[] nabywaj mdroci, nabywaj rozwagi,

nie zapominaj sw moich ust!

Nie gard ni, bo ciebie ocali,
ukochaj j, bdzie ci strzega.
Podstaw mdroci: zdobywaj mdro,
za wszystko, co masz, mdroci nabywaj!
Ksiga Przysw 4,5-7

Dla Alice, mojej drogiej ony, wspaniaej przyjaciki

itej, ktra dziedziczy ze mn ask YCIA.

Tytu oryginau:
THE GOD REALITY,
Acritique of Richard Dawkins The God Delusion
Przekad:
Sara Wacawik
dzikuje Barbarze Wacawik iAdamowi Wojtasowi, ktrzy swoj zacht
przyczynili si do przekadu oryginalnej ksiki ipowstania tego Dziea.
Korekta przekadu ipoprawki:
Barbara Wacawik, Adam Wojtas
Redakcja techniczna:
Anna Szelg
Redakcja:
Elbieta Mamczarz iZesp VOCATIO
Korekta:
Anna Beluch
Projekt okadki:
Radosaw Krawczyk
Jeli nie zaznaczono inaczej, cytaty biblijne pochodz zBiblii Tysiclecia,
Wydawnictwo Pallottinum, Pozna 2003.
Cytaty biblijne oznaczone skrtem NPD pochodz zprzygotowywanego
Nowego Przekadu Dynamicznego Pisma witego.
Copyright 2008 by Day One Publications Leominster, England HR6 8NZ
Copyright for the Polish edition 2015 by Oficyna Wydawnicza VOCATIO.
All rights to the Polish edition reserved
Wszelkie prawa do wydania zastrzeone.
Ksika ani adna jej cz nie moe by przedrukowywana
ani wjakikolwiek inny sposb reprodukowana czy powielana
mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie,
aniodczytywana wrodkach publicznego przekazu
bez pisemnej zgody wydawcy.
Wsprawie zezwole naley zwraca si do:
Oficyna Wydawnicza VOCATIO
02-798 Warszawa, ul. Polnej Ry 1
e-mail: vocatio@vocatio.com.pl
Redakcja: tel. (22) 648 54 50
Dzia handlowy: fax (22) 648 03 79, tel. (22) 648 03 78
e-mail: handlowy@vocatio.com.pl
Ksigarnia Wysykowa
02-798 Warszawa 78, skr. poczt. 54
tel. (603) 861 952, e-mail: ksiegarnia@vocatio.com.pl
www.vocatio.com.pl

ISBN 978-83-7829-161-9

Wtej ksice Rob Slane dokonuje treciwego ibardzo pomocnego przegldu wielu myli, ktre jarz si wumyle ateisty. Poprzez sw jake celn ironi Rob zmieni Dawkinsowego Boga
urojonego we wspaniay ukon wstron chrzecijastwa!
Kevin Swanson, redaktor Generations Radio,
dyrektor Generations and Visions,
pastor Kocioa Reformowanego OPC,
Colorado, USA

Znany propagator ateizmu, Richard Dawkins, twierdzi, e

Bg jest bytem urojonym, za wiara religijna szkodliwym
wymysem ludzi. Rob Slane wswojej ksice krok po kroku
ukazuje saboci jego argumentacji poczwszy od darwinowskiej ewolucji, poprzez pochodzenie i podstawy moralnoci, konsekwencje etyczne ateistycznych przekona a
po wychowanie dzieci. Pokazuje dobitnie, jak pogldy Dawkinsa wpisuj si w popart pozorn naukowoci naturaln psychologiczn tendencj ludzi do wystpowania przeciw Bogu.
Andrzej Zabootny
Chrzecijaskie Forum Pracownikw Nauki

Bg rzeczywisty to ksika, ktra ukazuje wpeni sabo argumentacji Dawkinsa zastosowanej wksice Bg urojony. Eklektyczny i saby aparat naukowy uyty w narracji Dawkinsa,
ukazany wksice Bg rzeczywisty powinien by przestrog dla
zwolennikw pseudonauki.
prof. Andrzej Kochaski
genetyk

