WAHANIA KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ

Recesja okres spadku realnych dochodw oraz wzrostu bezrobocia. Jeeli negatywne
zmiany w gospodarce s szczeglnie due, to okres ten okrela si mianem kryzysu.
Krzywa zagregowanego popytu ukazuje ilo dbr i usug nabywanych przez
gospodarstwa domowe, przedsibiorstwa i pastwa przy rnych poziomach cen. (wykres;
podobny do normalnego popytu UJEMNE NACHYLENIE - im niszy poziom cen, tym
wiksze zapotrzebowanie na produkt)
Y= C+I+G+NX
a. Efekt majtkowy niszy poziom cen zwiksza realn warto majtku, co
powoduje wzrost wydatkw konsumpcyjnych
b. Efekt stopy procentowej niszy poziom cen prowadzi do spadku stopy
procentowe, co powoduje wzrost wydatkw inwestycyjnych
c. Efekt kursu walutowego niszy poziom cen powoduje spadek realnego kursu
walutowego, co powoduje wzrost eksportu netto

Krzywa zagregowanej poday ukazuje ilo dbr i usug produkowanych i

sprzedawanych przez przedsibiorstwa przy rnych poziomach cen.
Wykres :
a. Dugookresowa krzywa zagregowanej poday sztywna, linia pionowa
Wielko produkcji (zmienna realna) nie zaley od poziomu cen (zmienna
nominalna), ale od posiadanego przez dany kraj zasobu pracy, kapitau i bogactw
naturalnych, a take od poziomu technologii produkcji. Tym samym do przesunicia
dugookresowej krzywej poday dochodzi na skutek zmiany:
1. Zasobw pracy np. napyw imigrantw
2. Zasobw kapitau np. zwikszenie liczby maszyn, zrost liczby absolwentw
uczelni wyszej
3. Zasobw naturalnych np. pogorszenie si klimatu, odkrycie nowych z ropy
naftowej
4. Technologii np. innowacje w procesie produkcji
b. Krtkookresowa krzywa zagregowanej poday dodatnio skorelowana z poziomem
cen im wiksza cena, tym wicej si produkuje.
Czynniki wpywajce na dodatnie nachylenie krtkoterminowej krzywej
zagregowanej poday:
a. Teoria lepkich pac nieoczekiwany niski poziom cen zwiksza pace realne, co
skania przedsibiorstwa do zmniejszenia zatrudnienia i zmniejszenia produkcji
b. Teoria lepkich cen nieoczekiwanie niski poziom cen powoduje, e ceny dbr
wytwarzanych przez niektre przedsibiorstwa okazuj si zbyt wysokie, co

prowadzi do spadku sprzeday i skadnia te przedsibiorstwa do zmniejszenia

produkcji
c. Teoria bdnych ocen sytuacji nieoczekiwanie niski poziom cen prowadzi
niektrych producentw do mylnego wniosku, e wzgldne ceny ich produktw
obniyy si, co powoduje spadek produkcji
Dugookresowy model zagregowanego popytu i poday tylko wzrost cen, przesunicie
krzywej w gr. Nie uwzgldnia on jednak przypadku kryzysw w wiecie. Zdaje si wic
bezcelowy.
Dwie przyczyny waha gospodarczych :
1. Zmiana pooenia krtkookresowej krzywej zagregowanej poday
2. Zmiana pooenia zagregowanej krzywej popytu
Stagflacja okres spadku produkcji i wzrostu cen.
Ostateczne przesunicie krtkookresowej krzywej poday :
1. Moe wywoa stagflacj, ktra jest poczeniem recesji z inflacj
2. Wpywajc na wielko zagregowanego popytu rzd nie moe zlikwidowa obu tych
efektw rwnoczenie
Szoki naftowe kryzysy naftowej, paliwowe, energetyczne, lata 1973- 74, 1978-80
Pesymistyczne oceny co do przeszej sytuacji gospodarczej powoduje przesunicie krzywej
poday, co prowadzi do spadku cen i wielkoci produkcji
Z czasem zmiana pac, cen i obecnej sytuacji gospodarczej prowadzi do przystosowania si
przedsibiorstw, co skutkuje dalszym spadkiem en i zrostem produkcji
Ostatecznie przesunicie krzywej zagregowanego popytu :
1. W krtkim okresie powoduje wahania poziomu produkcji dbr i usug w gospodarce
2. W dugim okresie skutkuje zmian poziomu cen przy niezmienionej wielkoci
produkcji

