Wykonywanie Przyłączy Do Budynków

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Sebastian Latanowicz
Wykonywanie przyczy do budynkw

713[07].Z1.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci:
mgr in. Magorzata Skowroska
in. Zygfryd Gajewski
Opracowanie redakcyjne:
mgr Sebastian Latanowicz
Konsultacja:
mgr in. Jarosaw Sitek
Korekta:
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 713[07].Z1.05.

Wykonywanie przyczy do budynkw zawartej w moduowym programie nauczania dla
zawodu monter instalacji gazowych 713[07].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie
2. Wymagania wstpne
3. Cele ksztacenia
4. Materia nauczania
4.1. Przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej i ochrony
rodowiska podczas budowy przycza gazu
4.1.1. Materia nauczania
4.1.2. Pytania sprawdzajce
4.1.3. wiczenia
4.1.4. Sprawdzian postpw
4.2. Przycza gazowe
4.2.3. wiczenia
4.3. Budowa przycza gazu do budynku
4.3.3. wiczenia
4.4. Odbiory oraz wymagania dotyczce przyczy
4.4.3. wiczenia
5. Sprawdzian osigni
6. Literatura
3
5
6
7
7
7
12
12
13
14
14
20
20
21
22
22
40
41
43
44
44
45
45
45
46
51
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten bdzie Ci pomocny w zdobywaniu wiedzy w zakresie budowy przycza
gazowego, jego wyposaeniu oraz roli jak spenia w doprowadzaniu gazu do budynku.
Poradnik zawiera:
wymagania wstpne wykaz umiejtnoci, jakie powiniene mie ju uksztatowane, aby
bez problemw mg korzysta z poradnika,
cele ksztacenia wykaz umiejtnoci, jakie uksztatujesz podczas pracy z poradnikiem,
materia nauczania wiadomoci teoretyczne niezbdne do osignicia zaoonych celw
ksztacenia i opanowania umiejtnoci zawartych w jednostce moduowej,
zestaw pyta, aby mg sprawdzi, czy ju opanowae okrelone treci,
wiczenia, ktre pomog Ci zweryfikowa wiadomoci teoretyczne oraz uksztatowa
umiejtnoci praktyczne,
sprawdzian postpw,
sprawdzian osigni, przykadowy zestaw zada. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiau caej jednostki moduowej,
literatur uzupeniajc.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan czynno. Po
przerobieniu materiau sprbuj zaliczy sprawdzian z zakresu jednostki moduowej.
Jednostka moduowa: Wykonywanie przyczy do budynkw, ktrej treci teraz poznasz
jest jedn z podstawowych jednostek programu moduowego dla zawodu monter instalacji
gazowych.
Bezpieczestwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzega regulaminw, przepisw bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpoarowych, wynikajcych z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
ycz owocnego korzystania z tego Poradnika
713[07].Z1
Technologia montau instalacji gazowych
713[07].Z1.01
Wykonywanie prac przygotowawczo-zakoczeniowych
podczas montau instalacji gazowych
713(07).Z1.02
Wykonanie pocze rur stalowych
w instalacjach gazowych
713[07].Z1.03
Wykonywanie pocze rur miedzianych
w instalacjach gazowych
713[07].Z1.04
Wykonywanie pocze rurocigw gazowych
z tworzyw sztucznych
713[07].Z1.05
Wykonywanie przyczy do budynku
713[07].Z1.06
Instalowanie armatury i aparatury pomiarowej
713[07].Z1.07
Instalowanie szafek gazowych
i ich wyposaenia
713[07].Z1.08
Wykonywanie instalacji na gaz ziemny
713[07].Z1.09
Wykonywanie instalacji na gaz pynny
713[07].Z1.10
Wykonywanie konserwacji i napraw instalacji gazowych
Schemat ukadu jednostek moduowych
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej Wykonywanie przyczy do
budynkw powiniene umie:
stosowa oglne przepisy bhp, ochrony p.po. podczas wykonywania prac monterskich,
organizowa i likwidowa stanowisko wykonywania dla prac monterskich,
organizowa stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
wykonywa prace przygotowawczo-zakoczeniowe,
wykonywa poczenia rozczne i nierozczne na instalacjach gazowych,
wykonywa poczenia rur stalowych, miedzianych i z tworzyw sztucznych,
stosowa bezpieczne zasady posugiwania si narzdziami i elektronarzdziami
stosowanymi przy wykonywaniu przyczy gazowych,
dobiera odpowiednie materiay podstawowe i pomocnicze,
wykonywa obmiar prac, rozlicza robocizn, materiay i sprzt,
wsppracowa w zespole,
uczestniczy w dyskusji i wymienia dowiadczenia wczeniej nabyte,
korzysta z rnych rde informacji.
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:
zastosowa przepisy bhp, ochrony p.po. i ochrony rodowiska obowizujce podczas
wykonywania przyczy gazowych,
zorganizowa i zlikwidowa stanowisko wykonania przyczy gazowych,
posuy si dokumentacj techniczn dotyczc przyczy gazowych,
wykona szkice przyczy gazowych,
wyznaczy przebieg przycza gazowego,
zastosowa wymagania dotyczce przyczy gazowych,
zaplanowa kolejno prac,
dobra narzdzia i sprzt do wykonania przyczy gazowych,
oceni stan techniczny materiaw stosowanych do wykonania przyczy gazowych,
wykona przycza gazowe: z rur polietylenowych i stylowych,
wykona poczenie przycza z sieci,
wykona skrzyowania przyczy z istniejcym uzbrojeniem podziemnym,
zamontowa rury ochronne na rurocigu,
zainstalowa armatur regulacyjno-zabezpieczajc na przyczach gazowych,
przeprowadzi prb szczelnoci wykonanego przycza gazowego,
oznakowa wykonane przycze,
przygotowa przycze gazowe do odbioru,
wykona obmiar prac, rozliczy robocizn, materiay i sprzt,
wykona prace zgodnie z warunkami technicznymi.
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Przepisy
bezpieczestwa
i
higieny
pracy,
ochrony
przeciwpoarowej i ochrony rodowiska podczas budowy
przycza gazu
Jednym z podstawowych obowizkw pracownika jest przestrzeganie przepisw bhp oraz
przepisw przeciwpoarowych. Obowizek ten okrela Kodeks Pracy, ktry stanowi, e jest
pracownik w szczeglnoci obowizany:
- zna i stosowa przepisy, zasady bhp,
- bra udzia w szkoleniach i instruktaach oraz poddawa si wymaganym egzaminom
sprawdzajcym,
- wykonywa prac w sposb zgodny z przepisami i zasadami bhp,
- stosowa si do polece i wskazwek wydanych przez przeoonych w zakresie bhp,
- dba o naleyty stan maszyn, urzdze i narzdzi,
- stosowa rodki ochronny zbiorowej i ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia
roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
- dba o porzdek i ad w miejscu pracy,
- poddawa si wstpnym, okresowym i kontrolnym, innym zaleconym badaniom
lekarskim,
- niezwocznie zawiadomi przeoonego o zauwaonym wypadku lub zagroeniu ycia
lub zdrowia ludzkiego,
- wspdziaa z pracodawc w wypenianiu obowizkw dotyczcych bhp,
- zaalarmowa gonym okrzykiem poar pali si inne osoby, stra poarn oraz
kierownictwo zakadu,
- przystpi natychmiast do likwidacji poaru zgodnie z przepisami p.po.
Pracownik ma prawo do powstrzymania si od wykonywania pracy, gdy:
- warunki pracy nie odpowiadaj przepisom i zasad bhp,
- warunki pracy stwarzaj bezporednie zagroenie dla zdrowia lub ycia pracownika lub
innych osb.
Pracownik ma prawo zgosi do pastwowych organw nadzoru i kontroli nad warunkami
pracy lub organizacji zwizkw zawodowych i spoecznego inspektora pracy fakt, i pracodawca
nie wywizuj si z podstawowego obowizku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych
warunkw pracy.
Ponadto pracownik zobowizany jest wzgldem pracodawcy do:
- przestrzegania ustalonego czasu pracy,
- przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego porzdku,
- dbania o dobro pracodawcy, ochronny jego mienia, take zachowanie informacji,
ktrych ujawnienie mogyby narazi pracodawc na szkod,
- przestrzeganie w zakadzie pracy norm wspycia spoecznego.
Pracownika nie przestrzegajcego regulaminu pracy, przepisw bezpieczestwa i higieny
pracy oraz przepisw przeciwpoarowych pracodawca moe ukara kar upomnienia lub
nagany.
Do podstawowych obowizkw pracodawcy w zakresie bhp naley zapewni pracownikom
bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczeglnoci jest obowizany do:
organizowania pracy w sposb zapewniajcy pracownikom bezpieczne i higieniczne

warunki pracy,
- zapewniajcy przestrzegania w czasie pracy przepisw oraz zasad bezpieczestwa
i higieny pracy,
- realizacji nakazw, wystpie, decyzji i zarzdze wydanych przez organy nadzoru nad
warunkami pracy.
Pracodawca jest zobowizany do nieodpatnego dostarczenia pracownikom:
- rodkw ochronny indywidualnej zabezpieczajcych przed dziaaniami niebezpiecznych
i szkodliwych dla zdrowia czynnikw wystpujcych w rodowisku pracy,
- odziey i obuwia roboczego, speniajcych okrelone wymagania.
Pracodawca nie moe dopuci pracownika do pracy bez rodkw ochronny indywidualnej
oraz odziey i obuwia roboczego wymaganych na danym stanowisku pracy. Przydzielane rodki
ochronny indywidualnej powinny zabezpieczy pracownika przed wystpujcymi zagroeniami
na danym stanowisku pracy.
Wyposaenie podstawowe montera:
- odzie ochronna robocza trudnopalna,
- odzie ochronna robocza trudnopalna dla spawaczy,
- odzie ostrzegawcza,
- odzie chronica przed czynnikami atmosferycznymi,
buty skrzane z noskami,
-
budy gumowe do kolana,

rkawice ochronne dla spawaczy,
rkawice ochronne robocze,
gogle do spawania gazowego,

przybica do spawania elektrycznego,
maska ochronna,
okulary ochronne,
szelki bezpieczestwa z lin asekuracyjn.
Szkolenie pracownikw w zakresie bhp i p.po. jest podstawowym obowizkiem kadego

pracodawcy. Ponadto pracodawca ponosi cakowite koszty szkolenia pracownikw, a wic bd
to zarwno koszty wynikajce z organizowania szkolenia, jak rwnie wypaty wynagrodzenia
za czas nieprzepracowany w zwizku z udziaem w szkoleniu.
Oprcz oglnych przepisw bhp, ktrych przestrzeganie jest niezbdne przy budowie
przyczy gazu naley zwraca szczegln uwag na dodatkowe zagroenia zwizane z:
- robotami ziemnymi,
- transportem materiaw,
- czeniem rur za pomoc spawania oraz zgrzewania.
Podstawowe zasady bhp podczas wykonywania robt ziemnych
Zasady zapewnienia bezpieczestwa i higieny pracy podczas wykonywania robt ziemnych
okrela Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie
bezpieczestwa i higieny pracy podczas wykonywania robt budowlanych (Dz. U. Nr 47,
poz. 401 z 2003 r.).
Wystpujce najczciej zagroenia podczas prowadzenia robt ziemnych to:
- zasypanie pracownikw w wyniku zawalenia si cian wykopu,
- wpadnicie do wykopu na skutek obsunicia si ziemi z krawdzi wykopu,
polizgnicia si,
- spadanie na pracujcych w wykopie kamieni, narzdzi, bry ziemi itp.,
Dlatego jednym z podstawowych wymaga bezpieczestwa i higieny pracy podczas
prowadzenia prac ziemnych jest obowizkowe zabezpieczenie cian wykopu poczwszy od 1 m
gbokoci. Rodzaj zastosowanego umocnienia gwnie zaley od wielkoci wykopu, rodzaju

