UKD 69.027.1:624.027.1:624.94.016.

PN-93
POLSKA NORMA
B-03201

Zamiast:
POLSKI KOMITET Kominy
NORMALIZACJI,
MIAR I JAKOŚCI Obliczenia i projektowanie
Grupa katalogowa
0702

Steel structures Constructions d'acier Ńňŕëüíűĺ ęîíńňđóęöčč

Chimneys Cheminées Äűěîâűĺ ňđóáű
Design rules Calcules et projets Đŕń÷¸ň č ďđîĺęňčđîâŕíčĺ

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy

1.2. Zakres stosowania normy
1.3. Określenia
1.4. Podstawowe oznaczenia

2. DOKUMENTACJA TECHNICZNA

2.1. Zawartość dokumentacji technicznej komina

2.2. Założenia projektowe
2.2.1. Dane technologiczne
2.2.2. Dane związane z lokalizacją
2.2.3. Udokumentowanie założeń
2.3. Projekt techniczny
2.3.1. Zawartość projektu technicznego
2.3.2. Opis techniczny
2.3.3. Obliczenia
2.3.4. Dokumentacja rysunkowa
2.3.5. Uzgodnienia branżowe

3. MATERIAŁY

3.1. Zasady ogólne doboru materiałów

3.2. Stal
3.2.1. Zasady ogólne doboru stali
3.2.2. Gatunki stali
3.3. Odciągi linowe i elementy łączące odciągi
3.4. Elektrody
3.5. Śruby
3.6. Materiały na izolacje termiczne
3.7. Materiały na wykładziny i poszycia
3.8. Materiały uszczelniające

4. OBCIĄŻENIA I ODDZIAŁYWANIA

4.1. Rodzaje obciążeń

4.2. Obciążenia stałe
4.3. Obciążenie wiatrem
4.3.1. Założenia i zasady ogólne
4.3.2. Obciążenie działające w linii wiatru
4.3.3. Obciążenie wywoływane wzbudzeniem wirowym

Strona 1
4.3.4. Galopowanie
4.3.5. Interferencja aerodynamiczna
4.4. Działanie temperatury
4.4.1. Wpływ temperatury na cechy mechaniczne stali
4.4.2. Obciążenie temperaturą kominów z odciągami
4.4.3. Inne przypadki wpływu temperatury
4.4.4. Obliczanie temperatury ścianek przewodu gazowego
4.5. Działanie korozji
4.6. Obciążenia technologiczne
4.6.1. Obciążenia pomostów i drabin
4.6.2. Pozostałe obciążenia technologiczne
4.7. Obciążenie wywołane pochyleniem komina

5. OBLICZENIA I WYMIAROWANIE

5.1. Sytuacje obliczeniowe

5.1.1. Postanowienia ogólne
5.1.2. Sytuacja obliczeniowa I
5.1.3. Sytuacja obliczeniowa II
5.1.4. Sprawdzenie stanu granicznego nośności
5.2. Kombinacje obciążeń
5.2.1. Postanowienia ogólne
5.2.2. Kombinacje podstawowe
5.2.3. Kombinacja wyjątkowa
5.3. Współczynniki obciążenia i współczynniki materiałowe
5.4. Obliczenia dynamiczne
5.5. Obliczanie sił wewnętrznych
5.5.1. Zasady ogólne
5.5.2. Komin z trzonem rurowym
5.5.3. Komin z trzonem kratowym
5.5.4. Komin z trójnogiem
5.5.5. Komin z odciągami
5.6. Wymiarowanie elementów stalowych
5.6.1. Zasady ogólne
5.6.2. Wymiarowanie kominów z trzonem rurowym
5.6.3. Wymiarowanie kominów z odciągami
5.6.4. Wymiarowanie zakotwień trzonów rurowych
5.6.5. Wymiarowanie połączeń kołnierzowych trzonów
5.7. Obliczenia posadowienia komina
5.7.1. Postanowienia ogólne
5.7.2. Sprawdzenie nośności i warunków nacisku na podłoże
5.7.3. Odkształcenie podłoża
5.7.4. Sprawdzenie stateczności położenia
5.8. Sprawdzenie przemieszczeń

6. WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE

6.1. Postanowienia ogólne

6.2. Połączenia spawane
6.3. Połączenia śrubowe
6.4. Odciągi
6.5. Wzmocnienie przekrojów osłabionych otworami
6.6. Doprowadzenie spalin
6.7. Kominy wieloprzewodowe
6.8. Fundament komina

7. OCHRONA ANTYKOROZYJNA I IZOLACJA TERMICZNA

7.1. Ogólne zasady ochrony

7.2. Wykładziny. Wymagania konstrukcyjne
7.3. Zewnętrzna izolacja termiczna

8. WYPOSAŻENIE

8.1. Drabina wejściowa

Strona 2
8.2. Pomosty
8.3. Urządzenia odgromowe
8.4. Znaki ostrzegawcze na kominie
8.5. Urządzenia zapobiegające drganiom
8.6. Urządzenia pomiarowo-kontrolne

9. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONAWSTWA I MONTAŻU

10. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ODBIORU I UŻYTKOWANIA

10.1. Oddanie komina do użytkowania

10.2. Wymagania eksploatacyjne
10.3. Kontrola stanu technicznego
10.4. Metryka komina

ZAŁĄCZNIKI

1. Wartości gęstości masy i współczynnika przewodności cieplnej materiałów stosowanych w kominach stalowych
2. Wartości współczynników stosowanych w obliczeniach obciążenia wiatrem
3. Wzory do obliczania podstawowego okresu drgań własnych kominów stalowych oraz wartości logarytmicznego dekrementu
tłumienia drgań
4. Sprawdzenie nośności komina ze względu na zmęczenie
5. Współczynnik niestateczności miejscowej ścianki komina
6. Metryka komina

INFORMACJE DODATKOWE

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są zasady projektowania, obliczania i konstruowania kominów stalowych, oraz
wymagania dotyczące ich wykonania i eksploatacji.

1.2. Zakres stosowania normy. Normę należy stosować przy projektowaniu i wykonywaniu kominów stalowych wszelkich
typów oraz w czasie ich eksploatacji.

1.3. Określenia

1.3.1. komin - obiekt inżynierski, którego zadaniem jest odprowadzenie gazów do atmosfery.

1.3.2. trzon komina - zasadniczy ustrój nośny komina, służący do przeniesienia obciążeń stałych i zmiennych oraz przekazania
ich na fundament i ewentualnie na konstrukcję wspomagającą. Trzon może być rurą lub wieżą o konstrukcji prętowej.

1.3.3. przewód gazowy - część komina służąca jako kanał zapewniający przepływ gazów od wlotu do wylotu na jego
wierzchołku.

1.3.4. komin jednopowłokowy - komin, którego przewód gazowy pełni równocześnie funkcję trzonu.

1.3.5. komin dwupowłokowy - komin, którego jeden lub więcej przewodów gazowych znajduje się wewnątrz trzonu o przekroju
rurowym.

1.3.6. konstrukcja wspomagająca - konstrukcja współpracująca z trzonem przy przenoszeniu obciążeń poziomych.

1.3.7. komin wolno stojący - komin, którego trzon przejmuje wszelkie obciążenia i przekazuje je samodzielnie na fundament.

1.3.8. komin z odciągami - komin z konstrukcją wspomagającą w postaci odciągów linowych zamocowanych do trzonu w
jednym lub więcej poziomach.

1.3.9. komin z trójnogiem - komin z konstrukcją wspomagającą w postaci trójnogu przejmującego siły poziome.

1.3.10. segment - składowa część trzonu lub przewodu gazowego, przeznaczona do scalenia na budowie w węzłach
montażowych.

1.3.11. wlot czopucha - część przewodu gazowego komina przystosowana do wprowadzenia do niego gazów.

Strona 3
1.3.12. wyczystka - otwór szczelnie zamykany w dolnej części przewodu gazowego, służący do usuwania osiadających pyłów i
ewentualnie jako właz do wnętrza przewodu.

1.3.13. wykładzina - warstwa materiału żaroodpornego zabezpieczająca przewód gazowy od wewnątrz przed termicznym i
niekiedy również chemicznym działaniem gazów.

1.3.14. wewnętrzna izolacja termiczna - warstwa materiału izolacyjnego, umieszczona pomiędzy wykładziną a ścianką
przewodu gazowego w celu obniżenia temperatury tej ścianki.

1.3.15. zewnętrzna izolacja termiczna - warstwa materiału izolacyjnego, umieszczona na zewnątrz przewodu gazowego,
utrzymująca temperaturę ścianki przewodu na wymaganym poziomie.

1.3.16. poszycie - warstwa chroniąca zewnętrzną izolację termiczną przewodu gazowego przed zawilgoceniem lub przed
uszkodzeniami mechanicznymi.

1.3.17. liczba Scrutona - wielkość bezwymiarowa charakteryzująca tłumienie drgań pręta zanurzonego w przepływającej cieczy
lub gazie i poddanego wirowemu wzbudzaniu drgań.

1.3.18. liczba Strouhala - wielkość bezwymiarowa charakteryzująca częstotliwość odrywania się wirów od pręta zanurzonego w
przepływającej cieczy lub gazie.

1.3.19. wzbudzenie wirowe - wzbudzanie drgań pręta, zanurzonego w przepływającej cieczy lub gazie, w płaszczyźnie
prostopadłej do średniego kierunku przepływu, będące skutkiem cyklicznego odrywania się wirów Benarda - Karmana.

1.3.20. sytuacja obliczeniowa - schemat statyczny i wymiary konstrukcji oraz obciążenia i właściwości materiałów będące
przedmiotem analizy przy projektowaniu. Sytuacja obliczeniowa może dotyczyć konstrukcji gotowej do użytkowania, stadium
transportu, montażu i wykonania lub określonego stadium jej zużycia.

1.4. Podstawowe oznaczenia

1.4.1. Duże litery łacińskie

A - pole powierzchni przekroju lub pole powierzchni odniesienia, t.j. powierzchni rzutu komina na płaszczyznę prostopadłą do
kierunku wiatru, m 2,
B - szerokość wieży kratowej, m,
D - średnica zewnętrzna trzonu komina, m,
Ea - współczynnik sprężystości stali, MPa,
EaT - współczynnik sprężystości stali w funkcji temperatury, MPa,
Eb - współczynnik sprężystości betonu, MPa,
F - siła osiowa, kN,
Fc - siła ściskająca, kN,
Ft - siła rozciągająca, kN,
H - wysokość komina liczona od wierzchu fundamentu, m,
Ha - kryterium den Hartoga (pochodna wypadkowej siły aerodynamicznej względem kierunku wiatru), -,
Ho - wysokość komina liczona od poziomu terenu, m,
I - moment bezwładności poziomego przekroju trzonu, m4,
M - moment zginający w przekroju poprzecznym komina, kNm,
MI , M II - odpowiednio moment zginający pierwszego i drugiego rzędu w przekroju poprzecznym, kNm,
N - siła podłużna w przekroju poprzecznym, kN,
R - indeks oznaczający wartość graniczną w sensie nośności obliczeniowej,
Rb - wytrzymałość obliczeniowa betonu, MPa,
Re - specyfikowana przez producenta (normowa) granica plastyczności stali, MPa,
ReT - specyfikowana przez producenta granica plastyczności w temperaturze T, MPa,
Rm - specyfikowana przez producenta wytrzymałość na rozciąganie, MPa,
Sc - liczba Scrutona,
St - liczba Strouhala,
T - temperatura, °C,
Tint - temperatura gazów wewnątrz komina, °C
Text - temperatura powietrza na zewnątrz komina, °C,
Ti - okres drgań własnych komina, s, (i = 1, 2, ...),
T1 - podstawowy (pierwszy harmoniczny) okres drgań własnych komina, s,
T2 - drugi harmoniczny okres drgań własnych komina, s,
U - obwód wewnętrzny przegrody, m,
W - wskaźnik wytrzymałości przekroju, m3,

1.4.2. Małe litery łacińskie

a - odległość między osiami przewodów, m,

Strona 4
c - ciepło właściwe gazu, W/m 3,
ce - współczynnik ekspozycji, -,
clat - moduł współczynnika aerodynamicznej, pulsacyjnej siły bocznej,
cte - współczynnik uwzględniający przewidywany czas użytkowania komina, -,
cx- współczynnik oporu aerodynamicznego,
cr - indeks oznaczający wartość krytyczną,
d - indeks oznaczający wartość obliczeniową,
e - mimośród, m,
fd - wytrzymałość obliczeniowa stali, MPa,
fdT - wytrzymałość obliczeniowa stali w funkcji temperatury, MPa,
fkT - wytrzymałość charakterystyczna stali w funkcji temperatury, MPa,
fyk - wytrzymałość charakterystyczna stali odpowiadająca wyraźnej lub umownej granicy plastyczności, MPa,
h1 - wysokość wspornikowej części komina ponad poziomem podparcia przez konstrukcję wspomagającą, m,
h2 - wysokość odcinka trzonu komina od wierzchu fundamentu do poziomu podparcia przez konstrukcję wspomagającą, m,
k - indeks oznaczający wartość charakterystyczną,
k - współczynnik przenikania ciepła przez przegrodę W/(m2 . K),
l - długość międzywęzłowa, m,
l c - długość wyboczeniowa, m,
me - masa równoważna, kg/m,
n1 - podstawowa częstotliwość drgań własnych komina, Hz,
nexc - liczba cykli drgań komina wywoływanych wzbudzeniem wirowym (zmienności naprężeń),
pk - wartość charakterystyczna obciążenia wiatrem, kN/m,
qk - wartość charakterystyczna ciśnienia prędkości wiatru, kN/m2,
rint - promień wewnętrzny trzonu komina, m,
rext - promień zewnętrzny, m,
r1 - promień rozmieszczania śrub, m,
t - grubość ścianki komina, m,
te - planowany czas użytkowania komina, lata,
u - przemieszczenie całkowite wierzchołka komina, m,
um - przemieszczenie montażowe wierzchołka komina, m,
up - przemieszczenie wierzchołka komina od odkształcenia podłoża, m,
us - przemieszczenie sprężyste wierzchołka komina, m,
vcr - wartość krytyczna prędkości wiatru, m/s,
vcrg - wartość krytyczna prędkości wiatru początku galopowania, m/s,
vint - prędkość przepływu gazów w kominie, m/s,
vk - wartość charakterystyczna prędkości wiatru, m/s,
vrk - zredukowana wartość charakterystyczna prędkości wiatru, m/s,
z - współrzędna określająca położenie przekroju poprzecznego mierzona od poziomu górnej powierzchni fundamentu, m.

