PG, WILiŚ, KKMiZwB

Przekroje ściskane

Pojedyncze pręty ściskane osiowo

wg PN-EN 1993-1-1

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 1

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

1. Nośność przekrojów (6.2 wg PN- EN)

1.1. Nośność przekroju na ściskanie 6.2.4 wg PN-EN)
1.1.1. Warunek nośności przekroju przy obciążeniu siłą podłużną NEd

N Ed (1)
≤ 1,0
N c , Rd (6.9)

gdzie:
NEd – obliczeniowa siła podłuża – ściskająca, w pręcie,

Nc,Rd – obliczeniowa nośność przekroju równomiernie ściskanego siłą podłużną,

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 2

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

1.1.2. Obliczeniowa nośności przekroju równomiernie ściskanego siłą NEd

- dla przekrojów klasy 1, 2 i 3:

A⋅ fy (2)
N c , Rd =
γM0 (6.10)

- dla przekrojów klasy 4:

Aeff ⋅ f y (3)
N c , Rd =
γM0 (6.11)

Uwagi:
- nie uwzględnia się w obliczeniach otworów zwykłych wypełnionych łącznikami,

- należy uwzględnić występowanie otworów powiększonych i owalnych w

rozumieniu EN 1090,

- w przypadku niesymetrycznych przekrojów klasy 4 stosuje się 6.2.9.3, przy

czym dodatkowy moment ∆MEd, wynikający z przesunięcia środka ciężkości
przekroju współpracującego, oblicza się wg 6.2.2.5 (4)

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 3

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2. Stateczność elementów pełnościennych (6.3 PN-EN)

2.1. Elementy ściskane o stałym przekroju (6.3.1 PN-EN)
2.1.1. Nośność na wyboczenie (6.3.1.1 PN-EN)

N Ed (4)
≤ 1,0
N b , Rd (6.46)

gdzie:
NEd – obliczeniowa siła podłuża – ściskająca, w pręcie,

Nb,Rd – nośność na wyboczenie elementu ściskanego,

Uwagi:
- W przypadku elementów klasy 4, gdy wskutek przesunięcia środka
ciężkości przekroju współpracującego pojawia się dodatkowy moment
∆MEd., patrz 6.2.25(4), stosuje się interakcyjne warunki stateczności podane
w 6.3.4 lub 6.3.3.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 4

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2.1.2. Nośność na wyboczenie elementu ściskanego (6.3.1.1 PN-EN)

- dla przekrojów klasy 1, 2 i 3:

χ ⋅ A⋅ fy (5)
N b,d =
γ M1 (6.47)

- dla przekrojów klasy 4:

χ ⋅ Aeff ⋅ f y (6)
N b , Rd =
γ M1 (6.48)

gdzie:
χ – współczynnik wyboczeniowy, odpowiadający miarodajnej postaci wyboczenia

Uwagi:
- Nośność wyboczeniową elementów o zbieżnym obrysie lub zmiennej sile
podłużnej można wyznaczyć na podstawie analizy II rzędu wg 5.3.4(2).
- W przypadku wyboczenia z płaszczyzny stosuje się 6.3.4.
- Przy sprawdzaniu stateczności pomija się ewentualne otwory na łączniki
w przekrojach przywęzłowych słupów.
Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 5
 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2.1.3. Krzywe wyboczeniowe (6.3.1.2 PN-EN)

Współczynnik wyboczeniowy χ - w przypadku elementów osiowo ściskanych

wyznacza się w zależności od smukłości względnej λ wg krzywej wyboczeniowej

o postaci:

1 (7)
χ= lecz χ ≤1
2 2 (6.49)
Φ+ Φ −λ
gdzie:

[ ( )
Φ = 0,5 ⋅ 1 + α ⋅ λ − 0,2 + λ
2
] (8)

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 6

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

- dla przekrojów klasy 1, 2 i 3

A⋅ fy
λ= (9)
N cr
- dla przekrojów klasy 4
Aeff ⋅ f y
λ= (10)
N cr
gdzie:
α – parametry imperfekcji
Ncr – siła krytyczna odpowiadająca miarodajnej postaci wyboczenia sprężystego,
wyznaczona na podstawie cech przekroju brutto

Uwagi:
N Ed
- w przypadku elementów o smukłości λ ≤ 0,2 lub N cr
≤ 0,04 warunek

stateczności sprowadza się do warunku nośności przekroju,

- wartość współczynnika wyboczenia χ dla odpowiedniej smukłości względnej

λ można przyjmować z wykresów na rysunku 6.4.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 7

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Rys. 6.4 PN-EN

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 8

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2.1.4. Parametr imperfekcji

Parametr imperfekcji α odpowiadający poszczególnym krzywym wyboczeniowym

przyjmuje się wg tab. 6.1 i tab. 6.2 PN-EN.