gruntu oraz czasu utrzymania wykopu.
Ponadto naley przestrzega nastpujcych wymaga:
- nie skadowa materiaw i urobku w odlegoci mniejszej ni 1 m od krawdzi
wykopu,
- zachowa bezpieczne odlegoci wykopw od istniejcej infrastruktury naziemnej,
- ponowne rozpoczcie robt w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy,
- wyznaczy stref niebezpieczn w przypadku wykonywania wykopw sprztem
mechanicznym,
- przed przystpieniem do robt ziemnych naley zapozna si z dokumentacj
techniczn tych robt oraz z map, na ktrej jest oznaczona caa sie uzbrojenia
technicznego i z decyzj o pozwoleniu na budow.
W razie prowadzenia robt w bezporednim ssiedztwie instalacji np. elektrycznej, naley
okreli bezpieczn odlego, w jakiej mog by prowadzone roboty - w porozumieniu
z zarzdcz tych urzdze (np. zakadem energetycznym).
Prace transportowe i magazynowanie
Bezpieczestwo podczas wykonywania prac transportowych okrela Rozporzdzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14.03.2000 r. w sprawie bezpieczestwa i higieny
pracy przy rcznych pracach transportowych. (Dz. U. Nr 26 poz. 313 z dnia 10 kwietnia 2000 r.
wraz z pniejszymi zmianami).
Pracodawca powinien zapewni stosowne rozwizanie techniczne w zakresie wyposaenia
technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby rcznego przemieszczania ciarw. Naley
w tym celu podj odpowiednie przedsiwzicia, w tym wyposay pracownikw w niezbdne
rodki w celu zmniejszenia uciliwoci i zagroe zwizanych z wykonywaniem tych
czynnoci. Masa adunkw przemieszczanych przy uyciu rodkw transportowych nie moe
przekracza dopuszczalnej nonoci lub udwigu danego rodka transportowego. Wymagania
dotyczce transportu przy uyciu dwignic, przenonikw, wzkw jezdniowych z napdem
silnikowym okrelaj odrbne przepisy.
Szczegowe wymagania w sprawie rcznego transportu okrelaj przepisy dotyczce
bezpieczestwa i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych. Rczne przemieszczanie
czy przewoenie ciarw o masie przekraczajcej ustalone normy jest stanowczo
niedopuszczalne.
Materiay i przedmioty wykorzystywane do budowy, powinny by magazynowane
w miejscach i pomieszczeniach do tego przystosowanych.
Bhp podczas spawania i zgrzewania rur
Podstawowe zasady bhp podczas wykonywania prac w zakresie spawalnia oraz zgrzewania
okrela Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie
bezpieczestwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. Nr 40, poz. 470 z dnia
19 maja 2000 r.).Wymienione rozporzdzenie okrela wymagania bezpieczestwa i higieny
pracy przy pracach spawalniczych obejmujcych spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie
i cicie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych.
Prace spawalnicze i zgrzewanie powinny by wykonane zgodnie z obowizujcymi
oglnymi przepisami techniczno-budowlanymi, ochrony przeciwpoarowej, bezpieczestwa i
higieny pracy oraz przepisami niniejszego rozporzdzenia.
Stanowisko spawacza czy zgrzewacza zlokalizowane na otwartej przestrzeni powinno by
zabezpieczone przed dziaaniem czynnikw atmosferycznych, a jego otoczenie chronione przed
promieniowaniem uku elektrycznego, promieniowaniem wielkiej czstotliwoci lub pomienia,
wyposaone w pojemnik na resztki (ogarki) elektrod w przypadku spawania elektrodami.
Urzdzenia i osprzt do spawania oraz zgrzewania powinny mie udokumentowane

potwierdzenie speniania przez nie wymaga bezpieczestwa okrelonych w przepisach
i w Polskich Normach.
Naprawy urzdze i osprztu powinny by wykonywane przez osoby o odpowiednich
kwalifikacjach, natomiast uytkownicy urzdze spawalniczych i osprztu mog wykonywa
tylko biece czynnoci konserwacyjne, ktre okrelona w instrukcja eksploatacyjna danego
urzdzenia.
Prace powinny by wykonywane przez osoby posiadajce Zawiadczenie o ukoczeniu
szkolenia albo wiadectwo egzaminu spawacza, zgrzewacza lub Ksik spawacza,
zgrzewacza, wystawiane w trybie okrelonym w odrbnych przepisach i Polskich Normach
Zagroenia wystpujce na stanowisku pracy zwizane z budow przyczy gazowych
wykonywanych rcznie oraz mechanicznie obejmuj:
- uszkodzenie ciaa (skaleczenie, uderzenie),
- podranienie drg oddechowych i skry oraz oczu przy pracy z rozpuszczalnikami
organicznymi,
- odmroenia w warunkach zimowych,
- zaprszenie oczu odpryskami, pyem,
- oparzenie gorc rur po wykonaniu spawu,
-
oparzenie pyt grzewcz,

wpadnicie do wykopu,
niebezpieczestwo wybuchu urzdze znajdujcych si pod cinieniem,
Naley zwraca uwag na nastpujce zalecenia podczas czenia rur:

- agregat prdotwrczy zasilajcy zgrzewark, spawark musi by starannie uziemiony,
obsugiwany zgodnie z instrukcj obsugi producenta,
- przy pracy ze spawarkami, zgrzewarkami do zgrzewania rur PE naley przestrzega
zasad zawartych w instrukcjach obsugi urzdzenia dostarczonych przez producenta,
- stanowisko montau nie moe by zlokalizowane pod przewodami napowietrznej linii
elektroenergetycznej, jak rwnie przy supie linii wysokiego napicia; minimalna
odlego stanowiska zgrzewania od powyszych, obiektw powinna wynosi w linii
prostej 50 m.
Ochrona rodowiska przy budowie przycza gazu
Podczas budowy przycza gazu ujemny wpyw na rodowisko naturalne mog mie odpady
zwizane z procesem budowy. Przewanie s to odpady powstae podczas montau przewodw
gazowych wykonanych z tworzywa sztucznego. Wwczas, gdy mamy do czynienia
ze spawaniem, zgrzewaniem, nawiercaniem, ciciem rur gazowych wykonanych z tworzywa
sztucznego i stali powstaj odpady w postaci np. wirw, krtkich odcinkw rur, kocwek
elektrod, ktre nie podlegaj si rozkadowi w ziemi. Dlatego kady wykonawca jest
zobowizany do zbierania i przekazywania powstaych odpadw do recyklingu, w celu ich
powtrnego przetworzenia.
Ochrona przeciwpoarowa
Do najczstszych przyczyn powstania poaru zaliczamy przede wszystkim: nierozwane
i lekkomylne obchodzenie si z ogniem, zy stan techniczny eksploatowanych urzdze
elektrycznych i mechanicznych, brak wymaganych zabezpiecze obiektw, jak rwnie
dopuszczenie do samozaponu materiaw palnych i wybuchowych. Dlatego w przypadku
powstania i rozpowszechniania si poaru podejmuje si dziaania ratownicze. Dla ratowania
ycia i zdrowia ludzkiego oraz mienia wykorzystuje si sprzt ganiczy taki, jak beczki z wod,
skrzynie z piaskiem, hydranty ganicze, koce ganicze, hydronetki, ganice.
10
Tabela 1 przedstawia podrczny sprzt ganiczy podzielony na typy ze wzgldu na

przeznaczenie.
Typ
Grupa
A
Grupa
B
Grupa
C
Grupa
E
Tab. 1. Rodzaj i typ ganic [11]

Przeznaczenie
Rodzaj
do np. drewna, papieru, tkanin...
stosuje si zamiennie ganice pynowe, pianowe, proszkowe
(wystpuje zjawisko spalania
(wypenione proszkiem fosforowanym);
arowego);
do gaszenia cieczy palnych
stosuje si zamiennie ganice pynowe, niegowe,
i substancji staych topicych si;
proszkowe;
stosuje si zamiennie ganice pynowe, pianowe, niegowe,
do gaszenia gazw palnych;
proszkowe;
do gaszenia urzdze elektrycznych pod
napiciem lub materiaw znajdujcych
stosuje si zamiennie ganice proszkowe lub niegowe;
si w pobliu tych urzdze;
W zwizku z zagroeniem poarowym podczas wykonywania prac zwizanych z budow

przyczy gazu pracownicy winni przestrzega przeciwpoarowych przepisw i wymaga
budowlanych oraz bra czynny udzia w akcjach ganiczych, ewakuacyjnych i ratowniczych
w przypadku powstania poaru.
Postpowanie w razie zauwaenia poaru
Osoba, ktra zauwaya poar powinna:
- zaalarmowa gonym okrzykiem poar - pali si pozostae osoby,
- zaalarmowa stra poarn i kierownictwo zakadu,
- przystpi niezwocznie do likwidacji poaru podrcznym sprztem ganiczym.
Waciwoci gazu ziemnego
Gaz ziemny, ktrego gwnym skadnikiem jest metan w iloci okoo 97 %, nie jest gazem
trujcym, ale jego zawarto w powietrzu powyej 25 % moe oddziaywa duszco
i odurzajco na czowieka. Przy duszym przebywaniu w takim powietrzu moe doprowadzi
do mierci przez uduszenie.
Przy steniu gazu w powietrzu w granicach od 5 do 15 % tworzy si mieszanina
wybuchowa. Jest to mieszanina gazu palnego z powietrzem o takim udziale gazu w stosunku do
powietrza, i przy zadziaaniu czynnika zewntrznego np. iskry nastpi gwatowne spalenie
mieszaniny tj. nastpi wybuch z wydzieleniem duej iloci energii.
Gaz ziemny jest bezbarwny, bezwonny i dlatego, w celu jego wykrycia, jest nawaniany za
pomoc tetrahydrotiofenu. THT jest ciecz paln o charakterystycznym ostrym, trwaym
zapachu, dziki ktremu jest uywany do nawaniania gazu ziemnego. Granica jego
wybuchowoci zawiera si w przedziale od 1,1 % do 12 %.
Waciwoci gazu pynnego
Gaz pynny, jest gazem bezbarwnym o charakterystycznym zapachu po nawonieniu.
W przeciwiestwie do gazu ziemnego, jest ciszy od powietrza. Ponadto jest gazem
nietrujcym, lecz posiada wasnoci narkotyczne.
Granica wybuchowoci gazu pynnego wynosi dla:
- propan od 2,1 % do 9,5 % propanu w powietrzu,
- butan od 1,5 % do 8,4 % butanu w powietrzu.
Oblanie si gazem pynnym moe spowodowa odmroenie oblanej czci ciaa.
11

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jakie s podstawowe obowizki pracownika w zakresie bhp?
2. Jakie s podstawowe obowizki pracodawcy w zakresie bhp?
3. Jakie obowizki ma pracownik wzgldem pracodawcy?
4. Jakie s podstawowe zasady bhp podczas prowadzenia prac ziemnych?
5. Jakie zasady bhp obowizuj podczas transportu materiaw?
6. Jakie wymagania bhp obowizuj podczas wykonywania pocze rur za pomoc spawania
elektrycznego i zgrzewania?
7. Jakie zagroenia wystpuj podczas budowy przycza gazu?
8. W jaki sposb mona zapewni przestrzeganie przepisw ochrony rodowiska podczas prac
zwizanych z budow przycza gazu?
9. Jakie s granice wybuchowoci gazu ziemnego i pynnego?
10. Jak naley postpowa w przypadku powstania poaru?
11. Jakie wyrniamy ganice ze wzgldu na ich przeznaczenie?
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1
Scharakteryzuj zagroenia wystpujce na stanowisku montera podczas wykonywania prac
zwizanych z budow przycza gazu.
Sposb wykonania wiczenia
Aby wykona wiczenie powiniene:
1) zapozna si z instrukcj wykonania zadania,
2) zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym zagroe wystpujcych na stanowisku
montera przyczy gazu,
3) wymieni zagroenia wystpujce podczas prac z budow przycza z podziaem na prace
transportowe, ziemne, monterskie (czenie rur poprzez spawanie, zgrzewanie),
4) wskaza sposoby uniknicia tych zagroe,
5) zaprezentowa wykonane wiczenie,
6) dokona oceny wiczenia.
Wyposaenie stanowiska pracy:

zeszyt,
owek,
gumka,
instrukcja wykonania zadania,
typowe instrukcje bhp i p.po. podczas wykonywania prac przy wykopach,
typowe instrukcje bhp przy wykonywaniu pocze rur stalowych i z tworzyw sztucznych,
literatura z rozdziau 6.
wiczenie 2
Opracuj instrukcj wykonywania pracy podczas montau przycza gazowego tak aby byy
zachowane zasady bhp i p.po., oraz dobierz rodki ochrony osobistej wymagane przy tego typu
pracach.
12

1) zapozna si z instrukcj wykonania zadania,
2) zapozna si z materiaem nauczania w zakresie warunkw bhp i p.po. obowizujce przy
montau przycza gazowego,
3) dobra rodki ochrony osobistej wymagane przy wykonywaniu przycza gazowego,
4) na arkuszu papieru wypisa czynnoci, ktre wykonuje monter podczas montau przycza
gazowego oraz zagroenia jakie wystpuj podczas wykonywania tych czynnoci,
5) na arkuszu papieru wypisa rodki ochrony osobistej wymagane podczas wykonywania
przycza gazowego,
6) zaprezentowa wykonane wiczenie,
7) dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia.

instrukcja do wykonania wiczenia,
stolik,
krzeso,
zeszyt,
owek,
gumka,
typowe instrukcje bhp i p.po. przy wykonywaniu przyczy gazowych do budynkw
mieszkalnych,
plansze z rodzajami przyczy gazowych,

Czy potrafisz:
1) wymieni przepisy okrelajce obowizki pracownika w wzgldem
pracodawcy?
2) wymieni przepisy okrelajce obowizki pracodawcy w wzgldem
pracownika?
3) wymieni przepisy obowizujce podczas wykonywania prac
zwizanych z budow przycza gazu?
4) wymieni, co naley do podstawowych obowizkw pracownika
w zakresie bhp?
5) zidentyfikowa zagroenia wystpujce podczas budowy przyczy
gazu?
6) okreli zasady bezpieczestwa pracy na stanowisku montera?
7) waciwie postpi w przypadku zauwaenia poaru?
8) okreli waciwoci gazu ziemnego i pynnego?
9) zastosowa przepisy bhp, ochronny ppo. i ochronny rodowiska
podczas budowy przycz gazu?
13
Tak
Nie
4.2. Przycza gazowe

