Wykad I

System finansowy: pojcia, funkcje, rodzaje

System finansowy jest to zesp instytucji, instrumentw i rynkw finansowych, a take regu prawnych i
nieformalnych, przy pomocy ktrego nastpuje tworzenie oraz przepyw wyraonej w pienidzach siy nabywczej w
gospodarce.
Instrument finansowy jest to jakikolwiek dokument (instrument) majcy warto pienin lub ewidencjonujcy
transakcj pienin (definicja za The American Bankers Association.
Szkoa warszawska czenie systemu finansowego i walutowego.
Szkoa gdaska (Pietrzak) osobne omwienie rynku finansowego i walutowego.
System finansowo-walutowy:
a) Instytucje finansowe:
Bankowe instytucje finansowe
Niebankowe instytucje finansowe
b) Infrastruktura prawna:
Akty prawne (ustawy i rozporzdzenia)
Regulacje (zarzdzenia wewntrzne i uchway)
Zwyczaje
c) Rynki finansowo-walutowe:
Pieniny
Kapitaowy
Kredytowy
Walutowy
Pochodnych instrumentw finansowych
(Rynki pieniny, kapitaowy, kredytowy i instrumentw pochodnych wchodz w skad systemu finansowego, rynek
walutowy w skad walutowego. Rynki pieniny, kapitaowy, kredytowy i walutowy posuguj si prostymi,
standardowymi instrumentami. Rynek instrumentw pochodnych jest najbardziej zoony.
PIF = pochodne instrumenty finansowe = derywatywy (czsto uywa si skrtu pochodne).
Pienidza nie trzeba zamienia na pienidz, poniewa jest pienidzem.
Transakcja finansowa a transakcja walutowa.
Przedmiotem transakcji finansowej s instrumenty finansowe o rnym stopniu pynnoci, denominowane w jednej
walucie. Transakcje finansowe polegaj na zamianie instrumentu finansowego o najwyszym stopniu pynnoci (pienidz)
na mniej pynny instrument finansowy lub odwrotnie.
Instrumenty pynne s mao dochodowe, instrumenty niepynne s dochodowe).
W przeciwiestwie do tego przedmiotem transakcji walutowej (dewizowej) s instrumenty o najwyszym stopniu
pynnoci denominowane w jednostkach pieninych dwch krajw. Transakcja walutowa polega na kupnie/sprzeday
instrumentu finansowego o najwyszym stopniu pynnoci denominowanego w jednej walucie na instrument finansowy
o najwyszym stopniu pynnoci denominowany w innej walucie.
W inwestycji wane s: Bezpieczestwo, Rentowno. Pynno
Pynno instrumentu finansowego to zdolno do zamiany na pienidz wedug ceny zblionej do ostatnich notowa i w
miar szybko.
Obligacje przedsibiorstwa s mao pynne. Akcje PKN Orlen bardzo pynne

OS obligacje skarbowe (bardzo bezpieczne, ale np. PRL nie spaca dugu II RP. Obecnie znowu mamy RP, wic
wytaczane s procesy. OS nie zostay spacone w Argentynie podczas kryzysu, w Rosji wyduono termin wykupienia z
roku do 10 lat. Nie spacono obligacji, gdy nastpiy rozbiory Polski. Stopa zwrotu 3-4%.
OSP obligacje skarbowe polskie 5-6% - od 2 lar wzwy. Mona si ich pozby wczeniej z niewielk strat (np.
dostanie si 5% zamiast 6%).
B lokaty bankowe (w Polsce mao przypadkw bankructw, na przykad Bank Staropolski)
OSAM obligacje samorzdowe (samorzdw terytorialnych) ryzyko wiksze, gdy gmina jest mniejsza od pastwa,
moe mie problemy ze spat (stopa zwrotu 7-8%)
OK. obligacje korporacyjne (ryzyko wiksze, w zalenoci od przedsibiorstwa). Due korporacje daj 7,5-8%, rednie 910%, mae 11% i wicej.
O obligacje mieciowe (cz korporacji obligacyjnych) 16-18% rocznie, emitowane przez sabe przedsibiorstwa,
ktre mog upa (jest due ryzyko).
ADS akcje duych spek (np. tych z WIG20) 20-30% w skali roku spki zbyt due, aby nastpiy bardzo due zmiany.
Musi by bardzo duo popyt, eby cena znaczco si zmienia [ceny miedzi znacznie wpywaj na warto akcji KGHM].
ASS akcje spek spekulacyjnych. Na mao pynnych spkach nie powinno si dokonywa duych zlece naley
rozoy je w czasie (zysk nawet 600% rocznie).
O opcje 100% w skali tygodnia, ale mona wszystko straci w cigu kilku dni.
F futures w ramach jednego dnia nie mona straci ponad 100%, ale w cigu 2 dni tak trzeba dopaca, gdy do gry
potrzebne jest pewne minimum. Ruchy (a w zwizku z tym zyski/straty 10 razy szybsze od indeksu giedowego).
Obligacje skarbowe, obligacje skarbowe polskie bardzo dua pynno.
Futures na WIG20 bardzo pynne, inne futures mao pynne.
ADS dua pynno
Pozostae instrumenty s mao pynne.
OSAM inwestorzy trzymaj je do koca.
Lokaty bankowe mona szybko zerwa, ale traci si na odsetkach (np. dostanie si 1,5% zamiast 5,5%)
Podzia instrumentw finansowych:

Wierzycielskie instrumenty finansowe maj termin zapadalnoci (np. obligacje).

Wasnociowe instrumenty finansowe nie maj terminu zapadalnoci (np. akcje i kwity wasnociowe).

Instrumenty o staym dochodzie (np. obligacje o staym oprocentowaniu).

Instrumenty zmiennodochodowe (np. akcje zarabia si na dywidendzie, ktra si zmienia, obligacje o
zmiennym oprocentowaniu)

Instrumenty krtkoterminowe (do roku).

Instrumenty rednioterminowe (od roku do 5-10 lat)
Instrumenty dugoterminowe (powyej 5-10 lat zagraniczne podrczniki podaj, e powyej 10 lat, wedug
polski powyej 5 [czasem 3 albo 7].

Instrumenty bazowe.
Instrumenty pochodne ich cena pochodzi od ceny innego instrumentu (bazowego), zawsze musi istnie
instrument bazowy, np. opcje na walut.

Podzia Rynkw:

Otwarte: rynki finansowe, pienine

Zamknite: ograniczenia na rynku kredytw (ale obecnie handluje si kredytami, wic ten rynek si otwiera)

W zasadzie nie ma rynkw zamknitych.

Sekurytyzacja zamiana dugu na papier wartociowy, ktrym si handluje (jedna z przyczyn kryzysu).

Rynek hurtowy kwoty w dziesitkach tysicy, praktycznie nie dla osb fizycznych, dostpne dla przedsibiorcw
rynek pieniny

Rynek detaliczny dla ciuaczy rynek kapitaowy

Rynek kredytowy oraz instrumentw pochodnych rnie:
o Pochodne instrumenty giedowe dla ciuaczy
o Forward bankowy, opcje walutowe niezbdny jest duy kapita
Instytucje finansowe

Emitenci strona podaowa

Inwestorzy strona popytowa

Gieda Papierw Wartociowych w Warszawie (powstaa w 1991, przez 9 lat w KZPR, teraz jest na ulicy Ksicej
w Warszawie, dziaa na systemie Farset, ktry funkcjonuje dobrze (poprzedni si zawiesza).
98,7% GPW naley do pastwa (take Cypr, Malta i Teheran s wacicielami swoich gied).
Demutualizacja giedy odpastwowieni giedy.
2004 rok za czasw SLD agenda Warsaw City 2010 nasza gieda bya w pierwszej dziesitce gied w Europie.
Zaoenie: fuzja, aby znale si w top 5 np. z NYSE w USA, NASDAQ, LSE, EURONEXT (Francja, Belgia, Holandia).
W przypadku giedy niemieckiej istniaa obawa, e zostaniemy poarci przez wiksz gied.
Moliwo poczenia z Wiedniem lub EURONEXT ale spowodowaoby to niewielk zmian pozycji moliwy skok z 9
na 8 miejsce.
W przypadku fuzji z maymi giedami (Rumunia) obawa przed spadkiem prestiu.
Rosjanie odmwili nie odpowiadaa im struktura wasnociowa i polityczna (GPW naley do pastwa).
2005 Pis poprzednia agenda usunita, powinnimy by gied niszow, samotnie przez ycie dziki temu nigdy nie
zostaniemy przejci
Warto GPW za SLD 600 mln z, wycena za czasw PiSu 2 mld z
W 2004 roku na GPW byo notowanych 200 spek, w 2007 400 spek.
2007 rok PO nastpna koncepcja nie mona sprzeda, bo jest kryzys.
Arabia Saudyjska chce kupi GPW (aby zyska presti - marka i renoma).
Kaczyski zawetowa ustaw o instrumencie instrumentami finansowymi (odblokowanie nastpi za jakie 2 miesice
czyli w okolicach grudnia 2009).
Kandydaci do fuzji:

1.
2.
3.
4.

NYSEEURONEXT najwiksza gieda wiata

NASDAQOMX
LSE londyskie
DB niemieckie

(Trzeba si z kim poczy, ale nie wiadomo, na jakich prawach na razie koncepcja sprzedania 20% akcji).

Wykad II
CeTo Centralna Tabela Ofert 1996 rok - konkurencja dla GPW. Miaa to by gieda dla gorszych spek, aby te po 1,2,3
latach mogy wej na GPW. Pomys ten si nie przyj lepsze spki chciay od razu wej na gied, co im si udawao,
gdy GPW stawiaa mniej ostre kryteria, a bardzo sabe spki w ogle nie chciay wchodzi na CeTo. Na CeTo byo 30
spek, na GPW kilkaset, GPW kupia CeTo. Uczyniono z niej gied handlu obligacjami (o wartoci minimum 1 mln z)
(wczeniej by problem ze sprzeda obligacji skarbowych hurtowo).
ERPW Elektroniczny Rynek Papierw Wartociowych.
Handel obligacjami na rynku bankowym by utrudniony, mniej uczciwy z braku przepywu informacji.
Woski inwestor MTS wykupi strategiczny pakiet akcji CeTo, powstao MTS CeTo, ale upado i zostao wykupione przez
GPW.
30 wrzenia wystartowa CATALYST Giedowy Rynek Obligacji Skarbowych.
W 2006 roku GPW jako jedna z pierwszych w Europie stworzya rynek alternatywny znaczniej atwiej tam wej
spkom (rynek New Connect) aby mogy one pozyska finansowanie ze rda innego ni bank (na pocztku GPW
podawaa liczb spek u siebie jako liczb wasnych i tych z New Connect). Wczeniej rednie spki w Polsce nie miay
gdzie si udawa nie byli przyjmowani na GPW, gdy im potencjalny upadek zagraa prestiowi giedy.
Spki groszowe (pikusiowate) cena akcji po kilka groszy atwo wpyn na cen, zafaszowuje to indeksy giedowe
zagroone, i takie spki zostan przerzucone na inny parkiet w ramach kary na List Alertw.
Organ nadzorczy ds. giedy podlega pod Ministerstwo Finansw jest nim przewodniczcy (ale ma uprawnienia ministra.
KPW Komisja Papierw Wartociowych 1991-1994 przewodniczcy Lesaw Paga
Kwig Komisja Papierw Wartociowych i Gied 1994-2006 przewodniczcy Jacek Socha (do 2004), pniej Kozowski
PiS chcia poczenia polskich finansw w 2006 powstaa KNF Komisja Nadzoru Finansowego przewodniczcy
Stanisaw Kluza
W Polsce mamy nadzr zintegrowany (taszy w dugim okresie), obniono pensje dla specjalistw, wic starzy specjalici
odeszli, zatrudniono modych.
Nie ma chtnego na stanowisko wiceprzewodniczcego ds. giedy.
Gwne rodzaje przestp na rynku kapitaowym:

Wykorzystanie poufnej informacji/handel poufnymi informacji (insider trading). Polska Agencja Prasowa musi
niezwocznie poda informacje dla caego kraju, ale w rzeczywistoci zajmuje to 20-30 minut, ktre osoby majce
dostp do poufnych informacji (np. prezes) mog wykorzysta.

Sprawienie wraenia aktywnego popytu (kupowanie i sprzedawanie akcji w zmowie (ktra jest nielegalna), aby
podbi warto akcji spki, zwikszy zainteresowanie akcjami) manipulowanie kursem poprzez sprawianie wraenia
aktywnego popytu.
Inne, mae przestpstwa: prowadzenie dziaalnoci maklerskiej i doradczej bez zezwolenia, nieprawidowoci w procesie
emisyjnym.
KNF w cigu 18 miesicy zaj si 1000 spraw, skierowa 250 wnioskw do prokuratury, odbyo si 100 spraw w sdzie,
ogoszono 52 wyroki za przestpstwa giedowe (zwykle kara grzywny lub wyrok w zawieszeniu).
KNF radzi sobie sabo z nadzorem giedowym, ale i tak jest potrzebny, inaczej byoby jeszcze gorzej.
KDPW Krajowy Depozyt Papierw Wartociowych (oglna nazwa izba rozliczeniowa) oddzielna spka (na pocztku
bya fili GPW) ksigowane s tam akcje i obroty nimi. KDPW pobiera opat sta, dlatego w domach maklerskich s
ustalane minimalne opaty, np. 0,4%, ale nie mniej ni 5 z.

