Aprecjacja wzrost wartoci waluty wywoany zmiana popytu/poday na rynku (siy rynkowe).

Aktywna polityka fiskalna polega na wykorzystaniu istnienia tych dochodw i wydatkw publicznych, ktre nie reaguj, w
sposb automatyczny na zakcenia w gospodarce. Podstawowe narzdzia aktywnej polityki fiskalnej:
zmiany stawek podatkowych
uruchamianie programw wydatkw publicznych nakierowanych na zwikszanie zatrudnienia
gwarancje i porczenia finansowe.
Analiza makroekonomiczna - koncentruje si gwnie na ocenie aktualnego rozwoju gospodarczego i finansowego oraz na
powizanych krtko- i redniookresowych zagroeniach dla stabilnoci cen. Zmienne gospodarcze i finansowe, ktre
podlegaj analizie, to: popyt zagregowany i jego skadniki, polityka fiskalna, warunki na rynku kapitaowym i rynku pracy,
szeroka gama wskanikw cen i kosztw; zmiany kursw wymiany walut, zmiany w gospodarce jako caoci i w bilansie
patniczym; rynki finansowe oraz wyniki bilansowe sektorw strefy euro. Wszystkie te czynniki pomagaj oceni dynamik
realnej dziaalnoci gospodarczej i prawdopodobny rozwj cen z perspektywy wspzalenoci midzy popytem a poda na
rynkach towarw, usug i produkcji w krtszej perspektywie czasu.
Analiza monetarna - Spord zestawu wybranych kluczowych wskanikw, ktre EBC monitoruje i analizuje, szczeglne
znaczenie przypisywane jest masie pienidza w obiegu. Podstaw takiej decyzji jest uznanie cisego zwizku pomidzy
wzrostem poday pienidza i inflacj w perspektywie rednio- i dugoterminowej. Zaleno ta jest powszechnie
przyjmowana i zapewnia polityce pieninej trwa i wiarygodn kotwic nominaln w okresie wykraczajcym poza
konwencjonalnie przyjte ramy czasowe stosowane przy opracowywaniu prognoz inflacji. Podejmowanie decyzji
dotyczcych polityki i ocena ich skutkw nie tylko na podstawie krtkoterminowych wskanikw wynikajcych z analizy
warunkw gospodarczych i finansowych, ale rwnie na podstawie rozwaa na temat pienidza i pynnoci, umoliwia
bankowi centralnemu przyjcie szerszej perspektywy, wykraczajcej poza przejciowy wpyw rnych wstrzsw
gospodarczych, i uniknicie sytuacji, w ktrych przyjmowano by nazbyt aktywne stanowisko.
Aby wyznaczy punkt odniesienia dla oceny sytuacji pieninej, EBC ogosi warto referencyjn dla agregatu pieninego
M3. Warto ta odnosi si do rocznej stopy wzrostu M3, ktr uwaa si za kompatybiln ze stabilnoci cen w perspektywie
rednioterminowej i ktra od pocztku istnienia UGW wynosi 4,5%.

automatyczne stabilizatory koniunktury - Pasywna polityka fiskalna polega na wykorzystaniu istnienia tych rodzajw
dochodw i wydatkw publicznych, ktre samoczynnie reaguj na zakcenia w gospodarce. S to tzw. automatyczne
stabilizatory koniunktury. Stabilizatory te charakteryzuje wysoka wraliwo na zmiany poziomu PKB i bezrobocia.
Automatyzm ich dziaania wynika z faktu, i po ich wprowadzeniu do systemu fiskalnego nie wymagaj one wdraania
specjalnych procedur do ich stosowania. Najbardziej znane automatyczne stabilizatory koniunktury:
podatki od dochodw osobistych i od dochodw osb prawnych (spek)
podatki porednie (VAT i akcyza)
zapomogi dla bezrobotnych i inne wiadczenia spoeczne
programy stabilizacji dochodw w rolnictwie (w tym dopaty unijne)
np. kryzys gospodarczy wzrost bezrobocia = wzrost wydatkw. Pogorszenie salda budetowego miao charakter niezaleny
od od decyzji ministra finansw.
Balassa Samuelson Zgodnie z prawem jednej ceny, takie same towary powinny mie rwn cen w kraju i za granic
(wyraon w walucie ktrego z krajw). Efekt SamuelsonaBalassy natomiast stoi w sprzecznoci z wyej opisan teori.
Efekt ten sprawia, e (wyraony w jednej walucie) poziom cen wielu dbr w krajach o duej produkcyjnoci pracy jest
wyszy ni poziom cen takich samych dbr w krajach o maej produkcyjnoci pracy (w szczeglnoci chodzi tu o dobra
niehandlowe). W efekcie, realny kurs walutowy w krajach bogatych jest zwykle wyszy ni 1. Inaczej mwic, kraje te s
drosze ni kraje biedne, a ich waluty s przewartociowane.
CDS to instrument pochodny, podobny do ubezpieczenia. Polega na zabezpieczeniu dugu za pomoc transakcji midzy
dwoma podmiotami, z ktrych jeden jest wacicielem obligacji, a drugi zobowizuje si do spaty wartoci nominalnej
obligacji w sytuacji bankructwa strony trzeciej, czyli emitenta obligacji.

