Marek Tomasz Chudzik

Jak dba o swj mzg,

by sta si mzgiem doskonaym?
Nasz mzg jest tym, czym najbardziej rnimy si od innych ywych
istot. To on czyni nas ludmi i jest by moe najbardziej zoon form
w caym naszym wszechwiecie. A mimo to wikszo z nas wcale si
o nie go nie troszczy, zaniedbuje go i traktuje jak niemal co obcego. Nie zda
sobie sprawy z oczywistego faktu, i to kim jestemy, jak mylimy i jak nam si
w yciu powodzi w kadym aspekcie naszej egzystencji i w kadej chwili naszego istnienia zaley niemal li tylko od jakoci funkcjonowania naszego mzgu.
Do tego okazuje si, e nasz mzg nie jest czym niezmiennym
i danym nam w okrelonym stanie raz na zawsze. Mzg bowiem moe
si zmienia. Moemy zatem zarwno o niego dba i ulepsza go, udo-

skonalajc tym samym nasz osobowo, stajc si bardziej twrczymi

i zdolnymi do przeywania mioci i budowani zwizkw z innymi ludmi,
jak i moemy go zaniedbywa, a nawet mu szkodzi, tym samym skazujc nasze ycie na skarowacenie, niezrealizowanie i cierpienie.
Wybr zawsze naley do nas samych. Jeli naleycie do tych szczliwcw, ktrzy uwaaj swoje wasne czowiecze istnienie za dar,
i chcielibycie penej samorealizacji dla waszego mzgu, a co za tym idzie
i wszystkich innych waszych ludzkich moliwoci, to przedstawiam wam
dziesi podstawowych wskaza, jak uczyni z wasnego mzgu mzg
doskonay:

1.

5.

2.

6.

Chromy nasze mzgi

przed szkodliwymi czynnikami:

a.) fizycznym uszkodzeniem: nie zjedajcie na nartach lub snowboardzie bez kasku ochronnego, odradzajcie naszym dzieciom jazd na motocyklach i skuterach, nie odbijacie piki gow, nie jedzicie niebezpiecznymi samochodami,
b.) urazami emocjonalnymi i stresem,
c.) ekspozycj na czynniki toksyczne: unikajcie nadmiaru lekw, uzaleniajcych
substancji psychoaktywnych, tj.: alkoholu, narkotykw, nikotyny i kofeiny,
toksyn obecnych w rodowisku, pestycydw i nadmiaru szczepionek,
d.) skutkami braku snu, gdy zbyt krtki sen bez wzgldu na przyczyny
uszkadza mzg.

Karmmy nasze mzgi wci nowymi ideami,

pasjami i dowiadczeniami.

A to dlatego, i kiedy to czynimy w naszych mzgach tworz si nowe

poczenia. Kiedy za tego nie czynimy, nasz mzg obumiera. Dziki
waciwej stymulacji i yciu w urozmaiconym rodowisku nasze mzgi
mog wci si rozwija, bez wzgldu na to, w jakim jestemy wieku.
Nasz mzg zyskuje najwicej jeli zdobywamy nowa wiedz i wykonujemy czynnoci, ktrych nie wykonywalimy wczeniej. Przeamujmy
zatem rutyn wasnego ycia, by stymulowa i rozwija nowe obszary
naszych mzgw.

3.

Odywiajmy zdrowo nasze mzgi.

Bdmy aktywni fizycznie, gdy to chroni nasz

mzg i zwiksza jego moliwoci.

Gwnie poprzez zwikszenie zdolnoci naszych serc do toczenia krwi do

wszystkich czci naszego ciaa, w tym do mzgu, co zwiksza poziom jego
zaopatrzenia w tlen i glukoz. Badania wykazuj, e im bardziej jestemy
aktywni fizycznie, tym zdrowsze mamy mzgi. Najlepsz forma aktywnoci
fizycznej dla naszych mzgw (bdcych produktem gwnie kliku milionw
lat przeytych przez naszych bezporednich przodkw wewntrz plemion
owiecko-zbierackich) jest marszobieg po zrnicowanym terenie przypominajcym pierwotna sawann wzbogacony o wiczenia zrcznociowe wykonywane przy pomocy drewnianych kijw, dzid, wyrzutni kamieni i ukw.

Poprawiajmy koordynacyjne zdolnoci naszego

mzgu poprzez wiczenia.

