziej skupi si na jej merytorycznych aspektach.
Publikacja ta jest swego rodzaju narzdziem umoliwiajcym konstruowanie pracy, jak i nadanie jej odpowiedniej formy wymaganej normami, czy zaleceniami wadz uczelni. Prezentuje wymagania i standardy,
jakie s stawiane wikszoci prac dyplomowych.
Praca zawiera take elementy metodyki pisania pracy dyplomowej,
przez ktr rozumiemy zbir zasad i sposobw postpowania dotyczcych pisania pracy i jej obrony. Chodzi o to, by pokaza studentom
cise powizanie treci i formy pracy.
Rozdzia I ma charakter oglny. Charakteryzuje elementy i cechy
pracy dyplomowej, przedstawia struktur pracy i sposoby jej konstruowania oraz kwestie zwizane z estetyk pracy.
Rozdzia II pokazuje, jak naley przygotowa wstpn cz pracy,
tj. jak poprawnie zamieci tytuow stron pracy, jak sporzdzi Spis
treci i skonstruowa Wstp pracy.
Rozdzia III opisuj przygotowanie zasadniczej czci pracy. Przedstawia, na czym polega opracowanie tekstu gwnego, a w szczeglno-

ci: dobr i wykorzystanie rde, stosowanie przypisw i sporzdzanie graficznych elementw pracy.

Rozdzia I

Rozdzia IV zawiera informacje, jak przygotowa kocow cz

pracy. Autor przedstawia, jak naley napisa Zakoczenie pracy, sporzdzi Bibliografi, wykazy graficznych elementw pracy, zamieszcza
zaczniki do pracy oraz charakteryzuje fakultatywne elementy pracy.

Oglne uwagi dotyczce ksztatu

pracy dyplomowej

Rozdzia V powicony jest etycznym aspektom przygotowania

pracy dyplomowej oraz kryteriom i procedurze oceny pracy.
Zaczniki do pracy zawieraj przykady sporzdzania wybranych
jej elementw.
Na ksztat niniejszego skryptu istotny wpyw miay uwagi, ktre poczynili: prof. dr Ireneusz Michakw rektor Uczelni Warszawskiej
im. Marii Skodowskiej Curie i prof. dr hab. Kazimierz Doktr - kierownik Katedry Socjologii i Zarzdzania w Instytucie Socjologii Wydziau Ekonomiczno Socjologicznego Uniwersytetu dzkiego.
Szczeglne podzikowania nale si prof. dr hab. Zbigniewowi
Landauowi prorektorowi Uczelni Warszawskiej im. Marii Skodowskiej Curie ds. naukowych. Przejrza On uwanie maszynopis, nanoszc merytoryczne i redakcyjne uwagi, ktre znacznie udoskonaliy
prac.

1.1. Praca dyplomowa jako forma pimiennictwa

naukowego
Praca dyplomowa powinna posiada cechy pracy naukowej. Jeli
tak nie jest, to jest to zasuga zarwno jej autora, jak i promotora.
Praca dyplomowa jest zatem form pimiennictwa naukowego,
przygotowywan pod kierunkiem promotora i bronion przed specjalnie do tego powoan komisj. Powinny wystpowa w niej elementy
pracy naukowej, takie m. in. jak:
problem badawczy / cel pracy,
przedmiot badania,
tezy i hipotezy badawcze,
charakterystyka metod, technik i narzdzi badawczych,
opis przebiegu badania,
rezultaty badania,
przegld pimiennictwa,
bibliografia.
Wyrniamy rne rodzaje prac dyplomowych, np.:
licencjackie,
inynierskie,
magisterskie,
podyplomowe,
specjalistyczne,
doktorskie,
habilitacyjne.
Najbardziej powszechny charakter maj prace przygotowywane
przez studentw, std te im powicone jest niniejsze opracowanie.

10

11

Po co piszemy prace dyplomowe? Poprzez napisanie pracy dyplomowej pod nadzorem promotora jestemy w stanie:
stwierdzi, czy student swobodnie wypowiada si w danej kwestii
i w jakim stopniu opanowa on studiowan specjalno czy kierunek,
okreli, czy potrafi on zastosowa podstawowe elementy metodologii bada (sformuowa problem badawczy i problemy szczegowe, okreli przedmiot badania, opisa metody, techniki i
narzdzia badawcze, przeprowadzi badanie i wysnu z niego
wnioski).
Praca dyplomowa moe by napisana w jzyku obcym, ale zgod na
to musz wyrazi wadze uczelni.

1.2. Struktura pracy dyplomowej

Struktur pracy dyplomowej moemy rozpatrywa wedug elementw merytorycznych i redakcyjnych. Waniejsze znaczenie ma pierwsze podejcie.
Kada praca dyplomowa powinna zawiera trzy gwne elementy:
wstp, rozwinicie i zakoczenie. Prac moemy podzieli take na
czci: pocztkow (wstpn), zasadnicz i kocow. Cz zasadnicz
pracy (osnow) stanowi jej rozdziay merytoryczne. Elementy pracy
poprzedzajce osnow zaliczamy do czci wstpnej, za umieszczane
za ni do czci kocowej.
Cz merytoryczna pracy (rozdziay merytoryczne) powinna skada si z czci teoretycznej (przegldu literatury) i czci szczegowej (rozdziaw szczegowych). Ich ilo i ksztat wynika powinien z
charakteru pracy (zwykle powinno ich by 3-5).
Konstrukcja poszczeglnych rozdziaw pracy powinna nawizywa do tytuu pracy, ktrego tre z kolei powinna wynika z:
problematyki i tematu pracy,
charakteru pracy,
przyjtego problemu badawczego / celu pracy,
zakresu pracy (rzeczowego, przestrzennego i czasowego),
treci pracy.

Warto w tym miejscu zdefiniowa takie terminy, jak: problematyka,

temat i tytu pracy, gdy czsto sprawiaj one studentom duo kopotw.
Przez problematyk pracy dyplomowej rozumie bdziemy og
problemw i zagadnie, skadajcych si na jak kwesti, dziedzin
czy fragment rzeczywistoci. Temat pracy dyplomowej to jest pewne
zadanie, teza czy zagadnienie do (ewentualnego) rozwinicia, rozszerzenia, zbadania. Tytu pracy dyplomowej za to jej nazwa. Powinien
on rozwija (rozszerza) temat pracy i zawiera rzeczowe, przestrzenne i czasowe elementy pracy, czyli zakres pracy. Nie moe by on zbyt
oglny, ani zbyt dugi.
Przykad:
Motywowanie pracownikw (problematyka pracy),
Skuteczno stosowanych rodkw motywowania pracownikw w
przedsibiorstwach (temat pracy),
Wpyw rodkw motywowania pracownikw stosowanych w przedsibiorstwie Wrzos na efekty jego dziaalnoci (tytu pracy).
Konstruujc tytu pracy dyplomowej musimy pamita, i nie zawsze musz znale si w nim wszystkie elementy zakresu pracy, np.
jeli w trakcie pisania pracy przeprowadzamy badanie, i jego czas trwania zapisalimy w czci metodologicznej pracy, to w tytule moemy
pomin jej zakres czasowy lub jeli praca dotyczy obszaru Polski, to
moemy pomin nazw kraju, czyli zakres przestrzenny. W takich
przypadkach lepiej kwesti t skonsultowa z promotorem.
Oto niektry przykady poprawnie sformuowanych przykadw tytuw prac dyplomowych (badawczych, opisowych, projektowych, historycznych, diagnostycznych, itp.):
Wykorzystanie rodkw unijnych a rozwj terenw wiejskich na przykadzie gminy Zotokos (nie podajemy tu zakresu, gdy wiadomo
jest, od kiedy wykorzystujemy rodki unijne),
Rozwj turystyki na Mazowszu w latach 2004-2010,
Rozwj systemu bankowego w Polsce po wstpieniu do Unii Europejskiej,
Wpyw reklamy telewizyjnej na sprzeda zabawek firmy Mi,
Ocena zarzdzania zasobami ludzkimi w firmie Rozwj,

12

13

Wpyw zaj pozaszkolnych na rozwj dzieci i modziey na przykadzie dziaalnoci klubu Lira,
Projekt i implementacja witryny internetowej przedsibiorstwa Impexpol,
Kwestia chopska w twrczoci Floriana Znanieckiego,
Wdraanie systemu jakoci HACCP w restauracji Jutrzenka,
Efekty dziaalnoci Powiatowego Urzdu Pracy w Koskowoli w walce
z bezrobociem w latach 2000 2004,
Problem dostpnoci usug medycznych na przykadzie Zakadu
Opieki Zdrowotnej w Trzemesznie,
Techniki informatyczne w kartowaniu geologicznym,
Zoono czasowa wybranych algorytmw sortowania wewntrznego,
Zarzdzanie wsplnot mieszkaniow przy ul. Kowalewskiej 23 w
Warszawie,
Kompetencje nauczycieli ekonomii w opinii uczniw olsztyskich
szk rednich,
Rola doradztwa prawnego w ksztatowaniu kultury organizacyjnej
przedsibiorstwa na przykadzie Castoramy.
Konstruujc tytuy rozdziaw i podrozdziaw pracy naley pamita, i powinny one wynika z charakteru pracy i tytuu pracy dyplomowej, a take nawizywa do szczegowych celw i problemw
badawczych (tez). Pamita przy tym naley, i tytuy rozdziaw merytorycznych nie powinny si powtarza z tytuem pracy dyplomowej.
Oto przykady:
Tytu pracy: Rozwj agroturystyki na Podlasiu w latach 2004-2009
Rozdzia I
Agroturystyka jako przykad aktywizacji obszarw wiejskich
Rozdzia II
Charakterystyka Podlasia jako regionu
Rozdzia III
Tendencje rozwojowe agroturystyki na Podlasiu po przystpieniu kraju do Unii Europejskiej
Tytu pracy: Transformacja systemu bankowego w Polsce w latach
1989-2004

Rozdzia I
System bankowy jego istota i podstawowe elementy
Rozdzia II
System bankowy w Polsce przed rokiem 1989
Rozdzia III
Przemiany w polskim systemie bankowym w okresie transformacji
Tytu pracy: Wpyw reklamy telewizyjnej na sprzeda zabawek firmy
Mi
Rozdzia I
Reklama telewizyjna i jej specyfika
Rozdzia II
Rynek zabawek dla dzieci w Polsce
Rozdzia III
Charakterystyka firmy Mi
Rozdzia IV
Badanie oddziaywania reklamy telewizyjnej na sprzeda zabawek dla dzieci produkowanych przez firm Mi
Tytu pracy: Projekt i implementacja witryny internetowej przedsibiorstwa Impexpol
Rozdzia I
Technologia tworzenia stron internetowych w literaturze przedmiotu
Rozdzia II
Projekt witryny internetowej przedsibiorstwa Impexpol
Rozdzia III
Implementacja witryny i ocena rezultatw przedsiwzicia
Tytu pracy: Humanizacja pracy w badaniach i twrczoci wspczesnych polskich uczonych
Rozdzia I
Istota humanizacji pracy
Rozdzia II
Transformacja systemowa a kwestia humanizacji pracy
Rozdzia III
Polscy uczeni wobec problemu humanizacji pracy w okresie
transformacji

14

15

Tytu pracy: Projekt oceny jakoci pracy Szkoy Podstawowej nr 333

w Katowicach
Rozdzia I
Charakterystyka Szkoy Podstawowej nr 333 w Katowicach jako
placwki owiatowej
Rozdzia II
Kryteria oceny jakoci pracy szk podstawowych
Rozdzia III
Prezentacja projektu oceny jakoci pracy Szkoy Podstawowej nr
333 w Katowicach
Tytu pracy: Problem dostpnoci usug medycznych na przykadzie
Zakadu Opieki Zdrowotnej w Trzemesznie
Rozdzia I
Dostpno usug medycznych jako problem spoeczny
Rozdzia II
Charakterystyka dziaalnoci Zakadu Opieki Zdrowotnej w
Trzemesznie
Rozdzia III
Ocena dostpnoci usug medycznych w Zakadzie Opieki Zdrowotnej w Trzemesznie i propozycje rozwiza problemu
Tytu pracy: Wdraanie systemu jakoci HACCP w restauracji Jutrzenka
Rozdzia I
Zaoenia systemu jakoci HACCP
Rozdzia II
Charakterystyka restauracji Jutrzenka jako przedsibiorstwa
usugowego
Rozdzia III
Proces wdraania systemu jakoci HACCP w restauracji Jutrzenka i jego efekty
Na standardow redakcyjn struktur pracy dyplomowej skadaj
si:
strona tytuowa,
spis treci,
wstp,
rozdziay zasadniczej czci pracy,

zakoczenie,
bibliografia,
wykazy tabel i rysunkw,
zaczniki (zob. za. 1.).

