You are on page 1of 37

Ksik t dedykuj wszystkim odtrconym

i zranionym przez wspmaonka,


od ktrego tak wiele zaley.
Modl si o to, aby moje sowa stay si
pocztkiem procesu uzdrowienia i nauczyy przebacza
dla dobra dalszego rozwoju rodziny.
Bowiem spokj znale mona
wycznie w przebaczeniu.

Zarejestruj si na stronie
www.vocatio.com.pl
jako odbiorca naszego newslettera,
a bdziesz otrzymywa informacje o nowociach, znikach
i specjalnych promocjach przygotowanych dla naszych Klientw.
Moesz oczekiwa zniek o wysokoci nawet
do 2050% oryginalnej ceny detalicznej.

James C. Dobson

Oficyna Wydawnicza VOCATIO


Warszawa

Tytu oryginau:

Love Must Be Tough New Hope for Families in Crisis


Przekad:
Wadysaw J. Wojciechowski
Redakcja:
Elbieta Derelkowska
Korekta:
Ewa Micyk
Redakcja techniczna:
Magorzata Biegaska-Bartosiak
Projekt okadki:
Mirosaw Makowski
Copyright 2007 by Dr. James Dobson
All rights reserved.
Copyright for the Polish edition 1993 by Oficyna Wydawnicza VOCATIO
with permission of Tyndale House Publishers, Inc.
All rights to the Polish edition reserved.
Wydanie czwarte (2015).
Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeone.
Ksika, ani adna jej cz, nie moe by przedrukowywana
ani w jakikolwiek inny sposb reprodukowana czy powielana mechanicznie,
fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie,
ani odczytywana w rodkach publicznego przekazu
bez pisemnej zgody wydawcy.

W sprawie zezwole naley zwraca si do:


Oficyna Wydawnicza VOCATIO
02-798 Warszawa, ul. Polnej Ry 1
e-mail: vocatio@vocatio.com.pl
Redakcja: tel. (22) 648 54 50,
Dzia handlowy: fax (22) 648 03 79, tel. (22) 648 03 78,
e-mail: handlowy@vocatio.com.pl
Ksigarnia Wysykowa
02-798 Warszawa 78, skr. poczt. 54,
tel. (603) 861 952
e-mail: ksiegarnia@vocatio.com.pl
www.vocatio.com.pl

ISBN 978-83-7829-175-6

Wstp
Usid, Carol. Musz ztob porozmawia oczym bardzo wanym. Wiem, e to, co powiem, bardzo ci zaskoczy, ale duej nie
mog ukrywa prawdy. Zasugujesz na to, by wiedzie, e od ptora roku mam romans zpewn kobiet zmojego biura. Nazywa
si Brenda i jest bardzo atrakcyjna. Zaczo si od niewinnego
flirtu, ale szybko stao si czym wicej. Duej nie moemy udawa. Dlatego umwiem si zadwokatem, bo chc jak najszybciej
wzi ztob rozwd. Naprawd bardzo mi przykro! Co jeszcze
mog powiedzie? Nigdy nie chciaem ci zrani, ale ja po prostu
ju ci nie kocham. Kocham Brend ito bardzo mocno. Awic,
Carol, prosz ci, eby nie robia przykroci nam samym ioczywicie dzieciom. Nasze ycie si unormuje, gdy tylko uporzdkujemy ten baagan.
Kiedy niczego niepodejrzewajca kobieta usyszy takie sowa, wiat
wali jej si na gow, adzieci nie mog zrozumie, dlaczego mama
pacze. Nagle zapada si wszystko, co wjej yciu stanowio ostabilizacji. Poczucie wasnej godnoci rozpada si jak budynek przeznaczony do rozbirki. Znika poczucie bezpieczestwa ipewno, ana
ich miejscu pojawiaj si niepokj istrach. Przyszo staje si niepewna. Najgorsze jest jednak to, e kobieta, ktra jeszcze par godzin
wczeniej mylaa, e jest kochana iszanowana, teraz czuje si wzgardzona, zaczyna przypuszcza, e nie potrafi wzbudza mioci.
W dzisiejszych czasach podobne okolicznoci zaskakuj nie tylko kobiety, ale imczyzn. Bez wzgldu na to, czy chodzi oniewierno czy oinne zabjcze dla maestwa przyczyny, wielu mw
iwiele on czuje, e s zmuszani do tego, czego nie chc do rozwo5

du. Wniektrych przypadkach nie ma elementu zaskoczenia. Bywa,


e kobieta lub mczyzna obserwuje bezsilnie, jak na przestrzeni lat
maestwo widnie, jak jaki robak dry dusz ich zwizku. Ludzie rzucaj si to wjedn, to wdrug stron, desperacko szukajc
odpowiedzi na drczce ich pytania, rozwiza problemw, rodkw zaradczych. Niestety rady znajomych, anawet rnych doradcw, s czsto tragiczne wskutkach.
Niniejsza ksika przedstawia sposoby dziaania w rodzinie,
w ktrej trwa kryzys maeski. Zawiera ona pewne praktyczne
propozycje postpowania, ktre mog pomc w przycigniciu
obojtnego partnera na powrt ku obowizkom maeskim. Moe
to zabrzmi niewiarygodnie, ale waciwym podejciem do konfliktu
mona zmieni rozchwiany zwizek we wspaniae, zdrowe maestwo. Zdrugiej strony, nieodpowiednia reakcja wchwilach kryzysu
moe do koca zdusi tlc si jeszcze mio.
Na pocztku musz przyzna, e wniektrych krgach chrzecijaskich prezentowane przeze mnie zasady mog si wyda kontrowersyjne. Wierz jednak, e tradycyjne porady udzielane ofiarom niewiernoci s czsto niszczce isprzeczne znaukami Biblii.
Oczywicie nie kady musi si ztym zgodzi. Osoby, ktre wycign odmienne wnioski, prosz tylko o wyrozumiao, poniewa
wszyscy szukamy sposobw rozwizywania najtrudniejszych problemw rodzinnych, aprzecie nasza wiedza izrozumienie bywaj
ograniczone.
Zanim przejdziemy do dalszych rozwaa, proponuj powzicie pewnych rodkw ostronoci. Jeeli powoli tracimy ukochan
osob, jeli wyczuwamy wzbierajcy brak poszanowania iniech
ze strony najwaniejszej dla nas osoby na wiecie, to ksika ta jest
przeznaczona wanie dla nas. Nie promy, eby nasz partner czyta j razem znami. Przejrzyjmy j najpierw sami, apotem zdecydujmy, czy dzieli si znim jej treci. Wiem zdowiadczenia, e
stanowczo wmioci jest najskuteczniejsza wdrczonym kopotami maestwie wtedy, gdy nie omawia si jej wsplnie. Sdz, e
wkrtce bd Pastwo przekonani osusznoci tego stwierdzenia,
nawet jeli wasza rodzina nie przeywa kryzysu.

1.

Pozdrowienia
dla poszkodowanych
Kadego miesica w biurze naszej organizacji Focus on the Family
(Rodzina wcentrum uwagi) odbieramy ponad sto tysicy listw itelefonw, dziki ktrym poznajemy najrniejsze okolicznoci ycia
ludzi i ich potrzeby. Ludzie opowiadaj nie tylko o cierpieniach
i udrce, ale rwnie o radoci i zwycistwach. Ostatnio nadszed
szczeglnie wzruszajcy list od mczyzny, ktrego nazwiemy Roger.
Kilka miesicy temu moja ona Norma wysza do pobliskiego
sklepu spoywczego. Czwrce naszych dzieci powiedziaa, e
wrci za p godziny iprzypomniaa, eby byy grzeczne. Byo to
wsobotni ranek. Gdy sze godzin pniej nie wrcia do domu,
zaczem jej szuka jak szalony. Wyobraaem sobie, e zostaa
porwana lub zgwacona, amoe ico gorszego. Wniedziel rano
zatelefonowaem na policj, ale mi tam powiedziano, e zajm si
spraw dopiero wtedy, gdy Norma nie wrci przez czterdzieci
osiem godzin. Bylimy zrozpaczeni!
Czonkw naszej parafii iznajomych poprosilimy omodlitw za bezpieczestwo Normy. Wysza z domu nie zostawiajc
adnej wiadomoci, nie powiadomia znajomych ani nie zatelefonowaa. Jej samochd znalelimy na tyach centrum handlowego by zamknity ipusty. Policjanci zasugerowali, e moe ucieka, ale ja nie chciaem w to uwierzy. To by nie byo w stylu
kobiety, zktr przeyem czternacie lat, matki czwrki naszych
7

