Szanowni Pastwo,

Podstawowym warunkiem powszechnego dostpu do zasobw sieci Internetowej, szybkiej

wymiany informacji i jej sprawnego przetwarzania oraz korzystania z usug wiadczonych drog
elektroniczn jest istnienie rozwinitej infrastruktury telekomunikacyjnej, ktra w ostatnich latach staa
si standardem w krajach wysoko rozwinitych. Stosownie do zapisw Europejskiej Agendy Cyfrowej,
do 2020 r. wszyscy obywatele pastw czonkowskich Unii Europejskiej powinni posiada dostp
do szybkiego Internetu, tj. o przepustowoci przekraczajcej 30 Mb/s, a co najmniej poowa
gospodarstw domowych do tzw. bardzo szybkiego Internetu, gwarantujcego przepustowo powyej
100 Mb/s.
Ju w 2007 r. szerokopasmowym dostpem do sieci internetowej dysponowao ok. 40%
mieszkacw Unii Europejskiej oraz ponad 75% przedsibiorstw. Ze wzgldu na znaczne opnienie
Polski w stosunku do innych krajw Wsplnoty, Unia Europejska postanowia wspomc rozwj
infrastruktury telekomunikacyjnej w Polsce i na ten cel przeznaczya znaczne rodki w perspektywie
finansowej 2007-2013. Przedsiwzicia dotyczce budowy infrastruktury szerokopasmowego dostpu
do Internetu oraz rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce zostay objte regionalnymi
programami operacyjnymi, Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej oraz Programem
Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka. Projekty dofinansowane w ramach tych programw
realizowane mog by jednak tylko do koca 2015 r. W perspektywie 2014-2020 w dalszym
cigu realizowane bd inwestycje zwizane z rozbudow sieci telekomunikacyjnych, jednak ju tylko
w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.
Ze wzgldu na to, e rozwj sieci szerokopasmowych zapewniajcych powszechny
i niepowodujcy ogranicze dostp do Internetu i usug teleinformatycznych jest niezwykle istotny
z punktu widzenia rozwoju spoeczno-gospodarczego naszego kraju, zagadnienia te byy przedmiotem
szczeglnego zainteresowania Najwyszej Izby Kontroli. Ich efektem jest m.in. niniejsza Informacja
o wynikach kontroli, ktr Pastwu przekazuj.

Krzysztof Kwiatkowski
Prezes Najwyszej Izby Kontroli

Spis treci

1.

Zaoenia kontroli ........................................................................................................................... 6

2.

Podsumowanie wynikw kontroli ................................................................................................. 8

2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci.................................................................................. 8
2.2. Uwagi kocowe i wnioski ......................................................................................................... 10

3.

Waniejsze wyniki kontroli .......................................................................................................... 12

3.1.
3.1.1.

Dziaania administracji w celu zapewnienia szerokopasmowego dostpu do Internetu ..... 12

Dziaania Ministra Infrastruktury i Rozwoju penicego funkcj Instytucji Zarzdzajcej

PO RPW i PO IG oraz Koordynujcej RPO ................................................................................... 13

3.1.2.

Dziaania podmiotw penicych funkcj Instytucji Poredniczcej PO RPW i PO IG .... 16

3.1.3.

Dziaania Zarzdw Wojewdztw, jako Instytucji Zarzdzajcych RPO, na rzecz budowy

sieci szerokopasmowych ............................................................................................................... 18

3.2.

4.

Rezultaty inwestycji dotyczcych budowy sieci szerokopasmowych.................................. 21

3.2.1.

Sieci szkieletowo-dystrybucyjne ..................................................................................... 23

3.2.2.

Sieci dostpowe ............................................................................................................. 29

Informacje dodatkowe ................................................................................................................. 36

4.1.

Przygotowanie kontroli ....................................................................................................... 36

4.2.

Postpowanie pokontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli ............................. 36

4.3.

Finansowe rezultaty kontroli ............................................................................................... 39

ZACZNIKI ......................................................................................................................................... 40

Wykaz stosowanych skrtw i poj:

Sie szerokopasmowa

Zgodnie z definicj okrelon w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia

7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych
jest to sie telekomunikacyjna suca do zapewnienia
szerokopasmowego dostpu do Internetu; dostp okrela si jako
szerokopasmowy, jeeli wydajno cza nie jest czynnikiem
ograniczajcym moliwo uruchomienia aplikacji dostpnych w sieci

Sie szkieletowa

Sie, ktrej zadaniem jest zapewnienie optymalnej transmisji danych

midzy lokalizacjami (np. pomidzy sieciami dystrybucyjnymi), sie
czca ze sob wzy szkieletowe

Sie dystrybucyjna

Sie czca ze sob wzy dystrybucyjne na obszarze obsugiwanym

przez jeden wze szkieletowy; poredniczy w wymianie ruchu midzy
sieciami dostpowymi, a sieci szkieletow

Sie dostpowa

Sie, ktrej zadaniem jest zapewnienie uytkownikom dostpu

do usugi i sieci, a take przenoszenie usug telekomunikacyjnych
midzy wzem usugowym a urzdzeniem abonenckim

Ostatnia mila

Odcinek pomidzy wzem

a uytkownikiem kocowym

Regionalna Sie Szerokopasmowa

Zgodnie z definicj przyjt w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 maja

2010 r. o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych jest to
sie szerokopasmowa lub infrastruktura telekomunikacyjna
realizowana przez jednostki samorzdu terytorialnego, porozumienie,
zwizek lub stowarzyszenie jednostek samorzdu terytorialnego,
porozumienie komunalne, spk kapitaow lub spdzielni
z udziaem jednostki samorzdu terytorialnego, koncesjobiorc
w rozumieniu ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty
budowlane lub usugi albo przez partnera prywatnego w rozumieniu
ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym
w ramach programw operacyjnych

NGA

Next Generation Access - sie dostpowa nastpnej generacji

SSPW

Sie Szerokopasmowa Polski Wschodniej

NSRO

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

EFRR

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

RPO

Regionalny Program Operacyjny

PO IG

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

PO RPW

Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej

PARP

Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci w Warszawie

Ustawa o NIK

Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyszej Izbie Kontroli

(Dz. U. z 2012 r., poz. 82 ze zm.)

sieci

szkieletowo-dystrybucyjnej

1. Zaoenia kontroli
Tematy kontroli
Informacja zawiera wyniki kontroli:
- P/14/098 Realizacja projektw budowy sieci szerokopasmowych dofinansowanych ze rodkw Unii
Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej oraz Regionalnych
Programw Operacyjnych, koordynowanej przez Delegatur w Olsztynie,
- P/14/116 Dziaania organw administracji publicznej podejmowane w celu zapewnienia dostpu
do Internetu szerokopasmowego kontrola sprawdzajca, koordynowanej przez Delegatur
w Warszawie,
- R/14/001/LOL Realizacja wybranych projektw budowy sieci szerokopasmowych, dofinansowanych
ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury
2007-2013, przeprowadzonej przez Delegatur w Olsztynie.
Cele kontroli
Celem ww. kontroli bya ocena dziaa podejmowanych na rzecz budowy infrastruktury
szerokopasmowego Internetu. Poddano jej w szczeglnoci:
- dziaania Ministra Infrastruktury i Rozwoju oraz Ministra Administracji i Cyfryzacji w zakresie
budowy sieci Internetu szerokopasmowego oraz realizacji wnioskw po kontroli NIK nr P/11/169,
- dziaania majce na celu realizacj przez samorzdy wojewdztw projektw budowy sieci
szkieletowo-dystrybucyjnych,
- rzetelno i skuteczno sprawowania przez instytucje zarzdzajce nadzoru nad beneficjentami
realizujcymi projekty budowy sieci szerokopasmowych,
- rezultaty uzyskane w wyniku realizacji przez beneficjentw projektw budowy sieci
szerokopasmowych.
Okres objty kontrolami
Kontrolami objto okres od 1 stycznia 2010 r. do 31 stycznia 2015 r., a take dziaania
podejmowane w okresie wczeniejszym, o ile miay bezporedni wpyw na zjawiska bdce
przedmiotem kontroli.
Organizacja kontroli
Kontrola P/14/098 koordynowana przez Delegatur NIK w Olsztynie przeprowadzona zostaa
w okresie od 7 padziernika 2014 r. do 30 stycznia 2015 r. przez pi delegatur, tj. w: Biaymstoku,
Kielcach, Lublinie, Olsztynie oraz Rzeszowie. W kontroli P/14/116, koordynowanej przez Delegatur
w Warszawie, uczestniczyy w okresie od 16 padziernika 2014 r. do 24 lutego 2015 r. dwie delegatury
w Poznaniu i w Warszawie. Z uwagi na zbieno obszarw tematycznych ww. kontroli sporzdzono
wspln informacj o wynikach kontroli.
Kontrole prowadzono z zastosowaniem kryteriw ocen okrelonych w art. 5 ustawy o NIK, tj.
na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o NIK w przypadku kontroli organw administracji rzdowej
i pastwowych osb prawnych, art. 2 ust. 2 w przypadku organw samorzdu terytorialnego
i samorzdowych osb prawnych oraz art. 2 ust. 3 w odniesieniu do innych podmiotw.
6

Zakres podmiotowy kontroli

Badania kontrolne przeprowadzono w: Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju (Instytucji
Koordynujcej regionalne programy operacyjne oraz Zarzdzajcej w PO RPW i PO IG), Ministerstwie
Administracji i Cyfryzacji oraz Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci (Instytucjach
Poredniczcych odpowiednio w PO IG oraz PO RPW), siedmiu urzdach marszakowskich (bdcych
beneficjentami rodkw z PO RPW i RPO, a take wykonujcych zadania Instytucji Zarzdzajcych
poszczeglnymi regionalnymi programami operacyjnymi) oraz jednostkach podlegych
odpowiedzialnych za realizacj projektw unijnych1. Kontrolami objto take 25 beneficjentw
realizujcych projekty budowy sieci szerokopasmowych dofinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej
w ramach PO RPW oraz RPO. Kryterium doboru podmiotw do kontroli bya warto projektu.
Uzasadnienie podjcia kontroli
Kontrole podjto z inicjatywy wasnej Najwyszej Izby Kontroli. Uzasadnieniem ich
przeprowadzenia byy m.in. wyniki wczeniejszej kontroli P/11/169 Dziaania organw administracji
publicznej podejmowane w celu zapewnienia dostpu do sieci i usug telekomunikacyjnych. W jej toku
stwierdzono wystpowanie istotnego ryzyka nieosignicia zaoonych celw budowy infrastruktury
Internetu szerokopasmowego w Polsce, co byo zwizane z niskim stopniem rzeczowej realizacji
inwestycji. Potrzeba objcia kontrol beneficjentw realizujcych projekty budowy sieci
szerokopasmowych wynikaa za z ustale kontroli R/14/001 przeprowadzonej w I proczu 2014 r.
w Urzdzie Miasta Eku oraz Urzdzie Miejskim w Elblgu. Wykazaa ona istotne nieprawidowoci
zwizane z nienaleytym sprawowaniem przez te podmioty nadzoru nad realizacj inwestycji,
nienaliczaniem kar umownych z tytuu nieterminowej realizacji czci projektu, a take niedostatecznym
skoordynowaniem dziaa na rzecz zapewnienia jednostkom podlegym dostpu do szerokopasmowego
Internetu.
Przesank do podjcia kontroli byy rwnie doniesienia medialne dotyczce istotnych opnie
we wdraaniu projektw w zakresie przygotowania oraz realizacji inwestycji dotyczcych Internetu
szerokopasmowego. Zwracano w nich uwag, e wolne tempo realizacji tych projektw moe
doprowadzi do sytuacji, w ktrej nie zostan wykorzystane przyznane fundusze europejskie
i konieczny bdzie zwrot rodkw do budetu Unii Europejskiej. Wskazywano w nich rwnie na
potrzeb prowadzenia szczeglnego nadzoru nad realizacj przez beneficjentw projektw w terminach
zgodnych z przyjtymi harmonogramami2.

1
2

Podzia zada w ramach poszczeglnych programw operacyjnych przedstawiono w zaczniku nr 3 do Informacji.

Na przykad artyku w miesiczniku Komputer wiat (9 kwietnia 2013 r.) oraz informacje zamieszczone na stronie
internetowej PolskieRadio.pl (10 kwietnia 2013 r.).
7

2. Podsumowanie wynikw kontroli

2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci
W okresie perspektywy finansowej 2007-2013 inwestycje z zakresu budowy infrastruktury
Internetu szerokopasmowego prowadzono w Polsce na niespotykan dotd skal. Pomimo tego,
e intensywne dziaania na rzecz zapewnienia dostpu do Internetu podejmowane byy zarwno
przez organy centralnej i samorzdowej administracji publicznej, jak rwnie beneficjentw
rodkw europejskich, w ocenie Najwyszej Izby Kontroli budowa tej infrastruktury, kluczowej
z punktu widzenia rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski, obarczona jest ryzykiem
niezrealizowania do koca 2015 r. zaoonych celw.
Wedug stanu na koniec 2014 r. raco niski by poziom wykonania zaplanowanych
wskanikw produktu i rezultatu prowadzonych inwestycji. W caym kraju wybudowano
i odebrano jedynie 20,5% planowanej dugoci sieci, umoliwiajc dostp do Internetu 15,6%
zaplanowanej liczby osb. Dostp do Internetu uzyskao zaledwie 7,5% przewidywanej liczby
jednostek organizacyjnych. Faktem jest, e specyfika inwestycji dugookresowych najczciej
powoduje, e znaczny zakres rzeczowy realizowanych prac ma miejsce w kocowej fazie tych
przedsiwzi. Naley zatem spodziewa si, e w trakcie 2015 r. dugo wybudowanej sieci
zwikszy si w sposb istotny. Niemniej jednak pena realizacja projektw nie polega wycznie
na wybudowaniu sieci, ale rwnie na jej odebraniu od wykonawcw (co jest procesem
dugotrwaym), uruchomieniu w penym zakresie oraz rozliczeniu zada inwestycyjnych.
Przyczynami opnie w zakresie budowy infrastruktury byy przeszkody formalno-prawne
utrudniajce sprawne prowadzenie zada inwestycyjnych, zbyt pne przystpienie do
rzeczowej realizacji projektw zwizane z dugotrwaymi procedurami poprzedzajcymi ich
rozpoczcie, a take niedostateczny nadzr. Rezultatem tego, w ocenie Najwyszej Izby Kontroli,
jest ryzyko niezakoczenia czci realizowanych projektw, a tym samym niewykorzystania
czci zaplanowanych rodkw z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Do 31 grudnia 2014 r. patnoci ze rodkw Unii Europejskiej osigny bowiem poziom zaledwie
37,6% przyznanego dofinansowania.
W okresie 2011-2014 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju zintensyfikowa wprawdzie dziaania
zmierzajce do osignicia celw PO RPW, PO IG oraz szesnastu RPO dotyczcych budowy
infrastruktury Internetu szerokopasmowego3, jednak na koniec 2014 r., tj. na 12 miesicy przed
ostatecznym zakoczeniem i rozliczeniem realizowanych projektw, aden z zaplanowanych
kluczowych wskanikw produktu i rezultatu w ramach tych programw4, jak rwnie zrealizowane
patnoci nie przekroczyy poziomu 50%. W ocenie Najwyszej Izby Kontroli stan zaawansowania tych
3

W odniesieniu do ustale kontroli przeprowadzonej przez NIK w 2011 r., w ktrej negatywnie oceniono niski stan
realizacji przedsiwzi majcych na celu budow sieci szerokopasmowych. Ustalono wwczas, e Samorzdy piciu
wojewdztw (jako beneficjenci rodkw z PO RPW) nie rozpoczy rzeczowej realizacji inwestycji. Ze rodkw RPO
wybudowano zaledwie 1,2% planowanej wartoci sieci dystrybucyjnej, a z PO IG zaledwie 1,6% planowanej liczby
podmiotw trwale korzystao z Internetu szerokopasmowego.
W zalenoci od programu operacyjnego s to: dugo wybudowanej sieci szerokopasmowej, liczba wzw
dystrybucyjnych, liczba osb, ktre uzyskay moliwo dostpu do Internetu, liczba mikro, maych i rednich
przedsibiorcw, ktrzy rozpoczli dostarczanie Internetu szerokopasmowego na ostatniej mili, liczba podmiotw trwale
korzystajcych z Internetu szerokopasmowego udostpnionego w wyniku programu.
8

projektw jest niezadowalajcy, gdy w ostatnim moliwym roku ich realizacji niezbdna bdzie jeszcze
wiksza ni dotychczas intensyfikacja prac, co z kolei moe niekorzystnie wpyn na jako ich
wykonania. Ponadto, tak duy zakres pozostaych do wykonania prac moe by trudny do zrealizowania
w pozostaym okresie, z uwagi na ograniczone zasoby (sprztu i wykwalifikowanej kadry) gwarantujce
terminowe wykonanie zada w odpowiednich standardach jakociowych.
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, jak rwnie Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczoci
prawidowo realizoway zadania Instytucji Poredniczcych (odpowiednio w PO IG oraz PO RPW),
niemniej, w toku kontroli ujawniono cztery przypadki nieprzestrzegania ustalonych zasad tzw. linii
demarkacyjnej5. Ustalono, e dopuszczono do zawarcia dwch umw o dofinansowanie projektw
budowy sieci dostpowych na tym samym obszarze o tosamym charakterze z dwch rnych
programw operacyjnych. Spowodowao to konieczno wstrzymania realizacji inwestycji przez
beneficjentw lub zmniejszenia zakresu rzeczowego prowadzonych dziaa w stosunku do zaoe
projektw, na ktre uzyskali oni dofinansowanie ze rodkw Unii Europejskiej. W jednym z ww.
przypadkw aden z organw odpowiedzialnych za realizacj programw operacyjnych przez okres
ponad proczny nie podj istotnych rozstrzygni w sprawie kolidujcych ze sob projektw.
W zwizku z powyszym, NIK zwraca uwag na potrzeb zapewnienia skutecznej koordynacji dziaa
realizowanych przez poszczeglne instytucje odpowiedzialne za zarzdzanie tymi programami.
Instytucje Zarzdzajce RPO w sposb rzetelny prowadziy postpowania konkursowe majce
na celu wybr projektw budowy sieci Internetu szerokopasmowego. Izba zwraca natomiast uwag, e
nie wszystkie te Instytucje sprawoway skuteczny nadzr nad realizacj projektw przez beneficjentw.
Pomimo opnie nie prowadzono bowiem kontroli w miejscu realizacji projektw, a czynnoci
w zakresie nadzoru polegay jedynie na analizie dokumentw przedkadanych przez beneficjentw.
Siedem skontrolowanych samorzdw wojewdztw6, realizujcych projekty budowy sieci
szkieletowo-dystrybucyjnych, w sposb waciwy dokonay wyboru wykonawcw tych inwestycji, a take
skutecznie sprawoway nadzr nad przebiegiem prac. Wydatki dokonywane byy w sposb gospodarny
i byy prawidowo rozliczane. Z uwagi jednak na wystpujce w niektrych wojewdztwach niskie
zaangaowanie rzeczowe inwestycji, istnieje ryzyko ich niewykonania i nierozliczenia do koca 2015 r.
Skrajnym przykadem jest wojewdztwo podkarpackie, w ktrym wedug stanu na koniec 2014 r. ani
jeden z budowanych odcinkw sieci nie zosta jeszcze odebrany.
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli, rwnie stan realizacji budowy sieci dostpowych
dofinansowanych z PO RPW stwarza istotne ryzyko niezakoczenia inwestycji do koca 2015 r.
Negatywnie naley oceni niezachowanie konkurencyjnego trybu wyboru wykonawcw, prowadzenie
prac inwestycyjnych niezgodnie z zaoonymi harmonogramami, a take nieprzestrzeganie przepisw
ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane7.