1.3. Rozmieszczenie treci i estetyka pracy

Prac powinnimy dobrze rozplanowa. Zakadajc, e praca magisterska powinna liczy nie wicej ni 120 000 znakw (60-70 stron),
praca licencjacka nie wicej ni 80 000 znakw (40-50), a praca podyplomowa nie wicej ni 50 000 znakw (25-30 stron), jej tekst gwny
powinien stanowi okoo obojtnoci. Niekiedy studenci przekraczaj zalecan objto pracy. wiadczy to o braku umiejtnoci zwizego przedstawiania rezultatw swoich bada. Jedynym dopuszczalnym
rozwizaniem w tej sytuacji jest przeniesienie niektrych elementw
pracy (tabel, map, schematw, fotografii, wykresw, rysunkw, itp.) do
zacznikw, ich bowiem, nie wlicza si do objtoci pracy. Nie powinny one jednak przekroczy 1/4 jej objtoci.
Prac piszemy na papierze formatu A4 (210 x 297 mm), jednostronnie lub dwustronnie z odstpem 1,5 wiersza. Jeeli tekst piszemy
dwustronnie, wszystkie podstawowe czci pracy zaczynamy pisa od
strony nieparzystej. Z pojedynczym odstpem piszemy tekst w tabelach, ich opisach, wykresach, przypisach, itp. Na stronie nie powinno
by wicej ni 28-30 wierszy (wraz z przypisami) i nie wicej ni 60-70
znakw pisarskich w wierszu (wraz ze spacjami) 1. Zalecana wielko
czcionki wynosi 12-13 punktw (10-11 punktw dla przypisw, tabel
i ich opisw). Czcionka powinna by prosta, np. Times New Roman,
bd Arial. W ten sposb na standardowej stronie powinno si znale
od 1800 do 2000 znakw. Biorc pod uwag estetyk pracy zalecamy
wielko marginesu lewego od 3 do 4 cm, a pozostaych od 2 do 3 cm
(za. 2.). W przypadku stron zawierajcych nazwy rozdziaw, wstp,
zakoczenie, bibliografi - grny margines moe by powikszony. Zarwno przed tytuem, jak i po nim, dajemy podwjny odstp 1,5 wiersza.

Spacja (od ac. spatium przestrze) odstp midzy wyrazami lub literami.

16

Strony numerujemy cyframi arabskimi w prawym dolnym rogu. Nie

numerujemy strony tytuowej, cho wliczamy j do oglnej objtoci
pracy. Numeracj zaczynamy od strony 3. Stron w zacznikach nie numerujemy.
Naley stara si, by wielko rozdziaw i podrozdziaw bya proporcjonalna (15-20 stron rozdzia i 5-7 podrozdzia). Rozdziay i podrozdziay nie powinny by mniejsze ni 1/3 wielkoci podanej wyej.
Dla estetyki pracy wane s odlegoci pomidzy jej poszczeglnymi czciami. Wszystkie rozdziay oraz wstp, zakoczenie, bibliografi, wykazy tabel i rysunkw piszemy od nowej strony. Pozostae czci
pracy (podrozdziay i paragrafy) oddzielamy od siebie podwjnym odstpem. Wikszym odstpem oddzielamy te tabele, rysunki, wykresy,
itp. tre podrozdziaw i paragrafw w poszczeglnych rozdziaach
podlega zasadzie kontynuacji, tzn. e nie rozpoczynamy jej od nowej
strony, z wyjtkiem sytuacji, kiedy tytuy wypadaj pod koniec strony.
Na tej samej stronie rozpoczynamy pisa nastpny podrozdzia, jeeli
mieszcz si na niej co najmniej tytu i dwa wiersze. Tytuw rozdziaw i podrozdziaw nie naley koczy kropk, ani dzieli zawartych
w nich wyrazw.
Szczegln rol w pracy odgrywaj akapity2. Powinny one stanowi
pewn cao merytoryczn. Proponujemy, aby zaznacza je wciciami
wielkoci 4 spacji. Niektrzy autorzy stosuj dodatkowe odstpy midzy akapitami (nie zaznaczaj wtedy wci). Ze wzgldw estetycznych i ekonomicznych opowiadamy si za pierwszym, klasycznym rozwizaniem, chocia druga posta jest wygodniejsza przy opracowaniu
tekstu na komputerze.
Stron liczy si, jeli ma ona co najmniej 5 wierszy, a wiersz 7 znakw (ze spacjami). Jeli tak nie jest, staramy si takie strony i wiersze
likwidowa, bd uzupenia tre pracy do wskazanych wyej wymogw.

17

spacjami). Natomiast bkart to wiersz, ktry przeniesiony zosta na

nastpna stron, a stanowi integraln cz akapitu ze strony poprzedniej.
Pamita naley take o tym, by nie zostawia wolnych przestrzeni
na poszczeglnych stronach rozdziaw. Podrozdziay rozmieszczamy
po kolei, a nie od nowej strony, tabele i rysunki natomiast moemy
zamieci na nastpnej stronie (jeli damy odsyacz), a puste pole wypeniamy kolejnym fragmentem tekstu.
Waciwy tekst pracy powinien by wyjustowany3 (przypisy take).
Wyrodkowane powinny by:
tytu pracy,
nazwisko autora,
numer albumu,
miejsce i rok przygotowania pracy,
tytuy rozdziaw i podrozdziaw.
Do lewej strony natomiast powinny by wyrwnane:
tytuy tabel i ich wypenienia,
opisy rde tabel i rysunkw.
W tekcie pracy mona wyrnia poszczeglne jej paragrafy, bd
wyrazy. Wyrnianie naley jednak stosowa oszczdnie, a co najistotniejsze poprawnie. Najbardziej wskazane jest stosowanie druku wytuszczonego (pogrubionego) w tytuach rozdziaw (zawsze pisanych
czcionk 14) i podrozdziaw, ale take przy akcentowaniu niektrych
sformuowa. Wielkie litery (wersaliki) stosujemy rzadko, najczciej w tytuach rozdziaw i tytule pracy. Poszczeglne sowa mona
wyrnia za pomoc spacjowania (druku rozstrzelonego). Kursyw
natomiast stosujemy tylko w okrelonych sytuacjach, np. w zwrotach
obcojzycznych i tytuach publikacji.

Istotne znaczenie odgrywa take rozmieszczenie tekstu na stronie czy w akapicie. Naley unika tzw. wdw i bkartw. Wdowa to
wiersz na kocu akapitu, ktry liczy mniej ni siedem znakw (wraz ze

Na estetyk pracy wpywa take sposb jej oprawy. Prac oprawiamy w tward / jeden egzemplarz / i mikka okadk / rwnie 1 egz. /.
Praca oprawiona w tward okadk przeznaczona jest dla recenzenta.
Potem zwracana jest autorowi. Praca w mikkiej okadce kierowana
jest do archiwum. Prac bindowanych nie przyjmuje si. Na pracach

Akapit (od ac. a capite od rozdziau, od wstpu) pocztkowy wiersz nowego fragmentu pracy,
zwykle wcity.

Justowa (od niem. justieren sprawdza) zapenia wolne miejsca drukiem wedug podanego
wzoru.

18

mog by umieszczone nadruki: Praca magisterska lub Praca licencjacka. Do pracy oprawionej w mikk okadk doczamy elektroniczn
wersj pracy.

19

Rozdzia II
Przygotowanie czci wstpnej pracy
2.1. Tytuowa strona pracy
Pocztkowa cz pracy jest jej wizytwk. Zapominaj o tym studenci, a czsto i promotorzy. Potwierdzeniem tych sw s bdy popeniane ju na tytuowej stronie pracy. A przecie umieszczone jest na
niej nie tylko imi i nazwisko studenta, ale take nazwa szkoy i dane
personalne promotora. Nie wystawia to nam dobrego wiadectwa,
zwaszcza promotorowi pracy dyplomowej.
W pocztkowej czci pracy, obok wstpu, ktry jest jej najwaniejszym elementem, znajduj si take inne skadniki, przede wszystkim
jej strona tytuowa i spis treci.
W kadej szkole wyszej przyjmuje si, e na pierwszej stronie pracy
powinny znajdowa si nastpujce elementy:
pena nazwa uczelni,
nazwa wydziau lub instytutu,
imi i nazwisko studenta,
numer jego albumu,
tytu pracy,
rodzaj pracy i dane personalne promotora,
miejsce i rok napisania pracy (za. 3.).
Wszystkie elementy strony tytuowej powinny by wyrodkowane
(znajdowa si na rodku strony). Jedynie rodzaj pracy, jak i informacj, pod czyim kierownictwem zostaa ona napisana, umieszczamy po
prawej stronie. Tre strony tytuowej zapisujemy czcionk zwyk, jedynie imi i nazwisko autora oraz tytu pracy moemy wytuci (pogrubi), bd napisa drukowanymi literami (czcionka 14). Jeli tytu
pracy jest zwizy, moemy zapisa go wersalikami, duszy natomiast
lepiej zapisa czcionk wytuszczon. Jeli do tytuu pracy dodajemy
podtytu, oddzielamy go od tytuu kropk, bd zaznaczamy odpo-

20

wiednio mniejsz czcionk. Pamita trzeba, e strony tytuowej nie

numerujemy.
Szczeglnej starannoci wymaga zamieszczanie informacji o rodzaju pracy dyplomowej i promotorze. Trzeba napisa, czy jest to praca
licencjacka czy magisterska, a nastpnie pod czyim kierunkiem zostaa
napisana. Studenci czsto popeniaj w tym przypadku bdy, dlatego
przytaczamy przykady poprawnego zapisu tego elementu strony tytuowej:
Praca licencjacka
napisana pod kierunkiem
dra Jana Kwiatkowskiego
lub
Praca licencjacka
napisana pod kierunkiem
dr. Jana Kwiatkowskiego
lub
Praca licencjacka
napisana pod kierunkiem
dr Janiny Kowalskiej
lub
Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
prof. dra hab. Ambroego Zajca
lub
Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Zuzanny Wjcik
Stron koczy miejsce i rok napisania pracy, przy czym przez miejsce rozumiemy siedzib szkoy, a rok oznacza termin zoenia pracy.
Pamita naley, e nigdy nie piszemy sowa rok czy jego skrtu r.

