1.

Wstp
Schemat ukadu pomiarowego

Var

a)

T1

b)
io
L

T2

V1

Ukad
sterowania

V2

R
R

a) Sterowanie fazowe
Jeden z najbardziej rozpowszechnych sposobw sterowania cznikw tyrystorowych, polega na
wysterowaniu tyrystora impulsem przesunitym o tzw. kt wysterowania w stosunku do punktu
naturalnej komutacji. Impuls zaczajcy jest generowany w kadym pokresie napicia zasilajcego,
a jego przerwanie oznacza wyczenie odbiornika podczas najbliszego przejcia prdu przez zero. Ze
wzgldu na rnice w przebiegach napicia i prdu oraz w zakresie moliwych zmian kta
wysterowania w sterowaniu fazowym rozrnia si dwa zasadnicze rodzaje obwodw odbiorczych:
rezystancyjny i rezystancyjno-indukcyjny.

b) Sterowanie impulsowe
Polega na cyklicznym przepywie okrelonej liczby penych okresw prdu sinusoidalnego w
czasie cyklu pracy tp, po czym nastpuje cykl wyczenia t0, trwajcy rwnie okrelon liczb
penych okresw prdu. Przy czym suma czasw tp i t0 jest staym okresem T. Iloraz tp/T jest
wspczynnikiem wypenienia. Metoda sterowania impulsowego nie pozwala na zasilanie
odbiornikw o maych staych czasowych podczas wiczenia mona byo dokona obserwacji
migotania wiata przy zasilaniu odbioru jakim byy arwki duej mocy. Typowym przykadem
zastosowania tego rodzaju starowania jest grzejnictwo elektryczne zasilanie piecw rezystancyjnych
charakteryzujcych si duymi staymi czasowymi.
Zalet sterowania impulsowego w porwnaniu ze sterowaniem fazowym jest brak emitowania
wyszych harmonicznych prdu do sieci zasilajcej obiekt sterowany. Wada jak wykazuje ta metoda
jest fakt, e przy pulsujcym zasilaniu obiektu o duej mocy i maej mocy zwarciowej systemu, moe
doj do zjawiska migotania wiata.

c) Sterowanie kluczowe

Polega na cigym, penym (tj. przy przewodzeniu caego sinusoidalnego przebiegu prdu)
wysterowaniu cznika statycznego w stanie przewodzenia oraz na braku wysterowania w stanie
otwarcia cznika. Nie wykorzystuje si tu moliwoci sterowania energi odbiornika, a cznik peni
w obwodzie jedynie funkcj rozcznika.

2. Przebieg wiczenia
Podczas wiczenia zostay zarejestrowane przebiegi napi dla sterowania fazowego
i impulsowego, dla ukadu obcionego poprzez odbir rezystancyjny jakim byy arwki duej mocy.
Poniej zaprezentowane zostay przebiegi zarejestrowane na laboratorium:

a) Sterowanie fazowe: przebiegi napi przy zmianie kta wysterowania dla obcienia
o charakterze rezystancyjnym.

=00

=600

=300

=900

=1200

=1500

=1800

b) Sterowanie impulsowe: przebiegi napicia odbiornika rezystancyjnego przy zmiennym

wspczynnik wypenienia w caym zakresie moliwoci regulacyjnych sterownika.

1/10

2/10

3/10

5/10

8/10

10/10

5/40

10/40

20/40

Zmniejszanie amplitudy napicia zasilajcego przy sterowaniu impulsowym wynika ze zmiany

wartoci rezystancji odbiornika podczonego do sterownika. Wolframowy drut znajdujcy si w
arwkach pod wpywem przepywajcego prdu rozgrzewa si (prawo Joulea P = RI 2). Podczas
rozgrzewania drutu zwiksza si jego rezystancja przez co zmniejsza si amplituda napicia
zasilajcego.
3. Wnioski
Wraz ze zmian kta wysterowania tyrystorw zmniejsza si warto skuteczna napicia na
odbiorniku. Na przebiegach wida charakterystyczne komutacyjne zaamania napicia. Dla kta
=120o
i
wyszych
napicie
przestaje
mie
ksztat
wycinkw
sinusoidy.
Dla maksymalnego kta wysterowania brak jest napicia na odbiorniku.
Sterowanie fazowe zapewnia bardzo du pynno regulacji. Kt wysterowania moe by dobrany
wedug uytkownika w celu optymalizacji danego procesu. W procesie sterowania impulsowego,
zakres regulacji jest rwnie szeroki natomiast regulacja nie jest pynna dla obiektw o maej staej
czasowej wspczynnik wypenienia naley dopasowa w taki sposb aby prd odbiornika by
prdem cigym. Przy projektowaniu sterownika mocy wykorzystuje si czciej sterowanie
impulsowe ze wzgldu na atwiejsz implementacj sprztow tej metody.
Do zalet sterowania impulsowego w porwnaniu ze sterowaniem fazowym mona zaliczy brak
generacji wyszych harmonicznych prdu oraz zwizanej z tym mocy biernej. Wad tego sterownika
jest pulsujcy charakter obcienia sieci zasilajcej. Pulsowanie moe powodowa efekt migotania
wiata.