Wiadomoci wstpne
Przycza gazowe to odcinki przewodw gazowych czce przewd rozdzielczy (gazocig)
poprzez kurek gwny z instalacja gazow. Wymagania techniczne w zakresie budowy przycza
s takie same, jak dla sieci rozdzielczej i podane s w Rozporzdzeniu Ministra Gospodarki
z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada sieci
gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055 z dnia 11 wrzenia 2001 r.).
Projektujc i budujc przycze gazu do budynku naley pamita, e:
- odlego kurka gwnego od poziomu terenu powinna wynosi minimum 0,5 m,
- odlego podstawowa od wolnostojcej szafki gazowej na kurek gwny do zasilanego
budynku nie powinna by wiksza ni 5 m (odlego moe by zwikszona do 10 m
w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej pod warunkiem, i w przypadku wikszej
odlegoci zastosowany zostanie dodatkowy kurek gwny zlokalizowany na cianie
budynku),
- za kurkiem gwnym, midzy lini ogrodzenia lub wolnostojc szafk gazow na kurek
gwny, a zasilanym budynkiem dopuszcza si stosowanie rur polietylenowych. Jest to
podziemny odcinek, ktry podlega warunkom budowy, takim jak sie gazowa,
- na przyczach redniego cinienia zaleca si stosowanie automatycznych ogranicznikw
przepywu gazu w celu ograniczenia wypywu gazu podczas awaryjnego uszkodzenia
przycza (np. zerwanie przez kopark, itp.).
- nie dopuszcza si montau szafki na przyczu gazowym bez trwaego umocowania na
cianie, w ogrodzeniu lub bez zamontowania w betonowym postumencie.
Przy budowie przyczy obowizuj przepisy zawarte w Rozporzdzeniu Ministra
Infrastruktury w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie. (D.U. nr 75, poz. 690 z 2002 r. z pniejszymi zmianami).
Przycze gazowe powinno by wykonane z:
- rur PE z przejciem na stal w odlegoci 1,5 m od ciany budynku (rysunek 1),
- rur PE do KG z zastosowaniem uku osonowego wykonanego z metalu lub stali, osona
winna by wykonana 1,5 m od ciany budynku oraz wprowadzona do wntrza szafki
(rysunek 6),
- rur stalowych fabrycznie izolowanych, ze wzgldw ekonomicznych projektowane s krtkie
przycza stalowe tzn. do 10 mb i gwnie od sieci rozdzielczej wykonanej ze stali
(rysunek 4).
Ponadto powinny by ukadane w linii prostej, prostopadle do granicy dziaki moliwie
najkrtsz drog, z zachowaniem odlegoci bezpiecznych w stosunku do innych elementw
uzbrojenia.
14
1 - przewd gazowy z rur PE, 2 - trjnik siodowy przyczowy, zgrzewany elektrooporowo, 3 - zczki
elektrooporowe, 4 - tama ostrzegawcza w kolorze tym ze ciek metalizowan, 5 - ksztatka przejciowa
PE/stal, 6 - rura ochronna stalowa, 7 - rura przewodowa stalowa.
Rys. 1. Przycze gazowe do gazocigu z rur polietylenowych [3, s. 300]
Najczciej stosowan ksztatk przejciow PE/stal jest tzw. poczenie spawane

(rysunek 2), ktre stanowi rodzaj kielicha z PE z wkrconym wewntrz krcem stalowym.
Cz stalow zcza czy si z gazocigiem stalowym poprzez spawanie, a z gazocigiem
polietylenowym przez zgrzewanie elektrooporowe.
1 - krciec stalowy, 2 - prostka kielicha z PE, 3 - zczka do zgrzewania elektrooporowego,

4 - gazocig z PE.
Rys. 2. Ksztatka przejciowa PE/stal [3, s. 199]
Kurek gwny naley zlokalizowa w:

szafce naciennej lub wykonanej w tym celu wnce ciennej w przypadku zabudowy
wielorodzinnej
- szafce wolnostojcej umieszczonej na granicy dziaki lub w linii ogrodzenia, w przypadku
zabudowy jednorodzinnej oraz innych obiektw zlokalizowanych na terenie bdcych
we wadaniu jednego odbiorcy (np. zakad przemysowy),
-
Na rysunku 3 przedstawiono podstawowe wymiary szafki naciennej przycza gazowego

oraz sposb zamontowania kurka gwnego na przyczu niskiego cinienia.
15
1 - kurek, 2 - zczka nakrtna, 3 - zczki wkrtne, 4 - kolano, 5 - przewd wlotowy,

6 przewd wylotowy, 7 drzwiczki
Rys. 3. Sposb instalowania kurka gwnego w szafce naciennej [3, s. 302]
Przycze na odcinku stalowym powinno by zabezpieczone izolacj antykorozyjn, a do

wntrza szafki na kurek gwny i powinna ona spenia wymagania dotyczce powok dla
gazocigw stalowych.
Na rysunku 4 przedstawiono przycze gazu redniego cinienia wykonane z rur stalowych
fabrycznie izolowanych, ktre w punkcie redukcyjnym przechodz w przewody stalowe lub
miedziane. Szafka umieszczona jest we wnce ciennej i wyposaona jest w kurek gwny,
gazomierz oraz reduktor.
1 - gazocig, 2 - trjnik przyczowy siodowy (stalowy, spawany), 3 - rura stalowa izolowana tam PE,
4 - tama ostrzegawcza ta ze ciek metalizowan, 5 - bruzda wykuta w zewntrznej cianie budynku,
6 - szafka wnkowa, 7 - gazomierz, 8 - kurek gwny i reduktor redniego cinienia, 9 - szafka wnkowa,
10 - wprowadzenie przewodu do budynku w stalowej rurze ochronnej,
11 - konierz izolujcy (w strefie dziaania prdw bdzcych).
Rys. 4. Przycze gazowe redniego cinienia wykonane z rur stalowych [3, s. 303]
16
Na rysunku 5 pokazano sposb wprowadzenia przewodu gazowego do pomieszczenia oraz

jego waciwe zabezpieczenie z wykorzystaniem stalowej rury osonowej.
1
50 mm
1 ciana, 2 stalowa rura ochronna, 3. uszczelniacz.

Rys. 5. Przejcie przewodw przez cian budynku [opracowanie wasne]
Obecnie powszechnie stosuje si w przyczach gazowych przewody polietylenowe, ktre

za kurkiem gwnym przechodz w przewody stalowe lub miedziane.
1 - przycze PE, 2 - szafka gazowa, 3 - rura osonowa (dural, stal ocynkowana), 4 - ksztatka adaptacyjna, 5 kurek
gwny, 6- wspornik stalowy mocujcy ksztatk adaptacyjn, 7 - wspornik mocujcy rur osonow, 8 - wkrty
kotwice szafk gazow, 9 - gazocig PE, 10 - trjnik siodowy, 11 - przewd lokalizacyjny, 12 - trwale poczenie
przewodu z rur osonow (jeli jest metalowa) lub wspornikiem 6, 13 - tama ostrzegawcza w kolorze tym,
14 - ciana budynku, 15 - fundament, 16 -jezdnia, 17 - pobocze (chodnik), 18 kolano.
Rys. 6. Przycze gazowe niskiego cinienia wykonane z polietylenu [2, s. 156]
17
Na rysunku 7 przedstawiono przycze gazu, na ktrym kurek gwny zlokalizowany jest na

granicy dziaki lub w linii ogrodzenia. Wariant ten stosowany jest w przypadku zabudowy
jednorodzinnej lub zagrodowej.
1. przycze PE, 2. szafka gazowa, 3. kurek gwny, 4. wspornik stalowy mocujcy rur przewodow 5. poczenie
PE/stal, 6. cok, 7. gazocig PE, 8. trjnik siodowy, 9. przewd lokalizacyjny, 10. ogrodzenie, 11. tama
ostrzegawcza, 12. jezdnia, 13. pobocze (chodnik), 14. kolano, 15. trwae poczenie przewodu lokalizacyjnego ze
wspornikiem 4.
Rys. 7. Przycze gazowe z polietylenu do szafki usytuowanej w linii ogrodzenia [2, s. 156]
Poniej przedstawiono szafk kurka gwnego przeznaczon do zamontowania w linii

ogrodzenia. Jednoczenie naley pamita, i nie dopuszcza si montau szafki na przyczu
gazowym bez trwaego umocowania na cianie, w ogrodzeniu lub bez zamontowania na cokole
betonowym.
1. kolumna przycza (poczenie konierzowe PE/stal), 2. kurek gwny, 3. kolano hamburskie,

4. monozcze pod gazomierz wraz ze wspornikiem, 5. gazomierz, 6. skrzynka gazowa metalowa,
7. cok betonowy, 8. fundament betonowy.
Rys. 8. Przykadowe rozwizanie lokalizacji zaworu gwnego wraz z gazomierzem na przyczu niskiego
cinienia w linii ogrodzenia [7, s. 33]
18
Rysunek 9 przedstawia rozwizanie lokalizacji kurka gwnego wraz z gazomierzem

i reduktorem na przyczu redniego cinienia, gdzie szafka gazowa zlokalizowana jest
bezporednio na budynku. Przypominamy, i dla takiego rozwizania przycze doprowadzajce
paliwo gazowe do budynku naley wykona z rury polietylenowej (PE), lecz w odlegoci
minimum 1,5 m od ciany budynku przej na odcinku poziomym na rur stalow i pozosta
cz przycza wykona z rur stalowych.
1. konierzowe podejcie stalowe, 2. kurek gwny, 3. montaowa rura stalowa z konierzem,

4. stela montaowy, 5. reduktor gazowy, 6. montaowa rura stalowa, 7. szafka gazowa,
8. wyjcie zasilajce instalacje gazu.
Rys. 9. Przykadowe rozwizanie lokalizacji zaworu gwnego wraz z gazomierzem oraz reduktorem
na przyczu redniego cinienia [7, s. 35]
Miejsce lokalizacji reduktora oraz kurka gwnego i gazomierza okrelaj warunki

techniczne przyczenia. Jednoczenie naley pamita o tym, i podczajc gaz do obiektu
zlokalizowanego w odlegoci nie wikszej ni 10 m od gazocigu stalowego dopuszcza si
wykonanie przycza z rur stalowych.
19

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jakie warunki techniczne obowizuj przy doprowadzeniu gazu do budynku?
2. Jakie przepisy obowizuj przy budowie przycza gazowego?
3. Z jakiego materiau mog by wykonywane przycza gazowe?
4. Jaka minimalna odlego powinna by zachowana od poziomu terenu do kurka gwnego?
5. W jakim miejscu powinien by zlokalizowany kurek gwny?
6. W jaki sposb powinno by zakoczone przycze gazowe wykonane z rury polietylenowej?
7. W jakim celu na przyczach gazowych stosuje si automatyczne ograniczniki przepywu
gazu?
8. W jakim przypadku nie dopuszcza si montau szafki kurka gwnego?
9. Jakie znasz sposoby wykonania przycza gazowego redniego cinienia?
10. W jakiej odlegoci od ciany budynku powinno by wykonane przejcie PE/stal na
gazocigu wykonanym z polietylenu?
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Wykonaj zestawienie materiaw i kosztw niezbdnych do wykonania podczenia
przycza gazowego do instalacji gazowej wedug zaczonej dokumentacji zadania.
zapozna si z instrukcj wykonania zadania,
zapozna si z dokumentacj zadania,
zorganizowa stanowisko do wykonania wiczenia,
zastosowa si do polece zawartych w instrukcji,
wybra armatur i zczki do podczenia si do instalacji gazowej z katalogw
producentw,
6) wybra materiay uszczelniajce wykonane poczenia,
7) na arkuszu papieru sporzdzi wykaz uytych materiaw i ich koszty zakupu,
8) dokona analizy wykonanego wiczenia,
9) zaprezentowa efekt swojej pracy,
1)
2)
3)
4)
5)

zeszyt,
owek,
gumka,
katalogi producentw armatury i zczek,
katalogi nakadw rzeczowych KNR,
20
wiczenie 2
Opisz rodzaje przyczy gazu do budynku i wyka rnic miedzy nimi.
1)
2)
3)
4)
5)
6)

zapozna si z instrukcj zadania,
zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym rodzajw przyczy i sposobw ich
wykonywania,
zastosowa si do zalece zawartych w instrukcji zadania,
na arkuszu papieru sporzdzi analiz materiau nauczania, wykaza rnic miedzy
przyczami gazu do budynku,
zaprezentowa wykonane wiczenie,
dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia,

stolik,
zeszyt,
owek,
gumka,
plansze typowych przyczy gazowych,
katalogi producentw ksztatek przejciowych, armatury, trjnikw siodowych, muf
elektrooporowych itp.