dzieci. Waciwie ukadao si nam zupenie dobrze, planowalimy nawet wsplny wyjazd na weekend.
We wtorek skontaktowaem si ze znanym detektywem ipoprosiem, eby odnalaz moj on lub przynajmniej dowiedzia
si, co si zni stao. Detektyw rozpocz rozmowy ze znajomymi
iwsppracownikami ony ipowoli zaczlimy poznawa pewne
szczegy. Ku mojemu absolutnemu zaskoczeniu okazao si, e
Norma zwasnej nieprzymuszonej woli odesza zonatym mczyzn, koleg zpracy. Nie mogem wto uwierzy.
Po dwch tygodniach dostaem list. Norma napisaa, e mnie
ju nie kocha ie nasze maestwo jest skoczone. Dodaa jeszcze, e za kilka miesicy wrci walczy odzieci, eby zamieszkay
zni wKansas.
Doktorze Dobson, szczerze panu wyznaj, e zawsze byem
wiernym mem iojcem. Nawet gdy ona odesza, troszczyem si
odzieci. Staraem si utrzymywa rodzin, by nasze ycie toczyo
si dalej wmiar normalnie. Czwrce oszoomionych dzieciakw
pragnem zapewni porzdny dom. Niestety, wzeszym miesicu sd przyzna dzieci onie iteraz jestem sam.
Nasz dom wybudowaem kilka lat wczeniej wasnymi rkami, ateraz stoi pusty! Po mojej rodzinie pozosta tylko plik zostawionych przez Norm rachunkw iwspomnienia dawnych chwil.
Moje dzieci bd si wychowyway wniechrzecijaskim domu,
setki mil std, aja nie mam nawet do pienidzy, eby do nich
pojecha!
Moje ycie jest zrujnowane. Nie pozostao mi nic, tylko uczucie krzywdy iodtrcenia oraz wolny czas, wktrym mog myle
okobiecie, ktr kocham. To jest okropne dowiadczenie. Norma
mnie zniszczya. Nigdy si ztego nie wygrzebi. Budz si po nocach i myl, jak mogoby by, a jak si stao. Teraz tylko Bg
moe mi dopomc!
Wolabym, eby ten list ilustrowa jak rzadko spotykan tragedi,
ktra zdarza si wszczeglnie niekorzystnych okolicznociach. Niestety, podobne przeycia s w dzisiejszych czasach coraz czstsze.
We wspczesnych maestwach intrygi seksualne stay si codziennoci ito nie tylko poza krgami chrzecijaskimi. Na takiej
rodzinnej niestabilnoci najbardziej cierpi dzieci, ktre nie potrafi zrozumie, co si dzieje zich rodzicami.
8

Ten tragiczny wpyw na mode pokolenie przedstawia mi pewna nauczycielka szstej klasy. Bya zszokowana, czytajc prace swoich uczniw. Dzieci miay dokoczy zdanie zaczynajce si od sw
Chciabym, eby.... Nauczycielka spodziewaa si, e uczniowie
napisz orowerach, psach, telewizorach iwycieczkach na Hawaje.
Tymczasem dwadziecioro spord trzydzieciorga dzieci nawizao wswoich wypowiedziach do rozpadajcych si rodzin. Oto kilka
cytatw:
Chciaabym, eby moi rodzice nie kcili si ieby mj tatu wrci.
Chciabym, eby moja mama nie miaa kochanka.
Chciaabym dostawa same pitki, eby mj tatu mnie za to
kocha.
Chciabym mie jedn mamusi ijednego tatusia, eby inne dzieci nie namieway si ze mnie. Ja mam trzy mamy itrzech tatusiw i oni niszcz mi ycie.
Chciabym mie karabin M-1, eby wystrzela wszystkich tych,
ktrzy si ze mnie namiewaj.
Wiem, e kryzys rodziny jako takiej nie jest wdzisiejszych czasach
problemem nadajcym si na pierwsze strony gazet, ale zawsze
martwi mnie widok dzieci, ktre walcz ztym chaosem wokresie,
wktrym powinny si przede wszystkim rozwija. Miliony dzieci
znalazo si wtej samej puapce. Zastanwmy si nad pooeniem
dzieci Rogera. Przede wszystkim straciy matk, potem obserwoway, jak ojciec pogra si walu iapatii, ana koniec wyrwano je zrodzinnego domu i przeniesiono do innego stanu z jakim nowym
facetem, ktry chcia, eby nazyway go tatusiem. Te dzieci ju
nigdy nie bd takie same! Wczym tkwi przyczyna katastrofy ich
dziecistwa? Ot matce bardziej zaleao na wasnym szczciu ni
na szczciu dzieci. Wmodoci stana przy otarzu przed samym
Bogiem iprzyrzeka uroczycie, e bdzie kocha Rogera na dobre
ize, wdostatku iwbiedzie, wchorobie iwzdrowiu, nie zwracajc
uwagi na innych a do mierci. Niestety, po jakim czasie zmienia zdanie.
Wida wyranie, e maestwa tych dwojga ludzi nie da si ju
ocali. Czy to jednak wogle byo moliwe? Czy byy jakie oznaki,
ktrych Roger nie zauway? Czy rada jakiego Salomona psychologii moga uchroni ich przed ostateczn tragedi?
9

Zanim sobie odpowiemy na te pytania, przyjrzyjmy si innej


rodzinie. Na szczcie ci ludzie nie minli jeszcze miejsca, zktrego
nie ma odwrotu. Ich kopoty streszczone s wzamieszczonym niej
licie od ony i matki, ktr nazwiemy Linda. Prosz przeczyta
ten list bardzo uwanie, poniewa wielokrotnie bd do niego
wraca.
Drogi doktorze Dobson!
Mam kopot, zktrym nie mog sobie poradzi. Wywiera on na
mnie wpyw zarwno fizyczny, jak ipsychiczny. Wychowaam si
wdobrym chrzecijaskim domu, ale wyszam za m za czowieka, ktry nie by chrzecijaninem. Zdarzay si trudne chwile,
czsto si gniewalimy i kcilimy. On nie chcia by dobrym
ojcem dla trjki naszych dzieci iwszystko zostawi na mojej gowie. Lubi gra w krgle i oglda mecze pikarskie w telewizji,
awniedziele przesypia cay dzie. Przez to zawsze byy jakie
zatargi. Owiele jednak powaniejszy problem powsta kilka lat
temu.
Paul zainteresowa si pewn adn rozwdk, ktra pracuje
dla niego jako ksigowa. Zpocztku wszystko wygldao niewinnie, gdy pomaga jej wrnych sprawach. Jednak zczasem zauwayam, e nasz zwizek si rozpada. M wszdzie zabiera
t kobiet icoraz wicej czasu spdza uniej wdomu. Mwi, e
zajmuj si ksigowoci, ale ja mu nie wierzyam. Zaczam
zrzdzi inarzeka, wic on jeszcze czciej przebywa ztamt.
Wkocu zakochali si wsobie, aja nie wiedziaam, co robi.
Mniej wicej w tamtym czasie kupiam pewn ksik. Jej
autor zapewnia, e jeli bd posuszna mojemu grzesznemu
mowi, Bg nie pozwoli, eby doszo do czego zego. Wpanice
mylaam, e strac go na zawsze, wic zgodziam si, eby tamta
kobieta zacza dzieli z nami nasz sypialni. Mylaam, e
dziki temu Paul bdzie mnie bardziej kocha, tymczasem on coraz mocniej kocha tamt.
Teraz nie moe si zdecydowa, ktr znas wybra. Nie chce
mnie opuci itwierdzi, e cigle kocha mnie inasze dzieci, ale
jednoczenie nie moe zrezygnowa ztamtej. Kocham Paula tak
bardzo, e zaczam go baga, eby zwrci si znaszym kopotem do Boga. Rozumiem t drug kobiet, bo wiem, e te cierpi,
ale ona nie wierzy, e Bg ukarze ten grzech. Dowiadczyam
10

