Przepis art. 24 K.c.

statuuje roszczenia przysugujce wzgldem osoby, ktrej zachowanie

zagraa dobrom osobistym lub je narusza. Podstawow i konieczn przesank stosowania ochrony
jest bezprawno dokonywanych narusze lub powodowanego zagroenia. Domniemywa si,
e naruszenie lub zagroenie dobra osobistego jest bezprawne. To na podmiocie naruszajcym
spoczywa obowizek udowodnienia braku bezprawnoci. Ponadto, jak wskazuje orzecznictwo Sdu
Najwyszego oraz pogldy doktryny, naruszenie dobra osobistego naley rozpatrywa zarwno
w kategoriach subiektywnego odczucia osoby dajcej ochrony, jak i "obiektywnej reakcji"
spoeczestwa; odnosi si ona do tzw. przecitnych ocen spoecznych przy uwzgldnieniu
panujcych w danym rodowisku zwyczajw (tak m.in. Sd Najwyszy orzek w wyroku z dn.
16.01.1976 r., sygn. II CR 692/75, oraz w uchwale z dn. 28.05.1971 r., sygn. III PZP 33/70).
W przypadku dokonanego naruszenia dobra osobistego poszkodowany moe domaga si
aby osoba, ktra dopucia si naruszenia, dopenia czynnoci potrzebnych do usunicia skutkw
naruszenia, w szczeglnoci zoya owiadczenie odpowiedniej treci i w odpowiedniej formie.
Z tytuu naruszenia dobra osobistego ten, czyje dobro osobiste zostao naruszone, moe da
odpowiedniej sumy tytuem zadouczynienia za doznan krzywd lub odpowiedniej sumy
pieninej na wskazany przez siebie cel spoeczny, niezalenie od innych rodkw potrzebnych do
usunicia skutkw naruszenia. Roszczenie o zapat zadouczynienia moe by dochodzone razem
z roszczeniem o zapat na okrelony cel spoeczny, jednake dla ich dochodzenia wymagana jest
dodatkowo przesanka winy naruszyciela.
Jeeli wskutek naruszenia dobra osobistego zostaa wyrzdzona szkoda majtkowa,
poszkodowany moe da jej naprawienia na zasadach oglnych, tj. na podstawie art. 415 i nast.
K.c. Co do zasady przesank powstania odpowiedzialnoci bdzie wina.
Jeeli zachowanie osoby dokonujcej naruszenia dobra osobistego wywoao
u poszkodowanego rozstrj zdrowia lub uszkodzenie ciaa, moe on da zadouczynienia za
doznan krzywd. W takim przypadku mona dochodzi rwnie naprawienia szkody z tego tytuu,
w tym m.in. zwrotu kosztw leczenia.
Podstawowym dobrem osobistym czowieka jest jego godno, wic gdy zleceniodawca
swoim zachowaniem np. ublianiem, wymiewaniem, stosowaniem grb ustnych bd innym
poniajcym traktowaniem narusza dobra osobiste, wiadczcemu prac naley si ochrona. Aby
dochodzi ochrony na podstawie przepisw KC, dziaania naruszajcego musz by bezprawne (co
jest objte wzruszalnym domniemaniem prawnym), a ciar udowodnienia braku bezprawnoci
lea po stronie naruszajcego. Roszczenia wynikajce z ochrony dbr osobistych podlegaj pod
reim sdw cywilnych.
Roszczenia zwizane z ochron dbr osobistych rozpatrywane s przez sdy cywilne. Jeeli
wraz z daniem ochrony dobra osobistego wysuwane jest roszczenie majtkowe, waciwym
sdem jest sd okrgowy.

Godno osobista i naruszenie dbr osobistych.

1. Dla powstania roszcze okrelonych w art. 24 1 KC niezbdne jest ustalenie dobra osobistego
podlegajcego ochronie, o ktrym mowa w art. 23 KC, jego naruszenia i bezprawno dziaania
sprawcy. Obowizujce prawo nie chroni bowiem przed kadym, jakimkolwiek naruszeniem dbr
osobistych. Z tego powodu kad wypowied, co do ktrej podnoszony jest zarzut naruszenia dbr
osobistych naley bada w kontekcie sytuacyjnym.
2. Zasadnicze przesanki rozstrzygnicia o roszczeniu opartym na art. 448 KC to rodzaj
naruszonego dobra, intensywno naruszenia oraz jego skutkw dla poszkodowanego, a take
zachowanie si naruszyciela.