Czysta inflacja - wzrost cen wszystkich dbr i czynnikw produkcji w jednakowym tempie.

Deprecjacja Spadek wartoci waluty wywoany siami rynkowymi.

DEFICYT STRUKTURALNY - Deficyt budetowy skorygowany o wahania cykliczne. Hipotetyczny deficyt, ktry
wystpiby gdyby nie byo zjawisk tworzcych cykl koniunkturalny.

Dewaluacja administracyjne (BC i/lub Rzd) obnienie wartoci waluty.

Dochd narodowy (ekon.) inna nazwa dla Produktu Narodowego Netto, jest to suma dochodw wszystkich obywateli oraz
osb prawnych z siedzib w danym kraju, uzyskanych z wykorzystania czynnikw produkcji (ziemia, praca, kapita), rwna
cakowitej wartoci wytworzonych dbr i usug, pomniejszona o koszty amortyzacji (czyli koszty zuycia czynnikw
produkcyjnych).
Dumping kursowy zastosowanie dewaluacji, deprecjacji dla poprawy konkurencyjnoci w kraju dotknitym szokiem
wewntrznym.
Ecofin (Rada do spraw gospodarczych i finansowych, ang. Economic and Financial Affairs Council) jeden z moliwych
skadw w jakich pracuje Rada Unii Europejskiej[1]. W skad Ecofin wchodz ministrowie ds. gospodarczych i ministrowie
finansw pastw czonkowskich Unii Europejskiej [1]. Obok Rady ds. Oglnych i Rady ds. Rolnictwa stanowi jedn z
najstarszych konfiguracji tego organu [1]. Domen dziaa Ecofin jest m.in. budet UE, finanse publiczne, Unia Gospodarcza i
Walutowa, rynki finansowe, przepywy kapitau oraz relacje finansowe z krajami trzecimi [1].
EFEKT GRANICY (BORDER EFFECT) Wsplny pienidz pozwala na obnienie lub nawet usunicie
(jzykowych, kulturowych, obyczajowych itp.) przez co moe wpywa na wielko i kierunek handlu zagranicznego.

barier

Efekt sieci - uyteczno zastosowania danej waluty wynika gwnie z jej wykorzystania przez wiele podmiotw. Im wicej
uytkownikw konkretnej waluty, tym wikszy dla nich wszystkich poytej z jej zastosowania. Efekt sieci ma miejsce
wwczas, gdy warto produktu lub usugi dla uytkownika jest zdeterminowana przez to, ilu konsumentw korzysta z tego
produktu/usugi. Jednym ze skutkw wystpowania tego efektu jest to, e kady dodatkowy uytkownik sieci przynosi
korzyci dotychczasowym jej uczestnikom (Begg, Fisher, Dornbush 2007, s.437). Innymi sowy, efekt sieci sprawia, e
warto produktu lub usugi jest kreowana przez uytkownikw, a nie przez producenta.
Elastycznej Linii Kredytowej (FCL). FCL jest instrumentem MFW przeznaczonym dla pastw o silnych fundamentach
gospodarczych. Wg MFW dostp do FCL ma by uytecznym instrumentem zapobiegania kryzysowi walutowemu. Pastwa,
ktre uzyskaj dostp do FCL bd mogy w razie potrzebo otrzyma od MFW poyczk bez koniecznoci spenienia
warunkw typowych dla tradycyjnych programw oferowanych przez MFW.
Euroizacja - jednostronne przyjcie euro przez dane pastwo w miejsce waluty krajowej. Krok ten jest jednak niezgodny z
koncepcj Unii Gospodarczej i Walutowej, a Europejski Bank Centralny stoi na stanowisku, e wejcie do strefy
euro powinno by zwieczeniem procesu konwergencji[1]. Jednostronna euroizacja oznacza de facto zgod na rezygnacj z
wpywu na polityk monetarn, gdy nie wie si z wprowadzeniem swych przedstawicieli do organw funkcjonujcych w
ramach Europejskiego Systemu Bankw Centralnych[2].
Federalizm Fiskalny polega na przekazywaniu kompetencji w zakresie polityki fiskalnej od rzdu centralnego do niszych
poziomw rzdu. Taka decentralizacja ma na celu wzrost efektywnoci w alokacji zasobw, redystrybucj dochodw i
stabilizowanie gospodarki, dziki umoliwieniu podmiotom lokalnym podejmowania decyzji w obszarach, o ktrych
dysponuj wiksz iloci wiedzy na temat lokalnych problemw i potrzeb ni poziom rzdowy.
Fundusz Kohezyjny (Cohesion Fund), inaczej fundusz spjnoci, fundusz utworzony na podstawie traktatu z Maastricht
w celu wsparcia finansowego tych krajw Unii Europejskiej, ktrych produkt narodowy brutto (PKB) wynosi mniej ni 90%
redniego PKB wszystkich krajw Unii. Gwnym jego zamiarem jest zblienie warunkw ycia ludnoci mniej
rozwinitych krajw czonkowskich UE do redniej wsplnotowej oraz rozwj infrastruktury transportowej
i komunikacyjnej. Ponadto finansowane s z funduszu projekty dotyczce ochrony rodowiska.
+ Pastwa kohezyjne
Harmonizacja podatkw porednich to proces majcy na celu koordynacj polityki podatkowej, dotyczcej podatkw
porednich, pastw czonkowskich, oraz zblianie do siebie wysokoci stawek tych podatkw. Do podatkw porednich
zaliczamy gwnie: VAT, oraz Akcyz. Harmonizacja polityki podatkowej krajw czonkowskich ma docelowo dotyczy