1.4.3. Litery greckie

α - wykładnik wzoru potęgowego na pionowy profil prędkości wiatru, współczynnik warunków pracy, -,
αkor - współczynnik zmniejszający wytrzymałość stali wskutek działania korozji, -,
α1 - współczynnik warunków pracy lin, -,
αT - współczynnik zmniejszający wytrzymałość stali wskutek działania podwyższonej temperatury, -,
αn, - współczynnik napływu ciepła, W/(m 2 ⋅ K),
αo - współczynnik odpływu ciepła, W/(m 2 ⋅ K),
αt - współczynnik rozszerzalności cieplnej, 1/K,
β - współczynnik działania porywów wiatru, -,
γs - współczynnik materiałowy, -,
γf - współczynnik obciążenia, -,
δa - logarytmiczny dekrement aerodynamicznego tłumienia drgań, -,
δs - logarytmiczny dekrement konstrukcyjnego tłumienia drgań, -,
κ - współczynnik określający wpływ krzywizny ścianki przewodu na przenikanie ciepła, -,
λ - współczynnik przewodności cieplnej, W/(m ⋅ K),
µ - współczynnik tarcia, -,
ψ o - współczynnik redukcji obciążeń, -,
ρ - gęstość powietrza, kg/m3,
σ - naprężenie, MPa,
∆σc - kategoria (wytrzymałość) zmęczeniowa, wg PN-90/B-03200 , MPa,
∆σL - trwała wytrzymałość zmęczeniowa, MPa,
ϕ - współczynnik niestateczności, -,

2. DOKUMENTACJA TECHNICZNA

Strona 5
2.1. Zawartość dokumentacji technicznej komina powinna składać się z założeń projektowych i projektu, który może być
podzielony na wstępny i techniczno-roboczy.

2.2. Założenia projektowe

2.2.1. Dane technologiczne powinny obejmować:

- przewidywaną trwałość komina (liczbę lat użytkowania),
- wysokość komina,
- liczbę przewodów gazowych i ich średnice,
- skład chemiczny gazów,
- temperaturę gazów i jej wahania,
- prędkość przepływu gazów,
- przewidywany sposób działania podłączonych urządzeń np. praca ciągła czy sezonowa, dobowe przerwy w pracy,
- poziom i kształt czopuchów,
- inne szczególne wymagania związane z użytkowaniem komina i ochroną środowiska.

2.2.2. Dane związane z lokalizacją powinny obejmować:

- usytuowanie poziome i pionowe komina oraz obiektów z nim sąsiadujących,
- strefę obciążenia wiatrem i rodzaj terenu wg PN-77/B-02011 ,
- charakterystykę podłoża gruntowego w zakresie uzgodnionym z projektantem komina - parametry określające wpływ
eksploatacji górniczej (jeżeli występuje) na warunki posadowienia,
- ewentualne wymagania związane z bezpieczeństwem ruchu lotniczego.

2.2.3. Udokumentowanie założeń. Dane wymienione w 2.2.1. i 2.2.2. powinny być utrwalone w postaci odpowiednich
rysunków, uzgodnień lub innych dokumentów, dostępnych dla zatwierdzającego projekt.

2.3. Projekt techniczny

2.3.1. Zawartość projektu technicznego. Projekt konstrukcyjny komina powinien składać się z następujących części:
- opis techniczny,
- obliczenia,
- dokumentacja rysunkowa,
- projekt zabezpieczenia antykorozyjnego,
- metryka komina.
Poza tym w przypadkach uzgodnionych ze zleceniodawcą:
- wytyczne technologii spawania,
- projekt montażu,
- inne wytyczne i instrukcje.

2.3.2. Opis techniczny powinien zawierać:

- wyciąg z podstawowych danych wyjściowych,
- schemat konstrukcji komina będący podstawą obliczeń,
- rodzaje użytych materiałów konstrukcyjnych i izolacyjnych,
- wymagania dotyczące dokładności wykonania elementów i kontroli spoin,
- przewidywaną trwałość komina (planowany czas użytkowania),
- sposób ewentualnej wymiany przewodów gazowych,
- wskazówki dotyczące kontroli stanu technicznego komina w czasie eksploatacji.
W projekcie komina z odciągami należy podać następujące informacje:
- rzeczywistą długość odciągów w osiach elementów kotwiących,
- całkowitą długość lin odciągów w przypadku łączenia końcówek lin przez stosowanie zacisków linowych,
- długość cięciwy pomiędzy osiami nieruchomych punktów zaczepienia w temperaturze +10°C,
- wartość siły naciągu w zależności od temperatury otoczenia i odpowiadającą jej strzałkę zwisu odciągu,
- metodę regulacji naciągów wstępnych.

2.3.3. Obliczenia powinny być wykonane w sposób umożliwiający ich weryfikację i powinny zawierać:
- sprawdzenie stanu granicznego nośności, tj. naprężeń, stateczności ogólnej i stateczności miejscowej wszystkich elementów
komina istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa i trwałości,
- sprawdzenie stanu granicznego użytkowania, tj. przemieszczeń istotnych z punktu widzenia eksploatacji komina,
- sprawdzenie temperatury komina w zakresie niezbędnym z punktu widzenia wytrzymałości i zagrożenia przez korozję.

2.3.4. Dokumentacja rysunkowa powinna zawierać:

- plan sytuacyjny z podaniem obiektów sąsiadujących z kominem,
- rysunek zestawieniowy z podaniem podziału na elementy wysyłkowe i ciężaru tych elementów; na rysunku zestawieniowym
należy podać rodzaj użytych materiałów konstrukcyjnych i izolacyjnych oraz podstawowe dane dotyczące składu chemicznego i
temperatury gazów, a także warunków posadowienia komina,
- rysunki konstrukcyjne elementów wysyłkowych komina z podaniem rodzaju użytych materiałów i szczegółowym opisem

Strona 6
połączeń warsztatowych (rodzaje spoin i elektrod),
- rysunek połączeń montażowych z opisem ich wykonania (rodzaje spoin i elektrod, stopień sprężania styków śrubowych itp.),
- rysunek konstrukcyjny elementów posadowienia,
- wykazy stali,
- rysunki ewentualnych szczegółów zabezpieczeń antykorozyjnych.

2.3.5. Uzgodnienia branżowe powinny obejmować:

- stwierdzenie spełnienia przez konstrukcję wymagań określonych w danych technologicznych,
- sposób przeprowadzenia instalacji odgromowej,
- sposób rozwiązania instalacji przeszkodowej,
- zgodność z wymaganiami montażu i wykonania,
- zgodność z innymi wymaganiami specjalnymi (np. kolorystyka, kształt).

3. MATERIAŁY

3.1. Zasady ogólne doboru materiałów. Należy stosować tylko materiały, których właściwości określone są przez
odpowiednie normy lub atesty. Rodzaj materiału powinien być dostosowany do warunków pracy elementu, na który został użyty,
a w szczególności do temperatury i zagrożenia przez korozję.

3.2. Stal

3.2.1. Zasady ogólne doboru stali. Stal i wyroby stalowe należy dobierać zgodnie z PN-90/B-03200 , w zależności od
planowanego czasu użytkowania i warunków eksploatacji komina.
Zaleca się stosowanie stali o podwyższonej odporności korozyjnej, stali nierdzewnych i stali żaroodpornych.
Przewody gazowe mogą być wykonywane z blach grubych i rur. Rury ze szwem spiralnym nie powinny być stosowane w
trzonach kominów.

3.2.2. Gatunki stali. Do wykonania przewodu zaleca się stosowanie następujących gatunków stali:
- stale trudno rdzewiejące gatunków 10HA, 10HNAP, 12H1JA, 12PJA, OH4J.
- stale kwasoodporne gatunku 1H18N9T lub 0H22N24M4TCu i 0H23N28M3TCu.
Właściwości stali należy przyjmować wg PN-90/B-03200 i norm przedmiotowych.

3.3. Odciągi linowe i elementy łączące odciągi. Zaleca się stosowanie następujących rodzajów lin:
- T1×19 wg PN-69/M-80203
- T1×37 wg PN-69/M-80204
- T1×61 wg PN-69/M-80205
- cięgna z drutów równoległych wg PN-68/M-80021.
Nie zaleca się stosowania lin z rdzeniem organicznym lub azbestowym ani zastępowania lin przez pręty.
Wartości współczynnika sprężystości E dla poszczególnych rodzajów lin należy przyjmować wg PN-90/B-03200 .
Jako złącza w odciągach należy stosować:
- zaciski linowe wg PN-75/M-80241,
- kausze wg PN-92/M-80247,
- końcówki stożkowe wg PN-67/M-80245.

3.4. Elektrody. Do spawania elementów konstrukcyjnych należy stosować materiały dobrane do użytego gatunku stali i do
technologii spawania.

3.5. Śruby należy dobierać zgodnie z zaleceniami PN-90/B-03200 , śruby fundamentowe wg PN-85/B-03215 .
W połączeniach kołnierzowych narażonych na zmęczenie zaleca się stosowanie śrub o wysokiej wytrzymałości.
W połączeniach kołnierzowych nie należy stosować śrub cynkowanych ogniowo.

3.6. Materiały na izolacje termiczne powinny mieć trwałą struktury, zachowywać właściwości izolacyjne w warunkach
przejściowego zawilgocenia oraz dużych zmian temperatury i powinny być odporne na starzenie. Nie powinny oddziaływać
szkodliwie na inne przylegające do nich materiały. Właściwości te powinny być potwierdzone atestami lub sprawdzone
laboratoryjnie.

3.7. Materiały na wykładziny i poszycia. W przewodach gazowych odprowadzających gazy o wysokiej temperaturze zaleca
się stosowanie na wykładziny następujących wyrobów i materiałów:
- jeżeli Tint ≤ 400°C cegły kominówki wg PN-73/B-12004 ,
- jeżeli Tint > 400°C kształtek szamotowych lub betonu żaroodpornego.
Jako spoiwa należy używać zaprawy szamotowej. W przypadku gazów silnie agresywnych chemicznie należy stosować
wykładzinę z kształtek z materiału odpornego na dany rodzaj czynnika agresywnego, łączonych odpowiednim kitem.
W przewodach kominów jednopowłokowych, warstwy izolacji zewnętrznej powinny być zabezpieczone poszyciem z cienkich
blach ocynkowanych, powlekanych lub aluminiowych.
3.8. Materiały uszczelniające. W celu zapewnienia szczelności przewodu komina, w złączach kołnierzowych (niesprężonych)
można stosować przekładki lub kity uszczelniające.

Strona 7
Zastosowany materiał powinien mieć ściśliwość zapewniającą właściwy docisk kołnierzy, odporność na podwyższoną
temperaturę i agresję chemiczną.
Złącza kołnierzowe sprężane należy wykonywać bez przekładek uszczelniających.

4. OBCIĄŻENIA I ODDZIAŁYWANIA

4.1. Rodzaje obciążeń. Do obliczeń należy przyjmować obciążenia stałe, zmienne i wyjątkowe zgodnie z PN-82/B-02000 .
Obciążenie stałe stanowi ciężar własny wszystkich elementów komina, stosownie do rozpatrywanej sytuacji obliczeniowej (p.
5.1).
Do obciążeń zmiennych zalicza się:
- obciążenie wiatrem, z uwzględnieniem porywów wiatru, działające w linii wiatru,
- obciążenie wiatrem, wywołane odrywaniem się wirów, działające prostopadle do linii wiatru,
- obciążenie temperaturą wynikające z przepływu gorących gazów,
- obciążenia technologiczne jak obciążenie pomostów i drabin, ciężar wypełnienia zbiorników zamocowanych do konstrukcji i
komina (jeżeli są) itp.
Do obciążeń wyjątkowych zalicza się:
- siły wynikające z pochylenia podłoża gruntowego w wyniku eksploatacji górniczej,
- siły spowodowane osiadaniem podłoża gruntowego lub zmianami warunków podparcia,
- siły wynikające ze wstrząsów sejsmicznych lub parasejsmicznych.
W projektowaniu kominów można pominąć:
- obciążenie śniegiem,
- obciążenie oblodzeniem.

4.2. Obciążenia stałe należy określać przyjmując masy materiałów wg Załącznika 1 i PN-82/B-02001 .

4.3. Obciążenie wiatrem

4.3.1. Założenia i zasady ogólne. W obliczeniach kominów należy uwzględnić dwa rodzaje obciążenia wiatrem:
a) obciążenie działające w linii wiatru, wynikające z jego prędkości vk i porywistości oraz z właściwości aerodynamicznych i
dynamicznych komina;
b) obciążenie działające prostopadle do linii wiatru, wynikające ze zjawisk niestateczności aeroelastycznych komina (wzbudzenie
wirowe, galopowanie); zjawiska te występują w postaci drgań giętnych komina, a niekiedy także owalizacji jego przekroju
poprzecznego; ich efekty mogą być wzmacniane przez oddziaływanie sąsiednich kominów.
Obciążenia wymienione w punktach a) i b) nie występują jednocześnie i nie należy ich sumować. Zakłada się, że
charakterystyczna wartość obciążenia działającej w linii wiatru (przypadek a) może być przekroczona średnio jeden raz w
planowanym czasie użytkowania komina. Wyznacza się ją zgodnie z p. 4.3.2.
Obciążenia działające prostopadle do linii wiatru (przypadek b) występuje wielokrotnie, zwykle przy prędkościach wiatru znacznie
niższych od wartości charakterystycznej. Wyznacza się je zgodnie z p. 4.3.4.
Wpływ sąsiedztwa innego komina na jego obciążenie wiatrem należy uwzględniać zgodnie z p. 4.3.5.

4.3.2. Obciążenie działające w linii wiatru. Wartość charakterystyczną obciążenia wiatrem, na jednostkę długości komina, w
kN/m, należy obliczać ze wzoru

(1)

w którym:
qk - wartość charakterystyczna ciśnienia prędkości wiatru, o okresie powrotu 50 lat, w kN/m 2, wg PN-77/B-02011 ,
cte - współczynnik uwzględniający planowany czas użytkowania komina wg tabl. 3,
ce - współczynnik ekspozycji wg Załącznika 2,
cx - współczynnik oporu aerodynamicznego wg Załącznika 2,
D - średnica zewnętrzna przewodu komina lub trzonu rurowego, na którą działa wiatr (z uwzględnieniem zewnętrznej izolacji
termicznej, jeżeli jest zastosowana), m,
n - liczba przewodów kominowych w jednym ustroju konstrukcyjnym, nie osłoniętych wspólnym trzonem rurowym (dla trzonu
rurowego n = 1),
β - współczynnik działania porywów wiatru wg PN-77/B-02011 oraz Załącznika 2.
Wzór (1) dotyczy kominów o dowolnej liczbie przewodów tej samej średnicy zewnętrznej, wystawionych bezpośrednio na
działanie wiatru. W Załączniku 2 podano wartości cx dla kominów o liczbie przewodów od 1 do 4 (tabl. Z2-2 oraz rys. Z2-1, Z2-2 i
Z2-3).
Iloczyn q k cte określa charakterystyczne ciśnienie prędkości wiatru zmniejszone do wartości mającej okres powrotu równy
planowanemu czasowi użytkowania komina.
Wartości współczynnika cte należy przyjmować z tabl. 1.

