Professional Documents
Culture Documents
wyrazi
uczucia,
myli,
przekonania,
wymieni
informacje
i
pogldy,
wyda
polecenia,
wyrazi
swj
stosunek
do
partnera,
nawiza
stosunki
z
innymi
ludmi.
Komunikowanie si w formie rozmowy jest procesem dwustronnym o okrelonej dynamice.
Skuteczna komunikacja zachodzi wtedy, gdy odbiorca rozumie jakie przekazy kieruje do
niego nadawca. W skutecznej komunikacji informacja nadawcy oddaje jego intencj, a
interpretacja odbiorcy zbiega si z zamiarami nadawcy. Na komunikacj wpywaj nasze
potrzeby, oczekiwania, postawy, ale rwnie reakcje wywoywane przez nas u naszego
rozmwcy. O skutecznej komunikacji, czyli porozumieniu moemy mwi wtedy, gdy istnieje
zgodno intencji nadawcy i intencji przypisanych mu przez odbiorc.
Czsto si zdarza tak, e w pewnym momencie sprawna dotychczas rozmowa, zaczyna
stawa si nieuporzdkowana. Midzy nadawc i odbiorc pojawia si nagle jaka bariera
utrudniajca, a nawet uniemoliwiajca dalszy proces wzajemnego komunikowania si.
Przeszkody takie nazywamy barierami komunikacyjnymi. Generalnie bariery takie
moemy
podzieli
na
zewntrzne
i
wewntrzne.
Do czynnikw zewntrznych zaliczamy takie przeszkody, ktre pojawiaj si w naszym
najbliszym otoczeniu. Nale do nich na przykad: gona muzyka, gone rozmowy obok
nas czy gwar uliczny. Takie bariery s dosy atwe do usunicia poprze zmian miejsca
rozmowy
lub
wyczenie
muzyki.
Inna grup barier komunikacyjnych stanowi bariery wewntrzne. Te z kolei wynikaj z z
rnicy pogldw osb rozmawiajcych, napicia emocjonalnego midzy nimi, braku
zaufania czy te czy te nieprawidowej interpretacji przekazywanych wzajemnie
komunikatw zarwno w sferze werbalnej, jak i niewerbalnej. Bariery takie pojawiaj si po
obu stronach procesu komunikacji, a wic po stronie nadawcy i odbiorcy.
Pojawienie si barier uniemoliwia wic prawidowe porozumiewanie si midzy ludmi, i
aby skierowa rozmow na prawidowe tory, naley bariery te zlikwidowa. Najpierw jednak
trzeba je zidentyfikowa i okreli, jakie czynniki przeszkadzaj nam w rozmowie i skd si
bior.
Wewntrzne bariery komunikacyjne moemy podzieli na cztery podstawowe grupy, czyli:
osdzanie,
decydowanie
za
innych,
uciekanie
od
cudzych
problemw,
blokady
jzykowe.
Osdzanie przejawia si w narzucaniu rozmwcy wasnych opinii i pogldw oraz
rozwizywaniu jego problemw, ocenianiu go na podstawie wygldu lub tonu gosu, a nie na
nadchodzcych
sygnaw
suchowych.
Suchanie
to
swego
rodzaju
Ja czuj (jestem)......................................
Kiedy Ty...................................................
Poniewa...................................................
Czasami mamy do czynienia z tak komunikacj, ktra od jednej z osb wymaga odpowiedzi
odmownej. Nie jest to atwe, gdy jednostki bardzo czsto maj problemy z jasnym
formuowaniem odmowy. Jeeli chcemy unikn wywoania konfliktu, warto posuy si
technik asertywnoci. Komunikat oparty na waciwej asertywnoci skada si z trzech
elementw:
sowo nie
konkretne przedstawienie sytuacji lub czynnoci, ktrej nie chcemy si podj
prawdziwe uzasadnienie odpowiedzi odmownej
Zaburzona i niewaciwa komunikacja jest przyczyn wielu nieporozumie, do ktrych
dochodzi w relacjach midzyludzkich. Wielu z nas podczas codziennych relacji z innymi
osobami w niewaciwy sposb interpretuje okrelone intencje drugiej osoby. Czsto te
druga osoba nie potrafi w jasny i przejrzysty sposb sformuowa swoich oczekiwa.
Najbardziej efektywna i skuteczna komunikacja jest wtedy, kiedy okrelona wypowied
jednej ze stron jest odczytana i zinterpretowana zgodnie z zaoeniami nadawcy. W celu
zrozumienia istoty komunikacji naley pozna mechanizmy i procesy, ktre le u jej
podstaw.