21

2.2. Sporzdzanie Spisu treci

Przewodnikiem po pracy jest Spis treci. Przyjto, i powinien on
znajdowa si na jej pocztku, gdy uatwia poruszanie si po niej. Spis
treci to nic innego jak uprzedni plan pracy. Zwykle umieszcza si go
po tytuowej stronie pracy. W Spisie treci powinny znale si wszystkie podstawowe skadniki pracy. Zamieszczanie bardziej szczegowych elementw pracy moe negatywnie wpywa na jego czytelno.
Naley pamita take o wytuszczeniu tytuw rozdziaw oraz podaniu stron, na ktrych znajduj si poszczeglne skadniki pracy. Tytu
Spis treci zamieszczamy na rodku strony, natomiast pozosta tre
wyrwnujemy do strony lewej (za. 4.). Naley pamita, eby Spis treci by zwizy. Jeli z jakichkolwiek powodw jest on przenoszony na
stron nastpn to naley przenosi dane dotyczce caych rozdziaw lub podrozdziaw.
Zaleca si, aby rodzaj i wielko czcionki tytuw rozdziaw i podrozdziaw w Spisie treci byy podobne do tych, ktre stosujemy w zasadniczej treci pracy.
O ile w Spisie treci tytuy rozdziaw i podrozdziaw wyrwnujemy do lewej strony, to w zasadniczej czci pracy staramy si je rozmieszcza centralnie.
Nie naley przenosi na nastpn stron ostatnich elementw Spisu
treci (zakoczenia, bibliografii, wykazu tabel i rysunkw, zacznikw). Staramy si zmniejszy czcionk i zmieci wszystko na jednej
stronie.

2.3. Konstruowanie Wstpu do pracy

Najwaniejszym i najtrudniejszym do napisania elementem pracy
jest Wstp. Dlatego niektrzy studenci szkicuj najpierw jego oglny
zarys i uzupeniaj go po napisaniu caej pracy. Zalecamy jednak, by
stara si przed rozpoczciem pisania czci zasadniczej pracy w miar precyzyjnie okreli (opisa) najwaniejsze elementy Wstpu, co w
znacznym stopniu uatwia dalsze pisanie pracy.
W literaturze powiconej metodyce pisania prac dyplomowych
brak jest jednoznacznej wykadni, co powinno znajdowa si we Wst-

22

pie pracy. W zalenoci od charakteru pracy i jej konstrukcji moemy

umieci w nim nastpujce (standardowe i fakultatywne) elementy:
oglne wprowadzenie do problematyki pracy,
wyjanienie motyww wyboru tematu (fakultatywnie),
okrelenie problemu badawczego / celu pracy,
okrelenie problemw szczegowych (tez) / celw szczegowych,
sformuowanie hipotez badawczych (fakultatywnie),
okrelenie zakresu pracy (rzeczowego, przestrzennego, czasowego),
zwiza merytoryczna charakterystyka treci poszczeglnych
rozdziaw pracy,
charakterystyka zastosowanych metod, technik i narzdzi badawczych (fakultatywnie, w zalenoci od charakteru pracy),
charakterystyka wykorzystanych w pracy rodzajw rde (fakultatywnie, w zalenoci od charakteru pracy), (zob. za. 5.).
Wstp powinien by napisany w sposb zwizy. Zazwyczaj naley
go zmieci na 2-3 stronach.
Jeeli w pracy zamieszczamy odrbne rozdziay teoretyczny i
metodologiczny, co ma miejsce w wielu pracach magisterskich, to we
Wstpie nie dokonujemy rozszerzonej prezentacji dotychczasowego dorobku bada, krytycznego przegldu rde i literatury oraz charakterystyki metod, technik narzdzi badawczych.
Na konstruowanie Wstpu trzeba zwrci szczegln uwag, gdy
jest on (obok tytuu, struktury pracy i jej zakoczenia) wnikliwie analizowany przez czytelnikw (w szczeglnoci przez recenzentw). Wstp
ma charakter informacyjny, a jego gwnym celem jest ucilenie informacji zawartych w tytule i planie pracy (Spisie treci). Pamita musimy take o tym, e we Wstpie nie stosujemy przypisw.
W drodze wyjtku w kocowej czci Wstpu mona zamieszcza
podzikowania. Nie mog one dotyczy promotora, ani potencjalnych
recenzentw pracy dyplomowej.
Najwiksze trudnoci sprawiaj studentom kwestie zwizane z formuowaniem problemu badawczego / celu pracy, problemw / celw
szczegowych i hipotez badawczych.

23

Problem badawczy to pewna niewiedza o charakterze obiektywnym

(co, czego nie znamy, a chcemy zbada), a jego sformuowanie polega
na okreleniu tego stanu niewiedzy, najczciej poprzez skonstruowanie zdania pytajcego, np.:
Jaki wpyw na efekty dziaalnoci przedsibiorstwa Malina maj
stosowane w nim rodki motywowania pracownikw?
Jakie czynniki miay wpyw na rozwj agroturystyki na Mazowszu
w latach 2005-2009?
Kontynuacj problemu badawczego s problemy szczegowe (tezy).
S one jego ukonkretnieniem i uszczegowieniem. Formuuje si je
w sposb podobny, konstruujc zdania pytajce typu:
Jaki by wpyw premii jako rodka motywowania pracownikw w
tym przedsibiorstwie?
Jaki wpyw na efekty dziaalnoci przedsibiorstwa miaa restrukturyzacja?
Jaki zwizek z rozwojem agroturystyki na Mazowszu w latach 20052009 miaa sytuacja materialna gospodarstw wiejskich?
Jeli student lub promotor wybierze inn formu podejcia badawczego (poprzez sformuowanie celu pracy), to przedstawiamy j w
postaci zdania informacyjnego:
Celem pracy jest charakterystyka pewnych procesw czy zjawisk,
wykrycie zalenoci zachodzcych midzy nimi, czy wyjanienie ich
przyczyn.
Cele szczegowe formuujemy w podobny sposb, ukonkretniajc
cel gwny.
Hipoteza badawcza za jest pewnym przypuszczeniem istnienia zalenoci midzy elementami czy zjawiskami w danym problemie badawczym. Formuujemy j w postaci zdania przypuszczajcego, twierdzcego lub przeczcego, np.:
Na rozwj agroturystyki na Mazowszu w latach 2005-2009 miay
wpyw rodki przyznane rolnikom (mieszkacom wsi) z funduszy unijnych.
Hipotez w badaniu potwierdzamy bd odrzucamy.
Charakter i rodzaj pracy okrelaj, ktre elementy s standardowe,
a ktre fakultatywne, np.: jeli praca zawiera cz metodologiczn,

24

25

to we Wstpie nie zamieszczamy, bd zamieszczamy w formie bardzo

syntetycznej, informacje dotyczce zaoe i przebiegu badania.

Rozdzia III

Pamita trzeba take o poprawnym napisaniu charakterystyki treci poszczeglnych rozdziaw. Nie dokonujemy tego jednym zdaniem,
a staramy si na kady rozdzia merytoryczny pracy powici co najmniej jeden akapit.

Przygotowanie zasadniczej czci pracy

3.1. Opracowanie tekstu gwnego
Rozwinicie pracy, czyli jej osnowa, stanowi podstaw kadej pracy naukowej. Jej podstawowymi elementami s: tre sowna, cytaty,
odsyacze (odnoniki) i przypisy, tabele i tablice, rysunki, schematy,
wykresy, diagramy, wzory, fotografie i mapy. Najwaniejsze znaczenie
ma warto merytoryczna treci sownej, ale w ocenie promotora i recenzenta pracy nie mniej istotna jest forma jej prezentacji.
W zalenoci od charakteru pracy, tre merytoryczna moe by
rozmieszczona w rozmaity sposb. W tym wzgldzie wana jest opinia
promotora. Chodzi o to, by uwzgldni w niej:
omwienie problemu badawczego na tle literatury przedmiotu,
charakterystyk metod, technik i narzdzi badawczych oraz procedury badawczej,
przedstawienie i omwienie rezultatw pracy.
Gwny materia pracy powinien by podzielony na: rozdziay, podrozdziay, a czsto take na punkty, podpunkty, paragrafy i ustpy.
Autorzy prac dyplomowych powinni zwrci uwag na proporcj objtoci pomidzy poszczeglnymi rozdziaami i podrozdziaami. Dy
naley do tego, aby ich objto bya zbliona. Naley take pamita,
aby tytuy rozdziaw pracy nie pokryway si z tytuem pracy dyplomowej.
Tytuy rozdziaw i podrozdziaw naley wyrni graficznie
(czcionk pogrubion). Jeeli przyjmujemy jaki zapis tytuw w tekcie gwnym pracy to konsekwentnie stosujemy go w jej pozostaej
czci, w szczeglnoci w spisie treci i na stronie tytuowej pracy. Midzy tytuami rozdziaw i podrozdziaw pracy stosujemy podwjne
odstpy, podobnie midzy nimi a wierszami tekstu pracy. Jeeli tytuy
rozdziaw i podrozdziaw s bardzo dugie (nie mieszcz si w jednym wierszu), to dzielimy je zawierajc w jednym wierszu te czci,

26

27

ktre tworz pewn cao. Tytuy rozdziaw i podrozdziaw wyrodkowujemy. Dopuszczalny jest zapis tytuw podrozdziaw na wysokoci wcicia pierwszego akapitu.
Rozdziay i podrozdziay powinny by numerowane. Numeracja powinna stanowi pewien atwy do zastosowania system. Dlatego polecamy numeracje cyfrow wielorzdow:
Rozdzia 1. lub Rozdzia I
1.1.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
Rozdzia 2. lub Rozdzia II
2.1.
2.2.
itd.
Pamita naley o tym, e minimalna ilo rozdziaw w pracy wynosi trzy, a minimalna ilo podrozdziaw w rozdziale dwa.

3.2. Dobr i wykorzystanie rde

Dobr rde jest w kadej pracy bardzo wany, dlatego w tej kwestii student powinien konsultowa si z promotorem pracy.
Przy doborze rde naley pamita, aby byy one aktualne, nie
starsze ni dziesicioletnie (wyjtkami s prace historyczne i rda
klasyczne). Naley take zwraca uwag na to, aby rda byy reprezentatywne, a przy tym dostpne w bibliotekach lub ksigarniach.
W pracach magisterskich warto pokusi si o wykorzystanie literatury zagranicznej, najlepiej w jzyku, ktry opanowalimy.
Jeszcze waniejsz kwesti jest sposb wykorzystania rde. Trzeba pamita o cytowaniu i parafrazowaniu oraz poprawnym zamieszczeniu przypisw do wykorzystanych rde.
Idc z duchem czasu, uwaamy, e naley wykorzystywa rda
elektroniczne, ale trzeba pamita o tym, i s one czsto niskiej jakoci i zawieraj duo bdw. Mog natomiast stanowi dobre uzupenienie dla rde pisanych.

