A

STRATEGIA ROZWOJU SYSTEMU

BEZPIECZESTWA NARODOWEGO
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 2022

- przyjta uchwa Rady Ministrw z dnia 9 kwietnia 2013 r. -

SPIS TRECI
Wprowadzenie .......................................................................................................... 3
Streszczenie .............................................................................................................. 7
I. Diagnoza systemu bezpieczestwa narodowego ............................................. 10
1. Uwarunkowania zewntrzne rodowisko bezpieczestwa............................................................. 10
2. Uwarunkowania wewntrzne ............................................................................................................. 13

II. Wyzwania, trendy rozwojowe i wizja rozwoju systemu bezpieczestwa

narodowego Rzeczypospolitej Polskiej ................................................................ 32
III. Cele strategii i kierunki interwencji .................................................................. 37
1. Ukad celw ....................................................................................................................................... 37
2. Cele operacyjne i realizujce je kierunki interwencji ......................................................................... 38
Cel 1. Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa w wymiarze
regionalnym i globalnym .................................................................................................................... 38
Cel 2. Umocnienie zdolnoci pastwa do obrony ................................................................................. 52
Cel 3. Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa narodowego .............................................. 71
Cel 4 Zwikszenie integracji polityk publicznych z polityk bezpieczestwa ........................................ 75
Cel 5. Tworzenie warunkw do rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego ....... 82

IV. System realizacji strategii ................................................................................ 88

1. Podmioty odpowiedzialne za wdroenie i monitorowanie realizacji strategii oraz jej ocen ............. 88
2. Dokumenty wdroeniowe strategii ..................................................................................................... 94
3. Monitorowanie i ocena realizacji strategii, mechanizmy wspdziaania zaangaowanych podmiotw
............................................................................................................................................................ 94

V. Ramy finansowe strategii .................................................................................. 96

Bibliografia ............................................................................................................................................. 98
Wykaz skrtw .................................................................................................................................... 100

Wprowadzenie
Zapewnienie bezpieczestwa pastwa oraz jego obywateli naley do ywotnych interesw
narodowych Rzeczypospolitej Polskiej. Bezpieczestwo narodowe oznacza zdolno
pastwa i jego spoeczestwa do zapewnienia warunkw jego istnienia i rozwoju,
integralnoci terytorialnej, niezalenoci politycznej, stabilnoci wewntrznej oraz jakoci
ycia. Zdolno ta jest ksztatowana poprzez dziaania polegajce na wykorzystaniu szans,
podejmowaniu wyzwa, redukowaniu ryzyka oraz eliminowaniu zagroe zewntrznych i
wewntrznych, co zapewnia trwanie, tosamo, funkcjonowanie i swobody rozwojowe
pastwa i narodu (spoeczestwa)1.
Na bezpieczestwo narodowe Polski w XXI wieku przemony wpyw wywieraj procesy
zachodzce we wspczesnym, globalnym rodowisku bezpieczestwa. Cechuj si one
du dynamik i zoonoci zmian oraz wystpowaniem zagroe asymetrycznych, z
ktrych najgroniejsze to: terroryzm, proliferacja broni masowego raenia i rodkw jej
przenoszenia,
midzynarodowa
przestpczo
zorganizowana,
zagroenia
w
cyberprzestrzeni. Potencjalnie mog pojawi si take wyzwania, ktre w przypadku braku
reakcji na nie mog przerodzi si w zagroenia. Nale do nich takie zjawiska, jak:
destabilizacja systemu politycznego, le funkcjonujce mechanizmy gospodarcze i
spoeczne, masowe naruszanie praw czowieka, zuboenie spoeczestw, mae zasoby
wodne, degradacja rodowiska naturalnego, klski ywioowe, rosnce zapotrzebowanie na
energi poczone z utrudnionym dostpem do surowcw energetycznych, wyczerpujce si
zasoby metali rzadkich oraz problemy demograficzne. Gwnych szans na utrwalanie
bezpieczestwa narodowego naley upatrywa we wzmacnianiu roli Polski w Organizacji
Traktatu Pnocnoatlantyckiego i Unii Europejskiej oraz budowie coraz lepszych relacji z
pastwami ssiednimi.
Przeciwdziaanie wszystkim potencjalnym zagroeniom bezpieczestwa wymaga posiadania
zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego, gwarantujcego szybkie i
sprawne dziaanie w kadych warunkach oraz w reakcji na wszelkiego typu zagroenia i
kryzysy. Konieczno przygotowania, utrzymywania i doskonalenia systemu bezpieczestwa
narodowego przewiduje Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z
13 listopada 2007 roku, ktra sformuowaa definicj i stworzya teoretyczne podstawy
funkcjonowania takiego systemu2. System bezpieczestwa narodowego to cao si,
rodkw oraz zasobw przeznaczonych przez pastwo do realizacji zada w dziedzinie
bezpieczestwa, odpowiednio do tych zada zorganizowana, utrzymywana i
przygotowywana, w ktrym wyrnia si podsystem kierowania i szereg podsystemw
wykonawczych.
Zewntrzne uwarunkowania bezpieczestwa Polski, intensywny rozwj jej potencjau
gospodarczego
oraz
poszerzanie
zaangaowania
w
aktywne
ksztatowanie
midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa, a take rosnca wraliwo otwartych
spoeczestw na wspczesne zagroenia, wymuszaj stopniow optymalizacj si i rodkw
bezpieczestwa narodowego w kierunku tworzenia zintegrowanego, kompleksowego
systemu bezpieczestwa narodowego, umoliwiajcego rwnoczesne wykorzystanie
elementw systemu obronnego pastwa i systemu zarzdzania kryzysowego3.
Zintegrowanie planowania i przygotowania komponentw wojskowych i cywilnych na kadym
poziomie reagowania, kompleksowe podejcie do rozwizywania sytuacji kryzysowych oraz
uregulowanie i przypisanie zada w tym zakresie administracji publicznej, a take stworzenie
stabilnych podstaw ich finansowania, jest dwigni wzrostu poziomu bezpieczestwa
narodowego i skutecznym narzdziem jego realizacji.
1