Tablica 6.1. Parametry imperfekcji krzywych wyboczeniowych

Krzywa wyboczeniowa a0 a b c d

Parametr imperfekcji α 0,13 0,21 0,34 0,49 0,76

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 9

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Tablica 6.2. Przyporządkowanie

krzywych wyboczenia

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 10

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2.1.5. Smukłość przy wyboczeniu giętym (6.3.1.3 wg PN-EN)

Smukłość względna λ określona jest wzorami
- dla przekrojów klasy 1, 2 i 3:
A⋅ fy Lcr 1 (11)
λ= = ⋅
N cr i λ1 (6.50)

- dla przekrojów klasy 4:

Aeff
(12)
Aeff ⋅ f y Lcr
λ= = ⋅ A (6.51)
N cr i λ1
gdzie:
i – promień bezwładności przekroju brutto względem odpowiedniej osi
Lcr – długość wyboczeniowa w rozpatrywanej płaszczyźnie wyboczenia
E 235
λ1 = π ⋅ = 93,9 ⋅ ε ε=
fy fy

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 11

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Uwagi:
- krzywe wyboczeniowe przy wyboczeniu giętnym przyjmuje się wg tablicy 6.2,
- w przypadku wyboczenia elementów konstrukcji budynków stosować Załącznik
BB,

2.1.6. Smukłość przy wyboczeniu skrętnym i giętno-skrętnym (6.3.1.4 wg

PN-EN)
W przypadku elementów o przekroju otwartym decydująca o nośności
wyboczeniowej może okazać się smukłość przy wyboczeniu skrętnym lub
giętno-skrętnym.

N23) Na wyboczenie skrętne mogą być narażone elementy o przekroju

bisymetrycznym i punktowo symetrycznym (np. krzyżowe). Można nie
sprawdzać stateczności giętno - skrętnej (skrętnej) elementów z
kształtowników walcowanych.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 12

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Smukłość względna λ T przy wyboczeniu skrętnym lub giętno –skrętnym

określono wzorami:

- dla przekrojów klasy 1, 2 i 3:

A⋅ fy (13)
λT = (6.52)
N cr
- dla przekrojów klasy 4:
Aeff ⋅ f y (14)
λT = (6.53)
N cr
gdzie:
N cr = N cr ,TF lub N cr < N cr ,T
Ncr,TF – siła krytyczna przy sprężystym wyboczeniu giętno – skrętnym,

Ncr,T – siła krytyczna przy sprężystym wyboczeniu skrętnym,

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 13

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Uwagi:
- Odpowiednią krzywą wyboczeniową przy wyboczeniu skrętnym lub
giętno-skrętnym zaleca się przyjmować wg Tablicy 6.2, jak w przypadku
wyboczenia względem osi z-z.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 14

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

2.1.7. Załącznik BB – Wyboczenie elementów konstrukcyjnych budynków

BB1. Wyboczenie gięte elementów konstrukcji kratowych

BB.1.1 Postanowienia ogólne

(1) Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku pasów oraz elementów skratowania

przy wyboczeniu z płaszczyzny układu przyjmuje się długość
wyboczeniową Lcr równą długości teoretycznej L, chyba że mniejsza
wartość jest uzasadniona analitycznie, patrz BB.1.3.(1)B.

(2) W przypadku pasów dwuteowych (I i H) przyjmuje się długość

wyboczeniową Lcr równą 0,9L przy wyboczeniu w płaszczyźnie lub 1,0
przy wyboczeniu z płaszczyzny układu, chyba, że mniejsza wartość jest
uzasadniona analitycznie.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 15

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

(3) W przypadku elementów skratowania, przy wyboczeniu w płaszczyźnie

układu, można przyjmować długość wyboczeniowa mniejszą niż długość
teoretyczną, o ile pasy oraz połączenia z nimi (co najmniej 2 śrubami,
jeżeli są śrubowe) zapewniają odpowiedni stopień zamocowania końców
pręta.

(4) W przypadku typowych kratownic długość wyboczeniową Lcr elementów

skratowania w płaszczyźnie układu przyjmuje się równą 0,9L, z wyjątkiem
kątowników, patrz, BB.1.2.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 16

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

BB.1.2 Skratowania z kątowników

(1) Jeżeli pasy oraz połączenia z nimi (co najmniej 2 śrubami, jeżeli są
śrubowe) zapewniają odpowiedni stopień zamocowania kątowników, to
można pomijać mimośrody konstrukcyjne, jednocześnie przyjmując
smukłość zastępczą λeff obliczoną wg wzorów:

λ eff ,v = 0,35 + 0,7 ⋅ λ v przy wyboczeniu względem osi v-v

λ eff , y = 0,50 + 0,7 ⋅ λ y przy wyboczeniu względem osi y-y
λ eff , z = 0,50 + 0,7 ⋅ λ z przy wyboczeniu względem osi z-z

gdzie λ - wg definicji podanej w 6.3.1.2

(2) Jeśli zastosowano połączenie na jedną śrubę, to w obliczeniach należy

uwzględnić mimośród konstrukcyjny zgodnie z 6.2.9. oraz przyjmować
długość wyboczeniową Lcr równą długości teoretycznej L.