Czy potrafisz:
1) wymieni, jakie materiay wykorzystywane s w procesie budowy
przycza gazu?
2) okreli wymagania podczas budowy przycza gazowego?
3) wskaza rnic midzy przyczem gazu niskiego a redniego cinienia?
4) okreli, jakie wymagania powinny speni przewody instalacji gazowej,
usytuowane poza obrysem budynkw i pooone poniej poziomu terenu?
5) okreli miejsce lokalizacji szafki kurka gwnego?
6) wykorzysta nabyt wiedz w dalszym praktycznym dziaaniu?
21
Tak
Nie
4.3.
Budowa przycza gazu do budynku

Wszelkiego rodzaju prace budowlane zwizane z montaem przyczy z tworzywa
sztucznego czy stali, mog by prowadzone jedynie przez osoby posiadajce odpowiednie
przygotowanie zawodowe w tym zakresie.
Ponadto wszelkie prace zwizane z budow gazocigw czy przyczy gazu powinny by
wykonywane zgodnie z aktualn dokumentacj budowlan zawierajc komplet wymaganych
uzgodnie wraz z odpisem pozwolenia na budow.
Przed przystpieniem do prac zwizanych z budow przycza gazu naley ustali
harmonogram robt, zawierajcy podzia robt na poszczeglne etapy, pracochonno oraz
termin wykonania. Konieczne rwnie jest opracowanie planu organizacji przedmiotowych
robt, a wic naley:
- zapozna si z przebiegiem trasy przycza,
- zaplanowa poszczeglne etapy robt,
- wyznaczy miejsce skadowania materiau oraz sprztu i narzdzi,
- wyznaczy miejsce skadowania ziemi z wykopu.
Budow przycza gazu rozpocz naley od dokadnego zapoznania si z dokumentacj
techniczn i sprawdzeniem jej zgodnoci ze stanem faktycznym zastanym w terenie. Nastpnie
na zlecenie inwestora zleca si sub geodezyjnym wyznaczenie trasy planowanego przycza.
Wytyczenie trasy przycza gazu
Po przejciu placu budowy przez kierownika budowy nastpuje wytyczenie trasy
planowanego do budowy przycza gazu. Wytyczenie trasy gazocigu w terenie powinno by
wykonane przez uprawnionego geodet na podstawie zatwierdzonego projektu budowlanego
przycza.
Wytyczenie trasy przycza powinno odbywa si przy udziale kierownika budowy oraz
inspektora nadzoru. Naley rwnie pamita, i uoony w wykopie przewd gazowy podlega,
przed jego zasypaniem, inwentaryzacji geodezyjnej.
Warunkiem dopuszczajcym do rozpoczcia prac zwizanych z wykonaniem wykopw
w terenie zabudowanym jest posiadanie zezwolenia na budow wydanego przez upowanion
instytucj. Roboty ziemne naley prowadzi w oparciu o Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy podczas wykonywania robt
budowlanych (Dz. U. Nr 47 poz. 401 z 2003 r.) oraz o normy.
Roboty ziemne wykonywanie wykopw
- wykopy wykonujemy sprztem mechanicznym (teren nieuzbrojony) lub rcznie,
- przy duym zagszczeniu urzdze podziemnych wskazane jest wykonywanie wykopw
kontrolnych w celu dokadnej lokalizacji pooenia przewodw,
- rury polietylenowe naley ukada na podsypce piaskowej o gruboci warstwy min. 0,1 m, po
uprzednim oczyszczeniu dna wykopu z gruzu, kamieni, resztek rolinnych itp.,
- wok uoonego przewodu gazowego wykona obsypk do wysokoci grnej krawdzi
rurocigu,
- po okoo 1 do 2 godzin niezbdnych na stabilizacj termiczn, zagci obsypk i wykona
nadsypk piaskow o gruboci warstwy min. 0,1 m,
- kolejne etapy zasypywania wykopu powinny by wykonane warstwami o gruboci okoo
20 cm przy zastosowaniu technologii i sprztu gwarantujcego osignicie wymaganego,
przez waciciela terenu stopnia zagszczenia gruntu,
22
wypenienie wykopu musi bezwzgldnie by dokonywane gruntem sypkim, pozbawionym

gliny, kamieni, gruzu, resztek rolinnych itp.,
- ciany wykopw o gbokoci do 1,0 m nie wymagaj szalowania,
- w przypadku zaistnienia potrzeby ustawienia pomostu, gwarantujcego swobod ruchu
pieszego, wysoko jego porczy winna wynosi 1,1 m,
- miejsce prowadzonych robt winno by wygrodzone i oznakowane, a w nocy owietlone.
Kolejnym etapem budowy przycza gazu jest tzw. organizacja stanowiska pracy,
a mianowicie przygotowanie narzdzi, urzdze oraz zgromadzenie i przygotowanie materiau.
Materia niezbdny do wybudowania przycza gazu powinien by dostarczony na miejsce
budowy w nie uszkodzonym stanie.
Przygotowanie narzdzi i urzdze
- zgrzewarka (w zalenoci od potrzeb), agregat prdotwrczy, spawarka elektryczna,
- narzdzia i sprzt do cicia rur: obcinarki do rur; rczne piy do drewna z drobnymi zbami
(2-3 mm) o szerokim brzeszczocie; przecinak chomtowy, korytka drewniane (szablony)
z drewna twardego lub metalowe z wymiennym obramowaniem z drewna,
z naciciem szczelinowym w paszczynie prostopadej do osi rury (lub pod innym ktem stosowanie do potrzeb) dla kadej rednicy przewodu,
- narzdzia i sprzt do czyszczenia: biay nasikliwy papier, czysta sucha szmatka, szmatka
odtuszczajca, pdzel mikki o szerokoci 5 cm, drewniana opatka, szczypce,
- narzdzia i sprzt do obrbki mechanicznej: skrobak obrotowy, narzdzia do skrowania,
n wygadzajcy do obrbki rur, pilniki paskie o dugoci ok. 30 cm (zdzierak i gadzik),
cyklina o szerokoci 4-6 cm,
- sprzt zaciskowy: zaciski podwjne i poczwrne do rur PE i zczek o rnych rednicach,
ciski (jedna wielko dla wszystkich rozmiarw opasek), zacisk opasujcy (dla kadego
wymiaru rury jedna para zaciskw),
- sprzt monterski: komplet kluczy paskich do rub, komplet narzdzi lusarskich, komplet
narzdzi monterskich robt instalacyjnych,
- przyrzdy pomiarowe: ktomierz monterski, suwmiarka, poziomnica, przymiar.
Zgromadzenie i przygotowanie materiau
Jeeli jest to moliwe, rury naley skadowa w pobliu, gdzie bd prowadzone prace, lecz
nie bliej ni 1,0 m od krawdzi wykopu. Do budowy przyczy w przewaajcej wikszoci
wykorzystywane s rury do rednicy 63 mm, ktre dostarczane s w zwojach. Pociga to za sob
konieczno rozwijania rur polietylenowych na placu budowy.
Wane jest, aby zgrzewane powierzchnie byy czyste, ma to ogromny wpyw na jako
pniejszego zcza. Podczas obrbki usuwana jest warstwa materiau niekorzystna
ze wzgldu na technik zgrzewania. Istotn spraw jest, aby praca ta zostaa wykonana
szczeglnie starannie. Zaleca si dwukrotne przeprowadzenie operacji skrobania.
Jednake, nadmierne skrobanie prowadzi do niedopuszczalnego zmniejszenia rednicy, co moe
wpyn niekorzystnie na jako pniejszego poczenia.
Rury i ksztatki przygotowuje si bezporednio przed samym zgrzewaniem. Stref
zgrzewania naley chroni przed niekorzystnym wpywem czynnikw atmosferycznych takich
jak deszcz, nieg, mga lub wiatr. Miejsce zgrzewania, urzdzenia i stref zgrzewania naley
chroni przed zabrudzeniem. Dopuszcza si zgrzewanie przy temperaturach otoczenia od 0C do
45C. Przy temperaturach spoza tego zakresu naley podj odpowiednie dziaania
w celu zapewnienia waciwej temperatury w strefie zgrzewania (np. ustawienie namiotu
ochronnego, ogrzanie namiotu).
23
Aby odpowiednio przygotowa rury i ksztatki do zgrzewania naley:

1. Koce rury naley obci prostopadle do osi rury.
2. Krawdzie zewntrzne rury naley zaokrgli (sfrezowa).
3. Koniec rury naley oczyci z brudu i innych zanieczyszcze za pomoc suchej szmatki.
4. Powierzchnie rury, ktre bd stykay si z wntrzem ksztatki naley obrabia
mechanicznie, na caym obwodzie za pomoc skrobaka rotacyjnego lub skrobaka
uniwersalnego. Skroba naley rwnomiernie i starannie.
5. Rur z zewntrz trzeba starannie wyczyci z wirw.
6. Obrobion kocwk rury naley odtuci za pomoc specjalnej szmatki lub biaego
nasikliwego papieru nasczonego trjchloroetanem lub alkoholem etylowym.
7. Sprawdzi, czy powierzchnie wewntrzne i zewntrzne ksztatki s czyste.
8. Ksztatk elektrooporowa naley przetrze papierem nasczonym trjchloroetanem lub
alkoholem etylowym, o ile nie bya uprzednio w opakowaniu.
9. Przygotowan zczk naley przymierzy do rury i zaznaczy pisakiem gboko
wsunicia.
10. Ksztatk nasun na przygotowane koce rury, tak aby czoo zczki pokryo si
z uprzednio zaznaczonym miejscem.
Po odpowiednim przygotowaniu elementw przycza do zgrzewania naley sprawdzi stan
techniczny zgrzewarki oraz wano jej wiadectwa kalibracji, a w przypadku zgrzewarki
doczoowej szczki, ktre powinny porusza si pynnie i pyt grzejn. Pyta grzejna nie
powinna posiada adnych ubytkw.
Monta przycza gazowego z polietylenu polega na czeniu rur PE metod elektrooporow
lub doczoow. Stanowisko zgrzewania ustawia si w miejscu osonitym przed wpywami
atmosferycznymi i najlepiej pod namiotem. Poszczeglne odcinki rur przesuwa si w miar
zgrzewania. Po uoeniu duszych odcinkw, czy si je w wykopie przez zgrzewanie
elektrooporowe lub czoowe, albo poprzez armatur. W przypadku budowy przyczy gazowych
mamy do czynienia w wikszoci przypadkw z rur w zwoju, ktr przed uoeniem w ziemi
trzeba rozwin. Jako wykonanego zgrzewu w duej mierze zaley od jakoci wykonania prac
przygotowawczych, dlatego naley je wykona z du dbaoci i starannoci.
Zakadajc, i przycze gazowe wybudowane zostanie z rur dostarczonych w zwoju to
poszczeglne odcinki rur polietylenowych naley czy wykorzystujc ksztatki elektrooporowe
z wbudowan spiral grzejn. Dopuszcza si stosowanie ksztatek PE w kolorach tym lub
czarnym, posiadajcych fabryczne opakowania w postaci hermetycznych woreczkw foliowych
oraz speniajcych identyczne wymagania jak stawiane dla rur przewodowych.
Technologia oraz parametry zgrzewania rur i ksztatek PE musz by zgodne z aktualnie
obowizujcymi przepisami i wytycznymi dla budowy gazocigw polietylenowych oraz
wskazaniami i zaleceniami ich producentw. Generaln zasad jest czenie rur i ksztatek
o jednakowej grupie wskanika szybkoci pynicia materiau oraz identycznej rednicy
i typoszeregu SDR.
Proces zgrzewania winien odbywa si przy wykorzystaniu urzdze zgrzewajcych
posiadajcych aktualne wiadectwo kalibracji, w warunkach otoczenia chronionych przed
wilgoci, opadami, wiatrem, intensywnym promieniowaniem sonecznym oraz spadkiem
temperatury poniej 0 C.
Dla uniknicia wystpowania przecigw wewntrz ukadanego przewodu, przeciwlegy
koniec zgrzewanej rury winien by zalepiony.
Zgrzewane powierzchnie musz zosta bezporednio przed czeniem oczyszczone,
odtuszczone, osuszone i wyrwnane.
24
Zgrzewnie metod elektrooporow

Budujc przycze gazu z polietylenu gwnie czymy ze sob rury i ksztatki za pomoc
zgrzewania elektrooporowego. Ksztatka do zgrzewanie elektrooporowego zawiera cewk
z drutu oporowego umieszczon w pobliu powierzchni zgrzewanej. Pamita naley, e
zgrzewanie metod elektrooporow powinno by prowadzone przy unieruchomionych
kocwkach rur. Wtyki spirali oporowej ksztatki czy si z aparatem do zgrzewania.
Zgrzewanie wykonuje si poprzez podczenie kocwek cewki drutu oporowego ksztatki,
a zgrzewark, w ktrej znajduje si rdo prdu. Prd przepuszcza si przez okrelony czas,
przy okrelonych parametrach dla danego poczenia. Przebieg procesu zgrzewania metod
elektrooporow przebiega automatycznie, a czas zgrzewania jest okrelony przez producenta
danej ksztatki. Przepywajcy prd powoduje wydzielanie si ciepa w cewce z drutu
oporowego, ciepo to powoduje stapianie otaczajcego drut tworzywa. Podczas grzania mufa
kurczy si stopniowo, co zapewnia poczenie z wymagan si. Zcze pozostawia si
nieruchomo na czas wystygnicia, ktry zosta okrelony rwnie przez producenta ksztatki.
1. rura z PE, 2. elektroksztatka, 3. kocwka zgrzewarki, 4. kabel do zgrzewania, 5. zgrzewarka,

6. kabel zasilajcy zgrzewark.
Rys. 10. Schemat poczenia zgrzewarki z elektroksztatk [3, s. 193]
Kada elektroksztatka posiada swoje parametry zgrzewania podane najczciej na

specjalnym nadruku lub w postaci kodu kreskowego odczytywanego przez czytnik zgrzewarki.
Proces zgrzewania powinien by bacznie obserwowany przez zgrzewacza, a osignity czas
zgrzania porwnany z wartociami w tabeli kontrolnej.
Dla wykonania prawidowego zgrzewu metod elektrooporow naley zachowa ponisz
kolejno prac:
1. Przygotowa miejsce do wykonania zgrzewu.
2. Oczyci kocwki rur z zanieczyszcze.
3. Obci prostopadle do osi kocwki rur.
4. Jeeli rura jest owalna naley zaoy na rur kalibrator.
5. Zaznaczy pisakiem obszar, ktry poddany zostanie cyklinowaniu.
6. Cyklinowa naley do momentu usunicia paskw zaznaczonych pisakiem.
7. Sprawdzi poprawno oczyszczenia rur.
8. Zaznaczy pisakiem gboko wsunicia ksztatki na rurze.
25
9. Wsun kocwki rur do ksztatki do zaznaczonego ladu.