Elementy komunikacji:
myl w umyle nadawcy pojawia si zacztek jakiej myli
kodowanie zamiana okrelonej treci na pewne gesty i symbole, kodowanie jest
niezwykle istotnym procesem, gdy nadawca komunikatu chce by zrozumiany przez
odbiorcw i dziki kodowaniu chce stworzy pewn wsplnot, ktra zapobiegnie
ewentualnym nieporozumieniom i zaburzeniom w komunikacji
odkodowanie jest to proces modyfikacji komunikatu przez suchacza w taki sposb,
ktry umoliwi mu zrozumienie danego komunikatu, proces odkodowania odbywa si
w dwch fazach: w pierwszej suchacz otrzymuje okrelony komunikat, a w drugiej
dokonuje jego przeksztacenia, na proces odkodowania wpywaj osobiste
dowiadczenia suchacza oraz jego ocena zastosowanych symboli
sprzenie zwrotne jest to wyraanie reakcji na usyszany komunikat, istniej dwa
rodzaje sprze zwrotnych: wyraenie bezporednie (np. potakiwanie gow) i
wyraenie porednie (np. wzrost wydajnoci pracy), w tym przypadku mona mwi o
pewnej zalenoci im silniejsze jest sprzenie zwrotne, tym wyszy i lepszy poziom
komunikacji
Na proces odkodowywania komunikatu wpywa zarwno tre danej wypowiedzi, jaki jej
okrelony kontekst. W treci wypowiedzi zawieraj si poszczeglne sowa, ktre poprzez
zastosowanie regu gramatycznych przemieniaj si w semantyczne frazy. Kady uczestnik
komunikacji w indywidualny sposb posuguje si danym jzykiem oraz w sposb
charakterystyczny dla siebie tworzy i interpretuje dane wypowiedzi. Elementami kontekstu
danego komunikatu jest ton gosu, mowa ciaa oraz kontakt wzrokowy. Te trzy skadniki
wchodz w zakres ekspresji niewerbalnej, ktra w komunikacji peni bardzo istotn rol.
Wielu z nas bardziej ufa przekazowi niewerbalnemu, ni takiemu, ktry zosta
wypowiedziany za pomoc sw. Przeprowadzone badania dowodz, e na ogln ocen
wypowiedzi wpywaj rne kanay przekazywania komunikatu. Badania pokazuj, e
komunikat wyraony za pomoc sw jedynie w 7% wpywa na ocen wypowiedzi.
Natomiast ton gosu ma wpyw na ocen a w 38%, a mimika nawet w 55%.
Mwic o komunikacji interpersonalnej nie sposb nie wspomnie tu a barierach
komunikacyjnych. Do barier komunikacyjnych zaliczamy te wszystkie czynniki, ktre
wywieraj niekorzystny wpyw na komunikacj. Bariery komunikacyjne utrudniaj
zrozumienie informacji zawartych w danym komunikacie. Bariery komunikacyjne mog mie
charakter fizyczny lub psychologiczny. Do barier komunikacyjnych zaliczamy:
rnice kulturowe wszystkie nasze dotychczasowe dowiadczenia maj wpyw na
nasz system poznawczy, zrnicowania w interpretacji tego samego komunikatu przez
kilka osb wynikaj wanie z kontekstu poznawczego i zwizanych z nim
dowiadcze, ktre w zasadniczy sposb odciskaj swoje pitno na sposobie mylenia
kadego z nas
brak decentracji zrozumienie rozmwcy oraz waciwa interpretacja danego
komunikatu jest moliwa tylko wtedy, jeeli bdziemy w stanie przyj punkt
widzenia i perspektyw nadawcy komunikatu, osoba, ktra opiera si tylko na wasnej
osobie i na wasnym punkcie widzenia nie moe by ani dobrym suchaczem, ani
dobrym rozmwc
utrudnienia percepcyjne komunikacja moe by zaburzona, gdy nie jestemy w
stanie zrozumie swojego rozmwcy, ktry ma niewyran artykulacj, mwi zbyt
szybko, jaka si itd.