zarwno podatkw bezporednich jak i podatkw porednich. Do tej pory jednak, proces harmonizacji w wikszym stopniu
dotkn podatkw porednich. VAT: w minimalnej wysokoci stawki podstawowej (15%) oraz obnionej (5%, jednak
moliwo zastosowania tej stawki ograniczona jest tylko do niektrych artykuw) Akcyza: minimalnych stawek na
okrelone towary (w zalenoci od towaru, przykadowo benzyna bezoowiowa 421 EUR/hl, wino 0 EUR/hl, papierosy 57%
ceny detalicznej jednak nie mniej ni 60 EUR/1000 sztuk).

HICP (inflacja bazowa HICP, ang. Harmonised Index of Consumer Proces) - zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych
wprowadzony przez Komisj Europejsk. Zgodnie z traktatem z Maastricht, wskanik HICP jest podstaw do oceny wzrostu
cen w krajach Unii.
Wskanik HICP obliczany jest jednakowo we wszystkich krajach Unii. Obliczany jest na podstawie obserwacji zmian cen
konsumpcyjnych odpowiednich reprezentantw towarw i usug oraz przy zastosowaniu systemu wag, zgodnie ze struktur
spoycia indywidualnego w gospodarstwach domowych wedug danych sprzed 2 lat.

HOME BIAS (skrzywienie krajowe), ktre mwi, e inwestorzy s bardziej skonni trzyma aktywa emitowane przez
przedsibiorstwa z ich kraju. HOME BIAS AT HOME (USA) inwestorzy instytucjonalni nabywajcy aktywa finansowe
czciej kupowali papiery emitowane przez podmioty z ich regionu. Motywem tego postpowania jest denie do eliminacji
kosztw transakcyjnych.
Interwencje walutowe - narzdzie polityki pieninej wykorzystywane przez banki centralne w celu agodzenia zmian
inflacji powstaych w wyniku waha kursu walutowego. Poprzez interwencje walutowe bank centralny moe kontrolowa
poziom stp procentowych na rynku i zapobiega nadmiernym wahaniom kursu. interwencja walutowa banku centralnego
ma miejsce, kiedy bank centralny kupuje lub sprzedaje walut na rynku walutowym w celu podwyszenia lub obnienia jej
kursu wymiany.
Kana kredytowy - Dostp do duego i gbokiego rynku kredytowego umoliwia zacignicie kredytu i wygadzenie
profilu konsumpcji i inwestycji.
Kana oszczdnociowy dywersyfikacja rde dochodu (ubezpieczenia ex ante). Zwizane z zakupem aktyww
zagranicznych. agodzenie waha poprzez nabycie przynoszcych dochd aktyww zagranicznych (dywidend, odsetki,
opaty czynszowe z innych krajw). Pozwala to na zagodzenie tymczasowych jak i trwaych szokw.
Kurs konwersji kurs zmiany zotego na euro. niedowartociowany ( dobra krajowe tasze ni zagraniczne, przegrzanie
gospodarki, presja na wzrost cen, mniejszy import nowych technologii). Przewartociowany (dobra krajowe drosze ni
zagraniczne, spadek konkurencyjnoci gospodarki, wzrost importu i spadek eksportu, pogorszenie bilansu handlowego).
Kurs walutowy:
- Stay okrelany rwnie kursem stabilnym. Wystpuje wwczas, gdy kursy walut zmieniaj si pod
wpywem popytu i poday, lecz tylko w pewnych granicach. Granice te mog by okrelone przez wadze finansowe danego
kraju lub mog wynika z porozumie midzynarodowych. Jeeli kurs waluty odchyla si znacznie lub zbyt gwatownie od
uzgodnionego poziomu, tak e zachodzi obawa przekroczenia wyznaczonej granicy waha, to nastpuje interwencja wadz
finansowych danego pastwa.
Pynny kurs walutowy kurs walutowy bdcy wynikiem gry si rynku, a wic ustalany przez relacje popytu i poday.
Zmiany popytu i poday danej waluty powoduj odpowiednie, tzn. rwnowace zmiany poziomu kursu walutowego
zachodzce nieustannie z dnia na dzie, a nawet z godziny na godzin. Zjawisko obniania si kursu pynnego danej waluty
okrela si jako deprecjacj, a wzrostu kursu jako aprecjacj.
Sztywny kurs walutowy kurs walutowy ustalany przez rzdy pastw i niezmienny w duszych okresach. Okrela tzw.
dopuszczalny korytarz waha waluty wok kursu centralnego (parytetu). Jeeli nadwyka poday lub popytu na dan walut
powoduje wiksze od dopuszczalnego odchylenia kursu walutowego od parytetu to bank centralny interweniuje, a jeeli brak
jest do tego rodkw to bank centralny ogasza oficjaln dewaluacj waluty wasnej.

