ODDZIA POZNASKI

POLSKIEGO TOWARZYSTWA MATEMATYCZNEGO

I Wielkopolska
Liga Matematyczna

Pozna 2010r.

Organizacja konkursu
Wielkopolska Liga Matematyczna odbya si po raz pierwszy w roku szkolnym
2009/2010. Zawody zostay zorganizowane przez Komisj WLM, powoan przez
Oddzia Poznaski Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Odbyway si w okresie
od marca do maja 2010r.
Informacja o przeprowadzaniu WLM dotara do uczestnikw poprzez plakaty
rozwieszone w szkoach oraz kontakt z dyrekcjami. rdem aktualnych informacji
o konkursie pozostaje, w myl regulaminu, strona internetowa www.astagor.net/wlm.
W konkursie wzio udzia 44 uczniw szk rednich oraz 4 gimnazjalistw.
Uczniowie rozwizywali 3 zestawy zada konkursowych: zestaw A do koca marca
2010r., zestaw B do koca kwietnia 2010r., zestaw C do koca maja 2010r. Kady
zestaw liczy 4 zadania, po jednym z kadego z dziaw: algebra z analiz,
kombinatoryka, geometria, teoria liczb. Rozwizania zada oceniane byy przez
Komisj WLM w skali od 0 do 10 punktw. W kilka dni po zakoczeniu terminu
nadsyania rozwiza kadego z zestaww, na stronie internetowej WLM ukazywa
si aktualny ranking uczestnikw.
Zakoczenie I WLM odbyo si 11 czerwca 2010r., na Wydziale Matematyki
i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Po omwieniu
rozwiza zada, uczestnicy, ktrzy wypadli najlepiej, otrzymali nagrody ksikowe.
Wszyscy obecni na zakoczeniu zostali zaproszeni na wykad dra Jerzego
Grzybowskiego Kafelkowanie paszczyzny i cegiekowanie przestrzeni oraz wykad
dra Marka Grajka Roots of Victory wygoszony z okazji X rodkowoeuropejskiej
Konferencji nt. Kryptologii.

Komisja WLM
Przewodniczcy
prof. dr hab. Krzysztof Pawaowski
Czonkowie
dr Magorzata BednarskaBzdga
mgr Joanna Berliska
mgr Bartomiej Bzdga
mgr Bartosz Naskrcki
2

Wyniki konkursu
Komisja WLM postanowia przyzna jedn nagrod stopnia pierwszego,
2 nagrody stopnia drugiego, 5 nagrd stopnia trzeciego oraz 5 wyrnie.
Nagroda I stopnia
Jdrzej Garnek (117 pkt.)
Ucze 2 klasy VII Liceum Oglnoksztaccego im. Dbrwki w Poznaniu.
Nagrody II stopnia
ukasz Nizio (99 pkt.)
Ucze 2 klasy Liceum Oglnoksztaccego w Tarnowie Podgrnym.
Piotr Mizerka (94 pkt.)
Ucze 1 klasy VIII Liceum Oglnoksztaccego im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Nagrody III stopnia
Honorata Franek (78 pkt.)
Uczennica 2 klasy Liceum Oglnoksztaccego im. Marii SkodowskiejCurie
w Wolsztynie.
Adam Szczepaski (66 pkt.)
Ucze 2 klasy VIII Liceum Oglnoksztaccego im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Sebastian Delekta (58 pkt.)
Ucze 1 klasy II Liceum Oglnoksztaccego im. Generaowej Zamoyskiej i Heleny
Modrzejewskiej w Poznaniu.
Agnieszka Szmyt (58 pkt.)
Uczennica 1 klasy VIII Liceum Oglnoksztaccego im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu.
Katarzyna witek (55 pkt.)
Uczennica 1 klasy II Liceum Oglnoksztaccego im. Generaowej Zamoyskiej
i Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu.
Wyrnienia
Aleksandra Pidde (47 pkt.)
Uczennica 3 klasy I Liceum Oglnoksztaccego im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu.
3

Pawe Bugajny (46 pkt.)

