You are on page 1of 12

NR 6 (10) CZERWIEC 2015

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Czerwiec
Wydarzenia historyczne
4. 06. 1989 Przeprowadzono pierwsze po II wojnie
wiatowej czciowo wolne wybory do Sejmu i
cakowicie wolne do Senatu. Miadce zwycistwo
odnis obz Solidarnoci (99 na 100 mandatw
senatorskich oraz wszystkie mandaty poselskie
przypadajce bezpartyjnym)
5. 06. 1922 Bracia Montgolfier dokonali
pierwszego udanego publicznego wzlotu
bezzaogowego balonu na ogrzane powietrze
10. 06. 1920 Wojna polsko bolszewicka: polskie
oddziay wycofay si z Kijowa
13. 06. 2004 W Polsce po raz pierwszy
przeprowadzono wybory do Parlamentu
Europejskiego
14. 06. 1958 uruchomiono Ew, pierwszy polski
reaktor jdrowy
18. 06. 1815 W bitwie pod Waterloo cesarz
Napoleon Bonaparte ponis ostateczn klsk
19. 06. 1963 Rozpocz si pierwszy festiwal
piosenki polskiej w Opolu

25. 06. 1950 Rozpocza si wojna w Korei


26. 06. 1295Przemys II zosta koronowany na krla
Polski. Od tego dnia orze biay jest symbolem Polski
29. 06. 1651 Rozpocza si bitwa pod Beresteczkiem
30. 06. 1908 Miaa miejsce katastrofa tunguska

Polskie przysowia ludowe na czerwiec


- Czerwiec daje dni gorce, kosa brzczy ju na ce.
- Czerwiec stay, grudzie doskonay.
- Gdy czerwiec chodem i wod szafuje, to zwykle rok
cay popsuje.
- Czerwiec na maju zwykle si wzoruje, jego pluchy,
pogody, czsto naladuje.
- Kiedy kwitnie w czerwcu bb, to najwikszy wtedy
gd, a kiedy mak, to ju nie tak.
- Od czerwca duo zaley, czy niwa bd jak naley.
- Penia czerwcowa - burza gotowa.
- W czerwcu grusze kwiat zrzucaj, czerenie si
zapalaj.
- W czerwcu si okae, co nam Bg da w darze.
- Chrzest Jana w deszczowej wodzie, trzyma zbiory na
przeszkodzie. (24 czerwca)
- Gdy si wity Jan rozczuli, to go dopiero Najwitsza
Panna utuli. (2 lipca - Marii)

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 36 (7)
(10)

- Gdy wity Jan k rosi, to chop siano kosi.(24


czerwca)
- Jak si Janek kpie w wodzie, niwom deszcze na
przeszkodzie.(24 czerwca)
- Gdy deszcz przed Janem, po niwach rolnik jest
panem.(24 czerwca)
- Jak si wity Jan obwieci, takich bdzie dni
trzydzieci.(24 czerwca)
- Kiedy z Janem przyjd deszcze, to sze niedziel
kropi jeszcze.(24 czerwca)

I znowu czerwiec. I wiatr, i ty


I znowu czerwiec. I wiatr, i ty,
I znowu szczcie, i bzy, i zy,
I znowu, jakby sen niony za modu.
Gazka dawno umarego drzewa
I obok pynie, i ptak piewa,
I soce taje w nieba r,
I drzwi otwarte: wejd, wejd ju!
I stajesz w progu! Masz skryt twarz,
Cienka rka oczy zasania,
Jeli co nie jest twoim wszystko masz
W tym wierszu spnionego spotkania.
Jarosaw Iwaszkiewicz

Noc letnia
Krtka letnia noc z tob.
Byskawica. Jak biegy godziny truchcikiem!
Nad twoj upion gow
Okno otwarte na gwiazdy i na ogrd dziki.
Oczy moje czuway nad pic do wschodu.
Coraz peniej janiaa w mroku,
Od stp do wosw liliowa jak na dnie topieli,
A guche okno
wit wiatem, piewem ptakw pobieli
Bijc w szyby drzewami ogrodu.
I przesza krtka letnia noc, mio i modo.
Mieczysaw Jastrun

BOE CIAO
Uroczysto Ciaa i Krwi Chrystusa po raz pierwszy
witowano w Lige w 1247 roku. Jest ona cile
zwizana
ze
redniowieczn
pobonoci
eucharystyczn, przejawiajc si m.in. w pragnieniu
ogldania hostii, ktrej widok dla grzesznikw
pozbawionych komunii by najwaniejszym
momentem uczestniczenia we mszy, a dla innych
spenieniem potrzeby kontaktu z Bogiem ukrytym,
lecz prawdziwym, niezalenie od komunii.
2