Tablica 1. Wartości współczynnika czasu użytkowania komina

Strona 8
 Planowany czas użytkowania te ,
cte
lata

te ≤ 3 0,65≤

3 < te ≤ 5 0,70

5 < te ≤ 10 0,80

10 < te ≤ 20 0,90

te > 20 1,00

Zredukowana wartość charakterystyczna prędkości wiatru, w m/s, jest określona wzorem

(2)

Wartość ta występuje jako charakterystyczna prędkość wiatru wszędzie tam, gdzie planowany czas użytkowania komina te jest
krótszy niż 20 lat. Jeżeli te > 20 lat to

Kominy stalowe należy traktować jak konstrukcje podatne na dynamiczne działanie porywów wiatru, niezależnie od kryterium
podziału na konstrukcje podatne i niepodatne, wg PN-77/B-02011 .
Wartości podstawowego okresu drgań własnych komina oraz logarytmicznego dekrementu tłumienia drgań, niezbędne do
wyznaczania wartości współczynnika β, można określać na podstawie Załącznika 3, a w przypadku kominów istniejących, w
miarę możliwości wyznaczać doświadczalnie. Jeżeli wartość współczynnika β otrzymana z obliczeń będzie mniejsza niż 1,8 to do
obliczeń obciążenia wiatrem wg wzoru (1) należy przyjąć β = 1,8.

4.3.3. Obciążenie wywoływane wzbudzeniem wirowym

4.3.3.1. Prędkość krytyczna wiatru i liczba Scrutona. Prędkość krytyczną wiatru vcr, w m/s, przy której następuje wzbudzenie
drgań komina należy obliczać ze wzoru

(3)

w którym:
a - odległość między osiami przewodów komina wieloprzewodowego, m (dla komina jednoprzewodowego a = 0),
D - średnica zewnętrzna przewodu komina wg tabl. Z2-3, m,
St - liczba Strouhala wg tabl. Z2-3, a w przypadku kominów ustawionych w rzędzie wg wzoru (Z2-4),
Ti - okres drgań własnych komina, s, (i = 1,2) podstawowy T1 lub drugi harmoniczny T2.
Liczbę Scrutona należy obliczać ze wzoru:

(4)

w którym:
me - masa równoważna komina, równomiernie rozłożona, obliczana wg Załącznika 3, kg/m,
δs - logarytmiczny dekrement konstrukcyjnego tłumienia drgań wg tablicy Z3-2,
ρ = 1,25 kg/m 3, gęstość powietrza.
4.3.3.2. Pominięcie obciążenia wzbudzeniem wirowym. Obciążenie wzbudzeniem wirowym można pominąć jeżeli jest
spełniony przynajmniej jeden z następujących warunków:
- prędkość krytyczna wiatru jest większa niż zredukowana prędkość charakterystyczna wg wzoru (2),
- liczba Scrutona jest większa niż 15,
- kominy mają odciągi,
- kominy są wyposażone w turbulizatory lub w mechaniczne tłumiki drgań o sprawdzonej skuteczności,
- konstrukcja uniemożliwia powstawanie wzbudzenia wirowego,
- jeżeli można to inaczej uzasadnić (np. za pomocą badań modelowych w tunelu aerodynamicznym).
4.3.3.3. Procedury obliczeniowe. Obciążenie wzbudzeniem wirowym kominów, które nie spełniają żadnego z wymienionych
wyżej warunków, należy obliczać wg jednej z dwóch procedur:
- procedury uproszczonej,
- procedury szczegółowej.

Strona 9
Procedura uproszczona może być stosowana w przypadku kominów wolno stojących i kominów z trójnogiem, które wykazują
równocześnie następujące cechy:
- wysokość do 50 m nad poziomem zamocowania,
- smukłość H/D ≤ 30,
- posadowienie na własnym fundamencie a nie na odkształcalnej konstrukcji,
- brak mas skupionych innych niż masy pomostów,
- planowany czas użytkowania nie dłuższy niż 10 lat,
- nie są projektowane do wielokrotnej realizacji.
W pozostałych przypadkach należy stosować procedurę szczegółową.
Obliczenie obciążenia według procedury uproszczonej, podane w 4.3.3.4, stosuje się tylko do pierwszej (podstawowej) postaci
drgań.
Zasady obliczania obciążenia według procedury szczegółowej są podane w 4.3.3.5.
4.3.3.4. Obciążenie wzbudzeniem wirowym według procedury uproszczonej. Obciążenie wywołane wzbudzeniem
wirowym, działające prostopadle do linii wiatru, przedstawione w postaci statycznej wartości zastępczej, równoważnej co do
skutków obciążeniu dynamicznemu, należy obliczać w kN/m ze wzoru

(5)

w którym:
clat - moduł współczynnika aerodynamicznej pulsacyjnej siły bocznej przy wzbudzeniu wirowym wg rys. 2,
D - średnica komina lub jego inny wymiar poprzeczny, m, wg tabl. Z2-3, w przypadku komina zbieżnego jego średnica na
wysokości 0,7H,
T1 - podstawowy okres drgań własnych, s, obliczony wg Załącznika 3 lub zmierzony,
δs - logarytmiczny dekrement konstrukcyjnego tłumienia drgań, wg tabl. Z3-2 lub zmierzony,
ρ - wg 4.3.3.1.
Wartości współczynnika siły bocznej clat należy określać w zależności od iloczynu vcr . D wg Załącznika 2 (rys. Z2-4).
Obciążenie p y należy przykładać na odcinku o długości 0,25H, lecz nie krótszym niż 6D licząc od wierzchołka komina (rys. Z2-5).
4.3.3.5. Obciążenie wzbudzeniem wirowym według procedury szczegółowej. W obliczeniach według procedury
szczegółowej należy przyjąć dynamiczny model wzbudzenia drgań poprzecznych komina. Obciążenie wzbudzające, prostopadłe
do linii wiatru, w kN/m, jest wyrażone wzorem

(6)

w którym:
Vcr - prędkość krytyczna wiatru, m/s,
t - czas, s,
ω - kołowa częstość drgań własnych, rad/s,
ρ, D, c lat - wg 4.3.3.4.
Obciążenie p y wg wzoru (6) należy przykładać wg rys. Z2-5.
Prędkość krytyczną wiatru vrc i kołową częstość drgań własnych komina należy podstawiać do wzoru (6) w zależności od
rozpatrywanego przypadku rezonansu, odpowiednio dla pierwszej i drugiej postaci drgań.
Amplitudy drgań na poszczególnych poziomach trzonu komina należy obliczać przy uwzględnieniu pierwszej i drugiej postaci
drgań własnych zgodnie z zasadami dynamiki konstrukcji. Liczba punktów, dla których wyznacza się amplitudy powinna
umożliwiać określenie zakresów zmienności naprężeń w przekrojach trzonu przecinających karby konstrukcyjne.
4.3.3.6. Liczbę cykli obciążenia wzbudzeniem wirowym w czasie użytkowania komina, należy obliczać ze wzoru

(7)

w którym:
te - planowany czas użytkowania komina, lata,
Ti - okres drgań własnych komina, s, podstawowy T1 lub drugi harmoniczny T2,
vcr - krytyczna prędkość wiatru wg wzoru (3), m/s.

4.3.4. Galopowanie może wystąpić w przypadku komina wieloprzewodowego o blisko siebie rozmieszczonych przewodach,
bez zewnętrznej konstrukcji wsporczej oraz w przypadku kominów o przekrojach wielokąta.
Prędkość krytyczna wiatru (początku galopowania), w m/s, jest określona wzorem

Strona 10
 (8)

w którym:
D - jak we wzorze (1),
Ti - jak we wzorze (3),
Me - jak we wzorze (4),
n - jak we wzorze (1),
Ha - pochodna wypadkowej aerodynamicznej siły bocznej względem kierunku wiatru (kryterium den Hartoga) wg Załącznika 2,
δs - jak we wzorze (4).
ρ - wg 4.3.3.1.
Wystąpienie galopowania może prowadzić, w miarę wzrostu prędkości wiatru, do gwałtownego wzrostu amplitudy drgań i do
zniszczenia konstrukcji.
Bezpieczeństwo konstrukcji będzie zapewnione jeżeli będą spełnione warunki:

lub

Warunek drugi może być spełniony przez zwiększenie odległości między przewodami komina wieloprzewodowego.

4.3.5. Interferencja aerodynamiczna. Bliskie sąsiedztwo dwóch lub więcej przewodów gazowych powoduje zmiany w
charakterze ich opływu, rozkładu ciśnienia i częstotliwości odrywania się wirów powietrza.
Wywołuje to:
- zwiększenie obciążenia wiatrem przewodów w układzie jeden obok drugiego (rys. Z2-6a),
- zmniejszenie obciążenia wiatrem przewodu zawietrznego w układzie przewodów jeden za drugim (rys. Z2-6b),
- wzrost krytycznej prędkości wiatru, przy której występuje wirowe wzbudzenie drgań komina, wg 4.3.3.1,
- galopowanie komina zawietrznego w śladzie aerodynamicznym komina nawietrznego.
Interferencja aerodynamiczna, z wyjątkiem ostatniego z wymienionych zjawisk, jest uwzględniona w tablicach Załącznika 2.

4.4. Działanie temperatury

4.4.1. Wpływ temperatury na cechy mechaniczne stali. Jeżeli temperatura elementów konstrukcyjnych komina przekracza
70°C to należy uwzględniać jej wpływ na obniżenie cech mechanicznych stali wg PN-90/B-03200 .
Obniżenie współczynnika sprężystości stali może być pominięte w obliczeniach wg 4.3.2. oraz 4.3.3.4. Obniżenie granicy
plastyczności należy uwzględniać w sprawdzaniu nośności w podstawowych i wyjątkowych kombinacjach obciążeń.
W obliczeniach wytrzymałości zmęczeniowej należy stosować współczynnik redukcyjny wg wzoru

(9)

w którym Tt - średnia wartość temperatury ścianki komina, w °C, w ciągu jednego roku z pominięciem czasu przestojów.

4.4.2. Obciążenie temperaturą kominów z odciągami. W kominach z odciągami należy uwzględnić wpływ temperatury na siły
wewnętrzne w konstrukcji jeżeli średnia temperatura trzonu jest wyższa od 50°C. Należy przy tym przyjmować wartość
współczynnika rozszerzalności liniowej wg PN-90/B-03200 , a dla stali nierdzewnych wg norm przedmiotowych.

4.4.3. Inne przypadki wpływu temperatury. Należy określić temperaturę na wewnętrznej powierzchni ścianek przewodu
gazowego w celu sprawdzenia, czy nie nastąpi wykroplenie składników przepływających gazów.
W przypadku stosowania izolacji chroniącej wnętrze przewodu gazowego przed korozją należy sprawdzić czy rodzaj izolacji jest
dostosowany do działającej na nią temperatury.
Naprężenia w ściance stalowej przewodu gazowego wynikające z różnicy temperatury na powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej
można pominąć.

4.4.4. Obliczanie temperatury ścianek przewodu gazowego. Ścianę przewodu wraz z ewentualnymi warstwami izolacyjnymi,
wewnętrznymi i zewnętrznymi, traktuje się jak cylindryczną przegrodę cieplną. Współczynnik przenikania ciepła dla takiej
przegrody należy obliczyć wg wzoru

(10)

Strona 11
w którym:
αn - współczynnik napływu ciepła, W/(m2 ⋅ K),
αo - współczynnik odpływu ciepła, W/(m 2 ⋅ K),
κi - współczynnik uwzględniający wpływ krzywizny ścianki na przenikanie ciepła, wg wzoru (11),
rz - promień zewnętrzny przegrody, m,
ri - promień zewnętrzny i-tej warstwy przegrody, m,
ti - grubość i-tej warstwy przegrody, m,
λi - współczynnik przewodności cieplnej i-tej warstwy przegrody wg PN-86/B-02015 , W/(m ⋅ K).
Wartości współczynnika napływu ciepła αn, W/(m 2 ⋅ K),
na powierzchni stykającej się z przepływającym gazem należy określać w zależności od prędkości przepływu:
- jeżeli vint ≤ 16 m/s to αn = 2vint + 8,
- jeżeli vint > 16 m/s to αn = 40.
Wartości współczynnika odpływu ciepła αo, W/(m 2 ⋅ K), na zewnętrznej powierzchni przegrody należy określać w zależności od
wysokości komina H:
- jeżeli H ≤ 40 m to αo = 26,
- jeżeli 40 < H < 100 to αo = 29
- jeżeli H ≥ 100 m to αo = 32.
Wartości współczynnika uwzględniającego wpływ krzywizny ścianki na przenikanie ciepła należy obliczać ze wzoru

(11)

Spadek temperatury gazów na 1 m wysokości komina wyraża się wzorem

(12)

w którym:
Tint - temperatura gazu, °C,
Text - temperatura zewnętrzna, + 35°C lub -32°C,
vint - prędkość przepływu gazu, m/s,
k - współczynnik przenikania ciepła wg wzoru (10),
d - średnica wewnętrzna w świetle przewodu gazowego, m.
W przypadku gdy średnica d nie jest stała, prędkość przepływu zmienia się wg wzoru

(13)

w którym vo i d o - wartości we wlocie gazu do komina.

Temperaturę wewnętrznej powierzchni stalowej ścianki trzonu należy obliczać wg wzoru

(14)

w którym n - liczba warstw izolacji wewnętrznej.