6
7

Wg definicji zamieszczonej na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, linia demarkacyjna to zestaw
kryteriw wskazujcych dla okrelonych typw projektw miejsce (Program) ich realizacji, w celu uniemoliwienia
wielokrotnego finansowania ze rodkw rnych funduszy Unii Europejskiej. Kryteria te odnosz si do zasigu
terytorialnego i charakteru projektw, wartoci (kosztw kwalifikowanych) projektw, rodzaju beneficjenta (rdo:
(http://www.mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie/linia_demarkacyjna).
Lubelskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego, witokrzyskiego, warmisko-mazurskiego, wielkopolskiego.
Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.
9

Zdaniem NIK opnienia w realizacji inwestycji spowodowane byy dugotrwaymi czynnociami

poprzedzajcymi rozpoczcie zada inwestycyjnych, skutkujcymi zbyt pnym przystpieniem do ich
faktycznej realizacji, a take niedostatecznie szybkim usuwaniem przeszkd prawno-organizacyjnych
negatywnie oddziaujcych na przebieg inwestycji. Przykadowo, w przypadku samorzdu wojewdztwa
mazowieckiego proces notyfikacji przez Komisj Europejsk umowy w zakresie jednego z kluczowych
projektw budowy sieci szkieletowo-dystrybucyjnej trwa a 18 miesicy. W konsekwencji termin
zakoczenia realizacji tej inwestycji przesunity zosta na koniec listopada 2015 r., tj. na koniec okresu,
w ktrym projekt ten ma by w peni zrealizowany i rozliczony. W innych przypadkach Instytucja
Poredniczca PO RPW nie podejmowaa przez okres ponad p roku decyzji rozstrzygajcych
problemy formalno-prawne zgaszane przez beneficjentw.
Pozytywnie naley oceni wprowadzenie przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju zmian do
rozporzdzenia z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada
drogi publiczne i ich usytuowanie8, na podstawie ktrych moliwe jest obecnie umieszczanie
telekomunikacyjnych linii i kanalizacji kablowych w pasach drogowych. Zaznaczenia wymaga jednak
fakt, e zmian t wprowadzono dopiero w lutym 2014 r., za do tego czasu brak stosownej regulacji by
jednym z czynnikw opniajcych budow sieci szerokopasmowych.
2.2. Uwagi kocowe i wnioski
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e zawieranie umw o dofinansowanie w przedostatnim
roku realizacji projektw z perspektywy finansowej 2007-2013, w celu zagwarantowania penej realizacji
inwestycji oraz ich terminowego zakoczenia i rozliczenia, wymaga stosowania mechanizmw
zarzdczych znacznie wykraczajcych poza standardowe procedury. Nadzr nad realizacj projektw
ze strony instytucji zarzdzajcych i poredniczcych nie powinien w takich przypadkach ogranicza si
do analizy przedkadanych dokumentw rozliczeniowych oraz akceptowania wnioskw o zmian
terminu zakoczenia zada inwestycyjnych. W kontekcie krtkich terminw realizacji zada oraz braku
rezerw czasowych konieczny jest wzmoony nadzr ze strony ww. instytucji nad takimi projektami.
Dobr praktyk w tym zakresie byoby wprowadzenie obligatoryjnego okresowego (np. cotygodniowego)
raportowania o postpach prowadzonych inwestycji9, a take obowizku opracowywania i wdraania
programw naprawczych10 w sytuacji wystpowania opnie wskazujcych na ryzyko
niezrealizowana, a tym samym nierozliczenia projektw w ostatnim moliwym terminie perspektywy
finansowej11.
Najwysza Izba Kontroli zwraca rwnie uwag na obowizek niezwocznego dokonywania przez
Instytucje Zarzdzajce i Poredniczce poszczeglnymi programami operacyjnymi rozstrzygni
problemw formalno-prawnych zgaszanych przez beneficjentw, zwizanych z faktyczn realizacj
inwestycji, zwaszcza w sytuacji braku rezerw czasowych na zakoczenie niektrych projektw.
8
9
10

11

Dz. U. Nr 43, poz. 430 ze zm.

Tak jak to miao miejsce w przypadku samorzdu wojewdztwa warmisko-mazurskiego; szerzej na stronie 24.
Na przykad w sposb prowadzony przez PARP w celu monitorowana projektu SSPW wojewdztwo podkarpackie;
szerzej na stronie 18 Informacji.
Tzw. regua n+2, okrelona w art. 31 rozporzdzenia Rady (WE) Nr 1260/1999 z 21 czerwca 1999 r. wprowadzajcego
oglne postanowienia odnonie Funduszy Strukturalnych, zgodnie z ktr Komisja winna automatycznie anulowa cz
zobowizania, ktre nie zostao uregulowane przez patno zaliczkow lub dla ktrego Komisja nie otrzymaa wniosku
o patno, do koca drugiego roku po roku dokonania zobowizania.
10

Niedopuszczalne s bowiem przypadki, e takich decyzji nie podejmowano nawet przez okres ponad
proczny, uniemoliwiajc beneficjentom realizacj inwestycji w terminach przyjtych w umowach
o dofinansowanie.
Niekorzystna z punktu widzenia zdyscyplinowania wykonawcw dofinansowywanych inwestycji
bya konstrukcja umw o dofinansowanie zawieranych przez PARP w ramach PO RPW. W przypadku
bowiem niepobrania przez beneficjenta zaliczki na rozpoczcie realizacji inwestycji, zapisy umowy
umoliwiay jej rozwizanie przez beneficjenta praktycznie bez adnych negatywnych skutkw.
Wprawdzie zdecydowana wikszo projektw w obecnej perspektywie finansowej zostaa ju
faktycznie rozpoczta, to jednak wskazane byoby podjcie dziaa przez instytucje zarzdzajce
Programem Operacyjnym Polska Cyfrowa 2014-2020 w celu wyeliminowania moliwoci wystpienia
takich przypadkw.

11

3. Waniejsze wyniki kontroli

3.1. Dziaania administracji w celu zapewnienia szerokopasmowego dostpu do Internetu
W okresie objtym kontrol Rada Ministrw przyja dwa dokumenty, w ktrych ujto og dziaa
zwizanych z dostpem do szerokopasmowego Internetu - Strategi Sprawne Pastwo12 oraz
dokument wykonawczy pn. Narodowy Plan Szerokopasmowy13 opracowany przez Ministerstwo
Administracji i Cyfryzacji. Okrelone w nim cele obejmoway m.in. rozwj sieci i infrastruktury
telekomunikacyjnej oraz pobudzenie popytu na usugi dostpowe o wysokich prdkociach.
Zdefiniowano w nim rwnie dziaania oraz rodki dla zapewnienia powszechnego szerokopasmowego
dostpu do Internetu, speniajc tym samym wymagania Europejskiej Agendy Cyfrowej, obejmujce:
- powszechny dostp do Internetu o prdkoci co najmniej 30 Mb/s do koca 2020 roku14,
- doprowadzenie do wykorzystania usug dostpu o prdkoci co najmniej 100 Mb/s przez 50%
gospodarstw domowych do koca 2020 roku15.
W Narodowym Planie Szerokopasmowym wskazano rwnie instytucje odpowiedzialne
za realizacj poszczeglnych zaplanowanych dziaa, w tym m.in. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
oraz Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W grudniu 2014 r. Komitet Rady Ministrw ds. Cyfryzacji
przyj sprawozdanie z realizacji zada wdroenia ww. Planu w 2014 r. Wskazano w nim m.in., e
wedug stanu na koniec 2013 r. 69% gospodarstw domowych posiadao szerokopasmowy dostp do
Internetu. Spord tej wartoci, 49% gospodarstw uzyskao dostp z prdkoci co najmniej 30 Mb/s,
a z prdkoci co najmniej 100 Mb/s - 2%16. Na szczeblu centralnym budowa sieci szerokopasmowych
realizowana bya poprzez dwa programy operacyjne. W Programie Operacyjnym Rozwj Polski
Wschodniej budow tej infrastruktury przewidziano w ramach drugiej osi priorytetowej Infrastruktura
spoeczestwa informacyjnego i dziaania II.1 Sie szerokopasmowa Polski Wschodniej.
Zaplanowano pi projektw indywidualnych dotyczcych realizacji regionalnych sieci szkieletowodystrybucyjnych w wojewdztwach: lubelskim, podkarpackim, podlaskim, witokrzyskim i warmiskomazurskim. W drodze konkursw wyoniono natomiast projekty budowy sieci dostpowych.
W Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka rwnie przewidziano budow sieci dostpowych
- w ramach smej osi priorytetowej Spoeczestwo informacyjne - zwikszenie innowacyjnoci
gospodarki, dziaania 8.4 Zapewnienie dostpu do Internetu na etapie ostatniej mili.
Rozwj infrastruktury szerokopasmowego Internetu by rwnie jednym z celw samorzdw
wojewdztw, ktre zadania w tym zakresie ujy w opracowanych dokumentach strategicznych, a take
w sporzdzonych regionalnych programach operacyjnych na lata 2007-2013. Inwestycje w tym zakresie
realizowane byy w ramach dziesitej kategorii interwencji17 funduszy strukturalnych UE - Infrastruktura

12

13
14
15
16
17

Dokument przyjty 12 lutego 2013 r. Wczeniej obowizywaa Strategia rozwoju spoeczestwa informacyjnego
w Polsce do roku 2013.
Dokument przyjty 8 stycznia 2014 r.
Warto bazowa w 2012 r. wynosia 44,5%.
Warto bazowa w 2012 r. wynosia poniej 1%.
rednia dla krajw UE w tym zakresie wynosi odpowiednio: 62% i 5%.
Klasyfikacja kategorii interwencji funduszy na lata 2007-2013 zostaa zawarta w zaczniku II do rozporzdzenia Komisji
(WE) nr 1828/2006 ustanawiajcego szczegowe zasady wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006
12

telekomunikacyjna (w tym budowa sieci szerokopasmowych), z rnych osi priorytetowych i dziaa

w zalenoci od programu. Spord realizowanych projektw, dziewi dotyczcych budowy sieci
szkieletowo-dystrybucyjnych w omiu wojewdztwach (dolnolskim, lubuskim, dzkim, maopolskim,
mazowieckim, pomorskim, lskim i wielkopolskim) ma strategiczne znaczenie i wraz z picioma
projektami Sieci Szerokopasmowej Polski Wschodniej stanowi tzw. kluczowe projekty Regionalnych
Sieci Szerokopasmowych.
3.1.1. Dziaania Ministra Infrastruktury i Rozwoju18 penicego funkcj Instytucji Zarzdzajcej
PO RPW i PO IG oraz Koordynujcej RPO
W porwnaniu do 2011 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju zintensyfikowa dziaania
zmierzajce do osignicia celw PO RPW, PO IG oraz szesnastu RPO dotyczcych budowy
infrastruktury Internetu szerokopasmowego, mimo to zaplanowane wskaniki produktu
i rezultatu w ramach ww. Programw Operacyjnych, a take patnoci dokonane na rzecz
beneficjentw na koniec 2014 r. byy na niskim poziomie. Biorc pod uwag, e 2015 r. jest
ostatnim rokiem realizacji projektw z perspektywy finansowej 2007-2013, istnieje ryzyko, e
infrastruktura Internetu szerokopasmowego nie zostanie w peni wybudowana, a w konsekwencji
nie zostan wykorzystane wszystkie rodki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
przeznaczone na ten cel.
W toku kontroli NIK ujawniono cztery przypadki zawierania umw o dofinansowanie z dwch
rnych programw operacyjnych bliniaczych projektw budowy sieci dostpowych
zlokalizowanych na tym samym obszarze, nie przestrzegajc tym samym ustalonych zasad tzw.
linii demarkacyjnej.
Na budow infrastruktury szerokopasmowego dostpu do Internetu oraz rozwoju spoeczestwa
informacyjnego w Polsce w perspektywie 2007-2013 przewidziano ze rodkw EFRR dofinansowanie
w wysokoci 1.039,2 mln euro, tj. ok. 4.344,1 mln z, w tym w ramach: PO RPW (dziaanie II.1)
- 295,1 mln euro, tj. 1.233,5 mln z; PO IG (dziaanie 8.4) - 167,8 mln euro, tj. 701,5 mln z;
16 regionalnych programw operacyjnych (10. Kategoria interwencji) - 576,3 mln euro, tj. 2.409,1 mln z
(dla poszczeglnych wojewdztw od 34,1 do 566,1 mln z).
Na koniec 2014 r. na realizacj cznie 848 projektw z ww. programw operacyjnych,
zakontraktowano rodki z EFRR w cznej wysokoci 3.943,4 mln z (co stanowio 90,8%
zaplanowanego dofinansowania). W krajowych programach operacyjnych zakontraktowano prawie
wszystkie przewidziane rodki z EFRR, w PO IG - 99,5% zaplanowanego dofinansowania
(tj. 698,2 mln z) na realizacj 556 projektw, a w PO RPW - 99,3% przewidzianych rodkw
(tj. 1.224,4 mln z) na 87 projektw. W regionalnych programach operacyjnych zarzdy 16 wojewdztw
na realizacj 205 projektw zakontraktoway 83,9% przyznanego dofinansowania z EFRR
(tj. 2.020,8 mln z).

18

ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce EFRR, EFS i FS oraz rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR.
Do 27 listopada 2013 r. Minister Rozwoju Regionalnego. Na mocy rozporzdzenia Rady Ministrw (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1390) powstao Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju z poczenia Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz
Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.
13

Na koniec przedostatniego roku realizacji projektw dofinansowanych ze rodkw UE, czna

warto wydatkw z EFRR w ramach ww. programw operacyjnych wynosia zaledwie 1.633,3 mln z.
Uwzgldniajc fakt, e beneficjenci na bieco dokonywali rozlicze wartoci wykonanych prac
inwestycyjnych po zakoczonych poszczeglnych etapach okrelonych w harmonogramach rzeczowofinansowych, wg stanu na koniec 2014 r. wykorzystano jedynie 37,6% zaplanowanego dofinansowania,
w tym 33,4% rodkw przyznanych na PO RPW (412,1 mln z), 44,1% na PO IG (309,7 mln z)
oraz 37,8% na 16 RPO (911,4 mln z).
Rysunek nr 1. rodki zaplanowane, zakontraktowane i wydatkowane z EFRR na budow szerokopasmowego Internetu.
Stan na 31 grudnia 2014 r.

rdo: Materiay wasne NIK, na podstawie danych pozyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (w przypadku
PO RPW z systemw SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO z systemu KSI SIMIK 07-13).