Domy maklerskie s porednikami.

Pracownicy domw maklerskich:
a) Maklerzy (jest ich okoo 2000). Obecnie makler sta si udostpniaczem rachunkw internetowych, 70% operacji
giedowych jest realizowanych przez Internet w domach maklerskich maj miejsce zwolnienia.
Operacje przez Internet s tasze.
Przy obsudze tradycyjnej mamy do czynienia ze stawk degresywn:

przy 500 z okoo 2% prowizji przy zakupie i sprzeday

przy 5000 z 1%

przy 30.000 0,5%

Przy obsudze przez Internet stawka liniowa okoo 0,4%
Utrzymanie konta kosztuje okoo 50 z rocznie, w bardziej prestiowych domach maklerskich 75 z.
b) Doradcy inwestycyjni (jest ich tylko okoo 230) musz zda bardzo trudny egzamin 180 pyta testowych, z
ktrych trzeba rozwiza 120, pniej pisemny zadaniowy (10 zada) zdawalno na poziomie kilku procent
(ludzie nie s dopuszczani do zawodu doradcy inwestycyjnego, eby nie powstawa konkurencja w Polsce w
tym zawodzie jest potrzebnych okoo 200 osb)
Daytrading kupno i sprzeda akcji tego samego dnia druga prowizja jest o 50% nisza, np. 0,4% i 0,2% - zachca do
czstszych transakcji.
Notowania w czasie rzeczywistym w domach maklerskich s udostpniane za opat. W serwisach typu Onet dane s
podawane z opnieniem 15 minut.
Doradcy inwestycyjni s potrzebni w domach maklerskich (po 3 w kadym z 20 domw), funduszach emerytalnych (po 3
w kadym z 20 funduszy emerytalnych) i funduszach inwestycyjnych (po 3 w kadym z 20 funduszy inwestycyjnych)
std oglnie potrzeba ich okoo 200.
Domy maklerskie, fundusze emerytalne i inwestycyjne musz zatrudnia minimum 2 doradcw inwestycyjnych.
Doradca inwestycyjny to zawd matematyczny (obliczanie rentownoci, stp zwrotu).
Makler bardziej prawnik (np. do kogo nale papiery wartociowe w danym momencie).
Doradcy s opacalni prywatnie, jeeli obraca si kapitaem powyej 100.000 z.
Fundusze inwestycyjne to profesjonalne doradztwo dostpne dla osb dysponujcych niewielkim kapitaem (ale koszty
obsugi i tak s wysokie).
Narodowe Fundusze Inwestycyjne:
PPP Program Penej Prywatyzacji NFI:
Wrzucono do worka akcje 512 sabych spek pastwowych, wynajto zagraniczne firmy doradcze, ktre otrzymay
15% udziaw w zamian za doradztwo w sprawie prywatyzacji. Dobito sabsze spki, reszt sprzedano. Kady Polak
otrzyma po 1 udziale w kadym z 15 utworzonych Funduszy Inwestycyjnych.
Bya to hurtowa prywatyzacja najsabszych przedsibiorstw.
Pozmieniano nazwy z 1 NFI, 2 NFI na adniej brzmice, ale w dalszym cigu s ona notowane na pocztku listy Funduszy
Inwestycyjnych (ilo NFI si zmniejszya na skutek fuzji i przej).
W przypadku Funduszy Inwestycyjnych aktywa zmniejszaj si na skutek spadku wartoci i/lub wycofywania klientw,
obecnie FI maj okoo 70 mld z.
Fundusze emerytalne nie trac klientw, gdy przynaleno do nich jest przymusowa maj okoo 100 mld z (jeeli
fundusz emerytalny uzyskaby stop zwrotu ponad 2 razy gorsz od redniej, to rnic musiaby wypaci z wasnych
funduszy).
Reforma emerytalna kto ma wypaca emerytury czy tylko ZUS, czy ZUS i fundusz emerytalny maj si dzieli
funkcjami na razie dla funduszy jest to nieopacalne, gdy za mao klientw otrzymuje wiadczenia.

WGT Warszawska Gieda Towarowa oprcz instrumentw towarowych take instrumenty finansowe pochodne
futures, opcje walutowe, opcje na stopy procentowe .
Agencja Ratingowa Fitch Polska (oddzia) [10 lat temu CERA (rodkowoeuropejskie Centrum Ratingu i Analiz) zostao
przejte przez Fitch].
I Agencja Ratingowa na wiecie S&P, drugie miejsce ma Moodys.
Oceny Fitcha a oceny S&P:
5+ = AAA
5 = AA
5- =A
4+ = BBB
4 = BB
4- = B
3+ = CCC
3 = CC
3- = C
Ocena D dla najgorszych.
W Polsce tylko 20 przedsibiorstw ma ratingi (banki maj ratingi bo inaczej przedsibiorstwa nie chciayby z nimi
handlowa).
Samorzdy terytorialne i pastwa te maj oceny np. Polska ma ocen BBB.
Polskie firmy nie zamawiaj ratingw, ale nie dlatego, e to kosztuje (najpierw 20.000 euro, pniej co roku 10.000), tylko
dlatego, e boj si sabej oceny. Rating opaca si robi w momencie emitowania papierw wartociowych dziki temu
mona sprzeda akcje droej. Przyrwnuje si obligacje do obligacji skarbowych. Im gorsza ocena w porwnaniu ze
skarbowymi, tym wiksze oprocentowanie w stosunku do oprocentowania OS trzeba zaoferowa.
AAA, AA, A, BBB rating inwestycyjny prestiowy
BB, B, CCC, CC, C rating spekulacyjny zwizany z ryzykiem
Im wyszy rating, tym mniejsze prawdopodobiestwo bankructwa.

Wykad III
Rynek walutowy.
Midzynarodowy rynek walutowy
Wprowadzenie:
Rynek walutowy jest to miejsce, w ktrym dochodzi do konfrontacji popytu i poday na waluty oraz zesp regu, wedug
ktrych zawierane s transakcje walutowe, a take og urzdze i czynnoci technicznych prowadzcych do zawarcia
transakcji. Istot rynku walutowego jest kupno i sprzeda walut obcych (instrumentw finansowych o najwyszym
stopniu pynnoci), co odrnia go od rynku finansowego, na ktrym dokonuje si transakcji aktywami finansowymi.
W wypadku zawierania transakcji walutowych otrzymuje si pienidze po okoo 2 dniach roboczych.
Sprzt techniczny:

Telefon

Internet (do sprawdzania kursw)

Czowiek, sprzt, zasoby i miejsce tworz rynek walutowy.
Liczba walut:

Na rynku walutowym 2 waluty (zamiana jednej waluty na drug, stopie pynnoci si nie zmienia)
Na rynku finansowym 1 waluta (zmienia si instrument finansowy, pynno ulega zmianie)

Podstawowy podzia na:

Rynek tradycyjny transakcje spot (natychmiastowe), forward (terminowe) [500 lat temu], swap klasyczny [500
lat temu]

Rynek transakcji futures [38 lat temu] i opcji

Swapy pochodne

Transakcje spot, forward, swap klasyczny mona spotka w bankach (I generacja)

Futures i opcje giedowe instrumenty giedowe (II generacja)
Instrumenty egzotyczne spotykane w bankach (III generacja)
Opcje pozagiedowe, swapy pozagiedowe tylko w bankach

Transakcje midzybankowe (3/4 transakcji walutowych na wiecie) - maj zwykle cel spekulacyjny (za tymi
transakcjami nie idzie wzrost PKB brutto), obawa przed kursami, ktre zmieniaj si nieustannie (notowania cige)
bank pozbywa si waluty obcej, nim zakocz si notowania w danym kraju.
Obrt walutowy na wiecie trwa 24 godziny na dob.

Transakcje klientowskie (bank i przedsibiorstwo) wida produkcj (wzrost PKB brutto) zwykle eksporterzy
sprzedaj walut obc, importerzy kupuj (1/4 transakcji na wiecie)

Transakcje detaliczne (osb fizycznych) - w tej chwili do kantorw chodz turyci, wczeniej spekulanci, ktrzy
bali si zmiany kursy waluty (mniej ni 1% transakcji)
Funkcjonowanie dealing roomu:

Podzia dealing roomu na sekcje wg rodzaju transakcji, rodzaju waluty

Hierarchia: chief dealer, senior dealer, junior dealers

Standardowe rodki cznoci: EMDS (Reuters Monitor Dealing Service)

Serwisy informacyjne: Reuters, Telerate

Back-office dla rozliczania i kontrolowania transakcji

Departament skarbu, gospodarki pieninej, tresury, dealing room pracuj w nim dealerzy korporacyjni (w ING 40) i
transakcyjni (w ING 20)
Dealer korporacyjny marketingowy obsuguje klienta
Dealer transakcyjny matematyczny zajmuje si obserwacj kursw walut w cigu 30 sekund powinien okreli, ile
bank moe zaoferowa klientowi
W bankach operuje si duymi kwotami, wic rnica nawet 0,5 grosza jest znaczna
0,01 grosza pestka.
Kursy walut zmieniaj si szybko, wic dealer musi ostronie zawiera transakcje.
Podzia walut i transakcji pomidzy pracownikw (specjalizacja) np. osobne osoby od transakcji euro spot, dolar spot,
funt swap
Chief dealer jest nad wszystkimi dealerami
W kantorach mara jest tak dua, e nie trzeba przejmowa si dzienn zmian kursu
Ksigowo (departament do rozliczania transakcji) nie jest potrzebna w dealing roomie.
Chiski mur dealer nie powinien wiedzie, kto rozlicza jego transakcje (eby nie mona byo ukrywa strat).
System monitoringu jest bardzo wany, aby zapobiec defraudacji.
Bank Barrings zbankrutowa, poniewa ksigowa krya straty zosta przejty przez ING.

Dealer korporacyjny ma stabilniejsz prac, poniewa w przypadku zwolnienia wemie ze sob klientw.
Dealing room front office
Zaplecze rozliczeniowe back office
Funkcje rynku walutowego:

Porwnanie cen towarw i usug w rnych krajach

Uatwienie handlu midzynarodowego

Ustalenie najwaniejszej ceny kursu walutowego

Mechanizm alokacji zasobw

Transfer siy nabywczej midzy rnymi krajami

Wizanie krajowych rynkw walutowych w jeden midzynarodowy

Transfer kapitau w skali midzynarodowej

Narzdzie polityki gospodarczej

Sprawdzi struktur dealing roomu w ksice.
Waluta bazowa i kwotowana:

Waluta bazowa to ta, ktra jest kupowana/sprzedawana

Waluta kwotowana ta, za ktr kupujemy/sprzedajemy walut bazow

1 euro (waluta bazowa) 4 z (kurs kupna)/4,2 z (kurs sprzeday) (waluta notowana/kwotowana)
Liczy si nazewnictwo banku kurs lewy = kurs kupna waluty bazowej, kurs prawy = kurs sprzeday waluty bazowej.
Notowanie proste waluta bazowa = waluta obca, waluta kwotowana = krajowa
Notowanie odwrotne waluta bazowa = waluta krajowa, waluta kwotowana = waluta obca w Wielkiej Brytanii,
Kanadzie, strefie Euro.
Problem pojawia si, gdy zetkn si dwie z walut krajw o notowaniach odwrotnych.
Pojcia:

Notowania zwyczajne i odwrotne

Wideki kurs kupna i sprzeday
Figury i pestki

Notowania walut znaczcych jest 5 pierwszych cyfr, pniej si zaokrgla (zgodnie z zasadami matematycznymi).
Np. 1 dolar = 98,753 jena, 1 dolar = 3,1075 z
Ale trzeba zapisa, e 1 dolar = 1111100000 czegotam (nie mona pomin zer przed przecinkiem)
3 pierwszy cyfry figury
2 ostatnie cyfry pestki
Figury rzadko si zmieniaj (co kilka godzin, czasem co kilka dni)
W argonie dealerskim skraca si figury.
Pestki = pipsy
100 pipsw = figura
20 groszy = 2000 pipsw
Mona dzwoni do dealerw, gdy ma si 10.000 dolarw lub wicej
Do 1 mln USD 4 grosze rnicy midzy cen kupna a sprzeday
Od 1 mln USD do 10 mln USD 1 grosz
Od 10 mln USD do 50 MLN USD 0,5 grosza 50 pipsw

Powyej 50 mln USD 0,1 grosza 10 pipsw

50 pestek jest w miar bezpieczne dla banku, 10 pipsw moe szybko si zmieni.
Pozycja walutowa:
Jest to zestawienie nalenoci i zobowiza danego podmiotu gospodarczego w walutach obcych bez wzgldu na termin
realizacji.