okropnej zazdroci iblu, ale zawsze potrzeby ma ijego przyjaciki stawiam na pierwszym miejscu. Co ja mam teraz robi?
Prosz, niech mi pan pomoe. Jestem ju na samym dnie.
Linda
Ciekaw jestem, czy ktra zCzytelniczek spotkaa si zpodobnym
problemem uznajomych? Jeli tak, to co poradzia im zrobi? Czy
Linda postpia susznie? Czy mona pozwoli mowi sprowadzi
kochank do domu, by ratowa rozpadajcy si zwizek? Motywy
postpowania Lindy wydaj si cakiem jasne. Ona wiedziaa, e
m mgby j rzuci, gdyby mu we wszystkim nie ulegaa. By
moe liczya na to, e skoczy si przygoda zadn rozwdk, jeli
ona bdzie unikaa sporw. Wkocu przecie Biblia mwi: Mio
cierpliwa jest, askawa jest. Mio nie zazdroci, nie szuka poklasku, nie unosi si pych; nie dopuszcza si bezwstydu, nie szuka
swego, nie unosi si gniewem, nie pamita zego (1 Kor 13,4-5).
Mio rwnie we wszystkim pokada nadziej, wszystko przetrzyma (w. 7). Czy zatem Linda nie postpowaa susznie, we
wszystkim ulegajc grzeszcemu mowi? Czy mona si zgodzi
ztakim podejciem do sprawy? Moe lepiej zasugerowa rozwd
pozbycie si takiego mczyzny z ycia? A moe istnieje jeszcze
inne rozwizanie?
Szesnacie lat dowiadcze w poradnictwie maeskim pozwala mi stwierdzi, e tolerancja ipobaliwo wpostpowaniu
Lindy zapewne doprowadzi do fatalnego koca ie autor ksiki,
ktr kupia, bdnie zinterpretowa tre Biblii. Skoro wiadomie
postanowia zniszczy to, co zostao zjej zwizku, to ju nie byo
adnych szans ratunku. Wspczuj tej kobiecie inie chc jej ponia, ale popenia kilka podstawowych bdw, ktre przyczyniy si
do jej obecnej sytuacji.
Pierwszym bdem byo to, e nie rozpoznaa zagroenia ze
strony drugiej kobiety. Nie wolno nie docenia seksualnych sygnaw wysyanych przez atrakcyjn, chtn iwoln kobiet, ktre odbiera praktycznie kady mczyzna na ziemi. M Lindy zauway
nagle, e jest to cakiem zabawne, i podczas gdy on dostarcza tej
drugiej wszelkich uciech, jego ona uwaa to za co zupenie niewinnego. Niewinne?! To podejcie jest identyczne zpostaw farmera, ktry uwaa, e lis przychodzi do jego kurnika tylko dlatego, i
lubi towarzystwo kur!
11

Drugi bd Linda popenia wtedy, gdy stwierdzia, e jej maestwo chyli si ku upadkowi. To by niezwykle wany moment
wyciu zwizku. Waciwa reakcja zjej strony moga jeszcze wycign ma zprzepaci. Niestety, Linda nie bya do tego przygotowana. Zacza narzeka i zrzdzi. Jakie to niestosowne, ale jakie
ludzkie! Paul zakocha si w tej drugiej kobiecie, aLinda tylko zaamywaa rce igderaa. Taki rodzaj wymwki jest rwnie nieskuteczny wstosunku do niewiernego ma, jak iwstosunku do nieposusznego dziecka: tak naprawd to on jej nawet nie syszy!
Najwaniejszym sowem wkolejnej fazie tej opowieci jest panika. Linda wiedziaa, co j czeka. Rozwd jawi si jako jedyne
wyjcie. Jakie to okropne dla osoby, ktrej caym yciem jest rodzina! Ju si widziaa wroli matki samotnie wychowujcej trjk dzieci, walczcej oprzetrwanie finansowe iemocjonalne. Ponadto tracia ukochanego czowieka. I jak byo do przewidzenia, w panice
zachowaa si nieracjonalnie. Sprowadzia t drug kobiet do wasnej sypialni, podejmujc desperack prb zachowania choby kcika w sercu ma. Co za niewiarygodny bd w ocenie sytuacji!
Wkrtce poznaa nieunikniony wynik tej decyzji: m coraz mocniej kocha tamt.
Twierdz, e Linda moe jeszcze uratowa swoje maestwo,
ale nie ma chwili do stracenia. Jej m przyzna, e pod popioem
jest jeszcze iskierka mioci (On nie chce mnie opuci imwi, e
cigle kocha mnie inasze dzieci.), ale nie wolno jej tej iskierki zdusi! Jeszcze jeden niewaciwy ruch im odejdzie na zawsze. On
sam nie wie, co robi, wic mona go przecign albo na jedn,
albo na drug stron. Tylko jak tego dokona? Linda prbowaa ju
wszystkiego inic nie poskutkowao. Co ma robi? Jeli jest podobna
do wielu innych wspczesnych kobiet, pytania te bd spdza jej
sen zoczu.
Czstotliwo, zjak natykam si na problemy podobne do sytuacji wmaestwach Lindy iRogera, wpyna na decyzj napisania tej ksiki. W szczeglnoci chodzi mi o t bardziej wraliw
stron w umierajcym zwizku. Powiem konkretniej: w kadym
rozpadajcym si maestwie jedna strona na og nie zwraca
uwagi na powikszajcy si dystans, podczas gdy druga jest ztego
powodu wystraszona, anawet przeraona. Osoba, ktrej nie zaley,
nie uwiadamia sobie zagroe, wic opiera si staraniom wspmaonka, nie chce wybra si do specjalisty po porad, nie godzi
12

si na kompromis, a nawet na zwyk rozmow o trudnych sprawach. Wszystko kwituje jednym krtkim zdaniem: Nie ma adnego problemu!
Strona bardziej wraliwa, ktr na og jest zpocztku kobieta,
zdaje sobie spraw, e dzie po dniu co cennego wymyka jej si
z rk. Wszystko, co wartociowe, wisi na wosku, wic budzi si
wnocy irozmyla oprzeszoci. Myli odzieciach tych licznych
dzieciakach, ktre posapuj niewiadome w swoich eczkach
i zastanawia si, co z nimi bdzie. Stara si o uczucia maonka
iwpada wdepresj, gdy nic nie dostaje.
Oczywicie nie twierdz, e za rozpad maestwa mona wcaoci obwinia jedn stron, wic nie oskaram ani mczyzn, ani
kobiet. Konflikt maeski zawsze dotyczy dwojga niedoskonaych
istot ludzkich, ktre w rnym stopniu s za wszystko odpowiedzialne. Niemniej na og jedno z maonkw jest gotowe zrobi
wszystko, by ratowa zwizek, adrugie robi wraenie obojtnego.
Niniejsza ksika przeznaczona jest dla tych bardziej wraliwych osb, oktrych mona myle, e wekstremalnych przypadkach bd poszkodowane. Jej tre ma za zadanie nie pomoc strapionej osobie, eby potrafia wzmocni lub zachowa zwizek
maeski, nawet jeli nie ma wsparcia ze strony wspmaonka.
Jakiej bowiem rady mona udzieli Lindzie, ktrej m ma romans
zinn kobiet, albo Rogerowi, ktrego ona nie szanuje ichyba nienawidzi, albo kobiecie, ktrej m jest alkoholikiem lub narkomanem, lub maltretuje dzieci? A kobiecie, ktra kocha ma i ktr
kocha m, lecz ona niepokoi si absolutnym brakiem romantycznych uczu wich zwizku? Czy jest sposb, eby oywi ich maestwo, ale bez cigego zjej strony gderania?
W istocie kady program doradczy ma na celu zblienie dwojga
ludzi na tyle, by przynajmniej zgodzili si rozmawia oswoich problemach. Jeli trzeba, terapia moe dotyczy jednego zmaonkw,
tak eby go wzmocni, eby potrafi sobie radzi zkryzysem. Nasz
cel jest jednak szczeglny: chcemy pomaga tak, eby jeden maonek umia maksymalnie powikszy szanse zachowania maestwa, jak wprzypadku Lindy, idotrwa do koca tej dugiej nocy.
Ajest to zadanie bardzo trudne.
W procesie docierania do tych maonkw, przez ktrych dzieje si le, chciabym osign owiele wicej. Przedstawione przeze
mnie zasady s trafne zarwno w przypadku ma, jak i ony
13

w okresie kryzysu. Mona je stosowa rwnie w maestwach


zdrowych. Waciwie dobrze by byo, gdyby kade maestwo poznao te zasady ju na pocztku wsplnej drogi. Gdyby modzi ludzie wiedzieli, jak przycign zpowrotem odsuwajcego si maonka, zamiast odpycha go jeszcze dalej, mielibymy mniej goryczy
imniej rozwodw.
Zastosowanie prezentowanych w tej ksice koncepcji jest
o wiele szersze. Jak si przekonamy, mona je wykorzystywa we
wszystkich stosunkach midzyludzkich, awic wukadach midzy
pracodawc a pracownikiem, dziemi a rodzicami, proboszczem
aparafianami, stranikami awiniami, Amerykanami aRosjanami oraz wszystkimi ludmi, midzy ktrymi od czasu do czasu dochodzi do spi. Innymi sowy, w nastpnych rozdziaach opisz
pewne uniwersalne koncepcje dotyczce kultury, pci, rasy iwarunkw ekonomicznych.
Ale czy ja przypadkiem nie obiecuj gwiazdki znieba? Zapewne kady autor troch przecenia prezentowane przez siebie pogldy.
Wydawane wdzisiejszych czasach ksiki obiecuj ludziom najrniejsze rzeczy: od wielkiego bogactwa w przypadku mczyzn po
gadkie uda w przypadku kobiet. Niestety, tego rodzaju obietnice
rzadko si speniaj. Wtym momencie przypomina mi si synny
na Dzikim Zachodzie cudotwrca, ktry sprzedaje wmiasteczku
eliksir ycia, po czym jak najprdzej odjeda wsin dal.