Kryteria konwergencji (rwnie kryteria konwergencji nominalnej, kryteria zbienoci, kryteria z Maastricht) - s to
wprowadzone przez Traktat o Unii Europejskiej wskaniki ekonomiczne i zasady, jakie powinno spenia pastwo aspirujce
do penego uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej.

Kryteria kopenhaskie zbir kryteriw, ktre musz speni nowo wstpujce do Unii Europejskiej pastwa, by zosta
przyjtymi. Kryteria te uchwalia Rada Europejska na szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku. Dzielimy je na kryteria
polityczne i ekonomiczne. Kryteria polityczne: istnienie instytucji gwarantujcych stabiln demokracj; rzdy prawa;
poszanowanie praw czowieka; poszanowanie praw mniejszoci.
Kryteria ekonomiczne: istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprosta konkurencji i wolnemu rynkowi; zdolno do
przyjcia acquis communautaire; zdolno sprostania unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

Luka inflacyjna - nadwyka zagregowanego popytu nad zagregowan poda przy penym wykorzystaniu czynnikw
produkcji (produkcja potencjalna = produkcja faktyczna). Poniewa produkcja nie moe si zwikszy, aby zaspokoi popyt,
rwnowag przywraca si przez wzrost przecitnego poziomu cen (inflacj).
Martwy kapita wysokie bariery wejcia, firmy si nie rejestruj, dziaaj w ramach gospodarki nieformalnej w zwizku
czym posiadaj nieformalny majtek, ktry nie moe by zabezpieczeniem kredytu.
MODEL BANKOWY (kontynentalnoekrupejski) - Banki jako porednicy. Transformacja otrzymanych od podmiotw
oszczdnoci w rnego rodzaju kredyty. System ten charakteryzuje si du zdolnoci do zbierania danych i informacji o
firmach, co wspomaga optymalna alokacj kapitau. W systemie tym mamy mniejsz skonno do podejmowania ryzyka,
preferuje si bezpieczestwo przy niszej stopie zwrotu. Powierzonych funduszy W systemie bankowym chroni Bankowy
Fundusz Gwarancyjny.
Model rynkowy (anglosaski) - Podmiotami transformujcymi akumulowane rodki gospodarstw domowych i
przedsibiorstw s gwnie instytucje wsplnego inwestowania m.in. fundusze emerytalne, ubezpieczeniowe i inwestycyjne.
Model anglosaski nazywany jest systemem o mobilnym kapitale. Cech rynku kapitaowego jest wiksze ryzyko (nie ma
porednika, ktry je przejmuje w modelu bankowym jest nim bank). W systemie tym powierzonych rodkw nie chroni
aden system zabezpiecze
MTO element czesci prewencyjnej Paktu Stabilnosci i Wzrostu (PSW). MTO zaley m.in. od wysokoci dugu oraz
przewidywanego wzrostu kosztw zwizanych ze starzeniem si ludnoci. Jego realizacja powinna rwnoczenie
minimalizowa ryzyko przekroczenia przez deficyt sektora finansw publicznych traktatowego progu 3 proc. PKB. Dla
Polski MTO odpowiada deficytowi sektora w wysokoci 1 proc. PKB. Przyczyna ustanowienia saldo finansw publicznych
powinno by zbilansowane w dugim okresie.
neutralnoci pienidza, wystpuje wwczas, gdy zmiany jego poday prowadz wycznie do proporcjonalnego
dostosowania si wielkoci nominalnych i nie wpywaj na realne zmienne ekonomiczne, jak produkcja, bezrobocie, czy
realny kurs walutowy.
Nominalny kurs walutowy - Kurs walutowy nominalny to taki do obliczenia, ktrego nie uwzgldnia si stopy inflacji.
Nominalny kurs walutowy definiuje si cen waluty krajowej wyraonej w walucie obcej.
Operacje otwartego rynku - jedno z narzdzi banku centralnego sucych kontrolowaniu poday pienidza. Polega na
sprzeday lub zakupie papierw wartociowych, przewanie pastwowych, na otwartym rynku. Jest to najczciej stosowane,
elastyczne oraz skuteczne narzdzie polityki pieninej.
Pakt fiskalny to umowa midzynarodowa podpisana przez 25 pastw UE (bez Wielkiej Brytanii i Czech). Okrela nowe
zasady wzmacniania dyscypliny finansowej we Wsplnocie, ktre maj zapobiec powtrce kryzysu zaduenia z jakim Unia
walczya w 2011 roku i walczy do dzi. Zasady paktu maj zosta wdroone na mocy umowy midzyrzdowej pastw "17"
oraz chtnych spoza strefy euro.
GWNE ZAOENENIA PAKTU FISKALNEGO
- utrzymywanie przez pastwa deficytu budetowego poniej trzech proc. PKB i dugu publicznego poniej 60 proc. PKB,
- zwikszona kontrola Brukseli nad pilnowaniem dyscypliny finansowej,