Na podstawie, R. Ziba, J. Zajc, Budowa zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego Polski

(ekspertyza sporzdzona na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w ramach prac nad aktualizacj
redniookresowej strategii rozwoju kraju), Warszawa 2010.
2
Ibidem, str. 16.
3
Problematyka zarzdzania kryzysowego zostaa ujta take w strategii Sprawne Pastwo 2020.

Przyjcie przez Rad Ministrw w 2009 roku nowych zasad prowadzenia polityki rozwoju
umoliwia zmian dotychczasowego podejcia do polityki bezpieczestwa pastwa
i poczenia j z polityk rozwoju spoeczno-gospodarczego. Rzdowy Plan uporzdkowania
strategii rozwoju, zawierajcy koncepcj uporzdkowania obowizujcych dokumentw
strategicznych4 realizujcych rednio- i dugookresow strategi rozwoju kraju5, wczy
Strategi rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej do grona
dziewiciu zintegrowanych strategii rozwoju kraju. Rozwizanie to stwarza szans na
wzmocnienie warstwy realizacyjnej strategii i nadanie nowego impulsu pracom zwizanym
z budow zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego, w powizaniu z rozwojem
spoeczno-gospodarczym kraju.
Dugookresowa strategia rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesnoci uznaje
zapewnienie bezpieczestwa zewntrznego i wewntrznego za warunek niezbdny dla
pomylnego rozwoju Polski6. Podobne podejcie prezentuje redniookresowa Strategia
Rozwoju Kraju 2020 (SRK), uznajc Utrwalanie bezpieczestwa narodowego (I.3.4) za
jeden z priorytetowych kierunkw interwencji publicznej w obszarze strategicznym Sprawne i
efektywne pastwo. W szczeglnoci SRK wskazuje na potrzeb podjcia i szybkiego
zakoczenia prac nad zintegrowanym systemem bezpieczestwa pastwa7.
Realizacj tego postulatu stanowi Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej 20228. Okrela ona warunki funkcjonowania oraz sposoby rozwoju
systemu bezpieczestwa narodowego. Szczegln rol w tym systemie odgrywaj podmioty
odpowiedzialne za bezpieczestwo zewntrzne (suba dyplomatyczna, Siy Zbrojne RP,
suby specjalne), w powizaniu z podmiotami odpowiedzialnymi za bezpieczestwo
wewntrzne. Z tego te wzgldu gwny obszar zainteresowania niniejszej strategii bdzie
ukierunkowany na bezpieczestwo zewntrzne i militarne. Zintegrowanie Strategii rozwoju
systemu bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 z innymi strategiami
rozwojowymi pozwala na wyczenie z jej zasadniczego zakresu tematycznego innych
dziedzin bezpieczestwa narodowego, takich jak: bezpieczestwo ekonomiczne (w tym
energetyczne), obywatelskie, spoeczne czy ekologiczne. Z uwagi na potrzeb specjalizacji i
konkretyzacji strategii rozwoju oraz ich wzajemn komplementarno, analiza tych dziedzin
bezpieczestwa narodowego wraz ze wskazaniem ich celw i kierunkw interwencji znalazy
si odpowiednio w Strategii innowacyjnoci i efektywnoci gospodarki, strategii
Bezpieczestwo energetyczne i rodowisko, strategii Sprawne Pastwo 2020 oraz Strategii
rozwoju kapitau spoecznego9.
4