Z punktu widzenia wczesnej teologii konieczne byo


podkrelenie
Boej
obecnoci
w
wielkoci
i majestacie, ktr przesonia wizja ofiary krzyowej
Chrystusa. Znaczny wpyw na powstanie uroczystoci
nazywanej w Polsce tradycyjnie witem Boego Ciaa
(msza z 1970 roku posuguje si okreleniem:
uroczysto Najwitszego Ciaa i Krwi Chrystusa)
miay widzenia przeoonej klasztoru z Mont Cornillon
koo Lige, Julianny de Retine, z ktrych miaa
wynika potrzeba ustanowienia specjalnego wita ku
czci Eucharystii. Opiekun duchowy Julianny,
pniejszy papie Urban IV ustanowi uroczysto
Boego Ciaa witem Kocioa powszechnego i w tym
celu przygotowa w 1264 roku specjaln bull,
ktra jednak z powodu nagej mierci papiea nie od
razu zostaa ogoszona. Do tej sprawy wrci po latach
papie Jan XXII. W pocztkach XIV wieku wito
zyskuje znaczn popularno w Anglii, Hiszpanii
i w krajach skandynawskich. Z terenu Polski pierwsza
informacja o uroczystym obchodzie Boego Ciaa
pochodzi z diecezji krakowskiej (1320), ktr zarzdza
wwczas biskup Nanker.
Procesja zostaa wprowadzona pniej ni sama
uroczysto i pocztkowo miaa charakter przede
wszystkim adoracyjny uczczenia Chrystusa pod
postaci hostii. W XV wieku pojawia si dodatkowo
motyw proby o pogod, urodzaj i odwrcenie klsk.
Z tego czasu pochodzi zwyczaj piewania pocztkw
Ewangelii przy czterech otarzach. W liturgii
redniowiecznej pocztek Ewangelii by uroczyst
formu bogosawiestwa i wierzono powszechnie
w jego skuteczno. Std wielka popularno procesji
Boego Ciaa i liczne fundacje przeznaczone dla jej
uwietnienia.
W czasach reformacji zaczto upatrywa gwnego
celu procesji w manifestowaniu wiary w dogmat
o przeistoczeniu, odrzucony przez reformatorw.
Tam, gdzie protestanci signli po wadz lub stanowili
wikszo, katolicy musieli zaniecha odprawiania
procesji, a co najmniej zrezygnowa z wystawnoci.
Dziao si tak rwnie w Polsce, cho o wiele rzadziej
ni na przykad w pomocnych ksistwach Rzeszy.
I u nas zdarzay si napady na uczestnikw procesji,
szydzono z nich, przeszkadzano w publicznym
uprawianiu kultu. Kiedy w Toruniu jezuici zamierzali
poprowadzi procesj na rynek, okazao si,
e wiodce do niego ulice zostay zamknite
acuchami. Rada miejska w Gdasku zakazaa
urzdzania publicznych procesji po ulicach. Rajcy
wilescy owiadczyli kapitule, e na koszt miasta
zostan zbudowane tylko dwa otarze, a nie cztery jak
dawniej.
Jzef Smosarski
.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

a w Szczebrzeszynie

Wakacje to okres, w ktrym dzieciaki duo przebywaj


na podwrku i duo podruj. To czas fantastycznej
zabawy i odpoczynku od szkoy! Chcielibymy troch
o was zadba, eby ta zabawa bya udana od A do Z,
bez smutnego zakoczenia.
Oto kilka rad, ktre warto zapamita, eby wakacje
byy
super
bezpieczne
i
przyjemne:
NAD WOD
Niestety, bardzo duo wakacyjnych wypadkw ma
miejsce wanie nad wod. Pierwsza zasada jest
najwaniejsza: zawsze, ale to ZAAAAWSZE
wchodzimy do wody tylko i wycznie pod opiek
dorosych. Musz by w pobliu, eby reagowa
w razie, gdyby co wam si dziao. Moecie te pomc
dorosym zadba o wsplne bezpieczestwo. Kpa si
naley tylko w miejscach do tego przeznaczonych,
strzeonych. Tam czuwa ratownik! Jeli na play
widzicie czerwon flag oznacza ona zakaz kpieli.
Najwidoczniej morze jest tego dnia niebezpieczne.
Biaa flaga wszystko OK, mona miao si pluska
w wodzie.
Leycie sobie na rczniku, opalacie si
i postanawiacie skoczy do wody. UWAGA!
Rozgrzana skra + zimna woda moe = szok!
Dlatego wchodzimy do wody powoli, a wod
ochlapujemy si stopniowo, eby nasz organizm zdoa
przygotowa si na zmian temperatury. Jeli ju
przebywacie w morzu lub jeziorze i poczujecie dziwne
dreszcze natychmiast wychodcie na brzeg i pdem
do opiekunw. To oznacza, e dzieje si co
niedobrego, moecie straci przytomno i uton!
Jeszcze inna sytuacja dotyczy korzystania z rnego
rodzaju sprztw wodnych: dek, kajakw, rowerw
wodnych itp. Pamitajcie, e kady powinien mie na
sobie kamizelk ratunkow. W razie wpadnicia do
wody pomoe ona utrzyma si na powierzchni.
To dotyczy take dorosych, niech nie bd tacy
odwani. Kamizelki s dla wszystkich, bo z wod nie
ma artw!
OPALANKO
Tutaj te trzeba uwaa. Nawet jeli nie leycie
plackiem na play, to przecie opalacie si w ruchu.
A co za duo, to niezdrowo. Skra potrzebuje
specjalnych kremw z filtrami ochronnymi.
3

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Na gow dobrze jest zakada jak jasn czapk


moe by z daszkiem albo kapelusik, jak kto woli.
Bdziecie modnie wyglda i jednoczenie
ochronicie gowy przed przegrzaniem, ktre moe
by niebezpieczne.
ROBALE
W lecie musimy uwaa na osy i szerszenie.
Te pierwsze bardzo chtnie lec poczstowa si
naszymi sodkociami. Drugie - mocno ksaj,
a ich ugryzienia mog by bardzo niebezpieczne!
Uwaajcie wic z jedzeniem lodw lub pczkw na
play. Tam osy tylko na to czekaj. Jeli ju jecie,
to przygldajcie si kademu kolejnemu gryzowi,
eby nie pokn czasem osy, ktra przysidzie
sobie na przysmaku!!! A najlepiej to zrezygnowa ze
sodkoci na play, bo przecie mona je zje
pniej! Kiedy spotkacie gdzie gniazdo os,
to przenigdy nie rzucajcie w nie kamieniami,
nie dotykajcie go, tylko uciekajcie jak najdalej.
Wcieky rj os lub szerszeni moe nawet zabi.
Jeli gniazdo jest blisko waszego domu, powiedzcie
o tym rodzicom. Oni powinni zadzwoni
po straakw ci maj specjalne stroje i sprzt,
dziki ktremu usun nieproszonych goci.
W LESIE ZIELONYM
Las jest pikny latem, ale bardzo biedny.
Czsto ze wzgldu na gorco i susz drzewom gro
poary. Musimy wic im pomc. Jeli maszerujemy
przez las, to nie zostawiajmy w nim mieci,
zwaszcza szklanych butelek. Padajce przez nie
promienie soneczne mog wywoa ogie. W ogle
nie wolno mieci w lasach, ani troch!
Podobnie sprawa ma si z ogniskami. Mona je
rozpala tylko w specjalnie wyznaczonych do tego
miejscach, a po udanej zabawie ognisko trzeba zala
wod. Jeli rozpalimy ogie w lesie i stracimy nad
nim kontrol, to zginie wiele biednych zwierzt,
ptakw i drzew. A tego na pewno nie chcecie.
Uwaajcie take na zwierzta, zarwno te dzikie,
jak i domowe. Absolutnie nie bierzemy na rce
nietoperzy, nie gaszczemy lisw, gdy podejd
mog nas ugry i zarazi wcieklizn, a to oznacza
pobyt w szpitalu! Nie zaczepiamy obcych psw ani
kotw.
BURZA
Nawet Ci, ktrzy si nie boj burzy, powinni
pewne rzeczy wiedzie. Jeli zaskoczy nas gdzie
burza, to nie chowajmy si pod drzewami.
One przycigaj pioruny. Jak najszybciej
powinnimy schowa si w jakim budynku,
bo te posiadaj piorunochrony! Mona te skry si
w samochodzie. Powyczajcie telefony komrkowe,
eby one nie cigny byskawic!
4