Szczegowe dane dotyczce poziomu realizacji trzech programw operacyjnych zamieszczono

w zaczniku nr 2 do Informacji.
W wyniku realizacji projektw na koniec 2014 r. osignito nastpujce wartoci kluczowych
wskanikw produktu i rezultatu okrelone w umowach o dofinansowanie:
- w ramach PO RPW: 37,2% zaplanowanej wartoci dla wskanika produktu dugoci
wybudowanej sieci szerokopasmowej,
- w ramach PO IG: 47,3% docelowej wartoci wskanika liczby mikro, maych i rednich
przedsibiorcw, ktrzy rozpoczli dostarczanie Internetu szerokopasmowego na ostatniej mili
oraz 7,5% zaplanowanej wartoci wskanika liczby podmiotw trwale korzystajcych z Internetu
szerokopasmowego udostpnionego w wyniku programu,
- w ramach 16 RPO: 16,1% docelowej wartoci wskanika dugoci wybudowanej sieci
szerokopasmowej oraz 18,2% zaplanowanej wartoci wskanika liczby osb, ktre uzyskay
moliwo dostpu do Internetu.
14

Dziaania Ministra Infrastruktury i Rozwoju (penicego funkcj Instytucji Zarzdzajcej PO RPW)

przyczyniy si do rozpoczcia rzeczowej realizacji piciu kluczowych projektw SSPW, poprzez m.in.:
- opracowanie ostatecznych wersji studium wykonalnoci, pozwalajcych beneficjentom
opracowanie wnioskw o dofinansowanie, a nastpnie zawarcie z PARP umw o dofinansowanie,
- przeprowadzenie dla kadego z projektw procedury notyfikacji pomocy publicznej, zakoczonej
wydaniem przez Komisj Europejsk w dniu 10 listopada 2011 r. pozytywnych decyzji,
- przeprowadzenie postpowania w sprawie uzyskania decyzji Komisji Europejskiej dla duych
projektw, gwarantujcego zapewnienie finansowania projektw ze rodkw pochodzcych
z EFRR.
Minister Infrastruktury i Rozwoju podejmowa dziaania w celu rozwizywania problemw
powstaych przy realizacji Regionalnych Sieci Szerokopasmowych, takie jak m.in.:
- uzgodni z Polsk Grup Energetyczn realizacj przyczy obiektw objtych projektami SSPW
bez zbdnej zwoki (w zwizku z dugim okresem oczekiwania na przycze wzw szkieletowych
i dystrybucyjnych do sieci energetycznej),
- wyda rozporzdzenie z dnia 30 grudnia 2013 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci
stawek opat za zajcie pasa drogowego drg, ktrych zarzdc jest Generalny Dyrektor Drg
Krajowych i Autostrad19, ktre obniyo koszty za zajcie pasa drogowego,
- wyda rozporzdzenie z dnia 5 lutego 2014 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie warunkw
technicznych jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie20 pozwalajce
na lokalizacj telekomunikacyjnych linii kablowych i kanalizacji kablowych w pasie drogowym poza
terenem zabudowanym.
Jednak wydanie ww. rozporzdze dopiero na przeomie 2013 i 2014 r. w ocenie Izby miao
rwnie wpyw na powstanie opnie w budowie sieci szerokopasmowych.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia dziaania Ministra Rozwoju Regionalnego (penicego
funkcj Instytucji Zarzdzajcej PO RPW) polegajce na zwikszeniu alokacji na projekty lI osi
priorytetowej PO RPW o kwot 40 mln euro, w zwizku z dokonaniem w 2011 r. przegldu
rdokresowego programw operacyjnych. Dodatkowe rodki zostay przeznaczone na wsparcie
projektw obejmujcych budow sieci dostpowych, w tym sieci nowej generacji (NGA),
komplementarnych z projektami SSPW (wybranymi w ramach konkursw budowy sieci dostpowych na
obszarze Polski Wschodniej). W celu przeprowadzenia naborw konkursowych Minister Rozwoju
Regionalnego wyda rozporzdzenie z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie udzielania przez PARP pomocy
finansowej na tworzenie i umoliwienie dostpu do sieci szerokopasmowej w ramach PO RPW21.
Na pozytywn ocen zasuguje rwnie dziaanie Ministra Infrastruktury i Rozwoju (penicego
funkcj Instytucji Koordynujcej RPO) zmierzajce do zapewnienia penego wykorzystania przez
zarzdy wojewdztw zakontraktowanych rodkw. Dziaanie polegao na objciu projektw,
zagroonych nieukoczeniem w okresie kwalifikowalnoci wydatkw, pogbionym systemem
monitorowania opartym na szczegowej analizie postpu prac projektw. Minister zobowiza Instytucje
19
20
21

Dz. U. z 2014 r., poz. 5.

Dz. U. z 2014 r., poz. 186.
Dz. U. z 2014, poz. 1754.
15

Zarzdzajce (samorzdy wojewdztw) do comiesicznego przekazywania informacji o wynikach

analizy.
Stwierdzono jednak, e dziaania koordynacyjne Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju byy
niewystarczajce, o czym wiadcz cztery przypadki zawarcia z beneficjentami umw o dofinansowanie
bliniaczych projektw budowy sieci dostpowych zlokalizowanych na tym samym obszarze22,
w ramach PO RPW oraz PO IG. Zgodnie z tzw. lini demarkacyjn pomidzy Programami
Operacyjnymi Polityki Spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej23 naley
zweryfikowa wniosek o dofinansowanie czy na obszarze budowy sieci dostpowej nie jest planowana
realizacja lub nie s realizowane bliniacze projekty. Powysza weryfikacja odbywa si na podstawie
aktualizowanej przez Urzd Komunikacji Elektronicznej listy obszarw, na ktrych moliwa jest budowa
sieci dostpowej. Dane do aktualizacji przekazuje PARP (penica funkcj Instytucji Poredniczcej
PO RPW) oraz Wadza Wdraajca Programy Europejskie (penica funkcj Instytucji Wdraajcej
PO IG).
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli zawarcie umw o dofinansowanie bliniaczych projektw na
tym samym obszarze z dwch rnych programw operacyjnych, spowodowane byo brakiem procedur
okrelajcych tryb, zakres i termin przekazywania danych do Urzdu Komunikacji Elektronicznej
w zakresie zoonych lub zatwierdzonych wnioskw o dofinansowanie.
3.1.2. Dziaania podmiotw penicych funkcj Instytucji Poredniczcej PO RPW i PO IG
Pomimo prawidowej realizacji zada wykonywanych przez Ministerstwo Administracji
i Cyfryzacji oraz Polsk Agencj Rozwoju Przedsibiorczoci, penicych funkcje Instytucji
Poredniczcej odpowiednio w PO IG oraz PO RPW, realizacja zaplanowanych wskanikw
na koniec 2014 r. bya na relatywnie niskim poziomie. Dziaania te polegay m.in. na wyonieniu
projektw zgodnie z obowizujcymi procedurami, monitorowaniu ich realizacji, w tym
weryfikowaniu wnioskw o patno.
W toku kontroli ujawniono cztery przypadki niepodejmowania przez PARP decyzji
rozstrzygajcych problemy formalno-prawne zgaszane przez beneficjentw, co w ocenie NIK
stwarza ryzyko wystpienia opnie w realizacji projektw budowy sieci dostpowej.
Minister Administracji i Cyfryzacji penicy funkcj Instytucji Poredniczcej dla 8 osi priorytetowej
PO IG na podstawie porozumienia zawartego w 2007 r. z Ministrem Rozwoju Regionalnego, wykonywa
rwnie zadania Instytucji Zarzdzajcej PO IG, w tym midzy innymi: zadania w zakresie
programowania, przygotowania i wyboru projektw, zawierania umw, zarzdzania finansowego,
monitorowania i ewaluacji oraz kontroli projektw. Zadania te zgodnie z porozumieniem z 2008 r.
realizowaa Wadza Wdraajca Programy Europejskie penica funkcj Instytucji Wdraajcej PO IG.

22

23

Nakadanie si obszarw wystpio w projektach realizowanych w ramach dziaania II.2 PO RPW i dziaania 8.4 PO IG
na terenie miejscowoci Krzewica, Niemce, Wola Niemiecka, Parczew, Lipsk (miasto), Sidra, Nowy Dwr, KowaleKolonia (kolonia) i Stara Kamionka.
Uchwaa nr 78 KK NSRO 2007-2013 z 18 czerwca 2013 r. i Uchwaa nr 79 KK NSRO 2007-2013 z 10 lipca 2013 r.
zmieniajce zacznik do Uchway nr 2 KK z 8 grudnia 2007 r. w sprawie przyjcia Linii demarkacyjnej pomidzy
Programami Operacyjnymi Polityki Spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej.
16

Najwysza Izba Kontroli stwierdzia zawieranie z beneficjentami umw o dofinansowanie

z przekroczeniem terminw okrelonych w instrukcji wykonawczej. W przypadku 149 umw (tj. 25,7%
zawartych) opnienie wynosio ponad p roku. Przyczyn opnie byy m.in. braki kadrowe
w Instytucji Wdraajcej. NIK ustalia, e pomimo przyznania w 2012 r. Instytucji Wdraajcej
dodatkowych dziesiciu etatw, to zatrudnieni pracownicy wykonywali zadania niezwizane z procesem
podpisywania umw z beneficjentami. Przyspieszenie procesu podpisywania umw nastpio dopiero
od II poowy 2013 r.
Izba pozytywnie ocenia podejmowane przez Instytucj Poredniczc wraz z Instytucj
Zarzdzajc PO IG dziaania majce na celu identyfikacj problemw w zakresie realizacji dziaania
8.4 oraz podejmowanie dziaa usprawniajcych, w tym m.in.:
- rozwizano problem dofinansowania na obszarach, gdzie poziom nasycenia usugami
szerokopasmowego dostpu do Internetu wynosi nie wicej ni 30%. Od 2011 r. Urzd
Komunikacji Elektronicznej na podstawie ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usug
i sieci telekomunikacyjnych24 publikuje list miejscowoci kwalifikujcych si do wsparcia, czyli tzw.
biaych plam, definiowanych jako obszar, na ktrym nasycenie dostpem do Internetu
o przepywnoci 2 Mb/s nie przekracza 30%;
- rozszerzono25 katalog kosztw kwalifikowalnych m.in. o wydatki zwizane z zajciem pasa
drogowego oraz poniesione na przygotowanie projektu m.in. koszty opat administracyjnych;
- w celu rozwizania problemu tzw. blokowania miejscowoci26 wprowadzono nowe kryterium
oceny wnioskw. Wprowadzona zmiana uzaleniaa przyznanie dofinansowania od wykorzystania
zaawansowanych technologii.
PARP, penica funkcj Instytucji Poredniczcej PO RPW na mocy porozumienia zawartego
w 2007 r. z Ministrem Rozwoju Regionalnego, realizowaa zadania w ramach osi priorytetowych
PO RPW (z wyjtkiem osi priorytetowej Pomoc techniczna) w zakresie m.in.: monitorowania
przygotowania i wyboru projektw indywidualnych, przeprowadzenia naboru wnioskw
o dofinansowanie, podpisania umw o dofinansowanie, weryfikacji wnioskw o patno, kontroli
realizacji projektw oraz ich monitorowania i ewaluacji.
W okresie od listopada 2010 r. do kwietnia 2011 r. PARP zawara z samorzdami piciu
wojewdztw umowy o dofinansowanie kluczowych projektw w ramach PO RPW, w nastpstwie czego
rzeczowa realizacja tych projektw zostaa rozpoczta w wojewdztwie podlaskim pod koniec 2013 r.,
a w pozostaych wojewdztwach w 2014 r.

24
25

26

Dz. U. Nr 106, poz. 675 ze zm.

Nowelizacjami rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 16 wrzenia 2010 r. w sprawie
udzielania przez Wadz Wdraajc Programy Europejskie pomocy finansowej na dostarczenie usugi
szerokopasmowego dostpu do Internetu na odcinku ,,ostatniej mili w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka 2007-2013 (Dz. U. Nr 170, poz. 1147 ze zm.).
Blokowanie miejscowoci dotyczyo sytuacji, w ktrej wnioskodawcy skadajcy wnioski w naborach wskazywali du
liczb miejscowoci do objcia usugami internetowym i przy zastosowaniu najtaszych technologii (radiowej), na ktrych
zamierzali podczy minimaln liczb klientw. W efekcie wskazane obszary byy blokowane, tzn. przestaway
kwalifikowa si do dalszego wsparcia, a wnioskodawcy mieli pewno, e na wskazanych terenach nie pojawi si
konkurencyjna firma.
17

Prowadzony przez PARP monitoring postpu realizacji kluczowych projektw wykaza, e termin
zakoczenia realizacji czterech projektw nie jest zagroony. W zwizku z opnieniami w realizacji
projektu prowadzonego przez samorzd wojewdztwa podkarpackiego (nie odebrano jeszcze adnego
odcinka wybudowanej sieci) oraz ryzykiem jego nieterminowego zakoczenia, Instytucja Poredniczca
wraz z Instytucj Zarzdzajc PO RPW zobowizay beneficjenta m.in. do wprowadzenia
do harmonogramu projektu dodatkowych porednich kamieni milowych (tj. zdefiniowanych etapw
realizacji projektw), pozwalajcych na dokadniejszy monitoring prac.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia przygotowanie oraz przeprowadzenie konkursw
budowy sieci dostpowych na obszarze Polski Wschodniej (przeprowadzonych w 2013 r. i 2014 r.) oraz
kontrol realizacji wybranych projektw. W wyniku przeprowadzonych naborw PARP podpisaa
w 2014 r. 85 umw o dofinansowanie projektw o cznej wartoci 443,0 mln z, w tym dofinansowanie
ze rodkw wsplnotowych wynosio 204,4 mln z. Do koca 2014 r. rozwizano trzy umowy o cznej
wartoci 18.835,8 tys. z, w tym rodki wsplnotowe: 8.552,8 tys. z.
Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli, w zwizku z koczcym si okresem realizacji projektw
w ramach perspektywy finansowej 2007-2013, zgaszane przez beneficjentw problemy formalnoprawne zwizane z realizacj inwestycji, powinny by niezwocznie rozstrzygane. Tymczasem Izba
ustalia, e pomimo upywu 9 miesicy od wystpienia beneficjentw o wyraenie zgody na wczenie
budowanej przez nich sieci dystrybucyjnej do rurocigw sieci szkieletowej budowanych przez
samorzd wojewdztwa podlaskiego w ramach Regionalnej Sieci Szerokopasmowej, PARP nie podja
decyzji. PARP uzasadniaa zwok w podjciu decyzji duym stopniem zoonoci problemu.
Brak rozwizania problemu pokrywania si tras sieci (wystpowanie tzw. wspbienoci sieci)
uniemoliwia beneficjentom realizacj czterech projektw budowy sieci dostpowej i stwarza ryzyko
opnie ich zakoczenia.
3.1.3. Dziaania Zarzdw Wojewdztw, jako Instytucji Zarzdzajcych RPO, na rzecz budowy
sieci szerokopasmowych
Zarzdy Wojewdztw w sposb rzetelny przeprowadziy sze postpowa konkursowych
majcych na celu wybr projektw budowy sieci Internetu szerokopasmowego. Jeden z nich, tj.
Zarzd Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego nie prowadzi jednak skutecznego nadzoru nad
realizacj przez beneficjentw takich projektw. Pomimo wystpowania opnie w budowie
ww. infrastruktury, nie prowadzono kontroli w miejscu realizacji projektw, a czynnoci
w zakresie nadzoru polegay jedynie na analizie dokumentw przedkadanych przez
beneficjentw.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia sposb wyboru projektw do dofinansowania w drodze
postpowa konkursowych przeprowadzonych przez cztery skontrolowane Zarzdy Wojewdztw27.
W sposb rzetelny oceniono bowiem zoone wnioski o dofinansowanie, sporzdzajc wymagane
oceny formalne, merytoryczne i strategiczne, zgodnie z regulaminami naboru i oceny wnioskw.
Waciwie prowadzono take czynnoci majce na celu weryfikacj skadanych przez beneficjentw
27

W pozostaych trzech zarzdach wojewdztw, w okresie objtym kontrol nie prowadzono postpowa konkursowych
(projekty do realizacji zostay wybrane i zaakceptowane przed 2011 r.).
18

wnioskw o patno, pod wzgldem formalnym i rachunkowym. Sprawdzano rwnie czy wydatki nie
zostay objte podwjnym dofinansowaniem.
Krytycznie naley oceni natomiast dziaania Zarzdu Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego,
ktre nie zapewniay sprawowania skutecznego nadzoru nad realizacj przez beneficjentw projektw
budowy sieci szerokopasmowych. Ustalono bowiem, e nadzr nad tymi projektami (w tym kontrola
ich realizacji) odbywa si jedynie na podstawie skadanych przez beneficjentw wnioskw o patno.
Czynnoci kontrolnych w miejscu realizacji projektu nie przeprowadzono nawet w odniesieniu do
realizowanego przez Gmin Miejsk Elblg tzw. projektu kluczowego28, ktry zosta wpisany na
Indykatywny Wykaz Indywidualnych Projektw Kluczowych RPO Warmia i Mazury 2007-2013.
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli, prowadzenie kontroli na miejscu realizacji projektu w zakresie
osignicia jego zaoonych efektw, stanowi zdecydowanie skuteczniejszy mechanizm kontrolny od
weryfikacji dokumentw przedkadanych przez beneficjentw. Naley take zauway, e ww. Zarzd
posiada informacje, e nie wszystkie projekty budowy sieci szerokopasmowych realizowane byy
zgodnie z postanowieniami umw o dofinansowanie, a mimo to projektw takich nie wczono do prby
kontroli planowych, przewidzianych do przeprowadzenia w danym roku. Na przykad:
W toku kontroli przeprowadzonej w Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego ustalono,
e projekty dotyczce budowy sieci szerokopasmowych realizowane przez Gminy Miejskie Elblg i Ek zostay
uznane przez Instytucj Zarzdzajc RPO, na podstawie przedoonej przez beneficjentw dokumentacji,
za zrealizowane i rozliczone prawidowo. Przeprowadzone kontrole NIK wykazay natomiast, e w toku realizacji
tych inwestycji wystpiy istotne nieprawidowoci. Nieobjcie kontrolami projektw budowy sieci
szerokopasmowych w miejscu ich realizacji wyjaniano faktem, e projekty takie nie zostay wylosowane
do kontroli zgodnie z przyjt metodologi.

Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e obowizujce procedury kontroli29 dopuszczaj, poza
kontrolami planowymi, prowadzenie rwnie kontroli doranych. Niestety w omawianym przykadzie
Zarzd Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego nie zdecydowa o wdroeniu takich kontroli, pomimo
zaistnienia przesanek do ich podjcia, co w ocenie NIK miao negatywny wpyw na prawidowo
realizacji ww. projektw. Dopiero po skierowaniu przez Izb, na podstawie art. 62a ustawy o NIK,
powiadomie o stwierdzeniu istotnych nieprawidowoci, Zarzd Wojewdztwa wdroy kontrole
dorane u tych beneficjentw.
Najwysza Izba Kontroli zwraca rwnie uwag, e ogaszanie postpowa konkursowych i wybr
projektw do realizacji dopiero w 2014 r., a wic ju po zakoczeniu perspektywy finansowej
2007-2013 r., stworzyo istotne zagroenie niewykonania w caoci prac inwestycyjnych i penego
rozliczenia projektw do koca 2015 r. Ustalono na przykad, e w ramach Wielkopolskiego RPO wybr
i podpisanie umw o dofinansowanie 22 projektw, w ramach ktrych zaplanowano wybudowanie blisko
2,5 tys. km sieci NGA, miao miejsce dopiero w I proczu 2014 r. Wikszo inwestycji miaa si
rozpocz w III kwartale 2014 r., tymczasem z powodu trudnoci w pozyskaniu m.in. dokumentacji
geodezyjnej nie udao si ich rozpocz nie tylko w pierwotnie zakadanym terminie, ale nawet do koca
2014 r. W zwizku z tym, termin ich rozpoczcia przesunito na wiosn 2015 r., skutkiem czego

28
29

Budowa miejskiej sieci szerokopasmowej w Elblgu o wartoci 42,5 mln z.

Wytyczne w zakresie procesu kontroli w ramach obowizkw Instytucji Zarzdzajcej Programem Operacyjnym,
zatwierdzone przez Ministra Rozwoju Regionalnego w dniu 5 czerwca 2012 r.
19

beneficjenci nie dysponuj ju adn rezerw czasow w sytuacji wystpienia ewentualnych trudnoci
na etapie wykonawczym tych projektw.
Naley przy tym zauway, e wpyw na wystpowanie dotychczasowych opnie miay rwnie
m.in. dziaania innych organw i instytucji. Przeprowadzone w 2014 r. postpowanie w sprawie wyboru
ww. projektw byo bowiem poprzedzone dwoma innymi postpowaniami (w 2012 i 2013 r.), ktre
uniewanione zostay z powodu wystpowania rozbienoci w dokumentacji znajdujcej si
w orodkach dokumentacji geodezyjnej, a take z powodu niewykonania przez Urzd Komunikacji
Elektronicznej jednoznacznej analizy obszarw planowanych do objcia sieci dostpow w ramach
Wielkopolskiego RPO, co byo wymogiem wynikajcym z postanowie linii demarkacyjnej midzy
Programami Operacyjnymi Polityki Spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej oraz Wsplnej Polityki Rybackiej.
W tym kontekcie, Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag na niezwykle istotn rol waciwej
koordynacji dziaa wielu instytucji zaangaowanych, w rnym stopniu i na rnych etapach,
w dziaania na rzecz zapewnienia Internetu szerokopasmowego. Rozwizania w tym zakresie powinny
gwarantowa podmiotom realizujcym poszczeglne projekty rozpoczynanie inwestycji jeszcze przed
zakoczeniem perspektywy finansowej, tak aby kolejne dwa lata od jej upywu (zasada n+2) byy
czasem na ich zakoczenie i rozliczenie oraz stanowiy niezbdn rezerw w sytuacji wystpienia
nieprzewidzianych trudnoci w ich realizacji.
Podsumowujc podejmowane przez organy administracji publicznej dziaania na rzecz budowy
infrastruktury Internetu szerokopasmowego, Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e jedn
z przyczyn wystpienia zagroenia terminowych realizacji inwestycji przez beneficjentw byo
zawieranie umw o dofinansowanie ju po zakoczeniu perspektywy finansowej 2007-2013. Byo to
spowodowane uzyskaniem oszczdnoci w toku dotychczas realizowanych projektw i deniem
do zakontraktowania rodkw w penej wysokoci przyznanej Polsce, co niewtpliwie naley oceni
pozytywnie. Niemniej jednak, w takiej sytuacji niezbdne jest wdroenie wykraczajcych poza
standardowe procedury mechanizmw zarzdczych, ktre zagwarantuj pen realizacj inwestycji oraz
ich terminowe zakoczenie i rozliczenie. Ustalenia kontroli wskazuj natomiast, e w przypadku
wikszoci skontrolowanych projektw dziaania takie ze strony instytucji zarzdzajcych
i poredniczcych w poszczeglnych programach operacyjnych polegay gwnie na analizie
przedkadanych dokumentw rozliczeniowych oraz na akceptowaniu wnioskw o zmian terminu
zakoczenia zada inwestycyjnych. W ocenie Najwyszej Izby Kontroli byy to dziaania
niewystarczajce w kontekcie krtkich terminw wynikajcych z zawartych umw oraz braku rezerw
czasowych w sytuacji wystpienia opnie w realizacji zada.

20

3.2. Rezultaty inwestycji dotyczcych budowy sieci szerokopasmowych

Do 31 grudnia 2014 r. zostay osignite nastpujce wartoci kluczowych wskanikw,
wynikajce z umw o dofinansowanie na realizacj projektw budowy infrastruktury Internetu
szerokopasmowego w ramach programw operacyjnych:
PO RPW30 - wybudowano 4,1 tys. km sieci szerokopasmowej (w tym 3,9 tys. km sieci
szkieletowej i dystrybucyjnej oraz 0,2 tys. km sieci dostpowej) spord zaplanowanych
14,8 tys. km (w tym 10,4 tys. km sieci szkieletowej i dystrybucyjnej oraz 4,4 tys. km
sieci dostpowej), co stanowi tj. 27,8% wartoci docelowej;
- dotychczas nikt nie uzyska dostpu do szerokopasmowego Internetu spord
planowanych 1.133,4 tys. osb;
PO IG31

- 150 mikro, maych i rednich przedsibiorstw dostarczao Internet szerokopasmowy

na odcinku ostatniej mili, spord zaplanowanych 317 przedsibiorstw, co stanowi
47,3%;
- 18,4 tys. podmiotw trwale korzystao z Internetu szerokopasmowego udostpnionego
w wyniku programu, spord 247,2 tys. planowanych podmiotw, co stanowio 7,5%;

RPO32

- wybudowano 4,0 tys. km sieci szerokopasmowej (szkieletowej i dystrybucyjnej) spord

zaplanowanych 24,9 tys. km, co stanowi 16,1%;
- 1.408,4 tys. osb uzyskao moliwo dostpu do szerokopasmowego Internetu,
spord planowanych 7.738,0 tys., co stanowio 18,2%.

30

Zgodnie z danymi z systemw teleinformacyjnych o sieciach szerokopasmowych w Polsce: Systemu Informacyjnego

o Sieciach Szerokopasmowych (SIRS) i Systemu Informacyjnego o Infrastrukturze Szerokopasmowej (SIIS). System
SIRS suy do monitorowania realizacji kluczowych indywidulanych projektw Regionalnych Sieci Szerokopasmowych
perspektywy finansowej 2007-2013, natomiast system SIIS dotyczy projektw wyonionych w postpowaniach
konkursowych.

31

Zgodnie z danymi z Krajowego System Informatyczny Monitoringu i Kontroli Funduszy Strukturalnych i Funduszu
Spjnoci w okresie 2007-2013. KSI SIMIK 07-13 to scentralizowany system, udostpniony dla potrzeb monitoringu
i sprawozdawczoci, gromadzcy na poziomie kraju dane niezbdne dla systemw zarzdzania i kontroli dla wszystkich
programw operacyjnych. Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie warunkw gromadzenia
i przekazywania danych w formie elektronicznej (z 2010 r.), za jako danych wprowadzonych do systemu zgodnie
z dokumentami rdowymi odpowiadaj m.in. instytucje zarzdzajce i instytucje poredniczce (w tym II stopnia)
programw operacyjnych.

32

Zgodnie z danymi z KSI SIMIK 07-13.

21

Rysunek nr 2. Dugo planowanej i odebranej sieci Internetu szerokopasmowego wybudowanej w ramach PO RPW i RPO.
Stan na 31 grudnia 2014 r.

rdo: Materiay wasne NIK, na podstawie danych pozyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (w przypadku PO
RPW z systemw SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO z systemu KSI SIMIK 07-13).
Rysunek nr 3. Liczba osb, ktra uzyskaa moliwo dostpu do szerokopasmowego Internetu w ramach PO RPW i RPO
w stosunku do planowanej wartoci. Stan na 31 grudnia 2014 r.

rdo: Materiay wasne NIK, na podstawie danych pozyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (w przypadku PO
RPW z systemw SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO z systemu KSI SIMIK 07-13).

22

Rysunek nr 4. Liczba podmiotw trwale korzystajcych z Internetu szerokopasmowego wybudowanego w ramach PO IG

w stosunku do planowanej iloci. Stan na 31 grudnia 2014 r.

rdo: Materiay wasne NIK, na podstawie danych pozyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (w przypadku
PO RPW z systemw SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO z systemu KSI SIMIK 07-13).

Szczegowe dane dotyczce poziomu realizacji trzech programw operacyjnych przedstawiono

w zaczniku nr 2 do Informacji.
3.2.1. Sieci szkieletowo-dystrybucyjne
Skontrolowane Zarzdy Wojewdztw rzetelnie realizoway projekty budowy sieci
szkieletowo-dystrybucyjnych. W sposb waciwy dokonay wyboru podmiotw realizujcych
inwestycje, a take skutecznie sprawoway nadzr nad przebiegiem prac. Wydatkw
dokonywano w sposb gospodarny i prawidowo je rozliczano. Z uwagi na wystpujcy
w niektrych wojewdztwach niski stopie zaawansowania rzeczowego inwestycji, ich
wykonanie i rozliczenie do koca 2015 r. jest w ocenie NIK zagroone.
Na terenie siedmiu wojewdztw objtych kontrol budowa sieci szkieletowo-dystrybucyjnej,
realizowana bya przez Samorzdy Wojewdztw (ze rodkw PO RPW) lub powoane przez nie Spki
(RPO)33. Ogem w ramach siedmiu projektw, o wartoci 2,389 mld z, zaoono budow ponad
18 tys. km sieci szkieletowo-dystrybucyjnej oraz 1,4 tys. wzw dystrybucyjnych, umoliwiajcych
przyczenie do sieci operatorw lokalnych. Zakoczenie realizacji ww. projektw zaplanowano na
koniec 2015 r.
Beneficjentom realizujcym projekty budowy szkieletowo-dystrybucyjnych sieci szerokopasmowych
pozostawiono dowolno w zakresie modelu wykonawstwa inwestycji oraz jej eksploatacji. W czterech
wojewdztwach34 inwestycje te realizowane byy w modelu podstawowym35, w pozostaych za -

33

34
35

W wojewdztwach: lubelskim, podlaskim, podkarpackim, witokrzyskim oraz warmisko-mazurskim inwestycje

realizowane byy bezporednio przez samorzdy wojewdztw, za w wojewdztwie mazowieckim przez Agencj
Rozwoju Mazowsza SA, a w wojewdztwie wielkopolskim przez Wielkopolsk Sie Szerokopasmow SA.
Podlaskie, lubelskie, witokrzyskie oraz wielkopolskie.
Model podstawowy polega na rozdzieleniu zada wykonawcy robt budowlanych (ktry ma zaprojektowa i wybudowa
infrastruktur) od zada operatora infrastruktury (z j. ang. design and build - DB).
23

w modelu alternatywnym36. Wybr modelu podstawowego uzasadniano moliwoci szybszego

rozpoczcia rzeczowej realizacji zadania inwestycyjnego, za w przypadku modelu alternatywnego korzyciami zwizanymi z moliwoci optymalizacji projektowania i budowy sieci, motywacj
wykonawcy do szybszego jej uruchomienia oraz korzystniejszym dla beneficjenta podziaem ryzyk.
Wedug stanu na koniec 2014 r. Zarzdy Wojewdztw, ktre realizoway inwestycje w modelu
podstawowym, podjy dziaania majce na celu wybr operatorw infrastruktury.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia procedury dokonania wyboru wykonawcw
realizujcych inwestycje sieci szkieletowo-dystrybucyjnych. W kadym wojewdztwie wykonawcw tych
wyoniono z zastosowaniem zasady konkurencyjnoci i rwnego traktowania podmiotw, na podstawie
przepisw ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych37 i ustawy z dnia 19 grudnia
2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym38.
W sposb waciwy i rzetelny sprawowano take nadzr nad wykonawstwem sieci. Przedstawiciele
beneficjentw m.in. uczestniczyli w radach budowy oraz w odbiorach przejciowych lub czciowych,
dokonywali weryfikacji dokumentacji projektowej i wykonawczej, a take analizowali skadane wnioski
o patno wraz z protokoami odbioru. W biecym zarzdzaniu skomplikowanym pod wzgldem
logistycznym procesem inwestycyjnym (m.in. z uwagi na jego rozproszenie na terenie caego
wojewdztwa, dugo budowanej sieci, liczb odcinkw, na ktre j podzielono oraz ilo dokumentacji
formalno-prawnej niezbdnej do przeprowadzenia caego procesu), wykorzystywano narzdzia
informatyczne w znacznym stopniu uatwiajce monitorowanie postpw prowadzonych prac, a take
gromadzenie i zarzdzanie dokumentacj.
Przykadem dobrej praktyki w tym zakresie jest zastosowanie przez Departament Spoeczestwa Informacyjnego
Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego specjalistycznej aplikacji sucej
do zarzdzania prowadzon inwestycj. Pozwalaa ona na biecy monitoring stanu zaawansowania prac na
poszczeglnych odcinkach realizowanej inwestycji, sprawne prowadzenie odbiorw, a take pniejsze
zarzdzanie majtkiem, w tym ewidencjonowanie podatkw i opat. Uytkownicy aplikacji (m.in. uprawnieni
pracownicy Urzdu) mieli dostp do elektronicznej wersji dokumentacji, w tym np. do map geodezyjnych, pozwole
i zgosze, a take protokow odbiorw czstkowych oraz przeprowadzonych prb i bada. W jej zasobach
zgromadzono rwnie ca dokumentacj projektow i powykonawcz. Umoliwiaa ona ponadto tworzenie
raportw postpu rzeczowo-finansowego w realizacji poszczeglnych odcinkw sieci. W ww. Departamencie
wykorzystywano take arkusz kalkulacyjny do prowadzenia cotygodniowego monitoringu prowadzonych prac oraz
identyfikacji zagroe niedotrzymania terminw wykonania prac na poszczeglnych odcinkach.
Wykorzystywanie specjalistycznego oprogramowania informatycznego do zarzdzania projektem budowy SSPW
miao miejsce take w Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Podlaskiego. Aplikacja pozwalaa m.in. na analiz
przebiegu prac w poszczeglnych relacjach, analiz ryzyk, a take na raportowanie np. o postpie prowadzonych
robt.

36

37
38

Model alternatywny zakada zaprojektowanie oraz wybudowanie infrastruktury oraz jej zarzdzanie przez jednego
wykonawc wybranego w jednym postpowaniu (z j. ang. design, build, operate - DBO).
Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.
Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 ze zm.
24

Zdjcie nr 1. Budowa sieci szkieletowo-dystrybucyjnej w okolicach Elblga.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

Zdjcie nr 2. Szafa sieci dystrybucyjnej w miejscowoci Milejewo.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

25

Zdjcie nr 3. Pomieszczenie wza szkieletowego w ramach projektu Internet dla Mazowsza.

rdo: Materiay Agencji Rozwoju Mazowsza SA.

