ROZDZIA 4

fi

HEJ, CHOPIE, KUPISZ TROCH

EGZORFIN? UZALENIAJCE
WACIWOCI PSZENICY

U zalenienie. Wycofanie. U rojenia. H alucynacje. N ie opi

suj choroby psychicznej ani sceny z film u L o t nad kukuczym
gniazdem. Mwi o produkcie, ktry przynosisz do swojej kuch
ni, ktrym dzielisz si z przyjacimi i ktry m oczysz we w a
snej kawie.
Pszenica jest wyjtkowym pokarm em , gdy w ciekawy spo
sb wpywa na mzg, wywoujc skutki podobne do dziaania
opiatw. To tum aczy, dlaczego niektrym ludziom niezwykle
tru d n o jest w yelim inow a j z diety. N ie chodzi w ycznie
o brak determ inacji, niedogodnoci czy przeam anie u g ru n to
wanych nawykw; to kwestia zerw ania zw izk u z czym, co
przejm uje kontrol nad twoj psychik i em ocjam i w sposb
zbliony do tego, w jaki heroina panuje n ad zrozpaczonym
narkom anem .
Podczas gdy po kaw i alkohol sigasz wiadom ie, dla uzy
skania okrelonego wpywu na swj umys, pszenica jest czym,
co spoywasz, aby si odywi, a nie poprawi sobie nastrj. Po
dobnie jak osoby pijce kool-aid na zebraniach religijnych Jima
Jonesa, m oesz naw et nie zdawa sobie sprawy z tego, e pro

W IL L IA M D A V IS

60

dukty zboowe, ktre spoywasz, zaaprobowane przez wszystkie

oficjalne agencje, mieszaj ci w gowie.
Ludzie, ktrzy wyeliminowali pszenic ze swojej diety, stwier
dzaj zazwyczaj, e w cigu zaledwie kilku dni bd kilku tygodni
od ostatniego ksa bulki lub lazanii poprawi im si humor, rzadziej
dowiadczaj nagych zmian nastroju, potrafi lepiej si koncentro
wa i gbiej sypiaj. Jednak tego rodzaju mikkie, subiektywne
doznania naszych mzgw trudno jest okreli liczbowo. Mog
te wynika z efektu placebo ludzie po prostu myl, e czuj
si lepiej - ale imponuje mi to, jak zgodne s te obserwacje. Podaje
je wikszo osb, kiedy ju ustpi pierwsze skutki odstawienia
produktw zboowych, takie jak zam t w gowie i zmczenie. Ja
sam zaznaem tych skutkw i byem ich wiadkiem u tysicy ludzi.
atwo jest zlekceway psychologiczn si pszenicy. W ko
cu jak niebezpieczna moe by niew inna m uffinka?

CHLEB TO MOJA KOKAINA!

Pord produktw ywnociowych pszenica nie ma sobie
rwnych, jeli chodzi o potencja wyjtkowego wpywu na mzg
i ukad nerwowy. Nie ma co do tego wtpliwoci niektrzy lu
dzie s od niej uzalenieni. C zasem zdarza si, e uzalenieni
wrcz obsesyjnie.
Niekiedy zdaj sobie z tego spraw albo raczej dostrzegaj swoje
uzalenienie od pewnych pszennych produktw, takich jak m aka
ron albo pizza. Jeszcze zanim powiem im, e wybrany przez nich
produkt, od ktrego si uzalenili, wprowadza ich w stan lekkiej
euforii, oni ju to wiedz. Przechodz mnie ciarki, kiedy dobrze
ubrana gospodyni domowa z przedm iecia wyznaje mi zrozpa
czona: Chleb to moja kokaina. N ie mog z niego zrezygnowa!.
Pszenica m oe narzuca n am wybr produktw, liczb spo
ywanych kalorii, pory posikw i przeksek. M oe wpywa na
zachowanie i nastrj, a nawet zdom inow a nasze myli. W ielu

Hej, chopie, kupisz troch egzorfin?

61

m oich pacjentw, ktrym sugeruj usunicie jej z diety, stwier

dza, e doznaj obsesji na punkcie pszennych produktw do tego
stopnia, e caymi tygodniami bezustannie o nich myl, m wi
0 nich i lini si na samo ich wyobraenie. N ie potrafi prze
sta myle o chlebie. M arz o chlebie!, m wi. U niektrych
prowadzi to do gorczkowego spoywania pszenicy i rezygnuj
z jej eliminacji w kilka dni po rozpoczciu diety.
U zalenienie ma oczywicie swoj drug stron. Kiedy lu
dzie bior rozwd z produktam i zawierajcymi pszenic, jakie
30 procent z nich doznaje czego, co m ona okreli jedynie jako
gd narkotyczny.
Syszaem setki opowieci o skrajnym zm czeniu, zaburze
niach koncentracji, nerwowoci, niem onoci funkcjonow ania
w pracy lub w szkole, a nawet depresji w czasie od kilku dni do
kilku tygodni po w yelim inow aniu pszenicy. A tym czasem do
osignicia cakowitej ulgi wystarczy obwarzanek lub ciasteczko
(albo, niestety, cztery obw arzanki, dwa herbatniki, paczka pre
celkw, dwie m uffinki i gar czekoladowych ciasteczek, co na
stpnego dnia wywouje paskudne wyrzuty sumienia). To bdne
koo: rezygnujesz z jakiej substancji, naraajc si na zdecydo
wanie przykre doznania, wic zaczynasz przyjmowa j od nowa
1 niem ie doznania ustaj to mi bardzo przypom ina uzalenie
nie i gd narkotyczny.
L udzie, ktrzy nie dowiadczyli tych skutkw, traktuj je
z lekcewaeniem , uwaajc za m ao wiarygodny pogld, e co
tak przyziemnego jak pszenica m oe wpywa na centralny ukad
nerwowy w sposb podobny do nikotyny albo kokainy.
Zarw no objawy uzalenienia, jak i godu narkotycznego
m ona w tym w ypadku udowodni naukowo. Pszenica oddzia
uje nie tylko na normalny, zdrowy mzg, ale take na bezbron
ny, upoledzony mzg, w ktrym wywouje skutki wykraczajce
poza nag i wycofanie. Poznajc efekty jej dziaania na m zg
upoledzony, moemy dowiedzie si, dlaczego i jak m ona w i
za pszenic z tym i zjawiskami.