Ksika Roba Slanea Bg rzeczywisty to nie pamflet na popularny bestseller Richarda Dawkinsa. To solidna, oparta na
gruntownej wiedzy, polemika ztezami autora Boga urojonego.
Wprzystpnej formie Slane pokazuje, jak bezsensowne oraz
oparte na ignorancji izej woli s tezy Dawkinsa oraz jak moralnie odraajce s jego konkluzje. Prac Slaneawinni przeczyta wszyscy wierzcy, ktrzy sw wiar pragn umocni rozumem, ale take prawdziwie poszukujcy prawdy agnostycy.
Znajd wniej bowiem wiele wanych argumentw.
prof. dr hab. Wojciech Roszkowski
Instytut Studiw Politycznych PAN

Ksika Roba Slanea Bg rzeczywisty to druzgocca, i to zasuenie, krytyka popularnej na zachodzie pseudonaukowej
nowelki Bg urojony autorstwa propagandzisty zkrgu nowych
ateistw Richarda Dawkinsa obdarzonego niezwykle interesujcym stylem iswad. Jego bestsellery cechuje zacieka krytyka chrzecijastwa czsto rozmijajca si zprawd ikonsekwentn logik.
Rob Slane susznie podkrela karygodn niepami Dawkinsa osigni humanitaryzmu pod auspicjami autorytarnych ateistycznych reimw wcielajcych propagowane przez
niego idee pastwa bez Boga. Ju Wiktor Frankl ostrzega:
Jestem w peni przekonany, e komory gazowe Auschwitz,
Treblinki iMajdanka nie byy tak naprawd koncepcj takiego
czy innego Ministerstwa wBerlinie, lecz powstay przy biurkach i na salach wykadowych nihilistycznych naukowcw
i filozofw. Czasem si zastanawiam, czy reagujc na tezy
Dawkinsa nie popularyzujemy go w kraju, ktry odcierpia

za te idee wielokrotnie iwktrym jedynie niewielu syszao

o nim i jego dylematach. Wychowani na rewolucyjnych filmach Eisensteina iprzechowujcy wpamici absurdy soc-ateizmu jestemy chyba wci na nie odporni.
Slane bezpardonowo rozprawia si z darwinowsk ateistyczn wiar Dawkinsa, lep na argumenty pochodzce
z eksperymentu geologicznego czy podstaw rozumowania.
Stwierdza susznie ... Dawkins czci si doboru naturalnego.
Czyni to tak mocno, ztakim uniesieniem inamaszczeniem, e
jest lepy na cuda Boego stworzenia. Slane wyranie odrnia wiar uzasadnion, konieczn wcodziennym yciu, m.in.
wrelacjach midzy ludmi, od lepej cho czasem wygodnej
wiary ateistw, ktrym na rk jest brak Boga oraz otwarta
etyka Petera Singera. Slane zgadza si poniekd z Dawkinsem, twierdzc: Nie potrzebujemy chrzecijastwa, by by
moralnymi. Uzupenia to jednak w sposb jednoznaczny:
Jednakowo potrzebujemy chrzecijastwa, by uwiadomi
sobie, jak bardzo jestemy niemoralni.
dr hab. in. Adam Cenian
prof. IMP PAN Gdask

Polski tytu ksiki Roba Slanea lepiej ni tytu oryginalny

odzwierciedla jej polemiczny charakter wstosunku do ksiki
Dawkinsa Bg urojony. Slane wietnie wykazuje w niej, e to
wanie autor Boga urojonego ma problem ze swoimi urojeniami i, by uy jzyka psychologii, przenosi urojenia wasnego
umysu na Boga. Rob Slane w swej ksice, ktra ma posta
siedmiu szerszych esejw, poddaje krytycznej analizie gwne
tezy oraz argumentacj Dawkinsa. Najczciej czyni to bardzo