Izba nie stwierdzia nieprawidowoci przy wydatkowaniu rodkw na realizacj projektw budowy
sieci szkieletowo-dystrybucyjnych. Stosownie do postanowie zawartych umw o dofinansowanie,
prowadzono wyodrbnione ewidencje ksigowe lub oznaczano kodem ksigowym wydatki zwizane
z projektami. Objte kontrol NIK wydatki zostay poniesione w okresie kwalifikowalnoci projektw.
Dokumenty ksigowe potwierdzajce poniesienie wydatkw ujte zostay w ewidencjach ksigowych
w prawidowych wysokociach, a dostawy towarw i usug potwierdzane byy protokoami zdawczoodbiorczymi.
Beneficjenci prowadzcy inwestycje budowy sieci szkieletowo-dystrybucyjnych podejmowali take
dziaania majce na celu poinformowanie opinii publicznej o realizacji budowy tej sieci. W tym zakresie
m.in. organizowano konferencje, w ktrych brali udzia lokalni i regionalni operatorzy sieci tzw. ostatniej
mili, przygotowano telewizyjne i radiowe audycje informacyjne o projektach, zlecano publikacj
informacji w prasie, a take wykonanie tablic informacyjnych.
Z uwagi na jedn z przeszkd w realizacji inwestycji ostatniej mili w wojewdztwie warmisko-mazurskim,
dotyczc najwyszych w kraju opat za zajcie pasa drogowego z uwagi na umieszczenie w nich urzdze
telekomunikacyjnych, za dobr praktyk uzna mona inicjatyw Samorzdu Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego polegajc na podpisaniu z 89 jednostkami samorzdu terytorialnego porozumienia pn. Plan
Cyfrowy 2025 dla Warmii i Mazur, ktry zakada obnienie tych opat. W wyniku tych dziaa, wedug stanu
na 8 kwietnia 2015 r., ju 34 ww. jednostki obniyy stawki za umieszczenie w pasie drogowym urzdze,
bdcych infrastruktur ostatniej mili.
Inicjatywa dotyczca obnienia ww. opat zostaa rwnie podjta przez Samorzd Wojewdztwa Podlaskiego.
W wyniku zawarcia porozumienia z powiatami i miastami na prawach powiatu z wojewdztwa podlaskiego, strony

26

zobowizay si do ujednolicenia wysokoci opat za umieszczenie w pasie drogowym infrastruktury

telekomunikacyjnej.
Przykadem dobrej praktyki jest rwnie przygotowanie przez Samorzd Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego
w ramach ww. Planu strony informacyjnej www.chceinternet.pl, w ktrej przedstawiono zaoenia
funkcjonowania sieci szerokopasmowej. Ide strony jest przekazanie informacji o odbiorcach kocowych
zainteresowanych posiadaniem szerokopasmowego dostpu do Internetu dostawcom tych usug.

Pomimo podejmowania przez Samorzdy Wojewdztwa intensywnych dziaa w celu realizacji

sieci szkieletowo-dystrybucyjnych, zdaniem Najwyszej Izby Kontroli wci istnieje ryzyko
niezrealizowania inwestycji w niektrych wojewdztwach w terminach okrelonych w umowach
o dofinasowanie, a wic do koca listopada 2015 r. Wedug stanu na koniec 2014 r., budowa sieci
szkieletowo-dystrybucyjnych w ramach PO RPW, zrealizowana zostaa w 36,8% - wybudowano
i odebrano 3,9 tys. km sieci oraz 0,5 tys. wzw, wobec wartoci zaplanowanych, wynoszcych
odpowiednio 10,4 tys. km sieci oraz 1 tys. wzw. I tak, na przykad:
Wedug danych zamieszczonym w Systemie Informatycznym Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy
Strukturalnych i Funduszu Spjnoci (SIMIK), w wojewdztwie podkarpackim, wedug stanu na koniec 2014 r.,
nie odebrano jeszcze adnego odcinka sieci, podczas gdy dugo zaplanowana do wykonania wynosi ponad
2 tys. km. Do odbioru zgoszono zaledwie 102 km tej sieci wybudowanej, a w trakcie budowy znajdowao si dalsze
865 km. Pomimo e realizacja tego projektu odbywaa si zgodnie z zaktualizowanym i zatwierdzonym przez
PARP harmonogramem rzeczowo-finansowym, do zrealizowania w 2015 r. pozostaje ponad poowa zaplanowanej
do wykonania sieci. Z tego wzgldu, PARP jako Instytucja Poredniczca zobowizaa beneficjenta do
wprowadzenia programu naprawczego polegajcego na okreleniu w harmonogramie projektu tzw. kamieni
milowych, co pozwoli na dokadniejsze monitorowanie przez beneficjenta pracy wykonawcy, a take
przekazywanie informacji m.in. do Instytucji Poredniczcej.

Jakkolwiek, ww. inicjatywa PARP jest w peni uzasadniona, to odnotowania jednak wymaga, e powinna
by ona podjta duo wczeniej. Pozwolioby to na lepsze zarzdzanie ryzykiem niezrealizowania
projektu w terminie, a take przyspieszenie tempa prac ju w okresach wczeniejszych.
W przypadku dwch skontrolowanych kluczowych projektw realizowanych w ramach RPO
w wojewdztwie wielkopolskim (Budowa Wielkopolskiej Sieci Szerokopasmowej) i mazowieckim
(Internet dla Mazowsza), budowa sieci szkieletowo-dystrybucyjnych na koniec 2014 r. zrealizowana
zostaa w 48,2% - wybudowano i odebrano 2,9 tys. km sieci oraz 55 wzw spord zaplanowanych
6 tys. km sieci i 0,3 tys. wzw. Ponadto w ramach projektu realizowanego w wojewdztwie
wielkopolskim wykupiono i wydzierawiono cznie 1,5 tys. sieci.

27

Rysunek nr 5. Poziom realizacji siedmiu skontrolowanych projektw Regionalnych Sieci Szerokopasmowych realizowanych
w ramach PO PRW i RPO. Stan na 31 grudnia 2014 r.

rdo: Materiay wasne NIK, na podstawie danych pozyskanych z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (w przypadku PO
RPW z systemw SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO z systemu KSI SIMIK 07-13).

Najwysza Izba Kontroli zwraca natomiast uwag, e termin zakoczenia realizacji projektw
budowy sieci szkieletowo-dystrybucyjnych ulega take zmianom z przyczyn niezalenych
od beneficjentw, co powodowao trudnoci w planowaniu poszczeglnych etapw inwestycji. I tak,
np. wynikao to z:

Obowizku uzyskania zgody Komisji Europejskiej (notyfikacji) na udzielenie pomocy publicznej

pastwa w ramach projektu Internet dla Mazowsza w zakresie jego finansowania oraz
udostpnienia partnerowi prywatnemu wybudowanej infrastruktury. Pomimo e wniosek
o rozpoczcie procesu notyfikacji zosta zoony ju w kwietniu 2011 r., to dopiero w padzierniku
28

2012 r. Komisja Europejska podja decyzj uznajc, e projekt ten jest zgodny z rynkiem
wewntrznym i e naby on prawo do otrzymania pomocy publicznej. Z uwagi na trwajcy
18 miesicy proces notyfikacji umowy, okres realizacji projektu wyduono z 31 grudnia 2014 r.
do 30 listopada 2015 r. Obowizek uzyskania takiej decyzji wpyn take na przesunicie w czasie
realizacji zadania pn. Budowa Wielkopolskiej Sieci Szerokopasmowej, ktre pierwotnie miao
zakoczy si 31 grudnia 2013 r. (ostatecznie zaplanowano zakoczenie projektu do koca marca
2015 r.).

Wydawania w okresie od sierpnia 2013 r. do stycznia 2014 r. odmownych decyzji w sprawie

lokalizowania infrastruktury w pasach drogowych drg krajowych przez Generaln Dyrekcj Drg
Krajowych i Autostrad, z powodu obowizku lokalizacji infrastruktury liniowej poza pasem
drogowym. Dopiero w wyniku zmiany 12 lutego 2014 r. przepisw rozporzdzenia Ministra
Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim
powinny odpowiada drogi publiczne i ich usytuowanie39, umoliwiono umieszczanie
telekomunikacyjnych linii kablowych i kanalizacji kablowych w pasach drogowych.

3.2.2. Sieci dostpowe

W ocenie Najwyszej Izby Kontroli, stan realizacji budowy sieci dostpowych,
dofinansowanych w szczeglnoci z Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej,
stwarza istotne ryzyko niezakoczenia inwestycji do koca 2015 r. Izba zwraca rwnie uwag
na istotne nieprawidowoci, ktre wystpuj przy realizacji projektw, w szczeglnoci
polegajce na nieprzestrzeganiu przepisw ustawy Prawo budowlane, niezachowaniu
konkurencyjnego trybu wyboru wykonawcw oraz prowadzeniu prac inwestycyjnych niezgodnie
z zaoonymi harmonogramami.
Skontrolowane projekty budowy sieci dostpowych, dofinansowane rodkami z PO RPW oraz
RPO, znajdoway si w rnej fazie realizacji. Niektre z nich, w szczeglnoci dofinansowane rodkami
z RPO, zostay ju zakoczone i znajdoway si w okresie trwaoci. Inne wci jednak nie zostay
jeszcze faktycznie rozpoczte. Spord 30 skontrolowanych projektw (realizowanych przez
25 beneficjentw), dotyczcych dostarczenia Internetu zarwno w technologii wiatowodowej40 oraz
bezprzewodowej41, zakoczono realizacj dwunastu, uzyskujc w wikszoci przypadkw zaplanowane
wskaniki produktu i rezultatu. W ich ramach wykonano ok. 400 km sieci wiatowodowej, udostpniajc
Internet 476 instytucjom publicznym. Utworzono take ponad 240 PIAP-w. I tak, na przykad:
Gmina Miejska Elblg, w wyniku zakoczenia w czerwcu 2011 r. realizacji projektu pn. Budowa miejskiej sieci
szerokopasmowej w Elblgu, poprzez m.in. wybudowanie 96,8 km sieci Internetu szerokopasmowego oraz
161 punktw dostpowych, umoliwia podczenie do Internetu 61 szk, 86 jednostek publicznych, a take
utworzya w zwizku z realizacj inwestycji sze miejsc pracy. rednia liczba logowa do utworzonych PIAP-w
na terenie miasta Elblga w danym roku przekraczaa 24 tysice.
W grudniu 2013 r. Miasto Puawy zakoczyo realizacj projektu pn. Puawy w sieci budowa szerokopasmowej
sieci teleinformatycznej i usug o wartoci 17.965,8 tys. z. W ramach projektu wybudowano 43 km sieci oraz
29 PIAP-w, a w rezultacie 51,8 tys. mieszkacw uzyskao moliwo korzystania z usug internetowych.
39
40
41

Dz. U. nr 43, poz. 430 ze zm.

Fttx (z j. angielskiego: Fiber to the) wiatowd do (np. do domu, do budynku, do szafki).
Np. WiMax.
29

Gmina Kielce, w wyniku realizacji projektu pn. e-witokrzyskie budowa sieci wiatowodowych wraz
z urzdzeniami na terenie Miasta Kielce, wybudowaa 75,8 km sieci Internetu szerokopasmowego oraz uruchomia
20 PIAP-w. Internet udostpniono 47 szkoom oraz 150 jednostkom publicznym. W okresie 11 miesicy 2014 r.
z PIAP-w skorzystao 11,3 tys. osb, a w zwizku z realizacj inwestycji, utworzono pi nowych etatw.
Zdjcie nr 4. Publiczny Punkt Dostpu do Internetu (PIAP) w Eku.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

30

Zdjcie nr 5. Publiczny Punkt Dostpu do Internetu (PIAP) w Bibliotece Elblskiej.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

Zdjcie nr 6. Urzdzenia warstwy dystrybucyjnej miejskiej sieci szerokopasmowej w Elblgu.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

Niepokojcym zjawiskiem jest natomiast fakt, e wedug stanu na koniec 2014 r. wikszo
(18 z 30) projektw objtych kontrol nie zostaa za jeszcze zakoczona i znajdowaa si w trakcie
realizacji lub nawet nie zostaa jeszcze rozpoczta. Stwarza to istotne ryzyko niezakoczenia tych
31

inwestycji w terminach wskazanych w umowach o dofinansowanie (do koca wrzenia lub padziernika
2015 r.). Powoduje to rwnie zagroenie niewykorzystania do koca 2015 r. rodkw na realizacj
projektw, a tym samym konieczno ich zwrotu do budetu Unii Europejskiej. Opnienia w tym
zakresie uzasadniane byy przez beneficjentw problemami z opracowaniem dokumentacji technicznej,
zwizanymi zwaszcza z niekompletn dokumentacj geodezyjn, zbyt pnym ogoszeniem
postpowa konkursowych (w szczeglnoci PO RPW, a take Wielkopolskiego RPO), a take
wystpowaniem zbienoci realizowanych inwestycji z projektem dofinansowanym z innego programu
operacyjnego. Beneficjenci podawali ponadto, e terminy realizacji projektu s zbyt krtkie
w odniesieniu do zakresu realizowanych inwestycji. I tak, na przykad:
W grudniu 2014 r. PPHU Karolina w Mokach (beneficjent realizujcy projekt Budowa sieci FTTH w gminach
Gonidz i Jawiy) zwrci do PARP otrzyman zaliczk w kwocie 192,5 tys. z i podj dziaania w celu
rozwizania umowy o dofinansowanie zawartej 16 czerwca 2014 r. Spowodowane to byo problemami
w opracowaniu dokumentacji technicznej, a take wystpowaniem innych przeduajcych si procedur
utrudniajcych realizacj inwestycji. Do problemw tych zaliczono m.in. zbyt krtki termin realizacji projektu
(rozpoczcie 1 kwietnia 2014 r., zakoczenie projektu 31 padziernika 2015 r.).
Spka AP-Media w Jale zmuszona zostaa do wstrzymania realizacji projektu pn. Zapewnienie dostpu do
Internetu na etapie ostatniej mili dla mieszkacw trzech miejscowoci gminy Niemce, w zwizku z uzyskaniem
przez PARP informacji, i na to samo zadanie zawarta zostaa przez Wadz Wdraajc Programy Europejskie
z innym podmiotem umowa o dofinansowanie w ramach PO IG. W zwizku z tym PARP nie przekazaa
beneficjentowi wnioskowanej przez niego zaliczki. Naley przy tym podkreli, e beneficjent podj ju wczeniej
dziaania majce na celu realizacj inwestycji. Dokona on wyboru wykonawcy zadania, uzyska dane
z pastwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a take uzyska zgody od 341 wacicieli na
dysponowanie nieruchomociami w celu posadowienia i eksploatacji na nich urzdze telekomunikacyjnych.
W zwizku ze wstrzymaniem przez PARP wykonania umowy o dofinansowanie, do dnia zakoczenia kontroli, spr
kompetencyjny w zakresie realizacji tej umowy nie zosta rozstrzygnity.
Pomimo i na podstawie zawartej umowy o dofinansowanie Gmina Miasto Rzeszw (jako beneficjent rodkw
z RPO Wojewdztwa Podkarpackiego) miaa rozpocz realizacj projektu pn. Budowa regionalnej sieci
szerokopasmowej aglomeracji rzeszowskiej ResMAN etap II ju we wrzeniu 2010 r. i zakoczy w sierpniu
2012 r., to dopiero w padzierniku 2014 r. dokonaa ona wyboru wykonawcy inwestycji. Ustalono bowiem, e
zawarta w grudniu 2010 r. umowa o dofinansowanie miaa charakter warunkowy, a jej uprawomocnienie byo
uzalenione od dostarczenia przez Gmin m.in. pozytywnej opinii Prezesa Urzdu Komunikacji Elektronicznej
w zakresie planowanej dziaalnoci telekomunikacyjnej, decyzji o lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej,
a take otrzymania przez Instytucj Zarzdzajc RPO Wojewdztwa Podkarpackiego decyzji Komisji Europejskiej
akceptujcej notyfikowany rodek pomocowy. Dokumenty takie udao si uzyska dopiero w listopadzie 2014 r.

Najwysza Izba Kontroli zwraca rwnie uwag na niekorzystn, z punktu widzenia

zdyscyplinowania wykonawcw dofinansowywanych inwestycji, konstrukcj umw o dofinansowanie
zawieranych przez PARP w ramach PO RPW. Ot w przypadku niepobrania przez beneficjenta
zaliczki na rozpoczcie realizacji inwestycji, zapisy umowy umoliwiaj jej rozwizanie przez
beneficjenta praktycznie bez adnych negatywnych skutkw. W umowach tych przewidziano bowiem
jedynie obowizek zwrotu przez beneficjenta otrzymanego dofinansowania wraz z odsetkami.
W przypadku nieprzystpienia do realizacji projektu i niepobrania dofinansowania, ma on moliwo
odstpienia od umowy bez adnych dodatkowych sankcji. W takiej sytuacji niewykorzystane rodki
mog zosta wprawdzie przeznaczone na inne projekty, jednak z uwagi na zakoczenie perspektywy
finansowej 2007-2013 oraz czas pozostajcy na zakoczenie i rozliczenie projektu (do koca 2015 r.),

32

kade rozwizanie umowy z beneficjentem skutkowa bdzie koniecznoci zwrotu rodkw do

budetu Unii Europejskiej.
Sytuacj tak stwierdzono u jednego z beneficjentw rodkw z PO RPW (Fan-Tex w Eku). Pomimo zawarcia
umowy o dofinansowanie w czerwcu 2014 r., dopiero w listopadzie 2014 r. (z kilkumiesicznym opnieniem)
ogosi on postpowanie dotyczce wyboru wykonawcy inwestycji w formule zaprojektuj-wybuduj. Tym samym,
wybudowanie 140 km sieci szerokopasmowej oraz szeciu wzw dystrybucyjnych, obcione byo ryzykiem
niewykonania inwestycji w terminie ustalonym w umowie o dofinansowanie, tj. do koca padziernika 2015 r.
Z uzyskanych w toku kontroli wyjanie od beneficjenta wynikao, e dopki nie zosta przez niego poniesiony
aden wydatek na realizacj projektu, bierze on pod uwag rozwizanie umowy i odstpienie od inwestycji.
Kontrola przeprowadzona w Vikom Sp. z o.o. w Bigoraju wykazaa, e projekt budowy sieci szerokopasmowej
rwnie realizowany by z opnieniem. W ocenie NIK, wystpujce ju w pocztkowej fazie opnienia
w wykonywaniu niektrych zada przewidzianych w harmonogramie projektu mog negatywnie wpyn na
moliwo jej terminowej realizacji.

