Opracowaa: mgr in.

Irena Turos

DZIAANIE PRDU
ELEKTRYCZNEGO NA ORGANIZM
CZOWIEKA
Czowiek moe zosta poraony prdem elektrycznym, jeeli jego ciao stanie si
czci obwodu elektrycznego popynie przez nie prd elektryczny o odpowiednio duej
wartoci. Moe si to wydarzy, kiedy czowiek - w wyniku bdu, lekkomylnoci lub
uszkodzenia izolacji doni lub dowoln inn czci ciaa dotyka przewodu lub czci
przewodzcej urzdzenia znajdujcej si pod napiciem.
Procesom yciowym w organizmie towarzysz zoone zjawiska elektryczne
polegajce m.in. na przenikaniu jonw przez bony komrkowe i na przewodzeniu
impulsw elektrycznych (bioprdw) wzdu wkien nerwowych i wkien miniowych. Te
impulsy przekazuj informacje do orodkw nerwowych, a z nich - polecenia (mimowolne
lub sterowane wol) skurczu misni. Bioprdy wywouj rnic potencjaw na
powierzchni ciaa, rzdu mikrowoltw, ktre rejestruje si jako elektrokardiogramy (prdy
czynnociowe serca), encefalogramy (mzgu), retinogramy (oka). Nawet nieduy prd
raeniowy zbyt may, by spowodowa uszkodzenia cieplne lub elektrochemiczne moe
zakci procesy yciowe, bo liczne tkanki s elektropobudliwe. Najlepszym
przewodnikiem prdu elektrycznego w organizmie czowieka s arterie, yy i minie.
Prd elektryczny przepywajc przez ciao czowieka wywouje w nim zmiany
chemiczne i biologiczne grone dla zdrowia i ycia. Dziaanie prdu moe si objawia
w postaci zmian elektrolitycznych, oparze oraz zaburze czynnoci fizjologicznych.
Skutki raenia prdu zale od:
rodzaju prdu (czstotliwoci),
wartoci prdu raeniowego,
czasu trwania raenia,
drogi przepywu prdu,
rezystancji ciaa czowieka,
warunkw rodowiskowych.
Najbardziej niebezpieczny dla czowieka jest prd przemienny o czstotliwoci
50-60 Hz. Prdy o wyszych czstotliwociach s mniej niebezpieczne. Czowiek jest
mniej wraliwy na dziaanie prdu staego ni na dziaanie prdu przemiennego o maych
wartociach (20 mA). Jako graniczne dugotrwae wartoci bezpieczne (minimalne
niebezpieczne dla czowieka wartoci prdu pyncego przez organizm) przyjmuje si:
dla prdu przemiennego 30 mA,
dla prdu staego 70 mA.
Szczeglnie niebezpieczny jest przepyw prdu przez klatk piersiow, drog rka-rka,
rka-nogi, gowa-rka.
Skutki raenia s powanie zagodzone, jeli jego czas nie przekracza ok. 0,3 s.
Objawy dziaania na czowieka prdu przemiennego 5060 Hz przy przepywie na
drodze rka-rka lub rka-noga przedstawiaj si nastpujco:

Opracowaa: mgr in. Irena Turos

Warto skuteczna
prdu w mA
00,5
0,61,6
1,63,5

3,515

1525

2550
5070

Powyej 70

Objawy
prd niewyczuwalny
prd
wyranie
wyczuwalny
(swdzenie, askotanie)
cierpnicie doni i przegubw, lekkie
sztywnienie rk
silne
sztywnienie
rk,
bl
przedramion, skurcze doni i drenie
rk; przy wzrocie wartoci prdu
coraz silniejsze skurcze mini
palcw i ramion, zaciskanie si rk
obejmujcych
przedmiot
i
niemono
samodzielnego
oderwania si.
nie
kontrolowane
skurcze,
utrudniony oddech, wzrost cinienia
krwi; prd nie powoduje gronych
nastpstw przy czasie przepywu
nie duszym ni kilkanacie
sekund.
bardzo silne skurcze mini rk i
klatki piersiowej; nieregularno
pracy
serca,
przy
duszym
dziaaniu
prdu
w
grnym
zakresie migotanie komr serca
migotanie
komr
sercowych,
poraenie mini oddechowych,
przy duszym dziaaniu mier
przez uduszenie
przy duszym dziaaniu prdu
zwykle mier

Prd przepywajcy przez ciao czowieka jest proporcjonalny do napicia

dotykowego (napicie midzy dwoma elementami przewodzcymi, ktre znajduj si w
zasigu czowieka) i odwrotnie proporcjonalny do rezystancji ciaa. Rezystancja ciaa
czowieka zmienia si w szerokim zakresie jest zalena od:
warunkw rodowiskowych,
stanu naskrka,
indywidualnych cech czowieka.
Przy przepywie prdu przemiennego przez ciao czowieka: powinno si uwzgldni
nie tylko rezystancje, lecz rwnie reaktancje (pojemno midzy poszczeglnymi
czciami ciaa czowieka), ale dla uproszczenia oblicze jej warto jest pomijana.
Wypadkowa rezystancja ciaa czowieka skada si z rezystancji skry i rezystancji
wewntrznej organizmu. Rezystancja wewntrzna jest niewielka i wynosi 500 -1000 .
Rezystancja skry natomiast zmienia si w szerokich granicach. Przy suchym naskrku
wynosi od 5 do 100 k i moe si zmienia pod wpywem wilgotnoci, przeduajcego si
czasu raenia i wzrostu napicia raeniowego.
Po podstawieniu niebezpiecznych wartoci prdu oraz rezystancji ciaa w danych
warunkach rodowiskowych (przyjmujc najnisz warto) do wzoru na Prawo Ohma,
otrzymuje si maksymalne wartoci napi dopuszczalnych dla czowieka napicie
dotykowe bezpieczne UL.
Rodzaj

Napicie bezpieczne

Opracowaa: mgr in. Irena Turos

prdu
Przemienny
Stay

UL , V
Warunki
Warunki
rodowiskowe rodowiskowe
W1
W2
50
25
120
60

W1 warunki, w ktrych rezystancja ciaa ludzkiego mierzona w stosunku do ziemi

wynosi co najmniej 1000 .
W2 warunki, w ktrych rezystancja ciaa ludzkiego mierzona w stosunku do ziemi
wynosi mniej ni 1000 .

Literatura:
Alojzy Rogo Ochrona od porae w instalacjach elektrycznych
Edward Musia Zagroenia pochodzce od urzdze elektrycznych
Henryk Markiewicz Zagroenia i ochrona od porae w instalacjach
elektrycznych