Majc nadziej, e nie wpadn wt sam puapk leczenia wszystkich, powiem otwarcie, co sdz ozawartych wtej ksice mylach.
Moliwo wgldu w ludzkie zachowania nie zdarza si czsto,
wkadym razie wmoim przypadku. Jeli zatem czowiek natknie
si wyciu na kilka podstawowych zasad, to ju wiele zdoby. Na
dalszych stronach skoncentruj si na jednej ztych, ktre zdoaem
zrozumie. Nazywam j koncepcj mioci stanowczej. Co prawda
nie pomaga ona wuzyskaniu idealnej gadkoci ud ani wzdobywaniu bogactwa, ale powinna pomc, gdy trzeba sobie radzi we
wspyciu zotaczajcymi nas ludmi.

14

2.

Panika
iudobruchanie
Tylko ludzie, ktrzy dowiadczyli odtrcenia przez ukochanego
maonka lub kochanka, potrafi w peni zrozumie fal smutku,
jaka ogarnia czowieka wmomencie zagroenia. Nic innego nie ma
znaczenia. Nie ma pocieszajcych myli, brakuje nadziei izainteresowania przyszoci. Uczucia zmieniaj si gwatownie od rozpaczy do akceptacji. Jeli miabym takie dowiadczenie okreli bardzo krtko, to wybrabym sowo: panika.
Poniewa panika jest charakterystyczn reakcj na odtrcenie,
atwo sobie wyobrazi ogrom odczuwanego nieszczcia, gdy pojawia si nowy iby moe modszy kochanek! adne inne dowiadczenie nie da si porwna zudrk wypywajc ze wiadomoci,
e osoba, ktrej przysigo si wierno na cae ycie, zdradzia
i zbliya seksualnie z kim obcym. atwiej byoby znie mier
ni odrzucenie jak stary but. Ludzie, ktrzy dowiadczyli takiej
straty, opowiadaj, e najbardziej bolesnym aspektem jest samotno iwiadomo, e niewierna maonka pociesza si wramionach innego. Jake desperacko potrzebuj chrzecijaskiej porady
ci, ktrzy sobie uwiadamiaj, e ich domu nie omino cudzostwo!
Gdy takiej porady brak, odtrcony mczyzna lub kobieta reaguje tak, e jeszcze pogarsza sytuacj. Toncy prbuje chwyci si
czego, co pywa, nawet osoby, ktra przychodzi na ratunek.
Ogarnity panik kochanek na og chwyta i chce przytrzyma
15

oddalajcego si partnera. Wiele razy byem wiadkiem takich sytuacji. Wzburzone emocje sigaj czsto ekstremalnych poziomw.
Gdy mczyzna dowiaduje si, e maestwo (lub stan przedmaeski) si rozpada, pierwsz reakcj jest na og szok iniedowierzanie. Pniej przychodzi pacz, zgrzytanie zbw, baganie
o przebaczenie i odbudowanie zwizku. Obiecuje on wwczas, e
bdzie lepszym kochankiem, e bdzie si bardziej troszczy, e
rzuci prac lub pjdzie do pracy, e bdzie czciej przynosi kwiaty, e zgadza si na dziecko czyli oferuje to, co ma jakiekolwiek
znaczenie dla rozczarowanej maonki. Padaj propozycje wsplnego udania si po porad do specjalisty, ale ona na og odrzuca t
ofert, bo mylami jest ju gdzie indziej. Agdy negocjacje nie przynosz adnych skutkw, zaczyna si stadium gniewu, przywoywanie zpamici najpodlejszych, najbardziej wrogich myli. Wtej fazie
mczyzna moe zagrozi, e zrobi krzywd swojej kobiecie, czasami nawet si do tego posuwa. Zprzemoc lub bez niej wrogo tej
cikiej prby wkocu uchodzi jak para iwszystko koczy si wyczerpaniem fizycznym iemocjonalnym. Pniej pojawia si krtki
okres akceptacji, apo nim znowu wraca smutek ial, jak nieproszony, natrtny go. Wkocu cykl si zamyka iwkko powtarza.
W dalszym cigu pozwol sobie cytowa listy ilustrujce podobne okolicznoci. To chyba jest najlepszy sposb. Bd to myli
iodczucia prawdziwych ludzi, tych, ktrzy dowiadczyli zaprezentowanych na wstpie rozdziau kopotw. Faye to osoba, ktra
wpadszy wpanik, zacza baga ma itargowa si znim. Oto,
co napisaa:
Drogi doktorze Dobson!
Pisz do pana w sprawie mojego maestwa. Jaki czas temu
m mi powiedzia, e ju mnie nie kocha i wkrtce zamierza
odej. Bagaam, eby mnie nie opuszcza, wic nawet zosta na
jaki czas. Ale pewnego wieczoru zrobi si bardzo okrutny izanim wyszed, powiedzia mi wiele przykrych rzeczy.
Odkd odszed, ado dzisiaj nie wiem dlaczego, czuj si poniona za kadym razem, gdy go spotykam. Bagam, eby odwiedza dzieci imnie, aon tylko mwi: Nie chc ztob rozmawia!.
Mwi, jak bardzo go kocham, aon odpowiada: Ale ja ciebie nie
kocham! Nie mog powiedzie, e ci nienawidz, ale i nie kocham!. Ato tak bardzo boli!
16

Prosiam go, eby poszed do jakiego specjalisty po porad,


ale on odpar tylko, e nie potrzebuje niczyjej pomocy. Nie zaley
mu na maestwie. Chce tylko by wolny imwi, e wyjedzie do
Pensylwanii, bo tam znajdzie lepsz prac wkopalni.
Jak ja widz nasz problem? Jestemy maestwem od jedenastu lat i mamy dwjk licznych dzieci. Najdziwniejsze jest
to, e nigdy si nie kcilimy. Podejrzewam, e z czasem on
zwrci si przeciwko mnie idoszed do wniosku, e ju nie chce
by moim mem. Czy pan spotka si ju z takim przypadkiem?
Obecnie stao si co strasznego. Wybraam si do okulisty, bo
mam problemy zoczami, aon mi powiedzia, e musz podda
si operacji, bo mog straci wzrok. Wprzyszym tygodniu mam
i do szpitala. Nie wytrzymaam i zaamaam si. Znowu zadzwoniam do ma, ale jego to nie wzruszyo. Spyta tylko, czy
zorganizowaam opiek nad dziemi iczy ma mnie kto odwie
do szpitala. Spytaam, czy on moe to zrobi ipoczeka do zakoczenia operacji. Joe zawaha si, a potem powiedzia: Chyba
tak.
Co mam zrobi, eby znowu mnie pokocha? Tyle razy mi
powtarza, e ju nigdy nie bdzie jak dawniej. Pakaam ibagaam go, eby wrci. Mwiam, e jest nam bardzo potrzebny. Staraam si by mia, ale to te na nic si nie zdao. Powiedziaam,
e si boj ie teraz jest mi szczeglnie potrzebny, aon odpowiedzia tylko: Przykro mi, ale termin mi nie odpowiada.
Czy to moe si skoczy rozwodem? Joe ju si go domaga,
ale odmwiam. Cigle mam nadziej, e znowu bdziemy razem. Powiedziaam mu otym, aon odpar: Czy ty nie umiesz
zrozumie, e ju nigdy ci nie pokocham?.
Dawniej wszystko robilimy razem, ale to ju przeszo. Cigle telefonuj do ma, bo on sam nigdy by tego nie zrobi.
Wprzyszy poniedziaek jest wito. Nie spyta, co bdziemy robili, wic ja zapytaam jego, czy moe spdzi z nami ten dzie.
Odpowiedzia: Jeli nic nie bd mia do roboty.... Czy mam go
ignorowa? Bo jeli tak, to ju nigdy wicej go nie zobacz.
Doktorze Dobson, prosz mi pomc. Niech pan mi powie, co
mam robi. Ja tak bardzo kocham mojego ma!
Faye

