Professional Documents
Culture Documents
UKSW
11(2013)2
DOMINIKA DZWONKOWSKA
Instytut Ekologii i Bioetyki, UKSW, Warszawa
SUMMARY
Climate change and sustainable development the ethical
dimension
Tourism is one of the fastest developing sectors of the economy and
one of the sectors extremely vulnerable to climate change. As all tourism destinations rely on their unique natural or cultural values, any
changes in climate and an increase in extreme climate events impact on
the industry more than the other economic sectors. The article presents
the relationship between climate change and tourism, focusing on the
ethical dimension of sustainable tourism. The aim of the article is to
present the moral questions on sustainability in tourism in the context
of climate change. It focuses on environmental values and presents its
role in the context of sustainable tourism development.
Artyku jest rozbudowan i uaktualnion wersj artykuu Zmiany klimatu a zrwnowaona turystyka (Wybraniec profesjonalny kwartalnik radnego (2013)1, ss.
42-46).
65
Dominika Dzwonkowska
Wstp
Turystyka jest sektorem gospodarki, ktry jest powizany sieci zalenoci ze rodowiskiem naturalnym. Z jednej strony kada atrakcja
turystyczna opiera si na wykorzystaniu wyjtkowych walorw rodowiskowych bd kulturowych, z drugiej jednak strony dopuszczenie
nadmiernego ruchu turystycznego w obszarach cennych przyrodniczo
prowadzi do nieuchronnej ich degradacji i zniszczenia. Std w turystyce w sposb szczeglny pojawia si pytanie jak zabezpieczy posiadane
zasoby oraz zapewni ich trwao i moliwo korzystania z nich jak
najduej. Jednym ze scenariuszy dziaa majcych na celu zapewnienie
dugotrwaego i rozsdnego korzystania z zasobw jest implementacja
zasady zrwnowaonego rozwoju do turystyki. Zasada zrwnowaonego rozwoju uwzgldnia nie tylko rozwj ekonomiczny, ale take poszanowanie dbr rodowiska naturalnego i trosk o zabezpieczenie interesw spoecznych. W taki sposb sektor turystyczny stara si dy do
rozwoju uwzgldniajc nie tylko rachunek ekonomiczny, ale rwnie
aspekt rodowiskowy i spoeczny.
Wprowadzanie zasady zrwnowaonego rozwoju jako doktryny ekonomicznej wynika z dostrzeenia zagroe stwarzanych przez obecne
podejcie do rozwoju gospodarczego. Wykadniczy wzrost populacji
izwizane z tym coraz wiksze zuywanie zasobw stwarza zagroenie
dla ekosystemu ziemskiego tym samym stajc si niebezpiecznym nie
tylko dla rodowiska przyrodniczego, ale i dla zdrowia oraz przyszego
istnienia populacji ludzkiej. Prby implementacji zasady zrwnowaonego rozwoju wynikaj nie tylko z racjonalnej analizy stanu naszego
rodowiska. Jest to przede wszystkim prba wykorzystania narzdzi
ekonomicznych, prawnych i politycznych do rozwizywania problemw spoecznych, gospodarczych oraz rodowiskowych zarwno
wskali regionalnej, narodowej jak i globalnej.
W niniejszym artykule zostaa podjta prba analizy wpywu zmian
klimatu na rozwj turystyki. Temat ten jest bardzo obszerny i zaczyna
by coraz szerzej dyskutowany w specjalistycznej literaturze naukowej,
66
wiatowa Organizacja Turystyki (ang. United Nations World Tourism Organization UNWTO) powstaa w 1975 roku, obecnie zrzeszonych jest w niej 155
pastw. UNWTO jest agend ONZ odpowiadajc za promowanie odpowiedzialnego i zgodnego z zasadami zrwnowaonego rozwoju turyzmu. Jako wiodca organizacja turystyczna promuje rozwj turystyki zapewniajcy wzrost ekonomiczny, rozwj spoeczny oraz trwao zasobw przyrodniczych.
