NR 7 (10) LIPIEC 2015

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Lipiec

Wydarzenia w Polsce

Przysowia ludowe
Gdy w lipcu wieci soce, to plae s gorce.
Lipcowe deszcze dla chopa kleszcze, a jak pogodawiksza swoboda.
Upay lipcowe wr mrozy styczniowe.
W lipcowym skwarze - w Polsce jak na Saharze.
W lipcu upay, stycze mrony cay.
W lipiec upay, wrzesie doskonay.
Miesic lipiec musi przypiec i ostatki mki wypiec.
Gdy si pajk w lipcu przechodzi, ze sob deszcz
przywodzi,
gdy sw pajczyn psuje, blisk burz czuje.
Lipcowa pogoda, dla chopw niwna swoboda.
Kiedy lipiec daje deszcze, dugie lato bdzie jeszcze.
Gdy lipiec z deszczem, zima bdzie z wiatrem.
Czego lipiec i sierpie nie dowarzy, tego wrzesie
nie usmay.

- 1 lipca 1569 zawarta zostaa unia polsko-litewska, tym

samym powstaa Rzeczpospolita Obojga Narodw. Wsplne
pastwo Polakw i Litwinw trwao przez ponad dwa wieki
a do czasu, kiedy znikno z mapy Europy po rozbiorach
w 1795 roku.
- 1455 wojna trzynastoletnia: wojska krzyackie zdobyy
Knipaw.

- 1520 wojna pruska: zaoga krzyacka w Braniewie

dokonaa niespodziewanego wypadu na szaniec
oblegajcych miasto wojsk polskich, ktre straciy 120
zacinych.
- 1792 wojna polsko-rosyjska: zwycistwo wojsk
rosyjskich w bitwie pod Wojszkami.
- 1831 powstanie listopadowe: zwycistwo
powstacw w II bitwie pod Miskiem Mazowieckim.
- 1844 rozpoczto budow Dworca Wiedeskiego w
Warszawie.
-1893 we Wrocawiu uruchomiono pierwsz lini
tramwaju elektrycznego.

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 37 (7)
(10)

- 1898 grekokatolikw na ziemiach polskich pod

zaborem rosyjskim uznano za wyznawcw
prawosawia.
- 1915 I wojna wiatowa: zwycistwo wojsk
niemieckich nad rosyjskimi w II bitwie przasnyskiej.
- 1920 wojna polsko-bolszewicka: oddziay polskie
po walkach z Litwinami i bolszewikami zostay
wycofane z Wilna.
- 1943 w Koodnie w powiecie krzemienieckim
oddziay UPA zamordoway 496 osb, w tym prawie
300 dzieci.
- 1961 Sejm PRL przyj ustaw wprowadzajc
uytkowanie wieczyste.
- 1969 w Olsztynie oddano do uytku maszt
radiowo-telewizyjny, obecnie najwyszy obiekt
budowlany w Polsce (358,55 m).

W dalszym cigu syszelimy artyleri, warkot

samolotw
bombowych,
grzechot
karabinw
maszynowych istne pieko. Nasze patrole zmieniay
si bez przerwy. Dookoa naszego obozu minierzy
zaoyli pole minowe jako zason przed ewentualnym
wejciem Niemcw. Wszyscy zadawalimy sobie jedno
pytanie Jak bdzie wygldao przebicie si przez
front?
Bylimy rozlokowani ,,pod nosem
niekoczcego si wa taborw niemieckich.
Ile tysicy ju przeszo, a ile jeszcze przejdzie? Do tej
pory nie zapuszczali si na nasz cian lasu, ale gdy
nastpi
odwrt
wojsk
liniowych,
jednostek
zmotoryzowanych, artylerii, broni pancernej
obawialimy si, e po prostu nas rozdepcz.
Nagle
wszystko
ucicho.
Nastaa
dziwna
i niezrozumiaa cisza. Okazao si, e Niemcy zrobili
daleki odskok, natomiast sowieci nie pojawili si
i w ten sposb powsta szeroki pas midzy walczcymi
Co lubi lipiec...?
stronami.
,,Podkowa natychmiast wykorzysta t sytuacj
Uwielbia gorce plae
i da rozkaz likwidacji obozu i wymarszu do
iskier snopem zotym sypie
Szczebrzeszyna. Przed wschodem soca, po raz
i kpie si w modrej wodzie
pierwszy od tylu lat, oddzia wyszed z ukrycia.
tak jak wczasowicze...
Wszyscy
onierze
maszerowali
tryumfalnie,
w gbokim podnieceniu, z piersi wypenion dum
Wpisuje si w ycie
i przeogromnym szczciem.
zapachem kwitncych lip,
Jeden z moich kolegw Zdzisaw St. Brzeniak
czy penych turystw ulic,
ps. ,,Artur zanotowa w swoim pamitniku:
gdy promienieje soce...
,,Oddzia prowadzi ,,Grzmot (Marian Bronikowski),
ktry przeobrazi si w chorego, niosc biao
ni si upojnym latem
czerwon flag polsk.
apczywy na pogod lipiec,
Po drodze ten dugi w wojska i furmanek budzi
ktrego poncy rumieniec
w zagrodach picych, ktrzy wstawali, nie wierzc
jest dla relaksu miodem...
wasnym oczom, patrzyli i pozdrawiali maszerujcych,
Aleksandra Baltissen
wypatrujc bliskich i znajomych. Okoo 5 rano oddzia
osign Szczebrzeszyn. Ju wtedy bylimy
pierwszymi,
ktrzy
zajli
to
miasto.
Dzie wyzwolenia miasta Tak spontanicznego przyjcia swoich chopcw z biao
Szczebrzeszyna wspomina czerwonymi opaskami nie mona sobie wyobrazi.
pk
Ludzie na wp ubrani wybiegali caymi rodzinami,
krzyczc
co si w piersiach. Wznosili okrzyki na
Marian Bronikowski ps.
chwa nasz i Polski, klkali w rowach, wycigajc
,,Grzmot
rce do Boga, dzikujc za ocalenie, wybawienie
i zakoczenie tej udrki. Dzieci rzucay nam kwiaty
,, Ocalae nie po to, aby y,
pod nogi, niczym na procesji Boego Ciaa.
masz mao czasu, trzeba da
Dziewczyny obdarowyway nas kwiatami, ktre
wiadectwo
wtykay w czci mundurw, choby w dziurki od
( Z. Herbert )
guzikw, nie szczdzc przy tym causw. Nie musz
,, Wyuczyli Ci syneczku, ziemi twej na pami,
chyba przekonywa, e idc z flag biao czerwon
Gdy jej cieki powycina elaznymi zami.
na czele oddziau, byem szczeglnie wyrniony.
Odchowali Ci w ciemnoci, odkarmili bochnem
Wygldaem jak ywy, kroczcy bukiet kwiatw, spod
trwg.
ktrego wyglda niewielki onierzyk, chyba
Przemierzye po omacku najwstydliwsze z ludzkich
najmodszy onierz oddziau. Flaga , o ktrej mowa,
drg.
bya wetknita w tumik mojego RKM.
(K.K.Baczyski)
2