Ze wszech miar podane jest wykorzystywanie dokumentw

przedsibiorstw, organizacji pozarzdowych i samorzdowych. To nieprzebrane rda informacji, bez ktrych w istocie nie mona napisa
dobrej i ciekawej pracy dyplomowej.
Na uwag zasuguj take rda ustne, szczeglnie wywiady, ktre
stanowi mog doskonae uzupenienie dokumentw urzdowych.

3.3. Stosowanie przypisw w pracy

Niezbdnym elementem pracy dyplomowej jest umiejtne posugiwanie si przypisami. Przypisy wydzielamy z treci gwnej, gdy
utrudniayby nam prowadzenie wywodu.
Mog one nosi rny charakter:
a) bibliograficzny zawieraj opisy rde, z ktrych pochodz cytaty i informacje,
b) dygresyjny zawieraj uwagi autora,
c) odsyajcy kieruj do innych czci pracy lub innych prac,
d) polemiczny odnosz si do czyjej wypowiedzi,
e) rzeczowy komentuj tekst gwny,
f) sownikowy - podaj znaczenie terminw.
Jeeli we wasnej pracy zamieszczamy fragmenty prac innych autorw bez podania rda, to moemy mwi o popenieniu plagiatu.
Postpowanie takie dyskwalifikuje autora pracy i posiada znamiona
przestpstwa.
Stosujc przypisy naley przestrzega pewnych zasad:
a) ich wielko powinna by uzupenieniem tekstu gwnego,
b) zapis powinien by taki sam w caej pracy,
c) jeeli w pracy zamieszczamy znaczn ich ilo, numeracja przypisw w kadym rozdziale powinna zaczyna si od pocztku,
d) zamieszczone w jednym przypisie pozycje bibliograficzne oddzielamy rednikiem,
e) przypis traktujemy jak zdanie rozpoczynamy od wielkiej litery
a koczymy kropk,
f) w zapisach publikacji wczeniej zamieszczonych i opisanych uywamy skrtw,
g) staramy si stosowa rne rodzaje przypisw (zob. wyej).

28

29

Wan rol w pracy dyplomowej, w szczeglnoci w jej czci teoretycznej, odgrywaj cytaty. Najczciej stosujemy je, gdy zamieszczamy
pojcia, definicje i klasyfikacje innych autorw lub prowadzimy polemik z nimi. Cytat (cytata) zobowizuje do podania rda, z ktrego zostaa zaczerpnity/a oraz ujcia w cudzysw.

doradztwo rekrutacyjne, zajmujce si procesem pozyskiwania pracownikw,

doradztwo w zakresie tzw. mikkich aspektw zarzdzania
zasobami ludzkimi, obejmujce procesy oceniania i motywowania pracownikw,
doradztwo w zakresie rozwoju zawodowego, zajmujce si
uczeniem, szkoleniem i rozwojem pracownikw,
doradztwo prawne, obejmujce problemy prawa pracy i stosunkw pracy;
c) dugie numerujemy i piszemy od nowego akapitu. Midzy cyfr
lub liter stawiamy kropki lub nawiasy. Jeeli stawiamy kropk
tre wyliczania rozpoczynamy wielk liter, jeeli nawiasy liter ma,
np.: Najczciej przyjmowanym kryterium metropolitalnoci
orodka miejskiego jest liczba mieszkacw wynoszca okoo
1 miliona. Do pozostaych kryteriw nale:
1. Rozwinity sektor usug (przede wszystkim s to instytucje i
usugi zwizane porednictwem finansowym, mediami, telekomunikacj, zarzdzaniem gospodark, nauk i badaniami,
sztuk, kultur, a take administracj publiczn).
2. Potencja innowacyjny (instytucje zwizane z wytwarzaniem
i przetwarzaniem informacji, uniwersytety, instytuty badawcze, laboratoria).
3. Wyjtkowo i specyfika miejsca (znaczenie kulturalne, walory architektoniczno urbanistyczne, itd.)7.

Zdarza si czasami, i w jakim fragmencie pracy musimy zastosowa cytat (cytat) w cytacie. Powinnimy zastosowa wtedy rne
znaki graficzne na ich oznaczanie, np.: >>Znaczn cz albaskiego
rynku pracy stanowi pracownicy zatrudnieni na czarno<<.
Radzimy jednak unika takich sytuacji.
Z przypisami zwizane s odsyacze4, zamieszczane w tekcie gwnym pracy. Zazwyczaj umieszczamy je przed znakami przestankowymi, o jeden poziom wyej ni dany wiersz. Jeeli odsyacz stosujemy po
zapisie cyfr umieszczamy go w nawiasach, np.:
Ludno Polski liczy 38195 tys. mieszkacw5, a jej powierzchnia
311 888 tys. km2 (6).
W kadej pracy naukowej spotykamy wyliczenia, uzupeniane czsto odsyaczami do przypisw.
Zamieszczamy je w nastpujcy sposb:
a) krtkie piszemy w cigu, wiersz za wierszem,
np. Unia Polskich Metropolii skupia 12 najwikszych polskich
miast wojewdzkich: Warszaw, Krakw, d, Wrocaw, Pozna, Gdask, Szczecin, Bydgoszcz, Lublin, Katowice, Biaystok i Rzeszw;
b) rednie umieszczamy w osobnych wierszach i oznaczamy cyframi,
np.: Doradztwo personalne obejmuje m. in. nastpujce obszary
dziaalnoci:
doradztwo organizacyjne, zajmujce si procesem organizowania pracy w przedsibiorstwach,
4

Odsyacz znak graficzny odsyajcy do przypisu opatrzonego takim samym znakiem, zamieszczonego u dou strony; moe take odsya czytelnika do tabeli, zacznika, czy rysunku (np.: tab. 1., zob.
rys. 2.,patrz: za. 3.).

Atlas wiata, Wyd. Pascal, b.d.w., s. 175.

Ibidem.

Pamita naley o tym, e przy wszelkiego rodzaju wyliczeniach

naley stosowa dwukropek, a kady element wyliczenia naley zakoczy przecinkiem lub kropk (jak wyej).
Zaleca si studentom stosowanie tradycyjnego sposobu zamieszczania przypisw u dou strony. Uatwia to promotorom i recenzentom
sprawdzanie prac.

B. Jaowiecki, Spoeczna przestrze metropolii, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2000, s. 33; za: M.
Bassand, Metropolisation et inegalites sociales, Presses Polytechniques et Uniwersitaires Romandes,
Lausanne 1997.

30

31

Numer w przypisie zapisujemy z wciciem, jak w akapitach. Odstpy midzy wierszami przypisw powinny by pojedyncze (czcionka 1011).
W zalenoci od rodzaju wykorzystanego rda, jego zapis przybiera rn posta.
W drukach zwartych (ksikach) powinien on zawiera nastpujce
elementy:
inicja (inicjay) imienia (imion) autora (autorw),
nazwisko (nazwiska) autora (autorw),
tytu ksiki (zapisujemy go kursyw),
nazw wydawnictwa (fakultatywnie),
miejsce i rok wydania,
numer strony (stron), z ktrej (ktrych) czerpalimy informacje.
Jego zapis moemy uj w postaci poniszego przykadu:
J. Kowalski, Fenomenologia, PWE, Warszawa 2000, s. 23.
lub
J. Kowalski, Fenomenologia, Warszawa 2000, s. 23.
Jeeli korzystamy z pracy zbiorowej przygotowanej przez zesp autorw lub redaktora naukowego, to zapis powinien zawiera:
inicja (inicjay) imienia (imion) autora (autorw),
nazwisko (nazwiska) autora (autorw),
tytu artykuu rozdziau (zapisujemy go kursyw),
zwrot w: (bez cudzysowu), ktry informuje nas, i zamieszczona jest ona w ksice,
inicja (inicjay) imienia (imion) autora (autorw) lub redaktora
(redaktorw),
skrt (red.) w przypadku wystpowania redaktora (redaktorw)
ksiki,
tytu ksiki (zapisany kursyw bd ujty w cudzysw),
nazw wydawnictwa (fakultatywnie),
miejsce i rok wydania,
numer strony (stron), z ktrej (ktrych) zaczerpnlimy informacje.
Przykadowy zapis tego typu rde powinien wyglda nastpujco:

A. Kowalski, Ziemia, w: A. Kowalski, J. M. Wolski, Soce, PWN,

Warszawa 2002, s. 17-18.
lub
A. Kowalski, Storczyki, w: A. i J. Kowalscy (red.), Kwiaty, Warszawa
2005, s. 20.
Nieco inaczej zapisujemy wykorzystanie w pracy czasopisma, podajc:
inicja (inicjay) imienia (imion) autora (autorw),
nazwisko (nazwiska) autora (autorw),
tytu artykuu (zapisany kursyw lub ujty w cudzysw),
nazw czasopisma (zapisan kursyw lub ujt w cudzysw),
rok wydania i numer czasopisma,
numer strony (stron), na ktrej (ktrych znajduje si wykorzystana przez nas informacja.
Przykadowy zapis takiego rodzaju rda moe wyglda nastpujco:
A.I. Zajc, Transformacja systemowa w Polsce, Gazeta Popoudniowa 2005 nr 133, s. 13.
lub
E.I. Kwiatkowski, Spoeczestwo informacyjne, Zeszyty Naukowe
WSDG 2005 nr 3, s. 133.
Dokumenty urzdowe i akty prawne zapisujemy wedug nastpujcych wzorw:
Ustawa z 23 stycznia 2005 roku Prawo kosmiczne, Dziennik Ustaw
2005 nr 33, poz. 100.
lub
Ustawa o szkoach etnicznych, Dziennik Ustaw 1999 nr 17, poz. 98.
Jeli tytu ustawy zamiecilimy w tekcie gwnym, to przypis moe
wyglda nastpujco:
Dziennik Ustaw 1999 nr 17, poz. 98.
lub
Dz. U. 1999 nr 17, poz. 98.
W podobny sposb zapisujemy dokumenty publikowane przez samorzdy. Podajemy nazw dokumentu, pniej dat i miejsce przyjcia, nastpnie pozostae dane, np.:

32

33

Uchwaa Rady Miejskiej Czarnegostoku w sprawie zmiany granic

miasta z 20 czerwca 2005 roku, Biuletyn Miejski 2005 nr 3.
Jeeli w tekcie pracy zamieszczamy odsyacz do rozmowy ustnej
(informacji uzyskanej ustnie) w przypisach odnotowujemy:
Rozmowa z dyrektorem Banku ABC, panem A. Kowalczykiem
(27.04.2005) lub (kwiecie 2005).
lub
Informacja uzyskana od dyr. Banku ABC, pana A. Kowalczyka w
kwietniu 2005 roku.

jednego z nich (autora pierwszego) oraz doda skrt i in. (i inni),

np.:
A. Banaszek i in., Zasady wymowy, PWN, Warszawa 2007, s. 10.