rzeczowo i w oparciu o rzetelne przesanki oraz prawidowo

skonstruowany wywd. Polemiczny imiejscami nieco uszczypliwy jzyk, do ktrego sam Dawkins prowokuje, oraz wartka narracja sprawiaj, e wywody R. Slaneaczyta si bardzo
dobrze.
Cao ksiki kocz uwagi podsumowujce, sprowadzajce si ostatecznie do pytania, komu uwierzymy Richardowi Dawkinsowi, z jego wyjtkowo nielogicznymi, czsto
pokrtnymi i podszytymi z wol, a nierzadko take zideologizowanymi wywodami, czy te Jezusowi Chrystusowi, ktry
prawdziwoci swojego przesania dowodzi na krzyu. Pytanie
tym bardziej zasadne, e dotyczy Boga a nie kwestii przyrodoznawczych. Kocowe zdanie ksiki jest bardzo wymowne
(R.Slane pisze, cytujc sowa w. Pawa zDrugiego Listu do
Tymoteusza): Jeli omnie chodzi wiem komu uwierzyem.
Tumaczenie koczy dodatek do wydania polskiego, pochodzcy od wydawcy. Powicony jest on soteriologii, a wic
problematyce szeroko rozumianego zbawienia w chrzecijastwie zwizanego cile z yciem w Chrystusie i procesem
wzrastania w witoci. Proces ten, biorc pod uwag kondycj
czowieka, jest kluczowy z punktu widzenia jego integralnego rozwoju. Susznie wic wydawca uzna za rzecz uyteczn
przyblienie zagadnie soteriologicznych czytelnikowi.
prof. dr hab. Zbigniew Mirek
Instytut Botaniki PAN

Podzikowania

hciabym podzikowa nastpujcym osobom za ich pomoc iwkad wprzygotowanie tej ksiki do druku: Jimowi Holmsowi zwydawnictwa Day One za podjcie wyzwania,
jakim byo przygotowanie tej ksiki do publikacji; Caroline
McCausland za trud nie do pozazdroszczenia poprawiania mojej zatrwaajcej gramatyki iinterpunkcji; Malcolmowi Wattsowi, mojemu pastorowi, za danie mi szansy pisania iedytowania dla The Messenger, magazynu, wktrym Bg rzeczywisty
pojawi si po raz pierwszy jako seria artykuw; oraz Alice,
mojej onie, bez ktrej mioci, wsparcia iwyrozumiaoci nie
udaoby mi si tego napisa.

Uwagi wstpne

ostatnich latach chrzecijastwo jest nieustannie

atakowane przez wrogo nastawionych fundamentalistycznych ateistw. Trzy konkretne ksiki: Letter to aChristian Nation (List do narodu chrzecijaskiego) Sama Harrisa, Bg nie jest wielki1 Christophera Hitchensa iBg urojony2
Richarda Dawkinsa cieszyy si szczegln popularnoci.
Spord tych trzech autorw Dawkins jest prawdopodobnie
najszerzej znany, ajego ksika znajdowaa si na listach bestsellerw przez dugi czas, zyskujc rozmaite wyrnienia.
Dawkins, profesor katedry Public Understanding of Science
(dosownie: Potocznego Rozumienia Nauk cisych) Uniwersytetu Oksfordzkiego, ostatnimi czasy mniej zajmowa si
pomaganiem zwykym ludziom wpojmowaniu istoty nauk
cisych, atak naprawd promowa zwyky ateizm. Efektem
jego dziaalnoci jest ksika Bg urojony, ktra od pocztku
do koca jest bezczelnym atakiem nie tylko na religi jako
Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2007; tytu oryginau ang. God is not
Great: How Religion Poisons Everything, Twelve 2009 (przyp. red.).
2
Wydawnictwo CiS, Warszawa 2007 (przyp. red.).
1

11

tak, lecz take na biblijne chrzecijastwo wszczeglnoci.

Zostao ono tam przedstawione faszywie, jako irracjonalne
ipene za. Wtej ksieczce mam nadziej jednak dowie,
i argumenty, na ktrych opieraj si twierdzenia Dawkinsa,
s wielokrotnie nielogiczne, a czasem nawet z gruntu nieprawdziwe. Prostym tego przykadem jest fakt, i niesusznie
uoglnia on, twierdzc, e krytykowane przez niego wierzenia wtranssubstancjacj, wniebowstpienie Marii ikoncepcj czyca s wsplne dla wszystkich, ktrzy deklaruj si
jako chrzecijanie. Musimy wic zaoy, e albo rozmylnie
ignoruje on historyczny okres nazywany reformacj, wczasie ktrego odbya si wielka debata nad biblijnoci wielu
wczeniejszych przekona, albo z rozmysem ignoruje wykrystalizowanie si ewangelicznego nurtu chrzecijastwa,
ktre odcio si od wielu niebiblijnych nauk. W efekcie
sprowadzi on swoje wywody do dyskutowania tylko takich
pogldw, ktre ywo wspieraj jego cele. Tak czy inaczej
ksika Bg urojony pokazuje, e jej autor uywa zwodniczych argumentw, by tylko odwrci uwag swoich czytelnikw od waciwego celu ksiki, jakim jest zaatakowanie
Biblii i biblijnego uczniostwa Chrystusowego, jakie rozwija
si we wspczesnym wiecie.
Cel ksiki Bg urojony ujawniony zosta we wstpie, gdzie
Dawkins pisze, e ksika przeznaczona jest dla ludzi, ktrzy
nierzadko uwiadamiaj sobie wasne pragnienie odejcia od
1