4.5. Działanie korozji. Miarą działania korozji jest prognozowany średni ubytek grubości ∆t, mm/rok, elementów komina
stykających się z gazami.
Działanie korozji należy uwzględniać przez:
- zmniejszenie grubości ścianek o prognozowane ubytki korozyjne a następnie sprawdzenie ich nośności,
- zmniejszenie wytrzymałości obliczeniowej stali przez zastosowanie współczynnika αkor określonego wzorem

(15)

w którym:
te - planowany czas użytkowania komina, lata,
∆t = 0,1ΣS (gdzie S, wg tabl. 2), ubytek korozyjny grubości ścianki, mm/rok.
Prognozując ubytki korozyjne należy uwzględnić czynniki sprzyjające i przeciwdziałające korozji. W tabl. 2 podano 10. stopniową
skalę zagrożenia korozyjnego w zależności od:
- rodzaju odprowadzanych gazów,
- korozyjności środowiska zewnętrznego,
- odporności stali na korozję (gatunki stali),

Strona 12
- temperatury gazów, wahań temperatury i zabezpieczenia przed wychłodzeniem,
- zastosowania powłok antykorozyjnych,
- rozwiązań konstrukcyjnych.
Łączny stopień zagrożenia korozyjnego ΣS należy obliczać jako sumę wartości dodatnich i ujemnych odczytywanych z tabl. 2.
Każdemu stopniowi zagrożenia odpowiada średni ubytek grubości ∆t = 0,1 mm/rok. Wartość ΣS powinna zawierać się w
granicach od 0 do 10.

Tablica 2. Stopnie zagrożenia korozyjnego S

Wykonanie i warunki pracy komina

Lp. S
Czynnik sprzyjający (+), zapobiegający (-)

1 Szczególne czynniki agresywne nie działają 0

2 Silnie agresywna atmosfera zewnętrzna 1 do 2

3 Komin odprowadza spaliny węgla lub ropy. Stopień zagrożenia korozyjnego 2 do 4

zależy od zasiarczenia i zawilgocenia oraz od sposobu eksploatacji kotła

4 Komin odprowadza opary kwasów. Stopień zagrożenia korozyjnego zależy od 3 do 6

rodzaju kwasu, ilości gazów i ich stężenia

5 Ogólna niska temperatura ścianek komina stwarza warunki wykroplenia 2 do 4

elektrolitów

6 Konstrukcja elementów komina stwarza warunki wykroplenia lokalnego (mostki 1 do 4

cieplne)

7 Zastosowano stal o zwiększonej odporności na korozję. Stopień zagrożenia -1 do -8

korozyjnego zależy od odporności stali na dany rodzaj agresji

8 Zastosowano ołowiowanie lub metodę równorzędną *) -3 do -6

9 Zastosowano gumowanie lub powłokę z żywic. Stopień zagrożenia korozyjnego -3 do -6

zależy od jakości wykonania i przewidywanych warunków konserwacji *)
*) Dotyczy kominów zimnych.

4.6. Obciążenia technologiczne

4.6.1. Obciążenia pomostów i drabin. Pomosty należy obciążać ciężarem własnym i obciążeniem technologicznym 2 kN/m 2.
Poszczególne elementy pomostu należy sprawdzać oprócz tego na alternatywne obciążenie skupione równe 3 kN. Poręcze
pomostów należy obciążać siłą poziomą 0,3 kN/m. Szczeble drabin należy obciążać siłą skupioną 1 kN.

4.6.2. Pozostałe obciążenia technologiczne należy określać wg PN-82/B-02003 .

4.7. Obciążenie wywołane pochyleniem komina. Pochylenie komina spowodowane eksploatacją górniczą lub imperfekcją
montażu wywołuje w konstrukcji momenty zginające od ciężaru własnego i obciążeń technologicznych (z pominięciem obciążeń
pomostów i drabin). Wpływ imperfekcji montażu, zgodnie z PN-90/B-03200 , należy uwzględniać jedynie w obliczeniach wg teorii
drugiego rzędu.

5. OBLICZENIA I WYMIAROWANIE

5.1. Sytuacje obliczeniowe

5.1.1. Postanowienia ogólne. Obliczenia komina należy przeprowadzać wg metody stanów granicznych zgodnie z
PN-76/B-03001 , dla dwóch sytuacji obliczeniowych.

5.1.2. Sytuacja obliczeniowa I. Zakłada się, że komin znajduje się w końcowej fazie użytkowania, a jego trzon uległ wpływowi
korozji w stopniu odpowiadającym zagrożeniu korozyjnemu określonemu wartością ΣS wg tabl. 2 w ciągu planowanego czasu
użytkowania te.
Jeżeli komin podlegał obciążeniu wiatrem wywoływanemu przez wzbudzenie wirowe, to materiał trzonu był poddany procesowi
zmęczenia w stopniu odpowiadającym temu zagrożeniu w ciągu planowanego czasu użytkowania.
Wymagana dalsza trwałość komina w tej sytuacji wynosi 3 lata.

5.1.3. Sytuacja obliczeniowa II. Zakłada się, że komin znajduje się w początkowej fazie użytkowania. Jego trzon nie był
poddany wpływowi korozji i procesowi zmęczenia.

Strona 13
Trwałość komina w tej sytuacji musi odpowiadać planowanemu czasowi użytkowania te.

5.1.4. Sprawdzenie stanu granicznego nośności. Nośność komina należy sprawdzić dwukrotnie: w I i w II sytuacji
obliczeniowej, uwzględniając kombinacje obciążeń wg 5.2.
Wyjściowe przekroje trzonu, a w szczególności grubości jego ścianek, należy dobierać z warunku nośności odpowiadającego I
sytuacji obliczeniowej. Obciążenie wiatrem w linii wiatru należy wtedy przyjmowć dla 3 letniego czasu użytkowania.
Tak określone grubości należy powiększać o prognozowane ubytki korozyjne odpowiadające stopniowi zagrożenia korozyjnego
ΣS i planowanemu czasowi użytkowania te.
Nośność komina o ściankach pogrubionych należy sprawdzić na obciążenie wiatrem w linii wiatru odpowiadające II sytuacji
obliczeniowej tj. planowanemu czasowi użytkowania te.
Wymiary i nośność fundamentu oraz elementów zakotwienia należy sprawdzać tylko dla II sytuacji obliczeniowej.

5.2. Kombinacje obciążeń

5.2.1. Postanowienia ogólne. Rozróżnia się następujące kombinacje obciążeń: podstawowe i wyjątkową, ustalane zgodnie z
PN-82/B-02000 .
Kombinacje podstawowe muszą być uwzględnione w każdym przypadku.
Kombinacja wyjątkowa powinna być uwzględniona tylko w przypadkach występowania obciążeń wyjątkowych.

5.2.2. Kombinacje podstawowe. Należy uwzględniać dwie kombinacje podstawowe w I sytuacji obliczeniowej i jedną w II
sytuacji obliczeniowej.
a) Kombinacje podstawowe w I sytuacji obliczeniowej.
Pierwsza kombinacja podstawowa - wartości obliczeniowe:
- obciążenie stałe powiększone o ciężar połowy naddatku korozyjnego,
- obciążenie wiatrem w linii wiatru dla 3-letniego czasu użytkowania,
- obciążenia technologiczne z pominięciem obciążenia pomostów i drabin,
- obciążenie temperaturą wg 4.4.2.
Druga kombinacja podstawowa - wartości charakterystyczne:
- obciążenie stałe powiększone o ciężar połowy naddatku korozyjnego,
- obciążenie wiatrem w płaszczyźnie prostopadłej do linii wiatru, wywoływane wzbudzeniem wirowym,
- obciążenie technologiczne z pominięciem obciążenia pomostów i drabin.
b) Kombinacja podstawowa w II sytuacji obliczeniowej - wartości obliczeniowe:
- obciążenie stałe wg 4.2,
- obciążenie wiatrem w linii wiatru odpowiadające całkowitemu czasowi eksploatacji komina wg 4.3.1,
- obciążenie technologiczne z pominięciem obciążenia pomostów i drabin wg 4.6.1,
- obciążenie temperaturą wg 4.4.2.

5.2.3. Kombinacja wyjątkowa. W kombinacji wyjątkowej wg PN-82/B-02000 należy uwzględniać:

- obciążenie stałe,
- obciążenie wiatrem w linii wiatru odpowiadające czasowi użytkowania 3 lata,
- jedno z obciążeń wyjątkowych wg 4.1.
Kombinację wyjątkową należy rozpatrywać w I sytuacji obliczeniowej.

5.3. Współczynniki obciążenia i współczynniki materiałowe. Do sprawdzania stanu granicznego nośności należy stosować
współczynniki obciążenia według obowiązujących norm obciążeń.
Należy stosować następujące współczynniki materiałowe:
- dla stali wg PN-90/B-03200 ,
- dla lin stalowych γs = 1,30,
oraz współczynnik warunków pracy lin α1 = 0,80.

5.4. Obliczenia dynamiczne. W obliczeniach dynamicznych należy ustalić podstawowy okres drgań własnych T1 w celu
określenia wpływu porywów wiatru na obciążenie wiatrem w linii wiatru oraz w przypadku stosowania procedury uproszczonej wg
4.3.3.4 do określenia wzbudzenia wirowego. Można przy tym korzystać ze wzorów podanych w Załączniku 3.
Stosując procedurę szczegółową wg 4.3.3.5 należy dodatkowo obliczyć drugi okres drgań własnych T2 oraz określić pierwszą i
drugą postać drgań własnych.
W obliczeniach drgań własnych komina z trzonem rurowym pomija się wpływ otworów w trzonie na sztywność konstrukcji, pod
warunkiem, że zostały one odpowiednio wzmocnione na obrzeżach.
W przypadku kominów z trzonem kratowym o wysokości przekraczającej 50 m należy uwzględnić właściwości dynamiczne
takiej konstrukcji zgodnie z p. 4.3.3.5.
W przypadku komina z konstrukcją wspomagającą można zastąpić konstrukcję wspomagającą przez podpory sprężyste o
odpowiednio dobranej sztywności.
W obliczeniach dynamicznych można pominąć sprężystość podłoża, na którym posadowiony jest komin, z wyjątkiem gruntów o
bardzo małej nośności.
Jeżeli komin jest konstrukcją wsporczą dla zbiornika, który może być wypełniony cieczą, a ciężar wypełnienia przekracza 10%
ciężaru stałego całej konstrukcji, to wówczas należy ustalić właściwości dynamiczne komina ze zbiornikiem pustym i ze

Strona 14
zbiornikiem pełnym. Stosownie do tego należy sprawdzić nośność konstrukcji dla obu sytuacji.
Jeżeli ciężar wypełnienia zbiornika przekracza 40% ciężaru stałego konstrukcji to należy uwzględnić wpływ cieczy w zbiorniku na
dynamiczne właściwości komina.

5.5. Obliczanie sił wewnętrznych

5.5.1. Zasady ogólne. Siły wewnętrzne należy obliczać uwzględniając sprężystą pracę materiału.
Jeżeli przemieszczenia wierzchołka komina pod działaniem obciążenia wiatrem w linii wiatru przekraczają 0,01 H lub komin ma
duże masy skupione (zbiorniki) to należy stosować teorię II rzędu. W obliczeniach przemieszczeń wierzchołka można pominąć
sprężystość podłoża.
W przypadku kominów wolno stojących, jeżeli ε ≤ 0,8 to można zastąpić obliczenia wg teorii II rzędu sposobem przybliżonym
stosując wzór

(16)

w którym:
MI - moment zginający wg teorii I rzędu,
MII - moment zginający wg teorii II rzędu,

(17)

w którym:
EI0 - sztywność na zginanie w przekroju zamocowania, kNm 2,
H - wysokość komina, m,
N0 - siła osiowa w przekroju zamocowania, kN.

5.5.2. Komin z trzonem rurowym można traktować jak pręt o nieodkształcalnych przekrojach poziomych.
W obliczeniach komina z trzonem rurowym można pominąć siły wewnętrzne równoleżnikowe jeżeli jest spełniony warunek
określony wzorem

(18)

w którym:
l - długość powłoki (rozstaw usztywnień rury),
r - średni promień trzonu,
t - grubość ścianki trzonu.
Jeżeli warunek ten nie jest spełniony to należy obliczyć momenty zginające w powłoce, w kNm/m, wywołane owalizacją
przekroju pod działaniem wiatru, wg wzoru

(19)

5.5.3. Komin z trzonem kratowym. Siły wewnętrzne w prętach wieży kratowej należy obliczać traktując ją jako układ
przestrzenny.

5.5.4. Komin z trójnogiem. W obliczeniach trzonu trójnóg można traktować jak podporę sprężystą.
Po obciążeniu komina wiatrem w linii wiatru i obliczeniu sił wzajemnego oddziaływania trzonu i trójnogu należy wyznaczyć siły
wewnętrzne w prętach trójnogu obciążając go w trzech kierunkach, jak na rys. 1.

5.5.5. Komin z odciągami

5.5.5.1. Schemat komina z odciągami. Odciągi powinny spełniać następujące warunki:

Strona 15
a) odciągi każdego piętra powinny być rozmieszczone równomiernie w planie co 90° lub 120° (rys. 2),
b) długość odciągów i rodzaj liny w danym piętrze powinny być jednakowe,
c) naciągi wstępne odciągów danego piętra powinny być jednakowe.
Warunki te powinny być spełnione z dokładnością do 3%, a w przypadkach większych odchyleń powinno to być uwzględnione w
obliczeniach.
Zaleca się stosowanie jednego piętra odciągów.
Trzon komina z odciągami może być zamocowany w fundamencie lub podparty przegubowo. W przypadku podparcia
przegubowego konstrukcja przegubu powinna zapewnić osiowe przekazywanie siły podłużnej na fundament.
Obliczenia komina z odciągami należy wykonać dla kierunków wiatru przedstawionych na rys. 2.

5.5.5.2. Obliczanie odciągów. Przystępując do obliczania odciągów należy ustalić:

- siły naciągu wstępnego w temperaturze montażu konstrukcji nie obciążonej wiatrem,
- długości początkowe lin nie napiętych,
- ciężar jednostkowy liny,
- pole przekroju liny,
- współczynnik sprężystości liny,
- długość cięciwy liny w stadium montażu,
- długość cięciwy liny gdy trzon jest obciążony wiatrem w linii wiatru lub temperaturą, a punkt zaczepienia odciągu do trzonu uległ
przemieszczeniu w poziomie lub w pionie.
W obliczeniach odciągu można założyć, że pod ciężarem własnym przybiera on kształt paraboli. Dopuszcza się pominięcie
obciążenia liny parciem wiatru jeżeli długość cięciwy odciągu nie przekracza 100 m.
Układ odciągów każdego piętra, jako podporę sprężystą, należy obciążać poziomą reakcją trzonu komina obciążonego wiatrem
w linii wiatru. Należy przy tym rozróżnić, że trzon może znajdować się w temperaturze montażu, lub że może być nagrzany przez
przepływające gazy do temperatury obliczonej wg p. 4.4.4.