- na kraje, ktre nie przestrzegaj dyscypliny budetowej maj by nakadane automatycznie kary,
- o wysokoci kar do 0,1 proc. PKB kraju ma orzeka Trybuna Sprawiedliwoci UE.
Pakt stabilnoci i wzrostu (Stability and Growth Pact) zbiorowa nazwa dwch rozporzdze Rady Europejskiej oraz
uchway o charakterze prewencyjnym i represyjnym, ktre zostay ratyfikowane na szczycie w Amsterdamie 17 czerwca
1997 roku. Dokument ten zakada, i kryteria fiskalne z Maastricht s nie tylko warunkiem przyjcia do Europejskiej Unii
Monetarnej, lecz bd obowizywa kraje czonkowskie ju po przyjciu do unii walutowej. PSW oparte na reguach
rozwizanie instytucjonalne majce na celu unikniecie nadmiernych deficytw i zapewnienie zdrowej sytuacji finansw
publicznych w UGW: czesc prewencyjna: m.in. ocena polityki fiskalnej w relacji do MTO, czesc korekcyjna: procedura
nadmiernego deficytu (excessive deficit procedure EDP)
Deficyt sektora GG_ 3%PKB
Dug sektora GG _ 60%PKB
sektor GG (general government) sektor instytucji rzadowychi samorzdowych brak procedury nadmiernego deficytu
jednym z kryteriw przyjecia euro

Pastwa kohezyjne te pastwa, ktre korzystaj z funduszu spjnoci

Od dnia 1 stycznia 2004 r. do otrzymywania wsparcia z Funduszu Spjnoci przestaa si kwalifikowa Irlandia, natomiast
beneficjentami z dniem przystpienia do Unii Europejskiej stay si Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, otwa, Malta,
Polska, Sowacja, Sowenia i Wgry. W latach 2007-2013 beneficjentami s take Bugaria i Rumunia, natomiast Hiszpania,
ktra przestaa spenia kryterium odnoszce si do PNB, uzyskuje wsparcie na zasadach przejciowych.
PKB wielko produkcji wytworzona przez czynniki wytwrcze zlokalizowane na terenie danego kraju, bez znaczenia kto
jest ich wacicielem.
PKN produkt krajowy brutto pomniejszony o warto amortyzacji rodkw trwaych
PKN = PKB amortyzacja
PNB wielko produkcji wytworzona przez obywateli danego kraju niezalenie od miejsca
PNB = PKB + dochody netto z tytuu wasnoci za granic

K - konsumpcja

I - inwestycje

G - wydatki rzdowe

En - eksport netto, czyli eksport-import

Dn - dochd netto obywateli za granic

PNN miara efektw rocznej dziaalnoci gospodarki, rozumiany jako rnica produktu narodowego brutto oraz
wartoci amortyzacji kapitau trwaego.
PNN = PNB amortyzacja
policy mix jako najwaciwszej kombinacji polityki fiskalnej i polityki pieninej jest trudny ze wzgldu na odmienne
bezporednie cele obu polityk. Jeli jednak w polityce fiskalnej bdzie przestrzegana zasada zapewniania stabilnoci
finansw publicznych, to uzgodnienie obu polityk nie powinno sprawia trudnoci. Stabilno finansw publicznych bdzie
zapewniona wtedy, gdy deficyty bd utrzymywane w takich granicach, by generowany przez nie przyrost dugu publicznego
nie powodowa w nastpnym roku takiego przyrostu kosztw obsugi dugu, ktry prowadziby do zwikszenia relacji caych
kosztw obsugi do dochodw publicznych. W polskich warunkach jest to deficyt na poziomie nie przekraczajcym 2% PKB,
cho korzystniej byoby orientowa polityk fiskalna na deficyt 1,5% PKB. Deficyt taki ze wzgldu na struktur wydatkw