* Wszystkie cytaty pochodz z ksiki The God Delusion Richarda Dawkinsa (Bantam Books 2007); wniniejszej publikacji wykorzystano tekst polski
wprzekadzie Piotra J. Szwajcera, Bg urojony (przyp. tum.).

12

wiary rodzicw, ale nie zdaj sobie sprawy, e maj tak moliwo, przyczyn czego jest ta czy inna forma indoktrynacji,
jakiej nieodmiennie poddawane s dzieci*. Sowo indoktrynacja wtym kontekcie oznacza taki sposb nauczania osoby
(bd grupy osb), by przyjmoway pewne doktryny bezkrytycznie, nie potrafic jednoczenie poda przyczyn, dla ktrych
uwaaj je za prawdziwe. Do pewnego stopnia Dawkins ma
racj: w naszym otoczeniu odbywa si ciga indoktrynacja.
Jednak we wspczesnym wiecie zachodnim nie dotyczy ona
chrzecijastwa, a zupenie innego pogldu na wiat. Mwi
to wimieniu milionw dzieci, ktre nauczano, e ewolucja jest
faktem, i ktre szczerze w to wierz, a jednak s cakowicie
niezdolne do podania choby jednego dowodu na poparcie tej
prawdy. By poda przykad poprosiem pewnego znajomego nastolatka, ktry by zagorzaym ateist iewolucjonist, by
przedstawi cho jeden dowd przekonujcy go o susznoci
teorii ewolucji. Po duszym wahaniu zaprezentowa mi w
cenny dowd, na ktrym opiera wszystkie swoje przekonania ksik: Opowstawaniu gatunkw Darwina3. Na pewno
nie taki przykad indoktrynacji mia na myli Dawkins, niemniej wpisuje si on doskonale w jego pogldy, kwestionujc
jednoczenie jego tez, jakoby ateizm by synonimem wolnego
umysu ioznacza waciw niezaleno mylenia.
Dawkins nie marnuje czasu iod razu przechodzi do potpiania religii. Chocia zaprzecza, jakoby religia bya rdem w s z e l k i e g o za, zapewnia, e jest ona powodem
Charles Robert Darwin (18091882) przyrodnik angielski, twrca teorii
ewolucji biologicznej, zwanej darwinizmem (przyp. red.).

13

w i k s z o c i. Na uytek dowodu swojej naukowej tezy

nawizuje on do piosenki Imagine Johna Lennona4 ipisze:
Wyobra sobie wiat bez religii, bez zamachowcw-samobjcw, 11 wrzenia, 7 lipca, krucjat, polowania na
czarownice, spisku prochowego5, podziau Indii, konfliktu
izraelsko-palestyskiego, bez masakr i czystek etnicznych
w byej Jugosawii, przeladowania ydw jako tych, ktrzy zabili Pana naszego, bez konfliktw w Irlandii Pnocnej, honorowych zabjstw i bez rnych teleewangelistw znatapirowanymi wosami iwlnicych garniturach,
oskubujcych atwowiernych ludzi zostatnich groszy.