W IL L IA M D A V IS

62

PSZENICA A SCHIZOFRENIA
Pierwsze w ane wnioski na tem at skutkw, jakie pszenica
wywouje w m zgu, wycignito z bada jej w pyw u na ludzi
ze schizofreni.
Schizofrenicy maj cikie ycie. Z ogromnym trudem odr
niaj rzeczywisto od fantazji, czsto wydaje im si, e s prze
ladowani, a nawet wierz, e ich umysy i dziaania s kontrolo
wane przez zew ntrzne siy. (Davidowi Berkowitzowi, znanem u
te jako Syn Sam a, seryjnemu zabjcy z Nowego Jorku, do ofiar
kaza podkrada si pies. N a szczcie, gw atowne zachowania
s u schizofrenikw rzadkie, ale ten przykad ilustruje potencjal
n gbi tej patologii). Po stwierdzeniu schizofrenii nadzieja na
norm alne ycie oraz posiadanie rodziny i dzieci jest znikom a.
Chorego czeka pobyt w zakadach zamknitych, przyjm owanie
lekw dajcych okropne skutki uboczne i ciga w alka z m rocz
nymi demonami we wasnym w ntrzu.
Jaki zatem w pyw ma pszenica na bezbronny umys schizofrenika?
Jako pierw szy w pyw u pszenicy na schizofreniczny m zg
dopatryw a si psychiatra F. C u rtis D ohan, ktry dokonyw a
swych obserwacji od Europy a po Now G w ine. D oktor D o
han podj si tych bada, gdy zauway, e podczas drugiej
wojny wiatowej, kiedy na skutek niedoborw ywnoci chleb
by trudno dostpny, m czyni i kobiety z F inlandii, N orw e
gii, Szwecji, K anady i Stanw Zjednoczonych rzadziej w ym a
gali hospitalizacji z powodu schizofrenii, natom iast po wojnie,
kiedy konsum pcja pszenicy zn o w u wzrosa, zaczli wymaga
ich czciej1.
Podobn prawidowo doktor D ohan zaobserwow a w o-i
wiecko-zbierackich kulturach epoki kamienia na Nowej Gwinei.
Przed pojawieniem si zachodnich wpyww schizofrenia by:
tam praktycznie nieznana. Zdiagnozowano j zaledwie u dwch
z 65 000 mieszkacw. Kiedy spoeczestwo nowogwinejskie

Moj, chopie, kupisz troch egzorfin?

63

p i/cjo zachodnie zwyczaje ywieniowe i w prow adzono tam

l>nxukty z upraw ianej pszenicy, jczm ienne piwo oraz kukum l/., czsto wystpowania schizofrenii wzrosa szedziesiu 'piciokrotnie2. N a tej podstawie rozpocz obserwacje majce
^ ykaza, czy istnieje zwizek przyczynowo-skutkowy pomidzy
poyciem pszenicy a schizofreni czy te go nie ma.
W poowie lat 60. XX wieku, podczas pracy w szpitalu dla
v ci era nw w Filadelfii, doktor D ohan wraz z kolegami postano\vili usun wszelkie produkty pszenne z posikw podawanych
I' u jentom ze schizofreni, bez ich wiedzy i zgody. (To byy czakiedy wiadoma zgoda uczestnikw badania nie bya jeszcze
wymagana; dopiero nagonienie osawionego eksperym entu
I uskegee z pacjentam i chorymi na ki wywoao spoeczne obui / cnie, ktre doprowadzio do ustanowienia przepisw wymaga
ni ych takiej zgody). I oto po czterech tygodniach bez pszenicy
u stpia w yrana i wym ierna poprawa w charakterystycznych
>l'|.iwach choroby zmniejszya si ilo halucynacji suchowych
i uroje, a przypadki oderwania od rzeczywistoci byy rzadsze.
Pulem psychiatrzy wczyli z pow rotem produkty pszenne do
In ly swych pacjentw i halucynacje, urojenia oraz oderwania
powrciy. Z now u usunli pszenic stan pacjentw si poprail; przywrcili j stan si pogorszy3.
Obserwacje poczynione na schizofrenikach z Filadelfii zoi.ily potw ierdzone przez psychiatrw z Uniwersytetu Sheffield
Anglii, ktrzy wycignli podobne w nioski4. O d tamtej poi * pojawiay si naw et doniesienia o cakowitej remisji choroby,
n.t przykad u siedemdziesicioletniej schizofreniczki, opisanej
l*i zez lekarzy z Uniwersytetu D uke. Kobieta ta przez pidziei.|i trzy lata cierpiaa na urojenia oraz halucynacje i dokonywaa
pinl) samobjczych przy uyciu ostrych przedm iotw oraz rod
kw czyszczcych, a w cigu om iu dni od odstawienia pszenicy
Ki psychozy oraz chci samobjcze cakowicie ustpiy5.
Cho wydaje si mao prawdopodobne, eby kontakt z pszeit .| mg wywoywa schizofreni, obserwacje doktora D ohana

64

W IL L IA M D A V IS

i innych sugeruj, e spoycie tego zboa ma zw izek z wyra

nym nasileniem jej objaww.
Innym stanem chorobowym , w ktrym pszenica m oe od
dziaywa na bezbronny umys, jest autyzm . Autystyczne dzieci
cierpi z powodu zaburzonej zdolnoci do kontaktw spoecz
nych i ko m u n ik o w an ia si. C zstotliw o w ystpow ania tej
choroby zw ikszya si w cigu ostatnich czterdziestu lat: od
rzadkich przypadkw w poowie X X wieku do 1 na 150 dzieci
w X X I stuleciu6. Pocztkowo popraw zachowa autystycznych
po usuniciu z diety glutenu obserwowano na niewielkich g ru
p ach 7,8. N ajobszerniejsze jak do td badanie kliniczne objo
55 autystycznych dzieci z D anii. O ficjalne w sk an ik i zacho
w a autystycznych w ykazay u nich popraw po w yelim ino
w aniu glutenu (poczonym z elim inacj kazeiny z produktw
m lecznych)9.
Cho nadal jest to przedm iot debat, znaczcy odsetek dzieci
i dorosych cierpicych na zesp nadpobudliw oci psychoru
chowej z deficytem uwagi (A D H D ) m oe rw nie reagowa
na elim inacj pszenicy z diety. Jednak tu reakcje s czsto
niejednoznaczne ze wzgldu na wraliwo pacjentw na in
ne skadniki diety, takie jak cukry, sztuczne sodziki i dodatki
oraz nabia10.
Wydaje si m ao prawdopodobne, eby kontakt z pszenic by
przyczyn autyzm u lub A D H D , ale - podobnie jak w wypadku
schizofrenii - wydaje si, e m ona go wiza z nasileniem obja
ww charakterystycznych dla tych stanw chorobowych.
C ho traktow anie niczego niepodejrzew ajcych pacjentw
filadelfijskiego szpitala jak laboratoryjnych szczurw m oe
sprawi, e poczujem y ciarki, patrzc z pozycji wiadomych
i wyraajcych zgod uczestnikw bada w X X I wieku, to jed
n ak w obrazowy sposb ilustruje ono wpyw pszenicy na prac
um ysu. Dlaczego zatem pszenica nasila schizofreni, autyzml
i A D H D ? C o takiego jest w tym zbou, e pogarsza ono psy
chozy i inne nienorm alne zachowania?

Hej, chopie, kupisz troch egzorfin?

65

Badacze z N arodow ych Instytutw Zdrow ia (N ational In

si itutes o f H e alth N IH ) postanow ili znale niektre odpo
wiedzi.

