You are on page 1of 12

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas

7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Ttulo: A utilizao das tecnologias da informao e comunicao (TIC) na concretizao e


desenvolvimento de projectos de difuso do patrimnio documental: as exposies

Autor: Nogueira, Marta


martanoz@yahoo.es

Resumen: As tecnologias da informao e comunicao (TIC) proporcionam novas possibilidades para os


Arquivos difundirem o patrimnio que detm. Estas possibilidades no se esgotam na disponibilizao de
catlogos on-line. Um meio eficaz de difuso so as exposies que permitem difundir o trabalho do
Arquivo, os conjuntos documentais nele conservados e proporcionam a melhoria da imagem tradicional
que a sociedade tem do Arquivo (instituio) e dos arquivos (conjuntos documentais).
O objectivo deste artigo abordar duas experincias de produo de exposies, fsicas reais e
virtuais, integradas no projecto de difuso Imagens de arquivos cujo desenvolvimento foi possibilitado
pela Internet (projecto disponvel em http://www.imagensdearquivos.com). Pretende-se tambm partilhar
uma experincia de complementaridade entre exposies reais e virtuais e registar as possibilidades
disponibilizadas pelas TIC para a optimizao de resultados na difuso do patrimnio documental, no
mbito das exposies.
Palavras chave: Arquivos; Difuso; Internet; Exposies; Fotografia; Imagem; Patrimnio documental;
Projectos de difuso; Tecnologias da informao e comunicao (TIC)

Palabras Claves: ARCHIVOS ; DIFUSION ; INTERNET ; EXPOSICIONES ; FOTOGRAFIA ;


IMAGEN ; PATRIMONIO DOCUMENTAL ; PROYECTOS DE DIFUSION ; TECNOLOGIAS DE LA
INFORMACION Y LA COMUNICACION

O Arquivo e as Tecnologias da informao e comunicao (TIC)

As Tecnologias da informao e comunicao (TIC) tm transformado muito rapidamente o


mundo actual, trazendo implicaes para quase todas as reas do conhecimento. Estas
transformaes trouxeram e trazem novas realidades, levando formulao de conceitos que as
possam traduzir e possibilitar o seu entendimento e aplicao. Alguns conceitos j discutidos so
os conceitos de socializao, desintermediao, desmaterializao e visibilidade1.

Estes conceitos com aplicao ao Arquivo foram abordados na comunicao de Julio Cerda Diaz no Curso de
Tcnicas Archivsticas: Difusin y Dinamizacin del Archivo realizado em Priego de Crdoba, de 14 a 16 de
Abril de 2005; Jlio Cerd Diaz Internet. La difusin en la era digital. Los archivos del siglo XXI. Curso de
Tcnicas Archivsticas: Difusin y Dinamizacin del Archivo. Priego de Crdoba (14-16 Abril 2005). Sobre a

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Aplicado realidade dos Arquivos, o conceito de socializao sublinha a funo social que tem
de ter o Arquivo numa sociedade democrtica onde o acesso informao e cultura
considerado um direito de todos e onde o Arquivo tem de incrementar a sua presena social. O
objectivo aproximar os cidados do Arquivo e alterar a imagem tradicional que existe do
mesmo enquanto espao fechado destinado a um grupo restrito de eruditos e investigadores. Os
Arquivos on-line tm contribudo decididamente para alterar esta imagem e consubstanciam o
conceito de desmaterializao, de um Arquivo sem condicionantes nem de espao nem de tempo,
acessvel a qualquer hora e de forma imediata. Associado a este encontra-se a poderosa
qualidade das TIC que a visibilidade que proporcionam: multiplicar a projeco e o nvel de
impacto do Arquivo. Um outro conceito relacionado o conceito de desintermediao. Este
conceito implica uma alterao da imagem do prprio arquivista na medida em que -lhe retirado
o protagonismo de ser ele o intermedirio entre documentos e cidados. O contacto directo entre
arquivista e utilizador no necessrio para que este tenha acesso documentao que pretende
consultar (independentemente de continuar a usufruir do trabalho desenvolvido pelo Arquivo e
pelo arquivista e de este continuar a ser imprescindvel). O objectivo o de criar utilizadores o
mais auto-suficientes possveis.
Actualmente, organismos e instituies internacionais desenvolvem projectos de investigao
para avaliar como que os novos meios tecnolgicos melhoram as possibilidades dos Museus2.
O mesmo se poder aplicar aos Arquivos, nomeadamente no que diz respeito Internet que
combina uma capacidade de aceder simultaneamente a um pblico amplo e a grupos com perfis
muito minoritrios, com potencialidades decisivas ao ter ultrapassado as condicionantes de
localizao fsica e proporcionar conhecimento que facilmente multiplica com menos recursos.