Oczywicie na tej licie znajduje si wiele za, zpowodu ktrego kady przytomny czowiek bdzie ubolewa, ale do listy
tej naleaoby doda jeszcze kilka innych rzeczy. Wyobra
sobie wiat bez ateizmu. Bez sowieckich guagw, nazistowskiego holocaustu iobozw koncentracyjnych, gdzie przeprowadzano naukowe dowiadczenia na podludziach, pl
mierci wKambody; wyobra sobie Chiny bez Mao Tse-tunga ijego obozw korekcyjnych, Kub bez Fidela Castro ijego
obozw mierci; wiat bez masowych mordw na nienarodzonych dzieciach, bez nihilistycznej modziey egzystujcej
John Lennon (19401980) brytyjski muzyk, kompozytor, wokalista
iautor tekstw, jeden zczonkw legendarnego zespou The Beatles. Utwr
Imagine, utopijna ballada rockowa napisana i wykonywana przez Johna
Lennona, pochodzca zalbumu wydanego w1971r., znalaz si na trzecim
miejscu listy piciuset utworw wszech czasw wedug czasopisma Rolling
Stone Magazine (przyp. red.).
5
Spisek prochowy (Gunpowder Plot) konspiracja lat 16041605 grupy
katolikw angielskich, planujcych zamach majcy na celu zabjstwo krla
Anglii iSzkocji Jakuba I(przyp. red.).
4

14

bez jakiegokolwiek sensu i celu, ktra w przeciwiestwie

do Dawkinsa rozumie praktyczne nastpstwa faktu, i yj
wwiecie pozbawionym celw.
Co prawda, wdalszych fragmentach swojej ksiki Dawkins prbuje wyjani, e rzeczywicie ateici dopucili si wielu zych uczynkw, lecz broni swojej tezy, twierdzc, e nie ma
przecie dowodu na to, by dopucili si ich d l a t e g o, e s
ateistami, czy na to, e ateizm wsposb systemowy zmusza
ludzi do czynienia za.
C, nikt nie sugeruje, e ateici s seryjnymi mordercami czy despotycznymi tyranami! Ale wprzypadku wszystkich
oprawcw wymienionych wczeniej to ni mniej, ni wicej, tylko ich ateistyczne przekonania kreujce ich osobowo byy
odpowiedzialne za to, co zrobili! Na przykad Lenin6, architekt Zwizku Sowieckiego, powiedzia: Musimy wytpi religi. To jest podstawowe zaoenie marksizmu*.
W licie za, ktry napisa do Maksyma Gorkiego7
w 1913 roku, ujawnia swoje przewiadczenie, i aby osign cel, jakim jest cakowite zlikwidowanie religii, absolutnie uzasadnione jest uycie siy:
Kada idea religii, kada idea Boga, nawet niewinny flirt
zide Boga jest niewysowionym zem []. Zem najgorszego
6
Wodzimierz Lenin, wac. Wadimir Iljicz Uljanow (18701924) rosyjski
dziaacz komunistyczny, twrca partii bolszewickiej, organizator i pierwszy
przywdca pastwa sowieckiego, ideolog komunizmu, publicysta polityczny
(przyp. red.).
7
Maksym Gorki, wac. Aleksiej Maksimowicz Pieszkow (18681936) rosyjski pisarz ipublicysta (przyp. red.).
* David A. Noebel, Understanding the Times, Harvest House Publishers 1994
(tu wprzekadzie S.W.).

15

rodzaju, zaraz najbardziej wstrtnego typu. Miliony grzechw, ohydnych uczynkw, aktw przemocy ifizyczne zakaenia [] s owiele mniej niebezpieczne od subtelnej, duchowej
idei Boga, przystrojonej wnajmdrzejsze nawet ideologiczne
kostiumy. Kada prba obrony czy uzasadnienia idei Boga, nawet najbardziej wyrafinowana, znajlepszymi intencjami, jest
wzasadzie usprawiedliwianiem zastosowan i a f i z y c z n e j r e a k c j i* (wyrnienie autora).