Ucze 3 klasy Liceum Oglnoksztaccego im. Kazimierza Wielkiego w Kole.
Marcin Michalski (45 pkt.)
Ucze 2 klasy II Liceum Oglnoksztaccego im. Krzysztofa Kamila Baczyskiego
w Koninie.
Sylwester Swat (44 pkt.)
Ucze 1 klasy I Liceum Oglnoksztaccego im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu.
Pawe Piasecki (41 pkt.)
Ucze 1 klasy I Liceum Oglnoksztaccego im. Tadeusza Kociuszki w Jarocinie.

Treci zada
Zestaw A
A1. Cig (a) liczb cakowitych dodatnich spenia dla kadego n cakowitego
dodatniego warunki
a2n = 3an 1,

a2n+1 = 3an + 1.

Wykaza, e cig ten jest cile rosncy.

A2. W czworokcie wypukym ABCD speniony jest warunek AB = BC + DA.
Dwusieczne ktw ABC i DAB przecinaj si w punkcie P . Udowodni,
e CP = DP .
A3. Niech n bdzie liczb cakowit dodatni. Trjkt rwnoboczny o boku n
rozcito na t trjktw rwnobocznych o boku 1 oraz pewn liczb rombw o boku
1 i kcie ostrym 60 . Udowodni, e t > n.
A4. Liczby a, b, c s cakowite dodatnie, przy czym a2 + b2 = c2 . Dowie,
e liczba c2 + 23 ab jest cakowita i zoona.
Zestaw B
B1. Z kostek domina o wymiarach 2 1 uoono kwadrat. Udowodni,
e z pewnych dwch kostkek uoony jest kwadrat o wymiarach 2 2.

B2. Liczby m i n s wzgldnie pierwsze. Wykaza, e rwnanie

an + bn = cm
posiada nieskoczenie wiele rozwiza w trjkach (a, b, c) liczb cakowitych
dodatnich.
B3. Dany jest trjmian kwadratowy T (x) = x2 + 4x + 2. Dla liczby cakowitej
dodatniej n definiujemy
Pn (x) = T (T (. . . T (x) . . .))
(we wzorze T wystpuje n razy). W zalenoci od n wyznaczy wszystkie liczby
rzeczywiste x, speniajce rwnanie Pn (x) = 0.
B4. Na boku AC trjkta ABC wybrano punkt Q. Punkt P jest rodkiem
odcinka BC. Odcinki AP i BQ przecinaj si w punkcie T . Punkt R jest rodkiem
odcinka AT , natomiast punkt S ley na odcinku BT i spenia rwno BS = QT .
Dowie, e prosta P S jest rwnolega do prostej QR.
Zestaw C
C1.
wszystkie liczby pierwsze p, dla ktrych liczba p+8 jest podzielna

Wyznaczy
p (symbol bxc oznacza najwiksz liczb cakowit nie wiksz od x).
przez
C2. W zalenoci od n > 2 wyznaczy najwiksz moliw liczb szachowych
wie, ktr mona w taki sposb ustawi na szachownicy o wymiarach n n,
by speniony by nastpujcy warunek: jeli jedna z wie jest szachowana przez dwie
inne, to wszystkie trzy stoj na jednej lini.
C3. Dany jest trjkt ABC. Okrg o rodku D jest styczny do odcinka BC
oraz do prostych AB i AC w punktach lecych poza trjktem ABC. Wykaza, e
prosta AD przechodzi przez rodek okrgu opisanego na trjkcie BCD.
C4. Liczby rzeczywiste dodatnie a, b, c speniaj nastpujce rwnoci:
a b c = 64.

a + b + c = 17,
Dowie, e max{a, b, c} > 8.