CHRZSZCZ NR 7 (10)

W Szczebrzeszynie, na rozkaz ,,Podkowy,

naleao zatkn flag na Ratuszu. Zrobiem to przy
udziale ,,migy, ktry zameldowa ,,Podkowie
wykonanie zadania, a ja dopdzaem swj pluton,
ktry min Szczebrzeszyn i maszerowa w stron
Zamocia. Kiedy doczyem do oddziau przed
Klemensowem, pluton zalega tyralier wzdu
szosy, na ktrej pojawiy si wojska radzieckie.
Po rozmowie i wyjanieniach dowdcw
podnielimy si i zawrcilimy do Szczebrzeszyna.
Tam zakwaterowalimy si w jednej ze szk.
Tak si zoyo, e w tym dniu przypada mi suba
podoficera dyurnego. Oficerem dyurnym by
,,Vir. Po rozlokowaniu si wielu onierzy udao si
do swoich domw, aby si przywita z rodzin.
Ja nie mogem, poniewa miaem sub. Do tego
,,Vir poprosi mnie o zastpstwo, gdy musia
wyj (mia dziewczyn). Zostaem wic oficerem
i podoficerem dyurnym. Tymczasem do
Szczebrzeszyna wkroczyy nastpne oddziay,
zatrzsienie wojska. Co i rusz wyskakiway
niemieckie wozy bojowe, uciekajce na zachd.
Przy dwikach salw karabinw odbyway si
pogrzeby wieo zabitych onierzy. Gorliwi
wyapywali volksdeutchw do robt porzdkowych.
Przyprowadzali dziewczyny, ktre pono ,,puszczay
si z Niemcami i golili im gowy. Strzelali Niemcy
i strzelali nasi na wiwat.

W obozie zastaem wielkie poruszenie. miertelnie

blady strach na twarzach onierzy. Przyszed rozkaz
stawienia si na placu przed budynkiem gimnazjalnym
w penym rynsztunku. ,,Podkowa osobicie wypaci
nam ostatni od.
By pamitny dzie 30 lipca 1944 roku.
Ustawilimy si w czworoboku. Pierwsza staa nasza
kompania. Przemawia dowdca puku mjr ,,Wacaw
(Jan Pstrocki). Nastpnie odczytano odezw generaa
Berlinga. Stosownie do zarzdzenia mielimy dwie
drogi: albo wstpi w szeregi jego armii, albo rozbroi
si. Bylimy onierzami Polskiego Rzdu na
Emigracji w Londynie a nie jakiej tam Wandy
Wasilewskiej. Nasze haso brzmiao: ,,Bg, Honor
i Ojczyzna i zostalimy wierni temu przykazaniu.
Dlatego gono wyrazilimy swj sprzeciw: ,,Precz
ze zdrajcami.
W
asycie
dwch
oficerw
radzieckich
i berlingowca nastpia demobilizacja. Pierwszy zoy
bro ,,Podkowa. Zoy j tak, e drzazgi posypay si
z kolby. Za jego przykadem posza najpierw nasza
kompania, a potem pozostae. Dwaj sowieci
i berlingowiec w milczeniu przygldali si, jak
onierze, patrzc na nich z nienawici, amali
i niszczyli swoj bro. Czulimy ogromny al w sercu,
zy stany w oczach a w gowie wielka pustka. Kady
zadawa sobie pytanie czy o tak rzeczywisto
walczylimy? Co teraz bdzie z Polsk i z nami?
Tak zakoczya si epopeja bohaterskich lenych
,,Podkowa cigle kursowa midzy Zwierzycem, onierzy.
a Szczebrzeszynem, rzucajc mi jakie polecenia, Pomniki szczebrzeskiej kultury
ktrych nie mogem zrealizowa. onierze rozeszli
si do swoich rodzin. Tum gapiw i ciekawskich Kada miejscowo naszego kraju to maa Ojczyzna
przeszkadza w utrzymaniu porzdku. Cigle dla jej mieszkacw. Te mae Ojczyzny posiadaj
przychodzili goce do ,,Podkowy, ktrego nie byo. histori, ktr tworz, przez upywajcy czas, ludzie,
Caa ta sytuacja przerosa moje siy i moliwoci. wiadectwem tej twrczej przeszoci s trwae,
Narobiem wiele gupstw, np. zamknem mojego istniejce materialne wiadectwa potocznie nazywane
koleg Feliksa Wsiur z Brodw tylko dlatego, e pomnikami historii. W Szczebrzeszynie nale do
strzela i robi haas. Nie panowaem nad caoci, nich: Grodzisko wraz z resztkami wiey straniczej,
chocia bardzo chciaem. Nastpny dzie miaem stare budowle a wrd nich: XIX- wieczny ratusz i
wolny i odwiedziem rodzin. Ogarno nas ogromne budynki szk, a przede wszystkim witynie, zwizane
szczcie i rado, gdy wszyscy przeylimy.
z wierzeniami: katolickie kocioy, synagoga, koci
Po powrocie do obozu dostaem zadanie unicki nazywany przez mieszkacw cerkwi oraz
dostarczenia kilku furmanek, ktrymi mielimy zabytkowe cmentarze.
pojecha do Zamocia na defilad.
Parafia w. Mikoaja w Szczebrzeszynie jest jedn z
Wziem wiec kilku onierzy, z ktrymi najstarszych parafii na terenie diecezji zamojsko
obskoczylimy ssiednie wioski. W czasie lubaczowskiej. Moe nieco starsza od niej jest parafia
wykonywania zadania dowiedziaem si, e w w Lubaczowie.
Zamociu sowieci rozbroili nasze oddziay.
Badania naukowe prowadzone w latach 80-tych na
onierzy uciekinierw przybywao coraz wicej. wzgrzu zamkowym i w wityni na terenie kocioa
Namawiano mnie do zaniechania zadania. Zadanie przedunickiego ujawniy, e Szczebrzeszyn ju w
wykonaem, jednak furmanki zamiast zawie nas na okresie piastowskim by znaczcym orodkiem religii
defilad, musiay odwie nasz bro sowietom.
rzymskokatolickiej na ziemiach midzy Wieprzem
3