publicznych (udzia wydatkw zagranicznych i wydatkw wpywajcych na wzrost oszczdnoci prywatnych) nie
powodowaby dodatniego efektu popytowego
Polityka fiskalna polega na wykorzystaniu wydatkw budetowych i podatkw w celu stabilizacji sytuacji gospodarczej
oraz realizacji innych celw spoeczno-ekonomicznych (Krajewska, 2006: 329). W zalenoci od kierunku zmian wydatkw
pastwa i podatkw moemy wyrni: ekspansywn polityk fiskaln i restrykcyjn polityk fiskaln. Ekspansywna
polityka fiskalna polega na zwikszaniu wydatkw pastwa i/lub ograniczaniu podatkw. Celem ekspansywnej polityki
fiskalnej jest poprawa koniunktury gospodarczej, a w szczeglnoci wzrost dochodu narodowego i zatrudnienia.
Restrykcyjna polityka fiskalna polega na zmniejszaniu wydatkw pastwa i/lub podnoszeniu podatkw. Celem
restrykcyjnej polityki fiskalnej moe by redukcja deficytu budetowego dugu publicznego. Restrykcyjna polityka fiskalna
moe by wykorzystywana rwnie do chodzenia koniunktury gospodarczej.

Instrumenty : makroekonomiczne

dochody budetu pastwa

wydatki budetu pastwa

deficyt i nadwyki budetowe

dug publiczny
mikroekonomiczne
podatek

opata

co

dotacja

subwencja

bon skarbowy

obligacja skarbowa

porczenia i gwarancje rzdowe

Polityka pienina (inaczej polityka monetarna) systematyczne dziaania majce na celu zapewnienie stabilnoci cen.
Polityk pienin pastwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rzdowa upowaniona do realizacji tej funkcji.
Oddziauje ona na poziom poday pienidza oraz na kursy walutowe. Dziaania banku centralnego w ramach celw
operacyjnych mona podzieli na: Polityk restrykcyjn (tward), ktrej celem jest zmniejszanie poday pienidza poprzez
sprzeda papierw wartociowych na otwartym rynku, podwyszanie stp procentowych, zmiany poziomu rezerw
obowizkowych jest to polityka antyinflacyjna. Polityk ekspansywn (mikk), ktrej celem jest zwikszanie poday
pienidza poprzez zakup papierw wartociowych na otwartym rynku, obnianie stp procentowych, obnianie poziomu
rezerw obowizkowych.
Polityka pienina polega natomiast na zmianie poday pienidza. W zalenoci od kierunku zmian iloci pienidza
moemy wyrni: ekspansywn polityk pienin i restrykcyjn polityk pienin. Ekspansywna polityka pienina
polega na zwikszaniu iloci pienidza w obiegu przez bank centralny. Celem ekspansywnej polityki pieninej jest poprawa
koniunktury w gospodarce. Restrykcyjna polityka pienina polega na zmniejszaniu iloci pienidza w obiegu przez bank
centralny Celem restrykcyjnej polityki pieninej jest za ograniczanie inflacji. Inflacja to stay i nieodwracalny wzrost
oglnego poziomu cen w gospodarce.
Procedura Nadmiernego Deficytu - procedura wszczynana na szczeblu Unii Europejskiej w przypadku przekroczenia przez
pastwo czonkowskie dopuszczalnego deficytu, tj. 3% PKB. Nie wszczyna si jej jednak, gdy przekroczenie tego progu
przez instytucje rzdowe i samorzdowe jest uwaane za przejciowe i wyjtkowe. Procedura ta zostaa okrelona w
przepisach ustawodawczych Paktu Stabilnoci i Wzrostu i okrela kryteria, harmonogramy i terminy, ktre stosuje Rada przy

podejmowaniu decyzji dotyczcych nadmiernego deficytu. Pastwo, ktrego deficyt zosta uznany za nadmierny, musi
podj odpowiednie dziaania korygujce. Jeli nie zastosuje si do zalece Rady, moe zosta obcione sankcjami
finansowymi.
PRZEWODNICZCY
1. Komisji Europejskiej - najwaniejsze stanowisko Unii Europejskiej. Nominuje on komisarzy spord czonkw Komisji,
moe te w razie potrzeby ich przenosi bd zwalnia. Determinuje porzdek obrad KE, tylko on jest rwnie upowaniony
do zgoszenia nowego prawa wsplnotowego. Obecne prawo przewiduje picioletni kadencj z moliwoci
jednorazowego powtrzenia.
Jos Manuel Barroso,
2. Rada Unii Europejskiej - Prezydencja Rady Unii Europejskiej okres, w ktrym dane pastwo
czonkowskie przewodniczy posiedzeniom Rady Unii Europejskiej. Reprezentuje take Rad na arenie midzynarodowej.
Prezydencja jest peniona przez okres proczny, rotacyjnie przez wszystkich czonkw Unii Europejskiej w ustalonej
wczeniej kolejnoci.
Teraz Dania, od lipca Cypr
3. Parlament Unii Europejskiej - przewodniczy obradom i dziaalnoci Parlamentu Europejskiego. Jego zadaniem jest
rwnie reprezentowa Parlament Europejski na wiecie. Z racji maych uprawnie jest to funkcja gwnie symboliczna.