Wadze gospodarcze mog prbowa kompensowa skutki przesunicia krzywej

zagregowanego popytu poprzez:
1. Polityk pienin
2. Polityk fiskaln

Polityka pienina (monetarna)

Jednym z powodw utrzymywana pienidzy kosztem innych aktyww finansowych, ktre

przynosz odsetki jest tzw. motyw transakcyjny - zwizany z nieustannym angaowaniem
pienidzy w dokonywanie zakupw towarw i usug oraz inne patnoci biece.
Jednym z powodw ujemnego nachylenia krzywej zagregowanego popytu jest tzw. efekt
stopy procentowej niszy poziom cen prowadzi do spadku stopy procentowej, co
powoduje wzrost wydatkw inwestycyjnych.
Wpyw bank centralnego na krzyw zagregowanego popytu.
Bank centralny zwiksza poda pienidza, obniajc w ten sposb poziom stp procentowych
co prowadzi do zwikszenia zapotrzebowania na dobra i usugi
Polityka fiskalna
Rzd moe wpywa na pooenie krzywej zagregowanego popytu
1. Porednio poprzez ksztatowanie skali obcie fiskalnych
2. Bezporednio poprzez wydatki publiczne
Y=C+I+G+NX
Wpyw wydatkw publicznych na pooenie krzywej zagregowanego popytu jest trudny do
okrelenia, ze wzgldu na wystpowanie:
1. Efektu mnonikowego
2. Efektu wypierania
Efekt mnonikowy dodatkowa zmiana zagregowanego popytu, do ktrej dochodzi, keidy
ekspansywna polityka budetowa powoduje wzrost dochodw, ap rzez to rwnie wydatkw
konsumpcyjnych.
Mnonik = 1/ (1- MPC)
Gdzie
MPC- kracowa skonno do konsumpcji (odsetek przyrostu dochodu, ktry gospodarstwa
domowe przeznaczaj na konsumpcj)
Przykad :
1. Gospodarstwa domowe wydaj 90 gr z kadej dodatkowej zotwki dochodu, za 10
gr oszczdzaj
2. Kracowa skonno do konsumpcji wynosi wic 9/10
3. Mnonik = 1/ (1-9/10) = 9
4. Na skutek dziaania efektu mnonikowego wzrost wydatkw publicznych o 10 lmd z
powinien spowodowa wzrost popytu sugerowanego o 90 mld z.
Efekt wypierania kompensacyjna zmiana zagregowanego popytu, ktra pojawia si
wtedy, gdy ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost stopy procentowej

Polityka fiskalna a efekt wypierania

W przypadku wysokiego poziomu niezalenoci banku centralnego problemem okazuje
si zapewnienie odpowiedniego stopni koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej , co
wynika z odmiennych, bezporednich celw tych polityk
Polityka fiskalna wzrost gospodarczy
Polityka monetarna utrzymanie stabilnego poziomu cen
Bank centralny reagujc na wzrost cen, zaostrza polityk pienin, co skutkuje
dodatkowym zwikszeniem stp procentowych.
Opnienia procesu decyzyjnego mog spowodowa, e okres, jaki upywa od
pojawienia si w gospodarce negatywnych tendencji do wystpienia efektw podjtych
dziaa moe by na tyle dugi, e w obliczu potencjalnej zmiany warunkw, interwencja
wadz publicznych przyczyni si do spotgowani waha koniunktury
Nadmiernie ekspansywna polityka fiskalna moe doprowadzi do bankructwa pastwa
jednostronne anulowanie przez pastwo caoci lub czci wasnych zobowiza
poyczkowych (repudiacja), a take przymusowa rewizja warunkw umowy (konwersja),
powodujca ograniczenie uprawnie poyczkodawcy.
Mechanizm zaduania si pastwa :
1. Dochody wydatki <0
2. Pojawia si deficyt budetowy
3. Deficyt finansowany jest przychodami z poyczek publicznych (zaciganie poyczek
i kredytw oraz emisja skarbowych papierw wartociowych)
4. Zaciganie poyczek publicznych prowadzi do wzrostu dugu publicznego
5. Wzrost dugu prowadzi do wzrostu wydatkw zwizanych z obsug tego dugu
(oprocentowanie od zacignitych poyczek i kredytw oraz wyemitowanych
papierw wartociowych)
6. Prowadzi to do dalszego wzrostu deficytu
7. Dug jest refinansowany(rolowany) stare poyczki spacane s rodkami
pozyskanymi z nowych poyczek
8. Dochodzi do kumulacji dugu