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 17

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

BB.1.3 Elementy z kształtowników rurowych

(1) Długość wyboczeniową Lcr pasów rurowych przyjmuje się równą 0,9L, gdzie
L jest długością teoretyczną w rozpatrywanej płaszczyźnie wyboczenia.
Długość L w płaszczyźnie układu jest odległością pomiędzy węzłami,
natomiast długość L przy wyboczeniu z płaszczyzny jest równa rozstawowi
stężeń bocznych.

(2) W przypadku rurowych elementów skratowania łączonych na śruby długość

wyboczeniową Lcr przyjmuje się równą 1,0L w obu płaszczyznach
wyboczenia

(3) W przypadku dźwigarów kratowych o równoległych pasach, gdy stosunek

średnic lub szerokości krzyżulca i pasa β jest mniejszy niż 0,6, a końce
krzyżulców bez spłaszczeń i wyobleń są całym obwodem przyspawane do

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 18

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

pasów, przyjmuje się na ogół długość wyboczeniową Lcr równą 0,75L w obu
płaszczyznach, chyba że mniejsza wartość jest uzasadniona
eksperymentalnie lub analitycznie

NA.25 – ad BB.1.3(3)B
Długość wyboczeniową elementów skratowania z kształtowników rurowych
prostokątnych, przyspawanych bezpośrednio do rurowych pasów, przyjmuje
się równą długości elementu między środkami spoin obwodowych

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 19

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 1
Sprawdzić nośność osiowo ściskanego słupa stalowego
wykonanego z rury walcowanej.
Długość elementu i warunki podparcia takie same dla
płaszczyzn xy i xz.
Profil: RO 273x10
Gatunek stali: S355JR
Siły wewnętrzne (obliczeniowe): NEd = F = 2000 [kN]
Wymiary: h = 3,5m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 2

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 2
Sprawdzić nośność osiowo ściskanego słupa stalowego.
Długość elementu i warunki podparcia takie same dla
płaszczyzn xy i xz.
Profil: HEB 300
Gatunek stali: S235
Siły wewnętrzne (obliczeniowe): NEd = F = 2500 [kN]
Wymiary: h = 4,2m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 12

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 3
Sprawdzić nośność osiowo ściskanego słupa stalowego. Długość elementu i
warunki podparcia przedstawiono na szkicu.
Profil: IPE 270

Gatunek stali: S235JR

Siły wewnętrzne (obliczeniowe):

NEd = F = 2500 [kN]

Wymiary: h = 6,0m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 24

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 4
Sprawdzić nośność osiowo ściskanego pasa
górnego kratownicy przedstawionej na
rysunkach.

Gatunek stali: S355JR

Siły wewnętrzne (obliczeniowe):

NEd = F = 350 [kN]

Wymiary: L = 1,5m

Przekrój spawany:

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 37

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

Nośność elementów pełnościennych

osiowo ściskany wg PN-EN 1993-1-1

PRZYKŁADY OBLICZEŃ
DO SAMODZIELNEGO ROZWIĄZANIA

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 1

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 1
Wyznaczyć nośność osiowo ściskanego słupa stalowego
wykonanego z rury walcowanej.
Długość elementu i warunki podparcia takie same dla
płaszczyzn xy i xz.
Profil: RO 323,9x8
Gatunek stali: S235JR
Wymiary: h = 4,5m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 2

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 2
Sprawdzić nośność osiowo ściskanego słupa stalowego. Długość elementu i
warunki podparcia takie same dla płaszczyzn xy i xz.
Profil: HEA 340
Gatunek stali: S355J0
Siły wewnętrzne (obliczeniowe): NEd = F = 3500 [kN]
Wymiary: h = 3,0m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 3

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 3
Wyznaczyć nośność osiowo ściskanego słupa stalowego. Długość elementu i
warunki podparcia przedstawiono na szkicu.
Profil: I 340

Gatunek stali: S235JR

Wymiary: h = 5,1m

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 4

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 4
Sprawdzić nośność osiowo
krzyżulca kratownicy
przedstawionej na rysunkach.

Gatunek stali: S235JR

Siły wewnętrzne (obliczeniowe):

NEd = F = 200 [kN]

Wymiary: L = 1,5m

Przekrój: L80x80x8

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 5

 PG, WILiŚ, KKMiZwB

PRZYKŁAD NR 5
Sprawdzić nośność osiowo krzyżulca kratownicy przedstawionej na rysunkach.

Gatunek stali: S235JR

Siły wewnętrzne (obliczeniowe):

NEd = F = 200 [kN]

Wymiary: L = 1,5m

Przekrój: RK 90x5

Elementy pełnościenne osiowo ściskane wg PN-EN 1993-1-1 6