Professional Documents
Culture Documents
Okrelenie "zdjcia makro" jest jednym z tych, ktre nawet u mniej dowiadczonego fotografa budz cig
skojarze. Fantastyczny wiat owadw, licie, kwiaty i mineray w powikszeniu, ycie w kroplach wody
to wszystko i wiele wicej rozumie si pod pojciem makrofotografii. Gdzie jednak zaczyna si i koczy
makrofotografia? Jak rozpozna, co jest zdjciem makro? Czym powinien dysponowa ambitny amator
pragncy sprbowa swoich si w tego typu fotografii? Wszystkie te pytania s rdem wielu nieporozumie
majcych swoje rdo w tym, e wiele osb bardzo rnie rozumie samo pojcie makrofotografii. W
pierwszej czci cyklu rozpoczniemy wic od krtkiego wprowadzenia w temat.
W praktyce okazuje si, e nawet dla danego obiektywu skala odwzorowania nie jest wartoci sta. Jest
ona bowiem wypadkow odlegoci od fotografowanego obiektu oraz ogniskowej obiektywu. Z tego
powodu, mwic o skali odwzorowania, mamy na myli tak naprawd maksymaln skal odwzorowania,
ktra podawana jest w stosunku do przedmiotw fotografowanych z odlegoci bdcej minimaln
odlegoci ostrzenia (w przypadku obiektyww staoogniskowych sprawa jest prosta, niestety z zoomami
ju tak atwo nie jest odlego ostrzenia zmienia si bowiem wraz z ogniskow).
Obecnie wrd lustrzanek cyfrowych dominujc grup stanowi modele z przetwornikiem APS-C, a
ponadto na porzdku dziennym jest wycinanie ze zdj fragmentw kadru i publikowanie ich w postaci
caych fotografii. W efekcie za zdjcia makro uznawane s ju fotografie wykonane przy nieco mniejszej
skali odwzorowania, np. 1:2.
Jednak wiele aparatw fotograficznych wyposaonych jest w tzw. tryb makro, ktry nie umoliwia
uzyskania a takich powiksze. Rwnie niektre z obiektyww przeznaczonych dla lustrzanek i aparatw
bezlusterkowych zawieraj w swojej nazwie to sowo, mimo i ich skala odwzorowania nie przekracza nawet
1:4. Sprzt ten pozwala wykona niejednokrotnie bardzo pikne zdjcia w nieco mniejszym powikszeniu.
Cho fotografie takie bywaj okrelane mianem makro, to tak naprawd zalicza si je powinno do tzw.
fotografii zblieniowej (ang. close-up). Niemniej jednak wikszo uwag i wskazwek dotyczcych
makrofotografii dotyczy rwnie zdj typu close-up.
Skala odwzorowania
Krtki przegld sprztu
Makrofotografia stawia fotografujcemu specyficzne warunki jeli chodzi o sprzt zarwno optyk,
sposoby umocowania aparatu, jak i owietlenie. Najwaniejsza kwestia techniczna dotyczy sposobu
uzyskania na matrycy aparatu odpowiednio duego obrazu. W tej czci naszego poradnika skoncentrujemy
si wanie na niej.
Najprostsza metoda to oczywicie zakup obiektywu o duej skali odwzorowania. Kady producent optyki ma
w swojej ofercie jakie modele o skali odwzorowania 1:1. S to konstrukcje staoogniskowe, dlatego jeeli
komu zaley na swobodzie korzystania ze "szka" zmiennoogniskowego, powinien si zainteresowa tzw.
zoomami macro. Wprawdzie pod tym ostatnim okreleniem czsto kryj si zupenie zwyczajne modele
(nazwane tak tylko ze wzgldw marketingowych), to jednak mona te do atwo trafi na taki, ktrego
skala odwzorowania bdzie wynosi 1:3 lub nawet 1:2. Osoby o mniej zasobnych portfelach mog si te
zastanowi nad sprbowaniem swoich si z manualnymi obiektywami M42 podczanymi przez specjalny
adapter ju za okoo 200 zotych moemy naby takie konstrukcje, jak choby oferujcy skal
odwzorowania 2:1 znakomity Industar 61 L/Z - MC 2.8/50.