5.6. Wymiarowanie elementów stalowych

5.6.1. Zasady ogólne. Elementy stalowe należy wymiarować przy założeniu sprężystego modelu obliczeniowego zgodnie z
PN-90/B-03200 wg stanów granicznych nośności i użytkowania. Grubość ścianek w I sytuacji obliczeniowej należy przyjmować
bez uwzględnienia naddatków korozyjnych, a w II sytuacji obliczeniowej z tymi naddatkami. Nośność trzonu rurowego komina
należy sprawdzać wg p. 5.6.2.

5.6.2. Wymiarowanie kominów z trzonem rurowym. Nośność kominów z trzonem rurowym należy sprawdzać z warunku:

(20)

w którym:
M - moment zginający o wartości obliczeniowej,
MR - nośność obliczeniowa przekroju przy zginaniu,
N - siła podłużna o wartości obliczeniowej,
NRC - nośność obliczeniowa przekroju, przy osiowym ściskaniu,
ϑ - współczynnik niestateczności ogólnej.
Poszczególne wielkości we wzorze (20) należy obliczać wg następujących wzorów:

(21)

Strona 16
 (22)

(23)

(24)

(25)

w których:
A - pole przekroju poprzecznego płaszcza,
ET - moduł sprężystości w temperaturze użytkowania,
Ncr - siła krytyczna przy ściskaniu osiowym,
W - wskaźnik wytrzymałości przekroju poprzecznego płaszcza,
FdT - wytrzymałość obliczeniowa stali w temperaturze użytkowania,
i - promień bezwładności,
l c - długość wyboczeniowa wg 5.6.3,
ϕp - współczynnik niestateczności miejscowej określony dla powłoki walcowej płaszcza wg Załącznika 5.
W przekrojach przebiegających przez otwory (czopuch, wyczystka) należy sprawdzić nośność trzonu z uwzględnieniem otworów
i elementów usztywniających krawędzie.
Nośność trzonu komina ze względu na zmęczenie przy obciążeniu wzbudzeniem wirowym należy sprawdzić wg Załącznika 4.

5.6.3. Wymiarowanie kominów z odciągami

5.6.3.1. Wymiarowanie trzonu. Trzon komina z odciągami należy wymiarować jak trzon rurowy komina wolno stojącego wg p.
5.6.2. W przypadku komina z jednym piętrem odciągów można przyjmować następujące, przybliżone długości wyboczeniowe, o
ile udział naprężeń od siły podłużnej nie przekracza 30% sumy naprężeń:
- dla części dolnej l c = h 2 bez względu na sposób podparcia na fundamencie,
- dla części górnej lc = 1,4h 1, (jeżeli nie ma dodatkowego obciążenia skupionego).
W przypadku komina z dwoma lub więcej piętrami odciągów należy sprawdzić stateczność ogólną wg teorii II rzędu.
Przekroje, w których odciągi są zaczepione do trzonu, należy usztywnić pierścieniami poziomymi i sprawdzić w nich naprężenia
spowodowane mimośrodowym rozciąganiem.
5.6.3.2. Sprawdzenie nośności odciągów Nośność odciągów powinna spełniać warunek wg wzoru

(26)

w którym:
N - największa siła obliczeniowa w odciągu,
NR - nośność odciągu.
Nośność odciągu określa wzór

(27)

w którym:
A - przekrój obliczeniowy liny, m2,
Rm - podana przez producenta wytrzymałość na rozciąganie, MPa,
0,9 - współczynnik warunków pracy uwzględniający możliwość korozji,
α1 - współczynnik warunków pracy lin ze stali wysokowęglowej wg 5.3,
η - współczynnik sprawności liny, w zależności od jej typu, podawany w normach przedmiotowych,
γs - współczynnik materiałowy wg 5.3.

5.6.4. Wymiarowanie zakotwień trzonów rurowych. Zakotwienia trzonów rurowych należy wymiarować zgodnie z
PN-85/B-03215 lub przy zastosowaniu metod bardziej dokładnych, przyjmując wytrzymałość obliczeniową śrub nie więcej niż
200 MPa.
W przypadku obciążenia komina wzbudzeniem wirowym należy sprawdzić nośność zakotwienia ze względu na zmęczenie,
przyjmując kategorię zmęczeniową karbu w śrubach ∆δC = 36 MPa.

5.6.5. Wymiarowanie połączeń kołnierzowych trzonów. Połączenia kołnierzowe na śruby powinny być obliczane przy

Strona 17
założeniu sprężystego modelu rozkładu sił jako niesprężane kategorii D lub sprężane kategorii E, a przy obciążeniu
wzbudzeniem wirowym jako sprężane kategorii F, zgodnie z PN-90/B-03200 . W połączeniach niesprężanych nie należy
przyjmować wytrzymałości obliczeniowej stali w śrubach wyższej niż 200 MPa. Naprężenia ściskające w styku kołnierzy nie
powinny przekraczać wytrzymałości obliczeniowej na docisk wkładek uszczelniających (w przypadku ich stosowania). Grubości
blach kołnierzy należy określać wg PN-90/B-03200 , lecz przyjmować nie mniej niż 15 mm.

5.7. Obliczenia posadowienia komina

5.7.1. Postanowienia ogólne. Fundament komina powinien stanowić oddzielną konstrukcję z żelbetu, spełniającą warunki
przekazywania obciążeń na podłoże i utrzymania komina w położeniu pionowym.
Warunki geotechniczne posadowienia komina powinny być udokumentowane zgodnie z PN-81/B-03020 .

5.7.2. Sprawdzenie nośności i warunków nacisku na podłoże. Dla najniekorzystniejszej kombinacji obciążeń obliczeniowych
powinny być spełnione następujące wymagania:
a) dla obciążeń obliczeniowych warunki określone w PN-81/B-03020 , dotyczące wymiarów podstawy fundamentu i stanu
granicznego nośności podłoża,
b) dla obciążeń charakterystycznych

Warunek ten nie dotyczy gruntów skalistych.

Ponadto, w najniekorzystniejszej kombinacji obciążeń, jaka może wystąpić (np.: obciążenie wiatrem, komin bez wykładziny,
fundament nie zasypany ziemią) obowiązuje warunek

5.7.3. Odkształcenie podłoża. W obliczeniach posadowienia należy sprawdzić przewidywane odkształcenia podłoża, które
mogą być spowodowane przez:
- osiadanie od obciążenia ciężarem konstrukcji i zmianę właściwości podłoża (np. konsolidacja),
- zmiany struktury podłoża,
- zmiany w podłożu spowodowane eksploatacją górniczą.
Nie jest wymagane sprawdzanie osiadań w przypadku posadowienia na gruntach:
- skalistych,
- spoistych zwartych i półzwartych,
- niespoistych zagęszczonych i średnio zagęszczonych, twardoplastycznych oraz przy posadowieniu nie bezpośrednim np. na
palach i studniach.
Dla pozostałych gruntów osiadanie należy obliczać tylko w przypadku, gdy narzucone są wymagania odnośnie do czopucha lub
innych konstrukcji powiązanych z kominem.
Nie powinno się posadawiać kominów na terenach osuwiskowych oraz na terenach górniczych o kategorii IV i V. Dotyczy to
zwłaszcza kominów z odciągami.

5.7.4. Sprawdzenie stateczności położenia. Stateczność położenia należy sprawdzać zgodnie z PN-90/B-03200 p. 5.5. Do
obliczeń należy przyjmować kombinację obciążeń obliczeniowych dającą niejniekorzystniejszy stosunek momentu obracającego
MSd do utrzymującego MRd. W szczególności należy przyjąć w obliczeniach ciężar stały Q przewodu skorodowanego i
fundament nieobsypany ziemią.
W przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych należy uwzględnić wypór wody.
W obliczeniach fundamentów kotwiących odciągi i słupy trójnogu należy przyjmować za Q ciężar obliczeniowy fundamentu
zmniejszony o składową pionową siły w linie lub w słupie trójnogu.
Nie należy uwzględniać bocznego odporu gruntu przy sprawdzaniu stateczności.

5.8. Sprawdzenie przemieszczeń. Przemieszczenie wierzchołka komina należy sprawdzać w I sytuacji projektowej wg wzoru

(28)

w którym:
um - umowne przemieszczenie montażowe,
up - przemieszczenie wywołane ewentualnym odkształceniem podłoża,
uS - przemieszczenie sprężyste w I sytuacji projektowej pod obciążeniem wiatrem w linii wiatru o wartości charakterystycznej (cte
= 0,65).
Umowne ugięcie montażowe jest określone wzorem

(29)

Strona 18
w którym H- wysokość komina nad fundamentem, m.
Przemieszczenie całkowite wierzchołka komina określone wzorem (29) powinno spełniać warunek:
- w kominach jednopowłokowych u ≤ H/75,
- w kominach dwupowłokowych u ≤ H/100,
- w kominach z wykładziną ceramiczną u ≤ H/150.

6. WYMAGANIA KONSTRUKCYJNE

6.1. Postanowienia ogólne. Podstawowe rozwiązania konstrukcyjne należy projektować zgodnie z PN-90/B-03200 .
Grubości blach zaleca się tak dobierać, aby przy uwzględnieniu dodatkowych zabezpieczeń zapewnić co najmniej 10-letni okres
trwałości przewodu kominowego.
W konstrukcjach trzonu nie dopuszcza się stosowania blach o grubości poniżej 5 mm, niezależnie od gatunku stali i od grubości
wynikających z obliczeń.
Przewody gazowe mogą być wykonane z blach cieńszych niż 5 mm, szczególnie w przypadku komina dwupowłokowego lub
podwieszonych przewodów gazowych.
Grubość kołnierzy w złączach śrubowych trzonu powinna być nie mniejsza niż 15 mm. Nie zaleca się stosowania żeberek
usztywniających kołnierze.
Należy unikać połączeń spawanych w czasie montażu, a konstrukcję należy kształtować tak, aby zapewnić możliwość łatwego
demontażu przewodu gazowego (kominowego). W celu zmniejszenia liczby połączeń montażowych należy projektować
segmenty nie krótsze niż 5 m.

6.2. Połączenia spawane. W połączeniach spawanych przewodu kominowego należy wymagać klasy spoin nie niższej niż 3.
Blachy płaszcza przewodu zaleca się łączyć z kołnierzami za pomocą spoin pachwinowych.
Grubość spoin pachwinowych łączących elementy dodatkowe przewodu kominowego (żebra, pierścienie pomostów itp.) nie
powinna przekraczać połowy grubości elementu cieńszego.
Liczba i gabaryty elementów dodatkowych powinny być ograniczone do niezbędnego minimum. Elementy te, jak np. kołnierze,
należy wykorzystywać do umocowania drabin, pomostów, uziomu, wykładzin i izolacji.
Wszelkie prace spawalnicze muszą być ukończone przed ostatecznym wykonaniem zabezpieczeń antykorozyjnych.

6.3. Połączenia śrubowe. Śruby w połączeniach kołnierzowych powinny być rozmieszczone w odległości nie większej niż 1,5d
od lica ścianki komina lub 1,0d od brzegu spoiny. Rozstaw śrub powinien spełniać warunki podane w PN-90/B-03200 .
W celu zapewnienia szczelności styku połączeń kołnierzowych nie sprężanych, śruby należy dokręcać kluczem
dynamometrycznym. W tych połączeniach należy stosować zabezpieczenia przed odkręcaniem się nakrętek.
Zaleca się stosowanie połączeń sprężanych, szczególnie w przypadku kominów podlegających zmęczeniu.
Dla śrub fundamentowych obowiązują postanowienia PN-85/B-03215 .

6.4. Odciągi. W przypadku komina o jednym poziomie odciągów zaleca się ich zamocowanie do trzonu na wysokości od 0,6H
do 0,9H.
W przypadku komina o dwóch poziomach odciągów ich zamocowania zaleca się rozmieszczać następująco:
- górny poziom na wysokości 0,75 ÷ 0,9H,
- dolny poziom na wysokości 0,35 ÷ 0,45H.
Kąt między cięciwą odciągu a poziomem powinien zawierać się w granicach między 45° a 65°.
W przypadku łączenia lin z uchwytami za pomocą końcówek stożkowych zalewanych metalem należy dokładnie określić
rzeczywistą długość odciągów (p. 2.2.1.).
W przypadku stosowania kauszy i zacisków linowych zaleca się wszystkie zaciski zakładać tak aby odlew znajdował się po
długiej, obciążonej stronie liny, a kabłąk po stronie krótkiej.
Zaciski należy zakładać w odstępach około 6 średnic, w liczbie określonej w tabl. 3.

Tablica 3. Liczba zacisków liniowych w zależności od średnicy liny

Strona 19
 Średnica liny, Liczba zacisków
Lp.
mm minimum, szt.

1 2 3

1 do 20 3

2 20 ÷ 30 4

3 30 ÷ 36 5

4 38 ÷ 48 6

5 48 ÷ 55 7

6 powyżej 55 8

Należy zapewnić dostęp do zacisków celem umożliwienia okresowej regulacji naciągu lin i dokręcania śrub zacisków.
Nośność kotwy powinna być równa nośności liny. Blok kotwiący powinien mieć dodatkowy zaczep umożliwiający wymianę liny.

6.5. Wzmocnienie przekrojów osłabionych otworami. Otwory przewodów kominowych: wlot czopucha, wyczystka, otwory
kontrolno-pomiarowe powinny być odpowiednio obramowane. Obramowanie powinno zapewnić zachowanie stateczności
miejscowej, Naroża wycięć należy zaokrąglić promieniem większym niż 5 grubości blach trzonu komina.

6.6. Doprowadzenie spalin. Wloty czopuchów należy tak kształtować, aby spaliny wpływające do komina były płynnie
kierowane ku górze.

6.7. Kominy wieloprzewodowe. W rozwiązaniach konstrukcyjnych należy zapewnić swobodę odkształceń termicznych
zarówno wszystkich przewodów gazowych względem siebie jak również poszczególnych przewodów względem trzonu komina.
Powyższe wymagania nie dotyczą kominów wentylacyjnych. Zimne przewody wentylacyjne mogą być łączone w ustrój ramowy.

6.8. Fundament komina. Fundamenty przewodów kominowych należy zabezpieczać od wewnątrz komina przed wpływem
agresywnych skroplin i zanieczyszczeń oraz wysokiej temperatury.
Otulenie prętów zbrojenia fundamentów powinno wynosić co najmniej 50 mm.
Wierzch fundamentów należy umieszczać co najmniej 0,2 m ponad powierzchnią terenu dla ochrony konstrukcji stalowej przed
korozją.