ZGUBY I KOLEDZY
Zgubilicie gdzie na play rodzicom? Nie moecie ich
znale? Podejdcie do ratownika lub kogo dorosego
i poprocie o pomoc. Powiedzcie jak si nazywacie,
ile macie lat i skd przyjechalicie. Ratownicy przeka
sobie wiadomo za pomoc krtkofalwek, a potem
pomog szuka rodzinki. Uwaajcie take na rnych
koloniach i obozach. Czasem w towarzystwie pojawiaj
si rne gupie pomysy. Jeli tylko macie wraenie,
e mog si le skoczy nie bierzcie udziau w takich
zabawach. Nie musicie nic nikomu udowadnia,
e jestecie fajni czy odwani. Jeli to ma si zakoczy
wypadkiem nie warto! Nie bierzcie te niczego do
jedzenia, gdy czstuje nim kto zupenie obcy.
Lepiej by ostronym.
Uff Prawie koniec. Jeszcze tylko uwaajcie na siebie
na drogach. Zawsze moecie zrobi nasz quiz, eby
sprawdzi,
ile
wiecie
o
ruchu
drogowym.
No! Tak przygotowanych moemy was puci na
wakacje.

Bawcie si wesoo, wracajcie cali i zdrowi!


Zebra R.

Najwiksze bdy w dziejach wiata.


Bieg historii przybiera czsto zaskakujcy obrt.
Raz po raz wielcy tego wiata podejmuj ze decyzje,
ktrych skutki obserwujemy po dzi dzie. To znane
nam ze szkolnych podrcznikw lub kryjce si jeszcze
w mrokach przeszoci momenty zwrotne naszych
dziejw. Co by jednak byo, gdyby najsynniejsze osoby
w historii nie popeniy tych bdw?
Faraonowie uznali si za bogw.
Staroytny Egipt pod rzdami XVIII
dynastii przeywa nowy pocztek
pod
wzgldem
gospodarczym,
militarnym i kulturalnym. Na scen
nad Nilem wkraczali najsynniejsi
faraonowie, tacy jak Echnaton
i Tutanchamon. Kryli jednak
mroczn tajemnic
Czy mona oddziedziczy bd?
Przekazywa go z pokolenia na
pokolenie, dopki nie stanie si tak
ogromny, e doprowadzi do upadku caej dynastii?
Okoo 1323 roku p.n.e., u schyku ycia
dziewitnastoletni faraon Tutanchamon popatrzy raz
jeszcze na swoje krlestwo, ogromne budowle,
wzniesione wieki wczeniej, ktre przetrwaj kolejne
tysic lat. Dziea bogw! Kime jednak by on sam?
Chudym kalek, bardziej potworem ni bogiem,
ktremu nie starczao si, aby porusza si bez pomocy
suby.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

W cieniu kolosalnych piramid i okazaych wity


mody faraon walczy kadego dnia z blem w swoim
ciele. Jak czsto je przeklina! Deformacje,
szpotawo stopy i wci powracajce cierpienie.
Dzieci take nie byy mu dane dwie crki urodziy
si ju martwe.
Ta pena blu historia dobiega koca wanie
w 1323 roku p.n.e., wraz ze mierci modego
wadcy. Zacza si jednak okoo 230 lat wczeniej od
fatalnego wyniesienia si ponad innych, kiedy to
Ahmose, zaoyciel XVIII dynastii, doszed do
przekonania, e faraonowie s rwni bogom
i dlatego mog podzi dzieci wycznie z innymi
bogami. Polubi wic swoj przyrodni siostr
Ahmes Nefertari. Jego syn take poj za on jedn
ze swoich sistr. W przekonaniu o koniecznoci
utrzymania czystoci rodu faraonowie coraz bardziej
zacieniali wizy krwi. Skutki kazirodztwa nie byy
Egipcjanom znane, ale wida je jeszcze dzisiaj
w znajdowanych przez archeologw popiersiach
i statuach, oraz w przewietleniach mumii: wyduone
czaszki, pokrzywione krgosupy, stopy szpotawe lub
zdeformowane w inny sposb. By moe faraon
Echnaton przeczuwa, e jego klan powoli si
degeneruje, dlatego polubi Nefretete, kobiet nie
pochodzc z rodziny. Jednak syna, wspomnianego
Tutanchamona, spodzi z wasn siostr z fatalnym
skutkiem.
Choroby dziedziczne skumuloway si w modym
krlu bogu w takim stopniu, e kady dzie musia
by dla niego mk. Nie mia szans na spodzenie
potomstwa. Po mierci Tutamchamona rozptaa si
brutalna walka o wadz, podczas ktrej zmordowano
jego matk. Potny Egipt wpad w rce intryganckich
urzdnikw i dowdcw wojskowych.
Dzisiaj mona tylko przypuszcza, jak drog
obraaby XVIII dynastia, gdyby Ahmose nie popeni
bdu i nie nakaza podzi dzieci wycznie wewntrz
wasnej rodziny. Mimo chorb genetycznych elity
w epoce XVIII dynastii powstaway wspaniae
budowle. Egipt by silny zarwno militarnie,
jak i gospodarczo przynajmniej pocztkowo.
Za panowania Echnatona zaczy si silne niepokoje,
a kiedy bd dobieg koca wraz ze mierci
Tutanchamona, Egipt znalaz si na skraju przepaci,
u ktrych lega take sabo armii, intrygi kapanw
oraz recesja gospodarcza. Dopiero za czasw Ramzesa
I mocarstwo ponownie rozkwito.
Kazirodztwo, czyli wspycie z osobami blisko
spokrewnionymi, znane jest rnym cywilizacjom.
Praktykowane byo nie tylko w staroytnym Egipcie,
ale take w Persji, Fenicji, czy poudniowo
amerykaskim imperium Inkw.