Difuso do patrimnio documental: as exposies

Um dos meios mais eficazes de difuso a exposio. No mbito das exposies em Arquivos
podem-se destacar duas tendncias gerais: a realizao de exposies documentais subordinadas
a uma temtica concreta, onde os objectos expostos so exclusivamente os documentos e a

desintermediao veja-se Ina Fourie Debemos tomarnos en srio la desintermediacin? Anales de


Documentacin, 4 (2001), pp. 267-282.
2
Vide Csar Carreras Monfort; Group liba Initial thougts for setting up a virtual exhibition. International
Cultural Heritage- ICHIM. http://wotan.liu.edu/docis/dbl/ichimi/index.html
; C. Carreras - Muses e Internet: una nueva frontera por descubrir
(http://oliba.uoc.edu/oliba/publicacions/2000_tecnoart.pdf)

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

realizao de exposies onde o documento utilizado conjuntamente com outros objectos,


realizadas geralmente em colaborao com outras entidades.
No que diz respeito s exposies fsicas reais, na maior parte das vezes os Arquivos
colaboram na realizao de exposies organizadas por outras entidades, sobretudo Museus.
Segundo vrios autores, este facto deve-se aos recursos limitados dos Arquivos, falta de locais
adequados e prioridade de outras tarefas como a organizao, a descrio, o acesso e a edio
de instrumentos de descrio documental. Mas, e nas palavras de Mariano Garcia Ruiperez, sin
embargo, a veces, esta realidad enmascara la falta de inters por parte de las autoridades y del
personal del archivo por afrontar proyectos inhabituales y arriesgados, que implican una
dedicacin especial y unos resultados no siempre previstos3.
Os Arquivos comeam-se no entanto a afirmar na sociedade como entidades que promovem
actividades cientficas e culturais com um programa definido e planeado para a difuso do seu
patrimnio, utilizando diferentes instrumentos de comunicao, locais expositivos apropriados e
as TIC.
Nesta tendncia, o arquivista faz parte de uma equipa multidisciplinar que assegura a definio
dos objectivos da exposio, a seleco dos documentos, a organizao da exposio e a sua
divulgao em todo o tipo de recursos e suportes que sejam importantes para obter bons e cada
vez melhores resultados.
No caso das exposies fsicas reais a existncia de um programa coordenado de exposies
muito importante para definir e desenvolver estratgias de difuso4. Na sua programao e
execuo h aspectos que devem ser salvaguardados. Gabriel Quiroga Barro refere que En la
programacin y ejecucin de exposiciones en los archivos podemos identificar diversos
problemas. Uno de ellos es el periplo de encasillamiento del centro en mbitos geogrficos o
temticos concretos, que no siempre responden a la riqueza estructural que sus fondos
documentales representan. Otro, no menor, la distorsin de ser percebido por el visitante como
un centro de carcter estrictamente cultural, como un museo o una biblioteca, con los que
frecuentemente tiende a ser confundido. Ser, pues, responsabilidad del archivero establecer, o
contribuir a establecer, polticas expositivas incardinadas en la programacin general del centro
que sean capaces de transmitir la veradera realidad del archivo como centro que realiza unas

Mariano Garca Ruiprez - Las exposiciones. Diseo y montaje de exposiciones temporales. Cmo
podemos hacer atractiva una exposicin de documentos? Curso de Tcnicas Archivsticas: Difusin y
Dinamizacin del Archivo. Priego de Crdoba (14-16 Abril 2005). p. 2.
4
Na Galiza existe un programa coordenado de exposies de documentos de arquivo, existindo inclusivamente uma
coleco de Catlogos de exposiciones.

