Kozak Jerzy - Profesjonalny - Forex - Trader PDF

PROFESJONALNY FOREX TRADER
Jerzy Kozak
Wszelkie prawa zastrzeone. Kopiowanie i rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej publikacji
w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Autor oraz Wydawnictwo Dobry eBook dooyli wszelkich stara, aby zawarte w tej ksice informacje
byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za
zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor i Wydawnictwo Dobry
eBook nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania
informacji zawartych w niniejszej publikacji.
Wszelkie prawa zastrzeone 2008 Dobry eBook
Korekta: Aleksandra Haudek
ISBN: 978-83-60863-63-3
Wydanie I
Dobry eBook
ul. Grenadierw 5/5, 30-085 Krakw
tel./fax (12) 353 04 05
e-mail: i.kielar@dobryebook.pl
www.DobryeBook.pl
eBook
Spis treci
Wstp
48
Psychologiczne aspekty tradingu, czyli jak sobie radzi na rynku
Co czyni gracza profesjonalnym traderem
Money Management
920
2122
23
I.
Przykad funduszu akcji
2325
II.
Dywersyfikacja ryzyka
2526
III.
Sw kilka o sygnaach
2630
IV.
Martingale i Anti-Martingale
3031
V.
Zwikszanie wielkoci pozycji wraz ze wzrostem kapitau
3134
VI.
R/R w pojedynczej transakcji
3438
VII. 1% Risk (x% risk/transakcj)
3843
VIII. Modele kapitau
4344
IX.
Dokrcanie ruby
4447
Broker, cze, systemy wielomonitorowe
4851
Kopalnie strategii
52
Bibliografia
53
www.DobryeBook.pl
Podzikowania
Za niewiadomie ofiarowan si Eli Trzciskiej
Profesjonalny Forex Trader

Wstp
Wstp
Kiedy znalazem w sieci tekst opisujcy swoist ewolucj tradera. Wyda mi si tak
trafny, e postanowiem go tu przytoczy w caoci. Jeli zacze ju swoj przygod
z rynkiem, to najpewniej znajdujesz si na ktrym z wymienionych w nim etapw.
Oczywicie nie w przypadku kadego schemat w si sprawdza. Bardzo czsto w jakim
trudnym momencie gracze odchodz. U niektrych ewolucja nastpuje z pominiciem
ktrego z etapw, ale generalnie tak to wanie wyglda.
EWOLUCJA TRADERA
1. Etap pierwszy: Niewiadoma niekompetencja
Kiedy zaczynasz interesowa si handlem i gr wanie stawiasz pierwszy krok. Wiesz, e to
dobry sposb na zarobienie pienidzy, poniewa wiele na ten temat syszae, przecie wielu
milionerw w ten sposb si dorobio. Podobnie jak wtedy, kiedy chciae nauczy si prowadzi
samochd, mylisz: to bdzie atwe, bo co w tym trudnego?. Niby wszystko jest jasne: ceny
poruszaj si raz w gr, raz w d. Jaki jest wic ten wielki sekret? zaraz rozgryz rynek!
Niestety podobnie jak z samochodem kiedy zasidziesz za sterami szybko dojdziesz do
wniosku, e nie masz pojcia, co tak naprawd zamierzasz zrobi. Zawierasz mnstwo
ryzykownych transakcji. Kiedy pozycja, ktr otware, nie idzie po Twojej myli, zajmujesz
pozycj odwrotn, a rynek cigle idzie inn drog i tak w kko.
Prbujesz odrabia straty podwajajc stawki. Czasami Ci si to udaje, ale duo czciej
odnotowujesz straty i jeste zdenerwowany. Taki jest etap pierwszy jeste zupenie
niewiadomy swojej niekompetencji w handlu. Trwa to zazwyczaj tydzie lub dwa.
Przechodzisz do etapu drugiego.
2. Etap drugi: wiadoma niekompetencja
Zdajesz sobie spraw, e handel wymaga wikszego nakadu pracy i jest wiele rzeczy nad
ktrymi musisz popracowa. Uwiadamiasz sobie, e jeste nieudolnym handlowcem nie
posiadasz umiejtnoci i charakteru by osiga regularne zyski. W trakcie tego etapu kupujesz
systemy i mnstwo eBookw, bdzisz po internetowych serwisach na temat tradingu.
Zaczynasz szuka witego Graala.
www.DobryeBook.pl
strona 4 z 53

Wstp
W tym czasie stajesz si dziwk systemow (przyp. tum.: tak tam jest napisane) codziennie
prbujesz innej metody i nigdy nie skupiasz si wystarczajco dugo na jednym systemie, by
stwierdzi, czy rzeczywicie dziaa nie dziaa. Za kadym razem, gdy natykasz si na nowy
wskanik stajesz si jego entuzjast to jest ten jeden, ktry zmienia wszystko. Testujesz
automatyczne systemy w programie MetaTrader, grasz w oparciu o rednie ruchome, linie
Fibonacciego, poziomy wsparcia i oporu, fraktale, dywergencje, DMI, ADX i wiele innych
rzeczy. Wszystko w nadziei, e odkryjesz wasny, magiczny system ju dzisiaj. Grasz na
szczytach i dokach, prbujc znale dokadny punkt odwrcenia trendu za pomoc rnych
wskanikw. Odkrywasz, e cigle tracisz pienidze, mimo e jeste pewien, i postpujesz
prawidowo. Idziesz poczatowa na ywo i widzisz innych traderw rozmawiajcych o swoich
zyskach. Zastanawiasz si, dlaczego nie jeste jednym z tych szczliwcw. Zadajesz miliony
pyta, niektre s tak gupie, e a mieszne (co zauwaysz dopiero w przyszoci, gdy sobie
o nich przypomnisz). Dochodzisz do punktu, w ktrym mylisz, e wszyscy ci, ktrzy si chwal
swoimi wynikami, to zwykli kamcy i oszuci nie mog zarabia takich pienidzy! Ty przecie
uczysz si cigle i nie zarabiasz. Uwaasz, e wiesz tyle co oni i to co mwi jest po prostu
kamstwem. Jednak oni s tu codziennie, a sumy na ich koncie cigle rosn, podczas gdy na
Twoim malej.
Jeste jak nastolatek traderzy, ktrzy zarabiaj pienidze, udzielaj Ci darmowych porad, ale
Ty jeste uparty i mylisz, e wszystko wiesz lepiej. Nie zwaasz na ich opinie i grasz jeszcze
bardziej ryzykownie, mimo e wszyscy Ci przed tym ostrzegaj. Ty wiesz lepiej. Podasz za
sygnaami podawanymi przez innych. Kiedy jednak te nie przynosz oczekiwanych rezultatw,
poszukujesz innych rde sygnaw, za ktre pacisz one take nie dziaaj.
Ten etap moe trwa latami, albo na przykad nieco ponad rok ja przechodziem go przez 18
miesicy. Ostatecznie Ty tak jak i ja bdziesz mia go za sob. Prawdopodobnie stracie
wicej czasu i pienidzy ni sobie moge wczeniej wyobrazi. Stracie pienidze na dwch lub
trzech kontach, ktre zaoye. Trzy lub cztery razy chciae si podda i przesta gra.
Nadszed jednak etap trzeci.
3. Etap trzeci: Eureka!
Pod koniec etapu drugiego zaczynasz dostrzega, e to nie system robi rnic. Zauwaasz, e
moliwe jest zarabianie pienidzy korzystajc wycznie ze rednich ruchomych. O ile bdziesz
przestrzega zasad zarzdzania kapitaem i odpowiednio podejdziesz do sprawy. Zaczynasz
czyta ksiki na temat psychologii handlu i identyfikujesz si z charakterami opisanymi w tych
ksikach.
www.DobryeBook.pl
strona 5 z 53

Wstp
Nadchodzi moment, w ktrym moesz krzykn EUREKA! Sowa tego uyem z pen
wiadomoci, a to z powodu rewolucji, ktra przez ten czas dokonaa si w Twoim mzgu.
Zaczynasz myle inaczej ni wczeniej.
Nagle uwiadamiasz sobie, e oprcz Ciebie, nikt inny nie jest w stanie przewidzie ruchu ceny
w cigu najbliszych 20 sekund, nie wspominajc o nastpnych 20 minutach. Zaczynasz
uywa tylko jednego systemu, ktry odzwierciedla Twj sposb handlu. Jeste szczliwy
i definiujesz wasny prg ryzyka. Otwierasz pozycje za kadym razem, gdy Twj system
pokazuje due prawdopodobiestwo na osignicie zysku.
Kiedy handel idzie le, nie przejmujesz si tym zbytnio, poniewa wiesz, e nie moge tego
przewidzie i to nie Twoja wina. Szybko zamykasz stratne pozycje, kiedy tylko zdasz sobie
spraw, e s nieudane. Nastpna transakcja bdzie miaa wiksze szanse na powodzenie,
poniewa wiesz, e Twj prosty system dziaa. Zdae sobie spraw, e w handlu dwie rzeczy s
najwaniejsze konsekwencja i dyscyplina.
Uczysz si waciwie zarzdza kapitaem oraz ryzykiem dwigni etc. Teraz w peni to
rozumiesz i gdy mylisz o tych, ktrzy dawali Ci rady, ktre dopiero teraz stosujesz, umiech
pojawia si na twarzy. Wtedy nie bye gotowy, ale teraz ju jeste.
EUREKA ten moment przychodzi, gdy naprawd godzisz si z myl, e nie moesz
przewidzie zachowania rynku. Zaczyna si etap czwarty
4. Etap czwarty: wiadoma kompetencja
OK, teraz zawierasz transakcje, kiedy tylko Twj system generuje sygna. Przyjmujesz do
wiadomoci straty z tak sam atwoci jak zyski. Pozwalasz zyskom rosn w peni
akceptujc ryzyko ich ewentualnej straty. Wiesz, e Twj system potrafi zarobi wicej
pienidzy ni ich straci. Kiedy widzisz, e pozycja jest nietrafiona, szybko j zamykasz, by
Twoje konto na tym wiele nie ucierpiao.
Jeste teraz w punkcie, w ktrym si zarabia bd dni sukcesu i dni poraek, bdziesz mia
tygodnie, kiedy zarobisz 100 pipsw i tygodnie kiedy stracisz 100 pipsw. Na og bdziesz
czciej zarabia ni traci pienidze. Jeste wiadomy, e zajmujesz pozycje, ktre w wikszoci
przynosz zyski. Zdobywasz szacunek innych traderw, taki jakim sam darzye ich kiedy.
Nadal musisz pracowa i myle nad swoimi transakcjami, ale wci bdziesz zarabia wicej
ni traci. Zaczynasz dzie z 20 pipsami zysku, nastpnie tracisz 35 pipsw, ale nie przejmujesz
www.DobryeBook.pl
strona 6 z 53
Wstp
si tym zbytnio. Wiesz, e nastpnym razem je odrobisz. Zaczniesz uzyskiwa niewielkie, ale
regularne zyski. Jednego tygodnia zarobisz 25 pipsw, nastpnego 50 i tak dalej
Ten etap koczy si zazwyczaj po szeciu miesicach, nastpnie przychodzi faza pita.
5. Etap pity: Niewiadoma kompetencja
To tak jak z gotowaniem albo jazd samochodem. Kadego dnia siadasz przed komputerem, by
zacz handel teraz robisz wszystko niewiadomie, ale z kompetencj. Dziaasz jak autopilot.
Zawierasz wspaniae transakcje, zarabiajc 100 pipsw dziennie. To staje si dla Ciebie
normalne. To ju rutyna. To jest wanie utopia tradingu panujesz nad swoimi emocjami
i jeste traderem z szybko rosncym kontem.
Jeste gwiazd czata handlowego i ludzie chtnie czytaj to, co masz do powiedzenia. Poznajesz
siebie, gdy czytasz pytania podobne do tych, ktre sam zadawae dwa lata temu. Przekazujesz
swoj wiedz innym, ale wiesz, e wikszo z nich myli jak nastolatki i tumaczenie takim
ludziom pewnych rzeczy jest daremne. Niektrzy z nich osign to co Ty, niektrzy osign to
wczeniej, niektrzy pniej dosownie setki tysicy ludzi nigdy nie przetrwa fazy drugiej, ale
wielu ludziom si to uda. Trading ju wicej nie bdzie ekscytujcy. Stanie si nudny tak
samo jak wszystko w yciu, kiedy jeste w czym dobry lub wykonujesz swoj prac to jest
nuce. Po prostu wykonujesz swoj prac robisz to, co do Ciebie naley. To wszystko.
Teraz moesz z wysoko podniesion gow powiedzie: Jestem traderem. Handluj walutami.
Oddaj w Twoje rce moj now ksik. Nadrzdnym celem, jaki sobie postawiem przy
jej tworzeniu, byo przedstawienie zagadnie, ktre w najwikszym stopniu determinuj
moliwo odniesienia zwyciskiej walki z rynkiem. Waciwie kady inwestor,
spekulant czy gracz, niezalenie czy preferuje horyzont krtko-, czy dugoterminowy, czy
gra na rynku walutowym, czy na GPW, czy na kadym innym rynku powinien w niej
znale co dla siebie. Jak ju wspomniaem, zamierzam przedstawi czynniki sukcesu.
Bazuj przy tym na dowiadczeniach swoich, jak rwnie innych osb, ktre miaem
przyjemno uczy i wspiera.
Jest rzecz oczywist, e nie kady jest w stanie zwyciy z rynkiem. Mog jednak
zagwarantowa, e jeli bdziesz stosowa si do regu i zasad, ktre tu przedstawi, Twj
sukces bdzie ju bardzo blisko. Musisz jednak dokadnie zrozumie pewne mechanizmy,
ktre decyduj o tym, czy jeste w stanie zarabia spekulujc.
www.DobryeBook.pl
strona 7 z 53