Zarwno w zakoczonych projektach, jak rwnie znajdujcych si w trakcie realizacji, wystpiy

istotne nieprawidowoci zwizane z prowadzeniem zada inwestycyjnych. Dotyczyo to a
16 beneficjentw objtych kontrol (64,0%), a nieprawidowoci zwizane byy gwnie z:

Nieprzestrzeganiem postanowie ustawy Prawo budowlane w zakresie niepowiadamiania organw

nadzoru budowlanego o zamierzonym terminie rozpoczcia robt budowlanych, a take
wykonywaniem prac budowlanych bez zgoszenia lub bez pozwolenia na budow.
Przeprowadzona kontrola w Matcom w Szczytnie wykazaa, e w ramach realizacji dwch projektw dotyczcych
budowy sieci szerokopasmowych w technologii bezprzewodowej, dofinansowanych ze rodkw z RPO Warmia
i Mazury 2007-2013, beneficjent przed wykonaniem robt budowlanych polegajcych na ustawieniu 17 masztw
na obiektach budowlanych nie dokona zgoszenia waciwemu organowi administracji architektonicznobudowlanej, czym naruszy art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy Prawo budowlane. Przed ustawieniem wolnostojcego
masztu kratownicowego nie uzyska on rwnie, wymaganej postanowieniami art. 28 ustawy Prawo budowlane,
decyzji o pozwoleniu na budow.
Zdjcie nr 7. Wolnostojcy maszt kratownicowy w miejscowoci Uranki (gmina Mikoajki), ustawiony bez
wczeniejszego uzyskania decyzji o pozwoleniu na budow.

rdo: Materiay kontrolne NIK.

33

Niezachowaniem konkurencyjnego trybu wyboru wykonawcw realizujcych inwestycje.

Beneficjenci, bdcy jednostkami sektora finansw publicznych, zobowizani byli do stosowania
przy wyborze wykonawcw postanowie ustawy Prawo zamwie publicznych, za pozostali
beneficjenci do konkurencyjnego i przejrzystego wyboru wykonawcw oraz dokonywania
wydatkw w sposb oszczdny.
PHU IWKD w Ostrdzie, po przeprowadzeniu postpowania w trybie konkurencyjnym, zawar z wybranym
wykonawc umow o treci odmiennej od zoonej przez niego oferty. W ofercie zaproponowano bowiem
wykonanie przedmiotu zamwienia za kwot 14.304,9 tys. z netto oraz 10-letni okres gwarancji na cz pasywn
sieci, za w umowie po przeprowadzeniu z wykonawc dodatkowych negocjacji obniono wynagrodzenie
wykonawcy o ok. 535 tys. z, a take skrcono okres gwarancji o pi lat. Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli,
negocjacje naruszay zasad konkurencyjnoci poprzez nierwne traktowanie pozostaych czterech wykonawcw,
ktrzy zoyli oferty, a z ktrymi negocjacji nie prowadzono.

Niedochodzeniem kar umownych z tytuu nieterminowej realizacji zada inwestycyjnych lub

dochodzeniem ich w wysokoci niezgodnej z postanowieniami umw zawartych z wykonawcami.
Skutkowao to np. zapat wynagrodzenia za zrealizowany przedmiot umowy w penej wysokoci,
pomimo e faktycznie cz zadania nie zostaa wykonana lub wykonana zostaa nierzetelnie.
Gmina Miejska Elblg nie naliczya i nie pobraa kar umownych z tytuu nieterminowej realizacji zada
inwestycyjnych, w wysokociach wynikajcych z wyliczenia zgodnie z zapisami zawartych umw. Naliczon kar
z tytuu nieterminowego wykonania dokumentacji projektowo-kosztorysowej dla czci pasywnej zadania zaniono
bowiem o 293,5 tys. z, za w przypadku wykonania umowy dotyczcej takiej dokumentacji dla czci aktywnej
w ogle nie naliczono kar. Oszacowana w toku kontroli NIK wysoko kary, wynikajca z nieterminowej realizacji
zadania, wyniosa 24,7 tys. z.
Kontrola ta wykazaa take, e w sposb niewaciwy prowadzony by nadzr ze strony inwestora nad realizacj
zadania. W sposb nierzetelny dokonano czynnoci odbiorowych, potwierdzajc w protokole odbioru kocowego
wykonanie robt dobrej jakoci, mimo e czynnoci takich nie wykonano w odniesieniu do wikszoci
zrealizowanych robt liniowych (70 km), a w toku odbioru stwierdzono co najmniej 2,7 tys. wad i usterek. Ponadto
ustalono, e zakres przedmiotowy robt budowlanych nie zosta w peni zrealizowany przez wykonawc, a take e
wstawiono atrapy rur imitujce cigo kanalizacji pierwotnej i wtrnej. W przypadku za wyegzekwowania przez
inwestora dokumentacji testw cinienia i kalibracji, istniaa moliwo ujawnienia tych nieprawidowoci ju na
etapie odbioru wykonanych prac.

Niewywizywaniem si z postanowie zawartych umw o dofinansowanie realizowanych projektw

budowy sieci szerokopasmowych, w szczeglnoci w zakresie nieuprawnionego uyczania
zakupionego sprztu innym podmiotom, nieprzestrzegania terminw ustalonych w umowach,
a take nieoznaczania w ewidencji ksigowej wydatkw zwizanych z projektem.
PHU IWKD w Ostrdzie, bdcy beneficjentem realizujcym projekt pn. Rozwj sieci wiatowodowej FTTH IWKD
w wojewdztwie warmisko-mazurskim, niezgodnie z zasadami realizacji projektu, uyczy zakupiony na potrzeby
projektu sprzt (terminale abonenckie) podmiotowi w Poznaniu, w zamian za zapat przez ten podmiot kaucji
zabezpieczajcej. Naley take zaznaczy, e podmiot ten wykorzystywa na wasne potrzeby te urzdzenia,
uzyskujc z tego tytuu dochd. Byo to niezgodne z postanowieniami zawartej umowy o dofinansowanie, zgodnie
z ktrymi beneficjent zobowiza si do wykorzystywania zakupionych urzdze jedynie na cele zwizane
z realizacj projektu. Beneficjent ten realizowa projekt niezgodnie z terminami wskazanymi w umowie
o dofinansowanie, bowiem dopiero w listopadzie 2014 r. rozpocz faktyczn budow sieci szerokopasmowej,
pomimo wskazania w umowie planowanego terminu rozpoczcia tych prac na II kwarta 2014 r.
W wyniku skierowania przez NIK powiadomienia na podstawie art. 62a ustawy o NIK, PARP przeprowadzia
kontrol ww. projektu realizowanego przez tego beneficjenta i potwierdzia wszystkie ww. ustalenia kontroli NIK,

34

a ponadto wykazaa, e faktyczna realizacja inwestycji odbywa si z naruszeniem postanowie umowy

o dofinansowanie. Wskazano bowiem m.in., e kable wiatowodowe nie zostay uoone w kanalizacji wtrnej
zgodnie z zaoeniami projektu, lecz bezporednio w ziemi, a przebieg budowanej infrastruktury nie pokrywa si ze
wskazanym we wniosku o dofinansowanie.

Ustalono ponadto, e wpyw na nierealizowanie inwestycji zgodnie z przyjtymi harmonogramami

rzeczowo-finansowymi miay take instytucje, z ktrymi beneficjenci zawierali umowy o dofinansowanie.
Kontrole wykazay, e instytucje te w ogle lub ze znacznym opnieniem dokonyway rozstrzygni
problemw zgaszanych przez beneficjentw. Na przykad:
Spka AP-Media w Jale, pomimo e ju w poowie lipca 2014 r. wystosowaa do PARP pismo w zakresie
niewypacenia zaliczki oraz wtpliwoci zwizanych z zawarciem dwch umw dofinansowania z rnymi
podmiotami na realizacj tego samego zadania, do dnia zakoczenia kontroli (14 stycznia 2015 r.), nie otrzymaa
zaliczki oraz nie uzyskaa informacji na temat rozwizania problemu naoenia dwch projektw finansowanych
z dwch rnych programw na jednym obszarze.

35

4. Informacje dodatkowe
4.1. Przygotowanie kontroli
Przygotowanie do kontroli poprzedzono analiz przeprowadzonych w latach 2011-2014 kontroli
projektw budowy sieci Internetu szerokopasmowego, a zwaszcza kontroli P/11/169 Dziaania
organw administracji publicznej podejmowane w celu zapewnienia dostpu do sieci o usug
telekomunikacyjnych. W trakcie przygotowania do kontroli, w trybie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o NIK
uzyskano informacje od marszakw wojewdztw w zakresie realizowanych projektw budowy sieci
Internetu, dofinansowanych ze rodkw z PO RPW oraz RPO.
4.2. Postpowanie pokontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli
W 22 skontrolowanych podmiotach, w ktrych stwierdzono nieprawidowoci, od osb
odpowiedzialnych za ich powstanie pobrano wyjanienia na podstawie art. 40 ustawy o NIK lub
przesuchano te osoby w charakterze wiadka na podstawie art. 42 tej ustawy, wyjaniajc przyczyny
powstania nieprawidowoci. W trakcie prowadzonych dziewiciu kontroli pozyskano, w trybie art. 29
ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK, informacje od cznie 179 jednostek. Na podstawie art. 52 ustawy o NIK
zwoano, w toku trzech kontroli, narady z kierownictwem tych jednostek, podczas ktrych omwiono
kwestie zwizane z przeprowadzonymi kontrolami.
Do kierownikw wszystkich 37 skontrolowanych jednostek skierowano wystpienia pokontrolne
zawierajce oceny dziaalnoci. W wystpieniach tych zamieszczono ogem 52 wnioski pokontrolne.
I tak:

W wystpieniu skierowanym do Ministra Infrastruktury i Rozwoju wnioskowano o intensyfikacj

dziaa zmierzajcych do penej realizacji projektw zwizanych z budow infrastruktury Internetu
szerokopasmowego w ramach PO RPW, RPO i PO IG w perspektywie 2007-2013 oraz
wykorzystanie rodkw przeznaczonych na ten cel.

W wystpieniu skierowanym do Ministra Administracji i Cyfryzacji zawarto dwa wnioski dotyczce:

- intensyfikacji dziaa zmierzajcych do penej realizacji projektw zwizanych z budow
infrastruktury Internetu szerokopasmowego oraz wykorzystanie rodkw przeznaczonych na
ten cel w perspektywie 2007-2013,
- przyspieszenia prac zwizanych ze stworzeniem rejestru nieprawidowoci podlegajcych
raportowaniu do UE.

W wystpieniu skierowanym do Prezesa PARP zawarto dwa wnioski dotyczce:

- intensyfikacji dziaa zmierzajcych do penej realizacji projektw zwizanych z budow
infrastruktury Internetu szerokopasmowego w ramach programu PO RPW w perspektywie
2007-2013 oraz wykorzystanie rodkw przeznaczonych na ten cel,
- niezwocznego podjcia decyzji w sprawie moliwoci czenia dwch procesw
inwestycyjnych w ramach projektw sieci szkieletowych i dostpowych oraz prowadzenia
inwestycji w ramach zawartych umw o dofinansowanie w relacjach wspbienych.

W wystpieniach pokontrolnych skierowanych do marszakw wojewdztw zamieszczono wnioski

dotyczce gwnie:
36

podejmowania skutecznych dziaa majcych na celu zrealizowanie projektu SSPW

z zachowaniem terminu zakoczenia i osignicia wartoci wskanikw rezultatu okrelonych
w umowie o dofinansowanie, w tym rozwaenie moliwoci zapewnienia wykorzystania
infrastruktury i usug SSPW przez beneficjentw projektw RPO Wojewdztwa Podlaskiego,

zintensyfikowania dziaa zmierzajcych do zapewnienia terminowego zakoczenia Projektu

Internet dla Mazowsza,

zintensyfikowania dziaa zmierzajcych do uzgodnienia z PARP szczegowych warunkw

i wysokoci zmniejszenia kwoty ostatniej patnoci,

wykorzystywania moliwoci prowadzenia kontroli na miejscu realizacji projektw budowy sieci

szerokopasmowych, a zwaszcza kontroli doranych, w przypadkach stwierdzenia zagroenia
prawidowej realizacji tych projektw,

podjcia dziaa majcych na celu eliminowanie sytuacji niewywizywania si z obowizku

skadania, w toku postpowania o udzielenie zamwienia publicznego, owiadcze o ktrych
mowa w art. 17 ust. 2 ustawy Prawo zamwie publicznych,

zintensyfikowania dziaa zmierzajcych do wykorzystania rodkw w ramach Dziaania 2.1. lub

zastosowania mechanizmu elastycznoci i przesunicie niewykorzystanych rodkw do innych
osi priorytetowych RPO Wojewdztwa Mazowieckiego,

terminowego skadania wnioskw o patno w ramach Projektu Internet dla Mazowsza,

wykazywania we wnioskach o patno faktycznych kwot poniesionych w ramach realizacji

Projektu Internet dla Mazowsza oraz ich prawidowego ujmowania w Krajowym Systemie
Informatycznym SIMIK 07-13.

W wystpieniu pokontrolnym skierowanym do Prezesa Zarzdu Agencji Rozwoju Mazowsza SA

w Warszawie wnioskowano o intensyfikacj dziaa zmierzajcych do zapewnienia terminowego
zakoczenia Projektu Internet dla Mazowsza.

W wystpieniu skierowanym do Dyrektora Mazowieckiej Jednostki Wdraania Programw Unijnych

w Warszawie wniesiono o:
- stosowanie aktualnych wzorw list sprawdzajcych wnioskw o patno,
- ujednolicenie zasad dokumentowania kontroli krzyowych wnioskw o patno,
- egzekwowanie od beneficjentw terminowego skadania wnioskw o patno w celach
sprawozdawczych,
- prawidow weryfikacj skadanych wnioskw o patno.

W wystpieniach skierowanych do beneficjentw rodkw z Unii Europejskiej wnioskowano

gwnie o:
- wywizywanie si z zobowiza okrelonych w umowie o dofinansowanie, w szczeglnoci
zwizanych z terminow realizacj Projektu,
- wykorzystywanie zakupionego sprztu aktywnego wycznie na cele zwizane z realizacj
Projektu,

37

wyodrbnienie w ewidencji ksigowej lub oznaczenie odrbnym kodem wydatkw zwizanych

z realizacj Projektu,
kadorazowe zgaszanie do odpowiedniego organu administracji publicznej planowanych robt
budowlanych, zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy Prawo budowlane,
wywizywanie si z obowizujcych terminw przekazywania wnioskw o dofinansowanie
okrelonych w umowie o dofinansowanie,
poinformowanie Instytucji Zarzdzajcej Regionalnym RPO Warmia i Mazury 2007-2013
o zmianach w realizacji Projektu, w zakresie lokalizacji masztw kratownicowych
z urzdzeniami nadawczo-odbiorczymi,
wyegzekwowanie od wykonawcy inwestycji wniesienia gwarancji naleytego wykonania umowy
w wysokoci okrelonej w umowie,
zintensyfikowanie nadzoru nad realizacj Projektu e-Milanwek, System publicznych punktw
dostpu do Internetu oraz zintegrowany system telefonii VoIP, w ramach budowy Miejskiej Sieci
Informatycznej,
podjcie dziaa w celu osignicia i utrzymania w okresie trwaoci wszystkich wskanikw
produktu i rezultatu przyjtych dla projektu Budowa miejskiej sieci szerokopasmowej
w Elblgu,
podjcie dziaa zapewniajcych skuteczny nadzr inwestorski nad inwestycjami budowy sieci
szerokopasmowych oraz rzetelny odbir wykonanych prac,
podjcie dziaa zapewniajcych kadorazowe uzyskiwanie wymaganych zezwole na zajcie
pasa drogowego w trakcie realizowanych inwestycji budowy sieci szerokopasmowych,
naliczanie i egzekwowanie we waciwej wysokoci kar umownych z tytuu nieterminowego lub
niewaciwego wykonania zawartych umw dotyczcych budowy sieci szerokopasmowych,
wyeliminowanie przypadkw prowadzenia robt budowlanych bez uzyskania wymaganych
pozwole organw administracji architektoniczno-budowlanej oraz ochrony zabytkw,
zawarcie z waciwymi podmiotami umw uytkowania gruntw pokrytych wodami pyncymi
(stanowicymi wasno Skarbu Pastwa), przez ktre przebiega wybudowana sie
szerokopasmowa.

W ramach odpowiedzi na wystpienie pokontrolne Najwyszej Izby Kontroli, w czerwcu

2015 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju poinformowa, e cise egzekwowanie prognoz wydatkowania
rodkw od instytucji poredniczcych w poczeniu ze staym monitorowaniem postpw we wdraaniu
dziaa 8.3 i 8.4. PO IG zapewni pen realizacj celw finansowych i rzeczowych zaoonych dziaa.
Monitoring w tym zakresie prowadzony na bieco umoliwi osignicie wartoci docelowych
wskanikw oraz pene wykorzystanie zakontraktowanych rodkw do koca 2015 r. Instytucjom
zarzdzajcym regionalnymi programami operacyjnymi zostanie przekazana informacja o zwrcenie
szczeglnej uwagi na dooenie stara co do intensyfikacji dziaa zmierzajcych do penej realizacji
projektw na poziomie krajowym oraz regionalnym. W odniesieniu do PO RPW, Instytucja Zarzdzajca
tym Programem bdzie kontynuowaa dziaania w celu zapewnienia penej realizacji projektw.
Z odpowiedzi tej wynika rwnie, e z uwagi na dokonywanie odbiorw poszczeglnych odcinkw
jedynie na podstawie kompletnej i poprawnej dokumentacji powykonawczej, najwiksze patnoci
zostan wygenerowane dopiero w kocowej fazie realizacji projektw budowy sieci szerokopasmowych.