Podstaw prawn, w oparciu o ktr opracowane zostay strategie rozwoju jest art. 9 ustp 3 ustawy z dnia
6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z pn. zm.).
5
Dugookresowa strategia rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesnoci (DSRK) wskazuje
gwne trendy i wyzwania, wynikajce zarwno z rozwoju wewntrznego kraju, jak i zmian w jego otoczeniu
zewntrznym oraz przedstawia kompleksow wizj rozwoju spoeczno-gospodarczego kraju w perspektywie
do roku 2030, z uwzgldnieniem wymiaru regionalnego i przestrzennego. Natomiast redniookresowa
strategia rozwoju kraju (SRK) jest wiodc strategi rozwojow, okrelajc podstawowe uwarunkowania,
cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze spoecznym, gospodarczym, regionalnym i przestrzennym. SRK
wyznacza obszary strategicznej interwencji o znaczeniu krajowym i ponadregionalnym, a take strategiczne
inwestycje, ktre nastpnie zostaj uwzgldnione w innych strategiach rozwoju i programach. Dziki temu
zapewniona zostaje integracja polityki przestrzennej z polityk regionaln oraz koncentracja dziaa
prorozwojowych pastwa na kluczowych obszarach tematycznych i przestrzennych. Obowizujc SRK jest
Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne spoeczestwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne pastwo, przyjta
uchwa nr 157 Rady Ministrw z dnia 25 wrzenia 2012 r. (M. P. z 2012 r., poz. 882).
6
DSRK, s. 19.
7
SRK, s. 54, 152.
8
W zwizku z koniecznoci zharmonizowania horyzontu czasowego strategii z horyzontem dokumentw
wykonawczych z obszaru planowania obronnego (determinowanego przez cykl planistyczny NATO), dla
niniejszej strategii przyjto horyzont do roku 2022.
9
Pozostae strategie rozwoju take dotycz cho w mniejszym stopniu rnych aspektw dziedzin
bezpieczestwa narodowego. Nale do nich Strategia rozwoju transportu, Krajowa strategia
rozwoju regionalnego Regiony miasta obszary wiejskie, Strategia zrwnowaonego rozwoju wsi, rolnictwa
i rybactwa oraz Strategia rozwoju kapitau ludzkiego. Powizania SRSBN RP z pozostaymi zintegrowanymi
strategiami rozwoju ilustruje tabela 1.

Dla Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

2022, wpisanej w rzdowy system zarzdzania rozwojem kraju, baz koncepcyjn pozostaje
Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzana przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej10. Obydwie strategie s merytorycznie spjne, rni
si za poziomem konkretyzacji i podejciem metodologicznym. Rwnolegle z wejciem w
ycie niniejszej strategii traci wano Strategia obronnoci Rzeczypospolitej Polskiej.11 oraz
Strategia udziau Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach midzynarodowych12.
Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 jest
take
skorelowana
z
najwaniejszymi
dokumentami
strategicznymi
Sojuszu
Pnocnoatlantyckiego i Unii Europejskiej w zakresie bezpieczestwa - Koncepcj
Strategiczn NATO i Europejsk Strategi Bezpieczestwa13. Dziaania naprawcze ujte w
III rozdziale i dotyczce umocnienia zdolnoci pastwa do obrony s zgodne z Gwnymi
kierunkami rozwoju Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich przygotowa do obrony
pastwa na lata 2013-2022, przyjtymi przez Prezydenta RP w dniu 8 listopada 2011 r.
Kierunki dziaa niniejszej strategii bd zorientowane na dwie naczelne zasady:
efektywnoci i spjnoci std te jej gwnym celem bdzie Wzmocnienie efektywnoci
i spjnoci systemu bezpieczestwa narodowego. Efektywno bdzie osigana poprzez
podnoszenie sprawnoci zasadniczych elementw systemu bezpieczestwa narodowego
suy temu bdzie realizacja celu pierwszego Ksztatowanie stabilnego
midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa w wymiarze regionalnym i globalnym, celu
drugiego Umocnienie zdolnoci pastwa do obrony oraz celu trzeciego Rozwj odpornoci
na zagroenia bezpieczestwa narodowego. Dziki realizacji celu czwartego Zwikszenie
integracji polityk publicznych z polityk bezpieczestwa i pitego Tworzenie warunkw do
rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego zapewniona zostanie
spjno systemu bezpieczestwa narodowego (na zewntrz i do wewntrz).
Zaproponowane dziaania z zakresu spjnoci bd realizowane etapowo w pierwszej
kolejnoci bd ukierunkowane na zwikszanie wsppracy i koordynacji, w dalszej na
integracj. Cele 1, 2 i 3 maj zatem charakter operacyjny (wykonawczy), za cele 4 i 5
systemowo-koordynacyjny.