7. OCHRONA ANTYKOROZYJNA I IZOLACJA TERMICZNA

7.1. Ogólne zasady ochrony. Ochronę antykorozyjną i izolację termiczną stosuje się w celu zapewnienia wymaganej trwałości
komina.
Ochroną antykorozyjną należy objąć przewód gazowy, trzon, konstrukcję wspomagającą oraz wyposażenie i fundament.
Należy rozróżnić powierzchnię kontaktującą się bezpośrednio z gazami odlotowymi i powierzchnie narażone tylko na działanie
atmosfery zewnętrznej.
Powierzchnią kontaktującą się bezpośrednio z gazami jest wewnętrzna powierzchnia przewodu i zewnętrzna powierzchnia
komina na odcinku o długości 3D poniżej wylotu lecz nie mniej niż 5 m.
Powierzchnie te należy chronić stosownie do składu chemicznego odprowadzanych gazów i ich temperatury.
Można stosować powłoki malarskie, laminaty z żywic syntetycznych, powłoki metalizacyjne, powłoki z gumy, wykładziny z
kształtek lub cegieł chemoodpornych.
Elementy konstrukcyjne narażone tylko na działanie atmosfery zewnętrznej powinny być chronione powłokami malarskimi
dobranymi zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami.
Elementy wyposażenia komina zaleca się cynkować ogniowo i malować.
Wykładziny i wewnętrzna izolacja termiczna mają za zadanie ochronę stali przed działaniem wysokiej temperatury. Ścianki
przewodu gazowego powinny być dodatkowo chronione przed agresją chemiczną, spowodowaną działaniami:
- skroplin gazów, gdy temperatura ścianki utrzymuje się poniżej punktu rosy,
- gazów o wyższej temperaturze zawierających agresywne składniki chemiczne,
- gazów nasyconych parą wodną o wysokiej wilgotności względnej.
Zewnętrzną izolację termiczną przewodu gazowego należy stosować w przypadku konieczności zmniejszenia strat ciepła i
utrzymania temperatury ścianki powyżej punktu rosy.
Liny stalowe odciągów wraz z elementami łączącymi należy dodatkowo powlec masą asfaltową modyfikowaną. Zabezpieczenie
powinno pokrywać również końcówkę lin.
Po montażu, wszystkie śruby w połączeniach segmentów przewodu i łączników z konstrukcją wsporczą należy dodatkowo
zabezpieczyć smarem.
Fundament komina należy zabezpieczyć powłoką bitumiczną. W przypadku stwierdzenia agresywności wód gruntowych należy
opracować indywidualny projekt zabezpieczeń.

Strona 20
W przypadku występowania kondensatu należy ochronić górną powierzchnię fundamentu i zapewnić odpływ skroplin do
neutralizatora.

7.2. Wykładziny. Wymagania konstrukcyjne. Wykładzina ceramiczna powinna być murowana z zachowaniem zasad wiązania
muru i zapewnienia swobody odkształceń w kierunku pionowym i poziomym.
Odstęp wymurówki od płaszcza (przerwa izolacyjna) powinien wynosić co najmniej 40 mm. Ukształtowanie wymurówki powinno
zapobiegać przedostawaniu się sadzy lub skroplin do przerwy izolacyjnej.
W przypadku stosowania wymurówek w kominach o dużych średnicach, ponad 3,0 m, należy sprawdzać ich stateczność ogólną
i stateczność lokalną na odcinkach między dylatacjami.
Wysokość segmentów wymurówki nie powinna przekraczać wysokości segmentów komina.
Stosuje się wymurówkę grubości pół lub całej cegły. Grubości spoin wymurówki powinny spełniać następujące warunki:
- spoiny poziome - do 10 mm,
- spoiny pionowe mierzone w kierunku obwodu - 5 ÷ 20 mm.
Grubości spoin wymurówki wykonanej z cegły szamotowej na zaprawie szamotowej powinny spełniać następujące warunki:
- spoiny poziome - 4 mm,
- spoiny pionowe mierzone w kierunku obwodu 2 ÷ 5 mm.
W przypadku wypełnienia przerwy izolacyjnej wełną mineralną należy stosować co 2 ÷ 3 m tzw. odsadzki, zapobiegające
późniejszemu osiadaniu wełny.

7.3. Zewnętrzna izolacja termiczna powinna być wykonywana z płyt izolacyjnych osłoniętych szczelnym poszyciem wg 3.7.
Płyty powinny być umocowane do przewodu w sposób uniemożliwiający ich osunięcie. Grubość warstwy izolacyjnej należy
określać z obliczeń termicznych, lecz nie powinna ona być mniejsza niż 30 mm.
Segmenty poszycia należy zawiesić w sposób zapewniający swobodę ich przemieszczeń wynikających ze zmian temperatury
przewodu przy równoczesnym zapewnieniu szczelności.

8. WYPOSAŻENIE

8.1. Drabina wejściowa powinna rozpoczynać się od wysokości 3 m nad poziomem terenu i prowadzić aż do wierzchołka
komina.
Należy stosować tylko jedną drabinę usytuowaną od strony zawietrznej w stosunku do kierunku silnego wiatru. W całym kraju, z
wyjątkiem obszarów górskich i podgórskich, na których występuje wiatr halny, jest to strona wschodnia.
Minimalne wymiary drabiny wynoszą:
- szerokość wewnętrzna 300 mm,
- odległość od zewnętrznej powierzchni komina 150 mm,
- średnica szczebla 20 mm.
Odstęp szczebli nie powinien być większy niż 300 mm.
Drabina powinna być zamocowana co 2,5 ÷ 4,0 m do płaszcza przewodu lub konstrukcji wsporczej.
Osłony drabin powinny składać się z obręczy rozstawionych w odstępach 1,0 ÷ 1,5 m oraz z przymocowanych do nich 3
pionowych płaskowników o przekroju nie mniejszym niż 5 ×50 mm, rozmieszczonych równomiernie po obwodzie.
Promień krzywizny obręczy powinien wynosić 350 ÷ 400 mm, a odległość najdalej położonego odcinka obręczy od drabiny około
700 mm.
Dopuszcza się stosowanie innych rozwiązań wejścia na komin, gwarantujących spełnienie wymagań bezpieczeństwa.
W kominach dwupowłokowych, drabiny wejściowe zaleca się umieszczać wewnątrz trzonu.

8.2. Pomosty. Rozróżnia się pomosty okalające cały obwód komina (galerie), oraz pomosty odpoczynkowe (spoczniki), o
wymiarach nie mniejszych niż 300 × 400 mm, znajdujące się przy drabinie włazowej.
Na kominach, które nie stanowią przeszkód lotniczych wg PN-65/L-49002, a więc nie wymagają oznakowania ostrzegawczego,
a ich wysokość nie przekracza 30 m, należy zakładać jedynie spoczniki.
Spoczniki powinny być umieszczone w odstępach nie mniejszych niż 15 m i nie większych niż 20 m.
Galerię na kominie niższym niż 30 m, a także więcej niż jedną galerię na kominach wyższych niż 30 m, można umieszczać tylko
wówczas gdy wynika to z konieczności zainstalowania lamp oświetleniowych, zgodnie z PN-65/L-49002. Galerię należy
umieszczać 2 m poniżej wierzchołka komina. Szerokość galerii powinna być nie większa niż 1 m, a wysokość poręczy powinna
wynosić 1,1 m.
Wsporniki galerii powinny mieć nośność niezbędną do przeniesienia obciążenia określonego zgodnie z p. 4.6.1 oraz do
podczepienia wyposażenia do konserwacji i ewentualnego remontu komina.

8.3. Urządzenia odgromowe. Wszystkie kominy należy zaopatrzyć w urządzenia odgromowe, wykonane zgodnie z
PN-86/E-05003/01.
Zaleca się wykorzystanie zbrojenia fundamentu jako uziomu eliminującego konieczność wykonania otoku odgromowego.

8.4. Znaki ostrzegawcze na kominie. Wszystkie kominy o wysokości H ≥ 100 m należy wyposażyć w znaki ostrzegawcze
dzienne i nocne wg PN-65/L-49002.
Jeżeli komin o wysokości mniejszej niż 100 m został uznany przez organa nadzoru nad lotniskami za przeszkodę w ruchu
lotniczym, konieczne jest również wyposażenie go w takie znaki ostrzegawcze.

Strona 21
8.5. Urządzenia zapobiegające drganiom. Drganiom można zapobiegać lub można zredukować ich amplitudę przez
zastosowanie urządzeń mechanicznych, aerodynamicznych lub obu łącznie.
Jako urządzenia mechaniczne stosuje się tłumiki drgań. Ich skuteczność należy sprawdzać doświadczalnie po zamocowaniu.
Urządzenia aerodynamiczne są to przerywacze spiralne (turbulizatory) lub inne, zapobiegające wzbudzeniu wirowemu.

8.6. Urządzenia pomiarowo-kontrolne. Króćce urządzeń do pomiaru temperatury, prędkości przepływu oraz zapylenia gazów
należy instalować w przekroju odległym od górnej krawędzi czopucha o około 3 średnice komina.
W dolnej części przewodu należy zaprojektować otwór wyczystkowy.

9. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONAWSTWA I MONTAŻU

Konstrukcje stalowe należy wykonywać, montować i odbierać zgodnie z postanowieniami normy PN-77/B-06200 .
Klasa wadliwości spoin trzonu komina powinna wynosić co najmniej 3 wg PN-87/M-69772.
Kwalifikacje spawaczy muszą być potwierdzone egzaminem, zgodnie z PN-87/M-69900.
Należy wykonać próbny montaż segmentów komina w wytwórni.
Transport segmentów należy przeprowadzać w taki sposób, aby były one zabezpieczone przed odkształceniem, a powłoki
malarskie przed zniszczeniem.
Montaż należy przeprowadzić w kolejności i w sposób określony w projekcie montażu.
Przed montażem odciągi należy wstępnie obciążyć siłą zbliżoną do wartości ok. 50% siły charakterystycznej.

10. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ODBIORU I UŻYTKOWANIA

10.1. Oddanie komina do użytkowania powinno być przedmiotem odbioru protokolarnego.

W protokole należy ustosunkować się do zgodności zastosowanych materiałów z projektem i prawidłowości wykonania styków i
połączeń.
Przed oddaniem do użytku komina z wykładziną należy ją przesuszyć, nie dopuszczając do gwałtownego wzrostu temperatury.
Odbiór komina powinien nastąpić po uprzednim próbnym włączeniu instalacji odprowadzenia gazów. Komisja odbioru powinna
sprawdzić zgodność zapisów w metryce komina ze stanem faktycznym.

10.2. Wymagania eksploatacyjne. Komin stalowy jest budowlą o ograniczonej trwałości i ograniczonym czasie użytkowania,
przewidzianym w założeniach projektowych. Użytkowanie komina powinno być zgodne z warunkami przyjętymi w tych
założeniach. Dotyczy to w szczególności składu chemicznego odprowadzanych gazów (jakości i zawilgocenia paliwa).

10.3. Kontrola stanu technicznego przewodu, konstrukcji wspomagających i wyposażenia powinna być przeprowadzona jeden
raz w roku, najlepiej na wiosnę.
W zakres sprawdzania wchodzi również przegląd stanu powłok malarskich i uszczelnień. Nie dopuszcza się pozostawienia
uszkodzeń bez naprawy i konserwacji.
Po 4 latach użytkowania, a następnie w terminach ustalonych w wytycznych pokontrolnych, należy przeprowadzać badania i
ocenę stanu technicznego przewodu, które powinny obejmować:
- sprawdzenie grubości blach przewodu na całej jego wysokości, jako podstawę dalszego bezpiecznego użytkowania. Pomiary
grubości powinny być przeprowadzone metodami nieniszczącymi, np. uniwersalnym grubościomierzem ultradźwiękowym. W
przypadku badania przez nawiercanie lub wycinanie blachy, liczbę punktów kontrolnych należy ograniczyć do przekrojów
najbardziej charakterystycznych: wlotu czopucha (nad i pod wlotem), strefy połączeń kołnierzowych między segmentami, strefy
połączenia przewodu z konstrukcją wspomagającą, wylotu z komina oraz poziomów koło pomostów,
- sprawdzenie połączeń spawanych przewodu oraz połączeń śrubowych i stanu samych śrub,
- sprawdzenie i regulację sił w odciągach.
W przypadku stwierdzenia ubytków grubości blach przekraczających naddatki na korozję należy podjąć decyzję o zaprzestaniu
lub dalszej eksploatacji komina.

10.4. Metryka komina. Komin o wysokości H > 30 m powinien posiadać metrykę wg Załącznika 6, która jest dowodem jego
stanu technicznego. Metrykę zakłada autor projektu i przekazuje ją użytkownikowi wraz z opracowaną dokumentacją, zgodnie z
2.2.3. Następnie metrykę uzupełniają w trakcie budowy oraz eksploatacji komina osoby odpowiedzialne, wymienione we wzorze
metryki. Każda informacja zawarta w metryce powinna być opatrzona datą oraz danymi o osobie dokonującej wpisu. Metrykę
przechowuje użytkownik komina.

KONIEC

ZAŁĄCZNIK 1

WARTOŚCI GĘSTOŚCI MASY I WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNOŚCI CIEPLNEJ MATERIAŁÓW STOSOWANYCH W

KOMINACH STALOWYCH

Strona 22
 gęstość Współczynniki przewodności cieplnej λ ,
Materiał masy W/(m⋅ K), w temperaturze
kg/m 3
20° C 200° C 500° C 800° C

1 2 3 4 5 6

Stal konstrukcyjna 7850 54,0 48,1 38,3 -

Mur z cegły zwykłej 1800 0,75 0,81 0,93 -
Mur z cegły kominówki 1900 0,64 0,70 0,81 -
Mur z cegły szamotowej 1950 0,87 0,96 1,09 1,16
Mur z cegły klinkierowej 1900 1,15 1,15 - -

Beton 2300 1,57 1,45 - -

Żelbet 2600 1,74 1,51 - -
Beton żaroodporny (z kruszywa szamotowego) 1700 0,46 0,58 0,75 0,93
Żelbet żaroodporny 1900 0,58 0,75 - 0,93
Beton z żużla paleniskowego bez piasku 1400 0,70 0,81 - -

Wata szklana luźna 100 0,058 0,070 0,081

ZAŁĄCZNIK 2

WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKÓW STOSOWANYCH W OBLICZENIACH OBCIĄŻENIA WIATREM

1. Współczynnik ekspozycji. Wartości współczynnika ekspozycji należy przyjmować zgodnie z PN-77/B-02011 , tabl. 4 lub ze
wzoru potęgowego

(Z2-1)

w którym:
k - współczynnik przeliczeniowy zależny od rodzaju terenu,
z - wysokość nad poziomem terenu, m,
α - wykładnik zależny od rodzaju terenu. Wartości współczynników k i α są podane w tabl. Z2-1.
Podano również wysokości zG, powyżej których należy przyjmować ce = const, jak dla z = zG. Można nie stosować podanego w
PN-77/B-02011 w tabl. 4 warunku ce = const poniżej wysokości 10 m, 20 m i 30 m, odpowiednio nad terenami A, B i C.

