ZAKLINCZ PSW

RozDzIA B. Cry nie moemy po prostu wsppracowa? ...,,,.229

Proste rady na szczliwe cie z twoim psem
nozDzIA 9. Spenione

cie psw i

ludzi..........

,,.259

Cesara
......,...,263
Ksiki polecane do przeczytaa........,........ ........267
Glosariusz

Organizacje, do ktrych mona si nlrci o pomoc ..,,,,,.....,269

Polskie organizacje, do krych mon-a si a,lrci o pnmoc........27l

Prpisy

podziekowflnia

,......272

To moja pietwsza ksiqka i ma dla mnte szczeglne znaczenie,

dlatego czuj si zobolniqzany podzikoua wszystkim osobom, ktre
mi wpw na moje ycte, Dziki nim dotaem do miejsca, ulktksiqkt!
rym maglem fakty cznie zrealizoloa swoje mnrzenie o napisaniu

Pomimo tego, e nie poznaem ichuszystkich osobicie,to oni pomogli

mi w ksztatonantu mojego sposobu myleniai podejciado praql.
Ptenszq z tych osb jest Jada Pinkett Smith, ktra staa si kim
uicej nt tytko ktientkq - zostaa take mojq mentorkq, przeuodniczkq oraz wzorem. Dzikuj Ci za hq ujmujqcq obecno i za

pokazanie, n& czym polega bezwarunkozaa przyja.

Chciabym podzikolna Jayowi Realousi za zazicie mnie pod
slaoje skrzyda oraz nuczanie o zasadach, granicach i ograniczeniach ul uiecieinteresw. Jay, jeste czowiekiem honoru. wiedzia_
einstynktounie, kiedy mnte poprol,uqdzi, a kiedy pozwoli mi na
opuszczenie b ezptecznego gniazda i rozpoczcie samodzielnego y cia,
Zalsze bd Ci za to udztczny.
Chciabym runie podzikowa dwm kobietom, ktre prouadziy psi salon piknoci u San Diego i day mt pr&c z&raz po tym,
kiedy przybyem do Stanu Zjednoczonych. Wybaczcie, e nie pamitam Waszych nazlnisk, ale w tamtym czasie nie znatem jeszcze
angiekkiego, a zapamitante nannisk en tym jzyku byto dla mnie nie

"\&&

lada wzlaantem, Jeliczytacie t kstqk, chc Wam plniedzie, e

nigdy nie zapomn tego, co dla mnie zrobitycie. Jestecie moimi piennszymi (cho nie ostatnimi) amerykaskimi anioami strami.
Media czsto bagatelizujq zdnie ekspertu od rozuoju osobistego oraz autorw ksiqek na ten temat, ale ja winien jestem kilku
z nichpodzikolnania zamj obecny sukces. OprahWinfrEl wpyna na mnie, zanim miaem zaszczyt pozna jq osobicie, a nastpnie
zajmolna si jej psami. Telelizyjny progr&m Oprah ,,HouD to Say
No" zmieni moje ycie ju napoczqtkukariery, gdy miaem nayczaj

ZAKLINACZ PSW

PODZIKOWANIA

mwi ,nie" czonkom ultasnej rodzirly, natomtast ,,tak" pozostaym

ludziom. Oprah, dzikuj Ci za mqdro.Dla mnie na zut)sze pzo-

znanych mi producentla partnerzy z MPH nie chcieli mnie zmienia, Nigdy nie prosili mnie o to, bym udalaa kogo, kim nie jestem.
Chcieli mnie pokaza dokadnie takiego, jakim jestem - bez adnych
ozdbek czy guiazdorstwa - tylko czystq esencj. Kay, Sheila oraz
trjka partneru z MPH (nazyuam ich moim ,,telewizyjnym stadem") pomogli ugruntowa i zrunoway mojq pozycj w biznesie,
u ktrym nouicjusze ahoo tracq poczucie runouagi.
Szczeglnie chciabym podzikowa moim dwm ulyjqtkouym
dzieciakom, Andre i Caluinowi. Mojq ojca oddanego ekstremalnie
slaojej misji, ktra czsto zabiera mu czas, jaki mgby spdzi razem ze sllsoimi dzieni, Kiedy dorosnq, chctabym, eby lniedzieli, e
u kadej sekundzie, ktrq spdzamy osobno, myIamijestem z nimi.
Moi wspaniali chopcy, to dzikiWam nie poddaj si iWam dedykuj kady lad, jaki zostalniam na tej ziemi. Chc, ebyciedorastali w rodzinie, gdzie ceni si honor i mam nadziej, e zawsze
bdziecie pamita i cent swoje korzenie.
Najwaniejszym rdem siy oraz wsparciem jest maja ona I]usion Wilson Millan. Jestem przekonany, e naj szcz liwszym mczy znq
jest ten, za ktrym stot kobieta popierajqca go la 700o/o. Spotkao mnie
takie bogosalniestwo, Ilusion ta ze mnq, zanim cokohniek osiqgnqem i zostaem ,,kim'.(Jkazaa mi prawdzhe znaczenie bezwarunkouej miocii przeprowadzta ze mnq proces rehabilitacji.
Urodziem si z pczuciem rodzinnych uartoci, ale zanim wziIinry
lub, staemsi samolubny i straciem z oczu daune poryte:.Ilusion
uryznaczya mi zasady, grantce oraz ograniczenia. Zausze walczya
o to, co jej zdaniem bya najlepsze dla naszego zloiqzku irodziny.
Kochc. ludzi, tak, jak ja kocham psy. Na pczqtku swojej kariery z atwociq umniejszaem t czrelacji czowieka i psa, za ktrq odpouiada czkruiek. Ilusion nachmiast zaullaya, e to jednak czottliek
polninien cozrozumie, aby pies mg! sta si szczlhlry. Moja ona
jest take najmniej samolubnq i najbardzi.ej przebaczajqcq ze znrrych mi osb, Wie, czym jest praudziwe przebaczenie - nie chodzi
o scLme scnna, ale o akt urybaczania, DIa niej znaczyio to wybaczy
ludziom, ktrzy byli odpowiedzialni za najbardztej traumaczne

staniesz ucielenieniem spokojnie aseunej energii, ktrq emanujesz zaruno u yciu, jak i la pracy, Jestelnybitnq przylodczyniq
stada w obrbie ludzkiej rasy!
Pragn take wspomnie i poleci kilka osb, ktre miay wpyw
zaruno na moje ycie, jak i na sposb prcy z psami. Anthony Robbtns pokaza m jak wznacza cel, jak skupia si na zadantach
potrzebnych do jego realizacji i jak go osiqga. Dr Wallne er nauczy mnie o sile pynqcej z intencji, Deepak Chopra pomg! mi zrozumie, n& czym polega runowaga pomidzy ciaem a duszq oraz
czym sq zwiqzki ze zaiatem natury i ducha. Dr Phil McGraw nauczy mnie, jak wagodrry sposb przekazywa ludziom informncj,
ktrej mogq nie chcie usysze. Dziki niemu zrozumitem runie,
e moje ral nie sq dla uszystkich. Ksiqka, napisana przez psychologa Johna Graya, ,Mczynisq z Marsa, a kobiety z Wenus" pomogla uratowa moje maestuo.
W swoim yciu dowiadczyem chutli, gdy zastanaloiaem si,
czy nie npariowaem, sqdzqc, e jestem jedynq osobq na &tiecie,
ktra wierzy, e mona pomaga psom z problemami, skupiajqc si
na psychologii psa, a nie na tresurze. Ksiqki dr. Leona F. Whitneya
,,Dog Psychologl: The Basics of Dog Training' orz dr, Bruce' Fogle'a ,,The Dog's Mind" byy pozycjami, ktre uratoway mnie od
szalesha i pomogly si upeuni e krocz u:taciwq ciekq.
W 2002 r gazeta,,LosAngelesTimes" opublikowaa aku o mojej dziaalnoci.Odtqd Centrum Psychologii Psa zostao osczone
przez stado holuoodzkich producentu, ktrzy obiecywali zote
gry za usyraenie zgody na fiImousanie oraz przekazanie praw &utorskich. Jedynie Kay Sumner i Sheila Emery ni.czego ode mnie nie
chciay, ale nte obiecyway runie tak wiele. Dzikuj im za zprouladzenie mnie do grupy MPH Entertainment, do ktrej naleq Jim
Milio, Melissa Jo Peltier oraz Mark Hufnail. Zesp MPH usraz z Emery i Sumner sprzedali mj program ,,DogWhisperer uith Cesar Millan" stacji National Geographic Channel. W przecilieshpie do innych

10

ZAKLII\ACZPSW

la jej yciu. Taki akt sam u sobie stanoui dla mnie inspi,
racj. Ilusion, kadego dnia po przebudzeniu jestem dumny i zaszczycony tym, e jestemojq onq.

wdrzenia

Wreszcie psy. Gdybym by drzelem, uszyscy wspanialt ludzie,

ktrych spotkaem, mieliby ulpyw na mj ,uzrost, ale psy wciq pozostayby korzeniami. To one mnie ugruntolllujq. W kadym psie

ll:idz yuego ducha mojego dziadka, czolnieka, ktry mia najwikszy wpW na cel mojego ycia. To on jako pietwszy uprowadzi
mnie do uiata nierzqt i innych cudw Matki Natury. Psy nie czytajq ksiqek, zatem niniejsze podzikowanie nic dla nich nie znaczy,
Mam jednak nadziej, e zawsze uyczujq, energi mojej ntekoczqcej si wdzicznoci za to, czym mnie obdarolay.

MELISSA JO PELTIER

DZIKUJE:

Laureen Ong Johnoui Fordolni, Colette Beaudry, Mike'olai BelIeroui oraz Michaelolui Cascio z kanau National Geographic, jak
runie Russelowi Holnardolni i chrtsoltli Albertoloi z dziau reklamy; naszej zaodze oraz ludziom z produkcji serialu ,,DogWhisperer with Cesar Millan" za ichnieustajqcqperfekcj; Scottoli Millerolni
z TdentMedia Group zauiar i cierpliwo,a niezrulnanemu Ronaldoui Kesslerotai, za enprouadzenie mnie do firmy Trident; Kim
Meisner i Juli Pastore z Harmony Books za fachouo;Heather Mttchell za badanta i sprawdzenie zgodnoci ze stanem faktycznym;
Kay Sumner i Sheili Emery za spranoienie, e Cesar pojaui siu naszym yciu; Ilusion Millan za jej uiar i przja; Jimowi Milio i Markoui Hufnail za dziesi niesamolaitych lat oraz za ksigolno;

Euclidolni J. Peltierolai (Tato), za inspiracj; ukochanej Caitlin Grootni, za cierplitoolykazanq podczas letnich miesicy pisanta; oraz
Johnowi Grayoli, miocimojego ycia - Ty wszystko zmienie.
Cesarze, a Tobie dzikuj za to, e zaszczyciemnie, pozualajqc, abym stata si czciqTwojego celu.

Pamici moj ego dziadka,

Teodora Millana Anglla
t

mojego ojca, Fellipe

Millana Gutllena.

Obu dzikuj za t e nauczyli mnte,

u jaki sposb naley szczerze ceni,
szanowa i kocha Matk Natur.
Szczeglne podzikowania dla mojej mamy,

Mai

Teresy Faaeli

d'Millan,

.ktra przekazaa mi wiedz o snach.

Pinkett

Pozulcie, e przedstawi zaoenia

psychotogii
psa wedug Cesra MiIIana, dziki.
ktrym dowiecte
si bardzo duo zaruno o sobie, jak
i o swoim psie.
Zrozumcie, e my, ludzie zatraciiimy
pojcte naturalnego porzqdku, u jakim Zylq
psy, Nteulied.za na
temt natury i potrzeb naszych puptli
odaa je z inslnktu, ktrego uyuajq do pretnania.
Zuierzaki
stay si niezrwnowaone i nieszczIhne,
przez co
ich wtaciciele odczuwajq czciej
il g\oury, a nte
rado_.Cesar pomaga nam
zrozumie porzqdek, wedugktrego yjq nasze psy, tak aby
stay si bardziej
zrunowone i szczIiwsze. Kiedy
psy znajdq si
ju. w tym stanie, bdziemy
mt"lt szansi na rozwijanie z nimi zdrolszej relacji,
lziki swojej cierpliwocii mqdroci Cesar sta
si bogosawiestwem dla mojej
,id"iry, psu i dln
mnie. Teraz uy, nastpni uczniowie
otwrzcie si na
nauk nowch rzeczy i bqdcie bogosawieni.

Przedmowa Martina lleelev'a

Pomimo

ionals*

tego, e obecnie mamy dostp

d.o

ksiqek,

przyrzqdu szkoleniowch, rnych pomocy

t
uikszq uug n,racamy na odpouiednie
"oroz
traktownie naierzqt, nigdy wczeniejnie byo
tak uielu le
wychouarrych psu.
sponujemy rodkami,aby wchourywa grzeczne psy, ale brk nam
"ryrror""o1qcego zrozumienia natury czworonogu.
Chocia
wikszoz nas jest kochajqcymt utctcielami
psu,
ten brk zrozumient moe by rdem
uteiu piuszechnych problemu naszych zwierzqt.
Muiqc
wprost, psy to nie mli ludzie. One
nie mySlq 1ik
ludzie, nie zachowujq si jak ludzie t
nt" pt
uiattak jak my. Psy pozostanq psami i
misimy"q'r,o
szanowa je jako
Wyuiadczamim niedwiedziq
_psy.
przysug, traktujqc
je jak ludzi, a to prowadzi
do
pwstania wi,elu niepoqdarrych zachousa, jakie
ob-

seruujemy dzisiaj.
Kiedy po raz pienszy ujrzaem Cesara
Millana
pracujqcego z psami w programie
,,Dog Whisperer'',
wiedziaem, e on rozumie t koncepcj.
To uyjqtkou4l czowiek, ktry nie obawia si bycia
potiq,cznie
niepopraury;lm i mui mioo przyudztwie
wrd
psla lub koryguje zachowanie zwierzcia,
jelipies
tego urymaga. Ciqgle jestem pod
wraeniem sposobu,
w jaki Cesar oddziauje na psy oraz
ich wacicieli.
Potrafi im tytumaczyprzyczyny psich
problemw
" Midmarodowe Stowarzyszenie Specjalistw
od Psw (tfum. wasne)

14

zAKi.INACZ

PS\^/

u) cakiem zrozumiay sposb. Ujmujqca osobouo,

ciepo i poczucie humoru Cesara polaodujq, e pod

upywem jego uroku nannet najbardziej oporni utaciciele czuoronogw suchajq jego rad i chcq zmieni
swoje postpowanie, Cesar nie tylkouryjania, na czym
polega sytuacja, on take moe ronaiqza problem1l,
Pies podporzqdkouuje si Cesarolni, zmieniajqc suoje zachowante i postawQ, pmimo e ten ogranicza
komunikaty uerbalne do minimum- Psy reagljq na
spokojne i peune siebie podejcie Cesara. Ten czoutek napraud uie, jak rozmauia z psami.
Cesar uryjania u tej ksiqce, e najwaniejszq
czciqszkolenia psa jest budolaanie zdruaej relacji
ze zwterzciem" w ktrej granice pomidzy czowtekiem t jego pupilem sq uryrnte okrelone. Z uiasnego
do&lsiadczeniauiem, e to ma deqldujqce znaczenie.
Mj pienszy pies, Kim nigdy nie urykazywa agresji
i nie zachouyua si nteodpouiednio wrd ludzi lub
kiedy odlaiedzali mnte znajomi. Dzisiaj ludzie mogliby powiedzie: ,,Co za dobrze u4lszkolony pies".
Nie by to jednak rezultat szkolenia. Kluczem bya
zdrowa relacja oparta na trzech elementach, o ktrych pisze w tej ksiqce Cesar Sq to: &aiczenia, dysqplina i czutoci.
Cesar pkazuje nam, jak zbudowa ciury rodzaj
rcIacji i pomaga lepiej nozumie nasze psy, Pona.dto uryjni jakmoe zmieni si pstma i zachowanie psa,
jeIibdziemy mieli do niego odpolniednie podejcie.
To niezurykle ltnna informacja dla kadega kto chce
proladzi spokojniejsze ycie u) towarzystuie swojego w sp ania e go c zu or ono ga.

Wstp

twj pies doprowadza ci do szalestwa? Czy jest agresywny,

\-,nerwowy, zalkniony albo po prostu sztywny znapicia? A moe twj czworonony przyjaciel ma na jakimpunkcie obsesj: skaczelua gocilub zamcza ci nieustannymi probami o aportowanie
starej, oblinionej pieczki tenisowej?
A moe wierzysz, e masz idealnego psiaka, lecz chciabypoprawi wasze relacje? Naprawd chcesz si dowiedzie, co kieruje
twoim psem? Chciabywnikn do jego umysfu, eby wzmocni
waszwi?
Jelidasz *vierdzc odpowied na ktrekolwiek z powyszych
pyta, znaczy, e trafiepod waciwyadres.
Jelijeszcze nie widziaemnie w telewizyjnym serialu zao-

wanym ,,ZaHinacz psw"l , emitowanym na kanale National Geographic, pozlvI, e si przedstawi. Nazywam si Cesar Millan
ibardzo chciabym podzieli si dowiadczeniem, ktre zdobyem
w cigu caego mojego ycia, zajmujc si rehabilitacj psw
i opiek nad nimi - wczajc sice prrpadkw uznanych za
beznadziejne.
Jeeli chodzi o moj histori, przybyem do Stanw Zjednoczonych z Meksyku w 1990 roku. Nie miaem ani grosza w kieszeni,
ale zata kierowa mnmalzeai pragnienie,by zosta najlepsrm
na wiecietreserempsw Pocztkowo jedynie opiekowaem si psami

16

ZAKLINACZPSW

i szkoliem je, ale ju po niespena dziesiciu latach pracowaem

z nadmiernie agresywn;rmi rottweilerami, w t},ryn ze zvierztami naIecymido cudownej pary, o ktrejby moe syszelicie,czyliWilla
i Jady Pinkett Smith. Will i Jada jako odpowiedzialni waciciele
psw byli pod sporym wreniem mojego wrodzonego talenffi,. Ze
szczeroci serca polecali mnie swoim znajom},rn i przyjacioom, wrd
ktrychbyo wiele saw Nigdy si nie reklamowaem, a wieci o moich
usfugach rozchodziy si pocz pantoflow.
Wkrtce moja firma zaczabatdzo dobrze prosperowa i mogem otworzy Centrum Psychologii Psa w poudniowej czciLos
Angeles. Opiekuj si stadem trzydziestu, czasem czterdziestu psw,
kt4rmi nikt inny nie chce si zajmowa. Wikszozch nvierzt uratow aem ze s chronisk, a take z r ny ch organizacj i zajmujcych si opiek nad porzuconymi n+lierztami, gdy tam uznano
je za nieprzystosowane lub zostay odtrcone przez dochczasowych wacicielize wzgldu na swoje zachowanie. Zuwagi na to,
e w wikszocischronisk takie nlierzta s eliminowane, rwnie i te psy czeka eutanazja. A czworonogi uratowane przeze
mnie, po rehabilitacji, staj si szczliwyrni czonkami stada. Dua
ich liczba odnajduje po jakimczasie kochajc, odpowiedzialn
rodzin. Wiele zch psw ktre unikny wyroku mierci,przebywajc w moim stadzie, nauczyo si by gospodarzami i dawa
przykad zwierztom prprowadzanp do Centrum przez moich
klientw.
Amerykaskie psy majszczegln potrzeb, ktr miaem okazj dostzec w ich oczach i wyczu w energiach ju od pierwszej chwili
po przekroczeniu granicy Stanw. Tskni za tym, co jest udziaem
wikszocipsw rrjrych na wolnoci, a mianowicie za moliwocibycia po prostu psem, ciaw stabilnym, zriwnowonym stadzie. Amerykaskie psy borykaj si zproblemem nieznanym
wikszocipsw na wiecie - musz zniechci swoich wacicieli
do nieustannych, motywowanych gbok mioci,lecz w gruncie
rzeczy destukryjnych wysikw zmierzajqrch do przeksztacenia
psw w czworonogich, pokrytych sierciludzi.

17

Kiedy byem dzieckiem i mieszkaem w Meksyku, ogldaem

filmy ,,Lassie wr" oraz ,,Rin Tin Tin". Marzyem o tym, eby zosta
tego, crm si obecnie
zajrnuj, nie nazywam ,,tresur". Na wieciejest bardzo wielu treserw - ludzi, ktrzy naucz twojego psa sucha polece, takich jak
,,siad" ,,zosta", ,,cho&" czy ,,do nogi". Ja tego nie robi. Zajmuj si

najlepsn na wiecietreserem psw. Jednak

rehabilitacj najciszych prz5padkw Pracuj nad psychi psw i staram si nawiry,a kontakt z umysem zsierucia, z jego naturalnymi
inst}mktami, aby pomc mu w skorygowaniu niechcianego zachowania. Nie urvamswanikomend- Korzystam z energii i dotyku. Kiedy pojawiam si w domu klienta, myli on zazllyczaj, e ma kopot
z psem. Jednak z mojego dowiadczenia wynika, ena og problem

doczy klienta. Czsto powtarzam moim klientom: ,,Zajmuj si

rehabilitacj psw, ale trenuj

lldzi".

Istota mojej metody streszcza si w tym, co nazywam,,si stada". Wychow}rvaem si na farmie w otoczeniu zslierzt, bdrych
psami pracujcymi, a nie pokojowymi pudelkamiiprzez lata obser-

wowaem, jak zachowuj si w swoim naturaln}..rn, stadnym rodowisku spoecznym. Pojcie ,,stada" jest wdrukowane w psie DNA.
W stadzie s tylko dwie role: prrwdry i podzajcego zanim czonka stada. Jelinie okaesz si pr4rwdc stada, do ktrego nale
twj pies, to on wejdzie w t rol i sprbuje ci zdominowa. WAmeryce wacicielerozpieszczaj swoich pupilw iotaczaj ich cig
uwag, sdzc, e psu to wystarczy. Ale to zamao, W psim wiecie
nadmiar troski zabllrza naturaln rwnowag. Dziki temu, e lucz
moich klientw, w jaki sposb mwi jzykiem psa - jzykiem stada
- otwieram przed nimi cakowicie nowy wiat.Pracujc z klientami,
stawiam sobie za cel zdrowie i wiksze szczcie zariwno czowieka, jak i psa.

W Ameryce yje ponad 65 milionw pswz. W ostatnich dziesiciu latach biznes nastawiony na zsaierzta domowe podwoi swo-

je rozmiary i osign przychid w wysokoci 34 miliardw (tak,

miliardw) dolarw! Amerykascy wacicielepsw obdarowuj
swoich pupilw takimi prezentami, jak zielona torebka podrina

ZAKLINACZ PSW

WSTP

dla miniaturowego yorkshire terriera za 5 700

dolarw czy polisa na cie za 30 000 dolarw3. Wacicielepsw
wydaj na jednego ulubieca w cigu caego jego cia rednio11
000 dolarw a nawet wicej. Ten kraj ma z pewnoci najbardziej
rozpieszczone psy na wiecie.Ale czy s z tego powodu najszcz-

am ulielkie trudnoci z ich zdyscyplinousaniem (dousiedziaam si, e nie znajq granic t nie majq adnych ogranicze). Dzieciaki doprolaadzay mnie do
szu - zaruno l domu, jak i zn miejscach publicznych. No i zatedy zobaczyam Twj program.
Od tego czasu laicz na sobie sztuk stauania si
bardziej asertyunym rodztcem, korzystajqc z energii
laikszego autorytetu, domagam si wtkszej przestrzeni dla siebie i poszanowania mojej uladzy rodzictelskiej. Nauczyamsi take, e nie naley prosi, a m
bardziej baga,lecz uyranie muli, co majq zrobi
(na przykad posprzqta pokj, uporzqdkowa jadalni i zantebrudne rzeczy do pralni). Zmienio si
zaruno moje, jak i ich ycie. Ku mojemu zdumteniu
dzieci stay si bardziej zdyscyplinouane (a take
mniej si kcQ, a ja zauuayam, e one tak na,
prausd lubiq snoje obowiqzki. Sq dumne z wykonanego zadania, a mnie uuczas przechodzq dreszcze
zadowolenia.
Uczysz nte tylko tego, jak radzi sobie z psami,
ale take pokazujesz, jak ludzte mogq radzi sobie ze

z krokodylej skry

liwsze?

Moim zdaniem zdecydowanie nie.

Mam nadziej, e wyniesiecie z tej ksizki praktycznwiedz na
temat technik, ktre pomogroziry.a problemy waszego psa. Jednak dla mnie waniejsze jest, ebyciezyskali gbsze zrozumienie
tego, w jaki sposb wasz pies postrzega wiatoraz jakie s jego praw-

dziwe potrzeby i zachcianki. Ich zaspokojenie pozwala na prowadzenie spokojnego, szczIiwego i zrwnowaonego ycia. Jestem
przekonany, e prawie wszystkie psy przychodzna wiatwstanie
doskonaej rwnowagi, s dopasowane do otoczenia i w zgodzie z srm}Tn sob. Dopiero cie wrodowisku ludzi sprawia, e
pojawiaj si u nich problemy z zachowaniem, ktre naz}rvam kopotami. A skoro juprry nich jestemy-ktn z nas ich nie ma? Kiedy
zastosujesz opisane tutaj techniki, moesz nawet zacz lepiej rozumie siebie. Popatrzysz na swoje zachowanie z innej perspektywy
izauwasz, jak zmienia si twj stosunek do dzieci, maonka czy
szefa. W gruncie tzeczy ludzie rwnie s zwierztami stadnynri!
Jak wynika zlicznych wypowiedzi, moje techniki przydary si zarwno ludziom, jak i psom! Wemy na przykad fragment lista przysanego przez jedn z osb ogldajrych mj program telewizyjny:
Drogi Cesarze!
Wielkie dziki za Twj show ,,Zaklinacz psln".
Zabaulne, e spowodolaaezmiany, ktre zaszy
zarumo,we mnie, jak i u mojej rodzinie, a my newet
nte mamy psa,
Jestem czterdziestoj ednoletniq matkq dw jki dzieci (picioletni syn i crka w uieku szeciulat). Mia-

l9

sobq.

Ogromnie dzikuj!

W imieniu rodziny Capino

Mam bardzo duo psw Oczywicie powiciemim cae zycie,

ale moja wdzicnto dla nich jest ntacze gbsza. To psom zawdczammoj rwnowag. Jestem im wdziczrry za dowiadczenic
bezwarunkowej miociotaz zdolnoprzezslycieniasamotnoci,
gdy byem chopcem. Dziki nim rozumiem, jak funkcjonuje psi:r
rodzina i to one naaczy mnie, jak by bardziej zrwnowaonytlt
przywidc stada w relacjach zmoj on i dziemi. Psy daj narrr
tak duo, ale czy my w rzeczywistoci im codajemy? Miejsce drl
spania, jedzenie, uczucia... czy to wystarczy? One s tak czyste i bcz-

ZAKLINACZ

Ps\./

interesowne w dzieleniu si z nami swoim ciem. Czy nie moglibymyzgbia ich umysw i serc, aby odkry, czego naprawd potrzebuj?
Czasem sdz, e niektlrzy ludzie wcale nie chc uszczliwi
swoich psw, poniewaboj si, e zaburzy to ukad, wktrym to
pies ich uszczliwia. Ale czy w idealnym zslizku nie powinno by
tak, e zaspokajane s potrzeby kdej ze stron?
Mam nadziej, e ta ksika pomoe moim czytelnikom zlvr1ci
choby uamek licznych darw ofiarowanych im przez psy.

luotka o rnicach

dotyczcych plci

T\orastaem

IJ*ir,"-

w Meksyku, w kulturze, ktr mona okreliter-

,,macho". Ludzie ryicyw Ameryce moguwa jza

seksistowsk. Bez wzg|du na naTv jest to kultura, w ktrej nie
docenia si kobietw takim stopniu, w jakim s one szanowane w Sta-

nach Zjednoczonych. W Meksyku kobiety ceni si jako matki, ale

prawie nigdzie nie docenia si ich osobistych zaletw zakresie, w jakim powinno si to czylll, Nie zachca si kobiet do podtrrnywania poczucia wasnej wartoci ani do odczuwania wagi swojego
isbrienia w spoeczestwie.
Dziki temu, e przyjechaem do Ameryki i oeniemsi z Amerykank, zyskaem wiedz pozu,alajcverzy w to, e adna kultura nie bdzie zdrowa, dopki nie znajdzie przestrzeni dla wartoci
nalenych kobietom. Jelichodzi o jzyk, jakim pisana jest ta ksika, bardzo wanebyo dla mnie zagadnienie rwnouprawnienia pci.
Dlatego wTaz ze wspautork postanowilimy rozwiza ten problem w nastpujcy sposb.
W co drugim rozdziale bdziemy stosowa zamiennie mskie
i eskie formy przyniofirikiw oraz zaimkw w odniesieniu do ludzi. Rwniew co drugim rozdziale pospimy tak samo w prrpadku opisw psw. Dziki temu w t}Tn sam}ryn rozdziale,,on" bdzie

ZAKLINACZ PSW

oznacza psa, za,,ona" doczy bdzie czowieka. W nastpnlmr

rozdziale nast4Fi zmiana- zaimek ,,ona" bdzie okrelapsa, a ,,on''
- czowieka i tak dalej.

PRoLoG

Skadam wqazy podzikowania mojej piknej onie,Ilusion

wilson Mill an za otlorzenie mi oczu, dzil<t czemu dostrzegem, jak
istofu rol peni kobietyw naszej ludzkiej egzystencji. S one prawdziwym spoiwem czeym nasze ludzkie stada.

Pieskie ycie
&*&
liJ

i,l!!

]]'

6:45 rqno i soce dopiero z&czynauychodzi spoza szczytu

gr Sant& Monica. Zmierzamy na usschd, droga jest spokojna
i pusta. Nie uidziaem adnych ladw ludzkiej obeanoci i jest to
dla mnte dobra uiadomo. Kiedy biegam po uzgrzach - a za mnq
podqa stado trzydziestu piciu spuszczonych ze smczy psu - za,
wsze trzymam si jak najmniej uczszcza,nych drg. Psy nie stano-

I
Ll

est

wiq zagroenia, ale dla kogo,kto nigdy nte widzia czouieka

z biegnqcym za nim stadem, moe to wyglqda gronie.
Biegniemy ju okoo po godziny, Geouant, mj asystent, biegnte
za ostatnim psem, pilnujqc koca stada i wypatrujqc maruderwJednak rzadko kiedy pojauia si jakioutsider Kiedy zapienly rytm,
r&zem ze stadem podnosimy na szlaku tumany kurzu, jakbymy byli

W grach ze stadem psw

jednym organizmem, jednym naterzciem. Prolnadz, a psy podq,

ajq za mnq, Sysz ich cikie oddechy i odglos ap lekko dotykajqcych podoa.Sq spokojne i szczlhne, ze spuszczonymi glolnami,
bez tuysiku kusujq, machajqc ogonami.
Psy podqajq za mnq w zgodzie z ustalonq hierarchiq, ale ponieua to stado jest znacznie liczniejsze od yjqcego la naturze stada
usilkw, psy podzieliy si na grupki u zalenociod tego, ktre z nich
majq wicej bqd mniej energii. (Mniejsze psy muszq biec szybctej,
aby dotrzyma kroku pozostaym).

ZAKLINCZPSW

PIESKIE ZYCIE

Wszystkie psy si terq.z przemieszczajq, a ich instynkty ,q *yczulone w zuiqzku ze zmianq miejsca. Czasami nryl,e to samo
dzieje si ze mnq. Bior g!boki wdech - poloietrze jest czyste i przejrzyste, nie u4lczuuam ant odrobiny smogu z Los Angeles. Czuj si
zjednoczony z pdem, to oylcze uczucie. Myl, e molizaospdzgnia czasu ?,t) taki sposb jest ui,elkim bogosawieshpem. Podobnie jak cieszenie si tym czsem, ktry jest zarltsno czasem mojej
pracy, jak i spenianiem mojej yciowej mtsji.

wdc stada, sucha mnie i wsppracowa ze sob. Za kadgn

razem, gdy wykonamy razem wiczenie, jeszcze bardziej si z nimi
zwizllj. To waniew taki sposb natura zaprojektowaa dziaarie
psiego stada.
Warto zaznaczy, e kiedy spacerujemy lub biegamy, trudno
odrni od siebie psy rnych ras. Stanowi jedno stado. Dopiero
podczas odpoczynku wida podzia na rasy. Rottweilery formaj si
razem. Wsplnie wykopi jam, w ktrej odpoczn. Pitbulle poo
si razem ito zawsze porodku stada, na socu. Owczarki niemieckie odejd na bok, eby schowa si w cieniu pod drzewem. Kada
z ras ma swj styl. Gdy pniej znw nadchodzi czas na bieganie,
nlszaj,jakby nie istni midzy nimi adne rnice. Kiedy croronogi maj podj si powanego zadania migracji, nierzce oraz
psie insqrkty bior gr nad ras. Kadego dnia, ktry spdzam
Tazem z psami, dowiaduj si od nich czegonowego. Zawszystko,
co robi, eby im pomc, tysickrotrrie si odwdziczaj,
O 70:45 wTacamy do Los Angeles. Po czterech godzinach intensyr,rnych cscze w grach psy s gotowe, eby napi si wody i od-

Mj typowy dzie pracy zacTqa si o 6 rano. Wyjedam z domu w Inglewood w Kalifomii i docieram do Centrum Psychologi Psa
w poudniow;n Los Angeles. Razem z Geovanim w}puszczamy psy

na podwrko, gdzie po nocnyln wypocmku mog rozprostowa

koci. Niedfugo potem adujemy je do samochodu i nie plniej ni
o 6:30 jestemy w grach. Tam spdzamy okoo czterech godzin.
Prowadzimy rne intenspyne oraz agodne vczenia, nie zapominajc o chwilach odpocmku.
Podczas wicze pro w adz stado, obejmujc rol wilka alfa, a psy
podaj za mn. Jest to bardzo pstrokata ekipa: mieszanina psw

poranionych, odrzuconych, porzuconych, znalezionych i uratowanych razem z psami moich klientw ktre znala si tutaj, aby
powrci do swoich korzeni w psim rozumieniu tego pojcia. Stado
skada si z pitbulli, rottweilerW owczarkw niemieckich oraz innych silnych ras, a opr1cz nich s te spaniele, charciki woskie,
buldogi i chihuahua. Gdy biegam, spuszczam wikszopsw ze
smyczy. Jelijakipies potrzebuje by na smyczy, zajmuje si tyrn
mj asystent. Gdy pojawiaj si jakiekolwiek wliwocico do tego,
czy pies moebyposusznym czonkiem stada, zostawiam go w domu i wicz z nim w inny sposb. Chocia psy mog si od siebie
kracowo rni, zawsze pracuj razemjako stado. Ich najgbszy,
najbardziej podstawowy instpkt ke im poda za mrr, przy-

Rothn eilery odpoczyw aj qce w splnie po dcz as wy ciec

zki

ZAKIINACZ PSW

pocz. Wracaj do Centrum i odpoc,rvaj w cieniu dwupifoowego poku, liciastegodrzewa lub w tajskich chatkach, jak nazwaem rzd piciu malutkich budek dla najmniejszych pieskw Niektre

znajaktywniejszych psw lubi ochodzi si wjednej znaszych

sadzawek.
Podczas odpocmku, od okoo 11 do pofudnia, przeprowadzam
konsultacje i przyjmuj nowe p y do Centrum. Najlepsn czasem
na wprowadzenie nowego, niespokojnego psa do ustabilizowanego
stada jest chwila, gdy psy s bardzo zmczone.
Kiedy psy pogimnastykoway si i odpocz, nadchodzi pora
jedzenia... tak samo jak miaoby to miejsce w naturze. Lubi sam
przygotowywa posiki, odmierza i miesza go\rmi rkami, aby
w psim jedzeniu obecny by zapach przywdcy stada. Rynra karmienia w Centum Psychologii Psa zajmuje od ptorej do dwch
godzin i stanowi dodatkowe psychologiczne wynanie dla psw sdyby zastosowa ludzkie kryteria, monaby u okrelenia ,,wiczenie si woli". Psy ustawiaj si przede nm w kolejce i czekaj,
Najagodniejszy, najspokojniejszy i najbardziej zrelaksowany pies
pierwszy dostanie jedzenie. Dziki temu pozostae zlvierzta dowiaduj si, e im s spokojniejsze i agodniejsze, tym prdzej dostan
to, czego pragn. Psy musz jeobok siebie bez walk czy dominacji.
Dla psa jest to ogromne wyzwanie, ale porwala si take upewni, e
w stadzie wszystko przebiega tak, jak powinno.
Po jedzeniu i odpoczyrrku psy s gotowe do kolejnej porcji wicze. Jak wida, jestem wielkim wznawc intensyrmej, szczeglowo zaplanowanej aktywnoci fizycznej, pomagajcej psom osign
taki rodzaj rwnowagi, jaki osignby, M" na wolnoci, bez wpwu ludzi.
Nasz kolejn aktywnoci,najintensy,,rmiejsz w cigu dnia jest
jazdanarolkach, Moecie wierzy lub nie, ale wikszopsw uwielbia za mn biega, kiedy jedna rolkach - za wszelk cen chc
dotrryma kroku prnvdry stada! Mog jedzi na rolkach maksymalnie z dziesicioma psami naraz, wic musz zrobi co najmniej
trzy bdcztery sesje pod rzd. Po poudniu aktywnoci fizyczne si

PtI.]sKII,]

zYcll,]

kocz. Podobnie jak ja psy s ju wyczerpane. Kiedy przezko|ejnych kilka godzin odpocrwaj, zajmuj si konsultacjami telefonicznlni i prac biurow. W Centrum Psychologii Psa trzydzieci,
a nawet czterdzieci psw moe aportowa t sam pik bez adnej
awantury czy wzajemnego gryzienia. Wanietakie stosunki nazywam si stada wpywajcna dobre zachowanie jego czonkw.
Kiedy soce zacTwa si za,stado przechodzi w trwajc ju
do koca dnia faz odpocmku. Jest to najlepszy czas na prac
indywidualn,krtrzeba wykona z riekryni psami. Na przykad
Beauty to wymerowana suczka rasy owczarek niemiecki, ktra wykazuje silne objawy agresji wywoane strachem. Jeliktochce si do
ej zbl, suka podkula ogon, kurczy si i albo si wycofuje, albo
atakuje. eby przyczepi jej smycz do obro musiaem j zapa,
fizycze zmczy i czeka a si podporzdkuje. Musiaem powtarza ten ryfua tysice razy, a zronlrnia, e gdy wycigam rk,
najlepsrm wyjciemjest podejcie do mnie. Poniewa Beauty wiczya przez c dzie ze stadem, znajduje si teraz w najleps,,rn
stanie umysfu, eby popracowa nad swoimi problemami.

Dzisiaj, dziesi lat od otwarcia Centrum Psychologii Psa, pracuje tutaj oprcz mnie kilka osb: moja ona Ilusion oraz czu,rka
oddanych pracownikw. Zajmujemy si rednio trzydziestom a - czterdziestoma psami jednoczenie.Wiele psw ze stada w nas,,rn Centrum jest znar od samego pocztku. Niektre z nich s nasrrni
rodzinnymi psiakami i co wieczr wracaj z nami do domu. Jestemy
takbardzo przywizani do wikszociz nich, e musimy wybiera,
ktre w danpn dniu bd u nas nocowa. Inne psy s starmi gomi i wracaj co pewien czas, gdy ich waciciele- nasi dugolenri
klienci * uznaj, e dot:rze im zrobi rlwnowace dziaanie psiego
stada. Klienci ciprzywodo nas swoje psy, kiedywyrrrszajw pod16. Dla ich psw, ktre s zrwnowone pod wzgldem psychicz-

ZAKLINACZPSW

PIESKIE ZYCiE

nym, odwie dzny i przebyrranie w stadzie s jak wyjazd na obz i spo-

zachowania nie sprawiaa najmniejszych trudnoci. eby odzyska

zaufanie do ludzi, suczka potrzebowaa jedy,rrie bezpiecznego miejsca i wyranego przywdztwa. Kiedy zasffaszanaprzezludzi, teraz
postanowia przej inicjaw. To dlatego atakowaa. Gdyby tego
nie zrobta, zgodnie ze swoim dowiadczeniem, doznaaby krzywdy
ze strony zblajcej si do niej osoby Potrzebowaem niecch dwch
dni, aby zasana jej zaufanie. Wkrtce potem okaza si najgtzeczniejsrym i najposuszrriejs4rm psiakiem, jakiego moecie sobie wyobrazi. Nie bya urodzonzabjczyni. Staa si ni w wyniku
dowiadcze zludmi. Gdy tylko zamieszkaa w Centrum, otoczona
energi zrwnowaonych, stabilnych psw, okazaa si wyjtkowo
agodnym przypadkiem.
Rosemary mieszka tetaz zrodzin, ktra j zaadoptowaa, a kochajry j nowi wacicielenie s w stanie uwierzy, e mogaby
kiedyagresywna w stosunku do ludzi. Okazaa si jednym z najlepszych ambasadorw Centrum Psychologii Psa.
Popeye, podobnie jak Rosemary, zosta znaleony naulicy przez
organizacj zajmujc si ratowaniem zlvierzt Trafi do Centum,
poniewa ludzie ze schroniska nie mogli sobie z nim poradzi. Popeye jest czystej krwi pitbullem. Straci oko w nielegalnych walkach
psw, a poniewa sta si niepenosprawny, dotychczasowi waciciele porzucili go na ulicy. Przystosowujc si do widzenia wiata
tylko jednym okiem, Popeye bybardzo podejrzliwy w stosunku do
innych psw. Ze wzgldu na znacze zawone pole widzenia czu
si bezbronny. Sta si bardzo agres},\Mny wobec innych psw, od
samego pocztku prbowa je zastaszy, co zawsze koczyo si
awantur. Plniej zacz atakowa ludzi. Kiedy do nas przylech,
by bardzo wadczy, dominujry i napity. By znacznie trudniejszym
prpadkiem, bowiem emanowa tak siln energi, e przebyvajc
w poblu, zawsze musiaem by czujny i ostrony. Obecnie jest to
jeden z wielu agodnych, wartych zalfania czonkw stada. Nikt te
nie znca si nad nim z tego powodu, e ma tylko jedno oko.
W nasz}rn stadzie jest duo pitbulli, bprajmniej nie dlatego, e
s bardziej niebezpieczne ni inne psy, ale poniewanaledo grona

tkanie ze sta4rmi przyjacimi.

Pozostae psy s chwilowymi gomi,ktrzy przybyli tutaj, aby
odzyska zdrowie. Stosunek staych czonkw stada do t}rmczasowych wynosi 50:50. Niektrzy z chwilowych przybyszw psw to
czworonogi uratowane ze schroniska, przeznaczone do eutanazji,
jeIiszybko nie udaoby si ich zamieniw zslierzta uspoecznione.
Pozostae psy nale do naszych klientw. Lubi powtatza, e psy
od pryrvaUrych klientw s tymi, ktre pozwalaj mi prowadzi interes, zapsy ze schronisk umoliwiaj popraw mojej karmy. Wikszoprywatrych klientw nie potrzebuje wysya swoich zslierzt
do Centrum, tak jakwikszoludzi nie potrzebuje terapii grupowej,
eby lpora si ze swoimi problemami. W wikszocipr4rpadkw
zajmuj si psami, ktre potrzebuj jedynie silniej zaakcentowanego
przyw6dztwa ze strony wacicielioraz zasad, wznaczenia granic,
ogranicze i konsekwencji w postpowaniu we wasn},,rn domu. S
jednak rwnie inne prpadki, w ktrych najlepsn rozuiryartiem
jest pozwolenie, aby pies otrnawsparcie oraz znala si pod
wpywem przedstawicieli tego samego gatunku, dziki czemu bdzie mg na nowo zrozumie, co znaczy by psem.
Poniewa bardzo wiele psw przybywa do nas z orgarvai zajmujcych si ratowaniemzs,iev| mnstwo z nich maza sob tragiczne plzecia. a niekre dowiadczyyniewiarygodnych okruciestw,
jakich ludzie dopaszczaj si na rwierztach. Jednym z takich psw
jest Rosemary Jako mieszaca pitbulla tresowano j do udziafu w nielegalnych walkach psw Kiedy przegraa swoj ostafiri war walk,
wacicieleoblali j benzyn i podpalili. Uratowali j ludzie z orgazacji opiekujcej si zl,ierztam| ale najwyraniej jej przerajce
dowiadczenie sprawio, e staa si niebezpieczn}n i agresyrmlrm
psem. Zacza glylud. Usszaem, e Rosemary pogryza pewnych starszych ludzi i natychmiast zaoferowaem swoj pomoc. Zaproponowaem, e zabiorj do Centrum i poddam rehabilitacji.
Opowiedziano mi, e Rosemary jest miertelnie gronsuk.
Jednak kiedy zabralimy j do Centrum, okazao si, e zmiana jej

ZAKLINACZ PSW

najsilniejszych ras, pTzez co osobom pracujcym w schroniskach

najtrudniej jest sobie z nimi poradzi, gdy dany pies ma na przykad
problemy zwizane z agresj. Na nieszczcie dla pitbulli wielu ludzi trenuje te psy do nielegalnych walk lub tryma jedo celw obronnych, przez co wzmacniane zostaj agres}nwre aspekty ich natury
preston jest take pitbullem, i to olbrz}rmim. Mieszka z
osiemdziesiciolettimmczyzn i cae zycie spdzi zamknity w mieszkaniu staruszka. Poniew Preston jest psem znatary agodnym,
nigdy nie przejawia zachowart destrukryjnych - prmajmniej dopki zy jego waciciel.Kiedy zmar jego pan, Preston przebywa
w mieszkaniu, gdzie zosta znaleziony przez wacicielakamieniry,
kry zadrwoni do Fundacji Amanda. Ludzie z fundacji stwierdzili
po predzie, e pies jest bardzo niemi. Takie psy czsto s
odpowiednimi kandydatami do przyjmowania agresywnej postawy,
ktra bierze si z lku. Kiedy wsadzili Prestona do kojca, a potem
prbowali go stamd wycign, zacz$. si na wszystkich rzuca.
Poniewa jest to wielki pies, opiekunowie si wystraszyli. Jednak ju
wkrtce po jego prz1edzie do Centrum zobaczyem, e jest jakzalkniony i pozbawiony poczucia bezpieczestwa chopiec. By jednymz lch nieliczrrych psw, ktre odtazl aklimatyzuj si w stadzie.
Dziki temu, e Preston znablry by spokojnym facetem, m6gbez
trudu podczy si do zrelaksowanej, stabilnej energii innych czonkw stada i prawie na lchmiast sta si taki sam jak pozostae psy
Uspokoi si i chocia niektrzy z naszych goci nadal si go boj, ja
poznaem jego tajemnic - to naprawd agodny olbrrw.
Chocia nie mam ulubiecw wrd psw przebyrvajcych w na-

srm Centrum, jednak malutka czarno-biaa Scarlett, francuska

buldoka jest suczk, do ktrej bardzo si przyrvizem. Czsto
jedzi ze lcrrt do domu, a moi q,,rrowi uwaaj j za nasz domow
pupilk. Scarlett bya najnowsrm nabytkiem w domu , gdziemieszkao duo psw i innych zlvierzaklw. Wacicielftr.rrnrra takze krliki i gdy jeden z nich wyskoczy zklatki, Scarlett go zaatakowa,
uszkadzajc mu oko. Przyjechaem do domu wacicielai pracowaem ze Scarlett. Nie bya psem, ktry potrzebowaby pob},tu w Cen-

PIESKIE ZYCIE

31

trum. Problem nie lea po stronie Scarlett, lecz po stronie jej waci-

cieli. W ryn domu nie byo dysrypliny, adnych regu czy okrelonych granic, lub choby ogranicze. Na dodatek wacicielerzadko
kiedy si tam pojawiali, aby skontolowa, co si dzieje, a ich liczne
nvierzta biegay bez najmniejszego nadzoru po caej posiadoci.
Postawiem przed wacicielamiwiele zada do wykonania w domu,lecz oni nie przeprowadzili adnych zmian. Kilka tygodnipniej Scarlett pogryza nog mieszkajcego Tazem zni chihuahua.
Poniewa Scarlett bya nowa w stadzie, a zau,:azem najbardziej agres}nyna, wacicielezrzucili na ni ca win. Stwierdziem , e w tyrn
domu nie ma dla niej adnej nadziei i zaproponowaem, e j zaadoptuj. Teraz jest tak sodka i spokojna, e mog j wszdzie ze
sob zabiera. Kiedy jest mi potrzebny dodatkowy ut szczcia , g}asz-

cz jpo brzuszku jak Budd. Jeszcze nigdy mnie nie zawioda.

Oliver i Dakota to dwa browo-biae springer spaniele. Oba

cierpi na dolegliwoci frzyczne wy,rrikajce zprzerasowienia, na
przykad takie jak nawracajce infekcje oczu iuszu, Dakota jest
w gors/Tn stanie. Uwaam, ekady pies pojawia si w twoim cia,
eby ci czego nauczy. Dakota przekaza mi wiedz na temat
dolegliwoci neurologicznych - problemu, ktrego nie potrafi rozwika. Dakota nie ma zbyt wiele energii. Wszystko, co robi - od
szczekaniapo sposb, w jaki ugania si za cieniami - jest niezrwnowaone. Poniew pod adnym pozorem nie pozwalam na akty agresji
w stadzie, pozostae psy nie robi jej krvdy i dziki temumoe

w spokoju. W naturze najprawdopodobniej staaby si ze wzgldu

na swoj sabocelem atakw iraczej zbyt dfugo by nie pozya.
Chciabpn przedstawi wam wszystkie psy z mojego stada, poniewkady z nich ma za sob fasqmujc histori. Pomimo tego
czy je jedna cecha, a jest ni poczuci e prrynalenocido wasnego
gatunku. Bycie czonkiem rodziny ludzkiej nie ma dla nich tak duego znaczenia. Wrd ludzi miby wygodnie, moe nawet zostayby rozpieszczo,ne. Jednak w ich zyciu zabrakoby podstawowego
sensu. Psy czuj si spenione w chwili, gdy maj bliski kontakt ze
swoim gatunkiem * bez wzgldu na ras.

ZAKLTNACZ PSlVV

Chciab}..rn, aby wszystkie psy w Ameryce i na ca\n wiecie

mogy by tak zrwnowaone i spenione w swoim zyciu, jak psy
z mojego stada. Moim zyciowpn celem jestpomaganie w rehabilitacji tak wielu psom z problemami, jak tylko jest to moliwe.
Wraz ze zmierzchem nadchodzi czas powrotu do domu, do mojego ludzkiego stada - ony llusion i naszych dwch synw: Andre
i Calvina. Geovani zostanie na noc, dbajc o potrzeby psw i zamykajc je w budach, kiedy przyjdzie pora snu. Po siedmiu - omiu
godzinach vcze psy s gotowe do snu. Jutro cay cykl powtrzy
si albo zemn, albo z ktrym z kolegw z Centrum. To moje zycie
- pieskie cie - i jest ono dla mnie najwiksrrn z bogosawiestw
Pragn was zaprosi do wsplnego dowiadczenia takiego zycia.

ROZDZIA

Ilorastaic z p ani
Patrzc z tamtei t]Ony granicy

f\budzilimy si przed wschodem

soca - typowy lebri poranek

l._r/ na farmie. Na wsi nie byo elekEycznoci, wic l<ledy zacrynao si ciemnia,dzieci nie mi zbyt wiele do roboty tylko przy
wietlewiec. Doroli prowadzili jeszcze ciszonym gosem rozmo!vy, a my - ja i moja starsza siostra - powoli zasypialimyw duszn;rm upale lata. Nie pofuzebowalimy budzikw, pobudk zapewniay

Moja rodzina na farmie w lxpalino. Od lewej do prawej: moja mama, babcia, siostra, kuzynka, dziadek i ja

nam promienie soca przebijajce si przez niezasonite okno.

Pierwsani d,rrikami dochodzcymi do uszu byo gdakanie kurczak6w, konkurujcych ze sob o ziarrl'o rozsypane na podwrzu
przez mojego dziadka. Jeliwystarczajco dugo wylegiwaem si
w ku, mogem poczu zapach gotowanej na piecu kawy i usysze szmer chlupoczcej w ceramicznych wiadrach wody, niesionej
ze studni przezmojbabk. Zarumdosza do domu, delikabrie spryskiwaa zakurzondrog przed wejciem, eby idce do rzeki k"oouy
nie zadusi nas podnoszonym przez siebie kurzem.
Zanvyczajwcale nie chciao mi si leew ku. Nie mogem si
doczeka wyjciana dwr. Jedlre, czego chciaem, to przebywa
w towarzystwie zwierzt. Od kiedy pamitam, uwielbiaem godzinami za nimi chodzi, obserwowa je, wyobraa sobie, jak pracuj
ich umys. Bez wzgldu na to, czy chodzio o kota, kurczaka, byka
czy koz, chciaem wiedzie, jak wyglda wiatoczami zwierzcia.

ZAKLINACZPSW

Chciaem te zrozumie jego wntrze. Nigdy nie mylaem,e s

takie jak my, ale te nigdy nie uwaaem,e s czymgorszym.
Zawsze byem bezgranicznie zafasqmowany i zachwycony wzajemnymi rnicami. Moja matka cigle powtarza, e odkd potrafiem
wycign rk i dotknzwierzcia, chciaemwszystkiego si o nim
dowiedzie.
Psy praktycznie od zawszeby zwierztami, do ktrych najbardziej mnie cigno. W naszej rodzinie posiadanie psw byo rwnie
ocrwiste, jak to, e woda suzy do picia. Od najwczeniejszej modocipsy s moimi towarzyszami i nie sposb przeceni, jak wielk
rol odegrayw moim rozwoju. Nie umiabym wyobrazi sobie wiata, w ktrym nie byoby psw. Szanuj godnopsw, widzc w nich
dumne i wspaniae zlvierzta. Podziwiam ich lojalno,konsekwencj, elastycznoi si. Rozwijam si duchowo, badajc ich zwizek
z Matk Natur,ktaty pozosta nienaruszony pomimo tysicy lat zycia
u boku czowieka. Strvierdzenie, e ,,kocham psy", nawet w przyblieniu nie opisze moich najgbszych uczu i oddania, jakie wobec
nich nvi.
Miaem cudowne dziecstwo i na dodatek mogem je pruewa w bliskocipsw oraz innych zslierzt. Poniewa dorastaem
w Meksyku, w kulturze zupenie innej ni pnocnoamerykaska,
zyskaem przywilej spojrzenia na Stany oraz pamljce tl z*yczaje
z punktu widzenia przybysza z zewrrfiz, Chocia nie jestem weteryIlalzem, doktorem czy biologiem, na przestrzeni ostatrrich lat z powodzeniem przeprowadziem proces rehabilitacji tysicy psw.
Z rnoich obserwacji wlmika, e psy w Ameryce nie s w takim stopniu szczliwe czy zrwnowaone, w jakim jest to moliwe. Chciabym wam zaproponowa bardziej zrwnowaony i zdrowszy sposb
kochania waszych czworonogw Sposb, dziki ktremu navecie taki gboki rwizekz przedstawicielem innego gatunku, o jakim
zawsze marzylicie. Mam nadziej, e po tym, jak podziel si z wami histori mojego ciaksztatowanego przez nizki z psami, zaczniecie postrzega z innej perspektywy relacje czce ludzi i ich
psich przyjaci.

ROZDZ|^ 1. DORASTAJC Z PSAMI

farma
Urodziem si i spdziem wikszocia w Culiacan, jednpn
znajstarszych miast wMeksyku, pooonymokoo 1 034 km od
stoliry kraju. Jednak z czaslw dziecistwa naj,rviej wspominam
wakacje oraz weekendy spdzone na farmie mojego dziadka w lxpalino, nieca godzin drogi od miasta. W meksykaskim regionie
Sinaloa fu*y takie jak ta,I7a ktrej mieszka dziadek, funkcjonow w sys temie zblonym do feudalne go. Wacici elami farrn ls d
ranczby petrones - najbogatsze rodziny w Meksyku. Mj dziadek
by jednym zlicznych robotnikw rolnych, zwanych campensinos,
mieszkajcy ch na ranczach wraz z rodzinami, wynajmuj cych ejidos
- dziaki i utrrmujcych si z niewielkiego dochodu, jaki prmosia ziemia, na ktrej pracowali. Rodziny chopskie tworzy wsplnoty, poniewa ziemia, na kt pracowali, bya wsplna. Gwn},rn
zadaniem mojego dziadka bya opieka nad tuzinem krw, codzienne,bezpieczne odprowadzanie ich na pastwisko i do wodopoju.
Hodowalimy take kurczaki oraz inne zwierzta, gwnie na
wasne potrzeby. Dom by zoczony. Wski, dugi, zbudowany z cegie i gliny. Byy tam tylko cztery pokoje i zrobio si naprawd ciasno, gdy urodzi si moje sios i brat, a zlvaszcza gdy odwiedzali
nas kumi. Miaem czternacie lub pitrracielat, kiedy do domu
doprowadzonobiecwod. A jednak nigdy nie czuem si biedny.
W tej czciMeksyku klasa robobriczabya wikszoci. W moich
modych oczach farma bya em. Wolabym mieszka na farmie
ni na Magicznej Gtze. Na farmie zawsze czuem, e mog by
w peni sob. W qrm miejscu odczuwaem prawdziwy z-tlizekz przyrod.
Przezc czas gdzie w tle obecne byypsy. Zazwyczajw lunln stadzie, od piciu do siedmiu z:vierzt. Nie by dzikie, ale nie
byy rwnie psami domowymi. W wikszoci byy to mieszace
rnych ras, z ktrych duaczprrypominaa
copomidzy owczar
kiem niemieckim, labradorem a basenji. Psy zawsze byy czci
naszej rodziny, jednak nie byy pupilkami we wspczesn}rrn amery-

ZAKLINACZ

PS\/

kaskim rozumieniu. Wszystkie psy na farmie musiay pracowa,

eby dosta jedzenie. Pomag pilnowa zslierzt. Kiedy dziadek
prowadzi stado krw bieg}y obok niego albo za nim i pilnow
eby krowy nie zes ze cieki.Psy peni te inne funkcje, takie
jak ochrona naszej ziemi i wasnoci.Jeliktoz pracowniklw zostawi na polu kapelusz, mona byo by pewnyrn, e ktry z psw
zostanie i bdzie przy nim warowa, a wacicielwrci po swoje
nakrycie gowy.W naszej rodzinie psy opiekoway si take kobietami. Jelimoja babcia sza na pole, eby zaeobiad robonrikom
w porze lunchu, zawsze szed z ni jeden lub dwa psy, na wypadek
gdyby pojawia si jaka agresy\ma winia chcca zabra jej jedzenie. Psy zawsze nas ochrani, my uwaalimyto za cakowicie
^
naturaln rzecz. Nigdy te ticzego ich nie uczylimy, prmajmniej
nie w rozumieniu psiej tresury z jakzazslyczaj mamy do czynienia.
Nie wykrzykiwalimy polece, jak to czyni treserzy, ani nie nagradzalimy ich ciastkami. Nigdy te nie stosowalimy przemocy frzycznej, aby wpnusi posfuszestwo. Psy po prostu wykonyw prac,
ktr mi do zrobienia. To, w jaki sposb nam pomaga, zdawo
si by zakorzenione w ich rratuTze lub byo przekazywane z pokolenia na pokolenie. W zamian za dotry,rnywanie nam towarzystwa
rzucalimy im co pewien czas kawaek burito. W przeciwnym razie
grzebaby w miebrikachlub polowa na mniejsze zwierzta.Ich
interakcje z nami byy pene radoci, jednak psy miay te wasny,
odmienny styl zycia - swoj wasn kultur, jelimona to tak
okreli.
Te mieszkajce na naszej farmie pracujce psy byy moimi prawdziwymi nauczycielami psiej psychologii.
Od zawszeuwielbiaem obserwowa psy Przlpus zczam, e przecibre amerykaskie dziecko bdzie biega i bawi si w aportowanie ze swoj psi towarzyszk, rzuca jej frisby, bawi si
w przeciganie liny albo siowa w trawie. Mnie zaod najmodszych lat cieszyo samo obserwowanie psw Kiedy psy nie bawiy
si z nami ani nie zajmowa si innl,rrni zsierztami na farmie, patrzyem,jak bawi si ze sob. Bardzo wczenie nauczyem si ich

ROZDZIA, 1. DORASTAJC Z PSAMI

mowy cia,na przykad ukonu do zabawy, kiedy jeden pies zaprasza drugiego do wsplnego baraszkowania. Pamitam, jak ap si
za uszy i tarua po ziemi. Czasem biegay i razem bad teren, innW razem grupowo rozkopyway nork susa. Kiedy koczy dzieit
pracy, niektre z psw wskakiw do strumyka, eby si ochodzi.
Najmniej miaew stadzie |enabrzegl i obserwow pozostae
psy. Ich codzienny wzorzec i rytm tworzy pewien rodzaj kultury
Psie matki dyscyplinoway swoje dzieci, wic szczeniaki szybko i w
bardzo mod},rn wieku ,Jczyy si zasad panujrych w stadzie. Ich
stada oraz rodziny funkcjonuj jak dobrze zorganizowane spoeczes&va, zvrrwnymi zasadami i granicami.
Im wicej godzin spdzaem na ogldaniu psw, tym wicej pyta przychodzio mi do gowy. W jaki sposb organizuj swoje aktywnoci?Jak komunikuj si ze sob? Dowczenie zauwaem,
e spojrzenie jednego psa moe w uamku sekundy zmieni dy^.mik caego stada. Co si wwczas dziao? Co i w jaki sposb do
siebie mwi? Szybko zattwaem, e ja rwnie mog na nie oddziawa. Jeeli czego od nich chciaem - naprzykad, eby jeden
z psw poszed za mrr na pole - wystarczyo, e sformuowaem
tak mylw gowie, pomylaem,w ktr stron chciaem wyrrrszy,
a ktra z suk nachmiast odcz}tywaa moje zarriary i bya gotowa
do drogi. Skd o tym wszystkim wiedziaa?
Fascynowaa mnie take nieskonczonaliczba rueczy, jakich psy
metod prb i bdw potrafiy si nauczy. Zastanawiaem si, czy
to, czego dowiadyw si o prnodzie, nie byo tak naprawd czciich wrodzonej wiedzy. Ogrom informacji, jakimi dysponow
na temat rodowiska oraz umiejbroprzetrwanta zdawa si pochodzi zarwno od natury jak i edukacji. Na przykad doskonale
pamitam, jak para dorastajrych szczeniakw podchodzia do skorpiona. Najprawdopodobniej rob to po raz pierwszy w zyciu. Najwyraniej byy zafasclmowane dziwaczn kreatur i ostronie si
do niej zb|i, wystawiajc do przodu nosy. Kiedy zanadto podeszy, skorpion ruszy w ich stron, wic szczeniaki automatycznie
odskoczyy do tyfu, Pniej szczeniaki znowu zacz wszy wok

Z/\l(l,|N/\(,:/ |,|i(.)\

sl<rll1lirlltit, t,rlllrty si,

1lrrilxlwitly rltl lrrlwll - irlt, rrigcly rtit,
;ttzystlwl
si ltt lylc lllisktl, lly nrlg zagr:<lziirn
kolec jaclowy. Skd

wic<lzia
jak dalek<l m<lna si posrln?
Czy skorpion wysya im sygnay,
mwice o t}m, gdzie^znajduj si jego
g.ani"e? W jaki sposb te
dw_a szczeniaki pofoafi
wyczu j".r skorpiona? Jeszcze
raz
byem wiadkiem takiej samej sytuacji,
rm razem z udziaem irme8o znaszych psw oraz
Czy pies wywszy niebezpie.grzechonrikaczestwo? Wiem, poniewa
mnie tego uczono, kt6re zwierzta
dysponuj mierciononftucizn.lr,ljj
o;"i"" mawia:

,,jelizbli
zysz si do skorpiona, dostanies"
klup.j' albo: ,jelidoi"r, t"go
wa,to ci ugryzie i wstzyknie
mierciononyjad,,.Szczenial<lucz
si poprzez dowiadczenie, a
take obserwujc inne psy, jednak
ponadto Wdajsi posiada co
w rodzajuszstego zmysu pozwala_
jcego orientowa si w
nafurze, zmysu, ktrego ludzienajwyraej

nie posiadaj. Psy vygld .,u

zestrojone z Matk Na"uko*i.ie
tur1 i!o waniebyo zachwycajce
izmuszo mnie do codziennych obserwacji.

Przywdcy tflda i reszta

Kiedy jeszcze byem chopcem,
w czasie pobytu na farmie mojego dziadka zauwayemrliic,jaka
oddzieiuu.,u."" o.,
przebywajcych na farmach innycrr
"a n.Urv
rodzin. Nu run""u"i,.,i"n.y",
farmerw stada psw mia cisi
stuktur, w ramach ktrej dominowa prrywdca stada, areszta pod.aa
za nim. Ludzie'w tych
rodzinach lubili patrze, jak psy
*ul"ri r"sob o prrywdztwo i jak
gryz si nawzajem, Ludzie_traktowali
io jak rozrywk. orit i t"*,
dowiedziaem si, e wfud, psw
taki siosOb okazywania wadzy
jest naturalnym zachowaniem.
Podobne .i".ry obs""_owaem
wrd
czonkw zdziczego stada, ktre
biegao po polach niedaleko naszego domu. Jednak mj dziadek
nie ikceptowa takiego zachowania. W nas4n stadzie psy_raczej
nie mia dominujcego osobnika,
Teraz wiem, e to dziki dziadkowi,
tOr/ nie dopuszcza do tego,

llll'/.l)'/.l|\l. l lX lll\Si'|'A.lt'Z l'Si^lvll

lt('

r,lly jirl<i 1lics plztlj rol prirywldcy zalrrirst nicgo lull krlgtlk<llwit,k z ltitszc,i rtldziny. Dziadek instynktownie rozumia, e ycie
r, llitrrrttlnii zludmi, wsplna i ochocza praca na farmie
oraz nierll<itzywanic agresji czy dominacji w stosunku do nas moliwe jest
wt'lwczas, gdy psy zrozumiej, e to ludzie s przywdcami stada.
M<lna to byo zobaczy w mowie ciaa psw. Ich sylwetki pokazy-

way klasyczne spokojne posuszestwo lub aktywne posuszestwo - to rodzaje energii, ktre dokadniej opisz pniej. Gowy
psw byy zawsze spuszczone, a kiedy si przemie szczalimy,
rwraca si w nasz stron. Psy truchtay zawsze albo za nami, albo
tlbok nas i nigdy nas nie wyplrzedza
Jeeli chodzi o mojego dziadka, nigdy nie posiada adnego podrcznika czy poradnika uczcego technik pracy zpsami, a mimo
to
zawsze potrafi utrrqa idealnie spokojne, opafie na posuszestwie i zgodne reakcje ze swoimi psami. Nigdy nie widziaem,
eby
dziadek skarci je fizycznie, nie przekupywa te psw akociami.
Zamiast tego emanowa spjn, spokojn i aserr energi, ktra
charakteryzuje i wyra przyrvdc w kdpn j zyku igatunku.
]vIOj
dziadek by najbardziej godnym zaufania, opanowan}n czowiekiem, z jakim miaem do cz}ryrienia. By prry
Wrn wdoskonaym
kontakcie z nat.;r:.Myl, e zauwa, jako jedyny spord wszystkich wnukw urodziem si z takim sam}ryn talentem. Najmdrzejs,.lrni sowami, jakie kiedykolwiek od niego usyszaem,
by: ,,Nigdy
nie dziaaj na przekr n aturze. odniesiesz sukces, jelibdziesz z
ni
wspdzia". Jeszcze dzipowtarzam jego sowa nie tylko sobie,
ale rwnie moim klientom - zawsze,gdypracuj z psami. Czasami,
gdy czuj stres, stosuj t rad takew innych obszarach
cia. Chocia mj dziadek ju zman, dorywszy 105 lat, wci dzikuj mu za
t ponadczasow mdro.
ycie por6dpsw, ktre cechuj si agodnpn, ustpliwyrn stanem umysu, sprawio, e adne zdzieci na farmie dziadka nigdy
nie rozbudzio w sobie obaw czy lkw z1,1lizanych z kontaktem
z psami. Zawsze mielimy do nich zalfanie i dlatego, st
rzeczy,
stalimysi ich prrwdcami. Ani razu nie widziaem, eby ktOry

4(|

Z^l(|.lN^( ,Z l,|il)W

ll( t/.l r,/,l

zpsw wszczerzy zby zawarczalub wykaza agresywne zachowanie w stosunku do mojego dziadka. podobnie adne z dzieci
nigdy nie zostao skr,vdzone ani t}.rn bardziej ugryzione przez
psa.
przykad mojego mdrego
dziadka oraz dowia dczeniazokresu zycia
na farmie przekon mnie, e kiedy psy i ludzie mieszkaj r.dzem,
stan psychiki jest najleps,rn z moliwych dla psa.
lqodnierysfuszny
zyemi dorastaem razemzrodzinwrd psw ktre mi wanie
taki stan umysfu inasz zwiryek z nimi bycrymnieskalan,
zrelaksowan harmoni. Psy rwnie by szczliwe, rozluone i
zadowolone. Nie wyka4,rv napicia ani zachowa wskazujrych
na
lk. Byy to zdrowe, zrwnowaone psy, dokadnie takie, jaki
stworzya je natura.
Me chciablmr prpisywa w caociwspaniaego i wyjtkowego dziecistwa wycze dziadkom. Mj ojciec by najszczeTsTw
i najbardziej prawym czowiekiem, jakiego znem. Nauczy
mnie
uczciwoci. Za to od mamy nauczyem si cierpliwoci i powicea. Zawsze mwia, jak wane s marzenia i e nawet najwiksze
z nich mog si speni. Jednak podobnie jak niektre
o.oty jo.ustajce w towarzystwie zlvierztzawsze czuem si irrny od pozostaych dzieci. zwierzta byy mi blisze n hdzie. poczucie izolacji
wzroso, gdy zaczlimyczciejprzebywaw nadmorskim miecie
Mazatlan, spdzajc coraz mniej czasu na farmie dziadkw Przeprowadzka bya spowodowana foos taty o nasze wyks ztacenie.

Al. l,

X )l^|i,l

^.l(,

Z l,|i^M

Zycie w niecie:za wszelk cen

l)amitam nasze pierwsze mieszkanie w Mazatlan. Uwierzcie mi,
t,rltakiego nigdy

nie znalazoby si na okadce pisma

piknych

rlrltnach. Mieszkalimy na pierwsrrn pitrze budynku przy Calle

Mtlrelos, w zatoczonej, robobriczej czcimiasta. Mieszkanie byo

lltrdzo dugie i wskie - salon, kuchnia, hol i dwie sypialnie: jedna

rrldzicw, a druga dzieci. azienkabya wykorzystywana take w charitkterze pralni. Ojciec pracowa jako dostawca plasy, a my codzienrrie chodzilimydo szkoy, ubiec siw rzeczy,w ktrychwczeniej
chodzio ju starsze rodzestwo.
W miecienajgorszy dla mnie by brak towarzystwa psw Kiedy
r,acz|imytryma psy w nasz/Tn mieszkaniu, poavolilimy im zarnieszka w przedpokoju. Jednak brzydko pachni zamy nie
rnielimy dopoczucia obowizku , eby po nich sprzta. (Prbo-

Ojciec by tradyryjnpn meksykaskim synem bardzo oddanym

swoim rodzicom, Jednoczenie dobrze wiedzia, e w pobliu
rancza
nie ma adnej szkoy. czasami predalinauczyciele i prowadzili
zajcia dla dzieci z kilku farm, ale czsto pomidzy ich kolejnymi
wizytami upywao bardzo duo czasu. Mj tata chcia, ebymy
traktowali powaniej nasz edukacj i dlatego przeprowadzilimy
si do Mazatlan, ktre jest drugim co do wielkoci meksykaskim
miastem zlokalizowanyrn nad morzem, atake celem wakaryjnych
w}rpraw. Miaem wtedy szealbo siedem lat.