Wstp
Nie od dzi wiadomo, e moim ulubionym rynkiem jest rynek walutowy, dlatego te
przykady, ktre si tu pojawi, bd dotyczyy wanie Foreksu. Ale nie ma adnych
przeciwwskaza, aby zastosowa je choby na rynku pszenicy.
W publikacji tej nie znajdziecie systemw czy strategii mechanicznych, ktre przynios
2000 pipsw miesicznie. Nie zawiera te informacji o tym, co to jest para walutowa.
Zakadam, e osoby sigajce po moj ksik, maj ju jako takie pojcie o tradingu,
o rodzajach wykresw, o analizie technicznej. S to kwestie obowizkowe, aby w ogle
rozpocz.
Reasumujc, chc pokaza:
Dlaczego 95% osb traci, a tylko 5% zarabia.
W jaki sposb Ty moesz znale si wrd tych 5%.
Do dziea!
www.DobryeBook.pl
strona 8 z 53
Oczywicie nie jest to ksika z zakresu psychologii zachowa na giedzie. Jednak ta cz

jest powicona pewnemu praktycznemu spojrzeniu na kwestie zwizane
z wyeliminowaniem z gry emocji, czyli czynnika jak najbardziej ludzkiego. Cz uytych
sformuowa moe wyda Ci si banalna, ale zapewniam, e wcale nie s one pozbawione
sensu. Czsto rozmawiam i pomagam pocztkujcym graczom. I to, o czym pisz, to
pewne problemy, ktrych rozwizanie jest kluczowe i niezbdne do profesjonalnej gry.
Seria dobrych rad, mam nadziej, pozwoli Ci dostrzec pewne bdy, ktre popeniasz.
Pozwoli Ci zrozumie, dlaczego Twj trading nie jest taki, jaki chciaby aby by.
Planuj swj dzie i trzymaj si planu
Zacznijmy od tego, kim jest TRADER? Czy moesz i czy waciwie chcesz nim by?
W Polsce przyjo si mawia gracz, gra na giedzie itd. Gracz jest te w kasynie
i w innych miejscach, gdzie duo zaley od szczcia. Ale skoro takie nazewnictwo jest
szeroko stosowane, nie bd tego prbowa zmienia. Przy czym zaznaczy chc wyranie,
e w przypadku naszych rozwaa gra giedowa, gra rynkowa nie ma adnych
powiza z hazardem.
A wic trader, inaczej gracz, to osoba, ktra swoje wysiki kieruje w stron powikszania
wasnego kapitau, poprzez zawieranie transakcji kupna-sprzeday na rynku. Dlaczego
uyem sowa wysiki? Bo to jest wysiek, to jest cika, czsto mudna praca.
Wielu osobom wydaje si, e gracz giedowy to taki fajny wolny zawd. Duo si zarabia,
pracuje, kiedy si chce, mona pracowa w kadym miejscu na wiecie. Wolno,
pienidze, a do tego wystarczy par klikni, eby to osign. Teraz powiem co, co nie
do koca bdzie moe jeszcze teraz zrozumiae. Powiem, e osoby, ktre tak myl maj
racj i s w bdzie zarazem.
Dlaczego tak jest? Fakty:
95% osb traci,
5% zarabia, powiem wicej te 5% zarabia wszystko to, co pozostae 95% traci,
ogromny stres,
www.DobryeBook.pl
strona 9 z 53

10
poczucie wolnoci i niezalenoci powodowane midzy innymi tym, e faktycznie przy

tak rozwinitej infrastrukturze teleinformatycznej, moliwe jest granie niemal z kadego
miejsca na ziemi,
nie grasz, nie zarabiasz,
faktycznie wszystko sprowadza si do tych paru klikni.
Celowo fakty te poprzeplataem tak, aby stanowiy pozytywno-negatywn mieszank.
Chodzi mi o to, e aby mc wygra walk z rynkiem trzeba mie wiadomo tego
ryzyka, trzeba niwelowa to, co jest negatywne i rozwija to, co jest pozytywne.
Do tej pory pado ju wiele banalnych stwierdze. Banalnych, ale jake istotnych.
Banalnych, ale jake wpywajcych na sukces.
Trader planuje swoje dziaanie czsto nawet w drobnych szczegach. Pozwol sobie
jednak omin kwestie zwizane z porann kaw i przejd do tego, co jest podstaw,
a nie dodatkiem do planu. Profesjonalny plan powinien zawiera:
Godziny w jakich grasz. Traktuj trading jak prac. Ustal godziny, w ktrych bdziesz
mg dokonywa transakcji, np. 7-15 lub 7-16. Trzymaj si tego, pewne rygory, ktre
sobie ustanowisz maj istotny wpyw na poczucie zdyscyplinowania swoich dziaa,
o czym bdzie dalej.
Jakie pary walutowe obserwujesz. Najlepiej zaj si analiz kilku par walutowych.
Nie staraj si wiedzie, co dzieje si na 50 rnych parach walutowych naraz. Prdzej czy
pniej si pogubisz. Zauwa te, e niektre pary s silnie skorelowane ze sob, a ich
ceny poruszaj si niemal rwnolegle. Skup si na kilku, szybko dostrzeesz zalety takiego
rozwizania.
Sprawd czy, i o ktrej godzinie, publikowane s jakie wane informacje
makroekonomiczne, ktre mog mie znaczcy wpyw na pojawienie si duych,
nieprzewidywalnych ruchw cen. Staraj si unika gry, gdy takie zawirowania maj
miejsce. Gra na danych jest zbyt ryzykowna.
Plan zawiera rwnie metod-system, na podstawie ktrego podejmujesz decyzj
o zajciu pozycji i o wyjciu z niej. By moe niektrych zmartwi ten fakt, ale w publikacji
nie przedstawi systemu. Jednak na kocu wska linki, ktre prowadz do kopalni
systemw. Jestem przekonany, e kady znajdzie tam co dla siebie.
www.DobryeBook.pl
strona 10 z 53

11
Plan okrela te model zarzdzania kapitaem. Czyli m.in. ryzyko, wielko pozycji,
najwiksza skumulowana strata, strata na transakcj itd. Jeszcze o tym sporo sobie
opowiemy.
Pewnej rutyny wymaga rwnie tzw. odrabianie pracy domowej. Chodzi o to, aby
na koniec dnia dokona analizy swoich transakcji i wycign wnioski na przyszo.
Oczywicie kady dostosuje plan do siebie, swojej strategii, swoich oczekiwa itd. i
rzecz jasna nie musisz go mie na papierze. Wystarczy, e planujesz i masz wiadomo,
e dziaasz zgodnie z planem, ktry sobie ustalie.
Druga cz jest nieco trudniejsza. Powiedzmy, e masz ju plan. Teraz musisz nauczy si
go realizowa. DYSCYPLINA jest to jeden z najwaniejszych czynnikw, jakie
decyduj o sukcesie.
Znam wiele osb, ktre nie tylko doskonale znay zagadnienia zwizane z analiz
techniczn, ale samodzielnie konstruoway wietne strategie. Jednak przegryway.
Dlaczego? Ot za wszystko odpowiada dyscyplina. Moesz mie system, ktry daje 80%
transakcji zyskownych. System moe generowa powiedzmy 1000 pipsw miesicznie
i moesz traci. Widziaem to naprawd wiele razy. Mao tego, widziaem osoby, ktre na
kontach demo, majc znakomity system, ponosz straty, bo nie potrafi podda si
pewnym rygorom nawet grajc wirtualnym kapitaem. To jest wanie dyscyplina.
Rynek nagradza dyscyplin, ale nie wi dyscypliny za strat. Nie moesz by
nieomylny w 100%
Oczywiste jest, e dyscyplina nie uchroni Ci przed zajmowaniem stratnych pozycji. Ale
musisz wiedzie, e nie mona przewidzie wszystkiego. Dyscyplina i planowe podejcie
do gry zapewnia jednak pewien komfort. Ja nazywam to komfortem statystycznego zysku
i straty. Na czym w komfort polega? Jeli wiesz, kiedy zaj pozycj i kiedy j zamkn,
i robisz to konsekwentnie, zgodnie ze swoimi zaoeniami, zyskujesz wiadomo, e Twj
wynik bdzie dla Ciebie korzystny. Bdzie, bo przecie korzystasz ze skutecznego systemu.
Jeli go konsekwentnie stosujesz, to Twoje pozycje w sumie te przynios zysk.
Dyscyplina odnosi si do wielu innych aspektw tradingu, midzy innymi do zarzdzania
wielkoci pozycji, dlatego te jest ona jednym z motyww przewodnich tej publikacji.
www.DobryeBook.pl
strona 11 z 53

12
Kadego dnia rb po prostu swoje

Rb swoje, a jak zrobisz, masz wolne. Rb swoje wie si tu cile z realizacj
ustalonego planu. Ty sam decydujesz, jaki on jest. Jeli go masz, po prostu go stosuj
cierpliwie i konsekwentnie. Oczywicie naley Ci si wolne. Ja gram zwykle od 7 do 16,
czasem duej, ale tylko jeli sytuacja tego wymaga. Potem mam wolne. Traktuj trading
nie tylko jako sposb na zarabianie, ale rwnie jako pasj. Pasj, ktr rozwijam. Ale nie
dajcie si zwariowa. Nie mona y tylko tym.
Nie zabieraj rynku do domu, prywatne ycie jest najwaniejsze
Stwierdzenie to jest bardzo istotne. Wierzcie lub nie, ale ma to ogromny wpyw na jako
naszej gry. Gra dla samej gry nie bdzie przynosi satysfakcji w nieskoczono. Tak
samo gra dla pienidzy. Jasne, e gra, ktra nie przynosi zysku, jest pozbawiona sensu.
Ale zysk pozbawiony celu take. Kady ma jakie cele. Celem natomiast nie moe by
zysk sam w sobie. Natomiast doskonaym celem jest to na co przeznaczysz zysk.
Ciesz si owocami swojej pracy, cz zysku wydawaj, cz oszczdzaj lub
reinwestuj
Dokadnie jak wyej. Nie po to siedzisz przy wykresach tyle godzin dziennie, eby liczy
pienidze na koncie. Jest to niby jaka forma satysfakcji, ale moim zdaniem nie do
koca zdrowa. Jest wiele sposobw, aby wykorzysta zysk. To jak go spoytkujemy, zaley
tylko od nas. Zaufaj mi wydawanie zarobionych pienidzy ma sens. Znam czowieka,
ktry w p roku podwoi swoje niemae jak na polskie warunki konto. Oprcz tego
pracowa jako tumacz i generalnie z tego si utrzymywa. Zrezygnowa z tumacze i zaj
si Foreksem na peny etat. Naprawd szo mu znakomicie. Tyle e pamitam go jako
radosnego czowieka, ktry chtnie bywa na rnego rodzaju imprezach, kilka razy do
roku wyjeda gdzie na wakacje, by bardzo towarzyski. I c si stao. W pewnym
momencie trading sta si jego obsesj. To moe za mocne sowo, ale chc, eby byo to
wyrane. w znajomy y przez dugi czas tylko gr. W pewnym momencie zadzwoni do
mnie i powiedzia, e nie wie dlaczego i po co on to jeszcze robi, e ju nie chce.
Zrozumia, e zarabia pienidze bez celu. Waciwie straci cele, ktre kiedy posiada, bo
motywem jego dziaa staa si maksymalizacja zyskw sama w sobie. Moe trudno sobie
to wyobrazi, ale takie sytuacje zdarzaj si czsto. Wane jest wic, abymy umieli
nagrodzi si za swoj prac.
www.DobryeBook.pl
strona 12 z 53

13
Systematycznie rozwijaj cierpliwo i samokontrol

W tytule zawarem cztery kluczowe pojcia rwnie powizane z dyscyplin.
Systematycznie a wic planowo, regularnie, konsekwentnie; rozwijaj wic ucz si,
analizuj, wycigaj wnioski; cierpliwo czekaj na idealne sytuacje do zajcia pozycji,
rwnie cierpliwie czekaj te na realizacj zysku, zgodnie z Twoimi zaoeniami;
samokontrola czyli nigdy si nie oszukuj, nie naginaj swoich regu tylko po to, eby
zaj pozycj na rynku. Pilnuj siebie i realizuj plan.
Nie miej nadziei i wiary bd przekonany!
Absolutnie nie neguj wartoci, jakimi s nadzieja i wiara. Wrcz przeciwnie, uwaam, e
s one niezbdne w yciu czowieka. Podkrel W YCIU. Zupenie jednak nie
znajduj zastosowania w tradingu. Jeli ju grae, to wiesz dobrze, o czym mwi.
Siedzisz, patrzysz O! Ale GBP/USD leci na d. Wchodz! bo mocno wierzysz lub
masz nadziej, e poleci jeszcze bardziej. To bdzie udany short Po chwili cena wraca
i idzie w gr. Zamykasz ze strat. Co czujesz? Frustracj, zo. Okazuje si, e system,
ktry rzekomo stosujesz, nie pokazywa odpowiedniego wejcia, wic trzeba byo pozosta
poza rynkiem. Tak jest. Tak wanie robi si straty.
Masz system, stosuj go. Twoja strategia daje sygna do kupna kupujesz, sprzeday
sprzedajesz, zamknicia zamykasz, nie ma sygnau cierpliwie czekasz. Proste. Wiesz
kiedy wej, wiesz kiedy wyj i wiesz, e statystycznie da Ci to zarobi. Nadzieja i wiara
nie dadz Ci takiego komfortu. Nie powiedz Ci kiedy otworzy i kiedy zamkn pozycj.
Nie daj si zapa w puapk. Graj sposobem, a nie nadziej. Sposoby gry dowiadczonych
graczy bywaj czasem w pewnych momentach uznaniowe. Ale ich uznaniowo bazuje na
dowiadczeniu i w ich oczach jest ju praktycznie czci, ktra daje odpowiedni komfort
psychiczny, dlatego e statystycznie si sprawdza.
Graj swoimi metodami, nie stosuj rnych systemw kadego dnia
Nie zmieniaj swojego planu codziennie. Staraj si trzyma jednej metody, dopracowuj j,
doskonal. To, e pojawia si kilka transakcji, nie przesdza o tym, e Twoje metody s
ze. Jeli do tej pory sprawoway si dobrze, nie zmieniaj ich tylko dlatego, e zdarzy si
gorszy dzie (dni) i poniose strat. Czste zmienianie systemw do niczego dobrego nie
prowadzi, poniewa:
system idealny, ktrego by moe szukasz, nie istnieje;
nie masz moliwoci dopracowania strategii, bo stale wymieniasz j na inn;
www.DobryeBook.pl
strona 13 z 53