17

Chocia rozumiem, e Faye czuje si zmuszona, by baga ma


omio, to jednak widz, i systematycznie niszczy ostatni promyk
nadziei na pojednanie. Sama pozbawia si godnoci idumy, czogajc si przed swoim panem jak pies. Im wicej on j zniewaa, tym
bardziej, jak si wydaje, ona chce ipotrzebuje jego. Ina tym to waciwie polega.
Ujmujc rzecz w skrcie, mona powiedzie, e Faye prbuje
przekaza mowi nastpujc wiadomo: Joe, tak bardzo ci potrzebuj! Nie mog si bez ciebie oby. Caymi dniami czekam na
telefon izaamuj si, gdy nie dzwonisz. Prosz ci, bagam, porozmawiaj ze mn od czasu do czasu. Bo widzisz, Joe, chc ci mie
przy sobie za wszelk cen, nawet gdyby mia mnie drczy. Bez
ciebie czuj si beznadziejnie.
Linda, ktrej list cytowaem wpierwszym rozdziale, przekazaa
swojemu mowi identyczn wiadomo. Tylko e wjej przypadku
uczucie paniki kazao jej wpuci do wasnej sypialni drug kobiet.
C to za aosny sposb wyraania bezsilnoci ibraku szacunku
dla wasnej osoby! Bardzo wspczuj jej i milionom podobnych
kobiet.
Przykady Lindy iFaye ilustruj pewn niezwykle wan idobrze znan zasad: panika czsto prowadzi do chci udobruchania,
ktra praktycznie nigdy nie pozwala panowa nad zachowaniem
innych ludzi. Faktycznie wywouje tylko wojn zarwno midzy
mem aon, jak imidzy dwoma narodami. Prba przekupienia
agresora lub winowajcy sprawia wraenie pokojowej propozycji,
a w rzeczywistoci powiksza zniewag i konflikt jako taki. By
moe udaoby si unikn drugiej wojny wiatowej, gdyby brytyjski
premier Neville Chamberlain i inni przywdcy zrozumieli szalestwo, jakie tkwio wprbach udobruchania nazistw, podejmowanych wlatach 19361939. Za kadym razem, gdy ludzie ci oferowali Hitlerowi kolejn Czechosowacj jak rodek, ktry mia zaspokoi pragnienie wadania coraz to nowymi terenami, wistocie
podsycali jego pogard dla ich armii idla nich samych. To pragnienie pokoju wnaszych czasach rozumia Hitler jako dowd saboci i strachu, co wzbudzao w nim jeszcze wiksz zuchwao.
Ostatecznie przyszo prowadzi wojn, ktrej, wedug Winstona
Churchilla, mona byo unikn. Wanie do tego prowadzi ch
udobruchania, bez wzgldu na to, czy dotyczy spraw maeskich
czy midzynarodowych.
18

M Lindy grozi rozwodem, jeli ona nie zgodzi si na sprowadzenie kochanki do ich rodzinnej sypialni. Bya to nie tylko brutalna forma przekupstwa, ale i sposb wyprbowania jej pewnoci
siebie iposzanowania wasnej osoby. Niestety, Lindzie si nie udao.
Chciabym stanowczo stwierdzi, e moja niech do zaegnywania konfliktw wformie bagania nie ma nic wsplnego zpoczuciem dumy. Gdyby rezygnacja zwasnej godnoci moga uratowa
maestwo, sam entuzjastycznie bym si na to zgodzi. Niestety,
prawda jest zupenie inna. Nic szybciej nie niszczy zwizku ni to,
gdy na przykad kobieta rzuca si zpaczem na ma ibaga olito.
Takie postpowanie wzbudza wobojtnym maonku jeszcze wiksz niech ipragnienie ucieczki, jak od pijawki, ktra grozi wyssaniem krwi. Taki czowiek moe wspczu skrzywdzonej onie iaowa, e sprawy nie potoczyy si inaczej, ale nie czuje si na siach
przysta na ycie wtakich warunkach.
Chyba do wyranie daem do zrozumienia, dlaczego nie zgadzam si ztymi chrzecijanami, ktrzy zalecaj, by odtrcony m
lub ona umiechali si w chwili zerwania zwizku lub w obliczu
zdrady iudawali, e nic si nie stao. Tego typu zachowanie polecaj
czsto ci, ktrzy wdzisiejszych czasach pisz ksiki dla kobiet. Mwi: Kobiety, kochajcie swoich mw, awczeniej czy pniej oni
si zreflektuj. Wanie ztak rad spotkaa si Linda, biorc sobie
do serca sowa jakiego zbkanego autora, ktry obiecywa: Bg
nie pozwoli, eby doszo do czego zego, dopki bdziesz ulega.
To zdanie brzmi tak, jakby z ambony zacza przemawia Pollyanna.
Ja rozumiem igboko wierz wprzedstawion wLicie do Efezjan iinnych czciach Pisma witego biblijn koncepcj podporzdkowania si. Istnieje jednak ogromna rnica midzy pewn
siebie, posuszn kobiet awycieraczk do butw. Przecie wszyscy
wiedz, do czego suy wycieraczka. Ponadto bardzo niezdrowe jest
duszenie wsobie smutku iniepokoju, ktre powstaj wrozpadajcym si maestwie. Stres, ktry nie znajduje ujcia, moe by
przyczyn powstawania wrzodw, nadcinienia, anawet raka.
Dobre maestwo wspiera si na wzajemnej maeskiej ODPOWIEDZIALNOCI. Maonkowie wzmacniaj w sobie odpowiedzialne zachowania dziki inspirowanemu przez Boga systemowi zachowania rwnowagi. Gdy tej rwnowagi nie ma, jedna strona
moe dopuci si zniewagi, ponienia, oskarenia iwymiewania
19

z drugiej, a w tym samym czasie ofiara z umiechem ociera zy


imwi: Dzikuj, tego potrzebowaam!. Otakiej biernoci mwi
cytowana niej piosenka w stylu country, zatytuowana Ona na
pewno jest wita. Dowiadujemy si zniej, co si dzieje zkobiet,
ktra chce wszystko agodzi iboi si narazi partnerowi, ktry jej
nie szanuje.
Do pnej nocy tuam si
irobi wszystko, co jest ze,
aona za mn pacze.
Gdy do chaupy wracam ju,
ona zmych sicw ciera kurz
icigle za mn pacze.
I nigdy nie narzeka, nie,
swj bl ukrywa gdzie na dnie,
lecz wietnie j rozumiem:
cho kiepskie ycie ze mn ma,
wuczuciach swych niezmiennie trwa,
inaczej ju nie umie.
Cho hultaj ze mnie na caego,
wic rzecz tym bardziej niepojta
dlaczego nie chce mie innego?
Ona na pewno ju jest wita!
Gdy wsklepie widzi adny ciuch,
to jakby j przestraszy duch
natychmiast wzrok odwraca.
A gdybym tak, jak chop na schwa,
na urodziny co jej da?
Ale czy si opaca?
Lecz ju za pno, ale wic!
Spukaem si inie mam nic,
wic dam ju sobie siana.
20

W sobot zkumplem piem din,


wniedziel znowu klinem klin
idalej a do rana.
Cho hultaj ze mnie na caego,
wic rzecz tym bardziej niepojta
dlaczego nie chce mie innego?
Ona na pewno ju jest wita!
A moe ruszy znw na szlak
ipoczu si jak wolny ptak?
Mam straszny mtlik wgowie!
Lecz gdy odejd, to czy los
na nowo da jej prztyczka wnos?
Tego si ju nie dowiem.
Widz, e chocia mocno pi,
po jej policzkach pyn zy.
Co one znaczy mog?
Niewane! Zanim wiato pstryk,
manatki wtorb rzucam wmig
iid swoj drog.
Cho hultaj ze mnie na caego,
wic rzecz tym bardziej niepojta
dlaczego nie chce mie innego?
Ona na pewno ju jest wita!
Miy go, prawda? To wanie taki facet, jakiego aden ojciec nie
chce na ma dla swojej crki. Przyjrzyjmy si mu dokadniej. Co
powoduje, e czowiek jest taki okrutny? Wpodrcznikach psychologii opisuje si potrzeb uczucia, jaka ttni wsercu kadego czowieka, mczyzny czy kobiety. Tymczasem widzimy tu pijaka, ktry
ucieka od troskliwej, kochajcej, cudownej kobiety. ona zrobiaby
wszystko, by go powstrzyma, ale on woli przesiadywa zkumplami
wknajpie. Jak wyjani takie zachowanie? Pomijajc wpyw alkoholu, moemy powiedzie, e ten typek ozamglonym spojrzeniu ma
21