Wrd rnego rodzaju wykorzystywanych opracowa wane miejsce zajmuj materiay wewntrzne przedsibiorstw. Zapisujemy je wedug tych samych zasad co i pozostae rda, np.:
Uwagi o wprowadzaniu do pracy materiay wewntrzne przedsibiorstwa MIX, Koskowola 2005, s. 33.
lub
A. Ptak, Analiza finansowa firmy MAX (mat. wewntrzne), Szymbark 2004, mps.

W pisaniu prac dyplomowych istotne znaczenie odgrywa umiejtno zapisu prac ju wczeniej cytowanych i opisanych. Obowizuje
tu zasada uywania tego samego jzyka (polskiego lub aciskiego) w
caej pracy:
Tame, bd dz. cyt.
lub
Ibidem, czy op. cit.

Coraz powszechniej w pracach dyplomowych wykorzystywane s

rda internetowe. Nie ma w tym nic zego. Trzeba jednak pamita,
e s one czsto niskiej jakoci, a ich naduywanie moe negatywnie
wpyn na kocow ocen pracy. Jeeli jednak si na nie decydujemy,
wykorzystane informacje zapisujemy wedug zasad dotyczcych pozostaych rde, np.;
A. Amber, Zasady redakcji artykuw naukowych, 2005, www.pcv.wr.pl
lub
Problemy walki z bezrobociem, www.zyx.com.pl (05.05.2005).
lub
Kodeks internetowy, 2005 (www.xyz.com.pl).
lub
Barwy wiata, Portal internetowy wiato, 2005, www.zysk@sgh.
com

Jeeli wykorzystujemy informacje z tej samej strony, wwczas zapis

jest skrcony:
Tame.
lub
Ibidem.

Zauway naley, e w pierwszym i ostatnim przypadkach nie stawiamy kropki.

Jeeli przypis zawiera publikacje autorstwa czterech i wicej autorw, to moemy pozostawi tylko inicjay imienia (imion) i nazwisko

Jeeli publikacja nie zawiera informacji o miejscu lub dacie wydania, naley zamieci skrt b. m. w. (brak miejsca wydania) lub b. d. w.
(brak daty wydania), np.:
J. Walc, Tace Europy, b. m. w., 2001, s. 10.
lub
A. Polonez, Tace polskie, Krakw, b.d.w., s. 22.

Jeeli autor odwouje si w kolejnym przypisie do tej samej pozycji

literaturowej, stosujemy wtedy skrcony zapis:
Tame, s. 33.
lub
Ibidem, s. 33.

Jeeli dana pozycja jest cytowana nie bezporednio po cytowanej

wczeniej, to skrcony zapis powinien wyglda nastpujco:
A. Zalewski, dz. cyt., s. 28.
lub
A. Zalewski, op. cit., s. 28.
Jeeli jest to artyku zamieszczony w ksice (pracy zbiorowej) lub
czasopimie naukowym, zapis moe mie nastpujc posta:
W. Kowalczyk, art. cyt., s. 11.

34

Jeeli przywoujemy wicej ni jedn prac danego autora, to powinnimy zapis uj nastpujco:
Z. Samsel, Polityka spoeczna , dz. cyt., s. 111.
i
Z. Samsel, Polityka ekonomiczna , dz. cyt., s. 77.
Jeeli cytujemy ponownie jakiego autora publikacji zwartej i czasopisma to zapisujemy inicjay imienia i nazwisko, skrt dz. cyt. lub art.
cyt. (bez podawania tytuu publikacji) i podajemy stron pracy, np.:
A. Skrzat, dz. cyt., s. 123.
i
A. Skrzat, art. cyt., s. 13.
W pracach magisterskich zalecamy wykorzystanie literatury zagranicznej. Zapisujemy j wedug tych samych zasad, ktre przyjlimy w
stosunku do publikacji polskich.
W wielu publikacjach zagranicznych, szczeglnie amerykaskich,
spotykamy zapis bibliograficzny rozpoczynajcy si od nazwiska i
inicjaw imienia, a po nich umieszczony jest rok wydania publikacji. Zwyczaj ten przeniesiony zosta z nauk cisych i ma racj bytu w
niektrych pracach, np ekonomicznych. Mona go stosowa w pracach
dyplomowych, pod warunkiem konsekwentnego zapisu w caej pracy,
np.:
Koc J., 2005, Materiay atwopalne, PWE, Warszawa, s. 15.
Smith J., 2000, Revolution, London, p. 13.
Warner J. M., 2003, USA Today, in: Corner A. (ed.), Globalization, New York, p. 17-19.
Quick M. N., 2005, Istanbul, National Geographic 2005 no. 3,
p. 8.
W takim przypadku w stosunku do literatury wczeniej wykorzystanej stosujemy skrty w jzyku aciskim, np.;
Smith J., op. cit., p. 33.
lub
Ibidem, p. 33.
W przypisach zoonych (skadajcych si z wielu pozycji), poszczeglne pozycje zapisujemy chronologicznie, poczwszy od najstarszych;

35

pozycje wydane w tym samym roku zamieszczamy wedug alfabetu,

np.:
J. Kowalski, Genealogia, PWN, Warszawa 2000, s. 11; J. Janson,
Varsovia, PWE, Warszawa 2005, s. 12.
A. Nowak, Metro, Wyd. Znak, Gdask 2008, s. 23; S. Supe, Transport, PWN, Warszawa 2008, s. 111.
Jeeli cytujemy prace sporzdzone przez instytucje, zapisujemy je
nastpujco:
UN, Globalization, Geneve 2000, p. 12.
lub
OECD, Rozwj nauki, Pary 2002, s. 22.
Inaczej ni druki zwarte i czasopisma zapisujemy materiay archiwalne i rkopisy. Wedug zasad archiwalnych w ich opisie powinny znale si:
nazwa instytucji przechowujcej materiay archiwalne,
tytu teczki,
sygnatura archiwaliw,
inicjay imienia (imion) autora (autorw) lub tytu materiaw,
numer karty (jeli s numerowane), np.:
Archiwum Pastwowe w Pocku, Rafineria, 44PX, Informacja o
przygotowaniach do budowy rafinerii, k. 18.
Jeeli cytujemy czyje pogldy zamieszczone w publikacjach innych
autorw (najczciej dotyczy to pozycji zagranicznych), to po zapisaniu
pierwotnego rda stawiamy przecinek i zwrot za: (bez cudzysowu), podajc w czyjej pracy zamieszczone byy istotne dla nas informacje, np.:
J. Axer, Megapolis, za: J. Kowalski, Obszary zurbanizowane,
PWE, Warszawa 2005, s. 15.
Apelujemy jednak, by unika takich sytuacji i korzysta ze rde
pierwotnych.
W pracach dyplomowych mog by stosowane wzory matematyczne. Zamieszczamy je w oddzielnym wierszu, nie zapominajc o odsyaczach i postawieniu znakw przestankowych, wynikajcych z zasad
interpunkcji:

36

37

x  y 35

lub

ilo kobiet w rodzinie

ilo zwierzwi
domowych

W rnych publikacjach powiconych pisaniu prac naukowych

spotykamy przykady stosowania w przypisach bardzo rnych znakw
przestankowych. Mimo tej rnorodnoci obowizuje tu zasada jednolitego ich stosowania w caej pracy. Opowiadamy si i zalecamy studentom stosowanie przecinkw jako podstawowego znaku przestankowego w przypisach, tym bardziej, e kady przypis traktowany jest
jako zdanie i koczy si kropk (wyjtkiem jest przypis zakoczony
adresem internetowym).
W przypisach moemy stosowa rne skrty. Podajemy znaczenie
niektrych z nich w jzykach polskim i aciskim:
Jzyk polski
Jzyk aciski
dz. cyt. dzieo cytowane
Ibid. ibidem
wyd. cyt. wydawnictwo cytowane
op. cit. opus citatum
art. cyt. artyku cytowany
v. - vide
zob. zobacz, patrz
vol. wolumen
por. porwnaj
etc. et cetera
i in. i inni
b. m. w. brak miejsca wydania
b. m. w. brak daty wydania
b. w. brak wydawcy
wol. wolumin
mps - maszynopis

3.4. Sporzdzanie graficznych elementw pracy

W kadej pracy dyplomowej, w szczeglnoci w magisterskiej, istotne znaczenie ma jej szata graficzna. Od prac magisterskich wymaga
si zilustrowania rezultatw bada w postaci tabel (tablic), rysunkw,
diagramw, wykresw, fotografii, map, itp.

Najczciej w prezentacji materiau badawczego stosujemy tabele

(za. 6.). Tabele to zestawienia liczbowe uszeregowane w rubryki. Jeeli zawieraj one dodatkowo formy graficzne, to wtedy uywamy nazwy
tablica. Wszystkie tabele powinny by ponumerowane za pomoc
cyfr arabskich (od 1 do n). Numeracj tabel umieszczamy przed jej
tytuem i stosujemy skrt tab., np.:
Tab. 1. Tytu tabeli
Tytu tabeli umieszczamy bezporednio nad ni ze zwikszonym
odstpem. Nie uywamy w nim skrtw, z wyjtkiem miar. Dopuszcza
si wytuszczenie tytuw tabel.
Wypeni tabele (np. rezultatami bada) mona czcionk mniejsz
ni w tekcie gwnym. Pod tabel umieszczamy legend8 (jeli jest konieczna) oraz rdo (rda), na podstawie ktrego (ktrych) j sporzdzilimy. Zapis powinien by dokonany wedug tych samych zasad,
co w przypisach (take tak sam czcionk). Jeeli autor pracy sam
sporzdzi tabel, wwczas zapis jest nastpujcy:
rdo: Opracowanie wasne, 2005.
lub
Opracowanie wasne na podstawie: J. Krtki, Referencje, Warszawa
2005, s. 33.
Wan umiejtnoci jest poprawne przenoszenie tabel. Wystpuj
tu dwa sposoby zapisu. Jeeli tabela nie mieci si na stronie, na ktrej
znajduje si tekst cile z ni zwizany:
dajemy odsyacz (tab.1. lub zob. tab.1.) i umieszczamy j na pocztku nastpnej strony,
dzielimy j na fragmenty zwizane ze sob tematycznie, a fragment (fragmenty) tabeli przeniesiony na stron nastpn numerujemy i dodajemy skrt c.d., np.:
Tab. 1. (c.d.)
Niektrzy autorzy powtarzaj numer tabeli i jej tytu wraz ze skrtem c.d., ale naszym studentom sugerujemy pierwsze rozwizanie.
Wiksze tabele (wielostronicowe) naley zamieszcza w zacznikach.
8

Legenda (po acinie to, co naley przeczyta) objanienie doczone do tabeli, rysunku, wykresu
mapy.