Zamknita pozycja walutowa:

Naleno w danej walucie = zobowizania w danej walucie

Otwarta pozycja walutowa:

Nalenoci w danej walucie zobowizaniom w danej walucie

Duga pozycja walutowa

Nalenoci w danej walucie > zobowizania w danej walucie

Krtka pozycja walutowa

Nalenoci w danej walucie < zobowizania w danej walucie
Pozycja krtka jest korzystna, jeeli waluta obca tanieje.
Pozycja duga jest korzystna, jeeli waluta obca droeje.
Duo Polakw ma nalenoci we franku szwajcarskim.
W ostatnich 10 latach lepiej byo mie w Polsce pozycj krtk umacnianie si zotego (nie liczc sytuacji majcej
miejsce od sierpnia zeszego roku).

Wykad IV
Pozycja patnoci:
Jest to zestawienie nalenoci i zobowiza danego podmiotu gospodarczego i walutach obcych i walucie wasnej na 48
godzin.
Pozycja pynnoci interesuje nas tylko bieca pynno (48 godzin) techniczny aspekt czy bdziemy mie pojutrze
odpowiedni ilo waluty.
Pozycja walutowa jest waniejsza ze wzgldu na moliwo straty.

Rodzaje transakcji walutowych:

Walutowa transakcja natychmiastowa (spot)

Polega na kupnie/sprzeday waluty X za Y, kurs po jakim zostanie dokonana transakcja zostaje ustalony w dniu jej
zawarcia, natomiast fizyczna dostawa walut nastpuje w cigu 2 dni roboczych nastpujcych po dniu jej zawarcia
2 dni robocze pozwalaj stronom na przygotowanie si do realizacji transakcji zgromadzenie waluty.
Banki oferuj bankom ofert korzystniejsz ni klientom.
W kantorach maj miejsce transakcje przednatychmiastowe (spotante) kantory operuj maymi kwotami i maj na
miejscu wystarczajc ilo waluty.
Mona w banku zaatwi transakcj spot z dostaw tego samego dnia, ale dostaje si gorsze kursy.
Jeeli w jednym z pastw biorcych udzia w transakcji wypada dzie witeczny, to dostawa opnia si o dzie.
Minimalna transakcja, z jak mona dzwoni do dealing roomu 10.000 dolarw lub rwnowarto w innej walucie.

Walutowa transakcja terminowa (forward)

Polega na kupnie/sprzeday waluty X za Y. Kurs, po jakim zostanie dokonana transakcja zostaje ustalony w dniu jej
zawarcia, natomiast fizyczna dostawa walut musi nastpi w cile okrelonym dniu w przyszoci.
Dziki temu usztywnia si kurs kupna/sprzeday, nie trzeba si stresowa zmianami kursu.
Transakcja musi by zrealizowana, nie mona si wycofa.
Eksporterzy zawieraj transakcje sprzeday waluty.
Importerzy zawieraj transakcje kupna waluty.
Przezorni eksporterzy i importerzy zawieraj transakcje forward.
Forward banki lubi okrge terminy (tydzie, 2 tygodnie, miesic, 3 miesice, p roku)
Nie ma czego takiego jak powka dnia na realizacj transakcji ma si zawsze czas do koca doby, w ktrej upywa
termin.
W transakcjach forward zawsze dolicza si dwie doby czyli forward na rok tak naprawd dochodzi do skutku po roku i
dwch dobach.

Transakcja swap
Skada si z dwch transakcji. Moliwe s transakcje swap skadajce si z
o Transakcji natychmiastowej i transakcji terminowej
o Dwch transakcji terminowych
Walutowa transakcja swap polega na kupnie/sprzedat okrelonej iloci waluty X za walut & w jednym terminie i
jednoczesnym zawarciu transakcji dokadnie odwrotnej (jeeli kupilimy to sprzedajemy, jeeli sprzedalimy to kupujemy)
na dokadnie t sam ilo waluty X za Y, w innym terminie.
Kursy, po jakich dokonuje si obu transakcji s ustalane w momencie zawarcia pierwszej z nich.
Wyrniamy dwa rodzaje swapu walutowego:
o Swap out sprzeda waluty bazowej w transakcji spot (terminowej bliszej) i kupno w transakcji terminowej).
o Swap in kupno waluty bazowej w transakcji spot (terminowej bliszej) i sprzeda w transakcji terminowej
(terminowej dalszej)
Dwie nogi swapa:
I noga swapa transakcja spot lub terminowa blisza
II noga swapa transakcja terminowa dalsza
Swap mona potraktowa jako dwie poyczki: poyczka walutowa zabezpieczona poyczk walutow.
Zastosowanie klasycznych swapw walutowych:
1. Zabezpieczenie pynnoci
Przykad:
Przedsibiorstwo posiada 500.000 EUR na rachunku biecym, ktre zamierza wykorzysta na poczet przyszych
zobowiza za 3 miesice. Rwnoczenie przedsibiorstwo potrzebuje PLN na finansowanie swojej dziaalnoci
biecej. Firma nie chce zaciga kredytu w PLN ani sprzedawa EUR za PLN.
Rozwizanie:
Zawarcia swap out. Sprzeda EUR w transakcji natychmiastowej, odkupienie za 3 miesice. Kursy ustalone dzi.

2. Przesunicie pozycji walutowej na termin wczeniejszy

Przykad:

10

Polski eksporter zawiera w marcu transakcj na sprzeda 5 mln NOK na dat waluty 18 maja (wwczas norweski
kontrahent zapaci za dostaw). Jednak 14 kwietnia (lub wczeniej) dowiaduje si, e otrzymam NOK wczeniej 16
kwietnia.
Rozwizanie:
Zawarcie swap out. Sprzeda NOK w transakcji natychmiastowej, odkupienie za 32 dni.

3. Przesunicie pozycji walutowej na termin pniejszy:

Przykad:
Polski eksporter zawiera w marcu transakcje na sprzeda 5 mln NOK na dat waluty 18 maja (wwczas norweski
kontrahent zapaci za dostaw).
Jednak 16 maja (lub wczeniej) dowiaduje si, e otrzyma NOK miesic pniej 18 czerwca.
Rozwizanie:
Zawarcia swap in. Kupuje NOK na spot i sprzedaje na 1 miesic.
Porwnanie cech swapw pochodnych i klasycznych:
Cecha
Przepyw kwot podstawowych
Cykliczne przepywy odsetek (w
tym rnice w kursach
walutowych)
Stopy stanowice podstaw
wyliczania kursu
Waluta transakcji
Termin zapadalnoci

Swap pochodny
Nie wystpuje
Wystpuj

Wystpuje
Nie wystpuj

Stae lub zmienne stopy

procentowe lub inne parametry
Transakcje jedno- lub
dwuwalutowe
Krtko- rednio- i
dugoterminowe (nawet
powyej 10 lat)

Dwie stae stopy procentowe

Transakcje dwuwalutowe
Przewanie krtkoterminowe

Termin zapadalnoci forwardw maksymalnie dwa lata, w zwizku z tym termin zapadalnoci swapa klasycznego to
take maksymalnie dwa lata.
Forward niedostarczony interesuje spekulantw, zakad co do zmian kursu (nastpuje tylko przepyw rnicy w
kursach (K1 K2)* ilo waluty) kursy walutowe s tylko odniesieniem, rozliczenie nastpuje w walucie kwotowanej
Swap pochodny omija zakaz transakcji walutowej na Biaorusiu wymylono go, aby omija restrykcje prawa
dewizowego.

Udzia poszczeglnych walut w transakcjach walutowych w 2007 roku (w procentach):

USD
EUR
JPY
GPB
PLN

86,3
37,0
16,5
15,0
0,8

Udzia transakcji walutowych na poszczeglnych parach walut w 2007 roku (w procentach)

EUR/USD
USD/JPY
GBP/USD

27
13
12

Transakcje walutowe
2-3 biliony USD dziennie.
Stres generuje wiksze obroty.
Forward mniej ni 5% transakcji
Spot 47,5%
Swap 47,5%
Londyn centrum transakcji walutowych na wiecie (500-700 mld USD dziennie 1/3 transakcji walutowych na
wiecie).
Cae USA 250-350 mld USD dziennie 1/6 transakcji walutowych
Tokio 150 mld USD dziennie
Nowy Jork 140-150 mld USD dziennie
Polska 2-3 mld zotych dziennie
2/3 do 3/4 obrotw przypada na transakcje midzybankowe.
Jedna transakcja klientowska moe pocign za sob nawet kilka midzybankowych (banki poyczaj od siebie
nawzajem, eby zaspokoi potrzeb klienta).
Transakcja 100 mln USD 200 mln USD wpynie na kurs zotwki, dlatego due transakcje naley rozkada na raty.
Najwiksze banki w Polsce pod wzgldem transakcji walutowych:
1) Citi Bank Handlowy
2) ING
3) PKO SA
4) BRE BANK
5) PKO BP
6) Raiffeisen
7) BZ WBK
Powyszych 7 bankw wykonuje transakcji walutowych w Polsce.
Miasta, w ktrych jest najwicej transakcji walutowych, w ktrych jedn z walut jest zoty polski:
1) Warszawa
2) Londyn
3) Frankfurt
4) Wrocaw
Obroty na polskim rynku walutowym bd spaday po wprowadzeniu euro nawet o 2/3.
(zacznie si handel z Ameryk w euro p na p z dolarem).
Po wejciu Polski do ERM2 powinny zmniejszy si transakcje o charakterze spekulacyjnym.
Z drugiej strony mog si zwikszy moe nastpi atak spekulacyjny na zotego podobny do tego, jaki nastpi na funta
brytyjskiego 10 lat temu.

Wykad V
Droga zotego do penej wymienialnoci

12

Od 1 stycznia 1990 w Polsce mamy kursy jednolite, wczeniej byy niejednolite [funkcjonowali cinkciarze handlujcy
walut, banki oferoway bardzo saby kurs, waluta bya na kartki].
Ksieczka walutowa umoliwia kupowanie niewielkiej iloci waluty po kursie pastwowym (tanio) ludziom, ktrzy
wyjedali za granic. Ludzie woleli przeznacza j na zakupy w Pewexach.
Wymienialno waluty sprowadza si do zamiany pienidza jednego kraju na uwaany za wymienialny pienidz innego
kraju, wedug jednolitego kursu walutowego.
Tak pojmowana oznacza wymienialno finansow i pozostaje ona w zalenoci odwrotnej do ogranicze dewizowych,
przez ktre rozumie si pastwow kontrol obrotu dewizowego z zagranic (reglamentacja dewizowa opisana w prawie
dewizowym).
Obok wymienialnoci finansowej praktyka wyrnia jeszcze tzw. wymienialno towarow, ktra okrela zdolno do
bezwarunkowej zamiany pienidza na towary i usugi. Pienidz jest wic wymienialny, gdy stanowi wystarczajcy tytu do
nabywania dbr inwestycyjnych, konsumpcyjnych i usug (w Polsce od 01.01.1990).
Od 01.10.2002 zoty jest prawie cakowicie wymienialny.
Ewolucja systemu dewizowego Polski - 13 lat.
Zmiany nierwnomierne w czasie, podzielone na 5 etapw.
Etapy:

I.
II.
III.
IV.
V.

II 1989 I 1990
XII 1994 VI 1995
XII 1995 II 1997
XII 1998 I 1999
VII 2001 X 2002

Poza tymi etapami system si nie rozwija.