ju do ustpliwej ony, ktra daje mu wszystko, niczego nie dajc wzamian. Ale na trzewo czy pod wpywem alkoholu tak naprawd niewielu mczyzn potrafi to znie!
Waniejsze jest jednak zrozumienie kobiety. Czy ona rzeczywicie jest wita? Jasne, e nie! Jest po prostu delikatn istot, ktra
po namyle dosza do wniosku, e jedynym wyjciem jest siedzie
cicho. By moe wmodoci protestowaa ipodczas ktni ucierpiaa bardziej ni jej zalany maonek? Amoe znatury kocha spokj
i nie lubi konfliktw? Tak czy owak wie, e m moe wkrtce
odej, a ona nie chce go prowokowa. Dlatego czeka cierpliwie,
majc nadziej, e on si zmieni.
Zwyka kobieta, ukrywajca swoje prawdziwe uczucia, wydaje
si zamroczonemu alkoholem mczynie wita, chocia na pewno strasznie cierpi. Jest podobna do kaczki, ktra nad powierzchni
wody sprawia wraenie spokojnej iopanowanej, apod wod macha
nkami jak szalona. Skd pewno, e ta kobieta skrywa bl? Po
pierwsze dlatego, e ludzie zadowoleni nie pacz po nocach, apo
drugie dlatego, e ludzka psychika jest bardzo delikatna. Uczucia s
jak doskonale nastrojone skrzypce niewprawna rka moe je zatwoci rozstroi. Kobieta, oktrej mowa wpiosence, jest krzywdzona przez czowieka, ktrego kocha, ina pewno odczuwa zdenerwowanie, niech iodraz do siebie samej. Ludzie czsto miewaj
takie odczucia, azwaszcza kobiety.
Musimy sobie jeszcze odpowiedzie na pytanie, co ona zamierza zrobi, by pozby si tych negatywnych uczu. Tumienie ich,
upychanie na dnie duszy, jest rwnoznaczne ze skadowaniem dynamitu. Wczeniej czy pniej jaka iskierka spowoduje wybuch.
Jeeli maestwo ma trwa przez cae ycie, nie wolno akumulowa niechci, ktra wkocu moe si zmieni wnienawi. Musi
istnie mechanizm uwalniania niewielkich napi, gdy tylko si pojawi.
Jeli za nie ma tego zaworu bezpieczestwa, to co po pewnym
czasie stanie si ztak wit osob? Zamy, e jej m alkoholik
zostanie, ale dalej bdzie wykorzystywa jej bierno. Najprawdopodobniej wprzyszoci dojdzie do eksplozji. Zobaczmy, co moe
si sta po dwudziestu latach, na przykadzie innej witej kobiety, rwnie przedstawionej wpiosence wstylu country, tym razem
zatytuowanej Tatusiowi.

22

Mama nigdy nie tsknia za wspanialsz ycia stron,


ajeli tak, to nigdy nie mwia otym tatusiowi.
Inie chciaa by kim innym, tylko matk, tylko on,
ajeli tak, to nigdy nie mwia otym tatusiowi.
Najwaniejsze ze wszystkiego tak mamusia uwaaa
bymy byli czyci, syci, no iprzede wszystkim zdrowi.
Mama nigdy nie marzya, by mie wicej, ni ju miaa,
ajeli tak, to nigdy nie mwia otym tatusiowi.
Tata czsto j zostawia samiutek wpustym domu,
ale jej nie przeszkadzao, zawsze miaa wnim co robi.
Nie tsknia za kwiatami on nie dawa ich nikomu
ajeli tak, to nigdy nie mwia otym tatusiowi.
Gdy traktowa j per noga, prawie wcale nie przytula,
nie mylaa, bo ipo co miaaby si nad tym gowi,
czemu wnocy gdzie wychodzi, zkolegami cigle hula,
ajeli tak, to nigdy nie mwia otym tatusiowi.
Ale kiedy wczesnym rankiem, trudno byo nam uwierzy,
tatko znalaz list na blacie. Zostawia go mamusia.
Zacz czyta i ozgrozo! ledwie dao si to przey,
co wtym licie napisaa nasza mama do tatusia.
Napisaa: Nasze dzieci wcale nie s takie mae,
aja, wkocu kady przyzna, musz co dla siebie zrobi,
wic odchodz szuka tego, czego ty mi nie dawae. egnaj!
Ona nigdy nie mwia tego tatusiowi!

23

3.

Puapka wraliwoci
Mam nadziej, e do tej pory udao nam si udokumentowa trzy
wnioski:
W konflikcie maeskim (lub przedmaeskim) na og
jednej stronie bardzo zaley na zwizku, druga za czuje si
bardziej niezalena, anawet obojtna.
Gdy zwizek si zaamuje, wraliwszy partner wpada wpanik. Do charakterystycznych zachowa naley lamentowanie, baganie, ciskanie si. Reakcja moe by rwnie
przeciwna, awtedy mamy do czynienia zagodzeniem caej
sprawy ibiernoci.
I chocia reakcje te s naturalne izrozumiae, rzadko bywaj skuteczne. Faktycznie na og dziaaj odwrotnie, niszcz zwizek, ktry tak desperacko prbuje uratowa zagroony partner.
W poprzednim rozdziale mwilimy ostrachu ismutku, ktre pojawiaj si wumyle odtrconej ony. Teraz przyjrzyjmy si mowi,
ktry odsuwa si od zwizku. eby odcign go od krawdzi, trzeba rozumie, jakie siy nim kieruj. Zastanwmy si, dlaczego mczyzna lub kobieta postanawia zerwa? Co myli, odrzucajc oferowan bezwarunkow mio? Co kryje psychika kobiety, ktra ma
romans ze swoim szefem? Czy jedynym motywem jest pragnienie
nowych dozna?
Zaobserwowaem, e pragnienie zakazanego owocu rzadko
bywa prawdziwym powodem rozpadu maestwa. Na dugo przed
24

rozpoczciem poszukiwania nowego partnera w samym zwizku


nastpuje pewna zmiana. Wwielu traktujcych otym ksikach za
rdo kopotw uznaje si brak porozumienia, ale ja si ztym pogldem nie zgadzam. Niezdolno prowadzenia rozmw jest symptomem gbszego problemu, anie jego przyczyn. Najwaniejszym
elementem jest sposb, wjaki jedno zmaonkw zaczyna traktowa drugie isam zwizek. Zpocztku jest to jaki drobiazg, ktrego
nie zauwaa adna ze stron, ale zupywem czasu jedno znich zaczyna czu si jak wpuapce.
W bardziej zaawansowanym stadium m patrzy na on imyli: Kiedy to bya adna dziewczyna. Teraz przytya osiem kilogramw iju mnie nie pociga. Ten jej brak dyscypliny winnych sferach ycia te mnie drani wdomu panuje wieczny baagan, aona
sama wogle nie potrafi si zorganizowa. Zprzykroci to przyznaj, ale wmodoci popeniem straszny bd, enic si zni. Teraz reszt ycia to nie do wiary! wszystkie te lata, jakie mam
jeszcze przed sob, bd musia spdzi z kim, kto mnie ju nie
interesuje. Wiem, e Joan jest dobr kobiet, i nie chciabym jej
skrzywdzi, ale czowieku! czy to ma by ycie?!.
A moe to Joan coraz czciej nachodz takie myli: Michael,
jake si zmienie, odkd ci poznaam. Wtedy wydawae si taki
interesujcy ienergiczny. Jak to si stao, e zrobi si zciebie taki
nudziarz? Za duo pracujesz iwracasz do domu wykoczony. Nawet nie chce ci si ze mn porozmawia, aco dopiero mwi odobrym seksie... Jak on wyglda? pi na kanapie z rozdziawionymi
ustami. Szkoda, e wosy ju mu wypadaj. Czy ja mam inwestowa
cae ycie wtego starzejcego si mczyzn? Znajomi te nie darz
go szacunkiem, awswojej fabryce nie awansowa ju od piciu lat.
Nigdzie nie chodzi, wic ja te cigle siedz wdomu!.
Jeeli zarwno Joan, jak iMichael maj takie myli, to jest oczywiste, e ich wsplna przyszo jest zagroona. Wskazuj tu na
fakt, e na og sytuacja ta ma charakter jednostronny. On zaczyna
wtpi, nie mwic jej, wjaki sposb doszo do zmiany jego pogldw. Ona nie wyjawia swoich niepokojw czowiekowi, ktry j kocha. Zamiast tego jej zachowanie zaczyna si zmienia wniezrozumiay sposb.
Mczyzna czciej zostaje wswojej firmie na wieczornych zebraniach bdzie robi cokolwiek, eby jak najrzadziej przebywa
w domu. Bywa podenerwowany, zamylony albo w ogle zam25