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

funciones de carcter eminentemente administrativo al servicio del ciudadano, pero que posee
tambin un marcado carcter cultural, decantando con el discurrir del tiempo5.

Actualmente esto a ser realizados estudos sobre a rentabilidade da aplicao das TIC na difuso
do patrimnio cultural6. Assim como um Museu on-line deve estar longe de ser um simples
catlogo on-line, pensamos que o mesmo se deve aplicar ao Arquivo. As exposies virtuais so
um importante meio de difuso e de diversificao dos contedos que podem ser oferecidos.

As exposies virtuais

Na exposio virtual estabelece-se uma relao diferente entre o pblico e os contedos e


possibilita-se que a exposio seja vista por um pblico que no teria possibilidades de ver a
exposio fsica real. Permite que um pblico mais alargado tenha acesso exposio podendo
tambm encorajar as pessoas a verem a exposio real. As exposies virtuais podem ser
produzidas com muito menos recursos e sem se disponibilizar de um espao fsico. A sua
divulgao tambm mais fcil.
tambm possvel criar uma exposio permanente sem os custos e espao necessrios
mesma. Torna-se possvel que a exposio seja simultaneamente permanente (Internet) e
temporal (patente em espaos expositivos), combinando-se as vantagens destes dois tipos de
exposies.

A existncia do mesmo contedo em diferentes tipos de exposies fortalece a ideia e as suas


funes comunicativas quando a exposio virtual no resulta numa simples reproduo da
exposio fsica real .

Para realizar um desenho adequado de uma exposio virtual existem elementos distintos dos
que se encontram presentes para as exposies fsicas reais. Diferentes mas no inexistentes.
5

Gabriel Quiroga Barro - Contido e vestimenta: imaxes de arquivos - Marta Nogueira, coord. de Gabriel Quiroga
Barro. Xunta de Galicia. Direccin Xeral de Patrimnio Cultural, 2006. p.9 (Catlogo de exposicins) ISBN 84-4534269-x

Vide Csar Carreras Monfort; Group liba Initial thougts for setting up a virtual exhibition. International
Cultural Heritage- ICHIM Um dos objectivos do Grupo liba foi avaliar como que as exposies virtuais podem
melhorar a difuso das exposies reais assim como o seu potencial museolgico.

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Se estes elementos no forem considerados podem-se criar expectativas goradas no pblico o


que por vezes acontece, nomeadamente quando o termo de Exposio virtual no aplicado de
forma efectiva. Quer esta tenha ou no uma correspondente fsica real, deve ter uma estrutura e
contedo para alm da imagem e da tecnologia empregue. Por exemplo, no deve resumir-se
unicamente a uma passagem de imagens sem um enquadramento e contedo (mesmo que estas
correspondam a documentos de arquivo) se o que sugere uma expectativa diferente (a de algum
acesso a um contedo)7.
Apesar da importncia dos meios tecnolgicos empregues, a exposio traduz uma ideia que
esses meios servem e no o contrrio. A eficaz utilizao das TIC depende dos meios
tecnolgicos empregues mas em primeiro lugar dos contedos e de uma estratgia.

A exposio virtual com ou sem correspondente fsica real, para alm do seu contedo e
objectivos tem um desenho onde podem ser verificadas as componentes de velocidade, primeira
impresso, facilidade de navegao, uso de grficos, som e vdeo, actualizao e informao
complementar8. A ttulo de exemplo vejam-se as seguintes exposies9:
Exposiciones y visitas virtuales do Ministrio de Cultura espanhol. Archivos del Estado
(http://www.cultura.mecd.es/jsp/plantillaAncho_wai.jsp?id=7&area=archivos);
Archivo