"I

walimy take hodowa w przedpokoju kurczaki, ale mierdziay

ieszcze gorzejl.). Nie moglimy ich w;puszczana dw bo na ulicy
mogy wpapod bardzo szybko jedce samochody. Przyzllyczailimy si do tego, e psy biegaj bez smyczy dookoa domu oraz
same si o siebie troszcz. Nic nie wiedzielimy o wyprowadzaniu
psw na spacer ani o prawidowej opiece nad nimi w rodowisku
miejskim. Szczetze mwic, pokazalimy, e jestemyleniwi. No
i dzieciz ssiedztwa nie potrafiy si bawi z psami. Wikszopsw
na uliry biegaa samopas i grzebaaw mieciach . Zattwaem, e te
psy nie byy tak chude, jak te na farmie, ale za to byy znacznie
bardziej wystraszone, nelwowe i niepewne siebie, Po raz pierwszy
w zyciu zobaczyemte, jakludzie zncajsi nad psami. Na wsi co
najwyej Wzyczano na psy lub je odganiano, jelizdarzyo im si
zaatakowa kurczaki czy podkrajedzenie nalece do ludzi.
W wikszoci byy to zdzicze psy albo kojoty. Mieszkajce znami
czworonogi nigdy nie zachowa}yby si w taki sposb. W miecie
widziaem jednak, jak ludzie rzucaj kamieniami, celujc w psy,
przeklinaj je, nawet jelitylko przechodziy obok samochodu albo
przebiegay nieopodal sklepu czy stoiska z owocami. Widzcto, czu-

ZAKLINACZ

PS\/

em si zdruzgotany.Takie zachowanie nie byo dla mnie naturalne,

Tylko w tamtym okresie nie mieszkaem z psami i myl, e waciwie nie zyem peni cia.
Byem dzieckiem i ju wtedy miasto ograniczao moj naturaln
dziko,podobnie jak dzieje si to z prawdziw natur psw w rodowisku miejskim. Na wsi mogem by godzinami w ruchu, spacerujc dookoa farmy, chodzc za ojcem, dziadkiem czy innymi
pracownikami i zawsze za nami poda jakie psy. Wszdzie mogem dojna piechot. W mieciemuuna baa si pozwoli nam
nawet na samodzielne przejciedo pierws zego slzyowania i z powTotem. Ocrwiciebaa si zarwno pory\Maczy izboczecw jak
i Baby-Jagi, ktr straszy si dzieci, Czuem si wolny jedynie podczas weekendw ktre spdzalimy na farmie, ale ten czas zawsze

trwa zbyt krtko.

Pamitam jedn dobr rzecz, jaka spotkaa mnie w miecie: to
wanietamzobaczyem pierwszego w zyciu psa czystej rasy. W nasrm ssiedzwie pewien lekarz. Narwa si dr Fisher. Czsto
spacerowa ze swoj suczk, seterem irlandzkim - pierws,rn rasowym psem, jakiego do tej pory widziaem. Kiedy zobaczyem jej
lnic,rud sier,poczuem si jakbym by zahipno zowany. A to
dlatego, e bya taka zadbana i tak odmienna od pospolitych mieszac6w, z jakimi miaem do cmienia. Nie mogem przesta si na
ni gapi, a w mojej gowie pojawia si myl:,,Musz mie takiego
piknego psa!". Poszedem za dr. Fisherem, eby zobaczy, gdzie
mieszka. Pniej codziennie tam przychodziem i patrzyem, jak
wychodzi z suczkna spacer. Pewnego dnia suczka si oszczenia,
To byo to. Zdobyem si na odwag i postanowiem przedstawi si
panu Fisherowi. ,,Czy mgby mi pan da jednego szczeaka?" ,
sp},taem. Popaazy na mnie, jakbym by wariatem. Sta przed ninl
jakiobry dzieciak i chcia, eby mu odda wartociowego, rasowego szczeniaka, za ktrego bogaci ludzie zapaciliby setki dolarw,
Sdz jednak, e zdoawyczyta w moich oczach, jak bardzo byrl
to dla mnie wane.Naprawd chciaem mie takiego psa! Patrzy nir
mnieprzezduszchwil, po crm odrzek: ,,moe.,.". O rany! Moc!

ROZDZIA

1.

DORASTAJC Z PSAMI

Dwa lata p6ej faktycznie da mi suczk z jednego z miotw Nazlvemj Saluki. Wy,rosa ztrjej dla, pikna i cakowicie oddana
dziewczynka. Nie rozstawalimy si prawie przez dziesi lat. Nauczyamnierzeczy, ktre okaz si bardzo wane w mojej obecnej
pracy z psami i ich wacicielami. Bez wzgldu nato, czy jest to pies
rasowy, czy kundel, pies wiejski czy domowy pupilek, syberyjski
husky czy te owczarek niemiecki bdseter irlandzki s one przede
wszystkim zvyczajnymi psami, ubranymi w rne fataaszki. Na
dalszych stronach tej ksiki bd jeszcze pisa, dlaczego moim
zdaniem zbyt wiele osb uwaa, e za problemy zuizane z zachowaniem ich psw win ponosi rasa. Kochana Saluki nauczya mnie,
e zarwno psy czys rasy, jak i mieszne kundelki s w gbi dusry dokadnie Wm samym, czyliprzede wszystkim psami.
Pomimo e miaem Saluki, nie czuem si najlepiej z dziemi
w szkole. Wszystkie one urodzi si w mieciei zosta wychowane
do cia w tym rodowisku.Od pierwszego dnia byo dla mnie jastle, e ich stosunek do zycia nie ma nic wsplnego zmojpostaw.
W aden sposb tego nie osdzam, po prostu wyczuwaem, e nie
lrrielimy ze sob zbyt wiele wsplnego. Jednak podobnie jak to jest
t.t, zvierztami stadnymi , zdawem sobie spraw z tego, e jelichc
lr;rdal mieszka wmiecie,ktomusi zmieni swoje zachowanie.
7. 1lewnocinie dotyczyo to innych dzieci. To one tworzy stado,
,r iir staraem si do nich dostosowa. Musz przyzna,e nie wychorlzio mi to zbyt dobrze. TrzJrmaem si ich, chodziem na pla,
111,1rlem w baseball i pik non, ale gboko w sercu czuem, e
,,;rllt siebie oszukuj. Nigdy nie byo tu tak jak na farmie, gdzie gonilrsrrty za abami, apalimywietlikido soikw a potem je wypusz, rlimylubpo prostu siedzielimypod gwiazdami, sfuchajc
rykania
,,rvit,rszczy. Natura cigle ofiarow}aami conowego do nauki, co
lll)wcgo do przemylenia. Uprawiaem sport, eby zrobi coz nadlllli|l,cm energii i dopasowa si do innych.
|)ierwsze lata zycia na farmie odcisny gbokie piUro na mojej
,lrlszy. Naprawd szczliwyczuem si jedynie na dworze, na onie
;,r zylrldy, gdzie nie byo betonowych cian,ulic czy budynkw w kt-

ROZDZIA

ZAKLINACZ PS\,V

rych mnie zamykano. Musiaem ukrywa prawdziw natur swojej

duszy, aby zosta zaakceptowanppruez inne dzieci, jednak nadmiar energii i frustracji musia znaIe gdzie ujcie. Po jakimczasie zamienio si to w agresj, ale mj gniew najczciej ujawnia si
w domu. Zaczemsi bi z siostrami i lciz mam. Rodzice umieli
sobie z t5n poradzi - zapisali me na treningi judo. To by idealny
sposb na skanalowanie mojego gniewu i przeksztacenie tej energiiw cozdrowego i konstuktywnego, co nauczyomnierzeczy,d"iki
ktrm dzisiaj osignem sukces.

1.

DORASTA"]C Z PSAMI

dowiadczenie przypomniao mi dziadka i jego wrodzon mdro.

Wiele technik, ktre wiczyem, renujc judo - takich jak zerodkowanie, samokontrola, uspokojenie umysfu, gboka koncen&acja to umiejtnoci, z ktrych nadal korzystam i odkryr,vam, e s niezwykle przydatrre w pracy z niebezpiecznymi, bndzo agresyr-nymi
psami. Polecam tb techniki take moim klientom, aby nauczyli si
sprawowa kontrol nad sobq, dziki czemu ich psy bd si lepiej
zachowyra. W tamtym okresie ycia moi rodzice nie mogli znaledla mnie niczego lepszego. Przez dugie lata nie zwariowaem
tylko dziki judo, gdy przez ca dzie oczekiwaem na weekend,
kiedy wyjedalimyna farm. Tam mogem chodzi po grach
albo spacerowa z psami. Byem w kontakcie z sam}n sob jedynie wwczas, gdy przebywaem na onie Matki Natury lub wiczyem judo.

El Perrero4

Na treningl judo

Majc szelat, po Tazpierwszy znalazem si w sali, gdzie wrczono judo. Pnriej , a do czternastego roku ,cia, szerazy z rz,
du zdobywaem mistrzostwo. Moja agresja musiaa by jako
przekierowana, a ja znalazem prawdziwego mentora w osobie mojego misftza judo, Joaquima. Powiedzia mi, e jego zdaniem posiadam szczegln waciwo
- wewnfrzny ogie - jak to naz,v.
Wzi mnie pod swoje skrzyda i opowiada historie o Japonii i o tym,
e riwtie w tamtym kraju ludzie s w dobryrn kontakcie zMatk
Natur. Opowiada o japoskich technikach medytacji: oddychaniu,
skupieniu orazwykorrystywaniu siy umysfu do osigania celu. To

Kiedy miaem jakie czternacielat, mj ojciec zacz pracowa

jako fotograf dla agencji rzdowej. Zaoszczdzi wystarczajc ilo
pienidzy, aby kupi pikny dom w bardzo dobrej dzielniry Mielimyogrdek, a pla bya a za nastpnym skrzyowaniem. Dopiero wtedy zaczem si toch lepiej czu we wasnej skrze. Rwnie
w tamtym czasie zaczem dostrzega zarysy mojej misji yciowej.
Wszyscy moi przyjaciele mwili o tym, kim zostan, jak dorosn.
Nie miaem najmniejszej ochoty by strakiem, lekarzem, prawnikiem czy kim podobn;.n. Nie wiedziaem dokadnie, crm bd si
zajmowa, ale byem pewien, ebdzieto zawdzwizany z psami.
Przypominam sobie czasy, kiedy kupilimy sobie pierwszy telewizor.
Moimi ulubionymi filmami byy powtrki ,,Lassie" i,,Rin Tin Tin"
w czarno-biaej wersji, z hiszpaskim dubbingiem.
Poniew dorastaem w towarzystwie psw, w ich naturalnym
rodowisku, wiedziaem, e Lassie nie rozumiaa ani sowa z tego,
co Timmy do niej mwi. Zdawemsobie rwnie spraw ztego,e

46

ROZDZIA,1, DORASTAJC Z PSAMI

ZAKI"INACZPSW

em go, gdy weterynarz daw mu zastrzyk. Strzygem psy przed

operacj, kpaem, bandowaem i robiem wszystko, co jest po-

normalne psy nie speni co dzie takich heroicznych uc4mkw. Kiedy si dowiedziaem, e poza zasigiem kamery stali
treserzy i kontrolowali zachowanie psw,
zaczem ich idealowa. C to za wspani wycm zamieni zwyke psy w tak
wspaniae gwiazdy! Rozumiejc w sposb
naturalny psy rjce na farmie, instynktownie czuem, e bez fudu mgbym !vyszkoli psy i naaczy je tych samych
imponujcych szhrczek, ktre zn Lassie i Rin Tin Tin. Te dwa telewizyjne obrazy by$ inspiracj mojego pierwszego,

mocne w pracy wetemarza.

Mniej wicej w tym czasie - kiedy chodziem do szkoy redniej
- dzieci zacz nazywa mnie el petTero, co znaczy ,,chopak od
psw", W miecieMazat]an to wcale nie by komplement. WAmeryce Pnocej i Europie Zachodniej ludzie, ktlrzy maj bardzo dobry kontakt ze zslierzami, stawiani s na piedestaach. Na przykad
dr Dolittle, zakJ;inaczkoni,Zygfryd i Roy.. a nawet owca Krokodyli! Wszysry, zarlwno postacie fikcyjne, jak i prawdziwe, staj si
bohaterami, poniew posiadaj niezwy talent porozumiewania
si ze zslierztami. Jednak w Meksyku miejskie psy uwaa si za
cogorszego i nieczystego, a poniewa si nimi zajmowaem, mnie
rwnie kojarzono z crymgorsrm, Czy si tym przejmowaem?
Nie. Miaem misj, Jednak chc pokaza,jak bardzo r6nie postrzega si psy w Stanach i Meksyku. Pochodz z kraju, w ktry.rn psy
przedstawiajznacznie mniejsz warto,dziki czemu mog lepiej
zrozllmie, w jaki sposb bardziej je szanowa,

wielkiego marzenia - przeprowadzki do

Hollywood i zostania najlepsrm na wieRin Tin Tin
cie trenerem psw. Skoczyo si na t}Tn,
e staem si nieco kiminnym - ale o tym napisz troch p6niej.
Kiedy w mylachpowiarzaem sobie to marzenie, czuem, e jest
jak najbardziej waciwe.Gdy mwiem do siebie: .Bd pracowa
z psami i zostan najlepszym na wiecietreserem", czuem, jakbym
wypija szklank obywczej wody w chwili, gdy miaem ju umrze
z pragnienia. Czuem, e jest to naturalne, atwe i naprawd dobre.
Nagle przestaem kci si z innymi. Poznaem ciek,po ktrej
bd kroczy ku przyszoci.
Pierws4rm krokiem na drodze do realizacji mojego celu byo
zdobycie pracy w gabinecie weterynarza. Nie przypomina on w adnej mierze piknych, sterylnych gabinetw, z jakimi mamy do czynienia w Stanach. Byo to poczenie duej hodowli psw z opiek
weterynaryjn. Miaem dopiero pitrracielat, ale moi pracodawcy
odrazu zalwali, e nie boj si psw i potrafi zapa te, do ktrych nawet weterynarz wola si nie zblria. Zaczem od posady
pomocnika - myem podogi i sprztaem po zsierztach. Pniej
zostaem opiekunem ibardzo szybko awansowaem na stanowisko
technika weterynaryjnego. Jako technik trrmaem psa i uspokaja-

Zasadniczo nigdzie na wieciedo psw nie odnosi si tak jak

w Ameryce Pnocnej i Europie Zachodniej. WAmeryce Poudniowej i Afryce psy traktuje si podobnie jak w Meksyku - s to przydabri pomocniry na wsi, ale trudne do zniesienia brudasy w miecie.
W Rosji docenia si psy, ale w bardzo biednych regionach biegaj
luzem w dzikich stadach i s niebezpieczne nawet dla ludzi. WChinach i Korei psy gotuje si i zjada. Moe nam si to wydawabarbarzystwem, ale pamitajmy, e ludzie mieszkajcy w Indiach mog

nas postlzega jako barbarzycw, poniewa zjadamy woowin,

miso z ich witych krw! Zuwagi na to, e dorastaem w jednej
kulturze, a potem zoem rodzin w innej, zrozumiaem, e nie
powinnimy osdza czyjego stylu zycia - prmajmniejbez podejmowania wczeniejszych wysikw zmierzajcych do zrozumienia,
sd wzi si takie, odmienne od naszych, postawy. To dziaa w obie
strony, poniew kiedy przybyem do Stanw, byem naprawd ogromnie zaskoczony, jak wielkimi wzgldami darzy si psy w m kraju!
j

48

ZAKLINACZ PSW

Przekraczaic gtanic
Miaem dwadziecia jeden lat, kiedy w kocu zawadno mn
pragnienie realuacjimojego marzea, Pamitam to bardzo dobue to
by 23 grudnia. Poszedem do mamy i powiedziaem: ,,Jad do Stanw Dzisiaj". ,,Chyba zwariowae!Ju prawie wita!A my moemy
da ci tylko sto dolarw!" - pada odpowied. Nie zrraem angielskiego. Moja rodzna e zna nikogo w Kalifornii. Jeden z moich wujkw przeprowadzi si do Yumy w Aronie, ale to nie by mj kierunek
podr6zy. Moim celem byo Hollywood. Wiedziaem,emonasi tam

dosta, jadcprzez Tijuan. Matka kcia si ze mn, bagaa.Wci

nie wiem, jak to wyjani- prrmus wlmrszenia do Stanw Zjednoczonych w tamtej cluili by silniejszy od wszystkiego. Widziaem, e
musz mu si podda.
Nie jest tajemnic i nie ws{dz si do tego ptzyzna, e dostaem si do Stanw nielegalnie. Obecnie mam kart staego pobytrr,
zapaciem spor grlw-n za nielegalne przekroczenie graniry i ubiegam si o ob}rvatelstwo. Nie znam innego kraju, w ktrym bardziej
chciabym mieszka. Szczerze wierz w to, ejest to najwspanialszy

kraj na wiecie.ycie iwychowywanie tutaj dzieci jest dla mnie

prawdziwym bogosawiestwem. Jednak dla biednych ludzi z Meksyku nie ma innej drogi dostania si do Stanw n nielegalna. Dla
meksykaskiego rzdu licz si tylko znajomoci oraz posiadane
pienidze. eby dosta wiz, musisz zapaci urzdnikom astronomiczne sumy. Moja rodzina nie miaa tyle pienidzy. Takwic z setk
dolarw w kieszeni w;mrszyem do Tijuany, aby zorientowa si,
w jaki sposb mona przedosta siprzez granic.
Nigdywczeniej nie byemw Tijuanie. To doprymiwnemiejsce. S tam bary oraz kanmy pene pijakw, dilerw narkotykw
i kryminalistw To ludzie, ktlrzy bez zmruenia oka ci skrzywdz
i tylko czekaj, eby wykorzysta kogo, kto chce przedosta si na
d-g stron graniry, Na szczciemiaem praciela, ktry pracowa w bardzo znarrp w Tijuanie barze Seor Frog's. Mieszkaem

RoZDz|A

1. DO&STAJC

Z PSAMI

u niego, na tyach baru przez dwa tygodnie, poszukuj c w tyn czasie okazji oraz sposobu na przekroczenie granicy.

Pamitam, e prawie codziennie pada deszcz, a ja kadego dnia

wychodziem na dwr bada sytuacj na granicy. Chciaem zaoszczdzi moje sto dolarw i staraem si przejprzez granic samodzielnie. Prbowaem tzy razy, ale bezskutecznie.
Po okoo dwch tygodniach byem gotw sprbowa jeszcze raz.
Bya 2300 - deszczowo , zimno i wietrznie. Niedaleko stoiska zkaw,
gdzie gromadzili si ludzie prbujcy si troch ogrza, podszed do
mnie chudy facet - jeden z tych, ktrych narywaj kojotami - izagai: ,,Kto mi powiedzia, e chcesz przej".,j[o prawda" - odpo-

wiedziaem. ,lV porzdku. To bdzie kosztowa sto dolarw".

Przeszed mi po plecach dreszcz. Czy to nie zdumiewaj ce, e chcia
dokadnie tyle, ile posiadaem? Doda jeszcze tylko: ,,ChodzeInn.
Zabior ci do San Ysidro". I tak ruszyem zanim na wschd.
Czdrogi bieglimy i musielimy przystawa ze zmczenia.
Mj kojot pokazna czelwone wiatamigoczce w oddali - Migras
(patrol s1la granicznej). ,,Musimy nfiaj zosta, dopki nie rusz
z miejsca" - powiedzia. Siedzielimyw kauzy. Czekaem przezca
noc, a woda podesza mi na wysokoklatki piersiowej. Byem
przernarznify, trzsem si, ale si nie poddawaem. W kocu mj
kojot powiedzi: ,\ porzdku. Czas rwsza". Pobieglimyna pnoc -po bocie, przez mietrisko, przekroczylimyautostad i wbieglimydo tunelu. Na drugim jego kocu bya stacja benmowa. Mj
przewodnikpowiedzia: ,,Wezw dla ciebie takswk i pojedziesz ni
do San Diego". Nawet nie syszaemo San Diego. Jedpte naTwy,
ktre mi comwiy, to San Ysidro i Los Angeles. Kojot da kierowry
takswki dwadziecia dolarw z mojej setki, czy mi szczcia
i nrikn. Na szczcietakswkarzm6wt po hiszpasku, poniewa
wtedy nie umiaem jeszcze ani sowa po angielsku. Podwiz mnie
do San Diego i zostawi na chodniku - ociekajcego wod, brudnego, godnego, z butami pokrytymi warstw bota.

Byem najszczliwsrrn cowiekiem rra Ze mi, Znalazemsi w USA.

50

ZAKLINACZPSW

an lliego
Po pierwsze smycze. Wszdzie smycze! Kiedy mieszkaem
w Meksyku, widziaem smycze zaclszka, na ktrych wyprowadzano psy, ale nigdy skrzanych czy nylonowych, ani q,rn bardziej
elastycznych i powszechnie unvany ch przez Amerykanw smyczy
rozciganych. Rozgldaem si dookoa izadawem sobie pytanie:

dziesi podzia wszystkie psy wdrujce po ulicach?". Dodugo musiaem przynvyczaja si do idei oruz przepisu nakazujcego
j"dyn
wyprowadza psy wycze na smyczy. Na farmie dziadka
lzeczpodobn do smyczy byy grube kawaki liny, ktrymi obwizywalimy szyje niektrych, wyjtkowo trudnych zvierzt, AIe robiIiSmy tak rylko do czasl, a nie zrozumiy, e to my penimy rol
ptrywdczw stadzie. p'niejwszystko wracao do naturalnego sta_
nu, a smycz e bya wicej potrzebna. Wizah u,rvao si w przypadku muw alrlasze psy zan\yczaj robi to, o co je poproszono,

Smycze i wyszukane obroe byy zaledwie pocztkiem mojego szoku kulturowego. Czekay na mnie jeszcze wiksze przecia,jak to
bywa w prrpadku wieoupieczonego imigranta,

R0ZDZ|A

1.

DOMSTAJC

Z PSAMI

51

tlnia, kiedy chodziem po okoliry - wci podekscytowany faktem

,tnalezienia si w tym kraju zobaclem szyld
,,Psi salon piknot,i". Zapukaem do drzwi i z trudem skleciem kilka sw pytajc
wlacicielki,czy nie maj jakiej pracy. Ku mojemu zdumieniu zosllrem natychmiast zatrudniony
Pamitajcie, w ogle nie mwiem po angielsku, miaem zlloszolrr., hrudne ubranie i byem bezdomny. Dlaczego te kobiety miaby
nli zaufa? A one day mi nie tylko prac, ale rwnie 50o/o zysku od
klicntW ktrych przysporz salonowi! Po kilku dniach zorientowalv si, e jestem bezdomny i pozwoliy mi mieszka w salonie!
I'o dzidziefinarryam te kobiety moimi amerykaskimi anioari strami , Zaufa mi i zachowyva si tak, jakby mnie znay od
rvit,lu lat. Znalaz si na mojej drodze zwanego powodu i zawsze
llt;tl im wdziczny, mimo e dzijunie pamitam ich nazwisk.
Nie wierzcie nikomu, kto mwi, e Amerykanie nie maj w ser,,;rt,lt rczliwoci, Nie bybym wmiejscu, wkt.m jestem dzisiaj,
11tlyby nie bezinteresowne wsparcie oraz zaufanie wielu osb, ktre
1lltlry mi pomocn do. Te dwie wspaniae panie z San Diego by
1llr.twsze, ale nie ostatrrie.
r r

'Ihk wic majc dwadziecia jeden lat, zaczemprac w salonie

;rit;l<rroci dla psw, prawie tlje znajc angielskiego. Psi salon pik-

Kiedy przybyem do Stanw Zjednoczonych, miaem w kieszeni

zaledwie kilka dolarw i nie znemjzyka. ocrwicie moje marze_
nie brzmiao tak samo w kdlrm jzyku. Przyjechaem tutaj, e
pierwsze sowa, jakich
zostanajlepsz)rm na wiecietreserem psw.
nauczyem si po angielsku, brzmi, ,,Czy macie pastwo prac?",
Po jakim miesicu ycia na ulicach San Diego, wycierania chodnikw tymi samlrmi butami, w ktrych przekroczyem granic, dostaem prac. Trudno lwierzy, ale bya to praca w wybranej przezc
mnie dziedzinie! Stao si to tak szybko, e zakawo na cud, Niel
wiedziaem , gdzie poszukiwa pracy zulizanej z psami - przecie
nie znalazbym tego nawet w ksice telefonicznej, Jednak pewnego

lrtlci! Mj dziadek pewnie umarby ze miechu na sam myl

,l rrllikszaniu psw! Na naszej farmie psy czyciysi nawzajem

l 1llyw w strumieniu tylko Wedy, gdy robio im si zbyt gorco.

l,,ll pomysem na kpiel byo tarzanie si w bocie! Mj dziadek

u
t,wa psy wo d z wa jedynie wtedy, kiedy mi zbyt duo k]esz, rv, llche czy innych pasotw albo gdy wosy za bardzo im si
,,l.rlllttniy lub zmatowi Wierzcie lub nie, ale niektrzy wacicielr, 1lsriw w Meksyku bezlitonie pozbywali si psw, jelimi zbyt
, lr r l kleszczy. Nawet prace pielgnaryjne, ktre wykonlnvaem jako
;,,,lllrlcnik wetersmarza wMazat]an, by - gwnej mierze zabiegarrri lllt:dycznymi. Wiadomoo tym, e wacicielepsw w Ameryce
rvvtllri spore pienidze - moim zdaniem wrcz ogromne! - na my;

l l

ZAKLINACZPSW

cie, sftzyenie oraz zabiegi upikszajce dla swoich psw, bya dla
mnie objawieniem. Po raz pierwszy ztozumiem, co Amerykanie
czuj do swoich psw Kiedy mieszkaem w Meksyku, sszem, e
Amerykanie traktuj psy jak ludzi, ale teraz zobaczyem, jak to wyglda w praktyce i pocztkowo byem naprawd w szoku. Najwyraniej nic nie mogo by wystarczajco dobre dla psw rjcych
wAmeryce.
Cho psi salon piknociby pocztkowo crqcakowicie mi
obcym, od pierwszej chwili pokochaem prac w n miejscu. Wacicielki byy dla mnie bardzo mie, a ja szybko zyskaem reputacj
osoby potraficej uspokoi najtrudniejsze zps6w. Stali k]ienci zacrynali omnie pya, gdy zobaczyli, wjaki sposb zajmuj si ich
pupilkami. Ja z kolei wci nie rozumiaem, dlaczego ich psy byy
znacznie grzeczniejsze w moim towarzystwie ni w obecnoci innych
pracownikW a czasem nawet i wacicieli.Myl,e zacrqaem
pojmowa r6c, ale nadal nie potrafiem jej wyakuowa.
W salonie piknocidla psww San Diego znajdowao si o wiele
wicej pwyrzdw i specyfikw, n miaem okazj widzie pracujc z psami w Meksyku. Byy tam masmki do sEzyenia, aromatyzowane szampony i na przykad specjalnie zapektowane dla psw
suszarki z agodnym nawiewem. Niesamowite! Poniewa uczyem
si u wete4rnarza wMazat|an, nigdy nie arywaem maszynki do
stzyenia, ale za to bardzo dobrze radzlem sobie, pracuj cnoczkami. Wacicielkisalonu by naprawd zachwycone, kiedy zobaczy jak szybko i sprawnie strzyg, korzystajc tylko z noczek.
Wkrtce trafia do mnie cocker-spaniele, pudle, teriery sowem
wszystkie psy, ktrych sierbya trudna w utrz}rnaniu i za ktre
wacicielenajwicej pacili. Salon bra I2O dolarw za sfrzyelie
redniej wielkoci pudla, co oznaczo, e 6O dolarw trafiao do
mnie! To bya dla mnie manna z niebios. Wydawaem tylko kilka
dolarw dziennie. ywiemsi dwoma hot dogami na niadanie i na
kolacj po 99 centwza sztuk. Reszt zarobkw oszczdzem. Planowaem ruszy do Hollyrood ju pod koniec roku - to mia by
kolejny krok na drodze do realizacji mojego matzenia.

ROZDZIA

1.

DORASTAJC Z PSAMI

53

Prohlemy z zachowanism
Po predzie do Ameryki moje zdumienie budzi psy prowatlztlne na modnych smyczach, ubrane weleganckie obloe, zzatlllrn, drog zur. Jednak w pewnym sensie dziki efektowi
l lrlllyrvood, czyli ogldaniu filmw w kinie i telewji, byem czt,iowo przygotowany na takie widoki. To byo tak, jakby od urodzerria opowiadano ci o tym, jak jestw cyrku, a w kocu wybrabysi
(ltm osobicie. Jednak bya jedna rzecz,ktlra mn do gbi wstrzsrra. Chodzio o dziwaczne zachowania, przejawiane przez dl
liczb psw. Nawet mnie, osobie dorastajcej w towarzystwie psw,
l)cwTle ,problemy", jak to tetaznazywam, byy cakowicie obce. Kietly pracowaem w salonie piknoci dla psw widziaem najpiklriejsze psy, jakie tylko mona sobie wol:lrazi - zachwycajcych
1lrzedstawicieli danej rasy, o bszczcych oczach oraz sierci,zdrowych i doskonale orwionych. A jednak wystarczyo, e lepiej si
imprrzaem i od razu vedziem, e ich psychika nie jest w najlepszej formie. Jelidorastasz ze mtlierztami, zacrwasz automatycznie wyczllwa, kiedy ich energia znajduje si na optgnalnym
1nziomie. Ten zdrowy, zrlwnowaony stan umysu mona zaobserwowa u kadego stworzenia - jest on taki sam w przypadku konia,
kurczaka, wielbda, a nawet dziecka. Od razu zauwaem, e te
amerykaskie psy byy wystawione na dzianie batdzo dziwnej,
nienaturalnef energii. Nawet pracujc u weterynarza wMazatlan,
nigdy nie spotkaem psw, ktre byby tak znerwicowane, podeksc}towane, wystraszone i napite. No i te skargi wacicieli!Nie musiaem zna angielskiego, eby zrozlmie, dlaczego te psy by t"k
agresywne, ogarnite obsesj i doprowadz wacicielido szalestwa. Wygldao na to, e psy ,yW * podobny sposb jak ich waciciele. O co wtym chodzio?
Wracajc mylamina farm mojego dziadka w Meksyku, prrypominaem sobie, e aden pies nie wykaryw niewaciwegoza-

chowania ani nie prbowa pokaza swojej dominacji nad

czowiekiem. I nie wynikao to bynajmniej zuywaa si czy kar
I

l
i

,l

ZAKLTNACZ PSW

cielesnych. Dziao si tak dlatego, iludzie wiedzieli, e sludmi,

a psy wiedzi e s psami. Nie byo najmniejszych wliwoci,
kto wydaje polecenia, a kto ich sfucha. To proste rozrnienie istrrieje od tysiry, amoe dziesitkw sicy lat relacji pomidzy czowiekiem a psem. Od czasw, gdy praprzodek psw trafi do ludzkiego
obozowiska i zorientowa si, e tutaj prdzej moe liczy na ks
strawy, n jelibdzie cmi dniami polowa. Granice midzy ludni
a psami byy proste i ocrwiste. Psy, ktre poznaem w Meksyku,
byy * naturalny sposb zrwnowaone. Nie okarywa zmian osobowociowych w rodzaju nadmiernej agresji czy fiksacji. Czsto byy
wychudzone, parchate i niezbyt pikne, ale zdawa si zy w harmonii, ktr obdarzy ich Bg i Matka Natura. W intuicyjny sposb
wchodzi w interakcje zarwno z przedstawicielami wasnego gatunku, jakiz ludmi. Awic co byo nie tak z piknymi psami ,jcymi wAmeryce?
Fakt, e tak wiele amerykaskich psw ma problemy, poruszy
mnie jeszczebardziej po przeprowadzce do Los Angeles, kiedy zaczS,em pracowa jako opiekun w centrum szkolenia psw Chciaem si dowiedzie, jak zosta trenerem psw, a to podobno byo
najlepsze miejsce do nauki tego fachu. Wiedziaem, ebogaciludzie
pac spore kwoty za pozostavenie psa w tej szacownej instytucji.
Podrzucali tutaj psy na dwa tygodnie, eby rwierzta mog nauczy
si wykonyrva takie polecenia, jak: ,,siad", ,,zolta", ,,chod" i ,,do
nogi".
Kiedy zaczemprac w t}.rn orodku, byem zdumiony, w jakim
stanie znajdowa si psy, ktre do nas trafi Pod wzgldem fizycznym niczego im nie brakowao. Byy dobrze odrrione, wypielgnowane, a blask sierciujawnia doskonay stan zdrowia. Jednak
pod wzgldem emocjonaln;rm wiele z nich byo w tragicznej formie.
Niektre mi lki i si ukryrva inne byy nieprzewidywalnebd
wykazpv niekontrolowan agresj. Jak na ironi, wacicieleprzywozili te psy w nadziei, e szkolenie ponvoli pozby si tych neurotycznych zachowa. Byli przekonani, e gdy tylko pies nauczy si
sucha komend, jego niepokj, lki czy inne problemy w cudowny

ROZDZIA

1.

DORASTAJC Z PSAMI

sposb znikn. To dopowszechne, a|e i grone w skutkach nieportrzumienie. Nie mam wliwoci,e w prrylladku suczki, ktra od
trrodzenia cechuje si agodn i radosn natur, tradyryjna tresura
Inoe pomc j uspokoi i sprawi, e wszystkim bdzie si atwiej
o. Ale w odniesieniu do suczki, ktra jest nerwowa, napita, po-

budzona, pochliwa, aglesy\jna, dominujca, skoruta do paniki i niezrwnowaona, tradycyjna tresura moe przyniewicej szkd ni
l<orzyci. Ten faktby dla mnie ocnwisty od pierwszego dnia mojego

pob}.tu w orodkuszkolenia psw

Moja praca polegaa na zamykaniu psww oddzielnychbudach.

|'sy przebyw tam do chwili, gdy zacryna si codzienne lekcje.
Wwczas treserzy zabierali je ze sob. Poczucie izolacji dowiadczane w budach przezpsy z problemami czsto podnosio poziom lku,
z jakim zvierzta przybryary do orodka. Na nieszczcie umowa
zawietana z wacicielemmwia, e paci on, tylko w prrpadku
gdy pies bdzie sucha komend. Zatem bardzo czsto do chwili
tldbioru psa przez wacicielawykorzystywano strach jako rodek
wspomagajcy nauk. Niektre psy wyjedz od nas w gorszej formie, n pred. Widziaem psy, ktre posusznie wykonyw
polecenia trenera, a jednoczenie byy spite, mi uszy pooone
po sobie, kuliy si, z ogonami schowanymi pomidzy nogami -przekaz pyncy z ich mowy ciaa by gonyiwyrny: ,,Sfucham ci
tylko dlatego, e jestem przeraonyla!". Wiem, etreserzy w placwce byli zawodowcami i adne okrutre czy niehumanitarne akty
ani dziaania nie miay tam miejsca. Jednak, jak wynika z moich
obserwacji, wystpowao tam gboko zakorzenione niezrozumienie
podstawowych potrzeb psanviry,anych z ,,rn, e psi umys naprawdpotrzebuje zrlwnowaenia. Wynika to z faktu, e tradyryjne szkolenie psa opiera si na psychologii czowieka i nie bierze pod uwag
psiej natury.
Pracowaem w tej placwce, poniew chciaem si dowiedzie,
na cTym polega biznes zvizany z tresur psw. W kocu po to tutaj
przyjechaem. Ale to nie pasowao do mojego marzenia. Od chwili
praz&l wyczuwaem, e ten rodzaj,,szkolenia" moe by przydat-

ZAKLINACZ PSW

ny w przn)adku ludzi, ale dla psw moe by czasarni szkodliwy.

Kiedy dzio ty,rn myl,pojmuj, e waniewtedy moje pierwotrre
marzenie zaczo nabiera nowego ksztatu. I znowu pojawia si
zmiana, ktra zaisbriaaprzez prpadek. Wol jednak ufa, e nie
by to czysty prpadek, araczej przeznaczenie.

ROZDZIA

Pracujc w orodkuszkolenia psw, ponownie zyskaem opini

faceta, ktry potrafi zapanowa nad przedstawicielami najbardziej
agrespvalych i najsilniejszych ras, takich jak pitbulle, owczarki niemie ckie czy rottweile ry. Zacrynaem do s tawa bzika na punkcie tych
ras - fasqmowaa mnie ich brutalna sia, Pracow tamjeszcze je-

den pomocnik, ktry dobrze sobie radzi zrni silnymi rasami, ale
e chcia pracowa z psami nerwowymi i lkliwymi, Zatemto mnie
prrypada w udziale opieka nad nimi - bv to zaz:,ltyczaj najbardziej zabwzone prz}rpadki. Zamiast lzycze na agres}nwr bd
wystraszon suk, jak to cmili inni pracownicy, podchodziem do
niej bez sowa. adnego gadania, dotykania czy kontaktu wzrokowego. Kiedy widziaem tak suczk, otwieraem bramk, a potem
odwracaem si plecami, jakbym mia odejw drug stron. Poniew psy wykamj naturaln ciekawo, nllierz wkocu do mnie
podchodzio. Zakadaem smycz dopiero wwczas, gdy suczka do
mnie dotara. W qrm momencie byo to atwe, poniew utrrmyrraem z ni kontakt oparty na spokojnej, asernej dominacji, czyli
taki sam, w jaki psy wchodz w naturaln},,rn rodowiskll. Zacrwaem niewiadomie stosowa psychologi psw, ktrej si nauczyem, obserwujc z:lvierzta na farmie mojego dziadka. Wchodziem
winterakcje zpsami wtaki sam sposb, w jaki psy komunikow
si midzy sob. To by narodziny metody rehabilitacji, ktr obecnie stosuj. Nie potrafibym wyjanisowami - ani po angielsku,
ani po hiszpasku - co takiego wwczas robiem. Wszystkie moje
dziania wypyway ze mnie insqmktownie.

DORSTAJAC Z I,SAMI

)ziki kolejnemu, przeomowemu,,prz}apadkowi'', ktry wyda-

l,zy si w orodku szkoleniowyrn, zaczem rozumie potg stada,

prr,ydatn w rehabilitadi niezrwnowaonych psw. Pewnego dnia

rlvszedem na podwrze, trry,rnajc jednoczenie na smyczy dwa
rr lllweilery owczarka niemieckiego i pitbulla.
w tamtym miejscu tylko
1,r

Powstanie metody Cesara

1.

1lrbowaem czegopodobnego. wikszopracownikw myla-

|,l, e jestem

wariatem. W firmie nie pozwalano pracowa z psami

sladzie. Podobne prby denerwow kierownictwo. Ale gdy od|.1,ycm t metod, zrozumiaem, jak skutecznym ipomocn}n na,zr;tlziem w leczeniu psa z problemami moeby stado. zwrciem
llw.lg, e kiedy wprowadzi si nowego, niestabilnego psa do grupy,
rv kt utworzyy si ju zdrowe vry, stado wprienaprzybysza,
rlziki czemu zyska on zrwnowaony stan umysfu. Moje zadanie
1xllcgao na rm, eby interakcje pomidzy nowyn psem a pozosta|vrrli czonkami stada nie byy zbyt silne. Na pocztku monitorowalt,rrr i powstr4nlvaemwszystkie agres}M.lre, wykluczaj
ce bd
llllltlnne zachowania ktrejkolwiek ze stron, apo pewnFn czasie
llrlwy pies dostosowywa swoje zachowanie, tak aby pasowao d_o
1xlzostaych czonkw stada. Ludzie, podobnie jak psy, a waciwie
1lll< wszystkie gatunki stadne, s genetycznie ukierunkowani na do1llrsowyrvanie si do innych, aby jak najlepiej wspdziaa z osobnili;rrni tego samego gafunkus. udao mi si wykorzysta ten naturalny,
1it,netyczny kierunek. pracujc z psami w stadzie, zaobserwowaem,
rv

w znacznie wiksrm stopniu ni czowiek przyspieszy proces wzajemnego uzdrawiania.

Wkrtce zyskaem w orodkuopini rzetelnego, solidnego prat,rlwnika. e im bardziejrozwijaem wasne idee dotyczce psycholr lgii psw, tyrn bardziej byem niezadowolony
w miejscu pracy Sdz,
t, nie udawao mi si w peni ukry tego niezadowolenia. Jeden
z klientw, dobrze prosperujcy biznesmen, by szczeglnie porusztlny moim podejciem i sposobem opieki nad jego golden retrievel. m. obserwowa mnie przez jaw czas i by pod wraeniem zarwno
lIroich umiejtnoci, jak i etyki oka,rvanej w prary. Pewnego dnia
1xldszed do mnie i powiedzia: ,,Nie wygldasz tutaj na szczliwezt, potrafi one

ZAKLINACZ

ROZDZIN.

PS\/

Moe chciabypracowa dla mnie?". Zapytaem, co miab}ryn

robi, sdzc ocrwicie, ebdzie to miao cowsplnego z psami.
Jednak troszk mi szczka opada, kiedy powiedzi: ,,Bdziesz my
limumy. Mam ca flot takich aut".
Ho, ho. Nieza oferta. Ale ja przyjechaem do Ameryki, eby zosta treserem psw. Pomimo tego uwaem,etobardzo imponujcy mczyzna - rodzaj silnego, pewnego siebie bnesmena, jakim
go.

sam chciabym zosta w przyszoci.

Pniej osodzi mi gorycz, dodajc, e jako jego pracownik dostan samochd. W tamtym czasie nie sta mnie byo na samochd,
a w Los Angeles, jeliktonie ma swojego auta, to tak, jakby nie
mia ng. Potrzebowaem kilku tygodni, eby podj deryzj, ale
w kocu si zgodziem. Po raz kolejny pojawi si anio str, ktry
nawet mnie nie znajc, pomg w realizacji kolejnego etapu mojej

podr.

Marketing zeptany
Mj nowy szef by wymagajcym, ale sprawiedliqn przeoonym. Pokaza mi, jak funkcjonuje jego biznes, ale rwnie, jak nalezy my jego limumy. Mia wyjtkowo czue oczy, potrafice dostrzec
nawet najmniejsze plamy na karoserii. Mycie aut mogo si wydawa trudn ptacfrzyczn, ale mnie to nie przeszkadzo, poniewa
byem i nadal jestem perfekcjonis. Jelimiabgn na stae zaj si
myciem samochodw, chciabl,m rwnie i w tym fachu by najlepszy na wiecie. Jestem wdziczny temll mczynie za wspania
nauk, ktra mi pokaza, jak budowa solidne podstawy dobrze
prospenrjcego biznesu.
Nigdy nie zapomn dnia, w ktryrn odebraem swj sfubowy samochd. Tak, to by tylko samochd - chewolet asftovartz 19BB roku
i naprawd nie przesadz, kiedy powiem, e waniewtedy po laz
pierwszy poczuem, earzdzi,em si w Ameryce. Tego samego dnia
uruchomiem swj wasny interes - firm szkolenia psw pod naz\/v

1.

DORASTAJC Z PSAMI

Miaem tylko logo, kurtk, pospieszale co najwaniejsze: miaem jasn

tego, |mzamierzamzosta. Ju nie chciaem by najlepsrm

l'irc:ific Point Canine Academy.

lrit, wydrukowane wizytwki,

rr"izj

wiecie treselempswwystpujrych w filmach. Teraz moim pragllicniem byo niesienie pomocy jak najwikszejliczbie psw z prolrlr

lllt,lnami, ktrych tak wiele widziaem od chwili mojego przylazdu

tlrl Ameryki. Czuem, e wyjtkowa histoa mojego cia orazwrorlztlna znajomo psiej psychiki mog pomc zarlwno psom, jak
r wacicielombudowa lepsze wzajemne rwizkr oraz da nadziej
rllI 1lrzyszo.W przygnbienie wpdzaa mnie wiadomo,e wiele
1.lak nvanych zch psw, ktrych nie udao si wyedukowa w 1rrlwych szkoach tresury moe czeka eutanazja,jeli ich wacicie|r, stwierdz, e ju nie daj sobie z nimi rady. W gbi serca
rvit,dziaem, e te psy zasfugiw na cie w takim samym stopniu,
rt, jllkim i ja na nie zasugiwaem. Mj optymizm doczq ptzyso,;r,i ptyn z gboko ugruntowanego przekonania, e
w Ameryce jest
ll;rt,tlzo duo psw potrzebujrych pomory. Dziki szczodroci no-

,\ltlju pienasza furgonetka oraz firmowa kurtka Pacific Point K-9 Academry

ZAKLII\ACZPSW

wego pracodawry moja wia zacza przybiera konkretrre ksztaty,

szybciej n mogem to sobie wyobrazi.
Opinia przekarywana ustrie jest czymzdumiewajcym. Nawet

w miecie tak wielkim jak Los Angeles popularna plotka czy wiadomoroznosz si z prdkocinieopanowanego poaru. Miaem
szczcie, bo mj nowy szef znabardzo wielu ludzi i nigdy nie krpowa si wychwalania moich umiejtnoci. Telefonowa do swoich
przylaci i mwi: ,,Mam tutaj wspaniaego faceta z Meksyku, ktry

wyczlmianiesamowiterzeczyzpsami.Pakujnvierzal<tiprzyledaj".
Wkrtce zaczlipojawia si jego przyjaciele z psami wykazujcymi
problemy. Byli zadowoleni z efektw i opowiada]i o nich swoim znajomym. W kocu w mojej psiej akademii Pacific Point byo siedem
dobermanw i dwa rottweilery zktrymi biegaem po uliczkach Inglewood, niewielkiego miasteczka w hrabstwie Los Angeles. (Musiao to by cakiem niee widowisko).
Niedfugo potem mj dopiero kiekujcy biznes eksplodowa.
Crymtakbardzo zaimponowaem moim klientom? W jaki sposb, zaledwie po kilku latach pob},tu w Ameryce, udao mi si stworzy dobrze prosperujcy biznes, nie zamieszczajc wmediach ani
jednego ogoszenia? Przecie wPofudniowej Kalifornii mona wybiera pomidzy setkami reserw i licencjonowanych psychologw,
ktlrzy zajmuj si psami. Jestem przekonany, e wielu z nich to
znakomici fachowcy, znajq si na tym, co robi. Nie mam te najmniej szych wliwoci,e akurat w prpadku r elacji z twoim psem
wielu z nich moe okaza si znacznie lepsrmi ode mnie. Mog
jedynie wypowiada si na temat tego, co dotyczy moich klientw
a oni czsto mwili o mnie jako o ,,facecie z Meksyku, ktry potrafi
zaczatowa psy". Istota mojej metody polega na pracy z energi,
mow ciaa, a kiedy zachodzi taka potrzeba: na szybkim dotyku ugi
doni, co nigdy nie boli zslierzcia, ale imituje kontakt z matk lub
dominujcym psem, kiedy stosuj agodne, dyscyplinujce ugryzienie. Nigdy niekzyczaem, nie biem ani nie karciem moich psw
pod wpyrvem gniewu. Po prostu korygowaem zachowania w taki
sam sposb, w jaki przewodnik stada korygowaby iuczypodzaj-

+ k**&ee*,,.}!lr.Tr.tr,!,,;.!

ROZDZIA

] .

DORSTAJC Z PSAMI

61

W technice, ktr stosuj, nie ma

niczego nowego - wypywa ona bezporednio z obserwacji natury
Nie twierdz, e w Ameryce nie byo dod innych trenerw eksperymentujrych z takimi sam;rmi metodami. Najwyrniej te metody
speni oczekiwania moich k]ientw i dlatego do mnie przychoce za nim psy. Poprawi i idalej.

dzi|i.

Pewnego dnia 1994 roku pracowaemw domu klientki z jej suk

rasy rottweiler o imieniu Kanji. Kanji robia due postpy, a jej wacicielka, majca doskonae kontaktyw bnesie rozrywkowyrn, opowiadaa o mnie w caym miecie. W pewnej chwili zobaczyem

parkujcego napodjedzie brzowego nissana 300C, z ktrego wysiada zdumiewajco pikna kobieta. Dama skierowaa swe kroki
wprost do mnie. Spojrzaem na ni i usiowaem sobie przlrpomnie,
gdzie mogem widzie twarz tej kobiety. Jednak adn miar nie
1ntrafiem wygrzeba z pamici jej obrazu. Obok niej, bprajmniej
rlie tak pewn}rrn krokiem jak wacicielka,sza oniemielona suczka
rasy rottweiler. (Wabia si Saki i jak si wkrtce okazo, bya z tego
,iamego miotu, co Kanji).

ROZDZIA,I. DORASTAJCZ

ZAKLINACZ PSW

PSAMI

('csarze, to jest tak i tak...". Czuem, e mam kogo,kto o wiele wit,cj ode mnie wie na temat gry w pierwszej lidze i zawsze znajdzie
t,lrwilk w swoim przeadowanym grafiku, aby mi pomc. Jada bya

Kobieta spytaa mnie, c4 mog zaj si su i trzy tygodnie

pntej znalazem si w jej domu. Dtnvi otlorzynie kto inny, tylko
sam Will Smith, znany aktor. Niemal straciem mow. Dopiero teraz
przypomniaem sobie, gdzie widziem t kobiet - w kinie, w filmie
'A Low Down Dirty Shame". Moj klientk bya JadaPinkett Smith!
Pomylcie lko: jestem w Ameryce zaledwie od trzech lub czterech lat, prowadz dobrze prosperujcy biznes i waniezacrryam
plac z psem Jady Pinkett i Willa Smith.
Jada i Will wyjanili mi, e Jay Leno waniepodarowa im dwa
rottweilery i te psy wymagaj troch pracy, podobnie jak to miao
miejsce w przypadku Saki. Stwierdzenie ,,troch pTacy" nie oddaje
wiernie tego, zcTWw rzecz}rristocimielimy do cz}mienia: p ychika psw bya w fatalnlrm stanie. Na szczcie Jada bya jedn
zch rzadko spofkanych klientek, ktre natychmiast pojy moje
techniki i filozofi pracy. To idealna wacicielkapsa - pragnie tego,
co jest najlepsze dla zlvierzcia i zrobi wszystko, co w jej mocy, aby
psy byy szczliwe i spenione.
Ten dzie okaza si pocztkiem jedenastoletniej ptzylani,
ktra trwa do dzi.Jada i Will polecili mnie swoim przyjacioom
z Hollyrvood, a byli wrd nich: Ridley Scott, Michael Bay, Barry
Josephson i Vin Diesel. Ale nie to byo najcenniejsrm z dar6w otrzymanych od Jady. Najwaniejsze, e zostaa moim mentorem. Specjalnie dla mnie wynaja nauczyciela, ktry przez rok intensywnie
uczy mnie jzyka angielskiego. Przede wszystkim we mnie verzya.
Moim marzeniem l:yo zdoby saw dziki temu, cz}Tn si zajmuj.
Ale kady podarunek ma swoj cen. Moje ciebardzo si skomplikowao. Pojawi si nowe dylematy: komu zaufa,a na kogo trzeba uwaa, ktry kontrakt jest dobry a ktry powinien trafi do
niszczarki. Takich rueczy nie nauczysz si na farmie w lxpalino,
w Meksyku. Kiedy natykaem si na p7tania, na ktre nie znaem
odpowiedzi, wiedziaem, e mog liczy na Jad. Jest ona nie tylko
jednz najhojniejszych osb, jakie spotkaem, ale take jednznajmdrzejszych. taem na przykad: ,,Jada, co si dzieje? Co teraz
robi?", a ona natychmiastmnie uspokajaa, mwic: ,,Wporzdku,

tlla mnie kimwicej ni nyl<ym klientem. Bya moj mentork,

sirlstr i jeszcze jednym spord moich cennych aniow strw.

Rwnie dziki Jadzie zrobiem bskawiczne postpy w angielskim. Coraz l:ardziej pocigaa mnie realizacja mojej nowej, l<ryszta-

lrlwo czys misji, ktr ujem w kilku nastpujrych sowach:

,, r,ehabilitowa psy i uczyludzi". Rozpoczem program samoksztat,enia i crytaem wszystko, co tylko wpado mi w rce na temat psyt,lrologii psw i zachowania zsierzt. Najwiksze wrenie wywa
ttr mnie dwie ksizki: ,,The Dog's Mind: Understanding Your Dog's
llehavior"o dr. Bruce'a Fofgle'a oraz ,,DogPsychology: The Basics of
l)og Training"7 Leona F. Whitreya. Te pozycje (i wiele innych) potwierdzay moj intuiryjn wiedz oraz wnosi wiele informacji,
l<tre uzupeni si z tym, co znem z dowiadczenia. Obserwat:je pozwoliy mi na sformuowanie opinii, e najwikszym na wiecie
rtauczycielem jest Matka Natura. Nauczyem si przy tym krytycznie
rrryle, co wczeniej nie byo mi dostpne, a co najwaniejsze, znalazem metody wyreatego, co pojmowaem na poziomie intuicji. No
i przede wszystkim, potrafiem w kocu jasno przekazate idee w jzyku angielskim.
W tym czasie spotkaem temojprzyszonllusion, ktra
rniaa zaledwie szesnacie lat, gdy zacz|imy umawia si na randkj. O mao nie zwaowaem, kiedy kolega powiedzia mi, e w Stalach Zj e dno czonych prawo zabr ania starszemu mczy nie spo tyka
si z tak modymi dziewcztami.Przerazta mnie groba deportacji
i zrezygnowem ze rwizku. Ilusion mia amane serce. Bdc
przekonan, e to ja jestem tym jedynym, zapuka do moich drzwi
w dniu swoich osiemnastych urodzin. Pierwsze pi lat maestwa,
po narodzinach naszego syna Andre, byo bardzo burzliwe. Utk ,em w stylu i sposobie dziaania meksykaskiego macho. Byem przekonany, elicz si tylko ja, moje marzenia i kariera, a ona powinna
albo si do tego dostosowa, albo zamilkn. Jednak nie zrobia ani
r

ROZDZIA

zru-lxacz psw

1,

DORSTAJC Z PSAMI

65

1lrtlsi mnie o pomoc w ocaleniu psw skazanych na upienie. Na-

glc staem si wacicielemstada wyleczonych,lecz osieroconych

1lsw. Potzebowaem wikszej przestrzeni, wic wynajem zanietlllan nieruchomo w przemysowej dzielniry w poudniowej czst,i [,os Angeles. Razem z Ilusion odnowilimy jiprzeksztacilimy
w CenEum Psychologii Psa - rodzaj psiego hostelu, w ktryrn odbywlr si terapia grupowa dla psw. Rwnolegle pracowaem nad sposr

lbem wyjaniania moich metod w taki sposb, aby byo to przystpne

lllr przecitlrego wacicielapsa.

Amerykanie ipsy:
ludzie, ktrzy kochaj zbyt nocno
Centtum Psychologii Psa we wczesnej fazie rozwoju

jednego, ani drugiego. Po prostu mnie zostawia, Kiedy odesza,

dotaro do mnie, e to nie ar\ ipo raz pierwszy w zyciu musiaem
jej straci. Nie chciaem,
spojrze prawdzie w oczy. Nie chciaem
mczyzna wychowywa
inny
Z"ry po"o*r,ie wysza za m iel:.y
si na powrt do mnie pod dwoma
-oj"!o ma. Ilusion zgodzi.a
warunkami: po pierwsze pjdziemy na terapi rodzinn, po drugie
si
obiecam by rwnorzdnyrn parblerem w zr,vizku. zgodziem
nauczy.
w
stanie
si
aIe
nie bez wahania. Nie sdziem, e bd
Jednak si myliem. Ilusion poddaa mnie rehabilitacji w taki sam
pokazaa mi,
w jaki ja rehabilituj niezrwnowaone psy.
sposb,

s silna parfirerka i rodzina, a take jak wane jest,

jakim
"et:y darem
kady zna|az swoje miejsce w rodzinie. Dzisiaj ruwam, e
Ilusion, Andre i calvin s moim najwiksrm bogosawiestwem,
kiedy staraem si by coraz leps4,m partnerem w maestwie,
dziki pomocy lud,zi takich jak szef zwypoczalni limu"rr i Jadir
bnes rozrasta si i powoli przewacza moje fizyczne moliwoci.
Ludzie z otganizacji zajmujcych si ratowaniem zvierut zacz|i

Kiedy jako c}ropiec ogldaemw Meksyku filmy,,Lassie wr" oraz

,,ltin Tin Tin", byem 7,anroczony przygodami tych supergwiazd, ale
rtlirwaem sobie spraw z tago,e s to jedynie wytwory hol\voodzkiej
l rrtazji! Kiedy Lassie szczekna cztery razy, a Timmy zapyta:,,O co
l

,,ltrldzi Lassie? Ogie? W domu... e, czy pali si stodoa? Dzikuj

;licsku, ruszajmy!", to wiedziaem izaLadem, e wszysry maj

swiadomo, i prawdziwe psy tak si nie zachowuj. Jednak kiedy
1ll,zyjechaem do Ameryki, byem zszokowany odkryciem, e wielu
lvlrcicielipsw wierzyo, e Lassie rzeczyvcie rozamia, co Timlrry do niej mwi! Nauczyem si, e tutaj powszechnie uwaa si, e
wslrystkie psy s takie jak Lassie - jak ludzie w psiej sierci.Potrzelxlwaem troch czasu, eby to do mnie dotaro, ale kiedy pomieszl<lrem w Stanach duej,zrozamiaem, e wikszoosb, ktre maj
t,wierzta, takie jak: psy koty, ptaki czy zote rybki, w pewnym stop-

llirl wierzy, s to po pTostu ludzie przebrani wzwierzce skry

Wlanie dlatego wacicielezslrracaj si do swoich pupili jak do
l r

rtlzi.

Dopiero po piciu latach mojego pob},tu w Stanach zrozurnialcrrr, e w tym wanietkwi problem! Amerykaskie psy s tak zabulzrlne, poniewa wacicieletraktuj je jak ludzi. Nie uolno im by

ZAKLINACZ PSW

zwierztami! W kraju wolnoci, gdziekady ma prawo w peni wykorzysta swj potencja, psom tego zabroniono|. Z pewnoci do-

skonale si nimi opiekowano - miay najlepsz rrryro,wspaniae

domy, wieOropiek i duo mioci.Ale to nie wszystko, czego
pragn. One po pTostu chc by psami!
Prpomniaem sobie, czego nauczyem si wMeksyku, kiedy
spdzaem dugie godziny na obserwacji najlepszych treserw, czyli
samych psw Gdy mylaemo moim naturaln}rm rwiry,ka z psami,
zacrqem rozumie, w jaki sposb mog pomc amerykaskim
czworonogom, by stay si szczliws,rmi, zdrows4,tni stworzeniami, aprzy okazji ich wacicielom. Moja metoda to nie operacja na
otwarm m6zgu. To nie ja j stworzyem, lecz Ma&a Natura. Moja
recepta jest prosta: eby mie zrwnowaonego, zdrowego psa, czowiek musi dzieIi znim wiczenia, dyscyplin i uczucia, dokadnie
w takiej, a nie innej kolejnoci!Porzdek jest spraw zasadnicz i bd jeszcze o nim pisa.

Niestety wikszospotkanych przeze mnie wacicielipsw

w Ameryce nie ma pojcia, jak ma wyglda ten rodzaj porzdku.
Dla nich numeTem jeden s uczucia. Zasadczo wielu wacicieli
psw nie daje swoim psom niczego pozalczuciami, uczuciami i jeszczetazuczuciami! Wiem, e chcdobrze, ale ich dobre chci mog
w rzeczyrvistoci szkodzi, TaL<te osoby ruaT1owam ,,lldrni, ktitzy
kochaj zabatdzo".
By moe czytasz te sowa i mylisz: ,,Darz moj suczk tak
wielkim uczuciem, bo to moje najdrosze malestwo! I ona si tak
dobrze czuje! Nie mam adnych problemw zvizanychz jejzachowaniem". I faktycznie moesz by wacicielemsuczki, ktra w naturalny sposb cechuje si pasyvrnyT n, zgodnl.m charakterem i nigdy
nie pojawi si aden problem. Moesz zalewaj gorcymi uczuciami i w zamian otrrymywa ogrom niesamowitej, bezwarunkowej
mioci.Moesz uwaa si za najszczliwszego na wiecieposiadacza idealnego psa. Twoja suczka sprawia, e jesteszczliwy,
acie nabrao peni. Ciesz si wraz ztob. Ale we, prosz, pod
uwag, e trvojej suczce moe brakowa czego,czego potrzebuje,

ROZDZIA

1. DORAST.\]C

Z PSAM]

irby wiespenione i szczliwezycie jako pies.

Mam nadziej, e ta
ksika pomoe ci w zauwaeniu specyficznych potrzeb gatunkowych psw oraz zainspiruje ci do odnalezienia twrczych metod
zaspoania tych potrzeb.
Chc podzieli si ztobprawd pync z moich dowiadcze
z ostabrich dwudziestu lat prary z tysicami psw. Jestem gboko
przekonany, e moja misja polega na pomaganiu psom i uczeniu si
tld nich. Moj karier w pracy z psami postrzegam jako niekoczc
si edukacj. Ja jestem uczniem, a one nauczycielami. Niech naucz
was tego, czego ja si od nich dowiedziaem. Psy pomogy mi zrozumie, e to, czego naprawd chc nasi przyjaciele, nie zawsze jest
tosame ztym, co my chcielibymyim da.

ROZDZIA

2.

Gdybymymogli rozmawia z psami

Jzyk energii

akiego sposobu komunikacji lbywasz,porozumiewajc si ze swo-

z^ilmzcfi
DoswoJ[co
sPoKolNlco.

im psem? Czybagasz go o to, eby do ciebie przyszed, podczas

gdy on nie sucha, gonic za wiewirk z ssiedztwa? Czy mwisz
1lieszczotliwie do swojego pieska po tym, jak uciek z twoim ulubiorrym pantoflem, ktry bezskutecznie starasz si odzyska? Czy z calcj sry krzyczysz na swojego psa, chcc eby zszed z mebla, a on
tylko patrzy na ciebie jak na wariata? Jeliktry z powyszychprryl<adw doczy rwnie ciebie, to znaczy, e techniki, jakimi si posugujesz, s nieskuteczne. Wiesz, e nie powiniene wykca si
z psem, ale po prostu nie znasz innej metody komunikacji. Jestem
ttl po to, aby ci powiedzie, e jest znacznie lepszy sposb.
Czy prrypominasz sobie dr. Dolittle, czowieka, ktry potrafi
r o zmawia i porozu miewa si z kadym napo &anyrn zver zciem?
Najpierw zostaa wydana ksika Hugh Loftinga, potem, w 1928
rrlku, powsta niemy film, w latach 30, nagrywano audycje radiowe,
w 1,967 roku miaa miejsce premiera musicalu, w latach 70. nakrcono filmy rysunkowe o dr. Dolittle, a w ostatrim czasie komedi
z Eddiem Murphym. Najwyraniej ta wspaniaa posta przez kilka
1nkole trafi,aa do serc zarlwno dzieci, jak i dorosych. Pomylcie
lylko, jak wielu sw monaby oszczdzi, gdybymyujrzeli rzecrywistow taki sam sposb, w jaki postrzegajjnierzta, Wyobrcie

1
ZAKLINACZ PSW

RjZDZIN-Z.GDYBYMY

MOC|.1 ROZM^\ I^ Z PSAMI

sobie, e patrzycie na ziemi oczami szybujcego ptaka, poruszacie

si, korzystaj c ztrljwymiarowej echolokacji podobnie jak wielory-

narodowy jzyk w wiecie biznesu. Ludzie wwaleli irrne sposoby

przel<raczania bariery jzykowej. Bezwzgldu na to, sd pochodzisz,
|elijeste niewidomy, moesz korzysta z alfabetll Braille'a. Jelinie
syszysz, moesz porozumie si z innymi gfuchlrnri osobami, koqrstajc z midmarodowego jzyka migowego. Jzyki matematyki i programowania komputerowego przekraczaj granice lingwistyczne
i pozwalajludziom wadajclnrimywn jzykami porozumiewa si

wicej ni tylko twlrczfikcj?

ze sob z pomoc wspczesnej technologii.

by lub odbieracie rzecrywistoprry pomocy fal dvikowych, jak

czlnito nietoperze.kt6z nas nie marzy o takich moliwociach?
Najbardziej pocigajca w historii dr. Dolittle l:ya zgodanato, eby
zslierzta zaisbri na wielkim ekranie.
Co byciepowiedzieli, gdyby tajemnica dr. Dolittle bya crym

moe wy obrasz sobie t tajemnic z ludzkiej perspektywy,

zastanawiasz si, czy prpadkiem nie chc ci powiedzie, e isbrie_
je sposb na werbaln komunikacj z psami. Moe z wykorzystaniem sownika, ktry tamaczy odpowiednie sowa na psi j,yk?
Zastanawiasz si, jak mgby wyglda taki jzyk, jakie miaby
brzmienie? Cry * tym jzyku byby obecne takie sowa jak siad,
zosta, chod, do nogi? czy wykrzykiwaby przetfumaczone sowa,
czy raczejbyyby wypowiadane szeptem? Czy musiabysi nauczy
skomle i szczeka? Jak wcha swojego psa od tyu? I jak odpowiadaby na to twj pies? W jaki sposb by to zrobi? Jak przetfumaczybyto, co komunikuje? Jak widzisz, stworzenie sownika
przekadajcego mow ludzk na psi j"yk w podobny sposb jak
sownik hiszpasko-angielski byoby bardzo skomplikowanym za,
By

daniem.

Czy nie byoby prociej,sdyby istrria uniwersalny jzyk zrozumiay dla kadego gatunku? permie mylisz,e nie ma takiej mo]li,
woci. Nawet ludzie nie mwi jed.yo, jrykiem! To prawda, lecz ten
fakt przezcae stulecia nie powstrzym Ildzi od podejmowania prb
analezienia wspolnego jzyka. W czasach antycanych ludzi e z wyszych
klas uczyli si greki. Dziki temu potrafili prze czytai zrozumie wik_
szownych dokumentw w erze chrzecijastwa wszystki e w_
ne osoby zlr acin. obecnie na szczyciewiezy Babel nrajduje si
angielski. Dowiedziaem si tego, gdy przyjechaem czternacielat
temu do stanw. uwierzcie mi,e dla kogo, kto nie urodzi si w an_
glojzycznymkraju, jest to potwornie tudny jzyk do nauki, A jednak
wszyscy, od Chczykw po Rosjan, akceptuj angielski jako midzy-

Jeliludzie mog wymyla wsplne jzyki, to czy nie udaoby

si stworzy sposobu na porozumiewanie si z innymi gatunkami?
Czy nie moemy nauczy si takiego jryku, ktry kade stworzenie
rozumiaoby tak samo?
Mam dla was dobr wiadomo - zprzryjemnoci oznajmiam,
e uniwersalny jzyk dr. Dolittle istrieje! I to nie ludzie go qnylili.
.Iest to jryk, ktrl.m mwi wszystkie zlerzta, wcznie z gatunkiem homo sapiens. Co wicej, wszystkie rwietzta rodz si z instlmktown znajomoci tego jzyka. Nawet ludzie rodz si z jego
bieg znajomoci, ale o nim zapominamy, poniew od dziecstwa przekonuje si nas, e sowa s jedprym sposobem komunikac-ji. Jak na ironi, nawet s dzc, e nie potrafimy ju si porozumiewa
tyn jzykiem i tak go przez ca czas stosujemy. Nawet o m nie
wiedzc, wyraamy si w tym jzyku przez 24 godziny na dob, 7
dni wtygodniu! Inne gatunki nvierzt nas rozumiej, choci my
rrroemy nie wiedzie, jak zrozumie te zlvierzta. One potrafi odczrywanaszprzekazwpanie i jasno, nawet jelinie zdajemy sollie sprawy, e wysyamy komunikaty!
Prawdziwie uniwersalny, midzygatur,koruy jzyk to ener gia.

[nergia w naturzo
W jaki sposb energia moeby jzykiem? Podam kilka przyl<adw. W naturze rne gatunki zwierztwspistniej ze sobbez
wikszego problemu. Przylrzylmy si akaskiej sawannie lub dun-

RoZDzlA,2. GDYBYMY MoGLI RoZMAWIA Z PSAMI

ZAKLINACZPSW

gli. Na przy|ad przy :rzegu afrykaskiego wodopoju moesz spotka may i ptaki, a na sawannie wiele rnych zlvierztrolinoernych, jak zebry i gazele, ktre spaceruj i spokojnie pij wod
zkrystalicznie czystej sadzawki. Panuje pokj, pomimo e bardzo
rne gatunki dziel t sam przestrze, Jak to moliwe, e udaje im
si wspistrie w pokoju?
A moe mniej egzo lczny przylad? Na twoim podwrku moesz spotka wiewirki, ptaki, kfliki, a nawet lisy i nikt nikomu
nie robi krzywdy. Nie ma najmniejszych problemw a do chwili,
kiedy nie wczysz kosiarki do trawy. Dlaczego? Poniewa wszystkie zwierzta komunikuj si ze sobza porednictwem tej samej,
zr wnow aonej, pozb awionej wspzawodnictwa energii. Kade ze
zwierzt wie, e wszystkie pozostae s tu na rwnych prawach
izajmuj sie takimi sprawami jak: picie wody, poszukiwanie pozywienia, odpocrwanie czy wzajemne iskanie. Wszystkie maj agodne usposobienie i nikt nie jest skory do ataku. W przeciwiestwie
do nas adne z nich nie ma potrzeby pyta pozostae zverzta
o samopoczucie. Energia, ktr emanuje, mwi wszystko o danym
osobniku. W pewnym sensie zwierzta te rozmawiaj ze sob nieprzerwanie.
Kiedy masz ju obraztej spokojnej koegzystencji, wyobr sobie,
e nowe zwierz wkracza na podwrze hb zb|ia si do naszego
wyobraonego wodopoju. Emanuje cakowicie now energi. Moe
to by malutka wiewirka pldrujca zapasy innej wiewirki lub
gazela, ktra podstpem zajmuje lepsze miejsce w kolejce do picia.
Moe to bytake godny drapienik wypatrujcy swojej ofiary. Czy
widziaekiedy,jak ca grup spokojnych rwierztw jednej chwili
ogarnia przeraenie lub przyjmuje postaw obronn, gdy na scen
wl<racza drapienik? Moliwe, e rwierzta zwszyy jego zapach,
ale rwnie prawdopodolne, e wyczuwaj energi, ja emanuje
drapienik.
T;n, co mnie zawsze zdumiewa w wiecienierzt,jest fakt, e
nawet jelidrapienik jest niedaleko, inne nierzta vedz, cry
mona bezpiecznie przebywa w pobliu, czy nie.Wyobra sobie, e

l<lrl ci

przedstawia czowieka, o kt4rm wiesz, e jest seryjnym

llrrlrderc. Czy potrbyzrelaksowa si w jego obecnoci? O"ryrvicie, e nie! Ale gdybyby innym rodzajem zwierzcia cego
rr;r tej planecie, prawdopodobnie umiabywyczu, czy ter. seryjny
tttrlrderca waniegrasuje w poszukiwaniu ofiary cry po prostu si
rt ksuje. Zwierzta natychmiast dosfozegaj, kiedy drapienik rozl;rt,za energi polowania, czasami nawet jeszcze na dugo przed tym,
1;rl< lirktycznie go zauw. My, ludzie jestemytak bardzo gusi na
lt, t,nergetyczne niuanse, e nasrym zdaniem grys zawsze jest niel l,, zpieczny, nawet j eliprzed chwil zjad stupidziesiciokilogralll()wego jelenia i z pewnocijest w znacznie wiksrm stopniu
/,ltlczony ni podstpnl Jednak z chwil, gdy jego brzuch jest puslv, staje si innym zwierzciem - emanuje instynktown energi
1llzctrwania. Nawet twoja podwrkowa wiewirka wyczuje t subtrllr rnic. A jednak jestemy lepina to, co w wieciezlierzt
|l, ( wyl,anym, czelwon}ryn wiatemostrzegawc,,rn.
()to przykad z:lierzcej energii, ktr prawdopodobnie znaj
rllit,szkary poudnia. Wletrrie dni na Florydzie, wLouisianie czy
,,llrl Karolinach moecie dostrzec ogrolnne aligatory lece nabrze1i;rt,lr bagien i wygrzewajce na socu swoje skrzaste cielska - cz.il() na bardzo drogich, eksklu,rvnych polach golfowych! W tym
tiitlllym czasie gracze spaceruj zaledwie kilka metrw od nich. Cza1llt,, urawie iwie wpenym szczciukorzystaj ze socahl
,llxlk przerajrych gadw Drobniutkie, starsze panie spacerlze
rwtlimi miniaturowymi pieskami po ciekachbiegnrych wzdu
lll,zcgu bagna. O co tu chodzi? To proste. Zwierzta, od wi po
lrritlekie chihuahua, na poziomie insqmktu maj wiadomo,e
rv tlanej chwili straszni drapiery nie s w nasftoju do polowania.
,lctlnego moecie by pewni: ledy zacznie burcze tgn wielkim
\lw()rom w brzuchach, a ich energia przejdzie w tryb polowania, pozrls!ezvierzta w mgnieniu oka stamd znikn. Moe poza gra,,zltmi w golfa. Ale oni nale do najdziwniejszego gatunku
wystpujcego w naturze, ktrego nawet wspczesna nauka nie
1xltrafi w peni opisa.
l l r

1
7

R)ZDZ|A

ZAKLINACZ PSW

Energia w wiecieluilzi
My, ludzie mamy na poziomie energetycznym o wiele wicej
wsplne g o ze zwier ztami, ni sko nni j e s t e mypr zy zna. W y obr acie sobie jedn znajbardziej bezlitosnych dungli w wiecie ludzi
- licealn stowk. Pomylcie o niej jak o wodopoju, do ktrego
pwbywajrne gatunki: mog to by na przykad sportowry kujony oraz imprezowicze, pokojowo dzielcy wspln przestrze, Nagle jeden z osikw ,,pr4lradkowo" wpada na mniejszego chopca,
nioscego swoj tac z jedzeniem. Energia wzbudzonaprzeztinterakcj rozejdzie si jak fala po carm pomieszczel. Zap5rtaj znanego ci nastolatka, czy to prawda. Tak samo jestw krlestwie rwierut.
powiedzmy,
zmianaenergii nie musi by tak wyrana jakuderzenie.
e modszy chopiec na stowce ma Zy dzie. Nie zaliczy dwch
testw i ma fatalne samopoczucie. Podnis wzrok i prpadkowo
natkn si na spojrzenie osika. Moe osiek by zajty swoimi sprawami, ale gdy tylko zauwazy osabion energi mniejszego osobnika, dlramika pomidzy nimi zmienia si w uamku sekundy, Tak
interakcj w krlestwie zwierztnazywa si przetrwaniem najlepiej
przystosowanych.