Brak koncepcji liberalizacji w latach 1990-1995.
Utrata pozycji lidera, po 1995 powrt do czowki.
01.01.1990 Polska wprowadzia wymienialno wewntrzn (tylko Jugosawia nas wyprzedzia XII 1989 ale ona
nigdy nie bya w peni socjalistyczna). Obecnie Czechy, Litwa, otwa i Estonia wyprzedzaj Polsk w liberalizacji.
1957 osoby fizyczne mog posiada wartoci dewizowe
1987 system rachunkw odpisw dewizowych eksporterw (wczeniej przedsibiorstwa pastwowe musiaby oddawa
partii otrzyman walut, od 1987 mogy j sobie zostawia, jeeli miaa zosta wydana na import zawieszono ten
system, gdy wszystkie przedsibiorstwa zaczy zostawia sobie walut i wpywy dla partii gwatownie spady)
15-02-1989 uruchomienie rynku kantorowego (tylko dla osb fizycznych bdcych rezydentami Polski)
Do 31.12.1989 zoty cakowicie niewymienialny i cakowicie wewntrzny
Standardy wymienialnoci (w kadej nastpnej zawieraj si poprzednie):
a) Wymienialno wewntrzna
b) Wymienialno zewntrzna
c) Wymienialno semkowa
d) Wymienialno OECD
e) Wymienialno Unii Europejskiej
f) Wymienialno cakowita
Standardy wymienialnoci:
A. wymienialno wewntrzna (czyli niewymienialno zewntrzna, czyli w sumie to nie jest wymienialno) w
Polsce od 01.01.1990
Zasady wewntrznej wymienialnoci:

 swobodny dostp importerw do dewiz za patnoci z tytuu transakcji biecych

brak ogranicze w transakcjach biecych nierezydentw
obowizek odsprzeday wpyww z eksportu (do 9.12.1985) (przedsibiorstwa musiay odsprzedawa
walut, nie mogy mie rachunkw walutowych)
ograniczenia w transakcjach kapitaowych (niemal prohibicja eksportu kapitau) (eby waluty obce nie
mogy wypywa)
zakaz uywania waluty narodowej jako waluty fakturowania transakcji w handlu zagranicznym (trzeba
byo fakturowa w 1 z 22 okrelonych walut, eby nie powsta za granic rynek walutowy zotego polskiego)
[W Rosji w 1988 kurs waluty spad z 1 dolar 6 rubli do 1 dolar 26 rubli w cigu jednego miesica, co zostao wywoane
przez masowy wypyw walut obcych]
Korzyci:

brak zaamania si systemu (przedsibiorstwa nie rzuciy si na walut, bo pastwo zagwarantowao stay kurs)

czynniki tworzenia gospodarki rynkowej

czynnik makroekonomicznej stabilizacji

uruchomienie mechanizmu kursowego

Wady:

zoty nie funkcjonowa na midzynarodowym rynku walutowym

bariera rozwoju rynku dewizowego w Polsce

B. Wymienialno zewntrzna (pierwsza prawdziwa wymienialno):

Polega na zapewnieniu nierezydentom przez wadze monetarne danego kraju swobody w patnociach z tytuu transakcji
biecych z rezydentami danego kraju.
W tym przypadku w kraju istnieje rynek dewizowy. Waluta narodowa jest przedmiotem notowa i obrotw na
midzynarodowym rynku walutowym.
Przykadem tej wymienialnoci s waluty 14 krajw Europy Zachodniej, ktre uzyskay ten standard decyzj ich rzdw
28.12.1958.
Polska omina ten etap i wprowadzia od razu W8, czyli
C. Wymienialno wedug standardu MFW (art. VIII statutu MFW):
Polega na zapewnieniu rezydentom i nierezydentom przez wadze monetarne danego kraju swobody w patnociach z
tytuu transakcji biecych. Aktualnie okoo 150 krajw ma waluty wymienialne wedug tego standardu (Polska
wprowadzia standard MFW jako 70 kraj).
Warianty standardu MFW:
I)
Najbardziej restrykcyjny: zakaz posiadania przez firmy rachunku walutowego za granic, obowizek
sprowadzania waluty do kraju i sprzedania dewiz w Polsce do 1995
II)
Poredni: przedsibiorstwo nie mogo mie rachunku walutowego za granic, mogo mie rachunek
walutowy w kraju w Polsce od 1995 do 2002
III)
Liberalny: przedsibiorstwo moe mie rachunek walutowy za granic w Polsce od 2002
Przyjcie tego standardu zobowizuje wadze monetarne danego kraju do:
1. niestosowania ogranicze w transakcjach biecych zarwno dla rezydentw, jak i nierezydentw
2. nieuczestniczenia w dyskryminujcych inne kraje porozumieniach
3. polityki jednolitego kursu walutowego
4. wykupu wasnej waluty przedstawionej przez wadze monetarne innego kraju czonkowskiego MFW, przy
zaoeniu, e pochodzi ona z transakcji biecych
Polska standard MFW od 01.06.1995 (prawo dewizowe z 2.12.1994).
Znaczenie formalno-prawne i symboliczno-psychologiczne nareszcie w Polsce bya wymienialno zewntrzna
(wewntrzna nie zasuguje na to, eby j nazywa wymienialnoci).

14

O standard MFW trzeba wnioskowa, pozostae standardy ma si automatycznie po wprowadzeniu odpowiedniego

prawa.
Standard nieformalny OECD

10.12.1995 zniesienie obowizkowej odsprzeday dewiz (wymienialno porednia w Polsce)

Liberalizacja drog zarzdze w 1996

Cel zmniejszenie asymetrii systemu dewizowego

Wolne transfery biece i kapitaowe dusze ni 1 rok (w tym akcje i obligacje dugoterminowe czyli
instrumenty stosunkowo bezpieczne) [Oznacza to, e np. Polacy mogli kupi akcje za granic, a osoby zza granicy kupi
akcje w Polsce]
Polska dosza do standardu OECD w II 1997.
Gdyby nie stopniowa liberalizacja, to w momencie wejcia do UE nastpiby masowy wypyw waluty.
IV Etap:
Ustawa Prawo dewizowe z 18.12.1998 (wesza w ycie 12.01.1999) [autorstwa Pietrzaka]

Zewntrzna wymienialno zotego (wczeniej Polska otrzymaa standard wymienialnoci W8 pomimo jej braku,
gdy obiecaa, e szybko j wprowadzi)

Ustawowa wolno transakcji kapitaowych > 1 rok

Liberalne regulacje PIF (pochodnych instrumentw finansowych)

Prawo zakupu dowolnej kwoty walut obcych

Dwustopniowy system nadzwyczajnych ogranicze dewizowych (w sytuacjach kryzysowych Rada Ministrw moe
zawiesi obowizywanie niektrych przepisw, w sytuacjach wielce kryzysowych Rada Ministrw za zgod prezydenta
moe to prawo zewiesi)

Nowoczesna terminologia
[Prawo dewizowe powinno chroni pastwo przed nagymi transferami duych kwot pieninych, ktre mogyby
wstrzsn rynkiem]
Ograniczenia [na podjcie poniszych dziaa potrzebna bya zgoda pastwa (zestawione od najgupszych do
najsensowniejszych) [obecnie ju wszystkie zostay w Polsce zniesione]

Rezydenci za granic emitowanie KPW i PIF

Rezydenci za granic rachunki bankowe (nie dotyczyo to pobytu za granic, 3 miesice po powrocie do kraju
trzeba byo rachunek zamkn ograniczenie to miao suy ograniczeniu dziaalnoci mafiosw poprzez utrudnienie
prania pienidzy)

Nierezydenci w Polsce emitowanie KPW i PIF

Rezydenci za granic nabywanie KPW i PIF

Rezydenci za granic udzielania i zaciganie kredytw do 1 roku (tutaj chodzi gwnie o jednodniowe kredyty
suce spekulacji np. na stopie procentowej)

Nierezydenci w Polsce nabywanie KPW i PIF (wyj. GPW, CeTO, PGF, g. towarowe)

Nierezydenci w Polsce depozyty zotowe <3 miesicy i >500.000 PLN (cel ich zakadania ewidentnie
spekulacyjny)
D. Wymienialno cakowita (wszystkim wolno wszystko) polega na zapewnieniu rezydentom i nierezydentom przez
wadze monetarne kraju swobody w patnociach z tytuu transakcji biecych (import, eksport) i kapitaowych
(pozostae transakcje)
Nie zostaa wprowadzona od razu, gdy wywoaoby to chaos.
Najpierw liberalizacji poddano transakcje walutowe dotyczce importu i eksportu, gdy byy one najwaniejsze.
Pastwo uznaje si za bogate, jeeli naley do US, EOG, OECD.
W Polsce od 1.10.2002 ograniczenia nie dotycz OECD, UE i EOG (mamy z nimi wymienialno cakowit, w stosunku do
krajw trzecich obowizuje 7 zakazw przedstawionych powyej).

Niemcy maj wymienialno cakowit ze wszystkimi.

Nielogiczne ograniczenia to bogatsze kraje stanowi zagroenie, maj kapita na to, eby swoimi PIF doprowadzi nas
do kryzysu, dlatego ograniczenia w stosunku do krajw trzecich nie maj sensu, Polska powinna mie wymienialno
cakowit ze wszystkimi.
Gdybymy mieli wymienialno cakowit z Rosj, to Polacy mogliby zakada wysokooprocentowane lokaty w Rosji,
miaaby miejsce tzw. turystyka walutowa.
Redukcja zamwie na akcje PGE wyniosa 96,5%. rednio na jednego Polaka przypado zlecenie zakupu o wartoci
420.000 PLN, byo to moliwe dziki duym kredytom lewarowanym, stanowicych nawet dziesiciokrotno wasnego
kapitau.

Wykad VI
Zalety wprowadzenia euro: Koszty transakcyjne spadn o 75% (koszty przewalutowania wpywaj negatywnie na
turystyk i przemys). Nie bdzie ryzyka walutowego.
Wady wprowadzenia euro: ryzyko podwyek cen (szczeglnie dotyczy ono pastw, w ktrych ceny s nisze wikszy
popyt stworzony przez turystw podniesie ceny. Nie bdzie mona prowadzi polityki pieninej.
Obywatele zostan przyzwyczajeni do cen w euro poprzez system podwjnych cen: ceny bd podawane w zotym i
euro.
Urzd kontrolny bdzie sprawdza, czy ceny nie s podnoszone bezpodstawnie.
Okresy prestiu zotego:
1924-1939
1994-2009
Kiedy Polska przystpi do strefy euro?
Lata 70. okres niestabilnoci walut na wiecie.
Europejski System Walutowy (European Monetarny System) od 13.09.1979 [sztywne kursy walut]

Odchylenia +-/ 2,25% od bilateralnych kursw centralnych [dopuszczalne interwencje walutowe]

Dla krajw sabszych +/- 6%

Dopuszczalne interwencje walutowe

Dopuszczalne zmiany kursw centralnych (uzgodnienia)

ECU (Europejska jednostka walutowe European Currency Unit)

13.0.3.1979 31.12.1998

Od 01.01.1999 zastpiona euro w relacji 1:1

W skad ECU 12 krajw UE (bez Austrii, Szwecji i Finlandii) [W. Brytania i Dania miau ECU, ale nie maj euro]
Etapy UGW
I.
Od 01.07.1990 celami liberalizacji obrotw kapitaowych i zacienienie wsppracy krajw czonkowskich
II.
Od 01.01.1994 etap przygotowawczy:
Osiganie zbienoci gospodarczej
Unikanie nadmiernych deficytw budetowych
Niezaleno bankw centralnych
III.
Od 01.01.199 zastpowanie walut narodowych przez euro
[Grand Hotel podawa ceny w euro ju w 2000 roku]
Kryteria zbienoci z Maastricht art. 109f.
infla stopa inflacji zblione do trzech najlepszych krajw

16

 przekroczenie nie wiksze ni 1,5%

wskanik wzrostu cen konsumpcyjnych
2. deficyt budetowy max. 3% PKB (wyj.)
3. dug publiczny max 60% PKB (wyj.)
4. Dugoterminowa stopa procentowa

Liczona na bazie 10-letnich obligacji skarbowych

Zbliona do trzech najlepszych krajw wg kryterium inflacji

Przekroczenie nie wiksze ni 2%

5. uczestnictwo waluty w mechanizmie kursowym ERM2 w ramach normalnego przedziau waha przez minimum
2 lata bez dokonywania dewaluacji

od 02.08.1993 poszerzono przedzia +/- 15% [kryterium atwe do spenienia]

6. (niepisane) Trzeba by czonkiem Unii Europejskiej
EBC moe pozwoli na przekroczenie deficytu budetowo i dugu publicznego, jeeli przekroczenie jest minimalne i
widoczna jest tendencja spadkowa.
Obnienie podatkw -> zwikszenie dziury budetowej (nastpna rzdzca partia bdzie miaa problem).
W ostatnich dwch latach Polska wypadaby z ERM2, ale NBP nie podejmowa przeciwdziaa.
W Polsce w latach 1993-2000 zwikszone wydatki pastwa. Po 2000 zmniejszone wydatki. Polska nie zdya si jeszcze
zaduy.
Na Ukrainie powicono 1/5 rezerw (2 mld USD) , eby utrzyma kurs walutowy, ale powstrzymao to osabienie kursu
tylko na 6 godzin.
Rosja powicia cae rezerwy, a rubel i tak osabi si z kursu 6 rubli za dolara do 26 rubli za dolara.
Obecnie Ukraina dodrukowuje pienidze bez pokrycia (na walk z gryp), za 6 miesicy bdzie u nich wysoka inflacja.
ESBC (Europejski System Bankw Centralnych) skada si z Europejskiego Banku Centralnego (Frankfurt nad Menem) i
narodowych bankw centralnych krajw czonkowskich wykonujcych zadania EBC
Polska i Rumunia prawdopodobnie wprowadz euro jako ostatnie. Czechom i Wgrom take moe to zaj duo czasu.
Urzd Emisji Pienidza currency board
Ustawowo cile zwizanie emisji krajowego pienidza z rezerwami walutowymi.
Sztywny kurs walutowy krajowej wzgldem innej.
Twarda polityka pienina.
[NPB nie mgby prowadzi polityki pieninej, a rezerwy zmieniaj si wolno]
[20 lat temu utrzymywano rezerwy wycznie w dolarze, obecnie dolar traci wobec innych walut, zwaszcza euro]
Niemono finansowania deficytu budetowego emisj pienidza.
[Zaleta: nie ma ryzyka walutowego]
Estonia od 1992
Litwa od 1994 [1 euro = 3,45 LTL]
Bugaria od 1998
Bonia od 1999
(Kurs powizany najpierw z mark niemieck, a pniej z euro)
Kurs sztywny jest dobry w trakcie wojen.
Jeeli Litwa zrezygnuje ze sztywnego kursu, to jej waluta momentalnie osabi si wobec euro.