CHRZSZCZ NR 7 (10)

a Bugiem, a wic na terenach, ktre przez wieki byy

miejscem ekspansji ze strony Rusi.
Pierwszy koci pod wezwaniem Matki Boej
(Upienia), nie wykluczone, e parafialny, istnia
w Szczebrzeszynie ju w 1194 r. i mimo schizmy
wschodniej pozosta dalej w cznoci z Rzymem.
Po rozwiniciu si schizmy na Rusi Czerwonej,
koci przeszed w rce prawosawnych, ktrzy
uciekajc przed najazdami Tatarw, znajdowali
schronienie i osiedlali si w Szczebrzeszynie.
Katolicy Szczebrzeszyna w II poowie XII wieku
wybudowali sobie nowy koci drewniany pod
wezwaniem
Matki
Boej
zwanej
pniej
Szczebrzesk lub Grodoczerwiesk. Kult Matki
Boej Szczebrzeskiej trwa do dugo i zosta
zapomniany w czasach szerzcego si kalwinizmu,
ktrego opiekunami byli w XVI wieku Grkowie,
wczeni waciciele miasta.
Pierwszy waciciel Szczebrzeszyna Dymitr z
Goraja doceniajc rol Kocioa i duchowiestwa
katolickiego w utrwalaniu pastwowoci polskiej na
terenach wschodnich, ktre przyczy do Polski
Kazimierz Wielki, przystpi do odbudowy
administracji kocioa aciskiego. W 1394 r. po
spaleniu si kocioa pod wezwaniem Matki Boej
Szczebrzeskiej, ufundowa nowy koci w.
Mikoaja. Mimo powstania nowej wityni
katoliccy mieszkacy woci szczebrzeskiej nie mieli
zapewnionej penej opieki duszpasterskiej.
Wynikao to m.in. z tego, e Szczebrzeszyn
nalea do diecezji chemskiej powstaej okoo 1359
r., a jej pierwsi biskupi mao troszczyli si o rozwj
sieci
parafialnej
i
rozwj
skutecznego
duszpasterstwa diecezjalnego. Dlatego Dymitr z
Goraja,
waciciel
Szczebrzeszyna,
dobrze
rozumiejcy rol kocioa dla rozwoju ycia
duchowego,
umysowego
i
gospodarczego
mieszkacw tych ziem, jego ona Beata oraz
Janusz ze danowa, Mikoaj z Latyczyna i Zbyszko
z Targowisk, 13 I 1389 r. zwrcili si z prob o
wczenie powiatu szczebrzeskiego do archidiecezji
halickiej i utworzenie parafii szczebrzeskiej.
Wysuwajc tak propozycj, zwracali uwag
arcybiskupa
na
zaniedbania
duszpasterskie
katolikw zamieszkujcych te ziemie i na brak pracy
apostolskiej wrd tamtejszych Rusinw, ktrzy
wyznawali bd skaniali si w stron prawosawia.
Mimo znacznego oddalenia woci szczebrzeskiej od
granic archidiecezji halickiej, proba zostaa
speniona.
W 1398 r. w kociele w. Mikoaja zostaa
erygowana, przez przybyego do Szczebrzeszyna
abp. katolickiego Jakuba Strzemi, aciska parafia
szczebrzeska.
4

Arcybiskup wzi j pod swoj jurysdykcj. Pierwszym

proboszczem parafii zosta Jan, zwany Rektorem.
Parafia obejmowaa prawie cay powiat szczebrzeski.
Byy to nastpujce miejscowoci: Biaobrzegi,
Bodaczw, Bortatycze, Brd Stary i Wooski,,
Deszkowice, Herza, Kulikw, Kosobudy, Michalw,
Niedzieliska, Nielisz, Poskie, Powaka, Rozopy,
Siedliska, Suw. Toplcza,, Wielcza, Zawodzie,
Zojec, urawnica i rebce.
Istnienie parafii przyczyniao si do odzyskiwania
i utrwalania tosamoci narodowej mieszkajcej tam
ludnoci, poddawanej rusyfikacji po zabraniu tych ziem
Polsce. Pomocn rol w realizacji tej misji speniaa
dziaajca przy kociele szkoa parafialna.
Przez kilkanacie lat parafia naleaa do archidiecezji
halickiej, a w latach 1409 1411 sprawowa nad ni
jurysdykcj biskup wodzimierski. Dopiero za rzdw
biskupa Jana Biskupca (1417 -1452) parafia
szczebrzeska znalaza si w diecezji chemskiej
i pozostaa w niej prawie do koca XVIII wieku.
Przez kilka lat proboszczowie Szczebrzeszyna penili
funkcj oficjaw biskupa chemskiego, sprawujc
w jego imieniu wadz sdownicz nad duchownymi
z poudniowej czci diecezji.
Na los wity Szczebrzeszyna miay wpyw: sytuacja
polityczna w kraju oraz wola wacicieli miasta. W 1570
r. wbrew katolikom, decyzj wczesnego waciciela
miasta Andrzeja Grki, zwolennika reformacji, koci
w. Mikoaja zosta zabrany katolikom i zamieniony na
zbr kalwiski. W 1583 r. w czasie poaru zamku
i czci miasta zniszczeniu uleg rwnie i koci.
Dziesi lat pniej w 1593 r. Jan Zamoyski, jako
dziedzic miasta Szczebrzeszyna , obj w posiadanie
wszystkie woci do niego nalece. Uzyska te od
krla Zygmunta potwierdzenie erekcji parafii
i uposaenia kocioa. Kiedy w 1594 r. Zamoyski za
zgod biskupa chemskiego Jerzego Zamoyskiego
i papiea Klemensa VII ufundowa kolegiat, przyczy
probostwo szczebrzeskie do funduszw jej dziekana
infuata. Od tego czasu dziekani infuaci kolegiaty
zamojskiej byli proboszczami szczebrzeskimi, a do
odczenia si probostwa od funduszu dziekana
zamojskiego, co nastpio po II wojnie wiatowej.
Pierwszym dziekanem kolegiaty zosta proboszcz ks.
Mikoaj Kilicki, praat lwowski, oficja chemski, ktry
wasnym nakadem, w miejscu spalonego w 1583 r.
drewnianego kocioa, wznis nowy, murowany.
Wybudowany w latach 1610 1620, nosi rwnie imi
w. Mikoaja. Midzy rokiem 1644 a 1648 koci ten
zosta spalony przez Tatarw. Pozostay tylko mury.
Ostatecznie odbudowa i odnowi go w 1688 r.
proboszcz ks. Jan Unikowski, a na nowo konsekrowa
Mikoaj Szczerski biskup sufragan chemski.