Rozwizania
A1. Udowodnimy przez indukcj zupen wzgldem n, e an > an1 . Zaczniemy od
a2 > a1 . Istotnie,
a2 = 3a1 1 > 3a1 a1 = 2a1 > a1 .
Ustalmy n > 3. Zakadamy, e ak > ak1 dla wszystkich k < n. Udowodnimy, e
wtedy take an > an1 . Dla liczb nieparzystych n = 2t + 1 teza indukcyjna wynika
bezporednio z treci zadania. Jeli natomiast n = 2t, to
an = a2t = 3at 1 > 3(at1 + 1) 1 > 3at1 + 1 = a2t1 = an1 ,
co koczy krok indukcyjny i dowodzi tezy.
A2. Wybierzmy na odcinku AB punkt S, speniajcy warunek AS = AD. Z treci
zadania wynika, e zachodzi take rwno BS = BC.
D

C
P

W tej sytuacji dwusieczne ktw ABC i DAB s jednoczenie symetralnymi

odcinkw CS i DS. Wnioskujemy zatem, e punkt P jest rodkiem okrgu opisanego
na trjkcie CDS, a wic CP = DP , co koczy dowd.
A3. Podzielmy dany trjkt na n2 trjktw rwnobocznych o boku 1. Pokolorujmy
je w sposb przedstawiony na rysunku poniej (dla n = 4):

Kady z otrzymanych w wyniku rozcicia rombw jest zoony z jednego trjkta

biaego i jednego czarnego, zatem t jest rwne co najmniej tyle, ile wynosi rnica
midzy liczb biaych i czarnych trjktw. Std
t > (1 + 2 + . . . + n) (1 + 2 + . . . + (n 1)) = n,
co naleao wykaza.
6

A4. Kwadrat liczby cakowitej daje reszt 0 lub 1 z dzielenia przez 3, wic albo
wszystkie trzy liczby a, b, c s podzielne przez 3, albo dokadnie jedna z liczb a, b
jest podzielna przez 3. Z tego wynika, e d = c2 + 32 ab jest liczb cakowit. Ponadto
3d = 3c2 + 2ab = 4c2 (a b)2 = (2c a + b)(2c + a b).
Aby dowie zoonoci liczby d wystarczy jeszcze wykaza, e adna z liczb 2c+ab,
2c a + b nie jest rwna 3. Jest tak, poniewa c > a, b oraz a, b > 1, wic
2c + a b = (c b) + c + a > 1 + 2 + 1 > 3.
Nierwnoci 2c a + b > 3 dowodzimy analogicznie, co koczy rozwizanie zadania.
B1. Sprbujmy uoy kwadrat z kostek domina w taki sposb, by z adnych dwch
nie by uoony kwadrat o wymiarach 22. Kostka 0 (rysunek) przykrywa lewy dolny
naronik kwadratu i dalsze rozumowanie nie zaley od tego, czy jest ona uoona
pionowo, czy poziomo.
X

2
0

3
1

...

Pooenie kolejno kostkek 1, 2, 3, . . . jest okrelone jednoznacznie, gdy musz one

przykrywa zaznaczone punkty, a przy tym by uoone w sposb nie prowadzcy do
powstania niechcianego kwadratu. Problem pojawia si, gdy docieramy do prawego
grnego naronika. Nie mona przykry punktu oznaczonego X bez ukadania
kwadratu 2 2.
B2. Ze wzgldnej pierwszoci m i n wynika, e istniej liczby cakowite dodatnie
speniajce rwno pn + 1 = qm. Niech d bdzie dowoln liczb cakowit dodatni.
Przyjmijmy
a = b = 2p dm oraz c = 2q dn .
Wtedy
an + bn

(2p dm )n + (2p dm )n = 2 2pn dmn

2pn+1 dmn = 2qm dmn = (2q dn )m = cm ,

Znalelimy rozwizania postaci (2p dm , 2p dm , 2q dn ) dla dowolnego d cakowitego

dodatniego oraz dobranych wczeniej p i q. Jest ich oczywicie nieskoczenie wiele.