3. Przez godno osobist (cze wewntrzn) rozumie si wyobraenie jednostki o wasnej

wartoci, a przez cze zewntrzn - opini (dobre imi, "dobr saw", reputacj), jak inni ludzie
maj o wartoci danego czowieka, a wic jego obraz w oczach osb trzecich. Przy uwzgldnieniu
tej podstawowej rnicy, dla stwierdzenia naruszenia godnoci osobistej nie jest konieczne, aby
zarzut sformuowany pod adresem danej osoby by rozpowszechniony, a nawet - by w ogle dotar
do wiadomoci innych osb. Natomiast o naruszeniu tzw. czci zewntrznej (reputacji), ktra jest
ocen jednostki w oczach innych, mona mwi dopiero wwczas, gdy dyskredytujca jednostk
wypowied dotrze do osb trzecich, zostanie upubliczniona. (Wyrok Sdu Apelacyjnego w Gdasku
z dnia 13 listopada 2014 r. ,III APa 31/14)
Ciar dowodu w postpowaniu o naruszenie dbr osobistych; kryteria oceny naruszenia
dbr osobistych.
To powd powinien wykaza, zarwno jakimi dziaaniami i jakie dobra osobiste strona pozwana
naruszya. Natomiast strona pozwana winna wykaza, e jeli tak byo, to nie czynia tego
bezprawnie. Przy dokonywaniu oceny, czy doszo do naruszenia dobra osobistego nie mona bra
pod uwag jedynie sfery indywidualnych przey zainteresowanego. Ocena czy nastpio
naruszenie dobra osobistego, jakim jest cze i godno osobista nie moe by dokonywana wedug
miary indywidualnej wraliwoci zainteresowanego, ta moe by szczeglnie dua ze wzgldu na
cechy osobnicze, uwarunkowania chorobowe. Z tego powodu kryteria oceny musz by poddane
obiektywizacji. (Wyrok Sdu Apelacyjnego w odzi z dnia 10 grudnia 2014r. , I ACa 1418/14)
Zakres niezbdnych wyjanie w sprawach o ochron dbr osobistych.
W sprawach o ochron dbr osobistych w pierwszym rzdzie wyjanienia wymaga okoliczno czy
doszo do naruszenia dbr osobistych, a jeeli tak to, czy naruszenie to byo bezprawne, czy te
zaistniay okolicznoci wyczajce bezprawno. Naruszenie dbr osobistych oraz bezprawno s
kategoriami samodzielnymi, niezalenymi i kada z nich podlega oddzielnej kwalifikacji i ocenie.
Art. 24 1 KC zapewnia ochron tylko przed bezprawnym naruszeniem (lub zagroeniem) dobra
osobistego. Dla skutecznej realizacji roszczenia o ochron dbr osobistych konieczne jest przede
wszystkim udowodnienie przez podmiot ubiegajcy si o ochron faktu naruszenia konkretnego
dobra osobistego. W dalszej kolejnoci badaniu podlega bezprawno naruszenia. Dopiero w razie
ustalenia, e okrelone dobro zostao naruszone znaczenia nabiera ocena zachowania si podmiotu,
ktry dokona naruszenia. (Wyrok Sdu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 listopada 2014 r.
VI ACa 122/14)
Podstawy przyznania zadouczynienia w przypadku naruszenia dbr osobistych.
Zgodnie z art. 448 KC w zw. z art. 24 1 KC w przypadku naruszenia dobra osobistego, do oceny
sdu naley, czy poszkodowanemu przyzna odpowiedni sum tytuem zadouczynienia za
doznan krzywd lub na jego danie zasdzi odpowiedni sum pienin na wskazany przez
niego cel spoeczny. Jest oczywiste, e podstawy oceny sdu nie mog by dowolne, lecz musz
wynika z konkretnych, poddajcych si weryfikacji okolicznoci, zalenych przede wszystkim od
wagi i stopnia naruszonego dobra, zwizanego z tym rozmiaru krzywdy, postpowania tak
poszkodowanego, a przede wszystkim sprawcy naruszenia. Ocena tych wszystkich elementw
przeprowadzana jest przy tym z uwzgldnieniem obiektywnych jej kryteriw. (Wyrok Sdu
Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 padziernika 2014 r., I ACa 671/14 )

Niepubliczne naruszenie dbr osobistych a zamieszczenie przeprosin w prasie.

Nie mona zaakceptowa pogldu, e niepubliczne naruszenie dbr osobistych w kadych
okolicznociach wycza domaganie si przez poszkodowanego zamieszczenia przeproszenia w
prasie, jako nieadekwatnego do naruszenia. Mona natomiast sformuowa tez, e rodek ten w
zasadzie nie powinien by stosowany, gdy samo zdarzenie, w toku ktrego doszo do naruszenia
dobra osobistego, jest znane tylko wskiemu gronu osb. Jako typow sytuacj, w ktrej
zastosowanie przeproszenia w prasie jest uzasadnione, wskazuje si naruszenie czci i godnoci
czowieka wyrzdzajce mu szczegln przykro. (Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 17 wrzenia
2014 r. ,I CSK 678/13)

Naraenie na stres jako naruszenie dobra osobistego.