Zwrmy uwag na ostatnie przeraajce sowa. S to sowa

czowieka, ktry nie cofn si przed wprowadzeniem ich
wycie, gdy obj wadz, itrzeba by gupcem, by zaprzecza
istnieniu powizania pomidzy nimi aateistycznymi przekonaniami wypowiadajcej je osoby.
Dawkinsowe potpianie wszystkich religii jest jednake
dziwne, biorc pod uwag fakt, e on take jest czowiekiem
religijnym. Niewierzcy lubi twierdzi, e s niereligijni, bo
daje im to pewne poczucie wyszoci jak gdyby religia bya
jak wstrtn chorob, aoni s wystarczajco mdrzy iowieceni, by nie zapa na t wstrtn chorob. Ale postawmy
spraw jasno: ateizm jest religi. Sowo religia pochodzi od
aciskiego religio, ktre oznacza czy, wiza [ze sob].
Mona to rozumie na dwa sposoby: osobisty izbiorowy. Na
poziomie osobistym oznacza to zestaw wierze iprzekona,
ktre wumyle wyznajcej je osoby s cile ze sob zwizane,
tworzc jej wiatopogld. Askoro ateici maj pewien zestaw
przekona, jasne jest, e na poziomie osobistym ateizm mieci
si wkategorii religii, tak jak na przykad buddyzm czy islam.
1

* Ibidem.

16

Na poziomie zbiorowym religia jest zestawem przekona,

ktre cz ze sob wielu ludzi, tworzcych pniej odrniajc si, zorganizowan grup. O ile ateici mog niechtnie
przyzna, e s religijni w osobistym tego sowa znaczeniu,
otyle prawdopodobnie zaprzecz temu, e dotyczy to take
poziomu zbiorowego. Bd twierdzi, e nie odrzucaj religii
jako takiej, ale organizacje religijne (wdomyle oczywicie
kocioy). Ajednak oczywiste jest, e ateici maj tak sam
potrzeb czenia si ze sob, jak wyznawcy kadej innej religii. Dawkins sam to przyznaje, kiedy napomyka, e wszelkie
prby zorganizowania ateistw byy trudne i jak dotd daremne, atake, i ma nadziej, e jego ksika zachci ich do
ujawnienia si [coming out], aby mogli gono powiedzie:
Tak, jestem ateist!, aby trudno byo ich nie usysze.
Czy to nie brzmi jak nawoywanie ateistw do poczenia
si? Oczywicie, e tak! Azatem czy nie jest to zacztek budowy organizacji religijnej? Jak najbardziej!
Dwie wielkie deklaracje wiary ateistycznej (Manifest komunistyczny oraz Manifest humanistyczny I, II i III8) wraz z wielkimi ateistycznymi eksperymentami XX wieku (Zwizek
Sowiecki, Nazistowska Rzesza, Chiska Republika Ludowa,
Albania, Koreaska Republika Ludowo-Demokratyczna [tzw.
Korea Pnocna] itd.) s wymiernym dowodem na to, do czego skonni ijak zdeterminowani s ateici, jeli chodzi opoczenie si izebranie si wok pogldw, ktre podzielaj.

Pierwszy Manifest humanistyczny powsta w roku 1933, dwa nastpne

wroku 1973 i2003; tekst zob. take na http://pl.wikipedia.org/wiki/Humanizm linki zewntrzne (przyp. red.).

17

Mona si spiera zbadaczami jzyka co do tego, czy znaczenie sowa religio [re-ligio] czy, wiza mona rozcign na oznaczenie ponownego pojednania [z Bogiem], co
wskazywaoby na to, e religia jest systemem przekona zorientowanym na ostateczne zbawienie9. Ale nawet przy tym
zaoeniu ateizm nadal moe by klasyfikowany jako religia,
poniewa aspekt zbawczy jest wyranie widoczny wdwch
gwnych wiatopogldach, ktre on przyjmuje: whumanizmie
ikomunizmie. Manifest humanistyczny II mwi na przykad, e
nie ocali nas adne bstwo, s a m i m u s i m y s i e b i e o c a l i [ocali, czyli zbawi od gr. sowa sodzo, ktre oznacza
zarwno ocalenie, jak izbawienie (dopisek wydawcy)]*.
Karol Marks10 napisa za, e proletariat utkn wtakiej strefie rozwoju, e sam si nie uwolni, dopki nie uwoli rwnie
innych klas, ato oznacza, e wobecnej sytuacji, gdy ludzko
wykazuje cakowit utrat zdolnoci do odkupienia samej
siebie, proces ten moe si dokona tylko przez c a k o w i 9
Wtakim kontekcie biblijne chrzecijastwo nie jest religi. Chrzecijastwo wujciu biblijnymnie jest systemem religijnych nakazw izakazw, ale
jest osobistym zwizkiem czowieka ze zmartwychwstaym Chrystusem. Nie
jest wic religi, gdy religie, do jakich odnosi si Dawkins, zktrym polemizuje Slane, mwi otym, coczowiek powinien czyni wcelu obaskawienia
swojegobstwa, aby uzyska od niegobogosawiestwo wpostaci wiecznego
ycia czy te innych korzyci. Biblijne chrzecijastwonatomiast mwi otym,
czegoBg, Jedyny, Prawdziwy PAN iWiekuisty Wadca Niebios, suwerennie
dokona wswoim Synu Jezusie Chrystusie, aby umoliwi czowiekowi wieczn spoeczno ze sob. Mwi wic odziaaniu Boga wobec czowieka, ktry
waden sposb nie jest wstanie pokona rozdzielajcej ich przepaci. Tego
aspektu Dawkins najwyraniej wogle nie pojmuje (przyp. red.).
10
Karol Henryk Marks (18181883) niemiecki filozof, ekonomista idziaacz polityczny; twrca koncepcji ekonomicznej, jeden znajwaniejszych teoretykw iideologw socjalizmu (przyp. red.).
* Tekst wszystkich trzech manifestw mona znale na stronie stowarzyszenia American Humanist (tu wprzekadzie S.W.).