Kazirodztwo objte jest najczciej tabu (zakazem)


kulturowym, a jego przekroczenie grozi surowymi
karami. Opowiadaj o tym midzy innymi starogrecki
mit o Edypie oraz biblijna historia o Locie i jego
crkach. Tragiczn konsekwencja tego wystpku dla
faraonw XVIII dynastii okazay si choroby
i deformacje genetyczne.
Opracowano na podstawie wiat Wiedzy
nr 5/2015.

Pytania i odpowiedzi
Jak ptaki widz pod wod?
Wiele ptakw poluje nie tylko w powietrzu czy na
ldzie, ale i pod wod tak jak np. maskonur. Ale co
sprawia, e to nazywane take braciszkiem
arktycznym zwierz widzi wyranie pod wod?
Maskonur ma na oku dwie powieki: doln i grn.
Obie podobnie jak u czowieka maj za zadanie
chroni oko. Ale posiada on, jak i inne ptaki, rwnie
dodatkow, wewntrzn powiek, ktra nawila
i oczyszcza oko. Podczas polowania na ryby tak
zwana migotka peni funkcje wbudowanych okularw
do nurkowania nasuwa si na rogwk oka niczym
szko kontaktowe i sprawia, ze maskonury widz pod
wod bardzo wyranie na odlego kilkudziesiciu
metrw.
Jak dugo moemy wytrzyma absolutn cisz?
45 minut. W kadym razie jest to najduszy czas, jaki
do tej pory udao si czowiekowi wysiedzie
w pomieszczeniu, w ktrym panuje absolutna cisza.
Wedug Ksigi rekordw Guinnessa najcichsze
pomieszczenie znajduje si w amerykaskim stanie
Minnesota. Umieszczone jest ono za podwjnymi
cianami ze stali, betonow barier o gruboci 30 cm
oraz specjaln konstrukcj z wkna szklanego.
Wewntrz pochaniane jest 99,9 % odgosw, wic
pomieszczenie jest niemal martwe akustycznie.
Gdy kto wystarczajco dugo w nim przebywa, musi
liczy si z tym, e bdzie zdezorientowany, a nawet
pojawi si halucynacje. Dlaczego? Ludzie kieruj si
odgosami i s do nich przyzwyczajeni. Kiedy ich
zabraknie, mzg moe nawet zacz je produkowa.
Niepokj budzi te fakt, e w takim pomieszczeniu
syszy si prac wasnych organw serca, puc,
odka itp.
Pny rozruch czowieka!
Dlaczego dopiero co narodzone rebita od razu
potrafi sta i biega, podczas gdy czowiek potrzebuje
zwykle 14 miesicy, aby zrobi pierwsze kroki?
Dziwi to tym bardziej, e ludzki mzg jest o wiele
wikszy od koskiego. Wyjanienie: rebita
przychodz na wiat nie tylko z kompletnie
rozwinitym instynktem ucieczki rwnie obszar
mzgu odpowiedzialny za motoryk jest ju
uksztatowany.
5

CHRZSZCZ NR 6 (10)

U niemowlt natomiast poczenie neuronowe


umoliwiajce sprawne poruszanie si powstaj
w cigu pierwszych lat ycia.
Diesel z wody i powietrza?
Audi wyprodukowao pierwsz parti e-diesla.
To syntetyczne paliwo tworzone z wody i dwutlenku
wgla przy wykorzystaniu energii pochodzcej
ze rde odnawialnych. Co wane, efektywno
procesu zamiany energii i wody w wglowodory
wynosi a 70 %. Gdyby taki pprodukt
przeksztaci w gotowe paliwo, musi on jeszcze
trafi do rafinerii ( podobnie jak zwyka ropa
naftowa). E-diesel jest jednak znacznie bardziej
ekologiczny. W wyniku jego spalania do atmosfery
trafia bowiem dwutlenek wgla, ktry wczenie
zosta z niej pobrany. Dziki temu samochody nie
bd pogbiay efektu cieplarnianego.
Kiedy wystartuje pierwsza zaogowa misja
na Marsa?
Ju za sze lat ludzie maj polecie na pokadzie
Oriona i przeprowadzi pierwsze testy. A na lata
trzydzieste XXI wieku zaplanowana jest podr na
Czerwon Planet. Obecnie wydaje si, e to bardzo
odlege plany, ale NASA ju dzi prbuje wzbudzi
zainteresowanie przyszej zaogi t przygod
w przedszkolach i szkoach. Dla amerykaskiej
agencji kosmicznej to zupenie oczywiste: ,,To tam
siedz
przyszli
astronauci.
Dzisiejszy
czwartoklasista moe zosta trzynast osob,
ktra stana na obcym ciele niebieskim ponad p
wieku temu po Eugenie Cernanie
Czy mona sfaszowa materia genetyczny?
lady DNA nale do najpewniejszych dowodw
przestpstwa. Sprawca moe jednak cakiem atwo
skierowa policj na faszywy trop wystarczy, e
pozostawi na miejscu zbrodni wosy lub kawaki
skry potencjalnego ,,koza ofiarnego. Ale izraelscy
badacze wykazali niedawno,
e
dysponujc odpowiedni baz genomw, mona
stworzy lady DNA dowolnej osoby i ,,wrobi
j np. w morderstwo. Wedug badaczy byby
w stanie to zrobi ju student biologii,
a renomowane laboratorium medycyny sdowej nie
mogoby rozpozna, e ta prbka to faszerstwo.
Czy istnieje szczepionka przeciwko przemocy?
Niedobr serotoniny sprawia, e czowiek staje si
agresywny:
najbrutalniejsi
winiowie
maj
najnisze stenie tego neuroprzekanika we krwi.
Jednak Frederickowi Mellerowi z Uniwersytetu
Teksaskiego w Houston udao si w ramach
badania sterowa zachowaniem uczestnikw
wycznie za pomoc specjalnej diety. Okazuje si,
e na stenie serotoniny duy wpyw ma to,
6

co jemy. Ludzie majcy skonno do agresji mogliby


korzysta z lekw podwyszajcych poziom tej
substancji w mzgu wywnioskowa Meller.
Zebra R.