EGZORFINY - POCZENIE PSZENICY Z UMYSEM

C hristine Z ioudrou wraz z kolegami z N IH poddali gluten,
gw ne biako pszenicy, sym ulowanem u procesowi traw ienia,
aby zobaczy, co si dzieje, kiedy zjemy chleb lub inny produkt
pszenny11. W ystawiony na dziaanie pepsyny (enzym odko
wy) oraz kwasu solnego (rwnie znajdujcego si w odku)
gluten zostaje rozoony na m ieszanin polipeptydw. Nastpnie
naukowcy wyodrbnili dom inujce polipeptydy i podali je labo
ratoryjnym szczurom . O dkryto, e polipeptydy te m aj osobli
w zdolno do przenikania bariery krew-mzg, ktra oddziela
krwiobieg od m zgu. Ta bariera istnieje nie bez powodu mzg
jest bardzo w raliw y na szerok gam substancji, ktre trafiaj
ilo krw i, a niektre z nich mog wywoywa niepodane skut
ki, jeli dostan si do jdra migdaowatego, hipokam pu, kory
mzgowej lub innej czci mzgu. Uzyskawszy dostp do mzgu,
polipeptydy pszenicy w i si z jego receptorem m orfiny tym
samym, z ktrym w i si opioidy.
Zioudrou i jej koledzy nazwali te polipeptydy egzorfinam i,
co jest skrtem od term inu egzogenne (zew ntrzne) zw izki
m orfinopodobne, w odrnieniu od endorfin, czyli endogen
nych (powstajcych w ew ntrz organizm u) zw izkw m orfinopodobnych, ktre pojawiaj si na przykad podczas tak zw a
nej euforii biegacza. Gwny polipeptyd przenikajcy barier
krew-mzg okrelono gluteom orfin, czyli m orfinopodobnym
zwizkiem powstaym z glutenu. Naukowcy domylali si, e egzorfiny mog by tym i aktywnym i skadnikam i pszenicy, ktre
doprowadzaj do pogorszenia objaww schizofrenii, zaobserwo
wanego midzy innym i w filadelfijskim szpitalu.

66

W IL L IA M D A V IS

Jeszcze bardziej znam ienne jest to, e dziaanie, jakie wywie

raj na mzg polipeptydy pochodzce z glutenu, jest blokowane
przez podanie leku o nazwie nalokson.
W yobra sobie, e jeste uzalenionym od heroiny n ark o
m anem . Dostajesz cios noem podczas jakiej sprzeczki przy
zakupie kolejnej dziaki i zostajesz przew ieziony karetk na
najbliszy o d dzia pomocy doranej. Poniew a jeste na haju, kopiesz i wrzeszczysz na personel, ktry prbuje ci pomc.
W ic ci mili ludzie przyw izuj ci pasami do stou, w strzy
kuj ci nalokson i natychmiast przestajesz by na haju. D ziki
chem icznej m agii nalokson natychm iast przeryw a d ziaanie
heroiny, a take kadego innego opioidu, takiego jak m orfina
czy oksykodon.
U zwierzt laboratoryjnych podanie naloksonu blokuje w i
zanie si egzorfm pszenicy z receptorem morfiny w komrkach
mzgowych. Blokujcy opioidy nalokson nie pozwala wnika do
m zgu egzorfinom powstaym z pszenicy. Ten sam rodek, ktry
wycza heroin w organizmie narkomana, blokuje te dziaanie
pszenicznych egzorfm .
W prowadzonym przez wiatow Organizacj Zdrowia badaniu
trzydziestu dwch osb ze schizofreni, cierpicych na powane
halucynacje suchowe, wykazano, e nalokson ogranicza te obja
wy12. Niestety, nastpny krok - porwnanie skutkw podawania
naloksonu schizofrenikom na normalnej, zawierajcej pszenic
diecie i chorym pozbawionym pszenicy - nie zosta poczyniony.
(Badania kliniczne, ktre mog prowadzi do wnioskw nieprzemawiajcych za stosowaniem leku, czsto nie s dokonywane.
W tym wypadku, gdyby nalokson pomaga tylko schizofrenikom
spoywajcym pszenic, nieunikniony byby wniosek, e zamiast
przepisywa lek, naley wyeliminowa pszenic).
Dowiadczenia ze schizofreni dowodz, e egzorfiny mog
w wyrany sposb oddziaywa na mzg. Ci spord nas, kt
rzy nie cierpi na t chorob, nie maj omamw suchowych po
zjedzeniu cebulowego obw arzanka, ale zawarte w nim zw iz

Hej, chopie, kupisz troch egzorfin?

67

ki trafiaj d o naszych m zgw nie inaczej ni u schizofrenika.

Powysze stw ierdzenia podkrelaj naprawd wyjtkowe cechy
pszenicy, gdy inne ziarna, na przykad proso albo siemi lniane,
nie w ytw arzaj egzorfin (poniew a nie zaw ieraj glutenu) ani
nie rozwijaj obsesyjnych zachow a bd godu narkotycznego,
zarwno u ludzi z m zgam i norm alnym i, jak i upoledzonymi.
Oto co w iem y o w pyw ie pszenicy na m zg: na skutek jej
traw ienia pow staj m orfinopodobne zw izki, ktre w i si
w m zgu z receptoram i opioidowym i. Pobudza to orodek na
grody i w yw ouje stan lekkiej euforii. Kiedy to dziaanie jest blo
kowane albo gdy nie zostaj spoyte adne produkty wytwarza
jce egzorfiny, niektrzy ludzie doznaj zdecydowanie przykrych
objaww godu narkotycznego.
Co si dzieje, kiedy norm alni (to znaczy niecierpicy na schizo
freni) ludzie otrzym uj leki blokujce opioidy? W badaniu prze
prowadzonym w Instytucie Psychiatrii na Uniwersytecie Karoliny
Poudniowej uczestnicy jedzcy pszenic po podaniu naloksonu
spoywali o 33 procent m niej kalorii podczas lunchu i o 23 procent
mniej kalorii przy obiedzie (cznie przy dwch posikach dawao to
okoo 400 kalorii) w porwnaniu z osobami otrzymujcymi place
bo13. Na Uniwersytecie Michigan osoby ze skonnoci do objadania
si zam knito na jedn godzin w pokoju penym jedzenia. (Oto
pomys na program telewizyjny pt. K to najbardziej utyje). Uczest
nicy, ktrym podano nalokson, skonsumowali o 28 procent mniej
pszennych krakersw, paluszkw i precelkw14.
Innymi sowy, wystarczy zablokowa nagrod w postaci eufo
rii, jak daje pszenica, a spoycie kalorii spadnie, gdy czowiek
nie bdzie ju doznaw a przyjemnoci, ktra skania do ponow
nej konsum pcji. (Jak m ona si byo spodziewa, przemys far
m aceutyczny zastosow a t strategi przy opracow yw aniu leku
odchudzajcego, ktry zawiera naltrekson, doustny odpowiednik
naloksonu. Specyfik ten ma blokowa mezolimbiczny ukad na
grody, pooony w gbi ludzkiego m zgu i odpowiadajcy za
powstawanie przyjem nych odczu po podaniu heroiny, morfiny

68

W IL L IA M D A V IS

i innych substancji. W miejsce tych miych dozna mog pojawi

si zaburzenia nastroju i poczucie niezadowolenia, wic naltrekson bdzie czony z bupropionem, lekiem przeciwdepresyjnym,
stosowanym przy rzucaniu palenia).
Poczynajc od objaww godu narkotycznego, a na psychotycz
nych halucynacjach koczc, nie m ona pomija zwizku pszenicy
z osobliwymi zjawiskami neurologicznymi. Podsumujmy:
Pospolita pszenica wydziela po strawieniu polipeptydy, kt
re maj zdolno w nikania do mzgu i w izania si z re
ceptorami opioidowymi.
D ziaanie polipeptydw z pszenicy, tak zwanych egzorfm ,
na przykad gluteomorfiny, m ona zlikwidowa za pomoc
naloksonu i naltreksonu, lekw blokujcych opioidy.
Podane zdrowym ludziom lub osobom z niekontrolowanym
apetytem leki blokujce opioidy ograniczaj ch jedzenia,
gd i spoycie kalorii, a take pogarszaj nastrj. Skutki
te wydaj si szczeglnie widoczne w wypadku produktw
zawierajcych pszenic.
Pszenica wydaje si jedynym pokarmem, ktry wywiera silny
wpyw na centralny ukad nerwowy. Poza rodkami odurzajcymi,
takim i jak etanol (znajdujcy si na przykad w twoim ulubionym
merlocie albo chardonnayu), jest ona jednym z niewielu produktw
ywnociowych, ktre potrafi zmienia zachowanie, oddziaywa
w przyjemny sposb na emocje i wywoywa objawy godu n ar
kotycznego po odstawieniu. Abymy mogli pozna te dziaania,
potrzebna bya obserwacja osb chorych na schizofreni.

WIECZORNE NAPADY GODU POKONANE

Odkd tylko pam itam , L arry mia problemy z wag. I nie
potrafi tego zrozum ie: wiczy przecie do granic w ytrzym a

Hej, chopie, kupisz troch egzorfin?

69

oci. 80-kilom etrow a jazda n a rowerze nie bya dla niego n i

czym niezw ykym , podobnie jak 25-kilom etrowy m arsz p rzez
las albo przez pustyni. W ram ach swojej pracy mg podziwia
rne czci Stanw Zjednoczonych. Czsto w yjeda na p o
udniowy zachd kraju, gdzie urzdza sobie wdrwki trw aj
ce nawet po sze godzin. Szczyci si take swoj zdrow diet ograniczy czerwone m iso i oleje, jad m nstw o w arzyw
i owocw, a tak e , owszem, ca mas zdrow ych produktw
penoziarnistych.
Poznaem L arry ego, gdy zgosi si do m nie z powodu zabu
rze rytm u serca, z ktrym to problem em atw o sobie poradzi
limy. In n kwesti stanowiy w yniki bada jego krwi. K rtko
mwic, to bya katastrofa: glukoza na pograniczu cukrzycy, za
wysoki poziom trjglicerydw (210 mg/dl), za niskie H D L (37
mg/dl), a 70 procent jego L D L stanowiy m ae czsteczki, wy
woujce chorob serca. W anym problemem byo jego cinienie,
ktrego warto skurczowa (grna) osigaa 170 m m Hg, a roz
kurczowa (dolna) 90 mm Hg. Ponadto przy wzrocie 173 cm Larry way 110 kg, czyli mia jakie 40 kg nadwagi.
Nie pojmuj tego. wicz jak szalony. N apraw d lubi wi
czy. A m im o to nie mog, po prostu nie m og schudn, bez
wzgldu na wszystko. Larry opowiedzia mi o swych dietetycz
nych eskapadach, ktre obejmoway diet skadajc si wycz
nie z ryu, program y oparte n a napojach proteinowych, diety
odtruwajce, a nawet hipnoz. Z a kadym razem traci kilka
kilogramw, ktre natychm iast odzyskiwa. P rzyzna si jednak
do osobliwego braku um iaru: M am trudnoci z apetytem w no
cy. Po obiedzie nie mog oprze si temu, eby czego nie doje.
Staram si podjada zdrowe rzeczy, na przykad penoziarniste
precelki albo wielozboowe krakersy z jogurtow ym dipem. Ale
czasami jem przez cay wieczr, dopki nie poo si spa. Nie
wiem dlaczego, ale zdarza si, e po prostu nie mog przesta.
Zaleciem Larry emu usunicie z diety najpotniejszego rodka
pobudzajcego apetyt - pszenicy. Spojrza na m nie, jakby chcia

70

W IL L IA M D A V IS

powiedzie: Jeszcze jeden zwariowany pomys!. Westchnwszy

gboko, zgodzi si sprbowa. Przy czwrce nastolatkw w domu
usunicie z pek wszystkich produktw zawierajcych pszenic
byo sporym wyzwaniem, ale Larry i jego ona dokonali tego.
Sze tygodni pniej Larry znow u zjawi si w moim gabine
cie. Powiedzia, e po trzech dniach jego wieczorne napady godu
cakowicie ustpiy. Zjada obiad, by syty i nie odczuwa potrzeby
dojadania. Zauway te, e ma znacznie mniejszy apetyt w cigu
dnia i e praktycznie nie odczuwa ochoty na przekski. Stwierdzi
ponadto, i teraz, gdy ma mniejsze aknienie, jego spoycie kalorii
oraz wielko porcji stanowi uam ek ich dawnej wartoci. N ie
zmieniajc swojego planu wicze, utraci tylko pi kilogramw.
Ale, co waniejsze, nabra przekonania, e odzyska kontrol nad
swoim apetytem i zachciankami, cho wydawao m u si, e straci
j przed wielu laty.

PSZENICA - RODEK POBUDZAJCY APETYT

Kokainici i naogowi heroinici, szprycujcy si w ciemnych
zakam arkach, bez skrupuw przyjm uj substancje, ktre m ie
szaj im w gowach. A co z praworzdnym i obywatelami, takim i
jak ty i twoja rodzina? Zao si, e kiedy mwisz o czym odu
rzajcym, m asz na myli m ocn kaw albo wypicie w weekend
o jedno piwo za duo. Tymczasem spoywanie pszenicy oznacza,
e mimowolnie poykasz najpospolitszy ze znanych pokarm w
oddziaujcych na umys.
Pszenica jest tak naprawd rodkiem pobudzajcym apetyt.
Sprawia, e chcesz wicej - wicej herbatnikw, ciasteczek, pre
celkw, cukierkw, sodzonych napojw. Wicej obwarzankw,
m uffinek, plackw taco, kanapek, pizzy. Sprawia, e masz apetyt
zarwno na produkty pszenne, jak i te, ktre nie zawieraj psze
nicy. A ponadto, dla niektrych ludzi, pszenica jest narkotykiem,
a w kadym razie wywouje osobliwe, narkotykopodobne reakcje

Hej, chopie, kupisz troch egzorfin?

71

neurologiczne, ktre m ona zwalcza lekami podawanym i przy

usuw aniu skutkw dziaania narkotykw.
Jeeli w zdragasz si na myl o otrzym ywaniu leku takiego jak
nalokson, m oesz zada sobie pytanie: Co bdzie, jeeli zamiast
chemicznego blokowania w pyw u pszenicy na mzg, po prostu
cakowicie przestan je pszenic?. Zadaw aem sobie dokad
nie to samo pytanie. Jeli potrafisz znie gd narkotyczny (tak
zwany zesp abstynencyjny, cho nieprzyjem ny, jest na og
nieszkodliwy, o ile pom in rozgoryczenie zirytowanego wsp
m aonka, przyjaci i kolegw z pracy), zaobserwujesz, jak m a
lej napady godu, spada spoycie kalorii, popraw ia si nastrj
i samopoczucie, chudniesz, a twj pszenny brzuch si kurczy.
Gdy zrozum iesz, e pszenica, a zw aszcza egzorfiny z glu
tenu m og powodowa eufori, uzalenia i pobudza apetyt,
otrzym asz potencjalny rodek kontrolowania wagi: rzu pszenic,
zrzucisz wag.

ROZDZIA 5

TWJ PSZENNY BRZUCH ZACZYNA

BY WIDOCZNY - ZWIZEK PSZENICY
Z OTYOCI

By moe zdarzyo ci si przerobi ten scenariusz: spotykasz

przyjacik, z ktr nie widzielicie si od jakiego czasu, i w o
asz z radoci: Elizabeth! Kiedy masz term in?. Elizabeth po
chwili przerw y pyta zaskoczona: Termin? N ie bardzo wiem ,
o czym mwisz.
N o i ju wiesz, e udao ci si paln gaf, cho prawd jest,
e pszenny brzuch potrafi do zudzenia przypom ina ci.
Dlaczego pszenica powoduje grom adzenie tuszczu akurat
na brzuchu, a nie, powiedzmy, na gowie, za lewym uchem albo
na pupie? I dlaczego ma to znaczenie, jeli pom in niefortunne
wpadki typu nie jestem w ciy? I wreszcie, z jakiego powodu
eliminacja pszenicy prowadzi do utraty brzusznego tuszczu?
Zbadajmy wyjtkowe cechy budowy pszennego brzucha.

PSZENNY BRZUCH, WAECZKI TUSZCZU, MSKIE

CYCKI I BANDZIOCHY
O to ciekawe oznaki konsum ow ania wspczesnego zboa,
ktre nazywamy pszenic. Pomarszczone lub gadkie, owosione

Twj pszenny brzuch zaczyna by widoczny.

73

.tlbo nagie, jdrne bd zwiotczae pszenne brzuchy wystpuj

w tylu ksztatach, kolorach i rozm iarach, co ludzie. Ale czy je
wszystkie ta sam a ukryta przyczyna metaboliczna.
Chciabym dowie, e produkty wytworzone z pszenicy, bd
i zawierajce, przyczyniaj si do tycia. P osun si do stwier
dzenia, e nadm iernie entuzjastyczna konsumpcja pszenicy jest
gw n przyczyn eksplozji otyoci i cukrzycy w Stanach Zjed
noczonych. To jeden z powodw pojawiania si na caym wiecie
programw telewizyjnych z cyklu Biggest Loser i przyczyna, dla
ktrej dzisiejsi sportowcy, na przykad baseballici i trjboici, s
grubsi ni kiedykolwiek przedtem . Kiedy w samolocie nie m ozesz si ruszy, bo m iady ci 130-kilogramowy pasaer siedz
cy w ssiednim fotelu, win za to ponosi pszenica.
Sodzone napoje i siedzcy tryb ycia oczywicie nasilaj ten
problem. Jednak dla wikszoci dbajcych o zdrow ie ludzi, kt
rzy unikaj takich tuczcych smakoykw i zachow a, gwnym
powodem przybierania na wadze jest pszenica.
Prawd mwic, niewiarygodna ya zota, jak dla przemy
su spoywczego i farmaceutycznego sta si w zrost znaczenia
pszenicy w amerykaskiej diecie, kae si zastanawia, czy pro
ces ten nie zosta w jaki sposb spowodowany przez czowieka.
Czy mogo by tak, e grupa bardzo wpywowych osb spotkaa
si gdzie potajem nie w 1955 roku, nakrelia nikczem ny plan
masowej produkcji wysokowydajnej i taniej pszenicy karow a
tej, ukartow aa rozpowszechnienie zaaprobowanego przez rzd
zalecenia, aby spoywa zdrowe produkty penoziarniste i za
pocztkowaa Wielkie arcie, ktre pozwolio jej sprzedawa
przetw orzone produkty pszenne za setki m iliardw dolarw?
A to wszystko doprowadzio do otyoci i koniecznoci wydawa
nia dalszych miliardw dolarw na leczenie cukrzycy, chorb ser
ca oraz wszystkich innych zdrowotnych konsekwencji nadm iaru
wagi? Brzmi to absurdalnie, a jednak w pewnym sensie wanie
tak si stao. O to w jaki sposb.
* W Polsce pod tytuem Co masz do stracenia - przyp. tum .

74

W IL L IA M D A V IS

PRIM ADO N NA PSZENNEGO BRZUCHA

Celeste nie czuta si najlepiej.
Ta 61-letnia kobieta powiedziaa mi, e okoto trzydziestki utya
z 54 kilogramw, ktre stanowiy jej normaln wag, do 61. Kiedy miata lat czterdzieci par, zaczto si dzia co dziwnego - cho nie
zmienia w zasadniczy sposb przyzwyczaje ywieniowych, spuchta"
stopniowo do 82,5 kilograma. Nigdy a tyle nie wayam", jkna.
Jako profesor sztuki wspczesnej, Celeste obracaa si wrd
do wytwornych ludzi, wic tusza wprawiaa j w ogromne zaeno
wanie i kompleksy. Tote suchaa uwanie, kiedy wyjaniaem jej moje
podejcie do diety, obejmujce eliminacj produktw pszennych.
W cigu pierwszych trzech miesicy stracia 9,5 kilograma, co
z nawizk przekonao j o skutecznoci programu. Ju w tym mo
mencie musiaa szpera w zakamarkach swej szafy, aby odnale
rzeczy, ktrych nie moga nosi przez ostatnich pi lat.
Celeste przestrzegaa diety, ktra, jak mi wyznaa, szybko wesza
jej w krew. Nie odczuwaa napadw godu, rzadko miewaa ochot
na mae przekski, bez trudu wytrzymywaa od posiku do posiku.
Zauwaya, e cho czasem praca uniemoliwiaa jej zjedzenie lunchu
lub obiadu, znosia bez trudu dusze okresy bez jedzenia. Przypo
mniaem jej, e zdrowe przekski, na przykad orzechy, krakersy z sie
mienia lnianego albo sery, pasuj do jej programu. Ale ona stwierdzia,
e przez wikszo czasu przekski nie s jej potrzebne.
W czternacie miesicy po rozpoczciu diety pszennego brzu
cha" Celeste nie moga powstrzyma si od umiechu, kiedy wchodzi
a do mojego gabinetu. Waya 57,6 kilograma. Ostatni raz miaa tyle
jako trzydziestoparolatka. Zrzucia 25 kilo, a jej obwd w talii zmniej
szy si o 30 centymetrw, z 99 do 69. Nie do, e moga si zmieci
w sukienki rozmiaru 32, to jeszcze nie czuta si speszona, obracajc
si pomidzy ludmi ze swojego rodowiska. Nie musiaa ju chowa
swojego obwisego pszennego brzucha pod wieloma warstwami lu
nych bluzek. Moga dumnie nosi najbardziej obcis sukienk koktaj
low Oskara de la Renty, ktrej nic nie wybrzuszao.

Twj pszenny brzuch zaczyn a by widoczny.

75

PPRAWDY 0 PENYM ZIARNIE

W krgach ywieniowcw pene ziarno jest dietetycznym
pupilem. W rzeczywistoci ten lansowany w Ameryce zdrowy
dla serca skadnik, produkt, ktrego, zdaniem dietetykw, n a
ley je wicej, sprawia, e jestemy godni i grubi godniejsi
i grubsi ni kiedykolwiek wczeniej w historii ludzkoci.
Porwnajcie zdjcia dziesiciu losowo wybranych wspczes
nych Am erykanw ze zdjciam i dziesiciu A m erykanw z p o
cztku XX w ieku (bd dowolnego wczeniejszego m om entu,
w ktrym istniaa fotografia), a zauwaycie uderzajcy kontrast:
Am erykanie s dzi grubi. W edug C entrum K ontroli Chorb
?4,4 procent dorosych ma dzisiaj nadwag (BM I od 25 do 29,9),
a kolejne 33,9 procent to ludzie otyli (BMI 30 lub wicej), czyli
niespena jedna osoba na trzy m a norm aln w ag1. Od roku 1960
szeregi otyych rosy najgwatowniej i w cigu tych pidziesiciu
lat powikszyy si niemal trzykrotnie2.
Podczas pierwszych dw ustu lat historii naszego narodu nie
wielu Amerykanw cierpiao na nadwag lub otyo. (Wikszo
danych dotyczcych BMI sprzed XX wieku, jakim i dzi dysponu
jemy, pochodzi z pomiarw wagi i wzrostu prowadzonych przez
amerykaskie wojsko. Pod koniec X IX wieku przecitny mczy
zna sucy w arm ii mia BMI poniej 23,2 bez wzgldu na wiek;
w latach 90. X X wieku BMI przecitnego onierza znacznie
przekracza granic nadwagi3. M oemy spokojnie zakada, e
jeli dotyczy to rekrutw, pord ludnoci cywilnej ten wskanik
wyglda znacznie gorzej). Waga rosa najszybciej, od chwili gdy
am erykaski D epartam ent Rolnictw a i inne instytucje zaczy
mwi Am erykanom , co maj je. A zatem, o ile otyo narasta
a stopniowo od lat 60., jej prawdziwe przyspieszenie rozpoczo
si w poowie lat 80.
Badania przeprow adzone w tam tym czasie i pniej w yka
zay, e kiedy przetw orzone produkty z biaej m ki zostaj za
stpione produktam i penoziarnistym i, nastpuje spadek liczby

76

W IL L IA M D A V IS

przypadkw raka okrnicy, chorb serca i cukrzycy. To rzeczy

wicie jest prawd i nie podlega dyskusji.
Zgodnie z oglnie uznaw an m droci dietetyczn, jeeli
co, co jest dla ciebie niedobre (biaa mka), zostaje zastpione
czym m n i e j niedobrym (produktami penoziarnistymi), to cae
mnstwo tej m niej niedobrej rzeczy musi by czym wspaniaym.
Idc za t logik, jeli papierosy z wysok zawartoci substancji
smolistych s ze, a papierosy z mniejsz zawartoci smoy mniej
ze, caa masa papierosw o niskiej zawartoci substancji smoli
stych powinna ci suy. Ta analogia jest m oe niedoskonaa, ale
ilustruje, jak bdne przesanki doprowadziy do rozpowszechnie
nia si zb w naszej diecie. Dorzucie do tej mieszanki fakt, e
pszenica doznaa szeroko zakrojonych przem ian genetycznych,
a otrzymacie recept na stworzenie narodu ludzi otyych.
Amerykaski D epartam ent Rolnictwa i inne oficjalne czynni
ki opiniotwrcze twierdz, e ponad dwie trzecie Amerykanw
zmaga si z nadw ag bd otyoci dlatego, e s mao aktywni
albo aroczni. Siedzimy na naszych tustych pupach, ogldajc
zbyt wiele program w telewizyjnych, spdzam y za wiele czasu
w Internecie i za mao wiczymy. Pijemy za duo sodzonych
napojw, jemy za duo fast foodw i byle jakich przeksek. To
przecie jasne, e nie da si zje tylko jednego chipsa!
Te nawyki s bez w tpienia ze i w kocu m usz fatalnie
wpyn na zdrowie. Ale spotykam cae m nstw o ludzi, ktrzy
mwi mi, e podchodz pow anie do oficjalnych zalece y
wieniowych, unikaj fast foodw i niezdrowego jedzenia, wicz
godzin kadego dnia, a m im o to tyj i tyj, i tyj. W ielu prze
strzega wytycznych przedstawionych w piram idzie pokarmowej
D epartam entu Rolnictwa (sze do jedenastu porcji produktw
zboowych dziennie, z ktrych cztery lub wicej powinny by
penoziarniste) oraz zalece Am erykaskiego Stowarzyszenia
Serca bd Amerykaskiego Stowarzyszenia Diabetologicznego.
Jaki jest filar tych wszystkich zalece ywieniowych? Jedz w i
cej zdrowych produktw penoziarnistych.

Twj pszenny brzuch zaczyn a by widoczny.

77

Czy te organizacje s w zmowie z plantatorami pszenicy oraz

wytwrcami ziarna siewnego i rodkw chemicznych? Tu chodzi
o co wicej. T ak naprawd zalecenie: Jedz wicej zdrowych pro
duktw penoziarnistych jest jedynie nastpstwem hasa ogra
nicz tuszcz, propagowanego przez medyczny establishment od lat
60. ubiegego wieku. Na podstawie obserwacji epidemiologicznych,
sugerujcych, i wiksze spoycie tuszczu ma zw izek z wyszym
poziom em cholesterolu i ryzykiem chorb serca, radzono A m e
rykanom ograniczenie iloci spoywanych tuszczw, zwaszcza
nasyconych. L uk kaloryczn, powsta na skutek zm niejszonej
konsumpcji tuszczu, miay wypeni produkty zboowe. Przesa
nie: mniej tuszczu, wicej zboa okazao si rwnie niezmier
nie zyskowne dla przemysu spoywczego, gdy doprowadzio do
eksplozji przetworzonych produktw ywnociowych. Surowce do
wyrobu wikszoci z nich kosztoway zaledwie kilka centw. M ka
pszenna, skrobia kukurydziana, syrop kukurydziany o wysokiej za
wartoci fruktozy i barwniki spoywcze to dzisiaj gwne skadniki
produktw zapeniajcych centralne pki kadego nowoczesnego
supermarketu. (Produkty przetworzone w mniejszym stopniu, takie
jak warzywa, wyroby misne i nabia, s na og umieszczane na
obrzeach tych samych sklepw). Dochody wielkich firm spoyw
czych wzrosy. Sam tylko koncern Kraft osiga dzi 48,1 m iliarda
dolarw zysku rocznie; to wzrost o 1800 procent od koca lat 80.
Znaczna cz tego dochodu bierze si z przeksek na bazie psze
nicy i kukurydzy.
T ak jak przem ys tytoniowy wytworzy i utrzym a swj ry
nek dziki uzaleniajcym waciwociom papierosw, tak samo
spoywana pszenica sprawia, e godny konsum ent jest bezradny.
Z p u n k tu w idzenia sprzedawcy produktw spoywczych psze
nica jest idealnym skadnikiem towaru: im wicej jej zjesz, tym
wicej jej chcesz. Sytuacj przem ysu spoywczego poprawiy
jeszcze bardziej entuzjastyczne zalecenia am erykaskiego rz
du, nakaniajce obywateli do tego, aby jedli wicej zdrowych
produktw penoziarnistych.

78

W IL L IA M D A V IS

CO GRUBE, TO LUBE - WYJTKOWE WACIWOCI

TUSZCZU TRZEWNEGO
Pszenica wywouje sterowany przez insulin cykl przesytu
i godu, ktremu towarzysz przypywy i odpywy euforii i wy
cofania, zaburzenia funkcji neurologicznych oraz uzalenienie,
a wszystko to razem prowadzi do odkadania si tuszczu.
Skrajne wartoci cukru oraz insuliny odpowiadaj za narasta
nie tuszczu zwaszcza w narzdach brzusznych. Jeli wystpuj
one w sposb cykliczny, dochodzi do grom adzenia si tuszczu
trzewnego, a tym samym do powstania przetuszczonej wtroby,
dwch przetuszczonych nerek, przetuszczonej trzustki, grubego
i cienkiego jelita, a take dobrze znanego objawu zewntrznego
w postaci pszennego brzucha. (Nawet serce staje si otuszczone,
ale nie m ona tego zobaczy poprzez ebra).
Opona otaczajca tali jest widoczn oznak tuszczu trzew
nego, ktry okryw a znajdujce si w brzuchu narzdy i jest
w ynikiem pow tarzania si przez miesice, a nawet lata cyklw
wysokiego poziom u cukru i insuliny we krwi, poprzedzajcego
sterowane przez insulin odkadanie tuszczu. Ten obwisy fad
otaczajcy brzuch powstaje w wyniku pcznienia otuszczonych
narzdw wewntrznych. (Pytanie, dlaczego zaburzony m etabo
lizm glukozowo-insulinowy powoduje akumulacj tuszczu ak u
rat na brzuchu, a nie na lewym ramieniu albo na czubku gowy,
wci zbija z tropu rodowiska medyczne).
Tuszcz na poladkach lub udach jest dokadnie tym, co wi
da, niczym wicej, niczym mniej. Siedzisz na nim , wciskasz go
w swoje dinsy i lam entujesz nad cellulitem, ktrego jest przy
czyn. O znacza, e spoywasz wicej kalorii, ni wydatkujesz.
Konsum pcja pszenicy przyczynia si do powstawania tuszczu
na poladkach i udach, ale od strony metabolicznej jest to stosun
kowo nieszkodliwe.
T uszcz trzew ny jest inny. W praw dzie twj p artner m oe
z mioci chwyta ci za schabiki, jednak ten rodzaj tuszczu

Twj pszenny brzuch zaczyn a by widoczny.

79

ma wyjtkow zdolno w ywoywania szerokiej gamy zjaw isk

zapalnych. T u szcz , ktry w ypenia i otacza pszenny brzuch,
to wyjtkowa m etaboliczna fabryka, dziaajca 24 godziny na
dob, przez 7 d n i w tygodniu. Fabryka ta w ytw arza sygnay
zapalne i niepraw idow e cytokiny, czyli czsteczki p rzek azu lce sygnay m idzy kom rkam i, takie jak leptyna, rezystyna
i czynnik m artw icy now otw oru4,5. Im wicej jest trzew nego
tuszczu, tym wicej nieprawidowych sygnaw zostaje w ysa
nych do krwiobiegu.
Cay zaw arty w organizm ie tuszcz potrafi w ytw arza in
n cytokin, zw an adiponektyn, ochronn czsteczk, ktra
zm niejsza ryzyko choroby serca, cukrzycy i nadcinienia. Jed
nak w miar w zrostu iloci tuszczu trzewnego jego zdolno do
produkcji ochronnej adiponektyny maleje (z powodw, ktre nie
s jasne)6. N iedobr adiponektyny, w poczeniu z zawyonym
poziomem leptyny, czynnika martwicy nowotworu, oraz innym i
produktami zapalnym i stanowi podoe nieprawidowych reakcji
insulinowych, cukrzycy, nadcinienia i chorb serca7. Lista in
nych stanw chorobowych wywoywanych przez tuszcz trzewny
wydua si i obecnie obejmuje demencj, reum atoidalne zapa
lenie staww oraz raka okrnicy8. Dlatego obwd pasa stanowi
niezaprzeczalny w skanik ryzyka tych wszystkich chorb, a tak
e um ieralnoci9.
Tuszcz trzew ny nie tylko zwiksza liczb sygnaw stanw
zapalnych, ale take sam jest stanem zapalnym, gdy zawiera oblite zbiorowiska zapalnych biaych ciaek (m akrofagw)10. C z
steczki dokrewne i zapalne w ytw arzane przez tuszcz trzew ny
uchodz (poprzez cyrkulacj yln, odprowadzajc krew z jelit)
bezporednio do wtroby, ktra w wyniku tego reaguje produkcj
kolejnego cigu sygnaw zapalnych i nieprawidowych biaek.
Innym i sowy, w organizm ie czowieka tuszcz tuszczow i
nie jest rwny. T en zawarty w pszennym brzuchu ma specjalny
status. Nie jest zwyczajnym, nieaktyw nym skadem nadm iaru
kalorii pochodzcych z pizzy, tylko, w praktyce, gruczoem do-

W IL L IA M D A V IS

80

krewnym, podobnym do tarczycy albo trzustki, ale bardzo duym

i aktywnym. (Jak na ironi, babcia miaa racj, kiedy czterdzieci
lat temu tw ierdzia, e osoby otye maj problem z gruczoa
m i). W przeciwiestwie do innych gruczow wewntrzwydzielniczych tuszcz trzewny nie gra zgodnie z zasadami, lecz kieruje
si wasnym kodeksem, niesprzyjajcym zdrowiu organizmu.
A zatem pszenny brzuch jest nie tylko nieadny, ale take
straszliwie niezdrowy.

NADMIAR INSULINY
Dlaczego pszenica wpywa na mas ciaa gorzej ni inne pro
dukty?
Gwnym zjawiskiem prowadzcym do w zrostu pszennego
brzucha jest wysoki poziom cukru (glukozy) we krwi, pow odu
jcy zwikszenie poziom u insuliny. (Insulina jest wydzielana
przez trzustk w odpowiedzi na obecno cukru we krw i im
wysza jego zawarto, tym wicej potrzeba insuliny, aby w pro
wadzi go do komrek organizm u, na przykad miniowych lub
wtrobowych). Kiedy trzustka nie jest w stanie wytwarza tyle
insuliny, ile potrzeba w zw izku ze wzrastajcym poziomem cu
kru, rozwija si cukrzyca. Ale nie musisz by diabetykiem, eby
dochodzio u ciebie do podwyszenia poziomu cukru i insuliny.
U osb, ktre nie choruj na cukrzyc, m oe wystpowa wy
soki poziom cukru, potrzebny do rozwoju pszennego brzucha,
zwaszcza e produkty zawierajce pszenic niezwykle atwo
przeksztacaj si w cukier.
Wysoki poziom insuliny we krw i w pyw a na akum ulacj
tuszczu trzew nego, ktra dla organizm u jest sposobem prze
chow ywania nadm iaru energii. Kiedy dochodzi do nagrom a
dzenia tuszczu trzewnego, wywoywany przeze zalew sygna
w zapalnych sprawia, e tkanki, takie jak m inie i wtroba,
w m niejszym stopniu reaguj na insulin. Jest to tak zw ana

Twj pszenny brzuch zaczyn a by widoczny.

81

m su lin o o p o rn o , ktra o zn a cza , e trz u stk a m usi w y tw a

rza coraz w iksze iloci insuliny, aby zm etabolizow a cukry.
W kocu dochodzi do pow stania bdnego kola zawierajcego
i ykle zw ikszonej insulinoopornoci, w ikszej produkcji in
suliny, w ikszego od k ad an ia tuszczu trzew nego, ponow nie
wyszej insulinoopornoci i tak dalej.
Dietetycy ju trzydzieci lat tem u stw ierdzili, e pszenica
/.wiksza poziom cukru we krw i bardziej n i biay cukier. Jak
wspom inalimy, indeks glikem iczny (IG) suy dietetykom do
mierzenia, o ile poziom cukru we krwi w zrasta w cigu 90120
m inut po spoyciu okrelonego produktu. Zgodnie z t m iar
penoziarnisty chleb ma IG o wartoci 72, a IG zwykego cukru
wynosi 59 (cho w niektrych laboratoriach uzyskiwano rezultaty
dochodzce do 65). Dla porw nania fasola typu kidney m a IG
0 wartoci 51, grejpfrut - 25, natom iast IG produktw, ktre nie
zawieraj wglowodanw, takich jak oso i orzechy woskie, wy
nosi w zasadzie zero. Spoywanie tych produktw nie wpywa na
poziom cukru we krwi. Prawd mwic, poza nielicznymi wyjt
kam i, niewiele pokarmw ma tak wysoki IG jak produkty pszen
ne. Z wyjtkiem suszonych owocw obfitujcych w cukier, takich
|ak daktyle i figi, pod wzgldem IG z wyrobami pszennymi mog
si rwna tylko takie produkty, jak m ka kukurydziana, m ka
ryowa, m ka ziem niaczana i tapioka. (W arto zauway, e s to
.ikurat te wglowodany, ktrych uywa si do wyrobu produktw
bezglutenowych. Jeszcze o tym wspomnimy).
Poniewa pszenny wglowodan, jakim jest wyjtkowo straw
na am ylopektyna A, powoduje wikszy w zrost poziom u cukru
ni praktycznie kady inny produkt wikszy ni sodki batonik,
1 ukier kryszta lub lody przyczynia si te do wikszej pro
dukcji insuliny. Wicej amylopektyny A oznacza wyszy poziom
cukru, wicej insuliny, wicej odoonego tuszczu trzew nego...
i wikszy pszenny brzuch.
Gdy dorzuci si do tego nieunikniony spadek poziom u cukru
(hipoglikemi), naturalne nastpstw o wysokiego poziom u insu

82

W IL L IA M D A V IS

liny, nietrudno bdzie zrozum ie, dlaczego tak czsto dochodzi

potem do godu, ktremu trudno si oprze - to twj organizm
prbuje ci broni przed zagroeniam i, jakie niesie niski poziom
cukru. Rozpaczliwie szukasz czego do zjedzenia, eby podwy
szy poziom cukru, i rozpoczynasz kolejny cykl, ktry pow tarza
si co dwie godziny.
Twj mzg odpowiada na euforyczne skutki egzorfln wywo
ane pszenic (i moliwo odczucia skutkw godu narkotycz
nego, jeli nie dostarczysz sobie nastpnej dziaki), wic trudno
si dziwi, e pszenny brzuch, ktry otacza twoj tali, staje si
coraz wikszy i wikszy.

MSKIE BIUSTONOSZE S NA PIERWSZYM PITRZE

Pszenny brzuch to nie tylko problem natury kosmetycznej,
ale take zjawisko o powanych konsekwencjach zdrowotnych.
Oprcz w ytw arzania horm onw zapalnych, takich jak leptyna,
tuszcz trzewny jest rwnie fabryk estrogenu, i to u obu pci.
Tego samego estrogenu, ktry u dziewczt wchodzcych w okres
dojrzewania powoduje rozwj cech eskich, na przykad posze
rzanie si bioder i wzrost piersi.
A do klim akterium dorose kobiety maj wysoki poziom es
trogenu. Jednake jego nadm iar wywoany przez tuszcz trzewny
w powanym stopniu zwiksza ryzyko raka piersi, gdy estrogen
w wysokim steniu pobudza tkank piersiow11. Stwierdzono, e
nadm ierna ilo tuszczu trzewnego u kobiet zwiksza ryzyko wy
stpienia raka piersi a czterokrotnie. Ryzyko raka piersi u otyych
kobiet, ktre przeszy ju m enopauz, jest dwa razy wiksze ni
u szczupych kobiet na tym samym etapie ycia12. Cho moe si to
wydawa niewiarygodne, pomimo wyranego zwizku nie przepro
wadzono adnych bada dotyczcych wpywu bezpszennej diety,
pozwalajcej pozby si trzewnego tuszczu i pszennego brzucha,
na czstotliwo wystpowania raka piersi. A m ona przewidywa,

Twj pszenny brzuch zaczyn a by widoczny..

83

ze gdybymy po prostu poczyli ze sob poszczeglne elementy

ukadanki, dostrzeglibymy wyrany spadek zagroenia t chorob.
M czyni, mimo e w porw naniu z kobietam i maj jedynie
m aleki uam ek estrogenu, s wraliwi na wszystko, co podw y
sza jego poziom . Im wikszy m aj pszenny brzuch, tym wicej
estrogenu w ytw arza ich trzew na tkanka tuszczow a. Poniewa
estrogen pobudza rozwj tk a n k i piersiowej, jego podwyszony
poziom m oe powodowa w zrost piersi tych budzcych groz
mskich cyckw. Ci z was, ktrzy wol bardziej profesjonalne
okrelenia, nazw to ginekom asti13. T uszcz trzew ny potrafi
rwnie doprowadzi do w zrostu (nawet siedmiokrotnego) hor
m onu zw anego prolaktyn14. Jak sugeruje nazw a (prolaktyna
znaczy stym ulujca laktacj), wysoki poziom tego horm onu
sprzyja rozwojowi tkanki piersiowej i w ytw arzaniu mleka.
Powikszone piersi u m czyzn stanowi nie tylko enujcy
szczeg powierzchownoci, z ktrego moe si namiewa irytu
jcy siostrzeniec, ale te nieomylny dowd n a to, e poziomy es
trogenu i prolaktyny s podwyszone w w yniku stanu zapalnego
i dziaalnoci horm onalnej fabryki zwisajcej wok talii.
Z pomoc m czyznom zakopotanym swoimi powikszony
mi piersiami spiesz rne brane. Liczba operacji zm niejszaj
cych te piersi ronie w caym kraju w tempie dwucyfrowym. D o
innych rozwiza nale specjalna odzie, kam izelki uciskowe
i programy wicze. (Moe K ram er z serialu Seinfeld nie by a
tak bardzo szalony, kiedy wymyli mski biustonosz).
Podwyszony estrogen, rak piersi, mskie piersi... a to wszyst
ko z powodu torebki obw arzankw zjedzonych w biurze.

CELIAKIA - LABORATORIUM UTRATY WAGI

Jak ju wspom niano, jedyn chorob, ktr ponad wszelk
wtpliwo powizano z pszenic, jest celiakia. Chorym zaleca si
wyeliminowanie z diety wszelkich produktw pszennych, aby nie