Poszerzmy t koncepcj, wyjdzmy po za szkolnstowk i spjrzmy na spoeczestwo jako cao.WAmeryce, sfusznie czy nie, oczekujemy, eby nasi polityczni prrywldcy, dominujc, emanowali siln
energi, tak jak Ronald Reagan czy Bill Clinton. Niektrzy z lide_

rw, na przy\adTony Robbins, emanuj tak siln, charyzmaczn

energi, e potrafi zaraa otaczajcych ich ludzi. z kolei Mar_

tin Luther King emanowa energi, ktr nazrMam ,,spokojnie aser_
tywn. Jest to idealna energia dla pr,rvdry. Z kolei Gandhi, cho
rwnie by liderem, cechowa si energi o wspczujcej naturze.

Warto zallwa, e na cej planecie tylko przedstawiciele gatunku homo sapiens mog podry,a zamdrym, uprzejmym, wspczujcgn lub penym miociliderem. Ludzie mog pjnawetza
niezrwnowaonymprrywdc, ale to ju temat na oddzieln ksi_
k! cho moe si to wyda trudne do zrozumienia, w wieciezwie_

2,

GDIBYMYMOGLI ROZMAWIA

Z PSAMI

Fidel Castro wygraby z Ma& Teres i zdoby poryq vzywdry. Wrd rwierztmoralno nie istrieje: nie wystpuj pojcia
tltlbra ani za. Patzc na to z drugiej strony, rwierzta dc do
wadl, nigdy nie oszukuj ani nie kami, bo tego e potrafi. Prlly oszustwa zostayby intuiryjnie odsz&owane przez inne osobniki. W wiecie natury liderzy musz otwarcie prezentowa swoj
lriepodwaln si. Zwierzce nolTny, sposoby dziaa i ryttl s
1xldporzdkowane zasadzie przecia najsilniejszych, a nie najsprytI,zt

rl

iejszych czy najuczciwszych.

Sszaekiedy zwrot ,,pachnie strachem"? To nie jest tylko

wyrenie. Zwierzta wyczuwaj wibracje energii, lecz prcz tego
ich najsilniejsrm zmysem jest zapach. W prpadku psw energia
i z.apachwydaj si by ze sob gboko powizane. W rzecrwistoci,kiedy psy si boj, oprniajgruczo analne, rozsiewajc char,rkterystyczny zapach, ktry wikszoinnych zverut potrafi
t,<lzpozna (wczajc ludzi). U psa zmys zapachu czy si z ukatlem limbicznym, czcimizgll odpowiadajcza emocje. Dr Brut:e Fogle w swojej ksice ,,The Dog's Mind" cytuje badania
1lrzeprowadzone w latach 70. ubiegego wieku, w ktrych wykazarro, e pies moe wyczu kwas masowy - jeden ze skadnikw ludzl<iego potu - w steniu milion razy mniejsrym, ni jest to potrzebne
czowiekowi8 , eby poczu ten sam zapach, Pomylcie o czujnikach
wykrywacza kamstw, ktre mog ujawni minimalne zmiany w pot:ie obecn;n na ludzkiej doni. Twj pies jestw istocie b;v.w1rrrr, oddyhajcym wykrywaczem kamstw!
Czy psy faktycznie vykrywaj zapach ludzkiego |ku? Z pewnocimog go natychmiast wyczu. Niezliczone zastpy biegaczy i listonoszy s w stanie prrywoa wstrzsajce opowieci o tym, jak
przebiegajc bdprzechodzc przez posiado,sprawili, e pies
zacz szczeka, warcze, a nawet uniemoliwi im ucieczk przez
pot czy wyjcie przez bram. Moe to rwnie dotyczy psa, ktry
przyl rol obrocy domu i bardzo powanie si z ni utosami.
Zbyt wielu listonoszy oruzbiegaczy nosi blizny wskazujce na to, e
potne, agresy\me psy, naz}rwane ptzeze mnie psami z czerwonej
t:

ROZDZIA2. GDYBYMYMOGL]

ZAKLII CZPSW

powany problem
strefo, trac kontrol. (Psy z czerwonej streS, to
i bdzie o nich mowa w szstym rozdziale),

eby zrozumie,w jaki sposb psy wyczuwaj stany emocjonalktrej mieszka pies
ne, wyobra sobie, e idzieszobok posiadoci,w
z czerwonej strefy. Moliwe, e szczekajqcy pies skrywa tajemnic,
wy jego! Jednak
Tak naprawd moe ba si was o wiele bardziejni
si si
kiedy iuZ sparaluje was strach, w jednej chwili rwnowaga
twoim
w
zmian
Czyby pies wyczuwa szst}T n zmysem
"*i"rriu. energetyczn}Tn? A moe jest w stanie wywszy jakie
systemie
wypozmianywtwoim ciele lub chemii m6zgu? Nauka jeszcze nie
reaguje na
wiedziaa si na ten temat, jednak moim zdaniem pies
e
sprawiy,
psami
poczenie obu cmnikw. Dziesitki lat prary z
motego cakowi pewno,W kontakcie z psem nie

maln co do
stole, Kiedy zaesz blefow a tak,jakby to zrobi przy pokerow;,T n
przewag,
czynaszsi ba, pies natychmiast dostzeg a, e ma nadtob
si
wydosta
Emanujesz energi saboci.Jelitemu psu udaoby
wikzza ogrodzenia, a ty stabysparalowany strachem, istnieje
zignogdyby
n
s"" p.u*dopodobiestw o, e zostabypogryziony,
s
rowa szczekanie i poszed dalej, W wiecieprnody sabi
waciposzo
byskawicznie eliminowani. Nie chodzi o to, czy co
od miliowie lub niewaciwie,ale o to, e waniew taki sposb,
nw lat, na ziemi funkcjonuje zycie,

Energia i emocje
jest jzyk emo,
Najwaniejs zTzeczz punktu widzenia energii
jestesmutny,
e
cji. Oczywicie nigdy nie musisz mwi zwierzciu,
^"riny czy zrelaksowany, poniewa ono dokadnie wie, jak si

akuach drukowanych wwieltl

jak zwierzta
miesicznikach, opisujcych pikne historie o t}Tn,
czttjesz. romySl tylko o licznych

swoich chorych, przygnbionych luh

czsto moprzeryvaiqch aobwacicieli,W tych opowieciach
czego d<lemy przeczyta, e ,,wyg|dao, jakby rwierzwiedziao,

pociesz

a nawet ratoway

ROZMAWIA Z PSAMI

wiadczawaciciel".W /m miejscu chc ci zapewni, e to prawtlt: tak, te zwierzta dokadnie wiedz, co czujich waciciete.
ea-

tlltnia przeprowadzone przez Francuzw

wykorzysfia zmys powonienia,

aby

wykaz

e psy potrafi

ronlni stany emocjonalne

wystpujce u ludzig. Nie jestem naukowcem, ale po dziesitkach

lirt wsplnego

cia z psami nie mam najmniejszej wliwoci,e

one
wyczu
nawetnajsubtelniejsze zmiany energ elczrreoraz
1xltrafi

u otaczajcych je fudzi. oczywicie zwierzta nie s

stanie zrozumie kontekstu naszych problemw, nie wiedz, czy
titsze cierpienie spowodowane jest rozwodem, utra prary
lub portli,la. Te, jakze ludzkie, sytuacje nic dla nich nie znacz.A jednak
te
rvltniesytuacje s przycTqami emocji, a emocje s uniwersalne.
lrltlchory i smutny jest po prostu chory i smufiry, bez wzgldu na
tll, do jakiego nale gatunku.
t,Ittocjonalne

r,t,
t

Zwierzta s dostrojone nie tylko do innych zieru|ale najprawrlrlpodobniej potrafi rwnie odbiera energi ziemi. Historia jest

anegdocznych opowiecio psach, ktre przeczuw ffzsieziemi lub kotach ukrywajrych si w piwnicach na dugie godziny
1l.zcd nadejciemtornada.W 2004 roku, p dnia przed przejciem
lllrtl Floryd huraganu charley, czternacieelektoniczni e zaobrczlirlwmych rekinw, ktre wczeniejnigdy nie opuszcz terytorium
}ilrrirsoty, nagle skierowao si na gbokie wody pomylcie
o straszrlyrt-r ataku tsunami, ktry mia miejsce w AiPoudniowo-Wschodtrit,|w tym samyrnrokulo .Zdaliemnaocznych wiadkw
na godzin
dotarciem
fali
do
brzegu,
1l.zt,d
oswojone sonie, ktrych urwa si
11.1na

rriir

rl lrtdonezji do turystycznychprzejdek, zacz

ryczei nawet polrvway acuchy, uciekajc nawyejpoooneteren; W cm
regiottn,r,erztazicew zoo ucie do swoich schronie i nie chciay
; rrit,h wychodzi. psy odmawi pjcia na spacer, a setki
dzikich
lrvit.rzt w Parku Narodowym Yala na Sri Lance, w tym leopardy,
ty1ilvsy, sonie, dzikie winie,jelenie, bawoy bofire i my, rwnie
rr,,it,ky na tereny bezpieczrrie pooone'l . oto przykady
cudw, jakirrli llieustannie zadziwia mnie Matka Natura, dajc wspani.
prryl1,1rly dziaania potrego jryk" energii.

RCZDZLA

ZAKLINACZPSW

Jedn z najw ejszy ch rzeczy wach zap amitania j est to, e

wszystkie. nrierzta z twojego otoczenia _ rulaszcza te, z ktr)rmi
dzielisz cie - odczytuj twoj energi chwila po chwili, przez c
dzie.ocrwicie, moeszmwi wszystko, co ciprzyldzie do gowy,
ale twoja energia nie moe kama inie robi tego. Moeszwzycze
do upadego na swojego psa, eby zszed z tapczarrv, ale jelinie
wysyasz energii przyrvdcy - jeligdziew gbi duszy wiesz, e
pozrvolisz mu tam zosta, o ile zwierz bdzie ci odpowiednio dfu_
go baga - to pies z pewnocisprawdzi, czy rzeczywicie jeste
absolutrrie pewny swojego zdaa. Pies bdzie siedzie na twoim
tapczae tak dugo, jak dugo mu si spodoba, On dobrze wie, e
psy czsto uznaj gonekrzyki
z twoich krzykw nic nie w}rriknie.
pobudzonych i rozemocjonowanych Ludzi za u- niezrwnowae_
nia _ i albo twoja furia nie robi na nich wrenia, albo boj si two_
ich atakw. Jednak z pewnoci nie bd kojarzy takiego zachowania
z reguami dotyczqrmi korzystania zkanapy czy tapczanu!

0sobowo spokojnie asertywna

Skoro ju wiesz, na cz.q polega potny jzyk energii, moint
kolejnym zadaniem bdzie pomc ci zrozlmie, jak go zaprzgn
do dziaania, aby wzmocni i poprawi komunikacj pomidzy tobi1
a twoim psem. Pies potrzebuje zaledwie kilku sekund, eby okreli,.
jaki rodzaj energii od ciebie pynie, zatembatdzo wane jest, aby
by konsekwentry. Przebywajc ze swoim psem, powiniene przez
ca czas emanowa spokojnie asertywn energi, Spokojnie aser
tywny prrwdca zawsze nad sob panuje.
Obecnie sowo aseryru)ny pr4rwouje liczne, nie zawsze pozrytywne skojarzenia. Moe dlatego, e jest tak podobne do sowa agrtl
syll?tly Jednak ich znaczenia s skrajnie rne. Pomyl oludziaclr
znanych ci z mediw Bez wzgldu na to, jakie s twoje politycznt,
przekonania, musisz przyzna, e Bill O'Reilly jest typem prezentu,
jcym gniewn agresj. Wykrzykuje ,,Zamkj si!", przerywa wyprl"

2.

GD\TYMY MoGtI

Rozvwn z psell

rvictlzi irrnych i prbuje si narzuci swoje zdae. W wikszoci

1,r,zypadkw postawa gniewnej agresji bdzie obraca si przeciwko
lrrllic - nie jest to efektywny sposb osigania celu i zderydowanie
rllc jcst dobry dla twojego cinienia.Pies posugujcy si gniewn
,l1ircsj nie zostanie dobrm prrywldc stada, poniewa inne zwiel rt;lir bd go postrzega jako niestabilnego emocjonalnie.
W mojej pracy nie spotkaem zbyt wielu osb spokojnie agre,,t,lvtrych, cho prrpuszczam, e
nanvrrrona by okreliprze,lrvrtikw Jamesa Bonda, ktlrzy bez zmruenia oka byli gotowi
rr vsltdzi w powietrze c wiat.Tak czy owak, energia spokojnie
,l|it,(,spwra nie jest c4nnaturaln},ryn w odniesieniu do zywych stwol tt,it, poza czowiekiem.
co mona powiedzie o osobowociach spokojnie asertywnych?
lil liderzy zlvierzcego wiata.Wrd ladzibardzo trudno spotka
,,,,rllly o takim charakterze. Jeli ju ktoprezentuje takie cechy, za,,rlvt,zaj na|e do osb najsilniejszych, robirych najwiksze wraerlrl i tlsigajcych najwiksze sukcesy. Oprah Winfrey - najwikszy,
tr llltlim odczuciu, wzr profesjonalizmu - jest uosobieniem energii
x l<r nie asertpr.nej. Jest zrelaksowana, zrlwnowaona, lecz bez
rr,111lienia silna i zawsze ma wszystko pod kontrol. Wszdzie, gdzie
,,rt;
1ltliawi, ludzie reaguj na jej magneLyczn energi, dziki ktrej
,,l,rllr si jedn z najbardziej wp\rvowych i najbogatszych kobiet na
,,

,,

l j

t1,1t.t'ie.

l{clacja Oprah z jednln z jej psw, Sophie, to jednak osobna

lrtrlrlt,ia. Podobnie jak wiele wysoko postawionych osb, ktre mnie

.,,rtlrldni abpn im pomg uregulowa relacje zpsami, Oprah

problemy zokarywaniem tak przeze mnie zachwalanej spol,,l;rlt,j asertywnociw stosunku do Sophie. Na przestrzeni wielu lat,
,,,l kit,dy pomagam ludziom oraz ich psom, zauwaem, e wielu
Irrlcrriq takich jak: dylrektorzy, szefowie, gwiazdy fiImowe, lekarze,
;,r,rrvtticy, architekci, nie ma najmniejszych trudnoci z dominacj
,,r,rz l<ontrolw miejscu pracy, ale w domu pozwalajna to, ebypsy
,, , lrr ltlziy im na gow. Tacy ludzie czsto uznajswoje relacje z psarrlr zir jedyny obszar, wktrym mog sobie pozwoli na okazanie
rrrr,rllr

T
ZAKLINACZPSW

agodniejszych cech charakteru. Dla czowieka ma tobez wienia

ogromn wartoterapeutyczn, ale psu taka postawa moe wyzdzil<rrywd. Twj pies duo bardziej potrzebuje prrwdry stada
ni kumpla. Jelijednak poszukujesz wzoru postaci cechujcej si
energi spokojnie ase^yn, wcz program ,,Oprah Winfrey Show"
i zobacz, w jaki sposb Oprah odnosi si do swoich gocii widowni.
Wchodzc w interakcje ze swoim psem, kotem, szefem czy dziemi,
powiniene dwaniedo takiego rodzaju energii!

Jak czego nie potrafisz, chocia poudawai

Co zrobi jeliz natury nie jeste osob spokojnie aserrn? Jak
reagujesz, gdy niespodziewanie pojawia si problem? Czy masz tenden-

cj do taktowania problemw tak, jakby by to ataki na ciebie? To

prawda, e energia nie kami ale energia i sia mog by skoncenftowane i konfuolowane, Biofeedback, medytacja, joga oraz irme techniki
relaksacyjne s zrakomiqrmi metodami, pomocngni w nauce lepszej
kontroli nad wysyan przez ciebie energi. W modociprzez osiem lat
intensyrrrie trenowaem judo, dziki czemu kontrolowanie energii
umysu stao si moj drug rratur. Jelijestenerwo!v},, zal}niony
albo reagujesz zbytemocjonalnie, wspomniane techniki mog wp\m
na dunrrian twojego zachowania w stosunku do nvievt domowych. Nauka korzystaniia z wewntznej mocy energii spokoje asertywnej ma rwnie pozytywny \pyw na twoje zdrowie, a take - co
mog zagwarantowa - na stosunki zludrnil
Kiedy moi klienci czuj si zablokowani w ffakcie nauki energetycznego kontaktu ze swoimi psami, doradzam im, eby wykorzystywali wyobrani oTaz techniki wizualizacji. Wydano mas
doskonch ksiek, traktujrych o rozwoju, psychologii i filozofii,
ktre mog by pomocne w wykorzystaniu mocy umysu w wysikach zmierzajcych do zmiany zachowania. Autorzy, ktlrzy mieli na
mnie najwikszy wpyw to dr Wayne Due Tony Robbins, Deepak
Chopra i dr Phil McGraw. Rwnie techniki aktorskie opracowane

]R)ZDZIA 2. GDyBYMY MOGLI Rozlr,twI z

psnt

81

przez Stanisawskiego czyLee Strasberga rnogokaza si doskonarn wsparciem przy transformacji twojego stosunku do wiata.
W pierwsrm sezonie moich wystpw w programie ,,ZaHinacz

psw" na kanale National Geographic miaem okazj pracowa

zprrypadlem, ktry by znakomitgn przykadem na to, jak sia
wizualizacji natychmiastowo transformuje nasz energi i rwizl<
z psami.
Sharon i jej m, Brendan opiekowali si Juliuszem, sodziutkim, kochan;rm mieszacem pitbulla i dalmatyczyka,ktlry niestety, odkd tylko pojawi si w ich domu, ba si wasnego cienia.
Kiedy wychodzili z nim na space piesprzez ca drog drai szed
z podkulonym ogonem. Gdyby q,lko nadarzya si okazja, natychmiast zwiaby do domu, gdzie czu si bezpiecznie. Gdy przychodzili
gocie,Juliusz szfwnia ze strachu i znika pod meblami. Kiedy
pracowaem z@mestwem, zauwafem, e Sharonbardzo si
boi za kadym razem, gdy Juliusz wyglda na wystraszonego lub
kiedy wciga mu smycz na spacerze. Bya tak przejtaJuliuszem, e
prbowaa go uspokoi, korzystajc ze sw, a kiedy to nie pomagao, podnosia rce do gry w gecie bezradnoci. Dla mnie byo oczywiste, e Juliusz dostosowa si do zalknionej energii Sharon,
zintensyfikowanej przez jego wasny strach.
Kiedy Sharon powiedziaa mi, e jest aktork, zdemsobie spraw, e dysponuje potnylrn narzdziem, z ktrego w ogle nie korlsta. Najlepsi aktow ucz si siga gboko do swojego wntrza,
ab;, wykorzysta uczucia, mylii wyobrni do wcielania si w inne postaci i mc byskawicznie przeskakiwa z jednego stanu emocjonalnego w inny. Poprosiem Sharon, eby signa po ten sam
zestaw narzdzi, z ktrego korzysta, kiedy wystpuje na scenie lub
w fiImie. Zaproponowaem, aby skupia si na bardzo prostyn aktorskim zadaniu, polegajcym na myleniu o postaci, ktr uznaje
za spokojn i aserrn.Z lwagi na swoje wyksztacenie Sharon
natychmiastzrozamia, o co j prosz. Powiedziaa bez cienia wtpliwoci: ,,Kleopatra". Zasugerowaem, etry stawaa si Kleopatr
na kad}rm spacerze z Juliuszem.

ZAKLINACZPSW

RoZDZl, 2. GD\T]YMY MOGLI ROZMAWIA Z PsAMr

Byem niezwykle przejwwidzc jak wyglda jej pierwsza prba

odegrania Kleopa0ry. Sharon spacerujc z Juliuszem, zacza wy,
obraasobie, e faktycznie jest kleopatr. Na moich oczachjej syl_
iz
wetka si wyprostowaa, pierwypia do przodu, Uniosa gow
jakby bya
wadcrrn w}.razem twarry rozejrzaa si dookoa, tak
krlow wszystkich wok. Dziki wiczonym przezlata umiejtno_

ciomaktorskim uwiadomiasobie wasn si oraz pikno i w

jej pies,
naturalny sposb oczekiwaa, e wszysry, a ju szczeglnie
bd spenia kade jej czeelJuliusz ocnwicienigdy nie aczsznie
cza na zajcia z aktors twa, al e poniew a wy czu zmian energii,
mia innego wyjciani zosta sceniczn;rm parb:terem w krlewskiej
fantaiSharon.Wt}"rnmieszacupitbullazda|maclrykiemnaspia bskawiczna zmiana. Kiedy dotaro do niego, e spaceruie
jego lku si zmniejz low, natychmiastsi zrelaksowa, a poziom
na
smyczy prowadzia
gdyby
szy. C6,jaki pies odczuwaby strach,
go wszechwadna Kleopafia?
poEzebowali wieltl
Juliusz i jego wacicieleciko pracowali.
ju camiesicy codziennych lczeit,jednak po roku pies czu si
kiem pewnie na spacerach, a obecnie wita si z obcymi przychodz,

do domu - a wszystko dziki mocy spokojnie asewnegtl

prrywldztwa oraz niewielkiej pomocy ze strony Kleopatry,

c},,rni

Energia spokoinie pO

sisz zrobi z psa zombie czy niewolnika. Oznacza to, e pies jest
zrelaksowany i receprrny Jest to energia uczniq ktrzy
waciwie zachowuj si w klasie albo ludzi obecnych w kociele.
kiedy
prowadz seminaria na temat zachowania psw, zawsze
dzikuj
rnoim suchaczom za to, e znajdujsi w stanie spokojnie
posfusznym, cechujqrm si otwartym umysem oraza&vocr
komuniko-

wania si z inn;rrni uczestnikami zaj. Kiedy si nauczyem, jak

by
spokojnie posusznyrn w stosunku do mojej ony,
wmoim mae-

stwie naspia 1 OO-procentowa pop.u-ui

ebyludzie i psy mogli si skutec"rrie porozumiewa, pies
musi
.manowa energi spokojnie posuszn. Dopiero wwczas
czowiek

rlloe sprawi, e pies go posucha. Nawet kiedy pies

zajmuje si
1xlszukiwaniem i ratowaniem lud.zi, rwniewedy nie jesiasertyrvrry, tylko aktywnie posuszny. Cho zadanie
psa ratowniczego polega
lra prowadzeniu - przecieraniu szlaku, przeciskani,,
*i p."", g-zrlwiska i podaniu przed ratownikiem, jednak chwil
p.""d uL";
l1liekun siada z psem i czeka, a nierz znajdzie
si w posusznym
s(anie umysu i dopiero wwczas daje sygna
do rozpoczcia poszul<iwa. Rwnie psy, ktre pracuj zludmi niepenosprawnymi,
lllusz by posfuszne tym osobom, nawet wwczas, gdy
waciciele
sl1 niewidomi albo przykuci do wzkw.
r

lu zna

jest
Waciwenergi dla psa, ktry nie jest prrywdc stada,
ja w rc"
energia spokojnie posuszna. Jest to najzdrowsza energia,
|acji ztob moe emanowa pies. Kiedy ludzie przychodz do Cen"
trum Psychologii Psa i obserwuj, jak funkcjonuje stado, czsto sl1
zdumieni, jak agodna przez 9}o/o czasu moe by grupa czterdzie,
stu, a nawet pidziesiciu psw. Dzieje si tak dlatego, e mojt,
stado skada si ze niwnowonych, spokojnie posfusznych psw,
jak
Sowo ,posuszny" ma negawne konotacje, podobnie
"aser,
poddaczy, Nie chodzi o to, e mttoznacza
nie
Posuszny
wny".

Jzyk ciala
Twj pies nieustannie ci observrrje i odbiera twoj energi.

)tlczye rwnie mow ciaa. Psy wykorzystuj mow

ciaa jako
1,,tlcn ze rodkw komunikacji. Jednak wane, by zapamitie, iz
t

,lrla rwnie jest funkcj wysyanej przez nie

energii. Czy pamit;rsz, jak w przykadzie z Juliuszem samo mylenie
o Kl"Jput"r"

nspirowao Sharon do przyjcia bardziejwyprostowa.,e1, dumEnergia zasila mow ciaa, zaz drugiej strony
lll()wa ciaawzmacnia energi. Te dwa elementy
s ze sob cile
rl

I i

lrt.j postawy?

1llwizane.

ROZDZ|A2, GDYBYMYMOGLI

ZAKL]NACZ PSW

Moesznauczy si interpretowa mow ciaa twojego psa, korzystajc z vzualnych wskazwek wysyanych przez twojego pupilka. Trzeba jednak pamita, e rne energie mog wpm na
okrelonpostaw ciaa. To tak samo jakz ,rni nieznon}rmi sowami w jzyku angielskim, okrelanymi mianem homonimw. S to
sowa, ktre brzmi tak samo, ale oznaczaj co innego. Na przykad
red i red|ub flea i flee1z. Ludzie nie posfugujcy si angielskim od
dziecistwa potrzebuj troch czas|t, eby nalczy si je odr6nia.
Wszystko, rzecz jasna, zale od kontekstu. Znaczetie wyT azu determinuje sytuacja, wjakiej si go ltywa. Podobnie jest zpsami
i mow ich ciaa. Pies z uszami pooonymi po sobie moe prezento-

wa spokojne posfuszestwo, ktre jest odpowiedni energi dla

czonka stada. Ale moe take pokanwa, e si boi. Pies wdrapujcy si na innego moe okazywa dominacj, ale moe to by rwnie objaw najzr,vyklejszej zabawy. Energi zawsze kreuje kontekst.

|'JIin dominacja

Czy mog ci powcha?

Jak ju wczeniej wspomniaem, wrd psw zapach rwnie
moe peni funkcj jzyka, Nos twojego psa - miliony razy czulszy
od lwojego - dostarcza mu ogromnej liczby wanych informacji na
temat otoczenia oraz innych, znaj&cych si w pobliu zwierzt.
Zapach okolic odbytu psa jest jakby jego imieniem. Kiedy spotykaj
si dwa psy, wzajemnie obwchuj sobie lncztuowia, traktujc to jako rodzaj powitania. Poniewa psy nie korzystaj zksiek
telefonicznych, daj zna inn;rm psowa,rn, gdzie mieszkaj, obsikujc drogowskazy, takie jak krzaki, drzewa, kamienie czy paliki.
Kiedy suczka ma cieczk, oddaje mocz i rozsiewa zapach po caym
swoim terytorium. Jest to rodzaj ogoszenia, w kt4rm zaprasza
wszystkie samce z okolicy13, a te mog si zjawi pewnego ranka,
budzc zdumienie wychodzcego do pracy wacicielasuczki. Rwnie dziki zapachom psy potrafi dowiedzie si o chorobie innego
osobnika lub o qmr, co takiego zjad towarzysz ze stada. Jeeli cho-

I'zujny relaks

ROZMAWIA Z PSAMI

85

86

ZAKLINACZPSW

RozDZ|Az. GD\TYMYMOGU ROZMAWIA

Z PSAMI

,li rl badania przeprowadzane nad psami i ich zdolnoci wywszerttll zmian emocjonalnych u ludzi, naukowry od wielu lat sta si
rtozttmie cudowny potencja psiego nosa, ktry rozra niezlli, zrllr ilosubtelnych informacji. We wrzenia2OO4 roku,,British
l\lt,tlical Journal" opublikowa wyniki bada udowadniajqlch, e
l}sy potrafi wywszy raka pcherza w prbkach moczu w co najlrrrricj 41olo prrpadkw14. Wcigu wielu lat odnotowano szereg
;u,tlrlbnych cudownych wyczpw, jednak obecnie naukowcy podjll ;lkty"wrr prac majc na celu wyjanienie,w jaki sposb psy
lrl,l<rywaj choroby w znacze wczeniejszych stadiach n najnorl lczcniejs 4l sprzt diagnosczlry
Sszaechyba o tomografach komputerowych, w ktrych pat,lctltptzez jakiczas le, po crym otrymuje si diagnoz caego
,,r.llt? Bardzo podobnie jest z psami, kiedy stykasz si z nimi po raz
;lict,wsz/. Wykorzystuj wch, aby ci zeskanowa izbada stan
zrll,tlwia caego twojego ciaa, i dowiedzie si, gdzie ostatrrio bye
l t,rl porabiae.Zgodnie z psi etykie powiniene to zaaprobowa.
W rnoim Centrum Psychologii Psa, kiedy nowy pies docza do stali r, trprzejm ociz jego strony jest brak ruchu, podczas gdy inne psy
1xltlchodz igo obwchuj. Jelipies stoi spokojnie ipozwala si
lllllym wcha, znacznie atwiej uzyska akceptacj w stadzie. Jeli
.l1lrribuje odej,inne psy pobiegn zarrim, anie dokocz proce,lrrry obwchiwania. Kiedy pies nie daje si obwcha i jest agre:iywnyw stosunku do innych psW oznaczato,ewykazuje postaw
.rslxleczn. Jest to pies, ktry gardzi dobrymi manierami, podobnie
jlrl< ludzie, kt1rzy unikaj podawania rki przy powitaniu. Kiedy
i;rl<iczowiek przychodzi do mojego Centrum i wchodzi pomidzy
l)sy ze stada, one zacrynaj zachowywa si w stosunku do niego
1xltlobnie jak do innych psw. Wielu ludzi to peszy, a nawet ptzerazll, gdy czterdziecibardzo gronie wygldajrych psw podchodzi
i rozpocryna obwchiwanie. W takiej chwili nie naley si patrze
llil psy ani ich dotyka, za to psy powinny mie moliwootoczenia
i 1xlwchania nowoprzybyej osoby. Jest to jedyny komforbowy sposrill, w jaki psy mog pozna si z przybyszem. Dotyczy to wszystr

Spokojne posuszeshno

Strach (ogon pomidzy nogami)

'l
I

ZAKI-INCZ PSW

kich gatunkw - poznanie irozrnienie moliwe s dziki zapachom. Dla moich psw nie jestem Cesarem. Jestem prndc ich
stada, a to cilewie si zzapachem i energi Cesara,
O ile wchanie jest dla twojego psa metod, dziki ktrej moe
cirozpoznawa, o tyle emanowanie waciwenergi jest kluczem
do objcia roli przywdcy stada. Koncepcj pr,wdry stada b-

ROZDZIA

3.

Psychologia p a

dziemy si j eszcze zajmowa,poniewa jest to kamie wgielny zdrowej relacji z psem. Jednak na pocztku waniejsza jest wiedza o tym,
e pies nie postrzega wiata w taki sam sposb, w jaki ty go widzisz.
Gdy tylko rrauczysz si widzie w swoim psie przede wszystkim
nlierz, a nie czrorononego czowieka, zaczniesz lepiej rozumie
mow jego energii - naprawd us}yszysz, co do ciebie mwi.

Kozetka nie jest potrzcbna

\ [ fpoprzednim rozdziale okreliemi omawiaem energi jako

V V .odzaj komunikacji pomidzy czowiekiem a rwierztami. Czy

ltlasz tego wiadomo,czy nie, ty i twj pies nieustannie komunilttrjecie si ze sob zapomoc energii, mowy ciaa iwydzielanych
zrpachw Ale wjaki sposb zinterpretujesz sygn ktre wysya
twoja suka? Skd wiesz, e wysyasz w jej kierunku waciwyrodzaj

t,rrergii? Wszystko zacrqa si od zrozlmienia psychiki psa - poprzezwczucie si w natur twojej suki i prb zobaczenia wiata jej

oczami.

Ludzie z Saturna, a p y z Plutona

-^

vlc

Uw^A P^N, E PANA MATKA To sUK^.-

Jeeli mizek ma osign prawdziw harmoni, nie moe by

jcdnostronny. Musz by w nim zaspokajane potrzeby obu stron.
|'omylcie o zvizku kobiety imczyzny. Kiedy si oeniem, potrzebowaem spolo czasu, eby si zorientowa, e jako mczyzna
J)ostrzegam wiat zupenie inaczej ni moja ona,vdzcarzeczyvstopo kobiecemu. To, co sprawiao, e czuem si zadowolony
i szczliwy w zvizkl, nie przyrrosio szczciai zadowolenia mo|ej onie. I mielimy powane problemy dopty, dopki zaspokaja-

'!
ROZDZIA

ZAKLINACZPSW

em tylko swoje potrzeby. Zachowywem si w taki sposb czciowo dlatego, e byem samolubny, ale przede wszystkim nie wiedziaem, e monainaczej.
Jelinie rozumiaem psychiki najwniejszej kobiety w moim
cia,jak mogem skutecznie si z ni komunikowa? Moemy nigdy nie porozumie si z drug osob, azvizek bez porozumienia
z pewnocizakoczy si rozwodem. Musiaem przeczyta bardza
duo ksizek na temat psychologii rwizkw, eby nauczy si widzie wiatoczarri llusion. Uwierzcie, moje wysiki zaowocoway
wielkimi zmianami w nasz}ryn maestwie.
Moim celem jest pomoc w przeprowadzeniu podobnych, pozytywnych zmianw,,maestwie" z twoim psem, dziki zrozumieniu
jego prawdziwej natury. I tylko dziki tej wiedzy moesz poczu ten

rodzajmidzygatunkowegozvizku-prawdziwegorwizkumidzy
czowiekiem i zwierzciem - zajakim tskni twoje serce.
Pierwsze niewaciwezaoenie, jakie przyjmuje w odniesienitr
do swoich psw wielu klientw, jest podobne do nieporozumienia,
jal<te zdarza simczyznom w relacjach z kobietami - i jedni, i dnldzy zakadaj, e umysy stron pracuj dokadnie w taki sam sp(F
sb. Wikszomioniklwrwiev.tusifuje kontaktowa si ze sw;mti
pupilami, wykorzystujc psychologi czowieka. Bez wzgldu na ras,
z jak maj do czynienia - czy to owczarek niemiecki, dalmaty
czyk, cocker-spaniel, czy golden retriever - tacy ludzie paaz na
wszystkie psy jak na pokrytych sierciczteronogich ludzi. Wydajc
si, e takie uczowieczanie zvierzcia jest cakowicie naturalnt,.
poniewa ludzka psychika jest dla nas podstawoqn ukadem od
niesienia. Wychowyvano nas wprzekonaniu, e wiatnaley drl
ludzi i powinien funkcjonowa zgodnie znaszwol. Jednak pomi
mo caej naszej inteligencji nie udao si nam skorygowa Matki
Natury. IJczowieczanie psa jest rdemwielu problemw, ktre slir
ram si rozviza. Taka postawa sprawia, e pies czuje si niezrw
nowaony, co prowadzi do braku spenienia, a w kocu do kopot(lw
z zachowaem. Bezustannie jestem proszony o to, eby zaj sir;
psem, ktry waciwiepeni rol waciciela,wykazuje cechy doni

rrlrtji, przejawia agresj

3.

PsYcHot.o(lIA PsA

91

lub obsesje, plzez co wprowadza do domu

t,ltitos. Czasami te same problemy cign si latami. Czsto zam

rly wacicielsuczki stwierdza: ,,Ona myli, e jest czowiekiem i na
tvrlr polega

problem". Ale to nie prawda. Zapewniamci, twoja sucz-

li;r bardzo dobrze wie, e nale do psowatych. Problem polega na

lyrn, e o rm nie wiesz.

0dmienna historia,
inna teraniejszo
Zwierzta i ludzie ewoluowali niezalenie od siebie, w odmienlry sposb, majc innych przodkw, ronvijajc rne zale i wady,
x l rrragajce p rzetw a w t},rm wiecie. Profesor Marc D. Hauser w swo-

ksizce ,,Wild Minds: What Animals Really Think" opisuje rne

t,wierzta, ktre maj odmienne ,,zestawy narzdzi mentalnych"15 .
|'rldoba mi si porwnanie do ,,zestawu narzdzi", bo dziki niemu
nt<>naw prosty sposb ztonlmiewielk rnorodnonatury. Nielilrire z narzdzi s dostpne wszystkim, na przykad opisany wczeslricj uniwersalny jzyk energii. Inne s specyficzne i ograniczaj si
rlrl jednego gatunku. Wiele narzdzijest podobnych - na przykad
rvch - ale u jednych gatunkw mog odgrywa zasadcz ro|,
;t,eli chodzi o przetwanie, a dla innych s mniej wne.Kade z ch
;r,j

,,wolucyjnych natzdzi docza do zestawu umiejtnoci danego

l.wierzcia i odpowiednio kady z gatunkw ronija wyjtkowy rorlzaj psychiki.yru maj wasn psychik. Sonie swoj. Chyba nie
llt,zekujesz, e jaszczlrka bdzie mie tak sam psychik jak czowiek, prawda? Dzieje si tak dlatego,e jaszczurka ewoluowaaw calirlwicie innym rodowiskui prowadzia zycie cakowicie odmienrre
,ltl czowieka. Jaszczurki s stworzone do penienia innych nt my
lirnkcji. Wracajc do analogii wzestawie narzdzi, nie bdziesz ra,,zcj oczekiwa od lekarza, e na sal operaryjnzabierze narzdzia
rrlrlece do programisty komputerowego. Nie spodziewasz si po
lrydrauliku, ktry ma naprawi umywalk, e prmiesie zestaw na-

ZAKI-INACZ PSW

rzdziwaciwyskrzypkowi. Te osoby korzystaj z odmiennych narzdzi, poniewa wykonuj r6ne zawody. Choci psy i ludzie otl
tysiry lat ewoluowali w bliskim ssiedztwie - moe nawet we wsp
zalenoci- psy maj wbudowane inne zadania ni te, ktre naturir
pzygotowaa dla ludzi. Pomyl o tym. Dlaczego miabyoczekiwa,
e umys psa bdzie funkcjonowa podobnie do twojego, zwaywsl,y
na wymienione wczeniej rnice doczce pracy i narzdzi?
Kiedy lczowieczamy psy, to si od nich oddzielamy. Uczowit,
czajc, moemy je kocha na ludzki sposb, ale przez to nigdy nit,
nawiemy z nimi bliskiej relacji. Nigdy nie nauc,Tny si ich ktl
cha za to, kim i crym sw rzeczyvstoci.
Moe si wydawa, enakartach tej ksiki, w moim progranlir,
telewizyjnym czy w trakcie prowadzonych przeze mnie seminari'lw
powtarzam wci to samo:,,Psy nie myltuk juk ludzie",,,Psychiklr
psw to nie ludzka psychika". Jeliju wystarczajco si tego nasrr
chaei zaczynasz odnosi si do swojego psa jak do psa - gratulu ir;.
Oby tak dalej! Jednak bdziesz zdumiony |iczb moich klient(lw
i setkami tych, z ktrymi rozmawiam bd koresponduj. Jest lrl
ogrornna liczsa osb, ktre nie chc zrezy1nowa zwyobraenia,
zgodnie zktlrym psy s jak inteligentne ludziki. Wacicieletrak
tuj psy jak swoje dzieci i ewentualna zmiana sposobu myleniir
wywofuje u nich strach i obaw, e zamiast pogbi wi z pupiltr
mi, utrac ten zlllizek Na jednl,rn z moich seminariW w czasit,
przeznaczonymna pytania i odpowiedzi, podniosa si pewna przy
gnbiona kobieta i zapytaa: ,,Czy zdaje pan sobie spraw z tego, i,r
wszystko, co pan tutaj powiedzia, jest cakowicie sprzeczne z tylll,
co myIelimyna temat psw?". Zwrlciem si wwczas do sucIrir
czy; ,,Ladzie,bardzo was przepraszam". Niektrzy z moich klient(lw
s naprawd zaamani ipacz, gdy mwi, e aby rozviza problt,
my z psami, musz zacz postrzega i traktowa swoich czworontl
nych towauyszy w sposb cakowicie odmienny od dotychczasowcgr l,
niejednokrobrie utrwalane1o przez lata. Czsto wychodzc z ktlll
sultacji, boj si, e pies, ktrego waniespotkaem, nigdy nie tlrl
stanie szansy na spokojne, zrwnowaone ycie, poniewa jcgrl

ROZDZIA

3.

PSYCHOLOGIA PSA

l,rciciel nie zamierza si zmieni. Jelito czytasz i obawiasz si, e

;t,stt,jedn z takich osb, nie zaamuj si. Pomyl,e poznawanie
;,r,rwdziwej natury twojej suczki moe okaza si now, ekscytrrjc
1,1,zygod! We pod uwag fakt, e zostaeobdarzony wielkim przyrr

llilcjtlm wsplnego cia ipatrzenia na wiatoczami wyjtkowej

, ,,,lrlttkini cakiem innego gatunku! Pamitaj, e obiecujc sobie
,,rltilln, obiecujesz jtake twojej suce. Oferujesz jej szans penego
rr t,l<tlt,iTlstania jej naturalnego potencjau. pozwalajc mu by tym,
,

/\,tll moe si sta, proponujesz innemu yjcemu stworzeniu naj-

t,sz form szacunku. Budujesz tym samym podstawy nowego

ktry jeszcze bardziej was do siebie zbll
"rll:1zku,
( il zatem jest tak odmiennego w psychice psw?
eby zaczto

rr

t,,zttlttie, musimy zbada, w

jaki sposb psowate

rodowi-

,,l.rl rraturalnym, bez ingerencji czowieka. Rni nas

od siebie narr

ll

1xldstawowe zmysy.

Nosy, otryI u zy: w takiei koleinoci!

l(icdy psia mama rodzi mae, szczeniaki maj uksztatowany
,lllvs wchu, ale ich oczy iuszy jeszcze nie funkcjonuj. Pierwsza
l lr,r jllardziej ,rvobea istota w psim zyciu - matka - jest na pocztku
,,,llllvtn zapachem. Przede wszystkim zapachem ienergi. Ludzki
l,,,rvrlrodek take potrafi odrlni zapach swojej matki od zapachu
trrtrvt,lt osb, zatem rwnie wrd ludzi zmys wchu jest bardzo
|,,lrllttyl6. Jednak dla nas nie jest to najwaniejszy ze zmysw Dla
,,,lrlwieka najwaniejszy jest wzrok: zobaczy to zrozumie. Kiedy
lr,,lyszysz, e jakifacet, ktry nazywa si Cesar Millan, potrafi kontrrllrlwa stado czterdziestu psw bez korzystania ze srnyczy, raczej
rrrr tlwierzysz, dopki e zobaczysz. Natomiast dla psa czy suki:
1u,rvllcha znaczy uwierzy. Jelisuczka czegonie powcha, nie
\\ll,,7czyTn ma do czynienia. Do tej chwili obiekt nie jest dla niej
l,,r,r,zywisty Wystarczy porwna: podczas gdy ludzie maj tylko
,,l.rllrl 5 milionw receptorw wchowych w nosie, przecibry doro-

ROZDZIA

ZAzuJNACZ PSW

ich 220 milrionlw. Przewodnicy psw tropirych mog

potwierdzi, e psy maj zdolnowyr,vszenia takich zapachw,
ltO.y"n ludzie nie potrafi lyykry nawet za pomoc najbardziej
sy pies ma

wyrafinowanych urzdze17 - Krtko mwic, szczeniaki rosn, postrzegajc wiatzaporednictwemnosa, ktry jest ich podstawowyn
organem zmysfu,
opr1cz zapachll i energii szczeniak bdzie dowiadczate do_
tyku, z chwil gdy doturla si do mamy, na dfugo przed tym, zanim
jzobaczy.Dopiero pitrracie dni po narodzinach szczeniaki otwie_
raj oczy tzacrynaj widzie wiat,Zkolei zmys suchu zacTyna
funkcjonowa dopiero po dwudziestu dniach od przyjcia na wiatl8 .
A my w jaki sposb najczciejprbujemy porozumie si z psem?
Mwic do niego, jakby mg nas zrozumie,lub wykrzykujc polecenia!

Nos, oczy, uszy. Moi klienci szmczeni, syszc, jak bezustannie

to powtarzam. Ale ja powiem to jeszcze raz: nos, oczy, lJszy, Zapamitajcie. To naturalna kolejno zmysw u psw Chodzi o to, e
od samego pocztku - z chwil rozwinicia podstawowychnarzdzl
potrzebnych do przetrwania - dowiadczenia przerywane przez psy
s cakowicie inne od naszych. Mona powiedzie, e w istocie psy

dowiadczaj innego wiata.

Nawet dowiadczenie narodzin maego szczeniaka jest bardzrl
odlege od dowiadcze ludzkiego noworodka, W pr4rpadku psa
wszystko przenika spokojnie asertr,vna energia matki, Pomylcit:
dla czowieka.wyobracie sobie rol m_
zao porodzie

powym

czyznyi,Oddychaj, kochanie, oddychaj!", Pomylcieo was,ryn ulubion}.rn serialu, gdzie w poczekalni m nerwowo chodzi od ciany
do ciany lub nagle mdleje na widok krwi podczas porodu,
Narodziny pierwszego dziecka s dla rodzicw batdzo stresuj_
cym i nerwowym przeciem. Jednak w wiecie zwierzt jest ina-

czej. W swoim naturalnym rodowisku psia matka nie bdzic

obawia si poro du, potrzebowa lekarzy, piel gniarek, poonyclr
czy terapeutw podtrrmujcych j na duchu, Czy widzieliciekieprl
dy, jak psia mama chowa swoje dziecii oczyszcza z pozostaoci

3.

PSYCHOLOGIA PSA

lrlysku, apotem zacTrya je karmi? To dla niej bardzo osobiste

,acie.Takrne od ludzkich dowiadcze. Podczas porodu obecrr;r jest carodzina: babcia, dziadek, kumi, atake kamera wideo,
t,vltra, kwiaty, baloniki. organizujemy przyjcia z okazji urodzin
rlziccka! Tobardzo pikny rytu, alerlcapomidzy nami a psarlri polega na tym, e w odmienny sposb rczpocTwamy
cie. ycie
1lsir nie jest ani mniej, ani bardziej wne od cia czowieka. Jednak
1rr od pierwszego dnia jest dla psa zupenie innln dowiadczeyT

llit,ln.

Popatrzmy na wczesnoszczenicy rozvvlj psw jak na okno do

rvrttrza ich umysfu. Kiedy szczeniaki s malutkie, matka pozostaje
rv lcgowisku, a maluchy musz j odnale, przyldo niej. Ona
,;;Itna si do nich nie zblia. Kiedy szczenita podrosn,
matka cza,.t,rn si od nich oddala, a nawet je odpycha, gdy
chc, eby si nimi
r;r ja, Najtrudniej bdzie odnaledrog najsabszemu szczeniakorr,,i. Bdzie temianajmniejsze szanse w walce o pokarm. Jelipsia
ltlilma zauwa sabojednego ze szczet, nie bdzie szczeglnie
,l rrie dbaa. Szczeniak moe nawet umrze. Juw tym miejscu moll,sz zobaczy ogromn rnic pomidzy ludzmi a psami. W krle-

rlwie zwierzt wyjtkowo tylko my dbamy o sabsze noworodki.

W stadzie psw nie ma inkubatorw dla wczeniakw. Nie chodzi
ll l<>, e psia mama nie troszczy si o swoje potomstwo, ale o to, e
rv naturalnym rodowiskupsw dbani e ozllaczazapewnieni e przellwania stadu i przyszm pokoleniom. Saby szczeniak, ktry nie
rvytrrmuje trudw codziennoci, nie tylko spowalnia cae stado,
t, w przyszocimoe tozprzesfrzenia gorszy materia gene czllv, podzc kolejne sabe osobniki. cho moe wydawa si to
llltttalne, jednak w naturze sabszy zawsze zostaje wyeliminowany
;,rko pierwszy.
Matka jest pocztkowo dla szczeniaka tylko zapachem i energi
( sam spokojnie asertywn energi, o ktrej czytasz w tej ksi,,t,. Hormon o nazwie progesteron, ktry osiga wysoki pozi om w cza,,i, ci, pomaga wzmocni t spokojn energi, powstrrmujc
llrittk od reakcji tylru ,,ucie albo walcz", dziki czemu moe
,r l

ZAKLINACZ

ROZDZIA

PS\^/

w wiksrm stopniu skupi si na odchow;vaniu szczeniakwlo.

Energia spokojnie asema jest pierwsrm rodzajem energii, jakiej

dowiadczaj szczenita. To waniez energiprzez reszt cia

bd im si kojarzyy rwnowaga i harmonia, Od pierwszych dni
ucz si podania za spokojnie aserty!\mym prrywldc, Ucz si
take postawy spokojnie posusznej, naturalnej roli czonka stada,

cechujcej vat zv,rierzt, a zwaszcza psw. ucz si cierpliwoci.

Jedzenie dla psw nie jest prnwoone samochodem przezkuiera,
Szczenitamusz czeka, a matkawrci do legowiska, eby je nakarmi. ucz si, eprzetrwae to zarwno wspzawodnictwo z ro_
jak
dzestwem z tego samego miotu w walce o dostp do pokarmu,
i wspprac a z matk - ich zaoczn, pierwsz ptrywldczyni stada,

Wlaciwyposb na potkanie z p

3.

PSYCHOLOGIA PSA

dzielimy nasrmi uczuciami. Zazwyczaj, jeszcze zanim pies zorienlrrje si, z kim ma do cmienia, gaszczemy go po gowie. W tej
t,lrwili suczka ju wie, e w ogle jej nie rozumiemy Otr4rmuje take
wytany sygna, e poniewa to my przyszlimydo niej, zawarlimy
lym sampn umow, zgodnie z ktr jestemy czonkami stada, a ona
prry,vidczyni.Czy mamy prawo j obwinia, po tym jak sami zrollilimy tak nieczytelne pierwsze wraenie?
i

8m

Nie jest to ksika traktujca o biologii psw, ware jednak, by

edzie, jaki jest zrv,izek pomidzy umysem a ciaem twojego pupipierwsrm
ta i jakwyglda jego rorw6j_ od szczeniaka do dorosoci.
przewodnikiem, ktrywprowadza psaw ycie, jestjego matka, To ona
jest pierwsz inn isto, ktr spoka szczeniaczek, A teraz porw-

najcie spokojnie aseyn energi emanowanpruezpsi mam z tym,

co zazvyczajsami wysyamy, witajc si z psem, Co najczciej robi"
my, widzc to liczne, spryrriutkie males two ?,Oj ejku ! - I<rzy crymy

gono,wysokim tonem typowym dla rozmw zmaWi dziemi, si psu, ko"y,,Chodrtutaj, malutki!". W ten sposb przedstawiamy
stajc w pierwszej kolejnociz gosu, i to zazslyczaj gosu bardzo pod-

ekscytowanego, przesyconego emocjami. Emanujemy pobudzon,

emocionaln energi, ktra jest crqkracowo r6nym od energii
spokojnie asewnej. Taki rodzaj energii jest nie tylko niedobry ale
czsto wrcz niekoruystny dla psa. Zatemju na samyn pocztku
pokazujemy, e nie dysponujemy podanw tej sytrracji energi,
Co nastpuje pnlej? To my zbliamy si do sucz a nie odwrotnie. Podbiegamy do rwierztka, schylamy si do jej poziomu

Niadciwysposbwitaniasiz

psem Waciwysposb witnia

si z psem

Odegmy scenariusz pierwszego spotkania, korzystajc z vetlzry na temat psychologii psw, a nie czowieka. Waciwymsposollem podchodzenia do psa czy suki jestnie podchodzi do niej wcale.
l'sy nigdy nie zbliaj si do siebie od przodu z wyjtkiem sy|uacji,
w ktrych poczuj si wyzwane. Rwnie prrywdca nigdy nie pod-

chodzi do zwykego czonka stada, to czonek stada podchodzi do

niego. W wieciepsw obowizuje etykieta, zgodnie zkt6r przy
spotkaniu nie nawizujesz kontaktu wzrokowego, utrrmujesz pokojnie ase,\Mn energi ipozv,talasz psu zbl si do siebie. W jaki sposb sprawdzi, kim jeste? Ocz}rvicie za pomocwchu. I nie
obawiaj si, jelizacznie obwchiwa twoje krocze. Ocrywicie wrd
ludzi wchanie cudzych genitaliw w czasie pierwszego spotkania
byoby uznane za obraz, ale psy zawsze witaj si ze sob wanie

*=
ZAKIJNCZ PSW

w taki sposb. Zazwyczaj nie ma w tym adnego podtekstu seksualnego, to jedynie sposb na zdobycie warych informacji. Jednak
podczas obwchiwania pies dowiaduje si nie tylko o zapachu, ale
i o wysyanej przez ciebie energii. Ju po chwili pies moe straci
tob zainteresowanie i ruszy dalej w poszukiwaniu bardziej fasrynujrych zapachw. Jednak moe te przy tobie pozosta, aby zl:ada ci dokadniej, Moesz okaza swoje uczucia dopiero wwczas,

gdy pies zdecydowa si na zainicjowanie kontaktu, ociec si

o ciebie lub poszturchujc ci nosem. Wstr4naj si te z kontaktem
wzrokow}rm do czasu, gdy bdziecie si naprawd dobrze zrrali. Chodzi o to, by nie posuwa si za daleko na pierwszej randce.
Czasem po sprawdzeniu nowej osoby suczka baci ni zainteresowanie i rusza dalej. Oczylvicie mionikpsw natychmiast sprbuje
j zawr6ci, wycigajc rk i starajc si nwci na siebie uwag,
Niektre psy mog azna to za niechciane zalo i ugry& Doradzam,
eby na samym pocztku nie okazywa uczu, nawet w przypadku
bardzo pte nastawionych psw Porw6l, by pies zapozn si
ztab, poczu si komfortowo i pozyska najpierw twoje uczucia.
Ta rada nie zawsze dobrze dziaa, poniewaz bdc lud;mi, czer
piemy ogromn satysfakcj z obdarzania psw uczuciami. Wielu
mionikw zverzt nie rozumie, e w ten sposb nie robi niczego
dobrego. Z pewnoci zaspokajamy wasne potrzeby - w kocu psy
s takimi sodkimi, mibrni, ciepymi stworzeniami! Ponadto pomagaj nam zarwno pod wzgldem frzycznym, jak i psychicznym.
Behawiorystka, zajmujca si badaniem mvierzt, na amach swojej
ksizki ,,The Other End of the Leash: Why We Do What We Do
Around Dog5"zo wskazuje na fakt, e zajmowanie si zwierzciem
moe bardzo korzystnie wp\rva na ludzkie zdrowie. Zdaniem
McCormel, badania wkaz, e gaskanie psa obna tbro oraz
cinieniekrwi nie tylko u ludzi, ale take u gaskanego zwierzcia!
W trakcie tej cmnociw mzgu uwalniaj si zwizki chemiczne,
ktre agodz stres i przeciwdziaaj jego skutkom. Kiedy spotykamy si z psem, o ktrym niewiele wiemy i od pierwszej sekundy
kontaktu otaczamy go czuoci,moemy stworzy wytannierw-

ROZDZ\A,

:).

PSYCHOLOGIA PSA

nowag w tym zlvizku. Dla nas jako przyszch wacicielipsw

p i erwsze spo tkanie te g o typu mo e by pw cTW p6 niejszych p ro bl

emw zwi zany ch z ich zachowaniem. Podobnie jak w wiecieludzi

pierwsze wraenie ma rwnie dla psa ogromne znaczenie. Wiele

moe si w tej chwili na mnie zezoci,wic chciabym $yjani,e w peni rozumiem, iludzie, okazujc psom swoje uczucia
przy pierwszlrm spotkaniu, maj jak najlepsze intencje. Wykorzys<lsb

wanie w kontaktach z innymi istotami emocji jest dla wikszoci

ludzka cecha. Musirny jednak zrozamie, e w ten sposb zaspoamy nasze wasne
potrzeby uczuciowe, a nie potrzeby psa. Psy jak wszystkie ssaki potrzebuj oka,rania uczu i tskni za fizycznym kontaktem, ale
nie jest to najwaniejsza i podstawowa potzeba, ktr powiniene
irn zaspokoi. Jelipsy otrzymuj od ciebie wpierwszej kolejnoci
ttczucia, wasza relacja zmierza wniewaciwymkierunku.
z nas c,lrnnaturalnym i jest to bardzo pikna

Rozumuis

m opak

Teraz ju rozumiesz, e zwracajc si do psw, komunikujemy si

z nimi niewaciwie - najpierw korzystajc z dlku, w nastpnej

l<olejnoci ze wnoku i cakowicie ignorujc wch. Psy dowiadczaj

wiatawprzezwch, wnok orazdsk- dokadnie w takiej kolejnoci.Ware jest eby o t5rm pamita, jelimamy zamiar poprawnie si

nimi komunikowa. Nigdy nie zapominaj mojej recepty: nos, oczy,

uszy.Powtarzaj to sobie w taki sam sposb, w jaki ja powtauam moim
l<lientom, dopoki nie staje si to dla nich w peni naturalne.
Jest jeszcze jedna istotra kwestia w naszych kontaktach z psami,
ktr pojrrurjemy na wspak. To zagadenie jest nieco trudniejsze do
zrozumienia, Zwracamy si do psw w taki sam sposb jak do ludzi l<ierujc si przede wszystkim imieniem l:&cechcharakteru. Kietly kontaktuj si z ludmi, oczekuj, e najpierw rozpozrraj mnie
ilrko Cesara Millana, nastpnie jako mcryzn pochodzenia lat}.rrosl<iego i na kocu jako czowieka (homo sapiens). Kiedy zwracamy si
z

101

ZAKLINACZ PSW

100

Nie oznacza to, e Pas nie moe kocha Tinkerbell zato,e jest,
i;rka jest. Chodzi o to, e powinnaprzedewsrylstkim rorozna w suczt,t, zwierz i przedstawicielk okrelonego gatunku po to, by zapew-

do siebie, rzadko mylimy o tym, do jakiego nalermy gatunku i prawie nigdy nie przychodzi nun na myl, e wszyscy naleymy do kr-

lestwa zslierzt. kiedy spotykamy si zpracimi na kawie

zycie odpowiednie dla psa. adne torebki od

rrirjlepszych pektantw ani limuma nie ucmi z niej szczlirri, Tinkerbell

w Starbucks, tego typu informacja w ogle nie pojawia si w naszych

umysach. Przyjaciel to po prostu imi oraz osobowo,i kropka.
Naturalnie, mylimy o naszych psach i wikszoci naszychzvvie-

rvt,go,

zrwnowaonego psa.

rzt domowych w taki sam sposb jak o przy1acioach - przede wszystkim w kategoach imienia i osobowoc i. W rzeczywisto ci psy jawi

si nam kolejno jako: imi, osobowo, nastpnie rasa, a wreszcie...

ludzie! Wemy zaprrykadjakiego s\mnego psa - powiedzmy chi-

huu Paris Hilton, ktra wabi si Tinkerbell. Kiedy myIo tej

suczce, automatycznie pojawia mi si w gowie przede wszystkim jej

imi: Tinkerbell. Rwnoczenie moemy pomyleo jej osobowoci,
na przykad, e jest nozpuszczona albo e nosi fajne ubranka.P6,
niej postrzegamy jw kategorii rasy: chihuahua. I w kocu pr/pominamy sobie, e to pies, chocia mona go bardzo atwo pomyli
zlaleczkalbo niemowlakiem, paffzc,jak jest przenoszony z miejsca na miejsce w damskich torebkach lub gdy zajmuje swoje miej-

sce w limuzynie. Poniewa Tinkerbell jest tak lsardzo wpltana

w ludzki wiat,rzadko mylimyo niej jak o zwierzciu i nawizujemy zni relacje takie jak z przedstawicielem wiatazwierzt. Jednak ona jestrwierzciem. To kolejny obszar, wktry,m popeniamy
bdy, komunikujc si z psowa,Tni.
Kiedy wchodzisz w interakcj z suk - a jest to najwaniejsze,
jelichcesz zaj sijej problemami lub skorygowa zachowanie musisz skupi si w poniszej kolejnoci na rm, e:
1) po pierwsze jest ona zwierzciem,
2) nastpnie

- nale do

gatunku: pies domowy

(Canis famtltaris),

3) pniej - jest przedstawicielk okrelonej rasy

(chihuahua, collie itd.),

4) na kocu (i jest to najmniej istotne)

- nosi konkrebre imi.

0dkrywanie zwierzcia w twoim psie

Co ci przychodzi do gowy, kiedy myliszo sowie ,,rwierz"? Ja
lrrylo naturze: polach, lasach, dungli. Take o wilkach, ktrych
lt,rytoria rozcigaj si na obszarze obejmujcym setki mil. Waciwic mylo dwch pojciach: ,,naturalny" i ,,wolno".Kadezvlierl,,wcznie z czowiekiem, rodzi si z gboko zakodowanpotrzeb
llycia wolnym. Kiedy jednak porwnujemy zslierzta domowe z nalrri, ju z samej definicji nie s one wolne - a prmajmniej nie w taki
slxlsb, w jaki zaplanowaa to natura. Wprowadzajc rwierzta do
llilszego rodowiska, ograniczamy ich wolno.Zazwyczaj dziamy
w dobrej wierze i mamy ku temu powody. Ale bez wzgldu nato, czy
|t,st to kotek, s4lrnpans, ko, czy pies, czy mieszkamy w garsonierze,
cly w rezydencji tak wielkiej jak ta, naleca do Paris Hilton, wszystkie
l,wierzta bd mie takie potrzeby, jakimi obdarzya je Matka Natur,;r. I
I

jelichcemy sprawi, bv

4v znami

szczliwe izrlwnowao-

lc, nas4ryn zadaniem jest zaspokojenie tych naturalnych,

1xltrzeb.

zlvierzqch

Zwierzta s cudownie proste. Z ich punktu widzenia zycie nie

skomplikowane. To my je komplikujemy, nie pozwalajc im by
(yrn, cz},m s, nie rozumiejc ich jzyka ani nawet nie prbujc go
uywa. Nie dajemy im tego, co zaplanowaa dla nich natura.
Najwaniejs,nkluczem do rozumienia nierzt jest wiadolrro,e one hl iteraz. Przez ca czas. Nie oznacza to, e nie
lrraj wspomnie - przeciwnie. Chodzi o to, e nie maj obsesji na
1lttnkcie przeszocilub przyszoci.Kiedy ktopojawia si z suk,
jt,st

T
ZAKLINACZ PS\,V

ktra dzie wczeniej zaatakowaa jakosob, patrz na ni jak na

niezrwnowaonego psa, ktry dzisiaj potrzebuje pomocy, ale nie
myl: ,O to jest suka, ktra wczoraj zaatakowa czoveka". Ta
suka nie mylio rm, co robia wczoraj ani nie planuje kolejnego
ugryzienia. Wczoszego ugryzieniatake nie zaplanowaa - po prostu zareagowaa. Jej dowiadczenie jest terariejsze iteraz potrzebuje pomory, To jedno z najcudowniejszych objawie, jakich miaem
okazj dowiadczyprzezdugie latacia spdzone na pracy z psami Za kadym razem, gdy przychodz do pracy, psy pr4rpominaj
mi o yciu w teraniejszoci.Moe wczoraj miaem stuczk albo si
obawiam, e nie zapac jutrzejszego rachunku, jednak spdzajc
tyle czasu ze zsierztami, wiem, e jedyna rzeczyvsta chwila zycia
jest wanieteraz. Choci ludzie rwnie s zwierztami, to jako
j"dy^y gatunek tkwi w przeszocii martwi si o przyszo.Prawdopodobnie nie jestemy jedynym gatunkiem, ktry ma wiadomo
mierci,ale z pewnocijestemy jedyngni stworzeniami, ktre
vytaajsffach przed mierci.
Naturalne dla zvierztzycie chwil obecn dla wielu ludzi stao
wityrn
si
Graalem. Niektrzy spdzaj dugie lata na nauce medytacji czy piewu, vydaj tysice dolarw na odosobnienie w klasztorach albo wysokich grach, prbujc nauczy si choby przez
chwil zy tu iteraz. Jednak mao komu si to udaje izazs,,lyczaj
pogrry,aloy si w mylach o przyszocibd przeszoci,o ile nie
wylwie nas z tego jakie dramaczne wydarzenie,Wemy rraprzykad osob, ktra bya bardzo bliska mierci. Z jej punktu widzenia
niebo staje si pikne, drzewa s pikne i mzte jest pikny! Wszystko jest pikne. W kocu zrozumia, na c4rm polega koncepcj a cia
biec chwil. Zwierzta nie musz ofrrymywa takiej lekcji, poniewa rodz si z tym wgldem.
ocrwicie ludzie s take nlierztami, tylko korzystajcymi
z mowy. Chocia naukowcy odkryli ostatrio, e wiele zwierzt-wcze z naczelnyrni, ssakami morskimi, ptakami, a nawet pszczoarrri korzysta z o wiele bardziej skomplikowanego i zoonegosystemu
komunikacji, ni skonni bylimysobie wyobrazi, to jednak ludzie

ROZDZIA

3.

PSYCHOLOGIA PSA

103

iedynymi stworzeniami, ktre zestavaj zoone sowa, myli

r l<tlncepcje, by stworzy mow. Mowa jest gwnym sposobem naszt,j komunikacji, a poniewa tak bardzo na niej polegamy, zae,
lllrriemy nasze pozostae cztery zmysy oraz w. szsty zmys, czyli
rrlliwersalny jzyk energii, opisany przeze mnie w drugim rozdziale.
|'owtrz: wszystkie zwierzta bezustannie komunikuj si za porlttlc energii. Energia to istota zycia. Energia jest rm, kim jestei co
lrlllisz w kadej chwili. Tak ci vdz rwierzta. Tak postrzega ci
trvrij pies. Twoja energia okrela, kim jeste w danej chwili.
.;l1

Gatunek pies
Podobnie jak wszystkie nvierzta, psy maj wrodzon potrzeb
zlrspokajania godu, snu, seksu i ochrony przed lwioami. Psy po.,lrtldz od wilkw. W rzeczywistoci DI'{A psw i wilkw jest prawie
itlentyczne21 . Psy mog Wzyowa si z wilkami i wydawa na wiat
1lltldne potomstwo. Chocia pomidzy udomowionymi psami a will<rmi jest wiele rnic, moemy bardzo wiele dowiedzie si na teIrlat naszych cnoronogw dziki obserwacjom stad wilkw zcych
rrr wolnoci.
Wiele pnocnoamerykaskich wilkw spdza wiosn i lato na

lropieniu drobnej rvierryny iryb. Z kolei w zimie prowadz zorgallizowane polowania, cigajc ssaki, czasami tak due jak osie. Biol<lg David L. Mech22 obserwowa wilki w warunkach naturalnych
i zauwa, e tylko 5% ich owieckich w}praw koczy si powodzerriem. Jednak wilki codziennie wyrrrszaty na owy. Nie robiy narad,
w trakcie ktrych stlwierdz: ,IViecie co, ostabrio mamy pecha.
()dpumy sobie dzisiejsze polowanie". Bez wzgldu na to, czy co
rrpolow czy nie, wilki zawsze wynrszaj na owy. Potrzeba polowania - pjcia do pracy - jest mocno wpisana w ich instynkt. Biologowie oraz inni eksperci luw, e od okoo 12 do 10 tysicy lat
temu pierwsze prapsy naaczy si przebywa w pobliu ludzi, bo
odkryy, e atwiej jest przetrwa w ten sposb, ryzykowa na

104

ROZDZIA

ZAKI-INACZ PSW

polowaniu. Zacz uzupenia swoj diet odpadkami z ludzkich

obozowisk. Ale ludzie nie dawali nicza darmo. Korzystali znafilralnych psich zdolnoci tropienia i owienia zwieTTyny, a pej z umiejtnocipilnowania zwierzt hodowlanych otaz cignicia zbyt
cikiego ekwipunku. Zatem psy pracow od tysicy |at - czy to
dla nas, czy d|a siebie. Nawet jelinie musi codziennie polowa,
cakiem naturalnie w zamian zarywnooczekiwano od nich pracy.
Tak to zostao w nich zakodowane.
Podobnie jak wszystkie zvvierzta na ziemi, psy potrzebuj pracy.
Natura stworzya je w okrelon},rn celu i wrodzone pragnienie przydatrroci nie zagino, z chwil gdy zamieszk * naszych domach.
Podobnie nie zlri konkrebre zadania,jakie ludzie wyznaczyli danym rasom, jak: polowanie, ratownictwo, pasterstwo czy bieganie.
Jednak kiedy udomawiamy psy, wie si to ze zwolnieniem ich
z obovizkw Rozpieszczarny je komfortowymi legowiskami, stosami zabawek, miskami penpni smakowitych potraw oraz zalewamy
je uczuciami. Mylimy:,,Taki pies to ma cie!". Moe faktycznie
byoby to przyjemne zycie dla mieszkajcego w domku emeryta, ktry
osiad na Florydzie po czterdziestu latach cikiej pracy. Jednak we
wnEzu psa lub suki ich geny woaj o wyf)uszczenie na zew,ntrz,
nieskrpowan wdrwk ze stadem, badanie nowych terenW wczenie si oraz poszukiwanie wody i jedzenia. Wyobr sobie, jakby
to byo czu te pradawne poftzeby i jednoczenie przez ca dzie
siedzie samotnie, zamknitgn w dwupokojowyrrr mieszkaniu. W taki sposb egzystuj miliony psw rjcych w miastach. Ich waciciele sdz, e powinien im wystarczy piciominutowy spacer po
pobliskim trawniku w celu zrobienia kupki i siku, co w peni zaspokoi potrzeby psich dusz. Ich frustracja musi si jakoujawni. To
wtedy zacrynaj pojawia si problemy i jest to jeden z powodw,
dla ktrych mam tak duo k]ientw
Dopki psy bd mieszka zludmi, dopty ich wiatbdzie na
wiele sposobw postawiony na gowie. Jeeli chcemy mie szczliwego psa, na nas spoczyl^/a odpowiedzialno zato,by pamita, kto
tam jest w rodku- ten, kogo stworzya Matka Natura. Kiedy pies

3,

PSYCHoLocIA PSA

usun, odwoujc si do imienia psa.

pupila przede wszystkim jako zvierz,
,r tltlpiero w dalszej kolejnocijako psa. Dopiero wwczas moesz
lrrir problem, nie moesz go

l\{rtsisz postrzega swojego

t;tcz zajmowa si jego problemami.