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Nowi waciciele miasta Jan i Tomasz Zamoyscy

byli przeciwnikami reformacji, tote po zwycistwie
kocioa nad reformacj wypdzili innowiercw ze
Szczebrzeszyna. Znaczenie duchownych katolickich w
yciu politycznym spoeczestwa zaczo ponownie
wzrasta.
Duchowni
szczebrzeskiej
parafii
w. Mikoaja od dawna uczestniczyli w yciu
politycznym kraju. Kroniki wspominaj o Walentym
Herburcie, proboszczu szczebrzeskim, ktry zosta
biskupem i jako pose Krlestwa Polskiego
uczestniczy w obradach soboru w Trydencie.
Oddziaywanie Szczebrzeszyna jako orodka
katolicyzmu
wzroso
jeszcze
bardziej
po
sprowadzeniu do miasta zakonu franciszkanw,
dla ktrych okoo 1404 r. wybudowano drewniany
klasztor wraz z kocioem pod wezwaniem w. Trjcy.
Klasztor po spaleniu przez Tatarw w kocu XVI
wieku odbudowany zosta ju jako murowany
w latach 1610 1638, z fundacji Zamoyskich.
W okresie rozbiorw mieszkacy Szczebrzeszyna
dowiadczyli licznych przeladowa i upokorze.
Nard polski nigdy nie pogodzi si z utrat
niepodlegoci. Przez cay okres zniewolenia prbowa
podnie si z upadku, ratowa kultur, chroni wiar
ojcw, przygotowywa si do walki o wolno. W tych
dziaaniach zawsze byli obecni ksia katoliccy ze
Szczebrzeszyna. Koci katolicki otrzyma pomoc
w
umacnianiu
de
niepodlegociowych
i
krzewieniu
idei
humanistycznych
wrd
mieszkacw Szczebrzeszyna i okolic niosa j
w XIX wieku Szkoa Wojewdzka im. Zamoyskich,
przeniesiona z Zamocia do Szczebrzeszyna w 1811 r.
Szkoa miaa charakter prywatny i utrzymywana
bya przez Zamoyskich. Podlegaa wycznie
zarzdzeniom kuratora. Funkcj t penili kolejni
ordynaci.
Z
ich
woli
rektorami
Szkoy
im. Zamoyskich byli szczebrzescy proboszczowie.
Pierwszym rektorem zosta Micha Siekierzyski,
wielce uczony m, posiadajcy najszlachetniejsze
cnoty obywatelskie, gorcy patriota. Dziki jego pracy
szkoa od pocztku reprezentowaa wysoki poziom
nauczania. Wkrtce staa si kuni patriotycznego
wychowania modziey i miejscem wystpie przeciw
reimowi carskiemu.
Uczniowie szkoy brali udzia we wszystkich
spiskach politycznych i powstaniach narodowych XIX
wieku. Wielu jej absolwentw zostao ksimi.
Midzy innymi Marceli Teraszkiewicz biskup
chemski obrzdku greckokatolickiego, Dominik
Skrobiski, Apolinary Loporoski wikariusz i kasjer
powstaczego zarzdu miasta Szczebrzeszyna
i okolicy w 1863 r., ks. Marcin Padziski
wsporganizator
powstania
styczniowego
w Szczebrzeszynie,

ktry przywiz manifest CKN nakazujcy wybuch

powstania w nocy 22 stycznia 1863 r.; take ks.
Mikoaj Kulaszyski wikariusz zamojskiej kolegiaty,
duszpasterz zamojskich zesacw. Za udzia
w zorganizowaniu powstania w Zamociu i okolicy
oraz za udzielan powstacom pomoc w 1864 r.
aresztowano go i skazano na doywotnie zesanie na
Sybir. W wyniku usilnych stara ksiy z diecezji
lubelskiej, po 25 latach upokorze, chorb, cierpie,
nie zamany, wierny idei zamojskich szk, w 1889 r.
powrci do Galicji.
C.d.n.
Aleksander Przysada

Fundacja rozwija si

Dziaajca od padziernika 2014 roku w naszym

miecie i gminie Fundacja Szczebrzeszyn Kultur
pozyskaa rodki na realizacj projektu Silni lokalniechtni do dziaania w ramach programu Lubelskie
Lokalnie- Mikrodotacje FIO, finansowanego ze
rodkw
Programu
Funduszu
Inicjatyw
Obywatelskich. Operatorem programu jest Fundacja
Fundusz Lokalny Ziemi Bigorajskiej.
Pozyskane rodki przeznaczono na zakup sprztu
komputerowego
oraz
cyfrowego
aparatu
fotograficznego.
Cakowita warto projektu wynosi 4670 z.
Otrzymana dotacja, to 4200z. Finansowy wkad
wasny zapewnili darczycy- przedsibiorcy z gminy
Szczebrzeszyn.
Koordynator projektu

Najwiksze bdy w dziejach wiata

Polski ksi sprowadzi do kraju
zaciekego wroga
Jak zbudowalimy potg Niemiec
Ksi Konrad Mazowiecki mia wszelkie szanse , aby
zapisa si w historii naszego kraju jako dzielny
wojownik i zrczny polityk. Szczeglnie zasuy si
w umacnianiu wschodnich rubiey swego ksistwa
przed nawa pogaskich Prusw i Jadwingw oraz
w prowadzeniu misji chrystianizacyjnych.
5

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Niestety, wobec nikych skutkw organizowanych

przez siebie wypraw ,,krzyowych przeciwko
walecznym plemionom Konrad podj w roku
1226 decyzj, ktra okazaa si fatalna dla
dalszych losw Mazowsza i caej Polski.

w miar jak ku upadkowi chylia si Rzeczpospolita. W

XVIII wieku Krlestwo Pruskie (poczywszy si
wczeniej z Brandenburgi) toczyo zwyciskie wojny
o lsk i wzio udzia w rozbiorach Polski.
Kilkadziesit lat pniej Otto von Bismarck po
zwycistwach nad Austri i Francj doprowadzi do
zjednoczenia Niemiec. Bez Prus nie byoby zapewne
obu wojen wiatowych, a take dzisiejszych silnych
gospodarczo i politycznie Niemiec.
Przesdzia o tym pochopna decyzja mazowieckiego
ksicia
Opracowano na podstawie wiat Wiedzy nr 5/2015.