Tablica Z2-1. Parametry wzrostu potęgowego (Z2-1) wg PN-77/B-02011

zG
Teren k α
m

A 1,00 0,14 300

B 0,64 0,19 400
C 0,40 0,24 500

2. Współczynnik oporu aerodynamicznego

2.1. Trzon rurowy, pojedynczy. Wartości współczynnika oporu aerodynamicznego pojedynczego przewodu lub trzonu
osłaniającego grupę przewodów należy ustalać:
- dla przewodów o przekroju kołowym w zależności od stanu powierzchni zewnętrznej trzonu lub poszycia oraz od smukłości H/D
wg tabl. Z2-2,
- dla przewodów o przekrojach innych niż kołowy wg PN-77/B-02011 lub PN-88/B-03004 .

2.2. Komin wieloprzewodowy. Wartości współczynnika oporu aerodynamicznego komina jako jednego ustroju
konstrukcyjnego należy określać mnożąc wartości określone wg tabl. Z2-2 przez stosunek cx/cx0 przedstawiony na rys. Z2-1,
Z2-2 i Z2-3. Podane zależności dotyczą kominów o tej samej średnicy zewnętrznej wszystkich przewodów. Otrzymane w ten
sposób wartości cx są odniesione do iloczynu n . D według wzoru (1). Dla kominów jednoprzewodowych oraz trzonów rurowych
jest cx = cx0 oraz n = 1.

Strona 23
Tablica Z2-2. Wartości współczynnika oporu aerodynamicznego pojedynczego przewodu. Dla H/D ≥ 25 należu
przyjmować Cx0 = cx∞

Rodzaj powierzchni zewnętrznej cx∞

Gładka (malowana, w stanie surowym) 0,7

Chropowata 0,9

Pokryta okładziną z blachy fałdowej 1,1

Z turbulizatorami spiralnymi 1,4

cx0 = c x∞ [1-0,25 (log25D/H)], D/H ≤ 0,04

Strona 24
2.3. Komin jedno-lub wieloprzewodowy z trzonem kratownicowym. Współczynnik oporu aerodynamicznego komina z
trzonem kratownicowym należy obliczać ze wzoru

Strona 25
 (Z2-2)

w którym:
cxw - współczynnik oporu aerodynamicznego kratownicy przestrzennej wg PN-77/B-02011 ,
cxp - współczynnik oporu aerodynamicznego przewodu wg 2.1 lub przewodów wg 2.2,
B - szerokość ściany kratownicy, m,
D - średnica zewnętrzna pojedynczego przewodu,
n - liczba przewodów,
ϕ - współczynnik wypełnienia ściany kratowej wg PN-77/B-02011 (tabl. Z1-19); (wymiar h podany w PN-77/B-02011 należy
zastąpić przez podany wyżej wymiar B).
Współczynnik cx we wzorze (Z2-2) jest odniesiony do iloczynu n ⋅ D jako wymiaru odniesienia we wzorze (1).

2.4. Komin z drabiną włazową. Współczynnik oporu aerodynamicznego komina z drabiną włazową można obliczyć ze wzoru

(Z2-3)

w którym:
cxp - wg 2.3 niniejszego załącznika,
Ad - pole powierzchni rzutu bocznego drabiny włazowej na jej płaszczyznę symetrii, na jednostkę wysokości komina, m 2/m.
Współczynnik oporu aerodynamicznego drabiny włazowej odniesiono do iloczynu n ⋅ D wg wzoru (1), zakładając, że komin ma
jedną drabinę włazową (p. 8.1).

3. Liczba Strouhala i współczynnik pulsacyjnej siły bocznej. Wartości liczby Strouhala dla pojedynczych kominów jedno- i
wieloprzewodowych należy przyjmować z tablicy Z2-3. Wymiar odniesienia D wchodzący do wzoru (3) jest zaznaczony przy
poszczególnych przekrojach.
Wartości liczby Strouhala dla kominów jednoprzewodowych o przekroju kołowym usytuowanych w rzędzie należy obliczać ze
wzoru

(Z2-4)

w którym a - odległość między osiami kominów, m.

Wartości współczynnika bocznej siły pulsacyjnej należy określać w zależności od iloczynu vcr D na podstawie rys. Z2-4.

TABLICA Z2-3

Strona 26
 Kształt przekroju St

- 0,2

0,2* )

0,45

0,15

0,15

1 0,13

0,135

* ) w obliczeniach vcr wg wzoru ( 3 ) należy przyjąć a = 0 niezależnie od wartości a/D

Strona 27
Dla kominów o przekrojach prostokątnych i kwadratowych należy przyjmować wartość współczynnika bocznej siły pulsacyjnej
clat = 0,5.

4. Pochodna wypadkowej aerodynamicznej siły bocznej. Wartości pochodnej wypadkowej siły aerodynamicznej we wzorze
(8) należy ustalać wg tablicy Z2-4.

TABLICA Z2-4

Strona 28
 Schemat Ha

5. Zmiany obciążenia wiatrem w wyniku wzajemnego oddziaływania dwóch lub więcej kominów stojących blisko siebie
(interferencji). Interferencję kominów oddzielnie stojących należy uwzględniać określając wartości współczynnika oporu
aerodynamicznego wg rys. Z2-6. Wpływ interferencji na prędkość krytyczną wzbudzenia wirowego (wzór (3)) należy uwzględniać
wyznaczając wartość St wg wzoru (Z2-4).

6. Współczynnik działania porywów wiatru należy określać zgodnie z PN-77/B-02011 .

Wartości współczynnika oddziaływania turbulentnego o częstotliwościach pozarezonansowych, wchodzące do wzoru na
współczynnik β, należy obliczać ze wzoru

(Z2-6)

z ograniczeniami stosowania

Do wyznaczenia wartości współczynników kb i KL - występujących we wzorze na współczynnik działania porywów wiatru β, należy
przyjmować jako wymiar poprzeczny komina jego średnicę D, sumę a + D lub wymiar poprzeczny B konstrukcji kratownicowej
komina, w zależności od rozwiązania konstrukcyjnego.
Wartości współczynnika oddziaływania turbulentnego o częstotliwościach rezonansowych należy obliczać ze wzoru

Strona 29
 (Z2-7)

w którym:
KL, KO - współczynniki wg PN-77/B-02011 ,
δS - logarytmiczny dekrement konstrukcyjnego tłumienia drgań komina,
δa - logarytmiczny dekrement aerodynamicznego tłumienia drgań komina wywołanych porywami wiatru.
Wartości δS należy przyjmować z tabl. Z3-2.
Wartości δa należy obliczać ze wzoru

(Z2-8)

w którym:
cx, T1 - jak wyżej,
D - średnica zewnętrzna komina (w przypadku komina o zmiennej średnicy, średnica jego najwyższej części) lub inny
poprzeczny wymiar odniesienia u wierzchołka komina, np. n D, m,
v (H 0) - prędkość średnia wiatru na wysokości wierzchołka komina H0, m/s,
me - masa równoważna wg (Z3-8), kg/m.
Prędkość v (H0), w m/s, należy obliczać ze wzoru

(Z2-9)

w którym:
vrk - zredukowana wartość charakterystyczna prędkości wiatru wg 4.3.2 i PN-77/B-02011 ,
ce(H 0) - wartość współczynnika ekspozycji na wysokości równej całkowitej wysokości komina, wg p. 1 niniejszego załącznika.

Strona 30
 ZAŁĄCZNIK 3

WZORY DO OBLICZANIA PODSTAWOWEGO OKRESU DRGAŃ WŁASNYCH KOMINÓW STALOWYCH ORAZ

WARTOŚCI LOGARYTMICZNEGO DEKREMENRU TŁUMIENIA DRGAŃ

1. Wzory przybliżone

1.1. Komin wolno stojący jedno przewodowy, o stałej średnicy zewnętrznej trzonu. Podstawowy okres drgań własnych
komina bez wykładziny i bez izolacji termicznej, w s, można obliczać ze wzoru

(Z3-1)

w którym:
H - wysokość komina ponad poziomem zamocowania, m,
D - średnica zewnętrzna trzonu, m,
0,001 - współczynnik przeliczeniowy, s/m.
Podstawowy okres drgań własnych komina z wykładziną albo z zewnętrzną izolacją termiczną, w s, można obliczać ze wzoru

Strona 31
 (Z3-2)

w którym:
H, D - jak we wzorze (Z3-1),
mc - masa komina, z wykładziną lub z izolacją termiczną, na jednostkę wysokości komina, średnia z jego górnej 1/3 wysokości,
kg/m,
mt - masa stalowego trzonu komina, na jednostkę wysokości, średnia z jego górnej 1/3 wysokości, kg/m.
Jako mc i mt można również przyjmować wartości całkowitej masy komina i jego trzonu, w kg.

1.2. Komin wolno stojący o stożkowej części dolnej, na cokole lub z podporą sztywną w dolnej części. Podstawowy
okres drgań własnych komina, w s, oblicza się ze wzoru

(Z3-3)

w którym:
He - zastępcza wysokość komina, wyznaczona wg rys. Z3-1, m,
D - średnica zewnętrzna komina, m, (jak na rys. Z3-1).

1.3. Komin z jednym poziomem odciągów. Podstawowy okres drgań własnych komina, w s, oblicza się według wzoru

(Z3-4)

w którym:
H, D - jak we wzorze (Z3-1),
α1 - współczynnik zależny od stosunku wysokości h 2 poziomu odciągów do całkowitej wysokości komina H.
Wartości α1 należy obliczać ze wzoru

(Z3-5)

w którym x = h 2/H.
Wzór (Z3-5) należy stosować tylko w zakresie wartości

Wzór (Z3-5) stosuje się niezależnie od przyjętego sposobu podparcia podstawy komina (przegub lub utwierdzenie).

1.4. Komin z dwoma poziomami odciągów. Podstawowy okres drgań własnych komina, w s, oblicza się według wzoru

(Z3-6)

z ograniczeniem

2. Wzory dokładniejsze

2.1. Komin bez konstrukcji wspomagającej

2.1.1. Podstawowy okres drgań własnych komina w s, oblicza się ze wzoru

(Z3-7)

w którym:
H - jak wyżej,

Strona 32
E - moduł sprężystości, N/m 2,
Ie - równoważny moment bezwładności przekroju komina, m 4,
me - masa równoważna, na jednostkę długości komina, kg/m.
Należy przyjmować E = 20,5 ⋅ 1010 N/m 2.

2.1.2. Masę równoważną komina, w kg/m, oblicza się z ogólnego wzoru

(Z3-8)

w którym:
ζ = z/H - bezwymiarowa współrzędna komina,
f(ζ) - unormowana funkcja ugięcia osi komina (postać drgań),
m(ζ) - rozkład masy komina.
Jako pierwszą postać drgań komina wolno stojącego można przyjmować funkcję

(Z3-9)

Masę równoważną me komina o skokowo zmiennym rozkładzie masy rzeczywistej oblicza się, w kg/m, ze wzoru

Strona 33
Strona 34
 (Z3-10)

w którym:
mi - masa na jednostkę długości i-tego odcinka komina, kg/m,
Mj - masa skupiona, kg,
H - jak wyżej.
We wzorze (Z3-10), współrzędna ζi ogranicza od góry, a współrzędna ζi-1 od dołu, odcinek komina o mi = const, zaś ζj jest
współrzędną środka masy skupionej Mj (rys. Z3-2).
W przypadku komina o stożkowej części dolnej, nie wyższej niż ok. 0,3H, można pominąć jej masę lub wziąć średnie wartości
mi z trzech odcinków, na które należy tę część podzielić.

2.1.3. Równoważny moment bezwładności przekroju poprzecznego komina, w m4, należy obliczać z warunku równości
ugięć wierzchołków komina rzeczywistego i równoważnego, o Ie = const, pod działaniem takiej samej siły jednostkowej
przyłożonej u wierzchołka obu kominów.
Równoważny moment bezwładności, w m4, przekroju poprzecznego komina o skokowo zmiennej sztywności, oblicza się z wzoru

(Z3-11)

w którym:
Ii - moment bezwładności przekroju i-tego odcinka komina, m 4,
ζ, ζi-1 - jak we wzorze (Z3-10).

Strona 35
2.2. Kominy o dowolnym rozwiązaniu konstrukcyjnym, bez odciągów. Podstawowy okres drgań własnych komina należy
obliczać, w s, ze wzoru

(Z3-12)

w którym:
Mk - masa k-tego odcinka komina skupiona w jego środku, kg,
yk - przemieszczenie jednostkowe, w m/N, środka k-tego odcinka komina (punktu skupienia masy Mk ), m, pod działaniem
poziomej siły jednostkowej przyłożonej w punkcie skupienia najwyżej położonej masy u wierzchołka komina,
y1 - przemieszczenie jednostkowe, w m/N, środka najwyżej położonej masy skupionej, w m, pod działaniem przyłożonej tam
poziomej siły jednostkowej.

2.3. Kominy o dowolnym rozwiązaniu konstrukcyjnym z dodatkowymi masami skupionymi o znacznej wartości.
Podstawowy okres drgań własnych komina z dodatkowymi masami skupionymi o znacznej wartości, większymi niż masy
pomostów, (np. komina ze zbiornikiem), oblicza się, w s, ze wzoru

(Z3-13)

w którym:
Mk - masa k-tego odcinka komina, skupiona w jego środku, kg,
g - przyśpieszenie ziemskie, m/s 2,
yk - przemieszczenie środka masy k-tego odcinka komina (punktu skupienia masy) pod działaniem sił poziomych, równych
iloczynom mas skupionych i przyspieszenia ziemskiego, działających w środkach tych mas; zakłada się, że odkształcenia
komina pozostają całkowicie w zakresie sprężystym.
Komin należy podzielić na nie mniej niż 10 odcinków.
Wzór (Z3-13) można stosować do obliczania podstawowego okresu drgań własnych kominów z odciągami.

3. Inne metody obliczeń. Podstawowy okres drgań własnych, a jeżeli to konieczne również okresy dalszych postaci drgań
własnych, można obliczać innymi metodami stosowanymi w Mechanice Budowli.