Universitario

de

Granada

Decanato

de

la

Facultad

de

Medicina

(http://www.ugr.es/~archivo/index.htm)
Delaware Public Archives (Estados Unidos) - 100 Stories: Showcasing 100 Years of Service by
the Delaware Public Archives (http://www.state.de.us/sos/dpa/100/index.shtml);
University of Wyoming / American Heritage Center (Estados Unidos) - Come Up and See Us
(http://ahc.uwyo.edu/onlinecollections/exhibits/seeus/default.htm);
Smithsonian Archives of American Art (Estados Unidos) - Smithsonian Archives of American
Art: Celebrating Fifty Years do Smithsonian Institution;
Arquivo

Nacional

do

Brasil

Imagens

da

Mulher

Brasileira

(http://www.arquivonacional.gov.br/expo/mulher/mulher.htm);
Biblioteca Nacional de Portugal - A Cincia do Desenho. A ilustrao na Coleco de Cdices
da Biblioteca Nacional (http://purl.pt/102/1/).

A ttulo de exemplo veja-se o stio web do Arquivo Municipal de Lisboa (http://arquivomunicipal.cm-lisboa.pt/.


Vide Csar Carreras Monfort Museos e Internet: una nueva frontera por descubrir pp.3 e 4. Acessvel em
http://oliba.uoc.edu/oliba/publicacions/2000_tecnoart.pdf
8

Vide Smithsonian Institution Libraries - Library and Archival Exhibitions on the web
(http://www.sil.si.edu/SILPublications/Online-Exhibitions/ )

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

O projecto Imagens de arquivos

Imagens de arquivos um projecto que pretende atravs da fotografia trabalhar o potencial


visual e esttico dos arquivos, enquanto conjuntos documentais, tendo como ponto de partida
elementos integrantes dos mesmos ou associados a estes.
Encontra-se disponvel no stio web http://www.imagensdearquivos.com.
Tem como colaboradores Marta Nogueira (contedos), Joana Balsa de Pinho (contedos) e
Pedro Oliveira (Web design).
O projecto tem por objectivo genrico contribuir para a difuso do patrimnio documental e
concretizar projectos de difuso que sejam preferencialmente desenvolvidos em parceria com
entidades, sobretudo Arquivos10.
O meio de difuso privilegiado pelo projecto a exposio, fsica real e virtual. As exposies
que at agora foram desenvolvidas so exposies de fotografia. Ainda no se proporcionou o
desenvolvimento de exposies com outros recursos nomeadamente com a utilizao de
documentos de arquivo e objectos.
As exposies j concretizadas mantm-se disponveis para serem repostas por entidades que
estejam interessadas nas mesmas11.
O projecto prev a produo de exposies fsicas reais e exposies virtuais. At agora a
experincia de produo em ambos os formatos mas podem ser produzidas exposies
unicamente virtuais, dependendo do contexto, objectivos e recursos disponveis.

O site Imagens de arquivos apresenta campos comuns de descrio para cada exposio:
exposio (visualizar a exposio virtual) e descrio (exposio real e exposio virtual). A
descrio contm a designao da exposio (projecto), o estado em que se encontra
(concretizada ou em desenvolvimento), as entidades em que esteve patente ou que de alguma
forma estiveram relacionadas com a exposio (real e virtual), a descrio (composio e
estrutura da exposio real e da exposio virtual), histrico (lugares onde esteve patente fsica e

10

Os projectos ainda no concretizados so Arquive-se: imagens de arquivos (projecto sobre terminologia

arquivstica); Interior: imagens de arquivos (projecto sobre acondicionamento e instalao de documentao de


arquivo); [Arquivo]: imagens de arquivos (projecto sobre um Arquivo instituio).
11

As exposies j concretizadas que se encontram disponveis so Contedo e vestimenta: imagens de arquivos e


Scriptorium: espao e elementos da escrita medieval.