Mit trudnei rasy

Kiedy udaj si po raz pierwszy do mojego klienta, czasami nie
z jal<tm problemem bd mie do cmienia. Czsto nawet nie
wiem, jakiej rasy jest pies, ktry,rn mam si zajmowa. Lubi przyt,lrodzi bez wczeniejszych informacji, ufajc wasnym instynktom
rlraz obsetwacjom, poniewa to, co mwi wacicielepsa, czsto
|t:st bardzo dalekie od faktycznego rda problemu. Pierwsze, co
lrlbi, to siadam z wacicielemi sfucham jego wersji historii. Nawet
lt ie jestem w stanie policzy , t7e ra, kto,kto naczyta si zbyt wielu
ksizek o psach rasowych, opowiada mi: ,,No wic ona jest nerwowa, poniewa jest dalmatyczykiem" albo: ,,On jest w poowie collie,
lr w poowie pitbullem, a pitbulle maj wanietaki problem". Ssz te:,,Jamniki to zawsze maj typowy dla nich problem".
Musz wyjaniam klientom, e popeniaj podstawowy bd,
twierdzc, e zaewaciwe zachowanie psa win ponosi jego rasa.
'|ak samo jest, gdy ludzie tworz uoglnienia na temat ludzkich ras
czy pochodzenia etrticznego: wszyscy Lamosi s leniwi, Irlandczycy to pijary, a wszyscy Wosi nale do mafii. Kiedy przychodzi do
prby zrozlmienia i skorygowaniazachowania danego psa, rasa ma
trzeciorzdne znaczenie po byciu zwierzciem na pierwszym i psem
na drugim miejscu. Moim zdaniem nie nie ma czegotakiego jak
problemy zvlizane z ras. Z drttgiej strony jest nazbyt wiele problemw zs,lizanych z wacicielami.
Rasy zostay stworzone przez ludzi. Genetyry i biolodzy uwaaj, e pierwsi ludze, ktrzy yli z psami, wybierali zabkane wilki
o najmniejszychrozrniarach i zbach -bymoe dlatego, ete nli'erztamogwyzdzi mniej szkody i atwiej byo nad nimi zapanowie m,

106

ZAKIINACZPSW

Setki, a moe tysic e |at plniej zaczlimyczypsy w pary, aby stworzy potomstwo odpowiadajce specyficznlrm zadaniom,
Ogar zosta wyhodowany w celu uzyskania rasy o doskonT n wchu. Pitbulle powstay, by walczy z bykami. Psy pasterskie by
hodowane nie tylko w celu pilnowania owiec, ale mi je takze
przypomina. Mamy dzisiaj owczarka niemieckiego, boksera, chihuahua, lhasa apso i dobermana. Mamy do wyboru setki rnych
rasza . Kiedy wybierasz psa, bez wienia rasa jest wana, ale rm
zajmiemy si pniej, Najwariejsze,by pamita, e przedstawiciel
kadej rasy jest przede wszystkim zvierzciem/psem. Wszystkie psy
majtaksam psychik. Rasa to tylko przebranie, w jakim chodzi
wa23 .

konkrecry pies. czasami stoi za tym speqficzny zestaw potrzeb. Jed_

nak nie zrozllmieszani nie opanujesz zachowania swojego psa, jeli
bdziesz jego czy j uwaa za ofiar rasy.
Wszystkie psy maj takie same wrodzone zdolnoci, ale niektre rasy zostay tak dobrane, aby podkreli konkretrte cechy, Wykazujemy tendencj do bdnego uznawania tych uwarunkowanych
zdolnociza osobowopsa. Jedn z takich zdolnoci jest umiejt_
notropienia. Z awagi na ras ogary w naturalny sposb s w tym
lepsze od innych psw. Mog przez dugi czas poda za tropem
i dopki czujzapach, nie wykazujzainteresowania ani jedzeniem,
ani piciem! Czy wszystkie psy mog tropi i odnajdywa potrzebnc
przedmio, korzystajc znosa? AbsoluUrie tak. Wszystkie psy fozpoznajwiatzapomoc zapachw i wszystkie korzystaj ze swoich
nosW tak jak my z ocz17. Niektre z nich s po prostu lepsze w wszeniu i fiopieniu celu. Nie znaczy to, e rasa nie ma wpyruna
wraliwopsa w okrelonych warunkach i konkrebrych okoliczno_
ciach. W istocie, szczeglne potrzeby danego psa mog by rwizane zras irzeczycie przysz wacicielpowinien by ich
wiadomy, gdy wybiera psa na swojego towarzysza, Na przykad
w naturalnl,T n rodowisku wszystkie psy podruj, ale syberyjskie
husky byy specjalnie hodowane, aby przemierz due odlegoci.
Syberyjski hus moe biega cagni dniami - to jego naturalna
praca. Ta wrodzona zdolnosprawia, e temu psu trudniej jest zy,

ROZDZIA. 3. PSYCHoLoGlA PsA

1,07

w miecie,poniewa jego geny chc, eby przerrierz dalekie trasy

i biega przez duszyczas, aby pozby si nadmiaru energii. Bez

wystarczajcej ilociwicze hus bdzie bardziej sf}ustrowany

ni, dajmy na to, jamnik. Kiedy jednak jest ju sfrustrowany, pojawiaj si u niego takie same efekty uboczne jak u sfrustrowanego
jamnika albo pitbulla czy charta. Nerwowo, strach, agresja, napicie, zachowania terytorialne - te wszystkie problemy oraz choroby,
z ktr}rmi mamy do cmienia, kiedy pojawia si frustracja - na poziomie gatunku (u zwierzcia, psa). Rasa nie maznaczenia. Dlatego
tc, kiedy zajmajesz si problematycznym zachowaniem psa, przejlnowanie si jego ras jest bdem.
Ponownie wTacamy do energii jako podstawy wpywajcej na
zachowanie. Wszystkie zslierztarodz si z pewnym zasobem energii. Istriej cztery poziomy energii, ktre nie zale od rasy: niski,
redni, wysoki ibardzo wysoki. Docry to wszystkich gatunkw,
wcznie zlldmL Zapewne znacie ludzi o bardzo niskim poziomie
cnergii i jak wiecie, nie zale to od rasy, wieku czy dochodw Kto
iest typowym kanapowcem? A kim z kolei s ci, ktrzy nie potrafi
si zatrryma i przez ca dob pdz? Albo jak to jest z tymi, ktlrzy
trldziennie chodzna dwie godziny do fibress klubu? Mam dwch
cudownych synw Starszy, Andre cechuje si rednimpoziomem
cnergii, tak jak moja ona. Jest zawsze zamylony, ale kiedy dostanie
zadanie do wykonania, skupia si jak promie lasera. Z kolei mj
rnodszy spr jest bardziej podobny do mnie: mabardzo wysoki poziom energii. Jest typowym piorunem kulistym i czasem nic nie jest
w stanie go powstrzyma. Kady poziom energii jest dobry kiedy
iednak wybieramy psa, dobrze jest, gdy nasze poziomy energii bd
do siebie wzajemnie dopasowane. Ucz swoich klientw eby nie
wybierali psw, ktrych poziom energii jest wyszy i nie pasuje do
ich temperamentu. Jeeli jestekimspokojnym, odradzabymwzicie ze schroniska psa, ktry skacze i miota si po klatce. Dobieranie
psa pod wzgldem poziomu energii jest w mojej ocenie znacznie
waniejsze ni vr,ybr rasy, nuaszcza jeliszukasz mieszaca albo
rttujesz psa ze schroniska.

108

ZAKLINACZ PSW

lmi dla psa

Na koniec zosta nam ulubiony temat imiona. Billy, Max, Rex,
Liza...Imiona &vorzi nadaj ludzie. Jestemy jedy.y,o gatunkiem,
ktry nadaje imiona czonkom swoich spoeczestw Psy nie czytaj
gazet, gdziemogzapozna si ztwarzami Willa Smitha, Halle Berry i Roberta De Niro, cho s to przecie wspaniae osoby. Psy nie
postrzegaj ludzi wtaki sposb, za to my wykazujemy tendencj,
eby vdzie psy przez pryzmat ich imion.
Z imionami wize si osobowo.Tylko ludzie rozpoznajczonkw swojego gatunku po charakterze, Moesz by czarujcym prezenterem wiadomoci albo przebiegyTn polirykiem. Moesz by mi}.m
oraz cierpliwpn albo surow}.rn i wymagajcym nauczycielem. Tak
okrela si osobowo.Choci psy wcale nie identyfikuj si w taki
sposb, mamy tendencj do rzutowania naszej ludzkiej koncepcji
osobowoci na psy.
,,Co takiego? Mj pies Skipper na pewno ma osobowo". Na ten
temat miaem bardzo duo sporw, a mionirypsw, ktrzy uwaaj, e ich pupil jest najlepsrym, najbardziej unikatowym i Wtkowym psem, jal<lzy na planecie, czuli si uraeni. Zgadzamsi
z tym, e kade zuerz jest niepowtarzalne, tak jak patek niegu.
Jednak omielsi zaproponowa inny sposb mylenia,zgodnie
z ktrm osobowotwojego psa moe by odbiciem tego, co na
niego czy na ni pektujesz,Bymoe bdnie interpretujesz naturalne warunki, zdolnociczy zachowanie, ktre z ludzkiego punktu
widzenia mog zdawa si cechami osobowoci. Moe nawet ulwasz takich terminw jak,,nerwica" cry ,,zabvrzer:.lia osobowoci" co niekoniecznie jest dobre dla twojego psa.
Pozwlcie, e podam przykad. Powiedzmy, e ktoma dwa teery. Jeden wabi si Lady, a drugi Kolumb. Imi Kolumb zostao tak
dobrane, poniewa pies lubi podre. Lady jest spokojna i niemiaa, nigdy nie bada nieznanych terenw, zatem zasua na miano
,,paniusi". To ma sens, prawda? Malutki terier cignie za smycz,
poniewa lubi odkrywa nowe ldy? I kolejny terier, ktry chowa si

ROZDZIA

3.

PSYCHOLOGIA PSA

109

po ktach i zachowuje jak panienka? Wedug wacicielapsy dosta-

ly imiona dopasowane do ich ,,osobowoci". Ale prawda jest taka, e

wszystkie psy lubi eksplorowa nieznane teren; Odkrywanie to
czich wrodzonej natury. Kiedy widz, e jakasuczka jest niepewna, strachliwa, nie lubi bada nowych rzec;ry, od razu wiem, e

ma problemy. Wspomniany wacicielpodkrelil elementy skadowe zachowania swoich psw i nazwa je osobowoci. W wiecie
irwierzt isbriej jednostki dominujce oraz jednostki posuszne (czemu wkrtce dokadniej si przyjrny) . Z ch dwch psw Lady
jest po prostu bardziej ulega i w naturalny sposb odznacza si
nisrp poziomem energii. Kiedy jednak popracujemy nad jej poczuciem wasnej wartoci, najprawdopodobniej okaesi rwnie ciekawska jak Kolumb,
Oczywiciew wiecienatury psy rozpoznaj rnice pomidzy
sob, jednak nie robi tego w taki sam sposb jak ludzie. Matki nie
nadaj im imion. Suka postrzega swoje szczeniaki, odbiec ich
poziom energii: silny, rednibdniski i ocrwicie wszystkie s jej
dziemi. Jej dzieci s energi. Majrny, wasny irozpoznawalny
zapach. Kiedy dorosn, pozostali czonkowie stada rwnie bd je
rozpoznawali po zapachu i energii, zaich stadna osobowooraz
imi bd odpowiada miejscu, jaki e zajmw hierarchii grupy. Trudno jest przestawi dotychczasowe mylenie na nowy tor, ale prrpominam gwny punkt tego rozdziu: psy postrzegaj wiat zupenie
inaczej ni my. Nie jest to ani lepsze, ani gorsze. Jednak waciciele
psw musz nauczy si docenia ten cakowicie rny sposb percepcji wiatai odmienn psychik.
zazslyczaj osobowonaszych podopiecznych, jak rwnie ich
imiona funkcjonuj tylko dlatego,ew nie wierzyn;Nasze czenia
tak dziaaj i dziki nim czujemy si lepiej, bowiem moemy w ten
sposb dostosowa si do psa. Dla nas, ludzi jest to zarwno pikne,
jak i terapeuczne,jednak tylko wwczas, gdy nie zabarzanajgbszej natury psa. Kiedy jednak pies ma problemy, nie moesz zaczyna ich rozltvizywa, zvwacajc si do kolumba. Musisz zacz od
zuerzcia, nastpnie przejdo psa, rasy i dopiero potem skierowa

ROZDZIA
ZAKLINACZ

110

PS\I

imienia, wygrawerowanego na
si na drog prow adzc do
z jedzeniem.

111

choci Marina miaa dollre intencje iszczetze froszczya si o zdrowie Kane'a, w rzecwistocijedynie wzmacniaa przety przez niego stres. Gdyby
Kane
),y w natlrze, ze zrlwrtowon}rmi czonkami swojego
stada, i wytlarzyby si podobny wypadek, to drugi pies podszedby do
niego

cry nicmu si nie stao. pniejkane wstaifunkcjonowa tak samo jak co dzie. By moe
llyby ostroniejszy, biegajc po liskich nawierzchniach. Ale
w wylriku reakcji wacicielki,kane skojarzy ten niewielki wypadek
z potvan traum i tak narodzia si fobia.
od tego dnia kane'a ptzera lnicepodogi. przez ponad rok
rri. wchodzi do kuchni i nie mona go byo zabrado szko
w kttti uczya Marina i gdzie wczeniej by codziennym gociem. Nie
,lllwa si nawet normalnie zaprowadzi do weterynarza. Mana
llrrlsiaa zawaze wozi ze sob dywanik i rozkada go, eby kane
rrrrig przejprzezpoczekalni. wacicielkastaraa
si go udobrui tlbwcha, sprawdzajc,

na kozetce, eby podda si

Niestety psy nie potrafi poosi
si
o swoich potrzebach pojawiajrych
analizie. Nie umiej mwij
nieustannie do nas przew danej chwili. Jednak w rzeczywistoci
ich
mowy ciaa, I jelizrozumiemy
mawiaj za pomoc energii oraz
najgbto naprawd zaspokoimy
psychik, uwzgldniaj" ,ty'rrt,ty,
sze potrzeby naszych psw,
z proadoptowali ze schroniska psy
Czsto mam kliew, ktrzy
co takiego sfiasznego bytl
blemami i miesicami ,i ^,t^"u*ialr,
co
ich psiakw, Mwi na przykad
przycTynob""*y"h t"uoci
boi si koiW W??kobiet, bo teraz
takiego: ,,Musia "o,oi t<'op"
lub "Musia przerazi j mit,bietw butach,,u *,"r, omu,*t,"
przejed,it

lazem, gdy obok

ciarz, bo teraz wau je za kadym
ci waciciemoe by prawd. TYlko e
mieciarka,,. oczywicie, to
ludzkit,
by
i traumach, jakby to
le psw mwi o psich fobiach
r* jutnypsy siedzi ,ptzez cy dzieh obsesyjnit,
fobie i traumy.

PSYCHOLOGIA PSA

il<lcipenej podeksrytowania energii.

ce

Nie analizui

3.

w wtll

cznychszczerych latach lub

skupia si ,.u ,*oi"t, Ou",*'y
chwili mog nl
si i obawi e w kadej
n}rm czasie ,u^u,
dzieje, Psy
wysokich obcasach, Tak si e
dejmieclarzipantna
jak ludzie, Psy, mwic najprocit,i,
nie mylw taki ,"* *p"UU
rr,
warunkow}mi, akada taka
reaguj. Strach i fobie s reakciami
jelizrozumie si PodstawY Psit'|
akcja moe zostau.ookowana,

PsYchologii'
1_1- - pierwszego
sezonu enll
z -.:^*^/a'Adn cp7nnl
Pozwlcie, e przedstawi prpadek
trzy
Kane jestpiknlrm, spokojnym
sli programu ,,Zlrru",psw;,
i bawic si na liskimlinoleurtr,
letnim dogiem, ktry biegajc
cian,Jego wacicielkaMarittrr
polizgnsi i wpa "u ,"kluo
Boe! Kattr,
p,a,..1uo,ajac: ,Och, mj
usyszaa h"k i p;;;,i^ do
i tak dalej, i tak dalej, z ogTonlllil
nic ci nie jestr ni"" malestlyo","

lly, otrzsn si

lr;r i

wszelkimi sposobami nakoni do chodzenia po linoleum.

l.rlnak bez wikszych efektw prbowaa gr6b iwr.razw

mioci.
llrr llardziej bagaa inalegaa, im bardziej go piecia,uspokajaa
r 1,1,zekonlvaa,
rm bardziej Kane stawa si upa i strachliwy
|'rzt,lra doda, e Kane way 80 kilo ijelinie chcia
gdzie i,
,,lrlrte popychanie czy cignicie nie dawao rezultatiw.

l'odejcieMariny do fobii Kane'a byoby odpowiednie, gdyby

l,t,l tln ma,,rn dzieckiem. Psychologowie zajmujcy
si pacjentem,
l,lltry przewypadek samolotu, nie nalegaj na to, by pacjent
wsia,1,1l tltl samolotu ju podczas pierwszej
sesji. Podobnie jest znaszyrrlr tlziemi, kiedy maj wypadek, potrzebuj znaszej
strony
,r";xlkojenia ipocieszenia. Ale nawet rodzice zauwaaj,
e dzieci
, :r,sltl nadmiernie reaguj
wwczas, gdy dorolisprzewrliwieni
r,r ;lttnkcie ich upadkw To dlatego staramy
si pociesza dziecko
lrl z 1lrz sadnego zwracania uwagi na jego niepowodzenia.
Jednak
,i Ill,zcciwiestwie do dzieci psy nie maj
ani snw, ani obsesji zwi,,rrrt,t,h zwydarzeniami zprzeszoci,
aprmajmniej nie dzieje si
l" \\, li|ki sam sposb jak u ludzi. Psy zchwil.
Kane nie spdza

11,2

ROZDZIA- 3.

ZAKLINACZPSW

i reagowa
caych dni na przejmowaniu si lnicymipodogami
wypadek,
si
w naturalny sposb, chronic si, gdy przydarzy mu
z ej
Jednak kiedy wacicielkaswoj egzal tacj oraz wypwajc
traumasilnie nacechowan emocjonalnie energi zintenryfikowaa
psa si wzm6g, dodatkowo podsycany
Icznedowiadczenie, strach
liokaz}rvaniem troski, gdy tylko w poblu pojawiaa si
"igynaprawska podoga. Dla Kane'a ten rodzaj podogi zacz stanowi
si
pozwala
nie
d wielki problem. W przypadku gdy zwierzciu
Kane
pizekoczybariery strachu, moe si u niego rozvin fobia,
mg
ktry
potrzebowa spokojnie ase^ynego ptrywldq stada,
nic takiego,
poprawi jego kondycj i pokaza, e lnice podogi to
Tak wygldaa sytuacja, ktr zastaem,
mocn
Naipierw zabremKane'a na dugi space aby stworzy
jego
fobi
si
wiipokazamu swoj dominujc pozycj, Zajem
za swojego
dopiero wwczas, gdy byem pewien, e uwaa mnie
dlategtl
mnie,
prrwdc. Kane jest wielkim psem iwazy wicej ode
wraz z nim do hallu, gdzit,
-o.iu"- rozpdzisi i biegiem wpa
druginl
mia miejsce wypadek. Prbowaem dwa razy i dopiero za
razem ze mrL i, zanim zorientowa si, co si dziejc

pies pobieg
si,
iskd wzi si w qrm miejscu, sta ju na pododze, Zwin
przerenic,
zacz si liniiw}ranie byo wida w jego oczach
Zach<lzmianie,
Jednak z powodu mojej obecnoci sytuacja ulega
Nit,
waem ,pot Oi i si, a jego reakcje nie mi na mnie wpywu,
jak
robirl
to
pocies"Jem go ani nie przemawiaem sodkim gosem,
jego negatywn rc
Marina - takie zachowanie jedynie wzmacniao
jak
przechodzi ptzar,
akcj. Zamiast tego siedziaem obok, patrzc
wypywlr
wszystkie stare emocje. Widziaem, jak niemal dosownie
rozlu
tyle
na
by
z niego strach. Po niespena dziesiciu minutach
pododze, Szctll
niorr}, e zaczem" ,ri* .p,""rowa pobszczcej
byl
pocztkowo
obok mnie na chwiejrych si nogach, trzs si i

cakowiciepozbawionypewnocisiebie.Gdyprzeszlimykilkarirzy
dawlry
w obu kierunkach, jego ufiro zacza na powrt osiga
NlE
poziom. Ponownie prrwoaemspokojnie asertywn energi,
silttt,
iobiem z niego dzidziusia. Zaofercwaem mu przewodnictwo

P YCHOLOGIA

PSA

71,3

Eo przywildcy stada i pozwoliem, eby skontaktowa si z moj ener-

co byo normaln cmno ci, przy ktrej nie byo si czego obawia. po niecch dwudziestu minutach z ufiroci szed wielkimi
1;i,

l<rokami po pododze, ktrej przezponad rok tak bardzo si ba.

Najwikszy sprawdzian mia miejsce, gdy Marina i jej spr Emzaspi, Marina mwia o t}Tn, jak nudne byo
tlla niej wysyanie energii spokojnie asertywnej w sytuacji, w ktrej
rrrartwia si o uczucia kane'a. Dla ludzi cakiem naturalne jest odt,zttwanie wspczucia dla zverzcia, ktre cierpi, ale psy nie
1xltrzebuj naszego wspczucia. potrzebne im jest nasze prryw\dzlrvrl. To my jestemy ich punktem odniesienia oraz rdem energii.
( )tlzwierciedlaj
psychologiczn energi, dziki ktrej si z nimi
;xlrozumiewamy. Nauka, jak zosta prrywdc Kane'a, bya dla
l\llrriny nie lada wyzwaniem, poniewa jej serce krwawio na widok
rrlt.szczliwegopsa, a ona odgrywaa rol mamy. Warto jednak zauwit, e ciko nad sob pracowaa, zmienia si inaucla zall)wno ma, jak i syna, w jaki sposb by prrywdc stada.
|)sychologowie, w tln behawiory ci zajmujcy si psami nazyrr,,l ji1 technik zastosowanprzeze mnie w przypadku
Kane'a ,,za|elrtet musieli mnie

tlitlliem",

tj.

przeduonekspozycj pacjenta

na

wysokiej

sylrnocibodce wyruouj ce strach. zdaniem niektrych obrol llw zerzt ta technika jest bardzo kontrowersyjna. Jestem
przekor r r

l.

rr,rtty, e ludzie pracujcy ze zwierztami powinni kierowa

si
t,,l;tsnln sumieniem. Moim zdaniem sposb, wjaki pracowaem
,, lr;ttte'.., by nie tylko humanitarny, ale prmis
rwnie natych-

tlri:lslowe efekty. Od tego dnia Kane nie mia problemw

zbszcz,1,ttti podogami ani adnych innych fobii. Jest wspaniale

l lwtlowaonlrm, spokojnym i pokojowo
nastawion;rm psem.
|'ikno psw polega na rrn, e w przecivestwie do ludzi, ktl1,,lr tlrcz problemy natury psychicznej, nie ogldaj si za
siebie.
l l,;t l;1t, ludmi, posiadamy zarwno bogosawiestwo, jak
i przekle.,trlll wyobrani,ktrajest, co prawda,
inspiracj dla nauki, sztuki,
Itll,r,;llttry i filozofii, ale take prowadzi nas w ciemne i straszne
zal,,rrlr;tt,ki naszych umysw. poniewa psy zw terniejszoci,
nie
tr

Ll4

ZAKLINACZ PSW

jakim my to robitakim sam}n stopniu, w

czepiajsi przeszociw
psy
filmwWoody'ego Allena,

ROZDZIA

my.W przeciwies ;, bohaterw

a""r, sesji na kozetce, podczas kt-to
nie potrzebuju ru,,",uiii ,
dziecistr,rra, Psy
zonydar"""iumi 7, wczesnego
KiedY
rych zmagaj si
z zasadpmyczrnowo-skutkow
stworzenia reagujce zgodnie
nie tylko
dziaaw nolyy sposb, to
uda si je uwarunke, aby
i godny
,leSti pokaemy im silny
chc, ale take potrafilq"*i*ie,
niem a|kad,
stada, mogplzeTwcizy
zaufania modet przywdcy

4.

Potga stada

nab7wczeniej fobi,

\ fpsychice twojego psa istlrieje aspekt, o ktrym w poprzednim

Y Y rozdziale jedynie wspomniaem. Jelijednak chcemy zrozurlrir,,relacje zachodzce pomidzy tob a psami, nie ma waniejsze1xljcia. Chodzi tu o pojcie ,,stada". Tosamostadna twojego
1,,,.r lub suki jest jedn z najwikszych naturalnych si biorcych
rrrlziit w ksztatowaniu jego cry jej charakteru.
1i,l

Stado, do ktrego na|e pies, daje mu yciow si. Insqmkt

podstawolyy psi inst}nkt, zaosignita w stadzie pozycja
jt:
rr,rrl;l
zwierzciu tosamo.Dla psa najwniejsze jest stado, pol.rvi kade zdarzenie bltzce jego rwnowa g zagra harmonii
|.,llrlit,tltnego zs^ierzcia. Jelicozagraaprzeffwaniu stada, w rwrrtlll s(opniu zagroone zostaje ciekadego z jego czonkw. Porl l1,1llr stabilnoci i bezkolizyjnego funkcjonowania w stadzie daje
,,,,rystkim psom z osobna ponmowacj - doczy to take
ltl.,|li(.szczonego pudelka, ktty nigdy nie spotka si z innln psem
,rllxl llit,wystawi nosa poza ogrodzenie twojego podwrka. Dlaczey,, t.rl< icst? Z powodu genw programujcych psi mzg, Zadb
,, lrr cwtllucja i Matka Natura.
ll.rrtlzo wane jest zrozumienie, e twj pies postrzega wszelkie
irlt.l,rlicje z innlni psami, z tob, a nawet z pozostymi zwierzta,rrl tr rlrtltltl waniew kontekcie stada. Chocia poprzedni rozdzi
,,l,rrlrty to

t r

JNow,PRow^Dzl zl-

11,6

ZAKLINACZ PSW

powiciemopisom r6nic w postrzeganiu wiata przez psy i ludzi,

to w rzeclwistoci, podobnie jak wszystkie naczelne, jestemy isto_
tami stadn1,,rni , zasadniczo psie stada nie rni si tak bardzo od
Iudzkich odpowiednikw. Nasze stada to rodziny, kluby, druyny
pikarskie, Kocioy,korporacje, rzdy. Z pewnoci sdzimy, e nasze grupy spoeczne s bardziej skomplikowane od psich, ale czy
fakqlcznie rnica jest a tak wielka? Jelirozebra jedne i drugie na
czci, to oke si, e w gruncie tzeczy s takie same, Kade zwmienionych przeze mnie stad posiada hierarchi, bez niej grupa przestaaby fu nkcjonowa. Mamy matk, ojca, prezes a, r ozgryw ajcego,
pastora, dyrektora, prezydenta. Nastpnie pojawiaj si rne poziomy osb podlegych, ontsrym statusie. Wpodobny sposb funkcjonuje stado psowach.
Koncepcja stada orazjego prnvdcy cilewie si ze sposobem, w jaki psy wchodz z nami w interakcj, kiedy sprowadzamy
je do domw

Ilzikie stado
Jelipodejrzyszcew naturze stado wilkw to zaobserwrrjesz
naturalny ry,fon dostosowany do ryklu dnia i nory. Po pierwsze zr,rrie_
rztaw stadzie wdruj czasem aptzez dziesi godzin, poszukujc nrnocii wody2s. Potem jedz. Jeliupoluj jelenia, pr,rvdca
stada dostaje najwiksz porcj, ale wszystkie mvierztabior udzia
w podziale leszty. Jedz, a spocaego jelenia. Nie dzieje si tak
dlatego, e w lesie brakuje folii do zapakowania resztek, ale dlatego,
e nigdy nie wiadomo, kiedy pojawi si nastpny jele, To, co edzi1
dzisiaj, moe stanowi zapas na dugi czas. To waniesd pocho-

rwniebardzo widocznc
w zachowaniu twojego psa. Wilki nie zawsze jedz, kiedy s godnc,
one jedz, gdy maj dostp do porwienia. Ich ciaa zosta zapr(,gramowane, aby przetrwa. Sd bierze si psi apetyt,ktry czasem
wydaje si by nienasycony.
dzi zw.rot ,,wllczy ape,t", co czsto bywa

ROZDZIA

1, POTGA S,IADA

1,17

Wilki i dzikie psy zacrynaj si bawi dopiero po wykonaniu

codziennej porcji pracy. Wtedy wituj.W warunkach naturalnych
zazvvyczaj zasypize zmczenia. Kiedy obserwowaem p y na farmie mojego dziadka, anirazu nie zauwayem, eby ktremu z nich
niysi koszmary co tak czsto zdarza si wrd psw mieszkaj-

cych w domach w Stanach Zjednoczonych. Psom na farmie d.s

uszy i powieki, ale aden nie skomla ani nie jcza. Byy tak bardzo
strudzone codzienn prac i zabaw, e co noc spa niezwykle spokojnie.

Kade stado ma swoje rytu S to: przemierzanie przestrzeni,

zdobywanie porwienia i wody, jedzenie, zabawa, odpoczynek oraz
czenie si w pary. Najwaniejsze, e wszystkie takie grupy maj
przyrvdc. Reszta zwierztpodaza nim. W stadzie zwierzta same
rrstalaj hierarchi, a status danego psa zale od jego wrodzonego
poziomu energii. Prrywdca okrelainarzuca zasady oraz granice,
wedug ktrych bd czonkowie stada.
Wyjaniemju, e pierwsrm prrywldc szczeniaka jest jego
rnatka. Szczeniaki od chwili narodzin ucz si jak wsppracowa
z innymi czonkami spoecznocirwierzt stadnych. Trry - cztery
rniesice po odstawieniu od piersi zostaj czonkami stada i zaczylraj sfucha jego pruywldcy, a nie matki. W stadach wilkw i dzikich psw zazwyczaj liderem jest samiec. Dzieje si tak z powodu
tlbecnoci hormonu testosteronu, ktry u samcw zacTwa dzia
rld malekoci, co wp}ywa na zachowania zlvizane zrylvaliza
i dominacj26. Moecie zobaczy,jak - na dfugo przed osigniciem
rlojrzaociseksualnej - samiec wchodzi na grzbie innych samcw
oraz samiczek, co ocrwicie wcale nie oznacza, e jest biseksualny.
()znacza to, e bawi si w dominacj i posuszestwo, co odegra
lgromn rol w jej przyszs,rn ciu, kiedy b dzie jlu dorosym psem.
Chocia hormony s czcitego, co sprawia, e obejmuje si
1xlzycj prrywldcy, to energia odgrywa jeszcze wiksz rol. Kiedy
ltldzie Urymw swoich mieszkaniach wicej ni jednego psa, dorninujqrm moe by zariwno samiec, jak i samica. Pe nie ma
,lnaczenia. Wany jest wrodzony poziom energii oraz pierwszestwo
r

*,
118

I19

ZAKLINACZ PSW

ROZDZIA 4. POTGA STADA

w ustalaniu regu. W wielu stadach wyspuje prra alfa, msko-eska dwjka, ktra dzieli pomidzy sob dominujc pory"j.
W prryrodzie cechy pr,rvdry stada s wrodzone. Nie mona
si ich nauczy na kursach dla liderw nie wypenia si aplikacji ani
poda o prac. Prrywldcw mona rozpoznabardzo wczenie, ju
od modociwykazuj dominujce cec Najwaniejsza jest ener-

ma do cz}nienia z zasadami, granicami i ograniczeniami,

\v v z aczonylni przez prnwdc stada.
|'ics, ktry urodzi si z predyspozycjami oraz energi skania|,|l,:I l]o do objcia pozycji dominujcej, ma trudnocizzaakceptotl,,tltit.tn czowieka jako swojego lidera. Tale zvvierz nie przyso
rr,r wiat, eby by przecifir;rm czonkiem grupy. Jednak instynkt
lr.ll<lrzujry podporzdkowanie si reguom obowipujcym w starlzic jest silniejszy od inst}mktu prrywidczego. Trzeba zapamita,
l,, llilrdzo dominujry pies o wysokim poziomie energii powinien
|,l,,' vrycznie z czovekiem, ktry posiada energi, zdolnocioraz
rrrlrit,jtnoci potrzebne do tego, eby by liderem dla takiego psa,
1llzctlstawiciela silnej rasy. Osoba, ktra wybiera dominujcego psa
l.trllt,j z silniejszych ras, musi zolsowiza si do przywdztwa.
Mwilimy ju o tgn, e liderzy emanuj spokojnie aserrn
,,tlt,tgi. Nawet nie majc dowiadczeniaw obserwowaniu stada psw
, zv wilkW moesz stosunkowo szybko zallwa,kt6ry z psw jest
;,lzywdc. Taki osobnik bdzie prezentowa postaw dominujc , /,llina, uniesiona gowa, pierwypita, uszy sterczce do g6ry szwlly ()!]on, czasami bdzie si nawetpuszy.Pvywdry stada szaTwy, z;rj pewni siebie i jest to pewnowrodzona. Nie udaj jej inawet
1irlvlly chcieli, nie bylibyw stanie tego robi. Zkoleipozostali czonkorlic stada emanuj energi spokojnie posfuszn. ChodzzgJowna
tr,\,.(lko'c' ciaa lub nej. Kiedy stado si przemieszcza, nie wylrrze,lzir j lidera, uszy majrozlunione lub pooone po sobie, ogony cho
lrlrlg1 si porusza, s zawsze opuszczone. Kiedy zbla si do nich

gia, o ktrej ju mwilimy. To ona oddziela lidera od tego, kto zit

nim podza.Prrryldca stada musi urodzi si z wysokim albo bardzo wysokim poziomem energii. Musi to by take rodzaj energii
dominujcej oraz spokojnie asertyrmej. Psy o niskim lub redninl
poziomie energii nie zostan naturaln;rmi prz5rwdcami. Wikszo(,
psw, podobnie jak ludzi, rodzi si, aby by czonkami stada, a nic
nim przewodzi.Przyw1dca nie tylko wykazuje dominacj, ale rwnie cechuje si odpowiedzialnoci. Pomyl o naszyrn gatunktl
i o liczbie osb, ktre chciaby mie wadz otaz zvuizane znl
przyrvileje lub na przykad pienidze i zasoby Billa Gatesa. Nastpnie powiedz qrm ludziom , e w zamian za to bd musieli pracowa(,
po 24 godziny na dob przez7 dni w tygodniu, prawie bez kontaktrr
zrodzinami i rzadko kiedy dostan wolny weekend. Powiedz im, c
bd odpowiedzialni finansowo za tysice osb lub zabezpieczcil
stwo narodowe setek milionw ludzi. Ile osb wybierze tego typll
prrywdcze role po zaprezentowaniu im wspomnianych odsEaszt,
jcych perspektyw? Sdz, e wikszoludzi wybraaby w tej sytu
acji bardziej komfortowe i prostsze ycie, o ile naprawdzrozumiaaby
koszty prary i powice nizanych z penieniem roli lidera.
Podobnie jest w wieciepsw. Prrwdca ponosi odpowiedzial
noza przetrwanie pozostaych czonkw stada. Prowadzi stadrr
orazzdobryaiedzenie i picie. Decyduje, kiedypolowa, kto, ile i kiedy
zje, kiedy i gdzie mona spa, a kiedy si bawi. Prnvdca statlir
ustanawia wszystkie reguy, zgodnie z ktrymi ma stado. Musi
wiedzie, co robi i by pewny siebie. Podobnie jak w wiecie ludzi

wikszopsw urodzia si, eby by zwykymi czonkami stadir

inie zaprzta sobie golyy plac, reguami i utrmywaniem porry
cji pr4rwdry. Dla psa cie jestznacznie atwiejsze i mniej stresuji1

r,, l<icdy
]

,l,ze wodnik stada, mog si cofir, pochyli albo nawet poozy i pruervrrjci na plery, pokazujc podbrzusze. Czyc tak, informuji ,Xy
1

lrrllrjjeste szefem i nie podwam tego. Zgadzan si z twoj wol".

Nie ma mieisca na slabo

.Ieliw stadzie irylcym na wolnociprrywldca okae najmniej,lt przejawy saboci,zostanie zaatakowany, a jego miejsce zajmie

120

ROZDZIA

zxI-txacz psw

7 whierarchicznych
e sabow stadzie
,,'rr,oZ" przewodzi stadu, Prawda jest taka,
si pies, ktry
nie moe by tolerowana, Jeeli w stadzie znajdzie
zostanie zaatakow any przez inne
b dzie ls ar dzo wty lub bojaliwy,
tutaj ludzie, nie ma miejp.v. W krlesfwie mvlerzt,wyjtkiem s
scanasabo.Tojednaznajbardziejinteresujrychrnic,jakie
Ludzie nie tylktl
dostrzec pomidzy ludmi a rwierztami,
mona

stada, ale take chroakceptuj saboniekirych czonkw swojego

osoby na wzni jabsze sios i braci! Poddajemy rehabilitacji
ycie, by uratowa czonkir
kach, opiekujemy si chorymi, ryzykujemy

Chocia to, co niektrzy

stada, ktOry nle moe sobie sam poradzi,

cznyrni, spotykane jest u wic_
badacze nazwi zachowaniami altruis
to jednak w ptllu gatunkw (z;waszczawrd innych n acze|nych)z1 ,
wspaniaomylno(,
rwnaniu z innyrni rwterztami ludzie wynieli

na niespotykany wczeniej poziom,

take ratowit
tud"ie wspieraj nie lko ludzi, zajmujemy si
ktry ratuir,
niem innych rwierzt. Jestemy j"dyny, gatunkiem,
e zobaczycie zebry rir
mewy, k kodyl", hieny i wieloryby, Nigdy
zwit,
toj rannego sonia. Pomylcie o znanych wam mionikach
ko chaj p s}, lwy, konie, Chyb a

kde rwierz

po s ia

STADA

("/yny na dobre i ze. Chodzi o to, e sabe zlvierz

wszystkich gatunkw ktre

silniejszy czonek stada. Powysze dotyczy
stnrkturach spoecznych, Tylko silny osob-

,rui, q,

4. POTGA

i r

"h,ktrzy
si tak wielkim wspcztt
swO1 ianklub - g*p o"Ob, *yku"ujcych
jego przedstawicicll
ciem dla okreloneio gatunku, e wycigaj
psw wmoim Cett
nawet znajgorszyctl t *putO-, Wiele spord
w takim stanie, e faktytv,
trum Psychologii Psa pola-io si u mnie

niebyatodlanichostau,iaSzansa.Mampsaztrzemanogami,ps;t
przelll
b"ru"ru,psa bez oka orazpsa, ktry wskutek nadmiernego
umysowo, Dzit,ir,
sowienia na zawsze pozostanie niedorozwinity
bardzo jest mi al tyt,lr
si tak dlatego, Ze jestem czowiekiem i tak
szans na spenitlttr"
priut O* e nobiwszystko, aby da im kolejn
szczliwezycie.Jednakwrodowiskunaturalnyrnpsyniezrrajdrrir1
wsobiewspczuciadlajednosteksabychorazniedoronvinityt'lr
Nie stoj zatymadw,
TaIe rwierzta s atakowane i eliminowane,
si moralnoci oraz dzit,li1
okruUre intencje - jedynie ludzie kieruj

1,21,

niesie zagroee

tllir reszty stada, zanatara obdarzya nvierzta insqmktem, ktry

kire im wybiera spord siebie najsilniejsze osobniki, aby kolejne
1xlkolenie miao wiksze szanse na przetrwanie i rozmnanie.Taka
jt,st polityka natury.
Ludzka tendencja do ratowania blinich wywodzi si z naszej
t,rrergii emocjonalnej. Wspczucie oraz pena miocinatura to pikrrt,

prrmioty i jest to czcudu, jakim jest czowiek. Jednak ta

.Itcrgia moeby odbierana przez inne zierztajako sabo.Milr ljest mikk energi i w syluacji, kiedy pojawia si problem przellwrnia stada, moe onaby odbierana jako rodzajsaboci. Zwierzta
rric bd poda za mikk lub sab energi. Nie bd poda za
.rrt,rgiwspcnlcia. Pomimo przykadu danego przez witego Fran,,iszka i jego dobrego kontaktu z ptakami, zwierzta nie podry, za
1llzywdc duchowym. Nie bd chci iza kim,kto jest peen
rrlil<lci anizakim pobudzon rrn. Jestemy gatunkiem stadnym, lecz
1,rl< iu powiedziaem, jestemy jedynlryn gatunkiem na tej planecie,
l.triry da posuch niezrwnowaonemu prrywfidql. Zwierzta podt,t1l1 wycznie za ztwnowaon;rm przewodnikiem. Nie ma znaczelll;l, czy bd to konie, psy, koty czy owce. Rwnowaga prrywdq,
,,,lzwierciedla si w jego konsekwenbrej, spokojnie ase,rrytej ener1ri, l(edy zatem emanujemy mioci,emocjami albo nawet energi
lr,lrltlriernej agresji w stosunku do otaczajcych nas rwierzt- szcze1,,,lrlic gdy jest to jedyna energia, jak dysponujemy - to nvierzta
r1,1jllrawdopodobniej bd widzia w nas raczej tych, ktrzy pod:,l|,| l,LL przywdc ni liderw.

Prowadzi tzy poda za?

W wiecie psw isfiriej lko dwie role do obsadzenia: lidera
tlgtl, ktry za nim poda. Dominujry i posuszny. Podzia jest
,r 1 r;ttty: bi
- czarny. Nie wystpuje nic poredniego. Kiedy pies
trrt,,szl<a z czowiekiem, to aby czowiek mg przej kontrol nad
t

122

ZAKLINCZ PSW

zachowaniem psa, musi zobowiry,a si do penienia roli pr,rvdcy

stada przez ca czas - na 100 o/o. Nie jest to skomplikowane.
Jednak dla wielu moich klientw jesttobardzo trudne do przyjcia. Zdesperowani telefonuj do mnie, poniew problemy
z:tvizane z zachowaniem si ich psw zdominoway ich zycie. By moe

niektr}ryn z nich trudno bdzie zrozumie paradygmat dominacji

i poddania, poniewa sowa te w wiecie ludzi nios ze sob wiele

rinych treci.Kiedy syszymy wyraz dominacj a, by moemylimy

okim, kto bije po pijaku swoj on lub objce wbarze, omodzie wymuszajcej pienidze od modszych dzieci w szkole albo
nawet o mczynielub kobiecie z k]ubu sadomasochistycznego,
w masce, ubranych w skrzane odzienie i trymajcych pejcz. To
sowo wyrvouje obral zwizane z okruciestwem. Jednak ftzeba
pamita, e w wiecienierzt wylaz okrucieshno nie istnieje.
Dominacja nie podlega osdom moralnln, nie jest te rozpawana

w kategoriach dowiadczenia emocjonalnego. Jest to po prostu sposb istrrienia, zachowanie rwnie naturalne jak czenie si w pary

jedzenie czy zabawa,

pojcie poddaczy w stosowanyrn
przeze mnie kontekcie rwnie nie podlega osdowi moralnemu. To sowo nie oznacza nvierzcia czy czoveka, ktry jest nadmiernie mikki bdulegy.
poddaczy cry posusznrtte oznaczaj
kruchoci lub braku efektywnoci. Jest to wycznie okrelenie energii oraz stanu umysu

cechujcego zwykego czonka stada. we wszystkich gatunkach stadnych, jako warunek funkcjonowania stada, musi w pewnym stopniu

zaistlrie hierarchia. pomylcie o biurze penym pracownikw. co

by si dzio, gdyby kady przychodzi i wychodzi, kiedy mu si
podoba, robiby sobie czterogodzinn przerw obiadow i kci si
przez ca dzie z innpni pracownikami oraz szefem? Spory chaos,
nieprawda? I chyba nie uwasz za sabeusza pracownika, ktry
punktrralnie przychodzido prary skutecznie komunikuje si z innymi iwykonuje swoje zadania bez wyworvania konfliktw. Raczej
uznasz jego czy j za dobtego czonka zespofu. Ale chociaby po to,
eby zaistrlia zesp, pracownicy musz zaakceptowa pewien sto-

ROZDZI

A. 4. P

oTC STADA

13

pie posuszestwa. Musz ztozumie,e to szef podejmuje decyzje,

a ich zadanie polega na podaniu za nim.

Cho ryzykuj opini osoby politycznie niepoprawnej, bd korzysta z okrele dominujqcy oraz posuszny. Moim zdaniem te sowa znakomicie opisuj naturaln sfuktur spoeczn psw Wrd
psw nie ma osdw nvizanych ztym, kto w stadzie jest dominujcy, akto posuszny i nie ma zltaczenia, czy stado skada si z samych psw, czy te z jednego psa i czowieka. Pies nie bdzie mie
do ciebie pretensji o to, e ptzejeod niego rol lidera. Dowiadczenie mwi mi, e gdy wacicielprzejmuje dowodzenie, psy odczuwaj ulg, Kiedy psy funkcjonuj w nas/m wiecie, pojawia si
wiele skomplikowanych decyi do podjcia, a natura nie wyposazya ich w dostateczn wiedz, by podejmowa zbyt zoone deryzje.
Psy nie mog wezwa takswki, pcha wzka zzakupami cry wbiera pienidzy z bankomatw - a przynajmniej nie zrobi tego bez
dfugiego, specjalistycznego treningu! Psy cechuj si znakomitym
wyczuciem i miaem oka widzie tysice psw tak naprawd po
raz pierwszy w zyciu rozlttnionych, z chwil gdy ich pan zdecydowa si w peni przej rol i funkcj prrywdry. Ale zapamitajcie
moje sowa: kiedy pies wyczuje, e jego wacicielnie zamierza stara si oprrywdztwo w stadzie, sam bdzie prbowa zaj wolne
miejsce. Tole wjego naBlrze - s to dziaania majce na celu
utrzymanie sprawnego funkcjonowania stada. Zdaem psa, kto
musi w tej grupie rzdzi.I kiedy to pies obejmuje t funkcj, czsto
ma to katastrofalny skutek zarlwno dla niego, jak i dla waciciela.

Paradoks sily
Jak ju wspominaem, wielu moich klientw to bardzo potni
ludzie, ktrzy bez problemlw radz sobie we wszystkich obszarach
cia.W stosunku do otaczajcych ich ludzi emanuj tak siln energi, e niemal budz strach! Widziaem, jak niektrzy znichwydawali rozkazy czy krtkie polecenia i obserwowaem, jak pracownicy

L2

ZAKI.INACZ PSW

dosownie si kurczyli, sszc brzmienie ich gosu. Czy mam mwi dalej o emanowaniu energi? Pracownicy byskawiczlrie rozbiegali si, aby jak najszybciej speni daa swojego pracodawry
i nie byo najmniejszej wliwoci,kto tu rzdzL Ale, jak na ironi,
pojawia si tutaj pewien paradoks, kt6ry narywam ,,paradoksem
wadzy" . Kiedy ci wpywowi ludzie wracaj do domw z chwil otwalcia drrwi, kiedy kontaktuj si ze swoimi psami, zacrynaj emitowa energi pen emocji i scha tylko: ,,Ho, ho! Malutki, mj ty
dziubuku! Co u ciebie scha? Oj, oj, joj! Niedobry pieseczek! To
ju druga sofa, ktr rozszarpe na strzpy w t}Tn miesicu!".
Nie mam zamiaru artowasobie z tych klientW poniew szczerze znimi spnpatyzuj, Utrzynywanie pozycji samca albo samicy
alfa w nas4.In spoeczestwie jest niesamowicie stresujcym dowiadczeniem. Wiem, e to niezwyke uczucie przlldo domu,
gdzie mieszka cudowne rwierz i pozwoli sobie na relaks oIaz zabawze stworzeniem, ktre ci nie osdza, przed ktrym nie musisz
udowadnia, jaki jestewspani Dla tych klientw jest to doskonaa terapia, gdy mog pogaska mikkiego, puszystego pieska. To
tak, jakby wzi dug, kojc kpiel. I pod wieloma wzgldami jest
to prawda: psy nie osdzaj, a prmajmniej nie w kategoriach, do
jakich przyrwyczajeni s ludzie. Psy nie przejmuj si tyn, czy masz
sto milionw dolarw na koncie, dom na plazy albo ferrari. Nie
przejmuj si tym, czy ostabri z nagranych albumw osign status
platynowej pty, czy te okaza si pora albo czy wacicielotrzyma Oscara, czy zakoftczono emisj serialu, w ktry,n gra. Psy nawet nie zauwaj, czy ich pan przy dziesi kilo lub przeszed
operacj plastyczn. Jednak psy cooceniajq i jest to ocena okrelajca, kto w konkretnej relacji jest liderem, a kto rwyczajnym czonkiem stada. I kiedy te posiadajce ogrom wadzy osoby wracaj do
domu i pozwalaj psom na siebie wskakiwa, kiedy spdzaj cay
wieczt, podsuwajc swoim pupilkom smakoyki, gonic za nimi po
domu, speniajc ich zachcianki, to nic dziwnego, e psy wydaj
werdykt: te same osoby, uwane za prrywidcw w wiecieludzi,
staj si w psich oczach posfusznymi czonkami stada.

ROZDZ|A

4, POTGA STADA

0prah

125

ophie

Oprah Winfrey - mj osobis wzr do naladowania, jeeli chodzi o ronv1j zawodowy - jest znakomityrn przykadem dopiero co
opisanego zjawiska. W wiecieludzi jest nie tylko przez c czas
uwadzy, ale take wykazuje zadziwiajce opanowanie i zrwnowaenie. Podczas moich seminariw zawsze wykorzystuj j jako kla-

syczny przykad energii spokojnie asertyrnej, poniewa Oprah

rzeczyvcie wiebrieni wada. Ponadto nie musi udowadnia, e
jest wana, to po prostu z niej promieniuje. Potrafi take
dan
chwil, co wiernie odpowiada umiejtlrociom mvierzt Oprah publicznie opowiedziaa o swojej przeszoci, ktra nie bya atwa.
Musiaa rwnie przenvyci przeszkody, jakie nios pochodzenie rasowe i pe. Kiedy zacrymaa karier, czarnoskrej kobiecie
byo si bardzo trudno wybi. Jednak w przeciwiestwie do wikszociludzi Oprah pielgnowaa swoj umiejtrro podania naprzd.Przeszo nigdy jej nie powstrrmywaa. Moim zdaniem, jest
ona wybitrym przykadem ludzkiego potencjau. Ponadto znajdujc
si na sam}n szczycie, nadal pozostaje mi i wspaniaomyln
osob.
Od kiedy przyjechaem do Ameryki, moim marzeniem byo wzi
adzi w programie ,]The Oprah Winfrey Show". Bya to dla mnie

kwintesencja spenienia w tym kraju. I kiedy w kocu si tam znalazem, spotkanie przeroso moje najmielszeoczekiwania. Oprah
bya askawa, dociekliwa, dowcipna i nawet poprosia moj on
Ilusion, siedzc na widowni, aby podesza do nas i staa si czci
mojego dowiadczenia. Cay dzieby dla mnie jak sen. Powodem,
dla ktrego znalaemsi w programie, by osobisty koszmar Oprah,
jej ukryta sabo.Ot Oprah - mj qnaruony przykad energii
spokojnie asertywnej - pozwala swojej suczce Sophie wchodzi sobie na gow!
Kiedy w 2005 roku po razpiewvsl spotkaem si z Oprah w jej
pooonej nad oceanem siedemnastohektarowej posiadoci,niedaleko Santa Barbara, w jej domu mieszk dwa psy: Sophie i Salomon,

126

ZAKi,INACZ Ps\,V

czonkiem sta-

cocker-spaniele. Salomon byl:ardzo star}rrn i wrm

ktry zacrynby
da. Z kolei dziesicioletnia Sophie miaa problem,
pojawienie
niebezpieczny Kiedy Oprah wychodzia znina spacer,

i przybiesi w poblu innego psa sprawiao, e Sophie szczerzya

take
,iupory"iobronn, a czasem nawet atakowaa irme psy Miaa

Kiedy
problem rwiryany ze sffachem, gdy zostawaa satna w domu,
i dornr. nie byo Oprah ani jej parbrera, Stedmana, Sophie potrafia
Sophie zale
wy ca,T ni godzinami. Oprahwiedziaa,ezachowanie
jestem pewien, czybya
w-pewnym stopniu od jej postawy, jednak nie
jej
powiedzenia,
do
w peni przygotowana na to, co miaem
i po
Podczas konsultacji - tej czcimojej wizyty, gdy siedz
wyprostu sucham, co ludzie maj mi do powiedzenia - mogem
*niorko*u ze sw urwanych przez Oprah, e Sophie nie tylko
mwia
bya jej psem, ale take dziecitJ<iem, ,,To moja creczka! Stwierdzenie, e
Op.ur,. - Kocham j tak, jakb;n sama j urodzia",
tego w peni,
Oprah
- j uczowie czya, nie oddaje
ki"i} rozmawialimy, dowiedziaem si, e sophie od pierwszego
jak i Stedman
dnia bya bardzo niepewn suczk, Zarumo Opr,
wasnei
jej
opisylali, jak ukrywaa si pod stoem oraz e poczucie
co robi
To,
Oprah?
nobta
*u*S"i b!o bardzo zanone, Co zatem
podejciem psywikszowacicielipsw. Z typowym dla czowieka
na swj sposb,
chologican;rm pociesi, piecilii uspokajali Sophie
braa
Zu*"L,gjy Sophi" bya niespokojna lub przestraszona, Oprah
pocLszaa, dajc cswoj mioi okazujc silne uczu1 na rce i
Xi" wiedzc o q,ryn, Oprah robia dokadnie to samo co Marina
"lu.
na pododze,
w stosunku do Kane'a, po m, jak dog polizgnsi
dla psychiki
Stosujc wobec zestresowanego psa zasady odpowiednie
w swopielgnow
ludzkiej, obie kobiety w sposb niezamierzony
ich psach zachowanie rwiryane z brakiem poczucia bezpieczestwa,
jaki
Mo." podkreli, e pies wychwyruje kady rodzaj energii,
psy odczyruj
do niego w}syamy. Przez cay dzie,w kadej chwili
wspomnienia
bolesne
nasze emocje. Opr, ktra przezwycia
nie robia tego
z modocidziki umiejtnoc i cia tll i teraz, nigdy
zaatakowa
w stosunku do Sophie! Przewidywaa, e Sophie moe

innego psa ju w momencie, gdy zacrynamyle o zabraniu jej na

spacer. odgrywaa w wyobrani zaistniae w przeszocisytuacje,
w ktrych dochodzio do konfrontacji Sophie z innymi psami i wyobraaa sobie nowe. Te czarne scenariusze sprawiay, e Oprah
usztywniaa si i stawaa si nerwowa, a sophie wanieten rodzaj
energii wcakiem naturalny sposb odczywaajako sabo.To

z kolei wpywaona dynamik relacji pomidzy nimi ju w chwili,

gdy Oprah sigaa po smycz - jeszcze zantmwyruszyy na spacer.
Oprah zacryna space4 pozwalajc Sophie pierwszej wyjna
dwr - klasyczny b jaki popenia wikszowacicielipsw To

wne, by pozycja prrywldq stada bya wyrunie okrelonaju na

progu domu. Liderem jestten, kto
wd"ie pierwszy Nastpnie oprah
pogbiaaniewaciwe zachowanie, ponvalajc, by to Sophie prowa-

dzia jq na spacer. Przywldca stada jest zawsze na przedzie, chyba e

da wyrne pozwolenie innemu psu na pjcie przodem. Kiedy So-

phie sza w wybranym przez siebie kierunku i agn$a za smycz, reszta

stada najprawdopodobniej szazari.Z uwagi na swoj cigobaw,

e sophie doprowadzi do

awantury oprah bya niepewna siebie i przestraszona. Tyrnczasem sophie corazbardej wysuwaa si do przodu.
Nawet dziesiciolatek bez Eudu byby w stanie oceni, kto z tej dwjki

jest prrwdc, a kto nvyczajnym czonkiem stada.

Musiaem pruypomina Oprah, e tylko ona, wacicielkapsa,

obawiaa si tego, co moe wydarzysi na spacerze, zastrach opie-

ra si na wspomnieniach z p,ruesoci. Sophie nie mylaao tym wcale.

yapo prostu dan chwil, cieszyasi chodzeniem po trawie, d,rzewami, czystym, morskim powiefozem. Nie zastanawiaa si:,Ciekawe,
czy dzisiaj bd musiaa zaatakowa ktrego zchwrednych psw
z ssiedz&va", Rwnie adna z jej poprzednich konfrontacji nie bya
zaplanowana. sophie nie miewaa bezsennych nocy, w trakcie k-

rychfantaowaaby naleco:,,Jak ja nienawidz tej papugi Shana.

Ugryr j prry pierwszej lepszej oki" . Podobnie jak wszystkie psy
Sophie reaguje nabo&ce, ktre pojawiaj si w danej chwili.
A co si dziao, gdy Sophie spotkaa si z inn;rm psem i zacTwaa wysya sygn wiadczce o agresji? Oprah albo j pod,nosia,

ZAKLINACZ PS\M

ratujc

z zaistniejsytuacji,

albo bardzo si emocjonowaa, baga

psa, Nie
Suphi" o spokj iprzeprasza wacicielanapotkanego
zasi jak prnwdca stada, rwyczajnie korygujry
"u"rrory-ua
postpowanie
chowanie suczki. Kiedy prrywdca stada koryguje
Psy
wyeliminowane,
innego psa, niewaciwezachowanie zostaje
pymce
.poolr,i" posuszne zawsze zlracajuwag na instrukcje
od przewodnika stada.
Co zatemskaniao Sophie do jej agresy,*mych reakcji? Sophie
nie bya
bya w stanie, kt6ry nazywam dominujco niepewnyrn innego psa, ktry
psem agresywn}Tn z naiJry,kiedy jednak vdzia
zb6w igrowyrvoyrvau niej strach, odpowiada szczerzeniem
reakcje na
bami. Pamitajcie, e zvierz ma tylko cztery moliwe
lub podporzdkokade z zagroe, a s to: walka, ucieczka, unik
rwyczajnie
wanie. Reakcja Oprah na agresy^m postaw Sophie
i
bya pena
si
wzmacniaa zaisaursytuacj, Oprah usztrvniaa
e jej pani nie ma
strachu, co stanowio dla Sophi e wyrny sygna,
j pocieszaa,
Oprah
kontroli nad qrm, co si dzieje, Po incydencie
Ponownie
gaskaa i zapewnia a, e wszystko jest ju w porzdku,
dziecka,
ludzkiego
f,yu to ,"akcia odpowiednia dla wystraszonego,
psa! Pocieszaale w adnym wypadku niedostosowana do psychiki
jest cn
i
cierpi,
nie innych stworze, kiedy przervaj stres
chwili jest dla
naturalnym dla ludzi. Ale okazyrvani e lczu w takiej
odstraszyatego
psa jak powiedzenie: ,,Bardzo dobrze, wspaniale
emocjonalniedobrego psa, ktry nam zagraa", Kiedy reagujemy
zmieniamy,
nie
ich
nie na niezrwnow aone zachowania, na pewTro
e atakowa
W prrpadku Sophie strach wzr6s do tego stopnia,
natychmiast, gdy tylko poczua si osaczona,
jej suczka
Musiaem poinformowa Oprah, e jelichce, aby
camusiaa
bya stabilnpn i zrwnowaon)rm zwierzciem, bdzie
Oprah jest
kowicie zmieni swoje podejcie do Sophie, Poniewa
przekaz, ale
bardzo inteligentrra, sz/bko zrozllmia podstawowy
prg, ktry
nadal nie byo jej atwo przebi si przez wewntrzny
jak
Pamitam,
kaz jejmyleo Sophie jak o maej dziewcrynce,
jak liderujesz",
* p"*rr"i chwili po*i"d"ia"m: ,,Nie pokazujesz jej,

ROZDZIA 4. POTGA STADA

l29

()prah na moment stracia mow. odwrcia wzrok i spojrzaa

na
Stedmana, po crm zvvrlcia si do mnie, cedzc sowa: ,Chcesz

1lowiedzie, e nie jestem liderem?". ,,Dokadnie" - powiedziaem to

do tej samej kobiety, ktrej majtek czasopismo ,jThe Forbes'' szacujc na ponad

miliard dolarw i ktra jest w czowce najbardziej znanych osobistoci oraz plasuje si na dziewit5rm miejscu na licie
najpotniejszych kobiet na wiecie. Powiedziaem jej, e nie jest
p

dc dla swoj ego, w acego dziesi kilo, co cker-spaniela.

Jak wszysry ludzie kochajcy swoje pupile, Oprah chciaa wszyst-

rryw

kiego, co najlepsze dla swoich psw.

Ale to, co najlepsze,rozumia

perspektywy czowieka. chciaa tylko kocha swoje zvvierzaki
i stworzy im jak najwspanialsze ycie. Jednak psy Oprah nie crylaty list publikowanych przez ,,Forbesa" ani nie sprawdz wycigw
bankowych zkonta ich pani. Nie miao dla nich znaczea, cry jej
dom zosta umeblowany przez najlepszych dekoratorw, czy przez
Atmi Zbawiea. Psy Oprah kochayby j sam mioci,gdyby
jutro zbankrutowaa (choci Oprah zauwaa, e oba psy z pewnoci dostrzegyby rnic, sdyby nagle zostay zmuszone do latania w przedziale bagaowym rejsowego samolotu zamiast na
pokadzie komfortowego, prywatrrego odrzutowca), Tym, czego psy
rrajbardziej w zyciu pragny, byo poczucie bezpieczestwa wprikajce z odnalezienia swojego miejsca w stadzie rodziny Oprah.
Wyaniebyo wida, e Sophie nie czua si bezpiecznie.
Oprah musiaa si nauczy, jak by prrywdc. W wiecieludzi
bya kimtakim. Teraz musiaa wiczy si w takim rodzaju liderowania, ktry byby zrozumia dla psw
z

Zasady, granice i ograniczenia

Na wolnoci prrwdca stada ustanawia zasady i ich pilnuje.

Stado, dowolnego gatunku, nie mogoby przetmvabez regu. W domach ludzi zasady, granice i ograniczenia dotyczce psw nie s
jasne, o ile w ogle istrriej. Psy, tak samo jak dzieci, potzebaj za-

t
ZAKLINACZ PS\M

ROZDZL A, 4. P ]TGA STADA

131

sad, granic i ogranicze, aby w prawidowy sposb przechodzi so-

cjalizacj. Na przykad w gospodarstwie domoqn Opr Sophic

nie miaa zbyt wielu regu, a te, ktre ustanowiono, l:tie zawsze byy
pruestrzegarre. Czasami, gdy Sophie dugo wya po wyjciuOprah,
gazda wahaa si, wracaa izabiera suczk ze sob, Czasami
wracaa tylko po to, eW powiedzie Sophie, aby przestaa wy, ale
dochodzio ju do takiej eskalacji niepodanego zachowania, t,
byo za p6no na korekcj. Zarwno psychologowie zajmujry sir;
ludmi, jaki i psami narywajtaki stan rzeczy wzmocnieniem przcwiesz, e taki spo_
rywanym. Jelijesterodzicem, prawdopodobnie
b dyscyplinowania dziecka nie dzia-Jeli jednego dnia pozwolisz
swojemu dziecku wykraciasteczko ze soika, a nastpnego za I0

samo je skarcisz, dziecko sprbuje ponownie i masz mae szanst"

eby przerwa jego zachowanie. To samo doczy psw Kiedy przy
ustalaniu zasad pojawi si wzmocnienie przerywane, jest to pewnt
droga do wychowania niezrwnowaonego psa,
pomimo tego, e sophie zya w niezrwnow aonym stanie przcz.
dziesi lat-bezstaych zasad, granic czy ogranicze - zapewnielrr
Oprah, e prawie nigdy nie jest za pno na rehabilitacj psa, Nawet
ludzie potrafi si cakowicie zmieni wwieku lat pidziesiciu,
szedziesi ciu czy siedemdziesiciu, a przecie mamy o wiele wi_
cej problemw ni psy! Oprah czeka niecierpliwie na prac z problemem, a\ebyazszokowana, kiedyprzyjechaem do niej z piciomit
innlni psami: Coco, nasrm chihuahua, Lid i Reksem - par na,
szych charcikwwoskich, lhasa apso wabiqrrn si Luigi, anale"
cym do Willa Smitha i Jady Pinkett Smith oraz zpsem, ktry
najbardziej zaniepokoi oprah, czyli z Dadd}rm, bardzo gronie wy,

gldajcympitbullem, ktryprzebywaw moim stadzie, gdy jego pan,

u.6r.t" hiphopowy, Redman jest w trasie, Redman przywilz go &l
mojego wieootwartego centrum. W rodowisku astwzajmuji1
cych si rapem jest niemal norTn, e ftzeba mie wielkiego, gronit,
wygldajcego psa, asy zaznaczy swj status, Redman by inny

okaz si odpowiedzialnym wacicielem,Powiedzia: ,,Chc psr,

ktrego bd mg zabra ze sob wszdzie, Nie chc dostawa ptl-

Z zawsze zrlanowaonym Daddym

zww sdowych". Tego samego dniazacz$,em pracowa zDaddp,

lr on od tego czasu jest spenion}.Tn psem. Kady, kto go spotyka,
rta rchmiast si w nim zakochuje,

Daddy pomg setkom innych psw odzyska rwnowag, dziellc si swoj spokojnie posuszn energi. A jest przecie pitbullem,
t,o pokazuje, e w odniesieniu do zachowania psa energia i zrwnowaenie s waniejsze od rasy. Wszystkie psy, z jakimi przybyem do

()prah, byy bardzo zrwnowaone. Przyjechy tazem, aby odby

z Sophie sesj terapii grupowej.
Reakcja Sophie na inne psy bya moliwa do przewidzenia. Kiedy je zobaczya, znieruchomiaa w drzwiach. Wybierajc pomidzy
walk, ucieczk, unikiem i podporzdkowaniem, zderydowaa si
rta unik. Wprowadziem j pomidzy inne psy i lekko korygowaem
ic1 zachowanie kocw smyczy zakadym razem, gdy tylko zarlwaaem, e jej wargi zacrynajsi cofa, odsaniajc zby w chwili, kiedy zacrynaa si ba. Przez ca czas emitowaem energi
spokojnie asertywn. Na samym pocztku poprosiem Oprah, e
rrie byo jej w pobliu. Bya przetaona, baa si, e Sophie przejmie
|tj energi. Po okoo dziesiciu minutach Sophie bya w stanie si
rrlzllni, a po nastpnych dwch kwadransach przeja spokojnie

rl1]l

132

ZAKI,INCZ pSW

wyposuszn energi grupy izdawa si by zadowolona, Nadal

ale jej mowa ciaa wskazywaa, e jest spokojna
kury*u"ru;no, polega sia oddziaywania stada - grupa zrwiro,zluniona. Na tym
psu jego
nowaonych psw pomaga zmieni niezrwnowaonemu
miaa rwnie
postaw w cigu kilku minut. Bardzo d'ue znaczenie
niej
ktr wysyaem do Sophie popruez smycz, Byem dla
"rr"rgiu,
tow
si
przywdcstada i uczyem j, juk poprawnie zachowywa
iuiry.t-i" innych psw. Bez wliwoci- adnych "ale", "moe",
przekaz,
,,albo" czy,,|Itb" . I Sophie zrozamia
vdzcjak Sophie spokojzdumieni,
byli
Op.ui, oraz Stedman
bya
nie wchod"i w interakcje z innymi psami, Zadaniem domowym
psami,
proba,eby Sophie moga regularnie przebywa z innymi
aserspokojnie
w
bd doskonali si
pod""u,
-a"-"r- gdy jej waciciele
liderowaniu. Podobnie juk * prrpadku diety, spokojnie
wi_
asertrwne liderowanie nie dzia,jelinie bdziesz codziennie

czy.JedyniedzikitakiejregularnejterapiizachowanieSophiemogtl
fiwale si zmieni.

stada, jeeli
Pies zazvyczaj akceptuje czowieka jako prrwdc

ustanawia
ten emanuje poprawn, spokojnie asertywn energi,
wyrane rasudy, granice i ograniczenia otaz dzia odpowiedzialnit:
e nie moew imi dobra i przetrwania caego stada, To nie znaczy,
jak psy nie
my by wyjtkowymi ludzkimi przywdcami stada, Tak
i my nie
tak
po*n"y ,"rygrro*ue ztego, co cmi je unikatowymi,
Jestemy
po*i.,.,iSrr,y zatraca naszych szczeglnych waciwoci,
psy
w taki
kochaj
na przykad jedynymi pr,wdcami stada, kr,y
psowatych
.po.0, w;at<i ludzie definiuj mio,Lidet z rodziny
urodzinowenie kupi im zabawek ani nie urzdzidla nich przyjcia
si tyem, mgo. Nie w},n agrodzidobrego zachowania, Nie odwrci
t", 'No, no chopaki! Dziki, e bieglicie zamnprzez szesnacit,
Byykilometrw!". Psia matka nie powie: ,]Wiecie co, szczeniaczki?

ROZDZIA 4. POTGA STADA

133

ciedzisiaj batdzo grzeczne i w nagrod pjdziemy na pla!". Na

wolnoci nagroda jest czciprocesu. (I\{y, ludzie rwnie i t koncepcj powinnimysobie dobrze zapamita). Dla psa nagrod jest
dopasowanie si do stada i wspdziaanie w celu jego przetrwania.
Kooperacja automacznie prmosi rezultaty w postaci podstawowych nagrd, takich jak: porrdenie, woda, zabawai sen. Nagradzanie naszych psw poprzez sprawianie im przyjemnoci oraz
dostarczanie im tego, czego pragn, jestjednlrm ze sposobw nawilwania z nimi silnych wizi i wzmacniania ich dobrego zachowania. Jednak jelinie bdziemy emanowa siln energiprrywdq,
zanirn nagrodzimy, nigdy nie doprowadzimy do zbudowania dobrze
funkcjonujcego stada.

Bezdomni przywdcy stada

Chocirwiry,ekcowieka z psem jestwyjtkowy, i to z obu ston,
nie moemy gra po prostu roli najlepszego przyjaciela czy mionika psw Wiedzc o tym, czy nie vedzc, automacznie zaspokajamy w ten sposb przede wszystkim nasze pragnienia, a nie potrzeby
psa. To my, a nie psy jestemy g,,rni, ktrzy potrzebuj cigego okarywaniauczuorazbezlvarllnkowe jakceptac ji.
Jak mylisz,ktre psy s najszczliwszymi,najbardziej emocjonalnie stabilnlni psami w Ameryce? To jest moje spostrzeenie i moe by ci trudno w nie uwierzy, ale moim zdaniem psy, ktre d
z ludmibezdomn}rmi, czsto prowadz najbardziej spenione, zrw-

nowaone zycie. Moesz ktrego dnia uda si do cenffum Los

Angeles albo do parku wychodzcego na Santa Monica Pier i popatrzena tych bezdomnych, ktrzy maj psy. Nie wygldaj jak championy, ale prawie zawsze dobrze si zachowuj i nie wykazujagresji.
Popatz na bezdomnego idcego ze swoim psem, abdziesz wiadkiem dobrego przykadu kontaktu za pomoc mowy ciaa pomidzy
prrywldc stada a czonkiem stada. Bezdomny zanyczaj nie ma
smyczy, jednak pies idzie albo obok niego, albo tu za nim. Pies

ii

ZAKLINACZ

ROZDZIN; 4. POTGA STADA

PS\/

jaki Matka Namigruje ze swoim liderem dokadnie w taki sposb,

tura przekaza mu w genach.
ich psy s szczliw,,Bezdomni? - spytasz. - Jak to moliwe, e
jedzenie! Nie mog
sze? Przecie nie sta ich na drogie organiczne
nawet do
zawieswoich psw do foera dwarazy w miesicu ani
nie znaj
weterynarza!" To prawda, tylko pamitaj o tym, e psy
myl
nie
pomidzy jedzeniem organiczn;,T n anlryczajnym,
rnicy

a ryJcw dzikich stadach, nie wiedz, co to wetenawet nie maj celu w cilo -przy,
rynaTz.Bezdomni bardzo czsto
najmniej w rozumieniu waciwymznarrym ludziom sukcesu
ze
z osobowocitypu A. Niektrzy z nich s wyrnie zadowoleni
o psich firyzjerach,

puspokojnego przemieszczania si z miejsca na miejsce, zbierania

Wiespania,
.""k, por"rkiwania nrnocioraz ciepego miejsca do
ale dla psa
tu ludziom ich styl ciamoewyda si nie do przyjcia,
natura,
niego
jest to idealny, naturalny rylrn, jaki zaplanowaa dla
bory*rrj" odpowiedni ilokoniecznych wicze. Moe takebez
nrieprzeszkd podrowa. W warunkach naturalnych wszystkie
rzta majswoje wiksze lub mniejsze terytoa, po ktrych uwiel-

biaj nieustannie wdrowa. Eksploracja to cecha naturalna

i gerretycznie niezbdna do przetrwania28, poniewaw imwiks4rm

siopr,il rwierz zbada okolic, qrrn atwiej znajdzie ,*rroi worazem
d'i. Bdc w Los Angeles, zaobserwowem, e psy "jce
zamieszkujce
z bezdomn}.,rni o wiele lepiej znaj miasto ni psy
Ale dla
dzielnic BeI Air. Pies z Bel Air ma gigantyczne podwrze,
duprzemierza
niego jest to tylko wielka klatka, Pies bezdomnego
Bel Air
gie mile, a potem zmczony udaje si na spocmek, Pies z
a potem
patrzy na dom, wntrze samochodu, na swojego era nie mg
sfrustrowany wTaca do domu po kolejnym dniu, w kt4rm
spoytkowa swojej energii.
Rwnowagi psa nie tworzy si poprzez dobra materialne, Tworzy

,jod na pene cielesne i psychiczne wyraee 16nych aspektw isfirienia. Pies, ",osob bezdomn, wdruie
swj
wposzukiwaniu ponienia. Zazwczaj musi zapracowa na
si j poprz e,

przydziajedzenia i nawet bez korzystaniaze smyczy istlrieje wyra-

nie ustanowiona relacja

l35

prrywdql (czowieka) i posusznego czonka

stada (psa).

Wiele osb, ktre mnie wrwaj, prosi, byn pomg im w rozwizaniu problemu polegajcego na t}ryn, e pies na spacerze cigle
si cnzajmuje i cignie za smycz, ucieka lub szczeka na dzieci,
samochody, irrrre psy Ludzie myl,e kopot lezy po stronie psw
e spjrzcie na psa towaTzyszcego osobie bezdomnej. Taki pies
nigdy nie by na zajciach z tresury. Zariwno on, jak i jego pan wdruj ulicami ibez przeszkd czy problemw mijaj koty, wzki
dziecice i ludzi z malutkimi, ujadajqrmi pieskami trrman;,,rni na
automatycznych, rozciganych smyczach. Tak dzieje si w naturze:
stado psw czy wilkw nigdy nie utrrmaoby si razem, gdyby
musiao czeka na psa, ktry cigle biegaby na boki, ganiajc za
abami czy motylkami! Bezdomny dziaa tak jak przewodnik stada
w sytuacji, gdy ktry z psw oderwie si od stada - wystarczy spojrzenie lub warknicie, eby przypomnie o zasadach i koniecznoci
powrotu na szlak. Pod koniec dnia bezdomny nagtodzi psa jedzeniem oraz czuociamifuprzed pooeniem si spa. Razem wiod
bardzo ubogie ycie, prawdopodobnie podobne do cia,jakie prowadzili nasi przodkowie w pradawnych czasach.

