You are on page 1of 8

\ J

Giorgio

flgamben
Wsplnota
i

ktra nadchodzi

2.

Z otchani
Skd pochodz jakiekolwiek pojedynczoci?
Gdzie ley ich krlestwo? Czciow odpowied
na te pytania zawieny zagadnienia z Sumy teo
logiczn witego Tomasza, powicone problemowi otchani. Zdaniem teologa* dzieci ktre zmary
nieochrzczone, a na ktrych ciy jedynie grzech
pierworodny* nie mog cierpie kary dolegliwej,
jak stanowi strcenie do pieka, s jedynie trwa
le pozbawione moliwoci ogldania Boga. Tym*
ktrzy trafiaj do otchani* w odrnieniu od po
tpionych, niemono ta nie przysparza jednak
cierpie: poniewa posiadjooi wycznie wiedz
przyrodzon, a brakuje* im wiedzy nadprzyrodzo
nej, zaszczepionej w nas w chwili chrztu, s nie
wiadomi tego, i pozbawiono ich najwyszego do
bra, a nawet jeli zdaj sobie z tego spraw (jak
twierdz niektrzy), nie mog cierpie z tego powo
du bardziej anieli czowiek rozumny trapiby si
tym, e nie potrafi lata. Gdyby doznawali bu,
cierpieliby w istocie za grzechy, ktrych nie mo
gliby zmaza, a ich cierpienie doprowadzioby ich

11

wkocu na skraj rorym y. bfdwj udsakm pot*.


pionych, to za nie
sprawiedliwe. Ich cia*
ponadto, na podobiestwo cia istot bogosawip.
nych, s pod pewnym w^ d w i nietykalne - ni*
moe ich dosign bota sprawiedliwo. pod ka.
dym innym ciesz si w peni sw przyrodzon
doskonaoci.
Najwyzsza kara. jak jest niemono oglda*
nia Boga. obraca m zatem w przyrodzon szczt.
I liwo: skaiane nieodwoalnie na utraty, te istoty
[ opuszczone praca Boga wiod sw egzystencj bez
: blu. Wszelako to nie Bg o nich zapomnia. to one
pogrone s w wiekuistym zapomnieniu o Bogu,
a wobec ich niepamici bezstIna pozostaje rwnie
niepami samego Bogi Jak listy pozostawio
ne bez adresata, te odrodzone istoty pozbawione
s wasnego bstL Am bogosawione, jak wybra
cy. ani pogrone w rozpaczy, jak potpiecy, prze
penione s niezbywaln aaeaiwo.
Ta waciwa otchani natura stanowi Ujemnii c wiata Roberta WaJeera. Zaludniajce go isfcoty s nieodwoalnie zagubione, bkaj si jednak
po krainie, w ktrej niemoliwe jest Ju zarwno
potpienie, jak zbawienie: zniewno, ktr tak si
szczyc, jest przede wszystkim obojtnoci wobec
jakiejkolwiek moliwoci zbawienia - najbardziej
Radykalnym sprzeciwem, jaki podniesiono wobec
samej idei odkupienia. Niemoliwe do zbawienia
jest w istocie ycie, w ktrym nie ma nic do oca
lenia, i o to wanie rozbija si caa potna ma*
china teologiczna chrzecijaskiej ekonomii. Std
owa osobliwa mieszanka ajdactwa i unionosci.
|
|
i
I
I
|

12

korni

fOWO
std i
w ki
do *4
0 zwj
egzyi
spra
Pt
karm
mord
1spn
to ni
wstaj
la k o !
nim.

komikaowej lekkomylnoci i mmmnmf dwihiat*


gowoci, jakimi odtnactj m poKan W ilw w ;
#td rwnie ich dwumacsny charakter, aa spra
w ktrego kady kontakt s nimi abpi alf wie
do aekau. I nie khe Hi ani o poa Aet h yb ru , ans
o swiersc pochliwo, lecs jedyni* o waciw
egaysUycym w otchani m otoa nietykalno sprawiedliwo bota ni mota ich omgn^
Podobnie jak ekataniec s kafkowaltMf kokain
karnej, ktry sdoa unikn im m na w trybach
morderca* machiny, iatoty ta opuciy wiat winy
t sprawiedliwoci: w ito faifajpy i aa ach blirta
to nienaprawtalne wiato hraaaku dnia, ktry

wstaje po n oi tMtma die* sdu aftatec tnefpD W*se*


lako yda, ktre rodzi ai na Ziemi po dniu oetat
nim, jest po proatu ydem udiktm.

D im

naisr

\ z rW j wo X*e z a *t* Ab

^ W4

^ _

^ ^ A.

t"T
. y L

' r

'* W W

-p

-* -

* * <w

w
^ ^

-,

CT \*

'S

rt /

.
*

- -
W4 f

T u ^ T T n n
| p e iV *

*
/

T * 4"i ^

l K l > 1 1 \ 1_ I I

*'*
Lr*

t 1A

c d l ^ L C l C A .