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

virtualmente), catlogos e outros produtos (catlogo, folhetos, cartazes e outros), referncias


exposio (em suportes fsicos e virtuais) e ficha tcnica.
Estes campos comuns para cada exposio possibilitam uma descrio normalizada e uma
uniformidade no esgotar da informao que se considera importante ser registada sobre a
exposio.
O site tem uma rea onde se encontra uma seleco de recursos, artigos na rea da difuso do
patrimnio documental e links para sites e portais considerados de referncia.12
Actualmente o site encontra-se unicamente em portugus o que limita os acessos. Est previsto
que venha a estar tambm disponvel em espanhol. A escolha do espanhol relaciona-se com o
facto da grande adeso primeira exposio desenvolvida no mbito do projecto (Contedo e
vestimenta: imagens de arquivos) tivesse vindo da parte de colegas e de Arquivos espanhis.

A exposio Contedo e vestimenta: imagens de arquivos

Visitvel em http://www.imagensdearquivos.com a exposio Contedo e vestimenta: imagens


de arquivos uma exposio de fotografia que tem por objectivo divulgar o patrimnio
documental atravs de imagens que no tm por objectivo principal documentar o estado de
tratamento em que se encontra o mesmo. Tendo por base a fotografia artstica, tenta reabilitar a
imagem visual que o pblico em geral tem dos arquivos enquanto amontoados cinzentos de
papis ou enquanto espaos reservados a uma minoria erudita.
Pretendeu-se abordar afectivamente o tema com o objectivo de diminuir a distncia e
desconhecimento que o pblico tem dos Arquivos, num mundo excessivamente tecnolgico onde
o valor do patrimnio documental s verdadeiramente efectivo quando a sociedade o integra e

12

Associaci d'Arxivers de Catalunya ARXIFORUM - Foro sobre Archivstica RedIRIS


(http://www.rediris.es/list/info/arxiforum.es.html ); Smithsonian Institution Libraries - Library and Archival
Exhibitions on the web (http://www.sil.si.edu/SILPublications/Online-Exhibitions/ ); Jorge Blasco Gallardo (Direccin
del proyecto) Culturas de archivo, proyecto en curso (http://www.culturasdearchivo.org)

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

lhe reconhece a capacidade de reforar a sua identidade. O objectivo comunicar afectivamente


com o pblico e criar no mesmo a curiosidade que o faa aproximar de um patrimnio que de
uma maneira geral desconhece e se distancia.
A sua concepo e desenvolvimento foi da responsabilidade de Marta Nogueira (fotografias e
textos) e o design da empresa portuguesa In Two.
A exposio esteve patente pela primeira vez na Associao Portuguesa dos Amigos dos
Castelos, de 17 Junho a 8 de Julho de 2004, em Lisboa. Posteriormente foi produzida a
exposio virtual que esteve disponvel no stio web da Associao Portuguesa dos
Bibliotecrios, Arquivistas e Documentalistas (APBAD) em 2005, por sugesto do ento
presidente dessa associao, Dr. Silvestre Lacerda, actual director do Instituto dos Arquivos
Nacionais / Torre do Tombo.
A produo da exposio virtual relacionou-se com as vantagens incontestadas deste tipo de
exposies. Custos reduzidos, alargamento dos prazos, inexistncia de horrios, distncias e de
barreiras fsicas, aumento da projeco e do nvel de impacto da exposio e o estabelecimento
de uma nova interaco com os contedos. Com uma democratizao do acesso e uma mais fcil
rentabilizao do esforo dispendido.
A disseminao da exposio na Internet gerou uma quantidade de informao relacionada que
no houve no caso da exposio real. H uma maior facilidade e possibilidade me termos de
custos que no existe no caso da exposio real quando no existem apoios.
A exposio virtual foi referida nos seguintes recursos: blog espanhol Divagaciones sobre
Documentacion em Fevereiro de 2005 (http://www.excatedra.blogspot.com), no stio web do
Centro Acadmico de Arquivologia de Braslia em Maro de 2005 (http://www.caarq.cjb.net/),
no blog portugus Viridarium do Centro de Estudos de Histria das Cincias e das Tcnicas em
Abril de 2005 (http://viridarium.blogspot.com (Abril de 2005). A exposio virtual tambm foi
referida no Curso de Difusin y Dinamizacin del Archivo realizado em Priego de Crdoba, na
comunicao de D. Mariano Garca Ruiprez, Director do Archivo Municipal de Toledo (Abril
de 2005). No curso El diseo y la gestin administrativa de exposiciones organizado pela
Asociacin de Archiveros de Castilla y Len (ACAL), por gentileza do conferencista Jorge
Blasco, a exposio foi mostrada aos colegas do curso (17 e 18 Novembro de 2005).
O principal objectivo no desenvolvimento da exposio virtual foi dar a conhecer a exposio a
um pblico alargado possibilitado pela Internet, proporcionar uma relao diferente com um
mesmo contedo e procurar novos lugares onde a exposio pudesse voltar a estar exposta
fisicamente.