10. Zamocowa uchwyty mocujce ksztatk.
11. Podczy przewody zasilajce ksztatk.
12. Wczy elektrozgrzewark.
13. Wprowadzi dane nagrzewania ksztatki.
14. Uruchomi elektrozgrzewark oraz kontrolowa proces nagrzewania.
15. Po wykonaniu zgrzewu wyczy elektrozgrzewark.
16. Ksztatk pozostawi w uchwytach przez okoo 1,5 minuty na mm gruboci cianki
zgrzewanej rury.
17. Numer zgrzeiny, dat wykonania oraz numer uprawnie zgrzewacza naley zapisa na rurze.
18. Wypeni kart zgrzein.
19. Zgrzew podda wizualnej ocenie jakoci poczenia.
Na poniszym rysunku 11 przedstawiono proces zgrzewania, gdzie w pierwszej fazie
pocztkowej stopniowo podnosi si temperatura materiau, a nastpnie w fazie przejciowej topi
si warstwa polietylenu otaczajca spiral ksztatki, faza kocowa to proces elektrodyfuzji
stykajcych si ze sob warstw rury i ksztatek.
a) faza pocztkowa, b) faza przejciowa, c) faza kocowa

Rys. 11. Schemat procesu zgrzewania elektrooporowego [3, s. 192]
Ocen jakoci zgrzewu naley przeprowadzi w oparciu o nastpujce kryteria:

w pobliu brzegw zczki powinien by widoczny stopiony PE,
przy zgrzewaniu opasek powinien by zauwaalny stopiony PE, ktry wypywa
w miejscu styku grnej i dolnej opaski.
Z uwagi na wysokie koszty, materiau tzn. ksztatek elektrooporowych czenie rur metod
elektrooporow wykonuje si dla rednic nie przekraczajcych 63 mm. Dlatego te, przycza
o wikszych rednicach, dla obnienia kosztw zgrzewa si metod doczoowo tzn. na styk.
26
Zgrzewanie metod doczoow

Zgrzewanie metod doczoow, czyli na tzw. styk, polega na nagrzaniu powierzchni
czonych elementw przez zetknicie z pyt grzewcz do wymaganej temperatury, a nastpnie
dociniciu ich do siebie z si okrelon przez producenta w celu uzyskania trwaego poczenia
i ochodzenia wykonanego poczenia do temperatury otoczenia.
Podczas zgrzewania doczoowego wane jest, aby sprzt, ktrym zgrzewamy pozwala na
kontrol temperatury oraz siy docisku w trakcie zgrzewania. Poniewa o jakoci wykonanego
zgrzewu decyduje przede wszystkim temperatura pyty grzejnej, sia docisku oraz czas
przeprowadzanych operacji.
Rysunek 12 przedstawia proces zgrzewania doczoowego, gdzie pierwsza faza zakada
przygotowanie rur oraz pyty grzejnej z termoregulatorem, pokrytej dwustronnie warstw
teflonu, a nastpnie docinicie rur do pyty i nagrzanie do wymaganej temperatury, faza
kocowa to wyjcie pyty grzejnej i docinicie rur z okrelon si w celu zgrzania. Chodzenie
zgrzanych elementw nastpuje do uzyskania temperatury otoczenia.
a)
b)
c)
a) faza pocztkowa, b) faza nagrzewania, c) faza poczeniowa.

Rys. 12. Schemat procesu zgrzewania doczoowego [8, s. 1]
Proces zgrzewania doczoowego przebiega w kilku fazach, gdzie dla kadej z faz mona
wyrni nastpujce przedziay czasowe:
t1 - czas nagrzania dla uzyskania wstpnej wypywki,
t2 czas dogrzania pod cinieniem,
t3 czas wyjcia pyty grzewczej i poczenie zgrzewanych elementw,
t4 czas doprowadzenia do wymaganego cinienia dla poczenia elementw zgrzewanych,
t5 czas czenia elementw,
t6 czas chodzenia zgrzanych elementw,
27
Sia docisku dla poszczeglnych faz zaley od rednicy rury i gruboci jej cianki. Z uwagi
na fakt, e poszczeglne typy zgrzewarek maj rne siowniki hydrauliczne, warto siy
docisku naley odczyta z wykresw doczonych do zgrzewarek.
Na rysunku 13 przedstawiono uproszczony schemat zgrzewarki do rur polietylenowych.
1 - podstawa, 2 - ukad korbowy, 3 - siowniki z uchwytami, 4 - zamocowanie rury w uchwytach,

5 - mechanizm dociskowy, 6 - przekanik hydrauliczny, 7 - manometr, 8 - pyta grzewcza
Rys. 13. Schemat urzdzenia doczoowego zgrzewania rur z PE [3, s. 196]
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Dla wykonania prawidowego zgrzewu metod doczoow naley:

Przygotowa urzdzenie do zgrzewania doczoowego.
Starannie oczyci powierzchni rur.
Zamocowa rur napisem na wierzchu i zalepi ruchomy koniec rury zalepk (kopakiem).
Zamocowa rury w szczkach z rwnomiernym luzem.
Sprawdzi si oporu przemieszczania rury.
Ustawi czas nagrzewania.
Dokadnie oczyci powierzchni struga.
Zestruga koce rur (kable poza czciami ruchomymi) do chwili uzyskania cigego wira
na caym obwodzie.
Odjecha rur.
Wyczy strug i odczeka do zatrzymania.
Zdemontowa strug.
Usun zestruyny z powierzchni rur i spod maszyny (szczotk, haczykiem).
Ustawi cinienie zgrzewania, a nastpnie do cinienia zgrzewania doda cinienie cigu.
Dokona sprawdzenia przyleganie rur przy penym cinieniu zgrzewania.
Sprawdzi temperatur zgrzewania (temperatura pyty).
Oczyci pyt bezwknistym papierem lub papierem nasczonym w pynie czyszczcym PE.
Wstawi do urzdzenia pyt grzejn.
Zewrze koce rur do pyty grzewczej.
Sprawdzi powstae wypywki wyrwnania.
Zredukowa cinienie do zera.
Uruchomi stoper w celu pomiaru czasu nagrzewania.
Kontrowa cinienie nagrzewania.
Po upywie ustalonego czasu nagrzewania rozsun rury i wyj pyt.
Zewrze koce rur z sob i podnie cinienie w sposb cigy od zera do ustalonego
cinienia czenia.
Kontrowa cinienie studzenia zgrzeiny.,
Dokona wpisu do karty zgrzein.
Po upywie czasu studzenia zmniejszy cinienie i rozkrci szczki przyrzdu.
Odkrci szczeki (wpierw wewntrzne).
Oznaczy zgrzein na rurze pisakiem.
Zmierzy parametry wypywki i wpisa do karty Bmax, i Bmin.
Dokona wizualnej oceny jakoci zgrzeiny.
28
Ocen jakoci zgrzewu moemy dokona za pomoc urzdze pomiarowych z dokadnoci

do 0,5 mm. Ocen naley przeprowadzi w oparciu o nastpujce kryteria:
wypywka powinna by obustronnie moliwie okrga,
powierzchnia wypywki powinna by gadka i nie moe wyglda na spienion (przegrzanie),
rowek A midzy wypywkami nie powinien by zagbiony poniej zewntrznych
powierzchni poczonych z sob elementw,
Rys. 14. Prawidowo wykonany zgrzew metod doczoow waciwy ksztat wypywki [3, s. 196]
przesunicie V cianek czonych rur nie powinno przekracza 10% gruboci cianki rury,
Rys. 15. Wykonany zgrzew metod doczoow z przesuniciem V cianek [3, s. 196]
minimalna i maksymalna szeroko wypywki winna odpowiada Bmin = 0,9 B, Bmax = 1,1 B
Rys. 16. Wykonany zgrzew metod doczoow z wskazaniem na parametry szerokoci zgrzewu [3, s. 196]
Po wybudowaniu przycza gazu i dopenieniu wszystkich wymaga formalno-prawnych

zwizanych z procedur odbiorow, ktr opisuje punkt 4.4. niniejszego opracowania, mona
przystpi do przyczenia nowego odbiorcy do czynnej sieci gazowej.
Podczenia nowowybudowanego przycza do czynnej sieci gazowej wykonuj wycznie
suby techniczne waciciela sieci gazowej, po odbiorze technicznym. Prace poczeniowe bez
wzgldu na wysoko cinienia w sieci dystrybucyjnej wykonuje si najczciej bez odcicia
dopywu gazu do innych odbiorcw zlokalizowanych przed lub za miejscem wykonania
podczenia.
29
Wczenie przycza do sieci rozdzielczej wykonanej z PE wykonuje si poprzez zgrzanie

do gazocigu ksztatki siodowej z zaworem odcinajcym (rysunek 17), a nastpnie zgrzewa si
muf elektrooporow czc odgazienie od ksztatki siodowej z rur PE przycza gazowego.
2
4
3
1. - gazocig rozdzielczy PE, 2 - trjnik siodowy z nawiertk, 3 - mufa PE zgrzewana elektrooporowo,

4. - rura PE przycza
Rys. 17. Przykad poczenia gazocigu PE z przyczem gazu [opracowanie wasne],
Po przeprowadzeniu prby szczelnoci przycza wykonuje si przewiercenie gazocigu

rozdzielczego za pomoc specjalnego klucza penicego funkcj zaworu w ksztatce siodowej
(rysunek 18). Po wycofaniu kluczem trzpienia w grne pooenie i zakrceniu korka, wykonane
odgazienie mona uzna za zakoczone.
1. - gazocig rozdzielczy PE, 2. - trjnik siodowy z nawiertk,

3. - mufa PE zgrzewana elektrooporowo,
Rys. 18. Siodeko do zgrzewania elektrooporowego z nawiertk [2, s. 71].
30
1. - trjnik siodowy z nawiertk PE, 2. - mufa elektrooporowa PE, 3. - rura przewodowa istniejcego gazocigu PE,
4. - rura przewodowa przycza PE.
Rys. 19. Wpicie poprzez siodeko z nawiertk [7, s. 36]
Drugim sposobem wykorzystywanym przy czeniu przycza, jak rwnie gazocigw

z PE jest zainstalowanie w gazocigu rozdzielczym trjnika (rysunek 20). W tym celu na
gazocigu rozdzielczym w odlegoci przynajmniej 5 x de po stronach instalowanego trjnika
montujemy urzdzenia zaciskowe, przy pomocy ktrych zgniata si rur PE zamykajc dopyw
gazu.
Nastpnie przeprowadza si zgrzanie trjnika metod elektrooporow do kocwek rur
gazocigu rozdzielczego i odgazienia. Po wykonaniu zgrzania trjnika urzdzenia zaciskowe
usuwa si. Miejsce po zaciskach doprowadza si do pierwotnego ksztatu w specjalnych
imadach i wzmacnia przez zgrzanie dwudzielnych ksztatek wzmacniajcych elektrooporowych.
1 - kocwki rur z PE przygotowane do czenia, 2 - elektrozczki, 3 - trjnik z PE

Rys. 20. Sposb wbudowania trjnika po odciciu dopywu gazu [3, s. 196]
31
Wczenia do sieci gazowej rozdzielczej wykonanej z rur stalowych, dokonuje si

najczciej z zastosowaniem wiertarek o odpowiedniej konstrukcji, pozwalajcych na
bezpieczne wykonanie prac bez uchodzenia gazu do otoczenia (rysunek 21).
1. - przewd stalowy, 2 - odgazienie, 3 - nasuwka, 4 - frez czoowy, 5 - stworze prowadzcy,