[W Polsce kurs sztywny w latach 1990-1991 ale brak uzalenienia poda od rezerw walutowych].
[W Argentynie kurs sztywny pad. Amerykanie dyli do tego, eby Chiczycy zrezygnowali z kursu sztywnego wobec
dolara aby dolar si osabi wobec juana (dziki czemu zyskaby eksport amerykaski)
System prymitywny na sytuacja nadzwyczajne.
Pozbawienie RPP i czeci NPB wpywu na polityk kursow oraz pienin.
Kurs pynny pomaga polskiej gospodarce.
Wady tego modelu: maksymalna sztywno, osabienie tempa wzrostu PKB, inflacja, problemy restrukturyzacyjne,
moliwo kryzysu bankowego.
Przejaw niepowodzenia transformacji.
Nieciekawy projekt w niewaciwym miejscu i czasie.
Jednostronna euroizacja [Bartkowski]:
Zastpienie PLN przez EUR jeszcze przed wejciem do UE (w 1999).
Zamiana prawnego rodka patniczego w Polsce.
Kraj stabilnoci walutowej niemono wystpienia kryzysu.
Szybkie obnienie stp procentowych i inflacji.
Wyrany protest UE (wersja romantyczno-naiwna [Mamy gdzie to, co Unia powie oraz ugodowa [skorygujemy kryteria
z Maastricht tak, aby Polska moga wej do strefy euro])
[Polska nie mogaby wej do strefy euro].
Euroizacja a dolaryzacja.
Kosowo i Czarnogra wprowadziy euroizacj postawili na stabilno waluty (i tak nie weszliby do UE).
Chorwacja i Turcja maj szanse na wejcie do UE.
Liberia (rdo dochodw: rejestracja statkw) i Panama (rdo dochodw: opaty za korzystanie z Kanau Panamskiego)
wprowadziy dolaryzacj.
Przelewa niepowodzenia transformacji.
Ciekawy projekt w niewaciwym miejscu i czasie.
Wprowadzenie euro w Polsce:
Usztywnienie nie powinno by dokonane w sytuacji nadwartociowego PLN (Finlandia poczekaa z wejciem do ERM2, a
waluta si osabia).
Byby to czynnik prorecesyjny.
Przewartociowanie od 1990.
Obecnie niemal dwukrotne przewartociowanie (inflacja i bilans handlowy).
Niedowartociowania parytet siy nabywczej.
Sprawiedliwy kurs:
5,5 z za dolara, 6,5 z za euro.
Rzd powinien czeka z wejciem do ERM2, a waluta si osabi pomogoby to eksporterom.

Wykad VII
18

Interwencje werbalne dotyczce kursu waluty s tylko straszeniem, ich wpyw na kurs jest tylko chwilowy.
Tylko prawdziwe interwencje (dodrukowanie pienidzy, cignicie wasnej waluty lub walut obcych) przynosz skutek
na duszy czas.
Wprowadzenie kursu nieadekwatnego do obecnego przy wejciu do ERM 2jest nielogiczne informacja dotyczca
wysokoci kursu na pewno by wycieka i zostaa wykorzystana do osignicia zysku niezgodnie z prawem (np. osoba
poinformowana kupiaby EUR, gdyby okazao si, e PLN zostanie wprowadzony do ERM2 po kursie gorszym od
obecnego).
Z tego powodu wejcie do EMR2 musi zosta dokonane po kursie zblionym do rynkowego.
Wejcie do ERM2 nie zostanie przeprowadzone w sytuacji, gdy PLN umacnia si wobec EUR.
Przed wprowadzaniem EUR kraje UE osabiay swoj walut Inkubator dla eksporterw. W Polsce szkoa
przetrwania zoty bardzo mocny, stanowicy przeszkod dla eksporterw.
Stocznie nie przetrway umocnienia zotego.
Pynny kurs stanowi dobre narzdzie polityki makroekonomicznej.
Polska system bankowy
1982 uniezalenienie NBP od rzdu
BH S.A. w Warszawie, Polska Kasa Opieki S.A., BG agendy NBP
Bank Handlowy skupia si na imporcie i eksporcie
Bony towarowe PKO S.A. mona byo realizowa wycznie w Peweksach, otrzymywao si je za obc walut (np.
otrzymywao si bony, a bank zatrzymywa sobie dolary przesane przez wujka w USA).
PKO S.A. zajmowa si transferami walutowymi
BG rolnictwem
Do 1989 BRE S.A. (Bank rozwoju i eksportu)
BR dzki Bank Rozwoju (upad)
PKO BP (depozyty osb fizycznych)
1989 dwuszczeblowy system bankowy
Zmniejszono rol NBP, w byych budynkach NPB uruchomiono banki komercyjne.
BG Gdask
BP Katowice
BPH Krakw
BDK Lublin
DBG d
WBK Pozna
PBKs Szczecin
PBK - Warszawa
BZ Wrocaw
BIG wchon BG- powstao BIGBG, ktre pniej zmienio nazw na Millenium
BP zosta przejty przez ING (kapita holenderski)
BZ i WBK poczyy si w BZ WBK (kapita irlandzki)
BRE niemiecki kapita
BPH poczyo si z DBK, powstao BPH w Warszawie

Grupa PKO SA zostaa utworzona w 1999. W jej skad weszy PKO S.A., PBKs, PBG, BDK zostay wykupione przez
Wochw z Unii Credito (wymuszono na nich podpisane umowy zakazujcej kupowania innych bankw w Polsce, jest to
niezgodne z prawem unijnym, gdy Wosi chcieli wykupi BPH doszo do konfliktu, sprawa cigna si dwa lata. W
rezultacie zezwolono Wochom na wykupienie 200 z 400 placwek BPH, z reszty utworzono mini BPH).
Najwicej bankw w Polsce naley do Unii Credito.
Jan Krzysztof Bielecki (prezes PKO .SA.) zarabia 1.000.000 mln z miesicznie
Jagieo (prezes PKO BP od 01.10.2009) zarabia 19.900 (nie moesz zarabia wicej z powodu ustawy kominowej).
W cigu ostatniego roku w PKO BP kilka razy zmieni si skad Rady Nadzorczej.

Liberalizacja tworzenia bankw (zezwolenie na tworzenie bankw od zera)

Kredyty konsorcjalne (kilka bankw udziela kredytu jednemu podmiotowi obejcie limitu koncentracji)
Nowe instrumenty polityki pienino-kredytowej (stopa % banku centralnego, operacje otwartego rynku, OR,
kurs walutowy)

Niezaleno NPB (personalna, decyzyjna, finansowa)

Wykad VIII

Dwuetapowo w prywatyzacji bankw wydzielonych z NBP (I etap komercjalizacja uczynienie z

przedsibiorstwa pastwowego spki akcyjnej, II etap prywatyzacja)

Kapita zagraniczny:
o agodne warunku tworzenia nowych bankw
o 1990-1992 agodny klimat
o 1992-1994 bardzo rygorystyczne warunki
o 1995 i nadal uczestniczenie w uzdrawianiu polskich bankw (np. zobowizanie niezwalniania
pracownikw, inwestowania w polskie banki)
Procedura czenia BPH i GE Money mudna

Kapita niemiecki, holenderski, amerykaski ponad 60%

Banki z przewag kapitau zagranicznego ok. 78% - rozwizanie bez precedensu w UE (nikt inny tak bardzo si
nie sprzeda)

BGK jako jedyny nie jest spk akcyjn, tylko bankiem pastwowym
PKO BP pastwo ma 40% akcji, BKG 10%
GPW 98,7% akcji w rkach pastwa
Pozytywne defekty transformacji:

Ilociowy rozwj bankowoci komercyjnej

Wzrost kapitaw bankw

Szersza gama produktw

Wzrost konkurencyjnoci

Elektroniczny system patnoci

Dominuj liczne oddziay, w ktrych pracuje mao osb. W PKO BP mniej wikszych oddziaw.
Negatywne skutki:

Problem prywatyzacji

Duy portfel zych kredytw

Recesja i kondycja firm i gospodarstw domowych

Nadmierny fiskalizm

Zabezpieczenia kredytw w praktyce

Brak nowoczesnej infrastruktury bankowej

20

Ze regulacje wykonawcze
Niewykwalifikowane kadry (niekierunkowi prezesi)

Gdyby wicej osb korzystao z usug bankw, to byyby wiksze korzyci skali i tasze usugi. Wielu rolnikw nie korzysta
z usug bankw.
Prywatyzacja bankw:

Dokapitalizowanie, lepsze zarzdzanie, konsolidacja

Banki pastwowe pozycja monopolistyczna

Moliwo dekapitalizacji

Lepsza efektywno (lepsze wykorzystanie pracy)

Nowe emisje na rynku kapitaowym

czenie si bankw wywouje efekt skali
Konsolidacja bankw:

Efekt synergii finansowej wykup banku specjalistycznego

Warto banku po integracji wiksza ni elementw skadowych

Fuzje a przejcia (dobrowolne i wrogie)

PKO BP wykupi Inteligo (dziki czemu znacznie poprawi jako bankowoci internetowej)
Rodzaje bankw:

Bank centralny

Banki operacyjne (uniwersalne i wyspecjalizowane)

Gloss-Steagall Act (akt z lat 30. rozdzielajcy dziaalno inwestycyjn i depozytywo-kredytow nie obowizuje
od kilkunastu lat, ale podzia si utrzyma)

Banki hipoteczne (udzielanie kredytw hipotecznych, emisja listw zastawnych kredyty hipoteczne s
finansowane listami zastawnymi)

Spdzielnie kredytowe [w Polsce SKOK-i]

Budowlane kasy oszczdnociowe w Polsce zostay zlikwidowane, gdy stanowiy zbyt due obcienie dla
budetu
Rozszerzenie zakresu usug bankowych:

Wygoda i oszczdno czasu

Zwikszenie rentownoci

Problem kosztw

Utrudniony nadzr

Grupy bankowo-ubezpieczeniowe
Wprowadzenie usug ubezpieczeniowych przez banki jest korzystne dla klienta, ale bankom nie opaca si zbyt czsto.
PKO BP ma si poczy z PZU nie wiadomo, co z tego wyjdzie.
Wzrost roli bankw inwestycyjnych (spada po kryzie):

Lokaty bardziej elastyczne i rentowne (kupowanie papierw wartociowych)

Finansowanie bardziej elastyczne i tasze (emitowanie akcji

Konkurencja midzybankowa:

Trwaa zdolno do sprzedawania produktw bardziej atrakcyjnych ni konkurencja

Problem duych bankw (zasig terytorialny mniejsza koncentracja kredytw, pomoc budetu lub banku centralnego,
przekonanie klientw o bezpieczestwie)

Zasada too big to fall nie zawsze si sprawdza pastwo moe mie problem z pomoc w przypadku upadku zbyt duego
banku.
Starsza cz spoeczestwa lubi due banki.
Millenium Bank 80% placwek w pnocnej Polsce, gorsza dywersyfikacja
Konkurencja a wymogi kredytowe im wiksza konkurencja, tym nisze wymogi kredytowe.
Akcje a obligacje
Obligacja
Emitent:

Jest poyczkobiorc

Poyczka na ustalony cel

Paci odsetki

Zwraca poyczk (wykup obligacji) w

ustalonym terminie
Posiadacza (obligatoriusz):

Jest poyczkodawc

Ma zapewniony dochd (odsetki)

Nie ponosi odpowiedzialnoci

materialnej za straty emitenta

Akcja
Emitent:

Uzyskuje kapita na dziaalno

gospodarcz

Paci dywidend akcjonariuszom

Obowizany do respektowania decyzji

akcjonariuszy
Akcjonariusz:

Jest udziaowcem w kapitale spki

Ma szans wzrostu wartoci akcji i

otrzymania dywidendy

Ponosi ryzyko strat firmy do wysokoci

udziau w kapitale firmy

Inwestorzy na rynku kapitaowym:

a) drobni
b) instytucjonalni:
aktywni (chc mie wpyw na decyzje firmy)
pasywni (kupuj udziay, ale nie staraj si przejmowa wadzy w spce, np. fundusze inwestycyjne,
emerytalne (skupiaj 20-30% wszystkich papierw wartociowych na rynku), firmy ubezpieczeniowe
Prawo nakazuje dywersyfikacj, dlatego fundusze nie mog wykupi zbyt wielu akcji jednej spki, dlatego fundusze
emerytalne i inwestycyjne nie mog przejmowa spek.
Tendencje rozwojowe midzynarodowego rynku kapitaowego:
1. Komputerowe systemy handlu
2. Spadek liczby gied
3. Integracja giedy papierw wartociowych z gied instrumentw pochodnych
4. Coraz wikszy udzia inwestorw zagranicznych na rynkach narodowych
5. Walka pomidzy giedami a OTC (over the counter rynek pozagiedowy) (NASDAQ, NYSE, AMEX)
Obligacje przedsibiorstw i samorzdw nie s przedmiotem obrotu giedowego.
Plusy i minusy bycia spk publiczn:
Plusy:

Dostp do kapitau

Samoistna tania reklama

Zwikszenie wiarygodnoci

Bieca wycena rynkowa

Moliwo wyjcia z inwestycji (zaleta dla inwestorw)

Minusy:

Moliwo przejcia

Rozwodniony akcjonariat

22

Konieczno sprostania wymogom informacyjnym formalnym i kapitaowym

Wzrost kosztw dziaania
Ciga presja akcjonariatu
Podatno na giedowe cykle koniunkturalne

Orlen ma trzydziestoosobowy departament ds. giedy

Bycie notowanym na giedzie koszt 100.000-200.000 z rocznie, konieczno zatrudnienia dodatkowych pracownikw.
Ze informacje na wiecie przenosz si na dobre spki szybko. Dobra informacje nie przenosz si tak szybko.