67
Dominika Dzwonkowska
68
69
Dominika Dzwonkowska
70
71
Dominika Dzwonkowska
Obok wspomnianych zagroe istotne znaczenie ma take rosnca urbanizacja obszarw atrakcyjnych turystycznie. Rozwj turystyki
stymuluje rozwj infrastruktury i budownictwa w miejscach atrakcji
turystycznych. W zwizku z tym wzrasta tam antropopresja na rodowisko naturalne, na przykad w postaci urbanizacji terenw o wysokich
walorach przyrodniczych, zwikszonego zuycia wody i produkcji odpadw, fragmentacji siedlisk oraz utraty biornorodnoci. Te i inne
zagroenia wynikajce z racji postpujcych zmian klimatu i rozwoju
turystyki staj si przyczyn rozwijania bada w zakresie klimatologii turystyki (ang. tourism climatology) (de Freitas 2003). Klimat jest
jednym z zasobw w oparciu, o ktre prowadzona jest dziaalno turystyczna i wszelkie zmiany w tym zakresie, zarwno w postaci ekstremalnych zjawisk pogodowych jak i stopniowego zmieniania si klimatu, maj wpyw na walory danej atrakcji turystycznej. Std wzorem innych dyscyplin, dla ktrych zmiany klimatu mog stanowi zagroenie
rwnie badacze turystyki podjli analizy w tym zakresie. Szczeglnym
zagroeniem dla turystyki s ekstremalne zjawiska pogodowe i katastrofy naturalne. Niemniej zmiany klimatu w turystyce mog by odczuwane w 3 aspektach, w sferze estetycznej, fizycznej i termalnej. De
Freitas przyblia przykady, znaczenie i wpyw poszczeglnych zjawisk
klimatycznych wystpujcych w turystyce:
Obszar klimatu
:S\Z
Znaczenie
(VWHW\F]QH
QDVRQHF]QLHQLH
]DFKPXU]HQLH
ZLGRF]QR
GXJRGQLD
MDNRGRZLDGF]HQLD
]DGRZROHQLHDWUDNF\MQRPLHMVFD
MDNRGRZLDGF]HQLD
]DGRZROHQLHDWUDNF\MQRPLHMVFD
LORJRG]LQ]GRVWSHPGRZLDWD
VRQHF]QHJR
NRPIRUW
)L]\F]QH
ZLDWU
UR]GUDQLHQLH
GHV]F]
UR]GUDQLHQLHXURN
72
SRUZDQHSU]H]ZLDWUU]HF]\SLDVHN
NXU]
PRNQLFLHPQLHMV]DZLGRF]QR
L]DGRZROHQLH
QLHJ
VSRUW\]LPRZH
DNW\ZQR
ld
QLHEH]SLHF]HVWZR
VXURZHZDUXQNL
DWPRVIHU\F]QH
UR]GUDQLHQLH
ZV]\VWNLHZ\PLHQLRQHSRZ\HM
QLHEH]SLHF]HVWZR
UR]GUDQLHQLH
]GURZLHGREURVWDQ]\F]Q\DOHUJLH
QLHEH]SLHF]HVWZR
QLHEH]SLHF]HVWZR
]GURZLHRSDOHQL]QDSRSDU]HQLD
DWUDNF\MQR
VRQHF]QH
Termalne
MDNRSRZLHWU]D
SURPLHQLRZDQLH
XOWUDROHWRZH
SRF]RQH
RGG]LD\ZDQLH
NRPIRUWWHUPDOQ\
WHPSHUDWXU\
SRZLHWU]DZLDWUX
SURPLHQLRZDQLD
VRQHF]QHJR
WHUDSHXW\F]Q\
ZLOJRWQRFL
Z]PDFQLDMF\
SURPLHQLRZDQLH
GXJRIDORZH
XG]LDZVSRUWDFKDNW\ZQRFL
XV]NRG]HQLH]GURZLD]QLV]F]HQLH
ZDVQRFL
VWUHVURGRZLVNRZ\QDSLFLH
]MRORJLF]QHKLSRWHUPLDKLSHUWHUPLD
ZDUXQNLGRUHNRQZDOHVFHQFML
Dominika Dzwonkowska
74
75
Dominika Dzwonkowska
76
77
Dominika Dzwonkowska
78
79
Dominika Dzwonkowska
80
81
Dominika Dzwonkowska
82
Pojawia si jednak pytanie, czy ten etyczny wymiar zrwnowaonej turystyki jest wyrazem dostrzegania moralnych zobowiza czy
tylko etyczn opakowaniem tradycyjnych usug i produktw, a przez
to sprytn strategi marketingow. Etyczna otoczka nie musi wcale
wiza si z wysok wiadomoci organizatorw tej formy wypoczynku, a moe niekiedy by przykadem wysokiego poziomu motywacji