6 -przenonik napadu, 7 - zasuwa, 8 i 9 - krciec z pokryw i uszczelnieniem, 10 - sworze dociskowy,
11 - dwignia, 12 - zapadkowy mechanizm obrotowy, 13 - gwny sworze dociskowy,
14 - dwignia mechanizmu dociskowego
Rys. 21. Wykonanie odgazienia od przewodu stalowego pod cinieniem gazu
za pomoc wiertarko-frezerki [10, s.43]
Rury i elementy stalowe naley czymy metod spawania elektrycznego (II klasa
konstrukcji spawanych). Organizacja robt spawalniczych powinna opiera si na opracowanej
technologii spawania uwzgldniajcej postanowienia aktualnych przepisw bhp i ppo. oraz
gwarantowa poprawne wykonanie zczy pod wzgldem technicznym. Zcza spawane rur,
ksztatek lub armatury winny mie wytrzymao co najmniej rwn wytrzymaoci czonych
elementw. Wszystkie zcza spawane naley podda ogldzinom i pomiarom zewntrznym
dopuszczajc klas wadliwoci ich wykonania.
Wykonanie pocze rur i ksztatek w procesach spawania i zgrzewania naley powierzy
wycznie uprawnionym pracownikom posiadajcym wymagane kwalifikacje.
Miejsce spawania musi by dobrze oczyszczone z rdzy i brudu, a nastpnie osuszone.
W razie deszczu prace w terenie mog by kontynuowane wycznie pod specjalnym namiotem.
Kady wykonany spaw powinien by poddany kontroli i dokadnie sprawdzony. Spoina dobrze
pooona powinna mie gadk, lekko wypuk powierzchni.
Przyczenie nowego odbiorcy do sieci rozdzielczej wykonanej z rur stalowych odbywa si
poprzez wpicie boczne lub grne z zastosowaniem kurka sferycznego konierzowego albo
krca konierzowego.
Zalecanym wpiciem przycza PE do gazocigu rozdzielczego wykonanego z rur
stalowych jest wczenie poprzez trjnik (rysunek 22).
32
2
1
1
3
2
1. rura stalowa, 2. przejcie PE/stal, 3. trjnik stalowy Dn 50 , 4. korek Dn 50

Rys. 22. Wpicie grne poprzez trjnik [opracowanie wasne]
Poczenie przewodu polietylenowego ze stalow kocwk przycza naley wykona

poprzez zamontowanie monolitycznej ksztatki adaptacyjnej PE stal (rysunek 23). Zwraca si
szczegln uwag na bezwzgldny warunek nieprzekraczalnoci nagrzania ksztatki adaptacyjnej
PE - stal w procesie spawania powyej temperatury 50 C, gdy w przeciwnym wypadku
element ten ulegnie trwaemu uszkodzeniu. W celu zachowania tego wymogu ksztatk
adaptacyjn (przejcie PE/stal) naley okresowo schadza np. wod.
33
a)
b)
a) przejcie PE/stal z krcem rurowym, b) przejcie PE/stal z krcem konierzowym

Rys. 23. Przejcie PE/stal [10]
Poniszy rysunek 24 ilustruje przyczenie przycza PE do gazocigu rozdzielczego

wykonanego z stali poprzez poczenie konierzowe z wykorzystaniem przejcia PE/stal.
Kade poczenie konierzowe skada si z dwch konierzy, uszczelki, rub zcznych oraz
nakrtek. Rodzaj poczenia konierzowego dobiera projektant do warunkw, przyszej
eksploatacji. Zasadnicz wad wszystkich pocze skrcanych, rozcznych jest ich dua
4
zawodno.
1. - krciec konierzowy stalowy, 2. - krciec konierzowy stalowy, 3. - kolano stalowe, 4. - rurowe poczenie
adaptacyjne, 5. - rura przewodowa istniejcego gazocigu stalowego
Rys. 24. Wpicie grne poprzez krciec konierzowy [7, s. 37]
34
Podczas przykrcania rub kluczem dynamometrycznym z zastosowaniem momentw

dokrcania rub zgodnych z tabel 2 stosujemy zasad przykrcania rub na krzy, rysunek 25.
Rys. 25. Poczenie konierzowe PE/sta i kolejno przykrcania rub [2, s. 80]
Tab. 2. Moment obrotowy dokrcania rub dla pocze konierzowych [2, s. 81]
rednica
zewntrzna
63
90
110
125
160
180
225
250
280
rury [mm]
Moment
obrotowy
20
20
25
25
35
35
50
50
50
[Nm]
315
60
Po przeprowadzeniu prb wytrzymaoci i szczelnoci przycza, poczenia konierzowe

naley zaizolowa. Po dokadnym oczyszczeniu elementw zcza nanosi si warstw gruntujc
wedug zalece producenta. Nastpnie starannie wypenia si miejsce poczenia konierza z rur
odpowiedni do tego antykorozyjn mas plastyczn (rysunek 26 a). Pocztkow warstw
paskw ukadamy na dwucentymetrow zakadk (rysunek 26 b). Na koniec tam zewntrzn
owija si metod krzyow z dwucentymetrow zakadk (rysunek 26 c).
35
1 - obszar podkadu np. butylokauczukowego, 2 - wypenienie mas plastyczn, 3 - pasy cigajce,

4 tama wewntrzna, 5 - obszar nakadania tamy na istniejc izolacj,
6 - tama zewntrzna nawinita metod krzyow
Rys.26. Izolowanie zcza konierzowego tamami [3, s. 176]
Waciwie zabezpieczony rurocig podziemny powinien zachowa trwao przez okres

okoo 40 lat. Dla celw utrzymania bezpiecznej eksploatacji sieci gazowej przez tak dugi okres
wane jest, aby dobrze byy zabezpieczone rwnie cza spawane. Do izolacji pocze
spawanych uywamy tam polietylenowych lub tzw. rkaww termokurczliwych.
Sposb wykonania izolacji ilustruje rysunek 27.
1 - izolacja polietylenowa rury, 2 - spaw, 3 - mata termokurczliwa, -4-podgrzana zakadka,

5 dociski zakadki rkawic aroodporn, 6 - podgrzewanie maty palnikiem
Rys. 27. Przykad izolowania zcza spawanego mat termokurczliw [3, s. 177]
Oznakowanie trasy przycza

Po zaizolowaniu wszystkich pocze spawanych i konierzowych, ca tras
wybudowanego przycza gazu naley oznaczy t tam ostrzegawcz z tworzywa
sztucznego o szerokoci 0,2 m, uoon 0,4 m nad przewodem gazowym. Na caej dugoci
przycza naley dodatkowo uoy 5 cm nad rurocigiem gazowym, przewd lokalizacyjny
w tej izolacji z tworzywa sztucznego o minimalnym polu przekroju 1,0 mm2, ktrego koniec
naley wyprowadzi do szafki punktu redukcyjnego. Poszczeglne odcinki drutu
identyfikacyjnego naley czy poprzez lutowanie, a tak wykonane zcza winny zosta
bezwzgldnie zaizolowane. Przewd lokalizacyjny nie moe mie w adnym wypadku
poczenia galwanicznego z wewntrzn instalacj gazow np. w budynku. Zamontowany zawr
(kurek gwny) na wczeniu przycza oznaczy naley tabliczk orientacyjn.
36
Zasypanie wykopu
Po waciwym oznakowaniu przycza gazu uoonego w wykopie moemy przystpi do
zasypywania dou. Grunt wypeniajcy wykop powinien by bardzo dokadnie ubity. Zsypywan
do wykopu ziemi ubija si rcznie lub mechanicznie warstwami co 20 cm. Jednake pierwsz
warstw 20 cm ubija si rcznie z wykorzystaniem rcznych drewnianych ubijakw. Najlepsze
wyniku uzyskuje si przy jednoczesnym zraszaniu wod. Podczas zasypywanie nie wolno
wrzuca mieci lub gruzu.
Czyszczenie przycza i prba szczelnoci
Czyszczenie wntrza podziemnych przewodw gazowych naley wykona po ich uoeniu
w wykopie i po cakowitym zasypaniu. W celu oczyszczenia przycza naley go przedmucha
strumieniem powietrza o cinieniu nie mniejszym ni 0,1 MPa (zalecane 0.4 MPa).
Czyszczenie przycza podlega odbiorowi przez inspektora nadzoru i uytkownika
gazocigu. Po oczyszczeniu przycza naley przeprowadzi prb szczelnoci przycza
gazowego.
Prb t mona wykona powietrzem albo gazem obojtnym wolnym od zwizkw
tworzcych osady.
Gdy czynnikiem prbnym jest powietrze, naley zapobiega zanieczyszczeniu gazocigu
wod i olejem ze sprarki oraz nie dopuszcza, aby temperatura powietrza przekraczaa 40 C.
Gazocigi wykonane z tworzywa sztucznego powinny by poddane cinieniu nie
mniejszemu ni iloczyn wspczynnika 1,5 i cinienia roboczego, a jednoczenie wikszemu co
najmniej o 0,2 MPa od cinienia roboczego.
Cinienie prbne powinno wic by nie mniejsze ni:
- 0,75 MPa dla gazocigw redniego cinienia,
- 0,21 MPa dla gazocigw niskiego cinienia.
Prby cinieniowe przeprowadza si po uprzednim ustabilizowaniu temperatury czynnika
prbnego np. powietrze. Czas stabilizacji t wynosi:
- dla prby z uyciem sprarki - 4 godziny,
- dla prby bez uycia sprarki - 2 godziny.
W trakcie przeprowadzanej prby wszystkie zcza musz by odsonite i nie zaizolowane
oraz sprawdzone wodnymi roztworami myda. Pozostae odcinki przycza w czasie
wykonywanej prby musz by obowizkowo zasypane na min. 24 godz. przed jej
rozpoczciem. Rurocigi, na ktrych wykonywana zostaa prba, musz by zabezpieczone
przed dostpem osb postronnych i wyranie oznakowane tablicami ostrzegawczymi z napisem:
UWAGA: ZAGROENIE! PRBA CINIENIOWA - ZAGRAA WYBUCHEM.
NA TEREN BUDOWY WSTP SUROWO WZBRONIONY"
Po uzyskaniu pozytywnego wyniku prb szczelnoci i dokonaniu odbioru technicznego oraz
po spenieniu wszystkich wymaga formalno-prawnych, moemy wybudowane przycze gazu
dopuci do eksploatacji. Rozruch i napenienie nowowybudowanego przycza wykonuje si
bezporednio po zakoczeniu budowy. Czynnoci te wymagaj duego dowiadczenia oraz
przestrzegania przepisw i instrukcji rozruchu. Dlatego te, uruchomienie i napenienie paliwem
gazowym gazocigu, przycza dokonuje dostawca gazu wasnymi subami technicznymi.
37
Podczenie nowowybudowanego przycza gazu do instalacji wewntrznej w budynku

Po oddaniu do eksploatacji i napenieniu przycza paliwem gazowym moemy przystpi
do poczenia wybudowanego przycza gazu z wewntrzn instalacj gazow. Instalacja
gazowa winna by uprzednio dopuszczona do eksploatacji. W tym celu wykonawca
przeprowadza gwn prb szczelnoci przewidzian dla instalacji gazowej zgodnie
z Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw
technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690
z 2002 r. z pniejszymi zmianami) oraz w sprawie warunkw technicznych uytkowania
budynkw mieszkalnych (Dz. U. Nr 74 poz. 836 z 1999 r.).
Przycze najczciej zakoczone jest sferycznym lub kulowym kurkiem gwnym (np. Dn
25 Dn 50) z umieszczon za nim dwuzczk (rubunkiem), ktra umoliwia poczenie
pobudowanego przycza z instalacj wewntrzn w budynku.
Sferyczny kurek gwny musi posiada znak bezpieczestwa B" lub CE" i by
dopuszczony do eksploatacji w temperaturze -30 C do + 60 C. Zabezpieczajca go wentylowana
szafka wykonana z metalu lub niepalnego tworzywa sztucznego, winna by opatrzona czarnym
napisem GAZ" o wysokoci liter min. 70 mm i ustawiona, co najmniej 0,5 m od poziomu
terenu i wszelkich otworw w cianach budynkw. Konstrukcja i gabaryty szafki musz
zapewni swobod wykonywania robt konserwacyjno - eksploatacyjnych.
Poniszy rysunek 28 przedstawia podczenie wewntrznej instalacji gazowej z przyczem
gazu redniego cinienia w punkcie pomiarowym. W tym przypadku licznik gazu jest
zlokalizowany w szafce kurka gwnego.
1. kolumna przycza PE 32 w rurze osonowej, 2. kurek sferyczny, 3. - reduktor gazowy

4. monozcze pod gazomierz, 5. zawr kulowy, 6. gazomierz miechowy, 7. szafka metalowa
Rys. 28. Punkt redukcyjno - pomiarowy (16MG10) [14]
Reduktor (rysunek 29) musi posiada znak bezpieczestwa B lub CE" i by dopuszczony
do eksploatacji w temperaturze - 30 C do + 60 C. Wentylowana szatka punktu redukcyjnopomiarowego, wykonana by winna z metalu lub tworzywa sztucznego niepalnego. Konstrukcja
38
i wielko szafki musz zapewni swobod wykonywania robt konserwacyjno eksploatacyjnych.