Pytania i odpowiedzi

Kilkanacie miesicy pniej na ksicy dwr

do Pocka zawitali pierwsi rycerze z czarnymi
krzyami na biaych paszczach przedstawiciele
Zakonu Szpitala Najwitszej Marii Panny Domu
Niemieckiego w Jerozolimie. Zostali wanie
wygnani z Wgier, gdzie usiowali zaoy wasne
pastwo. Zaproszenie ze strony Konrada okazao si
dla nich niespodziewanym umiechem losu. Ukad
wydawa si jasny i uczciwy. Krzyacy otrzymali w
dzieraw ziemi na pograniczu Mazowsza, a w
zamian zobowizali si do ochrony granic ksistwa i
zbrojnego wsparcia misji chrystianizacyjnych.
Szybko okazao si, e aspiracje wielkiego mistrza
Hermana Von Salza sigaj znacznie dalej. Konrad
prbowa ratowa sytuacj i w 1235 roku odebra
zakonowi wczeniejsze nadania, ale byo ju za
pno.
W rkach braci spod znaku czarnego krzya
znajdowa si bowiem dokument oddajcy im na
wasno nie tylko ziemi dobrzysk, ale take
wszystkie terytoria zdobyte na pogaskich Prusach.
Tak zwana Zota Bulla z Rimini powstaa rzekomo w
1226 roku i zawieraa podpis cesarza Fryderyka II.
Cho byo to ewidentne faszerstwo, zostao wsparte
sprytnymi zabiegami dyplomatycznymi na dworze
papieskim. W efekcie polski ksi musia zawrze
niekorzystn ugod z Krzyakami. Uzyskali oni
,,legalizacj pobytu na pookupowanych ziemiach i
otworzyli sobie drog do budowy niezalenego
pastwa.
Konsekwencje byy opakane. Zakon roznieci u
granic Polski i Litwy wojenn poog, ktra trwaa
prawie 300 lat. Przycicha wraz z likwidacj i
odebraniem przez Zygmunta Starego hodu lennego.
Ale Prusy byy ju wtedy silnym gospodarczo
organizmem, ktry rs w potg,
6

Jak zbudowa najwikszy sterowiec na wiecie?

Zadanie: skonstruowa statek powietrzny, ktry bdzie
kuloodporny, zwrotny jak helikopter, przetransportuje
10 ton adunku i wylduje na kadym podou.
Wynik: Airlander 10, sterowiec, ktry niebawem moe
by
wykorzystywany przez
brytyjsk
armi.
Aby zbudowa zeppelina, ktry szerokoci 43 metrw
i dugoci 92 metry przebije nawet samolot pasaerski
typu A380, inynierowie korzystaj z najwikszego
hangaru w Wielkiej Brytanii. Niepalny hel zapewnia
Airlanderowi niemal pionowy start, podczas gdy cztery
miga obracajce si w piercieniowych obudowach
odpowiadaj za zwrotno i pozwalaj osign
prdko 150 km/h. Dziki wytrzymaej dolnej czci
konstrukcji statek powietrzny moe wyldowa prawie
na kadym podou rwnie na lodzie, piasku czy
wodzie.
Czy ciecz moe zatrzyma kul?
Kevlar uchodzi za cudowny materia, ale ma te wady:
gdy pocisk trafia w kamizelk, powstaj silne fale
uderzeniowe i wgbienia, ktre mog powanie
uszkodzi narzdy wewntrzne. Polscy naukowcy
z Pastwowego Instytutu Technologii Bezpieczestwa
Moratex wynaleli cieky materia, ktry likwiduje ten
problem tzw. Shaer-Tickening Fluid. Skada si
z proszku krzemionki oraz glikolu. Pod wpywem
uderzenia czstki tego roztworu cinaj si zmieniaj
lepko i zapieraj jedna za drug, przez co substancja
nabiera waciwoci ciaa staego. W ten sposb osabia
si uderzenia pocisku.
Dlaczego budowano podziemne miasta?
Gwnie z powodu wojen. I tak na przykad ju od XIII
wieku mieszkacy dolnolskiego Kodzka dryli pod
kamienicami piwnice, ktre miay suy za magazyny.
Poniewa centrum miasta ograniczone byo przez rzek,
Kodzko rozrastao si w d, nawet na gboko 30
metrw. W czasie licznych najazdw mieszkacy
czyli
podziemne
magazyny,
do
ktrych
przeprowadzali si na duej.

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Dlatego pod miastem powstay m.in. piekarnie czy

pralnie. Pod ziemi rodziy si te dzieci.
Czy w Afryce s jeszcze lodowce?
Z ca pewnoci mona powiedzie, e Afryka nie
synie za niegu i lodu. Jednak i tam mona znale
lodowce. Pytanie tylko, jak dugo si one jeszcze
utrzymaj. Na Kilimandaro biaa pokrywa ma
czterokrotnie nisz grubo ni sto lat temu. Rwnie
lodowce Gry Kenia oraz masywu Ruwenzori
topniej powoli, lecz konsekwentnie. Szacuje si,
e znikn najpniej w 2030 roku.
Czy mona przewidzie trzsienia Ziemi?
Trzsienia ziemi wystpuj przede wszystkim tam,
gdzie spotykaj si dwie pyty kontynentalne.
Na przykad pod Nepalem pyta indyjska wsuwa si
pod euroazjatyck. W cigu stuleci narosy tutaj spore
napicia. Trzsienie byo dla mieszkacw wielkim
zaskoczeniem ale dla niektrych geofizykw
zjawiskiem
oczekiwanym.
Roger
Bilham
z Uniwersytetu Kolorado spodziewa si epicentrum
trzsienia, a wic punktu, w ktrym nastpi
wyadowanie skumulowanej energii, zaledwie kilka
kilometrw na zachd. Himalaje nie s jednak
jedynym zagroonym regionem na wiecie
Ile lici potrzebuje do ycia jeden czowiek.
To, co nazywamy wiosn, jest jednym z najbardziej
niewiarygodnych cudw energetycznych naszej
planety. W cigu kilku tygodni natura ponownie
rozpociera gigantyczny agiel soneczny, ktry jest
najpotniejsz elektrowni na wiecie. To miliardy
lici przeksztacaj wiato w ycie. Pod wpywem
promieni sonecznych licie z wody i dwutlenku wgla
wytwarzaj cukier, a rolina zaczyna rosn.
Produktem ubocznym tej przemiany jest tlen,
podstawa ycia dla bardziej zoonych organizmw.
Aby powstao powietrze dla jednego czowieka
potrzeba okoo 10 000 lici. Dobrze wiedzie, e np.
pojedynczy buk w procesie przemiany energii
wpompowuje do atmosfery okoo 9 000 litrw tlenu
dziennie to wystarczajca ilo dla piciu osb.
Drzewo liciaste ma przecitnie 40 000 lici
rozmieszczonych na tysicach poziomw.
Na podstawie wiat Wiedzy nr 7/2015 opracowa
R.