14
nie moesz stworzy efektywnego planu, okreli oczekiwanych zyskw, moliwych

strat w duszym terminie;
nie bdziesz ekspertem dla siebie, nie bdziesz mia zaufania do siebie i swoich metod,
jeli stale bdziesz je zmienia.
Pokochaj straty one s czci tego co robisz
Wiem, e brzmi to absurdalnie, ale musisz polubi straty. W grze, niezalenie od tego jaki
jest horyzont czasowy zawieranych transakcji, niezalenie od strategii, pojawiaj si zyski
i straty. Pojawiaj si i s nieuniknione. Trzeba si z tym pogodzi. To nieodzowna cz
gry. Straty mog wystpowa i wystpuj.
Tnij straty, pozwl rosn zyskom
Bardzo oczywiste stwierdzenie, a jednak praktyka pokazuje, e wikszo, znakomita
wikszo graczy robi co zupenie przeciwnego. To jedno z tych logicznychnielogicznych zachowa na rynku. Straty naley ci, minimalizowa, a zyski
maksymalizowa, a wic pozwoli im rosn. Z punktu widzenia ekonomii jest to
oczywiste i normalne zachowanie czowieka, ktry myli. I pewnie kady mylcy trader
tak wanie robi. Ale nie te 95%, ktre traci. Dziwny wniosek si tu nasuwa, nieprawda?
95% graczy nie myli! To nie do koca prawda. Powraca nam tu motyw nadziei, wiary
itd. Uoglniajc mona to woy do szuflady o nazwie emocje. A jeli emocje wchodz
w gr, mona poegna si z myleniem.
Jak to si dzieje? Zajlimy pozycj. Pozycja zaczyna traci. Wci jednak mamy nadziej,
e cena zawrci i pojawi si zysk. Oczywicie jest to rozsdne zachowanie. Wikszo
pozycji najpierw jest stratna, a dopiero po chwili przechodzi w zysk. Tyle e system
uwzgldnia te warunki zamknicia pozycji, ktre ze wzgldw emocjonalnych s
pomijane, jakby zapominane, bo przecie wierzymy, e cena zawrci. Cena nie zawraca,
dopuszczalny poziom straty zosta przekroczony, a my czekamy. W tej chwili na cud
chyba, ale one nie zdarzaj si czsto, niestety. Zamykamy z du strat. Frustracja,
niezadowolenie, zo.
Teraz sytuacja odwrotna. Otwieramy pozycj. wietnie idzie, mamy zysk. Marny, ale jest,
trzeba zamyka. Zamykamy, cena poda dalej w przewidywanym kierunku. Frustracja,
zo. I po co? Emocje nie s potrzebne w grze. S zbdne, s niewskazane powiem
wicej a nawet zabronione.
www.DobryeBook.pl
strona 14 z 53

15
Gra pod wpywem emocji rujnuje nawet najlepsze strategie. Przypumy, e mamy
system, ktry generuje 50% pozycji zyskownych i 50% stratnych, przy czym stratne
kocz si utrat 30 pipsw (sztywny Stop Loss), a zyskowne zyskiem 50 pipsw (sztywny
Take Profit). Codziennie system generuje rednio 5 pozycji. Myl, e cakiem zyskowny
przykad? Co bdzie, jeli zagramy emocjonalnie? Na przykad poziom SL bdzie przez
gracza ignorowany i gracz dopuci w kilku pozycjach do straty 50 pipsw, a zysk bdzie
realizowa przy 30 pipsach. Tak wanie czsto bywa. Pokazaem, w jaki sposb bardzo
czsto generuje si straty. Jest jeszcze kilka zych zachowa, ktre omwimy. Myl, e
poznanie ich, cho w czci uchroni Ci przed popenianiem takich bdw.
Nie pozwalaj na due straty, tylko takie straty bywaj bolesne
Jak wspomniaem, straty s czci gry, ale chodzi o to, aby poprzez zdyscyplinowan gr,
ograniczy je. Mona to robi na wiele sposobw. Po pierwsze naley stosowa Stop Loss.
W miar jak nasza pozycja zmierza w dobrym kierunku mona go przesuwa. Wiele
platform oferuje automatyczny Trailing Stop. Takie rozwizanie ma wiele zalet, ale nie
jest te pozbawione wad. Osobicie preferuj rczne przesuwanie poziomu Stop Loss.
Zaproponuj poniej jedn z takich metod. Nazywam j LOGICZNYM STOPEM.
www.DobryeBook.pl
strona 15 z 53

16
Zamy, e system, ktrym gramy, da sygna do sprzeday w punkcie 1. Pierwotny

poziom Stop Loss (na wykresie to czerwone kropkowane linie) umieszczamy kilka
punktw powyej poprzedniego szczytu. Widzimy, e cena spada w d, po czym odbija
si i tworzy kolejny szczyt. Kiedy cena przebija poprzedni doek mona SL przenie kilka
punktw powyej poprzedniego szczytu (punkt 2). Cena dalej spada, po czym odbija si,
tworzc kolejne lokalne minimum. Mamy nastpny szczyt, cena spada, ale SL
pozostawiamy taki, jaki ustawilimy w punkcie 2, poniewa nie wystpio przebicie
poprzedniego doka. Przebicie nastpuje dopiero po tym, gdy cena zrobi kolejne lokalne
maksimum i spadnie poniej poprzedniego minimum czyli w punkcie 3. Cena wci
spada, ale nasz zysk jest zabezpieczany przesuwanym SL. Cena ponownie zawraca tworzc
doek, po ktrym nastpuje szczyt, po szczycie cena przebija poprzednie minimum
i w punkcie 4 nasz SL zostaje przeniesiony kilka punktw ponad poprzedni szczyt.
W punkcie 5 cena wdruje do poziomu Stop Loss i pozycja zostaje zamknita z zyskiem.
www.DobryeBook.pl
strona 16 z 53

17
Metoda ta sprawdza si na og dobrze, poniewa rcznie ustawiany SL nie zamyka

pozycji przedwczenie, jak to czsto si dzieje w przypadku automatycznego SL. Przebicie
SL ustawionego t metod z reguy wiadczy, e cena nie bdzie ju dalej podaa
w kierunku, ktry zwiksza nasz zysk.
Opisane postpowanie w prosty sposb zabezpiecza straty i, co wane, pozwala zyskom
rosn.
Pozwol sobie w tym miejscu przypomnie, czym waciwie jest strata. Spjrz na dwie
przedstawione poniej sytuacje:
Sytuacja A
W punkcie 1 niefortunnie otwieramy pozycj dug (kupna). Oczywicie ju na wstpie
mamy wyznaczony poziom Stop Loss (czerwon kropkowan lini). Ju na pocztku cena
spada, po czym na chwil zawraca i spada dalej osigajc poziom SL i zamykajc pozycj
na stracie rwnej odcinkowi S. Oczywicie strata jest czci gry, wic nie ma czym si
martwi.
www.DobryeBook.pl
strona 17 z 53

18
Sytuacja B
Kupujemy w punkcie 1, SL poniej wyznaczamy w momencie zajcia pozycji. W miar
jak przesuwa si w dobrym kierunku, przesuwamy nasz SL stosujc metod logicznego
Stop Loss. Tak dzieje si a do punktu 2, gdzie nasza pozycja zamyka si w punkcie 2.
Nasz zysk z tej pozycji zobrazowany jest zielonym odcinkiem Z. Co wic chciaem tu
pokaza? Spjrz, jak duy byby ten zysk, gdybymy zamknli t pozycj na najwyszym
szczycie. Byby okoo trzykrotnie wyszy od zysku, jaki faktycznie osignlimy i wynosiby
tyle, co odcinek PZ potencjalny zysk. Rnica midzy odcinkiem PZ i Z stanowi
w tym momencie pewnego rodzaju strat. Powiem wicej, jest to strata dwukrotnie
przewyszajca zysk, ktry osignlimy.
W zasadzie nie ma powodu do narzeka, transakcja koczy si zyskiem, wic jakie to ma
znaczenie? Z punktu widzenia gracza niebagatelne. Bo kiedy grasz i zdarza si podobna
sytuacja, to po zamkniciu takiej pozycji, masz poczucie straty. A takie sytuacje zdarzaj
si niezwykle czsto, poniewa nie jeste w stanie przewidzie, e szczyt czy doek bdzie
tym ostatnim i trend odwrci si. Podobne odczucie straty mamy po przedwczesnym
zamkniciu pozycji, kiedy rynek dalej poda w nasz stron. Dlatego stale musimy
pamita, e straty takie jak przedstawione w sytuacji A, jak i B s rzecz
naturaln, s czci tej gry. Musimy godzi si na mae straty i akceptowa due zyski.
Bd przygotowany na kilka strat z rzdu
Piszc o potrzebie przygotowania si na kilka strat z rzdu, mam na myli dwa aspekty. Po
pierwsze, pod tym ktem przygotuj swj Money Management (wielko pozycji itd.), tak
aby przetrwa kilka strat z rzdu i nie uszczupli przy okazji swojego konta o poow. Jeli
w historii Twojej metody pojawiay si maksymalnie 3 stratne pozycje z rzdu, bd
przygotowany przynajmniej na 6 lub lepiej 9 MM (o ktrym jeszcze sporo powiemy) to
jednak za mao, musisz take przygotowa na to swoj psychik. Jeli pojawi si kilka
strat z rzdu i zaczynasz emocjonalnie podchodzi do gry, moja rada brzmi:
Zawsze moesz wrci do gry jutro
Jeli wic nie czujesz si na siach, po prostu tego dnia wicej nie graj, bo mog pojawi
si mechanizmy, ktre tylko pogorsz sytuacj. Nie czuj si przez to saby. Czasem sw
si pokaza moesz wanie w ten sposb, przyznajc si do tego, e dzi nie jeste
w stanie obiektywnie analizowa tego, co dzieje si na rynku. To znacznie lepsze
rozwizanie ni wczenie do gry emocji.
www.DobryeBook.pl
strona 18 z 53
19
Sam odpowiadasz za swoje sukcesy i poraki

Musisz mie tego wiadomo. Sam decydujesz i sam zajmujesz swoj pozycj. To
ogromna odpowiedzialno, ale jeli bdziesz trzyma si swojego planu, nic nie stoi na
przeszkodzie, aby odpowiedzialno t przyjmowa z przyjemnoci i satysfakcj.
Trzeba tu zaznaczy, e musisz w plan posiada i trzyma si go bez wzgldu na
jakiekolwiek czynniki zewntrzne, ktre mog zakci jego dziaanie. O jakich
czynnikach mowa?
Nie czytaj zbyt wielu opinii, raportw, analiz, grasz przecie zgodnie z wasnymi
zaoeniami czsto wbrew opinii innych
A najlepiej w ogle trzymaj si z dala od analiz. Nie dlatego, e s ze. Czsto mona
znale ciekawe i dobre analizy. Chodzi o to, aby te analizy nie burzyy sposobu gry, ktry
obrae. Jedni s bardziej, inni mniej podatni na sugestie. Czasem czytajc analizy
sprzeczne z naszymi oczekiwaniami, zastanawiamy si, czy na pewno mamy racj. To
duy bd. Gramy swoj metod i musimy mie zaufanie do swojego systemu.
Pamitaj, tylko wtedy moesz mie jakiekolwiek oczekiwania co do wynikw swojej gry,
jeli grasz zgodnie z planem i robisz swoje.
Bd niezaleny w swoich decyzjach
Twoje decyzje odnonie wejcia na rynek s wynikiem ruchw ceny zgodnych z Twoimi
parametrami zajcia bd zamknicia pozycji. Wchodzisz wtedy, kiedy masz
stuprocentowy sygna. Wchodzisz, bo Twj sposb gry nakazuje Ci zaj pozycj.
Nie dyskutuj o swoich otwartych pozycjach z innymi, szczeglnie z przyjacimi
Musisz zawsze pamita, e to Ty jeste si sprawcz zmian na swoim rachunku, bo to Ty
zawierasz transakcje. Wiele osb swoje tradey konsultuje ze znajomymi, jest bowiem
wiele czatw, na ktrych mona wymienia si dowiadczeniami. Wymiana dowiadcze
i informacji jest rozwijajca, ale pod jednym warunkiem: rozmowa z innymi nie powinna
mie wpywu na Twoje decyzje. Szczeglnie niebezpieczne dla gracza jest, gdy zaczyna
sucha rad innych, bo wydaje mu si, e s bardziej dowiadczeni i wiedz lepiej, co za
chwil moe nastpi. Nie na tym rzecz polega. Droga do sukcesu wiedzie poprzez
budowanie wasnych opinii, wasnego systemu, wasnej metody zarzdzania ryzykiem. To
www.DobryeBook.pl
strona 19 z 53

20
zapewnia powtarzalno Twoich wynikw i sprzyja osigniciu komfortu psychicznego.

On za umoliwi Ci ograniczenie, a najlepiej cakowite wyeliminowanie emocji z Twoich
poczyna na rynku.
Tak dochodzimy do kolejnej rady:
Obiektywnie oceniaj biec sytuacj
Momentu wejcia lub wyjcia, jaki Twj system generuje, nie moesz niweczy tylko
dlatego, e kto (analityk, znajomy) uwaa inaczej. Czsto przyjdzie Ci gra wbrew opinii
innych. Czasem bdzie to dla Ciebie korzystne, czasem nie. Musisz si z tym pogodzi.
www.DobryeBook.pl
strona 20 z 53

Co czyni gracza profesjonalnym traderem?
21
Przejdmy zatem do sedna i powiedzmy, co sprawia, e jedni zarabiaj a inni trc.

W literaturze przedmiotu pojawiaj si na ten temat rne opinie. Jedni twierdz, e 80%
sukcesu to Money Management, reszta to dobra strategia. Inni mwi, e najwaniejsza
jest psychika tradera i ona ma najwikszy wpyw na pozytywne wyniki gry. Jeszcze inni s
zdania, e najwaniejsza jest strategia, ktra pozwala uzyskiwa wysokie wyniki mierzone
w pipsach.
Spory te nie maj koca. Waciwie jednak nie ma si o co spiera. Spjrzmy na poniszy
diagram:
Procentowe rozdzielanie tych elementw waciwie pozbawione jest wikszego sensu.