Moje wiersze
Biae wiersze s pikne,
Ale nie ludowe
Moje wiersze te adne,
Dzi zebrane i nowe.
I nie tylko wiersze,
Pisz wiele wspomnie.
A gdy kiedy umr,
To zostanie po mnie.
Dawniej ludzie na wsi,
Bardzo si kochali.
I w trudnych warunkach
Sobie pomagali.
Dzisiaj jest nienawi,
Czy stary, czy mody.
Jeden drugiego utopiby
W yce wody...
Chaniw 2015.

Ukoczyam ju 90 lat, stara ju gowa, ale jeszcze


napisaam wiersz... Polityka mnie nie obchodzi.
Pisz to, co spostrzegam wok siebie i jak to
odczuwam. Nasz Chaniw wymiera, duo modych
wyjechao zagranic. Wiele zmienio si na wsi.
Dawniej byo wesoo na wsi, ludzie si szanowali,
a dzisiaj nikt nikogo nie lubi. Na pocie wisi tabliczka
"Zy pies", i cho nie ma psa, to tabliczka wisi, nikt do
nikogo nie chodzi.
Jestem zdrowa, czego i Czytelnikom Chrzszcza ycz.
Honorata Banach

Chaniw koci parafialny.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Z miasta
Szczebrzeszyscy samorzdowcy na "pudle"
Reprezentanci Gminy Szczebrzeszyn zajli 3 miejsce
w Sztafecie
Samorzdowej
zorganizowanej
w Zamociu
w ramach
obchodw
Dnia
Samorzdowca. Zawody miay miejsce w ubiegy
pitek (29 maja) na terenie zamojskiego OSiRu
i Parku Miejskiego.
W skad druyny brzowych medalistw weszli:
Agnieszka i Tomasz Kostrubiec, Magorzata Bednarz,
Marcin Rogala i Jarosaw Socha.
MDK Szczebrzeszyn

Dzie Dziecka na Rynku Miejskim.


W minion niedziel na Rynku Miejskim
w Szczebrzeszynie witowalimy Dzie Dziecka.
Impreza zorganizowana przez Delikatesy Centrum,
Bushido Szczebrzeszyn, SP nr 1, Przedszkole i MDK
zgromadzia liczne grono modych szczebrzeszynian
i ich opiekunw. Nie brakowao atrakcji oraz
wystpw artystycznych i pokazw sportowych.
Swoje programy zaprezentoway zebranym grupy
dziecice
i modzieowe
gminnych
placwek
edukacyjnych i Miejskiego Domu Kultury.
MDK Szczebrzeszyn

KOROMYSO laureatem Podlaskiej Nuty 2015


W ostatni weekend maja 2015 r. zesp
KOROMYSO
FOLK
MASZYNA
ZE SZCZEBRZESZYNA
goci
w Bielsku
Podlaskim, gdzie znalaz si wrd laureatw
konkursu Podlaska Nuta 2015 w kategorii piosenki
ludowej. Zespl zaprezentowa si rwnie
publicznoci podczas koncertu na scenie ustawionej
obok bielskiego magistratu w ramach obchodw
Dni Bielska Podlaskiego. Zesp zmuszony by zagra
w okrojonym
skadzie.
Niedocignionego
instrumentalist Roberta Sitkowskiego zatrzymay
na Roztoczu obowizki subowe, zastpi go
na akordeonie Piotr Koczuap uszczuplajc
jednoczenie pierwsz lini formacji.
MDK Szczebrzeszyn

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Wrczenie medalu gminie Szczebrzeszyn


W dniu 01 czerwca 2015 r. o godzinie 11:00 w sali
konferencyjnej Urzdu Miejskiego odbya si
uroczysto odznaczenia Gminy Szczebrzeszyn
medalem upamitniajcym udzia Armii Krajowej
w obronie mieszkacw Zamojszczyzny z okazji
70-tej rocznicy Akcji Burza, przyznanym przez
wiatowy Zwizek onierzy Armii Krajowej Okrg
Warszawa, rodowisko 9 Puku Legionw AK Ziemi
Zamojskiej.
Burmistrz Szczebrzeszyna, Marian Mazur odebra
odznaczenie dla Gminy Szczebrzeszyn z rk
pukownika
Mariana
Bronikowskiego.
Medale
otrzymali take
zasueni
historycy
i regionalici, pani Regina Smoter- Grzeszkiewicz,
pan Romuald Koodziejczyk oraz pan Aleksander
Przysada.
W uroczystoci uczestniczyli rwnie byli onierze
Armii Krajowej, pani Krystyna Leszczyska oraz pan
Leon Marczewski, Genera Dywizji pan Krzysztof
Szymaski, pani Aleksandra Ogiska, pan Zygmunt
Krasny, radni, dyrektorzy szk wraz z uczniami,
przedstawiciele Urzdu Gminy.
m.

WIATOWY ZWIZEK ONIERZY ARMII


KRAJOWEJ
OKRG WARSZAWA
rodowisko9.pp. Leg. AA Ziemi Zamojskiej
Zarzd rodowiska 9 Puku Piechoty Leg. AK Z.Z na
podstawie Uchway Zebrania Oglnego z dnia
6 padziernika 2014 roku, ma zaszczyt przekaza
z okazji 70 rocznicy Akcji ,,BURZA
MIASTU I GMINIE SZCZEBRZESZYN medal
upamitniajcy udzia Armii Krajowej w obronie
ludnoci Zamojszczyzny.