Orodkiem koordynacji w naszym mzgu jest mdek, ktry zawiera okoo

poowy neuronw naszego mzgu. By poprawi jego zdolnoci do szybkiego wykonywania dziaa poznawczych, powinnimy poprzez wykonywanie
rnego rodzaju wicze koordynacyjnych zwiksza jego sprawno. Do
najwartociowszych wicze nale te, ktre zwikszaj koordynacje maej
lub duej motoryki, takie jak gra na instrumencie muzycznym, uprawianie
dyscypliny sportowej wymagajcej umiejtnoci koordynacyjnych, np.: tenis
stoowy, wiczenia sztuk walki, onglerka czy taniec. Jeszcze lepsze rezultaty
mona osign stosujc gimnastyk umysu (Brain Gym) dr Paula Dennisona,
tace Georgija Gurdijewa, czy te metod interaktywnego metronomu.

Jestemy bowiem tym, co jemy. To za wymaga wiedzy, determinacji

i osobistej odwagi, gdy przemys spoywczy na caym wiecie produkuje
gwnie produkty szkodliwe dla zdrowia, a wikszo ludzi, z ktrymi spotykamy si na co dzie, odywia si bardziej ni skandalicznie. Zdrowe odywianie
wie si nierozerwalnie z postawa nonkonformizmu. Gwne wskazania to:
a.) ograniczajmy kalorie (ludzie, ktrzy utrzymuj stay deficyt energetyczny, a jednoczenie dostarczaj swemu organizmowi wszystkiego,
czego potrzebuj, yj najzdrowiej i najduej),
b.) jedzmy tylko zdrowe tuszcze (gwnie omega-3),
c.) dbajmy w diecie o du ilo antyoksydantw,
d.) zachujmy rwnowag pomidzy biakami, zdrowymi tuszczami
i wglowodanami (unikajmy diety Atkinsa, ktry zaleca odywianie si
wycznie biakami i tuszczami).

Poziom naszych umiejtnoci w sferze seksu i to, jak czsto

go uprawiamy, maj zasadniczy wpyw na nasz mzg, a take na jako i dugo naszego ycia. Tym atwiej jest nam realizowa si
w sferze seksu, im bardziej angaujemy si w zalecane wczeniej wiczenia
umysowe (uatwiaj nam bowiem nawizanie relacji spoecznych z atrakcyjn
osob), a take wiczenia fizyczne i koordynacyjne (pomagaj urzeczywistni
zwizek). Musimy jednak pamita, e najbardziej udane i bezpieczne ycie
seksualne moe by wycznie efektem zwizku z oddanym i kochajcym
partnerem. Kontakty seksualne z przypadkowymi partnerami mog zakoczy zaraeniem si AIDS i innymi chorobami przenoszonymi drog pciow,
ktre mog zniszczy prawidowe funkcjonowanie naszych mzgw.

4.

8.

Dodawajmy sobie neuronw poprzez mdr stosowanie preparatw uzupeniajcych dla mzgu.

Co prawda jeszcze do niedawna dua cz naukowcw twierdzia, i jeli odywiamy si w zrwnowaony sposb, to dostarczamy organizmowi
wszystkich potrzebnych skadnikw, i dlatego wszelka suplementacja jest zbyteczna. Jednak postp nauki niemal cakowicie odmieni to stanowisko. Zauwaono bowiem, e niemal nikt nie odywia si w sposb zrwnowaony,
a do tego odkryto, i niektre suplementy dziaaj na nas bardzo korzystnie
nawet jeli si dobrze odywiamy. Za korzystne uwaa si takie suplementy
jak: acetylo-L-karnityna, kwas alfa-liponowy, koenzym Q10, kwasy tuszczowe omega 3, ginko biloba, fosfatydyloseryna, l-teanina, winpocetyna, preparaty wielowitaminowe, witaminy z grupy B, witaminy C i E.

28

VEGE LISTOPAD 2008

7.

Karmmy nasze mzgi seksem.

Uywajmy naszych mzgw do racjonalnego

i pozytywnego postrzegania rzeczywistoci.