By Buzek, teraz Martin Schulz

4. Rada Europejska - Przewodniczcy Rady Europejskiej jest wybierany przez Rad Europejsk wikszoci
kwalifikowan na okres 2,5 roku z jednokrotn moliwoci odnowienia kadencji. Nowym uprawnieniem przewodniczcego
jest reprezentowanie Unii na zewntrz w sprawach dotyczcych wsplnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa [1]. bywa
potocznie nazywane stanowiskiem "Prezydenta Unii Europejskiej". Obecnie przewodniczcym Rady Europejskiej nie moe
by osoba, ktra sprawuje krajow funkcj publiczn.
Realny kurs walutowy - nominalny kurs walutowy uwzgldniajcy ceny krajowe i zagraniczne. Innym sowy miara kursu
skorygowanego tak, aby uwzgldni rnice poziomw cen pomidzy krajem a zagranic
Recesja zjawisko makroekonomiczne polegajce na znacznym zahamowaniu tempa wzrostu gospodarczego, skutkujce
nawet spadkiem produktu krajowego brutto. W znaczeniu technicznym recesja definiowana jest jako spadek PKB przez co
najmniej dwa kolejne kwartay
Rewaluacja administracyjne (BC i/lub Rzd) podniesienie wartoci waluty.
Rezerwa obowizkowa cz rezerw pieninych, co do utrzymywania ktrych banki s zobligowane prawem. Obejmuje
cz rezerw zdeponowan w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach wasnych. Jako instrument wpywania na
pynno bankow, kontrola poziomu rezerw obowizkowych jest instrumentem polityki pieninej. Suy ograniczaniu
nadpynnoci bankw.
Risk sharing podzia ryzyka jest to porozumienie np. midzy producentem leku a patnikiem dotyczce iloci, ceny lub
innych warunkw dostarczenia terapii, jeli nie ma pewnoci co do efektw dziaania terapii a system nagrd/kar jest
powizany z kocowym wynikiem terapii. (M. Drummond

Rogoffa ocena Obsuga dugu na poziomie ok. 100% PKB wywouje negatywne konsekwencje dla wzrostu
gospodarczego, tempo wzrostu gospodarczego jest wtedy zredukowane o ok. 1% w porwnaniu ze stanem, gdy pastwo nie
jest zaduone.
SDR - Specjalne prawa cignienia (ang. Special Drawing Rights, SDR, kod ISO 4217: XDR) midzynarodowa jednostka
rozrachunkowa, umowna jednostka monetarna, majca charakter pienidza bezgotwkowego, czyli istniejcego wycznie w
postaci zapisw ksigowych na bankowych rachunkach depozytowych. SDR zostaa utworzona w celu stabilizacji
midzynarodowego systemu walutowego przez Midzynarodowy Fundusz Walutowy w 1967 roku, uywana jest od 1970.

Pocztkowo warto jednostki SDR bya wyznaczana jako czystego zota (zwana bya czasem papierowym zotem),
od 1974 roku jest wyznaczana na podstawie koszyka walutowego, skadajcego si obecnie z euro, japoskiego jena, funta
szterlinga i dolara amerykaskiego, w proporcjach zalenych od wagi danej waluty w midzynarodowych transakcjach
finansowych.

Stagflacja (ang. stagflation, stagnacja + inflacja) zjawisko makroekonomiczne, polegajce na jednoczesnym

wystpowaniu w gospodarce pastwa zarwno znaczcej inflacji, jak istagnacji gospodarczej . Przyczyn tego zjawiska
upatruje si w negatywnym szoku podaowym, ktry powoduje zarwno wzrost cen, jak te i ograniczenie produkcji.
Stagnacja gospodarcza - stan gospodarki, w ktrym, w duszym okresie, rozmiary produkcji, dochody podmiotw
gospodarczych, nakady inwestycyjne i obroty handlowe utrzymuj si na wzgldnie staym, zwykle stosunkowo niskim
poziomie, czemu towarzyszy przewanie wysoki poziom bezrobocia. Stagnacja moe dotyczy caosci gospodarki, jak i
jednego wskanika (np. inwestycji, eksportu, popytu, konsumpcji).
Stopa depozytowa okrela oprocentowanie jednodniowych depozytw skadanych
centralnym.