knity wsobie. Moe ucieka wogldanie sportu wtelewizji, cigle


jedzi na ryby lub gra z kolegami w pokera. Wywouje ktnie
odrobiazgi. Oczywicie moe si te wyprowadzi lub znale sobie
modsz partnerk. Kobieta, ktra wpada w podobn puapk,
wpodobny sposb bdzie okazywaa brak zainteresowania.
Zastanwmy si teraz nad listem pewnej kobiety, ktrej m
najwyraniej zacz si le czu w maestwie. Nigdy nie mwi
orozwodzie, ale na podstawie tego, co mwi jego ona, mona wyczu, co on myli.
Drogi doktorze Dobson!
Jestem matk od dwudziestu jeden lat icay ten okres zawsze
by trudny. Mj m troszczy si wycznie ojedno i do przodu. Pracuje wdwch miejscach, siedem dni w tygodniu. Wiem, e
kocha nasze dzieci, ale nie ma dla nich czasu albo jest zbyt zmczony, by powici im troch uwagi.
Nasz zwizek przeywa zastj! M nigdy nie zblia si do
mnie fizycznie, nie przytula mnie, nie cauje ani nie obejmuje.
Kiedy ja przejmuj inicjatyw, on tylko si dostosowuje. Bardzo
bym chciaa pozna jego myli iuczucia, ale on nie chce otym
rozmawia.
Kilka lat temu, po tym, jak prawie si rozstalimy, poszed do
specjalisty po porad. Miaam nadziej, e to nam pomoe. On
nazwa tamtego czowieka bezwartociowym istwierdzi, e to
bya strata pienidzy. Teraz mwi, e pjdzie do adwokata.
Z wielkim zapaem studiowaam Pierwszy List w. Piotra
Apostoa (o poddaniu). Wywiczyam wsobie te zasady wsposb
moliwie najlepszy. Ico zrobi Jack? Teraz oczekuje ode mnie, e
zawsze bd radosna izadowolona, bez wzgldu na to, jak mnie
traktuje. Czy ja ju zawsze mam akceptowa tego zimnego czowieka czy te jest choby iskierka nadziei? On znajduje przyjemno wdokuczaniu mi.
Kocham go, ale czasami tak si denerwuj, e wydaje mi si,
e go nienawidz. On si wycofuje, ucieka. Czy moe mi pan co
zaproponowa? Moe jak ksik lub nagranie? Jack nie chce
czyta niczego, co mu podsuwam.
Dzikuj za pomoc
Nancy

26

Oto wrcz doskonay opis sytuacji. Mamy mczyzn, ktry nie szanuje ony, traktuje j jak niechciane dziecko. Gotw jestem si zaoy, e chciaby w jaki sposb wymiga si od powice i obowizkw. Z drugiej jednak strony syszymy, jak kobieta pyta: Co
dzieje si wjego umyle? Dlaczego jest taki oziby ioschy? Odpowied? On czuje, e wpad wpuapk.
Silne pragnienie ucieczki od maestwa moe si pojawi ju
wpierwszym dniu miodowego miesica albo po pidziesiciu latach. Umczyzn jest to gwny skadnik kryzysu wieku redniego.
Ale to uczucie ograniczenia nie dotyczy wycznie mczyzn. Ukobiet pojawia si (cho nie zawsze) wreakcji na brak romantyzmu,
na sytuacj, ktrej nie da si polepszy. ona moe latami wyciga
rk do ma, baga oto, by zwraca na ni uwag, zrzdzi, gdy jej
nie zauwaa, a wreszcie krzycze w duchu: Ratunku! Dusz si
wtym maestwie bez mioci! Niech mnie kto ztego wycignie!.
Jakie to poza tym smutne, e m, ktry czuje, i wpad wpuapk iwalczy zchci ucieczki, coraz bardziej zapada si wruchomych piaskach maeskiego zwizku. Dlaczego? Poniewa im bardziej walczy o odzyskanie wolnoci (czy tylko o odrobin wolnej
przestrzeni), tym mocniej przeraona ona trzyma go przy sobie.
Nawet zmienne uczucia strony odrzuconej interpretowane s jako
prba pochwycenia izatrzymania. Oto przykad:
al:

Nie krzywd mnie. Prosz, zechciej zaspokaja


moje potrzeby.

Gniew:

Wracaj, gupcze! Jak miesz si przeciwstawia?!

Oskaranie:

Jak moge zrobi to mnie itym dzieciom?!

Udobruchanie:

Powiedz, co chcesz, a bdziesz to mia, tylko


mnie nie zostawiaj.

lepe oddanie:

Bez wzgldu na to, co zrobisz, bd zadowolona, bo jeste mj.

Wsplnym mianownikiem wszystkich tych reakcji jest poczucie


osaczenia: stronie mniej zainteresowanej ogranicza si wolno;
osobie, ktrej si zdaje, e jest wpuapce, mio jawi si bardziej
jako obowizek ni wspaniay przywilej. Chyba jest ju zrozumiae,
27

dlaczego naturalna reakcja ogarnitej panik ony jeszcze dalej odpycha zachowujcego si chodno ma. Im bardziej stara si on
uwolni zograniczajcych jego wolno wizw, tym cianiej ptla
zaciska si wok jego szyi. Taki mczyzna zaczyna nawet cierpie
na klaustrofobi pragnie za wszelk cen zerwa stryczek. Czasami nawizuje kontakty zinn kobiet, eby tylko uciec od kurczowego ucisku swojej ony.
By moe zachowam si przesadnie, niemniej sprbuj pewne
waniejsze koncepcje przedstawi graficznie. Ludziom, ktrym
udzielam porad, wyjaniam to wszystko, uywajc doni:

Kobieta imczyzna postanawiaj si pobra iy szczliwie. Jednak wpewnym momencie mczyzna zaczyna odczuwa, e maestwo stao si dla niego puapk. Maonka obraa go izanudza
wymwkami, wic on odrzuca ostatnie sowa przysigi maeskiej:
nie opuszcz ci a do mierci.

Chcc pozby si uczucia ograniczenia wolnoci mczyzna stopniowo odsuwa si, oddala od ony.
28

Kobieta obserwuje ucieczk mczyzny ireaguje. Pod wpywem impulsu goni go, jeszcze bardziej zmniejszajc woln przestrze.

Mczyzna podejmuje bardziej zdecydowan prb ucieczki, lecz


w chwili rozpaczy kobieta rzuca si na niego i przytrzymuje ze
wszystkich si. Mczyzna stara si uwolni i na pewno ucieknie,
gdy tylko wyrwie si zkrpujcych go pt.

Kobieta cierpi wsamotnoci, zastanawiajc si, wjaki sposb co


tak piknego mogo zmieni si wco tak strasznego.
29

ZAMIAST...

Bez wzgldu na to, co podpowiada zdrowy rozsdek, kobieta ma


najwiksze szanse na odzyskanie zainteresowania izatrzymanie duszcego si maonka, kiedy troch si wycofa, dajc mu nieco wicej przestrzeni i jednoczenie powodujc wzrost szacunku wobec
wasnej osoby. Co ciekawe, wwczas mczyzna czsto przesuwa si
wstron kobiety.
Kady znas wie irozumie, co znaczy ta potrzeba wolnej przestrzeni w stosunkach midzyludzkich, ale trudno to zrozumie,
gdy rzecz dotyczy nas samych i naszych najdroszych. W nastpnym rozdziale wyjanimy sobie, dlaczego tak jest.

30

4.

Mio moda,
mio prawdziwa
Zastanawialimy si do tej pory nad tymi zasadami psychologicznymi, ktre ludziom dorosym wydaj si niejasne i ulotne. Doroli
bowiem potrafi ukrywa uczucia nawet przed samymi sob. By
moe koncepcje te atwiej bdzie nam zrozumie na przykadzie ludzi modych. Wczasach modzieczych randek jednym zwarunkw zwrcenia na siebie uwagi byo zachowanie rezerwy, pewna
obojtno izrwnowaenie. Najwiksze sukcesy uczuciowe odnosili ci z naszych rwienikw, ktrzy umieli zachowa dystans,
flirtowali, nie okazujc prawdziwego zainteresowania. Iodwrotnie
na przegran zawsze byli skazani ci bardziej wymagajcy, owadnici chci posiadania, ktrzy bez przerwy telefonowali lub parkowali samochd wcieniu drzew, by szpiegowa partnera, anastpnego dnia wytykali mu, co robi poprzedniego wieczoru. Taki by
pocztek koca, ktry ostatecznie prowadzi do odizolowania tego
czowieka.
Wspczeni modzi ludzie rnie okrelaj rozpadajcy si romans, ale oglne zasady tej gry nie ulegy zmianie. Podczas ktni
jedn stron mona porwna do cinanej winoroli, drug do
dbu, ktry stoi niewzruszony.
Kim jest mczyzna, ktry amie serce kobiecie izachowuje pozory niezalenoci i bezpieczestwa? Czy znajduje zadowolenie
w drczeniu swej byej dziewczyny? Na og nie. On jest tylko
egoistycznie nastawionym indywidualist, ktry uwielbia goni, ale
31