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Posteriormente surgiu a oportunidade da exposio ser reposta fisicamente graas sua difuso
na Internet e em plataformas virtuais. Foi atravs da lista de discusso de Arquivstica, a
ARXIFORUM13, que o Arquivo do Reino de Galicia14, na pessoa do seu Director D. Gabriel
Quiroga Barro, teve conhecimento da exposio. Da sua iniciativa resultou a exposio estar
patente no Arquivo o que foi determinante no alargamento do seu pblico e impacto. Foi
tambm muito importante porque pela primeira vez a exposio esteve patente num Arquivo e
houve um interesse e reconhecimento declarado por parte de uma instituio, o que a fortaleceu.
A coordenao da exposio foi da responsabilidade do director do Arquivo do Reino da Galicia,
D. Gabriel Quiroga Barro e da Directora do Arquivo Histrico de Lugo, Da M Dolores Pereira
Oliveira, a criao e produo de Marta Nogueira. O desenho, montagem e transporte foi da
responsabilidade da Inicia_Cultura_Turismo, S.L

A exposio estar patente no Arquivo do Reino de Galicia at 5 de Setembro de 2006 e de


Setembro a 12 de Novembro de 2006 no Arquivo Histrico Provincial de Lugo15.
Foi divulgao na imprensa local e tendo sido produzido catlogo16 e outros produtos (folheto,
cartaz, convite em papel e convite electrnico).

A exposio Scriptorium: espao e elementos da escrita medieval

Visitvel em http://www.imagensdearquivos.com a exposio Scriptorium: espao e elementos


da escrita medieval surgiu da necessidade de fotografar a rplica de um scriptorium (lugar
destinado actividade da escrita medieval) para a divulgao da conferncia Ars Scribendi,
proferida pela Doutora Maria Jos Azevedo Santos, directora do Arquivo Geral da Universidade
de Coimbra.

13

Associaci d'Arxivers de Catalunya ARXIFORUM - Foro sobre Archivstica RedIRIS


(http://www.rediris.es/list/info/arxiforum.es.html )
14
Stio web do Arquivo do Reino de Galicia acessvel em
http://www.xunta.es/conselle/cultura/patrimonio/arquivos/arquivo%20reino/index.html ou atravs do stio web
http://www.arquivosdegalicia.org/web/
15

Stio web do Arquivo Histrico Provincial de Lugo acessvel em


http://www.xunta.es/conselle/cultura/patrimonio/arquivos/lugo/index.html ou atravs do stio web
http://www.arquivosdegalicia.org/web/
16
Contido e vestimenta: imaxes de arquivos - Marta Nogueira, coord. de Gabriel Quiroga Barro. Xunta de Galicia.
Direccin Xeral de Patrimnio Cultural, 2006. p.9 (Catlogo de exposicins) ISBN 84-453-4269-x

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Dos estudos realizados para a definio da imagem do evento resultou um conjunto de


fotografias que constituram esta exposio que esteve patente na Associao Portuguesa dos
Amigos dos Castelos de 12 de Abril a 25 de Maio de 2006. Foi posteriormente produzida a
exposio virtual que se encontra disponvel no site Imagens de arquivos.

A sua concepo e desenvolvimento foi da responsabilidade de Marta Nogueira (fotografias) e


de Joana Balsa de Pinho (textos).