Kto iest naiwanieiszym pssm w twoim domu?

Kiedy ludzie zrozumiej koncepcj stada oraz wag roli
zacrynajpyta: ,,Jak mam wiedzie, kto jest przyrrdc stada w moim domu?". Odpowiedz jest prosta: ten, kto kontroluje dynamik
waszej relacji.
Istniej dziesitki sposobw, w jaki twjpies moe ci gonoi wyranie zakomunikowa, kto dominuje w zvvizka pomidzy tob
a nim, Jeliwskakuje na ciebie, gdy wieczorem wracasz po prary do
domu, wcale e oznacza to, e cieszy si na twj widok. Jest liderem. Jeliotwierasz drz\\ti, wychodzc na space a on wybiega pierwszy, to wcale nie dlatego e tak kocha spacery. To on jest liderem.

r
136

Jeliszczeka na ciebie, a ty napeniasz mu misk, nie wiadczytrl

wcale o jego inteligencji. Jest liderem. Jelipisz,a on budzi ciq,
o pitej nad ranem, szturchajc ap i mwic: ,,Wypumnie, mtl
sz isiku", w ten sposb pokazuje ci jeszcze przed wschodeIlt
soca, kto tutaj rzdzi. Pies jest prrywdc stada za kadym ril

zem, gdy sprawia, e robisz copod jego wpwem. To bardlll

proste.
Przez wikszoczasu psy obejmuj rol pr4vdry stada, ponit,
wlude zazwyczaj mwi: ,P to nie wspaniae? On prbuje lllr
copowiedzie". To znowu ten sam qmdrom Lassie: ,,Co takiego l;rs
sie? Ktowpad do studni?". Tak, w qrm prpadku masz racj - tw(li
pies prbuje ci przypomni ec. e tD on jest liderem, a ty rnasz go suchir(,
Kiedy sam si budzisz,jeste przywdc stada. Kiedy otwierttsz
drzwi na swoich warunkach - j esteptzyw dc stada. Kiedy wych r l
dziszz domu przed psem, jeste przywldcstada. Kiedy to ty podt,i

mujesz w domu decyzje, jesteprzywdc stada. I nie mwi tulir|

o 80o/o czasu. Chodzi mi o 100%. Jeliobejmiesz zakres przywfu,
twa w 80o/o, to twj pies bdzie posfusznln czonkiem stada w t,l()(),il
Przezpozostae2Oo/o czasu to on bdzie dyrygowa. Jeeli dasz swrr
jemu psu moliwoprzewodzenia, z pewnoci to wykorzysta.

Pepper i zagroenia plynce

z czciowego lidetowanit
Co si dzieje, kiedy oddamy czcioworol lidera naszemu psrti'
Widziaem wiele prrpadkw, w ktrych ludzie prawie zawsze osii;
gali waciwenergi i postaw przyrvdcy z wyjtkiem niektryr,lr
sylrracji. Taka metoda jest znakomim przepisem na wychowtlrir,
niezrwnowonego psa, albowiem wprowadza jeszcze wicej zlt
mieszania ni jego stae przewodnictwo, poniewa pies nie wie, kir,
dy maby prrywldcstada, a kiedy tylko zwyczajnymjegci czonkit,lrr
Popatzmy na inny przykad z pierwszego sezonu telewizyjnej erlrirr|l
serii ,,Zaklinacz ps#'. Fotograf Christopher zaadoptowa urocz sll(,x

ROZDZIA

ZAKLINACZ PSW

4, POTGA STADA

737

l<,

omioletrriego mieszaca z domieszk teriera o imieniu Pepper. Szyb-

l<tl

nawizali ze sob gbo relacj. Chris codziermie udawa si do

swojego studia, ktre dzieli z irur}ryn fotografem i nauczy Pepper chod,l,i ze sob.
z(,

Pepper okaza si tak bardzo zdyscyplinowan sucz,

po pewn},Tn czasie Chris w ogle nie potzebowa smyczy Paftzc

palw trakcie spaceru, morabyo zauwayprawidowmow

przyvdry stada i podlegego mu psa, Nie przeszkarlzit im ruch samochodowy, dzieciaki pdzce na deskorolkach, klakrrlrry, Pepper przez ca czas tuchtaa fil za Chrisem ze spuszczon
poy1ilr lw i koyszrym si ogonem. Wystarczyo krtkie swko,
"by
rvrlla j do porzdku, gdy coniepodanego przycigno jej uwag.
Wyrnie byo wida, e Pepper uwilbiaa wsplne spacery izawsze
1,r,zybyrvaa do studia odwieonai zrelaksowana.
.Iednak wewntrz studia ujawniaa si druga natura Pepper.
Studio, w ktryn Chs pracowrazem ze swoim wsplnikiem,
llvlrl take miejscem, gdzie robili klientom zdjcia.To oznaczo, e
[lll<ir razy w cigu dnia ktowchodzi i wychodzi. Pepper najwyrrrlcj nie lubia, gdy ktonowy przychodzi do studia. Pdzia do
rllzwi, szczeka, watcza ipodszcrp}rvaa nowe osoby po ydl..rt,lt, zaganiajc je na rodek pomieszczenia.
l(iedy Chris i Scott ustawiali wiatai statywy, klienci byli pro,,zrtti o zajcie miejsca w poczekalni. Niestety Pepper zderydowaa,
l,, wiclka, winylowa sofa stojca w poczekalninale do niej. Klien, l. l(((irzy na niej usiedli, spotykali siz gronymwarczeniem i szczel,,tttit,m, a nawet grozi im ugryzienia.
Z pewnoci nie byo to zachowanie, ktre mona tolerowa.
|'lzvltosio szkody - Pepper juraz poszarpaa komunogawk od
,,;,rltltri i nadal straszya klientw Chrisa i Scotta, co w krtkim cza,,tr rrrogoby ich zrujnowa. Chris obawia si, e bdzie musia po;llytl si suki i to najprawdopodobniej oddajc j do schroniska. Na
.,rlrric nieszczcie560lo psw, ktre lduj w schroniskach, zvaszl /,l lych, ktre wracay t
- wielokronrie, spotyka eutanazja. Dzieje
,,ll,, lltk dlatego, e nie spokaj czowieka, zktlrym znajdowayby
,r,,;xilny jryk'o.
llil

t,iirta tylrow dla

r
ZAKLINCZ PSW

RoZDZl A, 4. P oT(jA STADA

139

Chris zadzwoni do mnie, widzc w mojej pomocy ostatlri desk ratunku dla Pepper, Cakiem powanie mylao jej oddaniu. Po
rozmowie ze Scottem byo dla mnie jasne, e w pracowni aden
z nich nie by dla Pepper przywdc, Ca przestrze naleaado
niej ju od momentu wejcia - adnychzasad, granic czy ograniczert,
Chris przechodzlprzez drzwi i natychmiast skupia si na ptacy, za
I)epper bya zostawiana sama sobie. Poniewa ani Chris, ani Scott

Pepper dokonuje zniszcze w studiu fotografi.cznym

Pepper na ,,swojej' sofie

*,.,,,*",

nie zachowywali si w swojej pracowni jak liderzy - prrajmniej

w psich kategoriach - Pepper uzna, e ta rola nale do niej. Bya
krlow i neurotycznie zacza broni swojego terytorium w jedyny
7,narly sobie sposb.
Podczas naszej rozmowy dowiedziaem si, e na spacerze Chris
nie ma najmniejszych problemw z Pepper i nawet moe j spuszcza ze smyczy. Sprawienie, eby pies by posfuszny w warunkach
sprzyjajcych rozproszeniu jest o wiele trudniejsze ni uzyskanie
takiego samego posuchu w warunkach domowych. Znam wiele
prpadkw psw, ktre dobrze si zachowuj w domu, ale na spacerze sprawiaj powne trudnoci. Dlatego uznaem ten przypadek
za interesujcy. Poprosiem Chrisa, eby pokaz mi, w jaki sposb
spaceruje z psem i to dao mi niezbdne informacje potrzebne do
dalszej pracy. Zobaczyem zupenie inne zierz, jak rwnie cakowicie innego Chrisa! By skupiony, kontrolowa sytuacj, dokadnie
wiedzia, co robi Pepper i najwyrniej obie postacie dramatu by
ze sob w dobryrn, emocjonalnym kontakcie. Dlaczego sytuacja tak
bardzo zmieniaa si po wejciu do pracowni?
Kiedy Chris przychodzi do pracy, kompletrrie zmieniaa si jego
postawa. Caa dyscyplina, jak wpoi Pepper, ulawaa przez okno
z chwil przekroczenia progu pracowni. Chris nie by ju liderem,
czciowoz powodu braku wiedzy na temat psychologii psw, a po
czcidlatego, e penienie obowizkw prrwdcy jest ci prac.
Potrzeba do tego sporo energii, a take koncentacji na utrrmywaniu spjnej postawy, a Chris czsto by w pracy tak bardzo zajW
w bezustannym popiechu,e nie mg zajmowa si ustanawianiem dla Pepper waciwychzasad. Kiedy ju wychodzili zpraq,

T
ZAKI.INACZ PSW

Chris przekierowyrva swoj energi, obejmowa rol przywdcy stada i znowu wszystko dobrze funkcjonowao. Jednak teraz sytuacja
na tyle wymkna si spod kontroli, e chcc uzyska posfuszestwo
w swoim studiu, Chris musia zacryna wszystko od pocztku.
Przewiczylimyszereg scenariuszy sy,tuacji, kiedy ludzie podchodzili do drnvi, dziki czemu mogem zaobserwowa, jak Chris
pozrvala na to, by Pepper szala zakadym razem, gdy zabrzmia
dzwonek. Pokazaem mu, jak sprawi, eby Pepper spokojnie sie-

dziaw posusznej pozycji

jeszc ze przed otwarciem drnd. Posfu szn

pozycj u psa moemy zalwa, obserwrrjc pooenie uszu i wyTaz ocztJ, koniecznie musimy si przy tgn dostoiiwyczu energi
posuszestwa. Chris nauczy Pepper wykonyrvania polece, a ja
patrzyem, jak wielokrotrie (i niezbyt przekonujco) mwi do niej:

,,lee". Jej ciao si kado,ale wyT anie byo wida, e jej umys jest
badzo aktywny i pobudzony. Poruszaa uszami, a oczy miaut]<rvio-

ne w drzwiach. Kiedy drni si otwieray i wchodzi go,Pepper

znowu zacrynaa szale.
Pokazaem Chrisowi, e waniejsze od tego, eby le byo
utrz},rnanie umysu Pepper w stanie posuszestwa i relaksu. Zaprezentowaem mu take, jak naprawd skutecznie przekarywapo,
lecenia. Chris by w gruncie lzeczy typem luzaka i trudno byo mu
przekona Pepper, e jest inaczej. Pamitajcie, energia nie kamie.
Nie by jeszcze przygotowany do cikiej pracy, jakiej wymagao
dzielenie uwagi pomidzy prac jako fotograf w studiu a byciem liderem dla Pepper. Wydawao si, e to juzbytwiele. Chris naprawd chcia zatrzyma Pepper, a ja pomogem mu zrozumie, e tylko
on jest odpowiedzialny za wyjcie z tej sffasznej syluacji.
Kiedy w kocu zobaczyem, jak Chs wydaje polecenie w sposb naprawd zderydowany, nie potrzebowa wypowiada adnych
sw. Zrobi to, co ja robi. Wyda z siebie dvik szszszszsz. Nie
chodzi o jakiszczegIny rodzaj driku, ja na przykad wybraenl
akurat ten dvik, poniewa w taki sposb t:rasza mama prrwoywaa do porzdku mnie i moje rodzestwo! Wanabya energia stojca za dvikiem. Kluczem do sukcesu okazao si korygowanic

tr
e

ROZDZIA

4, POTGA STADA

141

zachowania Pepper, zanim jej umys pad w stan podekscytowania

i agresji. Oznaczo to nieustanne poprawianie suczki przy uciu
szszszszsz do chwili, uwarunkowaa si w takim stopniu, e przez

c czas wsplnego

przebynnia w biurze bya spokojna i posuszrra.

Pr4rpadek Pepper jest znakomitym przykadem skutkw, jakie
prmosi tylko czcioweliderowanie. Dla psw o niskim poziomie
energii i atwyn prowadzeniu konsekwencje takiego postpowania
nie bd powane, ale w prrypadku Chrisa i Pepper gra toczya si
o wysok stawk. Gdyby Chris nie zapanow nad Pepper, grozla
mu sprawa w sdzie, utrata klientw i w kocu bankructwo.Zko|ei
l'epperryzykowaa utrat domu, swojego pana, anawetcla (sdyby
Chris nie zna|az dla niej domu zastpczego). Na szczcie, z chwil
gdy Chris zrozumi istot problemu, zaj si na powanie kwesti
<ldpowiedzialnoci. Taki pies jak Pepper wcale nie musi prowadzi
rriezrwnowonego cia.Wszystko, co byo potrzebne jej do szczcia,miaa w swoim wnrzu. Jednak potrzebowaa Chrisa jako przewodnika stada, eby pomg jej uzewnftzni te wartoci.

Przywilztwo to praca na pslsn etat

Psy potrzebuj lidera od dnia narodzin a do swojej nrierci.
Maj instyrrktown potrzeb wiedzy, ja zajmuj w stosunku do
rras pozycj. Ludzie zazs^yczaj znajduj dla nich miejsca w swoich
scrcach, ale nie w swoich stadach. To wwczas pies zaczyrra przewodzi. Psy korzystajztego, eladzieje kochaj i nie zajmuj por,ycjiprzywidry stada. Psy nie zastanawiaj si ani nie mylw taki
rlto sposb: ,,Ho, ho. Ta wspaniaa osoba tak bardzo mnie kocha.
l )ziki temu czuj si tak dobrze, e z pewnoci ju nigdy nie zaataI<uj innego psa", Nie moesz zslnaca si do psa tak samo jak do
rlziecka, mwic: ,,Jelisi nie poprawisz, to nie pljdzieszjutro do
1larku dla pieskw". Pies nie ztozumie takich zalenoci.Musisz
ukazlwa, e jeste liderem w chwili, gdy zachowanie psa wymaga
l<rlrekcji.

f
142

ROZDZI

ZAKLINACZ PS\

e
W twoim domu kdy moebyprrywldcstada, Wane,
od
poczwszy
wszyscy mieszkacy domu byli liderami dla psa czy mczyzna,
noworodka do najstarszej osoby, Niewne, kobieta
w ktdomach,
Wszyscy musz w qrrn uczestniczy, Byem w wielu
reszt rodziny,
rych pies sucha jednej osoby, cakowicie ignorujc
roto moZe by kolejna recepta na wyroaniekatastroS,, W mojej
moja ona oraz
dzinie jestem liderem dla psw ale s nimi take
przez stado
.;oro*i". Andre iCalvin mog spokojnie przechodzi
nie mrugnitl
p.O* - Centrum Psychologii Psa i aden z psw nawet
jak
przewodniby
okiem. Obserwujc mnie, chopcy nauczyli si,
jaki sposb
kami stada, jednak wszystkie dzieci mog si nauczy,w
okarywa postaw lidera w stosunku do rwierzL
pci czy
Prry*aarWo w stadzie nie za\e od wielkoci, wagi,

kg, ale radzi

wieku. Jada Pinkett Smith way niewiele ponad 50
od swojego
sobie z czte1ema rottweilerami naraz i to nawet lepiej
ale ttl
go
szanow
ma.Will Smith dobrze kierowa psami i one
potrzebn do tego,
Jada powicaadostateczn iloczasu i energii
plaby zostasiln przewodniczk stada, Jedziarazem ze mrLna
smyczy,
- iw g6ry, gdzie zabietam stado na spacery bez
przykad psw
W;.prowadzanie psa na spacer - jak to pokaz5nva
zyJqciz bezdomnl,Tni - jest najlepsz;,lrn sposobem na ustanowiektra
,,i"-po"y";i lidera w stadzie, Jest to podstawowa aktywno,
a t}rmi, ktWoizy i cementuje zwizekpomidzy prrywdcstada
opona
space
ruy zanim podaj. O tym, jak wyprowadza psy
jednak podkreli,
wiem szczegowo w nastpnym tozdziale, chc
zapewnienie zrwnoe jest to jeden z podstawowych sposobw na
wonego stanu umysu twojemu psu,
Jeelichodziopsyszkolonedowykonywaniaokrelonychza-

przypadku grupy
da przewodnik stada nie musi by na czele, W
jest liderem,
syberyjskich hus cigncych sanie czowiek nadal
chocia znajduje si z tyu sa, Psymieszkajce zlldmiwymagajqni specjalnej opieki - niewidom}rmi lub przemieszczajc;rmi si
Ale s$uacj
na wzkach - czsto musz obejmowa przewodnictwo,
wipiknego
To
co
zawszekontroluje osoba, ktrej pies pomaga,

4, POTGA STADA
^,

l43

rlzie, jak pies suzy niepenosprawn;n osobom. Czsto taka para

r.vyglda jakby pomidzy

nimi zachodzi paranormalny z:iryek -

szls l zmys. Czsto s tak do siebie dostrojeni, e pies potrafi wycl,tl potlzeby waciciela,zantim ten zdoa wyda polecenie. Jest to
tlrki rodzaj zwizku, jaki wystpuje wstadzie pomidzy psami. To
rnunikacja niewerbalna, wynikaj ca z poczucia bezpiec zestw a,
l<ttire daje psom struktura stada.
l< r l

Dziki odpowiedniej, spokojnie aserwnej energii, objciu

1llzewodnictwa stada oraz dyscyplinie, take i moesz navry,a

1xldobny rodzaj gbokiego z:liry,ku ze swoim psem. Jednak eby tak
si stao, istotre jest uwiadomienie sobie rzeczy, ktre by moe ro-

lisz, a ktre przyczyniaj si do powstawania problemw twojego psa.

{.;***i

r
ROZDZIA

5.

Problemy
Jak wprowadzamy na z0 p y
w stan pozbawiony rwnowagi
a

lrT

l-)rawie wszystkie psy rodz si w stanie naturalnej rwnowagi.

t Jelijest im dane zy w naturaln}rm rodowisku * czy|i w sta,lirch - cae dnie spdzaj w pokoju i spenione. JeIiktry z psw

rvykazuje si brakiem zrlwnowaenia, zostaje zrrrvszorty do opusz,zt.nia stada lub zostaje z niego w}Tzucony p tzez pozostae psy. Moe
to zabrzmie surowo, ale w taki sposb natura zapewnia stadu prze-

.MA KILKA PRoBLEMow z DoMIN^CJ...,

llwanie oraz moliwopojawienia si ptzyszych pokole.

Kicdy adoptujem1, ps}. i rprowadzamy je rv nasze fcie. z,aprasl,itjc do domw, zazlryczaj zale nam na stworzeniu nasrm ululliccom jak najlepszych warunkw. Prbujemy da im to, czego
llils/Tn zdaniem potrzebuj. problem polega na tym, e czymy
nioenia oparte nie na fakqrcznych potrzebach psowatych, ale na
;xltrzebach typowo ludzkich. Ucowieczajc psy, dziamy na ich

szkod.

Kiedy ucowieczamy psy, stwarzamy to, co narywam ,,probletttami". S one lsardzo podobne do tych, ktre wspczenipsychia-

u swoich pacjentw Problemy to negatywne sposoby

lrdaptacji w wiecie.Nasze, ludzkie problemy majbardzo szerokie
j ak strach
s l ektrum i mog ronvija si od tak nieskomplikowanych,
jak
zabutzenia obsesyjno-kompul1lrzed pajkami po tak zoone,
tl,zy diagnozuj

Roul)ZlA.

ZAKIINACZ PSo\

mc. Mam nadziej, e nalczycie si nie tylko zajmowa tlti

problemami, kiedy si pojawi, ale rwnie - co najwaniejsze
dowiecie si, w jaki sposb zapobiega ich powstawaniu,

Agresia
Najczciejjestem wzyrvany do psw z powodu przejawianej przcz
tltl
nie agresji. Czasami b;ramuwaany za ostatni nadziej, zanim

PRoBLENIY

147

Agresia dominujca

znacznic
s}Mrne czy fetysz stp, Jeeli chodzi o psy, ich problemy s
prostsze. Ale podobnie jak to jest u ludzi, trudnoci psw spowodrl
wane s brakiem rwnowagi.
W tym rozdziale chczajsi najpowszechniejs,T ni problemir
mi wystpujqni u psw, do ktrych jestem wrwany, aby im p<l

5.

O ile agresja nie jest dla psw crymnaturalnlmr, to niekt4rm

l, nichprryrodzona jest dominacja. Twoja suczka moel:y z natury
l rninujcym nierzciem o wysokim poziomie energii. Czy to ozna,
|"/,a, e musi by agresy\,Tra lub niebezpieczna? Nie. Nic podobnego.
,lcdnak wt}Tn przypadku wstosunku do niej musisz by jeszcze
tl r

llllrdziej rzeteln;rrn, spokojnie aseMmym liderem. Ito przez c

rlrlb, siedem dni w tygodniu. Przewodnictwo dla psw wanieto
ll,/nacza, Liderem jest si bez przew+ry. Niewane, czy i jak bardzo
;t,ste zmczony, niewane, czy chcesz si skoncentrowa na glze
ll,pik, c4/ na czyianiu gaze, przez cay czas wysyasz swojemu
1lstt t sam, spokojnie aserrywn energi ptrywdztwa.

czy otazostanoddaniw obce rce lub nawetupieni, Agresja santit

w sobie nie jest problemem. Jest skutkiem prawdziwego problemu,
Dla psa agresja nie jest stanem naturaln},ryn, Co wicej, ce nil
wolnoci wilki te rzadko kiedy s agresrJne w stosunku do przed
nit,
stawicieli swojego gatunku, a nawet wobec czowieka3l - dopki
pojawi si konkrefiry powd w rodzaju zagroenia czy godu, Agresjit
ronvija si wwczas, gdy problem psa nie zostaje romviryany i kiedy
jeliagresjr1
wywoana {bustracj energia nie znajduje ujcia. Niestety,
ulegir
zarvsze
tego typu nikt si nie zajmuje, napastliwe zachowanie
wzmocnieniu. Jest smutn prawd, e kiedy jestem wzrvany, by zaj

ktrr,
si agresyrrnln psem, zazwyczaj okazuje si, e jest to zwierz,
monabyo ustrzec przed tym problemem, Mona je byo powstrryma, jeszcze zanim si pogubio. wacicielepsw czasami dopierrt
Medy zacrynajszuka pomocy, gdy pies kogo ugryzie, a oni otrzy
muj wezrvanie do sdu. Mwi wwczas, e ,,saczka bya w domtr
z dziemitaka kochaniu&a" albo ,,on si tak zachowuje tylko wtedy,
gdy syszy dzvionek do dTTwi" , Chciabym, eby kady traktow rnacznie powaZniej kdy sygna vadczq o agles},\^m}rn zachowanirt
swojego psa i szuka profesjonalnej pomory zanim ssiad zacignit,

go do sdu albo, co gorsza, zamkomu stanie si krrwda,

Agresja dominujqca: podniesione tnzy, uniesiony ogon, pie do przodu,wyszczerzone zby

Pamitajcie, e niewiele jest psw, kt6re z natury s dominujcyrni przywdcami stada. Podobnie jest wrd ludzi - isfirieje tylko
l<ilka postaci na miar Oprah Winfrey czy Billa Gatesa. Tylko nieliczne psy posiadajce wrodzon natur liderw mog rzeczywicie
sta si bardzo niebezpieczne, jelinie otrzyrnaj dostatecznej iloci

148

RoZDZIA

ZAKLINACZ PSW

frzycznych oraz psychicznychwyrwa, ktr5rrn maj sprosta. Takic

zvvierzta mog sprawia kopoty. Jeeli chodzi o te psy, powirrnimy
- o ile zdecydujemy si dzieli z nimi zycie - zapewnia im stpnula
cj i stawia przed nimi wytragania stosowne do ich potrzeb.
W przeciwiestwie do tego, co sdzi wiele osb, nie istrieje co
takiego jak rasa dominujca. Pomyl o naspujqn przykadzie: jeden ze szczeniakw w miocie oke si najbardziej dominujcym i trl
on wnie w}ronie na przewodnika stada, a pozostae jo mvyczajni
czonkowie stada bd za m pdrya. Oczywicie s silne rasy, jak
pitbulle, rottweilery owczarki niemieckie cry cane corso, a]e to od przy-

wdry stada w kdej rasie zey, czy energia znajdzie waciweujcie.

Na wolnociprzyrvdc stada zostaje rwierz najbardziej dominujce z natttry. Jak ju wczeniej mwiem, liderem jest si z uro-

dzenia, anie zwyboru. Jednak co si dzieje, gdy costanie si

liderowi? Zastpuje go czonek stada numer 2 - czsto jest to samica
towaruyszca prrywldcy. P ej inny samiec moe pretendowa drl
roli prrwdcy stada. Gdy samica wyczuwa, e nie jest on dostatecz,
nie silny, przegania go lub zabija. Jelijednak nowy samiec faktycznit,
okae si najsilniejszy, cae stado od raza mu si podporzdkowujc,
i to bez walki, To Matka Natura gosuje za czonklw stada, zaenergia nowego lidera sprawia, e automatycznie wygrywa w tych vyborach. Z chwil, grly hierarchia zostaje ustalona, psy ktre znajdoway
si na drugim i trzecim miejscu, nie traktuj tego osobicie. Nie maj1
takich ambicji jak ludzie, u ktrych wiceprezydent czeka na swoji1
kolej po prezydencie, a modszy menader oczekuje na dzie, w ktpsy s ins mktownie zaprogramowane,
ryrm zostanie szefem firmy.
eby akceptowa sytuacj, w ktrej przewodnikiem stada jest najbardziej dominujce zverz. Jelipojawia si kolejny, jeszcze silniejszy pies, pozostae z zadowo|eniemzgadzaj si na swoj pozycj.
Twoja suczka nie bdzie traktowa osobicie sytuacji, w ktrej to ty
zaczniesz nad ni dominowa. Prawdopodobnie podzikowaaby ci
za to, gdyby miaa tak moliwo.
Jelimasz psa, ktry jestz natury dominujry musisz obj wadz moliwie jak najwczeniej i to w przekonujcy sposb. Pomyl,

5,

PROBLEMY

149

e tw6j pies przyby do ciebie nie bez powodu. Na przykad po to,

ebysta si osob silniejsz, majc wiksze zaufanie do siebie

i bardziej spokojnie asertywn. Kt6 z nas nie skorzystaby chbrie
z niewielkiego wzrostu poziomu energii spokojnie

asewnej, naprzy-

placy, yciu rodzinnym lub chociaby sc w korku? Najlepsza sytuacja jest wwczas, gdy zverz od wieku szczenicego
widzi w tobie lidera, ale i tak w dowoln}rn momencie moesz sta
si pr,rvdc psa z cechami dominacji. Wszystko za|e od wysylanej przez ciebie energii. Moesz by lepy, mie jedn nog, jedn
rk, jedzic na wzku inwalidzkim, ale jeliposiadasz energi siltiejszn energia 9O-kilogramowej suki rottweilera, to jest ona twoja.
l)zieje si to automacznie, Wcale nie jestem wielkim facetem, ale
w nas/Tn centrum psychologii psa kieruj stadem od trzydziestu
tltl czterdziestu psw. Czsto wystarczy jedno spojrzenie, eby ukrt,i niewaciwezachowanie ktrego z nich. Nie chodzi tu o mj
lvzrost, ale o moc.
Kiedy ktoposiada psa potnej rasy lub psa o dominujcej psyllrice, a poziom jego energii jest niszy od poziomu energii czworoga, bdzie musia nad sob popracowa. Pami tajcie, e tutaj chodzi
() llatur. Twj pies czy suka nie chc by na rwni ztob.Ich wiat
sl<ada si z liderw oraz ch, ktrzy zanimi podaj i tylko od
l,it,bie zalekt6rz rl odegrasz. Jelinie zamierzasz albo po prosttl nie moeszwybra, to moliwe, e nie znajdziesz psa, ktry bl<ad w

l]

r lt l

rlzie dla ciebie odpowiedni. Wkolejnym rozdziale bd mwi

l itgresji w czerwonej strefie, co stanowi ju powane zagroenie.
Silrle psy znajdujce si w czerwonej strefie s sprawcami powarlvt:h posryzie, a nawet mierci. zarvyczaj s to osobniki dominu;,1t,c, z ktryrni nie poradzili sobie waciciele.Zatemwybierajc psa,
,llrrgo i dogbnie si zastanawiaj, zktrym z nich zechcesz mieszkil,. Jelizdarz si chwile, w ktrych nie bdziesz sobie radzi,
,ll<ite si to ze dla ciebie, psa i spoeczestwa.
Oto przykad klientki, ktra pozwolia na to, eby dominujcy
;,lt,s wyrnkn si spod kontroli wtakim stopniu, e jego agresja
rll<rtczaa w czelwon stref. Powiedzmy, e klientka ma na imi
r

]l

]]
]

]i]i
i

llil
]]]

iill
]]

il

ill

ZAKLINACZ PSW

R9ZDZIA5. PRoBLEMY

j nauczy,
Sue. Pracowem zniprzez szemiesicy, prbujc
miew jaki sposb powirma postpowa ze swoim psem, ktry by
,"u""- Setera irlandzkiego i owczarka niemieckiego. Sue od same_
go pocztku le postpowaa z Tommytrr, ktry by psem naturalnic
ominujcyrn . Zaczo si od tego, e na ni wskakiwa, To przybie-

jelibawisz si ze swoim pupilkiem w przeciganie liny, to

przynyczai si do wygrywania,moe zacz odbiera to jako
rlvraz dominacji nad tob. Siowanie si z psem i bjki zrtim, nawet
;t,lijest jeszcze szczeniaczkiem, mog sta si podoempniej,,zvch problemw z agresj. Moesz stworzy potwora.

150

ro corazwiksze rozmiary, do

151

Nlrwet

|rit,dy

tego stopnia, eponva|a, aby pies

si na ni wspina i staa w bezruchu, a Tommy nie przerwa

te,j

cmnoci.Tommy by poza wszelk kontrol, mia silny

terytorialny, nadmiernie ochrania Sue i najwyraniej by najwa,
,,i"ls"y w domu. By to niezwykle patologiczny nizek, Pies pogryz
dzieci z ssiedztw a i zaatakowa konserwatora basenu, a w kocu
prbowaem
zawiadomiono suby zajmujce si kontrol zwierzt.
naaczySue, jak prowadzi si psa na spacelze i jak emanowa spokojnie aserwn energi, ale w aden sposb nie moga si tego
iz
nauczy. Sama miaa problemy psychiczne do przepracowania
i
dys"yjakich powodw nie bya w stanie dostosowa si do regu

Agresja zwizana

inst"vnkl

z0 trachen

Dua czagresji jest powodowana strachem, doczy to szcze,

1iri|rrie malutkich pieskw z kompleksem Napoleona, Kiedy pracorvllem w zaladzie zjerskim dla psw w San Diego, od razu
r;rtrwarem, e to wanienajmniejsze pieski s najwredniejsze.

pliny. Wkocu si poddaem. Powiedziaem: ,,Zrobiem wszystko,

co w mojej mocy, eby ci pomc. Jelichcesz, by Tommy nadal ,
w tej sytuacji musimy zna\edla niego inny dom",

DlaSuebyotofi:udnedoprzyjcia.Aledzikitemuuratowali.

jest teraz
myTommy'emu ycie. I to bardzo wawe zycie, Tommy
psem wyszukujcyn ludzkie zrvoki i pracuje dla policji w Los AnDreamWorks, W koleles, ponadto wystpuje w filmach wy,twrni
cu znalaz zdrowy sposb na skanalizowanie swojej intensywrrej,
dominujcej energii. Nie ma take problemw ze suchaniem pole_
pokazana sytu_
ce wydawanychprzez swoich nowych wacicieli,
na
acja bya pros ilustracj tego, jak niewaciwypies trafia
niewaciwegowaciciela.Taki z dobr moe wywoa naprawd
niebezpieczne problemy.
Ludzie na wiele sposobw mog rozbudzi dominujc agrePamisyvrrno.Po pierwsze poprzez przyzwolenie na dominacj,
rzeczy, jal<te
cie: jelinie ustalicie planu, w ktry,m uwzgldnicie
robicie z psem i dla psa, wwczas to on/ona jest liderem, Inny spojej wygra,
sb to zabawaw dominacj, w ktrej pozwalacie mu czy

Pinky przejawia strch

w kracowej po-

stci
l

('zsto agresja o podoulkowy. n zacTyna si od warknicia lub

1xlkazania zbw. Jelitrvoja suczka wykazuje podobne oznaki, gdy
zirbierasz j do ftyzjera lub kiedy chcesz jwygoni spod stou, to
ltitiwysry czas wezwa fachow pomoc! Podobnie jak wszystkie inne
lilrmy agresji, rwnie agresja o podoulkowylrn ma zawsze tenlcncj wzrostow. Pies dowiaduje si, e pokazujc zby, moe trzy-

..-*1

ma ludzi na dystans. Niedugo potem szczerzetie zb6w zamienia si

w szcpanie. Dobra wiadomojest taka, e psy gryzce ze sffachu
na rrn etapie nie zagbiaj kw w cio. Zazwy czaj Lylko uszcrwn,

by si szybko wycofa. Celem takiego zachowania jest sprawienie,

eby si od nich odsun i zostawi je w spokoju. Ale kada agresja
moe zmieni si w cogorszego. Twoja suczka wcale nie jest uro_
cza, kiedy warc zy czy Iapie zbami. To nie jest jej prywatna sprawa,
Wykazuje brak rwnowagi i w}.rynaga pomocy.
Przycrynaagresji o podoulkowpn moe tkwi w naduyciach
zprzeszoci.Jelipies by bity i odkry, e moe to powstrzyrna
poprzezatak, bdzie powtarza takie zachowanie. Jednak wikszo
znanych mi przypadkw agresji o podou lkowym nie wynika
z okrucies&va, |ecz z okazywania miociprzez wacicieliw nie_
waciwejchwili. Typowym przykadem jest Sophie - pies Oprah,
Kiedy Sophie rzuca si na innego psa, Oprah unosia j do gry
i uspokajaa, wzmacniajc w ten sposb jej zachowanie.
obecnie w moim centrum przeb;,wa suka pin bdca mieszank pitbulla. Jest to ekstremalny przypadek agresji wyrvoanej
strachem. Kiedy zblia si do niej czowiek, szczerzy zby, odsania_
jc wargi, nija pod siebie ogon, kurczy siizacr7ma si trz,Inie
jest to lekkie drenie. Jej nogi ftzssi tak mocno, e ledwo na niclt
stoi. strach j unieruchamia. wacicielpinky bardzo jej aowa.
Byo mu jej tak bardzo al, e cigle j pociesza, okaryw wwazy
miocii pielgnowa zarwno jej sposb zachowania, jak i niesta_
bilny stan umysu. Kiedy vidzisz tak ekstrema|ny prrypadek jak
Pinky, to wiesz, jak bardzo wycieczajca dla psa moe by agresja
o

ROZDZIA

ZAKLINACZ PSW

752

podoulkowpn.

0bdarza uczuciem

ale we wlaciwyn Ma i0!

W tej chwili, azasadniczo w kadej chwili, dobrze bdzie jesz-

czerazpTTwomnie o jednym z najczstszych sposobw, w jakie psujemy nasze psy i przycmiamy si do powstawania ich problemw,

5.

PROBLEMY

153

l)zielimy si nasz mioci,ale w niewaciwpnczasie. Robimy to

w chwili, gdy umys psa jest cakowicie nieustabilowany Jest to
.,lryba najtrudniejsza z rad,jak chcieliby usysze moi klienci: ,,Jak
lrl? Powstr4rma uczucia? To nienaturalne!". Prosz mnie le nie

,l,rozlmie. Mioto copiknego. Jest to jeden z najwikszych da-

jakie moemy ofiarowa nas/n psom. Ale to akurat nie jest

rrirjwaniejsz a z rzeczy, jakich psy potrzebuj - szczeglnie gdy pojawiaj si u nich problemy Jelibrakuje ci stabilnoci, nie poEafisz
w peni dowiadcza mioci,nie jestezdolny do jej odczuwania.
Mionie pomaga niezrwnowonemu psu. Agreryrrychpsw nie
rrzdrawia mio,tak samo jak wiksza dawka miociony nie uzdrowi agresywrego ma, ktry si nad ni znca. Rodzice, krzy wzywaj do siebie Supemiani z pewnoci kochaj dzieci! Ale mio
|cst jedyn rzecz,ja im daj. Nie oferuj dzieciom wicze. Nie
stlmruluj ich psychicznie. Nie tworzzasad. Cry te dzieci dobrze si
czuj? Nie. To dlatego ich rodzice wrywaj Superniani. Niestabilne
1lsy rwnie nie czuj si dobrze, choci s bardzo kochane przez
swych wacicieli.To dlatego jestem przez nich wrywany
Mionie przyc4mia si do poprawy poziomu zrwnowaenia.
Miopowinna nagradza zrwnowaenie i przenosi nas na wy),szy poziom komunikacji. Podobnie jak u ludzi rwnie w wiecie
1lsw miornaznaczenie wwczas, gdy si na ni zashl Nigdy nie
1xlwiedziabyrn ludziom, eby przestali kocha swoje psy, kochali je
rnniej intensywnie lub ebyw jakikolwiek sposb prbowali zmierzy
rlfiarowan mio.Daj swojemu psu tyle mioci,ile posiadasz. Daj
tyle, ile moe pomiecitwoje serce i jeszcze troch! Ale prosz, daj t
rniowe waciwymczasie. Dziel si uczuciami, aby pomaga swojemu psu, a nie eby zaspokaja swoje wasne potrze Dawanie mitoci we waciwpnczasie, i tylko wtedy, to dowd na to, e prawdziwie
kochasz swojego psa. Cmy znaczwicej n sowa.
Agresja o podoulkowym nie bierze si znikd. Jest troskliwie
pielgnowana przez ludzi majcych jak najlepsze intencje. Kolejnym przykadem lkowo-agresy\mego psa jest Josh, ktrego scenarzyci mojego plogramu telewizyjnego ochrzcili pseudonimem
rr'lw,

!_

ROZDZIA

ZAKLINACZPSOW

zasaniajcej ocTy grTyw,

Wyczesany Gremlin z powodu jego dugiej,
chcia zabra go do
ki. .losh pochodzi ze Jchroniska, skd nikt nie
obok klatki, Kadei
domu. Szczerzyk na kadego, kto przechodzi
aI Josha, owaniezse,
osobie, kthrap,rryrza do schroniska, byo

ludzi, Wsprztkaw schronisku jest powszechne dla wikszoci

jednak w schroniskrr
czucie jest wyjtkow, l"d"k cech, Jeli
zwierucill_mikk,
pojawia si pidziesit osb ikada wysya
w kocu gtl
energia
ta
to
ispczulc energi typu biedny piesek,
uksztatuje. Ta energia go okrela,
wielkie wspczuRonette, ktra bya pielgniark, poczua tak
domu , Plniej codziencie dla Josha, e nactrmi ast zabraa go do
zby na crk
nie wzmacnia t energi, Kiedy Josh wyszczerzy
z jedzeniem, Ronettt,
Ronette, poniewa zblia si do jego miski
jej crka zrob*a coniewaciuspokajaia go i pocieszaa, jakby to
tak czsto, t,
*"go. "dy atakowa profesjonalnych psich zjerw
dugie godziny nit
nie wpuszczano go do salonu, Ronette spdzaa
ponvala zbli siq
pielgnacji malutkiego przyjaciela, ktry nie
znoczkami do swoich oczu,
mnie tylko kilkr
Wierzcie lub nie, ale w mojej karierze lgryzo
mnie, kiedy go czesapsw. Jedn;n z nich by wanieJosh! Ugryz
jakby nic si nie stao, Musia
em - ale konmuowai"*
"^"o,
nie wycofa si bez wzgldu na to, jak silni1
si nauczy , e czowiek
czciejszcze,
pies okaZe agresj. Poniewa by to malutki piesek,
i czciejszcrypl, ni gryz, W koctr

rzy zby,ni nimi szcryp

bez przelewu krwi,

Josh si'podda i dzisiaj moe chodzi do zjera
e wspczuUzyem przykadw Pinky i Josha, aby podkreli,
nie daj, W zasadzit
cie i aowaniepieska niczo dobrego mu
w przyszoci,
odbiera im to szans e na zriwnowaony charakter
Jakie uczucia wzbuWyobrasobie, e kto przez c czasci afuje,
bardziej prrywidztwa
di,oby cotakiego wiobie? Psy potrzebuj
Wamioci.Niech miobdzie nagrod za zrlwnowaenie,

ni
stan umysu psa,
niew taki sposb podtrrrnuje si stabilny
lkowym? Masz
W jaki sposb radziszsobie z agresj o podou
podesza do ciebie, albtl
wybr - albo czekasz iporwalasz, eby suka

5,

PROBI-EMY

155

.;rrn podchodzisz do niej. Jeeli sam podchodzisz, zostajesz czon,

liicm stada podzajcym za przywldc. Jednak nie moesz da za

\l,ygran. Musisz pozosta spokojnie asertywny i nie moesz si rozzlrlci.Pamitaj, e zakdymlazem, gdy tak postpujesz, czynisz
trl c{la dobra nierzcia. Kluczem do sukcesu jest cierpliwo. Czel.irrrie. Czowiek jest j"dyny- zwietzciem, ktre najwidoczniej nie
t,rlztlmie, na czympolega cierpliwo.Wilki czekajna swoj ofiar.
lrrrlkodyle czekaj. Tygrysy czekaj. Ale my, ru,aszczatu, w Amery, t,, jestemy przynryczajeni do barw szybkiej obsugi, kurierw
l szybkiego internetu. Kiedy zajmujesz si rehabilitacj psa cechuj,,(,g() si agresj o podou lkowln, nie wolno si spieszy.Moesz
lrlpowtarza pidziesit albo nawet sto Tazy, zanirn dotrze to do
t,
icgo psa. W nasz}fin Centrum przebywa kilka zasftaszonych psw,
l.trire wielokrotrrie bd wyciga ztw, wkocu zrozumiej,
zr tylko spokojne posuszestwo zostanie nagrodzone.
,]celichodzi o Pinky,lkliwie agresywn suk pitbulla, to relak,,rlic si ona z chwil, gdy tylko poo na niej smycz. Taka jest natur l<

l,r tcj, ktra poda za liderem wstadzie - ona chce, eby jej
;llwiedziano, co ma robi. Kiedy przejd si z ni choby kilka metlr'lw, natychmiastzacryna okarywa wszystkie frzyczne oznaki spol.rljrlcgo posuszestwa. Rozlunia si i uspokaja. Jelizbyt dugo

powiedzeniem, czego jeszcze od niej chc, jej mowa ciaa

zmienia - ogon chowa si pomidzy nogami izacryna si trz.
\! 1lrpadku tego psa adna porcja czuocinie bdzie pomocna lrrtltj samo okanvanie uczu przyczynio si do problemu. Kiedy
,,klr jej cz:uo?W chwili gdy bdzie zrelaksowana, idc na smy, zv. l}d to powtarza, a odzyska rwnowag.
I'sy mog sta si agres},\me z powodu strachu, dominacji, zalxll,t,zoci, chci panowania na wasnym terenie i jeszcze z kilku inlrlt,lt powodw Agresja mar6ny stopie natenia. Wnastpn;n
1, 11llr,iale omwimy zjawisko naz},,\^/ane p tzez mllje,,czefr{onstref".
l'r,zypadkami zczerwonej strefo - czyli ekstremaln, chroniczn
.rlirtsj - zawsze powinni zajmowa si profesjonalici. Nigdy nie
;,rr lllttj samemu wychow}rva takiego psa. Jednak powiniene zmie1,1(,l(lrn z
,,rr,,

!]1-!4!J:B9!!!1]_

ZAKL1NACZPSW

156

___157

lzy, wasny poziom komfortu. Jelitwj pies jest agresywTty w stoprritl tlie wiks,,rn od Josha, a ty nie ufasz sobie na tyle, by zapano,

r!il(' nad sytuacj, przesu si do stre, bezpieczestwa, Wezwij

rltw<lclowego treseTa psw albo behawioryst zajmujcego si zwiejak i dla psa,
t zt,,llttni, a bdzie to dobre zarlwno dla ciebie,

Energia hiperaktywna
Czy trvljpies skacze dookoa, kiedy przychodsz do domu? Czy
rvlisz, e dzieje si tak, poniew pies jest szczliwy z powodu two,,rn zachowaniu osobowotwojego
;r.lirl 1lowrotu? Czy dostrzegasz w
jego charakter, ani osobowo. Energia
1,s;r/,fo wcale nie jest ani
lrrllt,t,irktywnoci nie Iezy w nat1IIZe psw. Nie jest dla nich zdrowa.
|'sy dce na wolnoci maj okresy pobudzenia izabawy, a|e
,lricjc si to wokrelon;rm czasie imiejscu, po polowaniu albo po,,lll<tr psy przeywajcow rodzaju witowania, co w naszej interjak o wyrazy wzajemnej sympatii, Ich zabawy
1lr r,(lrcji monaokreli
l,rlilyt:znie mog by brutalne, skierowane w ston stanw pobu,lrrlllt,go posusznego i pobudzonego dominujcego, Jednak dzikie
zbyt dugo, zaich pobu_
|,,,v llie przebywaj w takim pobudzeniu
,1,i.rtit. nie wie si zodgosami hiperak /Wnego dyszenia, ktre
lrt,tlirjc zsiebie nadmiernie pobudzony udomowiony pies. Jest to
rrrlrv rrldzaj pobudzenia i jest w rm coz sza|estwa. Niektre psy
rr ,\tltelryce najwyT aniej przez ca czas znajduj si w stanie hipernie jest dla nich dobre.
1,,,l ltrdzenia. A to
7,ltuwaem, e d|a moich klientw sowa szczciei pobudze,
llll, (,zsto oznaczajto samo. ,,Ona jest szczliwa,bo mnie widzi!"
\l| lrl wcale nie jest to samo. Szczliwasuczka jest czujna, ma
Nadmiernie
1lrr,.litwion uszy, podniesion gow imacha ogonem,
inie sposb go zatrzy,
1,,,llrrtlzony pies podskakuje, gonodyszy
rrr,lr,. l)sy o hiperaktywnej energii s najtrudniejsrmi prrpadkami
,l,, lr.lrabilitacji. Hiperaktywnozawiera w sobie rwnie inne pro_
lr|l,ttty, takie jak fiksacja i obsesja.

r r

Pinky zaczyna

si

na smcz
rozlunia, kiedy zostaje wzita

O)kazywanie uczu

osiqgniciu stanu spokojnie posusznego

T
RoZDZIA

ZAKl.INACZ PSW

158

klientw
Kiedy po przyjciudo domu psy wskakuj na moich
cz,lo,Jednak jeli
u wielu z nichpojawia si duo uczui okazuj
skacze, jest to przede wszystkim akt dominacii,
twj pies .u
"i"bi"
wykaztrii1
Nie pozwalaj na to. Psy s zrratiJry ciekawe i ocrwicie
gor,i
powitanie
Ale
zainteresowanie tym, kto si pojawi w domu,
psarlri,
musi spenia pewne warunki, Psy nie *ituj si z innymi
obwclri
jest
wzajemne
wskakulc *u ,ri". Ich sposobem witania si
w wiecie ps(lw,
wanie. Jelitakie maniery s dobrze przyjmowane
domu,
z pewnoci bdte odpowiednie w twoim
odwiedzaj rych ci go r,i,
I) czc swoj ego p sa grzecznego witania
robi widoczrlr,
trrymaj go na smyczy. Kiedy odczujesz, e zacryna
im, eby nie nagt,lt
postp/, poproswoich gocio pomoc, Powiedz
psa
- adnych s(lw,
a^ri* iui"nsposb twojego nadpobudliwego
Kiedy pies |t,st
dotyku, brak kontaktu wzrokowego - a si uspokoi,
sekund,
kilku
ignlro*uny, czasami sam si uspokaja w cigu
I ta potrzr,
Hiperaktywne psy potrzebuj wicze i duo ruchu,

bu*.,.ibyspenionapr"edjakimkolwieknagradzaniem.Kit'rlv

Potem go
wracasz do domu, we swojego psa na dugi spacer,
wysi|krr
psychicznego
karm. Dostarczyejemu cry jej fizycznego i
jedzenia, Jeszcze p6i,
Dopiero potem pojawia si nagroda w postaci
okaza swoj czt l
niej, t ieJy jego czy jej umys si uspokoi , moesz
Nie wspieraj szalonych podskokw i tvlrr
tt;t

ooraz llczlcia.

zabawne i rlrl
podobnego zachowania, nawet jeliwydaje ci si to
trl z,r
ti"rur" to jako w,razmioci.Przykro mi stwierdzi, e cae

mieszanieniewynikaztego,epieschcecipowiedzie:,,Bardztlrr|r;
nadmiitltllt
ciesz, e ci vdz". Zamieszanie jest spowodowane
ujcie,
gdzie
nieskanalizowanej energii, ktra musi zna|e

l,k przed rozlk

Lk moe si przycmia do powstawania energii hiperaktyrr
Strach tak, ;rlr,
noci.W prryrodzie nie zobaczysz zbytwiele lku,
zviern| t|t
nie lk. rt< tworzy si dopiero zchwil sprowadzenia

5. PR()BT.EMY

159

rlrlmu lub zamknicia ich w klatce. Lk moe wyrvoa taki rodzaj

sl<omlenia, skowy.tania i wycia oraz strach przed separacj, jakiego
t t wiadczaasu czka oprah, sophie,
za kadym r azem, kiedy oprah
lvychodzia z domu. oczyrvicie to cakiem norrnalne, e pies przejrIrrrje si rozk.Ins mktownie obawia lub si smuci tym, erozparllr si stado, nawet jeliskada si ono tylko z ciebie i twojego psa.
Z kolei nie jest naturalne dla psa zamknicie jego c4, jej samych
l

domu albo mieszkaniu na ca dzie bez adnego zajcia. Twj

;lics nie umie czlta ksiek anirozwirywaWzyweki z pewnorv

st,i nie uda mu si obejrze mojego proglamu w telewizji.

Kiedy

w,ychodzisz, pies nie ma co zrobize swoj energi. Nic dziwnego, e

t;rl<

wiele amerykaskich psw dowiadcza lku przed rozstaniem,

koczy si wybuchem hiperakq,rmej energii zarazpoq,,rn, jak ich

rvlrcicielewracaj do domw.
,,rl

Pr, okazji: kiedy wracasz do domu i odkrywasz, e pies pogryz

tw<lje ulubione buty, to wiedz, e stao si tak nie dlatego, e
si na
t,icbie zezociza twoje wyjcie i wiedzia, e uwielbiaete buqz!
|'rlnownie mamy do czynienia zuczowieczaniem psw! Twj pies
yryryz by z powodu uwizionej energii. Najpierw je powcha,
1l:rchniay znajomo, tak jak ty wchanie butw i reagowanie na twj
zlrllach pobudziy zvvieru. Awraz zpobudzeniem trzeba byo uwollliti nagromadzon energi i lk. uwolniona energia zostaa skiero\\,llna na nieszczsne bu r
Odkryem, e wacicieleczsto nietozpoznaj spnptomw lku
rl swoich pupilw Myl,e lk przed separacjrodzi si z
chwil
r'vjcia z domu, ale w rzeczyvstoci pojawia si on ju od momentu
,,lltldzenia wTaz z gromadzeniem si nieskanalizowanej energii.
\vlaciciel wstaje zka, myje zby, pije kawk i robi sobie niadarlit,, a pies chodzi zanim krok w krok z jednego pokoju do drugiego.
\Vacicielmyli sobie: ,,och, ona tak bardzo mnie kocha , przez cay
, zlts musi si upewnia, e u mnie
wszystko w porzdku''. To jedll:rl< flko fikcja, jak czowiek tworzy w swoim umyle, aby
lepiej
,,lt; poczu. Twj
pies pokazuje ci nie to, jak bardzo ci kocha, ale jak
ll,rrdzo si boi. Jeliwyjdziesz z domu, nie dajc jej moliwociuwol-

160

ZAKLINACZ PSW

nienia tej energii, to ocrwicierozwinie si u niej problem lku

przed rozk.
Proponuj moim klientom, eby zabierali psy na dobry dugi
spacer, bieg czy jazd,na rolkach, i to z samego rana, To jest dobre take dla zdrowia czowieka. Jeeli naprawd nie moesz
tego zrobi, ustaw psa na ruchomej ciecezdrowia w chwili, gdy
bdziesz jeniadanie lub nakada makija. Doprowad zwie_
rz do zmczenia. A potem daj mu codo jedzenia, Zanirn wyj,
dziesz z domu, twj pies bdzie zmczony i najedzony, co
wprowadzi go w naturalny stan spoczynku. Jego umys znajdzie
si w stanie spokojnie posusznym i bdzie mia o wiele wicej
powodw, eby nie robi haasv przez reszt dnia, Zwikszy si
te szansa na to, e twj pies nie bdzie wykazywa hiperaktywnej energii po twoim powrocie do domu. Radz take, aby nie
robi nadmiernego Szumu wok wychodzenia z domu i powrotu.
Jeeli bdziesz si dzieli z psem energi pen ekscytacji zaka_
dym razem, gdy wchodzisz i wychodzisz, bdzie to poyrvk dla
zalknionego umysu zverzcia.

0bsesie / fiksacie
kolejne moliwe skutki nierozadowania energii to fiksacja lub
obsesja danego psa na punkcie jakiego obiektu, Obiektem moe
jest to ani
sta si wszystko, od pieczki tenisowej po kota, jednak nie
naturalne, ani zdrowe dla Uwojego psa.
Fiksacja to marnowanie energii. pies czy suka musz skanalo_
wa sw energi, asy zyska rwnowag iwejwstan spokojnie
pos}uszny. Pies rjcy zbezdornnym spaceruje przez ca dzie i na
io zuywana jest jego energia. Zadanle suczki mieszkajcej z osob
niepenosprawn polega na zapewnieniu bezpieczestwa swojej pani,
co jest kolejnym sposobem uwalniania energii. waciciele,kt'rzy
regularnie wychodz na spacery lub ktrzy biegaj z psami, pomagaj im uwolni nadmiar energii.

ROZDZIA

5.

PRoBLEMY

161

Wielu wacicieliuwaa, e jeliotworzdrzwi na podwrko, ich

suka bdzie mie wystarczajc ilowicze, cigajcwiewirk,
ktrej w 99olo nigdy nie dogoni. Pies spdzi ca dzie, parzc na
wiewirk schowan na drzewie i zupenie ignorujc psa. (Czy kiedykolwiek widzielicie zalknion wiewirk?) Biegajca bez celu
suka tylko wychodzi na gupka. Jej caa energia koncenffuje si na
wiewirce. Jest to jeden ze sposobw powstawania fiksacji.
Pozwolenie, by pies siedzia i wparrasi w kota, ptaka lub
inne zulierz domowe, jest kolejngn sposobem powstawania fiksacji. Poniewa pies nie gryzie, nie szczeka ani nie walczy, waciciel
myli,e wszystko jest z nim w porzdku. Ale przebyrvanie w stanie
fiksacji nie jest dla psa normalne. Jego oczy bd skupione, renice
rozszerzone czasami moe si lini.Mowa ciaa bdzie wyaa
napicie. Jeeli wacicielwyda polecenie psu zrrajdujcemu si w tyn
stanie, ten nie zareaguje, Jego uszy nawet nie drgr, na dvik gosu
waciciela.Jeliwacicielwemie psa do parku, a on bdzie biega w kko, cigajc mniejsze pieski, to wcale nie jest zabawa. Ani
gra. To fiksacja. Nawet jelitym tazem nie doszo do pogryzienia,
opisana fiksacja moe sta si powanpn problemem, eskalujc
i wprowadzajc psa do czerwonej strefi.
Innym rodzajem fiksacji jest sytuacja, gdy pies obsesyjnie bawi
si wybran zabawk albo wykonuje tylko jeden rodzaj cmnoci.
Czy nigdy nie spotkaesi z psem, kt6ry nvaowa na punkcie
tenisowej pieczki i bagaci o rzucanie jej, co wydawao si nie
mie koca? Wielu wacicielimyli,e zamiastregularnych spacerw mog pobawi si z psami w aportowanie. A]e to nie jest skuteczne. Owszem, to jest rodzaj wiczenia, ale nie ma nic wspInego
z podstawow aktywnoci, juk jest wdrowanie z prowadzcym
grup psw kierownikiem stada. Lubi porwna t syt'lacj z zabieraniem dzieci do parku rozryrvki oraz na lekcj gry na pianinie.
W parku dzieciaki mog szale, odbija si od mikkich cianitd.
To energia ekscytacji. Z kolei lekcja gry na pianinie stawia wymagania natury psychicznej. I to jest spokojne posfuszestwo. Zabawa
w apanie jest ekscy,tacj, spacer jest spokojnym posfuszestwem.

T
ROZDZIA

ZAKLINACZPSW

Jeliwacicielpominie spacer i bdzie si tylko bawi z psem, zwie_

rzakbdziemusia si przyzwy czai, e zabawa jest j"dy" moliwo-

cispotkowania energii. Pies moe by aktywny, ale jego umys

bdzie zalkniony i podekscytowany. Bdzie si bawi dopki nie
przestanie ze zmczenia, tyle e wacicielbdzie mie dosy znacz_
nie wczeniej. Jednoczenie wejdzie na bardzo wysokie obroty, co
w naturze nigdy by si nie stao. Kiedy wilki lub dzikie psy poluj,
robi to w bardzo dobrze zotganizowany sposb, S wwczas spokojne. Nie fiksuj na punkcie tego, na co poluj, Owszem, s skupione, ale nie zafiksowane. To pierwsze jest stanem naturaln}rm, ale to
drugie nie.
Problem polega na t}Tn, e wacicieleczsto postrzegaj fiksacje
jako cofajnego i zabawnego lub mwi, e to jest mio,,,Ona po
prostu takkochato frisby!", ,Qnuwielbiabawi si pik", To nie

jest zdrowY rodzajmioci,Fiksacja jest q,m dla psw, crymuzalepomyl o ludziach

nienie dla ludzi i moe by rwnie niebezpieczna.
uzalenionych od hazardu. siedz w kasy,rrie przez c noc, wTzu_
caj monety do szczelin i godzinami pocigaj za dMgnijednor_
kiego bandyty. To jest fiksacja. Palenie, picie - wszystko, co jest poza

kontrol,w crymnie znaszgranic i gdzie funkcjonujesz w sfiksowany sposb. Tracisz kontrol. Zgodnie zW to pika albo kot
kontroluj psa. Niektre psy mog takbardzo sfiksowa na punkcie
jakiegoobiektu, emogpogrylubzaatakowa psa albo czowie_
twoj

ka, ktry sprbowaby im go odebra. Jelinie bdzieszczujny,wkro_

czysz do czerwonej strefu.

Jeeli w Centrum Psychologii Psa mamy bawi si pik, musimy mie pewno, e psy s w spokojnym stanie umysu, Jelimam
je nakarmi - wszystkie musz by spokojne. Kiedy mam zamiar je
popieci- wszystkie musz by spokojne. Nigdy niczego nie daj
psom, o ile nie znajdr,l1si w stanie spokojnie posfusznyTn, W taki
sposb prz}nwacamy sfiksowane psy do normalnoci, To dlatego, e

pies nigdy niczego od nas nie otrz}rna, bdc w niewaciwgnstanie, Dziki temu pidziesit psw moe bawi si jedn pik i adnemu nie stanie si krrwda. ponadto nigdy nie bawimy si ani nie

5.

PRoBLEi,fY

jemy posikw jeliwczeniejnie przeprowadzimy intensywrych

wicze, takich jak spacer, bieg c4l jazda na wrotkach. Podstawowyrn warunkiem jest odpowiednie skanalizowanie energii.
Psy z fiksacj s wyzwaniem dla naszej cierpliwoci. Kiedy zwierzta wariuj na punkcie jakiegoobiektu, na przykad ulubionej
zabawki lub piki do tenisa, wikszo ludzi stara si je werbalnie
przekonywa . P niej nastpuje eskalacja i zacryna si wydawanie
polece: ,,Zostaw to... zostaw.., zostaw... zostaw... zostaw...". Wytwarza to tylko jeszcze wicej podekscytowanej i niestabilnej energii
a nierzcia. W tej chwili czowiek jest ju sfiustrowany i z, bo
pies nie usyszaani sowa z tego, co zostao powiedzianeprzez ostatnie dziesi minut. W kocu wacicielpodejmuje decyzj o frzycznym przesuniciu psa i oddaleniu obiektu. W tej sytuacji czowiek
e mituje ju tak intensyr,n niestabiln, przepenion fiustracj energi, e fiksacja psa tylko si pogarsza.

Rehabilitacja Jordana
Najbardziej wyczerpuj cyrn fizycznie przypadkiem, z jakim miacm do czynienia w pierwsrm roku emisji mojego programu telewiz7nego, by buldog Jordan i jego wielorakie obsesje. Waciciel
,lordana, Bill, chcia mie spokojnego, leniwego buldoga o niskim
1nziomie energii. Kiedy Bill wybiera psiaka spord caego miotu,
,lordan wyglda na bardzo spokojnego. Jednak wyrs na hiperaktplTre, dominujce i na dodatek obsesyjnie sfiksowane rwierz.Mia
liksacj na punkcie deskorolki, piki do koszykwki, wa ogrodowego - praktycznie na punkcie wszystkiego, co znajdowao si w jego zasigu. Chwyta dany obiekt w szczki i nie puszcza. Bill oraz
t,aa rodzina robili wtej sytuacji najgorsz rzecz z moliwych: siowali si z psem. Prbujc odebra mu pik czy deskorolk, uaktywrriali jego insqmktowiecki, co tylko rozsierdzao Jordana. Rwnie

energii emitowanej ptzezBilla nie by pomocny Do tego, aby

poradzi ze sfiksowanym umysem, konieczna jest cnota cier-

rr>dzaj
s<lbie

Iu

ROZDZIA

ZAKLINACZPSW

pliwoci, jak rwnie energia spokojnie aserMIna. Bill z pozorrr

wyglda na bezproblemowego faceta, ale w rzeczywistoci by bar
dzo napity i atwo ulega fiustracji. Pamitacie, jak mwiem, c
energia nigdy nie kamie? Bill nie by w stanie oszuka Jordanil.
Jego wasna pasylyno-agresy\llna, sfrustrowana energia odzwierciedlaa si w obsesjach Jordana.
Kiedy poddaj psy rehabilitacji, zazvvyczajatwiej mi idzie z usuniciem dominujcego, agresn^,T tego stanu umysu n stanu hiperaktywno-sfiksowanego. Jordan nie by wyjtkiem. Zaczem od
deskorolki. Poniew buldogi szybko i atwo si mcz, pomylaem, enie bdzie trudno wyczerpa jego energi. Jordan udowodni
mi, e si myliem. To by bardzo zdeterminowany koleka. Przy
kadym obiekcie zamiastzabierapsu dany przedmiot, staraem si
odcign od niego Jordana i odzyskiwa go dla siebie. Zakadynl
razern, gdy rusza do przodu, korygowaem go szarpniciem. Ttl
przesyao sygna do jego mzgu, mwicy o tyrn, e wymagam posuszestwa.Zamiastodsuwa si od psa, coraz bardziej si do nie-

Rehabilitacja Jordana

!i

tl

5. PROBI-EMY

165

go zbliem. Pruez c*y czas znajdowaem si w takiej samej spokojnie asertywnej energii do czasu, a Jordan take j przyj. Nie
byo to atwe, poniewa od bardzo dawna znajdowa si w stanie
fiksacji. Pod koniec sesji c byem zlany potem.
Kolejngn zadaniem bya praca z Billem, wacicielem Jordana.
Musiaem doprowadzi do tego, eby Bill zrozumiaswoj rol w t}Tn
r,wizku. Musia sta si l:ardziej cierpliwy, atalre zastosowa
w praktyce spokj i wiksz asertyrmo.Gboko wierz (i jest to
rwnie czmojego dowiadczenia), e zwierzta w nasrm zciu
nie zjawiaj si bez powodu: udzielajnam nauk o lrn, jak zosta
lepsrm czowiekiem. Jordan bez wienia odkry wszystkie sabe
strony Billa. Gdyby BilI wybra sobie spokojniejszego, agodniejszego psa, bymoe nie byby zmuszony do zmiany. Bill kocha Jordana i mia motywacj, by sta si bardziej ztlwnowaon osob, dziki
czemu Jordan mg by bardziej zrlwnowaonym buldogiem.
Sfiksowany lub obsesyjny pies potrzebuje ujciadla skumulowanej energii, w crqbardzo pomaga spacer. Potrzebny jest take
waciciel,ktry szybko zareaguje w chwili, gdy pies zaczynawariowa. Nie moecie czeka do czasu, a pies w peni na punkcie czegosfiksuje. Zrozumiecie na crm to polega, gdy zobaczycie ten
stan, Ciao psa zmieni si, usztywni.renice sirozszerz. Kiedy tak
si stanie, trzebanatychmiastprrywrlci psa do spokojnego, zre|aksowanego stanu, stosujc waciwkorekcj. Doradziem Billowi
wypraw na bardzo dugi spacer, aly zmczy Jordana. Nastpnie
mtfu przed nim pooprzedmiot fiksacji i upewni si, e pies
go nie ruszy. Jeliproblem psa istnieje ju od duszego czasu, powyszprocedur tzebabdzie powtarza wielokrotnie - by moe
nawet przezve|e miesicy, jelifiksacja bya mocno utrwalona. .Iest
to podobne do postawy nauczanej w klubach Anonimowych Alkoholikw: ,,Zajmaj si tylko t}Tn, co dzisiaj". Jelikonsekwenurie podejmowaanegatywne cmnoci,takie j ak palenie, picie, przejadanie
si, musisz vczy konsekwencj w zastpowaniu tych naogw
czynno ciami pozytywngni. Rehabilitacja sfiks owanego, obsesyjnego psa moe wyglda na cik prac i czsto taka jest. Jednak

ROZDZIA 5. PROBLEMY

ZAKLINACZPSW

166

jestemy winni ten wysiek naszyrn psom, aby mogy odzyska rwnoWag.

Fobie
Pamitacie doga wabicego si Kane, ktry ba si bszczqch
podg? To typowy przykad fobii. Pies moe popaw fobi dotyczc dosownie wszystkiego, poczwszy od konkretlrej pary butw
poplzezinne zyvierz, apo c gatunek: ludzi! Najprociej mwic,
fobia to strach, zktrympies nie potrafi sobie poradzi. Jeliumys
psa nie by w stanie przejprzez incydent wywoujcy strach, w
strach zamieni si w fobi. Zwierzce na wolnoci uczy si dziki lkowi. Wilk uczy si unika puapek. Kot uczy si, e nie naley
bawi si z wami. Jednak zwierzta nie przejmuj si tak bardzo
t}Tn, co je przerazto. Nie cierpi na bezsennoz tego powodu. Dowiadczajemocji, wycigaj z nich nauk, a potem z tym dalej.
To my, ludzie wpdzamy je w fobie poprzez to, jak reagujemy na ich
stlach. To my przyazymemy je w jednym miejscu. Wacicielka
Kane'a, Marina, narobia ogrolnnego zamieszania, gdy pies po raz
pierwszy polizgnsi na liskiejpododze. NastpnyT n jej bdem
byo pocieszanie psa zakadyrnrazem,bedy zbll si do obiektu

con obsesj i dlatego stosuje si wobec niej te same zasady. Je}i

suka jest zmczor.La i zrelaksowana, ma mniejsze szanse na okazywanie zachowait zu,izanych z fobi. Bdzie take znacznie chbriej
wsppracowa z silnyTn prrywldc stada, ktry pomoe jej prze-

nvyci llr<t.

Niskie poczucie wlasnei wartoOi

Poczucie wasnej wartoci samo w sobie nie jest problemem,
jednak odgrywa wanrol w przypadku wielu problemw, z jakimi
mam do cz}nienia. Kiedy mwi o poczuciu wartociu psw, nie
mylo tym, co pies sdzi o swoim wygldzie ani czy zastanawia si

swojej fobii.

tldafobiidrczcej psa, nietrudno zgadn, co moe si do niej przyczynia lub j intensyfikowa. Wiecie,
Nawet jelinie znamy

co to jest? Tak, to prawidowa odpowied: okaz}rwanie uczlt w niewaciwymczasie. Kiedy dziecko si boi, a my je pocieszamy i oka-

zujemy mu uczucia oraz mio,jest to zachowanie w ramach

psychologii badajcej czowieka. Kiedy pies czy saczkasi boj, a my

je pocieszamy i okazujemy im miooraz czuo,kierujemy si
wiedz na temat psychiki czowieka, a nie psa. Pies nie bdzie okazyw czliociinnemu psu, ktry si boi! Waciwodpowiedzi na
psi fobi jest pokarwanie, w jaki sposb nale by liderem. Najpierw obni poziom energii psa - fobia jestw pewnym sensie odwr-

Brmks wauje w pogoni za wirttemi cieniem

nad swoj popularnoci.Poczucie wasnej wartociwrd psw

ma nizek z energi, dominacj i podporzdkowaniem. Psy z niskim poczuciem wasnej wartoci s posfuszrre, maj sab energi
i sab psychik, co moe prowadzi do stachu, paniki oraz fobii.

Czsto wida, e si boj. Mog te cechowa si zachowaniem lkowo-agresy\m},Tn (tak jak Josh i Pinky) lub by chorobliwie niemiae.

168

ZAKLINACZPSW

Psy o niskim poczuciu wasnej wartocimog rwnie rozvlin obsesje, lecz w inny sposb, ni robi to dominujry, peen
energii pies, jakim na przykad jest Jordan. Zajmijmy si Brooksem, psem rasy entlebucher. Brooks ju jako szczeniakbybojaliwy. Odkd pogryz go pies z ssiedztwa, Brooks ba si jeszcze
bardziej. Chowa si i ucieka zakadymTazem, gdy ktochcia go
dotkn. Majc niskie poczucie wasnej wartoci,odnosi wraenie, e kady chce mu zrobi krzywd i dlatego si ba. Pewnego
razu ktobawi si z nim w gonitw z wykorzystaniem wskanika
laserowego - jednego zchurzdzew ksztacie dugopisu, ktre
wysyaj promie wiata.Bardzo polubi tzabaw, poniewa mia
moliwogonienia za crym.Nareszcie coprzed nim uciekao!
Cho w umiarkowanln stopniu, czlljednak swoj dominacj nad
obiektem i to wprowadzao go w dobre samopoczucie. Caa zmagaryrrowarra i nie wyadowana z powodu braku poczuciu bezpieczestwa energia moga w kocu znaleujciepodczas zabawy
w ciganiewiata.Od tej chwili Brooks mia obsesj na punkcie
wiata.Nieustannie lozpTaszay go promienie soca, odbicia,
wzory wiatai cieni na ziemi. Jego waciciele,Loran i Chuck, nie
mogli z nim nawetW na spaceT bez cigego biegania i cigania
kadego pojawiajcego si wiatekaczy odbicia. Zabawa ze wiatem staa si dla Brooksa j"dy.y- sposobem na uwolnienie skumulowanej energii. W jego wiecie,gdzie brakowao poczucia
bezpieczestwa, wiatostao si jedppn obiektem, ktry mg
kontrolowa. Ono nigdy go nie cigao,zawsze si od niego oddalao. Bya to obsesja spowodowana brakiem vczen frzycznych
oraz niskim poczuciem wasnej wartoci.
W przeciwiestwie do wysokoenergetycznego i dominujcego
Jordana, Brooks by sabpn, posuszn;n psem, dziki czemu usunicie jego obsesji nie zajo mi wicej ni pi minut. Musiaem
jedynie pocign go kilka tazy za smycz i wkrtce Brooks zrozumia, o co mi chodzi, ocrwicie wacicielebd zmuszeni konsekwenbrie kont}nuowa korygowanie psa - ito za kdym Tazem,

ROZDZ|A5. PROBLEMY

gdy zacznie wpada w fiksacj, ale ju niedfugo jego obsesja bdzie

rlko odlegrrn wspomnieniem.
S te takie psy, ktrych poczucie wasnej wartoci jest tak niskie, e siga dna. Nie potrafi pozby si poczucia zagroea, a za-

rniast reakcji typu ,,walcz lub uciekaj" zamieraj w bezruchu.