stereotypy okrelone stereotypy wpywaj na nasz komunikacj, np. osoba, ktra
posiada wysoki status spoeczny bdzie zazwyczaj suchana duo chtniej, ni osoba,
ktrej status jest niski, jeeli nasz rozmwca charakteryzuje si pewnymi atrybutami,
ktre
mog
by
przejawem
jego
wysokiego
statusu
spoecznego,
to
Rodzaje gestw:
emblematory niewerbalne zastpniki okrelonych wyrazw, np. znak suchawki
oznaczajcy, e rozmawia przez telefon
afektatory niewerbalne zachowania, ktre wiadcz o odczuwanych emocjach bd
uczuciach, np. opuszczenie gowy moe by oznak wstydu lub oniemielenia)
ilustratory - gesty pozwalajce w sposb plastyczny podkreli dan wypowied, np.
podczas opisu maego dziecka gestykulujemy w charakterystyczny sposb, aby
podkreli mae rczki
regulatory gesty, ktre su synchronizacji przebiegu wymiany zda, np. skinienie
gowy oznaczajce akceptacj
adaptatory gesty, ktre mog posuy jako zaspokojenie pewnych potrzeb, np.
obgryzanie paznokci podczas odczuwanego zdenerwowania
Mona przytoczy tu pewn ciekawostk ot przeprowadzone badania wykazay, e w
przypadku, gdy jednostka opowiada o swoich wewntrznych stanach i przeyciach, to
najczciej dotyka lewej strony swojego ciaa, natomiast, gdy czuje niepewno zwizan z
nawizaniem kontaktu z nieznan wczeniej osob, to najczciej dotyka prawej strony ciaa.
Okrelona pozycja ciaa, jak zajmujemy podczas rozmowy, moe by wyrazem naszego
samopoczucia. Nasza postawa moe wyraa nasze napicie psychiczne, ktre ujawnia si
poprzez znaki statyczne (np. zacinite donie, cile zczone stopy) lub poprzez znaki
kinezyczne (np. krcenie gow, nerwowa gestykulacja). Przyjmowana przez nas postawa
ciaa wyraa take nasz stosunek do rozmwcy np. przejawem naszej sympatii i yczliwoci
jest postawa umoliwiajca kontakt wzrokowy.
W zachowaniach przestrzennych mamy do czynienie z czterema strefami, ktre wystpuj
podczas kontaktw z innymi ludmi. S to:
strefa intymna (0 45 cm)
strefa osobista (45 120cm)
strefa spoeczna (120 360cm)
strefa publiczna (360 600cm)
Blisko przestrzenna jest wyznacznikiem sympatii i yczliwoci jeeli jestemy z kim w
bliskich relacjach, to dystans pomidzy nami, a tym kim jest niewielki.
Funkcje komunikacji niewerbalnej:
a) funkcja informacyjna:
Komunikacja niewerbalna jest istotnym rdem wiedzy i informacji. Dziki niej mona
dowiedzie si o samopoczuciu rozmwcy, jego pewnoci siebie, stanie uczuciowo
wypowiedzi
na
zawarto
wypowiedzi
wpywa
wadza,
stosunki
suchania oraz
przekonywania. Pewne arabskie powiedzenie mwi o ty, e czowiek posiada tylko jedne usta,
ale dwoje uszu. Parafrazujc to przysowie mona powiedzie, e czowiek ma czworo uszu i
posuguje si czterema jzykami. Wyjanieniem tego jest fakt, e istniej cztery paszczyzny
komunikacji:
rzeczowa (formalna) informacje s przekazywane w sposb formalny i oczywisty
autoportretu (autoprezentacji) paszczyzna ta suy do przekazania informacji o
naszym nastroju w chwili nadawania komunikatu
wzajemnych relacji wskazuje stosunek do drugiej osoby lub otoczenia
apelu zawiera yczenie lub danie skierowane do odbiorcy komunikatu
W celu uniknicia nieporozumie podczas komunikacji jednostki powinny wykazywa si
umiejtnoci aktywnego suchania. Mona to osign za pomoc nastpujcych technik:
odzwierciedlenie przekazujemy rozmwcy komunikat o tym, jak zostay przez nas
zrozumiane jego intencje i odczucia
parafrazowanie przekazany nam komunikat powtarzamy innymi sowami w celu
przekonania si, czy zosta dobrze zinterpretowany
klaryfikacja to proba skierowana do rozmwcy, aby skupi si na jednym wtku
wypowiedzi lub wyjani to, co nie jest zrozumiae
potwierdzenie podczas przekazywania komunikatu staramy si dopowiedzie kilka
sw, aby pokaza zainteresowanie wypowiedzi drugiej osoby