18

t e z b a w i e n i e l u d z k o c i p r z e z p r o l e t a r i a t*
(wyrnienie autora). Tak wic wedug ateistycznych humanistw zbawienie ley w rkach caej ludzkoci; wedug ateistycznych komunistw wrkach proletariatu. Niezalenie
od tego, czym ponadto ateizm jeszcze jest, jest on, ito zca
pewnoci, systemem religijnym, zarwno wsensie czenia
iwizania, jak ipowszechnego zbawienia.
Jako sygnatariusz Manifestu humanistycznego III Dawkins
powinien by wiadom tego, e podpisa dokument, ktry jest
wpeni religijny. Poprzednie manifesty Manifest humanistycznyIiII jednoznacznie podkrelaj fakt, e humanizm jest
i religi, i wiar. Powinien by take wiadom tego, e najwiksi humanici ostatniego stulecia, wktrych lady pragnie
pj, zgodnie zaklasyfikowali humanizm jako religi (uczyniy to rwnie sztandarowe postaci tego humanizmu, jak John
Dewey11 iJulian Huxley12). Zca pewnoci jest on wiadomy
tego, e humanizm, wobliczu prawa, jest wUSA traktowany
jako religia, odkd w1961roku Sd Najwyszy uzna, e liczne stowarzyszenia humanistyczne jako organizacje religijne
(sic!) s wolne od pacenia podatku dochodowego.
Wyglda jednak na to, e Dawkins, odchodzc od metody naukowej, przyjmuje domylnie, e pod pojciem religia
zawiera si jedynie jego potoczne rozumienie jako oddawanie czci bstwu lub bstwom. Wporzdku, ale rwnie ito
* Paul Johnson, Intellectuals, Audio CD, Blackstone Audio, Inc. 2013 (tu
wprzekadzie S.W.).
11
John Dewey (18591952) filozof, pedagog, czoowy przedstawiciel amerykaskiego progresywizmu (przyp. red.).
12
Julian Sorell Huxley (18871975) angielski biolog, humanista. By bratem pisarza Aldousa Huxleya (przyp. red.).