Co sprowadza si do kilku podstawowych zasad; 1.) Nie ufajmy kadej

pierwszej myli, jaka nam si nasunie, pamitajc, i nasza limbiczna najstarsza cz mzgu, bdzie nas pchaa ku emocjonalnym wzburzeniom,
a nasze podkorowe racjonalne mylenie bdzie pojawiao si zawsze nieco
pniej, 2.) Zasilajmy nasz mzg pozytywnymi mylami, najlepiej uczuciem
wdzicznoci za fakt naszego istnienia, i za wszystko, co nam si w yciu przytrafia (negatywne wzorce mylowe wywouj negatywne zmiany
w mzgu), 3. Jasno wizualizujmy swoje yciowe cele i dostosowujmy do
tych celw nasze zachowanie (nasze mzgi przyjmuj wszystko, co widz,
i urzeczywistniaj to, gdy tak zostay ewolucyjnie zaprojektowane).

9.

Utrzymujmy w naszych umysach spokj, chromy

go przed wzburzeniami i nadmiernymi stresem.

Do tego rbmy to niemal za wszelk cen, zawsze i wszdzie. A to dlatego, i dusze obcowanie z sytuacjami stresowymi, takimi jak: popiech,
konkurencja, przeoeni, rachunki, nadmiar obowizkw, nieszczliwi
krewni, niedobr snu, czy choroby, prowadzi do trwaego wydzielania
w nas nadmiaru adrenaliny, kortyzolu i innych hormonw, ktre sprowadzaj na nas caa gam rujnujcych nasz mzg i nasze zdrowie problemw. Gwne metody zachowywania spokoju umysu to:
1.) Odmawianie probom, ktre koliduj z naszym yciem ,
2.) Medytacja,
3.) Autohipnoza dla uspokojenia umysu,
4.) Wprowadzanie do naszego ycia umiechu i zabawowego go traktowania (mimo powanego do niego stosunku).

10.

Karmmy nasz mzgi pikn agodn muzyk.

Pozytywnie pobudza ona funkcje naszych mzgw, nasz

pami i emocje. Czsto dziaa na nie uzdrawiajco. Czego nie mona
powiedzie o innych rodzajach muzyki, ktre mog sprowadza na nasze
mzgi przerne problemy. Take piew na waciwoci uzdrawiajce
(nawet jeli uwzgldniajc kryteria muzyczne nie jestemy w tym dobrzy),
gdy rozpra puca i zwiksza dopyw tlenu do mzgu, budzi nas i stymuluje rytmy fizjologiczne. A take innymi formami sztuki. Takimi jak literatura, sztukami plastycznymi, sztuk filmow czy urzdzaniem ogrodw,
gdy rwnie wspomagaj rozwj i popraw czynnoci mzgu.

Rysunek: Funkcje gwnych ukadw mzgu oraz podstawowe problemy zwizane z osabion aktywnoci
lub z nadmiern aktywnoci tych obszarw

Problemy zwizane
z nadmiern aktywnoci
Problemy wynikajce
z osabion aktywnoci

Kora przedczoowa
[sprawujca nadzr
nad naszym yciem]
funkcje

problemy

Skupienie Krtki czas

uwagi skupienia
uwagi
Przezorno Brak jasnych
celw lub
Panowanie mylenia o
nad impulsami przyszoci
Organizacja Impulsywno
Planowanie,
ustalanie Dezorganicelw zacja
Ocena sytuacji Zwlekanie
Empatia Saba zdolPanowanie no oceny
nad emocjami sytuacji
Brak empatii
Wgld we Niemono
wasna zwracania
psychik bacznej uwagi
Uczenie si na szczegy
na bdach Brak wgldu
we wasna
psychik
Trudnoci
w uczeni si
na bdach
Gubienie
przedmiotw
atwe rozpraszanie uwagi

Przednia cz zakrtu obrczy

[odpowiadajca za elastyczne
nadanie za sytuacj

Gbokie struktury ukadu

limbicznego [orodka nastroju i
wizw midzyludzkich

funkcje

problemy

funkcje

Mzgowa
dwignia
zmiany
biegw
Elastyczno
poznawcza
Wsppraca
Przechodzenie od jednego pomysu
do drugiego
Dostrzeganie
rnych
moliwoci
Pynicie
z prdem

Blokowania si na
negatywnych
mylach i zachowaniach
Uleganie
zmartwieniom
Skonno do
ywienia uraz
Obsesja/kompulsja
Brak elastycznoci, moe
sprawia
wraenie
egoizmu
Skonno do
sprzeciwiania
si innym/
ktliwo
Rozdranienie, gdy
sprawy nie
ukadaj si
pomylnie
Rozdranienie, gdy
przedmioty
nie lea
na swoim
miejscu
Gboka
niech do
zmian
Skonno
do udzielania
odpowiedzi
przeczcej
bez zastanowienia

