19.02.

2010

INFORMATYKA W ADMINISTRACJI

Egzamin- test wielokrotnego wyboru, 18 pytań, od 11 zaliczenie, czas: 10 min; istnieje

możliwość przygotowania prezentacji co daje max 3,5pkt. Termin „0” na przedostatnich
lub ostatnich zajęciach.

Strategie rozwoju społeczeństwa informacyjnego

PLAN WYKŁADU:
. Definicje informacji;
. Definicja informatyki;
. Katalizatory rozwoju w XXI wieku;
. Społeczeństwo informacyjne;
. Społeczeństwo sieciowe, medialne, ryzyka;
. Społeczeństwo wiedzy;
. Gospodarka oparta na wiedzy;
. Etapy budowy społeczeństwa informacyjnego;
. Etapy realizacji strategii lizbońskiej;
. Polityka budowy społeczeństwa informacyjnego;
. Strategia budowy społeczeństwa informacyjnego w Polsce;
. Oceny zaawansowania budowy społeczeństwa informacyjnego;
. Strategia lizbońska a kryzys gospodarczy.

1. Definicje informacji
• Nie mamy uniwersalnej definicji informacji, natomiast zaproponowano już wiele
róznych definicji informacji o charakterze „dziedzinowym”.
• W naukach ścisłych akcentuje się, że informacja nie jest materią ani energią
(Norbert Wiener) – co każe odrębnie traktować treści, nośniki danych i przekaz.
• Informatycy przyjmują, że wiadomość (dany sygnał) niesie informację, jeżeli usuwa
niepewność (redukuje entropię), a jeżeli tak nie jest, to dane (znaki nadające się do
przetwarzania na nośnikach fizycznych) mają zerową wartość informacyjną – a więc
każda informacja to wiadomość, ale nie każda wiadomość niesie informację.
• Informacja jako to, czego wszelkie byty pożądają, mieści się w filozoficznej definicji
dobra – co oznacza, że w ujęciu filozoficznym zawsze jest prawdziwa i nie zawsze
odnosi się do człowieka (np. informacja genetyczna).
• Prawnicy podkreślają, że informacja jest przenaszalna – co odróżnia ją od prywatności
zaliczanej do prawnej kategorii nieprzenoszalnych dóbr osobistych człowieka.
• Interdyscyplinarne uzgodnienie definicji informacji, wymaga odrzucenia tych
fragmentów definicji dziedzinowych, które kolidują z ustaleniami innych dyscyplin
i wyłuskanie z poszczególnych definicji elementów niesprzecznych. Powiązanie
ustaleń dokonanych na gruncie filozofii, teorii informacji, informatyki i prawa
pozwala przyjąć, jako podstawę dalszych rozważań, że informacja jest przenaszalnym
dobrem (niematerialnym) zmniejszającym niepewność (redukującym entropię), które
jest utrwalane na nośnikach fizycznych i może być przekazywana przy użyciu różnych
sygnałów.

2. Definicje informatyki
• Informatyka, określenie łączące informację i automatykę w sposób analogiczny
jak we Francji i w Niemczech, stała się w Polsce zdefiniowanym terminem prawnym
1
 w 1971 roku. Obecnie określenie to jest w polskim języku prawnym bardzo
rozpowszechnione, ale nie ma definicji legalnej. Odwołując się do koncepcji
naukowych, za Stefanem Węgrzynem można przyjąć, że istotą informatyki
jest efektywne przetwarzanie danych, oparte o algorytmy, programy i urządzenia,
w których programy są realizowane.
• Chociaż pojęcie informatyka jest zakorzenione w kontynentalnej części Europy,
jak pojęcie naukowe, termin języka prawnego i prawniczego, to rodzi problemy
translatorskie, bo w słownikach i tekstach angielskojęzycznych słowo informatyka
(informatics) występuje rzadko.
• Powszechnie stosowane jest określenie Information and Communication Technologies
– ICT (technologie informacyjne i komunikacyjne), którego zakres jest węższy
od informatyki.
• Od niedawna używane jest też określenie infrastruktura informacyjna (w tym Global
Information Infrastructure - GII).