Wykad IX
Czynniki ksztatujce popyt i poda na rynku kapitaowym.
Poda papierw wartociowych [wzrosa po wejciu Polski do UE]/ popyt na kapita na rynku pierwotnym uzaleniona
jest od nastpujcych czynnikw:
Skonno przedsibiorstw do inwestowania okrelona przez oczekiwan stop zwrotu z inwestycji
Moliwoci wykorzystania alternatywnych metod finansowania warunkowana poziomem stopy procentowej na
rynku kredytowym
Zapotrzebowania pastwa na kredytowe rodki budetowe [im wiksza dziura budetowa, tym wiksza emisja
obligacji i wysze ich oprocentowanie]
W 2007 roku 73 spki weszy na gied.
Popyt na papiery wartociowe/poda kapitau na rynku pierwotnym okrelany jest przez:

Stop oszczdnoci [w Polsce na jedn osob przypada 15.000 PLN oszczdnoci, z czego 7500 w bankach, 1000
w akcjach, 1000 w obligacjach i 5500 w funduszach inwestycyjnych)

Zwyczaje spoeczestwa w odniesieniu do rnych form lokowania oszczdnoci i ich atrakcyjno (poziom stopy
procentowej)

Stopie rozwoju rynku kapitaowego [150.000 osb w Polsce na rachunki z opcj gry na PIF-ach, 1.000.000
rachunki maklerskie (w tym duo rachunkw nieuywanych), rynek polski cechuj si niewielk pynnoci, jest
niedorozwinity]

Polityk fiskaln pastwa w odniesieniu do obrotw giedowych i dochodw uzyskiwanych z inwestowania w

papiery wartociowe
Podatek Belki od lokat bankowych, OFE i funduszy inwestycyjnych otwartych zosta wprowadzony 01.12.2001 roku.
Do koca listopada 2003 wynosi 20%, od 01.12.2003 wynosi 19%.
1995 zapowied podatku giedowego wywoaa spadki na giedzie. Zosta wprowadzony, a nastpnie zawieszony na 6
lat. Jego ponowne wprowadzenie zostao zaplanowane na 01.01.2004 zapowiedziano 01.03.2003 roku. Spowodowao to
rozoenie odpywu graczy giedowych w czasie. Rok 2003 by dla inwestorw bardzo dobry, wic niewiele osb
sprzedao papiery wartociowe wczeniej, aby unikn podatku. Do tego nie byo w co ucieka lokaty, FI i OFE byy ju
obcione podatkiem Belki.
Rachunkowo FIFO najpierw sprzedawane s najwczeniej kupione akcje (obowizuje w Polsce).
Rachunkowo LIFO najpierw schodz najpniej kupione akcje.
Trzeba samemu rozlicza si z przychodw uzyskanych z giedy (podatek Belki jest odprowadzany automatycznie).
Sumuje si zyski z caego roku.
W przypadku FI nie ma kompensaty zyskw i strat, kada zyskowna transakcja jest opodatkowana.
Zyski mona pomniejsza o strat z lag ubiegych (w cigu danego roku zyski mona pomniejszy o nie wicej ni 50%
straty). Ma si 5 lat na wykorzystanie straty nie mona jej wykorzysta, jeeli w cigu 5 lat po wystpieniu straty nie
bdzie si miao zyskw.
Niezalenie od tego, ile si trzyma akcja, to i tak paci si podatek. Nie mona uwzgldni inflacji (inaczej ni przy
sprzeday nieruchomoci).

Podatek obrotowy 0,1% od kadej transakcji nie zosta wprowadzony.

Fundusze Inwestycyjne Zamknite, obligacje bankowe i papiery wartociowe podlegaj podatkowi giedowemu.
Polisolokata umoliwa uniknicie podatku Belki, gdy odszkodowania nie s opodatkowane.
Dzienna kapitalizacja jeeli odsetki s mniejsze od 2,5 PLN, to nie paci si podatku, gdy wynosi on mniej ni 0,5 PLN, w
zwizku z czym jest zaokrglany w d. Wiksze kwoty s rozdzielane na wiele lokat, aby unikn podatku (FISKUS uwaa,
e to subkonta jednego rachunku, w zwizku z czym powinno si paci podatek). W celu uniknicia podatku Belki mona
zakada wiele odnawialnych lokat jednodniowych.
Przy podatku Belki nie jest uwzgldniana realna stopa procentowa, w zwizku z czym osoba lokujca pienidze moe
ponie straty wskutek inflacji.
Funkcje rynku finansowego:

Funkcja finansujca transfer wolnych funduszy (rodkw pieninych) od podmiotw dysponujcych ich
nadwykami do tych, ktrym tych rodkw brakuje a chc rozpocz lub rozszerzy swoj dziaalno [przeywaj
podmioty, ktre s w stanie pozyskiwa fundusze}

Funkcja alokacyjna tworzenie mechanizmu umoliwiajcego alokacj zasobw w gospodarce walutowej

Funkcja wyceniajca cenowa weryfikacja pozycji, znaczenia i siy ekonomicznej spek notowanych na giedzie
[wystarczy przemnoy cen akcji przez liczb akcji, mona te ocenia spk po trendzie w zmianie cen akcji]

Funkcja kontrolna weryfikacja kadry zarzdzajcej

Cechy polskie giedy:
Gieda Papierw Wartociowych w Warszawie
Pozytywne
Negatywne

Cakowita dematerializacja obrotu

Centralizacja obrotw

Dostp do informacji

Wysoka zmienno

Dua przejrzysto

Dominacja bankw i brany usugowej

cise regulacje [moe a zbyt cise]

Mae moliwoci hedgingu

Miesiczna sprawozdawczo emitentw

oparta na standardach midzynarodowych

Dua pynno (1-3 mld PLN dziennie)

Rozbudowana i aktywna baza

inwestorw krajowych

Efektywne regulacje
Najgorsze przestpstwa na rynku to przestpstwa natury informacyjnej.
Dominacja na polskiej giedzie:
I.
banki
II.
brana internetowa
S to brane niereprezentatywne dla gospodarki, ale za to rozwojowe.
WIG20 ma zosta zmieniony na WIG30.
75% spek ma ma pynno.
90% obrotu giedowego tworz spki z WIG20.
Prezesi GPW wczeniej Rozucki, obecnie Sobolewski.
Najwaniejsze prywatyzacje przewidziane na rok 2010:
GPW, PZU, Tauron oraz dokoczenie prywatyzacji Eney

24

Wane wejcia na gied:

1992 BZ WBK
1998 TP, PKO SA
1999 PKN ORLEN
2004 WSiP, PKO BP
2005 Zelmer, Ciech (cika chemia), Lotos, Puawy, Polskie Grnictwo Naftowe i Gazownictwo
2006 Ruch
2008 Enea
2009 PGE (Polska Grupa Energetyczna)
Hedging gra na spadek, krtka sprzeda akcji sprzeda i odkupienie poyczonych akcji.

Wykad X
15 lat temu gieda niemiecka bya pastwowa.
Demutualizacja emisja papierw wartociowych giedy X na gied X.
W 2007 roku spki weszy na gied.
Rynek kapitaowy perspektywy rozwoju:

Warset [system komputerowy obowizujcy na GPW od 2000 roku, kupiony od Francuzw]

Planowany sojusz GPW

Wzrost obrotw

Spki nowej technologii [ale i tak popularne s brane tradycyjny]

May wzrost kapitalizacji rynku [brak duych emisji]

Mao pynna kapitalizacja rynku [akcje zamroone przez inwestorw strategicznych]

Brak rozproszonego akcjonariatu (brak spek stricte publicznych) [s publiczne tylko z nazwy, gdy wikszo
akcji naley do inwestora prywatnego]

Brak odpowiedniej segmentacji (problem CeTO, VC) [CeTO miaa by gied dla spek rednich, ale staa si
gied obligacji skarbowych i bonw skarbowych, Venture Capital jest wsparciem dla gorszych przedsibiorstw)

Brak rozbudowanej bazy inwestorw

Niedostateczna ochrona interesw akcjonariuszy mniejszociowych

Paradygmat: deregulacja a ochrona drobnych akcjonariuszy [corporate governance ad korporacyjny jest

wdraany na GPW od 5 lat zasady dobrych praktyk, na przykad organizowania zgromadze akcjonariuszy tak, aby nie
mieli oni problemw z dotarciem na miejsce]

Nowe regulacje (rynek nieurzdowy, docelowe i warunkowe podwyszanie kapitau [docelowe uproszczone,
dokonywane przez zarzd, warunkowe w drodze obligacji zamienianych na akcje przy obliczaniu kapitau obligacje s
traktowane tak, jakby byy akcjami], akcje nieme [brak prawa gosu, dywidenda moe wynosi maksymalnie 1,5
dywidendy przypadajcej na akcj zwyk], zmniejszenie uprzywilejowania akcji [ju nie 5 gosw przypadajcych na
akcj uprzywilejowan, a tylko dwa])

Ustawa o obligacjach

Poda rodkw ze strony funduszy emerytalnych [fundusze maj duy wpywa na gied, chocia inwestuj na
niej tylko od do 1/3 kapitau, reszt inwestuj w obligacje lub umieszczaj na lokatach, obecnie ZUS zatrzymuje 2/3
skadki emerytalnej, 1/3 trafia do OFE, jeeli dojdzie do zmiany, to 5/6 bdzie trafiao do ZUS-u. Za 5-7 lat wypaty z OFE
bd rwne wpatom, bd one dysponoway rodkami w wysokoci 300-400 mld z. OFE spowalniaj spadki na
giedzie]

Postp technologiczny

Problem marginalizacji polskiego rynku

Zwolnienie od zyskw giedowych

Maa rola w gospodarce i przeregulowanie

Instrumenty pochodne:
Na kady instrument bazowy mona wystawi instrument pochodny.
Instrument pochodny to kady instrument, ktrego cena zaley porednio lub bezporednio od instrumentu bazowego.
Dwignia finansowa = 100%/depozyt zabezpieczajcy

PIF Pochodne instrumenty finansowe derywaty derywatywy

a) PIF RK rynku kapitaowego

Indeksowe oparte na wysokoci indeksw, np. futures na WIG20, mWIG40, TECHWIG
Akcyjne np. futures na akcje TP [futures nie ma statutu papieru wartociowego, dlatego mona je
b)
c)
d)
e)
f)

sprzeda nawet jeeli si ich nie posiada]

PIF RP - rynku pieninego (procentowe), np. futures na LIBOR, tutaj mieszcz si pochodne instrumenty
obligacyjne, gdy ceny obligacji wybitnie zale od stp procentowych
Pochodne instrumenty walutowe zwizane ze zmianami kursw walut
Pochodne instrumenty towarowe zmiany cen towarw
Pochodne instrumenty pogodowe
Pochodne instrumenty katastroficzne

Funkcje PIF:
a) spekulacja cel zarobkowy, forma hazardu, duy zysk lub dua strata, jest rozoona w czasie
b) zabezpieczenie przed strat wywoan np. zmian kursu waluty, strata jest neutralizowana, wychodzi si na
zero
c) arbitra odmiana spekulacji, ktra nie jest rozoona w czasie, wykorzystanie nieefektywnoci rynku, np. rnicy
midzy cen instrumentu bazowego a cen instrumentu pochodnego, dziaanie arbitraystw zrwnuje rynek,
jest cikie do przeprowadzenia ze wzgldu na koszty transakcyjne
Wystpowanie PIF:
a) Gieda
b) OTC over the counter, gwnie banki
Rodzaje PIF-w:
a) forward transakcja terminowa, np na sprzeda waluty w przyszoci
b) NDF non-deliverable forward rozlicza si tylko rnice kursowe, nie nastpuje wymiana waluty
c) Futures forward na giedzie ograniczenie co do jednostek, czasu rozlicze, godzin, w ktrych mona zawiera
transakcje, trzeba wpaci depozyt (w przypadki PIF-w walutowych 3%, w przypadku akcyjnych 15%)
d) Opcje strata nie bdzie wiksza ni ryczat (ktry moe wynosi nawet 10%)
e) Swap transakcja zamiany
f) Indeksowa jednostka syntetyczna IIFS futures bez dwigni finansowej depozyt musi by rwny 100% wirtualna akcja bdca zlepkiem akcji wchodzcych w skad indeksu giedowego
PIF-y kapitaowe wi si ze spekulacj, gied oraz opcjami giedowymi.
PIF-y rynku pieninego i walutowe wi si z zabezpieczeniem, OTC oraz forwardami, NDF-ami , opcjami
pozagiedowymi i swapami
PIF-y towarowe cz si z gied, zabezpieczeniem oraz futures i opcjami giedowymi

Wykad XI
Polski rynek pochodnych instrumentw finansowych i perspektywy jego rozwoju.
Dwignia finansowa wpaca si jedynie uamek kwoty, ktr si gra najmniejsze depozyty maj instrumenty walutowe
(3%) bo kursy walutowe s najbardziej stabilne. Instrumenty giedowe depozyt 10%, akcje pojedynczych spek
20%.
Segment giedowy:
Instrumenty oparte na bazowych rynku kapitaowego (GPW):

Futures na WIG20 (mnonik WIG20 x 10 z) najbardziej pynny instrument pochodny na polskim rynku
Futuresa mona kupi lub sprzeda.