Nieznane katastrofy, ktre zmieniy

bieg dziejw
Jak maa epoka lodowcowa zniszczya
cesarstwo
Okoo roku 400 n.e. Rzym, imperium, przed ktrym
dra cay wiat, utracio swj blask. Cesarstwo jest
kolosem na glinianych nogach. Rzymskie garnizony
s wci obecne na granicy ze Szkocj oraz nad
Nilem ale pozory myl. Legiony s zmczone ,

a moni skceni. Mino zaledwie 5 lat od rozpadu

Cesarstwa Rzymskiego na dwie czci: zachodni
i wschodni. Podzia ten po pocztek koca ktry
nadejdzie wczeniej, ni ktokolwiek si spodziewa.

Ju w roku 410 germascy Wizygoci zdobywaj

i pldruj Rzym. W tle tej wojny kryje si jednak co
wicej sia potniejsza od czowieka. Cicha klska
ywioowa, ktra zbia cesarstwo opuszczajcy sw
ojczyzn Germanie to nie tyko wojownicy, ale cae
wioski: dzieci, kobiety i starcy. Rodziny,
ktre dwigaj ze sob swj dobytek. Musz odej ,
poniewa ich pola wyschy. Ta wdrwka ludw jest
ucieczk przed zmieniajcym si klimatem. Niedawne
analizy koci cia odkrytych w Danii dowodz:
ci ludzie przez wiele lat cierpieli z powodu
niedostatkw poywienia. Przyczyna? Nastpujce po
sobie okresy ekstremalnej suszy i zimna. niwa nie
przynosz plonw, szerz si choroby i gd.
Dla Rzymu zmienia si to w katastrof.
Przed najazdem barbarzycw maj ich chroni
wielkie rzeki. Do ,,emigrantw umiecha si jednak
szczcie. Tylko w 406 roku dziesitki tysicy
pchanych
godem
Germanw
wykorzystuje
zamarznite rzeki, Ren oraz Dunaj, aby bezpiecznie
przeprawi si na poudnie. A z kady rokiem pojawia
si ich coraz wicej. Exodus przybiera na sile
w zwizku z najazdem azjatyckich Hunw na wschd
Europy. Podczas gdy na pnocy Gali pldruj
Wandalowie, Longobardowie oraz Swebowie,
na wschodzie w granice cesarstwa wdzieraj si
Wizygoci. Jako germascy sprzymierzecy w
imperium szukaj ochrony przed Hunami. Ale cesarz
odmawia im pomocy.
Wizygoci pod wodza krla Alaryka wyruszaj wic
do Rzymu, ktry w roku 410 udaje si im zdoby
i spldrowa. Zrewoltowani Germanie podaj dalej
na zachd i osiedlaj si w ogarnitej wojenn poog
Galii. Niewiele ponad p wieku pniej cesarstwo
zachodnio rzymskie ostatecznie upada
7

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Upadek cywilizacji Majw wskutek Konsekwencjami wywoanej w ten sposb stuletniej

suszy o zasigu kontynentalnym s gd oraz
wywoanych przez siebie zmian klimatu.

zamieszki polityczne. Liczba ludnoci gwatownie

spada metropolie zamieniaj si w miasta widma.
Ostatecznie
wywoane ,,na wasne yczenie
zaamanie si klimatu doprowadza do upadku
wysoko rozwinitej kultury, ktra korzysta z pisma,
matematyki oraz sztuki inynierskiej. Cywilizacja
Majw ju nigdy nie podniosa si z tego kryzysu
i nie wrcia do budowania takich wspaniaych
miast, jak to odkryte przez Johna Lloyda Stephensa.
Zaburzona rwnowaga. Wraz z postpem
cywilizacyjnym Majw wzrastaa liczebno
spoeczestwa. Naukowcy przypuszczaj, e pod
koniec IX wieku trzeba byo wyywi prawie 12
milionw ludzi.

John Lloyd Stephens jest brudny i spocony.

W ostatnich dniach prawie nie spa. Ale teraz jest
pewien, e odkry co naprawd wyjtkowego.
Podczas
ekspedycji
w
1839
roku
w rodkowoamerykaskiej dungli natrafia na
piramid. Obok niej znajduje si akwedukt oraz
witynia ozdobiona inskrypcjami. Niewtpliwie jest
to dzieo zaawansowanej kultury nietknite od
setek lat. Stephens jest ambasadorem USA w tym
rejonie i dobrze go zna.
Wikszo miejscowej ludnoci to yjcy
w prostych warunkach analfabeci. Kim wic byli
budowniczowie i gdzie zniknli? Stephens nie
przypuszcza, e ruiny to lady pierwszej katastrofy
klimatycznej, jak czowiek sam sobie zgotowa
Kultura Majw istnieje ju przez okoo 3000 lat,
gdy przeywa swoje apogeum w VI i VII wieku
naszej ery. Ale 200 lat pniej zmienia si klimat
i rozpoczyna si wyniszczajca susza. Czasami przez
kilka lat prawie w ogle nie pada deszcz. Skutkami
s nieurodzaj, gd oraz konflikty. W tym czasie
imperium Majw zajmuje obszar wikszy ni
dzisiejsza Polska, ludzie yj w metropoliach
liczcych nawet 50 tysicy mieszkacw.
Aby uzupeni braki ywnoci, Majowie robi to,
co ludzko robi od dawien dawna karczuj lasy,
by zwikszy obszary uprawne. Ale wanie to
dziaanie okazuje si gwodziem do trumny, bo
przypiesza klimatyczn katastrof. W wyniku
intensywnej uprawy ziemia zostaje wyjaowiona.
Ponadto wykarczowane powierzchnie odbijaj wicej
wiata sonecznego. Dochodzi do efektu domina,
ktry burzy delikatn rwnowag klimatu.
Thomas Sever jedyny archeolog w NASA
wyjania: wskutek wyrbu lasw temperatury
wzrosy nawet o pi stopni Celsjusza w tym
samym czasie ilo opadw zmniejszya si o jedn
trzeci.
8