*,r lY ^ a I i i *
^ w ^ ^ t r ^ w 4. .

r \

^a

N N

zpm

w i a

Y V I

t!
P

r r

^ r

t <n (!

*
rn ^

* 3 TT>

- r ^ o

W*w

*
7

\ # A. d L i C 4 1 ^ . W

*1 O ,

t t
Z. x * C

I V -. y j 1 4 L 4

k .4 1
* Tl

C\
W( J

C tZ C i^ -k C

jp

7 V Y * >"*

> O.-* y > t 1 i1"1i o


*-,e ji

a t v

W W V-r A

T 1 T T ' 1 |TQ

i\

____

H ^

f A

% I 1i l l / l H l

^ ^

* Tfc

A ir * o. ^ \ A
* t
7
/ f._.1^1* _

**

ow/^V -iA
n.A z< >wf * i- ^rv ^^ o^ wf f ^
X w yl * I Xlc
Ca
4 V

-|

O/ li l1 mg l nC rli l

T| *1

"1

*7Z* \xr\
I IIr* 11
Iwo w
!* * * J-r*A
X .Q
Ca a
*'?
Ci.

roc?in
r. \J3
r .>w,CAcrn
7o
. en w \7
p^
L/ Un
T^ u
Z*
d oK
i vi7^ zjM
ci

Q r t * f 1 1 C
1 i***- r i a t t *
ct^sjf
H M ?ixi lI1 mF llC
GOi

K-j

C^

/ 1 ^

/|\ i'"|^
i >
^ | 0 ^ i t >W
^ A T I * *
^ * A J --K y \ A <t*--*

nw /J ^ M
/C X%
l .tn
C 4ii55p
* L a. w

' w "W
V \ T *O

<a

*~ j ^ ^ C l

.#-

K n / \ ^

n
7 ^ a t t t *
L i Z ^ C >> u

L~ o
7 n o
1^. d Z . i l d l

^-

Z* A -

w? v y V

* o t a

r^ )n
^ n
^ * ^

k
,.

/ ^

|/j |

w ^ ']J -

v4 -^

A r

> o

__ .
^^ ^

*y

ci 7

*.
^r
A 7 .-1 i

^ X A.\,j/ *

JL

~*~*3T'
o

w l / A W W^ Z# CX W JL X CL L> \JL *

s. 'w

-*

JL

T i * L " v r 7

t
l i r
1 1 ^ i i i /_

tt* h

_ V A^

..%

L$L** k

, C l-i. f v

^TVTk^ W i
w- <0 \ y w <*.. ^W-

l^ -r w
* A. C a a a

r ii
^^

'w

w*. y,

itr*

y-\ / \ / r

a t \ n

L ^ a t t o T l X WA
OpdJ^O\N
BJOa

I lO g

c q r p . r*-^c j pLi U''A w


y. H
f nU h
oC
T^wQ \ n n p I ifiim
^ * d^Xr Z
LLL
U n
jL o
itn
r i L
U i * 4 75?f*!!

w c ^ a -4- 4-

'

HHI Q T^ A T X ^ o / a
fa n t
r ^ /^4 rr v > \
s 1
..~ 7 a
a * a
^ o ^nr .T *JL
c-tiC
...U > > dla. K
i l r\s
iu Z O I Da rO
D I G t I 1lc oa t Z7
Z s^
la ,

CS S

:ecwuznaczme odnoszca si do ludzkiego ciaa,


latach dwudziestych. gdv kapitalistvcznv
roces u:owarowienia zacza pochania rwnie
am posta ludzka,, obserwatorzy*, ktrych skd
ind nie sposb posdza o przvchvlnv sto
10

JT

Wr

*w

Bt

JL

(o

JL

*.

1 1 KV
C4L <jg

5^

do tego zjawiska, dostrzegli w nim jednak pewien


pozytywny aspekt, jak gdyby natrafili na jaki za
tarty tekst przepowiedni o przekroczeniu granic
kapitalistycznego sposobu produkcji, wymagajcy
odczytania. To wanie zainspirowao obserwacje
poczynione przez Siegfrieda Kracauera na temat
girls oraz refleksje Waltera Benjamina dotyczce
zaniku aury.
Utowarowienie, poddajc ludzkie ciao ela
znym prawom umasowienia i wartoci wymien
nej, zdawao si zarazem uwalnia je od pitna
niezwykoci, jakim byo naznaczone od tysicleci.
Zrywajc si z podwjnego acucha biologicznego
przeznaczenia i indywidualnej biografii, uwalnia
o si ono zarwno od nieartykuowanego krzyku
ciaa tragicznego, jak od niemoty ciaa komiczne
go, ukazujc si po raz pierwszy jako ciao w pe
ni dostpne, zrozumiae i widoczne. W tanecznych
wyczynach girls, w obrazach reklamowych i w po
kazach mody, zwieczenie i kres znajduje dziejo
wy proces wieckiej emancypacji ludzkiej postaci,
zrywajcej teologiczne wizy, ktry skal przemy
sow osign u zarania XIX wieku, wraz z wy
nalezieniem litografii i fotografii, technik umoli
wiajcych rozpowszechnianie niewielkim kosztem
obrazw pornograficznych: ani oglne, ani jednost
kowe, nie bdce ani wizerunkiem boskoci, ani
postaci zwierzc ciao stawao si odtd na
prawd jakiekolwiek.
W tym miejscu towar wyjawi sw potajemn
(przewidywan przez Marksa) wi czc go z te
ologi i jej kruczkami. Zaczerpnita z Ksigi Ro