38

W pracach magisterskich studenci zobligowani s do przedstawienia

wynikw bada w rnych formach graficznych, takich jak: wykresy,
diagramy, schematy, rysunki, jak rwnie fotografie i mapy. Wszystkie
opisujemy i numerujemy podobnie jak tabele (zob. wyej).
Dopuszczalne jest rwnie zamieszczenie tytuu poniej rysunku.
Studentom zalecamy jednak pierwsze rozwizanie, gdy jest ono bardziej praktyczne.
Pod rysunkami zamieszczamy zapis rda, z ktrego korzystalimy
przy sporzdzaniu danej formy graficznej (za. 7.). Dopuszczalna jest
ich wsplna numeracja. Zapisujemy je wtedy nastpujco:
Ryc. 1. Tytu ryciny
W pracach doktorskich lub w pracach, w ktrych znajduje si bardzo duo tabel i rysunkw, zaleca si ich numeracj w poszczeglnych
rozdziaach, np.:
Tab. 3.1. Tytu
lub
Ryc. 3.1. Tytu
co oznacza, i jest to pierwsza tabela i pierwszy rysunek w trzecim rozdziale pracy.

39

Rozdzia IV
Przygotowanie kocowej czci pracy
W kocowej czci pracy zazwyczaj znajduj si: zakoczenie, bibliografia, wykaz tabel i rysunkw, streszczenia i zaczniki (aneksy).
Ich odpowiednie przygotowanie wymaga od studentw szczeglnej starannoci.

4.1. Przygotowanie Zakoczenia

Najwaniejszym skadnikiem tej czci pracy jest Zakoczenie.
Moe by ono rnie nazywane, np. podsumowanie, wnioski, uwagi
kocowe. Nazwa jest mniej istotna, wane by zawierao kocowe wnioski wynikajce z pracy.
Zakoczenie powinno nawizywa do Wstpu. Powinnimy si w nim
odnie do problemu badawczego / celw pracy i hipotez badawczych.
Oceniamy take stopie realizacji zamierze autora. W Zakoczeniu
opisujemy rwnie trudnoci, na jakie napotkalimy w naszej pracy. W
tej czci pracy dyplomowej podkrelamy (i okrelamy) udzia wasny
w przeprowadzonym badaniu, formuujemy konkretne wnioski wynikajce z niego i okrelamy ich znaczenie.
Zakoczenie pracy nie powinno by wiksze ni 2-3 strony. Nie stosujemy w nim przypisw ani nie odnosimy do wynikw innych bada.
Piszemy je zawsze w czasie przeszym. Zawarte w Zakoczeniu wnioski
moemy formuowa w punktach. Pamitajmy, aby uwagi zamieszczone w zakoczeniu pracy nie powtarzay si z wnioskami poczynionymi
w innych czciach pracy.

4.2. Sporzdzanie Bibliografii

Po Zakoczeniu zamieszczamy Bibliografi. Jej zawarto stanowi
istotn informacj o zakresie wykonanej przez dyplomanta pracy. W
Bibliografii powinny si znale wszystkie wykorzystane w pracy materiay i rda.

40

41

Podobnie jak w przypadku zakoczenia, moemy stosowa tu rne

tytuy, np.: Spis literatury, Bibliografia, Literatura, Spis wykorzystanej
literatury, wykaz pimiennictwa itp.
Jeeli w pracy wykorzystalimy wiele rde i opracowa, moemy
je pogrupowa wedug poniszego wzoru:
Druki zwarte
Czasopisma
Akty prawne
rda statystyczne
Materiay niepublikowane
rda internetowe
Inne materiay
W spisie literatury podajemy poszczeglne pozycje bibliograficzne
wedug zasad obowizujcych w przypisach, z wyjtkiem kolejnoci zamieszczania inicjaw imion i nazwisk autorw (najpierw zamieszczamy nazwisko). Nie podajemy take numerw stron publikacji.
Kady zapis bibliograficzny traktowany jest jak zdanie na jego
kocu stawiamy zatem kropk. Poszczeglne pozycje bibliograficzne
umieszczamy w kolejnoci alfabetycznej. Numeracj rde mona stosowa, w szczeglnoci jeeli pogrupujemy je w dziay.
Podajemy zatem przykady waniejszych zapisw bibliograficznych
w pracy dyplomowej.
Druki zwarte (ksiki) moemy zapisa wedug poniszego wzoru:
Boczek A., Tuszcze zwierzce, PWE, Warszawa 2007.
Kamiski J., Skay i mineray, PWN, Warszawa 2008.
Stawski K., Jeziora, Warszawa 2009.
Zalewski S. (red.), Ryby sodkowodne, Warszawa 2005.
lub
1. Boczek A., Tuszcze zwierzce, PWE, Warszawa 2007.
2. Kamiski J., Skay i mineray, PWN, Warszawa 2008.
3. Stawski K., Jeziora, Warszawa 2009.
4. Zalewski S. (red.), Ryby sodkowodne, Warszawa 2005.
Czasopisma natomiast mona zapisa nastpujco:
Baczyski J., Bezdroa Polesia, Wprost 2005 nr 23.

Zawadzki A., Parki narodowe, Biuletyn Ochrony Przyrody 2008

nr 13.
lub
1. Baczyski J., Bezdroa Polesia, Wprost 2005 nr 23.
2. Zawadzki A., Parki narodowe, Biuletyn Ochrony Przyrody
2008 nr 13.
Dopuszczalna jest take nastpujca forma zapisu ksiek i czasopism:
Boczek A., 2007, Tuszcze zwierzce, PWE, Warszawa.
Zawadzki A., 2008, Parki narodowe, Biuletyn Ochrony Przyrody
nr 13.
Akty prawne w bibliografii zapisujemy w nastpujcy sposb:
Ustawa o ochronie krasnoludkw z 15 wrzenia 2008 roku, Dziennik Ustaw 2008 Nr 133, poz. 1118.
rda statystyczne natomiast moemy zapisa w uproszczony sposb:
Rocznik demograficzny GUS, Warszawa 2008.
lub
Rocznik demograficzny GUS, 2008, Warszawa.
rda internetowe zapisujemy wedug tych samych zasad, co i pozostae rda:
Obama a kryzys finansowy, 2008, www.naszaszkapa.pl
lub
Bush J.W., Ameryka w roku 2008, stycze 2009, www.bialydom.usa
Kryzys finansowy w USA, Urzd Komitetu Integracji Europejskiej,
2008, www.ukie.gov.pl
Jeeli ksika, artyku, rdo internetowe nie maj autora, zamieszczamy najpierw tytu i umieszczamy je w bibliografii wedug alfabetu (zob. wyej).

42

43

4.3. Sporzdzanie wykazw graficznych

elementw pracy
Po spisie literatury zamieszczamy wykazy tabel i rysunkw. Jeeli
tabel i rysunkw jest niewiele, moemy oba te spisy poczy. Tabele i
rysunki zamieszczamy wedug kolejnoci wystpowania w pracy, podajc strony, na ktrych one si znajduj, np.:
Spis tabel i rysunkw
Tabele
1. Tytu tabeli
11
2. Tytu tabeli
19
itd.
Rysunki
1. Tytu ryciny
22
2. Tytu ryciny
29
itd.
Moemy take zamieszcza tu spis fotografii, map, wykresw, itp.,
stosujc si przy tym do zasad, ktre podalimy wyej.

4.4. Zamieszczanie zacznikw do pracy

Prac kocz zaczniki (aneksy). Numerujemy je podobnie jak tabele i rysunki umieszczajc napis: Za. 1. bez cudzysowu w prawym
grnym rogu pracy nad tytuem zacznika (zob. zaczniki niniejszej
pracy).
Stron w zacznikach nie numerujemy. Zaczniki moe poprzedza spis zacznikw (jeeli jest ich znaczna ilo).
Bardzo wanym dokumentem (swego rodzaju zacznikiem) jest
elektroniczna wersja pracy. Dyskietka lub pyta CD powinna by opisana. Jej opis powinien zawiera:
a) imi (imiona) i nazwisko dyplomanta,
b) numer jego albumu,
c) tytu pracy,
d) rok zoenia pracy dyplomowej.
Wersja elektroniczna pracy powinna by umieszczona w egzemplarzu przesyanym do archiwum (oprawionym w mikk okadk).

Zaczanie wersji elektronicznej pracy ma uatwi archiwizacj prac

oraz uatwi kontrol zjawiska plagiatw.

4.5. Fakultatywne elementy pracy

Wrd fakultatywnych elementw pracy wymienia si czsto wykazy skrtw i symboli oraz streszczenie (abstrakt).
Streszczenie obowizkowo zamieszczamy wtedy, gdy wymaga tego
uczelnia. Cho jego umieszczenie na pocztku pracy (przed spisem
treci) jest zasadne (uatwia indeksowanie pracy) to ze wzgldw
estetycznych zalecamy jego umieszczanie na jej kocu (przed zacznikami).
Streszczenie powinno zawiera: cel pracy oraz gwne problemy w
niej podejmowane. Nie powinno by ono mniejsze ni 11 wierszy (razem z tytuem) i zajmowa wicej ni jedn stron.
Dobrym zwyczajem jest zamieszczanie w pracach magisterskich
streszczenia w jzyku obcym, najlepiej w jzyku angielskim. Jest to jednak element fakultatywny. Jeeli si na zdecydujemy to streszczenia
w jzykach polskim i angielskim (razem) nie powinny zajmowa wicej
ni jedn stron.
Wykazy skrtw i symboli moemy zamieszcza w porzdku alfabetycznym przed Wstpem, kiedy ich liczba przekracza 10, pamitajc, i
nie zamieszcza si skrtw powszechnie znanych. My jednak ze wzgldw estetycznych opowiadamy si za tym, by te wykazy zamieszcza
przed wykazem tabel i rysunkw, czyli w kocowej czci pracy.
Skrty naley zamieszcza obok penej nazwy, gdy s uywane w
pracy po raz pierwszy, a nastpnie uywa ju tylko skrtu. Mona
te objanienia skrtu lub symbolu zamieci w przypisach. Pamita
naley, e skrtw i symboli nie zamieszczamy w nagwkach i na pocztku zdania. Unikamy take czenia kilku skrtw, a kiedy zdanie
koczy si skrtem, np.: itd., itp. - stawiamy tylko jedn kropk.

45

Rozdzia V
Uwagi kocowe
5.1. Etyczne aspekty przygotowania pracy
dyplomowej
Wraz z rozwojem informatycznych technologii i zwikszaniem si
liczby studiujcych mamy do czynienia z coraz wiksz liczb zjawisk
patologicznych podczas pisania prac dyplomowych. Chodzi tu przede
wszystkim o przepisywanie innych prac, bd ich fragmentw i traktowanie ich jako twrczoci wasnej, kupowanie prac, ich wykradanie i
przedkadanie jako wasnych, niewaciwe wykorzystywanie materiaw zamieszczanych w Internecie, itp.
Cz winy ley tu po stronie promotorw, ktrzy nie sprawuj
waciwego nadzoru nad postpami w pisaniu prac dyplomowych podczas seminarium.
Wan rol moe odegra tu program plagiat.pl, ktry umoliwia
kontrol prac pisemnych poprzez wskazanie podobnych cigw wyrazw w pracy dyplomowej Po wykazaniu popenienia plagiatu student
moe by relegowany z Uczelni, a dyplom absolwenta szkoy wyszej
moe by uniewaniony.
Plagiat, czyli przywaszczanie sobie czyjego autorstwa, jest przestpstwem. Artyku 115. ustawy z 4 lutego 1994r. o prawie autorskim
i prawach pokrewnych stanowi, e Kto przywaszcza sobie autorstwo
albo wprowadza w bd co do autorstwa caoci lub czci cudzego
utworu (), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 3.9

Dz. U. 1994, nr 24, poz. 83. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz.
U. 2005, nr 85, poz. 727, nr 86, poz. 732 i nr 143, poz. 1199 oraz 2006, nr 66, poz. 470.