26

Zalety futures:

o Dwignia finansowa pozwala na wielokrotne zwikszenie wartoci gry

o Dwustronno gry mona sprzeda futura, nawet jeeli si go nie ma i zarabia na spadkach
o Opaty manipulacyjne znacznie nisze ni przy akcjach (0,4% przy zakupie i sprzeday) i obligacjach
(0,3%) przewanie 10 z przy zakupie i sprzeday jednego futuresa (wartego 20.000 PLN) [z punkty
widzenia ryzyka gra si 20.000 PLN, ale przepyw wynosi 2000 PLN, dlatego opata manipulacyjna jest
niska]

95% obrotw na instrumentach pochodnych przypada na futures na WIG20.

Obroty na futures na WIG20 s 2 razy wiksze ni na WIG20.
W USA przecitny futures wynosi 100.000 USD, w Rumunii warto nominalna jednego futuresa wynosi 1000 USD
(wystarczy depozyt 100 USD).
Stae opaty od kadego futuresa KDPW bierze 2 PLN od sztuki dlatego wprowadzenie taszych futuresw jest
nieopacalne
Daytrading handel dzienny sprzeda i kupno tego samego dnia.
O randze giedy wiadczy, ile graczy ma otwarte pozycje na koniec dnia.
LOP liczba otwartych pozycji liczba futuresw, ktre s kupione, ale jeszcze nie sprzedane i sprzedane, ale jeszcze nie
kupione. Jest to parametr waniejszy od obrotw.
Liczba futuresw przypadajcych na jedn transakcj 3 sztuki. rednio 50.000 futuresw dziennie, czyli blisko 17.000
transakcji.
04.02.2004 najwiksze oszustwo w historii na futures na WIG20 zlecenie na sprzeda 4000 futuresw. (obroty
dziennie wynosiy wwczas 20.000 sztuk kurs spad o 12%, uruchomiy si zlecenia stop loss (stop loss zlecenie
awaryjne zamknicie pozycji, jeeli strata bdzie zbyt dua). Po tym, jak futuresy zostay sprzedane kto je kupi )
nastpi wzrost o 20%), po czym sprzeda (co zaowocowao spadkiem o 8%).
Wszystko to trwao 3 minuty wacicielem spki, ktra kupia futuresy okaza si wujek maklera, ktry dokona
transakcji sprzeday, zarobi on 2 mln PLN.
Kilka tygodni pniej wprowadzono system zabezpieczajcy przed takimi stratami.
Futures na WIG20 uruchomiono w styczniu 1998 roku.

Futures na TechWIG

Uruchomiony w sierpniu 2000 r.

Bardzo niskie zainteresowanie inwestorw.

Futures na mWIG40

Bardzo niskie obroty.

Futures na akcje

Na pocztku istnia na akcje TPSA, Elektrimu (ju go nie ma) i PKN Orlenu
50% obrotu generuje futures na akcje TPSA, 20% na akcje PKN Orlen, 15% na KGHM.
11 spek doczekao si futuresw.
Polacy nie lubi spekulowa futuresami na akcje bankw
Depozyt zabezpieczajcy wynosi 12-15%.

Warranty akcyjne i indeksowe (ju ich nie ma, istniay od 2003 do 2006 roku)

Prawie wszystkie spki z WIG20 miay warranty

Moliwe dziaania:
Kupno warrantu kupna (KWK)
Kupno warrantu sprzeday (KWS)

Opcje

KOK kupno opcji kupna

KOS kupno opcji sprzeday
SOK sprzeda opcji kupna
SOS sprzeda opcji sprzeday
Pierwsze opcje 2003 rok.
[Futures na WIG20 (FW20) generuje 95% obrotw, opcje na WIG20 (OW20) 3% obrotw, futures na akcje 1%.]
Opcje in the money ITM drogie w nabyciu, due prawdopodobiestwo wygranej.
Opcje out of the money OTM tanie w nabyciu, mae prawdopodobiestwo wygranej.
Opcje at the money ATM rednia cena i prawdopodobiestwo wygranej.
Opcje out of the money s najpopularniejsze w Polsce.
W 2005 roku wprowadzono opcje na akcje pojedynczych spek (5 spek, w tym TPSA, PKN Orlen, Prokom.
Zlikwidowano je w 2007 roku, gdy cieszyy si bardzo niskim zainteresowaniem.

Indeksowe jednostki syntetyczne

MiniWIG20 mnonik WIG20 x 10 groszy.

Brak dwigni finansowej.
Tani, adnie zdywersyfikowany wirtualny instrument, jego posiadanie nie daje prawa gosu, partycypuje w 20 spkach,
nie daje praw korporacyjnych i dywidendy.

Prawa poboru i prawa do akcji (s instrumentami pochodnymi tylko z nazwy)

Gdy spka emituje nowe akcje, to starsi akcjonariusze powinni otrzyma prawo poboru, eby ich partycypacja w kapitale
si nie zmienia.
eby unikn opnie zwizanych z rejestracj akcji emituje si prawa do akcji.

Futures na euro, dolara i franka szwajcarskiego

Nomina 10.000 sztuk, depozyt 3%.

Udzia w obrotach instrumentami pochodnymi 0,5%.
Forex jest lepszy, gdy mona wybra dowoln par walut.

Futures na stop procentow

Obecnie nie istnieje.

Kiedy istnia futures na obligacje skarbowe.
Jest to instrument rynku pieninego.

28

Najniszy depozyt zabezpieczajcy tylko 2%.

Warto nominalna 100.000 PLN.
Instrumenty pochodne na Warszawskiej Giedzie Towarowej:

Pochodne instrumenty na WIBOR (zerowe zainteresowanie)

Pochodne instrumenty na waluty (minimalne zainteresowanie)

Pochodne instrumenty na towary rolne (zerowe zainteresowanie)

Gieda wycofaa si z futuresa na energi elektryczn.
Pochodne instrumenty pozagiedowe (bankowe):
a) walutowe:
I miejsce swap walutowy (obroty mld USD dziennie, przecitny swap walutowy 50 mln USD)
II miejsce- forward (obroty 100 mln USD dziennie, 20-30 forwardw dziennie)
III miejsce opcje walutowe (30-40 mln USD dziennie)
Najwiksze banki pod wzgldem obrotw na instrumentach pozagiedowych:
I.
ING
II.
BPH
III.
PKO SA
IV.
PKO BP
V.
Reiffeisen
VI.
BZ WBK

b) Procentowe:
I miejsce FRA forward rate agreement forward procentowy, porozumienie do przyszych stop
procentowych (1 mld PLN dziennie, 100 sztuk dziennie)
II miejsce swap stopy procentowej IRS interest rate swap (500 mln PLN dziennie)
III miejsce opcje procentowe (najmniejsze obroty spord pochodnych instrumentw pozagiedowych)
Bariery rozwoju rynku instrumentw pochodnych:

Bariera edukacyjna

Mity i przesdy dotyczce pochodnych

Wysokie depozyty zabezpieczajce

Problemy zwizane z rachunkowoci pochodnych

Ograniczone moliwoci ochrony przed zmianami stp procentowych

Wykad XII
Czynniki rozwoju instrumentw pochodnych:

Wiksza zmienno kursu zotego do walut obcych

Wiksza zmienno stp procentowych

Liberalizacja obrotw kapitaowych [wkrtce zostan zniesione ograniczenia i bdzie mona gra wszystkimi
instrumentami pochodnymi ze wszystkich rynkw]

Zwikszenia wiadomoci zarzdzajcych przedsibiorstwami

Dalszy rozwj instrumentw bazowych

Wiksza aktywno inwestorw instytucjonalnych [obecnie fundusze inwestycyjne i emerytalne nie mog
korzysta z instrumentw pochodnych]

Wzrost konkurencji pomidzy instytucjami oferujcymi instrumenty pochodne

Finanse publiczne obejmuj zasoby pienine pastwa:

Budet

Fundusze celowe (wydzielone na konkretny cel)

Budety samorzdowe

Zasoby ubezpiecze spoecznych

Finanse publiczne s zwizane z realizacj interesu publicznego.

Budet pastwa zestawienie przewidywanych dochodw i wydatkw pastwa, podlegajcych periodycznej autoryzacji
przez parlament.
Zadania sektora publicznego:

Zarzdzanie pastwem i jego ochrona (urzdy, obrona, bezpieczestwo, wymiar sprawiedliwoci) [musz
wystpowa w kadym pastwie]

wiadczenie usug finansowych ze rodkw pastwowych (zrnicowanie)

Funkcja pastwa a funkcja finansw publicznych:
Funkcja alokacyjna:

Alokacja czci zasobw niesprawno mechanizmu rynkowego

Nadmierne zrnicowanie dochodw (dostpno)

Pena swoboda wyboru [unikamy rzeczy nieprzyjemnych, wolimy przyjemne]

Efekty uboczne [zanieczyszczenie rodowiska podatki nakadane na elektrownie zanieczyszczajce rodowisko]

Rynek nie zaspokaja w peni potrzeb zbiorowych

Funkcja redystrybucyjna:

Pastwo bezporednio nie wytwarza dochodu

Transfery jednokierunkowe (bez lub z kontrwiadczeniem)

Transfery wewntrz sektora publicznego

Transfery o charakterze zwrotnym [np. w postaci obligacji dostaje si swoje pienidze wraz z odsetkami]

Kontrowersje redystrybucji (efektywno [podatek progresywny] czy rwno [podatek jawny])

Zasada zdolnoci podatkowej [podatki powinni paci ci, ktrzy mog je paci]
Funkcja stabilizacyjna:

Instrumenty alokacji i dystrybucji dla agodzenia waha

Nie tylko instrumenty polityki fiskalnej

Ich nieskuteczno

Fiskalici a monetaryci

Poczenie instrumentw fiskalnych i monetarnych

Hamowanie nadmiernych wzrostw i pobudzenie w impasie

Podatki progresja

ASK (automatyczny stabilizator koniunktury) podatek dochodowy (nie trzeba uchwala zmian, nieadekwatno)

Dyskrecjonalne regulowanie poziomu opodatkowania (czas na legislacj, procedury, opr spoeczny, efekt
opnie)

Wydatki zasiki dla bezrobotnych [zwikszaj popyt, pobudzaj gospodark w fazie recesji]

Podatki ograniczaj popyt oraz skonno do oszczdzania

Nadmierne wydatki wywouj inflacj, ale te nowy popyt

Deficyt budetowy powoduje wzrost stopy procentowej

Stabilizacja na rynku pracy [optymalizacja zatrudnienia]

Przekrj przedmiotowy:

Wadze ustawodawcza (parlament [pastwo), sejmik [wojewdztwo], rada [gminy, powiatu])

Wadze wykonawcze (rzd [pastwo], zarzd [wojewdztwa, gminy, powiatu])

Wadze kontrolne (NIK [pastwo], RIO [Regionalna Izba Obrachunkowa])

Aparat skarbowy

Jednostki finansowane z funduszy publicznych

Przekrj prawny:

30

Konstytucja
Ustawa Prawo budetowe
Ustawy budetowe [ustalane co roku] i uchway budetowe ST (samorzdu terytorialnego)
Ustawy podatkowe
Ustawy o finansach ST i f.c. (funduszy celowych)
Ustawy regulujce dziaalno ministra finansw i aparatu skarbowego
Ustawa karnoskarbowa
Ordynacja podatkowa [precyzuje techniki odwoawcze, kodeks postpowania administracyjnego w sprawach
podatkowych]

Akty wykonawcze niszego szczebla

Przekrj instytucjonalny:

Budet pastwa

Budety ST

Ubezpieczenia spoeczne

Inne fundusze publiczne

Przekrj instrumentalny:

Podarki centralne i lokalne

Opaty (za co)

Ca

Dochody z majtku publicznego

Skadki ZUS

Subwencje i dotacje

Kredyty
Finanse regionalne i lokalne:

Dysponenci i realizatorzy bliej spoecznoci

Problem decentralizacji finansowej regiony bogate i biedne, zadania oglnokrajowe [czy biedne powinny
dostawa i dawa tyle, co bogate, czy mnie]

Ograniczona decentralizacja wadztwa podatkowego

Wspdziaanie wadz pastwowych z wadzami samorzdowymi

Redystrybucja pionowa (bogatsze i biedniejsze regiony przymus)

Redystrybucja pozioma dobrowolno (np. jedna gmina pomaga drugiej rzadko si zdarza)

Udziay wadz ST w dochodach wadz pastwowych

Wyczna dyspozycja ST niektrych podatkw [jest ich stosunkowo mao np. podatek od nieruchomoci]

Zobiektywizowane kryteria dotacji [ograniczenie elementu dobrowolnoci]

Wyposaenie ST w majtek (dochody, sprzeda interes dugoterminowy)

Kredyty i poyczki
Finanse samorzdu terytorialnego w Polsce:
8.03.1990 ustawa o samorzdzie terytorialnym (gmina osobowo prawna, wasny majtek i dochody)
Decentralizacja zada decentralizacja problemw [problemy spady na gminy]
1988 samorzd trjszczeblowy [gminy, powiaty, wojewdztwa powiaty s niepotrzebne, maj za mao pienidzy, eby
co zrobi]

I.
II.

dochody wasne [nie mona ich zabra, stanowi 1/3 dochodw samorzdowych] (udziay w PIT, dochody z
majtku)
Subwencja oglna (ustawa obligatoryjna, ustalona oddzielnie, cel dowolny, wpierw instrument
wyrwnywania dysproporcji, nastpnie zadania owiatowe i drogowe [obecnie utrzymanie podstawwek i
drg gminnych pochania wikszo rodkw]

III.