38

Zastrzeenia do wystpie pokontrolnych zoyo omiu kierownikw jednostek kontrolowanych, tj.

Minister Infrastruktury i Rozwoju, Minister Administracji i Cyfryzacji, Marszaek Wojewdztwa
Lubelskiego, Marszaek Wojewdztwa Mazowieckiego, Marszaek Wojewdztwa Podkarpackiego,
Marszaek Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego, Prezydent Miasta Elblg, a take waciciel Spki
Fero w ukowie. Spord zoonych cznie 25 zastrzee, zespoy orzekajce Komisji Rozstrzygajcej
oraz Kolegium NIK uznay zasadno 11 zastrzee w caoci oraz 3 w czci. Pozostae zastrzeenia
zostay oddalone.
W wyniku kontroli skierowano pi zawiadomie do organw cigania w zwizku ze stwierdzeniem
przypadkw wykonywania robt budowlanych bez zgoszenia lub bez uzyskania pozwolenia na budow,
a take powiadczenia nieprawdy w protokole odbioru kocowego zadania inwestycyjnego.
Ponadto, na podstawie 62a ustawy o NIK, skierowano 13 powiadomie do:
- Zarzdu Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego penicego funkcj Instytucji Zarzdzajcej RPO
Warmia i Mazury 2007-2013 w zwizku z nieprawidowociami stwierdzonymi w toku trzech kontroli
beneficjentw realizujcych projekty budowy sieci szerokopasmowych,
- PARP, jako Instytucji Poredniczcej w PO RPW, w zwizku z nieprawidowociami stwierdzonymi
w trakcie jednej kontroli beneficjenta,
- Warmisko-Mazurskiego Konserwatora Zabytkw w Olsztynie, w zwizku z wykonywaniem robt
w granicach zespou urbanistycznego miasta Eku wpisanego do rejestru zabytkw, bez
pozwolenia tego organu,
- Wojewdzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Olsztynie oraz siedmiu Powiatowych
Inspektorw Nadzoru Budowlanego, w zwizku ze stwierdzonymi przypadkami wykonywania robt
budowlanych bez zgoszenia lub pozwolenia na budow.
W wyniku skierowanych powiadomie, ww. organy m.in. zobowizay si do przeprowadzenia kontroli
beneficjentw w zakresie prawidowoci realizacji postanowie umw o dofinansowanie, a take
naoono sankcj karn na osob odpowiedzialn za wykonanie robt budowlanych bez
wczeniejszego ich zgoszenia. W jednym przypadku, PARP wstrzyma beneficjentowi wypat
dofinansowania w kwocie 3,877 mln z do czasu zakoczenia czynnoci kontrolnych.
4.3. Finansowe rezultaty kontroli
Finansowe rezultaty kontroli P/14/098 wyniosy 80,1 tys. z i stanowiy pozyskane poytki finansowe.
W kontroli R/14/001 rezultaty wyniosy za cznie 2.480,0 tys. z i dotyczyy:
- uszczuplenia rodkw lub aktyww 1.694,2 tys. z,
- kwot wydatkowanych z naruszeniem zasad naleytego zarzdzania finansami 690,1 tys. z,
- sprawozdawczych skutkw nieprawidowoci 95,7 tys. z.

39

ZACZNIKI
Zacznik nr 1. Wykaz skontrolowanych jednostek

42

43

Lp.

Kontrolowana jednostka

Imi i nazwisko
kierownika jednostki
kontrolowanej
(w czasie kontroli)

1.

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Maria Wasiak

Minister

2.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

Andrzej Halicki

Minister

3.

Polska Agencja Rozwoju

Przedsibiorczoci w Warszawie

Boena Lubliska-Kasprzak

Prezes

4.

Agencja Rozwoju Mazowsza SA

w Warszawie

Krzysztof Filiski

Prezes Zarzdu

5.

Mazowiecka Jednostka Wdraania

Programw Unijnych w Warszawie

Mariusz Frankowski

p.o. Dyrektora

6.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Mazowieckiego

Adam Struzik

Marszaek
Wojewdztwa

PN

7.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Lubelskiego

Sawomir Sosnowski

Marszaek
Wojewdztwa

8.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Podkarpackiego

Wadysaw Ortyl

Marszaek
Wojewdztwa

9.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Podlaskiego

Mieczysaw Kazimierz
Baszko

Marszaek
Wojewdztwa

10.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

witokrzyskiego

Adam Jarubas

Marszaek
Wojewdztwa

11.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Warmisko-Mazurskiego

Gustaw Marek Brzezin

Marszaek
Wojewdztwa

P/O43

12.

Urzd Marszakowski Wojewdztwa

Wielkopolskiego

Marek Woniak

Marszaek
Wojewdztwa

13.

AP-Media Andrzej Kuchta, Marcin

Szmyd, ukasz Sanocki s.c. w Jale

Andrzej Kuchta, Marcin

Szmyd, ukasz Sanocki

Wsplnicy
Spki Cywilnej

PN

14.

Fan-Tex Aleksander Grzegorz

Hirsztritt w Eku

Aleksander Grzegorz
Hirsztritt

Waciciel

15.

Fero Agnieszka Budner w ukowie

Agnieszka Budner

Waciciel

16.

Intertor.net Boena Wojtczak

w omy

Boena Wojtczak

Waciciel

17.

Matcom Marcin Sebastian Ziek

w Szczytnie

Marcin Sebastian Ziek

Waciciel

Stanowisko

Ocena
kontrolowanej
dziaalnoci42

P ocena pozytywna; PN ocena pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidowoci; N ocena negatywna; O ocena
opisowa.
Ocena pozytywna w zakresie realizacji Projektu Sie Szerokopasmowa Polski Wschodniej wojewdztwo warmiskomazurskie, dofinansowanego ze rodkw Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej; ocena opisowa
w zakresie wykonywania zada Instytucji Zarzdzajcej Regionalnym Programem Operacyjnym Warmia i Mazury
2007-2013.
40

18.

Net-city Przemysaw elazny

w Kielcach

19.

Przemysaw elazny

Waciciel

PHU IWKD Adam Gwd

w Ostrdzie

Adam Gwd

Waciciel

20.

P.H.U. PC-et Sawomir Ciso

w Grajewie

Sawomir Ciso

Waciciel

PN

21.

PPHU Karolina Marzena

Stypukowska w Mokach

Marzena Stypukowska

Waciciel

22.

Przedsibiorstwo ElektronicznoMechaniczne ELPOS w Biaymstoku

Eugeniusz Poski

Prezes Zarzdu

Krzysztof Kacprowicz

Waciciel

PN

Dariusz Czerkies

Waciciel

Roman Cholewa

Starosta
Powiatu czyskiego

Marcin Urys i Pawe Bk

Wspwaciciele
Spki

Jerzy Wilk

Wjt Gminy
Majdan Krlewski

23.

24.

44

Przedsibiorstwo ProdukcyjnoHandlowo-Usugowe Macrosat

Krzysztof Kacprowicz w Barczewie
Przedsibiorstwo UsugowoHandlowe DARNET Czerkies
Dariusz w Grabownicy Starzeskiej

25.

Starostwo Powiatowe w cznej

26.

Telcent Sp. j. w Kielcach

27.

Urzd Gminy w Majdanie Krlewskim

28.

Urzd Miasta Eku

Tomasz Andrukiewicz

Prezydent Miasta Eku

PN

29.

Urzd Miasta Jzefw

Stanisaw Kruszewski

Burmistrz
Miasta Jzefw

30.

Urzd Miasta Milanwka

Wiesawa Kwiatkowska

Burmistrz Miasta
Milanwka

PN

31.

Urzd Miasta Puawy

Janusz Grobel

Prezydent
Miasta Puawy

32.

Urzd Miasta Rzeszowa

Tadeusz Ferenc

Prezydent
Miasta Rzeszowa

33.

Urzd Miasta Sulejwek

Arkadiusz liwa

Burmistrz
Miasta Sulejwek

PN

34.

Urzd Miejski w Elblgu

Jerzy Wilk

Prezydent
Miasta Elblg

P/N44

35.

Urzd Miasta w SkaryskuKamiennej

Konrad Krnig

Prezydent Miasta
Skarysko-Kamienna

PN

36.

Zakad Obsugi i Informatyki Urzdu

Miasta w Kielcach

Zygmunt Mazur

Dyrektor

37.

VIKOM Sp. z o.o. w Bigoraju

Wiesaw Michalik

Prezes Zarzdu

Pozytywnie oceniono wykonanie sieci szerokopasmowej, negatywnie za nadzr inwestorski sprawowany przez
Gmin nad robotami budowlanymi.
41

Zacznik nr 2. Zestawienie danych dotyczcych poziomu realizacji programw operacyjnych.

STAN NA 31 GRUDNIA 2014 R.
Lp.

1.

DANE

Alokacja rodkw z

PO IG

(DZIAANIE II.1)

(DZIAANIE 8.4)

(10 KATEGORIA
INTERWENCJI)

295 119 659

167 834 876

576 345 599

1 233 541 151 z

701 516 215 z

2 409 009 335 z

EFRR45

2.

Dofinansowanie ze rodkw EFRR

na podstawie zawartych umw

1 224 386 522 z

(99,3% alokacji)

698 208 582 z

(99,5% alokacji)

2 020 776 713 z

(83,9% alokacji)

3.

Dokonane patnoci ze rodkw EFRR

412 144 552 z

(33,4% alokacji)

309 728 547 z

(44,1% alokacji)

911 382 798 z

(37,8% alokacji)

Dugo wybudowanej
sieci Internetu
szerokopasmowego
(km)

Liczba mikro, maych

i rednich przedsibiorstw, ktre rozpoczy
dostarczanie Internetu
szerokopasmowego na
odcinku ostatniej mili

Dugo wybudowanej
sieci Internetu
szerokopasmowego
(km)

Docelowa warto wskanika

na podstawie zawartych umw

14 82747

317

24 890

Warto dotychczas osignita

4 12448
(27,8%)

150
(47,3%)

4 001
(16,1%)

Kluczowy wskanik rezultatu

Liczba osb,
ktre uzyskay dostp
do Internetu szerokopasmowego w wyniku
realizacji projektw

Liczba podmiotw trwale

korzystajcych z Internetu
szerokopasmowego
udostpnionego w wyniku
realizacji programu

Liczba osb,
ktre uzyskay
moliwo dostpu
do Internetu

Docelowa warto wskanika

na podstawie zawartych wmw

1 133 390

247 157

7 738 007

Warto dotychczas osignita

18 447
(7,5%)

1 408 388
(18,2%)

Kluczowy wskanik produktu46

4.

5.

45

46
47
48

16 RPO

PO RPW

Z zastosowaniem kursu przeliczeniowego 4,1798 z, stosowanego przez Komisj Europejsk w rozliczeniach

z pastwami czonkowskimi za grudzie 2014 r.
W przypadku PO RPW na podstawie SIRS oraz SIIS, w przypadku PO IG oraz RPO na podstawie KSI SIMIK 07-13 .
W tym sieci szkieletowej i dystrybucyjnej (10 424 km) oraz dostpowej (4 404 km).
W tym sieci szkieletowej i dystrybucyjnej (3 880 km) oraz dostpowej (244 km).
42

Zacznik nr 3. Charakterystyka stanu prawnego i uwarunkowania organizacyjnoekonomiczne.

I. Analiza stanu prawnego
1. Definicje sieci szerokopasmowej i regionalnej sieci szerokopasmowej zawarte zostay
w ustawie z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych49,
w ktrej uregulowano m.in. formy i zasady wspierania inwestycji telekomunikacyjnych, w tym
zwizanych z sieciami szerokopasmowymi, zasady dziaalnoci w zakresie telekomunikacji
jednostek samorzdu terytorialnego oraz podmiotw wykonujcych zadania z zakresu
uytecznoci publicznej, a take zasady dostpu do infrastruktury telekomunikacyjnej
i technicznej, finansowanych ze rodkw publicznych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy,
pojcie sieci szerokopasmowej odnosi si do sieci telekomunikacyjnej sucej do zapewnienia
szerokopasmowego dostpu do Internetu, ktry okrela si jako szerokopasmowy, jeeli
wydajno cza nie jest czynnikiem ograniczajcym moliwo uruchomienia aplikacji
dostpnych w sieci. Regionaln sie szerokopasmow stanowi sie szerokopasmowa lub
infrastruktura telekomunikacyjna realizowana przez jednostki samorzdu terytorialnego,
porozumienie, zwizek lub stowarzyszenie jednostek samorzdu terytorialnego, porozumienie
komunalne, spk kapitaow lub spdzielni z udziaem jednostki samorzdu terytorialnego,
koncesjobiorc w rozumieniu ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usugi50 albo przez partnera prywatnego w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o partnerstwie publiczno-prywatnym51 w ramach programw operacyjnych (art. 2 ust. 1 pkt 2).
W myl art. 3 ust. 1 ww. ustawy jednostka samorzdu terytorialnego, w celu zaspokajania
zbiorowych potrzeb wsplnoty samorzdowej moe budowa lub eksploatowa infrastruktur
telekomunikacyjn i sieci telekomunikacyjne oraz nabywa prawa do infrastruktury
telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, dostarcza sieci telekomunikacyjne lub
zapewnia dostp do infrastruktury telekomunikacyjnej, a take wiadczy, z wykorzystaniem
posiadanej infrastruktury telekomunikacyjnej i sieci telekomunikacyjnych, usugi na rzecz
m.in. przedsibiorcw telekomunikacyjnych i uytkownikw kocowych (w zakresie i na
warunkach okrelonych w tej ustawie). Dziaalno ta naley do zada wasnych o charakterze
uytecznoci publicznej jednostki samorzdu terytorialnego (art. 3 ust. 4 ww. ustawy).
Stosownie do art. 49 ust. 1 ustawy o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych,
regionaln sie szerokopasmow lokalizuje si w drodze decyzji o ustaleniu lokalizacji
regionalnej sieci szerokopasmowej. W sprawach lokalizacji tej sieci nie stosuje si przepisw
ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym52 (art. 49
ust. 2). Decyzje o ustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej wydaje, na wniosek
inwestora, wojewoda (art. 50 ust. 1), w terminie 90 dni od dnia zoenia wniosku (art. 54 ust. 1).
Z dniem 16 grudnia 2012 r. przepisy ustawy o wspieraniu rozwoju usug i sieci
telekomunikacyjnych zostay znowelizowane53, poprzez dodanie art. 49a, zgodnie z ktrym
regionalna sie szerokopasmowa moe by realizowana przez inwestora, bez koniecznoci
uzyskiwania decyzji o ustaleniu lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej, na warunkach
okrelonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie Prawo
budowlane. Celem tej zmiany byo umoliwienie jednostkom samorzdu terytorialnego wyboru
cieki inwestycyjnej dotyczcej sieci szerokopasmowych, tj. okrelonej w omawianej ustawie
49
50
51
52
53

Dz. U. Nr 106, poz. 675 ze zm.