Chowaj si, nie wykonuj adnych ruchw Vzs si i nic nie jest
w stanie ich poruszy. Same sobie z tym na pewTlo nie poradz i potrzebuj pomocy czowieka.
Psy o niskim poczuciu wasnej wartoci z desperacj poszukuj
przewodnika stada! One chcq, eby ktomwi im, co maj robi
i czasem tylko w takiej sy,tuacji mog si rozluni, jak to miao miejsce w prz}apadku Pinky. Takie psy dobrze reaguj na granice, reguy
i ograniczenia. Sia stada pomaga im jeszcze szybciej wydobrze.
Spdzanie czasu z innymi psami jest bardzo skuteczn terapi, jedrrak pocztkowo konieczrry jest nadz6r, z uwagi na naturalny inst}Tkt atakowania sabeuszy w stadzie. Powolutku stan psw z takimi
1lroblemami poprawia si, ale wcipotrzebuj silnego przewodnicIwa ze strony lidera w ludzkiej skrze.
I jeszcze ostatnie sowo na temat poczucia wasnej wartoci.
W prrpadku psa domowego nie powinno ono by take zbytwysol<ie. W nahJrze wycznie przyrudca stada kroczy dumnie zwypi
1liersi i podniesionln ogonem, emanujc energi dominacji. Jeli
jt:ste dla swojego psa pr4rwdc stada, tylko ty moesz tak zachowywa si w swoim domu! Kiedy pojawiam si w domu, w kt4rm
rrrieszkacy W wok psa, gdzie pies rzdzi i wszysry natychllriast musz reagowa na jego zachcianki, to wiem, e to zslierz
1nwinno odczuwa nieco mniejsz dum. eby stasi liderem w stostrnku do dominujcego psa, trzebautze mu nosa. Oczywicie nie
o,tnacza to przemory fizycznej czy poniania zvierzcia. Pamitajt,ie: pies nie bdzie si mciza to, e obejmiecie prrwdztwo. Pocz&owo moe si opiera, badajc, jak wiele jest w stanie wywalczy
tlla siebie, ale kiedy ju udowodsz, e twoja energia jest silniejsza
rlcl jego energii, wcale si na ciebie ztego powodu nie obrazi.

170

ZAKLINCZPSW

Prewencia

RoZDZ|A

zapobiec, jeli
wszystkim omawian;rm tutaj problemom mona
jak psa, a nie jak czowieka
bdziecie pamita, ebytraktowa psa
nad tym , eby zarwno cie
i 1eSli waszyrn priorytetem bdziepraca
dziki wzajemp.u, jak i i*oj" byy - rwnym stopniu spenione
z wami pros
nln relacjom. W sidm;n rozdzia\e podziel si
szczliwego,zrwnoetod, dziki ktrej moemy mie u boku
Jednak wczeniej chciab),m si zwrci ku najpo'wuzor,.go psa,
jestem wlwany w celu ich
waZnie;Izym prpadkom, do ktrych
z obszaru tzv,L czerrehabtacli. Chodzi o psy wykazlljce agresj

6,

Psy w czeTwonei strefie

Niebezpieczna agre ia

wonejstrefu.

Htfu]Iw cmuonejstefie

\ )ryobra sobie cotakiego. Byena zakupach w sklepie spoi wracasz do swojego luksusowego apartamentu.
VV
"y-".."
)1.W:,.

::ll:l

'

Winda zatrymle si na pitrze, na ktryT n mieszkasz, drzwi rozsuwaj si i pierwsz, a zarlazerr. ostabri rzecz, ja widzisz, s dwa
warczce,wacepo 60 kilogramw dogi kanaryjskie, ktre zerwa
si wacicielceze smyczy ipdz prosto na ciebie.
Tak wanie,w styczniu 2001 roku, zakoczya swoje zycie Diarre Whipple, ftrydziestotrzyletnia trenerka lacrosse32 z San Franci-

sco. Wacicielepsa zostali skazani na cztery Iata vzienia za

rrieumylnespowodowanie mierci. W Stanach Zjednoczonych by
t prawdopodobnie najbardziej znany prrpadek pogryziea przez
1lsy, ale nie jedyny. Kadego roku na skutek ran odniesionych z powtldu pogryzie umiera w t}Tn kraju osiemnacie osb33. Wydajery ponad 165 milinw dolarw na leczenie blisko miliona powarych
ylgryzie, jakie zdarzaj si kadego roku3a. Ugryzienia psw s
|ll,zycTqokoo 44 tysicy hospitalacji, bdrych efektem uszkot r

r r

172

AKIINACZ PSW

pacjentw z poranion}.rni twarzami to

ze
dzieci36. Wikszopsw, ktre pogryzy |adzi,koczy, zgodnie
roku
kadego
statystykami, jak 2,7 miliona rwierzt usl,pianych
dze warzt's. Niestety

600/o

w schroniskach37.
Pamitajcie: te rwierzta nie atakow z premedytacj, To nie
byli urodzeni morderry atenie zamienili si nagle w masmy do
zabijania. W przeciwiestwie do mordercw, skazanych na kar

mierci,aden zch psw nie vedzi, czy odbieranie czyjego

jest dobre czy e, Jak ju
cia - zllierzcego bd\udzLego wczeniej mwiem, wkrlestwie zslerzt nie wystpuje pojcie
moralnoci, Istnieje tylko instynkt przetrwania, Jeeli psy dokonuj
aktw przem ocy, zawszewypywa to z ich instynktownej reakcji pu
nie jest przycryn, jest
,,walka lub ucieczka". Niebezpiecznaagresja
pownych problemw behawioralnych danego psa, Na

skutkiem
dodatek zbyt czsto gwatowne, agresyv/Tte zachowanie psa b;rwa
wiadomie wzmacniane, a nawet pielgnowane przez |udzi, kt1rzy
s opiekunami tych psw.
W warunkach naturalnych psy s drapienikami, S take uwarunkowane do fizycznej obrony swoich terytoriw, Ale mieszkajcW znami udomowion;n psom nigdy e powinno si pozwala
na agresj skierowan przeciwko ludziom czy innpn psom, Nigdy,
Jeeli mamy by przewodnikiem stada dla naszego psa, pierwsza
zasadaw stadzie powinna brzmie: ,,adnej agresji!",
Zyskaem reputacj specjalisty od rehabilitacji niektrych bu-

dzcychgrozras'takichjakpitbulle,bokseryiowczarkiniemiec-

psy
kie. Kocham te muskularne zllierzta, ale z pewnocinie S to

odpowiednie dla kadego. Kiedy wacicielnie potrafi zapanowa

nad potnymi energiami psa silnej rasy, cierpi na qrrn on, pies,
a czasem jakaniewinna ofiara.
wierz, e mona przewidzie 90o/o prrspadkw i chwil, ktre
naTywamagresj z czerwonej stre$. W czasie mojej ponaddwudziestoletrLiej praql zpsami spotkaem si lko z dwoma pr4padkami
z czerwoieisfte$l, ktre moim zdaniem nie nadawa si do rehabilitacji w takim stopniu, eby \ldzie mogli bezpiecznie ztymi psami

ROZDZIA

6. PSY W

CZERWONEJ STREFIE

|73

mieszka. Moje dowiadczenie mwi mi, e co najwyej 10/o wszystkich psw, ktryrmi si zajmowaem z powodu agresji, cierpia z powodu braku rwnowagi umysowej lub by tak bardzo zniszczony
przez czowieka, e nie mona go byo prrywrci do cia z czowiekiem. Na skutek tych wszystkich sytuacji skazujemy na mier
bardzo du,o zlvierzt, ktre na to nie zasury. Jedyngn przestpstwem tych psw byo spotkanie z niewaciwymi wacicielami.

Ilefinicia,,czerwonei stre"
Przed moim przyazdem do Stanw nigdy nie widziaem psa
w czerwonej strefie. Widziaem psy chore na wcieklizn oraz psy
walczce ze sob, ale kiedy ju jeden z psw w dostateczny sposb

wykaza swoj dominacj nad drugim, przycisc sabszego do

ziemi, walka zazvlyczaj si koczya. W naturze grone zachowanie
zazslyczaj suzy powstrrmyrvaniu otwartej agresji. w interesie grupy lezy utrzy,rnyruanie agresji na jak najmniejsrrn poziomie, poza
sytuacj, w ktrej stado wykonuje egzekucj na sabpn osobniku.
Przed moim prazdem do tego kraju, nigdy nie widziaem psa,
ktry nie powstrrmaby swojego agres}Mrego zachowania - jak
przycinicie innego psa do ziemi, odgonienie albo odstaszenie kogo
- po uprzednim ostrzegawcrp ugryzieniu. Ale czerwona strefa jest
crymcakowicie odmienn;rm. Czerwona strefa oznacza zab7janie
innego nerzcia albo czowieka. Tu ju nie chodzi o dominacj ani
walk o terytorium. Intencj takiego psa jest atakowanie celu,
doprowadzi si go do wyczerpania, do ufta cia.
Prrpadek z czenlonej strel nie bdzie ci sfucha, nawet jeli
|estetu obok. Nie ma znaczea, czy tenpies rje z tob pod jednym
dachem i piw tym samym ku co ty. Kiedy zapa|a si czerwone
wiato,jest tak, jakbyznikn. Taki pies bdzie si tobie sprzeciwia
iraczej ulTfze, n przerwie swj atak. Moesz go bi, krzycze na
niego, ale on nie bdzie ci sysze, jest skupiony na crqinnym.
.Iego misja zlvizana zzabijaem jest silniejsza od blu, ktry mu

174

ZAKLINACZ

ROZDZIA
PS\^/

na psa znajdujcego si
zadajesz \ zasadczo bicie czy krzyczenie
jego dziaania lub zintensw czerwonej strefie jedynie przyspieszy
e mierteln,
_
kuje morde rczy afekt. Jest to pies z fiksacj, le
si z dnia na dzie,
Prrpadek czerwonej strefr nigdy nie ujawnia
Dlatego tragediom mona zapobiega,

6. PSY W

CZERWONEJ STREFIE

175

W omawianym prrpadku dwa dogi kanaryjskie, Bane i Hera

by przetrrymywane na farmie niedaleko wizienia Folsom, a opiekowaa si nimi kobieta wynajta przez ich waciciela.Po tym jak
zaatakow i zabi kilka kurczakw, owc i kota, kobieta zderydowaa, e nie chce ju mie z nfuli nic wsplnego. Podobnie jak pozoi trrymaa jena acuchu

stae osoby na farmie kobieta baa si psw

taprl granicy nieruchomoci, co lko przycrynio si do wzmoc-

Tykaice bomby zsgarowe

e on mgby zrobi co
,,Nie miaam najmniejszego pojcia,
podobnego? Takie zupenie
takiego. Jak mona byo przewidzie co
e znany ci pies, kt_
dziwaczne zdarzenie,..Jak mona przewidzie,
kochajry i oddany, moe zrobi cotak pory jest zawszeagodny,
tworn"go, brutalnego, obrzydliwego i makabrycznego?"38
bronia si
Takimi sowami wacicielkapsw Marjoe Knoller
j o zabjstwo Diane
podczas rozprawy sdowej, gdy oskarono
^Wt
jako jedpi w okoippl". Jak na ironi Knoller i jej partlrer chyba
pary dogw kanari"y ,ri" ,,przevdzieli;takiej ,,dziwacznej" reakcji
znajdowa. si
.firt r"rr,'wabicych si Bane i Hera, Te psy
prawnikw zabro je
*""""r,"orre1 strefie ju od chwili, gdy dwoje
pisemnie ostrzeg
do swojego domu. Zdaniemweter;marza, ktry
bombami zeprzed ni Knoller i Noela, zwierztabyy rykajcymi
garowymi, mogcymi w kadej chwili wybuchn,
ktrej mona byo
Pocztek historii tej bezsensownej mierci,
Folsom skazanl,m,
zapobiec, jestnlizany z osadzonym w wizieniu
i Noel, Z niezrranych mi
ktrego reprezentowali adwokaci Knoller
prbowa z wasnej celi uru|o*O* irzysposobili go, w wizie
dogw kanaIyjihomie biznes polegajcy na nielegalnych walkach
czy pitbulle
coTso
cane
skich. Silne rasy, t"r.i"l,r, dogi kanaryjskie,
laboratoria ch oraz
peni rol strarikw w narkotykowych melinach,
z powodu
uczestrticz w innych ,T ninalnych przedsiwziciach
Te p|y clesto
swojej niezwykej siy oraz insq"rrktu terytorialnego,
nielegalnych
w
ldzia
skazane s na lcie gladiatorw biorrych
walkach psw.

nienia ich fiustracji oraz agresji. W kocu wizie namwi mieszkajcych w miecie prawnikw, eby zaadoptowali psy.
Psy zabrn w gboki obszar czerwonej streS, z chwil, gdy mi
ju za sob dowiadczenie zabijania sabych zllierzt cych na
farmie. Nikt nie skorygowa ich zachowania po tych zabjstwach.
,Iedlme, co zrobiono, to wypdzono je do zajmowanego wczeniej
kta. Nastpnie psy zosta zabrane do miasta przez dwjk nowych, niedowiadczonych wacicielii zamieszkay w jednopokojowym apariamencie, gdzie ich skumulowana frustracja nadal rosa.
l)sy otrrmyrv wiele czuocii uczu ze strony prawnikw, ale
sposb, w jaki odwdzicza si za te uczucia, polega na wskakiwaltiu na nowych wacicieli- co byo demonstracj dominacji. Cho
prawniry czsto wyprowadzali dogi na dwr, jednak to psy zawsze
kieroway wacicielem,cignc go za sob i okazujc dominacj
w trakcie spaceru. Ju po fuagedii kilku wiadkw opisyrao sceny,
w ktrych widzieli, jak Marjorie Knoller biega za psami, ktre cal<owicie w},mkny si spod kontroli i cigny j na smyczy za sob,
W miecienie byo kz lub kurczakw, na ktre monaby zapoltlwa. Wikszosabej energii, ktr psy wyczuwa pochodzia
rld ludzi. Kiedy psy znajdoway si w windzie apartamentowca, wystarczyo warknicie, by ludzie odchodzili, czekajc na nastpny kurs.
l(iedy ludzie widzieli te ogromne psy na u|icy, ze strachu wycofyrrali
si i robili im miejsce. Tenzwizekprzycrqowo-skutkowy wzmocrri stan dominacji wumysach obu psw. Zich punktu widzenia
t,zowiek emanujry strachem nie rni si od wystraszonego kurc,l,aka czy kozy. Strach to strach. To saba energia. Nikt nie powstrzyrrr}rva agres}nmego, dominujcego zachowania tych psw, kiedy

ROZDZIA

ZAKI,INACZPSW

robi tego p6nie| Psy nie

atakowa rwierztana farmie, I nikt nie

kobieta zfarmy si ich pozbymiay najmniejszego pojcia, dlaczego

skuZ" dominujce, agresylyne zachowanie byo

si
miaby
Dlaczego teraz
teczn;.,rn .po.ob"- ,,u p,""t,* anie,
zmieni?
t straszn histori od
ChciabyT n mc cofn czas irozpocz
umysach tych psw_ugrunnowa. Zaczbymod uwarunkowania w
jest po prostu nie do zaakceptotowanego przekonania, e agresja
tak silnej rasy, potrzeba
wania. Jednak eby to osign w prpadku
Takie psy powinny mie co najogromnej iloci energli oii,pracy,
podstawowych aktywmniej cztery do oSmiu god"in codziennych,
lat powinny podlega procesowi
noci oraz clcze-Oa na;n*oaszych
orazpsy za czonkw swosocjalizacji, aby uznaw inne zwierzta
j"go .oau, ,ui rudri, a szczegLnie dzieci za swoich liderw, Ludzie
si w zabawy dominie powinni przyz:llyczaja ich do angowania
dorastania psy zaczy,
,,u.ij.", iak siowanie si czy zapasy,W miar
ach,przez coumacnia si w nich
naj cigle wygrywa w tut,i"r, "ulu*
nie powinni
pr""mtr,ie'o wasn"i dominacji, Wacicielenigdy
Te psy potrzebow nadr|korzystywa blu do wymierzania kary,
ludzi w roli
konsekwenbrych, spokojnie asemych

a. au"ryy

"i,

zvyczajsilnych,

prrwdcw stada.
. L_^._._ _^_ .
ras tych psw powrem,
Ludziom ,kt6tzy awaj,e wini naley
corso, pitbulle i rottweilery zostae faktyczrie dogi kanaryjskie, presa
gladiatorw Jednak s one
y ,t ror"or,", uby oag,y*ue rol psich
psami, a dopiero potem przedstawiir""d" wszystkim erztamii
energia moe zosta skiecielami konkretrrych ras, Ta sama potna
w przeszocibyli
rowana na inne cmnoci, Luzie rwnie
energi na koszywk,
gladiatorami, ale dzisiaj przekierowali t
pierwotrrie by.stwobaseball, pinon i htkej, Dogi kanaryjskie
je rwnie do
rzone do strowania, ale Hiszpanie wykorzystywali
zabijaj swojego stada,
pilnowania stad. Psy pasterskie nigdy nie
psa, ale silne
Rasa niekoni"""ol musi ksztatowa zachowanie
wyjtkowych_ludzi,
psy maj szczeglne wymagania i potrzebuj
by oddane i odpowiedzialne
kthrzy si nimi zaopiekuj, M,,"" to

6. PSY W

CZERWONEJ STREFIE

1,77

osoby. Niestety tych dwoje prawnikw nie umiao sobie poradzi

z ogromn}ni zwierztami. Zapisali je na tresur, ale jak ju wam

wiadomo, umiejbroreagowania na polecenia nie ma nic wsplnego ze zmniejszeniem lku, strachu, nerwowoci,dominacji czy
agresji u niezrwnowaonego psa.
Wacicielemwili, e kochali te psy, ale jak ju mwiem, okaiT.rvanie uczu nie jest najwaniejszrzecz,jakiej psy od nas oczekuj. Pohzebujtake granic, regu i ogranicze. Podczas plocesu
wiadkowie zeznawali, e wygldao to tak, jakby wacicielepsw
w najgorszyr-n wypadku zaniedb}"wali reguy, a w najlepsrym razie
byli niekonsekwentni. Jeden z ssiadw, ktry zosta ugryziony, powiedzia, e jedynym komentarzem Roberta Noela na temat tego
inrydentu byo stlwierdzenie:,,Hmmm, to interesujce". Inni wiadkowie widzieli, jak na dwa dni przed zabjstwem dogi straszyy i atakow inne psy. Kobieta zajmujcasi zawodowo w;.prowadzaniem
psw powiadcrya,e gdy powiedziaa Noelowi, by zo swoim
psom kagace, ten kaz 1ej si zamkn i obrzuci j wyzwiskami.
Diane Whipple, niewinna ofiara, rwnie zos taa ugryziona przez
icdnego z chpsw. Od tego czasu miertelnie si ich baa i nadkadaa drogi, aby w przyszocinie znale si blisko nich. waciciele
1lsw nie tylko jej nie przeprosili po qn, co si stao, ale, co wniejsze, nie szukali take profesjonalnej pomocy, aby upewni si, e
w przyszociWhipple bdzie w poblu dogw bezpieczna.Wacit,iele nie zrobili absolutrrie niczego, aby zyska pewno, e gdy psy
znowu spotkaj si z pen stachu energi Whipple, nie stanie si
rlna ponownie celem ich ataku.
Atak na Whipple przypomina sceny z horrorw. Trwa od pit,iu do dziesiciu minut i jak wykazaa sekcja zwok, od obrae
wolne byy jedl,nie podeszwy stp oraz szczyt czaszl<l. Cztery godzi-

lry po ataku Diane zmaa w szpitalu. Kolejnymi niepotrzebnlrmi

rlfiarami tej tragedii byy Hera i Bane, ktre upiono.Bane samiec
zrlsta poddany

eutani nastpnego dnia po ataku. Zaproponowa-

lcm swoje usfugi, eby zaj si rehabilitacj Hery. Te psy nie byy
rlrorlzonyni mordercami, to ludzie je takimi uc4mili. Ale pomimo

R0ZDZIA

ZAKLINACZ PSW

mojego pTzekonania co do moliwocirehabilitacji Hery gos opinii

publicznej ptzypiecztowa jej los. Nawet gdybym potrafi cakowicie zmieni jej zachowanie, to i tak nikt by jej ju nie za:uf,

Tworzenic potwora
jesl
Powiedziaem wczeniej , e zdoLnoprrywldza w stadzie
wrodzona, a nie nabyta. odwrotrrie jest z psami, ktre znalaz}y si
w czerwonej shefie. To ludzie robi z psw p otwory z czerwonej strely,
ZaczIimyjutysice lat temu, Bvorzcrasy przezrraczolle do walz poki. Wybierano psy o odpowiednim charakterze i czono w pary

dobnymi samicami. Pitbulle oraz bullterriery zostay stworzont,

w epoce wiktoriaskiej, aby bra udzi w walkach psw, a take
je zt,
wykorzystywano je do szczucia bykw, Wyselekcjonowano
wzgldu na umiejtrrozacinicia z ogromn si, szczk na cielt,
po_
wToga ibenvzg|dnego utrz}Tnaniu tego zacisku. Rottweilery to
Wtomkowie staro,trrych rmrskich psw do poganiania byda,

droway one zrzymsk armi po ca\T n kontynencie i pilnoway

gigantycznych stad byda, walczc z wilkami i inny,rni drapienika_
w 55 r, p,n,c,
mi39 . We wspomnieniachzinwazji na Wyspy Bffiskie
Juliusz cezar opisywa przodkw dogw angielskich, ktre walczy
t,
razem ze swoimi wacicielami.Te psy vrykazy tak odwag,
je
z
innynli
do walki
zosta! zabrane do R,T nu, gdzie wystawiano
w Circus
gladiatorarni
z
nawet
a
psami, bykami, lwami, tygrysami,
Maximus.o. Staro,tne dogi brytyjskie byy przodkami Bane,a i Hc_
ry dogw kanaryjskich, ktre za}:iy Diane Whipple,
To my szkolimy i dobieramy psie rasy pod ktem wojowniczoci,
ale oprcz tego s to zwyczajne psy, ktre posiadaj tylko lepszt,
uzbrolenie od innych psw. Ich ycie nie zacrynasi od niebezpiecznej agresji. Gdy s szczeniakami, moemy je uspoeczni, tak aby
bez problemw wspisuria z dziemi, doros\,,rni |]udmi, a nawel
iclr
z kotami oraz inn;rmi rwierztami, cho walka zapisanajest w
genach, potrzebuj ukierunkowania, aby wpeni te instynkty si

6. PSY W

CZERWoNI]J STRE].IE

walki psw s zakazane, jedllitk s bardziej powszechne, ni moglibycie przypuszcza. Ludzie

rlrl psw, hodowry pitbulli wierz, e jedyna droga do zachowania
lzystej linii amerykaskich pitbulli wiedzie przez wykazywanie si
rv walkach na miericie. Te osoby angaujsi w walki psw na
l,irrgu i selekcjonowanie tych, kt4.,rn uda si prze, ale nie spelliirj standardw rasy. Przegryvlajce psy s albo zabijane przez
rvlrcicieli,albo porzucane na uliry. Czasem maj szczcieiza,l1lickuje si nimi jakaorganizacja. Zanqlczaj s jednak odawiane
pvez slbymiejskie i uqpiane, jelinie uda si znale dla nich
rltltnu, co nie jest atwe, poniewa nosz etykietk pitbulla, doga
rl

jlrwniy. We wspczesnej Ameryce

liirrraryjskiego czy rottweilera. Czasami bezdomne psy atakuj inne

albo ludzi,
Ponadto w ostatlrich czasach wrd czonkw gangw nastaa
lrtrlda na chodzenie z wielkim, siln}n psem przy boku, ktry dla
tvt,lr gangsterw jest odpowiednikiem czterononej alerii. W rorlrlwisku niektrych gangw popularn rozrywk s nielegalne walki psw. Stawia si zakady, ktry pies spord wystawionych do
rvirlki zwycizy. Jednak walki psw nie s ograniczone do samych
glrngw i rodowiskaprzestpczego. Zdaniem ,,New York Daily
N(,ws", w Stanach Zjednoczonych isbrieje bardzo due podziemie
rvirlk psw, gdzie fsice dolarw zmieniaj w szybkim tempie wast,icieli. ,,Jestemynicnn tajne stowarzyszenie - przechwala si
(,ytowany w artykule anonimowy rozmwca. - S wrd nas ludzie
zt, wszystkich rodowisk: gwiazdy, maklerzy zWall Street, zwykli
ltIclzie"al . Niewane, skd pochodz ci ludzie, przeraajce jest, e
z;r|mujcy si ty,m krwawynr sportem zabierajczasem ze sob dziet,i, ktre ogldaj walki, *votzc zak||<rgzdziczenia. W ten sposrill znieczula si kolejne pokolenia na cierpienie zlvierztoraz oglnie
lr;r obrazy przemocy.
Ludzie hodujry pitbulle, dogi kanaryjskie, cane corso oraz inne
psy z zamiarem urycia ich do walk, wykorzystuj je i zamieniaj
rricwinne zwierzta w mordercw. Kiedy psy s mode, nie pozwala
si im na zachowania typowe dla szczeniakw - przez ca czas
1lsy

180

ZAKLINACZ PSW

musz by wojownikami. Wacicieleod dziecistwa bd bi psa

po gowie, dodawa pikantnego sosu do jedzenia, drani 80, pozl^a|ana atak wikszego psa, a to wszystko dlatego, e ich zdaniem
takie traktowanie zrobi zpsa twardziela. Bd go nieustannie bi,
szcrypa,dopki nie zacznie gronie szczeruyzbw. Wwczas przestaj go szcrypa. W taki sposb pies uczy si obnaa zby w celach samoobrony. Kupuj mu kurczaki, pozrvalajna nie polowa

i chwal go za to. Plniej zwizlj kurczaki, by pies nauczy si

zabija. Pies nie ma moliwociwyboru. Kiedy pies nie jest duej
przydatly, wacicielpozbyrva si go jak miecia _ czsto zostawia
go na parkingu samochodow}ryn albo na poboczu drogi. To dlatego
w schroniskach mona zobaczy tak wiele pitbulli, mieszacw pit_
bulli, bokserw rottweilerw dogw angielskich i owczarkw nie_
mieckich. Wielokrotrrie uznaje si je za nienadajce si do adopcji,
pTzez co s uqnpiane. Moje Centrum Psychologii Psa stao si domem
dla wielu psw, ktre zanun trafiy do mnie na rehabilitacj, uzrrano
za ,,stracone pr,padki". Niektre z tych straconych pr4padkw mieszkajteraz z|udmi lub pracuj dla policji albo na rzecz orgarizacji
zajmujrych si ratowaniem i poszukiwaniem ludzi.
Jeeli chodzi o ludzi, kt6r,s wacicielamipitbulli czy innych
psw wykoTzystywanych do nielegalnych celw maj oni na uwadze przede wszystkim swj wasny image. Wydaje im si, e gdy
spaceruj z mocno uminion;rmpsem, ktry ma b|izny, pogryzione
uszy i acuch na szyi, wygldaj na twardzieli i zyskaj status naprawd zych facetw. Na szczcie dla ich psw - a przylrrajmniej
dla tych, ktre przei majmoliworehabilitacji _ ci \i faceci
s take zynitreserami i hodowcami psw. Po pierwsze zacrymaj
od,naduwe WcZeSn}n wieku, co sprawia, e psy w obliczu walki
rnierz si ztraum, zamiastprzejava do niej ch. Psy bardzo
boj si walki is spite. Walczwycznie ze stachu, wwlmiku
reakcji typlu ,,walcz lub uciekaj".
Brak efektywnoci ze strony wacicielijest przycryn moich
sukcesw w rehabilitacji takich psw. Najpierw zachcam psy, by
weszy w spokojny stan umysu . z pozioml mvierzcia natychmiast

ROZDZIA

6. PSY W CZER\,ONE.I STREFII.]

181

orientuj si, ejest to znacznie lepsza sytuacja od tej, w jakiej dotychczas dane im byo . Odmiennie ni ludzie, ktlrzy potrafi
duejfunkcjonowa w sytuacji naduycia, nuierzta w naturalny
sposb d do rwnowagi. Ich mzgi przesyaj wiadomo:,IVreszcie mona odpocz", S uwolnione od cigego napicia. Oczylvicienadal s pitbullami, ale przede wszystkim psami. A psy nie s
stworzone do mordowania si nawzajem. Kiedy zatern zablokuj
geny pitbulla, na powierzchni wypyn prawdziwe barwy psiej nahrry. Mzg nie wysya jv, duejsygnaw typowych dla pitbulla,
ogralicza si do wysyania psich sygnaw.

Rasa a agre ia
Chocia nie istnieje cotakiego jak rasa czerwonej stre$, statystycznie to pitbulle s w Stanach Zjednoczonych sprawcami najwikszej liczby pogryzie, co wedug danych National Canine
l{esearch Foundation stanowi 41 spord cznejliczby I44 przypadkw, poczwszy od 2000 roku. Rottweilery s na drugim miejscu zliczb 23 atak6w. Z powodu tych statystyk pitbulle s ras
l,akazanw dwustu miastach i miasteczkach na terenie Stanw Zjedlroczonych, wczrie zMiam| Cincinnati i Pawtuckel2. W niektrych stanach wacicieledomw nie mog ubezpieczy swoich
ttieruchomoci lub musz dopaca specjalny dodatek, jeliposiadaj psy okrelonej rasy. Na przykad firma Allstate nie ubezpiecza
tltlmw, ktrych wacicielemaj pitbulle, szpice japosl<te akita,
lxlksery chow chow, dobermany, rottweilery dogi kanaryjskie lub
l<r,wl<l,wilkaa3. O ile wysze skadki na ubezpieczenie mog by
icdn;n ze sposobw nvikszajcych odpowiedzialno wacicieli,
tl qrle cakov zakaz posiadania psw wybranych ras nie jest rozwizaniem. (Ciekawe, e American Kennel Club nie uznaje oficjalrrie pitbulla za cryls ras). Wyjcie spod prawa niektrych ras jest
szybkim, natychmiastow;n umierzeniemblu, ale na pewno nie
lckarstwem na pogryzienia lub ataki ze strony psw w Ameryce.

ZAKLINACZ PSW

182

Prawda jest taka, epies kadej rasy moe sta si przypadkierll

z czerwonelstrefu. Stopie uszkodze, jakich doznaje ofiara, zalei,y
sumieniu zabi
od siy i rozmiarw psa. Inne rasy rwniemajna
pomeraniana (szlli
stwa ludzi. Na przykad w 2000 roku mieszaniec

miniaturowego) zabl szeciogodniowdziewczynkq

pochodzc z poudniowej Kalifornii, W 2005 roku syberyjsl<i

ca

i..rsky - Iasy uwaanej zaagodn - zaatakowa ze miertelnyrrr

Najczq,
skutkiem siedmioletni dziewczynk na Rhode Islandaa,
raslt
nie
a
jestwaciciel,
ciejosob odpowiedzi alnzapogryzienia
kady pies mrlr,
czy pies. Patrzc rla Lo z drugiej suony, prakrycznie
jeli
pochodzi z rasv
sta si dobr;,n, posfusznpn towarzyszem, nawet
agresja nie it,st
uwaanej za ,,nailta\nie agresyvn", Pamitajcie,
zale oi
stanem naturaln;.T n - to rezultat niestabilnoci, Wszystko
prz,v
wizi i zlizkupomidzy psem a jego spokojnie aserrnym
wdc stada.

Ataki psw

zs

kutkism miertelnym w lataoh 2000-2005*

RoTTWEILER/l,nBszacB RornvBnpne
OWCZAREK MEMIECKI/NIEMIECKIE PSY PASTERSKIE

Irl

CHO\M CHOWiM1ESZANKA

Jl

cHoW cHo\,V

xnzyzwxl WILKA

Io

r,ABRADoR/MIsszAcB LnRAooRA

*do ooczatku lipca 2005 r.

rdo: ationil Canine Research Foundation

RjZDZ|A

6. PSY W

CZERWONE] STREFIE

Emily w czorwonei strefie

Jednln z odcinkw ,,Zalinacza psw", ktry robi najwiksze
wrenie, by film o prpadku z czerwonej strefu - szecioletlriej
suce rasy pitbull, wabicej si Emi Jej historia pokazuje, e kiedy
potraktujemy psa danej rasy zgodnie ze stereofirem, zakadajc
pojawienie si najgorszych z oczekiwanych cech, czsto kreujemy
to, czego si najbardziej boimy.

Trudno byoby sobie wyobrazi bardziej pocigajcego szczeniaczkani Emily. Od samego pocztku bya niewielka jak na swoj
las. Miaa mlecznobtasierz plamkami w kolorze kakaowo-brzowym. Kiedy nastole0ria Jessica zobaczya, e jedna z plamek ma
idealny ksztatserca, nabraa przekonania, e Emi jest wyjtkowa.
Wanietego rodzaju urocze cechy sprawiaj, e przywizujemy si
ilo zwierzcia izapraszamy je do wsplnego cia, czsto nie do
I<oca rozumiejc zakres naszej odpowiedzialnoci za zyvierzaka.
Jessica zakocha si w Emily od pierwszego wejrzenia i pod
wpywem nieprzepartego impulsu zabra jdo dorrrrr. Jessica mieszl<aa z ojcem, ktry w miar dorastania crki na coraz wicej jej polwala.Nie chcia, eby miapsa, a kiedy dowiedzia si, e wybrany
przez ni pies jest pitbullem, jeszcze bardziej sprzeciwia si temu
1xlmysowi. Sysza, e pitbulle s niebezpiecznlrmi psami, ktrych
rrie mona kontrolowa. Jednak Emily jako szczeniaczek bya najwiksz sodycz, jak do tej pory vdzi, wic jak zwykle uleg
rlltmowom crki.
Poniew Dave nigdy e w7macza swojej crce adnych granic,
litsad czy ogranicze, rlvlnie Jessica nie robia tego w stosunku do
|,,rrrily Jednoczenie Dave zniepokojem obserwowa jak Emily ronie.
Swiadomie lub podswiadomie cztl, e pewnego dnia suka stanie si
rricbezpieczrra. Choci bardzo kocha psa, jednak nie potrafi pozby
sig mylizwi zanych z zagroeniem. Jak ju prbowaem wykaza w tej

ksice, mylina temat zetzt staj si energi - energi, ktr one

rvyczuwaj. Nasze wrenia i emocje dotyczce psw okreIaj ich char,;rl<ter. Nie chodzi tu o jakieczaty-mary, energia pruejawia si na fsi-

ROZDZLA 6. PSY W CZERWONEJ STREFIE

ZAKLINACZ PSW

Naprzykadw sposobie, w jakipiecimypsalub si o nit>

go troszcrmy, w zapachach, jakie wydzielamy i emocjach, kre okazuiemy, bdc w pobliu. Przez ce wczesne dziecstwo Emily zylr
z rcicielem, kryprzygotowywa si do tego, y si jej ba. Chodzil
dookoa niej na palcach i obawia si, e jak doronie, bdzie z nielj
wielki, pitbull, nieliczry si z nikim i cakowicie dominujry zarvmo jego, jak i crk w kdej z podejmowanych cmnoci.
Emily bya take wychowyrvana tlez kontaktu z inn}rnri przedstawicielami swojego gatunku. To zdarza si wielu psom. Dla nic,
ktrych z nich - agodnych, zatwym charakterem, o rednimlull
niskim poziomie energii - taka sytuacja nie ma wikszego zTLaczc,
nia. A]e wiele psw ma inny charakter. Dua ich cz- zu,aszczil
psy ze schroniska - jest podobna do Emily. S wraliwe, reaktywnc
i... niezwykle wyczulone na energi waciciela.Kiedy Emily wyszit
porazpierwszy na spacer, reagowaa agresyrrnie na psy, ktre si drl
niejzbl.Jessica i Dave po kdpn podobnln epizodzie uspokajali j i pocieszali. Ztabego zachowania Emily w;,wnioskowaa, c
jej zadanie polega na ochronie rodziny.
Kiedy pierwszy raz spo&aem si z Emi bya szecioletnimi;
suczk przebywajc w towarzystrvie dobrych ludzi, ktrzy nigdy
niczego od niej nie w;nagali. Kiedy jednak pojawi si inne psy,
natychmiast przeskakiwaa w odlege regiony czerwonej strel. Dostawaa szau, gdy na spacerze zaledwie poczua zapachinnego psa.
Szczeka, cigna za smycz i prbowaa zaatakowa. Cigna tak
mocno, e prawie si dusia i to pomimo odczuwanego blu - co jesl
klasycznym znakiem cechujcym psa znajdujcego si w czerwoncj
strefie. Psy z czerwonej strefrw swojej dzy mordrl, naprawd mogi1
zrobi sobie krrwd. Dave obawia si, e Emily moe poturbowa
nie tylko innego psa, ale take osob, ktra stanaby pomidzy nil1
a celem ataku. Bojc si jej temperamentu, Dave i Jessica w oglc
przestali wyprowadza jna spacer. Przez dagie lata wypuszczali ji1
tylko na swj redniejwielkoci ogrd, gdzie rosy jej agresja i {iustracja. Dave i Jessica stworzyli dokadnie takiego potwora, jakiegrl
si bali: bardzo niebezpiecznego pitbulla.
ce sposotw

Agresja Emily w stosunku do innych psw bya tak wielka, e

ztbraem j do Centrum Psychologii Psa na szeciotygodniow in(cnsrvn terapi, ktr narywam ,,Obozem dla rekrutw". Emily
zderydowanie identyfikowaa si ze swoj ras. Chciaem, eby poprzebywaa przez pewien czas w stadzie, dziki czemu moga od
lttlwa nawiza kontakt z gbszyrni czciami swojego umysfu, czyli z cym w niej psem i zrvierzciem.
Dla psa wsplne cie z innymi czonkami tego samego gatunku
Irla potne znaczenie terapeutyczne. Cho psy akceptuj nas jako
t,zonkw stada, to jednak zawsze bdziemy mwi innym jzykiem.
|'sy przekazuj sobie informacje inst}rnktownie. Aby osign pen
rriwnowag, potrzebuj przebywa z inngni psami o zrlwnowaorrcj energii. eby sl dowiedzie, jak to jest by psem, Emily potrzel xlwaa towarzystwa psw.
Kiedy Emily po raz pierwszy przyjechaa do Centrum i popatrzylir na moje stado czterdziestu psw, gapirych si na ni zza potu,
jt,j postawa twardej dziewcryny cakowicie wlrarowaa.Bya zdezoricntowana. Walczy, ucieka, zrobi unik czy si podporzdkowa?
'/,anyczaj aglesy^ma Emily tW razem zesztyvnia. Bya tak bartlzo zestesowana, e trzy<roffiie zr}.rniotowa, zanim udao si jej
1lrzejprzezsram. Przeszedem z ni przed szpalerem psw, a inne zslierzta miay po razpierwszy okaj obwcha. Bya przerarlna. Rozluasi dopiero, gdy zostawiem j sam w miejscu,

gdzie nie byo potu. Uzyskaa stan spokojnego posuszestwa

z atwoci,ktra pozwala nabra przekonania, e z naszego Centrum wyjdzie zupenie inna dziewcma.
Podczas jej szeciotygodniowego pobytu w Centrum codziennie
1lracowaem zErnily. Pocztkowo trrmaem j osobno, ponvalajc
patrze,jak zachowuj si rwierzta w stadzie. Psy bardzo duo si
ucz dzil<l, obserwowaniu innych psw i odbieraniu ich energii.
|'6niej, po intensywnej jedzie na rolkach w celu obnienia poziorllu jej energii, zaczem zostawia Emily w stadzie. Najpierw na
g
dzin dziennie, p 6 niej na dwie, nas tpnie na ft zy i tak dal' ej. P r zez
1lierwsze tygodnie zawsze obserwowaem jej zachowanie w stadzie
r l

T
ROZDZLA 6. PSY

ZAKLINCZ PS\,V

186

jakawyvizarr,

i dziki temu mogem przerwa bjk, gdyby si

po ktrej poo
Nu rurr,;.m pocztku zainicjowaa niewielk bjk,
psu, Po tym incy
em j ,,u bok , i kazaem by posuszn drugiemu
z
niprac owae l t l,
gdy
dencie zaczas i ju pr zy rv,ry czaja, Zaw sze,
umys chql
najpierw wprowadzaem viczeniafizyczne - zmczony
pozirl
wysokim
po.u."r,y. Emily bya psem o bardzo
,.i1

st 1" si

mie energii i skumulowa si

niej lata zasilanej

agresii;,

wice| ni
nieuwalnianej energii. Jedztemzninarolkach o wiele
bieni, I)rltl
jej
z innymi psami, a ponadto wczalimy ruchom
przebyrvrlir
gdy
koniec drugiego tygodnia zacza si rozlunia,
w towarzystwie innych czonkw stada,

\,\r

CZER\\rONEJ STRI]FIF]

1,87

potwierdzio to, czego si obawiaem od samego pocztku.

Wycofana energia Dave'a, sposb, w jaki szed obok Emily oraz kra,,r lwy strach Jessiki przejtej agresywnymi skorrnociamiEmily, przel ztl ci suk w stan dominacji, jakiego dowiadczaa,gdy przebywaa
rr, nbliu swoich wacicieli. Emily potrzebowaa wicej wysiku oraz
,,it,rpliwoci z mojej strony, podobnie jak jej waciciele,ktrzy rwrrit, musz powanie nad sob popracowa. Musiaem im powierlzic, w jak wielkim stopniu przyczlnili si do niezrwnowaenia
|,.lrrily. Ciko im byo tego sfucha, poniewa szczeTze j kochali,
,r w pierws.rrn odruchu poczuli si winni zato, jakzachowyrvali si
rr, 1lrzeszoci.Dla dobra Emily poprosiem, by zapomnieli o prze,,zlrlcii sprbowali zy w terniejszoci
-w jedyny,rn miejscu, w ktr1,1ll lunkcjonuje Emily! Ich prac domow byo prlgotowanie si
,lrl spokojnie aserty\,.rtego liderowania - roli, ktr musz obj,
l.rt,tly Emily wrci do domu.
Zanim zabraem Emily do Centrum, isfiriao bardzo powane
lcllczpieczestwo, e mogaby zaatakowa i zabi innego psa. Znaj|r lwtasi w stanie perrnanenfirego, podwyszonego napicia. Kie,ll, szetygodni pniej przyjechaemz ni do domu Dave'a i Jessiki,
rr l;rcicielom fiudno byo rozpozna spokojnego, zrelaksowanego
1llllltllla, ktry szed przy mojej nodze. Najtrudniejszebyo dla nich
;x lw,strnanie si od gromkiego ,,Witaj w domu!" i zalania jej czul,,st,itmi. Staraem si ich przekona, e powsformujc swoje emo|,z(,nie

r l

(Iaj suczce prezent w postaci nowego, spokojniejszego stylu zycia.

l,,lrrily wcale nie mylaa,Ciekawe,dlaczego oni wcale nie s rozenlrlz|ltzmowani moim powrotem do domu?". Pamitajcie: psy wyczul, ,lj;1, kiedy jestemy szczliwi, zwaszcza gdy to szczcie ma z nimi

Emily, pitbull

zek. Szczeglny ro dzaj emocjonalnej, podekscytowanej energii,

1,rkl1 w przeszocidzielili si z Emily Dave i Jessica, musia zosta
l l (, l l l
l) erowany, poniewa wytw arz stan j eszcze wikszego podeks, t lrlwania u nvierzcia. A u psw o wysokim poziomie energii prze,,,r,

W poowie programu zaprosiem Dave'a i Jessik, Chciaem

jej postpy, Widziaerrr,
obserwowa, jak ich obecnowpyrva na
jak bardzo byli spici, gdy szli pomidzy moimi psami ze statlit
jak monasi byo spodziewiri,,
I kiedy ju Dave prowadzi Emi to,
jednego z dwch sprirr
suka bez osttzeenla zaatakowa Olivera,
leczzda
z mojego stada. Natychmiastprzerwaem bjk,
zir

ger spanieli

||,,

ll

r,rtlzlr si to

wadunek, ktry wymaga uwolnienia. Na pieszczoty

zywanie uczu przyszed czas dopiero wwczas, gdy Emily przy.,r1,1,t,zaia si do przebyrvania w domu i znajdowaa si w stanie spo-

r l

li

l t

R0ZDZrA

ZAKLINCZ PSW

prac domow zaleciem itlt

kojnie posusznyrn, Jako codzienn
z szrmily obok domu jej starego wToga, dobermana
"r,oa".rri"To wymagao cierpliwoci i regularnoci, Mieli korygowa(,
siedztwa.
ponownie zacrynait
zachowanie Emily za kaziym razem, sdyby

CZERWONEJ STREFIE

lt]9

pitbulli nie zostaa stworzona, aby walczy zludmi. Inaczej

rt,ccz wyglda z atakowaniem kotw, kz czy innych psw, jednak
r' tltturze pitbulla le raczej ucieczka przed ludmi, ewenfualny
,r(;rl< jest moliwy wycznie wtedy, gdy pies
znajdzie si w sytuacji
ll.z wyjcia. To ludzie przekierowali agresj cedar w taki sposb, e
1,1slr

wchodzi w stan agresji,

s takie, e nie tylko dobrzr,
Dobre wiadomoci do'y"""" Emrly
kiedy jej wacicielewy
sobie radzi, a|e take wTaca do Centrum,
zrobio mi si cieprl
jedajzmiasta. Kiedy j znowu_zob aczyem,
prnvitana jak stara znajonlt,
na sercu. Przez wszystr,i",

czonkini stada.

6. PSY W

,,l,,l,a napada na przedstawicieli gatunku homo sapiens.

Jej nie-

do ludzibya tak wielka, e suka

prak rcznie nie chciaa mie

rrillri nic wsplnego. Jej wacicielenajwyraniej widzieli w niej
1,1rlti, a nie
rve stworzenie. Po jakim czasie j porzucili.
Miy czowiek z organizacji zajmujcej si ratowaniem z:tvierzt
.,,tltwit, e Cedar bka si po uliry. Cedar llardzo go pokochaa.
].].rrvt.t psy, ktre s agresy\me
w stosunku do ludzi, potrzebuj ja1,1,,grl odpowiednika stada i czsto mocno przywizuj
si do wy|,r,rrtt,j osoby. Jednak trzebabardzo lwaa,jeli
ktoinny zblizy si
,1,1 lt,j osoby. wkrtce byo jasne, e
cedar uwaawszystkich ludzi
,,r r"trlgw Atakowaa
kadego, kto podszed zbyt blisko. Czowiek,
l, trl.y j uratowa, mia dobre zamiary
ale robi to samo co wszyscy
;liclgnowa jej agresj poprzez pieszczoty iwspczucie. Zwyt
;u,u,iitcla: ,,A|e ona mnie kocha. Mnie tego nie robi". Na nieszcz,, r. l,tlbia to wszystkim innyn osobom.
schronisko zwrcio si do
llllllc 7, pytaniem, czy mog podj si rehabilitacji Cedar.
,lu,w chwili, gdy podszedem do klatki Cedar, widziaem po jej
lrl ,t,|t,ll, co si dzieje, gdy zawarczaa i utkwia
wzrokw mojej szyi.
| 1,1,rlrl mi si wzi j na smycz i
codziennie pracowaem z ni po
l rll,.r grldzin , a obojepadalimy z e zmczenia. Po dwch
tygodniach
r,1,1lrl tni si wprowadzi jwstan spokojnego
posuszestwa, ale
rlt1,1 irttry nie by w stanie tego zrobi. Jeli podchodzi
do niej ktry
rrlrli.lt asystentw, cedar wracaa do swojego poprzedniego zacho.,,llll;l iruszaa zimpetem wsfoon szyi tego cz,owieka.
Wtakim
llll!l||(,l|cie schronisko zapytao mnie opostpy wpracy. Musiaem
, lrr;ti
.,

"o,t,a

Gdy sprawy zaid za daleko

nie zgodz si ze mlli1,
Cho niekt'lzy treserzy ibehawioryci
grupa psw ktrych nie tlir
moim zdaniem, istnieje bardronieliczna
rrlr
stadzie s chodzclT ni dowodami
si rehabilitowa. rsy w moim
ttl
zostan codziennie zaspokojone,
to, U" j"St' potrzeby rwierucia
osigniciu rwnowagi, Jednirlt
naturalne insqmkty kierujpsa ku
spotkaem si z_dwontit
wrd tysiry psw, z ktry,,mi pracowaem,
zalecabym it,ll
do kto,y"r, *og po*i" dzie, enie
;r"rnJk;;, "o
nie zapomn tych psw i szczel"t,l,
io#o* do spoeczestwa, Nigdy wicej. Praca
Psami ttit
"W^| aby tltrr
i."olr,..r, ziobldla nich znacznie
si jl za daleko,
lczyamnie, e zvietz moe zna\e
rwnie, jak straszne, niewyllir
;;;". Te prrpadki pot,u"uy miwyr" dzi \udzie, kw mieli s r;
g o""tm
czalne szkody
^o
nimi opiekowa.
samica, pitbull czyst(,|
Pierwsrm psem bya Cedar, dwulebria
i

krwi.Cedarniebyas,,k,"kolondowalkpswa\ekadyl,i'1
drro bici,r

jej nadurwa, Byo w t}Tn

wacicieliw okrutry spob
bya najprawdopodobniej pir,
ifrzycznychot *"i"r"t*, a jej agresja
ju, ny a take szkolona i warunkowr l
ir|.o*u.u i nagtadzan , C"
do ng czy ramion, lko rzucirl,r
do atakowania ludzi, Nie skakaa
eby zabi, To nie jest naturalnt,
si do garda. Ruszaa do ataku,
r,

irr 1lrlwiedzie, e moim

zdaniem cedar nie moe wrci do spoe-

, r llslwl. Bya zby"t poszkodowana istanowia prawd.ziwe niebez1,1, , zr.tistwo.

Qedar wci yle, ale jej kontakty s ograniczone
" r 1,1r,zrrie do

jednej osoby, ktrej ufa. adeninny czowiek nie moe

ZAKl.INACZPSW

190

przebrya zr;uw tgn samln pomieszczeniu. To bya moja pierwsza poraka.y" i pracujc z psami, nigdy nie widziaem podob-

nego prz}apadku. Cedar otworzyami oczy na to, jak gbok krzyrvd

mona wyzdzi psl.

Drugim psem, ktrego rehabilitacja nie zakoczya si sukcesem, by picioletni mieszaniec chow chow i golden retrievera, kt-

s em. Z o sta ur atow ary pr zez p ewn kob ie t

niej nienaturalnie zaborczy. Kobieta zgodo
i zrobi si w stosunku
sia si do mnie po tyrn, jak pies zaatakow i prbowa zal:i jei
ma. Zajmowaern si Brutusem przez dhlszy czas i wygldao na
to, e wszystko z nim bdzie w porzdku. Jednak co pewien czas
usiowamnie zaatakowa, gdy po skorygowaniu jego zachowania

re

o b d naryw a Brutu

odwracaem si do niego plecami. W przeciwiestwie do Ceda ktra staraa si dosta do ttnic na szyi, Brutus atakowa nisko, alcl
wykorzysfia prry tlmr ca swoj si. Nie chcia przesta tegtl

robi, nie chcia sucha polece i zawsze by nieprzewidywalny. Kiedy

wrcia jego wacicielka,powiadomiem j, e chocia pies jest spo-

kojniejszy ni w chwiliprzybycia, moim zdaniem nie przeszed penej rehabilitacji. Nie byem w stanie przevdzie reakcji tego psa
i pomimo e spdzilimy razem duo czasu, nie byem zadowolony
z postpw Pomimo moich ostrzee kobieta upara si, e zabierze
psa do domu. Tydzienplnlej zatelefonowaem do niej, aby sprawdzi, co si dzieje, a kobieta z zachryem opowiedziaa, e pies zachowuje si znacznie lepiej. JakimiesicpniejBrutus zaatakowa
kolejnego mczyzn.
Brutus bdzie musia spdzi reszt zycia pod ciskontrol
w schronisku, w ktry.m nie zabija si psw I podobnie jak cedar
zost skazany na takie cie przezlltdzi,ktrzy si nad nim wczeniejzncali.
Chciab;rrn zobaczy rezerwaty dla psw, ktre nie s w stanie
podda si procesowi rehabilitacji i ktre z powodu zagroenia, ja-

kie stanowidlahldzi, nie mog razernznami. Wmoim najmielszym marzeniu wobraam sobie, e na takie rezerwaty

przerobiono pola golfowe, e pracuj tam profesjonalici potraficy

ROZI)ZIA,6. PsY W CZER\VoNE.] STREL-IE

rldpowiednio zaftoszczy si o psy, a take bada ich zachowania.

wiele nauczy. Mog nam powiedzie,
iakie naducia sprawiaj, e pies staje si zabjc. Mog nam pokaza, jal<te szkody niesie ze sob nieustabilizowane cie ipomc
w odrnieniu psa, ktry nie potrafi zapomnie o starych nawykach
tld psa, ktry potrafi odzyska rwnowag. Moemy si nauczy,
jakie oznaki wskazuj nato, e dany pies nie bdzie w stanie powrci do normalnoci. Moim zdaniem nie powinnimyich usypia. Te
psy umie, poniewa ludzie doprowadzili je do takiego stanu.
Myl,e powinnimy zdoby si na tak kreatywno,by znale
sposb, ktry pozwoli na to, eby psy mogy spdzi reszt swojego
cia w moliwie najwygodniejszy sposb.
'I'ego rodzaju psy mog nas

pies to nie bro

W nowoczesnym wieciewszyscy zaniepokojeni s przestpczocioraz tgn, jak to zjawisko moe oddziawa na rodzin. Od
Wsicy lat wykorzystywalimy psy do strowania i obrony, zarwno
przed zvvierztami, jak i obcymi ludmi. Wyglda na ta, e obecnie
najbardziej boimy si blinich. Psy, szczeglnie silnych ras, fakqrcznie mog sta si dobr;ni obrocami twojej rodziny. Z pewnoci
sujako skuteczny cmnik odstraszajcy Statystyki pokazuj, e
75o/o wacicielipsw chce, eby psy odgryw w ich domostwach
rol ochroniarzyas. Jelijednak upieramy si przy tym, eby psy
byy lojalnymi, kochanyrni towaruyszami i jednoczenie suy do
obrony, prawdopodobnie damy zbyt wiele.
Niektre z opisanych przeze mnie psw z czerwonej strefy byy
przywirywane acuchem i zamykane w ciasnej przestrzeni, penic rol strw. Nawet jelinie byy ofiarami innego naduycia, to
{iustracja, jaka si.wnich nagromadzia, stawaa si potencjalnie
miertelna dla ewentualnego intruza - wczajc w to listonosza,
krewnego czy niewinne dziecko, ktre przypadkiem zabkaosi
w to miejsce. Jelitwj pies kogo zaataklje, moesz otrzy,rna po-

R()ZDZIA, 6. PSY W CZ|]RWONE., STREFII]

zrI-INcz psw

zew sdowy, a nawet - jak to byo w prpadku Diane Whipple po_

moesz zosta oskarony i dosta wyrok pozbawienia wolnoci.
za,
myI te o ciui szczciu twojego psa, Wikszopsw ktre
atakowa ludzi, zostaje upiona. Sdy oraz agencje kontrolujcc
zwierzta nie chc zarwno bra na siebie ryryka zwizanegtl

publiczz ochron zdrowia, jakinaruzi si na krytyczny gos opinii

opisane
ponie
nej. Jeliu;ywasz swojego psa jako broni, rnoesz
konsekwencje.
Moja praca polega w gwnej mierze na rehabilitacji psw, Bypsw
em treserem i nadal zajmuj si Eeningiem psw strzujcych,
jestsztuk
nvierzt
policyjnych oraz psw atakujrych. Tresura takich
e
i pom"ru fachowca, e robito odpowiedzialnie. Jelistwierdzisz,
mudomu,
chcesz mie potzrego psa, ktry bdzie pilnowa twojego

sisz waciwiesi ty,m zaj,pofuebujesz dowiadczonego przewodnika i musisz si nauczy, jak dzieli si ze swoim psem najsilniejsz
form spokojnie asewnej energii przywldzwa, Jednak wczeniej

zm, e

musisz wnikliwie rozvla$wszystkie zaiprzeciw zvizane

twj pies prowadzi podwjne cie - wartownika i przyjaciela,

wa, :]:i ,_..,' ,::"

",

Szkolente rottuleilera do roli psa atakujqcego

Nasza oilpowiedzialno
Za zachowanie naszego psa jestemy odpowiedzialni zarwno
wobec tego zvvierzcia, jak i ludzi. Jelimamy psa, ktry nie zosta
poddany waciwemuprocesowi socjalizacji albo rehabilitacji i jest
w jakikolwiek sposb niebezpieczny dla naszych ssiadw lub ich
psw to pomvalajc mu na spacery po okoliry postpujemy lekkomylnie. Istriej behawiory ci zajmcy si psami oraz weterynarze
erzcy, e samo poz} ,vme wzmocnienie oraz techniki nagradzania s dostateczne w kadgn przypadku i dla kadego psa. Uwaam, e sytuacja, w ktrej w celu uwarunkowania podanego
zachowania psa wystarcz nagrody i pozytyrre wzmocnienia, jest
ideaem. Bdc czowiekiem, zawsze lepiejjest podejdo zachowania oraz tresury psa pozytyvrie i nigdy, przenigdy nie wolno karci
musz
by zawsze traktowane humanitarnie. Nalezy jednak pamita, e
agresja psw z czerwonej shefr bdzie eskalowa do chwili, gdy nie
zabij lub nie okalecz innego psa albo, co gorsza, czowieka. Pies
z czerwonej strefr jest w niebezpie cznp stopniu w},1Tcony z r6wnowagi iadna dawka mioci,pochwa czy ciastek nie powstrrma
go od wyzdzenia powanych szkd.
Jelijestewacicielem psa nalecego do jednej z silnych ras,
w aden sposb nie jeste w stanie kontrolowa energii otaczajcych
ci ludzi. Nie moesz oczekiwa, e nikt nie wystraszy si twojego
psa, choby nigdy nie skrzywdzi nawet muchy, Tak naprawd moesz kontrolowa jedprie swojego psa. I jesteto winien zarlwno
innln ludziom, jak i otaczajq,rrn ci nierztom.
Psy z czerwonej strel musz wiedzie, e sprawujemy kontrol.
To nie oznacza, e powinnimyby w stosunku do nich agrespvni.
Karanie psa nie leczy go z agresji. Jelipies jest ju w czerwonej
strefie, taki akt jedynie go rozjtrzy, Jednak jako opiekunowie psw
musimy by silni i asertywni, musimy przy rn konsekwentie korygolaa niebhciane oraz niebezpieczne zachowania. Psy chc poczu nasz si oraz upewni si, e jestemyprzywdcami stada.
z:,lier zcia po d wpyruem gniewu. Psy oraz wszys tkie zrierz ta

-T

#
194

ZAKLINACZ PSW

Musimy to osign zarlwno na poziomie umysowyn, jakifrzycl,

nym. Mimo to duliczb agresy\mych psw mog zajmowa sir;
wycznie wykwalifikowani specjalici, ktrzy maj odpowiednit,
wyksztacenie i dowiadczenie, pozwalajce pracowa zpsamiz czel
wonej stre r. Jelichoby w najmniejsrrn stopniu wisz, e dasl,
sobie rad zprowadzeniem swojego psa lub jelisdzisz, e mo,c
stanowi onzagtoenie dla ciebie lub rwojej rodziny, to winien jeste
zatlwno sobie, jak i psu znalezienie wykwalifikowanego specjalisty,
ktry wyznaje akceptowanprzez ciebie filozofi, ma odpowiednie
podejcie do psw oraz wykorzystuje stosowne techniki.
Na koniec, wyraajcswoj prywabr opini, stwierdzam, e aden
pies z czerwonej stre$l nie powinien straci cia dop6ty, dopki nic
wyczerpie si wszystkich dostpnych rodkw rehabilitacji lub nic
znajdzie si dla niego miejsca do cia. Na wiecie jest bardzo mao
schronisk, w ktrych nie zabija si psw. Wszystkie s przepenione
izawsze brakuje im pienidzy. Prowadzcy te schroniska, peni oddania ludzie, podzielaj moje przekonanie, e bdem jest wydawanie wy,roku miercina z;wierz, ktre nie ma poczucia moralnoci
czy intelektualnej kontroli nad tym, co cmi. Nie powinnimyskarywa psw na kar mierci za to, e sta si potworami, poniewa
one si nimi nie urodzi ale zosta doprowadzone do takiego stanu
przez swoich wacicieli.

,:|.|

,l

.*

]:]]

, l
\i..

RoZDZIA

7.

Recepta nt zrwnowaOnego

i zdrowsgo p a

trenerem

sika ta nie jest podrcznikiem obsugi psa. Jak ju wspoI\mniaem we wstpie, nie zamierzam uczy was, jak sprawi,
eby pies suchakomend gosowych czy rozpoznawa polecenia pokazywane za pomoc gestw. Nie jest moim zamiarem spowodowanie, eby pies prawidowo przychodzi do nogiczy wykonyr,va jakie
sztuczki. Istnieie bardzo duo przewodnikw oraz ksiek traktujcych o tresurze psw oraz wielu wykwalifikowanych specjalistw
mogcych podj si tresury. I chocia moim podstawow;,m celem
jest pomc wam lepiej zrozlmie psychik psa, mam take kilka rad
praktycznych. Odnosz si one do wszystkich psw bez wzgldu na
ras, wiek czy rozmiar, temperament, posfuszestwo lub skonno
do dominacji. Jest to recepta skadajca si ztrzech krokw, dziki
ktrej psy mog wieszczliwe zycie. Pamitaj jednak, e nie jest
to przepis jednorazowy, umoliwiajry natychmiastow popraw za-

||

_B*

T
196

ZAKLINACZ PSW

chowania psa sprawiajcego kopof. Psy nie s masmami, lti.

moesz ich wysa do naprawy. Jelichcesz, eby ten sposb zadzi
a,musisz go stosowa przykadorazow}rn kontakcie z twoim pscrrr
Recepta jest prosta: eby mie zrwnowonego psa, musisz zit
pewni mll trzy rzecI:

RozDZlA,

7.

RECESIA N zRWNoWAzoNEGo

zDRowEGo pSA

197

l,rir;..iami, e idea codziennych spacerw z psami prze|<raczaludzhlt, wyobraenie. Jelidecydujesz si wzi odpowiedzialno za
tl,t,it,

z psem, to tak jakbypodpisa umow. Musisz wychodzi z nirr-

l1,1

spacer. Codziennie. A najlepiej dwa razy dziennie. I to na mini-

rrrrr

Itt

p godziny za

kadp razem.

cwlczenra
dyscyplin
czuo

]"....,
:,
:
iDYSCYPIINA
\._

...w takiej waniekolejnoci!

Dlaczego kolejno jest wna? Bo jest to naturalna kolejntl,

wrodzonych potrzeb twojego psa, W Stanach Zjednoczonych prrl
blem polega na tym, e wikszopsw otrrmuje tylko czz lr.1
recepty - czyli uczlcia, uczucia, uczucia. Niektrzy ludzie ratlz.1
sobie lepiej i zaspokajajpotrzeby psw, dajc im po poowie: wi
czenia i uczucia. Inni zaspokajaj wszystkie trzy rcdze potrzeb, lrlc
uczucia s na pierwsrm miejscu. Jak ju wielokrobrie powtarzir
em, jest to droga prowadzca do uksztatowania niezrwnowaorrr.
go psa. Owszem, wasze psy dopominaj si o czuo,ale bardzir.1
potrzebrij wiczen i prrywidz u a.

rrlczrNIn
Powinny by podstawow i najwaniejsz
aktyv"noci, ja
wsplnie podejmuj
pies i osoba dla niego

wana.

Polega rra ustanowieniu zasa

granic i ogranicze w

rei

pomid.rypsem a wazr dla ego

osob. Dysqplirra tmtarza tak,e

regulamo prac i ak zwnoci.

UCZUCIE
To powinien by ostauri z elementw kontaktu psa i wanej dla niego osob; Czuo,]

i okarywanie uczu mog

by take lykorzystywane jako nagroda za

dobre zachowanie. ,. "'

,'

,.

l. Cwiuenia
Pierwsza czrecepty na szczcietwojego psa jest crym,cl,t,
go absolunrie nie mona pomin. Jak na ironi jest to podstawtlwit

cmno,ktrej wikszo wacicielipsw w Ameryce nie wykrl

nuje. By moe dzieje si tak dlatego, e Amerykanie sami wydrlr1
si mie problemy z dostateczn ilociwicze inie zauwaaj, i,r
wszystkie zlvierzta, nawet ludzie, posiadaj wrodzon potrzeb irk
wnoci.Zwyczajne wyjciez domu i ruch, poruszanie ciaem wy
daj si by w ostatrtich czasach daleko w tyle za wszelkimi innylrrl
dziaaniami spoecznymi. Nasze zycie jest tak bardzo wllenirlltr

Spacer z psem to podstawowa c,,nno.Psy maj wdrukowane

* slt,ttkturach ukadu nerwowego, e nale przemieszcza si ze

Psy ciesz si ze spaceru nie tylko dlatego, e mog zrobi

,lrlsitt, kupk i powdycha wieegopowietrza cho dla wielu
wa,1,1(l(.tn.

, t,it,l i moe si to wyda szokujce. Dla niektrych

posiadac zy ps6w
.l1.1(,(,I,oznaczaww)uszczenie zwierzaka na podwrze, a gdy
si za1,1trvi, wpuszczenie go z powrotem do domu. Dla psa jest
to tortura.
l ,rztllr komrka w jego ciele woa o spacer. psy
rjce na wolnoci
l

1,,,srvicaj

do dwunastu godzin na dob na wdrwki wposzuki-

,,,rlrirr ponvienia.

ry-

T
ZAKI,INACZ PSW

ROZDZIA,7. RECEP|A NA ZRWNOWAONEGO l ZDRoWEGO PSA

199

Wilki - przodkowie psa - znane s z tego, e w swoim naturallrym rodowiskuprzemierzaj setki mil i poluj po dziesi godzin
tlziennieaG. Oczyrvicie psy maj inny poziom energii, przy czym

rricktre z nich potrzebuj wicej ruchu od innych, Pewne asy zoslily tak wyhodowane, e geny zmuszajje do duszego, szybszego
lll1d odleglejszego biegu. Bez wzgldu na ras wszystkie psy si
y,zemieszczaj. Wszystkie zwierzta podruj, Ryby musz p}yrvit, ptaki lata... a psy musz biega!

UczUCm
UCzUCt

li

UCzUCt

UczUcIE

trlcznnl,q",

Poow czasu
spdza si

Druga poowa
czasu

na

vlczf,NI^

jest

wymianie
powiecona
uczu pomi- na uriczenia
dzy czowie- z psem.

i UczUcI
,

DY cYPLlN^

kiem a psem,

,] ,..]
Niewlatiwe sposoby wspldzialania z p 8m

Spacery z psem to proste i najpotni ejsze z narzdzi, jal<le mog

zaproponowa. Pomaga ono nawiza kontakt ze wszys&imi war-

slwami psychiki twojego psa: zwierzc, psi, rwizanzrasoraz

lrllieniem -ito ze wszystkimi nanaz. W trakcie spacerw maszmol iwozbudowa prawdziw wi
ze swoimpsem, bdc w roli przyrvldcy stada. Spacery to podstawa waszego zwizku. W .m czasie
;lit,s uczy si, jak by psem. Zdobywa wiedz o rodowisku, innych
l.wierztach i ludziach, o takich niebezpieczestwach jak samochot|v cT inne obiekty, ktrych nale unika, w rodzaju rowerw czy
,lt,skorolek. pies obsikuje drzewa irzeczywicie zacryma dokadnie
y vnaw a swoje terytorium.
Zverzta musz nawirywa kontakt z otoczeniem i je poznarv;r. Dla nich spdzanie czasu w czterech cianach lub za ogrodzel ricrn nie jest naturalne. Kolejny z paradoksw mocy, o ktrych
czsto
,,;xlwiadam, polega na t}Tn, e bardzo wani i bogaci ludzie posiarllr| wielkie, luksusowe domy z obszern}ni przestrzeniami dookol;r. Wydaje im si, e dla psa bieganie po terenie nieruchomoci
llr;dzie wystarczajqrrn wiczeniem. Nigdy nie myl,e wypluszczerrit, psa nawet na najwiksze podwrko zaspi mu spacer z waci,,it,lcm! Moesz mie kilka hektarw gruntu, ale dla twojego psa jest
lrl po prostu wielki kojec. Rwnie zgoda na to, eby twj pies czy
'rlka ganiay samopas przez ca dzie, nie zapewnia im tego, co
l rzymuj, migrujc ze swoim prryw dc stada. Ustruktural izow arrv, regularny harmonogram ma ogromne znaczenie, szczeglnie
,v 1lrzypadku psw wykazujcych problemy z zachowaniem.
t

T
zrI-tNcz psw

ROZDZIA.7. RICEPIA NA ZRWNOwoNBGo

ZDROWEGO PSA

201

sMYcZ

MISTRZOSTWO W WYCHODZENIU NA SPACER Z PSEM

Co pewien czas, po wtachu moich k]ientw i prary z ich psallri,
zdaza mi si sysze takie sowa: ,,zapacilimytr:ysta pidziesiilt
dolarw za konsultacj, a pan nam mwi, e mamy wicej spacerowil(,
z psem?". W niektrych przypadkach jest to tak proste, Jednak zany
czaj doczy to rwnie odpowiedniego w}prowadzaa psa, Istrit,ir,
tylko jeden waciwyi milion niewciwych sposolwwychodzenia lrir
spaceT z psem. Dziewidziesit procent Amerykanw robi to niepraw
dowo. Mylicie,e ptzesadzam? Wykonajcie na przykad takie viczr,
nie: wybierzcie si do parku w durm miecie,powiedzrny do Cenl,rlrl
Parku w Now}.ryn Jorku lub do Griffith Park w lns Angeles i popatrzt,ir,,
r

policz
jak ludzie spaceruj z psami. prrcle si dziesiciu osobom.
cie, w ilu pr4padkach pies idzie zprzodu na dfugiej smyczy Ile os(lll
pies cignie za sob? Dodajcie do tego liczb tych, ktrry cierpliwir,

stoj i czekaj, a ich pupile w tym czasie obwchuj ziemi, drzcwir

i wszystko dookoa, ignorujc obecno swoich wascicie|i.adenz tycll
wcicieli nie wyprowadza psa w sposb prawidowy
Po obserwacji par wacicielii psw powiedz, jak wiele psrr
posusznie wdruje za wacicielemlub obok niego. Niebyt durl,,,
Teraz spraw d inne miej s c a - t cz miasta, gdzie przebyw aj b l,
domni. czy dostrzegasz rnicw mowie cia zarwno czowiel<;r,
jak i psa? Jak na ironi bezdomni w znakomitym stopniu posit,tllt
sztuk prowadzenia psa. Podopieczni nigdzie ich nie cign. To rri|
psy decyduj, dokd pjd lub co bd robi. Dlaczego? Po pietr,
sze dlatego, e codziennie przemierzaj wiele, wiele mil. Po drtrgr|
dlatego, e psy uw aajbezdomnych za przew odnikw swoj ego s
da. Bezdomniwacicielenie rozpieszczaj swoich nierzt, nie grrl,1
im ani nie gaszczichprzez ca dzie. A mimo to psy wyczuwir jr1,
e ci ludzie s szczliwi z powodu ich towarzystwa. Wacicieljcrt
prrywldcstada - kim,za kim nalezy poda, kto bdzie pr()w;l
dzi psy do po@enia, wody i na miejsce odpocmku, Ich ycrr,
t ;t

jest proste, ale ustrukturalowane. WaciwyspaceT rwnie

winny cechowa prostota i jasna struktura.

1xl

|)o pierwsze zazwyczaj polecam bardzo pros, krtk smycz.

iillrycze przeze mnie urwane to warte pitnaciecentw sznurki
z tlylonu, ktre sam zawizllj psom na karku. Oc,rvicie,jeli
t,llc,y ci na estetyce, nie musisz postpowa tak samo. Jednak
tr,,ttte jest, szczeglnie w przypadku psw z problemami, zaoelrit, tlbroy. Trzeba to zrobi u nasady gowy psa, a nie na szl
@o-

ll.rcz fotografia

na str, 202). Wikszozakadanych obroy

,,Il()(,zFva na najmocniejszej czci

szyi, co ponuala psu na pen
l, l l l t rol ruchw gowy, a w prryptadku silnych psw take na pen
r

l,rlrrlrol nad tob! Jelichcecie zobaczy, jak wyglda waciwy

,,;,rlstib prowadzania

psa na smyczy, wybierzcie si na wystaw

1,srlly. I\ takich wystawach psy wygldaj na batdzo dumne z sie-

uniesion wysoko do gry co - biorc pod

nizek pomidzy energi a mow ciaa - wskazuje na ich
.,,ll||()poczucie. Oczywicie nie s dumne zfryzury
czy otrrymalrl,,,lr nagrd. Nie zale im na czym takim. W psim wiecie unier,, lt gowa oznacza pozytywn mow ciaa, jest oznakwysokiego
;rrllztlcia wasnej wartoci.Trzymajc smycz wtaki waniespo,,, ll l,
tt)lsz take maksymaln kontrol nad psem - on czy ona mog
lrrr,, trzymaj gow

ll\\,;|l]

,,

r,.r (ylko tam, gdzie

zechcesz.