3. Katalizatory rozwoju społecznego i gospodarczego w XXI wieku

• Informacja jest dobrem zmniejszającym niepewność, które w drugiej połowie XX
wieku zaczęło być wyznacznikiem etapu rozwoju społecznego i gospodarczego
oraz jego terytorialnego zróżnicowania.
• Rewolucja przemysłowa, zmniejszając od XIX wieku konieczność pracy fizycznej
człowieka, a poszerzając potrzeby i możliwości pracy umysłowej przyspieszyła
powiększanie się światowych zasobów informacyjnych i wzrost wartości informacji,
roli wiedzy w zaspokajaniu ludzkich potrzeb.
• Pojawienie się narzędzi informatycznych wspierających umysł człowieka
w ogarnięciu i wykorzystaniu zasobów wiedzy doprowadziło do zmian jakościowych
określanych jako „dezindustrializacja”, „epoka informacji”, „globalna wioska”…
• Zmiany stosunków społecznych i gospodarczych polegały najpierw na przyspieszaniu
I obniżeniu kosztów komunikowania, potem na wzroście intensywności
współdziałania, a w trzecim etapie na rozwoju elektronicznego biznesu, elektronicznej
administracji oraz skoordynowanych struktur niehierarchicznych (governance).
• Zastosowania produktów nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych
oraz wykorzystanie globalnej infrastruktury informacyjnej stały się katalizatorem
rozwoju społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy.

4. Społeczeństwo informacyjne
• Społeczeństwo informacyjne jest różnie definiowane.
• Według Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej podstawowymi warunkami, które
muszą być spełnione, aby społeczeństwo uznać za informacyjne, jest nowoczesna sieć
telekomunikacyjna, obejmująca zasięgiem wszystkich obywateli i rozubodwane
zasoby informacyjne dostępne publicznie.
• W strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego do roku 2013, dokumencie
z grudnia 2008 definiuje się społeczeństwo informacyjne jako „społeczeństwo,
w którym przetwarzanie informacji z wykorzystaniem technologii informacyjnych
i komunikacyjnych stanowi znaczną wartość ekonomiczną, społeczną i kulturową”.
• Ułomność tej definicji (błąd idem per idem), wynika ze zlekceważenia definicji
informacji. Według strategii informacja to „treść komunikatu, stwierdzanie, ustalenie
stanu rzeczy pozwalające na wnioskowanie i przewidywanie.
• Można ten błąd wyeliminować zastępując frazę „przetwarzanie informacji
z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych” określeniem
„efektywne przetwarzanie danych”.
• Istotą społeczeństwa informacyjnego jest efektywne przetważanie danych.

2
5. Społeczeństwo sieciowe, medialne, ryzyka, wiedzy
• Określenie „społeczeństwo sieciowe” eksponuje – jako dominującą formę integracji
przestrzeni społecznej – globalne sieci, którymi cyrkulują symbole, za którymi kryją
się przepływy kapitału, wpływów i władzy. Ekspansja sieci jest uznawana za skutek
rewolucji informatycznej, przejęcia zasady informacjonalizmu i wykształcenia
kapitalizmu informacyjnego, systemu zorientowanego na rozwój technologiczny,
akumulację wiedzy i coraz wyższy poziom złożoności przetwarzania informacji.
• Określenie „społeczeństwo medialne” wskazuje, że w kontaktach społecznych
nie dominuje już bezpośredniość (face to face) a komunikowanie zapośredniczone,
zmediatyzowane (interface to interface) i właśnie nagromadzenie „instrumentarium
medialnego”, „mediasfera” to „differentia specifica naszej epoki”, a nie informacja
która jest odwieczną podstawą życia biologicznego (DNA) i społecznego.
• Określenie „społeczeństwo ryzyka” – akcentuje, że u progu III tysiąclecia ludzie
mierzyć się muszą z nowymi rodzajami ryzyka ekologicznego, zdrowotnego,
ekonomicznego i społecznego, będącego następstwem rozwoju nowych technologii
i procesów globalizacji, choć dzięki rozwojowi nauki uzyskali też nowe możliwości
przezwyciężania odwiecznych zagrożeń i kontrolowania ryzyka. Według Urlicha
Becka żyjemy w „społeczeństwie ryzyka”, bo o ile społeczeństwa industrialne
koncentrowały się na zdobywaniu i dystrybucji bogactwa to współczesne
społeczeństwa koncentrują się na dystrybucji ryzyka.
• Określenie „społeczeństwo wiedzy”, oznacza według strategii, że istotna jest w nim
wiedza, rozumiana jako posiadane informacje nabyte w drodze nauki
lub doświadczenia oraz umiejętność ich zastosowania w odpowiednim kontekście.