Bowiem profesjonalny trading to taki, ktry nie rozdziela, lecz czy ze sob trzy
skadowe, jakimi s:
strategia ona decyduje, kiedy zajmujemy i kiedy zamykamy pozycj,
Money Management zarzdzanie wielkoci pozycji, zaangaowanie kapitau itd.,
psychika zdolno podejmowania decyzji z wykluczeniem czynnikw zewntrznych
(inni) i wewntrznych (emocji).
www.DobryeBook.pl
strona 21 z 53

22
Jeli chodzi o strategi, to najlepiej zbudowa j w oparciu o wasne obserwacje lub

zaadaptowa jedn z wielu istniejcych darmowych i oglnodostpnych (patrz rozdzia:
Kopalnie strategii).
O psychice sporo ju powiedzielimy. Czas wic na kolejny element, kolejne narzdzie,
jakim jest Money Management.
www.DobryeBook.pl
strona 22 z 53

Money Management
23
Money Management
Prawdopodobnie jedn z najbardziej potnych si sprawczych sukcesu najlepszych

traderw jest odpowiedni Money Management.
I. Przykad funduszu akcji

Na wstpie nie bd definiowa pojcia Money Management. Przyjdzie jeszcze na to czas.
Powiedzmy sobie na pocztku tyle tylko, e MM (takiego skrtu uywa bd w dalszej
czci) jest czym, co sprawia, e wyniki uzyskiwane przez traderw stosujcych te same
strategie s rne u jednych lepsze, u innych gorsze.
Spjrz na poniszy wykres. Prezentuje on zmiany wartoci ceny jednostki uczestnictwa
jednego z funduszy inwestycyjnych dostpnych na naszym krajowym rynku. Dodam, e
jest to fundusz akcyjny, a wykres przedstawia ceny od pocztku 2007 roku. Podobna
sytuacja wystpia w tym samym przedziale czasu rwnie w przypadku innych funduszy
akcyjnych, ktre, jak wiadomo, obarczone s zwykle sporym ryzykiem. W przypadku
funduszy inwestycyjnych rok to by moe zbyt krtki okres do badania efektywnoci
zarzdzania rodkami. Przyjmuje si bowiem, e inwestowanie w fundusze powinno by
realizowane z perspektywy inwestycji kilkuletniej. Takie s generalne sugestie ze strony
oferujcych fundusze i zarzdzajcych nimi. Na wykresie wida ewidentnie trudn
sytuacj, w jakiej znaleli si niemal wszyscy inwestujcy na Giedzie Papierw
Wartociowych. W momencie, w ktrym pisz tego eBooka, wrd analitykw trwaj ju
spory o to, czy mamy do czynienia z przeomem i przerwaniem dugo ju trwajcego
rynku byka na GPW.
www.DobryeBook.pl
strona 23 z 53

Money Management
24
Chc pokaza pewne zalenoci, jakie podkreliem na tym prawie rocznym wykresie
funduszu akcyjnego. Widzimy wyranie, e do pewnego momentu wynik funduszu by
imponujcy. Co si wic stao? Z kilkudziesicioprocentowego zysku mamy pod koniec
listopada zysk podobny do zysku z lokaty bankowej.
Co mona powiedzie o takiej sytuacji? Co pomylaby jako klient funduszu, jeli
zainwestowaby pienidze na pocztku roku. W pewnym momencie byby zachwycony
wynikami. Moe nawet ju planowaby, co zrobisz z pienidzmi, ktre zarobi dla Ciebie
fundusz. Po czym pod koniec roku odczuby powan strat.
Mona bada tak wyniki swojej gry, mona bada tak wyniki funduszu, mona bada
wynik usug typu Asset Management (indywidualne zarzdzanie rodkami na rachunku
klienta). Moemy wzi do takiego badania wikszy horyzont czasowy lub mniejszy,
moemy dokona takiego badania wielowymiarowo.
Co wic uwidacznia nam si na powyszym wykresie i jak to wiadczy o efektywnoci
zarzdzania? W badanym okresie stopa zwrotu z inwestycji wynosi 4,7%, a maksymalny
spadek wartoci jednostki uczestnictwa to 29,8%. Dla tego okresu mona powiedzie, e
ryzykowalimy 29,8% dla 4,7% zysku. A wic stosunek osignitego zysku do
maksymalnej straty wynosi ok. 4:25. Wynik R/R (Reward to Risk) jaki tu uzyskalimy
jest ZY i wiadczy o nieudolnoci zarzdzajcych w danym okresie. Kady trader czy
zarzdzajcy rodkami oczekuje od siebie R/R na poziomie przynajmniej 2:1. Czyli innymi
sowy oczekuje, e jego przyszy zysk bdzie co najmniej dwa razy wikszy od maksymalnej
straty (Max Draw Down, Absolute Draw Down). Powiedzmy sobie wicej. W przypadku
tego funduszu, aby powrci do maksimum i zniwelowa strat 29,8%, zarzdzajcy
bdzie musia po niej wypracowa 42,5% zysku. Przypomn teraz pewnie znan
www.DobryeBook.pl
strona 24 z 53
25
Money Management
wikszoci tabel ilustrujc, ile procent trzeba zarobi po okrelonej procentowo stracie,
aby powrci do stanu przed strat. Owa tabela przewija si do czsto w literaturze
tematu, ale nie zaszkodzi przypomnie j po raz kolejny, aby uzmysowi sobie, jak trudno
odrabia si straty. Nie zapominajmy take, e s przecie osoby, ktre zakupiy jednostki
powyszego funduszu na samym szczycie. W tej chwili maj do powan strat.
strata
zysk, aby j odrobi
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
11%
25%
43%
67%
100%
150%
233%
400%
900%
Zysk, jaki naley wypracowa po stracie, aby wynik wyrwna si do poziomu sprzed
straty, musi by zawsze wikszy od poniesionej straty. Warto o tym pamita i stara si
nie dopuszcza do generowania zbyt duych obsuni naszego kapitau. Jak pokazuje
tabela, obsunicie kapitau rzdu 10-20% wymaga wytworzenia zblionego wartoci
procentow zysku, ale ju kolejne jej pozycje pokazuj, jak szybko ta rozbieno wartoci
ronie na niekorzy gracza.
Moim zadaniem jest nie tyle zrobienie z Ciebie profesjonalnego tradera, co pokazanie jak
Ty samodzielnie MOESZ SI NIM STA. Nie istnieje jedyna suszna droga. Istnieje
wiele drg do sukcesu na Foreksie. Daj Ci narzdzia, aby mg obra swoj drog do
zwycistwa. Rzeczy, ktre w tej chwili przedstawiam s niezwykle istotne, wic postaraj
si je dobrze zrozumie.
II. Dywersyfikacja ryzyka

Dywersyfikacja ryzyka polega na rozbiciu ryzyka poprzez lokowanie rodkw w rne
instrumenty. W przypadku gry na giedach akcji czy giedach towarowych nieco atwiej
jest dokona dywersyfikacji ryzyka. Mona bowiem w swoim portfelu zawrze np. akcje
spek z rnych bran, lub naby rne niepokrewne surowce.
www.DobryeBook.pl
strona 25 z 53

Money Management
26
Na rynku walutowym, stosujc jedn strategi, moemy rozbi ryzyko, grajc ni na kilku
parach. eby dokona dywersyfikacji naley pamita, aby pary, na ktrych gramy, nie
byy ze sob silnie skorelowane lub odwrotnie skorelowane. Nie zapewni to bowiem
rozbicia ryzyka, gdy prawdopodobnie strategia wskae momenty wejcia-wyjcia niemal
w tym samym czasie. I jeli sygna wywoa stratn pozycj, najpewniej pojawi si strata
rwnie na parze majcej podobny kierunek i dynamik ruchu.
Moemy wic zapewni sobie dywersyfikacj zawierajc transakcje na rnych parach
walutowych. Moemy te dokona tego w inny sposb, poprzez stosowanie nawet
w odniesieniu do jednej pary walutowej dwch rnych strategii i otwieraniu pozycji
zgodnie z nimi. Czasem w przypadku takiej dywersyfikacji moe si zdarzy, e bdziemy
otwiera pozycje przeciwstawne (mog przecie pojawi si sprzeczne sygnay,
niekoniecznie jednoczenie).
III. Sw kilka o sygnaach

W sieci istnieje obecnie wiele serwisw oferujcych patne sygnay. Po wykupieniu
abonamentu klient otrzymuje wskazania dotyczce zajcia pozycji i realizacji zysku-straty.
Rzadko ktry z serwisw sugeruje poziom ryzyka, jaki jest dopuszczalny przy tradingu
danymi sygnaami. Wida tu mao profesjonalne podejcie, ktre sprowadza si gwnie
do prezentacji wynikw jedynie w iloci pipsw uzyskiwanych z rekomendacji. Dlaczego
to mao profesjonalne? Dlatego e trudno nam okreli oczekiwania wzgldem przyszych
transakcji. Jeli mamy pewno, e serwis wysya nam sygnay, ktrych podstaw jest
jedna strategia, sytuacja robi si troch bardziej przejrzysta. Ale takiej pewnoci nigdy
mie nie moemy. Trudno wic okreli poziom maksymalnej straty, trudno jest
dostosowa wielko pozycji w odniesieniu do posiadanego kapitau. Osobicie nie gram
na podstawie sygnaw, poniewa nawet udane i zyskowne transakcje nie przynosz
takiej satysfakcji, jak te, ktre s wynikiem moich decyzji i oczekiwa.
Jednak na potrzeby tego eBooka przetestowaem jeden z serwisw, ktry za
niewygrowan cen oferowa sygnay na par EUR/JPY. Otrzymywaem sygnay przez
miesic i przyznam, e trafiem na bardzo dobry wynik.
Otrzymaem przez ten miesic 31 sygnaw: 22 z nich zakoczyy si zyskiem, 8 strat
i jedna transakcja wysza na 0. redni zysk z zyskownych transakcji (suma pipsw
z zyskownych transakcji przez ilo transakcji zyskownych) wynis ok. 31 pipsw.
rednia strata (suma pipsw ze stratnych pozycji przez ilo transakcji stratnych)
www.DobryeBook.pl
strona 26 z 53

Money Management
27
wyniosa blisko 23 pipsy. W cigu miesica zdarzyo si dwa razy, e pojawiy si 2 stratne
pozycje z rzdu. Maksymalna ilo zyskownych transakcji pod rzd to 5.
Poniej przedstawiam wykres, ktry obrazuje wyniki w pipsach:
Zaprezentowaem alternatywn metod gry w oparciu o zakupione sygnay, co w jakim

stopniu dowiodo skutecznoci tej strategii, generujcej sygnay, ktrych oglny
miesiczny wynik mierzony w pipsach jest dodatni, czyli korzystny.
Jak to si ma do faktycznej skutecznoci, czyli do zysku, jaki mona byo osign
kierujc si tymi rekomendacjami? Ot sprawa nie jest ju tak jasna, wszystko zaley od
tego, jaki model zarzdzania wielkoci pozycji przyjmiemy.
Przypumy, e dysponujemy kapitaem pocztkowym rwnym 10000 USD. Dokonam tu
pewnych uproszcze, ktre uatwi obliczenia. Zao, e warto pipsa przy wielkoci
pozycji 100000 to 10 USD, a przy wielkoci pozycji 10000 to 1 USD. Faktycznie wartoci
te byyby oczywicie mniejsze, ale, jak mwi, chodzi o to, aby uatwi obliczenia.
www.DobryeBook.pl
strona 27 z 53
28
Money Management
Moemy sobie te wyobrazi, e transakcje zawierane byy na innej parze, gdzie warto
pipsa byaby faktycznie taka, jak wyej wspomniaem.
Spjrz teraz na tabel:
Date
09-03-07
09-03-07
09-04-07
09-04-07
09-05-07
09-06-07
09-07-07
09-07-07
09-10-07
09-11-07
09-11-07
09-12-07
09-12-07
09-13-07
09-17-07
09-17-07
09-18-07
09-18-07
09-18-07
09-19-07
09-20-07
09-20-07
09-20-07
09-21-07
09-24-07
09-25-07
09-25-07
09-25-07
09-26-07
09-27-07
09-28-07
09-28-07
Pair
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
Buy/Sell
buy
sell
sell
buy
sell
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
sell
buy
buy
buy
buy
sell
sell
buy
sell
sell
sell
buy
buy
buy
buy
buy
Entry
158,11
158,18
157,5
157,27
157,22
157,31
157,54
156,69
156,19
156,95
156,78
157,97
158,21
158,82
159,91
159,72
159,09
159,19
159,82
162,11
162,01
161,81
161,78
162,01
162,19
161,27
161,49
161,37
162,31
163,45
163,53
163,18
Exit
158,35
157,95
157,09
157,81
157,42
157,59
157,79
156,24
156,57
156,72
157,01
158,12
158,39
159,31
159,94
159,37
159,01
159,49
160,32
161,91
162,22
162,05
161,51
162,32
162,39
161,47
161,21
161,79
162,19
163,56
163,41
163,18
P/L
21
20
38
54
23
25
22
43
35
26
20
18
15
46
0
32
5
27
47
23
18
27
24
28
23
23
24
39
85
8
15
3
Balance_1
10210
10410
10790
11330
11100
11350
11570
12000
12350
12090
12290
12110
12260
12720
12720
13040
13090
13360
13830
13600
13780
13510
13750
14030
13800
13570
13810
14200
15050
15130
14980
14950
Abs.DD_1
2,03%
2,11%
1,46%
1,66%
2,31%
3,28%
1,19%
Co przedstawia ta tabela? Kolejne kolumny to:

data zajcia pozycji,
para walutowa (w tym przypadku EUR/JPY),
rodzaj zajtej pozycji buy (kupno) lub sell (sprzeda),
cena otwarcia,
cena zamknicia,
zysk lub strata w pipsach.
www.DobryeBook.pl
strona 28 z 53

Money Management
29
Ostatnie dwie kolumny obliczone zostay zgodnie z pewnymi zaoeniami. Zaoenia

dotycz MM lub inaczej: braku MM. Dlaczego braku? Kapita pocztkowy wynosi 10000
USD. Wielko pozycji bya staa i niezalena od niczego (ani od posiadanego kapitau,
ani od tego, e z reguy przy otwieraniu pozycji ustalany by poziom Stop Loss na
poziomie 25-35 pipsw). Wielko ta to 1 standardowy lot czyli 100000. (Przypominam,
e przy tej wielkoci, dla atwoci oblicze, warto pipsa wynosi 10 USD.)
Przedostatnia kolumna przedstawia stan rachunku po kadej kolejnej zamknitej pozycji.
Ostatnia za pokazuje obsunicia kapitau od najwyszego szczytu do najniszego doka.
Jak atwo policzy, grajc zgodnie z tymi zaoeniami, mielibymy zysk na poziomie 49,5%
w badanym okresie i wynisby on 4950 USD. Przy tym maksymalna strata, jaka po
drodze miaa miejsce, to 3,28%, czyli 460 USD.
Reward to Risk w badanym okresie wynosi ok. 15:1 lub inaczej mwic 15. Jest to
wietny wspczynnik, ktry dobrze wiadczy o stosunku osignitego zysku do
maksymalnej straty. Bardzo czsto R/R jest wspczynnikiem, ktry stanowi wizytwk
zarzdzajcego czy tradera. Gdyby R/R wynosi 1:15, czy choby 1:2, wiadczyoby to
o koniecznoci jakiej zmiany w celu usprawnienia wynikw.
Badany okres jest krtki i trudno na jego podstawie wnioskowa, ale jeli mielibymy si
pokusi o ewentualn ocen czy wnioski, to prosz zauway:
Przy podejciu zaprezentowanym w tym przykadzie naraamy si na do spore
ryzyko (SL przy tej wielkoci pozycji to strata 250-350 USD, w badanym miesicu
wystpiy najwyej dwie straty pod rzd). Gdyby jednak wystpiy 4 straty lub 6 i kada
zakoczyaby si na poziomie SL=35 pipsw, mielibymy odpowiednio 1200 i 1800 USD
straty. Jeli zdarzyoby si to na pocztku, mielibymy strat 12 lub 18%. Jest to ju
cakiem powane obsunicie, na ktre nie kady jest przygotowany psychicznie.
R/R jest wysoki, co dobrze wiadczy o caociowym wyniku.
Mamy rwnie przewag iloci zyskownych transakcji oraz rednia z wyniku
zyskownych transakcji przewysza redni z transakcji stratnych, co rwnie naley
zaliczy jako niewtpliw zalet.
Generalnie wynik jaki osignlimy jest dobry. Ale moe mgby by lepszy. Wyszy lub
bardziej stabilny? Oczywicie! W zalenoci od dopuszczalnego poziomu ryzyka, tolerancji
www.DobryeBook.pl
strona 29 z 53