Szczebrzeszyn wraz z ca Zamojszczyzn


szczeglnie ucierpia podczas II wojny wiatowej.
Tu panowa terror niemiecki nie majcy precedensu
w skali caej okupowanej Europy. Wysiedlenia
poczone z mordowaniem ludnoci, gehenna ,,dzieci
Zamojszczyzny, holokaust ydw szczebrzeskich,
spowodoway zdecydowany opr spoeczestwa
i powstanie potnych organizacji zbrojnych
przede wszystkim oddziaw Armii Krajowej
i Batalionw Chopskich.
Tu w oparciu o szpital miejski i jego dyrektora
Zygmunta Klukowskiego mjr Stanisaw Prus
,,Adam tworzy zalki przyszego 9 p,p, Leg. AK.
Tutaj rwnie organizowali swoje oddziay
partyzanckie tacy wybitni dowdcy jak: por. Jan
Turowski ,,Norbert i por, Tadeusz Kuncewicz
,,Podkowa.
Patriotyzm miejscowej ludnoci promieniowa na
powiat zamojski, a jego mieszkacy masowo
zapeniali oddziay lene i terytorialne Armii
Krajowej.
Po cikich bojach 9 p.p. Leg. AK z wycofujcym
si wrogiem, w dniu 26 lipca 1944 roku II kompania
por. Tadeusza Kuncewicza ,,Podkowa, zdobya
miasto Szczebrzeszyn, a jej onierze - Marian
Bronikowski ,,Grzmot i Stanisaw Bisior ,,migo
zawiesili na ratuszu biao- czerwon flag.
rodowisko 9 p.p. Leg. Ak poczyta sobie
za wielki zaszczyt, jeli Pan Burmistrz zechce
umieci nasz MEDAL pamitkowy w zbiorach
Domu Kultury ku pamici potomnych.
Prezes rodowiska
Ppk in. Marian Bronikowski
,,GRZMOT
Warszawa, maj 2015 r.

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Kolejny sukces grupy Nordic Walking


Reprezentanci Szczebrzeszyna w minion sobot
wzili udzia w oglnopolskich zmaganiach Nordic
Walking w Kolbuszowej. Zawody zorganizowano
w ramach Pucharu Polski i Pucharu Europy.Wyjazd
okaza si szczeglnie udany dla Magorzaty Pacyk,
ktra zaja drugie miejsce na dystansie 5km.
Gratulujemy i yczymy kolejnych sukcesw.
MDK Szczebrzeszyn

Dni Chrzszczowego Grodu


W dniach 6-7 czerwca 2015 r. na rynku miejskim
w Szczebrzeszynie odbyy si ,,Dni Chrzszczowego
Grodu. Patronat medialny nad imprez objo Radio
Lublin.
"Dni Chrzszczowego Grodu" zostay zorganizowane
w ramach projektu " W Szczebrzeszynie chrzszcz..."
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa
Lubelskiego na lata 2007-2013.
MDK Szczebrzeszyn

Dajmy sobie i innym poy!


Nie nazywaj czowieka niekompetentnym czy
czowiekiem bez zasad. Jeli si pomylisz, mog ci
tak nazywa inni.
*
Czowiek buduje siebie lub niszczy przez cae ycie.
I dlatego powinien mie wiele pretensji i uwag do
siebie i swojej postawy.
*
Czowiek korzysta z rozkoszy istnienia od rozkwitu
do staroci. Jednoczenie uczestniczy w kopotach
tworzenia swojego ycia i w dziaaniach.
*
Dominujcymi cechami czowieka s: - ruch myli i
ciaa, dziaanie i ycie oraz nieustanne przemijanie.
*
Kady czowiek ma prawo do zmiany. Do jakiej?
Radz i osdzaj: najblisi, wspobywatele rnych
spoecznoci, nauki o czowieku, religie i kocioy
oraz rne wadze.
*
Opinia publiczna ma dla nas wiele praw, a c my
bezbronni mamy za wybr? Moemy ,,poskaka po
stacjach telewizyjnych i radiowych oraz gazetach.
9

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Niektrzy ludzie w deniu do stanowisk i wpyww


zapominaj o odpowiedzialnoci i uczciwoci.
W podaniu wielu rzeczy i podlegoci ludzi
mona znale przyjemnoci, ale take duo kopotw
o rozterek moralnych.
*
Staraj si unika i ucieka od swojej zoci i frustracji,
zmieniajc na kilka dni rodowisko i rozmwcw.
Niech twoja inteligencja nie bdzie constans,
ale wyranie pyncym strumykiem, dlatego wiosuj
ku wyznaczonym celom i nadziejom.
*
Starsi krytykuj modych, nie pamitajc, jacy byli
sami w ich wieku. Modzi starszych lekcewa
i wymiewaj za ,,stare podejcie do przyszoci
narodu.
*
Trudno jest czowiekowi prognozowa zachowania
oraz losy wasne i zbiorowe. Zawiadcza o tym myl
Prymasa Stefana Wyszyskiego: ,,Polska albo bdzie
trzewa, albo nie bdzie jej wcale.
*
Kontroluj co mwisz, atwo co skama lub
koloryzowa. Jeli chcesz by pomostem midzy
ludmi dawaj temu wyraz w sowach i czynach.
*
Przywoaj wspomnienia z przeszoci, aby lepiej j
oceni i nie popenia nowych bdw.
*
Pilnuj swego serca i innych organw, lubi one
zaskakiwa uprawianiem rnych gier i zabaw.
Czy poznae ju swojego anioa i diaba w sobie?
*
Czowiek lubi sdzi i ocenia innych, gorzej
z samoocen, ktrej dokonuje rzadko, subiektywnie i
po czasie. Dlatego samozadowolenie i pycha bywaj
przyczyn naruszania waciwych i podanych
relacji interpersonalnych.
*
Niezalenie od tego jak mylimy o innych, stajemy
si czstk wikszych i zrnicowanych zbiorowoci
ludzkich. Dlatego nie naley upaja si swoj wadz,
a pomyle, kto i jakie zwierzchnictwo ma nad tob i
jak je oceniasz? Mahatma Gandhi susznie radzi
,,Kady musi odnale swj pokj w sobie.
*
Wystarczy kilka dni w ku szpitalnym, a czowiek
uzmysawia sobie krucho swego losu oraz mao
spraw i rzeczy, a take rnych dziaa podjtych
kiedy, realizowanych dzi, a moe w przyszoci
odmienionej. Czowieku! Nie narzekaj i nie krzycz,
e cierpisz!
Czesaw Banach
Z ksiki Dajmy sobie i innym poy, Krakw 2011.
10