Dz. U. z 2015 r., poz. 113.
Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 ze zm.
Dz. U. z 2015 r., poz. 199.
Ustaw z dnia 12 padziernika 2012 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych
oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 1256).
43

bd realizowania inwestycji na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym oraz Prawa budowlanego. Zmiana ta ma szczeglne znaczenie dla wykonywania
robt wymagajcych wycznie zgoszenia, gdy procedura zgoszenia inwestycji waciwemu
organowi administracji architektoniczno-budowlanej jest prostsza i szybsza ni wystpowanie
o wydanie decyzji o lokalizacji regionalnej sieci szerokopasmowej.
2. Podstawowym aktem prawnym regulujcym proces budowlany jest Prawo budowlane.
Uczestnikami tego procesu w rozumieniu ww. ustawy s: inwestor, inspektor nadzoru
inwestorskiego, projektant oraz kierownik budowy lub kierownik robt (art. 17). Ich prawa
i obowizki okrelaj przepisy art. 18-26 Prawa budowlanego. W myl art. 28 ust. 1 Prawa
budowlanego roboty budowlane mona rozpocz jedynie na podstawie ostatecznej decyzji
o pozwoleniu na budow, z zastrzeeniem art. 29-31 tej ustawy, ktre enumeratywnie wymieniaj
m.in. rodzaje budw i robt budowlanych nie wymagajcych pozwolenia na budow oraz rodzaje
budw i robt budowlanych podlegajcych zgoszeniu waciwemu organowi. Stosownie do art.
41 ust. 1 Prawa budowlanego, rozpoczcie budowy nastpuje z chwil podjcia na terenie
budowy prac przygotowawczych, do ktrych nale: wytyczenie geodezyjne obiektw w terenie,
wykonanie niwelacji terenu, zagospodarowanie terenu budowy wraz z budow tymczasowych
obiektw oraz wykonanie przyczy do sieci infrastruktury technicznej (art. 41 ust. 2). W myl
art. 54 Prawa budowlanego, do uytkowania obiektu budowlanego, na ktrego wzniesienie
wymagane jest pozwolenie na budow mona przystpi, z zastrzeeniem przepisw art. 55 i 57
tej ustawy, po zawiadomieniu waciwego organu o zakoczeniu budowy, jeeli organ ten,
w terminie 21 dni od dnia dorczenia zawiadomienia, nie zgosi sprzeciwu w drodze decyzji.
W procesie inwestycyjnym moe rwnie wystpowa podmiot sprawujcy funkcj inyniera
kontraktu. Sytuacja taka moe wystpi w przypadku nieposiadania przez inwestora
odpowiedniej wiedzy technicznej oraz zaplecza organizacyjnego niezbdnego do sprawnego
zrealizowania zada inwestycyjnych. Zadania powierzone inynierowi kontraktu okrela umowa
zawarta pomidzy nim a inwestorem. Mog one dotyczy np. organizowania oraz koordynowania
narad budowy, raportowania i przekazywania informacji inwestorowi, wykonywania obowizkw
w zakresie nadzoru inwestycyjnego, a take sprawdzania jakoci i terminowoci wykonanych
etapowo prac budowlanych.
3. Zasady i tryb postpowania w sprawach dotyczcych wyboru wykonawcy inwestycji okrelone
zostay w ustawie Prawo zamwie publicznych. Zgodnie z art. 7 ust. 1 tej ustawy, zamawiajcy
przygotowuje i przeprowadza postpowanie o udzielenie zamwienia w sposb zapewniajcy
zachowanie uczciwej konkurencji oraz rwne traktowanie wykonawcw. Podstawowymi trybami
udzielania zamwienia s przetarg nieograniczony oraz przetarg ograniczony (art. 10 ust. 1).
Stosownie do art. 10 ust. 2 Prawa zamwie publicznych, zamawiajcy moe udzieli
zamwienia rwnie w trybie negocjacji z ogoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez
ogoszenia, z wolnej rki, zapytania o cen albo licytacji elektronicznej, ale tylko w przypadkach
okrelonych w ustawie.
W dziale II ustawy zatytuowanym Postpowanie o udzielenie zamwienia zawarto
postanowienia dotyczce sposobu prowadzenia postpowania, w tym m.in. jego przygotowania
(art. 29-38), trybw udzielania zamwie (art. 39-81), wyboru najkorzystniejszej oferty (art. 82-95)
i dokumentowania postpowania (art. 96-98). W dziale IV (art. 139-151a) zawarto natomiast
uregulowania dotyczce umw w sprawach zamwie publicznych, m.in. w zakresie:
postanowie umownych, czasu trwania umowy, wypaty wynagrodzenia i udzielania zaliczek,
ustanawiania zabezpieczenia naleytego wykonania umowy, a take okolicznoci
uzasadniajcych uniewanienie umowy.
4. Zasady i procedury wsplnotowe w zakresie programowania i wdraania pomocy z funduszy
strukturalnych okrela rozporzdzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.
ustanawiajce przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
44

Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajce rozporzdzenie (WE)

nr 1260/199954. Okrela ono podstawowe cele i zasady wykorzystania funduszy strukturalnych.
Ramy organizacyjne prowadzonej polityki rozwoju, a take zasady realizacji programw
operacyjnych i wyboru projektw do dofinansowania, zarwno ze rodkw krajowych jak
i rodkw UE, okrelone zostay w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju. Stosownie do art. 4 ust. 1 i art. 15 ust. 4 pkt 1 tej ustawy, polityk rozwoju
prowadzi si m.in. na podstawie programw operacyjnych, tj. dokumentw o ktrych mowa
w art. 37 ww. rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Programami operacyjnymi s krajowe
programy operacyjne (do nich naley PO RPW) i regionalne programy operacyjne,
opracowywane dla poszczeglnych wojewdztw. W art. 25 pkt 1 ww. ustawy okrelono, e za
prawidow realizacj programu operacyjnego odpowiada instytucja zarzdzajca (IZ), ktr jest
minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego55 (w odniesieniu do programw krajowych) lub
zarzd wojewdztwa, dla danego programu regionalnego. Do zada IZ (art. 26 ust. 1 ustawy)
naley m.in.:
przygotowanie szczegowego opisu priorytetw programu operacyjnego,
okrelenie kryteriw kwalifikowalnoci wydatkw w ramach programu operacyjnego,
zawieranie z beneficjentami umw o dofinansowanie projektu,
prowadzenie kontroli realizacji programu operacyjnego, w tym kontroli realizacji
poszczeglnych dofinansowanych projektw.
Powysze zadania powinny by wykonywane przez IZ w taki sposb, aby uwzgldniona zostaa
zasada rwnego dostpu do pomocy wszystkich kategorii beneficjentw i zapewniona
przejrzysto regu stosowanych przy ocenie projektw (art. 26 ust. 2 ww. ustawy). Naley mie
rwnie na uwadze, e zgodnie z art. 27 ust. 1 tej ustawy IZ moe, w drodze porozumienia,
powierzy instytucji poredniczcej (IP) cz zada zwizanych z realizacj programu
operacyjnego, takich jak np. dokonywanie wyboru projektw, zawieranie z beneficjentami umw
o dofinansowanie, kontrola realizacji dofinansowanych projektw, dokonywanie patnoci na
rzecz beneficjentw56. W sytuacji takiej IZ ponosi odpowiedzialno za prawidowo realizacji
zada powierzonych IP (art. 27 ust. 2 ww. ustawy).
W myl art. 28 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w ramach
programu operacyjnego dofinansowane mog by projekty indywidualne (wskazywane przez IZ
ze wzgldu na strategiczne znaczenie dla realizacji programu) oraz wyonione w trybie konkursu.
Zgodnie z art. 30 tej ustawy podstaw dofinansowania projektu stanowi umowa o dofinansowanie
projektu, zawarta z beneficjentem przez IZ albo dziaajc w jej imieniu IP, okrelajca warunki
dofinansowania projektu, a take prawa i obowizki beneficjenta. W umowie okrelone s m.in.
koszty realizacji projektu, rda jego finansowania, wysoko i forma, w jakiej przekazane
zostanie dofinansowanie oraz warunki jego wypaty.
II. Uwarunkowania organizacyjno-ekonomiczne
Szczegowe warunki dofinansowania projektu okrela umowa o dofinansowanie projektu,
o ktrej stanowi postanowienia art. 5 pkt 9 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju57. Dla beneficjenta jest ona gwnym dokumentem wicym
prawnie realizacj projektu, okrelajcym warunki jego dofinansowania, a take prawa
i obowizki stron umowy. Okrela ona w szczeglnoci koszty realizacji projektu i rda jego
54
55
56

57

Dz. Urz. UE z 31 lipca 2006 r., L 210, s. 25, ze zm.

Do 26 listopada 2013 r. Minister Rozwoju Regionalnego, obecnie Minister Infrastruktury i Rozwoju.
Sytuacja taka ma miejsce w odniesieniu do dziaania II.1. PO RPW, dla ktrego Instytucj Zarzdzajc jest
Minister Infrastruktury i Rozwoju, za Instytucj Poredniczc PARP.
Dz. U. z 2014 r., poz. 1649 ze zm.
45

finansowania, wysoko i form przekazanego dofinansowania, a take warunki jego wypaty.

Dofinansowanie wypacane jest po ustanowieniu i wniesieniu przez beneficjenta zabezpieczenia
naleytego wykonania zobowiza wynikajcych z umowy. Beneficjent powinien ewidencjonowa
wszystkie dokumenty zwizane z realizacj projektu, a take prowadzi odrbn ewidencj
ksigow kosztw, wydatkw i przychodw, umoliwiajc identyfikacj wszystkich transakcji
zwizanych z realizowanym projektem. Umowa o dofinansowanie powinna rwnie okrela
obowizki w zakresie sprawozdawczoci. Beneficjenci zobowizani s do osignicia zaoonych
celw i wskanikw okrelonych we wniosku o dofinansowanie oraz w umowie, a take do
zapewnienia m.in. trwaoci efektw projektu, utrzymania inwestycji na terenie, na ktrym zostaa
ona zrealizowana oraz niedokonywania zasadniczych modyfikacji projektu.
Z powodu koniecznoci podjcia dziaa inwestycyjnych dotyczcych planowania,
realizowania i zarzdzania sieciami szerokopasmowymi, zaplanowane zostay nakady rodkw
suce ich finansowaniu w oparciu o rodki pochodzce z budetu UE. rodki na budow sieci
regionalnych i lokalnych zostay podzielone na poszczeglne wojewdztwa. W wojewdztwach
Polski Wschodniej (lubelskim, podkarpackim, podlaskim, witokrzyskim i warmisko-mazurskim)
wydatkowanie rodkw na ww. przedsiwzicia zaplanowano zarwno z RPO, jak rwnie
z PO RPW i Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Finansowanie budowy sieci
szerokopasmowych realizowane jest obecnie m.in. z nastpujcych programw:
1. Regionalnych Programw Operacyjnych na lata 2007-2013.
Projekty realizowane w ramach RPO dotycz przede wszystkim budowy regionalnych
i lokalnych sieci szerokopasmowych, zarwno w technologii wiatowodowej, jak
i bezprzewodowej. Funkcja Instytucji Koordynujcej realizacj RPO zostaa przypisana
Ministrowi Infrastruktury i Rozwoju, za za zarzdzanie poszczeglnymi RPO, tj. m.in.
w zakresie prowadzenia postpowa konkursowych, wyboru projektw, zawierania umw
oraz dokonywania patnoci, odpowiedzialne byy zarzdy wojewdztw.
Schemat organizacyjny realizacji Regionalnych Programw Operacyjnych:

MINISTERSTWO
INFRASTRUKTURY I ROZWOJU

KOMITET
KOORDYNUJCY NSRO

INSTYTUCJA KOORDYNUJCA RPO (IK RPO)

INSTYTUCJA KOORDYNUJCA NSRO (IK NSRO)

16 KOMITETW
MONITORUJCYCH RPO

ZARZDY 16 WOJEWDZTW
INSTYTUCJA ZARZDZAJCA RPO DLA
KADEGO Z WOJEWDZTW (IZ RPO)

15 WOJEWDZTW

BENEFICJENCI RPO

WYJTEK WOJ. MAZOWIECKIE

MAZOWIECKA JEDNOSTKA
WDRAANIA PROGRAMW
UNIJNYCH
INSTYTUCJA POREDNICZCA II st.
(IP II RPO WM)

rdo: Opracowanie wasne NIK.

46

Finansowanie budowy regionalnych i lokalnych sieci szerokopasmowych zostao ujte w:

- RPO Wojewdztwa Lubelskiego w osi priorytetowej 4 Spoeczestwo informacyjne,
w dziaaniu 4.1. Spoeczestwo informacyjne,
- RPO Wojewdztwa Mazowieckiego w osi priorytetowej 2 Przyspieszenie e-Rozwoju
Mazowsza, w dziaaniu 2.1. Przeciwdziaanie wykluczeniu informacyjnemu,
- RPO Wojewdztwa Podlaskiego oraz RPO Wojewdztwa Podkarpackiego w osi
priorytetowej 4 - Spoeczestwo informacyjne (nie wyodrbniono dziaa w ramach tej osi),
- RPO Wojewdztwa witokrzyskie w osi priorytetowej 2 Wsparcie innowacyjnoci,
budowa spoeczestwa informacyjnego oraz wzrost potencjau inwestycyjnego regionu,
w dziaaniu 2.2. Budowa infrastruktury spoeczestwa informacyjnego,
- RPO Warmia i Mazury 2007-2013 w osi priorytetowej 7 Infrastruktura spoeczestwa
informacyjnego, w dziaaniu 7.1. Tworzenie infrastruktury spoeczestwa informacyjnego,
- Wielkopolskim RPO w Priorytecie II Infrastruktura komunikacyjna, w dziaaniu 2.7.
Infrastruktura spoeczestwa informacyjnego.
2. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
Wsparcie rozwoju infrastruktury Internetu szerokopasmowego zostao zaplanowane w ramach
dwch dziaa osi 8 Spoeczestwo informacyjne zwikszenie innowacyjnoci gospodarki,
tj.: 8.3. Przeciwdziaanie wykluczeniu cyfrowemu e-Inclusion oraz 8.4. Zapewnienie
dostpu do Internetu na etapie ostatniej mili. Na realizacj zada w ramach tych dziaa
zaplanowano ponad 500 mln. euro.
Schemat organizacyjny realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (dziaanie 8.3):

MINISTERSTWO
INFRASTRUKTURY I ROZWOJU

KOMITET
MONITORUJCY PO IG

INSTYTUCJA ZARZDZAJCA (IZ PO IG)

MINISTERSTWO
ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI
INSTYTUCJA POREDNICZCA (IP PO IG)

WADZA WDRAAJCA
PROGRAMY EUROPEJSKIE
INSTYTUCJA WDRAAJCA (IW PO IG)

BENEFICJENCI PO IG
rdo: Opracowanie wasne NIK.

W wyniku realizacji projektw w dziaaniu 8.3. ponad 49 tys. gospodarstw domowych bdzie
korzysta z Internetu szerokopasmowego.
47

3. Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej.

W jego pierwotnych zaoeniach, w ramach osi priorytetowej II. Infrastruktura spoeczestwa
informacyjnego, w dziaaniu II.1. Sie Szerokopasmowa Polski Wschodniej, przewidziano pi
duych projektw budowy regionalnych sieci szkieletowych i dystrybucyjnych, realizowanych
przez samorzdy wojewdztw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, witokrzyskiego
i warmisko-mazurskiego (beneficjentw). Z uwagi na wystpujce rnice kursowe oraz
zwikszenie kwoty rodkw na ww. dziaanie, w jego ramach przewidziano rwnie konkursy
indywidualne na budow sieci dostpowych dla przedsibiorcw komunikacyjnych.
Schemat organizacyjny realizacji Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej
KOMITET MONITORUJCY
PO RPW

MINISTERSTWO
INFRASTRUKTURY I ROZWOJU

KOMITET STERUJCY
ds. SSPW

INSTYTUCJA ZARZDZAJCA (IZ PO RPW)

POLSKA AGENCJA ROZWOJU

PRZEDSIBIORCZOCI
INSTYTUCJA POREDNICZCA (IP PO RPW)

BENEFICJENCI PO RPW
rdo: Opracowanie wasne NIK.

W zwizku z realizacj projektw budowy infrastruktury Internetu szerokopasmowego

powoany zosta m.in. zesp zadaniowy ds. sieci szerokopasmowych finansowanych ze rodkw
UE (przez Konwent Marszakw Wojewdztw Rzeczpospolitej). Jego zadaniem jest identyfikacja
barier zwizanych z budow sieci szerokopasmowych w poszczeglnych regionach Polski.
Powoano rwnie Grup robocz ds. sieci szerokopasmowych finansowanych ze rodkw UE,
w ramach tzw. Linii wsppracy. Z kocem 2011 r. podpisano rwnie memorandum w sprawie
wsppracy na rzecz budowy i rozwoju pasywnej czci infrastruktury sieci szerokopasmowych.
Dziaania te doprowadziy m.in. do wypracowania rekomendacji dotyczcych zasad konkursw
w ramach dziaania 8.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz usprawnie
i uatwie w procesach inwestycyjnych w zakresie telekomunikacji.

48

Zacznik nr 4. Wykaz podstawowych aktw prawnych dotyczcych kontrolowanej

dziaalnoci.

Lp.

Akty prawne

Dane promulgacyjne

1.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

Dz. U. z 2014 r.,

poz. 1649 ze zm.

2.

Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usug i sieci telekomunikacyjnych

Dz. U. Nr 106,
poz. 675 ze zm.

3.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

4.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

Dz. U. z 2013 r.,

poz. 1409 ze zm.

5.

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych

Dz. U. z 2013 r.,

poz. 907 ze zm.

6.

Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym

7.

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne

Dz. U. z 2015 r.,

poz. 520

8.

Rozporzdzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r.

w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada drogi publiczne i ich
usytuowanie

Dz. U. Nr 43,
poz. 430 ze zm.

9.

Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 padziernika 2005 r. w sprawie

warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada telekomunikacyjne obiekty
budowlane i ich usytuowanie

Dz. U. Nr 219
poz. 1864 ze zm.

10.

Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 30 grudnia 2013 r.

zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci stawek opat za zajcie pasa
drogowego drg, ktrych zarzdc jest Generalny Dyrektor Drg Krajowych i
Autostrad

Dz. U. z 2014 r., poz. 5

11.

Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie

udzielania przez Polsk Agencj Rozwoju Przedsibiorczoci pomocy finansowej na
wspieranie tworzenia i rozwoju gospodarki elektronicznej w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013

49

Dz. U. z 2015 r., poz. 199.

Dz. U. z 2009 r. Nr 19,

poz. 100 ze zm.

Dz. U. z 2015 r., poz. 268

Zacznik nr 5. Wykaz organw, ktrym przekazano informacj o wynikach kontroli.

1.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

2.

Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

3.

Marszaek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

4.

Prezes Rady Ministrw

5.

Prezes Trybunau Konstytucyjnego

6.

Rzecznik Praw Obywatelskich

7.

Minister Infrastruktury i Rozwoju

8.

Minister Administracji i Cyfryzacji

9.

Szef Kancelarii Prezydenta

10

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrw

11.

Szef Kancelarii Sejmu

12.

Szef Kancelarii Senatu

13.

Marszaek Wojewdztwa Lubelskiego

14.

Marszaek Wojewdztwa Mazowieckiego

15.

Marszaek Wojewdztwa Podkarpackiego

16.

Marszaek Wojewdztwa Podlaskiego

17.

Marszaek Wojewdztwa witokrzyskiego

18.

Marszaek Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego

19.

Marszaek Wojewdztwa Wielkopolskiego

20.

Sejmowa Komisja do Spraw Kontroli Pastwowej

50