19

nie zgadza si zjego twierdzeniem, wedug ktrego wiat bez

religii byby wiatem bez za. Gdyby tak byo, gdyby w takim twierdzeniu byo cho ziarno prawdy, to kade miejsce
na wiecie, gdzie by nie oddawano czci jakiemu bstwu, powinno by rdem niezwykej inspiracji, miejscem godnym
podziwu inaladownictwa. Czy jest takie miejsce? Jako nikt
nie moe go znale! Zostawmy ateistom prby wyjanienia,
dlaczego brak religii nigdy nie dors do manifestu Johna
Lennona, a wrcz odwrotnie: zawsze kreowa wielki chaos
ispustoszenie wkadym narodzie, ktry kiedykolwiek prbowa zrezygnowa zjakiej wiary.
Jest jeszcze jedno stwierdzenie zawarte we wstpie do
ksiki, ktre warto by skomentowa. Dawkins przedstawia
ateistw jako szykanowan mniejszo; twierdzi, e ludzie
ci jakoby obawiali si przyzna do ateizmu zpowodu uprzedze tkwicych wspoeczestwie. Chocia na poparcie swojej tezy przytacza kilka przykadw, oglny obraz ateistw,
ukazywanych jako strapionej iuciszanej grupy jest miechu
wart. Absurdalno tych sw zauwaymy, czytajc choby
peany uznania dla jego ksiki, cytowane zprasy brytyjskiej,
ktra zwykle jest mocno ze sob skcona. Atu nagle zaczyna brzmie jednym gosem penym zachwytu. Zdaje si wic,
e Dawkins znalaz sposb na wyciszenie ich wewntrznych
sporw. Recenzje wnajbardziej znanych dziennikach iczasopismach byy nastpujce:
The Daily Express stwierdzi, e ksika bya rozpaczliwie potrzebna.
The Guardian opisa j jako pen charakteru
iorzewiajc.
20

The Sunday Times uzna, e jest to ksika, ktra pomoe nam odrzuci te nonsensowne przesdy, ktre
nkay nas od pierwszej wizyty wszkce niedzielnej.
The Daily Mail orzek, e ksika Dawkinsa jest gosem tych, ktrzy jego pirem woaj, e chc si ujawni jako niewierzcy, ale nie wiedz, czy si odwa.
The Sunday Telegraph napisa: Jeli szukasz zrozumienia ewolucji albo argumentw popierajcych
ateizm, nie znajdziesz lepszych przewodnikw ni Richard Dawkins.
The Mail on Sunday zapewni: Dawkins nie mgby wyrazi si janiej. Nie ma Boga. Wszystkie religie
s wbdzie.
Czy to brzmi jak co, czego spoeczestwo nie bdzie tolerowao? Czy moesz poda, Czytelniku, tytu choby jednej
ksiki napisanej przez kreacjonist, ktra we wspczesnych
mediach zebraaby takie pochway, jak Bg urojony, i byaby
wystawiona w centralnym oknie wystawowym wszystkich
liczcych si ksigarni i bibliotek? Ta niepokojca zgodno
opinii prasy brytyjskiej (apewnie nie tylko tej) obnaa pewien
fakt, e ateici wcale nie s zaledwie tolerowan czci spoeczestwa (jak afirmuje ich Dawkins), ale nale do najbardziej
wpywowych grup, ktre ksztatuj mylenie innych, iwcale
nie wydaje si, by mieli by zagroeni przeladowaniami za
swoje pogldy.
Argumenty zawarte wksice Bg urojony mona podzieli
na sze gwnych tematw:
1) nieprawdopodobiestwo istnienia Boga,
2) selekcja naturalna jako wyjanienie istnienia ycia,
21

3) selekcja naturalna jako wyjanienie korzeni moralnoci,

4) niemoralno Biblii,
5) zo wiary,
6) religijne wychowanie dziecka jako jego molestowanie.
Wposzczeglnych rozdziaach zmierz si ztymi tematami,
wykazujc wiele wad zaoe itwierdze Dawkinsa oraz pokazujc zawarte wnich faszerstwa.
Cel tej ksiki jest wic dwojaki. Po pierwsze, wczasach,
gdy chrzecijastwo jest lekcewaone i wymiewane, chciabym zdopingowa chrzecijan do stanicia wobronie swoich
przekona w obliczu coraz bardziej sceptycznego i wrogiego
im wiata. Po drugie, wczasach, gdy ateizm (awzasadzie religia zwana Nowym Ateizmem) gwatownie si rozwija, mam
nadziej skoni ateistw iagnostykw, zwaszcza tych, ktrzy przeczytali ksik Dawkinsa imu uwierzyli, do zastanowienia si nad tym, czy zaoenia, na ktrych opieraj swoj
wiar, s tak logiczne, jak im si to wydaje. Mam nadziej, e
odkryj przed Czytelnikami tej broszury, czym tak naprawd
jest publikacja Richarda Dawkinsa Bg urojony, niezalenie od
tego, wco kto wierzy, ie naczelne miejsce wyciu kadego
zajmie Prawda (por. J 14,6).