Ra
Ach, ta ra! ach, ta ra!
Co si w twoje okno wdziera,
Na pokusy mnie wystawia,
Sen i spokj mi odbiera...
Wci z zazdroci myl o niej,
Cho jej nie miem dotkn rk,
Bo mnie gniewa, e bezkarnie
Patrzy noc w twe okienko.
Radbym nieraz rzuci wzrokiem,
Bdzc w wieczr po ogrodzie,
Radbym dojrze... ale zawsze
Stoi ra na przeszkodzie!
Ona winna! ona winna,
e ciekawo moj drani,
Bo gdzie siga wzrok nie moe,
Siga sia wyobrani.
Odtwarzajc pikno twoj
Coraz bardziej trac gow,
Zamiast pczkw, zawsze widz
Twe usteczka karminowe.
A gdy jeszcze wonne kwiaty
Poosrebrza blask ksiyca,
Wtedy, wtedy w kadej ry
Widz tylko twoje lica.
A myl coraz dalej biegnie
I wypenia posta cudn,
I odsania wszystkie wdziki...
Bo fantazj wstrzyma trudno.
Widz ciebie na wp senn,
Snem rozkoszy rozmarzon,
Widz wosw splot jedwabny,
nien fal drce ono.
I te usta, co mionie
Wp otwarte chc czarowa,
I rozwaam: co za rozkosz,
Takie usta pocaowa!
Krew si ogniem w yach pali,
Chc ten obraz pieci wiecznie...
Lecz przy ry pod okienkiem
Sta modemu niebezpiecznie.
Gdybym tylko mg by pewny,
e ci, pikna, nie oburz,
Bybym, bybym ju od dawna
Pod twym oknem zdepta r.
Adam Asnyk

CHRZSZCZ NR 6 (10)

Nowoci wydawnicze
Joanna Opiat Bojarska Zaufaj mi, Anno. Ambitna
dziennikarka TV przeprowadza wywiad z politykiem,
ktrego syn wypad z balkonu podczas imprezy
sylwestrowej. Ojciec nie wierzy w przypadkow
mier.
Dziennikarka prbuje ustali prawdziwy przebieg
wypadkw, ale otrzymuje oficjalny zakaz zajmowania
si t spraw. Jednak kiedy pojawiaj si nowe ofiary
wrd uczestnikw feralnej imprezy, robi wszystko, by
odkry prawd. Kim jest morderca i czy uderzy
ponownie?

Xinran Wiadomo od nieznanej chiskiej matki .


Autorka opowiada o okradzionych z macierzystwa
matkach i osieroconych crkach, zabiera nas w sam
rodek ycia po stracie, take jej wasnego ycia.
Polityka jednego dziecka, ale take okrutna tradycja,
zmusia wiele chiskich kobiet, by odday swoje crki
do adopcji, inne zmuszono do ich porzucenia na
ulicach miast, przed szpitalami, sierocicami lub na
peronach kolejowych. To bardzo osobista, pena
smutku, cho niepozbawiona nadziei ksika niosca
przesanie do chiskich dziewczynek, ktre zostay
adoptowane pokazuje im prawdziwe ycie ich matek
oraz upewnia je, e byy kochane i nie zostan
zapomniane.
Zapraszamy
MGBP w Szczebrzeszynie

Szabat w moim sztetlu.


C.d.
Niektrzy ludzie szukali ju okazji do robienia artw
z wydatkw innych. Prbowaliby nawet skoni osoby
sabe w piewie i prowadzeniu modw do
przewodzenia w odprawianiu obrzdw, a te,
w zaistniaej sytuacji, zrobiyby to, gdyby tylko
nadarzya si taka okazja. Tego rodzaju inicjatywa
wyszaby z zachodniej awki. W rodku Lechu
Neranena ( pocztek psalmu 95-pjdcie radonie
piewajmy Panu) wprowadziliby prowadzcego
w melodie Nowego Roku i cae zgromadzenie
czerpaoby z tego nieco przyjemnoci. Niemniej
jednak rebe Jeremiachu zwrciby swoj twarz
skierowan na wit Ark w stron zachodniej awy,
a jego spojrzenie spowodowaoby, i kady
ze
zgromadzonych
znw
by
spowania.
Wraz z powrotem wiernych z Bet ha - midrasz do
domu, modzie sza na przechadzk, a ulice
pustoszay. Z otwartych drzwi i okien mona byo
usysze brzk zastawy stoowej, przeplatajcy si
z dwikami nuconych melodii Szabatu.
***
Sobota rano. Dao si sysze piewy. Znajome sowa,
domowe melodie. Im bliej docieraj, tym wikszego
nabieraj znaczenia to piosenki hebrajskie.
Ciekawo wyciga ludzi z domw. Z daleka stopnie
wojskowe; im bliej docieraj, tym wyraniejsze staj
si ich brzowe odblaski to modzi Betaru
(syjonistyczny,
prawicowy,
ydowski
ruch
modzieowy) wracajcy ze szkole wojskowych.
Na chodnikach mona ju spotka modych ludzi,
ktrzy wyszli na spacer niektrzy w nowych butach,
inni wystrojeni w nowe garnitury. Z nowym
garniturem mody mczyzna musia podda si
sobotniej, otwartej lustracji. Przyjaciele obracali
osobnika i ogldali go od stp do gw. By badany ze
wszystkich stron, pytany o krawca, ktry wykona
garnitur, a na kocu otrzymywa opinie na temat
ubioru. Potwarte drzwi zakadu fryzjerskiego nie
spoczyway. Modzi ludzie wchodzili zaronici,
a wychodzili z ogolonymi twarzami.
Nowa droga stawaa si z upywem czasu coraz
bardziej zaludniona. Stojcy modzi ludzie prowadzili
oywione dyskusje. Grupki modziey spaceroway od
niechcenia, nucc cicho hymn pracy. Dao si sysze
ostry dwik marszu El Adon (Hymn o stworzeniu)
dochodzcy z domu Gerszona Kupera. Tutaj Gerrer
Chasidim (zwolennicy cadyka z Gry Kalwarii)
odprawiali poranny obrzdek Szabatu (Szachrit by
przeprowadzany wczenie,
11