nie lubi, gdy go api. Taki czowiek rzuca si wpocig za zdobycz


tylko wtedy, gdy znajomo jest nowa ipena wyzwa. Jednak zainteresowanie topnieje jak lody wupalne dni, gdy tylko osignie cel
izdobdzie nagrod. Wtedy sytuacja si odwraca. Wanie ten czowiek jest postrzegany jako potrzebny igodny zaufania. Zaczyna si
od niego wymaga lojalnoci, usunoci ipowicenia. Awwczas
on zaczyna myle wycznie oucieczce iwolnoci.
Skd tak dobrze znam modziecz mio? To proste mam
dobr pami. Wydaje mi si, e jeszcze wczoraj bawiem si wkotka i myszk z moj on Shirley. W nastpnym rozdziale opisz,
wjaki sposb utrzymywaem j wniepewnoci co do moich uczu
prawie przez dwa lata, nie mwic otym, e raz czy dwa zerwalimy
nasz zwizek. Jeli to brzmi zbyt brutalnie wprzypadku studentki
drugiego roku, to spiesz wyjani, e Shirley miaa dowiadczenie
wamaniu serc. Ju jako nastolatka interesowaa si chopcami tylko do chwili zapania wsie. Ina tym si koczyo. Na swojej drodze ycia zostawia wielu przegranych modziecw, ktrzy popenili ten bd, e prbowali j posi zatrzyma iwyegzekwowa
wierno. Szybko syszeli trzanicie drzwiami, gdy ona wychodzia, by dalej i swoj drog.
Pewien modzieniec o imieniu Stanley w szczeglnie przykry
sposb zareagowa na zakoczenie znajomoci. Siedzia z Shirley
wsamochodzie na skraju parku, abyo to pod koniec szkoy redniej. Kiedy dziewczyna powiedziaa mu, e ich zwizek si koczy,
Stan przez kilka minut wpatrywa si wzwisajcy zlusterka breloczek, apotem wyskoczy zsamochodu iznikn wciemnociach.
Shirley nie miaa pojcia, dokd poszed ani czy wogle wrci. Po
dziesiciu minutach Stan wrci zrk owinit zakrwawion chusteczk. Powiedzia, e z wciekoci wali pici w drzewo. Oto
radoci ismutki okresu dojrzewania!
Dorosym romanse modocianych wydaj si czsto mieszne.
Powodem s proste, nieskrywane modziecze uczucia. Chyba wanie dlatego tak chtnie sucham piosenek pisanych przez modych
ludzi. W okropnych wierszydach wspczesnych piosenek uwidaczniaj si wartoci cenne dla dzisiejszej modziey.
Zastanwmy si nad biadoleniem nastolatka, zawartym
w przedstawionym poniej streszczeniu piosenki. Jego najlepszy
kumpel sprztn mu wanie sprzed nosa ostatni doskona kobiet na ziemi. Modzieniec ten nazywa j Dziewczyn Jessego.
32

Jesse zawsze by moim dobrym kumplem, ale ostatnio co si


zmienio inietrudno powiedzie dlaczego. Jesse poderwa dziewczyn, na ktr ja miaem ochot. Ona patrzy na niego swoimi
oczami ikocha go swoim ciaem. On przytula j do pna wnocy.
auj, e dziewczyna Jessego nie jest moja. Kiedy ja znajd drug tak? Nie ma powodu si zmienia. Jest mi le, gdy zaczynaj
ze sob rozmawia. Chc jej powiedzie, e j kocham, ale to chyba nie ma sensu. Cigle patrz wlusterko izastanawiam si, dlaczego si jej nie spodobaem. Jestem wesoy, dowcipny. Przecie
mio powinna by wanie taka. Kiedy ja znajd tak sam
dziewczyn? Szkoda, e dziewczyna Jessego nie jest moja. Chc,
eby dziewczyna Jessego bya moja.
Oto doskonaa ilustracja stanu umysu modego czowieka. Zwrmy uwag na definicj prawdziwej mioci. Ten chopak uwaa, e
na mio zasuguje kady, kto jest wesoy idowcipny. Chciaby powiedzie dziewczynie Jessego, e j kocha, ale jednoczenie przyznaje, e zgodziby si na kad inn dziewczyn, byle tylko bya
podobna do niej. On jest zakochany wwyobraeniu, wiluzji, anie
wprawdziwej kobiecie. Nie ukrywa swoich fantazji seksualnych, zazdroci ani pasji. Kiedy na mod mio spoglda si ztakiej perspektywy, nie dziwi fakt, e ponad poowa maestw zawieranych
przez nastolatkw koczy si rozwodem wcigu piciu lat.
Nie ma wtpliwoci, e romans modego czowieka nacechowany jest egoizmem, a kiedy trzeba zacz si powica i dawa,
uczucie pryska. Najbardziej cierpi ci, ktrzy, jak chopak zpiosenki, marz odziewczynie, ktra jest nieosigalna, ktrej nie mona
zdoby. Mona spyta, co by ten chopak zrobi, gdyby nagle udao
mu si zdoby t wymarzon ksiniczk? Co by byo, gdyby ona
si wnim zakochaa, codziennie pisaa miosny list ibagaa, eby
zwraca na ni uwag? Co by si dziao, gdyby zocia si przy kadym jego spojrzeniu na inn licznotk? Jestem pewien, e wkrtce
baka zauroczenia by pka. Chopak zprzyjemnoci oddaby tak
wiecznie narzekajc dziewczyn Jessemu.
W sprawach uczuciowych chopak ten nie zawsze bdzie tak
lekkomylny. Wiek dojrzay przyniesie wiksz stao wukadach
zprzeciwn pci. Chciabym jednak podkreli to, co dla nas najwaniejsze: zwizki uczuciowe ludzi dorosych maj wiele cech charakterystycznych dla okresu modzieczego. My, doroli, rnimy
33

si od modziey tylko wpewnym stopniu, podstawowe elementy


wczeniejszych postaw i wartoci seksualnych pozostaj w nas na
zawsze. Dlatego doroli te lubi emocje zwizane ze zdobywaniem
partnera, podaniem tego, co nie do zdobycia, podnieceniem tym,
co nowe, i znudzeniem tym, co stare. Przeczytaem kiedy takie
zdanie: Mczyni kochaj kobiety wtakim stopniu, wjakim one
s dla nich obce. To prawda! Oczywicie wmioci dojrzaej czowiek panuje nad takimi impulsami i minimalizuje ich wpyw, ale
mimo to one nadal istniej, zwaszcza u mczyzn. Ponadto pragnienie przestrzeni yciowej, tak charakterystyczne w modoci,
pozostaje na cae ycie, podobnie jak potrzeba wiadomoci, e
miao si szczcie, e zdobyo si osob, zktr si yje.
Natomiast w maestwie, w ktrym brakuje tajemniczoci
igodnoci albo jedno zmaonkw jak oszalae trzyma si drugiego, szybko dochodzi do powanego kryzysu. Gdy caa energia uczu
jest kierowana w jedn stron, jej rezerwy wkrtce si wyczerpi.
Dzieje si tak, gdy na przykad kobieta dosownie przytacza mczyzn. Ichocia wmaestwie nie grozi zdrada, to przesadne domaganie si uczu i zwracania uwagi prowadzi nieuchronnie do
krtkiego spicia we wzajemnych stosunkach. Kiedy rozpocznie si
proces, ktry mona okreli zdaniem Ja ci posiadam, gra dobiega koca izwizek si rozpada.
Poczucie wolnoci to bardzo cenna rzecz, wic reagujemy bardzo stanowczo, gdy kto inny usiuje j nam ogranicza lub odbiera. Ale nawet maonek nie moe odebra wolnoci danej przez
Boga, dopki sami si na to nie zgodzimy. Waciwie to nawet Bg
nie bdzie prbowa tego robi. Jeli czowiek wkroczy wzwizek
mioci zBogiem, pozbawia si wolnoci wycznie zwasnej woli,
bez przymusu. Mio nie tylko musi by stanowcza, ale iwolna!
Tom T. Hall, piewajcy w stylu country, napisa piosenk,
w ktrej niezwykle wnikliwie opisa zwizek midzy mczyzn
akobiet. Powiedzia tak: Jeeli mio trzyma si zbyt lekko, ona
ucieka. Jeli trzyma si j zbyt mocno umiera. Oto jedna ztajemnic ycia. Spostrzeenie Halla jest bardzo trafne. Jeeli wyciu kobiety i mczyzny zaangaowanie nie bdzie miao odpowiednio
duego znaczenia, zwizek uschnie jak rolina bez wody. O tym
wie cay wiat ale tylko niewielu ludzi wie, e przesadne uzalenienie moe by dla rodziny fatalne w skutkach. Mwi si tak: kto

34

mniej potrzebuje swego maonka, ten sprawuje kontrol nad caym zwizkiem. Uwaam, e to jest prawda.

Jeli chodzi olisty Lindy iFaye, to chyba ju rozumiemy, co byo ze


wokresie przeywanej przez nie paniki. Nie twierdz, e odejcie
maonkw byo spowodowane tym, i one tak mocno ich kochay.
Ale by moe obie niewiadomie wpyny na rozwj konfliktu
najpierw nie day do swobody swoim egoistycznie nastawionym
mom, apotem, gdy chcieli odej, uwiesiy si im na szyi. Trzeba
stosowa skuteczniejszy sposb przycignicia ozibych maonkw.

35

You might also like