Kolejn metod jest zwikszenie skali odwzorowania obiektywu ju posiadanego. I znowu w najlepszej
sytuacji znajduj si posiadacze lustrzanek mog oni bowiem wykorzysta nie pogarszajce jakoci
obrazu piercienie lub mieszki porednie. Elementy te, mocowane pomidzy korpus aparatu i obiektyw
pozwalaj uzyska mniejsz odlego ostrzenia i w efekcie zwikszy skal odwzorowania. Jest ona
szczeglnie imponujca zwaszcza w przypadku mieszkw, ktre zapewniaj moliwo bardzo duego
odsunicia obiektywu od paszczyzny przetwornika. Rwnie w tym przypadku istniej drosze rozwizania
umoliwiajce podczenie obiektyww systemowych oraz tasze, wymagajce uycia starych
manualnych "szkie". Gwn wad mieszkw i piercieni jest mniejsza jasno tak przymocowanego
obiektywu (do matrycy przez wyduony tor optyczny dociera mniej wiata). Ponadto, zwaszcza w
przypadku mieszka, rozmiary i waga naszego zestawu fotograficznego znacznie si zwikszaj. Zamiast
piercieni bd mieszka mona te zastosowa telekonwerter, ktry zapewnia wiksz skal odwzorowania
poprzez zwikszenie ogniskowej obiektywu.
Kolejne rozwizania, dostpne zarwno dla uytkownikw lustrzanek, jak i aparatw z niewymienn optyk
(pod warunkiem, e dysponuj one gwintem lub tulej do przykrcania filtrw) zakadaj przymocowanie
dodatkowych elementw z przodu obiektywu. S to rnego rodzaju soczewki skupiajce i konwertery
makro, ktre pozwalaj zwikszy skal odwzorowania bez utraty jasnoci obiektywu. Nie zakcaj one te
dziaania mechanizmw pomiaru wiata, ani te autofokusa, natomiast prawie zawsze powoduj spadek
ostroci obrazu zwaszcza w naronikach kadru. W przypadku konwerterw makro ta degradacja jest
znacznie mniejsza, s to jednak te urzdzenia drosze i o bardziej skomplikowanej budowie
Istnieje te jeszcze jedna, do dziwna kategoria osprztu optycznego do makrofotografii, a mianowicie
piercienie odwrotnego mocowania. Pozwalaj one obiektyw przykrci "tyem na przd" do korpusu
aparatu lub innego obiektywu. W pierwszym przypadku z reguy owocuje to uzyskaniem ukadu optycznego
o znacznie wikszej skali odwzorowania, ni normalna (zwaszcza przypadku obiektyww o krtszych
ogniskowych metoda ta nie sprawdza si w przypadku modeli dugoogniskowych). W drugim za
odwrcony obiektyw dziaa jak soczewka nasadkowa o bardzo duej sile skupiajcej wystarczajcej, aby
uzyska skal odwzorowania przekraczajc 1:1.
Wyzwania i trudnoci
Fotografia makro i zblieniowa jest fascynujca i przynosi wiele satysfakcji, ale te z uprawianiem jej wi
si pewne trudnoci. Osoba zamierzajca zaj si tego typu fotografi moe by pewna, e na swojej
drodze prdzej czy pniej napotka je wszystkie.
Problemy z ustawieniem ostroci. Oprcz opisanych wczeniej kopotw zwizanych z nisk gbi
ostroci samo jej ustawianie w przypadku makrofotografii moe przysporzy nieco wicej problemw ni
zwykle. Najmniejsze bowiem poruszenie aparatem powoduje znaczn zmian wygldu obrazu. Z tego
powodu wielu fotografujcych na potrzeby zdj makro wypracowuje sobie osobne metody ostrzenia
takie jak np. przesuwanie do przodu i do tyu samego aparatu zamiast manipulowania piercieniem
ostroci.
Ruch fotografowanych obiektw i podmuchy powietrza. Ten problem pojawia si gwnie podczas
fotografowania plenerze oraz przy wykonywaniu zdj owadw. Jeeli bowiem wydaje nam si, e na ce
zdarzaj si chwile, gdy nie wieje wiatr, a pikna gsienica ktr chcemy sfotografowa nie porusza si, to
mamy racj wydaje nam si. W skali makro najmniejszy nawet ruch sprawia, e kompozycja si rozpada,
a interesujcy nas detal wypada z obszaru ostroci.
Oczywicie sprzt, jakim dysponujemy, w pewien sposb okrela nasze moliwoci, niemniej jednak nawet
dysponujc prostym, podstawowym wyposaeniem moemy wykona znakomite zdjcia. W makrofotografii
w rwnie duym stopniu jak sprzt licz si wiedza, pomys i dowiadczenie. Ponadto wiele droszych
rozwiza technicznych mona przy odrobinie inwencji zastpi taszymi rwnie i t wiedz postaramy
si wam przekaza zarwno w ramach cyklu artykuw o makrofotografii, jak i podczas katowickich i
krakowskich warsztatw plenerowych.
www.swiatobrazu.pl