Money Management
30
strat i kreatywnoci przy tworzeniu MM mona uzyskiwa na podstawie jednej strategii

diametralnie rnice si wyniki.
Nie od dzi wiadomo, e im wiksze ryzyko, tym wiksza bywa za nie premia. Ale trzeba
pamita, e agresywne MM to bro obosieczna. Moe obdarowa nas hojnie premi za
ryzyko, ale moe rwnie wywoa powane obsunicia kapitau. Rozsdne MM
powinno by gdzie porodku. Czyli dawa maksymalnie due zyski przy maksymalnie
niskim ryzyku.
Znalelimy si w miejscu, w ktrym przypuszczam byby w stanie samodzielnie
dokona interpretacji pojcia Money Management.
Money Management mwi nam o tym, ile kapitau moemy angaowa w nasze
transakcje. Mwi te o relacjach, jakie powinnimy zachowa, przy decyzjach o tym
zaangaowaniu i wielkoci pozycji, ktre zajmujemy zgodnie z naszym sposobem gry. Tak,
bo musi wystpowa zgodno. Cay sekret polega na dostosowaniu MM do strategii,
ktr stosujemy.
IV. Martingale i Anti-Martingale

Odejdmy troch od tematu. Wyobramy sobie nastpujc sytuacj. Rzucamy monet.
Za kadym razem, gdy wypadnie orze, otrzymujemy podwjn stawk. Rozwizanie jest
do uczciwe, szczeglnie, e mamy rwne szanse wypadnicia ora i reszki. Mdry
hazardzista zrobi tak:
Najpierw postawi zotwk. Jeli nie wygra, nastpnym razem postawi 2 PLN. Jeli za
drugim razem zwyciy, pokryje pierwsz strat i bdzie mia jeszcze 1 PLN zysku. Jeli za
ponownie przegra, znowu podwoi stawk, itd.
Spjrz na ponisz tabel:
www.DobryeBook.pl
strona 30 z 53
31
Money Management
lp.
stawka
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
2
4
8
16
32
64
128
256
512
skumulowana
stawka
1
3
7
15
31
63
127
255
511
1023
zysk
2
4
8
16
32
64
128
256
512
1024
zysk na czysto (zysk

skumulowana stawka)
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Po dziewitym nieudanym rzucie monet nasz hazardzista ma strat 511 PLN.

Wykonujc rzut dziesity, jego kapita spada do 1023, a zysk, jaki zamy, e osignie
w tym rzucie, wynosi 1, wic R/R w tym przypadku to 1:1023 i jest to wspczynnik jak
dla mnie niewyobraalnie ZY. Czy wic mdry hazardzista jest w istocie mdry,
ryzykujc tak wiele dla jednej zotwki? I tak, i nie. Cho w moim odczuciu
zdecydowanie nie. W wielu rozwaaniach na temat MM posikujemy si w pewnym
stopniu statystyk. Wanie ze statystycznego punktu widzenia, wyrzucenie 10 reszek
z rzdu jest tak prawdopodobne jak to, e przechodzc dzi przez jezdni, wpadn pod
samochd. (Na wszelki wypadek, nie opuszcz dzi domu.) Oczywicie, naley pamita,
e to co mao prawdopodobne nie jest niemoliwe. Ale statystyczne ujcie pewnych
kwestii moe okaza si zgubne. Jak sami statystycy powiadaj: Statystyka to nauka,
wedug ktrej, gdy wychodzisz z psem na spacer, kade z was ma po 3 nogi.
Hazardzici zwikszaj stawk po przegranej, gdy prawdopodobiestwo sukcesu
w przypadku jednorazowego zdarzenia jest mniejsze lub rwne 50% (MARTINGALE).
W przeciwnym wypadku zmniejszaj stawk po przegranej (ANTI-MARTINGALE).
Kasyna zabezpieczaj si przed tego typu systemami m.in. poprzez ustalenie maksymalnej
wielkoci stawki.
Systemy Martingale i Anti-Martingale s do czsto czci skadow MM uywan
przez niektrych traderw. W niektrych przypadkach, naprawd ma to sens.
V. Zwikszanie wielkoci pozycji wraz ze wzrostem kapitau

Wrmy do omawianego wczeniej serwisu z sygnaami i sprbujmy co z tym zrobi.
Zapoznaj si z ponisz tabel:
www.DobryeBook.pl
strona 31 z 53
32
Money Management
Date
09-03-07
09-03-07
09-04-07
09-04-07
09-05-07
09-06-07
09-07-07
09-07-07
09-10-07
09-11-07
09-11-07
09-12-07
09-12-07
09-13-07
09-17-07
09-17-07
09-18-07
09-18-07
09-18-07
09-19-07
09-20-07
09-20-07
09-20-07
09-21-07
09-24-07
09-25-07
09-25-07
09-25-07
09-26-07
09-27-07
09-28-07
09-28-07
Pair
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
Buy/Sell
buy
sell
sell
buy
sell
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
sell
buy
buy
buy
buy
sell
sell
buy
sell
sell
sell
buy
buy
buy
buy
buy
Entry
158,11
158,18
157,5
157,27
157,22
157,31
157,54
156,69
156,19
156,95
156,78
157,97
158,21
158,82
159,91
159,72
159,09
159,19
159,82
162,11
162,01
161,81
161,78
162,01
162,19
161,27
161,49
161,37
162,31
163,45
163,53
163,18
Exit
158,35
157,95
157,09
157,81
157,42
157,59
157,79
156,24
156,57
156,72
157,01
158,12
158,39
159,31
159,94
159,37
159,01
159,49
160,32
161,91
162,22
162,05
161,51
162,32
162,39
161,47
161,21
161,79
162,19
163,56
163,41
163,18
P/L
21
20
38
54
23
25
22
43
35
26
20
18
15
46
0
32
5
27
47
23
18
27
24
28
23
23
24
39
85
8
15
3
Balance_2
10210
10410
10790
11330
11077
11352
11594
12067
12487
12175
12415
12199
12379
12931
12931
13315
13380
13731
14342
14020
14272
13894
14206
14598
14276
13954
14266
14812
16002
16130
15890
15845
Abs.DD_2
2,23%
2,50%
1,74%
2,25%
3,12%
4,41%
1,77%
Na czym polega zmiana? Zaczynamy grajc jednym standardowym lotem, ale jeli nasz
kapita si powiksza, zwikszamy pozycj, zgodnie z podanym schematem:
10000 do 10999 1 lot
11000 do 11999 1,1 lota
12000 do 12999 1,2 lota
13000 do 13999 1,3 lota
14000 do 14999 1,4 lota
15000 do 15999 1,5 lota
Czyli po kadym zwikszeniu kapitau o kolejny tysic, zwikszamy wielko pozycji o 0,1
lota. Jeli za kapita spadnie do niszego przedziau, zmniejszamy wielko pozycji.
www.DobryeBook.pl
strona 32 z 53
33
Money Management
Co osignlimy stosujc taki zabieg? Zysk zdecydowanie zwikszy si. Stopa zwrotu
wyniosa na koniec badanego okresu 58,45%. Zwikszya si rwnie maksymalna strata
w badanym okresie do 4,41%. R/R wynosi 13,25 i nadal jest to poziom do atrakcyjny.
Maksymalna strata jest jednak do spora.
Przeanalizujmy kolejn tabel:
Date
09-03-07
09-03-07
09-04-07
09-04-07
09-05-07
09-06-07
09-07-07
09-07-07
09-10-07
09-11-07
09-11-07
09-12-07
09-12-07
09-13-07
09-17-07
09-17-07
09-18-07
09-18-07
09-18-07
09-19-07
09-20-07
09-20-07
09-20-07
09-21-07
09-24-07
09-25-07
09-25-07
09-25-07
09-26-07
09-27-07
09-28-07
09-28-07
Pair
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
Buy/Sell
buy
sell
sell
buy
sell
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
sell
buy
buy
buy
buy
sell
sell
buy
sell
sell
sell
buy
buy
buy
buy
buy
Entry
158,11
158,18
157,5
157,27
157,22
157,31
157,54
156,69
156,19
156,95
156,78
157,97
158,21
158,82
159,91
159,72
159,09
159,19
159,82
162,11
162,01
161,81
161,78
162,01
162,19
161,27
161,49
161,37
162,31
163,45
163,53
163,18
Exit
158,35
157,95
157,09
157,81
157,42
157,59
157,79
156,24
156,57
156,72
157,01
158,12
158,39
159,31
159,94
159,37
159,01
159,49
160,32
161,91
162,22
162,05
161,51
162,32
162,39
161,47
161,21
161,79
162,19
163,56
163,41
163,18
P/L
21
20
38
54
23
25
22
43
35
26
20
18
15
46
0
32
5
27
47
23
18
27
24
28
23
23
24
39
85
8
15
3
Balance_3
10420
10820
11580
12768
12216
12816
13344
14462
15442
14662
15222
14682
15102
16482
16482
17506
17676
18594
20286
19366
20050
18970
19834
20898
19978
19104
20016
21576
25146
25546
24796
24652
Abs.DD_3
4,32%
5,05%
4,92%
4,54%
6,49%
8,58%
3,50%
Jakie kryteria tu zastosowaem? Przyjem bardzo ryzykowne zaoenie wielko pozycji

jest rwna 0,2 lota na kady 1000 USD posiadanego kapitau. Czyli np. jeli kapita
wynosi 12350, to wielko nastpnej pozycji bdzie wynosi 2,4 lota.
www.DobryeBook.pl
strona 33 z 53

Money Management
34
Zysk jaki zosta w tym przypadku osignity to 14652, czyli stopa zwrotu wynosi
146,52%. Maksymalna strata to 8,58%, czyli R/R z badanego okresu wynosi ok. 17,08.
Zauwa, e dodaj w badanym okresie. Mona te dokona takiego pomiaru
w dowolnym momencie, np. gdyby badany okres trwa do 25 lipca wcznie, stosunek
R/R wynisby 10,61.
VI. R/R w pojedynczej transakcji

Wspczynnik Reward to Risk mona te rozpatrywa z perspektywy pojedynczej
transakcji. Mona, ale naley to robi z rozwag i raczej widzie go, czy dostrzega, ni
stara si nim manipulowa. Strategia, ktr stosujemy, jest staa i normaln spraw jest,
e by moe z gry jest ustalony, ju w momencie wejcia, poziom Take Profit i Stop Loss.
Ewentualnie, jeli nie jest to warto staa, na podstawie historycznych wynikw
z generowanych wej-wyj mona ustali redni strat i redni zysk na transakcj.
Przyjrzyjmy si jednak temu bliej. O czym mwi nam informacja, e wspczynnik TP:SL
jest rwny 2:1? Ot na pierwszy rzut oka takie R/R wydaje si nam jak najbardziej
korzystne i oczekiwane. A co jeli TP:SL jest jak 1:2? Wyglda to wtedy znacznie mniej
interesujco, a nawet le. Przypomnijmy, e to jest R/R dla jednej transakcji.
Nie wolno zapomina o tym, e liczy si rwnie skuteczno, czyli to, jaki procent
naszych transakcji stanowi transakcje zyskowne. Zamy, e transakcje zyskowne to
tylko 20% wszystkich transakcji. Reszta to pozycje stratne. W takiej sytuacji R/R na
poziomie 2:1 nie przyniesie nam zysku, tylko strat.
Moe te wystpi sytuacja odwrotna. Moemy mie R/R dla pojedynczej transakcji jako
stosunek 1:2, ale jeli nasza strategia w 80% daje zyskowne transakcje, to ten poziom R/R
bdzie wystarczajcy do osigania zyskw.
Mona w pewnym uproszczeniu przyj tak oto formu, ktra w miar obiektywnie
pokazuje powysze zalenoci:
Oczekiwania = (%trans. zyskownych redni zysk(TP) (%trans. stratnych
rednia strata(SL))
I jeli TP:SL=2:1, a pozycje zyskowne stanowi 20% i stratne 80%, to:
Oczekiwania = (20% 2) (80% 1) = 0,4 0,8 = 0,4
www.DobryeBook.pl
strona 34 z 53
35
Money Management
Jeli TP:SL=1:2, a pozycje zyskowne stanowi 80% i stratne 20%, to:

Oczekiwania = (80% 1) (20% 2) = 0,4
Daje nam to do dobry pogld na dan strategi i umoliwia w atwy sposb
sprawdzenie, czy dana taktyka ma szanse zarabia. Wszystko zaley od tego, czy wynik
oczekiwa jest dodatni, czy ujemny.
Przy tworzeniu swojego MM moemy wykorzysta pewien ciekawy wzr. Nazywany jest
czsto Kelly%. Wzr, z ktrego korzystamy, aby go obliczy, ma posta:
Kelly% = W [(1W)/R], gdzie:
W % transakcji zakoczonych zyskiem,
R iloraz redniej z transakcji zyskownych i redniej z transakcji stratnych.
Obliczmy na przykad Kelly% dla wynikw wczeniej omawianych (wyniki z sygnaw,
zakadam, e sygnay byy generowane przez serwis na podstawie jednej strategii).
A wic:
Kelly% = 0,73 [(10,73)/(32/22)]
Kelly% = 0,73 (0,27/1,41)
Kelly% = 0,73 0,19
Kelly% = 0,54
Jakie praktyczne znaczenie ma ten wspczynnik? Pokazuje on jakie zaangaowanie
kapitau na transakcj, przyniesie najbardziej optymaln stop zwrotu.
Oczywicie moesz mie system, ktry jest skuteczny, w 50% transakcji daje Ci zysk, ale
moe oczywicie wygenerowa Ci 10 lub nawet 20 stratnych transakcji z rzdu. Dlatego
nie powinno si traktowa Kelly% jako optymalnego poziomu ryzyka na transakcj
w sposb bezwzgldny. Obliczony wyej wspczynnik nakazywaby nam bowiem
otworzy pozycj, ktra w przypadku gdyby zakoczya si strat, przyniosaby obsunicie
kapitau a o 54%. Taka strata jest nieakceptowalna.
Nie oznacza to jednak, e wspczynnik ten jest dla nas bezuyteczny. Mona go sobie
spokojnie przefiltrowa, ustalajc poziom ryzyka jako jak cz Kelly%. Np. 60%
Kelly% bdzie ustala nasze cakowite ryzyko podczas gry na tych sygnaach.
Wic: 60% Kelly% = 32%.
www.DobryeBook.pl
strona 35 z 53