do zdobycia zysku nawet kosztem wprowadzania w bd turystw
(Dzwonkowska 2011: 36). Obserwacja atrakcji turystycznych i systemowa ocena prowadzonej przez nie dziaalnoci doprowadzia do zdemaskowania wielu niechlubnych przypadkw, w ktrych etyczno
usug turystycznych ograniczaa si tylko do nazwy okrelajcej je jako
takie. Jednak warto podkrela, e jest rwnie wiele przykadw, gdzie
program etycznej turystyki jest realizowany i gdzie przynosi nie tylko
korzyci finansowe. Jak zauwaa Fleckenstein bycie etycznym to dobry
interes poniewa bycie etycznym powiksza zyski firmy, wydajno
zarzdu, poprawia wizerunek publiczny i relacje midzy pracownikami (Fleckenstein, Huebsch 1999: 137). Std zmiana w tym sektorze jest
nie tylko konieczna ze wzgldu na ryzyko zniszczenia rodowiska przez
tradycyjn turystyk czy zachodzce zmiany klimatu, ale take pojawia
si jako szansa na poprawienie jakoci usug i pracy w tym sektorze.
Zakoczenie
Holistyczny rozwj czowieka zakada rwnowaenie aktywnoci
w sferze pracy zawodowej jak i w sferze waciwie pojtej rekreacji.
Obecnie turystyka jest jedn z najatrakcyjniejszych form spdzania
czasu wolnego i oferuje szereg moliwoci spdzenia wolnego czasu
w sposb atrakcyjny i przyjemny, a nawet stwarza moliwo czenia
odpoczynku ze zdobywaniem nowej interesujcej poznawczo wiedzy3.
Jednak turystyka i podrowanie nie powinno by traktowane jako
3
Na rynku usug turystycznych pojawia si duo ofert skierowanych do osb zainteresowanych poszerzaniem swojej wiedzy, np. szlaki literackie zachcajce do
podrowania ladami znanych poetw czy pisarzy (np. szlak Agaty Christie) bd
ladami bohaterw literackich (np. szlak Don Kichota czy Wokulskiego).
83
Dominika Dzwonkowska
84
Witryny internetowe:
(Web-01) Bacon F., The New Organon, <http://www.constitution.org/bacon/nov_org.
htm>, dostp: 15.12.2011.
(Web-02) Hardin G., The tragedy of the commons, <http://www.sciencemag.org/content/162/3859/1243.full>, dostp: 12.01.2011.
85
Dominika Dzwonkowska
(Web-03) Sustainable Development of Tourism, <http://www.unwto.org/sdt/mission/
en/mission.php?op=1, dostp: 10.12.2010.
(Web-04) http://www2.unwto.org/, dostp: 04.02.2013.
(Web-05) Globalny kodeks etyki w turystyce, <http://www.umww.pl/pub/uploaddocs/
biura-podrozy-globalny-kodeks-etyki.1346222157.pdf>, dostp: 11.02.2013.
(Web-06) Global Code of Ethics for Tourism, <http://ethics.unwto.org/en/content/global-code-ethics-tourism>, dostp: 11.02.2013.
(Web-07) Solarna Szczawnica, <http://www.globenergia.pl/kolektory-s%C5%82oneczne/item/2086-solarna-szczawnica.html>, dostp: 18.03.2013.
(Web-08) <http://www.eko.org.pl/klimat/index_dzialania.php?dzial=4&kat=11&art=13>,
dostp: 18.03.2013.
(Web-09) <http://ecohotelpolska.blogspot.com/2009/07/hotele-ekologiczne.html>, dostp: 18.03.2013.
(Web-10) <http://www.bieszczadypttk.pl/inwestycje-w-obiektach.html>, dostp: 18.03.2013.
86