Wiele osb w Stanach Zjednoczonych polubio rozcigane smy-

, .,r,

r.lltstyczne, poniewa wierzw to, e ich psy potrzebuj wolnoci

\\ l,zllsie

spaceru. Podczas spaceru jest czas na swobod, ale bdzie

t,, r"rllnokontrolowana przez ciebie. Nie jestem fanem elastyczrrr,,lr smyczy, z wyjtkiem prowadzania na nich psw najagodniej-

nie stwarzajqch problemw Oc,rviciewybr smy czy zale

,,, l t,it,llie. Bez wzgldu na to, jak wybierzesz, nie porwI,
by pod, l,,;t,vltlwanie twojego psa sprawilo, e to on przejmie kontrol nad
, ,r 1,lst,it1 dowiadczenia. Liz, jedna z moich klientek z programu
,,Zal.lltlitt,z psw", miaa dalmacryka Lol, ktra skakaa dookoa
,,, t,,,

r,

tlrlpki Lizniewzia do rki elas lcznej smyczy. Wwczas Lola

llit.gta za drrwi, maksynalnie rozcigajc smycz, a czasem na-

r,r,,;,
,r

ZAKLINACZ PS\V

ROZDZIA,7. RECF]PTA N ZRWNoWAONEGO

ZDRoW!]GO PSA

w(,t wFywajc jz rkiLiz. Nie trzeba dodawa,

e jestto cakowicie
rlit,waciwysposb wychodzenia z psem z domu.

WYCHODZENIE Z DOMU
wierzcie lub nie, ale ishrieje waciwyoraz niewaciwysposb
rvvchodzenia za drzwi. Przede wszystkim nigdy nie ponval,
Zeby
1lit,s przej kontrol nad aktywnoci, tak jak miao to miejsce
tr, 1lrzypadku Liz iloli. Musisz sta
si prnvdc jeszcze przed,
\|)ilcerem. Nie zakadaj smyczy psu dopty, dopki nie
znajdzie si
u, slanie spokojnie posuszn;,n.Za smycz
w chwili, gdy pies jest
,;1ltll<ojny i dopiero
wwczas ruszaj wkierunku drz\,i. Nie pozwl
1llrllilowi na nadmierne pobudzenie, kiedy stoisz ju w drzwiach lub
rrir ktlr}tarzu.l\awet jelimiabyczeka,ponownie
si upewnij, czy
1lit,s znajduje si w stanie spokojnie posusznln. Dopiero wwczas
rllwicraj drzwi. Ty wychodzisz pierwszy. To naprawd
wane. Wy,, l
lclzc jako pierwszy, owiadczaszswoj emu psu :,,To j j
a estem przyrlr'ltlc, zarwno wewntrz,jak i na zewntrz domu'',
Kiedy spacerujesz, zlwacaj uwag nato, eby pies znajdowa si
"lxll< ciebie lub za tob. Gdy pies idzie przedludmi lub cignie ich
,,,r stlb na smyczy, oznacza to, e pies jest
liderem prowadzcyrn
, zlrlwieka i swoje stado. Prawdopodobnie
przywykedo tego, e
tr'rij pies chce obwchakady dostrzeony wzaczek,d.rzewo,
rolilr,,,, l)la psa to normalne, ale jeliznajdujecie
si w bie przemieszi liltlil, pies nie powinien sizatrzymywa,
dopki nie wydasz
l

<

takiego

;llt,t,cnia. Spacer to po pierwsze okazja do umocnienia wizi pomi-

,lzv wami orazpokazania twojego prrywdztwa, po

drugie - ur.rrr"tt,,s( t\zyczna, a po /urzecie- sposb na poznanie
vataprzeztwojego

I)owiniene trz},:rna smycz mocno, jednak rozlunion ik,

t,rl< jakby nis teczk. przede wszystkim
nie zapominaj o energii
";lrll<tljnie asertyr.nej. Pomyl o oprah! Pomyl o Kleopatrze! o Johlll. waynie! pomyl o sytuacji, w kt dowiadczaepoczucia
siy
r ,;1lt,twowaekontrol. Wyprostuj si.
Unie ramiona do gry i wy1rslr.

Jak trzyma smycz

ROZDZIAZ4qT!Z!\O]AZq!99!!BO{_G9

ZAKLINACZ PSW

aby faktycznie uwepchnij pierdo przodu. Zr6b, co tylko moIiwe,

i wysya jpoprzel,
wntrzni opisan energi spokojnie ase,Tl
nadawany sygna,
smycz do swojego pru, ry wychwytLrje kady
zwyke zwik,
Wielu moich klientw byo zdumionych, vdzcjak
oraz emanowanit,
szenie poziomu ich energii spokojnie asertywnej
Psy w natu,
natula,
ni ryrt r" zyo, e:yuspokoi psa, Tak dzla
liderem, Kiedy
ralny sposb chcpodiac za spokojnie aserrlvn}rrn
znajd miejsce dla siebie,
PZ orelmiesz t rol, one naturalnie
przez kilka mintll
Nastpnie, po ustaleniu rytrnu, dziki ktremu
aby pies ciq
nic ci nie przeszkodzio w marszu, moesz pozroli,
*ypo"dri- ale tylko troszk, Poluzuj smycz, niech pies si wysikir,
e teraz rwierr,q
po*"t"ru traw, robi to, na co ma ochot, Pamitaj,
dasz psu poz\,v()
robi to, na co mu porwa|asz,To jest podstawa, Jeli
to on lub ona nilj
lenie na wykonylvanie wyrnienionych czyT rnoci,
gdyby miay na (rl
prawdopodobniej spdz na t}Tn mniej czasu, ni
z moim stadcttr
p.ryr*ot"r,ie od samego pocztku, Kiedy spaceruj
ze smyczy, pr7,t,7,
lzterdziestrr lub pidziesiciu psw spuszczonych
pi minut pozwil
okoo 30-40 minut psy id za mrL, a potem na
lam stadu mnie wyprzedzi, Wanietakiej wolnocipotrzebujwasz(,
Pozwalam psom odeir,
psy: z granicami, zasadami i ograniczeniami,

odlego,
a"il; ni l}-7Zmetrw ode mnie, Jeliprzekroczt
"i"
dvikowym,
przypominam im o powrocie krtkim sygnaem

"ajbardziej

lub

jedzizmoim stadem na rolkach. Jest to ak

psw, Zakadam r<lllil

ay*ooSe, ktranajlepiej rozadowuje energi
jedpo ulicaclr
izabieramze sob dziesi psw naraz, po cn
smyczy, Czasir
na
psami
z
pofudniowego Los Angeles - ocrwicie
wasnym ocz()rll,
mi api interesujce spojrzenia: ludzie nie wierz
czasem one mttir,
Ale psy to uwielbiaj. zasami cign je za sob, a
Pod koniec trzygodzin
cign, jednak zawszeto ja kieruj stadem,
wiele bardzi zadowo
i
o
nej sesji wszyscy uczestnicy s zmczeni
spokojnie posusznci!
leni z podtrrrnyr,van iaprzezreszt dnia energii

jqA_

205

hl,:d& na rolkch ze stadem

RUCHOME BIEZNIE
.leeli nie masz moliwociwyprowadzania swojego pupilka na

,,lt;l(,er

wwFnaganym przez niego stopniu, sensown propozycj

ttni.c okaza si ruchomabienia. Bienia nie moe by jedynym
1u,lllysem na ruch dla twojego psa - pamitaj, e on czy onapotrzellrrjl1 spaceru z tobq. Jest to jednak znakomity sposb
na rozadowallt. stresu u psa z nadmiarem energii. Bienia jest dla psa wyzwaniem
,,,rlriwno na poziomie fizycznym,jak i psychicznym. Psy s podobne
,lrl ltldzi - oba gatunki mog skupia si wdanej chwili tylko na
1,,rllrt,j rzeczy! eby chodzi po bieni, pies musi si skoncentrowa.
1,1li jtkby znala si w specjalnej strefie.
Wielu moich klientw wyraa sceptycyzm odnoniedo wpro,,,rtlztnia psa na ruchom bieni. Myl,e pies zrobi sobie krznv,ll; , l,waszcza jelipozostanie na smyczy.
Przed,e wszystkim
l t,zcbny jest waciwynadz6r, jednak kady pies
bez trudu sobie
"
1

ROZDZI^7. RECEPIA N ZRWNo\AZON!]GO l ZDROWEGO PSA

ZAKLINACZ PSW

Powiedziaem mu: ,,Skoro upiera si pan, e nie moe wychodzi

:ie?".,,Nie ma
mowy Ten pies nigdy nie bdzie chodzi po ruchomej tamie". Nie
odlwaem si. Kiedy skoczy, zademmu pytanie: ,,Jestpan gotw
zobaczy,jak chodzi po bieni?". Zacz si na mnie zoci.,,Mwi
panu, e ten pies nigdy w zyciu nie zechce chodzi po crmtakim".
Potrzebowaem piciu minut, eby postawi psa na bie. Po kilku
kolejnych sekundach doskonale rozumial, o co w tym wszystkim chodzi, Mjklientzaniemwi. To by jeden zchfacetw kt4.tn si nie
mwi, e mog si myli lub popeni jakibd. Jednak byem tam
w sprawie psa, a nie, eby zajmowa si tpr panem. Obawiam si, e
ten bogaty czowiek moe nie przejmowa si moimi radami - do
chwili, gdy ktopozwie go do sdu. Niestety, w prrpadku niektrych
klientw tylko takie zdatzetia powoduj, e wacicielezacrynajna
pownie zajmowa si niewaciw},rnzachowaniem swoich psw
Doradzam, ebynajpierw zatrudni profesjonalist, ktry nau czy ci zasad b ezpieczestwa koniecznych w pI acy z rrrchom bieni. Pierwsze dwa tygodnie zaj na ruchomej bieni to powane
wyzwanie dla psa. Dzieje si tak dlatego, e ziemia si porusza,
a psie instynkty nakazujw takiej syluacji ucieczk! Po dwch tygodniach zobaczysz, jak pies drapie lrzdzenie, bagajc ci o jego
wczenie. Psy uzaleniaj si od ruchomych bieni i jest to pozytywne lza|enienie. Jelizaczniesz od bardzo wolnego ruchu i bdziesz cilenadzorowa psa, a do chwili, w ktrej nie poczuje si
swobodnie, wwczas moesz nawet odejod bieni i zaj si swoimi sprawami, pod warunkiem e nie odejdziesz zbyt daleko. Nigdy
na duejnie zostawiaj psa na bieni bez sprawdzartia, jak sobie
radzi. Ruch na bieni obracajcej si z rozsdnie dozowan prdkocimoe by bezpieczn;rm i zdrow;n dodatkiem do innych wicze twojego pupila, co jednak nie powinno zastpowa spacerw
w terenie. Bienia moel:y szczeglnie pruyda1:law prpadku duzych psw silnych ras, ktre potrzebuj dodatkowych wicze, pozwalajcych kontrolowa ich tendencj do dominacji lub agresji.
z psem na spacel, to moe chodziby po ruchomej

Nauka poruszania si po ruchomej bieni

w dawprrypadku psw korzystanie zbienilub,

jest
mj
To nie
z kieraiw nie jest niczym now}Tn,
,,y"h
t]ni""u.uch,
W 1576 roku doktor Johannes Caius z Cambridge
p"*..
z m porad

zi,W

versi opisa psa mieszaca,

ktreg

o nazwa "ronowcem"a1

, Te

kieracie, ktry mechapsy by-specjalnie szkolone, by chodzi w

miso. Jest to rasa,
,,i""r,i" obraca roen, na ktrym ludzie piekli
zdoby wiksz
ktra wspczenie wymara, poniewa piekarniki
XM wieku psy by szkopopularno! Skoro iednakiuZ w XV czy

z pewnoci niewiele
lone do tego, eby chodzij w kieratach, to
spacerowania po ruchotrudniejsze bdzie dla nich nauczenie si
mej bieni z XXI wieku!
o wieloJeden z moich klientw by szefem przedsibiorstwa
niemiecki by
miliardowych obrotach, Jego pies, silny owczarek
gryz ludzi, ale-wacipozbawiony wszelkiej kontroli, atakowa i
mnie wezwaa, bya
ciel ni chcia w to uwierzy, Osob, ktra
facetem, ktry
jego ona. Przez kilka godzin pracowaem z m
on
"pizybrapostaw
obronn: to nie moja wina, Obwinia swoj
spacery
ia"i""i. By zapracowanym facetem, Nie mia czaslJ na
Z

psem.

T-_20B

ZAKLINCZPSW

PLECAKI DLA PSW

psw o wyKolejn techni stosowan przeze mnie w przypadku

vczeftjest korzysokim poziomie energii, potrzebujcych wicej

podczas spaceru,
stanie z plecaka dla psw. Dodatkowe obcienie
pracuje, Pomaga
ciej
pies
a nawet na ruchomej bieni, sprawia, e
prac i jak ju
mu si te skupi i wykonywa prac, Psy kochaj
Jeliskupi si
wspomniaem, potrafi robi tylko jednrzeczILaTaz,
mniej prawdopodob,,u-bi"gur,i.r i dviganiu plecaka, jest znacznie
szczeka na prze,
czy
kota
ne, Ze id cigakadego dostrzeonego
jedajcychrowerzystwCzywidzieliciekiedyharcerzynagrskiei
powrocie do obozu,
wyprawie? Niewane, jak bardzo aktywni po
i posuszni! Noszekiedy wdruj obcieni plecakami, s spokojni
psa, jest jak pro,ri" pt""ut u ,,i"*ut ,u*"r.skutkuje uspokojeniem
zak'bezefektwubocznych.Plecakimajrlnewielkociiksztaty.
aby dopasowa naiPoszukaj w Intemecie hasa ,,plecak dla psa",
powinno wa
waciwszydla twojego pupila, Obcienie plecaka
Powinno by te),
od dziesiciu do dwudziestu procent masy psa,
uzalenione od jego poziomu energii oraz potrlzeb,
psw przeze
Plecaki pomogy u,czyni cuda w przypadku wielu
nadmiermnie rehabilitowanych. Bardzo agresy!\my i wykazujry
zachosi
zdaw
nie obronn postaw bokser, wabicy si Coach
dlatego te lrria
wywa *.po.0b niemoliwy do skontrolowania,
pojawiem, eby znim
zostaupiony tego samego dnia, ktrego si
rodzina jego wacipopru"o*u. Chocia uczestniczy w szkoleniu,
spacerom,
wyprowadz a go na spacery, Dziki regularnym
"i"ti.,i"
ktrych przestrzeustanowieniu nowych zasad, granic i ogranicze,
e teral,
zachowywa,
gaa caarodzina, Coach zacz si tak dobrze
i nosi jego
idpro*ud"u do szko swojego omioletrriego waciciela

t..zt.iwplecakudlapsa.Zpunktuwidzeniarehabilitacjiiterapii

prac, a noszenie plenie ma nic lepszego od,,aangaowania psa w

pewnej mierci i w
caka jest pTac. Coach to pies, ktry unikn
wartyTn najwrycigu kilku tygodni sta si psem do towarzystwa
szego uznania.

RoZDZIA

7.

RECEPIA N ZRWNO\,AZONEGO

ZDROWEGO PSA

OSOBY ZAJMUJCE S WYPROWADZANmM

PSW]\A SPACER
Jelinaprawd nie jestew stanie wycho&i na spacer ze swo
im psem - jestechory lub niepenosprawny w jakikolwiek sposb proponuj wynajcie osoby zawodowo zajmujcej si wyrrowadzaniem psw na spacer. Nie jest to idealna sytuacja ze wzgldu na
budowanie wizi pomidzy tob jako liderem apsem jako czonkiem stada, jednak moe pomcw pwn\yczajaniu twojego psa do
obcowania z czowiekiem jako prrywldc stada. Niektrzy waciciele psw spaceruj z psami rano i wieczorem, a w rodkudnia
wynajmuj zawodowca, aby mie pewno,e ich pupile maj w poudnie wllstarczajc iloruchu. Nie kadego sta na taki luksus,
ale niewliwie bdzie to o wiele tasze niw7pata ewentualnego
odszkodowania, jelitwj pies z powodu braku dostatecznej iloci
ruchu stworzy powane zagroenie. Powinienesprawdzi referencje profesjonalnego wyprowadzacza psw i dodatkowo upewni si
co do susznociwyboru, obserwrrjc go na spacerze. Czy panuje
nad psami? Cign go za sob, czy te okanlj mu szacunek?
Sprawd, czy dobrze si czujesz w obecnocitakiej osoby. Twj pies
nie potrafi si poska, wic musisz polega na wasn;,,rrr osdzie.

PSY POTRZEBUJ PRACY

Od samego pocztku psy byy stwolzone do pracy. Stado ylce
na wolnocidziaa jak dobrze naoliwiona masz}ma, a kiedy udomowilimy psy, korzystalimy z ich wrodzonej zdolnoci do pracy.
Zacz|imy Buorzyrasy z mylo tym, w jaki sposb najlepiej zaspokoiyby nasze potrzeby. Podobao si nam, jak psy przeskakuj
przezprzeszkody. Lubimy patrze,jak ryj dziury w ziemi. Podoba
si nam, w jaki sposb pies aportuje i jak potrafi pilnowa stada
owiec. 95olo ras psw zostao stworzonych do pracy. Nie wicej ni
5o/o to psy kanapowe. Zarwno dzikie, jak i udomowione psy s

F]

l
ZAKLINACZ PSW

210

R)ZDZIA,7. RECEPI^ N ZRuri\I()tl,oi\-lco

stworzone do pracy. We wspczesnej Ameryce nie mamy jednak

zbyt wiele pracy dla naszych psw, obdarzonych licznymi zdolno-

t zDRoWF]()() l,SA

2. Ilyscyplina
W odniesieniu do zachowania psa sowo ,,dyscnrlint" ttltlxrtlrr
ostatnio bardzo zego zabarwienia. Ludzie,ktlrzy nie chci1, lly ;tl|rr

ciami.

wiao si w ich ustach, zrwnttjje zazwyczaj ze sowem ,,kitlll", A|t,

dla mnie ten zwrot ma inne znaczenie. Ocrwicie oznaczll ()tl ,.llll
dy, granice iograniczenia. Ajeli chodzi omnie imoje psy. xlrlwrr
,,dyscyplina" ma jeszcze gbszy sens.
Dyscyplina sprawia, e jestekimlepszym, sprawnicixllyltt,
zdrows4rm imasz lepsze relacje z innymi, poniewa pestr(,lilrr
tego, co najlepsze dla zvvizku. To nie oznacza, e ja dyscy1llllrrt|
moj on, mwic jej,e zrobia coniewaciwego. W moinl tlttllttt
byoby raczej odwrotnie! W nasn nvizka dyscyplina oznaczil, t,

7cll2
To dlatego spacer jest najwaniejszpIac,jak mona obarczy
psa. Chodzenie przy twoim boku stanowi dla *vojego psa zarwno
fizyczne,jak i umysowe zajcie. Po wykonaniu podstawowych za-

dan

i cwicze mona zaj si tym, co

oboje lubicie: aportowa-

niem, pywaniem w basenie, zabaw, wszelkimi ekscytujcymi

zajciami, Wane, by dokadnie okreliczas pTzezrlaczony na te
zajcia. Nie moesz take pomin spaceru. Po wybieganiu si twj
pies przechodzi w bardziej zrelaksowany tryb - ludzie nazwaliby
to nastrojem medytacyjnym. Kiedy twj pies znajduje si w takim
stanie, moesz spokojnie vylz domu, zaj si wanymi sprawami, majc wiadomo, e tw6j pies wie, kto jest prrwdc stada
i e jego nieograniczona energia znalaza waciweoraz konstruktywne ujcie.

stanowi czpary, czstruktury ktra okrela moje gritttlt,e,

Poniewa jestem zdyscyplinowany, bd dotr,T nywa moich zrllll
wiza. Kiedy obiecam mojej onie, e cozrobi, speni obietrrit,q,
A kiedy ona obieca, e codla mnie zrobi, rwnie dotrzyma stlwt,
Kadego dnia. Dla mnie dyscyplina jest sowem pozwalajcym trzy
ma si celu, realizowa plany i marzenia. Jest to sowo, ktre pl
zwala mi by zrwnowaonym, godnym szacunku, rzetelnyltt
czowiekiem, kim, kto chce wszystkiego, co najlepsze dla siellit,
i wszystkich dookoa, wcznie z drzewami, zverztami i ludnri,
Bez dyscypliny nie moeszbyprzyLadem. Jelinie jeste zdyscyplinowany, zmieniasz si w niekorzystn energi lub negatywnc
rdo.
Musz by zdyscyplinowany, eby prowadzimoje Centrum Psychologii Psa. Potrzebuj dyscypliny, aby zaplanowa kady dzie.
Musz dostosowywa si do planu. Musz mie pewno,e psy
zawsze bd mie wod, jedzenie oraz dawk vcze. Musz zwraca piln uwag na ich zdrowie izabiera je do weterymarza, gdy
zachon. Musz sprzta po psach. Jelizabrakoby mi dyscypliny,
nie tylko bym zbankrutowa, ale moje bezcenne psy mogyby zachorowa, a nawet amrze. Jeeli chodzi o mnie, uwaam dyscyplin zl
conaprawd powanego.

T
272

ZAKT,INACZ PSOW

Matka Natura dobrze reaguje na dyscyplin. Dyscyplina, zasady,

granice i ograniczenia docz kadego gatunku na naszej planeciel.
Pszczo s zdyscyplinowane. Mrwki s zdyscyplinowane. Ptaki s
zdyscyplinowane. Delfiny s zdyscyplinowane. Jeliwidzielicie
delfiny polujce na stada sardeli, na pewno zauwalicie,jak duzy
porzdek panuje w ich stadzie, gdy otaczaj swoj zdobycz. Wilki s
zdyscyplinowane nie tylko Wedy, gdy poluj, ale take kiedy si
przemieszczaj, bawi i jedz. Nie kwestionuj dyscypliny. sryplina jest jak DNA. Dyscyplina oztlacza przetrwanie.
Pomylo t},rn, w jaki sposb dyscyplina ksztatuje twoje zycie.
JelijesteLancem Armstrongiem, dysqplina jest ryTn, co frzr. na
ci w formie, umoliwia trening, kae waciwiesi od,rviac ikadego tygodnia przejedabardzo wiele mil. Jelipracujesz w kawiarni Starbucks, dyscyplina oznacza, e przychodzisz punktualnie
do prary zapamitujeszniezliczone naz!\,y rlnych kaw wiesz, ile
pianki trzeba doda do cappuccino, a ile do cafe latte i potrafisz by
glzeczny, nawet jeliprzed tob stoi dugi ogonek zniecierpliwionych klientw Na q,rm polega dyscyplina. Jelimasz czegodokona, musisz doskonali dyscyplin.
W taki waniesposb dziel si dyscyplin z psami. Moim zadaniem jest powiedzie im, kiedy maj wstawa, jei kiedy nawirywa relacje. Ustanawiam regu granice i ograniczenia doczce
tego, dokd ii w jakim tempie, kiedy odpocrywa, a kiedy sika,
na co polowa, ana co nie, gdzie wykopac dziur i gdzie si poozy.
To wszystko jest czcidyscypliny. scyplina nie jest dla mnie
kar. S to zasady, granice i ograniczenia, ktre istniej dla dobra
psa i dla dobra naszej relacji.

KoREKCJA
Psy r{ce na wolnoci nieustannie koryguj nawzajem swoje
zachowanie. Matki koryguj swoje szczeniaki. Prrwdcy stada koryguj szeregowych czonkw swojej grupy. ylce w naturze stada

R)ZDZIA7

RECpgr

x zRwNOWAONEGO

ZDROWI,]( i( ) l,:il\

psw maj peno zasad, granic i ogranicze. Wrd tlzlklllt ;lrrrr,

i witkw isbriej dziesitki niepisanych zasadmwicyclr tl lvllt, |ttl.
si prawidowo zachowywa. S one wyaaneza p()ttl()(, tl|.JlHll
mowy ciaa lub przez dotyk czy ugryzienie, Korekcja - klrt; ltlrrlllt
rzyludzie mogliby nazyva karceniem - jest po prostu krlltlr!lvettr |,1
zamaniazasadprzezktrego psa. Nie ma tu wyjtkw. ( irlylrv r,*lrrtr
kowie stada mogli mwi, powiedzieliby temu, ktry zirtlrHl rrtrrtrlt
takie sowa: ,,Nie jestezdyscyplinowany tak ja my, nic jt,llrrl lllr lr1
naszego stada. Damy ci jeszczejedn szans. Jelitrl slr; ;xlwlril*l,
nie bdzie dla ciebie miejsca wrd nas. Albo ci zirlll|r,llty, llrr
wyrzucimy ze stada". Psy nie obraajsi na innych czrlltkdlrv rttl
za korygowanie ich zachowania, zarwierzta korygtl jilt,,, 11|p tytl lt|
urazy za popenione bdy. Dokonuj korekty i fi tllllr,|, lllrt ltlr ll
jest to bardzo proste i cakowicie naturalne.
Ustalanie ogranicze w prryodzie nie jest okrutnt,. Ally ttrl+tltrl
wi ograniczertia, wszystkie nvierzta potrzebuj czilll(,ttl klltt,lrr,|t
Wszyscy znalny rodzicW ktrzy nie daj ograniczeli.'lil /llt rl*lpr l
biega j z krzykiem po res tau racj i, rzuc ajjedzenie m i rzc r r,lr lr l ra |
ci w trakcie spokojnego, przyjemnego posiku. To willtlrll lrltlllr r
wrywaj Supemiani, kiedy w ich domu zacrwa pattrlwttl t,lldtlr
Pomyl o t}Tn, w jaki sposb ucz si ludzie. Czslrl 1xr;lelttlattt
bdy, ktre pniej poprawiamy i dziki temu uczyllry rl *arcl
Kiedy jestew innym kraju lub stanie, gdzie stosuje siq ltlelltlt+, r l
zasady ruchu drogowego i skrcisz w prawo na czerw(lllvltr lwlrllr
policjant zatrzyma ci i powie, e w tym miejscu nic wrlllltl rltl ei
w prawo na czerwon}ryn wietle.Teraz ju wiesz, jakic 1ltlttt|rl hllHI
zasady, ale policjant i tak da ci mandat. To kara, jaki1 rrllryllttt|er*
Rodzaj korekcji. Najprawdopodobniej zadzia. Zaoi.q llq, ls |rill
zapacisz mandat o wartoci 250 dolarw to w tym knr|tr lry rlaltlt
ju nigdy nie skrcisz w prawo na czerwonyrn wietlc.
Podobnie jak ludzie take wszelkie inne zwierztit, w lyllt ll t
potrzebuj korekcji, gdy zamizasady. Wol sowo rll1,1glllllltlc rl
sowa karanie, poniewa to drugie kojarzy mi si z ltltllltl, l lttl*l
zbyt czsto koryguj psy,w taki sposb, w jaki karze sir; rlr,lrlr,| | l*tr
1

-Y

-il

214

ZAKLINCZPSW

ciom odbiera si pr4rwileje, mwic na przykad: ,,Nie posprztae

w swoim pokoju i dlatego nie pjdziesz jutro gra w pik" lub naWzyczawszy na dziecko, wysya si je do jego pokoju, Psy nie maj
pojcia, co chcesz przekaza, gdy na niebryczysz. Sszwycznie
twoj podekscytowan, niezrwnowaon energi, ktra albo je przestraszy, albo wprawi w zakopotanie lub j po prostu zignoruj. Psy
nie znaj pojcia ,jutra", wic nie moesz im grozi odebraniem
moliwociplanowanej w}prawy do parku. Jelirvylesz je do innegopoko jualbowyprowadzisznazevntrz,raczejniezallwarwiz-

ku pomidzy wypdzeniem a zWzachowaniem, Psy ryjw wiecie

pTzycTqy i skutku, One nie myl,Iko reagujq, azatem musz
zosta skorygowane natychmiast po pojawieniu si niewaciwego
zachowania. Dziania korygujce nale podj bezzvvocznie, po
piciu minutach pies moe znajdowa si ju w zupenie inngn stanie umysu. Pamitaj, psy zyj w teraniejszoci.Korekcja musi mie
miejsce w danej chwili i powinna bypowtarzal7azakadymrazem,
gdy zostanie zamana zasada, Sposb korygowania zachowania naszych psw jest rwnie tematem powanej debaty. Obecnie istrieje
silne lobbypropagujce tez,ew praq z psami i nvierztamiw ogle
powinno si stosowa tylko pozytywne wzmacnianie oraz wycznie
techniki pot},\nego treningu. To rzeczywicieskutkuje w przypadku posfu sznych psw oraz zlvierzt, ktre wychowujemy od szczeniaka. Jeliw taki sposb udaje ci si uzyska podane zachowanie,

to bardzo dobrze. Jednak zachowanie psw, ktre do mnie docie, wymkno si }u zarwyczaj spod kontroli. S to czsto uratowane psy majce za sob straszliw przeszopen okruciestw,
deprawacji inadu albo takie, kt6te przez cae cie nie miay do
czynienia z zasadami, granicami czy jakimikolwiek ograniczeniami.
Wreszcie s to rwnie opisylvane wczeniej psy z czelwonej stre$,,
Te mvierzta zasz zbyt daleko, eby je rehabilitowa, stosujc wycznie nagrody.
Patrzc z drugiej strony, przemoc nigdy nie moe zosta zaak,
ceptowana. Bicia psw nie wolno tolerowa. Nie moesz wykorzystywa strachu, eby wgnusi na psie podane zachowanie - to nie

RO7,DZIA 7. RECEP|A N ZRWNoWAoNIrGo

ZDRoWl.]( i( ) l,Sl\

]|':

zadziaa. pokazylvanie silnego modelu przywdztwil (l1,1ll llll

nawianie zasad nie jest tym samym co zastraszanie i kilrillllp lu,lr
rzcia.
Rnica polega na,Tn, jak i gdzie stosujesz korekcj. Nlgtly, ll *r,
;
nigdy nie koryguj dziaania zwierzcia pod wpyrvem gttltwtl r,t,
frustracji. To w takich sytuacjach pojawia si naducic w slrrllltltl
do z-lvierzcia albo dziecka lub partnerki czy pararcTa. kictly
1lm1llll
jesz skorygowa swojego psa wgniewie, zanvyczaj masz ?illgljalllt
mniejsz kontrol nad sob ni pies. podasz za chci zltrrlxtlrll|,
nia wasnych, a nie zlvierzciapotrzeb. ono wyczuje twoji1 ttle*l,tr.
nowaon energi i wzmocni niechciane zachowanie. Nit. ltttl*p*
dopuci do tego, eby nvierz wyprowadzio ci z rwntlwt1l ,h,
steod tego, eby je uczy i poka,rua swoj pozycj lidclrr, H
|eill
zamierzasz skorygowa postpowanie psa, zawsze musisz lllu|rlll
wa si w spokojnie aserty\rnym stanie umysu. To moe lly lt,tlrl
ne, ale moliwe, e waniew m celu to, a nie inne zlvierz;xl|nwllrr
si wtwoim zyciu. oboje moecie ucry si zdrowszegrl s;lrrtllnt

cia.

Kiedy korygujesz psa, twoja energia, postawa olaz cztttt l<rllrhr

l|
s znacznte waniejsze od zastosowanej metody, oczyrvit,le, ll ll,
nie uwacza ona godnocizwierzcia. Nigdy nie bij pslr. kl,lllrl,
asertrlry dotyk moe skutecznie wyprowadzi psa z niet,ltllHltp
go stanu. Ja na przykad zaginam do i palce w taki sprls(lll, tl
majksztat szponw i kiedy szybko dotykam szyi psa lub jegrl grl
da, odczuwa moje palce jak zby innego psa lub psiej mirtkl, llt,
czsto koryguj si wzajemnie delikatnymi uszczypniciami, ir rlrrlvL
jest jedn z najpowszechniejszych metod ich komunikacji. Dtllyk
|r.rl
o wiele skuteczniejszy rtl uderzenie. Aby wyprowadzi psa z ltle;xt
danego zachowania lub stanu umysfu, wykorzystaj technik, tttr'lrtl
wymaga najmniej siy Twoim celem jest ponowne zwrcenic ttwlgl
na siebie - prrywdc stada. Narzdziem korekcji moe by r,rll<rll
wiek dwik, sowa, strzelanie palcami - wszystko, co jest skrtlt.t,z,ltr,
i nie szkodzi psu ani frzycze, ani umysowo. Jeeli chodzi tl llltllt,,
korygujc psy, robi to samo co one pomidzy sob, korzysltltt z

ZAKI-INCZ PSW

76

do
kontaktu wzrokowego, energii, moyy ciaa i nrchu skierowanego
zrozumiej,
i
psa. Pamitaj, e psy zawsze odczl,taj twoj energi
rnu." im do powie dzenia,gdy twoja energia przekae wiadomo:
"o
psa na smyczy, krtko pod,,Tak nie nale robi". Kidy prowadz
j do gry aby wylrci go zniechcianego zachowania, Jest
"iguszarpnicia, Naj,o ,oaru; nieszkodliwego, trwajcego krtk chwil
cry metoda
waniejszyjest moment, wktryrn to robi, Dziaanie
niewaciwym
po
musz pojawi si w uamku sekundy

korekcji

],-,

i
L\,

psa, Muzachowaniu. To waniew taki sposb poznajesz swojego

energeprzekaz
sisz nauczy si odczytywa jego mow cia oaz
rwnie dobrze, jak on czy onaodczyruj twj przekaz,
cznyprawie
'
prrytad wszystkie psy lubi wrza si w padlinie, Dziki
na polowanie,
temu mog zamaskowa swj zapach, gdy wynrszaj
zachowa,
To jeden z genianych w}malazkw Matki Natury a|e te
kiedy zwierz
,ri", ktr" zostao zapisane w psich genach, Jednak
znami,polawie.rie si w domu mierdzcegopsa oblepio-

mieszka
negoresztkamizdechegoskunksaalbowiewirkijestnielkoniejak najblszy
priyj"^.,", ale i niezdrowe. Lubi, sdy psy zyj w sposb
rachun.utor"", ale jako przyrvdca stada orazjako ten, ktry paci

doLyczce
ki, uwaam , e mamprawo stosowa pewne ograniczenia
pies zwszy co
tego pu psich zachowa. Jelizatem widz, e
natychmiast koryguj jego zachowanie, zanim zacznie
"i"^|ia"jo,
srybsze
biec w kierunku zapachu. Pamitajcie, e psy s znacznie
moi
stracisz
od nas. Jeeli bdnie odczytasz jego czy 1ej zamiary
futra resztki
liwokorekcji, po przyjciudo domu bdzi esz zmywaz
zdechego skunksa.

RYTUA DOMINACJI
jest rytua domiKolejnym kontrowersyjnlmr aspektem korekcji
nacii, kiry wikszotreserw i behawiorystw naz}rva "pooewilki robize
niem na ziemi".Jest to naladowanie tego, co psy lub
a
na wolnoci: dominujry pies kadzie innego na boku,
sob,
fic

ROZDZIA7. RECEPTA NA ZRWNOWAONEGO

ZDROWEGO PSA

217

sabszy okae posuszestwo. W taki sposb przewodnik utrz}.rnujc

porzdek w stadzie bez koniecznoci stosowania przemocy w stosunku do innych jego czonkw. Niektrzy behawiory ciuwaaj, e
kadzenie psa jest rwnie okrubre, jak podpalenie sierci zwierzcia.
Wiele szk6 sazujcych wycznie na poywnym podej ciu kytykowao mnie i narywao moje metody nieludzkimi orazbarbarzyskimi za to, e stosuj t technik. Szanuj opinie tych krytykw
i zgadzam si, e ta technika jest odpowiednia tylko w niektrych
prpadkach oraz moe by stosowana jedynie przez dowiadczonych wacicielilub trenerw psw. Jelilwaacie podobnie jak
wspomniani krytycy, e ta metoda jest okrubra, popatrzcie na moj
propozycj przez pryzmat tego, co napisaem ponej. Wierz, e to,
w jaki sposb traktujemy zwierzta, zawsze jest kwesti sumienia.
Moim zdaniem poproszenie psa, eby si podda,lecnaboku,
jest naturaln}.rn zachowaniem. w moim stadzie surowe spojrzenie, dvik albo wykonany przeze mnie gest zawsze wprowadzaj
krnbrnego psa w stan posfuszestwa. Pies siada bdkadzie si
zupenie bez dotyku, a w niektrych prrpadkach nawet bez podchodzenia do niego (zobacz trzyczciow ilustracj na str. 21B).
Robi to zapomoc spojrzenia, dviku, alebez sw czy dotyku.
Jednak w przypadku niektrych, wyjtkowo dominujrych psw
ktre atakuj |udzi czy rnlcsi na inne zwierzta, czasami musz
poopsa na boku, korzystajc z siy fizycznej. Dominujcy pies
podejmie walk i bdzie si opiera - ty pewnie te krytak zrobi,
gdybyby przynvyczajony, e dyrygujesz. To naturalne. Jelijaki
rodzajzachowania towarzyszy ciprzez cae ycie, na pewno si zbuntujesz, kiedy ktonagle ci tego zakae. W takim przypadku musz
zastosowa mocny uchwyt, dopki pies nie przestae si opiera.
Zaczemstosowa t technik, pracujc z moim pierwszym stadent
rottweilerw i nadal zniejkorzystam, kiedy zachodzi taka konieczno.Pozwala ona uwiadomipodstawow relacj pomidzy mn
jako przewodnikiem stada a psem.
Ludzie,ktrzy nie zajmuj si profesjonalnie psami, widzc, jak
zlvierzIery na boku z uszami pooonymi po sobie ipaftzy przcd

r
278

ZAKLINACZ PSW

,_

]1ll:.

: !i:jlj:_"

]i,

}i

ffi

.*wu&lx

W*2,,"""""",
).a.........-&.

&
.]]

i.

ROZDZIA7. RECEF,IA NA ZRWNOWAZONEGO

ZDROWE(IO

PSA

279

siebie, zaHadaj, e pies z pewnocisi mnie boi. Ale ta pozycja nie

oznaczastrachu. (Zobaczrozdzi o mowie ciaa). Oznacza cakowite poddanie, najv,ryszy stopie posuszestwa, Posuszestto i poddanie e maj negawnych konotacji w wiecie psw. Nie isbrieje
w nim cotakiego jak ponienie, poniewa pies nie ffie przesoci

inie zamierza lv do mnie urazy. Chociaz wiele psw z mojego

stada w pewnych okresach swojego ycia musiao si podda, po
rm, jak si niewaciwiezachow}rvay, jednak nadal mnie kochaj
i codziennie zamnpodaj. W stadzie |iczcym czterdzieci psw
nie ma dnia, eby ktosi nie pokci. Jednak koria moe eskalowa do poziomu, na ktrym stanie si zachowaniem dezorganizujcyrr. oTaz niebezpiecznym. Moim zadaniem jako przywdcy jest
powstrTna takie zachowania, zanim bdzie za pno.
Musz tutaj cowanego powiedzie na temat rytuau dominacji. Chocia sam z niego korzystam, rehabilic bardzo niezrwnowaone i agresyvme psy, chciabym ostrzec wszystkie osoby,
ktre nie zajmuj si zawodowo plac z psami i nie maj dostatecznego dowiadczenia: nigdy nie zmuszajcie psa do tego, eby
pooysi na boku. Niedowiadczona osoba pracujca z psem
dominujcym lub agres}nynym moe zosta zaatakowana, pogryzionai poturbowana. To jest jupowanasytuacja, w ktrej moe
dojdo zagroenia ycia. Jelimasz ze swoim psem problemy,
ktre w},Tnagaby korekcji poprzez rytua dominacji, powiniene to
skonsultowa ze specjalis. Nie powiniene prbowa samodzielnie pr4rwraca dyscypliny w prrpadku psa, ktry jest wyranie dominujry i agresywny.

ZASADY GRANICE

OGRANICZENIA

W twoim domu dzieci stosuj si do ustalonych przez ciebie

Pies poddaje si Cesarowi bez kontaktu fizycznego

zasad. Dlaczego nie miabyich wyznaczy w stosunku do psa?

Bardzo wielu z moich klientw zwTaca si do mnie dopiero wwczas, gdy sign dna. Ich pies rzdzi w domu, a caa rodzina e

P"

ZAKLINACZ PSW

Wielu klientw ze wstydem przyznaje, "

w izolacji. Nie widuj si z przyacimi, poniewa si boj, co moe
zrobi pies, kiedy w domu pojawi si nowa osoba. Ich zycie zostao
zrujnowane - prawie tak jakby mieszkali z czonlem rodziny, ktry
jest alkoholikiem albo narkomanem! Familia Francesco - wspaniali
ludzie, ktrych miaem szczcie pozna w pierws4rm roku emisji
mojego programu - bya bardzo ,rrioowrodzin woskiego pochodzenia, a do chwili, gdy w ich domu pojawia si malutka suczka rasy bichon frise o imieniu Bella. Kiedy poznaem Franceskw,
przestali ja zaprasza do siebie reszt rodziny, bojc si, e Bella
moe kogo zaatakowa. Ta malutka puchowa kulka nie waa nawet
piciu kilo, ale potrafia sterowa zyciem caej rodziny. Jeliw domu
pojawi si ktonowy, Bella zaczynaa nieprzerwanie oszczekiwa t
osob, do chwili, gdy ta wysza, Rodzina Francesco bardzo kochaa Bell, ruraszcza e jej zakup by realizacj ostatniego czenia
umiecej ukochanej ciotki, ktra chciaa, eby jej osierocona crka miaa kogo do kochania. Bella miaa dla rodziny wartoduchow -prrywodzia na mylosob, ktr stracili, a ktr tak bardzo
kochali - dlatego chodzili wok suczki na paluszkach, nie ustanawiali adnych zasad, granic czy ogranicze. Nie wiedzieli, e rozpieszczajc Bell, nie robi dla niej niczego dobrego. Bya wielce
niezrwnowaonym psem, zawsze na graniry wybuchu, poniewa
bardzo staraa si by prrywdc stada, ale nie za dobrze jej to
wychodzio. Nie bawia si zbyt dobrze. Wikszopsw insmktownie wyczuwa, e e zosta stworzone do prowadzenia ludzkiego domu. Wcale tego nie chc! Ale jelity tego nie ztobisz, czuj, e
nie maj wyboru i musz pozycj lidera.
Pies z godni e z nat;r potrzebuje zas ad i struktur w swoim ciu.
Jelimieszka Tazem z nami, nas/m zadaniem jest ustalenie regu.
Od ciebie zale, na co pozwolisz, a czego zabronisz w swoim wasnyrn domu: czy pies ma spa ztoswku,czy moeleena
meblach, czy wolno mu kopa dzillry w ogrodzie, czy moe podchodzi do stou i ebra o jedzenie. S jednak pewne zachowania, na
ktre radzibgn nigdy nie ponvala, bo jelisi pojawi, stan si
pTzez to w chaosie.

ROZDZIA

7.

RECEPIA NA ZRWNOWAONEGO

ZDROWEGO PSA

221

zach do dominacji. Nie powiniene pozwala psu wskakiwa na

siebie ani na nikogo innego. Nie powiniene zgadza si na to, eW
pies wy, gdy nie ma ci w domu. Nie wolno mu mie wadzy nad
zabawkami. Nie wolno gryczy chwyta zbami. Nie wolno wskakiwa nako, eby ci obudzi. Nie wolno okarywa agresji w stosunku do ludzi, psw czy innych zwierzt domowych. adnego
duszego warczenia.
Pewne z zachowa, ktre zablokujesz, s instyrrktowne. To dlatego musisz by kimznacznie wicej ni tylko wacicielempsa.
Musisz by przewodnikiem stada. Przewodnik kontroluje zarwno
insqmkty psa, jak i zachowania zapisane w genach. Trener psw
moe kontrolowa tylko to, co ma charakter genetyczny. Hodowca
jest w stanie kontrolowa wycznie geny. Moesz wysa psa na
szkolenie, nauczy go, jak siada, zostawa, przychodzi do ciebie
c4l trryma si przy nodze. Moesz nauczy psa czy suk, jak apie
si fiisby albo jak pokonyva tor przeszkd. To ma zwiryekz 1enami. Ale podobnie jak ukoczenie przezkogo Harvardu ltie oznacza,
e ta osoba jest zrwnowaotta, tak samo nauczenie psa kilku sztuczek i posuszestwa nie oznacza, e jest on zrwnowaony. Kiedy
szkolisz psa, nie sigasz do jego umysu, ale do uwarunkowa. A uwarunkowania to nie cay psi wiat. Psy nie przejmuj si nagrodami
za dobr nauk czy za apanie fiisby. Pies moe sucha polece,
odnajdyr,rra zaginionych, tropi i wykonywa szereg innych rueczy.
Ale czy potrafi szczliwie i bez walk z nnymi psami? Czy umie
podrowa w stadzie? Czy potrafi zjeposiek, nie chronic swojego jedzenia? To insqmkty. Prrywdca stada kontroluje oba wymiary. i
Mogemie na przykad takie dowiadczenie ze swoj suczk;
ona uwielbia bawi si pik. Przez ca dzie moesz si zni bawi w ogrdku w aportowanie. To mazvvizekz genamitwojego psa.
To s cechy jejrasy Konffolujesz jejzachowanie, ale tylko wwczas,
kiedy bawicie si pik. Jej motywacj do przebywania z tob jest
pika, poniewa nale do ciebie. Ale powiedzmy, e suczka ffaci
zainteresowanie zabawpik. Jej now pasj staje si kot. Tak waniepr,rywa j instynkt . Czy teraz rwnie moesz jkontrolowa?

-T

ZAKLINACZPSW

Czy potrafisz powstrrma jej dziaania? Lub czy potrafisz, jlbez

piki i poza ogrodzeniem twojego domu, kontrolowa j na spacerze? Czy rnoesz powstrz}Tna j od ciganiawiewirek? Nie moesz
przerwa jej gonitwy za kotem lub wiewirk,korzystajc z pl'eczl<l,.
Jedyn rzecz,jaka moe powstrz}ryna takie zachowanie, jest liderowanie. Nie jestew stanie przewidzie ani kontrolowa tego, co
moe lub nie moe zrobi twj pies, dopki nie zaczniesz panowa
nad inst}mktown czcijego natury.
Jako prrwdca stada trzydziestlt, a nawet czterdziestu psw
w Centrum Psychologii Psa czsto musz blokowa zachowania inst;mktowne, aby zapobiec konfliktom w stadzie. Psy ins mktownie
wchodz na siebie, ale czasami musz powstrrmyrva takie zachowania, bo gdy stan si zbyt intensprme, mog przerodzi si w walk. Nie pozwalam na bjki zwiry,ane z jedzeniem ani na awantury
o pieczk tenisow. W moim stadzie nie pozwalam na adne ktnie ani na agresj, nie toleruj tego. Wiksz}rm psom nie pozwalam
growa nad mani i dlatego maleka chihuahua Coco moe szcz,
liwie zy w rm samym stade,w ktryn przebyvaj wielkie owczarki niemieckie, siedem pitbulli i doberman. Musz powstrnywa
silniejsze psy od gonienia za sa:szymi lub .mi o niestabilnej energii. Psy w naturalny sposb staraj si wyeliminowa ze stada nvierzta o niezrwnowaonej energii, ja jednak ucz swoje psy, jak
akceptowa sabsze osobniki i jak ich nie przeladowa. To dziki
temu stado pomaga w rehabilitacji niezrwnowaonych psw - pokazujc na suoim przykadzie, jak wyglda energia spokojnie posuszna. Nie pozwalam take jetrawy ani rozkopyrva trawnikw
ani tarza si w odchodach. Te zasady zosta ustanowione ptzeze
mnie, poniewa smi przydatrte jako czowiekowi. Jako przewodnicy stada nie tylko mamy pTawo, ale take jestemyodpowiedzialni

ROZDZIA7. RECEPIA NA ZRWNo,uvaoNsGo

l ZDRoWI(I(

l,:i,\

yr
:h

Gordon sfiksowa na punkcie swojego cienia, co u naturze

F)slrz(Ntt,l., l.,\t

jako niestabilno

za &vorzenie regu, wedug ktrych bd nasze psy

Jednak zakadym tazem, gdy blokuj zachowanie ins mktowne, musz je zaspi inn aktywnoci, aby zagospodarowa ener*
gi. Nie mona tak po plostu zabra i nie da niczego w zamian.
Energia, ktra doprowadzia psa do niepodanego zachowania, nie

Munchkin atakuje niestabilnego Gordona, ulaciwiejego

ktre musi zost albo zablokowane, lbo skorygowane

zu1,1tltt,tttttt,

224

zxl.tNcz psw

zniknie wycznie dlatego, e jzablokowae!Musisz zaspi niewaciwezachowanie inn, podan aktywnoci. To dlatego w Centrum Psychologii Psa mamy tor zptzeszkodami, baseny, ruchome
bienie, pieczki tenisowe oraz inne atrakcje dla psw Rwnie z te_
go powodu psy spdzaj od piciu do omiu godzin dziennie na
intensyrrych wiczeniach, a ja staram si, aby kada aktywnood spaceru, poplzezkpiel, do jedzenia - bya dla nich psychicznpn
wyzwaniem. Jelinie dacie swojemu psu okazji do pozbycia si nadmiaru energii i nie bdziecie gimnastykowa jego umysu, bdzie
wam znaczrrie trudniej sprawi, by uznawa wznaczone pruez was
zasady i granice. Jelijeste dobrm, odpowiedzialnym przewodnikiem stada, zapewnisz swojemu psu nie tylko okrelon struktur,
w ktrej bdzie m6g , ale take umoliwisz ujciei spotkowanie jego czy jei naturalnej energii.

Zabawa zpsami wbasenie wCentrum

Psychologii Psa

RIZDZIA

7.

RECBgr ru zRwlqowAoNtrGo

zDRoWEG()

|,ri^

3. [zuloci
W Stanach Zjednoczonych psom moe brakowa odpowit tllrlt.| llr l
cicodziennych 6vicze i dyscypliny, ale z perrrocinie maj zil lltnlrl
czuoci.To waniez powodu zdumiewajcej, bezwarunkowt.j ;lxlr,|
miociwiele osb deryduje si na posiadanie psa. Psy bardzo tlrilllzt,
reaguj na czuoci.S nastawione na frry,cnto, a dotyk znact,y dJtl
nich bardzo dvo.Doczy tn zarwno ycia na wolnoci,jak i z ltltlllrl.
Jednak jak ju wczeniej mwiem, czuoci,na kre pies nie zastryl
swoim pospowaniem, mog by dla niego szkodliwe. Szczeglnie wal tr.
jes| aby nie dzieli si czuociamiw niewaciw}rynczasie.
Kiedy nadchodzi waciwyczaE na czuoci?Po wiczeniach i icdzeniu. Po tym, jak pies zmieni swoje niechciane zachowanie nlt
postpowanie wymagane pruez ciebie. Po tym, kiedy pies dostostlwa si do zasad lub wydanego pruez ciebie polecenia. Jelitrvj pies

wskakuje na ciebie, domagajc si pieszczot, najprawdopodobniej

instynktownie zgadzasz si na jego dania. Takie zachowanie jest
dla psa informacj, e to on dlryguje. Dziel si uczuciami wycznie
wtedy, gdy |wj pies znajduje si w stanie spokojnie posuszn1,1rn.
Popro psa, eby usiad i si uspokoi. Wwczas dzielisz si uczuciami na wasnych warunkach. Twj pies szybko si zoentuje, e
tylko dziki poprawnemu zachowaniu otrrpa to, cze1o pragnie.
Jaki czas jest nieodpowiedni na dzielenie si czuociami?To sytuacja, gdy pies jest zalkniony, przesfoaszony, zabotczy, dominujry
agTes}ny, wyje, mocno si czego doprasza, szczekalub amie ktrkolwiek z zasad ustanowionych w twoim domu. WacicieleBane'a
i Hery psw mordercw z San Francisco, zawsze obdarzali pieszczotami swoje psy po t},Tn, jak nvierzta przez ca de terroryzoway
ludzi. Kade dzielenie si uczuciami wzrnacazachowani ktre miao
miejsce chwil wczeniej. Nie moesz kocha psa za jego e zachowanie, tak jak nie moesz kocha mrinalisty w nadziei, e to powstzyma jego przestpcze dana. Kiedy polubiemswoj on Ilusion,
otr4rmaem od niej miocaego wiata,ale to nie miospowodow e zszedem z drogi niewaciwegopostpowania. T1,,rn, co spra-

ZAKLINACZPSW

ROZDZIA 7. RECEPTA NZRWNOWAZ0NEGO

l ZI)l.(( )Wl,]( it l1,1l \

wlo, e si zmieniem i staem si dobryn parmerem oraz mem,

byo postawienie wyrnej graniry przez moj on. Odeszaby ode
mnie, gdybym si nie zmieni. Musz przyzna,e to wcale nie mio

mnie zmienila, ale granice, zasady i ograniczenia!

Moecie zne doskonae przykady waciwegosposobu dzielenia si uczuciami, kiedy obserwujecie wasze psy przy prary. Oso
niepenosprawne, ktre korzystaj z pomocy zvvierut, musz zroz1lmie, e pies nie jest tylko po to, e l:y pracielem. Musz si
najpierw nauczy,jak gra rol pruewodnika, a dopiero potem mog

oczekiwa, e pies zapali wiato,otworzy drn czy zaprowad je na

przystanek autobusowy. Pomimo tego, e s to psy wyszkolone przez
zawodowcW nie bd sfucha osoby niepenosprawnej dopoty, dopki nie rtauczy si ona emanowa energi spokojnie aserrm, Jeeli widzielicie takie psy w aki, z pewnoci zattwazylicie, e nosz

znak informuj q,, eby ich nie rozpieszcza, kiedy s w pracy, Prawo
zabratiadotykania takich psw. Czuocidoprowadzaj tylko do pobudzenia, a w takim stanie pies e rnoe dobrze wykonywa swojej
prary kiedy zaternosoba niepenosprawna dzieli si swl.rni uczucia_
mi z psem? po wykonanilp. zezpsa zadania orazw domu po cikim
dniu prary Psy poszukujce osb zaginionych oraz psy policyjne nie
ofirmuj pieszczot w czasie prary, chyba e udao im si wykona
zadanie. Policjanci z oddzilw do przestp stw rwiry,any ch z lyw a-

niem i rozpowszechnianiem narkotykw nie bawi siprzez ca de

z psami, sdzc, e po takim dniu nv,ierz bdzie spokojnie poszukiwa nielegalnych substancji. praca w zamian za okarywanie aczu
i czuocijest dla psw crmbardzo naturalnln. Tylko my, ludzie
wier4rmy, e e okazujc psom uczu przez dwadziecia cztery godziny na dob, czego je pozbawiaml

SPENIENIE
Gdy mwi o ,,spenieniu" naszych psw, to ubywam tego sowa
w takim sam},Tn zttaczenil1w jakim odnosi si ono do naszego ycia,

Pora czuociw Centrum Psychologii Psa

Czy jestemy szczliwi? Czy kadego dnia w peni wykrll,zy l t t Jrt ltt,
nasz potencj a? Czykorzystamy z naszych wrodzonych t;rlt,ltl(lw rtl tr

uzdolnie?'To samo doczy psw Zycie psa jest spcltirlltt,, |t,ill

moe wygodnie w stadzie, czujc si bezpiecznie dzir;kl tl;lltit t,

przyrvdcy stada. Pies czuje si speniony, jeliczsttl wyl<rllttt|t
wiczenia frzyczne i na swj sposb pojmuje, e wykorrrl jl, t}litl
w zamian za jedzenie i picie. Pies czuje si speniony, jelirllir 1ll re
wodnikowi stada, ktry ustanawia granice i zasady oraz kottst,l<wt,ltl
nie ich przesttzega. Psy kochaj ru m, rytua i konsckwcltr |;
Ponadto lubi nowe dowiadczenia oraz moliwoodkrywitttlit ltrr
wych terenw, naszcza gdy s faktycznie silnie zwizan(, z lllr|
wdc.
Psy na wiele sposob6w przyczyaj si do naszego spclltlt,ttlrt
Zastpujobecno ludzi, kiedy jestemy samotlri. W trakcit, 1xrt,,ttt
nych przechadzek dotr,Tnuj nam towarzystwa, s czym yu,t,ltt,

**:T

ZAKIJNACZ PSW

mikkim i ciep\n, do czego mona si przytuli. Sfu nam jako

budziki, alarmy przeciwwamaniowe, straniry. Na zawodach vygrywaj dla nas pienidze. Cho ich o to nie prosimy i tak to robi.

ROZDZIA

Psy nie potrafi mwi i prosi nas o zaspokojenie ich potrzeb. Dajc
im tak proste rzeczy jak wiczenia, dyscyplin i uczucia - dokadnie
w takiej kolejnoci - w znacznejmierze odwdziczymy si za wszystko,
co wnosz do naszego rcia.

8.

tzy nie moemy

p0 p]O tu w plpracowa?
Proste rady

na

zczliwe ycie z twoim psem

h
T
|

udzie i psy szczliwiewsphstlrieli ze sob od tysiry lat. W kra'jach rozwijajcych si oraz w prymitywnych spoecznociachpsy
nie zawsze byy naktowane z takmiocii troskliwoci jak w Stanach Zjednoczonych. Jednake wyglda nato, e psy rjce w bierl-

niejszych krajach nie maj tych wszystkich problemw i nerwic,

z jakimi spotykamy si w Ameryce. W jaki sposb moemy dzieli
si miociz psami, nie przekazujc im problemw? W jaki sposb
moemy by silnymi przyrvdcami stad, nie tracc zarazem wspczucia i czowieczestwa, ktre jest najsilniejsn ogniwem czc}n nas z psami?
Na te pytania nie ma prostych odpowiedzi. Jednak proponuj
kilka praktycznych rad, bdcych efektem moich dowiaddse
w pracy z klientami. Mam nadziej, e pomog tobie oraz twojemu psu prowadzi ycie pozbawione stresu, dziki czemu dotrzecie na nwysze poziomy dostpne w zwizku pomidzy dwoma
gatunkami.

-T
230

ZAKLINACZ PSW

Wybr psa

ROZDZIA

2.

Jak ju wczeniej wspomniaem, wybr waciwegopsa jest

kamieniem wgielnym dugiego, spenionego zwizku pomidzy
tob a psem. Jednak zanim zdecydujesz si na psa, zadaj sobie

pytanie, jaka motywacja stoi zazaproszeniem psa do hvojego

cia.
Nie musisz si z nikim dzieli tyni przemyleniami, ale koniecznie
bd ze sob cakowicie szczery, gdy zapewniam ci, e nie bdziesz w stanie oszuka psa. czy jestenieszczliwy oraz samotny i pragniesz, eby pies zastpi ci brakuj ce towarzvstwo
czowieka? Czy chcesz, eby pies gra rol dziecka, ktrego nigdy
nie miaelub zastpi dzieci, ktre wanieopuciytwoje puste
gniazdo? Czy wprowadzasz psa do swojego domu, aby wypeni
pustk w sercu po tym, jak odszed poprzedni pies? Czy chcesz dla
lepszego samopoczuc ia i w1l szego statusu mie przy sobie silnego
albo licznegopsa, ktry w parku przycignie uwag dziewczyn?
Czy chcesz, et:y tw6j pies by obroc oraz broni i niczym wicej? Jeeli to s twoje podstawowe mowy posiadania psa, prosz
ci, ebypamita, e to rywa istota o batdzo silnych uczuciach,
potrzebach i pragnieniach, ktre cho rni si od twoich, nie s
od nich mniejsze. Pies nie jest lalk, dzieckiem, torebk, symbolem statusu czy broni. Prl okazji wyboru psa, z ktryrn masz
dzieli ycie, stajes z przed niesamowi moliwocistworzenia
silnej wizi zprzedstavcielem innego gatunku. Jednak zmoliwocive si cena, a jest to cena odpowiedzialnoci.
Poznaj samego siebie, zanimpoznaszswojego psa. Zanim zarlurkujesz w wiatwacicielipsw, proponuj ci, ebyodpowiedzia
twierdzco na pierwsz czkadegoz poniszych pyta oraz przeczco na d*g czpytania w nawiasach;

1.

ME MOEMY Po PROSTI] WSPt PRAC()W^(,?

Czy jestemzderydowany nauczysi, jakzosta spokt{ltit. ltsr.t,

tywnym przewodnikiem stada dla mojego psa? (Czy Le,plll,wll

|, eby pies chodzi, jak i gdzie mu si podoba, btl tll< jcst

atwiej?)
3.

Czy jestem zdecydowany ustanowi wyrane zasady, gl,ttlit,r.

i ograniczenia w swoim domu? (Czy te pozwol, by pies rrlllil
wszystko, co zechce i kiedy zechce?)

4.

Czy jestem zdecydowany, eby regularnie karmi i poi mtljcgtl

psa? (Czy te bd go karmi, gdy sobie o tym prpomn?)

5.

Czy jestem zderydowany na to, by obdarza psa czuociami

wycznie w odpowiedniej chwili i tylko wwczas, gdy znajduic
si w stanie spokojnie posfusznyn? (Czv te bd obciskiwa
i caowapsa, gdy si boi albo jest agres}r\,vny lub zawsze, gdy
bd mie na to ochot?)

6.

Czy jestem gotw chodzi regularnie do wetemarza, wystery-

luj suk lub wykastruj psa oraz bd go/j regularnie Ezczepi i sprawdza jego/jej stan zdrowia? (Czy te bd si zjawia
u weterynarza tylko w prrpadku kontuzji bd choroby psa?)
7.

Czy dopilnuj, eby mj pies zosta poddany prawidowej socjalizacji i wy,lresowany, tak aby nigdy nie sta si zagroeniem dla
irurych psw i lud? (Czy te bd mie nadziej, e nic zego si
e zdarzy oraz bd ostrzega lldzi, y schodzili psu z drogi?)

B.

Czy zalrierzam sprzta po moim psie na kadym spacerze?

(Czy te uwaam, e kupka mojego psa jest problemem dla

Czy jestem zdecydowany spacerowa z moim psem cod.ziennie

przez co najmniej ptorej godziny? (Cry po prostu wry)uszcz

psa na podwrko i wmwi sobie, e to przecie znakomita

aktywnona dworze?)

8. CZY

kogoinnego?)
9.

Czy mam zarniar zdobywa informacje na temat oglnej psyp s w ot az w szelkich s p ecyfi cznych po trz eb z,izanych

cholo gii

232

ZAKLINACZ PSW

zlas mojego psa? (Czy te ponvol prowadzi si insqmktom?)

10. Czy

zamierzam odopewn kwot pienidzy na w;.padek

sytuacji, w ktrej musiab;rm wezyva profesjonalist zajmujcego si zachowaniami psw lub koniecznoci nagej interwencji wete4marza? (Czy te pies otrrqa tylko tyle, na ile sta
mnie w danej chwili?)

Czy zdaetest? Jeeli tak, gratuluj, Jestegotowy, eby mie

psa. Jeeli nie, to moe przemylisz wybr zs,ierzcia? Jest bardzo
duo bezdomnych kotw, ktre rwnie wymagaj pomory. Maj
zupenie inne potrzeby i nie s tak wymagajce jak psy.
Nastpne pytanie brzmi: ktrego psa wybra? Jak ju wczeniej
mwiem, jednln z istotnych cmnikw jest rasa. Zostao wydanych wiele znakomitych przewodnikw ktre powiedz ci wszystko
na temat setek istniejcych ras psw. Polecam ,,American Kennel
Club's Guide to Dog Breeds" z piknlni, kolorowymi ilustracjami
oraz fasqmujcymi historiami ras czystej krwi. Kolejn ksik pen
informacji pomocnych przy wyborze rasy jest ,,Your Dream Dog".
Wszystkie opowiecio psach s fasqmujce i nigdy zbytduo lektury na ten temat.
Jednak jelichodzi o dobranie czowieka i jego idealnego psa,
moim zdaniempasujqca do siebie energia jesto wiele waniejsza od
rasy. W tej ksice widzielicieprzykady psw, ktrych energia bya
o wiele silniejsza od energii ich wacicieli.Jako pierwszy przychodzimi na mylbuldog Jordan. Kolejny,rn przykadem bya bulteerka Emily Jeeli jesteniemiai spokojn osob, to malutki, skaczcy
po klatce grTywacz chski doprowadzi do blu serca lub gowy nie
tylko ciebie, ale take siebie. Jeeli jestebiegaczem, ktry chce biega ze swoim psem, to osp krtkonogi buldog nie bdzie idealnyn wyborem.
Najwaniejsze, ebyby uczciwy w ocenie poziomu swojej energii. Nastpnie oszacuj energi konkretrrego psa, ktrego chciaby

R)ZDZIA

8,

czy t uE ltotuy po pRoSTU Wsprpncower

mie. Nie spiesz si. Jeeli masz tak moliwo,wr nazajutrz,

o innej porze dnia, aby sprawdzi, czy zasz}y jal<ternice w zachowaniu psa. Obecnie wiele osb zamiast kupowa psy rasowe, wybiera psy z lokalnego schroniska dla rwierzt. Poniewa wikszo
psw znajdujcych si w Centum Psychologii Psa bya kiedy bezdomna, szczerze popieram takie altruisczne gesty. Jednak nazbyt
czsto ludzie zakochuj si w piknym piesku lub czuj wielkie
wspczucie i natychmiast decyduj si na adopcj. Zabyanie psa do
domu bez wczeniejszego przemylenia tego kroku czsto koczy
si piekem, ktre stao si udziaem tak wielu moich klientw. Jest
to nieuczciwe w stosunku do psa, poniewa czsto skutkuje jego
powTotem do schroniska. Psom, ktre maj za sob dug histo
powrotw, o wiele czciejgrozi eutanazja. Czsto u takich psw
pojawiaj si liczne, nowe problemy spowodowane przezludzi,ktlrzynajpierw je adoptowali, a potem odrzucali. Zatempowane i spokojne podejciedo wyboru psa ma ogromne znaczenie, Jelici na
to sta, zatrudnij profesjonalist, ktry l:dzie przy tobie w trakcie
podejmowania ostatecznej decyzji. Moesz take poprosi t osob,
aby ci towarzyszya, gdy pr,prowadzisz psa do domu.

Po raz pierwszy w domu

Kiedy przywozisz psa od hodowry lub ze schroniska, pamitaj,
e d|a niego jest to zslyczajny ffansport z jednego kojca do innego.
Moesz mie rezydencj war szemilionw dolarw, dwa hektary
gruntu, basen, ciepe rda, domek dla gocii kort tenioly, ale dla
psa bdzie to po prostu troch wikszy kojec. ciany nie S crym
naturalnym d|a z*vierz| bez wzg|du na to, jak saw cieszy si
architekt, ktry je zapektowa. Dlatego postaraj si zapewni psu
dowiadczenie migracji, zanim wprowadzisz go do domu. Pierwsz
rzecz, jak trzeba zrobi zaraz po dotarciu do domu, jest zabranie
psa na bardzo dfugi spacer - co najmniej godzinny - w celu zapoznania 80 z now}ryn otoczeniem. Spaceruj tak dfugo, jak jest to mo-

-Y

R]ZDZIA

ZAKLINCZ PSW

liwie i dodaj do tego kolejne dwadzieciaminut. Podczas spaceru

budujecie wiwzajemnego zaufania, aW obejmujesz pozycj lidera. W tych pierwszych, wanych chwilach ksztahuj si zasady waszej relacji. Twj pies poznaje take ssiedztwo, Dziki takiemu
podejciu pies ma wrenie, e wraz ze swoim przywdc migruje
do nowej siedziby. Ponadto zmczysz go frzycznie dziki czemu bdziebardziej podabry na warunkowanie po wejciu do domu.
Pierwsze wejciepsa do domu jest rwnie wane jak pierwszy
spacer. Masz tylko jedn szans na zrobienie pierwszego wrenia.
Jeliprzeprowadzisz to waciwie,oszczdzisz sobie wielu zmartwie. Ale jelizrobisz to |e, twj pies bdzie skazany na rehabilita

jl od pierwszego

dnia.

Zawsze pierwszy wchod do domu. Nastpnie zapro psa do

wejcia.Nie pozwl, eby rodzina prrylbiega i obsypaa psa czuociamipodczas powitania w domu. Cho bdzie to trudne, musisz
bez ruchu pozosta na swoim miejscu. Podejd do nich razem z psem,
niech wszystkich obwcha. Wczeniej powiedz im, w jaki sposb
emanowa energi spokojnie aser$rn. Wikszoludzi nie moe
oprze si pokusie puszczenia psa wolno i podziwiania, jak biega po
domu i ogrodzie, obwchujc kady pokj i obiekt na posesji. Jeli
tak zrobisz, bdzie to oznaczao, e pozwalasz na zawaszczenie nieruchomociprzez psa. Przez pierwsze dwa tygodnie pies nie moe
nic robi bez twojego zezwo|enia. Pierwszej nocy wyznacz dla niego
pomieszczenie i miejsce do spania, a jelito moliwe: osobne legowisko lub bud. Czsto doradzam, eby rodzina powstrz}Tnaa si
od oka,rvania czuociprzezdzie lub dwa, dopki pies nie przyswoi sobie zasad panujcych w domu i nie przywyknie do swojego,
nowego stada. Dla wikszoci osb s to w}rynagania niemoliwe do
spenienia, co doskonale rozumiem.Moesz okarywaczuoi tworzy vzy oparte na uczuciach w chwili, gdy twj pies si uspokoi,
znajduje si w swoim legowisku i ma ju zasn. Ale pamitaj, to nie
energia mioci,ale energia twojego prrywdztwa sprawi, e pies
poczuje si bezpiecznie w twoim domu.

8. CZY NII,]

MOEMY Po PRosTU Wsprpnecowz

Kolejny dzie zacznij od tego, co stanie si rumow aktywnocitwojego psa. Dfugi poranny spacer, nastpnie jedzenie, potem
wwazy czuocii w kocu odpocmek. Pokazuj psu pomieszczenia
w twoim domu po kolei i zakadym razem dawaj wyranie do ztozumienia, e to ponalasz mu tam wej.Na bardzo wczesnyTn
etapie okrelaj,co przekracza granice, a co jest dozwolone. Nie wahaj si ani nie zmieniaj zasad bez wzgldu na to, jak wielkie nieszczciedojrzysz w jego lrzov,,ych oczach. Przypominaj sobie, e
twoja konsekwencja i sia w tej wczesnej fazie sdarami, jakie ofiarowujesz twojemu psu - rwnie wanymi jak jedzenie i dzielone
z nim schronienie. Dajesz mu prezent w postaci solidnego, godnego
zaufania stada - takiego, w ktry.m wkrtce bdzie mg si zrelaksowa irozslin swoj spokojnie posuszn osobowo,

Zasady w donu
Zasady, ktry.m psy bd podlega w twoim domu, zalew pe_
ni od ciebie. Jednak s pewne oglne reguy, ktre zderydowanie
zalecam stosowa w celu ltrrqania niezachwianej pozycji lidera.

Wstawaj, kiedy chcesz, a nie wwczas, gdy chce tego pies. Pies
nie jest twoim budzikiem. Jelipies piw twoim 6k.u, to gdy
budzi si przed tob, naucz go, eby po cichu schodzi z6ka,
jelipotrzebuje przecign si czy napi wody. Nastpnie musi
spokojnie czeka, a wstanies z i zaczniesz dzie.
Zacznij dzie od delikatnego dotknicia psa lub od paru zda wyazy miocizostaw I:;a czas po spacerze. Spacer jest chwil,
ktra was ve. Jelito ty spacerujesz, posta si powtarza
wsplne wyjciecodziennie przez godzin. Jelilubisz biega,
biegaj, jelijedzisz na rowerze albo na rolkach, korzystaj z tej
aktywnoci.Najlepiej, jeliwybierzesz psa, ktry bdzie pasowa
do twojej ulubionej dyscypliny sporru. Jelijest tobardzo inten-

236

ZAKLINACZPSW

sywna aktywno,moesz skrci czas jej trwania, AIe szybki

jak i psa,
spacer jest idealnym wic zeniemzarlwno dla czowieka,
Doczy to ciaa oraz psychiki. Jelina pewno nie znajdziesz
caej godziny, dodaj plecak, aby pies wicej skorzysta ze space," r"r przez kolejne p godziny ponvI mu chodzi po ruchomej bieni, podczas gdy bdziesz szykowa si do pracy,
Niech twj pies spoywa jedzenie w ciszy i spokoju, Nigdy nie
jetylko
dawaj mu posiku, gdy skacze w gr i w d, Moe
Niwtedy, gdy jest opanowany, w stanie spokojnie posuszn;rm,
szczekanie,
na
odpowiedzi
gdy nie powinien by karmiony w
psy
W CenUrrm Psychologii Psa najspokojniejsze, najagodniejsze
zawsze dostaj jedzenie jako pierwsze, Czy potrafisz wyobrazi
duchu
sobie, jak bardzo motywuje to reszt stada do dzianiaw
spokoje posfusznyrn?
Twj pies ebrzeo resztki ze stou lub przeszkadza ciw posiku.
Kiedy przewodnik stada je, nikt mu nie przeszkadza,Ty ustalasz
odlego,jak pies musi zachowa od stou i musisz si tego
trryma.Nie daj si nabra na bagalne spojrzenia twojego psa jego wilczy przodkowie nigdy nie walczyli z prrywdc stadzl
o jedzenie. Twj pies rwnie nie bdzie tego robi,

jak znale
Po wysiku przychodzi czas I|a czuoci,Naucz psa,
nic
si wstanie spokojnie posuszn;,T n, a potem piego, dopki
nadejdzie pora pracy. Dziaajcw taki sposb, warunkujesz swojego psa, aby spdza pikne, zrlwnowaone, niosce zadowolcnie poranki, i to codziennie!
Nigdy nie stwarzaj problemw kiedy wychodzisz z domu lull
gd} rru"u.". Jelimusisz zostawi psa na ca dzie w domtl,
przyr*yczaiaj go do tego wielokrotnie, wchodzc iwychodzc,
zanimfaktycznie zostawisz go na dfuej samego, Upewnij si, r,
pies zrajduje si w stanie spokojnie posfusznyrn zakadym ril

ROZDZ|A

8.