Money Management
36
Dla mnie jest to duy poziom ryzyka i byby nie do zaakceptowania bez moliwoci
dywersyfikacji cakowitego poziomu ryzyka (nie zapominajmy, e sygnay generowane s
tylko na par EUR/JPY).
Zamy, e zaczynamy od pocztku lipca, grajc na podstawie sygnaw i tego, co wyej
ustalilimy. Uznaj, e wstpny SL wynosi 35 pipsw. Kapita pocztkowy to 10000 USD.
Wielko pozycji okrelam wic w sposb nastpujcy:
(Aktualny kapita poziom ryzyka (32%))/wielko wstpnego SL(35)
Dla uatwienia oblicze wartoci zaokrglaem w d. I tak pierwsza pozycja:
(10000 32%)/35 = 91 (tyle USD ley na pipsie), wic wielko pozycji wynosi 9,1
standardowego lota, co odpowiada wielkoci 910000 jednostek.
Spjrz teraz na zamieszczon tabel, ktra prezentuje wyniki. Przyjrzyj si im uwanie
i krytycznie. To, e pokazuj tak tabel, nie znaczy, e kiedykolwiek bym w ten sposb
zagra:
www.DobryeBook.pl
strona 36 z 53
37
Money Management
Date
09-03-07
09-03-07
09-04-07
09-04-07
09-05-07
09-06-07
09-07-07
09-07-07
09-10-07
09-11-07
09-11-07
09-12-07
09-12-07
09-13-07
09-17-07
09-17-07
09-18-07
09-18-07
09-18-07
09-19-07
09-20-07
09-20-07
09-20-07
09-21-07
09-24-07
09-25-07
09-25-07
09-25-07
09-26-07
09-27-07
09-28-07
09-28-07
Pair
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
eur/jpy
Buy/Sell
buy
sell
sell
buy
sell
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
buy
buy
buy
sell
sell
buy
buy
buy
buy
sell
sell
buy
sell
sell
sell
buy
buy
buy
buy
buy
Entry
158,11
158,18
157,5
157,27
157,22
157,31
157,54
156,69
156,19
156,95
156,78
157,97
158,21
158,82
159,91
159,72
159,09
159,19
159,82
162,11
162,01
161,81
161,78
162,01
162,19
161,27
161,49
161,37
162,31
163,45
163,53
163,18
Exit
158,35
157,95
157,09
157,81
157,42
157,59
157,79
156,24
156,57
156,72
157,01
158,12
158,39
159,31
159,94
159,37
159,01
159,49
160,32
161,91
162,22
162,05
161,51
162,32
162,39
161,47
161,21
161,79
162,19
163,56
163,41
163,18
P/L
21
20
38
54
23
25
22
43
35
26
20
18
15
46
0
32
5
27
47
23
18
27
24
28
23
23
24
39
85
8
15
3
Bal. 60%Kelly% DD60%Kelly%

11911
14271
19173
28569
22589
20,93%
27714
33280
46309
61114
46606
23,74%
55126
46072
24,61%
52372
74360
74360
96088
100473
125232
179000
141372
21,02%
164610
124002
30,73%
151194
189862
149957
118447
33,83%
144415
195895
348045
373493
322298
313463
16,07%
Raczej nie powinno tu by bdu w obliczeniach. Zysk netto na koniec badanego okresu
wynis dokadnie 303463, czyli stopa zwrotu wynosi 3034,63%. Jeli nie wierzysz, moesz
samodzielnie dokona oblicze. Maksymalna strata to 33,83%, wic wskanik R/R
wynosi 89,7, zatem jest on bardzo wysoki. Nie naley zapomina, e maksymalna strata
wynika z dwch stratnych pod rzd pozycji i rwnie bya bardzo wysoka.
Pokazaem t tabel nie bez powodu. Cho prezentuje ona podejcie do MM na bardzo
dobrych wynikach (mwi o wynikach samej strategii) i mocno optymalizuje wielko
pozycji, jest tym, co chciaem w sposb bardzo jaskrawy uwydatni. Chciaem bowiem
wskaza, jak wielki wpyw ma MM na wynik naszej gry na rachunku. Ta sama strategia
moe da 50% zysku albo 3000% zysku. Umiejtne posugiwanie si narzdziami, jakie
www.DobryeBook.pl
strona 37 z 53

Money Management
38
daje nam MM, pozwala na kreowanie maksymalnych zyskw, ktre bd jednoczenie

dostosowane do naszych indywidualnych zdolnoci akceptowania strat.
Spjrzmy jeszcze raz na tabel. Jak przyjby strat 60 tysicy dolarw w cigu tygodnia?
Czy byby w stanie zaakceptowa strat 33% na swoim rachunku? Twoja strategia
i Twj Money Management musz i w parze i to w taki sposb, aby mg przy tym
zachowa komfort psychiczny, czyli czu si niemal tak dobrze ze swoimi stratami, jak ze
swoim zyskiem. Straty s nieuniknione. To, jak bdziesz nimi zarzdza poprzez
zarzdzanie ryzykiem, jest indywidualn kwesti. Kady sam musi dobra odpowiednie
MM do swojego sposobu gry i do swojej psychiki.
VII. 1% Risk (x% risk/transakcj)

Jednym ze sposobw na zarzdzanie wielkoci pozycji jest ustalenie wielkoci pozycji
w zalenoci od wielkoci posiadanego kapitau. W ogle ustalenie staego ryzyka na
kad otwieran pozycj ma tak zalet, e nie doprowadzi nigdy do wyzerowania
kapitau. Po serii strat ryzyko bdzie x% z tego, co zostao. Odbywa si to dokadnie tak,
jak wwczas, gdy omawiaem wspczynnik Kelly%. Wtedy jednak mielimy do czynienia
z bardzo wysokim poziomem ryzyka, ktrego nie zalecam. Wiele osb, ktre znam,
preferuje bezwzgldn zasad nie ryzykowa wicej ni 1% na jedn transakcj. Jest to
z pewnoci dobra, ostrona metoda, bo nie powoduje gwatownych zmian na rachunku.
Nie jestem do koca jej zwolennikiem. Dlaczego? Bo jestem przekonany, e do kadej
strategii i dla kadego tradera naley dobra indywidualne MM. Poza tym jest wiele
czynnikw, ktre naley bra pod uwag przy takim podejciu, a czasem to umyka. Do
najistotniejszych zaliczybym:
Horyzont czasowy jaki zakadamy dla danej transakcji. Np. w przypadku osb
preferujcych scalping (transakcje trwajce z reguy od kilku sekund do kilku minut),
ktry polega na apaniu relatywnie niewielkich ruchw ceny, wane jest, aby may zysk
w pipsach przekada si na duy zysk w gotwce. Dlatego scalping wie si czsto
z ryzykiem na transakcj rzdu 2-5%. Ryzyko musi by wiksze, aby z niewielkich ruchw
mc czerpa odpowiednio wysoki zysk.
Maksymalna ilo otwartych jednoczenie transakcji. Niezwykle istotna sprawa, bo
inaczej jest, gdy w jednym momencie ryzykujesz 1%, majc jedn otwart pozycj,
diametralnie inaczej, gdy masz otwartych 15 pozycji (15 1% = 15%, wic Twoje
cakowite ryzyko jest zdecydowanie wysze).
www.DobryeBook.pl
strona 38 z 53
39
Money Management
Stosowana strategia. Jedne strategie s lepsze, inne gorsze. Jedne wymagaj

wikszego, inne mniejszego ryzyka. Wszystko zaley od indywidualnego podejcia do
strat.
Wybrany model kapitau za chwil o tym powiemy.
Zbadajmy teraz inn strategi. Na GBP/USD jej wyniki byy takie jak w tabeli poniej.
Dodam, e to strategia polegajca na otwieraniu pozycji po przeamaniu poziomu
z okrelonego przedziau czasowego. SL i TP jest ustawiany sztywno, przy czym SL=TP
i wynosi 20 pipsw.
nr trans.
pips
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
www.DobryeBook.pl
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
skum. pips
20
40
20
0
20
0
20
40
60
40
60
40
20
40
60
80
60
80
100
80
100
120
100
80
60
40
60
80
100
120
100
120
100
120
140
strona 39 z 53
40
Money Management
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
120
100
120
140
120
140
160
180
200
180
160
180
200
220
200
Sprbujmy troch nad tym popracowa. W badanym okresie system wygenerowa 50

pozycji, z ktrych 30 zakoczyo si na TP i 20 na SL. Z tego wynika, e transakcje
zyskowne stanowi 60% wszystkich transakcji, a stratne pozostae 40%.
Podstawmy dane do wzoru i zobaczmy, czy system ma szanse zarabia (nawet bez tego
badania wida, e raczej tak, ale policzmy to):
Oczekiwania = (60% 20 40% 20) = 4
Mamy liczb dodatni, system ma szanse zarabia.
Policzmy teraz Kelly%:
Kelly% = 0,6 [(10,6)/(20/20)] = 0,6 0,4 = 0,2, z czego wynika, e optymalne
dla osignicia maksymalnego zysku ryzyko wynosi 20%.
Zamy, e gramy zgodnie z zasad 1% ryzyka na transakcj. Kapita pocztkowy wynosi
10000 USD. 1% z 10000 to 100. SL wynosi 20 pipsw, wic na pips przypada 5 USD, co
odpowiada wielkoci pozycji rwnej 50000. Pierwsza pozycja bdzie wic miaa wielko
0,5 standardowego lota. W kolejnej tabeli przyjrzymy si dalszym wyliczeniom.
www.DobryeBook.pl
strona 40 z 53
41
Money Management
nr trans. pips
1
20
2
20
3 20
4 20
5
20
6 20
7
20
8
20
9
20
10 20
11
20
12 20
13 20
14
20
15
20
16
20
17 20
18
20
19
20
20 20
21
20
22
20
23 20
24 20
25 20
26 20
27
20
28
20
29
20
30
20
31 20
32
20
33 20
34
20
35
20
36 20
37 20
38
20
39
20
40 20
41
20
42
20
43
20
44
20
45 20
46 20
47
20
48
20
49
20
50 20
www.DobryeBook.pl
skum. pips
20
40
20
0
20
0
20
40
60
40
60
40
20
40
60
80
60
80
100
80
100
120
100
80
60
40
60
80
100
120
100
120
100
120
140
120
100
120
140
120
140
160
180
200
180
160
180
200
220
200
MM_1
10100
10201
10099
9998
10098
9997
10097
10197,9
10299,9
10196,9
10298,9
10195,9
10093,9
10194,9
10296,8
10399,8
10295,8
10398,8
10502,7
10397,7
10501,7
10606,7
10500,6
10395,6
10291,7
10188,8
10290,7
10393,6
10497,5
10602,5
10496,4
10601,4
10495,4
10600,3
10706,4
10599,3
10493,3
10598,2
10704,2
10597,2
10703,1
10810,2
10918,3
11027,5
10917,2
10808
10916,1
11025,3
11135,5
11024,1
DD_1
2,00%
2,00%
1,00%
1,00%
3,94%
MM_2
12000
14400
11520
9216
11059,2
8847,36
10616,8
12740,2
15288,2
12230,6
14676,7
11741,4
9393,09
11271,7
13526,1
16231,3
12985
15582
18698,4
14958,7
17950,5
21540,6
17232,5
13786
11028,8
8823,02
10587,6
12705,1
15246,2
18295,4
14636,3
17563,6
14050,9
16861,1
20233,3
16186,6
12949,3
15539,1
18647
14917,6
17901,1
21481,3
25777,6
30933,1
24746,5
19797,2
23756,6
28507,9
34209,5
27367,6
DD_2
38,56%
38,56%
20,00%
20,00%
59,04%
MM_3
10400
10816
10383,4
9968,03
10366,70
9952,08
10350,2
10764,2
11194,7
10746,9
11176,8
10729,7
10300,6
10712,6
11141,1
11586,7
11123,3
11568,2
12030,9
11549,7
12011,7
12492,1
11992,4
11512,8
11052,2
10610,2
11034,6
11475,9
11935
12412,4
11915,9
12392,5
11896,8
12372,7
12867,6
12352,9
11858,8
12333,1
12826,5
12313,4
12805,9
13318,2
13850,9
14404,9
13828,7
13275,6
13806,6
14358,9
14933,2
14335,9
DD_3
4,15%
7,99%
15,07%
strona 41 z 53

Money Management
42
W kolumnach oznaczonych kolorem jasnoniebieskim znalazy si obliczenia zgodnie

z zasad 1% risk na transakcj. Widzimy, e system w poczeniu z tym prostym MM
uzyska stop zwrotu na poziomie 10,24%, a maksymalna strata signa 3,94%. Wynika
z tego, e R/R w badanym okresie wynis okoo 2,6.
Kolorem tym zaznaczyem kolumny, gdzie wyliczenia zostay wykonane przy ryzyku na
transakcj w wysokoci 20% (zgodnie ze wskazaniem Kelly%, jako optymalne dla zysku).
Zauwa, e w tym przypadku maksymalna strata signa 59,04%. Stopa zwrotu
w badanym okresie wyniosa 173,68%, wic Risk to Reward jest rwny 2,94.
Kolor pomaraczowy to rwnie stae ryzyko na transakcj, tym razem wynosi ono 4%
aktualnego kapitau na transakcj. Stopa zwrotu wynosi 43,36%, a maksymalna strata
rwnie nie naley do niskich i wynosi 15,07. R/R wynosi w tym przypadku 2,88.
Znowu obserwujemy wic, jak ogromne znaczenie na ksztat osiganych rezultatw ma
zastosowanie MM. Doskonale te wyniki prezentuje poniszy wykres liniowy, na ktry
naniosem stan kapitau w czasie.
www.DobryeBook.pl
strona 42 z 53