6. Gospodarka oparta na wiedzy

• Gospodarka oparta na wiedzy, objaśniona jest jako „gospodarka, w której wiedza
jest głównym czynnikiem produktywności i wzrostu gospodarczego” (przed pracą
i kapitałem, ziemią, surowcami i energią), przy czym zasadniczą rolę odgrywają
w niej informacja, edukacja oraz technologie informacyjne i komunikacyjne.
• Wiedza jest definiowana jako „stan poznania zintegrowanego, będącego wynikiem
poznania bezpośredniego i dyskursywnego namysłu”.
• Wiedza objaśniona jest też jako „interakcja między znającym i znanym”, zależna
od wielu czynników : biologicznych, psychologicznych i kulturowych i językowych.
( L. Bertalanffy, Ogólna teoria systemów).
• Popularna jest też piramida: dane – informacja – wiedza – mądrość
• Tworzenie wiedzy rozpatrywać można na poziomie indywidualnym i społecznym.
Wiedzę jako dobro publiczne można materializować w artefaktach (np. rejestrach,
mapach) lub ucieleśniać w wykształceniu ludzi.

7. Strategie budowy społeczeństwa informacyjnego

• W Traktacie Rzymskim ustanawiającym w 1957 roku Europejską Wspólnotę
Gospodarczą traktowano integrację społeczną i polepszanie jakości życia jako
oczywistą konsekwencję integracji gospodarczej.
• Od początku lat 70-tych w prawie wspólnotowym coraz silniej zaznaczało
się odchodzenie od neoliberalnych koncepcji. Wyznaczanie wspólnotowych celów
socjalnych powiązane było z tworzeniem instrumentów służących do ich realizacji.
• W latach 90-tych oceniając procesy integracyjne stwierdzano, że należało zacząć
od kultury (Jean Monet), że na pustyni socjalnej nie można zbudować prawdziwego
bogactwa (Jacques Santer). Podkreślano, że wolności gospodarcze przyznane

3
 obywatelom Wspólnoty bez uwzględniania praw człowieka mogą prowadzić
do najgorszych naruszeń tożsamości jednostki, do praw człowieka o podstawowym –
w epoce informacji – znaczeniu, zaliczono ochronę danych osobowych związaną
ściśle m.in. z wolnością komunikowania się, wolnością słowa, wolnością informacji,
wolnością środków masowego przekazu oraz wolnością nauki (Marie-Therese
Tinnefeld)
• W 2000 roku podczas szczytu Rady Europejskiej w Lizbonie uchwalono Strategię
Lizbońską.
• Cel określono jako stworzenie do 2010r. na terytorium Europy najbardziej
konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na świecie, opartej na wiedzy, zdolnej
do długotrwałego rozwoju tworząc większą liczbą lepszych miejsc pracy
i charakteryzującą się większą spójnością społeczną.
• Strategia wyraża cele długoterminowe, odpowiadające generalnym kierunkom
działania.

8. Etapy realizacji strategii lizbońskiej wyznaczone przez plany działania inicjatywy

e-Europe
• Na posiedzeniu Rady Europejskiej 19-20 czerwca 2000 roku w Santa Maria De Feira
w Portugalii przyjęto założenia planu działania e-Europe 2002, skierowane na tańszy,
szybszy, bezpieczniejszy Internet i stymulację jego wykorzystania na inwestowanie
w potencjał ludzki i jego umiejętności.
• W czerwcu 2002r. w Sewili, Rada Europejska przyjęła „Plan działań eEruope 2005 –
społeczeństwo informacyjne dla wszystkich”, którego celami było osiągnięcie przez
obywateli szerszego dostępu do nowoczesnych, oferowanych drogą elektroniczną
usług publicznych on-line takich jak eAdministracja, eNauka eZdrowie, eBiznes,
rozpowszechnianie łączy szerokopasmowych dostępu do Internetu oraz prace nad
bezpieczeństwem sieci i informacji. Wraz z tworzeniem platformy usług publicznych,
skupiono się na umożliwieniu szerokopasmowego dostępu do Internetu dla jak
największej liczby użytkowników po minimalnych cenach, efektywnej współpracy
sieci telekomunikacyjnych w celu zapewnienia wzajemnego dostępu użytkowników
do usług świadczonych w tych sieciach, oraz umożliwieniu dostępu do usług
publicznych za pomocą innych terminali takich jak telewizor czy telefon komórkowy.

9. Etapy realizacji strategii lizbońskiej wyznaczone przez plany działania inicjatywy

e-Europe
• Kolejna inicjatywa, przyjęta przez Komisję Europejską w dniu 1 czerwca 2005 roku
to „i2010: europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia”,
której celami są ukończenie tworzenia jednolitej europejskiej przestrzeni
informacyjnej wspierającej otwarty i konkurencyjny rynek wewnętrzny w dziedzinie
społeczeństwa informacyjnego i mediów, wzmocnienie innowacji i inwestycji
w badaniach nad ICT, mające na celu wspieranie wzrostu oraz tworzenie nowych
i lepszych miejsc pracy oraz stworzenie zintegrowanego europejskiego społeczeństwa
informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu powstawania nowych miejsc pracy
w sposób zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, stawiając na pierwszym
miejscu lepszy poziom usług publicznych i jakość życia.”