CZYNIE MOEMY Po PROSTU WSP.PRACOWA?

zem, gdy wychodzisz z domu lub wracasz. Gdy tylko pies znajdzie si w podanyn przez ciebie stanie, nie mw do niego, nie
dotykaj go ani nie nawiuj z nim kontaktu wzrokowego, po prostu wy'd. Cho moe si to wyda trudne, zachowuj si spokojnie wstosunku do psa iwysyaj wjego stron swoj spokojnie
aseftyv/n energi. Jeliwaciwiewykonywaewiczenia z psem
i nie podsycaejego stachu lub lku, zegar naturalny powie
zwierzciu, e nadesza pora odpocmku i wyciszenia. Nie porwalaj na wycie czy skowyt po twoim wyjciu. MoeszpotrzeLowa kilku minut, zamtwj pies uspokoi si na
le, ebdziesz
mg wyj.Bd cierpliwy i oczekuj chwili, w ktrej dla twojego
psa stanie si to rutpt. Nie martw si - kiedy wrcisz do domu,
bdziesz mg znowu go ukocha.

Kiedy wrcisz do domu, powstrrmaj si od natychmiastowego

wyraania uczu. Nie wzmacniaj jego ekscytacji. Przebierz si,
edz coi znowu zabierzpsa na spacer. Tymrazemmoetoby
l<r6tsza przechadzka - plgodzinna poniewa czeka was jeszcze spacer wieczorny. Po powrocie prz}apomnij zasady, jakich
nale si trrma przy posilku, a kiedy ju esz obiad, pozwl
swojemu spokojnie posfusznemu psu oka,rva swoj wsp ani

praft.

Zasady doczce spania powinny by jasne i jednoznaczne. Pies

powinien mie swoje stae miejsce do spania i nie wolno mu wybiera, gdzie chce spa. Kiedy pies pojawi si w twoim domu,
wpierwsrm tygodniu kdego wieczora kJad go do kla&i lub
kojca. Dziki teml przyzwyczsz go do nowego otoczenia, wskazujc jednoczenie granice. Po zakoczeniu pierwszego tygodnia
zasp kojec poduszlub psim legowiskiem. Odd to bdzie
jego miejsce odpoczynku. Jelizderydujesz, eby pies spa ztob
w ku, te dobrze. spanie z innymi czonkami stada jest cakiem
naturalne dla psw Jest to take dobry sposb na budowanie
silnego nviry,ku ze nvierzciem. Ale nie pozwl na to, eby pies

ZAKLINACZ PSW

rzdui w ku. Trrymaj si wyrnych zasad. To zapraszasz

psa do sypialni. Wejdz doka i dopiero po kilku minutach daj
zna,e pies moe do ciebie doczy. Sodkich snw.

kady domownik musi by liderem. Twj pies musi szanowa

iuznawa wszystkich domownikw jako wyszych rang - od
dzieciakw ktre dopiero co zacz chodzi do starszych i dziadkw To ozTLacza, ekady zmieszkacw domu musi stosowa
te same zasady, granice i ograniczenia. Porozmawiajcie o nich
i upewnijcie si, e wszyscy macie takie samo zdanie. Pamitajcie o tyrn, e przerywane wzmocnienia sprawiaj, i pies jest
nieprzewidywalny i bardzo trudny w plniejsrym ksztaceniu.
Zatemtwj dziesiciolatek nie moe dopieszcza Reksia pod stoem, jelizasady ustanowione w rodzinie na to nie zezlvalaj.
Nie moesz pozvvala, eby tw6j pies skaka po meblach, kiedy
sama jestew domu, anie zgadza si na to, kiedy w domu jest
tw6jmry,. Niekonsekwentne przywdztwo sprawia, e pies rwnie niekonsekwenfirie sucha wacicieli.
Zaplanowanie czasu nakdy weekend jest znakomitym sposobem na dodatkowe wiczenia fizyczne oprcz rut}nowych spacerw (Jak ju ci wiadomo, wiczenia nigdy nie zastapi spaceru!)
Jest to take okaa do wyrania wyjtkowych potrzeb i uzdolnie nvizanych z ras twojego psa. Moesz bawi si frisby,
w aportowanie, pywa z psem w basenie oraz biega i pokonywaprzeszkody - wszystko, na co prz5lde ci ochota lub do czego
ma talent twj pies. Wystarczy, aby by pewien, e fi,rrj pies przed
zabaw skorzysta zduszego spaceru, Nie rb tego z salnego
czas pTzeznarana jako pierwszej aktywnoci! Okrel te cile
czony na zabawy. Nie ponvl na przecigarie zabawy tenisow
pileczk do trzech godzin, jelizaplanowaena to tylko godzin.

Nie unikaj ani nie odkadaj kpieli psa tylko z tego powodu, e
on jej nie lubi. Chocia twojemu psu nie bardzo zale na czysto-

RozDzIA,8. CZyNIE MoZEMy po pRoSTU

Wsprpncowr

ci,ty zasugujesz na to, by mieszka z czystympsem. Jest wiele

sposobw na to, el:y czas kpieli sta si dla was crqrni}rm.
Po pierwsze ponvll psu zapozna si z wann czy zlewemw zrelaksowany i miy sposb, zanim go zacznieszkpa. Zapamitaj
take, e psy rjce na wolnoci si nie kpi. Wchodz do wody
lub tarzaj si w bocie, kiedy jest im gorco - to ich naturalny

instyrkt. Skorzystaj z tego instynktu i solidnie zrncz psa: n6b

przed kpiel szybki space bieg, przebiek na ruchomej bieni lub sesj jazdy na rolkach. Niech pies bdzie zrnczony i zgrzany (o co atwiej jestw lecie). Przygotuj leUri wod.Moesztake
poczy czas kpieli znagrodami, ale nie polegaj jed1.,rrie na
nich. Zmczony, zrelaksowany pies, ktry waniesi napracowa, jest w najlepsmr stanie do kpieli.
Nie pozwalaj na zalsorczoizazdroo zabawki oraz jedzenie!
Niech pies wie, e zabawl<l s przede wszystkim twoimi przedmiotami. Upewnij si, e pies jest spokojnie posuszny lub aktywnie posuszny, zanirn go nakarmisz oraz sprawd, czy nie
warczy, kiedy przechodzisz obok niego w czasie posiku.
Nie pozwalaj na niekontrolowane szczekanie. Jelitwj pies ma
problem z nadmiernyrn szczekaniem, w wikszoci przypadkw
wprika to z frustracji na tle frzycznym lub psychicznp. Jest to
pies rozpaczliwie poszukujry ak5rwnoci firycznej oraz aktywniejszego przywdcy, Szczekajc, twj pies stara si coci powiedzie. Posfuchaj go!

Psy i dzieciki
Temat dzieci i psw zasuguje na osobn ksik. Jako osoba,
ktra dorasta aw towatzystwie zwierzt, mog powiadczy , e cie
z psami jest penym wspaniaych wspomnie dowiadczeniem dziecistwa. Psy ucz dzieci empatii, odpowiedzialnoci i troski o in-

f
R]ZDZ|A8. CZY

nych, Ucz, w jaki sposb by wkontakcie zMatk Natur, ucz

rwnowagi orazbezwarunkowej mioci.Nie wyobram sobie wy_
chowywania Andre i calvina w oderwaniu od radoci, jakiej dostar_
czajim psy. Jednak zawsze musimy pamita, e zaptaszamy do
zamieszkania w nasz}rm domu misoernego drapiec, cho jestemysobie blisry, jednak pies i czowiek to dwa oddzielne gatunki.
Na nas jako rodzicach oraz wacicielachzvvierzt spoczywa odpo_
wiedzialnoi obowizek ochrony najcenniejszych czonkw rodzi_
jak
ny _ naszych dzieci. Musimy by pewni, e zar1wno nasze dzieci,
i nasze psy wiedz, co robi, eby bezpiecznie i szczliwie koegzy,
stowa.

Ponad 50o/o powanych pogryzie, iprrypadkw mierciw !yy_

niku odniesionych ran przydarza si dzieciom w wieku od piciu
do dziewiciu lat. Jednak najbardziej bezbronne s niemowlta.
kiedy o tym pisz, poudniowa kalifornia wci jest wstrznita
prrpadkiem tragicznej mierci Glendale, noworodka w}Twanego
z rk matki przez rottweilera dziadkw. Jak zwykle w takich sytu_
acjach wacicielewszystkiemu zaprzeczaj, Mwi: , o by zawsze taki agodny piesek". A potem zazvvyczaj zgasza si ssiad,
ktry opowi ada o niezauwaonych bd zignorowanych sygnaach

:'

ostrzegawczych.

i
*
?:

,;
ii:

i,

*;

8
,.

&,

ilF -l
,

-B

Niemowl moe by dla psa bardzo durymproblemem, MaIestwa pachn lnaczejni doroli ludzie. Maj inny ksztah ni doroli.
Wydaj inne odgosy otaz poruszaj si w inny sposb n dojrzali
ludzie. Dla psa z silnym instFrktem owieckim niewielkie rozmiary
i sabodziecka mog by powodem do ataku. Na dodatek rodzina
w naturalny sposb skupi si na malestwie i nie bdzie zlvraca
wikszej uwagi na psa. Jelitwj pies ma problem z dominacj lub
ma na twoim punkcie obsesj, moecie mie kopot,
Rodziny oczekujce na dziecko musz usii szczerze oceni
sytuacj. Jaki ich pies ma temperament? Jaka relacja zachodzi po_
midzy psem a wacicielami?Jelirodzice s saby,rni prryw1dca_
mi stada i pozwalaj swojemu psu kierowa domem - szczegInie
jelijest to pies silnej rasy, ktry w przeszociokazyw agresj -

NI|] MoZ!]N,lY

Po PROSTLIWSPPRACOWA?

241,

jelipies przyn\yczai si do cigej uwagi i rocisobie prawa do

terytorium oraz jest za|sorczy, to cakiem na powanie doradzab;n
rodzinie opcj znalezienia nowego domu dla psa na dugo przed
porodem. Cho psy odgrywaj niezrykle wanrol w moim ciu,
wiem, e jako ojciec nigdy nie cignbymzagroenia na golvy
moich dzieci. W domu zdarzaj si takie sytuacje, kiedy ps1, i dzieci
nie powinny si ze sob sfka, cho czciej jest to spowodowane
stosunkiem wacicielado psa, ni jest win samego zverzcia.
Jeeli psy zostan poddane waciwejsocjalizacji, nie tylko dobrze
z dziemi, ale staj si ich najlepsni obrocami.
Jelijednak masz choby najmniejsz wliwoco do zachowaa twojego psa w rinych sy,firacjach, proponuj, ebywykorzysta te wane dziewi miesicy na szukanie odpowiedniego, nowego

domu dla psa. To moe bybardzo trudne, ale na pocieszenie powiem wam, e psy przystosowuj si do nowych sytuacji znacznie
szybciej niludzie. Pocztkowo, po przeniesieniu si do nowego stada, pies bdzie odczuwa dezorientacj, ale w nafrlrze wilki zmieniaj stada, jelizajdzie taka potrzeba. Jelistado staje si zbyt due
w stosunku do zasobw otaczajcego je rodowiska, wilki rozdzielaj si i znajduj albo tworz now grup. Jeliznajdziesz waciwy
dom, twj pies zaadaptuje si ju po jednlrm - dwch dniach. Instynktownie jest do tego przystosowany, Jelisi spotkacie, Tozpozna
ci, ale nie bdzie za tob tskni. Pamitajcie - psy zyj chwil
obecn.

Przygotowanie psa na poiawienie si malestwa

Istrrieje wielerzeczy, ktre moeszzrobi, by przygotowa psa na
przybycie noworodka, zaHadajc ocz}rricie,e nie znajdujesz si
w sytuacji opisanejw poprzednich akapitach. Najwaniejsze to uwarunkowa psa w taki sposb, aby szanowa niemowl iuzna je za
kolejnego przewodnika stada. Musisz wcz eniezacz. Jakiekolwiek
potencjalne osabienie waszej relacji na linii przewodnik stada -

ZAKLINACZ PSW

osobnik podporzdkowany powinno by skorygowane od razu. JeIi

twj pies jest nadmiernie za|eny lub ma problemy z lkiem przed
separacj, moe silnie zareagowa na zmiany w strukturze stada.
Cho moe si to okaza trudne, powiniene ochodzi swj emocjonalny stosunek do niego na dugo przed pojawieniem si dziecka.
Nie ponvl mu za sob chodzi po domu. Nie pozwalaj mu spa
w tyTn samyrn 6ka.Stzrz nowe zasady doczce mebli, na ktrych moe usi.Daj mu do zrozumienia,e wchodzenie do pokoju
dziecka jest zabronione. Zaczj wychodzi z nim na spacery zabierajcwlzeki pilnujc, by nigdy si przed niego nie wysuwa. Zach,
caj do utrz}rrnywania spokojnie posusznej postawy podczas kadej
sesji.

Kiedy dziecko si urodzi, prmiedo domu jego kocyk lub ubranie, niech pies je powcha izapozna si zzapachem noworodka.
Dziki temu spotka si z dzieckiem, jeszcze zanlrn faktycznie je zobaczy. Nie podstawiaj ubranek psu pod nos, zmuszajc go do wchania.
Najpierw wznacz granice. Niech zacznie wszy, znajdujc si na
drugim kocu pokoju, dopiero po chwili ponvI mu podej,ale nie
za blisko, tylko na tyle, na ile twoim zdaniem moeprzybl si do
dziecka. (W przypadku psw nie jest to wcale nienaturalne. Przez
pewien czas suka po t}Tn, jak si oszcze,trzrrna swoje mae z da|a

od innych czonkw stada). Wobec zapachu dziecka pies zawsze

musi wykanva postaw spokojnie posuszn. Koryguj kady lkliv"y bdfiksujcy rodzaj zachowania. Nagradzaj jedynie zachowanie spokojnie posfuszne.
Kiedy dziecko przyledaze szpitala, nie przedstawiaj go psu
poza domem. Moesz zaprosi psa dopiero wwczas, gdy dziecko
jest w domu. Niech bdzie jasne, e to jest dom dzieckc, a nie psa.
Zapoznawajpsa z dzieckiem etapami. Niech najpierw zobaczy dziecko
z drugiego koca pokoju. Pnimoe si zblia, ale bardzo powolutku. Najwniej s za jest twoj a spokojnie as ewna energia. Ilusion
bya spokojna, kiedy zabraem naszych slnw eby pokaza ich
stadu. Chodzilem pomidzy psami, emanujc najbardziej asertywn
form energii spokojnie asertywnej. Peen dumy niosem moich sy-

R]ZDZLA,8. CZY NIE MOEMY Po PROSTU WSP,IA(,( lW^|' l

nw Komunikowaem stadu, e dzieci s czcimttlr |ll'iywllt l

stada. Miay im okaz}rva szacunek w taki sam sprlxll, w |nll re
nuje si przewodnika stada. Moi chopry nauczyli sir; rlrln lltltle ltl
ciwego zachowania.Patrzyli,jakwchodz z psami w llrlernlrr,|c l 1*l
prostu to naladowali.
Jednoczeniez uwrliwianiem psa na obecnorlrlpLa ttttt
siszaczy rosnce dziecko, w jaki sposb szanowa l)Hlli |illtlltBlF
w roli lidera. To dlatego tak wary jest nadzr: Psy ltle lillwlllltl,
znajdowasi w poblu dzieci, ktre ucz si chodzi(,. Z krill rlrlerl
powinny pamita, e nie nale cign psa za tlszy llllltll ehl
bawi si z nim w siowanie. Kiedy dziecko nie jest tlrl rlplllelt,
przyarymajje, zajmij cryminnym lub naucz waclwr,lrlrlrll}}t
W kocu pies zrozumie, e nic mu nie grozi ze strony rlzlnllrn l hlle
szybko nauczyem Andre i Calvina, w jaki sposb rtlzlxllltad rl*t}
mowie ciaa psa, kiedy mona, a kiedy nie mona gtl rlrllyl*F lr
zwalaem im pomaga przy karmieniu psw i nauczylt,llt, *phy tll
gdy nie daw psu jedzenia, dopki nie znajdzie siq tllt w rl6ltle
spokojnie posusznlrm. Naucz dziecko poprawneg(l s;xlrrllnl 1ril
chodzenia do psa: adnego gadania, dotykania, kontirkltl waltrlll
wego dopoty, dopki pies e bdzie si czu komfortowrl, llnl1llst,lltls
inie znajdzie si w stanie spokojnie posfusznym. Kiedy lttrll r,ltlttllt=y
zacz|i chodzi, chwiejcyrn si jeszcze krokiem przcszll tll!tsl alll
dek stada, zdobywajc nalene sobie miejsce. NaladrlwHll lltlllr
Ju od urodzenia ucz dzieci,jak by przewodnikiem slittltt, Wr*yr|
kie psy bd ci za to dzikowa!

Gocie
Pies moe mie powny problem, jeelri chodzi o wrrr,lwplln|
towanie goci przychodzrych w odwiedziny do domtl. Wlkrrrll*
ludzi chce, e pies by obroc, a przynajmniej epod lrr lr l n g l l t,
gdy na posesji pojawi si obcy. Jednoczenie te same osrllly ;rl,rtlltl1,
eby ich psy zachowy si przyzwoicie w stosunku drl rlrlwle,rl*
l

--l
ZAKLINACZ PS\

jcych ich przyjaci czy listonosza. Ciko sprosta t}ryn sprzecznym

wymaganiom. W jaki sposb pies ma rozpoznarnic, skoro osoba znajduje si za drzrviami? Wszystko za\e od waciciela,ktry
musi nauczy psa dobrych manier i zmusi go do ich przestrzegania,
kiedy jest to konieczne.
Kiedy do domu pruychodzi nowa osoba, upewnij si, e pies
natychmiast przestaje szczeka i znajduje si w stanie spokojnie
posuszn;,m. Nie pozwl wskakiwa na gocia. Jednoczenie poinformuj swoich goci, eby nie witali si z psem w tradycyjny, ale z
sposb. adnego schylania si do poziomu psa, adnych czuch
swek czy gaskania. Twj gomusi nauczy si zasad, jakie stosuj w Centrum Psychologii Psa: przy pierwszych spotkaniach nie
wolno dotyka psw, mwi do nich ani nawizywa z nirri kontaktu wzrokowego. Twj pies musi grzecznie zapozna si z zapachem
gocia,zanim bdzie nroliwe ewentualne wyraanie uczu. Twj
pies potrali zapamita tysice rnych zapachlw i ju po jednej dwch wizytach bdzie traktowa gocia jak kogoznajomego. Jednak koniecznie powtrz ten ryhra zkadnow osob, z ktr spotyka si twj pies.

Lkliwy listonosz rwnie moe sta si problemem dla psa.

Poniewa psy zyj w wiecierzdzonym przez przycryn i skutek,
jelipies przylykdo szczekania na listonosza, w jego umyle rozwija si nastpujcy schemat: ,,Listonosz przychodzi, Ja szczekam
i warcz. Listonosz odchodzi. Odstraszyem go". U niektrych do-

minujco agresr^/nych psw taka sytuacj a moe rozbudzi ins mkt

drapienika oraz agresj wymierzon przeciwko listonoszowi. Dla
ciebie jako wacicie|aaznacza to konieczno chodzenia na poczt
lub wgorsz}Tn przypadku spraw wsdzie. Wostatnich czasach
amerykaska poczta bardzo powanie traktuje kwesti bezpieczestwa swoich pracownikw. W jednyrn zprrypadklw przedstawianych w ,,Za}cinaczu psw" nie tylko wacicielowigronego psa nie
dostarczano poczty do domu, a\e dotyczyo to rwnie wszystkich
jego ssiadw! (Jak si domylacie, nie przysporzyo mu to popularnoci!)Poradzilimy sobie z tym przypadkiem, warunkujc psa w taki

ROZDZIA

].

CZY NIE MOZEMY Po PROSTU WSP.PMCOWA?

sposb, e w ogle nie szczeka, kiedy ktoobry zblri si do &z-,.

Kiedy zrobilimypostp w tym obszarze, przebraem si za listonosza i wielokroUrie podchodziem do drzwi, a pies straci ch szczekania na mnie. Dla wacicielkiby to rodzaj kompromisu - wybraa
rezy gnacj z systemu ostrzegania p rzed wamywaczami na rzecz przy noszenia listw do domu. Pamitajcie, e zawsze moecie zainstalowa sobie alarm przeciwwamaniowy, ktry zaspi waszego psa.
Ale nigdy nie zaspicie swojego listonosza!

Wyprawa do fryzjera i weterynarza

Zakadymlazem, gdy razem z psem mamy si zna|e w nowej
bd niepremnej sytuacji, powinnimyprzygotowa go na zmian rodowiska.Wikszohldzi nosi ze sob ciasteczka, ktrmi
staraj si uspokoi psa. Jednak jelipies jest ju pod wpyruem
paniki, to najprawdopodobniej ciasteczka nic nie dadz. Pamitajcie, e psy nie maj pojcia, kim jest ftyzjer. Nie rozumiej , dlaczego
miaby je bada weterynarz. Tylko nieliczne psy nie protestuj4, kiedy po raz pierwszy poddawane s zabiegom kosmetycznyrn lub gdy
bada je wete4marz. Dla psw jest to bardzo nienaturalna sytuacja.
To z kolei w},Tnaga od zjera i weterymarza,by oprlcz swoich podstawowych obowizkw byli jak psycholodzy, czego niektrzy z nich
nie robi. Nie na tyn polega ich praca. To ty powiniene sprawi,
eby te dowiadczenia byy przyjemniejsze dla twojego pa.
Przed pjciem do gabinetu wane jest, ebytrryrna i dotyka
swojego psa, tak jak bdzie robi to weterynarz. Powiniene powtarza to stopniowo i regularnie co jakiczas na dugo przed \\1zy.
Mzg musi si uwarunkowa na dotykw pewnych miejscach, w ktrych normalnie pies nie byrva dotykany. Wikszoz nas wchodzi
w kontakt frzyczny z psami, dzie|c si z nimi uczuciami: dotykamy
gowy, gaskamy, drapiemy po brzuchu i grzbiecie. Wetery,,rrarz otworzy mlJ pysk, zajrzy do uszu i oczu, zbada pod ogonem. Moesz
zvlikszy tolerancj swojego psa dziki zabave w doktora. Wsry-

ZAKLINACZPSW

scy wecie w rm ludzia - nawet dzieci. Niech ktoprzebierze si

w fartuch lekarski czy podobny stj przypominajry ubranie weterparua. Niech pies poczuje ten klimat i zapozna si z narzdziami
stosowanymi w gabinecie - nawet jelimacie jedynie wersje zabawkowe. Niech przyzulycz si do zapachu alkoholu. W trakcie takich
dziaft moesz zrobi psu masa lub nagradza go, aby wywoa
po,\Mne skojarzenia.
Podobnie jestz psim fiyzjerem. Jedyne psy, ktre dobrze si czuj
w salonach piknoci to te, ktre pochodz z linii psw wystawo$ych.W jaki sposb odziedczy spokj po swoich rodzicach i nie
sprawiaj wikszych problemw w pielgnacji. e s te cakowicie
inne osobniki. Nie jestem w stanie policzy moich klientw krzy
bali si ido salonu piknocibardziej ni do dentysty!
O d zawszekochaem wyzwani a. Praca z niestabilnym psem mnie
eksryrrrje, gdy mog pomc mu sta si bardziej zrwnowonym.
Kiedy pracowaem w salonie piknocidla psw w San Diego, zajmowanie si Eudnymi psami byo dla mnie prawdziwpremnoci.To jest tak samo jak w przypadku kowboja, ktry ujeda byka
lub dzikiego konia. To budzi dteszczemocji. Nie chcemy sbzywdzi
zvvierzcia, chcemy je tylko poskromi. Dla mnie bya to moliwo
poskramiania zwierzcia w tych psach przy jednoczesnyTn ich upikszaniu. Jeeli pies nie robi adnych problemw, te si cieszyem,
bo szybciej si z nim pracowao. Trudny pies nie by dla mnie nicrym

m.

Oczywicie psy

wyczuw

moj pozytywn energi, d"iki

czemu mogy przezybardzo przyjemne dowiadczenie. Wiem jednoczenie, dlaczego wikszopsich fryzjerw boi si tudnych psw
Nienawidz zajmowania si psem, ktry moe ichpogry i niewiadomie obwiniaj zato zlietz. Z kolei psy wyczuwaj t negatywn
energi, co jeszcze wzmaga ich lk. Prawda wyglda tak, e psy
zachowuj si w taki sposb, poniewa wacicielenigdy nie przygotowywali ich do takich sytuacji.
Podobnie jak w przypadku przygotowywania si do wizy u weterynarza, moesz stworzy scenariusz, dziki ktremu twj pies
bdzie stopniowo zmniejsza swoj niech. Kup noyczki i spr-

R)ZDZIA8.CZy NIE MoZEN{y po pRoSTU Wsppnec<lwr

b przystzyc nieco

swojego psa, aby oceni jego potencjaln reakcj. Jelipies jest podenerwowany, poczekaj a zgodnieje. Daj

mu jei w trakcie jedzenia sprbuj porusza i ci noczkami

blisko niego. Powtrz to kilkakrotnie. Pies zacznie kojarzy noczkiz czasem jedzenia, dziki czemu w salonie bdzie mlJztlacznie przyjemniej.
Najwaniejsze - nigdy dopodkrelania- zanim zaprowadzisz
psa do gabinetu wete4rnarza czy do foera lub przed prazdem
fryera do domu, zabierz psa na dugi, intensytny spacer Najlepiej
niech to bdzie taki sam spacer jak co dzie, a potem, gdy ju dojedziecie do gabinetu czy salonu, pospaceruj z nim jeszcze troch,
zamwejdziesz do budpku. Jelitwj pies przybdzie do nowego
miejsca po wiczeniach, bdzie mie znacznie mniej skumulowanej
energii i bdzie tzle bardziej receptywny i otwarty na nowe dowiadczenia, bdce potencjalnln r6demstrachu. Jelitrvj pies
bdzie kojarzy wszystkie nowe sytuacje ze zwikszon dawk spaceru i mocniejsrm zs^izk<lem z tob, zacznte czeka na cotakiego.
Lubiane przez twojego psa dodatkowe nagrody bd pomocne, ale
spdzanie czasu na spacerze z przewodnikiem stada bdzie mu
smakowa o wiele bardziej ni najlepsze psie ciasteczko!

Podr
Kady wacicielpsa wie, jale zagroenia wi-i zpodr6o,
waniem z pupilkiem. Kiedy psy znajd si w samochodzie lub w specjalnej klatce na pokadzie samolotu, w pocigu czy na statku,
niektre z nich mog dosta zav"row gowy, czwymiotuje, jeszcze inn}rm cieknie z pyska lina lub przez ca czas ciko dysz.
Niektre psy s nadmiernie pobudzone i trudno je uspokoi. Inne
czuj si jak w potrzasku, czemu towarzyszy rodzaj obronnej agresji
o podou lkow}ryn. Szczerz zby, gry z i bezu stannie wyj lub szcze,
kaj. Te psy zna|az si w tak trudnln pooeniu, dlatego e przed
podri wsadzeniem do klatki nie zostay wprowadzone w spokrrj-

ZAKLINACZ PSW

nie posuszny stan umysu. Musimy je uwarunkowa w taki sposb,

eby kojarzy podr z relaksem.
I zrtowu, jak nkadym razem, gdy psy maj mie kontakt z czym
dla nich niernturalnyrn - do czego z pevnocimon,a zczy pod
samochodem albo samolotem - najlepsruecz,ja moemy nobi,
jest pr4zgotowae zerutna to dowiadczee z odpowiednim wypruedzeniem. Ocvicieviczenia stanowi pierws czzadania. Najpierwmusimypj na spaceri dopiero 1ntem moemyzamlmite w klatce
avierzta umieciw samochodzie. Ta chodzi o jeszcze jeden, dodatkowy, dfugr, intenspvny spacer. Jelima to by duga podr, za6psu
plecak lub niech pobiega ekstra po godziny na ruchomej bieri. Twoim
celem jest cakowicie zftLcry psa, y moma byo umiecigo w zamknitej przestzeni. Pies bdzie odpoc.rva, driki czemu illszy czas
bezruchu nie bdzie dla niego tak nudny do zrriesienia.
Ocrwicies psy, ktre uwielbiaj jazd samochodem, ponie-

waich wacicielponala im wystawia gow przez oFaIte okno.

Kiedy twj pies wystawia gow przez okno jadcego samochodu,

jest to dla niego bardziej ekscytujce dowiadczenie n trjwymiarowe kino dla czowieka. Dzieje si tak z powodu zapachw - dzie-

sitkw tysicy przernych woni, znanych i nieznanych, ktre

zkad sekund docieraj do nosa twojego psa. Jeeli przed tob
jedzie pi samochodw, twj pies lyyw zy pojed;mcze zapachy
obecne w kdpn z ch pojazdw Jeliprzechodzicie obok farmy,
pies nvszy charakterysczny zapach kadego ze nierzttn^ ryjcych. Psy czerpi niesamowi radoz tego dowiadczenia - Tozrywk, satysfakcj i psychiczn srmulacj. Jednak nie zachcam do
takiego postpowania, poniewa nie jest to bezpieczne dla psa. Kamyk lub odprysk spod koa innego samochodu moe wpapsu do

oka, a zbyt mocny wiatr zaszkodzi jego uszom. Ponadto zbyt silna

stgnulacja moe go nadmiernie pobudzi. Kiedy pies bdzie ju

w samochodzie, o6urz okno tylko troszeczk, eby nie mg przez
nie wystawi gowy. Chocia w ten sposb zapachy nie bd tak
intens}rme, to jednak pies nadal bdzie mg rwsl wiele f.r"ynujcych woni, nie ryzykujc przy tym uszczerbku na zdrowiu.

RozDZl,A, 8. Czy Ntn MOgNy po pRoSTI-I

wst,(,t,tut,tlwt

249

Przeprowadzka
Wielu klientw pojawia si u mnie po rlz 1lit,twszy wkrtce po
przeprowadzce. Mwi: ,,Z nasrym psem nic llyrl ltltjtttniejszych
problemw, dopki nie kupilimynoweg() cltlllttl". 'li,r,lrz zircz si
le zachowywa. Staje si taki czy inny. Ci klit,lrci ttit, wit,tlzi1, c sami
przyczynili si do powstania nowych sylrt1llrltltw lr l)sil. ,lt,clnak
chciabynr wam powiedzie, jak tego uniklri1(,.
yce na wolnocipsy nieustannie si 1lt,zt,ltticszlz;riil. ( lwit,|biaj bada nowe rodowisko. Ale sposlb, w jrrki 1lt,zrtlticszt,zir jl1 si
ludzie, nie jest dla nich naturalny. Kiedy ztllittlil rlr.r,yziir () lrl,Z(,l)lr)_
wadzce, nasze psy nie wiedz o tym, e llt.tli1 llliglrltvitrl tlil ll()W(,
terytorium. Pomimo tegoZawszewyczuwaj;, t. llr;rlzi(, lttir.t" llticjst,r,
co bardzo wanego. Najpierw obserwujt1. jilk zitllirrrrrll, ril wrizysl
kie znajome przedmioty. P1niejwyczuwili1 sillti;

r.trl.t,glr; lrrrlzi: r,lts

cytacja, napicie, stres, smutek. Kiecly ltttlzlr. Hi| Zlllil1,1wi(,lli

opuszczeniem domu, przeksztaca si to w slitlll;. ll1gtlyrltti1 r,ttcl,gir;
odbieran przezpsa. Kiedy chodzimy ptl 1lttslytlr tlrlllttt. lxrlr,|ilr, rl;rtl
tym, jak bardzo bdzie nam brakowa, drllyt,lrczllHltw1.1.ll ttltlt,zt,lllit
iprryominajc sobie chwile, gdy rodziy siq, w lyllt lttlt,|r,tt ttitxrr,
dzieci, do naszych psw dociera jedynic, t, lltlrl lt,, r,tl rlrgrl N,r

stpnie wsadzamy je do samochodu lull wt,iskrtlltv rlrl 1.1lltl.t l \l,\, t,

amy w drog samolotem. One nie wicdzl1. r, |rrrll; r|lr ( llrlrr, ttlr,

wiedz, eLecdo Nowego Jorku, nie wit,tlzi1, e rTi-llr1,1t, rlrr l\ll

chigan. Kiedy wchodzimy do nowego, ptlslt.grl rltlllltl, ;xr ;llrrltt tl,\,
puszczamy psy, oczekujc, e dostosuj si nzyllllr,| rrrl ttitl l'\, ,1
ju wystarczajco wystraszone, przechwylll|ilr, ttlllrr l,tltrrr |r, l l.rr|rr
rucjezcrymbardzo Eaumatycznym.'Iil rlIrrlr.gl) |lll Itl11,|r,lrlrl| rlll
nowego domu zacrynajsi zachowywa w xllrrrrlr rrl;rr,llrll, ltlt,llrr
zumi Psy to nie meble! Nie moemy (irk 1xl ;rlrraltt rylltl/ll, lr lt rlrl
skrzyni, przenoszc z miejsca na miejsce i tl|zt.lrlt!ltr,, ltl ttlr, tvlrllttlt,
to w aden sposb na ich emocje.

Jelimieszkasz niedaleko miejsca, gtlzlr. 1rllrlrtl|rrnr alr; lllr:Jllll

wadzi,wybierz si tam dwu-, trzykrotrrit,tll Hlll||,.!l , lll:ltl, llllll llll

RjZDZ|A8.CZy NIE MoZE},ty po ptos,ttl wsl,x.l,lt^tt \,At',l

ZAKLINACZ PSIV

starego miejsca zamieszkania. Psy s bardzo wrliwe, jeeli chodzi

o nowe otoczenie i gdy nadejdzie czasprzeprowadzki, bdwiedzie,
e wczeniej jufitajbyy.Jeli mieszkasz daleko, zastosujprocedury opisane w przypadku podrzy z psem. A kiedy ju znajdziesz si
na miejscu.. . zgadnij, co robi dalej? Nawet jeeli przechodzisz okres

il
$

oby lub czas transformacji, z chwil gdy twj pies przybdzie do

nowego domu, musisz go zabra na spaceT. Ten spacer jest e tylko
po to, eby go zmczy, ale rwnie, eby pomc mu przystosowa
si do nieznanego rodowiska. Musi on trwa wicej ni godzin,
Cho dla wielu ludzi jest to niemoliwe, zalecam, eby trw nawet
trzy godziny lub wicej. Jest to bardzo dobre po kadej podr
i rwnie tobie pomoe uwolni si od stresu. Pierwszego dnia moeszzamiesiz kimz rodziny obowizkami zvizanymize spacerami i rozpakowywaniem. Cokolwiek nie ztobisz, we pod uwag,
e tenspacer bdzie zasadniczym wydarzeniem w yciu twojego psa,
Dziki temu spacerowi pies zrozumie , e przemieciliciesi na nowe
terytorium, przez co ta migracja stanie si dla niego bardziej naturalnln wydarzeniem.
Jelispacerowaez psem ponad godzin, powinien by zmczony i gotowy na odpoczynek z chwil wejciado waszego nowego
domu. Nakarm go, a potem poka mu nowy dom, przechodzc kolejno z pokoju do pokoju. Nie pozwl, eby sam bkasi po pomieszczeniach. Wielu moich klientw popenio ten bd, poniew
byli tak zajci rozpakowyraniem Tzeczy, e e wystarczyo im czasu
na zadbanie o psa. Widzieli, e ich ulubieniec chce zbada teren
i pozwalali mu na peneffowanie nowego domu o wiele wczeniej,
ni sami mogli to zrobi. Ci wacicielezwalniali si z obowizku
pilnowania dyscypliny.
Zapamitajcie: to nie jest dom psa, lecz wasz. Jelibdzie mia
moliwoopanowania przestrzeni przed wami, bdzie dominowa
na tym terenie. Proponuj, ebyciewprowadzili swojego psa do
jednego pomieszczenia - powiedzmy kuchni - i nie pozwalali mu
chodzi po pozostaych czciach domu, dopki si nie rozpakujecie. Jeeli wyszliciez nim na daszy, wstpny space chnrie od-

251

pocznie iz zadowoleniem na was poczeka. Kiedy }ltlzit,t:it, gtltrlwi,

poprowadcie go kolejno od pokoju do pokoju, zalrritszitiilt, tltl kadego znich tak sa]no, jak robilicieto, kiedy wprtlwiltlz;tlit,it, grl prl
razpierwszy do domu. Wwczas pies naucry si, t, tlzit,lit,it,zt, srlll1
to ,,legowisko" oraz e to jeste nadal niekwt:stit)ll()wiltlylrl l)I,zy-

wdc.

Wprowadzanio nowsgo psa d0 rtadn

Czasem spotykam klientw, ktlrzy staraji; sir., trlzr,iilzitti lltkit,
problemy jak lk przed rozdzieleniem, wpr()wil(lnt jilt, tlrl tltltlttl ttrl
wego psa. Pomimo najlepszych intencji takil t,l(tykit tlttlt, llyc jirl<
wrzucenie zapalonej zapaI<t do baki z }lt,llzytti1. ,lr,r,li rrrlrsz tlrl
cmienia zdwoma psami, to przynajmnicj it,tlcrl z tlillr ;xlwittilrr
by zrwnowaony. Jelimasz wiksze stcltl, wszyslkir llrrv w llict,
wotnym stadzie musz by zrwnowaonc. W ltr lwi lr l zr l lt, l lt,l,gr l
psa do stada nie uda si, gdy wicej ni jcdclr 1lics llr,,rlrlr tlit,ztrlw
nowaony. Nawet jelitwoje stado skada si tylkrl z clcllir, (ll,ill il,(l
nego psa, wprowadzenie kolejne8o psa ]ltlwittttrt l,y(1 Hlltlillllll(,
przemylanym procesem, w ktrym brana jcsl 1xlrl tlwil,J.ll, |1l\\,lltl\t,il
ga i energia psa, nie wspominajc ju o twrlit,i llrcl,gll,
Pamitasz Scarlett, moj francusk llrllrlrll.r,,i' l\llitlrt /ll ,il)ll,I
pechowe dowiadczenie - bdc niezrwlttlwtrlltt;, zl rnlitlrt \\,l /ll{,l l
na do rwnie niezrwnowaonego stada w ttritlrn wlrtr,l,lllrr ]rlcrll,
pojawia si Scarlett, wszystkie psy w donltl wirlrllv ltllttlltllllllrlrv,r
ne ycie pozbawione granic, zasad i ogralticzt,ti, ,lrtlrtt r ;ll,rv ll,tl
si wszystkiego, a drugi by lkliwie agre ywlly i rr rr,r\,ll.rr /,llltlli)
sny. Nawet ludzie wtym domu byli niezrilwltrlwitt,ltl I tr|r,rh,r t,lllt
nowani. Scarlett to bardzo wraliwa stlt,zkit, ( lrl ttrtt ;xrr rttlit
nienlwnowon energi i jej reakcj byil t,lrr;i, wrrlkl, 1ttrll lrlt,t l,t
atakowania negatywnej energii. Bya take l tit l r lr ry l l l, l ll l l. l l l l / lt,
energiczrrym oraz najsilniejsrm psem w tltlIlttt, Nit |r,| lrlr,rr,/l;,l{,l(,,
wciciele bylibardzo ptzywtzanido pslw, kt/llr, |rr rl,| /l,lll.,| / lll
i

t l

t r

F(}ZDZLA,8. CZY NIE MOEMY Po PROSTU

ZAKLINACZPSW

mi mieszk i dlatego to one by uwaane zawaniejsze. Scarlett

bya nowyT n przybyszem i z tego powodu to j o wszystko obwiniano. Wacicielenie chcieli si zmieni i dlatego zabrem Scarlett
zte1o domu.
W podobny sposb jak dobierasz dla siebie psa, wybieraj rwnie towarzysza dlapsa, ktrego ju posiadasz. staraj si znale psy
o podobnej energii. Nie wybieraj psa o wyszej energii ni energia
twojego dotychczasowego ulubieca! Podobnie jak przy doborze par,
psy nie musz si ze sob we wszystkim zgadza, ale powinny mie
zbliony temperament. wikszoludzi w sytuacji, kiedy pojawia
si nowy pies, faworyzuje tego, ktry by wczeniej, To zacryna si
ju na samym pocztku, poniew w ludziach rodzi si poczucie
winy zato, e sprowadzili konkurencj do domu. Nie chc, eby pies

czu si zazdrosny. Czsto bierzemy za zazdrobardzo naturalny

proces derydowania o t}'rn, kto w zwierzcym stadzie jest bardziej
dominujcy, a komu bliej do roli poddanego. By moe psy dovadczajcze go,c o

je

st po dobne do nasz ej zazdr o ci, ale znacznie

powodem zazdroci
czciejto my piszemy scenariusz tej historii.
jest wyszy poziom energii lub energia wspzawodnictwa, ktra
dociera do psa zadowolonego z dotychczasowego stanu rzeczy, Jednak wielu wacicielinadal bdzie odczuwa niepokj, mylc:,,Te_
raz mj pies si na mnie zezoc.Nienawidzi mnie", Po czym
projektuj na zvierz jeszcze wicej negawnej energii, Kiedy relacje pomidzy psem a wacicielemsi pogarszaj, ludzie zabieraj
oba psy do psiego jasnowidza. Jasnowidz powie, e te psy to odwieczlri rywale, ktrzy nie dogadali si w poprzednim zyciu. Myli_
cie, eprzesadzam? To tylko agodniejsza wersja wielu historii, jakie
miaem okazj ussze od moich klientw!
Musisz traktowa oba psy na rwni - zpozycji spokojnie asertywnego prrwdry stada. Psy, ktre s zwyrmi czonkami stada,
niewalczze sob o pozycj numeT dwa i numer trzy, Powinny skoncentrowa swoj energi na podani:u za twoimi zasadami, grani-

cami i ograniczeniami. Jeeli jesteprawdziwym prryw'dc stada,

to psy nie maj innego wyboru ni zgodne wspisbrienie, Dwa psy

Wsprpnecowz

posusznej psychice bd mogy ibawi si ze sob w harmonii. Dwa dominujce charaktery bd si nawzajem prowokowa
i doprowadz ci do Tozpaczy.
W nielicznych prpadkach pozwalam na nieco wr. aniejsz
relacj dominujco poddacz pomidzy nowpn i star}T n psem.
Ostatnio nagraem odcinek do drugiej serii ryklu ,,ZaHinaczapsw"
i by on w caocipowicony lavestii sprowadzenia towarzysza d|a
psa, ktry ju mieszka w domu. Ten odcinek nosi ty,tu ,,Randka
w ciemno". Buford jest bardzo silnym, stabilnym, spokojnyT n, lecz
niezsocjalizowan}n bokserem. By on doskonaym kandydatem do
tego, eby otrzyma kogodo towarzystwa, jednak jego wacicielka
Bonita nie bya 1O0-procentow, spokojnie asertywn przewodniczk
stada. Cho bya to pani bardzo zrelaksowana, potrzebowaa wielu
wskazwek przed sprowadzeniem kolejnego psa do domu. Wiedziaem, e nie ma co liczy na to, e Bonita stanie si przewodniczk
stada dla dwch silnych psw. Pojechaem razem z ni do schroniska dla bokserw w Sun Valley w Kalifornii, aby pomc w znalezie,
niu parbrerki dla Buforda. Chocia Buford, bdc agodnym c*opem,
mg wspistrrie z wieloma rnymi psami, jednak przy wyborze
psa musiaem pamita o poziomie energii Bonity. Wybralimy Honey, malutk, przyjacielsk i niezvlykle spokojnie posfuszrr panienk
o macimlecznej czekolady. Kiedy przywielimyHoney do domu,
ponoliemBufordowi na natychmiastowe ustanowienie dominacji.
Powiedziaem te Bonicie, eby przez d,wa tygodnie powstr4,maa si
o

od okarwaniaucza. Bonita jestkobie kochajc psy, wic to zatllrnie byo dla niej potwornie trudne. ware jednak, e da lJufilrtlrlwi
przesftzert na to, aby to on sta si dominujcy w stosunktl tlrl sttl<i,
zanim Bonita nawizaaz ni relacj. W istocie Buford wykrltlitl zirrlit
nip. ktre zazwyczajpvypadaludziom - pokaza drugielrrtl 1lstl, i;llir,
zsady obowizuj wdomu. przez dwa pierwsze tygrltltrir. llrrlillrl

w swoim rr1wnowonym stanie umysfu by prawdtlptltlrlllltic rl u,ir,

le bardziej konselovenbry w postpowaniu ni Bonitir.
Kiedy wprowadza si nowego psa do dtltrttl, witltt, jlnl, zlll1,
wszystkie psy miay duo spacerw i wiczcri lizyt,zllvclr, klr'rlr, |r,r

w
ZAK]-INACZ PSW

cze przed spotkaniem obnl ich poziom energii. Powinny by spokojne i posuszne. Nawet jeliczujesz podenerwowanie przed spotkaniem nowego psa z twoim pupilkiem, musisz zrozumie, e nie
wolno ci okar,ywa strachu, napicia, nerwowoci czy niepewnoci
w obecnoci psw. Jeliokazabytakie emocje, ich spotkanie nie
byoby dla nich dobrym dowiadczeniem. Jeliczujesz, e spotkanie
wewntrz domu nie bdzie dobre dla ps6w, zrb to, co robi wiele
innych osb: pozrvi psom spotka si na neutralnym gruncie. Pod
koniec dnia zaprooba psy do siebie do domu.
Jelichcesz mie wicej psw w obejciu, upewnij si, e twj
pies nie jest sfrustrowany i nie wykazuje oaww agresji o podou
lkowym czy problemw zwizanych z dominacj i agresj. Jeli
moesz spotka si z inn;rmi psami, zaobserwuj, jak twj pies zachowuje si w rnych sytuacjach w stosunku do innych psw. To ci
pokae, nad jakimi obszarami zachowania twojego pupilka nale
popracowa, zanim na dobre sprowadzisz nowych przylaci1.

Cykl ycia psa:

starzenie si i mier
Kiedy przez wiele lat mieszkamy z psem, nie moemy unikn
widoku starzejcego si przyjaciela. Psy maj cykl zycia krtszy od
naszego, trwajry rednio 13 lat, podczas gdy redniacia fudzi
w Ameryce to 77 |at. Jelinie zaadoptujemy psa, gdy sami jestemy
w podesz\n wieku, najprawdopodobniej bdziemy widzie, jak zwierz doywa swoich lat. To moe by bardzo bolesny okres dla wielu
wacicielipsw, ale wierz, e jednym z powodw, dla ktrych zwierzta pojawiaj si w nas/Tn cia, jest przekazanie nam wiedzy
o t}rm, e starzenie si i miers czciNatury e c musimy
dowiadczy i zaakceptowa mierjako kolejn faz cyklu zycia.
Psy ciesz si yciem i nie maj nic przeciwko mierci.W rzeczywistociradz sobie ze mierci znacznie lepiej n ludzie. W tym wzgldzie powinnimy uzna je za naszych nauczycieli. Ich naturalna

RjZDZ| A

8.

CZy tlryr Ivrorry po

PROS, l,( l yyr 1,r'11 | rx

r fi

mdromoe nam pomc odnale pocieszrltle, hld} fut* *tt

z kruchocinaszego ludzkiego cia i nritlr,l,
Jelipies zachoruje - powiednny, e stwir.rtliltlllll tl B*l b
nie postrzega swojej choroby tak jak my. .lesl tlllll ill
FlHh l iHt
Iewamy na niego swj smutek oraz energi irlrlllv ffi lrHH mr
gdy na niego spojr4ny. Ale ta energia jedyn it, wylwnt ffiH *
rzcianegatywn aur. kiedy pies wraca od wt.lelyllt|*i a dBlffi
raka, wcale nie myli: ,,O mj Boe, zostatl rrri tylktl raig ffikF
zycia! Chciabpn pojecha do Chin!". Psy yir1 tt.mfirl|r lat h*t
wzgldu na to, czy maj raka, czy nie. Bez wzllrltt ll Hr 1*
lepe,czy nie. Bez wzgldu na to, cry s gtIclrt,, t,ry llln Ntelgfft
jak trudna i cika jest ich sytuacja, kadcgrl rllrln ;lr} *E *

waniechwili, teraz. ostafirio w Teksasie pr<lwittllll$lll rFtltllllFt

dla 350 osb. Obok mnie siedziaa suczka z lltlc|rt,tltt lu rcltffil
ska. Waniewykryto u niej raka, ale nie ptltr,lllllllytr,le t}Hkfi{s
sobie szczliwszego nvierzcia! Ludzie na sclltiltltrhllll n
fkafi dfi
siebie: ,,Ten pies ma raka. Biedactwo". Ale sukir rrir. ;ll,*e|lttlttfela rit
miwyrazami wspczucia. Spdzaa wspaniitlt, r,lrw]lp |e!r r
nowaona, spokojnie posuszna suka zaintercs()Willll llllt}}ltl $h|
czeniem. Od psw moemy si nauczy, jak t,t,ttl *vr le rrtal P}
cieszy si nim wnajdrobniejszych szczegac,.ll, krr|r,rr t|tt|B
Decyzja o upieniucierpicego psa jest jtltlllytlt x llil|lltldltlei
szychwynva, z jakimi mamy do cmienia.'Iil llillrlzrr rlrlrltlrla d
qa zale od twojego sumienia, wiary i osrlllislr.grl rwlrltt rs
zvierzciem. Jedna z moich klientek opisaa akl ;xlrlr.|lltrlwltl* dF
cyzji, mwic, e stao si to w chwili, gdy ,,zgrsly |rlt wrrvrl}lr
wiata"w jej nlierztku, pomimo e ono nadrl ylrr trxh|vr,ltelr
Najlepsrm pocieszeem w tej bolesnej sytuacji, kir.rlv rlll t,*y lllla
j9 odejdzie, bdzie przekonanie, e tw6j pies najllritu,rlrl;xlrllrllltll|
zN Reniej od ciebie. Smakowa kadchwil na tt j zir.llll. Nl+, rrtrl
lri za sob adnej niezaatwionej sprawy i niczcgrt ltir. rllrlwltl
Ludzie s jedynlninlierztami, ktre aktywnic lxl|r; rrltl l111|p1
ci, maj na jej punkcie obsesj, przeirywaj attlry, ir.rzr,,lt, itlltlllt
mier nastepi. Psy mog bardzo wiele nas nauczy(, w lr.| ltvr,lll

ZAKLINACZ PSW

w peni
Pies rje terejszoci,w danej chwili ,ptzezc czas, Pies
Ostatnie
Tak,
aob?
wykorzystuje kady dzie. Czy pies przebywa

badania dowiody, e wiele zwierzt przebywa aobpo swoich

zmach, rwaszczaczonkach rodziny, par0rerach lub innych osobz nich
nikach, z kt4.T ni by mocno rwizaneas, AIe dla wikszoci
do rwsmutek jest ty\ko faz, przezktirprzechodzi si na drodze
troch
nowagi. Jelina wolnoci umiera prrywdca, stado spdza
przejokres
trudny
czasu na opakiwaniu straty, a potem przechodzi

ciado nowej struktury stada. Nastpnie wszyscy ruszaj dalej,

doJak ju powiedziaem, pod wzgldem psychologiczn;rm psy
to po^Mochodzdo siebie znacznie szybciej ni ludzie - o ile im na
psq to
w
domu
Iimy. Jeeli zdechnie jeden z dwch mieszkajrych
psa jest
oc4rwicie ten drugi bdzie go opakiwa,Ale w naturze
powrt do rwnowagi, chyba e mu na to nie pozwolimy, To

."yit i

dalej,
my powstr,T nujemy go od tego, co dyktuje natura: nlszy
kiesytuacji,
jak
widziaem
wiele
p""i zycia. Bylibyciezdumieni,
y zdech jeden pies, a drugi, kt6ry zy da|ej, zacz nagle przejawia
wT11.wa
problemy, ktrych nie mia nigdy wczeniej, Taka rodzina
mnie i mwi: ,on nie moe sobie poradzi ze mierci winstona".
S
Rozgldam si po pokoju i wszdzie widz fotografie Winstona,
,,u*"t pamitki zpogrzebu i stojca na kominku :urna z prochami,
na pewno
Zasony zacignite. W domu ciemno i peno kurzu, Pies

nie zaaranowamieszkania w taki sposb, tam, kiedy Winston

mieodszed i otrzymuj odpowied: ,,Szemiesicy temu", Sze

siry! Dla psa szemiesiry to nieczno,Przebywa w depresji
maj
przeztakdugi czasu nie jest crymzgodnyT n z natlJrpsa, Psy
w ta_
naturaln tendencj do odzyskiwania rwnowagi i stabilizacji.
to ludzie zatrrymuj si na fazie smutku i nie

kich prrpadkach

wyj.Pies po prostu przechwyci ftagicznenergi oraz

^ogrniej
S
depresj emitowan przezwacicieli i zost ni przygnieciony,
aby przesta
to przypadki, w ktrych ludzie potrzebuj konsultacji,
Powinaoby,
z
wyjcia
prolektowa na psy wasn niezdolno do
zaj,
ni najpierw zaakceptowa wasne problemy, a potem si nimi

R)ZDZ|A8. Czy

NIE

MoEMy po pRoSTtl WSppRACoWA?

Mog takze opowiedzie o niezliczonej liczbie przypadkw w ktrych prrprowadzano nowego psa do domu zaraz po miercipo-

przedniego. Noovy pies ma zaspi tego, ktry odszed, W wielu

pr4rpadkach zaspczy pies by wprowadzany zbyt szybko, w okresie, gdy ludzie (a. czasem takze psy) wci byli w aobie. Jeliwprowadzisz zwierz do domu penego smutku, zapraszasz go do
rodowiska, w ktrym wystpuje Ylko mikka, saba energia - cakowicie negatywna. W domu aobnikw nie ma silnych przewodni-

kw stada.
W jednym z ostatrrich prrpadkw, z jakim miaem do cmienia, szczeniak doga zaczrzdzi caym domem i dewastowa ycie
ma, ony oraz jeszcze jednego psa w rodzinie. Szczeniak nie by
zwierzciem dominujcym od urodzenia, ale wyczu brak lidera
z chwil, gdy przekroczy pr6g domu. Cho jest to trudne, jednak
doradzam, eby powstrrma si i odczeka jakiczas po mierci
psa. Poczekajcie do momentu, gdy zasony zacznwpuszcza wiato i znowu zabrzmi miech. Wtedy znowrr bdziecie gotowi, aby
by przewodnikiem stada i stworzy zdrowy, zrwnowaony dom
dla waszego nowego psa.

w
RoZDZlA,9.

pelnione ycie psw i ludzi

ho by moe to cios w nadte ludzkie egrl, 1lt,ltwrlrt |r.xl l;rl<lt, e

mybardziej potrzebujemypswni ont' tliltt, ( irlyllv irrlrrl lrttlzie
zrriknli z powierzchni ziemi, psy potrafiyby 1lt,z.r,ll,wilr' |'rlslttcltltby genetycznych podpowiedzi i sformowafy slilrltt u, ;xlrlrllltly sposb, w jaki robi to ich krewni - wilki. Wrciylly tlrl ;x llr lrr,,tll i rrslirliy
terytoria. Nadal wychowywayby swoje szt,zr.ltltlk l. 1ll rrlrlllrrit. jak

Cesar razem z Daddym

obecnie. Mog}yby by nawet szczliwsze. l'sy ltlt. ;xllt rrlltl jl1 lrrdzi,
ebyuzyska rwnowag.W rzeczywistoci wigknlrli, l l,tlr lttrlci oraz
braku rwnowagi u psw domowych wyni klr z l t lt.l trt l t t l,t l l tyt,l l sytuai, cia w czterech cianach w tyrn now()(,z1.1llvltt, lttrlrlsllilrlttym
wiecie.
Pisaem wczeniej,e psy s z Plutont, it ltttlrlr. r liillttt,trlr. 'l'rafejsze byoby okrelenie, e psy s zZicnll, rt lttrlrlr, / l\lt}ilrl()su.
W takwielu kwestiach rznimy si od innyt:ll illrrl, klr ll r l lrll1,1 z ltami
t planet. Posiadamy moc racjonalizacji, z, (,zylll r,lllrl, lr; l;rl<t. sia

oszukiwania samych siebie. To wanier<lllilttv ;4rly tt, lllrrvlcczlrmy

zuerzta. Projektujemy na nie nasze wasltt. wyrrltllti clrl,t, ltlly samemu poczu si lepiej. Postpujc w taki slxlxirll, ltlr, Ivll,rl krz}rrdzimytezurierzta,ale jeszczebardziej odclitllllltv lq lrrl tt,tlttt,lrlrtego
wiata, w ktrym rj.

ROZDZIA9. SPENIONE YCIE PSW l LUDZT

saNajwyraniej zapomnielimy, e wci mamy dostp do tego

kulz
ludzie
*"go -iut, ktry zamieszkuj rwierzta, To dlatego
potrafi
tur pierwonrych na pustyniach, w grach, lasach i dunglach
do
jak
naleoni
my
od iokole zye w takich miejscach, Tak samo
zslierzc
gatunku homo sapiens, ale s w peni zestrojeni ze swoj
odwiecie
iutur. n*obu wiatach, Tutaj, wcyrvilizowanym
siebie
dzielilimy si od tego naturalnego wiata, okrelajcsamych
rozylisi
ktry
jako najw}ej rozwinity, 6v6tczy gatunek, Gatunek,
gdy
ju. Nuaa-"ubilu-y lepsz, najbardziej naturaln czsiebie,
inny
Zaden
dta korzycimajtkowych niszcrmy cae ekosystemy,
tak robi,
gatunek nie niszczyMatki Natury tak jak my, Tylko ludzie
naziemi,
Jednak bez wzgldu na to, jak bardzo spustosrmy
Jak mylisz,
sza zwierzca natura bdzie doprasza si spenienia,
dekorujemy
dlaczego sadzimy drzewa wzdl autostrad? Dlaczego

ciany-naszychdomwobrazamiprzedstawiajcymikrajobrazy?
na balkoNawet najmniejsze mieszkania w centrum miasta maj
nachioknachskrzynkizkwiatami.Wydajemycaoroczneoszczdjeziorem
noci tylko po to, e s pdzitydzie wakacji nad oceanem,
z Matk
czy wgrach. Dzieje si tak, poniew nie majc zvlizku
zimny,
by
si
Natur, czujemy si wyizolowani, Nasz wiatwydaje

Czujemy si niezrwnowaeni, Wewnfiz umieramy,

W Ameryce oraz niektrych krajach na wieciepsy oraz inne
zwierzta mieszkajce w domach pomagaj nam nawirywa
si
cznoz Matk Natur. Kiedy ucowieczamy psy, odcinamy
tej lekcji
od najwaniejszej lekcji, jakiej maj nam udzieli, Temat
zvierzze
brzmi: ,W jaki sposb dowiadcza wiata, korzystajc
cych instgrktw?". Jak peni ycia, chwila po chwili,
oboKiedy bierzemy psy do naszych domw, spoczywa na nas
czemrr mog
wizek zaspokajania ich instynktownych potrzeb, dziki
nie
osign rwnowag. Psy nie rwracajuwagi nar6ne sztuczki,
jakim mieszmaj dla nichznaczenianagrody, nie obchodzi ich to, w
tzeczy", na
inne
ani czy masz prac, Dla nich wne s

kasz domu
miprzykad solidarno stada... rwizek zptrywdc, kiedy stado
znajpies
t,wj
JeIi
s*j". .badanie nowego wiata..,radochwili,

267

dzie spenienie - dziki wiczeniom, dyscyplinie i czuoci,w takiej

waniekolejnoci - to chbrie i z radocizwrlci ci to, co od ciebie
otrrq. Bdziesz wiadkiem cudu polegajcego na tym, e dwa
rne gatunki komunikuj si ze sob oraz rvorz zwizek, kt6ry
nawet trudno jest sobie wobrazi. Osigniesz taki rodzaj gbokiego
niry,kll z psem, o jakim zawsze marzye.
Mam szczernadziej, e dziI<l tej ksice bdziecie mogli odna|e punkt wyjciado poszukiwa lepszej, zdrowszej relacji z wa-

s,rni psami.

Na pustej poudniowokalifornijskiej play zaczyna blaknq zo-

te

uiatomagicznej godziny. Wskakuj w rodek nieuielkiej fali

z caej sty rzucam tenisowq pieczk. Z odglosami radoci rzuca

si za niq cae stado psu. Kady z nich chce by tym, ktry mi jq

przyniesie. Jednak nigdy nie walczq ze sobq o pik, Kad, kto zna si
na psach, lnie, e to cud - ale ja jestem dobrym przywdcq, a oni
posusznymi czonkami stada. Zasady sq jasne i kady ich przestrzega. Tym razem uJywu)a trjnony pitbull Carlitos, to nagroda
za jego determinacj. Inne psy go obszczekujq, ale zwycizca upuszcza ociekajqcq wodq pieczk i patrzy na mnie z najuryszq bogociquoczach. Gaszcz go po glowie, a potem odwracam si i znouu
rzucam. Psy przeskakujq fale. Przez chlnil odczuwam to samo co
one: zimne, sone morze na skrze, Ssiqce nadbrzenych zapachu

nozdrzach, kojqcy szumfalu uszach. Czuj czystq radotej ulotnej

chwili i jestem za to udziczny moim psom. Jestem imudziczny za

us

wszystka

Czennone soce dotykakrawdztqPacyfiku, a m ulnt<:rny skalistq ctekqdo samochodu. Jestemywyczerpani, ul.c szczlhlsi.

Dzizl: noql lnszystkie psy w Centrum bdq spa kutltillutym snem.

Ja runie pidobrze, wiedzqc, e pomoglem im si spctni w yciu
- tak jak tm udao st spraui, e ja yj penit1 yciu.

Gt{) AHU

CEsAnA

1. ENERGIA SPOKOJNIE ASERTY\INA

,lcst to energia, ktr emanujesz, aby pokaza swojemu psu,

c jeste asertywnym i spokojn;T n przewodnikiem stada. Aserlywny nie znaczy rozgniewany czy agresy\ny. Spokojnie aserlywny oznacza za-wsze wspczujry, ale kontrolujcy.

e
]lja,

d-/|t
w ,&

':1:'
|::,,.

{!]

]ll'
'

'i

]t]

.e!&tr #*l

.ffi

,,W'
'Mi

2. ENERGIA SPOKOJNIE POSUSZNA

W prryrodzie jest to energia cechujca psa bdcego zwykrn

t,zonkiem stada i z tego powodu jest idealna dla psa cego
lilzem z|udrrLi w domu. Oznaki energii spokojnie posfusznej
trl zrelaksowana postawa, uszy pooone po sobie i niema] inst}T rktowne reagowanie na polecenia prrywdq stada.

3. WICZENIA, DYSCrPLINA I OKAZYWANIE

WTAKIEJ KOLEJNOCI!

'|'o

USZU,.

trzy skadniki potrzebne do wychowania szczliwego,zr6w-

rrowonego psa. Wikszowacicielipsw okazuje jedynie

rrczucia lub nie zapewnia tych trzech koniecznych skadnikw
w poprawnej kolejnoci.
r) wiczenia - to spacer z psem co najmniej godzin dziennie
iwe waciwysposb.
h) scyplina - to wytyczenie zasad, granic iograniczebez
stosowania przemocy,

264

GI.OSAzuUSZ CEZARA

ZAKLINACZ PSW

4. OKAZ-YWANIEUCZU

To nagroda,

ja dajemy

lry,

'fo z kolei moe powodowa agresj, lk, strach, obsesje

lrrll fobie, ktre nazywam problemami.

nas/rn psom, atake sobit. slttttylll1

ale tylko wwczas, gdy pies bdzie si znajdowrl w;lelllfl

spokojnie posusznym.

8. RV/NO\,VAGA

'/,rwnowonypies znajduje siw takimstanie, do jakiego stworlya go Ma&a Natura. Jest spokojnie posusznl.m czonkiem
stirtla, ktry spenia si fizyczlrie poprzez vczea, psychiczlric - dziki zasadom, granicom i ograniczeniom, zaemocjorrlrlnie - dziki czuociomokarwangn przez waciciela.

5, DOSKONALEME SPACERU

Dla psa spacer jest niezmiernie wanym rytuaenr. 'l'rzt.lln ln

niego chodzi co najmniej dwa razy dziennie, za kittlytlt l,
zemprzez co najmniej trzydzieci - czterdziecitnilttll, tl,llrl
czemu zarwno umys, jak i ciao psa bd wicztltlt,. Wrl*lte
jest take, eby wacicielpodczas spaceru zachowywlrl 1ll*y
cj lidera. Oznacza to, e pies idzie obok waciciclirlrllll r
nim i nie wybiega do przodu. Jelito pies wyprowadzit r,rhl
wieka na space uwaa siebie za przewodnika stadlt, lt crhl
wiek nie ma nad nim kontroli.

6.

ZASADY GRANICE

9. TRESURA

PSA

lwarunkowanie psa na komendy czowieka, takie jak: siad,

ztlsLa, choM, do nogi. Ja si tym nie zajmuj.
l

10. REHABILITACIA PSA

'/ym si waniezajmuj: pomagam psom z problemami po-

wrlci do zrwnowaonego, spokojnie posusznego stanu.

('zasem moe to wyglda, jukby- natychmiast naprawi psa,
irlc jak ju powiedziaem: ,,Pies nie jest urzdzeniem, ktre
ttttlna odda do naprawy".Trwarehabilitacja psa jest moliwa wycznie wtedy, kiedy mamy do cmienia ze spokojlym, asertywn}Tn, stabilnyrn i konsekwenfirym wacicielem.

OGRANICZENIA

a) Pies musi wiedzie, e przewodnik stadawyranit, rlklr.ll

zasady, granice i ograniczenia, ktre docz citl lllrwml

wewtlffz,jak i na zewntrz domu.
b) Gniew, agresja czy przemoc wobec psa nie zrobi1 z t,iclllr,
prrywidcy stada. Gniewny i agresyrrny lider nie ma lt;ttl s,,lt,;

kontroli. Energia spokojnie aseryna i codziennt, slxl|tttl

postawa przyrvdcy pozwol ci atwiej ustali regu}y.

11. NoS,

ocn,IJsZY... WTI KoLEJNocI!

|)rz.ypominam wacicielompsq e te zwierzta

ffiw zllsi, wykokomunikuj

my.
Ludzie
ni
1lenie inn;rm wiecie
rzystujc przede wszystkim uszy, nastpnie oczy i na kocu
rlos. Psy zacrynaj od nosa, potem uirywaj oczu i na koniec
uszu. Pozrvalajc psu dowiadczynaszego zapachu, zantim
wejdziemy z nim w kontakt wzrokowy lub do niego przemmy, szybko zyskujemy jego zaufanie.

7. PROBLEMY

Jeeli pies nie ufa swojemu wacicielowii nie uwatgrl r,r

stabilnego pr4rwdc, Eaci jasnoco do podziau rl w sl,r
dzie. Pies, ktry nie wie, kto dowodzi, obawia si, e sLttlrl ltir
przebrva i dlatego usiuje wypeni luk, obj brakujt,i1 rnl,;
prrywidcy, czsto zachowujc si w sposb nieprzewitlyw,rl

ZAKLIN\CZPSW
1

2. U CZOV,IE CZANIE PSA

Wielu wacicielipopenia bd polegaj q na tym, e traktuj

psy jak dzieci. Doradzam ludziom, eby sprbowa|i patze
na wiat oczami psa. Pikne ubranka, smaczne psie jedzonko
i posesje milionerw nie dadzpsu szczcia. Regularne wiczeria, silny, stabilny prrywldca stada oraz zasuone pieszczoty sprawi, e pies bdzie spokojny izrwnowaony,

DIALUDZI
Kiedy jestem wTywany do prary zauwaam, e zdariemlicznych wacicielito ich pies stanowi problem. Staram si pomc ludziom w zrozumieniu, e to zachowanie ludzi ma
potny \p}v na psa i oferuj rozwizania, dziki ktry.m
mog przeszkoli siebie, aby sta si spokojnie asewn;ni
przewodnikami stada.
13. TRENING

KslzKl PIIIE0ANE Il0 PRZEIZYTANIA

Abrantes Roger, Dog Language: An Encyclopedia of Dog Behauiot;

Wenatchee, WA: Wakan Tanka Publishers, 1997.
American Kennel Club, The Complete DogBook,l9th edition, New
York Wiley Publications, 1998.
Bekoff Mark, Mindin g Animals : Aus ar ene ss, E motion and H e art, New
York: Oxford University Press, 2002.
Dibra Bash, Elizabeth Randolph, Kitty Brown, Your Dream Dog
AGuide to Choosing the Right Breed for You, New York: New
American Library 2OO3.
Fogle Bruce, D\M, MRCVS, The Dog's Mind: Understandtng Your
Dog's Behauio4 New York: Howell Book House, 1990.
Hauser Marc D., Wild Minds: Wat Animals Really lhin New
York: Henry Holt and Company, 2000.
Irvine Leslie, If You Tcme Me: Understanding Our Connection uith
Animals, Philadelphia: Temple University Press, 2004.
McConnell Patricia B., Ph.D., The Other End of the leash: Why We
DoWatWe Do Around Dogs, NewYork: Ballantine Books, 2OO2.
Monks of New Skete, Holn to Be Your Dog's Best Friend, New York:
Little, Brown and Company, 2002.
Scott John Paul, John L Fuller, Genettcs rud the Socigl Behauior of
the Dog The Classic Study, Chicago: University of Chicago Press,
1965.
Whitney Leon F., DVM, DogPsychologl: The Basjcs of DogTraining
New York Howell Book House,797I,1,964

ZAKLINACZPSW

P.O. Box

34l72l/Los Angeles, CA9OO34-t727

310-636-91 15
wwwmuchlove.org

PtltsKlE 0RffANIzAcJE,
D0 KTRY0H M()NA l ulvntft 0 P(|MO0:

NorCal Boxer Rescue

2540 Re'is
CA 95616
3;-v2e;/13il:
wwwncbr.org
Second Chance at Love Humane Society
,,Rescue, Rehabilitation, Placement"

Cheri Lucas
P.O, Box 396 / Templeton,

CA 93465

805-434-3982

www. s econdchancelove. org

P.O.

SK9 Scottish Terrier Rescue

Box 21304 / Columbus, OH 4322I
614-45I-77Bo

Towarzystwo Opieki nadZwierztami w Polsce

ul. Noakowskiego 4, 00-666 Warszawa, www.toz.pl
Oglnopolskie Towarzystwo Ochrony Zwierut - OTOZ Animals
ul. witolaska 47l16, B1-391 Gdlmia, wwwotoz.pl
Fundacja Alarmowy Fundusz Nadziei naycie
ul. Jagie 5/l9,14-700 Ostrda, wwwafir.pl

Fundacja dla Zverzt Animalia

wwwfidz-animalia.pl
Fundacja DOGTOR
wwwfundacjadogtor.org

www.zarons dogforum. com

Fundacja Opieki nad Zwierztami CANIS

The Society for The Prwcntionrcf Cruelty to Animals

Fundacja na Rzecz Bezdomnych Zwierzt PRZYTUL PSIKA

ul. Perzycka 1 6, 60- 1 82 P ozna, wwwfundacja.prtulisko.com

Staten Island Council for Animal Welfare, Inc.

Fundacja Niechciane iZapomniane - SOS dlaZwierzt

,,Share in Caring for Animal Waifs"

P.O. Box

2068lHowell, MI 48844-2068
www.wsgenetics.org

www.canis.org.pl

www.nie chcianezapomniane. org

ODWIED TAI<ZE STRoNY:

www.psyimy,pl

International Association of Canine Professionals (IACP)

P.O. Box 560156/Montverde, FL 34756-0756

www.przygarnij.pl
wwwadopcje.org

407-469-2008

www. przygarn iljmvieruaka.pl

www.dogpro.org

www.proanimals.org
wwwbezdomnepsy.pl

SBN 978_83_6247 6-02-2

]|il!!]J[|l[ilLililill|