Money Management
43
Zielona linia to 1% ryzyka na transakcj, w porwnaniu do dwch pozostaych wyglda

do pasko, ale ronie stabilnie, cho mao dynamicznie. Linia niebieska to 4% ryzyka na
transakcj. Wida, e wzrasta bardziej dynamicznie ni zielona, ale Draw Down ok. 15%
jest wyranie widoczny na wykresie. Linia czerwona to najbardziej agresywne ryzyko 20%
na transakcj. Jak wida efekt kocowy jest zachwycajcy, ale to co si dziao po drodze
najpewniej odzwierciedla nie tylko zmian kapitau w czasie, ale rwnie zmienno
stanw emocjonalnych tradera, grajcego z tak duym ryzykiem na transakcj. W tabeli
nie s przedstawione wszystkie obsunicia, wyliczyem kilka i na czerwono zaznaczyem
najwiksze w obrbie danego MM.
VIII. Modele kapitau

Model kapitau jest tym, co przyjmiesz za swj kapita przy zajmowaniu kolejnej pozycji.
Oglnie rzecz biorc nie ma on znaczenia, jeli nie masz aktualnie otwartej pozycji, bo
wtedy Twj kapita wynosi dokadnie tyle, ile posiadasz rodkw. Jednak w zalenoci od
tego, jak potraktujesz zaangaowany w otwarte pozycje kapita, mona wyodrbni kilka
podstawowych modeli kapitau. Pozwl, e posu si tu anglojzycznym nazewnictwem,
nie chc bowiem wprowadza zbyt duego zamieszania pojciowego.
CORE EQUITY Zamy, e posiadasz 10000 USD. Otwierasz pozycj, w ktrej
zakadasz ryzyko 5%, czyli 500 USD. Do momentu, w ktrym zamkniesz t pozycj, Twj
kapita wynosi 9500 USD. Jeli otworzysz drug pozycj, a poprzednia nadal bdzie
otwarta (rwnie 5%), ryzykujesz tym razem 5% z 9500, czyli 475 USD. W tym
momencie, dopki nie zamkniesz ktrej z dwch otwartych pozycji, Twj kapita wynosi
9025 USD. Niewane czy ktra z nich generuje aktualnie strat czy zysk. Twj kapita
jest stay i rwny wartoci, ktra jest pomniejszona o ryzyko kolejno otwartych pozycji.
Przypumy, e teraz zamkniesz pierwsz pozycj z zyskiem powiedzmy 975 USD, Twj
kapita wyniesie 10000 USD (ktre miae ju na pocztku) + 975 USD (zysk z pierwszej
pozycji) 475 (ryzyko z drugiej otwartej pozycji), czyli 10500 USD.
TOTAL EQUITY Powiedzmy, e zaczynasz posiadajc 1000 USD. Powiedzmy, e
masz 3 otwarte pozycje: jedna z zyskiem 150 USD i dwie na stracie: 40 i 10 USD. Ten
model kapitau, czy te wyliczania kapitau mwi, e Twj kapita to kapita pocztkowy
plus warto otwartych pozycji, czyli w omawianym przypadku wynosi: 1000 + 150 40
10 = 1100 USD.
www.DobryeBook.pl
strona 43 z 53

Money Management
44
REDUCED TOTAL EQUITY Jest niejako kombinacj dwch omwionych ju

modeli. Zamy, e na koncie masz 10000 USD i otworzye pozycj z ryzykiem 5%, czyli
Twj kapita wg core equity wynosi 9500 USD. Zamy, e ruch ceny pozwala Ci
przesun Stop Loss i ryzyko w tej transakcji obnia si do 300 USD. Jeli SL zmieni
pooenie, Twj kapita reduced total equity wynosi teraz 9700. Jeli Twoja pozycja
zacznie teraz traci np. 100, to wedug omawianego modelu Twj kapita nadal wynosi
9700. Twj kapita zmieni si tylko wwczas, gdy ponownie przesuniesz SL lub gdy
pozycja zostanie zamknita.
Wczeniejsze przykady zakaday otwieranie pozycji na jednej parze i tylko jedn,
otwart w danym czasie, pozycj. Jeli grasz na kilku parach i masz po kilka otwartych
pozycji jednoczenie, musisz zdawa sobie spraw z rnicych si modeli ustalania
wartoci kapitau. Stan kapitau determinuje bowiem wielko pozycji, ktr bdziesz
otwiera. Ktry z modeli jest najlepszy, to znowu sprawa dyskusyjna i wybr powinien
wynika z pewnej analizy, z preferencji tradera i ze stosowanej strategii. Zastanw si
wic, ktry z zaprezentowanych modeli jest dla Ciebie najlepszy i stosuj go. Moliwe s
take pewne modyfikacje, wszelka kreatywno, ktra jest w stanie poprawi Twoje
wyniki, jest jak najbardziej wskazana.
IX. Dokrcanie ruby

To, o czym teraz bdzie mowa, przedstawiam jako kolejne moliwoci. Dodaj przy
tym, e s to moliwoci niekoniecznie bezpiecznie i, z obserwacji poczyna innych
osb, wiem, e kwestie, ktre teraz przedstawi, w przypadku niektrych graczy
mog by trudne lub wrcz niemoliwe do zastosowania. Bd mwi o dokrcaniu
ruby w MM dla maksymalizacji zysku, cho bdzie to rwnie moment, w ktrym
przedstawi kilka pomysw na tworzenie indywidualnego MM w oparciu o wasn
kreatywno.
Najpierw zadaj sobie pytanie: co chcesz osign grajc? Jakie wyniki bd Ci
zadowalay? Czy Twoja strategia jest skuteczna? Z jakim ryzykiem czujesz si
komfortowo? Mgbym mnoy te pytania, ale myl, e odpowiedzi na tych kilka,
powinny wystarczy Ci do podjcia samodzielnych decyzji odnonie Twoich oczekiwa.
Rne teorie syszaem. Jedni mwi: bd zadowolony, jeli w cigu roku zrobi 20%.
Inni chc podwoi swj kapita w cigu miesica. To co teraz powiem, moe si wyda
niektrym niemoliwe. Znam osoby, ktre podwoiy kapita w cigu miesica, znam
www.DobryeBook.pl
strona 44 z 53

Money Management
45
osoby, ktre zrobiy 20% w cigu roku. W moim przekonaniu oba te cele s praktycznie
rwnie ambitne i rwnie trudne do realizacji, ale s moliwe.
Rozsdny MM to taki, ktry nie wykluczy Ci z gry, jeli rynek kilka razy zawiedzie
Twoje oczekiwania. Waciwy MM to taki, ktry jeste w stanie zaakceptowa i z jakim
dobrze si czujesz. Udowodniem ju, jak wielki wpyw ma MM na wynik Twojej walki
z rynkiem. Osoby korzystajce z tej samej strategii, ale rnego MM, mog uzyskiwa
znaczco rnice si wyniki. Oczywicie warto zastanawia si nad tym, czy moje
wejcia-wyjcia da si usprawni, ale czsto duo lepszy efekt przynosi modyfikacja
stosowanego MM. O tym teraz troch sobie powiemy.
Jest wiele oglnodostpnych, do ciekawych i przynoszcych dobre wyniki strategii.
Oczywicie s skuteczne wtedy, gdy spenisz wymogi dotyczce cierpliwoci, dyscypliny
itd. S metody, ktre w doskonay sposb da si zastosowa we wasnej grze lub
w budowie swojej metody na wejcia i wyjcia z rynku. Nie jest tajemnic, e mona np.
osign 5% zysku miesicznie przy maksymalnym obsuniciu 2% (R/R=2,5), czy te
10% przy obsuniciu 3% (R/R=3,3). S takie strategie.
Po pewnym czasie sam odkryjesz, co jest dla Ciebie najlepsz metod. Ale mona take
wiele osign (np. wspomniane 5 czy 10% miesicznie) kopiujc po prostu czyj
strategi we wasnych tradeach. Co mona zrobi, eby zmaksymalizowa swj zysk? Jeli
jeste w stanie zaadaptowa dla siebie tak czy inn strategi, nie ma adnego problemu
w powielaniu wynikw, ktre inni t strategi osigaj.
Pomyl, masz na swoim koncie 10000 USD i odkrye strategi, ktra daje 10% przy
maksymalnym Draw Down 3%. Potrafisz konsekwentnie i w sposb zupenie
zdyscyplinowany przeprowadza transakcje zgodnie z t strategi? Chciaby jednak
wicej ni 10% miesicznie? Moesz po prostu wyobrazi sobie, e Twoje 10000 USD to
30 lub 50 tys. USD. Co Ci to da? Zysk rzdu 30 lub 50% miesicznie, oczywicie przy
maksymalnym obsuniciu okoo 9 lub 15%. Proste? Wydaje si proste, cho w istocie,
nie kademu odpowiada zwikszony poziom ryzyka, ale nie zapominaj, e pisz teraz
o specyficznych metodach na maksymalizacj zyskw. Ta technika jest stosunkowo atwa
do zastosowania, ale musisz by przy niej przygotowany na wiksze obsunicia kapitau.
Generalnie chodzi wic o to, aby wyrodkowa swj MM tak, aby zysk by optymalny
i aby straty nie powodoway dyskomfortu psychicznego. Tylko wtedy bowiem bdziesz
w stanie regularnie zarabia na rynku. W naturze czowieka, jako istoty rozumnej, ley
maksymalizacja zyskw. Musisz jednak zawsze pamita, e co jest kosztem czego
www.DobryeBook.pl
strona 45 z 53

Money Management
46
zwielokrotniony zysk z zasady zwiksza rwnie Twoje straty, a te musisz by w stanie

akceptowa.
Maksymalizacja zyskw moe rwnie polega na wyliczeniu sobie wskanika Kelly%
i graniu ryzykiem wyznaczonym przy pomocy tego wskanika dla danej strategii.
Oczywicie trzeba pamita, e wskanik mwi o maksymalnym ryzyku procentowym
wzgldem posiadanego przez Ciebie kapitau i dotyczy sumy transakcji, jakie zgodnie
z dan strategi zawierasz. Jeli zatem wyliczony wskanik Kelly% wskazuje 0,2 (20%),
a grasz swoj strategi na 4 parach, to moe si zdarzy, e jednoczenie bdziesz mia
otwarte nawet 4 pozycje, a to oznacza, e grajc swoj jedn strategi nie powiniene
lokowa w jedn transakcj ryzyka wikszego ni 5% (20% : 4). Warto te nieco obniy
warto wyliczon z Kelly% (np. 60, 80% tego wskanika), to znaczco obniy Twoje
DD, a wyniki uczyni bardziej stabilnymi.
Kreatywne Money Management zaley w duej mierze od Twojej pomysowoci. Tak
naprawd s tysice sposobw na zaprojektowanie wasnego MM do okrelonej strategii
zajmowania i zamykania pozycji. To od Twojej pomysowoci i od Twoich bada zaley
tak naprawd jak metod przyjmiesz lub sobie stworzysz. Postaram si teraz da Ci
prosty przykad nieszablonowego MM.
Dodam, e wasne MM powinno suy niekoniecznie maksymalizacji zysku czy
minimalizacji ryzyka. Chodzi o wykreowanie przyszej linii Twojego kapitau w taki
sposb, aby kady doek i kady szczyt by zgodny z Twoimi preferencjami. W kreowaniu
swojego MM tak naprawd wszystkie chwyty s dozwolone.
Zamy, e gramy tym systemem, gdzie 60% transakcji koczyo si zyskiem,
a TP=SL=20 pipsw. Nasz innowacyjny MM polega na tym, e generalnie gramy 2%
risk. W przypadku, gdy pojawia si stratna pozycja, czci konta dalej gramy
z 2-procentowym ryzykiem, a pozosta z 20-procentowym. Zaczynamy z kapitaem
10 tys. USD. Po stracie 1000 USD przeznaczamy na gr z 20% ryzykiem, reszta z 2%
ryzykiem. Po drugiej stracie 2000 z 20% ryzykiem, reszta 2% risk. Po trzeciej stracie 3000
z 20% ryzykiem, reszta z 2%, itd. Jeli pojawia si zyskowna pozycja, wracamy do
schematu 2% risk na transakcj. Grajc t strategi, otrzymamy na koniec zysk 41,21%
przy maksymalnej stracie 16,36%. Poniej wykres prezentujcy porwnanie tego MM
z MM polegajcym na ryzyku 4% w kadej transakcji.
www.DobryeBook.pl
strona 46 z 53

Money Management
47
Jak wida linie biegn bardzo podobnie. Naleaoby si zastanowi, czy kombinowanie
w ten sposb ma tu jakikolwiek sens. Oczywicie, jest to sprawa bardzo dyskusyjna.
Niebieska linia to Money Management 4% risk, czerwona MM jakie stworzylimy. Co
tu widzimy? Gdy seria pozycji stratnych jest duga, kapita spada bardzo dynamicznie
w przypadku innowacyjnego MM. Wzrosty za to charakteryzuj si mniejsz dynamik.
Byoby znacznie lepiej, gdyby dziaao to w drug stron, aby to wzrosty byy wiksze,
a spadki mniejsze. Ale znam osoby, ktre wybieraj tego typu metody. Naprawd. Wol
to, ni 4% risk w tym wypadku. Ot chodzi wanie o to dopasowanie do
indywidualnych preferencji. Zauwa, e dua cz pozycji bdzie obarczona ryzykiem
tylko 2-procentowym. Pozostae oczywicie znacznie wikszym, szczeglnie kiedy pojawi
si seria pozycji stratnych. Ale dla niektrych, ktrzy w ten sposb kreuj swj MM, ten
sposb daje im poczucie bezpieczestwa, ktre czerpi z pozycji 2% risk. Pozostae
pozycje s bardziej stresujce, ale nie stanowi wikszoci.
Dla kadego istnieje indywidualna definicja komfortu. Stwrz sobie komfort, tworzc
wasne MM tak, aby byo ono zgodne z oczekiwaniami co do przebiegu linii kapitau
w czasie. Na tym to polega.
www.DobryeBook.pl
strona 47 z 53