Stres jako czynnik natury psychicznej jest jednym z aspektw ycia emocjonalnego czowieka, i
jako taki, jest immanentnie zwizany z przeyciami ycia codziennego. Jego wystpowanie nie
wiadczy jeszcze o naruszeniu dbr osobistych czowieka. Wolno od stresu nie stanowi rwnie
odrbnego dobra osobistego w rozumieniu art. 23 KC, skoro naraenie na stres jest jedynie jednym
z aspektw zdrowia psychicznego. O naruszeniu dbr osobistych, w przypadku stresu
wystpujcego u danej osoby, mona zatem mwi jedynie wwczas, gdy konsekwencj jego
wystpowania jest naruszenie dobra osobistego, jakim jest zdrowie czowieka. (Wyrok
Sdu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 wrzenia 2014 r., VI ACa 1841/13)
Zasady miarkowania wysokoci zadouczynienia pieninego z tytuu naruszenia dbr
osobistych.
1. Art. 23 KC wymienia jedynie przykadowo dobra osobiste czowieka, ktre mog dozna
uszczerbku w nastpstwie bezprawnego postpowania sprawcy naruszenia. Jest to katalog otwarty,
a przewidziane w art. 24 i 448 KC rodki usunicia skutkw naruszenia dbr osobistych pozostawa
powinny w zwizku z rodzajem chronionego dobra osobistego, sposobem jego naruszenia, a take
konsekwencjami naruszenia dla pokrzywdzonego. Ocena zgoszonych przez pokrzywdzonego
roszcze zmierzajcych do ochrony naruszonych dbr osobistych i usunicia skutkw ich naruszenia
dokonywana jest przez sd na tle okolicznoci kadego indywidualnie rozpatrywanego przypadku.
Nie jest wic wykluczone miarkowanie wysokoci dochodzonego zadouczynienia w sytuacji, w
ktrej sd uzna, e interes pokrzywdzonego w sposb wystarczajco satysfakcjonujcy zaspokaja
zastosowanie rodkw o charakterze niemajtkowym takich jak przykadowo przeproszenie,
wyraenie alu czy odwoanie zarzutw. Istotny jest rodzaj naruszonego dobra, albowiem ciar
gatunkowy poszczeglnych dbr osobistych nie jest jednakowy i nie wszystkie dobra osobiste
zasuguj na jednakowy poziom ochrony za pomoc rodkw o charakterze majtkowym. Takie
dobra osobiste jak ycie, wolno, zdrowie, dobre imi, a take prawo do zachowania wizi
rodzinnych i ycia w penej rodzinie stanowi niewtpliwie dobra szczeglne, std powinny podlega
wzmoonej ochronie, co przekada si zarwno na moliwo zasdzenia zadouczynienia w
konkretnej sprawie, jak i na jego wysoko. W sytuacji dochodzenia przez osieroconych czonkw
rodziny zadouczynienia za krzywd wywoan zerwaniem wizi uczuciowej i rodzinnej czcej ich
ze zmarym, powoywanie si przez sd na potrzeb miarkowania wysokoci tego
zadouczynienia z uwagi na preferencj usuwania skutkw naruszenia dbr osobistych za pomoc
niemajtkowych instrumentw ochrony jest nietrafne.
2. Zadouczynienie przewidziane w art. 448 KC jest roszczeniem samodzielnym, niezalenym od
innych rodkw potrzebnych do usunicia skutkw naruszenia dobra osobistego, ktrych wybr
ustawa pozostawia pokrzywdzonemu. Dopuszczalna jest zatem kumulacja poszczeglnych rodkw
ochrony dbr osobistych przewidzianych w art. 24 i 448 KC. Brak jest jakichkolwiek kryteriw
szczegowych okrelajcych relacje pomidzy roszczeniami niemajtkowymi i majtkowymi
przysugujcymi na wypadek naruszenia dbr osobistych i z ca pewnoci teza o jedynie
posikowym, uzupeniajcym czy drugorzdnym znaczeniu zadouczynienia za krzywd na gruncie
art. 448 KC, co miaoby rzutowa na jego wymiar, jest za daleko idca. (Wyrok Sdu Najwyszego
z dnia 7 sierpnia 2014 r., II CSK 552/13 )