CHRZSZCZ NR 6 (10)

poniewa pomidzy Szachritem a Musaf - dodatkow


modlitw odmawian przy nowiu ksiyca w szabat
i wita- bya przerwa na nauk).
Ojcowie i ich dzieci, przepasani szalami
modlitewnymi, napywali jedni do synagog, inni do
domw modlitwy (Bet ha - midrasz). W domu
modlitwy modlili si: Asydejczycy nie uczszczajcy
do Sztibl.
Asydyjczycy majcy al do Sztibl,
Balebatim, ktrzy byli Syjonistami, Balebatim ktrzy
nie byli Syjonistami, a take tum zwykych ludzi.
Lewa strona wschodniej ciany naleaa do
Syjonistw. Mosze Hirsz Berger, Abraham Finkel,
Jeremiachu Ginzburg, Benjamin Chmielasz, Szaja
Wertman i Mosze Mantel siedzieli w tych awach.
Pierwsi wierni z aw Syjonistw zaczynali
przybywa podczas czytania Szemy ( suchaj Izraelu
Pan jest twoim Bogiem). Po pierwszym Szmone Esrej
gwna modlitwa w kadym naboestwie) oywia
si poowa wschodniej awy. To tam dyskutowano
o najwaniejszych wydarzeniach przeczytanych
w dziennikach "Heint" i "Moment". Sowa Joassohna
powtarzane byy ze smakiem, artyku Icchaka
Grinbauma wywoywa burzliwe spory, cieszy esej
Hillela
Zeitlina,
a
wywody
Wodzimierza
abotyskiego ostro krytykowane. adne walenie
w stoy czy woanie "Sza" nie mogo przerwa
gorcych dyskusji. Jedyn rzecz, ktra moga
odcign uwag uczestnika dyskusji bya propozycja
powrotu do Tory. Bya to pierwsza rzecz na kocu
recytowania Keter, modlitwy, ktra zaskakiwaa
wiernych, gdy oznaczaa, e uroczystoci dobiegaj
koca; zaczynali wic ciga swoje szaty
modlitewne. Konwersacje ustaway, a ludzie powoli
rozchodzili si do domw.
Opuszczajc Bet ha - midrasz mona byo
zobaczy dziewczta i chopcw, ktrzy modlili si
wczeniej w Bet ha - midrasz, a teraz
przechadzajcych si w oczekiwaniu na swoich
ojcw, ktrzy koczyli jeszcze modlitwy. Stopniowo
spacerujce tumy zaczy opuszcza ulic.
Ostry zapach pieczonego czulentu unosi si
w powietrzu; pochodzi on od kobiet nioscych swj
czulent.
Po posiku siadano na awkach przy domach. Jedzono
tam owocowe desery typowe dla Szabatu i czsto
prowadzono pogawdki z ssiadami. Nieco pniej
najstarsi z rodu udawali si na drzemk.

Modzi ludzie zaczynali opuszcza sztetl na cae


popoudnia. Ciepo Sztetla palio. Fabryka sody
Kackela bya przepeniona ludmi. Tutaj gazowan
wod sodow gasili pragnienie po sonym, tustym
czulencie
Cz ludzi chowaa si w tak gorcy sobotni
dzie w cieniu w poowie zamknitych drzwi cukierni
Josela Warmana, gdzie oddawali si przyjacielskiej
grze w szachy. Wielu modych ludzi chodzio na
pla, wielu do kwitncych sadw, a wielu do dolin
midzy wzgrzami wok cmentarza. Na play
(zapewne nad brzegiem rzeki Wieprz), modzie,
dziewczta i chopcy, na trawie na ce wystawiali
swoje podkryte ciaa na soce. Twarze byy
wysmarowane kremem, a nosy przykryte limi, ktre
miay chroni przed oparzeniem.
Modzi mczyni wygupiali si w wodzie, uczc
jeden drugiego pywa. Pywacy za popisywali si
swoimi umiejtnociami.
W kwitncych sadach grupki modych mczyzn
(byych studentw Sztibl)
mogy spotka si
z grupkami dziewczt i zajada si razem wieymi
owocami prosto z drzew. Lec obok siebie na
kocach rozoonych jeden przy drugim lub po prostu
na rozoonych marynarkach wyznawali sobie mio.
W dolinach pomidzy wzgrzami czsto odbyway
si zorganizowane spotkania partii politycznych:
Syjonistw ( ruch wywodzcy swoj nazw od
wzgrz Syjon, majcy za zadanie stworzenie
i umocnienie pastwa ydowskiego na terenie
Palestyny), Bund (ydowska Partia Robotnicza) i He
Chaluc (organizacja modzieowa przygotowujca
pionierw do pracy w Palestynie).
To wanie tam odbyo si kilka spotka czonkw
partii Judenstadt (celem bya odbudowa pastwa
ydowskiego na terenie Palestyny). Byo to zaraz po
puczu partii Rewizjonistw w 1933 roku. Jankiel
Gewirtz i Chaim Ber Bach byli w zarzdzie.
Ja rwnie byem czonkiem Komitetu.
Modzi ludzie pozostawili w dolinach midzy
wzgrzami wiele sekretw. Wyznawali oni swoje
uczucia i mio bezkompromisowo. Nie jeden raz te
sodkie sny zakcane byy przez goja (nie - yda)
idcego szybkim krokiem z kos i sierpem.
Emanuel Chmielasz
Z Opowieci z kraju dziecistwa Jelenia Gra 2004.

Chrzszcz miesicznik informacyjny


Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj
12

www.chrzaszcz.com.pl

You might also like