4. Wartości logarytmicznego dekrementu tłumienia drgań należy przyjmować z tablicy Z3-2.

Tablica Z3-2. Wartości logarytmicznego dekrementu konstrukcyjnego tłumienia drgań

Rodzaj konstrukcji i połączeń δs

Komin spawany, jednoprzewodowy, bez wykładziny lub izolacji, bez połączeń 0,015
kołnierzowych

Komin spawany wieloprzewodowy bez trzonu kratownicowego 0,03

Dodatek na połączenia kołnierzowe w zależności od ich liczby 0,01 ÷ 0,02

Dodatek na odciągi 0,03

Dodatek na trójnóg 0,01

Dodatek na wykładzinę (wymurówkę) 0,04

Dodatek na zewnętrzną izolację termiczną 0,02

Dodatek na wieżę kratową

- z połączeniami spawanymi 0,04

- z połączeniami śrubowymi 0,06

Strona 36
 ZAŁĄCZNIK 4

SPRAWDZENIE NOŚNOŚCI KOMINA ZE WZGLĘDU NA ZMĘCZENIE

Nośność trzonu komina poddanego obciążeniu wzbudzeniem wirowym sprawdza się ze względu na zmęczenie wg
PN-90/B-03200 przy założeniu współczynnika niejednorodności widma αk = 1, korzystając ze wzoru

(Z4-1)

w którym:
∆σ - największy zakres zmienności naprężeń (charakterystycznych) w miejscu karbu obliczony wg wzoru (Z3-2) PN-90/B-03200 ,
αT - współczynnik wpływu temperatury wg wzoru (9),
αkor - współczynnik wpływu korozji wg wzoru (15),
∆σR - wytrzymałość zmęczeniowa obliczona wg PN-90/B-03200 wzór (Z3-5), dla kategorii zmęczeniowej karbu wg tabl. Z4-1 i
wg PN-90/B-03200 oraz liczby cykli naprężeń w czasie użytkowania komina n exc wg wzoru (7).

TABLICA Z4-1

1 125/112/90 6 125/112

STYK POPRZECZNY STYK PODŁUŻNY SPAWANY

SPAWANY SPOINĄ 1 LUB 2 125
SPOINĄ 1 125 SPOINĄ 3 112
SPOINĄ 2 90
SPOINĄ 2 112
W BRUŹDZIE

2 80 7 125/112

STYK POPRZECZNY ŻEBRA PODŁUŻNE SPAWANE

JEDNOSTRONNIE SPOINĄ
SPAWANY SPOINĄ 3 CIĄGŁĄ 5 DO 7 125
SPOINĄ 8 112

3 71 8 80

STYK POPRZECZNY ZEBRO PODLUZNE

JEDNOSTRONNIE SPAWANE DO RURY
SPAWANY SPOINĄ 4 SPOINĄ 5 DO 8
Z PODKŁADKĄ OD STRONY CIĄGŁĄ
SPODNIEJ (ŻEBRO POPRZECZNE
(POZOSTAWIONĄ LUB ANALOGICZNIE)
USUWANĄ)

4 50 9 jak w opisie

STYK POPRZECZNY ŻEBRO PODŁUŻNE

O RÓŻNEJ GRUBOŚCI Z OBCIĄŻENIEM
JEDNOSTRONNIE SPAWANY PROSTOPADŁYM DO
SPOINĄ 4 SPOINY
ANALOGICZNIE DO 11; 12; 13

5 jak w opisie 10 jak w opisie

Strona 37
STYK POPRZECZNY ŻEBRO POPRZECZNE
Z OBCIĄŻENIEM Z OBCIĄŻENIEM
RÓWNOLEGŁYM DO SPOINY RÓWNOLEGŁYM DO SPOINY
ANALOGICZNIE DO 6 ANALOGICZNIE DO 7; 8; 9; 17; 18

STYK PODŁUŻNY
Z OBCIĄŻENIEM
PROSTOPADŁYM DO SPOINY
ANALOGICZNIE DO 1 i 4

11 112/90 16 90

ŻEBRO POPRZECZNE PRĘT PRZYSPAWANY DO

PRZYSPAWANE SPOINĄ 5 PŁASZCZA
DO 7
t ≤ 12 112
t > 12 90

12 112/90 17 90/71/56

ŻEBRO POPRZECZNE ŻEBRO PODŁUŻNE

PRZYSPAWANE SPOINĄ 8 SKOŚNE PRZYSPAWANE
t ≤ 12 80 SPOINĄ 5 DO 8
t > 12 71 α ≤ 15° 90
15° < α ≤ 60° 71
60° < α 56

13 80/71 18 71/56

ŻEBRO POPRZECZNE ŻEBRO PODŁUŻNE

PRZYSPAWANE SPOINĄ 5 SPAWANE SPOINĄ 5 LUB 8
DO 8 KRÓTSZY STYK O
KRÓTSZE ŻEBRO LUB DŁUGOŚCI l LUB DŁUŻSZY
DŁUGIE Z PRZERYWANĄ STYK Z PRZERYWANĄ
SPOINĄ SPOINĄ O DŁUGOŚCI l
t ≤ 12 80 50 mm ≤ l ≤ 100 mm 71
t > 12 71 100 mm < l

14 71/56/36 19 50/36

STYK KRZYŻOWY ZE NAKŁADKA PŁASKA

SPOINAMI (Z LUB BEZ DALSZYCH
PRZENOSZĄCYMI DUŻE ŁĄCZNIKÓW)
SIŁY PRZYSPAWANA SPOINĄ 7
LUB 8
SPOINĄ 5 71 t ≤ 25 50
SPOINĄ 6,7 56 t > 25 36
SPOINĄ 8 36

15 wg opisu 20 36/45

BLACHA PODSTAWY POŁĄCZENIE

KOŁNIERZOWE SPOINA
8 45

TABLICA Z4-2

Strona 38
 KONTROLA JAKOŚCI

ZAKRES BADAŃ ZALEŻNIE

RODZAJ SPOINY WYKONANIE SYMBOL OD WYKORZYSTANIA
SPOSÓB BADANIA NAPRĘŻEŃ

>80% <80%

Spoina czołowa a) grań wycięta i podpawana badania P100 P50

specjalnej jakości ściegiem nieniszczące np. 100% 50% długości
b) powierzchnia obrobiona w prześwietlenie długości spoiny
1 kierunku obciąż. spoiny
c) bez kraterów końcowych
d) powierzchnia zgładu spoiny
bez mikroporów

Spoina czołowa a) grań wycięta i podpawana jak w p. 1 lecz tylko P10 P5

ściegiem przy rozciąganiu
2 b) bez kraterów końcowych
c) nadlew max 10%
szerokości spoiny

Spoina czołowa spawane jednostronnie na badania P10 P5

pełny przetop grani na nieniszczące
3
podkładce np. miedzianej lub ważniejszych spoin
ceramicznej

Spoina czołowa spawanie jednostronne - - -

4

Spoina czołowa a) grań oczyszczona i

pachwinowa podpawana
5
b) spoiny bez karbów
ewentualnie obrobione

Spoina szerokość nie przetopionej

6 niepełnoczołowa grani niewiększa niż 3 mm lub
pachwinowa 0,2t

Spoina pachwin. spoiny bez karbów

7 dwustronna specjalnej ewentualnie obrobione
jakości

Spoina pachw.
8
dwustronna

ZAŁĄCZNIK 5

WSPÓŁCZYNNIK NIESTATECZNOŚCI MIEJSCOWEJ ŚCIANKI KOMINA

Współczynnik niestateczności miejscowej walcowej ścianki komina, przy ściskaniu wzdłuż tworzącej, należy obliczać ze wzoru

(Z5-1)

w którym - smukłość względna powłoki określona wzorem

(Z5-2)

r - promień powłoki walcowej,

t - grubość ścianki.
Strzałka wstępnych deformacji ścianki komina w0 (rys. Z5-1), wynikająca z niedokładności wykonania, nie powinna przekraczać

Strona 39
grubości ścianki t, a także 1% długości odniesienia , przy czym l S przyjmuje się w granicach: 500 mm ≤ l S ≤ 2000

mm, zaś poprzecznie do spoin obwodowych l S = 25t.

Jeżeli strzałka wstępnych deformacji ścianki w0 przekracza wartość 0,01 l S lecz jest mniejsza od 0,02l S (i nie można jej
zmniejszyć zabiegami technologicznymi), to należy zmniejszyć współczynnik niestateczności miejscowej ϕp proporcjonalnie do
wartości w0/0,01 l S.
Nie należy dopuszczać do eksploatacji komina jeżeli:

ZAŁĄCZNIK 6

METRYKA KOMINA

Tablica Z6-1 Zestawienie niezbędnych informacji zawartych w metryce

Strona 40
 Opracowanie informacji
Lp. Treść informacji Uwagi
faza projektu odpowiedzialny

1 Zestawienie informacji o geometrii i po zatwierdzeniu projektu autor projektu

materiałach komina (zestawienie
wykonane wg tabl. Z6-2)

2 Uaktualnienie informacji podanych w w trakcie wykonywania wykonawca komina

lp. 1 o zrealizowanej geometrii i komina
materiałach

3 Każdorazowe uaktualnienie informacji po każdym remoncie użytkownik

podanych w lp. 1 i 2 po remoncie komina
komina

4 Krótki opis stanu zachowania komina po okresowym użytkownik

(trzon, wykładzina) po przeglądach przeglądzie
okresowych

5 Teoretyczna linia ugięcia wywołana po zatwierdzeniu projektu autor projektu

działaniem wiatru dla:
a) charakterystycznego obciążenia
wiatrem
b) stałej, niezależnej od wysokości
prędkości wiatru:
v = 5 m/s oraz v = 10 m/s

6 Wykaz kierunków do celowników lub w trakcie wykonywania wykonawca wykaz stanowi

punktów naturalnych komina podstawę do
okresowego
sprawdzania
pionowości

7 Szkic niwelacyjnej sieci kontrolnej z w trakcie wykonywania wykonawca wyniki są podstawą do

wynikami pomiaru wyjściowego różnic komina okresowego (p. 9.2)
wysokości wyznaczania przechyłu

8 Pomiarowa weryfikacja linii ugięcia po wykonaniu komina wykonawca

komina

9 Podstawowy okres drgań (lub okresy) po zatwierdzeniu projektu autor projektu wartości przyjęte w
drgań własnych i odpowiadająca mu obliczeniach
postać drgań oraz charakterystyka
tłumienia drgań

10 Jak w lp. 9 po zrealizowaniu komina (z po wykonaniu komina i po wykonawca

pomiarów) każdej istotnej zmianie
konstrukcyjno-materiałowej
przy remoncie

11 Wyniki pomiaru przechyłu okresowo użytkownik

12 Wykresy kształtu osi komina w wyniku po wykonaniu komina wykonawca

pomiaru odbiorczego

13 Jak w lp. 12 w wyniku pomiaru po po wykonaniu komina użytkownik

każdym remoncie

14 Określenie grubości ścianek przewodu przy odbiorze komina i użytkownik

w punktach kontrolnych kolejnych kontrolach jego
stanu

Tablica Z6-2. Zestawienie informacji o geometrii i materiałach komina

Strona 41
 Nazwa identyfikująca komin

Wysokość komina H Stan zestawienia

projektowany/powykonawczy

Data wpisu

Trzon Izolacja Wykładzina

Poziom od Średnica Grubość Materiał Grubość Materiał Grubość Materiał

powierzchni zewnętrzna D ścianki m m
górnej m m
fundamentu
m

Fundament:
wysokość
wymiary i poziomy
kształt

Podłoże, rodzaj gruntu

Inne uwagi

INFORMACJE DODATKOWE
1. Instytucja opracowująca normę: Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Konstrukcji Metalowych MOSTOSTAL,
Warszawa.
2. Normy i dokumenty związane
PN-82/B-02000 Obciążenia budowli. Zasady ustalania wartości
PN-82/B-02001 Obciążenia budowli. Obciążenia stałe
PN-82/B-02003 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne. Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe
PN-77/B-02011 Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenie wiatrem
PN-86/B-02015 Obciążenia zmienne środowiskowe. Obciążenie temperaturą
PN-76/B-03001 Konstrukcje i podłoża budowli. Ogólne zasady obliczeń
PN-88/B-03004 Kominy murowane i żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie
PN-85/B-03215 Konstrukcje stalowe. Zakotwienie słupów i kominów
PN-77/B-06200 Konstrukcje stalowe budowlane. Wymagania i badania
PN-73/B-12004 Ceramika budowlana. Cegła kominówka
PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne
PN-65/L-49002 Ruch lotniczy. Oznaczenie naziemnych przeszkód lotniczych
PN-87/M-69772 Klasyfikacja wadliwości złączy na podstawie radiogramów
PN-87/M-69900/01 Spawalnictwo. Egzaminy spawaczy i zgrzewaczy. Postanowienia ogólne
PN-68/M-80021 Druty stalowe na liny
PN-69/M-80203 Liny stalowe T1 × 19
PN-69/M-80204 Liny stalowe T1 × 37
PN-69/M-80205 Liny stalowe T1 × 61
PN-73/M-80241 Zaciski linowe kabłąkowe
PN-67/M-80245 Końcówki stożkowe do lin stalowych
PN-92/M-80247 Kausze ogólnego przeznaczenia do lin stalowych
3. Normy zagraniczne i przepisy międzynarodowe
RFN DIN 4133 Schornsteine aus Stahl, 1991
Wielka Brytania BS 4076:1978 Specification for Steel Chimneys IASS Guyed Masts. Recommendations for Guyed Masts
CICIND Model Code for Steel Chimneys. May 1988
4. Autorzy projektu normy:

Strona 42
Prof. dr hab. inż. Stanisław Kuś (przewodniczący zespołu autorskiego), mgr inż. Marian Stawarz, mgr inż. Maciej Wróblewski -
Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Przemysłowego BISTYP, Warszawa,
dr inż. Janusz Wiśniowski,
Warszawa, mgr inż. Jerzy Antoni Żurański - Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa.
Współpraca:
prof. dr hab. inż. Roman Ciesielski, prof. dr hab. inż. Janusz Kawecki, prof. dr hab. inż. Zbigniew Mendera, prof. dr inż. Janusz
Murzewski - Politechnika Krakowska, dr inż. Jan Łaguna - Biuro Inżynierskie MOSTOSTAL S.C., Warszawa.
5. Norma jest pierwszą oryginalną polską normą projektowania kominów stalowych wszelkich typów. W tej dziedzinie była
dotychczas i obowiązuje nadal norma branżowa BN-86/2378-01, która ma jedynie charakter katalogu rozwiązań
konstrukcyjnych.
6. Deskryptory: 0054768 - konstrukcje budowlane, 0580417 - konstrukcje metalowe, 0092612 - kominy, 0260740 -
projektowanie, 0315549 - obliczanie, 0054768B - budownictwo, 0580417A - konstrukcje stalowe

Strona 43