dzaju formua na obraz i podobiestwo, mocujca


posta ludzk w Bogu, wizaa j jednak z pewnym
niewidzialnym prawzorem, tworzc w ten sposb
paradoksalne pojcie cakowicie niematerialnego
podobiestwa. Proces utowarowienia, mimo e od
rywa ciao od jego teologicznego wzorca, zachowuje
wszake podobiestwo: jakikolwiek to odwzorowa
nie bez pierwowzoru, innymi sowy - Idea. I nawet
jeli cakowicie wymienne stechnicyzowane pik
no nie ma ju nic wsplnego z ukazaniem si pew
nego unicum, niczym Heleny u Skajskiej Bramy,
ktrej widok wprawi w osupienie starych ksit
trojaskich, mimo to tli si w nim co na ksztat
podobiestwa (niemiertelne boginie piknoci
swoj straszliwie przypomina). Ciao ludzkie nie
przypomina ju Boga ani zwierzcia, lecz jedynie
inne ludzkie ciaa. Std rwnie odejcie od przed
stawie postaci ludzkiej we wspczesnych sztu
kach piknych i idcy z nim w parze upadek sztu
ki portretowej: zadaniem portretu jest uchwycenie
wyjtkowoci; uchwycenie bytu jakiegokolwiek
wymaga ju jednak obiektywu fotograficznego.
W pewnym sensie jgroces emncypacjL-j^sjt
rwnie dawny jak wynalezienie sztuk. Bowiem
od chwili, w ktrej do ludzka wykrelia bd
wyrzebia po raz pierwszy wizerunek ludzkiej po
staci, obecne w niej byo powodujce ni marzenie
Pigmaliona marzenie o tym, by uksztatowa nie
tylko obraz umiowanego ciaa, lecz rwnie inne
ciao na w obraz i podobiestwo, przeama orga
niczne bariery stojce na przeszkodzie bezwarun
kowemu ludzkiemu pragnieniu szczcia.

C dzi, w dobie spenionego panowania formy


towarowej nad wszystkimi aspektami ycia spo
ecznego, pozostaje z milczcej, szalonej obietnicy
szczcia, jak w pmroku sal kinowych skaday
nam dziewczta odziane w rajstopy Dim? Wszak
nigdy wczeniej ciao ludzkie, zwaszcza kobiece,
nie byo obiektem tak potwornych manipulacji, ni
gdy wczeniej nie byo do tego stopnia dogbnie
ksztatowane przez techniki marketingowe i pro
dukcj towarow: niezgbionym rnicom seksu
alnym kam zadao ciao transseksualne, nieprze
niknion obco jednostkowej physis znis proces
spektakularnej mediatyzacji, miertelno ciaa
organicznego zakwestionowaa swobodna wymia
na z rynkowym ciaem bez organw, intymno y
cia erotycznego obnaya za pornografia. Proces
technicyzacji odwrci si jednak od ciaa mate
rialnego, skupiajc si na konstruowaniu pewiisj
wydzielonej sfery, pozbawionej praktycznie jakie
gokolwiek punktu stycznoci z nim: technicyzacjipoddano nie tyle samo ciao, ile jego obraz. W ten
sposb chwalebne ciao z reklamy stao si mask,
za ktr inne, kruche i wte ciao wiedzie sw
niepewn egzystencj, za geometryczny splen
dor girls skrywa cignce si w nieskoczono
szeregi bezimiennych nagich cia prowadzonych
na mier w obozach, tysice istnie ponoszcych
mczesk mier w rzeziach, do jakich co dzie
dochodzi na autostradach.
Przyswoi sobie przemiany historyczne natu
ry ludzkiej, ktre kapitalizm chciaby zamkn
w granicach spektaklu, zespoli obraz i ciao

w przestrzeni, w ktrej niepodobna ich ju od sie


bie oddzieli, i powoa w ten sposb do istnienia
ciao jakiekolwiek, ciao, ktrego physis jest po
dobiestwo oto dobro, ktre ludzko powinna
wydrze chylcemu si ku upadkowi rynkowi. Re
klama i pornografia, odprowadzajce go do grobu
jak najte paczki, mimowolnie towarzysz w cha
rakterze akuszerek narodzinom tego nowego ciaa
ludzkoci.

You might also like