Kontrola
nastroju
Przechowywanie
wspomnie
obarczonych
adunkiem
emocjonalnym
Modulacja
motywacji
Ustalanie
nastawienia
emocjonalnego
Regulacja cykli
apetytu/snu
Ksztatowanie
wizi midzyludzkich
Zmys wchu
Libido
Reakcja typu
walka lub
ucieczka

problemy

Zwoje podstawy mzgu

(orodek lku)
funkcje

Integracja
Depresja,
uczu, myli i
smutek
ruchw
Skupienie
Ustalanie posi na
ziomu lku
negatywnych
Wprowadzaaspektach,
nie organizmu
draliwo,
w stan bezObnienie
czynnoci
motywacji
Kontrola
i energii
pynnoci
Negatywne
ruchw
nastawienie,
Modulowanie
skonno
motywacji
do obwinia
Porednisi, poczucie
czenie w
winy
powstawaniu
Zaburzenia
uczucia przysnu i apetytu
jemnoci
Wycofywanie
si z wizi
spoecznych/
izolacja
Obnione
poczucie
wasnej
wartoci
Osabione
libido
Poczucie beznadziejnoci
Spadek
zainteresowania zwykymi
rozrywkami
Poczucie
bezwartociowoci lub
bezradnoci
Poczucie
niezadowolenia lub
znudzenia
Okresy
paczu

problemy

Paty skroniowe (orodek

pamici i stabilnoci nastroju)
funkcje

Rozumienie/
Lk/panika
uywanie
Nadmierna
jzyka
czujno
Uczenie si
Wzmoone
ze suchu
napicie
Przypomiminiowe
nanie sobie
Unikanie
sw
konfliktw
Stabilno
Skonnoci
emocjonalna
do przeUatwianie
widywania
najgorszego
dugotrwaeNadmierna
go zapamityobawa przed
wania
ocen ze
Czytanie
strony innych
(strona lewa)
osb
OdczytywaSkonno do
nie wyrazu
zamierania
twarzy
w bezruchu
Odczyw sytuacjach
tywanie
wywoujcych
wskazwek
lk
spoecznych
Niemiao
(strona
i lkliwo
prawa)
Obgryzanie
Intonacja
paznokci lub
gosu
zrywanie
Rytm, muzyka
skrek
Wzrokowe
Nadmierna
uczenie si
motywacja,
Przeycia
niemono
duchowe
przerwania
pracy

Mdek (orodek koordynacji oraz regulacji szybkoci

przetwarzania danych)

problemy

funkcje

problemy

Problemy
z pamici
Problemy
z przetwarzanie sygnaw
suchowych
i wzrokowych
Trudnoci w
znajdowaniu
waciwego
sowa
Niestabilno
nastroju
Lk z bahych
powodw lub
bez powodu
Ble gowy
lub brzucha,
trudne do
zdiagnozowania
Kopoty z odczytywaniem
mimicznych
rodkw
ekspresji lub
Skazwek
spoecznych
Ponure, ze,
okropne lub
beznadziejne
myli
Agresja
w stosunku
do siebie lub
innych osb
Problemy
z nauk
Zudzenia
wzrokowe
lub suchowe
Nadmierne
skupianie si
na kwestiach
religijnych

Kontrola
ruchw
Postawa,
chd
Funkcje
wykonawcze,
w poczeniu
z kor przedczoow
Szybko
integracji
procesw
poznawczych
(podobnie
jak zegar
taktujcy w
komputerze)

Problemy z
chodzeniem/
koordynacj
Spowolnienie
procesw
mylowych
Spowolnienie
mowy
Impulsywno
Trudnoci z
uczeniem si
ustalonych
procedur
Brzydki charakter pisma
Trudnoci
z utrzymaniem dobrej
organizacji
Skonno
w ukadaniu
przedmiotw
w caym
domu w
liczne stosy
Wiksza ni
u innych ludzi
wraliwo na
haas
Zwikszona
wraliwo na
dotyk
Niezgrabno
lub skonno
do ulegania
wypadkom
Trudnoci
w uczeniu
si nowych
wiadomoci
lub sposobw
postpowania
Trudnoci
w podtrzymywaniu
rozmowy
Wraliwo
na wiato

LISTOPAD 2008 VEGE

29