4
 • W kwietniu 2008 roku opublikowano raport ze śródokresowego przeglądu strategii
2010, którego celem była odpowiedź na pytanie, czy piorytety w niej określone
pozostają nadal aktualne wobec gwałtownego rozwoju sektora ICT.
• W tworzeniu jednolitego rynku w dziedzinie gospodarki cyfrowej, Europa powinna
lepiej wykorzystywać swój największy zasób gospodarczy jakim jest największy
rynek konsumentów wśród krajów rozwiniętych.

10. Polityka społeczeństwa informacyjnego

• Polityka wspólnoty Europejskiej kładzie nacisk na technologie informacyjne
i komunikacyjne w promowaniu konkurencji przedsiębiorstw, sprawności usług,
zatrudnieniu oraz spójności gospodarczej i społecznej.
• Jej celem jest umożliwienie wszystkim państwom członkowskim i ich regionom
efektywnego korzystania z szans.

11. Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013

SPRAWDZIĆ NA STRONIE MSWIA

• Analiza stanu obecnego społeczeństwa informacyjnego w Polsce (wprowadzenie,

inwestycje w badania, innowacje, integracja społęczna, jakość życia, usługi

Pytania na egzamin:
1. Jaka jest wizja i misja w strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Posce?
(aktywne społeczeństwo osiągające wysoką jakość życia w perspektywie...)
2. Postulaty, których realizacja warunkuje powodzenie realizacji strategii.
3. Jakie są strategiczne kierunki Polski w zakresie rozwoju społeczeństwa
informacyjnego do roku 2013?
(3 kierunki: człowiek, gospodarka, państwo)
4. Finansowanie i wdrażanie strategii.
(fundusze europejskie, Departament Społ., Rada Informatyzacji, Komitet RM ds. ...)
5. Jak oceniać stan rozwoju społeczeństwa informacyjnego?
(Połowa społeczeństwa Polskiego to użytkownicy Internetu. Uwzględniając także
telefony komórkowe można powiedzieć, że niemal wszyscy obywatele (97%) mają
techniczne możliwości, aby korzystać z dobrodziejstw przynależności
do społeczeństwa informacyjnego.)

12. Strategia Lizbońska a kryzys

• O tym, że podjęta przez EU w ramach strategii lizbońskiej próba prześcignięcia USA
zakończyła się wielką porażką – mówił w 2004 roku Romano Prodi.
• W czerwcu 2009 roku premier Szwecji ocenił, że nawet jeżeli uczyniono postępy,
to strategia lizbońska jest porażką i konieczny jest nowy start koncentrujący się na
zrównoważonych finansach publicznych i zmianach w polityce zatrudnienia.
• Oceniając efekty należy uwzględnić, że o ile efekty gospodarcze tego typu strategii
można ocenić szybko, to ich efekty społeczne ujawniają się później.

13. Strategie a wyzwania współczesności

• W tworzeniu ideii porządkującej rozwój społeczeństwa informacyjnego nauki ścisłe
i techniczne wniosły m.in. ujęcie systemowe, nauki ekonomiczne- myślenie
strategiczne, nauki przyrodnicze- idee zrównoważonego rozwoju, a nauki prawne –
jurydyzację wolności informacji i jej granic.

5
• Postępująca waloryzacja zmniejszania niepewności, rosnąca przewaga komunikacji
zdalnej nad bezpośrednią, rosnąca przewaga obrazu i dźwięku nad tekstem
w komunikacji, malejące znaczenie papieru jako nośnika danych.
• Na początku lat 80 w Niemczech zaczęto informatyzować urzędy. Firmy mówiły,
że dzięki temu będą mogły zatrudniać mniejszą kadrę i koszty będą mniejsze. Po 10
latach okazało się, że przez komputeryzację zatrudnienie trzeba było zwiększyć.
Koszty sprzętu w urzędach są wielokrotnie wyższe. Płace też poszły w górę. I wtedy
burmistrzowie ze związku państw niemieckich zapytali czy może w takim razie
powinno się wyrzucić komputery.
Ale okazało się że jest to niemożliwe, bo jest jedna zasadnicza korzyść – jest o wiele
szybciej. A wraz ze wzrostem administracji i oczekiwań obywateli wobec administracji
jest konieczna coraz większa inwestycja w informatyzację urzędów.