przez banki komercyjne

w banku

Stopa lombardowa (kredyt lombardowy) okrela cen, po ktrej bank

centralny udziela bankom komercyjnym poyczek pod zastaw papierw wartociowych. Kwota kredytu nie moe
przekroczy rwnowartoci 85% (tzw. haircut wynosi 15%) papierw wartociowych obcionych zastawem.
Stopa redyskontowa (stopa redyskontowa weksli, s.r.w.) okrela cen, po jakiej bank
centralny udziela kredytw bankom komercyjnym (kupuje weksle od bankw komercyjnych).
Stopa referencyjna (stopa interwencyjna, repo) okrela minimaln cen, po jakiej bank centralny organizuje operacje
otwartego rynku midzybankowego polegajce na zakupie (repo) bd sprzeday (reverse repo) przez bank centralny
krtkoterminowych papierw wartociowych w celu przywrcenia rwnowagi na rynku.
Strategia Carry Trade strategia inwestycyjna inwestorw krtkoterminowych, takich jak fundusze arbitraowe, polegajca
na poyczaniu rodkw w walucie nisko oprocentowanej i lokowaniu ich na rynkach oferujcych wysokie stopy zwrotu.
Zwikszenie jak i zmniejszenie skali Carry Trade moe utrudni wypenienie kursowego kryterium konwergencji. Moe
nastpi albo nadmierna aprecjacja kursu lub jego deprecjacja. Utrzymanie kursu w pamie +- 15% moe by wtedy trudne.
Szara strefa (ang. grey market) finansowy obszar zdrowej gospodarki pastwa, ktrego dochody osigane z produkcji
niezakazanej przez prawo, s ukrywane w caoci lub w czci przed organami administracji pastwowej,
podatkowej, celnej itp. Jest nielegalnym obrotem legalnymi towarami i usugami. Nie naley jej myli z czarnym rynkiem,
ktry obejmuje nielegalne towary i usugi [1].
Terms of trade, warunki wymiany, wskanik stosowany w ocenie opacalnoci handlu zagranicznego, wyraajcy relacj
zachodzcych w badanym okresie zmian cen towarw eksportowanych do zmian cen towarw importowanych. Wikszy od
jednoci poziom terms of trade oznacza popraw efektywnoci handlu zagranicznego, mniejszy od jednoci - jej pogorszenie.
Zmiany tego wskanika przedstawiaj ksztatowanie si korzyci krajw prowadzcych wymian. Poprawa TOT nastpuje
gdy ceny dbr eksportowanych w okresie danego roku rosn szybciej ni ceny dbr importowanych . Oznacza to, e
dane pastwo zapaci mniej za produkty importowane, innymi sowy musi mniej wyeksportowa aby zrwnoway bilans
handlowy. Jeeli sytuacja jest odwrotna - relacja jest odwrotna - za eksport mona kupi mniej.
Na ksztatowanie si wskanika terms of trade decydujcy wpyw maj ceny na rynkach wiatowych.

Tezauryzacja gromadzenie i przechowywanie majtku: zapasw zota, pienidzy kruszcowych, pienidzy papierowych,
walorw, wierzytelnoci lub innych dbr materialnych o duej wartoci (nieruchomoci, dzie sztuki, antykw, biuterii).
Tezauryzacja prowadzi do wycofania wartoci z obiegu gospodarczego lub pieninego, wskutek czego nie przynosz one
korzyci ani ich posiadaczowi, ani gospodarce

waluta referencyjna - waluta, wobec ktrej mog by stabilizowane kursy innych walut
Wstrzs asymetryczny przykad Niemcy i Holandia. Eksport jednego kraju maleje czyli maleje poda a w drugim kraju
ronie popyt na rodzime produkty czyli poda ronie. Dzielimy je na popytowe (wahania popytu krajowego i zewntrznego) i
podaowe (zmiany klimatyczne, zmiany wydajnoci wynikajce z postpu technicznego, zmiany cen surowcw). Zmiana
popytu dotyka jedno pastwo lub kilka w wikszym stopniu ni inne. Jeeli mamy wstrzs symetryczny popytu to mog one
by neutralizowane przez wspln polityk pienin. Jeli wstrzs asymetryczny to wykorzystanie wsplnej polityki
monetarnej nie ma uzasadnienia. Amortyzacja negatywnych skutkw wstrzsu asymetrycznego musi nastpi za pomoc:
polityki fiskalnej, rynku pracy, dbr i usug, elastyczno pac i mobilnoci siy roboczej.
Wstrzs symetryczny dotyka w podobnym stopniu wszystkie kraje UM wic EBC podejmie dziaania majce na celu
zagodzenie jego skutkw i obniy stopy %.