Dotacje celowe na zadania zlecone i na dofinansowanie zada wasnych [zadania zlecone np. wybory,
referendum]

Dochody wasne:

Dochody z podatkw gminnych

Dochody z opat gminnych [targowiska, opata klimatyczna]

Gminne i wojewdzkie udziay w CIT

Gminy dominacja dochodw wasnych (tylko gminy maj dochody wasne)
Powiaty i gminy cakowicie uzalenione od budetu (dotacje na dofinansowanie niezbdne)
Wzrost wydatkw w 1996 (szkoy podstawowe) i 1999 powiaty i wojewdztwa.
Gminy dostaj 5% z CIT-u, wojewdztwa 0,5%, pastwo 94,5%.
Dominacja wydatkw na gospodark komunaln, owiatow, administracj i opiek spoeczn (3/4 wszystkich
wydatkw)
Gospodarka komunalna (woda, energia, odpady, komunikacja lokalna, utrzymanie ulic [w sensie oczyszczania],
cmentarzy, parkw, targowisk).
Ustawa z 20.12.1996 o gospodarce komunalnej
Zasada 15% (12%, gdy dug publiczny >55%) koszt obsugi zobowiza/planowane dochody
RIO musi bada take przysze skutki zaciganych zobowiza.
Zasada 60% (zaduenie na koniec roku do dochodu w tym roku).
Fundusze celowe:

Od 01.01.1999 ustawa o funduszach zakazuje tworzenia nowych funduszy celowych

Pastwowe fundusze celowe a samorzdowe f.c. [bardzo mao i dysponuj niewielkimi pienidzmi]

Szczegowe zasady gospodarki finansowej f.c. rozporzdzenia ministrw nadzorujcych (braki)

Fundusze celowe dysponuj okoo 100 mld PLM (3/4 FUS fundusz ubezpiecze spoecznych), f.c. ST zaledwie
2 mld PLN

lepsze miejsce w kolejce

Mniej rygorystyczne zasady gospodarki finansowej, limitem jedynie posiadane rodki, kumulacja na kolejne
okresy, budet nie moe przej nadwyek, cigo finansowania zada

Funkcja mobilizacji rodkw publicznych, czynnik psychologiczny

Funkcja racjonalnoci wydatkowania rodkw publicznych

Zy wpyw na przejrzysto sektora publicznego, konieczno zmian ustawowych

FA (fundusz alimentacyjny ciganie ojcw, ktrzy nie pac alimentw oraz wspomaganie matek, gdy ojciec nie
paci alimentw) najstarszy, dysponent ZUS, krytyka nieskutecznej egzekucji

FOGR (fundusz ochrony gruntw rolnych) gwnie drogi dojazdowe, dochody z wycze gruntw [grunty rolne
s przekwalifikowywane na ziemie budowlane] bdne koo

PFK (pastwowy fundusz kombatantw) adnych dochodw wasnych krytyka [kombatanci nie pac
abonamentu RTV i mniej pac za telefon]

FP (fundusz pracy) gwnie zasiki dla bezrobotnych, dochd skadka pracodawcw

FGP (fundusz gwarantowanych wiadcze pracowniczych) obowizkowe skadki pracodawcw nadmiar

rodkw [daje jedn pensj w prezencie, gdy pracodawca bankrutuje]

FUS (fundusz ubezpiecze spoecznych) ustawa z 13.10.1998 o systemie ubezpiecze spoecznych (emerytury,
renty, choroby, wypadki), dysponent ZUS, wypata gwarantowana przez pastwo (dotacje, kredyty, poyczki)
ZUS problemy informatyczne (II filar, nadpaty), problemy finansowe (kredyty, spada deficyt)

Pastwowy fundusz ochrony osb niepenosprawnych

Wykad XIII
32

Podatek publicznoprawne, nieodpatne, przymusowe oraz bezzwrotne wiadczenie pienine na rzecz SP (Skarbu
Pastwa) lub samorzdu wynikajce z ustawy podatkowej.
Zasady podatkowe:

Fiskalne wydajno, elastyczno (mniej obciajcy w okresie recesji, wikszy w okresie prosperity), stao
(nie powinien zmienia si zbyt czsto)

Ekonomiczna nienaruszalno majtku podatnika (podatek katastralny obcia majtek suy wykurzaniu ludzi
z centrw miast)

Sprawiedliwo powszechno (wszyscy powinni paci), rwno (wszyscy pac rwn stawk podatek
liniowy),zdolno podatkowa (wiksze podatki dla tych, ktrych sta na pacenie wikszych podatkw progresja
podatkowa)

Techniczna pewno (stabilne zapewnianie funduszy na wydatki pastwa), dogodno (rne podatki w rnych
miesicach, stosownie do wydatkw, np. odcienie rolnikw wiosn i latem), tanio (pobieranie podatku powinno
by tanie, a np. pobieranie podatku rolnego kosztuje wicej ni wynosz wpywy z niego)
Ewolucja systemu w latach dziewidziesitych (w 1990 wysoki CIT i popiwek, od 92 PIT, od 1993 VAT (oba okoo
70% dochodw podatkowych).
Popiwek podatek od ponadnormatywnych wynagrodze.
Elementy konstrukcji podatku (podmiot, przedmiot, podstawa, stawka, terminy, ulgi, zwolnienia)
Ordynacja podatkowa z 29.08.1997

Najwiksze dochody
Najbardziej powszechny
Indywidualne dochody ze wszystkich rde oprcz gospodarstw rolnych
Przychd koszty = dochd - skadka ZUS = dochd opodatkowany * stawka = podatek skadka zdrowotna
podatek zapacony

Progresywny

Dwustopniowa skala

Skumulowana stawka podatkowa od ok. 31% do ok. 40% (nieaktualne),

Wpywy SP i ST (SP 69,6%)

Koszty mona odliczy 100 z miesicznie na bilety okresowe, jeeli pracuje si w tym samym miecie, w ktrym
mieszka, 150, jeeli w innym i 200 z, jeeli pracuje si na dwch etatach. Wydatki powyej 100 z naley udowadnia, ale
nie mona odliczy wydatkw powyej 100 z, jeeli dojeda si samochodem.
Przy podatkach 19%,30%,40%
Osoby zarabiajce od 3000 do 6000 paciy podatek 30% - 10% spoeczestwa
Osoby zarabiajce powyej 6000 paciy 40% - 1% spoeczestwa.
Obecnie osoby zarabiajce powyej 6000 pac podatek 32% - 5% spoeczestwa.
Podatek liniowy powinien zapewnia takie dochody jak progresywny ale wtedy musiaby by wyszy od najniszej
stawki jest to niemoliwe do wprowadzenia, gdy wywoaoby niezadowolenie wikszoci spoeczestwa.
Jeeli wprowadzi si za wysokie podatki, to bogaci przenios si do rajw podatkowych.
Tylko gminy i wojewdztwa maj wpywy z podatkw.
Wikszy podatek liczy si tylko od nadwyki powyej pewnej kwoty.
Trudno kontrolowa dochody rolnikw, poniewa prowadz oni wasn dziaalno gospodarcz i mog zatai dochody.
Rolnicy pac bardzo korzystny podatek rolny (od powierzchni gruntu).

Podatek dochodowy od osb prawnych CIT (obecnie 19%):

Obnianie stawki i ulg

Prawo odliczania strat z pocztku dziaalnoci

Specjalne strefy ekonomiczne jeszcze nisze podatki
Wpywy SP (94,5%), gminy (5%), wojewdztwa (0,5%) znacznie maleje, obecnie stanowi okoo 10% dochodw.

Podatek od towarw i usug (VAT):

Ustawa o podatku od towarw i usug oraz o podatku akcyzowym z 1993

Podatek od wartoci dodanej

Podstawowa stawka 22%, ale te 0%, 7% i 3%

Zwolnienia podmiotowe (warto sprzeday)

Obcia ostatecznego nabywc

Dochd SP (najwaniejszy)
Zapis A na paragonie oznacza stawk 7%, B 22%.
VAT 0% tylko w eksporcie
Budownictwo socjalne = mniej ni 300 metrw kwadratowych i brak basenu 7%
Materiay budowlane 22%
Zwrot VAT-y bardzo duo procedur
Paliwo do autobusw 7%, do samochodw 22%
Podatek akcyzowy:

Dopata do ceny

Alkohole, paliwa, papierosy, sl, zapaki

Bardzo cenotwrczy
Istniaa akcyza od uywanych samochodw (suca ochronie polskiego przemysu motoryzacyjnego), ale UE zmusia
Polsk do jej zniesienia. Zostaa zastpiona opat ekologiczn, uzalenion od speniania norm.
Podatek od oszczdnoci (od 2001 roku M. Belka) ryczat 20% (pniej obniono do 19%).
Problem podatkw giedowych (podatku od dochodu kapitaowego).
Podatek od nieruchomoci (paci si za metry kwadratowe 15 marca, 15 maja, 15 wrzenia i 15 listopada):

Ustaw z 12.01.1991 o podatkach i opatach loka

Grunty pozarolne i budynki

Stawki maksymalne i minimalne (50% to max)

Indywidualne decyzje

Liczne zwolnienia

Plany wprowadzenia podatku ad walorem od wartoci nieruchomoci(dziki niemu nie s budowane za due
mieszkania, im wicej osb, tym wiksze ulgi, ma obcia nadwyk niewykorzystanych metrw kwadratowych.
Problemem bdzie konieczno wyceny wszystkich mieszka).
Podatek rolny:

Zaley od klasy gruntw (jest 6 klas gruntw, 2 najgorsze s zwolnione z opat)

Wymiar skadki zwizany z dochodem (zaley od ceny kwintala zboa w danym okresie w zeszym roku wyniosa
okoo 100 z za hektar za 12 miesicy)
Podatek leny cena zaley od kubika drewna
Podatek od rodkw transportowych (bez aut osobowych od 10 lat):

34

Ponad 10 lat temu by uzaleniony od liczby centymetrw szeciennych silnika diesle byy dyskryminowane.
Za tira paci si okoo 5000 PLN rocznie.
Podatek ten zosta wrzucony 10 lat temu w cen paliwa (wzrosa ona o 15 groszy), kierowcy tirw pac go podwjnie.
Podatek od spadkw i darowizn (na rzecz osb fizycznych):

Zaley od wartoci spadku/darowizny i stopnia pokrewiestwa

Skala progresywna (od 0% do 20%)

Kwota wolna (9900 limit od jednego osoby na 5 lat)

Stopie pokrewiestwa:
Bliscy zstpni, wstpni, rodzestwo
redni wujostwo, teciowie
Obcy
Warto darowizny/spadku:
Mae do 10 000 PLN
rednie 10 000 20 000 PLN
Due powyej 20 000 PLN
Im mniejszy stopie pokrewiestwa i wiksza warto, tym podatek wikszy.

Mae
rednie
Due

Bliscy
0%
0%
0%

redni

Obcy

20%

Podatek od darowizn i spadkw po bliskich znis PIS wczeniej najmniejszy moliwy podatek wynosi 3%.
Nie mona sprzeda przez 5 lat otrzymanej od bliskiego nieruchomoci bo inaczej trzeba bdzie zapaci podatek.
Raz w yciu mona dosta mieszkanie do 110 metrw kwadratowych od obcego, ale nie mona mie innej
nieruchomoci i trzeba mieszka w nim 5 lat.
Podatek od spadkw w USA wynosi 20%.