48
Zagadnienia zwizane z zapleczem, jakim dysponujesz, s bardzo istotne, szczeglnie jeli

zaczynasz ju traktowa trading jako swoj gwn profesj i zamierzasz si z tego
utrzymywa, czy zacz zarabia naprawd powanie na swoj przyszo.
Bardzo wany jest wybr brokera, on jest odpowiedzialny za Twj dostp do rynku. Do
nauki czy treningu nie jest to tak istotne. Jeli jednak zmierzasz profesjonalnie si tym
zajmowa, uwanie dobieraj brokera. Po pierwsze broker powinien by w moim
przekonaniu rzetelny i uczciwy wobec swoich klientw, powinien jasno okrela reguy
i warunki transakcji zawieranych przy jego pomocy. Uczciwy znaczy te wypacalny.
Moe si wyda to dziwne, ale s na rynku brokerzy, ktrzy nie s wypacalni. S te tacy,
ktrzy w ogle nie s brokerami (tzw. scam, czyli po prostu oszustwo internetowe).
Warto wic sprawdzi, czy broker jest autoryzowanym czonkiem NFA (National Futures
Association) lub, w przypadku rodzimych brokerw, choby w Komisji Nadzoru
Finansowego. Takie informacje nie jest trudno zdoby, a pomog Ci ustrzec si przed
zaangaowaniem rodkw u brokera, ktry w istocie jest tylko specjalist od wyudze
w sieci.
Istotne s rwnie koszty transakcji (wielko spreadu, prowizje od zawieranych
transakcji). Oczywiste jest, e ma to wpyw na Twoje wyniki.
Przysuchuj si opiniom o danym brokerze, na przykad na forach internetowych, tam
ludzie mog wyraa swoje osdy. Oczywicie s osoby, ktre swoje niepowodzenia
zawsze sprowadzaj do winy brokera. Wane, aby wczyta si w opinie rnych osb,
pozna rne punkty widzenia. Marka, ktra cieszy si powszechnym uznaniem,
z pewnoci Ci usatysfakcjonuje.
Kolejnym czynnikiem, ktry powinien wpywa na Twj wybr jest to, w jaki sposb s
przeprowadzane Twoje transakcje. Mona tu generalnie wyrni dwa typy brokerw:
Market Makerzy i brokerzy ECN. Najwikszy komfort uzyskasz oczywicie korzystajc
z usug brokera ECN (Electronic Communication Network). Sprbuj pokrtce wyjani
na czym polega rnica.
Market Maker to broker, dla ktrego podstaw funkcjonowania jest parowanie zlece
kupna-sprzeday swoich wasnych klientw. Cz transakcji jest tak realizowana,
w pozostaych drug stron transakcji jest sam broker, ktry oczywicie zabezpiecza
www.DobryeBook.pl
strona 48 z 53

49
swoje pozycje na rynku midzybankowym. Od razu ma si wraenie, e wystpuje

konflikt interesw, czy te, e broker gra przeciwko swoim klientom. W moim
przekonaniu i z moich dowiadcze wynika, e broker taki wcale nie musi by z tego
powodu dyskwalifikowany przez tradera. Przecie jeli umiejtnie zabezpiecza swoje
pozycje, a ponadto posiada wielu klientw, gra u takiego brokera nie powinna wzbudza
adnych obaw. Oczywicie istniej udokumentowane przypadki, e niektrzy brokerzy
(m.in. ci, ktrzy nie posiadaj autoryzacji NFA) stosuj wobec swoich klientw pewne
nieczyste praktyki. Do najbardziej powszechnych naley SL Hunting, czyli polowania na
poziom Stop Loss. Na czym to polega? Jeli zamy Twoja cena zbliya si bardzo do
Twojego SL, ale w istocie nie dotkna go i faktycznie cena, ktra jest Twoim SL nie
wystpia na rynku, broker aranuje sytuacj i zamyka Twoj pozycj na SL, cho
w istocie pozycja ta mogaby przynie Ci zysk, bo nie osigna faktycznie poziomu SL.
Inne dziaania, nie twierdz, e zawsze celowe, to chwilowe braki dostpu do platformy
transakcyjnej, due polizgi cenowe, czste rekwotowania 1 , uniemoliwiajce otwarcie
pozycji w dogodnym momencie.
Nie jest te tak, e Market Maker to zo, bo jak mwi, istniej rzetelni brokerzy,
nadzorowani przez powane organizacje, z ktrymi warto wsppracowa. Niewtpliw
zalet tego typu brokerw jest moliwo tradingu dla mniejszych graczy. Po pierwsze
minimalne depozyty nie s wysokie. (Zalecam jednak nie gra minimalnym depozytem
u adnego brokera. Przypominam, e rozmawiamy o profesjonalnym tradingu, a wic
rwnie o profesjonalnym MM, ktry czsto jest niemoliwy przez brak moliwoci
zawarcia pozycji o okrelonej wielkoci dla okrelonej wielkoci depozytu.) Koczc myl
dodam, e wanie moliwo zawierania transakcji o dowolnie maej wielkoci daje
graczowi pewn przewag w stosowaniu i moliwociach ustalania swojego Money
Management.
Jeli za chodzi o brokerw ECN, jest to rozwizanie optymalne. Dla efektywnego
stosowania MM na platformach ECN potrzebne jest jednak zgromadzenie rodkw rzdu
kilkudziesiciu lub lepiej kilkuset tysicy dolarw. Broker ECN to taki broker, u ktrego
nasze zlecenia faktycznie trafiaj na rynek midzybankowy, std dua minimalna
wielko otwieranych pozycji. Broker ECN nie ustala nam spreadu, spread jest wycznie
wynikiem zlece, jakie spywaj na rynek. Broker ECN zarabia na prowizji od transakcji,
nie na spreadzie jak jest to w przypadku Market Makerw. Dla profesjonalisty
dysponujcego duym kapitaem, to tak naprawd jedyne rozsdne wyjcie. Gwnymi
Trudno w otwarciu pozycji po cenie widocznej na ekranie gdy decydujemy si na otwarcie
pozycji, broker odmawia, pokazujc jednoczenie now cen.
1
www.DobryeBook.pl
strona 49 z 53

50
klientami takich brokerw s banki i inne instytucje finansowe, waciwie stosunkowo od

niedawna luksus taki dostpny jest dla klientw indywidualnych, a i nadal istniej jeszcze
brokerzy, ktrzy oferuj swoje usugi wycznie klientom instytucjonalnym, a minimaln
wielko pozycji stanowi tzw. paczka i jest to np. dla pary EUR/USD odpowiednik 75
milionw unitw (jednostek). Trudno sobie to moe wyobrazi, ale tak jest w istocie.
Kolejn cech brokerw ECN jest z reguy mniejszy maksymalny lewar, jaki mona
zastosowa. Oczywicie jest to znakomite i rozsdne podejcie. Do tej pory dziwi mnie, e
w materiaach promocyjnych niektrych Market Makerw jako zalet podaje si
dwigni 500:1. Pytanie brzmi: na co komu taki lewar? Takie chwyty marketingowe s
dla kadego dowiadczonego gracza co najmniej mieszne i w istocie wiadcz
o nieprofesjonalnym podejciu brokera do swoich klientw. Ale oczywicie lewar 500:1
chwyta za serca amatorw, ktrzy skacz z radoci, e majc na koncie tysic dolarw,
mog zagra picioma lotami. A przecie oczywiste jest, e wykorzystanie penego lewara,
szczeglnie jeli jest on tak potny, jest po prostu przejawem niedojrzaoci
i niekompetencji.
Kolejnym bardzo istotnym elementem, ktry musisz sobie zapewni to dobry dostp do
internetu. Mwic: dobry mam na myli bezawaryjny. Oczywicie aden dostawca
internetu nie jest Ci w stanie zagwarantowa bezawaryjnoci. W umowach o wiadczenie
usug dostpu do sieci zawsze si pojawia paragraf mwicy o nieponoszeniu winy za
ograniczenie dostpu, nie bdce wynikiem dziaa operatora. Czstym zjawiskiem
u wielu dostawcw s rnego rodzaju awarie i nie mona si od tego uchroni. Dla
bezpieczestwa warto zatem zabezpieczy si w jaki sposb. Najlepiej zorganizowa sobie
cze awaryjne u innego dostawcy, aby w razie czego mc kontrolowa przebieg swoich
transakcji. Wyeliminuje to sytuacj, w ktrej Twj trading mgby zosta zaburzony
przez czynniki, ktre absolutnie nie powinny mie wpywu na wynik gry. Powinno Ci to
da poczucie bezpieczestwa, a ono przekada si przecie na Twj komfort psychiczny
niebahy argument w grze.
Jeden monitor czy 6 monitorw? Kilka razy zdarzyo mi si usysze to pytanie z ust
pocztkujcych traderw, ktrzy oczywicie w ten sposb chcieli wyrazi swoje
profesjonalne podejcie do tematu. Oczywicie, jeli kto chce na pocztku angaowa
niemay kapita w kart wielomonitorow i dodatkowe ekrany, nie ma problemu. Zanim
to jednak zrobisz, zastanw si, czy naprawd tego potrzebujesz, czy te po prostu
chciaby, aby Twj trading room wyglda jak ze zdj, jakie mona podziwia
w internecie. To, ile monitorw wykorzystasz, zaley wycznie od Ciebie i od Twoich
indywidualnych potrzeb. Jeli ledzisz jednoczenie wykresy 10 rnych par walutowych,
www.DobryeBook.pl
strona 50 z 53

51
a na kadym z nich, prcz ceny, pojawia si take duo wskanikw, wtedy (dla
zapewnienia sobie wikszego komfortu) moesz zaopatrzy si w dodatkowe ekrany.
Ja sam mam jeden monitor, cho zdarzao mi si uywa dwu. Akurat moja strategia
i moje metody pozwalaj mi do wygodnie i sprawnie pracowa na jednym monitorze.
Nie dajmy si zwariowa, a jeli zaczynasz, sugeruj eby wystrzega si takich inwestycji
na wstpie. Nie ilo monitorw wiadczy o tym, jakim jeste traderem, podobnie jak nie
marka samochodu decyduje o tym, jakim jeste kierowc.
Jeli uznasz, e kilka dodatkowych ekranw pomogoby Ci w grze, wtedy nie wahaj si,
ale najpierw sprawd, czy rzeczywicie tego potrzebujesz.
www.DobryeBook.pl
strona 51 z 53

Kopalnie strategii
52
Kopalnie strategii
Poniej przedstawi adresy stron internetowych, na ktrych mona znale wiele

ciekawych strategii. Jak mwiem, jest w sieci wiele interesujcych darmowych
systemw. Oto one:
http://www.forex.nawigator.biz/dyskusje/index.php najlepsze polskie forum o Foreksie.
http://www.forexfactory.com/ wietne forum, kalendarz ekonomiczny.
http://www.forex-tsd.com/ dobre i stale rozwijane forum dyskusyjne.
http://www.traderslaboratory.com/ swoiste laboratorium traderw. Strategie nie tylko
na Foreksie.
http://www.bloomberg.com/ nazwa mwi sama za siebie. Doskonae rdo informacji
na temat tego, co aktualnie dzieje si na rynkach.
http://www.moneytec.com/ kolejne forum o Foreksie.
http://www.strategybuilderfx.com/ forum, gdzie znale mona niezliczon ilo
naprawd niezych strategii, niestety mao rozwijane w ostatnim czasie.
Przedstawiem najbardziej cenne moim zdaniem linki, zachcam do poszukiwa
i wasnych bada. Masz ju narzdzia, masz wiedz. To, co musisz zrobi, to wykorzysta
swoje atuty. Zwyciska walka z rynkiem oprcz skutkw finansowych, potrafi da
naprawd ogromn satysfakcj. Tego Ci wanie na zakoczenie ycz. Satysfakcji z tego,
e wietnie bdziesz wykonywa swoj robot. Powodzenia.
www.DobryeBook.pl
strona 52 z 53

Bibliografia
53
Bibliografia
Jack D. Schwager, The New Market Wizards, New York 1992

Jake Bernstein, The Compleat Day Trader, New York 1998
Ralph Vince, The New Money Management, New York 1992
Dr. Van K. Tharp, Special Report on Money Management, I.I.T.M. 1997
www.DobryeBook.pl
strona 53 z 53

Kozak Jerzy - Profesjonalny - Forex - Trader PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kozak Jerzy - Profesjonalny - Forex - Trader PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PROFESJONALNY FOREX TRADER

Psychologiczne aspekty tradingu, czyli jak sobie radzi na rynku

Co czyni gracza profesjonalnym traderem

Przykad funduszu akcji

Zwikszanie wielkoci pozycji wraz ze wzrostem kapitau

R/R w pojedynczej transakcji

VII. 1% Risk (x% risk/transakcj)

VIII. Modele kapitau

Broker, cze, systemy wielomonitorowe

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Psychologiczne aspekty tradingu, czyli jak sobie radzi na rynku

Psychologiczne aspekty tradingu, czyli jak sobie radzi na rynku

Oczywicie nie jest to ksika z zakresu psychologii zachowa na giedzie. Jednak ta cz

Profesjonalny Forex Trader

poczucie wolnoci i niezalenoci powodowane midzy innymi tym, e faktycznie przy

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Kadego dnia rb po prostu swoje

Profesjonalny Forex Trader

Systematycznie rozwijaj cierpliwo i samokontrol

Profesjonalny Forex Trader

nie moesz stworzy efektywnego planu, okreli oczekiwanych zyskw, moliwych

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Zamy, e system, ktrym gramy, da sygna do sprzeday w punkcie 1. Pierwotny

Profesjonalny Forex Trader

Metoda ta sprawdza si na og dobrze, poniewa rcznie ustawiany SL nie zamyka

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

Psychologiczne aspekty tradingu, czyli jak sobie radzi na rynku

Sam odpowiadasz za swoje sukcesy i poraki

Profesjonalny Forex Trader

zapewnia powtarzalno Twoich wynikw i sprzyja osigniciu komfortu psychicznego.

Profesjonalny Forex Trader

Co czyni gracza profesjonalnym traderem?

Przejdmy zatem do sedna i powiedzmy, co sprawia, e jedni zarabiaj a inni trc.

Procentowe rozdzielanie tych elementw waciwie pozbawione jest wikszego sensu.

Profesjonalny Forex Trader

Jeli chodzi o strategi, to najlepiej zbudowa j w oparciu o wasne obserwacje lub

Profesjonalny Forex Trader

Prawdopodobnie jedn z najbardziej potnych si sprawczych sukcesu najlepszych

I. Przykad funduszu akcji

Profesjonalny Forex Trader

Profesjonalny Forex Trader

zysk, aby j odrobi

II. Dywersyfikacja ryzyka

Profesjonalny Forex Trader

III. Sw kilka o sygnaach

Profesjonalny Forex Trader

Zaprezentowaem alternatywn metod gry w oparciu o zakupione sygnay, co w jakim

Profesjonalny Forex Trader

Co przedstawia ta tabela? Kolejne kolumny to:

Profesjonalny Forex Trader

Ostatnie dwie kolumny obliczone zostay zgodnie z pewnymi zaoeniami. Zaoenia

Profesjonalny Forex Trader

strat i kreatywnoci przy tworzeniu MM mona uzyskiwa na podstawie jednej strategii

IV. Martingale i Anti-Martingale

Profesjonalny Forex Trader