Reduktory przeznaczone s do redukcji cinienia paliw gazowych rozprowadzanych pod
rednim cinieniem. Jest to reduktor domowy z dwustopniowym systemem redukcji cinienia.
Gaz napywajc krce wlotowym E (rys. 30) przechodzi przez komor A, filtr oczkowy F,
nastpnie przez gniazdo zaworu Va, gdzie nastpuje pierwsza redukcja cinienia do wartoci
okoo 0,02 MPa, do komory M. Wielko cinienia poredniego utrzymana jest
w komorze M przez zesp 8-9-10-11 niezalenie od wielkoci cinienia wlotowego
z przedziau 0,05 do 0,5 MPa. Nastpnie gaz przechodzi przez otwarte gniazdo zaworu drugiego
stopnia Vb, gdzie nastpuje kolejna redukcja cinienia do wartoci danego cinienia
wylotowego. Wielko cinienia wylotowego utrzymana jest przez zesp 3-4-5-6-7, a warto
tego cinienia mona regulowa napiciem spryny 4. Regulacji wartoci cinienia wylotowego
dokonuje wycznie producent.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
korek reduktora
przycisk uruchomienia reduktora
nakrtka regulacyjna
spryna ustalajca cinienie
membrana drugiego stopnia redukcji
wahacz
grzybek drugiego stopnia redukcji
membrana pierwszego stopnia redukcji
sworze rwnowacy
spryna pierwszego stopnia redukcji
grzybek pierwszego stopnia redukcji
grzybek zaworu szybkozamykajcego
spryna stokowa
spryna zaworu szybkozamykajcego
nakrtka regulacyjna zaworu szybkozamykajcego
korek zaworu szybkozamykajcego
membrana zaworu szybkozamykajcego
18. tarcza
19. zapadka
20. uchwyt otwarcia zaworu szybkozamykajcego
21. spryna wydmuchowego zaworu nadmiarowego
22. grzybek zaworu zabezpieczajcego
A - komora cinienia wlotowego
B - komora cinienia wylotowego
E - krciec wlotowy
P - filtr oczkowy
M - komora cinienia poredniego
S - komora zaworu szybkozamykajcego
U - krciec wylotowy
Va - zawr 1 stopnia
Vb - zawr 2 stopnia
Vc - zawr zabezpieczajcy
Vd - wydmuchowy zawr nadmiarowy
Rys. 29. Schemat reduktora cinienia gazu typu FE [9]
39
Uruchomienie instalacji gazowej w budynku

Po poczeniu instalacji wewntrznej gazowej z wybudowanym przyczem naley
przystpi do zainstalowania licznika gazu. Do instalowania gazomierzy i napeniania instalacji
gazem uprawniony jest wycznie dostawca gazu. Bezporednio przed napenieniem
wewntrznej instalacji dostawca gazu ma obowizek przeprowadzenia tzw. uproszczonej prby
szczelnoci przewodw gazowych odbiorcy, tj. przewodw od gazomierza do kurka
odcinajcego przed kadym urzdzeniem gazowym.
Prb kontroln naley przeprowadzi pod cinieniem powietrza 5 kPa, a minimalny czas
prby to 10 minut dla przewodw o dugoci do 10 m i 15 minut dla przewodw duszych ni
10 m. Po wykonaniu prby naley sporzdzi specjalny protok. Tylko szczelna instalacja
gazowa moe zosta dopuszczona do eksploatacji i napeniona paliwem gazowym.
Wyczenie z eksploatacji istniejcego przycza gazu.
Podczas uytkowania sieci gazowej poszczeglne jej czci skadow mog by trwale
wyczane z eksploatacji. Decyzj o wyczeniu przycza gazu podejmuje waciciel lub
zarzdca sieci gazowej.
Powodem wyczenia przycza z eksploatacji moe by:
- zy stan techniczny przewodu gazowego,
- przebudowa przycza ze wzgldu na przysz kolizj, planowan rozbudow budynku,
- przebudowa przycza ze wzgldu na planowane zwikszenie dostawy gazu,
- rezygnacja odbiorcy z dostawy paliwa gazowego do jego obiektu.
W przypadku koniecznoci wyczenia przycza gazu z eksploatacji naley przewd
gazowy odci w odlegoci min. 1,5 m od ciany budynku. Wycite z eksploatacji przycze
naley zamkn denkiem.
Powysze prace wyczeniowe s realizowane tylko i wycznie przez suby techniczne
dostawcy gazu oraz pod nadzorem osoby z wymaganymi kwalifikacjami.
4.3.2 Pytania sprawdzajce

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Jakie narzdzia i urzdzenia s wykorzystywane w procesie budowy przycza gazu?
W jaki sposb naley przygotowa ksztatki i rury dla potrzeb zgrzewania
elektrooporowego?
W jaki sposb nastpuje wytyczenie trasy przycza gazu?
W jaki sposb naley w wykopie otwartym ukada rury gazowe wykonane z polietylenu?
W jakich warunkach atmosferycznych moemy przystpi do zgrzewania elektrooporowego
i doczoowego?
Od czego zaley jako wykonanego zgrzewu?
W jaki sposb dokonuje si oceny zgrzewu?
Jakie rozrniamy sposoby wczenia do sieci gazowej nowowybudowanego przycza gazu?
W jaki sposb naley wykona poczenie przewodu polietylenowego ze stalow kocwk
przycza?
Komu naley powierzy wykonanie pocze rur i ksztatek w procesach spawania
i zgrzewania przy budowie sieci gazowej?
W jaki sposb naley wykona oznaczenie trasy wybudowanego przycza?
W jaki sposb naley wykona przepicie instalacji wewntrznej do nowowybudowanego
przycza?
Kiedy i w jakim celu dokonuje si oczyszczenia budowanego przycza gazu?
Jakie cinienie stosuje si w celu przeprowadzenia prby szczelnoci przycza gazu?
40
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Zaplanuj czynnoci zwizane z organizacj stanowiska pracy dla wykonania przycza gazu
z PE zgodnie z instrukcj wykonania zadania.
3)
4)
5)
6)

zapozna si z instrukcj wykonania zadania,
zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym organizacji stanowiska pracy przy
budowie przyczy gazu,
dokona analizy materiau nauczania,
zastosowa si do polece zawartych w instrukcji wykonania zadania,
zaprezentowa efekt swojej pracy,
dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia.

stolik,
zeszyt,
owek,
gumka,
instrukcja do wykonania zadania,
typowa instrukcja bhp i p.po. przy wykonywaniu przyczy gazowych,
plansze z opisem prac niezbdnych przy wykonywaniu przyczy gazowych ,
1)
2)
wiczenie 2
Przygotuj ksztatki i rur do zgrzewania elektrooporowego.
1) zapozna si z instrukcj wykonania wiczenia,
2) zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym prac przygotowawczych do zgrzewania
elektrooporowego,
3) dokona analizy tego materiau,
4) oczyci kocwki rury z zanieczyszcze,
5) obci prostopadle do osi kocwk rury,
6) jeeli rura nie jest owalna, zaoy na rur kalibrator,
7) zaznaczy pisakiem obszar cyklinowania,
8) cyklinowa do momentu usunicia paskw zaznaczonych pisakiem,
9) sprawdzi poprawno oczyszczenia,
10) zaznaczy pisakiem gboko wsunicia ksztatki na rurze,
11) wsun kocwki rury do ksztatki do zaznaczonego ladu,
12) zamocowa uchwyty mocujce ksztatk,
41

przecinarki do rur PE (rczne piy, przecinaki obrotowe, chomtowe),
korytko do obcinania rur pod ktem prostym,
przyrzd do kalibracji,
obejmy do mocowania rur i ksztatek,
elementy do montau (ksztatki),
rura PE,
skrobak uniwersalny,
pilniki,
ktomierz monterski,
przymiar,
rodki ochrony osobistej,
rodki czyszczce,
wiczenie 3.
Wykonaj zgrzew metod elektrooporowego (np. pocz rur De 63 PE z przejciem PE/stal
63/50).
1) zapozna si z instrukcj do wykonania zadania,
2) zapozna si z materiaem dotyczcym wykonywania pocze rur z tworzyw sztucznych
metod elektrooporow,
3) dokona analizy tego materiau,
4) sprawdzi stan techniczny elektrozgrzewarki,
5) oczyci ksztatk wsun na oczyszczone kocwki rury, a do zaznaczonego ladu,
6) zamocowa uchwyty mocujce ksztatk,
7) podczy przewody zasilajce ksztatk,
8) wczy elektrozgrzewark,
9) wprowadzi dane nagrzewania ksztatki,
10) uruchomi elektrozgrzewark i kontrolowa proces nagrzewania,
11) po zakoczeniu procesu nagrzewania wyczy elektrozgrzewark,
12) pozostawi ksztatk w uchwytach przez okoo 1,5 minuty na mm gruboci cianki
zgrzewanej rury,
13) zapisa na rurze numer zgrzeiny, dat wykonania oraz numer uprawnie zgrzewacza,
14) wpisa do karty zgrzein parametry zgrzewania ksztatki,
15) zgrzew podda wizualnej ocenie jakoci poczenia,
17) dokona oceny wiczenia.

zgrzewarka elektrooporowa PE,
agregat prdotwrczy
przecinarki do rur PE (rczne piy, przecinaki obrotowe, chomtowe),
42
korytko do obcinania rur pod ktem prostym,

przyrzd do kalibracji,
obejmy do mocowania rur i ksztatek,
elementy do montau (ksztatki),
rura PE,
skrobak uniwersalny,
pilniki,
ktomierz monterski,
przymiar,
rodki czyszczce,

Czy potrafisz:
1) wymieni elementy skadowe dokumentacji projektowej?
2) zorganizowa, przygotowa stanowisko pracy do budowy przycza gazu?
3) zaplanowa prace zwizane z budow przycza gazowego?
4) przygotowa ksztatki i rury do zgrzewania ?
5) wykona zgrzew metod elektrooporow i doczoow wedug instrukcji?
6) dokona oceny jakoci zgrzewu za pomoc urzdze pomiarowych?
7) wykona cz stalow dla przycza polietylowego od przejcia PE/stal
do kurka gwnego?
8) wykona waciwe posadowienie rury polietylenowej w wykopie otwartym
zgodnie z obowizujcymi zasadami?
9) wykona oznakowanie trasy przycza zgodnie z obowizujcymi przepisami?
10) dokona wpicia w czynny gazocig poprzez zastosowanie trjnika z nawiertk?
43
Tak
Nie
4.4 Odbiory oraz wymagania dotyczce przyczy

Odbir kocowy skada si, z:
a) odbioru robt budowlanych,
b) rozruchu,
c) przekazania (przyjcia) sieci gazowej do eksploatacji (uytkowania).
Do odbioru robt budowlanych wymagana jest dokumentacja budowy przycza oraz
nastpujce dokumenty:
- powykonawcza inwentaryzacja geodezyjna,
- szkice lokalizacyjne zawierajce domiary zamontowanej armatury,
- wykaz wykorzystanych wyrobw i odnoszcych si do nich atestw i certyfikatw,
- protok badania przewodu sygnalizacyjnego dla przycza wykonanego z PE,
- owiadczenie kierownika budowy o zgodnoci wykonania obiektu budowlanego
z projektem technicznym,
- owiadczenie kierownika budowy o doprowadzeniu do naleytego stanu i porzdku
terenu budowy,
- tam zdjt z manometru rejestrujcego,
Do rozruchu sieci gazowej - wymagana jest dokumentacja budowy przycza:
- protok z odbioru robt budowlanych,
- zawiadomienie waciwego organu administracyjnego o zakoczeniu budowy lub
wystpienie z wnioskiem o udzielenie pozwolenia na uytkowanie, jeeli byo ono
wymagane w decyzji o pozwoleniu na budow.
Po odbiorze robt budowlanych potwierdzonym akceptujcym protokoem, zaczeniu
dokumentacji powykonawczej oraz sprawdzeniu strefy kontrolowanej gazocig zostaje
przekazany do odpowietrzenia i napenienia gazem.
Powinno by ono dokonywane:
- w uzgodnieniu z wacicielem lub zarzdc odpowiedzialnym za eksploatacj sieci
gazowej,
- z zachowaniem wymaga dla prac gazoniebezpiecznych obowizujcych w danym
przedsibiorstwie gazowniczym,
- pod cisym nadzorem osoby odpowiedzialnej za obsug i konserwacj sieci i instalacji
gazowych.
Przekazanie wybudowanego przycza do eksploatacji wymaga nastpujcej dokumentacji:
- Protok z odbioru robt budowlanych z zaczon dokumentacj odbiorow,
- Protok z rozruchu (z odpowietrzenia i nagazowania sieci),
- Pozwolenie na uytkowanie, jeeli jest wymagane w decyzji o pozwoleniu na budow lub
kopia zawiadomienia waciwego organu administracyjnego o zakoczeniu budowy.
Po upywie co najmniej 14 dni ustawowych od dorczenia zawiadomienia o zakoczeniu
budowy obiektu (przycza) lub po uzyskaniu pozwolenia na uytkowanie obiektu budowlanego
oraz przeprowadzeniu jego rozruchu, potwierdzonego protokoem, inwestor przekazuje obiekt
wraz z dokumentacj budowy do eksploatacji przyszemu uytkownikowi.
44