46

47

Jak zatem powinnimy korzysta z prac innych autorw?

Po pierwsze fragmenty cudzej pracy bra w cudzysw, zaznacza odsyaczem i w przypisach podawa dane dotyczce wykorzystanego rda.
Po drugie cudze myli lub pomysy zaznacza odsyaczami, a w
przypisach umieszcza szczegowe dane.
Po trzecie samodzielnie sprawdzi swoje prace lub ich fragmenty w programie plagiat.pl; korzystanie z takiej formy samokontroli uatwia ocen tekstu, okrela, w jakim stopniu praca
zostaa napisana niesamodzielnie i wskazuje liczb zapoyczonych fragmentw. W Raporcie bezpieczestwa serwisu plagiat.pl
otrzymujemy dane dotyczce samodzielnoci jzykowej autora
pracy (wspczynnik podobiestwa 1 nie powinien on przekroczy 50,0%) oraz wykrytych nieuprawnionych zapoycze
(wspczynnik podobiestwa 2 nie powinien on przekroczy
5,0%).10 W przypadku stwierdzenia nieuprawnionych zapoycze, student ma moliwo korekty tekstu swojej pracy.
Praca dyplomowa powinna by zaopatrzona w owiadczenie studenta o samodzielnym jej wykonaniu, np.:
Niniejszym owiadczam, e zoona przeze mnie w Uczelni Warszawskiej im. Marii Skodowskiej Curie praca dyplomowa jest opracowaniem oryginalnym, moim wasnym i przygotowanym samodzielnie pod
opiek naukow promotora.
Data Podpis.
Zoona do obrony praca powinna zawiera take owiadczenie
promotora, i j akceptuje. Powinno by ono zoone na rewersie strony tytuowej.

10

Zob.: System antyplagiatowy. Serwis Plagiat.pl

5.2. Kryteria i procedura oceny pracy

Rzadko si zdarza, e napisany przez nas tekst nie wymaga poprawek. Mimo zaj merytorycznych i seminaryjnych, a take mimo ukazania si wielu publikacji powiconych pisaniu prac dyplomowych,
studenci popeniaj w nich duo bdw. Nie jest zatem wielk ujm
dla studentw, jeli korzystaj z konsultacji jzykowych, albowiem
dbao o poprawno jzykow pracy nie powinna stanowi elementu
pracy promotora (bd powinna stanowi jej element fakultatywny).
Promotor natomiast nanosi poprawki merytoryczne i redakcyjne.
Zarwno studenci, jak i promotor, powinni zna i stosowa znaki
korektorskie, niezbdne przy nanoszeniu uwag redakcyjnych i poprawianiu bdw w pracy (za. 8.).
Przed oddaniem pracy promotorowi, studenci powinni sprawdzi,
czy nie zawiera ona bdw, w szczeglnoci, czy posiada:
poprawnie zamieszczone przypisy,
opisane tablice i rysunki (tytuy, rda),
waciwie zaznaczone akapity i odstpy,
waciw objto,
poprawnie zapisan bibliografi,
spenione wymagania estetyczne i jzykowe.
Jeeli wersja pracy przygotowana przez studenta nie zawiera w/w
cech, promotor moe odmwi jej sprawdzenia i wystawienia pozytywnej oceny.
Jedn z najwaniejszych kompetencji promotora (i recenzenta) jest
umiejtno oceniania prac dyplomowych. Wrd podstawowych kryteriw ich oceny wymieni naley:
warto merytoryczn pracy,
zakres bada wasnych,
zgodno treci pracy z jej tytuem,
spjno struktury pracy,
umiejtno doboru i poprawnego wykorzystania literatury
przedmiotu,
metodologiczn poprawno,
stopie realizacji celw,

49

nowatorstwo w pracy,
poprawno formalnej strony pracy (techniki pisania, opisw bibliograficznych, itp.),
rnorodno szaty graficznej,
estetyk pracy (zob. za. 9. i 10.).
Po ocenie pracy przez promotora i recenzenta student powinien
mie moliwo zapoznania si z jej ocen i uzasadnieniem.

Zakoczenie
Zainteresowani otrzymuj prac zawierajc omwienie najwaniejszych technicznych aspektw pisania pracy dyplomowej.
Zostaa ona wzbogacona o niektre elementy metodyki pisania pracy dyplomowej. Z jednej strony zakcio to zasadnicz tre pracy, z
drugiej za byo konieczne, gdy podjte zostay w niej kwestie, z ktrymi najczciej borykaj si studenci. To ich uwagi, przekazywane na
seminariach dyplomowych i zajciach z metodyki miay wpyw na taki,
a nie inny ksztat niniejszej pracy.
Skrypt zawiera wiele przykadw, pokazujcych jak upora si z
konkretnym technicznym czy metodycznym problemem przy pisaniu
pracy dyplomowej.
Praca uwzgldnia przede wszystkim problemy studentw kierunkw ekonomicznych, ale moe by wykorzystywana take przy pisaniu
prac, z zakresu innych nauk spoecznych, czy technicznych.
Ksika pomaga promotorom prac dyplomowych, zarwno licencjackich jak i magisterskich, w prowadzeniu zaj seminaryjnych. Umoliwia im powicenie wikszej uwagi merytorycznym problemom prac
dyplomowych, gdy najwaniejsze techniczne ich aspekty zostay do
szczegowo w niej przedstawione.
Na koniec naley wyrazi przekonanie, i wpynie ona na popraw
jakoci przedstawianych do obrony prac dyplomowych: licencjackich,
magisterskich i podyplomowych. Jeeli tak si stanie, to mona powiedzie, e jej cel zosta osignity.

51

Bibliografia:
1. Apanowicz J., Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Centrum
Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2005.
2. Bartkowiak L., Redagowanie pracy magisterskiej: Poradnik dla studentw,
Wyd. Uczelniane UAM, Pozna 1998.
3. Berenicki F., Prace magisterskie z pedagogiki. Przewodnik metodologiczny
dla studentw, Wyd. Uniwersytetu Szczeciskiego, Szczecin 1997.
4. Bo J., Jak pisa prac magistersk, Kolonia Limited, Wrocaw 1998.
5. Brdulak J., Zasady techniczne pisania prac dyplomowych o tematyce
ekonomicznej, Szkoa Gwna Handlowa w Warszawie Oficyna
Wydawnicza, Warszawa 2004.
6. Gambarelli G., ucki Z., Jak przygotowa prac dyplomow lub doktorsk.
Wybr tekstu, pisanie, prezentowanie, publikowanie, TA i WPN Universitas,
Krakw 1998.
7. Gierz W., Jak pisa prac licencjack? Poradnik metodyczny, Wyd. Wyszej
Szkoy Turystyki i Hotelarstwa w Sopocie z siedzib w Gdasku, Gdask
1998.
8. Gonciarski W., Przygotowanie pracy dyplomowej. Poradnik dla studentw,
Wyd. Uniwersytetu Warmisko Mazurskiego, Olsztyn 2000.
9. Jankowski S., Metodyka pisania pracy dyplomowej z ekonomii, Wyd.
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005.
10. Lelusz H., Kowalewski M., Salmanowicz R., Metodyka pisania prac
dyplomowych o tematyce ekonomicznej, Wyd. Uniwersytetu Warmisko
Mazurskiego, Olsztyn 2000.
11. Morawski W. (red.), Informator metodologiczny do wicze z historii
gospodarczej, Oficyna Wyd. Szkoy Gwnej Handlowej, Warszawa 2000.
12. Oliver P., Jak pisa prace uniwersyteckie: Poradnik dla studentw, Wyd.
Literackie, Krakw 1999.
13. Ostrowski L., Siroj Z., Michakw I., Przygotowanie pracy dyplomowej,
Wyd. WSDG, Warszawa 2005.
14. Pioterek P., Zieleniecka B., Technika pisania prac dyplomowych, Wyd.
Wyszej Szkoy Bankowej, Pozna 1997.
15. Puo A., Prace magisterskie i licencjackie: Wskazwki dla studentw, Wyd.
Prawnicze PWN, Warszawa 2000.
16. Szkutnik Z., Metodyka pisania pracy dyplomowej. Skrypt dla studentw,
Wyd. Poznaskie, Pozna 2005.
17. Urban S., adoski W., Jak napisa dobr prac magistersk, Wyd.
Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu, Wrocaw 1997.
18. Wgliski M., Jak pisa prac magistersk? Poradnik dla studentw,
Oficyna Wyd. Impuls, Krakw 1997.

52

19. Woniak K., O pisaniu pracy magisterskiej na studiach humanistycznych.

Przewodnik praktyczny, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa d 1998.
20. Wjcik K., Pisz akademick prac promocyjn: licencjack, magistersk,
doktorsk, Wyd. Placet, Warszawa, 2005.
21. Zenderowski R., Praca magisterska. Jak pisa i obroni? Wskazwki
metodologiczne, Cedewu Wyd. Fachowe, Warszawa, b.d.w.

53

Za. 1.

Standardowa struktura pracy

Strona tytuowa
Spis treci
Wstp
Rozdziay zasadniczej czci pracy
Zakoczenie (wnioski)
Bibliografia (spis literatury)
Spis (wykaz) tabel
Spis (wykaz) rysunkw
Zaczniki (aneksy)

54

55

Za. 2.

Przykad rozmieszczenia zapisu tekstu na stronie

Za. 3.

Wzr tytuowej strony pracy

Uczelnia Warszawska im. Marii Skodowskiej Curie

2-3 cm

Instytut Ekonomii

Times New Roman

Arial

Jan Kowalski
Nr albumu 1111

6070 (ilo znakw w wierszu)

(odstpy) 1,5
3-4 cm

2-3 cm

Rozwj systemu bankowego w Polsce

w latach 1989-2004

Wielko czcionki 12-13

Przypis 1011

Praca licencjacka / magisterska

napisana pod kierunkiem
prof. dr. hab. Jerzego Wolskiego

18002000 (ilo znakw na stronie)

2830 (ilo wierszy na stronie)

2-3 cm

Warszawa 2009

56

57

Za. 4.

Wzr Spisu treci

Za. 5.

Standardowe i fakultatywne elementy Wstpu

Spis treci
strony

1. Oglne wprowadzenie do problematyki pracy

Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia I
Tytu rozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Tytu podrozdziau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia II
Tytu rozdziau
2.1. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3. Tytu podrozdziau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. Wyjanienie motyww wyboru tematu pracy

(fakultatywnie)
3. Okrelenie problemu badawczego / celu pracy
4. Okrelenie problemw szczegowych (tez) / celw
szczegowych
5. Sformuowanie hipotez badawczych (fakultatywnie)
6. Okrelenie zakresu pracy (rzeczowego, przestrzennego,
czasowego)
7. Charakterystyka treci poszczeglnych rozdziaw pracy

Rozdzia III
Tytu rozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Tytu podrozdziau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.4. Tytu podrozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis tabel i rysunkw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zaczniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. Charakterystyka zastosowanych metod, technik

i narzdzi badawczych (fakultatywnie, w zalenoci
od charakteru pracy)
9. Charakterystyka wykorzystanych w pracy rodzajw
rde (fakultatywnie)
Elementy:
Standardowe
Fakultatywne

58

59

Za. 6.

Za. 7.

Przykad zapisu tabeli

Przykad zamieszczania rysunku

Tab. 1. Stopa bezrobocia w wybranych krajach wiata (w %)

Nazwa kraju

Rok 2000

Ryc. 1. Wojewdztwa o najwikszym bezrobociu w 2005 r. (w %)

32
30
28

Bugaria

7,8

Czechy

5,6

Niemcy

6,7

20

12,3

18
16

Polska

26
24
22

14
Warmiskomazurskie

Ukraina

8,7

Kujawskopomorskie

Podlaskie

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS zamieszczonych

w Gazecie Wyborczej z 15 lipca 2006 roku.

rdo: Rocznik Midzynarodowy GUS, 2001, s. 378.

Tytu tabeli moemy zapisa take czcionka wytuszczon.

Tytu rysunku mona take zamieci poniej rysunku, przed zapisem

rda.

Zapis rda dokonujemy wedug zasad dotyczcych przypisw.

Moe by on take zapisany czcionk wytuszczon.

60

61

Za. 8.

Najczciej uywane znaki korektorskie

Za. 9.
....................................
...............................................................

(piecz subowa szkoy)

(Tytu i stopie naukowy oraz imi i nazwisko recenzenta)

Recenzja pracy licencjackiej

usunicie zbdnych liter w tekcie
p

uzupenienie litery

en

uzupenienie liter
skrelenie wyrazu (wyrazw)

Imi i nazwisko studenta ...........................................................................

Nr albumu ...................................................................................................
Kierunek studiw .......................................................................................
Tytu pracy ..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

ale

wstawienie liter, wyrazu (wyrazw)

Tytu i stopie naukowy oraz imi i nazwisko promotora

przestawienie liter, bd wyrazw

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

przeniesienie wyrazu lub grupy wyrazw

likwidacja fragmentu tekstu
zwikszenie odstpu
likwidacja odstpu
przesunicie tekstu (wyjustowanie)

1. Opinia na temat zgodnoci treci pracy z tytuem

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
2. Ocena struktury pracy
(podzia treci, kolejno rozdziaw i podrozdziaw oraz ich powizanie z tytuem pracy)

.................................................................................................................
.................................................................................................................

zaznaczenie wcicia akapitu

zachowanie cigoci midzy wierszami

.................................................................................................................
3. Ocena merytoryczna pracy
(zakres podjtej problematyki i poziom jej realizacji)

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

62

63

4. Ocena pracy pod wzgldem metodologicznym

Za. 10.

(dobr metod i narzdzi badawczych oraz poprawno ich zastosowania)

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................

....................................
(piecz subowa szkoy)

...............................................................
(Tytu i stopie naukowy oraz imi i nazwisko recenzenta)

5. Ocena formalnej strony pracy

(poprawno jzykowa oraz technika pisania i estetyka pracy)
.........................................................................................................................................................................

Recenzja pracy magisterskiej

.........................................................................................................................................................................

Imi i nazwisko studenta ...........................................................................

.........................................................................................................................................................................

Nr albumu ...................................................................................................

6. Charakterystyka doboru i sposobu wykorzystania rde

Kierunek studiw .......................................................................................

(trafno doboru i rnorodno rde oraz poprawno ich wykorzystania i zapisu)

Tytu pracy ..................................................................................................

.................................................................................................................

..................................................................................................

.................................................................................................................

..................................................................................................

.................................................................................................................

Tytu i stopie naukowy oraz imi i nazwisko promotora

7. Inne uwagi

.......................................................................................................................

(np. sposb wykorzystania pracy)

.......................................................................................................................

.................................................................................................................

1. Opinia na temat zgodnoci treci pracy z tytuem

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

8. Oglna ocena pracy

.................................................................................................................

(bardzo dobra, dobra plus, dobra, dostateczna plus, dostateczna, niedostateczna)

2. Ocena poprawnoci i stopnia realizacji zaoonych w pracy celw

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................
3. Ocena struktury pracy
(podzia treci, kolejno rozdziaw i podrozdziaw oraz ich powizanie z tytuem pracy)

.................................................................................................................
............................................

........................................................

.................................................................................................................

(data)

(podpis)

.................................................................................................................

64

65

4. Ocena merytoryczna pracy

Wydawnictwa Uczelni Warszawskiej im. Marii

Skodowskiej-Curie
do nabycia w Bibliotece

(zakres podjtej problematyki i jej znaczenie, poziom realizacji podjtej problematyki, aktualno pracy)

.................................................................................................................
.................................................................................................................

(Pl. elaznej Bramy 10, tel. 022 654 31 39,

e-mail: biblioteka@uczelniawarszawska.pl)

5. Ocena pracy pod wzgldem metodologicznym

oraz w Informacji

(prezentacja i realizacja zaoe badawczych, dobr metod i narzdzi badawczych oraz poprawno ich
zastosowania, udzia bada wasnych i ich zakres)

(ul. abiszyska 25, tel. 022 675 88 65,

e-mail: informacja@uczelniawarszawska.pl)

.................................................................................................................
.................................................................................................................

1.

6. Ocena formalnej strony pracy

(poprawno jzykowa, technika pisania pracy, szata graficzna)

.................................................................................................................
.................................................................................................................

Zeszyt Naukowy nr 1:
Materiay z Pierwszego Seminarium Integracji Europejskiej

2 z

2.

Zeszyt Naukowy nr 2:
Materiay z Seminarium p.t. Rozwj zrwnowaony jako wyzwanie dla polskiej gospodarki
2 z

3.

Zeszyt Naukowy nr 3:
Aktualne problemy geografii ekonomicznej
Ireneusz Michakw

2 z

Zeszyt Naukowy nr 4:
Midzynarodowe uwarunkowania
rozwoju polskiej gospodarki

2 z

7. Charakterystyka doboru i sposobu wykorzystania rde

(trafno doboru i rnorodno rde oraz poprawno ich wykorzystania i zapisu)

.................................................................................................................
.................................................................................................................
8. Inne uwagi
(np. sposb wykorzystania pracy czy jej praktyczna przydatno)

4.

.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
9. Oglna ocena pracy

5.

Zeszyt Naukowy nr 5:
Wielokryterialne wspomaganie wyboru wariantu gospodarowania
odpadami w procesie produkcji
Tadeusz Truchanowicz
2 z

6.

Zeszyt Naukowy nr 6:
Zwizek struktur poznawczych
i emocjonalno-motywacyjnych w procesach
regulacji czowieka z otoczeniem Maria Jankowska

(bardzo dobra, dobra plus, dobra, dostateczna plus, dostateczna, niedostateczna)

.................................................................................................................
.................................................................................................................

............................................

........................................................

(data)

(podpis)

2 z

66

7.

8.

9.

67

Zeszyt Naukowy nr 7:
Problemy konkurencyjnoci przedsibiorstw
w warunkach gospodarki rynkowej

2 z

18. Zeszyt Naukowy nr 18:

Gospodarka wiatowa gospodarka unijna
gospodarka polska

Zeszyt Naukowy nr 8:
Zarzdzanie, ekonomia, marketing

2 z

19. Zeszyt Naukowy nr 19:

Kapita spoeczny. Istota funkcje zarzdzanie

10 z

Zeszyt Naukowy nr 9:
Przedsibiorstwa, finanse, bankowo

2 z

20. Zeszyt Naukowy nr 20:

Organizacyjno-techniczne i prawne
zagadnienia funkcjonowania gospodarki

10 z

21. Zeszyt Naukowy nr 21:

Z zagadnie dziaalnoci inwestycyjnej

10 z

22. Zeszyt Naukowy nr 22:

Turystyka jako dzia nowoczesnej gospodarki

10 z

23. Zeszyt Naukowy nr 23:

Psychologiczne uwarunkowania czynnika ludzkiego

10 z

10. Zeszyt Naukowy nr 10:

Problemy budowania strategii marketingowych

2 z

11. Zeszyt Naukowy nr 11

2 z

12. Zeszyt Naukowy nr 12:

Przedsibiorczo jako instrument rozwoju gospodarczego

2 z

13. Zeszyt Naukowy nr 13:

Konkurencyjno jako wyzwanie dla polskiej
gospodarki w warunkach uczestnictwa w UE

2 z

14. Zeszyt Naukowy nr 14:

Z zagadnie wzrostu i rwnowagi makroekonomicznej

2 z

15. Zeszyt Naukowy nr 15:

Z zagadnie jakoci w nowoczesnej gospodarce
16. Zeszyt Naukowy nr 16:
Czynniki sprawnego funkcjonowania przedsibiorstw
17. Zeszyt Naukowy nr 17:
Wybrane zagadnienia wspczesnej gospodarki polskiej

2 z

2 z

2 z

2 z

24. Studenckie Zeszyty Naukowe Nr 1 (1) 2006

2 z

25. Studenckie Zeszyty Naukowe Nr 1 (2) 2007

2 z

26. Studenckie Zeszyty Naukowe Nr 1 (3) 2008

10 z

27. Zarys historii gospodarczej

Zdzisaw Siroj

10 z

28. Podstawy psychologii

Maria Jankowska

23 z

29. Zarzdzanie wspczesnym przedsibiorstwem.

Podstawy teoretyczne
Wojciech Werpachowski

25 z

68

69

30. Metody algebry liniowej w badaniach ekonometrycznych

Micha Kolupa

5 z

31. Polski Przemys Zbrojeniowy w latach 1945-1955

Zygmunt Kazimierski

5 z

32. Zapomniani Ministrowie Skarbu Drugiej Rzeczypospolitej

Zbigniew Landau

5 z

33. Materiay z konferencji System bankowy w Polsce

10 z

34. Przygotowanie pracy dyplomowej.

Poradnik dla studentw i promotorw
Lech Ostrowski, Zdzisaw Siroj, Ireneusz Michakw

10 z

35. Materiay z konferencji Globalizacja. Szansa czy iluzja?

10 z

36. Redystrybucja budetowa w edukacji

na przykadzie programu stypendiw szkolnych
Iwona Kowalska

5 z

37. Materiay z konferencji

Procesy demograficzne a kapita spoeczny

10 z

38. Podstawy oblicze geodezyjnych

Aleksander Skrczyski

25 z

39. Geodezja wysza i astronomia geodezyjna cz. I

Jerzy Rogowski, Magdalena Kk

16 z

40. Problemy transformacji w Polsce i na Ukrainie

10 z

41. Sektory usugowe krajw Grupy Wyszehradzkiej.

Studium porwnawcze
Ewa Kpka

10 z

42. Zmiany w strukturze organizacyjnej turystyki w Polsce

Hanna Zawistowska

10 z