B3. Udowodnimy najpierw przez indukcj, e

n

Pn (x) = (x + 2)2 2.
1

Dla n = 1 mamy P1 (x) = T (x) = (x + 2)2 2, wic teza zachodzi. Krok indukcyjny
przebiega nastpujco (zakadamy prawdziwo tezy dla n):
Pn+1 (x)

= T (Pn (x)) = (Pn (x) + 2)2 2 = ((x + 2)2 2 + 2)2 2

=

(x + 2)2

n+1

2 = (x + 2)2

2,

co koczy dowd indukcyjny. Rwnanie z zadania przyjmuje wic posta

n

(x + 2)2 = 2,

n
n
n
zatem x + 2 = 2 2. Otrzymujemy std dwa rozwizania: 2 2 2 oraz 2 2 2.
B4. Oznaczmy przez U punkt symetryczny do T wzgldem punktu P .
C
Q
U
P
T
S
R
A

Czworokt BT CU jest rwnolegobokiem, gdy jego przektne dziel si na poowy.

W takim razie CU k T Q oraz CU = BT = QS. Wnioskujemy std, e czworokt
CQSU take jest rwnolegobokiem, wic CQ k SU . W takim razie trjkty AQT
i U ST s jednokadne wzgldem punktu T . Poniewa punkty P i R s rodkami
odcinkw odpowiednio T U i AT , trjkty QRT i P ST s take jednokadne
wzgldem punktu T . A std ju wynika teza.

C1. Zamy na razie, e p > 16. Przyjmijmy, e n =

 
p . Wtedy n > 4 oraz

p = n2 + kn 8,
dla pewnego k cakowitego dodatniego. Zauwamy, e k musi by liczb parzyst,
gdy dla k nieparzystych liczba n2 + kn 8 jest parzysta i wiksza od 2, a wic
zoona. Ponadto k 6= 2, poniewa
n2 + 2n 8 = (n 2)(n + 4)
nie jest liczb pierwsz. Zatem k > 4. Jednak z nierwnoci
n2 + kn 8 = p < n2 + 2n
wynika, e
8
8
6
= 4,
k2
42
co jest sprzeczne z zaoeniem, e n > 4. W tej sytuacji p < 16. Bezporednio
sprawdzamy, e warunki zadania speniaj liczby 2, 3 i 13.
n<

C2. Niech k bdzie liczb wie, ktre s jedyne w swojej kolumnie, natomiast
w analogicznie z wierszem. Kada z wie naley do przynajmniej jednego z tych
typw, w przeciwnym razie nie bdzie ona spenia warunkw zadania. Liczba wie
nie przekracza wic k + w.
Jeli k = n lub w = n, to mamy cznie n wie na szachownicy. Jeeli za k, w < n,
to liczba wie nie przekracza 2n 2. Jest to liczba nie mniejsza od n dla n > 2.
Rysunek poniej przedstawia ustawienie 2n 2 wie zgodnie z reguami zadania.

Wiee zapeniaj cay lewy wiersz i doln kolumn, za wyjtkiem lewego dolnego
pola szachownicy. Jasne jest, e przy takim ustawieniu dane warunki s spenione,
wobec czego najwiksz moliw liczb wie jest 2n 2.

C3. Niech S bdzie rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ABC. Punkt S ley
na prostej AD, ktra jest dwusieczn kta BAC. Ponadto prosta BS jest dwusieczn
kta ABC, a prosta BD jest dwusieczn kta przylegego do kta ABC. Std
DBS =

1
1
1
ABC + CBD = 180 = 90
2
2
2
C

B
Trjkt BDS jest prostoktny, wic rodek okrgu opisanego na nim ley na rodku
przeciwprostoktnej DS. Oznaczmy go przez O. Analogicznie dowodzimy, e punkt O
jest rodkiem okrgu opisanego na trjkcie CDS, std jest take rodkiem okrgu
opisanego na trjkcie BCD. Punkt O oczywicie ley na prostej AD, co koczy
dowd.
C4. Zamy nie wprost, e a, b, c < 8. Wtedy c = 17 a b > 1. Zachodzi take
nierwno
0

<

c(8 a)(8 b) = 64c 8c(a + b)c + abc

64c 8c(17 c) + 64 = 8(c 1)(c 8) < 0,

gdy 1 < c < 8. Otrzymana sprzeczno dowodzi, e przynajmniej jedna z liczb

a, b, c jest wiksza lub rwna 8, co jest rwnowane tezie.

10