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Z jakich elementw skada si odbir kocowy?
Jakie dokumenty s potrzebne, aby dokona odbioru budowlanego?
Jakie dokumenty s wymagane podczas rozruchu sieci gazowej?
Kogo naley powiadomi o zakoczeniu budowy?
Jakie dokumenty s wymagane, aby przekaza do eksploatacji wybudowane przycze?
Jakie warunki naley speni, aby przycze mogo by przekazane inwestorowi do
eksploatacji?
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Opisz zakres odbioru technicznego przycza gazowego oraz warunki, jakie musi on speni,
aby zosta przekazany do eksploatacji.
Sposb wykonania wiczenia:
1)
2)
3)
4)
5)
6)

zapozna si z instrukcj wykonania wiczenia,
zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym czynnoci odbiorowych przycza,
warunkw technicznych jakie musi speni to przycze oraz protokow odbioru
niezbdnych przy tego typu pracach,
dokona analizy tego materiau,
zastosowa si do polece zawartych w instrukcji wykonania wiczenia,
zaprezentowa efekt swojej pracy,
dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia.
stolik,
zeszyt,
owek,
gumka,
protokoy odbioru przycza gazowego,
protokoy przekazania przycza do eksploatacji,

Czy potrafisz:
1) wymieni z jakich elementw skada si odbir kocowy?
2) przygotowa niezbdne dokumenty dla potrzeb odbioru kocowego?
3) przygotowa niezbdne dokumenty dla potrzeb rozruchu przycza
gazowego?
4) wymieni waniejsze normy i przepisy dotyczce budowy przycza
gazowego?
45
Tak
Nie
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Przeczytaj uwanie instrukcj zanim zaczniesz rozwizywa zadania.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
Zapoznaj si z zestawem pyta testowych.
Przed wykonaniem kadego zadania lub udzieleniem odpowiedzi na pytania przeczytaj
bardzo uwanie polecenia.
Test zawiera 21 pyta o rnym stopniu trudnoci. S to pytania zamknite, wielokrotnego
wyboru.
Udziel odpowiedzi tylko na zaczonej karcie odpowiedzi, zakrelajc keczkiem
prawidow odpowied. W przypadku pomyki naley bdn odpowied przekreli
znakiem X i otoczy kkiem prawidow odpowied.
Za kade poprawne rozwizanie zadania otrzymasz jeden punkt.
Test skada si z dwch czci o rnym stopniu trudnoci:
I cz poziom podstawowy
II cz poziom ponadpodstawowy.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania
Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiao trudno, wtedy od jego rozwizanie na
pniej i wr do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
Na rozwizanie testu masz 45 min.
Powodzenia
46
ZESTAW ZADA TESTOWYCH

I cz
1. Do gaszenia gazw palnych nie stosujemy:
a) ganic halonowych,
b) ganic proszkowych
c) ganic pianowych,
d) ganic niegowych.
2. Minimalna odlego kurka gwnego od poziomu terenu powinna wynosi:
a) 0,3 m,
b) 0,5 m,
c) 0,6 m,
d) 1,0 m.
3. Rury wykorzystywane do budowy rurocigw gazowych to:
a) PELD,
b) PEHD,
c) PELLD,
d) PLD,
4. Przejcie PE/stal na przyczu gazowym stosuje si w odlegoci:
a) 1,0 m od ciany budynku,
b) 1,5 m od ciany budynku,
c) 1,0 do 2,0 m od ciany budynku,
d) do 3 m od ciany budynku.
5. Minimalna odlego stanowiska zgrzewania od obiektw pod napiciem elektrycznym
(supy wysokiego napicia, napowietrzne linie elektroenergetyczne) powinna wynosi:
a) w linii prostej 20 m,
b) w linii prostej 30 m,
c) w linii prostej 50 m,
d) w linii prostej 60 m.
6. ciany wykopw nie wymagaj szalowania, gdy ich gboko nie przekracza:
a) 1,2 m,
b) 1,0 m,
c) 1,4 m,
d) 1,5 m.
7. THT jest ciecz:
a) o charakterystycznym ostrym, trwaym zapachu,
b) bezwonn,
c) o trwaym zapachu i nieszkodliw dla zdrowia czowieka,
d) bezwonn i bezbarwn.
47
8.
Po woeniu nagrzanej od soca rury PE do wykopu nastpi:

a) skrcenie rury,
b) wyduenie rury,
c) zmniejszenie objtoci,
d) nie nastpi zmiana wymiarw rury.
9. Wytyczenie trasy gazocigu w terenie powinno by wykonane przez:

a) kierownika budowy na podstawie dokumentacji technicznej projektu budowlanego
przycza,
b) uprawnionego geodet na podstawie zatwierdzonego projektu budowlanego przycza,
c) przez kierownika budowy lub wyznaczonego przez niego pracownika na podstawie
projektu budowlanego przycza,
d) przedstawiciela dostawcy gazu.
10. Rury z tworzywa sztucznego do budowy przyczy gazu s:
a) odporne na pytkie zarysowania,
b) bardzo odporne na zarysowania,
c) nie s odporne na zarysowania,
d) s odporne na gboki zarysowania.
11. Rury polietylenowe naley ukada na podsypce piaskowej o gruboci warstwy minimum.:
a) 0,1 m,
b) 0,15 m,
c) 0,2 m,
d) 0,5 m.
12. W przypadku zaistnienia potrzeby ustawienia pomostu gwarantujcego swobod ruchu
pieszego, wysoko jego porczy winna wynosi:
a) 1,1 m,
b) 1,0 m,
c) 0,8 m,
d) 1,5 m.
13. Dopuszcza si stosowanie ksztatek PE w kolorach:
a) tylko w tym,
b) tym i czarnym,
c) tylko czarnym,
d) tylko niebieskim.
14. Odlego podstawowa od wolnostojcej szajki gazowej na kurek gwny do zasilanego
budynku nie powinna by wiksza ni:
a) 10 m,
b) 5 m,
c) dla przyczy wykonanych z stali 5 m, a dla przyczy z PE 10 m,
d) 2 m.
48
15. Polietylen elektryzuje si::

a) le,
b) bardzo sabo,
c) dobrze,
d) bardzo mocno.
16. Powierzchni rury przed zgrzaniem zczk elektrooporow naley:
a) zetrze pilnikiem,
b) zestruga cyklin,
c) przetrze papierem ciernym,
d) przemy benzyn ekstrakcyjn.
Cz II
17. W celu oczyszczenia przycza zaleca si przedmucha strumieniem powietrza o cinieniu:
a) 0.4 MPa,
b) 0,2 MPa,
a) 0,6 MPa,
b) 0,15 MPa.
18. Do izolacji pocze spawanych uywamy:
a) tam polietylenowych,
b) lepiku i welonu,
c) tamy denza,
d) tamy izolujcej.
19. Rury PE naley odtuci za pomoc szmatki nasczonej:
a) benzyn,
b) destylowan wod,
c) trjchloroetanem,
d) denaturatem.
20. wiadectwo uprawniajce spawacza lub zgrzewacza wydaje si na okres:
a) bezterminowo,
b) 1 rok,
c) 2 lata,
d) 6 miesicy.
21. Pknicia i ostre karby:
a) s dopuszczalne w wypywce,
b) s dopuszczalne w materiale rodzinnym,
c) s niedopuszczalne,
d) nie maj znaczenia w wypywce.
49
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ..
Wykonywanie przyczy do budynkw

Zakrel poprawn odpowied.
Numer
pytania
ODPOWIED
Punktacja
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
a
a
b
b
c
c
d
d
16.
17.
18.
19.
20.
21.
d
Razem
50
6. LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Barczyski A., Kurlita St.: Eksploatacja urzdze, sieci i instalacji gazowych. SITPNiG,
Pozna 1999
Barczyski A., Podziemski T.: Sieci gazowe polietylenowe. Centrum Szkolenia
Gazownictwa PGNiG S.A. Warszawa 1999
Bkowski K.:. Gazyfikacja. Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa 1996
Bkowski K.: Sieci gazowe, projektowanie budowa. Arkady, Warszawa 1978
Bkowski K.: Sieci i instalacje gazowe. Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa
2002
Bkowski K., Bartu J., Zajda R.: Projektowanie instalacji gazowych, Arkady, Warszawa
1975.
Dolnolska Spka Gazownictwa Sp. z o.o. we Wrocawiu, Zakad Gazowniczy
Wabrzych: Specyfikacja techniczna projektowania, budowy i odbioru sieci gazowej
(wydanie III zmienione), Wabrzych 2005
Francuz M. W., Horsztyska B., Kusina A.: Monta rur gazocigw z polietylenu. Krajowy
System Szkolenia Zawodowego, PHARE 2000
Instrukcja obsugi reduktora cinienia gazu typu FE firmy ALSI
http://www.anticor.pl/
http://www.ciop.pl/
http://www.procurator.com.pl/
http://www.rywal.com.pl/
http://www.weba.pl/
Klupa A., Czopek J.: Wytyczne projektowania, budowy i uytkowania sieci gazowych
z polietylenu. IGNiG, Krakw 1992
Mac S., Leowski J.: Bezpieczestwo i Higiena Pracy. Podrcznik dla szk zasadniczych.
WSiP, Warszawa 1999
Pusz A.: Gazocigi z tworzyw sztucznych. Gliwice 2002
lzak J. (red.): Poradnik ochrony pracy, Tarbonus, Katowice Tarnobrzeg 1998
Zajda R., Gebhardt Z.: Instalacje gazowe oraz lokalne sieci gazw pynnych, Warszawa
1995
Zalewski J.: Poradnik pracodawcy. Podstawowe obowizki w zakresie prawa pracy oraz
bezpieczestwa i higieny pracy. Pastwowa Inspekcja Pracy. Warszawa 2000
51

Wykonywanie Przyłączy Do Budynków

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wykonywanie Przyłączy Do Budynków

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Wykonywanie przyczy do budynkw

Poradnik dla ucznia

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 713[07].Z1.05.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Bezpieczestwo i higiena pracy

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

organizowania pracy w sposb zapewniajcy pracownikom bezpieczne i higieniczne

budy gumowe do kolana,

gogle do spawania gazowego,

Szkolenie pracownikw w zakresie bhp i p.po. jest podstawowym obowizkiem kadego

gbokoci. Rodzaj zastosowanego umocnienia gwnie zaley od wielkoci wykopu, rodzaju

Urzdzenia i osprzt do spawania oraz zgrzewania powinny mie udokumentowane

oparzenie pyt grzewcz,

Naley zwraca uwag na nastpujce zalecenia podczas czenia rur:

Tabela 1 przedstawia podrczny sprzt ganiczy podzielony na typy ze wzgldu na

Tab. 1. Rodzaj i typ ganic [11]

W zwizku z zagroeniem poarowym podczas wykonywania prac zwizanych z budow

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Wyposaenie stanowiska pracy:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Wyposaenie stanowiska pracy:

4.1.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2. Przycza gazowe

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Najczciej stosowan ksztatk przejciow PE/stal jest tzw. poczenie spawane

1 - krciec stalowy, 2 - prostka kielicha z PE, 3 - zczka do zgrzewania elektrooporowego,

Kurek gwny naley zlokalizowa w:

Na rysunku 3 przedstawiono podstawowe wymiary szafki naciennej przycza gazowego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

1 - kurek, 2 - zczka nakrtna, 3 - zczki wkrtne, 4 - kolano, 5 - przewd wlotowy,

Przycze na odcinku stalowym powinno by zabezpieczone izolacj antykorozyjn, a do

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Na rysunku 5 pokazano sposb wprowadzenia przewodu gazowego do pomieszczenia oraz

1 ciana, 2 stalowa rura ochronna, 3. uszczelniacz.

Obecnie powszechnie stosuje si w przyczach gazowych przewody polietylenowe, ktre

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Na rysunku 7 przedstawiono przycze gazu, na ktrym kurek gwny zlokalizowany jest na

Poniej przedstawiono szafk kurka gwnego przeznaczon do zamontowania w linii

1. kolumna przycza (poczenie konierzowe PE/stal), 2. kurek gwny, 3. kolano hamburskie,

Rysunek 9 przedstawia rozwizanie lokalizacji kurka gwnego wraz z gazomierzem

1. konierzowe podejcie stalowe, 2. kurek gwny, 3. montaowa rura stalowa z konierzem,

Miejsce lokalizacji reduktora oraz kurka gwnego i gazomierza okrelaj warunki

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2.2. Pytania sprawdzajce

Wyposaenie stanowiska pracy:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Aby wykona wiczenie powiniene:

Wyposaenie stanowiska pracy:

4.2.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Budowa przycza gazu do budynku

4.3.1. Materia nauczania

wypenienie wykopu musi bezwzgldnie by dokonywane gruntem sypkim, pozbawionym

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Aby odpowiednio przygotowa rury i ksztatki do zgrzewania naley:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego