Pojcie kultury test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Natura: kamie, gra, klif nadmorski

Kultura: ogrd francuski, piramida Cheopsa, szkka lena
Natura pierwotny stan przyrody nie noszcy ladw ingerencji czowieka.
Homo religiosus to okrelenie czowieka religijnego, przekonanego, e wiara
i obrzdy nadaj sens jego yciu.
Animal symbolicum to istota posugujca si symbolami zwizanymi m.in. z mitami.
Homo ludens to termin nazywajcy istot zdoln do zabawy i odczuwania radoci.
Definicja Cycerona ujmowaa kultur w wskim zakresie i wartociujco, jako zbir
cennych dokona wasnej nacji, umoliwiajcych budowanie ycia spoecznego (np.
pismo, sztuka czy prawo). Natomiast obecnie stosujemy definicj szerok i opisow,
wedle ktrej kultur s wszelkie przejawy ludzkiej aktywnoci dziedziczonej
pokoleniowo oraz przyswojonej przez cae spoecznoci.
etnografia opis warunkw spoecznych, etnicznych i historycznych, ktre
ksztatuj kulturowy wymiar ycia czowieka
antropologia kulturowa analiza na podstawie bada terenowych zrnicowanych
w zalenoci od kultury m.in. wzorcw, wartoci i norm, ktre skadaj si na
system kultury jako caoci
kulturoznawstwo badanie w oparciu o zdobycze wielu nauk (np. socjologii,
antropologii czy literaturoznawstwa) wszystkich obszarw dziaalnoci czowieka,
zwizanych przede wszystkim z yciem codziennym, a take ze sztuk
Kultura materialna: obraz malarski, grzebie, maszyna drukarska
Kultur duchowa: islam, zasady savoir vivreu, jzyk polski
Artefakt kultury przedmiot stworzony przez czowieka, majcy zastosowanie oraz
form warunkowan kultur, w jakiej powsta, czcy w sobie aspekt materialny
i duchowy tej kultury.
Reportae o najnowszych wydarzeniach w wiecie sztuki, a take sprawozdania
z premier teatralnych i kinowych moemy obejrze w programach kulturalnych.
Nasz sposb bycia w trakcie spotka rodzinnych oraz przyjacielskich jest
zachowaniem kulturowym, wynikajcym z zasad, ktre zostay nam wpojone dziki
wychowaniu, a take przebywaniu w okrelonej grupie spoecznej.
sacrum
koci
cmentarz
Grb Nieznanego onierza
profanum
sklep
kino
droga osiedlowa
Czas wity od wieckiego rni si tym, e przebiega w cile okrelonych ramach
wyznaczonych przez cyklicznie powtarzajce si okresy w roku kalendarzowym
oraz przez ustalone rytuay i zwyczajowe czynnoci, zwizane z sensem danego
wita. Czas wity jest okresem wypeniania obowizkw wobec bstwa, a wykres
jego struktury miaby ksztat koa. W czasie witym, wedle wierze spoecznoci
pierwotnych, reaktualizowany jest mit, dziki czemu wiat jest stwarzany na nowo.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Pojcie kultury test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Natura: potok grski, muszla, grota skalna

Kultura: staw hodowlany, park, skwer
Natura pierwotny stan przyrody nie noszcy ladw ingerencji czowieka.
Homo faber to okrelenie istoty zdolnej do twrczoci, wytwarzania i pracy.
Animal symbolicum to istota posugujca si symbolami, m.in. zwizanymi ze
sztuk.
Homo consumens to nowy termin oznaczajcy jednostk konsumujc masowo
produkowane dobra uytkowe.
Cywilizacja to szeroko rozwinita kultura, budowana w cigu setek lub tysicy lat
przez wielkie skupisko ludnoci na rozlegym terenie. Oznacza poziom rozwoju
kultury, w ktrym pielgnowane jest bogate dziedzictwo przeszych pokole,
a ludzie zajmuj si dziedzinami zwizanymi z posiadaniem czasu wolnego,
nieuzalenionego od walki o przetrwanie.
Bronisaw Malinowski, Miracea Eliade, Stefan Czarnowski, Oskar Kolberg
Miracea Eliade by rumuskim religioznawc, ktry opracowa zagadnienie historii
religii, a ponadto stworzy termin homo religiosus.
Kultura materialna: kombinerki, katedra, mikser
Kultura duchowa: bajka o Kopciuszku, teoria Einsteina, pacyfizm
Artefakt kultury przedmiot stworzony przez czowieka, majcy zastosowanie oraz
form warunkowan kultur, w jakiej powsta, czcy w sobie aspekt materialny
i duchowy tej kultury.
Teatry, kina, filharmonie i inne instytucje kulturalne s spoeczestwu niezbdne, by
ksztatowa i zaspokaja jego potrzeb obcowania ze sztuk, twrczoci i piknem.
Kulturowe wzorce zachowania wobec ludzi starszych i sabszych s jednymi
z najwaniejszych, umoliwiajcych zrwnowaony rozwj spoeczestwa.
przestrze dospoeczna
miejski dom kultury
herbaciarnia
klub muzyczny
przestrze osobista
granice naszego rcznika na play
biurko nauczyciela w trakcie lekcji
kabina prysznicowa, kiedy z niej korzystamy
Ciao staje si znakiem kultury poprzez jego ubieranie, nadawanie mu okrelonych
ksztatw dziki wiczeniom, upikszanie go zgodnie z kanonami wygldu lub
w opozycji wobec nich, np. poprzez tatuowanie, kolczykowanie czy farbowanie
wosw. Jego czysty, schludny wygld oraz nasza kontrola nad jego odruchami
wiadcz o opanowaniu przez nas regu ycia spoecznego, a wszelkie elementy
stroju maj sygnalizowa nasze miejsce w zbiorowoci oraz nasz wiatopogld.

2.

3.

4.
5.

6.

7.

8.

Typy kultury test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Grupa spoeczna to kada ludzka zbiorowo, powizana sieci interakcji z innymi

grupami w spoeczestwie. Jest ni np. rodzina, grupa przyjaci czy spoeczno
regionalna. Zbiorowoci te buduj, ksztatuj i rozwijaj osobowo jednostki od jej
narodzin poprzez dorastanie a do kolejnych etapw dorosego ycia. W grupach
moliwa jest take jej samorealizacja, a przede wszystkim przekazywanie dorobku
kultury z pokolenia na pokolenie.
Kultura europejska to wzorzec kultury, zbir ideaw i kanon dzie sztuki bdcych
rdem kultury wspczesnej na naszym kontynencie. Pod tym pojciem naley
rozumie rwnie dziedzictwo staroytnej Grecji i Rzymu, redniowiecznej kultury

2.

3.

4.

5.

6.

7.
8.

aciskiej oraz centrw ycia kulturalnego w rnych epokach, takich jak Wochy,
Francja, Niemcy i Anglia. Kultura europejska to take spadek po dawnym,
warstwowym spoeczestwie
wytwrc rzemielnik lub amatorski, najczciej anonimowy artysta
odbiorc wytworw kultury czonek maej spoecznoci, nie nawizujcy
kontaktw poza wasn grup, niewyksztacony
wytwrca i odbiorca maj bezporedni kontakt, znaj si
praktyczny, rytualny zwizek przedmiotw z kontekstem ycia danej zbiorowoci,
twrczo wedle ustalonych wzorw
kultura niska kultura sabo wyksztaconych warstw spoecznych, dostarczajca
nieskomplikowanej rozrywki
kultura masowa kultura tworzona przez koncerny rozrywkowe dla wielkich rzesz
ludzi zamieszkaych w miastach i korzystajcych ze rodkw masowego przekazu
kultura popularna kultura dostosowana do potrzeb modelowego, przecitnego
odbiorcy, trafiajca do szerokiego grona ludzi
degradacja rodowiska naturalnego
wykorzystywanie pracownikw wielkich midzynarodowych firm
rozwarstwienie spoeczne na bardzo biednych i bardzo bogatych
zanik tosamoci lokalnej, upodabnianie si do siebie rnych kultur
Kultura lokalna to rodowisko, w jakim jednostka urodzia si i wychowaa,
zdobywaa pierwsze yciowe dowiadczenia, ktre wpyny na uksztatowanie si
jej tosamoci, a take najblisze otoczenie aktualnego miejsca ycia czowieka,
nawet jeeli urodzi si gdzie indziej.
Elementy kultury narodowej stanowi m.in. historia, jzyk, wyznanie, zwyczaje,
symbole i bohaterowie.
Kontrkultura to ruch modzieowy, artystyczny lub intelektualny odrzucajcy
elementy kultury oficjalnej, takie jak np. materializm czy dyskryminacja,
i proponujcy nowe idee, prowadzce do pozytywnych przemian w spoeczestwie.
Sprzeciw wobec istnienia jednej kultury tworzonej przez przemys rozrywkowy
i propagowanie aktywnego tworzenia kultury to cechy ruchw alternatywnych.
Subkultura jest pojciem oznaczajcym og cech (np. wygld zewntrzny czy
rodzaj suchanej muzyki) oraz wartoci odrniajcych okrelon grup spoeczn
od pozostaych, co sprawia, e jej czonkowie maj poczucie wsplnoty
i bezpieczestwa.

Typy kultury test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Jednostka przyswaja kultur wasnej grupy poprzez obserwacj i naladownictwo

zachowa rodzicw i innych czonkw grupy, a take poprzez ksztatujce j
zachowania wychowawcze, rwnie warunkowane przez typ kultury.
Kultura rycerska, mieszczaska i chopska to historyczne typy kultury europejskiej,
zwizane z istnieniem czterech stanw w dawnym spoeczestwie. W polskiej
historii najwiksze znaczenie miaa kultura rycerska, z ktrej wyksztacia si
kultura szlachecka, natomiast kultura mieszczaska odegraa duo mniejsz rol.
wytwrc profesjonalny artysta, czsto sawny i podziwiany
odbiorc wytworw kultury wyksztacone grupy spoeczne o wysokim statusie,
dysponujce odpowiednim przygotowaniem
wytwrca i odbiorca spotykaj si w sytuacji np. koncertu, a w wypadku kontaktu
poredniego twrca najczciej nie jest anonimowy
dziea s unikatowe, oryginalne, powstay wedle ustalonego kanonu estetycznego
i przekazuj okrelon hierarchi wartoci
homogenizacja kultury zjawisko przemieszania elementw kultury wysokiej
i niskiej, prowadzce do zaniku rnic midzy typami kultury
makdonaldyzacja sposb funkcjonowania rnych instytucji podobny do modelu

2.

3.

4.

5.

6.
7.
8.

dziaania barw szybkiej obsugi

postmodernizm refleksja nad wspczesn kultur, uksztatowana w czasach
rozwoju spoeczestwa masowego i upadku systemu wartoci opartego na
racjonalizmie
szybki przepyw informacji, szybkie podrowanie
szerokie rozprzestrzenianie pozytywnych idei, np. demokracji
szansa na nieograniczone uczestnictwo w kulturze i poznawanie dziedzictwa
innych narodw
rozwijanie postawy tolerancji i otwartoci
Kultura regionalna to zesp charakterystycznych cech (np. gwara, ubir, kuchnia,
obyczaje) powodujcych, e dany teren rni si od innych, a tosamo jego
mieszkacw opiera si na poczuciu wizi z tradycj i histori tego obszaru.
Funkcj stereotypw narodowych jest m.in. wzmocnienie poczucia tosamoci
poprzez wyrane odrnienie cech wasnej nacji od innych.
Aktywny odbir kultury przejawia si wybieraniem spord dostpnej oferty
programw czy innych rozrywek pozycji wartociowych i zgodnych z naszymi
preferencjami oraz na wiadomym, krytycznym odbiorze tego, co widzimy lub
w czym bierzemy udzia.
Rnice midzy twrczoci a uczestniczeniem w wydarzeniach kulturalnych
polegaj na tym, e w pierwszym wypadku sami wytwarzamy dobra kulturalne
i bywamy w trakcie tego procesu ogldani, natomiast w drugim stajemy si
widzami, a czasem wspautorami dokona innych twrcw.
Animacja kultury oznacza organizowanie i wspomaganie ycia kulturalnego
lokalnych spoecznoci oraz umoliwianie uczestnikom tej wsplnoty
samorealizacji, odkrywania i zaspokajania wasnych potrzeb kulturalnych.

Sztuka i dzieo sztuki test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Mimesis oznacza zasad naladowania i dopeniania rzeczywistoci w ludzkiej

twrczoci oraz zdolno odtwarzania idei w widzialnej formie.
Sztuki wyzwolone to wyodrbniona w staroytnoci grupa dziedzin ludzkiej
twrczoci, ktrych opanowanie byo obowizkiem kadego obywatela chccego
bra udzia w yciu politycznym. Dziedziny te nie byy zwizane z wysikiem
fizycznym i prac rk.
arytmetyka, owiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka,
architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka,
rzeba, gramatyka, malarstwo
Termin sztuki plastyczne rni si od terminu sztuki pikne tym, e zosta
rozpowszechniony pniej (w XIX w.), nie podkrela najwaniejszego dotychczas
celu sztuki, jakim byo pikno, i zarazem nie wartociowa. Ponadto zakres terminu
jest wszy nie zaliczano do sztuk plastycznych np. poezji, taca, muzyki czy
teatru, czyli dziedzin uwaanych wczeniej za sztuki pikne.
Status artysty ewoluowa na przestrzeni wiekw od bycia rzemielnikiem,
wykonawc zlece posiadajcym okrelone umiejtnoci techniczne, poprzez figur
naukowca, geniusza bliskiego Bogu, przedsibiorczego, obytego ze wiatem
dworzanina a do artysty wykltego, buntownika wyobcowanego ze spoeczestwa.
Wspczeni twrcy z kolei s zarwno konsumentami, jak i obserwatorami
masowej konsumpcji; bywaj te ikonami popkultury. Maj ponadto najwiksz
w dziejach swobod tworzenia oraz s niezaleni od wymogw ograniczajcych
dawnych artystw, np. posiadania umiejtnoci rysunku.
A. funkcja kultowa, magiczna
B. funkcja dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna
Dzieem sztuki nazywamy obiekt, stworzony celowo przez artyst albo wybrany

2.

3.
4.

5.

6.
7.

8.

przez niego, ktry odtwarza rzeczywisto lub kreuje now czy wyraa przeycia
twrcy w taki sposb, e oddziauje na odbiorc, zachwycajc go, wzruszajc bd
wstrzsajc nim.
nadmiar elementw dekoracyjnych, zoce, wzorw i faktur tkanin
wywoywanie silnego efektu dominacj mocnego ru
nieumiarkowane i pozbawione kontekstu nawizywanie do wzorw wntrz
dworskich dawnych epok (ramy obrazw, dekoracja szafy, lustro, yrandol)
przemieszanie elementw przynalenych do rnych estetyk, nagromadzenie
plastikowych lalek, aniokw

Sztuka i dzieo sztuki test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Tchne to termin okrelajcy czynnoci, ktrych wykonywania mona si nauczy

oraz ktre s moliwe do rozumowego opanowania.
Sztuki pospolite to wyodrbniona w staroytnoci grupa dziedzin ludzkiej
twrczoci wymagajcych fizycznego wysiku i pracy rk, z tego powodu cenionych
niej ni zajcia wymagajce jedynie uywania umysu.
arytmetyka, owiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka,
architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka,
rzeba, gramatyka, malarstwo
Termin sztuki wizualne rni si od terminu sztuki plastyczne tym, e jest
okreleniem XX-wiecznym, duo szerszym ni wszystkie wczeniejsze terminy
zwizane ze sztuk. Oznacza wic nie tylko architektur, rzeb, rzemioso
artystyczne, malarstwo i grafik, jak to miao miejsce w przypadku sztuk
plastycznych, lecz take wszystkie odbierane wzrokiem formy twrczoci,
pozostajce poza tradycyjnymi kanonami, zasadami i dziedzinami dawnych sztuk
piknych.
Instytucja muzeum w dzisiejszym rozumieniu wyksztacia si w XIX w., kiedy to
otwarto m.in. kolekcje krlewskie dla publicznoci spoza dworu i elit spoecznych.
Idea gromadzenia dzie, upw wojennych i innych osobliwoci znana bya od
staroytnoci, kiedy to zbiory rnych cennych dbr przechowywano przy
wikszych wityniach. Skarbce o podobnej zawartoci istniay przy
redniowiecznych kocioach, a pniej na dworach monowadcw, gdzie byy
wasnoci prywatn, pokazywan wskiemu krgowi goci, wiadczc o statusie
waciciela. Wspczesne centrum sztuki poszerzyo zakres zada w stosunku do
muzeum czy funkcj gromadzenia i eksponowania zbiorw z dziaalnoci
edukacyjn, wydawnicz i integracyjn.
A. funkcja kultowa, magiczna
B. funkcja ekspresywna, dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna
Pikno to kategoria estetyczna, do ktrej dyli twrcy poprzez realizowanie
wzorcw idealnego dziea, odmiennych w rnych wiekach. Spenienie wszystkich
kryteriw dotyczcych obiektu sztuki w danej epoce byo jednoznaczne
z okreleniem go piknym. Najczciej pikno rozumiano jako harmonijne,
uporzdkowane poczenie w dziele proporcjonalnych elementw odznaczajcych
si szczeglnym blaskiem albo si wyrazu.
brak harmonii, wywoywanie silnej ekspresji i wraenia niepokoju, zagroenia
ostentacyjnie niestaranny, imitujcy amatorski rysunek karykaturalnych postaci
z wyeksponowanymi negatywnymi cechami wygldu
obecno makabrycznych elementw (koci, krew, bro, tuowia bez gw)
denie do maksymalnego autentyzmu i efektywnoci spoecznie zaangaowanego
przekazu

2.

3.
4.

5.

6.
7.

8.

Komunikacja kulturowa test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Sowa Edwarda T. Halla odnosz si do roli komunikacji w tworzeniu i

przechowywaniu dorobku kulturowego oraz przekazywaniu go z pokolenia na
pokolenie. Gdyby nie umiejtno komunikowania si oraz pokonywania w ten
sposb bariery czasu i przestrzeni, zaistnienie kultury nie byoby moliwe.
znak naturalny inaczej oznaka lub symptom, to zjawisko wystpujce niezalenie
od naszej woli i kultury, w ktrej yjemy, zwizane, jak sama nazwa wskazuje,
z procesami naturalnymi, np. funkcjonowaniem naszego organizmu (dreszcze s
oznak gorczki) czy procesami przyrodniczymi (dym jest symptomem ognia)
symbol rodzaj znakw o kulturowo warunkowanych, niejednoznacznych sensach,
przedstawiajcych w formie graficznej albo sownej idee lub uczucia, odwoujcych
si do tradycji kultury i wymagajcych od odbiorcy okrelonego zasobu wiedzy
Dzieo Bouchera wskazuje na wag wsplnych rodzinnych posikw w kameralnej
atmosferze niadanie, w przeciwiestwie do obiadu czy kolacji, jest najczciej
zarezerwowane dla najbliszych. Na podstawie obrazu mona rwnie
wywnioskowa, e dzieci s wanymi czonkami rodziny, otaczanymi troskliw
opiek i uwag, obdarowywanymi zabawkami oraz e istnieje pewien typ wntrza
i jego wystroju kojarzony z europejskim krgiem kulturowym. Moemy te
zaobserwowa wzorce wygldu i urody. Samo dzieo take powstao wedle
konwencji obowizujcych przez wieki w naszej kulturze jest realistyczne, wiernie
ukazuje wntrze, daje zudzenie przestrzeni i trjwymiarowoci, operuje
wiatocieniem oraz delikatnie idealizuje postaci.
Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uwaa media za form
udoskonalania moliwoci ludzkiego ciaa. Twierdzi, e rodzaj uywanych mediw
wpywa na rozwj kultury i jej specyfik, a take na tre komunikowanych
przekazw oraz na sposb mylenia ludzi.
Media to narzdzia pomagajce ludziom pokonywa bariery czasu i przestrzeni.
rodki te mona pojmowa jako noniki wszystkich znacze w kulturze, dlatego do
tej kategorii zaliczamy m.in. jzyk, sztuk, stroje czy literatur. Badacze uwaaj je
rwnie za sposoby rozszerzania zakresu moliwoci ludzkiego ciaa druk
uzupenia mow, rower wspomaga stopy, a film udoskonala wzrok.
mass media instytucje wytwarzajce komunikaty informacyjne lub rozrywkowe
w celu dostarczania ich w krtkim czasie duej liczbie anonimowych odbiorcw
nowe media techniki czenia moliwoci mediw tradycyjnych dziki uyciu
jzyka programowania komputerowego, co stwarza rodki przekazu o bardziej
zaawansowanej formie
multimedia s wykorzystywane przez wspczesnych artystw, poniewa
umoliwiaj poczenie wielu rodkw wyrazu
media interaktywne oferuj moliwo przesyania i otrzymywania komunikatw
zwrotnych, a take wsptworzenia rnych treci z uyciem interfejsu
Kultura sowa: kultura plemienna; Homer; retoryka; dominacja suchu;
zapamitywanie opowieci; mity; autorytet starszych; formuy zakl
i bogosawiestw
Kultura pisma: popularno listw; racjonalizm; analiza cigw przyczynowoskutkowych; mylenie abstrakcyjne; dominacja wzroku; piktogramy; hieroglify;
monopol wadzy na wiedz, ktrej zdobycie jest uzalenione od posiadania
konkretnej umiejtnoci

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Komunikacja kulturowa test b

Nr zad.
1.

Propozycje odpowiedzi
Stwierdzenie autorstwa Herberta Marshalla McLuhana zamyka w krtkiej formie
istot globalnej komunikacji i jej efekt. Na skutek pokonania barier zwizanych
z czasem i przestrzeni czowiek zatraci wiadomo gigantycznych odlegoci,
jakie go dziel od drugiego koca globu, zwaszcza jeeli moe si z jego

3.

4.

5.

6.

7.

8.

mieszkacem komunikowa w czasie rzeczywistym za porednictwem telefonu lub

komputera i na bieco dowiadywa, co aktualnie si u niego dzieje, czyli mie
z nim relacj tak blisk, jak niegdy tylko ssiedzi albo mieszkacy maych
miejscowoci. Twierdzenie to zwraca rwnie uwag na fakt, e kultury z rnych
czci globu upodobniaj si do siebie, skutkiem czego zaczynamy zachowywa
i ubiera si podobnie, tak jakbymy pochodzili z jednej wielkiej kultury.
znak konwencjonalny znak o znaczeniu opartym na umowie spoecznej, czyli
konwencji panujcej w danym krgu kulturowym; jego znaczenie bywa ograniczone
do jednej kultury, a odczytanie zaley od jej znajomoci lub bycia jej czonkiem
kod uporzdkowany i sformalizowany system znakw powstay w celu
rejestrowania i przekazywania informacji, wymagajcym od uytkownika
znajomoci zasad jego odszyfrowywania oraz rozumienia intencji nadawcy kodu, co
jest moliwe, gdy obie strony odnosz si do wsplnych kontekstw
Obraz Giorgio Vasariego przede wszystkim utrwala jeden z najbardziej znanych
mitw kultury europejskiej opowie o Odyseuszu i jego wiernej onie a tym
samym tradycyjn pozycj i rol kobiety. W dziele ukazane zostay typowe kobiece
zajcia, takie jak tkanie i przdzenie, wykonywane wsplnie i oddzielnie od
mczyzn, co wskazuje na podzia zada oraz obszarw przebywania pci w historii
naszej kultury. Moemy rwnie obejrze elementy strojw z epoki oraz narzdzia
tkackie, a take zaobserwowa idea kobiecej urody.
Samo dzieo powstao wedle konwencji obowizujcych przez wieki w naszej
kulturze ukazuje mit w kostiumie z epoki malarza oraz w scenerii fantastycznej
architektury, daje zudzenie przestrzeni i trjwymiarowoci, operuje wiatocieniem
oraz delikatnie idealizuje postaci.
Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uwaa media za form
udoskonalania moliwoci ludzkiego ciaa. Twierdzi, e rodzaj uywanych mediw
wpywa na rozwj kultury i jej specyfik, a take na tre komunikowanych
przekazw oraz na sposb mylenia ludzi.
Media pomagaj ludziom utrwala informacje w czasie i przestrzeni. Su one
m.in. do wyraania (np. gesty), rejestracji (np. dysk twardy) oraz przesyania (np.
internet). Dla dziejw kultury podstawowe znaczenie maj nastpujce formy tych
narzdzi: sowo, dwik, obraz i widowisko. Nowsze wynalazki w tej dziedzinie
wspistniej ze starszymi, ktrych niedoskonaoci eliminuj.
mass media powstay w wyniku zespolenia technologii przesyania informacji
z metodami ich wytwarzania, co dao pocztek koncernom medialnym
nowe media oznaczaj zarwno techniki, jak i instytucje korzystajce
z technologii cyfrowej do tworzenia przekazw
multimedia termin podkrelajcy znaczenie poczenia rnych form przekazu
w jednym komunikacie
media interaktywne umoliwiaj dwustronn komunikacj pomidzy
uytkownikami lub urzdzeniami
Kultura druku: Biblia 42-wierszowa; powszechna owiata; ortografie narodowe;
ksika; czasopisma; humanizm i reformacja; cicha lektura; Jan Gutenberg
Kultura medialna: nadmiar informacji; dua ilo nowych technologii i urzdze;
dominacja przekazw ikonicznych; wiatowy zasig przepywu informacji; nowy
typ odbiorcw; innowacyjne formy ludzkiej aktywnoci; wtrna oralno;
komunikacja porednia i skrtowa

Malarstwo test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

2.

3.

4.
5.
6.
7.

dua liczba rnorodnych zjawisk

odrzucenie wymogu naladowania rzeczywistoci
powszechno nawiza do innych dzie
wyjcie poza ramy paskiego ptna malarskiego
Dziea do zudzenia przypominaj fotografie, bardzo szczegowo ukazuj
konkretne przedmioty i wielkomiejsk sceneri. hiperrealizm
Obrazy cechuje oszczdna stylistyka, brak dekoracyjnoci i jaskrawych kolorw, a
zamiast tego skupienie na plamie barwnej, liniach oraz punktach. minimalizm
W dzieach wyranie widoczne s inspiracje reklam, komiksem, telewizj, a take
przedmiotami kultury masowej, co przejawia si ich zwielokrotnieniami w seriach
obrazw. pop-art
Jackson Pollock reprezentuje ekspresjonizm abstrakcyjny, pierwszy nurt malarstwa
po wojnie, ktry tak zdecydowanie odrzuca malarstwo figuratywne i
spopularyzowa twrczo abstrakcyjn, eksponujc emocje oraz znaczenie aktu
twrczego.
Twrczo Romana Opaki najbardziej znana jest z obrazw bdcych zapisem
upywajcych czasu i ycia twrcy.
scenariusz, faktura, ksztat, monta, partytura, wolumen, tworzywo, kolor,
interaktywno, wiato, melodia, perspektywa, tytu, kompozycja, tempo,
konwencja, choreografia, emisja
Przedstawiony na reprodukcji obraz jest przykadem konwencji abstrakcyjnej,
oddziaujcej na widza zudzeniem optycznym.
kompozycja statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna, otwarta,
zamknita, horyzontalna, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa
kolor abstrakcyjny, rzeczywisty, ciepy, intensywny, kontrastowy
perspektywa kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna, malarska
ksztat geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny, obwiedziony konturem,
wywoujcy wraenie trjwymiarowoci

Malarstwo test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

ycie prywatne i intymne wspczesnych ludzi

mity oraz symbole popkultury
ludzkie ciao, jego przeestetyzowanie lub brzydota
codzienno w wiecie konsumpcji
Obrazy, czsto wykonane z nietypowych materiaw, inspirowane s twrczoci
dzieci i osb niepenosprawnych. sztuka surowa
Twrcy tego nurtu swobodnie korzystaj z zasobw tradycji kultury oraz tworz
z nich zaskakujce, ironiczne poczenia. postmodernizm
Dziea s efektem anonimowej, spontanicznej dziaalnoci w przestrzeni miasta,
mog mie form murali czy graffiti. street art
Andy Warhol reprezentuje pop-art nurt, ktry jako pierwszy tak silnie
zainspirowa si kultur masow i jej gadetami oraz ukaza, czsto ironicznie, jej
zjawiska. Artyci pop-artu na wielk skal zastosowali gest Duchampa: zastpili
unikalny, specjalnie wytworzony obiekt sztuki trywialnym przedmiotem
codziennego uycia albo dzieem ukazujcymi seryjnie wytwarzane produkty.
Malarstwo Wilhelma Sasnala mona okreli jako kronik potocznej codziennoci
pokolenia czasw transformacji gospodarczej.
tytu, monta, wolumen, tworzywo, kolor, interaktywno, wiato, partytura, ksztat,
melodia, emisja, perspektywa, scenariusz, kompozycja, faktura, tempo, konwencja,
choreografia
Kompozycj obrazu ukazanego na reprodukcji mona okreli jako centraln,
symetryczn, otwart, rytmiczn, dynamiczn, jednoplanow.
kompozycja horyzontalna, statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna,

2.

3.

4.
5.
6.
7.

otwarta, zamknita, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa

ksztat obwiedziony konturem, geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny,
wywoujcy wraenie trjwymiarowoci
kolor rzeczywisty, abstrakcyjny, ciepy, intensywny, kontrastowy
perspektywa malarska, kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna

Rzeba test a
Nr zad.
1.

2.

3.
4.

5.

6.

Propozycje odpowiedzi
Wspczesna rzeba przede wszystkim porzucia dotychczasowe ograniczenia
dotyczce tematu, funkcji, tworzywa czy formy, co zaowocowao wielk
rnorodnoci jej dzie, ktre nie s ju wycznie dekoracyjne, nie musz
prezentowa sawnych postaci i by wykonane ze szlachetnych materiaw. Czsto
natomiast s aurowe, ruchome, zajmuj przestrze dookoa siebie i zapraszaj
widza do kontaktu.
ekspresjonizm oddziaywanie form uwolnion od figuratywizmu, eksponowanie
emocji, ujawnianie dramatyzmu, deformacji
sztuka kinetyczna tworzenie konstrukcji poruszajcych si lub sprawiajcych
wraenie ruchu, wykorzystujcych efekty optyczne wywoywane przez wiato
abstrakcjonizm oddziaywanie na zmysy odbiorcy, tworzenie form organicznych
i geometrycznych nieprzypominajcych realnych ksztatw, miae kompozycje
postmodernizm twrcze nawizywanie do dawnych stylw, mieszanie rnych
konwencji, zainteresowanie kiczem
pop-art ironiczne komentowanie zjawiska konsumpcjonizmu i jego gadetw,
tworzenie form przypominajcych masowo produkowane przedmioty codziennego
uytku
Dla rzeby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim kreatywne
wykorzystywanie przedmiotw uznawanych za zuyte i zniszczone.
Alexander Calder stabile o fantazyjnych ksztatach, dynamicznych formach
i jaskrawych kolorach
Anish Kapoor ogromne, efektowne rzeby umieszczane w przestrzeni wielkich
miast
Henry Moore postacie ludzkie o silnie uproszczonych, umownych sylwetkach
faktura gadka, byszczca
typ rzeba pena, abstrakcyjna
tworzywo metal
konwencja abstrakcyjna, dekoracyjna
- forma obiektu jest wzorowana na klasycznych posgach umieszczanych na
postumencie, ponadto przedstawia on skrzydlat, by moe mitologiczn posta
- rzeb umieszczono w pobliu staroytnego zabytku tak, by stanowi dla niej to
- tworzywem dziea jest patynowany metal (prawdopodobnie brz), typowy materia
w historii rzeby

Rzeba test b
Nr zad.
1.

2.

Propozycje odpowiedzi
Dawn rzeb rozumiano jako zwart, statyczn bry w przestrzeni,
przedstawiajc elementy znane z rzeczywistoci, bdc dowodem zdolnoci
artysty. Dzieo miao by wyjtkowe, pikne, dekoracyjne i wykonane
z wartociowych materiaw. Gwna rnica midzy rzeb najnowsz a dawn
polega na caociowym odrzuceniu tej definicji. Dzieo rzebiarskie jest
wspczenie jedynie obiektem w przestrzeni (czasem grup obiektw lub ide
obiektu), a wszystkie inne kryteria s dowolne i zale od inwencji artysty.
realizm powrt do form rzeczywistych, ukazywanie postaci ludzkich,

3.
4.

5.

6.

zainteresowanie problemami spoecznymi

minimalizm denie do maksymalnego ograniczenia formy, kompozycje
z powtarzalnych bry, np. kwadratu, szecianu, brak ladw indywidualnoci twrcy
syntetyzm schematyzacja ksztatw, odwoania do natury, odchodzenie od
realizmu, gadka faktura i zastosowanie szlachetnych materiaw
YBA inspiracje konceptualizmem, tworzenie dzie nietypowych,
kontrowersyjnych, przekazujcych ironiczn i krytyczn refleksj o wspczesnoci
hiperrealizm rzeby dwu- i trjwymiarowe, najczciej przedstawienia postaci
ludzkich otoczonych rekwizytami codziennego ycia i wywoujcych wraenie
ywych
Dla rzeby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim ponowne uycie
materiaw przeznaczonych na odpady.
Magdalena Abakanowicz wielkie obiekty z grubego ptna oraz grupy rzebiarskie
Alina Szapocznikow poliestrowe rzeby o organicznych ksztatach i odlewy
fragmentw ciaa
Mirosaw Baka minimalistyczne dziea z prostych, czasem nietypowych tworzyw,
oddziaujce na zmysy odbiorcy
faktura gadka, poyskujca
typ rzeba pena, przedstawiajca
kontekst idea do ktrej odsya symbol serca, a jednoczenie inspiracje kiczem
i popkultur, ujawniajce si w temacie dziea oraz wywoywanych przez nie
skojarzeniach z cukierkiem w wieccej folii (naprowadza na nie rwnie tytu)
proporcje monumentalny rozmiar obiektu w stosunku do rzeczywistych
rozmiarw serca lub cukierka, co zwraca uwag na jego ozdobno, przesodzenie
i faktur
- obiekt nie odtwarza adnych rzeczywistych przedmiotw, bdc swobodn
konstrukcj nieokrelonych, organicznych ksztatw
- rzeba jest umieszczona w parku miejscu sprzyjajcym kontemplacji jej wartoci
estetycznych i skupieniu si na nich ze wzgldu na uwolnienie dziea od skojarze
z realnym wiatem
- umiejscowienie nad wod powoduje, e obiekt odbija si w jej powierzchni jak
w lustrze, ktre ciekawie dopenia jego form, wzmacniajc wraenie
dekoracyjnoci

Architektura test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

odrzucenie wymogu zdobienia budowli ornamentami i funkcji reprezentacyjnej,

podkrelajcej status spoeczny arystokracji
prymat funkcjonalizmu
zastosowanie zaawansowanych technologii, komputerw i nieznanych wczeniej
tworzyw
przenikanie si architektury i rzeby
Wyznacznikiem tego nurtu s funkcjonalne projekty domw i innych miejsc ludzkiej
aktywnoci, w ktrych podkrelono znaczenie m.in. waciwej wentylacji czy
owietlenia, a z dekoracji zrezygnowano, zastpujc je prostot form. styl
midzynarodowy
Styl charakterystyczny dla japoskich architektw, bdcy wynikiem dynamicznego
rozwoju cywilizacyjnego, stanowi poczenie postulatw modernizmu,
strukturalizmu oraz minimalizmu, propaguje wizj miasta jako ywego,
dynamicznego i zmiennego organizmu. metabolizm
Znakiem rozpoznawczym tego prdu jest fragmentacja bryy, nietypowe
rozwizania konstrukcyjne i nadawanie nowych funkcji tradycyjnym elementom
architektonicznym; czerpie z rnych stylw, tworzc nieregularne i zaskakujce

2.

3.

4.

5.

6.

7.

formy wywoujce wraenie braku harmonii. dekonstruktywizm

Styl blob to nurt w najnowszej architekturze, ktrego zaistnienie byo moliwe
dziki moliwociom zaawansowanych programw komputerowych, niezbdnych
do projektowania bry, ktre nie opieraj si na szkielecie w postaci figur
geometrycznych i ktw prostych. Budynki tego prdu charakteryzuj si
nieregularnymi, organicznymi ksztatami, wywoujcymi skojarzenia z yw, pynn
materi pozbawione s tradycyjnych fasad, rzdw okien itp.
Le Corbusier by francuskim architektem, ktry jest uznawany za jednego
z najbardziej znaczcych twrcw nowoczesnych koncepcji XX-wiecznego
budownictwa, przede wszystkim stylu midzynarodowego, opartego na
funkcjonalizmie i racjonalnym planowaniu przestrzeni rnych ludzkich
aktywnoci.
Marek Budzyski, Romuald Loegler, Dariusz Kozowski, Stefan Kuryowicz
Marek Budzyski zaprojektowa gmach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie,
odwoujc si do estetyki postmodernizmu i symboliki pisma oraz klasycznych
elementw architektonicznych, takich jak kolumny.
ukad dynamiczny, niespokojny, niejednolity, wywoujcy wraenie ruchu
brya rozbudowana, kontrastowa, powodujca uczucie niepokoju, postrzpiona, o
ostrych krawdziach
materiay szko, stal
dodatkowa funkcja reprezentacyjna, estetyczna
elementy zewntrzne brak detali i ornamentw, surowa forma elewacji,
nieregularne rozmieszczenie okien, elewacje o zrnicowanej powierzchni, brak
typowego podziau na kondygnacje
Na znaczenie dziea architektonicznego skadaj si: konteksty, dodatkowe funkcje,
nawizania do historii, symbolika obiektu.

Architektura test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

potrzeby lokalnych spoecznoci

rewitalizacja zaniedbanych budynkw i obszarw miast
rola przestrzeni i przyrody w funkcjonowaniu czowieka
problemy zwizane z postpem cywilizacyjnym
Nurt ten eksponuje surow faktur betonu; jego twrcy wykorzystuj materiay
w naturalnej, nieobrobionej postaci oraz akcentuj struktur obiektw,
sprawiajcych wraenie niewykoczonych bry. brutalizm
Przedstawiciele tego prdu odrzucili dziedzictwo stylu midzynarodowego na rzecz
architektury dekoracyjnej, rnorodnej, swobodnie czcej formy, faktury
i materiay oraz cytujcej dawne style. postmodernizm
Gwnymi ideami tego nurtu s: wiadome i oszczdne korzystanie z surowcw
naturalnych, dostosowanie budowli i jej rozwiza technicznych do lokalnego
rodowiska oraz uycie zaawansowanych technologii wykorzystania si natury.
ekologizm
Styl high-tech to nurt, ktrego twrcy zmierzaj do wyeksponowania aspektu
technologicznego budowli, nawet jeeli nie jest to zwizane bezporednio z jej
funkcjonowaniem rury, kable i inne elementy techniczne czy konstrukcyjne peni
rol nie tylko praktyczn, lecz take dekoracyjn.
Le Corbusier by francuskim architektem, ktry jest uznawany za jednego
z najbardziej znaczcych twrcw nowoczesnych koncepcji XX-wiecznego
budownictwa, przede wszystkim stylu midzynarodowego, opartego na
funkcjonalizmie i racjonalnym planowaniu przestrzeni rnych ludzkich
aktywnoci.
Marek Budzyski, Romuald Loegler, Dariusz Kozowski, Stefan Kuryowicz
Stefan Kuryowicz jest autorem licznych projektw budowli uytecznoci

2.

3.

4.

5.

6.

7.

publicznej i mieszkalnych. By jednym z doradcw w trakcie renowacji siedziby

kwatery gwnej ONZ w Nowym Yorku. Zaprojektowa m.in. biurowce i stacje
metra w Warszawie.
ukad statyczny, spokojny, oparty na pionach i poziomach, wywoujcy wraenie
harmonii, kontrastujcy z kamienn cian
brya lekka, wieloelementowa, zwarta, o geometrycznych ksztatach
materiay beton, pyty albo cegy pod bia elewacj, kamie, szko
dodatkowa funkcja estetyczna, reprezentacyjna
elementy zewntrzne formy ascetyczne, pozbawione ornamentw, zamiast
typowych okien due przeszklenia dowietlajce wntrze, podzia na kondygnacje
niewyeksponowany
Sens dziea architektonicznego mona zinterpretowa dziki analizie dodatkowych
funkcji, kontekstw, symboliki obiektu, nawiza do historii.

Sztuka uytkowa test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Ukazane typy foteli maj ksztaty pynne, mikkie oraz uproszczon

i uporzdkowan form. S nowoczesne, nie odnosz si do stylw historycznych,
natomiast mona w ich przypadku mwi o nawizaniach do wzornictwa lat 60.
i tendencji postmodernistycznych. Obydwa projekty wskazuj na denie twrcw
do wywoania wrae estetycznych, np. faktur i blaskiem metalu (A) oraz ywym
kolorem i ksztatem, zabawnie nawizujcym do symbolu serca (B).
Nowoczesny design polega na projektowaniu funkcjonalnych przedmiotw
atrakcyjnych pod wzgldem estetyki.
Cechy charakterystyczne wspczesnego wzornictwa to: cisy zwizek
z najnowszymi technologiami, stosowanie zasad ergonomii, uwzgldnianie potrzeb
spoecznych, inspiracje popkultur.
Pop-design to nurt, w ktrym najwaniejsze stay si inspiracje przedmiotami
produkowanymi masowo, plastikowymi, kolorowym i zabawnymi w formie.
Rzetelno wykonania i jako materiau zastpiono gadetami przeznaczonymi dla
modego pokolenia, ktrego symbolem stay si niektre projekty wzornictwa tego
kierunku.
Wzornictwo ekologiczne jest prdem sztuki uytkowej, ktrego twrcy uywaj
surowcw powtrnie przetworzonych, materiaw naturalnych i nieszkodliwych dla
rodowiska, dbajc o racjonalne wykorzystywanie surowcw oraz nie zamiecanie
rodowiska ycia czowieka nadmiarem przedmiotw.
Projekty studia MALAFOR cechuje funkcjonalno i prostota rozwiza, a take
zaangaowanie spoeczne (produkty dla osb niepenosprawnych) i wiadomo
ekologiczna (uycie materiaw moliwych do ponownego przetworzenia).
przeznaczenie wntrza prawdopodobnie jest to przestrze wystawiennicza, zatem
celem bdzie w tym przypadku nauka, rozrywka i wypoczynek
konteksty zaprojektowania przestrzeni i obiektw w niej propagowanie historii
designu tkanin, dekoracyjno, kontrast architektury dawnej albo stylizowanej na
dawn (kolumna) z XX-wiecznymi wzorami tkanin
styl projektowania tkaniny reprezentuj wzornictwo skandynawskie, wntrze
czy style (eklektyzm)
kolor stonowana kolorystyka wntrza sprzyja wyeksponowaniu nasyconych barw
tkanin
ksztaty i wzory na tkaninach widoczne s mocne, obwiedzione konturem wzory
graficzne, uproszczone, ale wywoujce hipnotyzujce wraenie poprzez sw
powtarzalno i nagromadzenie, ksztaty na nich s zarwno geometryczne, jak
i organiczne; elementy wntrza s podporzdkowane prezentacji tkanin

2.
3.
4.

6.
7.

Sztuka uytkowa test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Obydwa projekty cechuj si opywowymi ksztatami i prostot formy oraz

nawizaniami do wzornictwa lat 60. i 70. Projektanci skorzystali z plastiku
nadanie mu ywego koloru (B) i uzupenienie tkanin w optymistyczny wzr (A)
nasuwa skojarzenia z pop-artem. Z kolei metalowe nogi mebli odsyaj do kontekstu
technicznego krzeso robocze (B) staje si reprezentacyjnym.
Wanym celem sztuki uytkowej jest ulepszanie dotychczasowych rozwiza
i dostosowywanie ich do potrzeb wspczesnego czowieka.
Cechy charakterystyczne wspczesnego wzornictwa to: wprowadzenie elementw
gry i zagadki, czenie rnorodnych stylw, zainteresowanie ekologi, podkrelanie
znaczenia etyki projektowania.
High-tech jest nurtem wzornictwa akcentujcym funkcjonalne, zaawansowane
rozwizania techniczne i geometryzacj oszczdnej formy pozbawionej dekoracji,
zrealizowanej w wskiej palecie barw. Charakterystyczne dla tego stylu s
przedmioty nadajce wntrzom wygld magazynu przemysowego lub fabryki.
Wzornictwo organiczne to prd w sztuce uytkowej majcy rda w odwiecznej
tendencji twrcw do naladowania pynnych, mikkich i obych form natury. By
popularny w XIX w., poowie XX wieku, a obecnie przeywa renesans ze wzgldu
na moliwoci projektowania komputerowego i odtwarzania niezwykych form
przyrody w nowoczesnych tworzywach sztucznych.
Studio Moho Design jest znane z projektw twrczo odnoszcych si do
tradycyjnych wzorw ludowych, realizowanych w naturalnych materiaach, jednak
z zastosowaniem nowych technologii.
przeznaczenie wntrza funkcja reprezentacyjna, wypoczynkowa, rozrywkowa
konteksty zaprojektowania przestrzeni i obiektw w niej dekoracyjno, zabawa
wzorem powielonym na wikszoci elementw pomieszczenia i form przedmiotw
(wersja Fotelu Prousta), gra z percepcj widza,
styl projektowania antydesign, postmodernizm, inspiracje kiczem, wntrze
stworzone eklektycznie i z humorem
kolor konsekwentnie utrzymana paleta: czer, be, , zoto, brz
ksztaty i wzory szachownica umieszczona m.in. na pododze, cianach,
schodach, dywanie, obrazach wywouje zudzenia optyczne i ukrywa poszczeglne
przedmioty przed okiem widza; formy wazonw i fotela faliste oraz dekoracyjne
kontrastuj z geometrycznym wzorem dominujcym we wntrzu

2.
3.
4.

6.
7.

Nowe praktyki sztuki test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

zatarcie granicy pomidzy twrczoci artystyczn a codziennoci

zaproszenie odbiorcw do wspudziau w tworzeniu dziea
wykorzystanie wielu rnych rodkw przekazu (multimedialno), w tym nowych
mediw
nietypowe tworzywa i zaskakujce rozwizania
animacja, mail art zjawiska powstae na pograniczu literatury, grafiki, malarstwa
i nowych mediw
happening, body art zjawiska powstae na pograniczu sztuk wizualnych i teatru
instalacja, environment zjawiska uksztatowane w wyniku przenikania si rzeby
i malarstwa
wideo-art, street art zjawiska uksztatowane z poczenia elementw sztuk
wizualnych i nowych mediw
Environment od asamblau rni si tym, e jest specjalnie zaprojektowanym
otoczeniem zakadajcym obecno widza i oddziaywanie na niego ze wszystkich

2.

3.

stron.
4.

Pojcie arte povera oznacza rodzaj twrczoci, w ktrym artyci wykorzystuj

przedmioty nieprzetworzone i czsto zniszczone, np. cegy, muszle, kamienie,
drewno czy wen.

5.
mail art, arte povera, media art, body art, wideo-art, performance
6.

8.

zaaranowany przez artyst ukad przedmiotw, gotowych lub specjalnie

wykonanych, majcy wywoywa u widza okrelone wraenia i skojarzenia
instalacja
zjawisko, w ktrym najwiksze znaczenie ma idea dziea i potencja twrczy artysty,
a nie materialny efekt jego pracy; rzecz zostaje zastpiona pomysem
i zapisem sposobw jego realizacji konceptualizm
nurt, ktrego twrcy korzystaj z nowoczesnych technologii i d do zbadania
problemw tosamoci, aktywnoci oraz twrczoci czowieka w wiecie
zmienionym przez wpywy internetu media art
temat mier, cielesno, choroba, godno chorego ciaa, dyskusja z ideaami
ciaa w dawnym malarstwie (Olimpia Maneta) i wspczesnej kulturze (akt starszej
kobiety)
strategia artystyczna zaskoczenie i prowokacja widza, postawienie go w trudnej
sytuacji wymuszajcej refleksj oraz ponowne rozwaenie wasnego stosunku do
ciaa, pastisz, dziaanie intermedialne i multimedialne, uycie sztuki jako czynnika
obalania kulturowych tabu
tworzywo fotografia, film wideo, ciao artystki
sposb odbioru dziea refleksyjny, bierny, analizowanie znaczenia kolejnych
elementw pracy i powiza pomidzy ich sensami, ogldanie zapisu dziaania (cykl
chemioterapii)

Nowe praktyki sztuki test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

zjawiska spoeczne i kulturowe

rzeczywisto zakamywana przez media masowe
ikony popkultury i jej stereotypy
problemy spoeczne
asambla, konceptualizm zjawiska powstae na pograniczu literatury, grafiki,
malarstwa i nowych mediw
media art, sztuka interaktywna zjawiska powstae z poczenia elementw sztuk
wizualnych i nowych mediw
land art, arte povera zjawiska uksztatowane na pograniczu rzeby i malarstwa
akcjonizm, performance zjawiska uksztatowane w wyniku przenikania sztuk
wizualnych i teatru
Performance od happeningu rni si tym, e twrca jest w nim wykonawc
wczeniej zaplanowanych dziaa w bliskim kontakcie z publicznoci, bdc
jednak gwnie obserwatorem zdarzenia.
Pojcie environment oznacza technik aranacji przestrzeni w taki sposb, aby widz
mia wraenie wchodzenia do wntrza dziea.
arte povera, land art, environment, akcjonizm, konceptualizm, mail art, body art,
wideo-art
prd charakteryzujcy si zastosowaniem przez artystw technologii cyfrowych
w celu zgbienia zagadnie zwizanych ze zmianami w wiecie i czowieku
zaszymi pod wpywem oddziaywania globalnej sieci i komputerw media art
nurt, ktrego twrcy za najwaniejsze uznaj kreatywny pomys na dzieo sztuki lub

2.

3.
4.
5.
6.

8.

jego definicj oraz rejestracj sposobw realizacji idei, a nie tradycyjnie rozumiane
dzieo sztuki konceptualizm
konstrukcja z przedmiotw, gotowych lub przygotowanych przez artyst, powstaa
po to, aby przekazywa okrelone treci oraz wywoywa u odbiorcw rne
wraenia i skojarzenia instalacja
tytu Olimpia, nawizuje do znanego dziea duarda Maneta, pomaga
w interpretacji dziea, ma zwizek z upozowaniem Kozyry na jednym ze zdj,
wzorowanym na obrazie o tym samym tytule
kontekst sposb ukazywania kobiecego ciaa w historii sztuki przez twrcw
mczyzn; choroba nowotworowa autorki pracy; zagadnienia zwizane z rnymi
mediami, ktrymi posuya si artystka; pytania o sens egzystencji czowieka jako
istoty niedoskonaej, kruchej i miertelnej
technika fotografia, dokumentacja wideo
klucz interpretacyjny tytu, wybrane konteksty, stosunek pracy do tradycji
kultury i historii sztuki, strategia artystki i media, jakimi si posuya

Muzyka test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

prby przekroczenia systemu tonalnego

przemieszanie gatunkw, zacieranie granic midzy muzyk powan
a rozrywkow
wytwarzanie dwikw przy pomocy urzdze elektronicznych oraz poprzez
miksowanie i przetwarzanie tonw
silne zwizki z przemysem rozrywkowym
Muzyka eksperymentalna jest zjawiskiem w muzyce uksztatowanym dziki
udoskonaleniu technologii rejestracji, co umoliwio nagrywanie i przetwarzanie
dwikw. W obrbie tego nurtu wyrniono gatunki muzyki konkretnej oraz
elektronicznej. Pierwszy z rodzajw charakteryzuje si zastosowaniem odgosw
otoczenia, natomiast w drugim przetwarzane s dwiki wytworzone dziki
moliwociom studia nagraniowego.
Minimalizm jest technik kompozytorsk polegajc na powtarzaniu w obrbie
jednego dziea pewnych jego fragmentw, za kadym razem modyfikowanych, co
niekiedy prowadzi do zbudowania medytacyjnego nastroju.
nowa fala Depeche Mode; new romantic; utwory czerpice z punku i elektroniki
disco piosenki przeznaczone do zabawy w klubach; Bee Gees; Gorczka sobotniej
nocy; spodnie dzwony i cekiny
hip-hop Kaliber 44; ruch kulturowy Afroamerykanw; melorecytacja;
podstawowe znaczenie rytmu i tekstu; sample i breakdance
heavy metal dugie wosy i ciemne ubrania jako znaki rozpoznawcze; cikie
brzmienie gitar; growl; szybkie tempo nadawane przez perkusj
soul od ok. 1950; poczenie elementw bluesa i rnb; rda w pieniach
religijnych; wspczesna odmiana inspirowana jazzem i hip-hopem; problematyka
spoeczna i polityczna; przedstawiciel Erykah Badu
punk od ok. 1975; utwory gone, agresywne; szybkie tempo i prosta konstrukcja;
bunt przeciwko instytucjonalnej wadzy i obowizujcemu porzdkowi; postulaty
kontrkulturowe; zwizki z rozpoznawaln subkultur; przedstawiciel Sex Pistols
blues wywodzi si z XIX-wiecznych pieni pracy afroamerykaskich
niewolnikw; instrumenty: gitara basowa, pianino, skrzypce, harmonijka ustna;
surowo i szorstko formy muzycznej; melancholijna tematyka; improwizacja;
przedstawiciel B. B. King
rockn roll od ok. 1950; pierwszy nurt muzyki modzieowej; inspiracje bluesem,
rnb i country; korzenie w kulturze afroamerykaskiej; symbol sprzeciwu modych
wobec tradycyjnych wartoci; rozpowszechniony przez radio i pyty winylowe;
przedstawiciel Elvis Presley

2.

3.
4.

5.

6.

7.

folk od ok. 1960; muzyka miejska; kreatywne czerpanie z twrczoci ludowej

i nadawanie jej nowoczesnej formy; autentyzm, niekomercyjny przekaz; postulaty
spoeczne (protest song); ewolucja od gitary akustycznej do elektrycznej;
przedstawiciel Bob Dylan
Kompozytor, twrca dodekafonii, twrca pierwszego utworu dodekafonicznego.
Arnold Schnberg
Kompozytor spokojnych, pogodnych i nastrojowych utworw, producent pyt wielu
wykonawcw muzyki popowej, elektronicznej i rockowej. Andrzej Smolik
Kompozytor, pianista i dyrygent, inspirowa si folklorem i osigniciami XXwiecznej awangardy, zdobywca Polar Music Prize. Witold Lutosawski
agogika to inaczej tempo utworu; wyrniamy m.in. tempo wolne, umiarkowane,
szybkie, zwalniajce i przyspieszajce
forma muzyczna budowa dziea muzycznego, rna w zalenoci np. od tego, czy
jest on dzieem przeznaczonym np. do piewania, taca czy wykonywania w czasie
liturgii
rytm to ustalony czas trwania kolejnych dwikw w utworze, regularny (schemat
rytmiczny) lub zmienny; jest powizany z metrum

Muzyka test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

uniezalenienie od tradycyjnych instrumentw dziki wynalazkom elektronicznym

dostosowanie czci zjawisk do nowej roli ta potocznych czynnoci
odrzucenie ogranicze zwizanych z form muzyczn
kreowanie nowych zjawisk kulturowych koncerty plenerowe, subkultury
Dodekafoni nazywamy system, w ktrym skal podzielono na dwanacie
dwikw, ktre byy rwnorzdne i autonomiczne. Efektem tych przemian byy
niespotykana wczeniej swoboda tworzenia oraz zmiana nastroju utworw stay
si one pene niepokoju. Technika ta stanowia przeom w historii muzyki, poniewa
odrzucia system tonalny, dominujcy w tej dziedzinie od epoki baroku.
Aleatoryzm jest technik kompozytorsk polegajc na losowym zastosowaniu
elementw dziea muzycznego w trakcie tworzenia utworu oraz budowaniu
kompozycji z odcinkw, ktre mog by grane w dowolnej kolejnoci.
rhytmn blues charyzmatyczny wokal; Beyonc Knowles; taneczna odmiana
bluesa;
poczenie elementw soulu, funku i hip-hopu
pop muzyka skierowana do szerokich rzesz odbiorcw; osobowoci sceniczne
o charakterystycznym stylu; prosty tekst i chwytliwy refren; Lady Gaga
reggae idee pacyfistyczne; Izrael; melorecytacja oraz mocny rytm; dancehall
muzyka elektroniczna house; syntezatory i komputery zamiast instrumentw;
miksowanie dawnych utworw; Jean-Michel Jarre
jazz rozkwit ok. 1920; kolebk Nowy Orlean; poczenie elementw niewolniczej
pieni pracy, amerykaskiego folkloru, muzyki powanej i bluesa; liczne odmiany;
swing; improwizacja; przedstawiciel Louis Armstrong
ambient od ok. 1970; poczenie cech muzyki powanej, elektronicznej i rocka;
podstaw kompozycji tzw. plamy dwikowe; oszczdno formy; subtelne zmiany
barwy dwiku; wykorzystanie odgosw z otoczenia; spokojny i relaksacyjny
nastrj; przedstawiciel Brian Eno
funk od ok. 1965; zwizki z emancypacj ludnoci afroamerykaskiej; energiczny,
taneczny rytm; instrumenty: perkusja, saksofon i trbka; nawizania do rocka
i jazzu; rdo inspiracji dzisiejszego popu i hip-hopu oraz stylw taca ulicznego;
przedstawiciel James Brown
rock od ok. 1960; wyeksponowanie brzmienia gitary elektrycznej; rytmika
zaczerpnita z bluesa; instrumenty: gitara, gitara basowa, perkusja; zwizki
z kontrkultur i ruchem hipisw; treci ideologiczne; dua rnorodno odmian;

2.

3.
4.

5.

6.

7.

przedstawiciel The Rolling Stones

grunge od ok.1985; poczenie rocka, punku i heavy metalu; cikie i brudne
brzmienie; pesymistyczne teksty; bunt przeciwko wystylizowanym gwiazdom
muzyki elektronicznej; charakterystyczny, ostentacyjnie niedbay wizerunek;
przedstawiciel Pearl Jam
Kompozytor i dyrygent, twrca kompozycji awangardowych oraz
neoromantycznych, laureat nagrody Grammy. Krzysztof Penderecki
Kompozytor, trbacz, reformator jazzu, stworzy indywidualny, rozpoznawalny styl
gry. Miles Davis
Kompozytor, instrumentalista i wokalista, tworzy w nurcie rockn rolla, a nastpnie
jako prekursor eksperymentowa z rockiem i muzyk elektroniczn. Czesaw
Niemen
dynamika sia dwikw utworu; wyrniamy m.in. okrelenia: najciszej, cicho,
gono, bardzo gono
harmonia system uporzdkowania poszczeglnych dwikw w utworze; moe
by bardziej rygorystyczny (harmonia funkcyjna, oparta na skali dur-moll) lub
swobodniejszy (harmonia sonorystyczna)
kolorystyka inaczej barwa brzemienia utworu, ksztatowana przez dwiki
poszczeglnych instrumentw, a wspczenie przez liczne modyfikacje
elektroniczne

Teatr test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

czenie rnych form wyrazu scenicznego (piew, taniec, pantomima)

odrzucenie tekstu dramatu jako gwnego wyznacznika sposobu przygotowania
spektaklu
przemieszanie rnych dziedzin sztuki (inspiracje performancem), mediw
(korzystanie z kamer i rzutnikw) i tekstw kultury (adaptacje prozy)
szokowanie i zaskakiwanie odbiorcw
Do nurtu teatru dramatycznego mona zaliczy teatr polityczny, teatr absurdu, teatr
alternatywny i teatr nowych brutalistw.
Na fotografii ukazano fragment spektaklu teatru lalek, nazywanego te teatrem figur.

2.
3.
4.

5.

7.

teatr nowych brutalistw nurt teatru budzcy kontrowersje ze wzgldu na

epatowanie widza przemoc i dosownymi obrazami przeamujcymi tabu
spoeczne, ceniony jednak za bezkompromisowe ukazywanie prawdy o czowieku
teatr plastyczny zjawisko teatru oddziaujcego na widza przede wszystkim
wizualnie, poprzez dopracowane estetycznie obrazy, na ktre skadaj si
przedmioty, kolory, wiata i cienie oraz postaci aktorw
teatr telewizji manipulacja czasem, osadzanie akcji w wielu miejscach, take
w plenerze, operowanie zblieniami i oszczdn gr aktorsk
teatr polityczny odniesienia do autentycznych wydarze, zaangaowanie
w aktualne problemy spoeczne, krytyczne komentowanie rzeczywistoci
musical dbao o realizm miejsca i czasu oraz postaci, osadzonych w potocznej
rzeczywistoci, czsto widowiskowa forma, ktrej podstaw s dialogi, piew
i taniec
charakteryzacja nierealistyczna, zrnicowana w wypadku poszczeglnych
aktorw oraz odwoujca si do odmiennych stylistyk i skojarze, jedna z postaci ze
wzgldu na strj i peruk przypomina Madonn w stylizacji ze znanego teledysku
choreografia ruchy aktorw sztuczne, zwracajce na siebie uwag jako ukad
choreograficzny, prawdopodobnie do muzyki
konwencja sytuacja teatru w teatrze, aktorzy celowo wystpuj przed widzami
scenografia nowoczesna i umowna, by moe inspirowana estetyk nocnego
klubu (ciemna kolorystyka, skrzane meble i stoki barowe, poyskliwa podoga)

8.

owietlenie podkrela teatralno, widowiskowo sceny (rowe lub czerwone

reflektory)
transfiguracja i gra aktorska to sposb odtwarzania postaci przez aktora oraz
metody wcielania si w okrelonego bohatera, stawania si nim w sposb
przekonujcy dla widza lub oddziaujcy na niego w podany sposb; rodkami
ekspresji aktorskiej s: sowo, gos, piew, mimika i gesty
adaptacja sceniczna dramatu forma przeoenia jzyka literatury na jzyk teatru,
przetworzenia go w akcj sceniczn; wspczenie najczciej wie si
z uwspczenianiem tak, aby wydoby z dramatu treci aktualne dla widza

Teatr test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

codzienno przecitnych, z pozoru nieciekawych ludzi

ycie w czasach konsumpcji, multimediw i kultury globalnej
rzeczywisto ludzi wykluczonych, pozostajcych poza wiatem sukcesu
kreowanym przez media
uczucia i namitnoci
We wspczesnym teatrze mona wyrni nurty teatru dramatycznego, teatru
plastycznego, teatru muzycznego i teatru taneczno-ruchowego.
Zaprezentowana fotografia ukazuje fragment przedstawienia teatru plastycznego.
teatr alternatywny grupa zrnicowanych zjawisk w teatrze, wywodzcych si ze
sprzeciwu wobec scen instytucjonalnych, komercyjnych i estetyki teatru
mieszczaskiego, skupiajcych si w swym dziaaniu na opracowywaniu
nowatorskich idei teatralnych, technik aktorskich czy uzyskiwaniu niespotykanego
wyrazu scenicznego
teatr taca teatr operujcy tacem i ruchem, dopenionymi muzyk i scenografi,
rzadziej sowami, opierajcy si na nowoczesnych technikach tanecznych, skrajnie
odmiennych od baletu, powstaych jako nowa forma wyrazu w opozycji do
tradycyjnego teatru tanecznego
teatr radiowy przewaga dialogw, zdarzenia przywoywane w rozmowach postaci,
dua rola sw i efektw dwikowych, obecno narratora
teatr absurdu przypadkowe zdarzenia poza rzeczywistym czasem i miejscem,
bohaterowie bez znamion indywidualizmu, wykorzystanie kategorii groteski oraz
czarnego humoru
opera maa podatno na zmiany, niewielkie znaczenie fabuy, zawartej
w libretcie, dominacja klasycznych dzie, schematyczna forma oparta na popisach
solistw
charakteryzacja oszczdna, naturalistyczna, realistyczna (postaci
najprawdopodobniej maja nas sobie szlafroki)
gra aktorska stonowana, naturalna, odtworzenie zachowania zwykych ludzi
w statycznej scenie rozmowy lub wyzna
efekty multimedialne zastosowanie wielkiego rzutnika, na ktry w czasie
rzeczywistym jest projektowany obraz z kamery skierowanej na twarz aktorki, co
umoliwia dokadn obserwacj jej mimiki
scenografia ascetyczna, ograniczona do krzese oraz wymownie pustej sceny,
a take wyaniajcego si z ciemnoci ekranu
owietlenie biae wiato kontrastujce z mrokiem w tyle sceny, zwracajce
uwag na aktorw, nadajce sytuacji nastrj obiektywnego, pozbawionego emocji
przesuchania
konwencja znane widzowi zasady kreowania rzeczywistoci na scenie, do ktrych
odwouje si reyser w trakcie tworzenia spektaklu, takie jak np. zasada czwartej
ciany (aktorzy udaj, e nie maj widowni), metateatr (teatr w teatrze) czy
tendencja przeciwna odsanianie sztucznoci konwencji i wychodzenie aktora
z iluzji scenicznej

2.
3.
4.

5.

7.

8.

o konstrukcyjna gwna idea, myl lub pomys inscenizacyjny, bdce podstaw

struktury przedstawienia, wyeksponowane np. powtarzalnoci w trakcie spektaklu

Fotografia test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

problemy spoeczne na wiecie

polityka i konflikty zbrojne
gwiazdy przemysu rozrywkowego
ludzkie ciao i przyroda
W obrbie fotografii jako dziedziny sztuki wyrniamy fotografi artystyczn oraz
kreatywn. Podstawowa rnica midzy tymi nurtami polega na tym, e drugi z nich
charakteryzuje si wiadom i celow ingerencj fotografa w efekt kocowy zdjcia,
czyli manipulacj obrazem w celu uzyskania efektu estetycznego.
Przykadowym prdem pierwszego z tych rodzajw jest fotografia reportaowa,
natomiast drugiego fotografia reklamowa.
Cech charakterystyczn fotografii reportaowej nie jest tworzenie serii zdj
ukazujcych obiekty okrelonego typu z zastosowaniem podobnych parametrw
technicznych.
Waciwo, ktra wyrnia fotografi konceptualn, to wykonywanie zdj
bdcych kreacj nierzeczywistych wiatw i postaci w nich przebywajcych oraz
tworzenie znakw odsyajcych do okrelonych idei.
Fotografia naturalistyczna skupia si na indywidualizmie poszczeglnych jednostek
ludzkich oraz ich zachowa w potocznej rzeczywistoci oraz zwyczajnym
otoczeniu. W deniu do maksymalnie wiernego i neutralnego ukazania ludzkich
zachowa fotografowie tego nurtu czsto przekraczaj granice prywatnoci, a take
intymnoci swoich modeli.
Zofia Nasierowska
temat
kontekst
technika wykonania i wywoania
rodki estetyczne

2.

3.
4.
5.

7.
8.

Fotografia test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

obecno we wszystkich dziedzinach nauki i ludzkiego ycia

zacieranie wszelkich podziaw (fotografia amatorska a profesjonalna, czysta a
kreatywna, uytkowa a artystyczna)
korzystanie z technik tradycyjnych dla uzyskania artystycznego efektu
popularno zarwno fotografii czarno-biaej, jak i kolorowej
Wrd bogactwa przedstawie fotograficznych funkcjonuj trzy podstawowe formy:
pejza i martwa natura, portret i akt.
S one wyrniane ze wzgldu na temat, co upodobnia fotografi do innej dziedziny
sztuki malarstwa. Odmiany te wystpuj zarwno w zdjciach tworzonych przez
amatorw, jak i w pracach profesjonalnych fotografikw.
Cech charakterystyczn wizualizmu nie jest wykonywanie fotografii
niearanowanych, bdcych uchwyceniem w jednym kadrze istoty wanych
wydarze spoecznych lub politycznych.
Waciwo, ktra wyrnia szko dsseldorfsk w fotografii, to tworzenie cykli
fotografii obiektw danego rodzaju z zachowaniem ustalonych parametrw
technicznych jako akt budowania obiektywnego archiwum pamici.
Fotografia inscenizowana to zjawisko we wspczesnej fotografii inspirowane
malarstwem zdjcia przypominaj obrazy lub sceny z filmu czy teatru. Kadry s

2.

3.
4.
5.

7.
8.

starannie komponowane, a efekt kocowy fotograf osiga dziki wielu zabiegom

wpywajcym na ostateczny wygld pracy. Zdjcia tego nurtu stanowi zaprzeczenie
postulatu dokumentaryzmu i autentyzmu.
Tomasz Gudzowaty
rodki estetyczne
technika wykonania i wywoania
kreacja
projekt

Film test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

rozproszenie systemu dystrybucji (multipleksy, kina studyjne) i odbioru filmw

(kino, internet, DVD)
wspistnienie rnych zjawisk (kino hollywoodzkie, artystyczne itp.)
przemieszanie elementw klasycznych gatunkw filmowych, czenie konwencji
przenikanie si wpyww rnych sztuk (nowe praktyki sztuki, teatr itp.)
Tekst ukazuje kino jako grupowy zwyczaj spoeczny, pewn konwencj
porozumiewania si, opart na znanym nadawcom i odbiorcom kodzie. Kino jest
w nim rwnie spotkaniem i zabaw, a take zwierciadem, czsto krzywym, kultury
w ktrej yjemy. W oglnym zarysie opis ten jest adekwatny do wspczesnoci,
zwaszcza jeeli chodzi o aspekt gry, jak z tradycyjnym jzykiem filmu i
przyzwyczajeniami widzw podejmuj twrcy. Natomiast praktyki odbioru filmw
zmieniy si zjawisko rytuau wizyt w kinie przestao by jedyn form ogldania
dzie sztuki filmowej. Coraz czciej jest to zwyczaj prywatny.
klasyczne kino narracyjne niewidoczno warstwy formalnej, standaryzacja
elementw dziea filmowego podporzdkowanych opowiadanej historii i gatunkowi,
system gwiazd, prawdopodobiestwo zachowa typowych postaci
polska szkoa filmowa nowatorstwo formalne i ideowe, wyeksponowanie
znaczenia estetycznie dopracowanego kadru filmowego penego symboliki,
rozliczenie z mitami narodowymi, najnowsz histori i biec rzeczywistoci
postmodernizm niespjna narracja, przemieszanie gatunkw i konwencji,
odrzucenie wzorcw, kreowanie symboli odnoszcych si do dziedzictwa kultury,
teatralizacja, cytowanie innych dzie, zerwanie z iluzj kina, ironia
Kino Nowej Przygody to nurt skupiajcy produkcje o tematyce fantastycznej,
science fiction czy przygodowej, gdzie wartka akcja, niezwyke zdarzenia,
bohaterowie o nadzwyczajnych cechach oraz bogactwo efektw specjalnych maj
na celu uwolni widza od codziennoci i zapewni mu chwil beztroskiej rozrywki.
Kino komercyjne stanowi zjawisko kina, ktrego reyserzy zmierzaj do tworzenia
filmw majcych szanse sta si hitami, a co za tym idzie, przynie ich twrcom
wysokie zyski. Takie cele kina komercyjnego sprawiaj, e powstaj w jego obrbie
najczciej filmy widowiskowe i pozbawione wikszych ambicji, za to chtnie
eksploatujce dobrze znane publicznoci motywy (np. z innych filmw) i legendy
kultury masowej (np. z komiksw).
Film animowany jest rodzajem sztuki filmowej kreujcym rzeczywisto przy
uyciu rnych technik, m.in. poklatkowej czy lalkowej, opowiadajcym historie
zarwno dla dzieci, jak i dorosych, istniejcym w odmianach komercyjnych oraz
artystycznych.
Reyser filmowy, teatralny, scenarzysta i pisarz. Autor dzie nasyconych symbolik,
wymagajcych od widza znajomoci literatury. Tematy jego kina to sens egzystencji
i natura ludzka, zwaszcza kobieca psychika. Ingmar Bergman
Reyser i wspautor manifestu Dogmy, zwolennik czystoci sztuki filmowej
i ograniczenia dziea do istotnych treci, z pominiciem efektw specjalnych oraz
sztucznie estetyzujcych zabiegw. Lars von Trier
Reyser i producent, twrca kontrowersyjnych filmw penych absurdalnych

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

zdarze, barwnych postaci oraz ekscentrycznego humoru, godzcych

w konserwatywny wiatopogld. Pedro Almodvar
Krzysztof Kielowski, przedstawiciel kina moralnego niepokoju i dokumentalista,
stworzy wielokrotnie nagradzane cykle Dekalog i Trzy kolory, cenione za
ponadczasowy wymiar, niezaleny od kontekstu historycznego czy
narodowociowego.
Agnieszka Holland w swoich filmach porusza tematyk polityczn, spoeczn
i obyczajow, ktr zawiera w scenariuszach tworzonych czsto samodzielnie lub
opartych na utworach literackich.
plan filmowy to zakres obrazu ukazywanego w danym momencie przez kamer,
zwizanego z jej odlegoci od prezentowanego obiektu; wyrniamy m.in. plan
peny, plan redni, zblienie, detal
fabua to caoksztat treci filmu, rekonstruowany w okrelonym porzdku przez
widza na podstawie ogldanych na ekranie wydarze oraz domylania si zdarze
czy innych kwestii jedynie sugerowanych
efekty specjalne element techniki zdjciowej, polegajcy na modyfikowaniu
obrazu w taki sposb, aby widz mg na ekranie obejrze fantastyczne wiaty,
wydarzenia niemoliwe w rzeczywistym wiecie oraz nieistniejce realnie postaci

Film test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

wielkie katastrofy, wojny i inwazje kosmitw

praca sub specjalnych
codzienne problemy ludzi w rnych czciach wiata
losy postaci historycznych
Tekst ukazuje kino jako grupowy zwyczaj spoeczny, pewn konwencj
porozumiewania si, opart na kodzie znanym nadawcom i odbiorcom. Kino jest
w nim rwnie spotkaniem i zabaw, a take zwierciadem, czsto krzywym, kultury
w ktrej yjemy. W oglnym zarysie opis ten jest adekwatny do wspczesnoci,
zwaszcza jeeli chodzi o aspekt gry, jak z tradycyjnym jzykiem filmu i
przyzwyczajeniami widzw podejmuj twrcy. Natomiast praktyki odbioru filmw
zmieniy si zjawisko rytuau wizyt w kinie przestao by jedyn form ogldania
dzie sztuki filmowej. Coraz czciej jest to zwyczaj prywatny.
kino autorskie zwizki z kinem artystycznym, kultur wysok, stawianie na
indywidualizm twrcy i oryginalno jego koncepcji, dopracowana, zwracajca
uwag forma, odrzucenie iluzji kina, obecno refleksji filozoficznych
nowa fala postulaty odnowy kina, krcenie filmw poza studiem z uyciem
przenonych kamer i innych nowoczesnych urzdze, chaotyczna narracja, naturalne
aktorstwo, cznie elementw rejestrowanych na ywo
z zainscenizowanymi
nowe kino amerykaskie odejcie od regu kina gatunkw, rozliczanie
z tradycjami i mitami narodowymi, sprzeciw wobec obowizujcego systemu
wartoci, uksztatowanie nowych odmian filmu, oywienie kina gangsterskiego
i sensacyjnego
Kino gatunkw to system uksztatowany w zwizku z funkcjonowaniem
klasycznego kina hollywoodzkiego, polegajcy na istnieniu rozpoznawalnych,
wyranie si od siebie rnicych typw filmw o odmiennej tematyce, takich jak
np. komedia, western, film przygodowy, musical czy horror.
Kino moralnego niepokoju stanowi nurt powojennego polskiego kina, uformowany
m.in. pod wpywem polskiej szkoy filmowej, charakteryzujcy si wnikliwym,
krytycznym analizowaniem polskiej rzeczywistoci czasw komunizmu
i nastawieniem na problematyk wartoci etycznych.
Film dokumentalny jest form filmow, w ktrej deniem twrcw jest zawarcie
w dziele jak najwikszej iloci drobnych, dostrzeonych w wyniku uwanej

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

obserwacji elementw rzeczywistoci, tak aby uchwyci i ukaza widzowi prawd

o nim samym.
Sidma piecz; Tam, gdzie rosn poziomki; rdo; Persona Ingmar
Bergman
Wszystko o mojej matce; Porozmawiaj z ni; Skra, w ktrej yj;
Przerwane objcia
Pedro Almodvar
Przeamujc fale; Idioci; Taczc w ciemnociach; Szef wszystkich szefw
Lars von Trier
Andrzej Wajda, reyser wywodzcy si z nurtu polskiej szkoy filmowej, jest
jednym z najwybitniejszych polskich reyserw, ktry wsawi si m.in.
ekranizacjami utworw z kanonu polskiej prozy i ktrego dokonania doceniono
Oscarem za caoksztat twrczoci.
Roman Polaski, ktry pracuje gwnie za granic, jest autorem m.in. Noa
w wodzie, Dziecka Rosemary czy Pianisty filmw wielokrotnie nagradzanych,
ktre przyniosy mu saw na caym wiecie.
inscenizacja i kompozycja kadru to termin obejmujcy og zabiegw reysera
zmierzajcych do uksztatowania rzeczywistoci ogldanej przez widza
w poszczeglnych ujciach; skadaj si na ni owietlenie, dwik oraz scenografia
i kostiumy
symbol to element niedosowny, sugerowany widzowi, na ktrego interpretacj
mog naprowadza inne skadniki dziea, odsyajcy do dziedzictwa kultury lub do
indywidualnych skojarze odbiorcy, najczciej istotny dla zrozumienia sensu filmu
bohater posta, autentyczna lub fantastyczna, wykreowana przez aktora dziki
posiadaniu odpowiednich wiedzy i umiejtnoci, czyli tzw. warsztatu aktorskiego,
dziki ktremu moliwe jest stworzenie m.in. sposobu mwienia odgrywanej osoby,
jej gestw czy stylu bycia

Telewizja test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Cechy telewizji jako nowego medium to zastosowanie cyfrowej techniki przekazu,

interaktywno, czyli zachcanie widza do wpywania na przebieg programw oraz
umoliwianie mu wyboru, kiedy i za porednictwem jakiego medium (np. platformy
internetowej) chce oglda dany program.
Analogowy przekaz telewizyjny charakteryzuje si staoci ramy programowej,
powolnymi zmianami oferty programw i ich formuy, jednostronnoci przekazu
oraz koniecznoci biernego odbioru, a take znacznie gorsz jakoci odbioru, ni
ma to miejsce w przypadku technologii cyfrowej.
Stacje pastwowe s finansowane z pienidzy publicznych i maj misj edukowania
spoeczestwa m.in. poprzez programy publicystyczne oraz propagowanie
wytworw kultury wysokiej.
W pastwach demokratycznych rol telewizji jest poredniczenie midzy wadz
a obywatelami dostarczanie im niezbdnych informacji, kontrolowanie poczyna
rzdzcych i wywieranie na wadz naciskw w celu osignicia celw podanych
spoecznie. Ponadto telewizja stanowi forum debaty publicznej oraz trybun dla
politykw. Z tymi celami powizane s funkcje informacyjna, propagandowa
i opiniotwrcza.
Edutainment to termin powstay z poczenia dwch angielskich sw: education
i entertainment. Poczenie znacze tych wyrazw edukacja i rozrywka to
istota form telewizyjnych okrelanych mianem edutainment.
tworzenie iluzji autentycznoci przekazw
kreowanie sytuacji uczestnictwa widza na bieco w czyim
prawdziwym yciu
czenie faktw z fikcj i treciami rozrywkowymi

2.
3.

4.
5.

6.

7.
8.

mieszanie tradycyjnych gatunkw telewizyjnych (dokument,

serial sensacyjny, telenowela itp.)
faction genre programy czce cechy dokumentu z fikcj i serialem sensacyjnym,
dotyczce np. codziennej suby straakw, w ktrych aktorzy odgrywaj scenariusz
oparty na faktach
talent show produkcje polegajce na poszukiwaniu w formie serii castingw
przyszych saw, a nastpnie prowadzeniu kandydatw przez kolejne etapy
wystpw i zada do finau, wyaniajcego zwycizc
reality show programy te imituj nieinscenizowane ycie, a ponadto maj cechy
talk-show, teleturnieju i telenoweli; ich bohaterowie s w odosobnionej przestrzeni
podgldani przez widzw w trakcie zwierze czy kolejnych zada
Wydarzenie medialne to typ widowiska telewizyjnego o odwitnym charakterze
i wyjtkowej oprawie, ktre jednoczy widzw danego kraju lub nawet caego
wiata.
Typ programu: makeover
koncepcja najczciej zagraniczny format, materia nagrany wczeniej
i odpowiednio zmontowany
odbiorca zaleny od typu przemiany proponowanej uczestnikom, np. kobiety
uwaajce si za mao atrakcyjne lub rodziny marzce o pikniejszym mieszkaniu
tematyka zagadnienia zwizane z trudami dokonywania przemian w yciu oraz
korzyciami, jakie ze zmian oczywicie na lepsze wynikaj
czstotliwo programy cykliczne, fina ma z reguy odwitny charakter
postacie osoby prywatne, przechodzce przemian pod opiek fachowcw, lub
sami specjalici, dokonujcy zmian, np. w domu, pod nieobecno wacicieli
interaktywno nie jest obowizkowym skadnikiem tego typu programw
dwik buduje napicie i dynamik produkcji, podkrela dramatyczne momenty
oraz chwile radoci i zaskoczenia, np. w sytuacji spotkania z rodzin po przemianie
lub powrotu do odnowionego mieszkania
scenografia program rozgrywa si w rnych przestrzeniach, np. gabinetach
chirurgii plastycznej czy odnowy biologicznej, sklepach odzieowych czy
mieszkaniach, a zatem wygld studia nie ma tu pierwszorzdnego znaczenia

Telewizja test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

Cechy telewizji jako medium to korzystanie z technologii nadawczo-odbiorczych po

to, aby dotrze do jak najwikszej liczby odbiorcw z okrelonym przekazem oraz
bycie instytucj, ktra ma okrelon misj i strategi nadawania komunikatw.
Cyfrowy przekaz telewizyjny polega na zmianie technologii nadawania
komunikatw, co wie si z tworzeniem wielofunkcyjnych platform cyfrowych,
oferujcych widzowi moliwo decydowania o zawartoci ramwki, czasie
ogldania poszczeglnych programw oraz o tym, jak chce je oglda (np. usugi
VOD, Web-streaming).
Stacje komercyjne bdce instytucjami prywatnymi, s w duej mierze zalene od
wpyww z reklam, dlatego wiksz cz czasu antenowego zajmuj w nich
programy rozrywkowe i popularne filmy, zapewniajce wysok ogldalno.
Specyfika telewizji jako medium sprzyja kreowaniu i wzmacnianiu popularnoci
oraz autorytetu wystpujcych w niej osb, przy czym od krytycznej postawy widza
zaley ocena, czy w danym przypadku chodzi o rzeczywisty autorytet osoby godnej
naladowania i suchania, czy te o popularno kolejnego celebryty lub
dziennikarza. Telewizja wpywa rwnie na ksztatowanie i przemiany norm
spoecznych np. reklamy komercyjne utrwalaj stereotypy lub je obalaj,
a reklamy spoeczne oswajaj spoeczestwo z trudnymi problemami i zachcaj do
otworzenia si na potrzeby poszkodowanych czy wykluczonych. Zjawiska te s
powizane z funkcjami informacyjn, edukacyjn, integracyjn, kulturotwrcz oraz

2.
3.

4.
5.

6.

7.
8.

opiniotwrcz.
Infotainment to termin powstay z poczenia dwch angielskich sw: information
i entertainment. Poczenie znacze tych wyrazw informacja i rozrywka to
istota form telewizyjnych okrelanych mianem infotainment.
przyciga uwag widza
budzi zainteresowanie odbiorcy
sprawia, e widz chce naby i posiada prezentowany przedmiot
zachca do kupna produktu, czyli urzeczywistnienia zaistniaej chci
wiadomoci prestiowe programy, przekazujce istotne treci wiatopogldowe,
skadajce si z ciekawie uoonych, dynamicznych relacji, komentowanych przez
prowadzcego
talk-show produkcje te stanowi poczenie formy wywiadu, debaty i programu
rozrywkowego; bior w nich udzia zarwno autorytety, jak i celebryci czy zwykli
ludzie, rozmawiajc o zagadnieniach politycznych lub niezwykych przeyciach
makeover produkcje z udziaem specjalistw proponujcych uczestnikom
radykaln przemian, np. wygldu, czsto zwizan z licznymi wyrzeczeniami
i cik prac, ktrych kolejne etapy s obserwowane przez widzw
Rytuay telewizyjne to caoksztat ksztatowanych od czasw pierwszych
odbiornikw codziennych ludzkich zachowa zwizanych z ogldaniem telewizji
oraz posiadaniem telewizora.
Typ programu: talk-show (rodzaj debata wyborcza)
koncepcja oglna formua zaczerpnita z pomysw zachodnich stacji
odbiorca najczciej osoby dorose, wyksztacone, zorientowane w sytuacji
politycznej kraju oraz chcce dowiedzie si wicej o rodzimej scenie politycznej,
ludzi pragncy wiadomie ksztatowa losy kraju
tematyka biece problemy gospodarcze, spoeczne, wizje polityki krajowej
i zagranicznej itp.
czstotliwo uzaleniona od cyklu wyborw
postacie zaproszeni gocie, osoby publiczne, reprezentujce okrelone urzdy lub
partie
interaktywno moliwa: widzowie mog za porednictwem telefonu lub
internetu zadawa pytania, komentowa przebieg dyskusji
dwik w tle, nie dominuje, lecz akcentuje np. pocztek i koniec rozmowy lub
przerw
scenografia stonowana, elegancka, ma wywoywa wraenie powagi,
nowoczesnoci i profesjonalizmu

Internet test a
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

telewizor (zadanie spenione lepiej, jeeli chodzi o ilo dostpnych kanaw

i moliwo decydowania o ogldanych treciach, ale jako odbioru jest
w wikszoci wypadkw gorsza ni w tradycyjnym odbiorniku)
radio (zadanie spenione lepiej, poniewa ilo dostpnych stacji jest
nieporwnanie wiksza ni w przypadku radioodbiornikw, ponadto suchacz nie
jest uzaleniony od zasigu poszczeglnych stacji)
ksika (zalet jest np. moliwo wykonywania operacji typowych dla tekstw
w wersji cyfrowej, natomiast w internecie funkcjonuje niewielka cz kanonu i
nowoci literatury wiatowej, a poza tym czytanie na wywietlaczu mczy oczy
szybciej ni ledzenie tekstu na papierze)
kada tre starszych mediw moe zosta zapisana jzykiem matematycznym, co
umoliwia dowolne jej modyfikowanie jzyk matematyczny, czyli cigi zer
i jedynek, stanowi uniwersalne narzdzie, dziki ktremu w internecie moe znale
si ksika, utwr muzyczny czy obraz malarski kiedy ju zyskaj posta cyfrow,
mona je edytowa, wycina fragmenty, kopiowa, przyblia detale itp.

2.

3.
4.
5.
6.

7.

8.

du cz czynnoci komputer moe wykona za uytkownika dziki

stworzeniu systemw operacyjnych i specjalnych programw do rnych czynnoci
uytkownik komputera moe skorzysta z wielu funkcjonalnoci i opcji, bdcych
dla urzdzenia poleceniami zada, ktre dawniej musiaby wykona czowiek, jak
np. przeszukanie zbiorw biblioteki, obejrzenie zawartoci pek w tradycyjnym
sklepie czy wykonanie skomplikowanych oblicze matematycznych
Hipertekst to struktura uporzdkowania tekstu, umoliwiajca jego odczytywanie
w dowolnej kolejnoci, a take korzystanie z odniesie odsyajcych do pokrewnych
treci umieszczonych w innych rdach.
Netgeneracja stanowi okrelenie modego pokolenia urodzonego oraz wychowanego
w wiecie, ktrego nieodcznym skadnikiem s nowe media, co wpyno na
sposb mylenia i komunikowania si tych osb.
Kultura biblioteki opiera si na porzdkowaniu danych wedle okrelonej hierarchii,
weryfikacji autentycznoci informacji i dbaniu o zachowanie okrelonego, powoli
ewoluujcego kanonu zbiorw.
Naruszanie praw autorskich jest powanym problemem zwizanym ze specyfik
nowych mediw, w ktrych granice midzy cudz wasnoci, dobrem wsplnym a
tym, co naley do danego uytkownika zacieraj si w skutek powszechnego
udostpniania danych, dzielenia si nimi, cytowania cudzych wypowiedzi i tekstw,
przekazywania linkw itp. Jednak oczywiste poytki wynikajce z uywania wiedzy
zbiorowej, podkrelane m.in. przez ruchy open access, nie s usprawiedliwieniem
kradziey wasnoci intelektualnej. Jeeli korzystamy z cudzej wiedzy i pracy,
musimy poda rdo oraz autora. Kompromis midzy postulatami powszechnej
dostpnoci danych a potrzeb chronienia praw autorw wypracowuj rne
organizacje, np. Creative Commons.
aktywny udzia w kulturze oraz biecym yciu spoecznym i politycznym
atwo komunikacji z nieograniczon liczb osb i bycie w cigym kontakcie ze
znajomymi
dostpno wielkiej liczby informacji ze wszystkich dziedzin ludzkiej wiedzy
moliwo dzielenia si z innymi wasn twrczoci, wspomnieniami,
przemyleniami itp.
Ruch dziennikarstwa obywatelskiego to zjawisko powszechnego wymieniania si
informacjami i opiniami moliwe dziki wolnoci wypowiedzi w internecie.
Artykuy dziennikarstwa obywatelskiego pisz ludzie czujcy si odpowiedzialnymi
za przyszo danego kraju, ludzi i wiata, wyznajcy mao popularne pogldy,
niepromowane w oficjalnych mediach, co nie znaczy, e mniej wane czy
niepotrzebne spoeczestwu.
rodzaj serwisu portal oglny
szata graficzna bogata, kolorowa, wieloelementowa, wzbogacona rysunkami
i animacjami
funkcja informacyjna, komunikacyjna, rozrywkowa, reklamowa
elementy dodatkowe rozszerzenie domeny informujce o kraju jej pochodzenia,
obecno spisw kategorii tematw uatwiajcych znalezienie potrzebnych
wiadomoci, odnoniki do informacji o wacicielu domeny, zasadach korzystania,
polityce prywatnoci, kontakt do redakcji
nadawca zesp redakcyjny portalu i wsppracownicy; artykuy pozyskiwane
z oglnopolskich serwisw prasowych, portali rozrywkowych, prywatnych blogw
itp.
uytkownik portal przeznaczony dla wszystkich uytkownikw, bez ogranicze
wynikajcych z preferencji czy zawodu

Internet test b
Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

1.

odtwarzacz muzyki (zaletami s np. brak koniecznoci gromadzenia pyt

i moliwo tworzenia list odtwarzania, natomiast tradycyjny sprzt muzyczny
czsto oferuje lepsz jako odtwarzania)
notatnik (komputer spenia to zadanie lepiej ni papierowe notesy, jeeli
wemiemy pod uwag oszczdno papieru i moliwo modyfikowania zapiskw
bez krelenia czy wyrywania kartek, ale posiadanie zawsze przy sobie maego
notatnika niezalenego np. od stanu baterii jest wygodniejsze)
telefon (komunikatory internetowe speniaj to zadanie lepiej, gwnie dlatego, e
mona z nich korzysta bezpatnie, jednak zasig sieci telefonicznych w rnych
obszarach jest lepszy ni internetu, a ponadto mwic i nie patrzc na monitor
moemy wykonywa wicej czynnoci ni piszc do drugiej osoby i czytajc jej
odpowiedzi)
przekazy nowych mediw mog mie nieskoczon liczb wariacji wszystkie
teksty kultury oraz inne elementy obecne w sieci mog mie nieograniczon liczb
odmian kreowanych przez wszystkich uczestnikw komunikacji
midzy komputerami a kultur zauwaalne s wzajemne wpywy interfejsy
systemw komputerowych s tworzone zgodnie z ludzk logik
i przyzwyczajeniami z realnego wiata (np. ikona kosza na mieci), co stanowi
wpyw kulturowych uwarunkowa czowieka na tworzone przez niego technologie,
natomiast wspczesna kultura coraz bardziej przypomina pynn i zmienn baz
danych, co mona uzna za wpyw internetu
Interaktywno polega na moliwoci stania si przez kadego uczestnika
komunikacji czowieka lub maszyn zarwno nadawc, jak i odbiorc
komunikatu.
Web 2.0 oznacza zarwno technologi wraz z jej elementami typu Wiki, podcasting,
RSS czy tagowanie, jak i zjawiska spoeczne przez ni uksztatowane,
charakteryzujce si m.in. dobrowolnym, aktywnym udziaem czonkw oraz
swobod wypowiedzi.
Kultura hiperlinku wyrnia si du rnorodnoci, zmiennoci
i przeksztaceniami niepowizanymi z hierarchiami czy kanonami, gromadzeniem
wszelkich tekstw niezalenie od ich wartoci, a take ich powszechn
dostpnoci.
Wiedza zbiorowa to zjawisko tworzenia przez spoeczno uytkownikw sieci
wsplnego zasobu wiedzy z rnych dziedzin, budowanego dziki stopniowemu
dodawaniu informacji przez poszczeglnych uczestnikw tej zbiorowoci oraz
poprzez weryfikowanie i uzupenianie tych danych przez innych korzystajcych.
Najbardziej znan realizacj idei wiedzy zbiorowej jest Wikipedia. Poniewa jednak
takie zasoby maj wielu anonimowych, czsto amatorskich twrcw, nie mog by
ostatecznym rdem informacji, traktowanym na rwni np. z opracowaniami
naukowymi, dlatego z wiedzy zbiorowej naley korzysta krytycznie i sprawdza
pozyskane wiadomoci w innych publikacjach.
zagubienie w nadmiarze informacji o przydatnoci trudnej do ocenienia
moliwo stania si ofiar przemocy, oszustwa lub przestpstwa
tracenie duej iloci czasu na aktywno pozornie wartociow i ciekaw
zahamowanie chci poznawania wiata oraz podejmowania wyzwa stawianych
przez rzeczywisto
Cyfrowe wykluczenie to zjawisko nieumiejtnoci posugiwania si komputerem
i wiadomego, selektywnego odbierania przekazw nowych mediw, co utrudnia
codzienne funkcjonowanie, zdobywanie potrzebnych informacji, szukanie pracy itp.
rodzaj serwisu portal oficjalny, urzdowy
szata graficzna uporzdkowana, stonowana, urozmaicona zdjciami
tematyka zwizana z zakresem dziaalnoci danego urzdu

2.

3.
4.

5.

6.

7.

8.

 elementy dodatkowe rozszerzenie domeny informujce, e jest to polska strona

rzdowa, Biuletyn Informacji Publicznej, kontakt, mapa strony, odnoniki do
poszczeglnych tematw, informacje o kierownictwie i o samym urzdzie
nadawca oddelegowani przedstawiciele urzdu, rzecznik prasowy
uytkownik interesanci, osoby zainteresowane prac urzdu i jej efektami

Potoczne praktyki kulturowe test a

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

2.

ustalone, przewidywalne formy zachowa

zastosowanie rnego rodzaju przedmiotw (rekwizytw kultury)
powtarzalno w czasie i okrelonych przestrzeniach
pozorna oczywisto i nieodczno od ycia spoecznego
W zakres potocznych praktyk kulturowych wchodz sytuacje, zjawiska zwizane
z przestrzeni i czasem, role i przedmioty.
koncert w filharmonii sytuacja formalna
przerwa midzy lekcjami sytuacja nieformalna
pogrzeb sytuacja formalna
wita w gronie rodziny sytuacja nieformalna
uczestnictwo ze znajomymi w festynie sytuacja nieformalna
spotkanie organizacyjne z nauczycielem i rodzicami przed wycieczk szkoln
sytuacja formalna
szanse
poczucie bezpieczestwa i zrozumienia we wsplnocie
ksztatowanie wasnej tosamoci i swoich zainteresowa w podanym kierunku
zagroenia
poczucie urojonego osaczenia przez osoby o innych pogldach, co moe
prowadzi do wrogoci
zamknicie w wiecie jednorodnych wartoci, co uniemoliwia wszechstronny
rozwj i zahamowuje zdolno tolerancyjnego odbierania odmiennoci
Czas wita rni si od czasu wolnego tym, e wykonujemy wtedy niezalenie od
naszej woli szereg czynnoci kojarzonych z dan okazj, a zatem jestemy we
wadzy rytuau oraz najczciej w gronie rodziny i bliskich, zatem raczej wtedy nie
odpoczywamy, nie realizujemy potrzeby bycia sob. Natomiast czas wolny to chwile
aktywnoci poza wszelkimi tego typu zobowizaniami, nierzadko w wskim gronie
znajomych lub samotnie.
ksztatuj relacje spoeczne
informuj o statusie waciciela
s wizytwk wiatopogldu posiadacza
symbolizuj okrelone wartoci lub uczucia
Uczestnicy tej praktyki lubi czyta, chc uczestniczy w yciu zbiorowoci
o wsplnych zainteresowaniach oraz bra udzia w komercyjnych rytuaach kultury
masowej, zwizanych z promowaniem bestsellerw, a take maj potrzeb magii,
baniowoci i zabawy w codziennym yciu.
Wydarzenie to ma charakter odwitny, wyjtkowy, a ponadto jest cykliczne,
poniewa uroczysta promocja odbywa si wraz z wydaniem kadej kolejnej czci
z cyklu.
Osoby biorce udzia w tej praktyce wchodz zarwno w relacje nieformalne
trwae (np. czonkowie fan klubw), nieformalne dorane (np. uczestnicy spotka
promocyjnych), jak i formalne trwae (np. pracownicy wydawnictwa
przygotowujcy wydanie i promocj ksiki) oraz formalne dorane (np. ksigarze
i kupujcy).

3.
4.

5.

6.

7.

8.

Potoczne praktyki kulturowe test b

Nr zad.

Propozycje odpowiedzi

2.

sfera publiczna
czas wit rnego rodzaju (rodzinne, pastwowe)
ycie zawodowe i edukacja
czas wolny
Sytuacje potocznych praktyk kulturowych mona podzieli na formalne,
nieformalne i zwizane z komunikacj midzykulturow.
urodziny obchodzone na szkolnej lekcji zdarzenie publiczne
zabawa w wynajtym lokalu z okazji osiemnastych urodzin zdarzenie prywatne
udzia w mszy zdarzenie publiczne
wyjcie na zakupy do sklepu osiedlowego zdarzenie prywatne
ogldanie filmu na komputerze w domu zdarzenie prywatne
wizyta z rodzin w niedziel w centrum handlowym zdarzenie publiczne
szanse
wzbogacenie wasnej tosamoci poprzez kontakt z odmiennym dorobkiem i inn
wiadomoci spoeczn
zdobycie wielu ciekawych wiadomoci o yciu ludzi w odlegych czciach wiata
zagroenia
szok lub poczucie dyskomfortu wywoane przez praktyki sprzeczne z europejskim
systemem wartoci
wzajemne niezrozumienie intencji, co moe prowadzi do nieporozumie
i konfliktw
Bycie konsumentem rni si od bycia aktywnym uczestnikiem kultury tym, e
pierwsza z wymienionych rl wie si z biernym uywaniem dbr oferowanych
przez producentw, co ogranicza lub wyklucza wasn inicjatyw i prac
intelektualn, natomiast aktywny uczestnik kultury dy do wiadomego
ksztatowania i wsptworzenia rnorodnych treci kultury, niezalenie od dyktatu
oficjalnych instytucji kultury czy systemw dystrybucji.
eksponowanie odrbnoci i podkrelanie statusu
ukrywanie czci ciaa, na ktrych ciy kulturowe tabu
tworzenie wizytwki wiatopogldu i tosamoci waciciela
wypenianie potrzeby bycia sob
Praktyka ta jest zwizana gwnie z dziemi i modzie, fanami cyklu powieci
o Harrym Potterze, jednak masowo zjawiska wskazuje, e ograniczenie to nie jest
cise z pewnoci w wydarzeniach tego typu brali udzia doroli czytelnicy
powieci Rowling i osoby postronne, nie bdce mionikami jej twrczoci.
Sytuacja ta czy cechy nieformalnej zabawy z formalnym, cyklicznym
i zrytualizowanym witem, w ktrym bior udzia wielkie rzesze ludzi.
Praktyce tej towarzysz rekwizyty kojarzone z wizerunkiem ksikowego
i filmowego czarodzieja, np. okulary w charakterystycznych oprawkach. Su one
identyfikacji fanw Pottera, odpowiedniej ich charakteryzacji czy przebraniu,
a take symbolizowaniu magicznych zdolnoci.

3.
4.

5.

6.

7.

8.