A produo da exposio virtual foi posterior produo da exposio fsica real com o
mesmo objectivo que esteve presente na produo da exposio virtual Contedo e vestimenta:
imagens de arquivos: prolongar a existncia da exposio e disponibiliz-la a um pblico mais
alargado, atingindo simultaneamente um pblico amplo e grupos com perfis minoritrios.
A exposio virtual prolongou a existncia da exposio e deixa em aberto o seu
desenvolvimento. Possibilita neste momento o conhecimento da exposio por um pblico
especializado, geograficamente disperso, que de outra forma no teria tido conhecimento e
acesso mesma e que a pode vir a repor fisicamente enquanto exposio fsica real.

Concluses

A utilizao das tecnologias da informao e comunicao (TIC) na concretizao e


desenvolvimento de projectos de difuso do patrimnio documental uma realidade que permite
obter resultados de grande impacto e abrangncia. Permite tambm desenvolver projectos que
nunca poderiam ser concretizados pela falta de um espao, de apoio institucional e de recursos.
Adicionado a estes factores esto todas as vantagens das TIC que no se esgotam nos meios mais
utilizados que se relacionam com as prioridades e possibilidades dos Arquivos mas tambm com
tendncias. A Internet no mbito da disseminao e documentao do patrimnio documental
possibilita desenvolver projectos que em circunstncias tradicionais no seriam concretizados.

As exposies fsicas reais e as exposies virtuais constituem um importante meio de difuso


e de diversificao dos contedos que podem ser oferecidos e que podem resultar em produtos
que se complementam e estimulam reciprocamente com a utilizao de distintos formatos
resultantes da efectiva diversidade de realidades e meios de que actualmente dispomos.

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

Bibliografia

1. Associaci d'Arxivers de Catalunya; RedIRIS ARXIFORUM. Foro sobre Archivstica.


http://www.rediris.es/list/info/arxiforum.es.html

2. CARRERRAS MONFORT, Csar; Group liba Initial thougts for setting up a virtual
exhibition. International Cultural Heritage- ICHIM.
http://wotan.liu.edu/docis/dbl/ichimi/index.html

3. CARRERRAS MONFORT, Csar Nuevas tecnologias en Internet para la difuson del


patrimnio. Actas de TecnoArt 2000, Barcelona.

4.CARRERRAS MONFORT, Csar Muses e Internet: una nueva frontera por descubrir.
http://oliba.uoc.edu/oliba/publicacions/2000_tecnoart.pdf

5. CERDA DIAZ, Jlio - Internet. La difusin en la era digital. Los archivos del siglo XXI.
Curso de Tcnicas Archivsticas: Difusin y Dinamizacin del Archivo. Priego de Crdoba (1416 Abril 2005).

6. Culturas de Archivo Blasco Gallardo Jorge (Direco do projecto Culturas de archivo,


proyecto en curso.
http://www.culturasdearchivo.org

7. GARCA RUIPREZ, Mariano Las exposiciones. Diseo y montaje de exposiciones


temporales. Cmo podemos hacer atractiva una exposicin de documentos? Curso de
Tcnicas Archivsticas: Difusin y Dinamizacin del Archivo. Priego de Crdoba (14-16 Abril
2005). pp. 1-7.

8. FOURIE, Ina Debemos tomarnos en srio


Documentacin, 4 (2001), pp. 267-282.

la desintermediacin?. Anales de

2 Foro Social de Informacin, Documentacin y Bibliotecas


7 y 8 de septiembre de 2006
Auditorio del Instituto de Investigaciones Antropolgicas de la Universidad
Nacional Autnoma de Mxico UNAM Mxico, DF

Eje 7: Tecnologas de la Informacin y de las Comunicaciones en la Era del


Conocimiento

9. QUIROGA BARRO, Gabriel - Contido e vestimenta: imaxes de arquivos. Marta Nogueira,


coord. de Gabriel Quiroga Barro. Xunta de Galicia. Direccin Xeral de Patrimnio Cultural,
2006. pp. 9-11 (Catlogo de exposicins) ISBN 84-453-4269-x

10. Smithsonian Institution Libraries Library and Archival Exhibitions on the web
http://www.sil.si.edu/SILPublications/Online-Exhibitions/

You might also like