Zobacz Roztocze
Tak si rozgldam i nie wierz oczom,
e tak jest piknie na naszym Roztoczu.
S adne wioski, czyste, zadbane
I pikne domy pobudowane.
Jeszcze si trafi jaki wystpek,
e pokrzywami jest zaronite,
Dokoa domu i a do sieni,
Lecz nie przeszkadza to gospodyni.
Moga by kogo grzecznie poprosi,
eby to zielsko kos wykosi,
Bo jak si czowiek tak przypatruje,
To adny wygld caej wsi psuje.
Wszdzie s drogi usane szos.
Ju teraz ludzie nie chodz boso
I na Roztoczu to si zmienio
Jest duo kwiatw, popatrze mio.
Czyste przystanki, czyste ulice,
Moesz odwiedzi i Radecznic.
Jest kilka sklepw, szpital, kaplica
I sanktuarium ma Radecznica.
Tak si wydaje, e teren pusty,
A tu bywaj due odpusty.
To roztoczaska pikna kraina.
Jed tylko zobacz do Szczebrzeszyna
Wszdzie czyciutko i kwiatw duo:
Tu pikne bratki, tam lilia z r,
A jak ju bdziesz w tym Szczebrzeszynie
Przysta, posuchaj jak chrzszcz brzmi w
trzcinie.
Zapraszam wszystkich: pann, modzieca,
Tu na Roztocze i do Zwierzyca,
Jest tam park pikny, iglaste lasy
Moesz si wybra tutaj na wczasyWszystko tu kupisz i ananasy
Janina Gsior mieszkanka Gaju
Gruszczaskiego.

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Niedziela

Z miasta

Dzisiaj przeywam wit Niedziel,

rano em bya na Mszy w Kociele,
a jak wrciam, zjadam niadanie
troch wolnego i ogldanie bo zakoczenie skoczkw skakania.

ROZPIEWANY CHRZSZCZ 2015

XVIII Festiwal Piosenki Rozpiewany Chrzszcz
przeszed ju do historii. W estradowych zmaganiach
wzio udzia ponad 100 uczestnikw. Jury nie miao
atwego zadania rwnie dziki wysokiemu
i wyrwnanemu poziomowi prezentowanemu przez
A dla Polakw to jest radocha,
wykonawcw.
wielka wygrana Kamila Stocha.
Niecodziennym podsumowaniem Festiwalu by
Dwa zote krki, sukces zdobyty,
wystp przewodniczcego jury Mariana Szewery,
Kul z Krysztau zdoby w Planicy.
ktry podzieli si z uczestnikami kawakiem wasnej
twrczoci.
A za radoci spywa do oczka,
Niestety, z przyczyn losowych nie dojecha do nas
e znowu mamy takiego skoczka,
Dariusz Tokarzewski z zespou VOX, ktrego koncert
e on wspaniay, kady to sysza,
zaplanowalimy jako zwieczenie tej edycji konkursu.
to jest nastpca Mistrza Maysza.
Stao si to pretekstem do zaproszenia grupy IGI
23. 03. 2014 BAND z Rzeszowa. Organizacyjnie i logistycznie
byo to przedsiwzicie nieatwe z uwagi na decyzj
Kwiaty 2
podjt w przeddzie planowanego wystpu. Muzycy
Przepiknie zakwity drzewa, sad biay jak ptno,
zespou stanli jednak na wysokoci zadania i w sali
gdyby jabonie nie kwity, byoby smutno.
widowiskowej MDK stworzyli atmosfer, ktra na
Kwitn czerenie, krzewy, liwy i grusze,
dugo pozostanie w pamici szczebrzeszyskiej
gdyby wiosna nie przesza, smutn byaby dusza.
Ju nadchodzi pikny miesic, co go si zwie publicznoci.
MDK Szczebrzeszyn
majem,
i skowronek wypiewuje tym swoim zwyczajem.
przelatuje nad polami, nad zielonym gajem.
A na polu ronie zboe, a w ogrdku kwiatki,
Litani trzeba odmawia do Jezusa Matki.
Trzeba j prosi o aski, eby nas nimi zalaa,
a u Syna zdrowie, wiar i mio nam wybagaa.

Wdrwka rowerowa
Przed nami wiat szeroki: lasy, pagrkw zbocze,
ki i pola i to pikne Roztocze.
Moesz wsi na rower i zwiedzi panoram,
jak liczne jest Roztocze zieleni drzew ubrane.
A kiedy tak popatrzysz, a za si krci w oku,
e rowerem dojedziesz do Czarnegostoku,
i podziwiasz t wiosk co w drzewach si nurza,
to mylisz sobie, by wstpi do Zaburza.
Gdy pobdziesz czas jaki w zaburskiej panoramie,
posuchasz zespou Zaburzanek,
jak piknie zesp piewa kady wie w okolicy ze wszystkim, co zobaczy wracasz do Radecznicy.
Janina Gsior Gaj Gruszczaski
Ze zbioru wierszy Blisko Boga i czowieka,
Szczebrzeszyn 2015
9

CHRZSZCZ NR 7 (10)

35 lat Klubu Seniora - relacja

z uroczystoci jubileuszowych
Czwartek 2 lipca by dniem szczeglnym
w kalendarzu naszego Klubu Seniora. Zrzeszenie
w tym roku obchodzi 35. rocznic powstania i z tej
okazji zorganizowao jubileuszow uroczysto.
Gratulacje i upominki seniorom zoyli obecni na tej
wyjtkowej gali wodarze miasta i regionu na czele
ze Starost Zamojskim Henrykiem Matejem oraz
Burmistrzem Szczebrzeszyna Marianem Mazurem.
Zaproszenie naszych starszakw przyjli take
seniorzy
z zaprzyjanionych
Klubw
z Dohobyczowa,
Jzefowa,
Krasnegostawu,
Tarnogrodu
i Zwierzyca.
Po
oficjalnych
przemwieniach przyszed czas na autoprezentacj.
Swoje talenty seniorzy odkryli, recytujc wiersze
i piewajc
piosenki
wasnego
autorstwa.
Wrd
wykonawcw
prym
wioda
prezes
szczebrzeszyskiego
klubu Czesawa Siemko.
Do
taca
przygrywaa
Kapela
ANTKI
ze Szczebrzeszyna, dla ktrej by to debiutancki
wystp przed publicznoci.
Naszym seniorom yczymy dugich lat aktywnoci
przeywanej w tak wspaniaej atmosferze.
MDK Szczebrzeszyn

Czesawa Siemko - prezes Klubu Seniora dzikuje

w imieniu klubowiczw

10

wito Kwitncej Fasoli relacja

W niedziel 5 lipca 2015r. ju po raz pity na placu
przy remizie OSP w Boniu odbyo si wito
Kwitncej Fasoli. Impreza rozpocza si prelekcj,
ktr wygosi pan Karol Kopot z Lubelskiego
Orodka Doradztwa Rolniczego w Koskowoli.
Oficjalnego
otwarcia
jubileuszowego
wita
Kwitncej Fasoli dokonali Starosta Zamojski Henryk
Matej oraz Burmistrz Szczebrzeszyna Marian Mazur.
Tradycyjnie w czasie imprezy zostay rozstrzygnite
dwa konkursy: na najpikniejszy wieniec sobtkowy
i konkurs kulinarny, w ktrym udzia wziy Koa
Gospody Wiejskich z Bodaczowa, Wielczy Kolonii
i Bonia. Na deskach sceny plenerowej zagray
zespoy i kapele, wykonujc muzyk ludow
i biesiadn, a cao zakoczya zabawa z zespoem
No Name.

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Nowoci wydawnicze
Na lipiec Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna
w Szczebrzeszynie proponuje pastwu kolejne nowoci
wydawnicze.
,, Dziewczyny z Syberii" tragedia zaczynaa si
podobnie: walenie kolbami w drzwi, par chwil na
spakowanie rzeczy, rozpacz, wagony bydlce. Tysice
kilometrw podry w nieznane. Na Syberii czekay je
niewolnicza praca, walka o ycie swoje i bliskich, gd,
choroby i straszliwe mrozy. Sia charakteru, wizi
rodzinne, wiara, a czasem niespodziewana agrowa
mio pozwoliy kobietom przetrwa na nieludzkiej
ziemi. Dowiadczyy niewyobraalnego cierpienia,
jednak nic nie byo w stanie ich pokona.
Niektre bohaterki tej ksiki nigdy nie
opowiedziay bliskim o tym, co przeyy na Syberii.
Anna Herbich pokazuje, jak naprawd wygldaa
walka o przetrwanie na nieludzkiej ziemi. Pozwala
nam zobaczy dramat sowieckiego zesania kobiet
cudem ocalonych z syberyjskiej katorgi.

Peleton Gwiazd w Szczebrzeszynie

W
rod
8
lipca
na
rynku
miejskim
w Szczebrzeszynie
gocia
ekipa
telewizyjna.
Pretekstem do odwiedzin Chrzszczowego Grodu byy
zdjcia do programu Wakacyjny Peleton Gwiazd,
ktry bdzie emitowany w sierpniu w TVP1. Program
jest realizowany w wojewdztwach: warmiskomazurskim, witokrzyskim, podkarpackim, lubelskim
i podlaskim. Kady z odcinkw to jeden etap
rozgrywany w jednym z piciu wojewdztw. Oprcz
Szczebrzeszyna sceny do lubelskiego odcinka krcone
byy m. in. w Zamociu i Zwierzycu. Emisja
planowana jest w TVP 1 na kady sierpniowy
weekend.
Wakacyjny Peleton Gwiazd to program promujcy
aktywny i zdrowy tryb ycia Polakw, czcy
elementy show z aspektami turystycznymi. Gomi
programu s celebryci, ktrzy przemieszczaj si na
rowerach przez najpikniejsze zaktki wschodnich
wojewdztw. Wrd gwiazd, ktre odwiedziy
Szczebrzeszyn byy: Edyta Herbu, Joanna
Jabczyska, Kabaret Skeczw Mczcych oraz
prowadzcy Maciej Iwaski.
Program jest elementem projektu promujcego szlak
rowerowy Green Velo.
MDK Szczebrzeszyn

Joanna Szwechowicz ,, Ostatnia wola"

Pasjonujcy krymina retro w duchu mistrzyni gatunku,
Agathy Christie. Gromadka dalekich krewnych
odcitych od wiata, poczonych wzajemn
podejrzliwoci i zbrodni. Ksika dla smakoszy
klasyki w nowej wybornej odsonie.
Zapraszamy
MGBP w Szczebrzeszynie
11

CHRZSZCZ NR 7 (10)

Dajmy sobie i innym poy!

Papryka faszerowana ryem i misem

Skadniki:
8 strkw misistej papryki, szklanki ryu, 25 dag
mielonego misa wieprzowego lub 15 dag pokrojonej
piersi kurczaka, 1 cebula,1 jajo kurze, sl, pieprz
czarny mielony 1/2 szklanki mietany, 2 yki
koncentratu pomidorowego, 2 3 yki masa lub
oleju, natka pietruszki.
Wykonanie:
Papryki umy, ci grne czci wraz z szypukami,
oczyci z gniazd nasiennych, wewntrz lekko
posoli. Ry ugotowa, wymiesza z misem
wieprzowym lub drobiowym i podsmaon na
tuszczu cebul. Doda posiekan natk pietruszki,
doprawi przyprawami. Przygotowanym farszem
napeni papryki, ustawi pionowo w naczyniu do
zapiekania, przykry odkrojonymi ,,czapeczkami.
Podla tuszczem i niewielk iloci wody. Dusi pod
przykryciem. Pod koniec przyrzdzania zala
mietan wymieszan z keczupem lub koncentratem
pomidorowym. Podawa na gorco, posypane zielon
pietruszk, jako samodzielne danie.
Smacznego!

Czowiek brzmiaoby dumnie, gdyby nie rzdzili nim

do liczni niekompetentni ludzie politycy.
*
Uywaj pasw bezpieczestwa dla wasnego
interesu i przyszoci losu, a nie tylko dla zachowania
przepisw.
*
Trudno jest czowiekowi osign co w pojedynk.
Uczy si form podzikowa ludziom bliskim i
dalszym to zadanie priorytetowe oraz owocujce
przyjaniami i wsplnymi dziaaniami.
*
Warto pamita, e czowiek zawsze czego pragnie,
boi si pracy, przyjani si z innymi, ale take
lekceway innych i co moe ukrywa. Bd
tolerancyjny i spolegliwy dla ludzi, a zyskasz na
autorytecie i opinii ludzi.
*
Miar czowieczestwa jest okazywanie szacunku
wszystkiemu, co yje i tworzy rne wartoci
spoeczne i materialne.
*
Niektrzy ludzie czuj si le, jeli nie maj
przeciwnika swoich myli i dziaa, dlatego szukaj
ludzi i instytucji do realizowania obmowy zoliwej.
Zgoda ich denerwuje i w dodatku niszczy relacje
ludzkie.
*
Czowieku! Id czasem do przodu oraz innych miejsc
z rozmachem, a nie kr si w kko I nie powtarzaj
cigle to samo. Inaczej uczynisz swoje ycie mniej
ciekawe, dla siebie i innych.
*
Czowiek ma gow i dwoje rk, i ng. Wszystkie one
mog suy nauce, pracy, walce i yciu, albo im
przeszkadza.
Czesaw Banach
Z ksiki Dajmy sobie i innym poy, Krakw 2011

Chrzszcz miesicznik informacyjny

Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj
12

www.chrzaszcz.com.pl