10

Obowizujca Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej zostaa zatwierdzona przez

Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 r.
11
Strategia obronnoci Rzeczypospolitej Polskiej. Strategia sektorowa do Strategii Bezpieczestwa Narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej, przyjta przez Rad Ministrw w dniu 23 grudnia 2009 r.
12
Przyjta przez Rad Ministrw w dniu 13 stycznia 2009 r.
13
Koncepcja Strategiczna NATO (przyjta na szczycie NATO w Lizbonie, w dniu 19 listopada 2010 r.),
Bezpieczna Europa w Lepszym wiecie. Europejska Strategia Bezpieczestwa (przyjta na spotkaniu szefw
rzdw w Brukseli, w dniu 12 grudnia 2003 r.).

Rysunek 1. Miejsce Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP w hierarchii

dokumentw strategicznych
Dugookresowa strategia rozwoju kraju

Strategia
Bezpieczestwa
Narodowego RP

redniookresowa strategia rozwoju kraju

Strategia
innowacyjnoci
i efektywnoci
gospodarki

Strategia
rozwoju
kapitau
ludzkiego

Strategia
rozwoju
transportu

Bezpieczestwo
energetyczne
i rodowisko

Sprawne
Pastwo

Strategia
rozwoju kapitau
spoecznego

Krajowa
strategia
rozwoju
regionalnego

Strategia rozwoju
systemu
bezpieczestwa
narodowego RP

Strategia
zrwnowaonego rozwoju wsi,
rolnictwa i
rybactwa

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

rdo: Opracowanie wasne MON.

Tabela 1. Powizanie Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP z innymi
zintegrowanymi strategiami rozwoju

Cel 1
Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego rodowiska
bezpieczestwa w wymiarze regionalnym i globalnym
Cel 2
Umocnienie zdolnoci pastwa do obrony
Cel 3
Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa
narodowego
Cel 4
Zwikszenie integracji polityk publicznych z polityk
bezpieczestwa
Cel 5
Tworzenie warunkw do rozwoju zintegrowanego systemu
bezpieczestwa narodowego
rdo: Opracowanie wasne MON.

Strategia zrwnowaonego
rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa

Krajowa strategia rozwoju

regionalnego

Strategia rozwoju kapitau

spoecznego

Sprawne Pastwo

Bezpieczestwo energetyczne i
rodowisko

Strategia rozwoju transportu

Cele

Pozostae zintegrowane strategie rozwoju

Strategia innowacyjnoci i
efektywnoci gospodarki
Strategia rozwoju kapitau
ludzkiego

Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego

Rzeczypospolitej Polskiej

Streszczenie
Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022
(SRSBN RP) okrela warunki funkcjonowania i sposoby rozwoju systemu bezpieczestwa
narodowego, podnoszce jego efektywno i spjno w perspektywie redniookresowej. W
horyzoncie obowizywania dokumentu akcent strategiczny pooony jest na tworzenie
zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego, opartego na sojuszniczych i
bilateralnych zabezpieczeniach oraz stopniowo rozbudowywanym wasnym potencjale
cywilno-militarnym. Jest to realizacja postulatu redniookresowej Strategii Rozwoju Kraju
2020, ktra w obszarze strategicznym Sprawne i efektywne pastwo wskazuje na potrzeb
podjcia i szybkiego zakoczenia prac nad zintegrowanym system bezpieczestwa
pastwa".
SRSBN RP jest dokumentem nowej generacji uwzgldniajcym wymogi nowoczesnego
systemu zarzdzania rozwojem kraju. Po raz pierwszy strategia z obszaru bezpieczestwa
narodowego zostaa opracowana w powizaniu z polityk spoeczno-gospodarcz
kraju oraz w oparciu o metodologi umoliwiajc realizacj zawartych w niej zamierze.
Struktur SRSBN RP okrelia zaktualizowana ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju, natomiast zakres merytoryczny strategii zosta wskazany w
przyjtym przez Rad Ministrw Planie uporzdkowania strategii rozwoju. Dlatego te
SRSBN RP koncentruje si na bezpieczestwie zewntrznym i militarnym jej zintegrowanie
z pozostaymi strategiami rozwojowymi pozwolio na wyczenie z jej zasadniczego zakresu
tematycznego innych dziedzin bezpieczestwa narodowego, takich jak: bezpieczestwo
ekonomiczne (w tym energetyczne), obywatelskie, spoeczne, ywnociowe czy ekologiczne.
Diagnoza systemu bezpieczestwa narodowego analizuje uwarunkowania zewntrzne i
wewntrzne (rozdzia I). Ocena rodowiska bezpieczestwa Polski wskazuje na dobre
wykorzystanie szans wynikajcych z czonkostwa naszego kraju w organizacjach
midzynarodowych. Problemem wymagajcym wzmoonego wysiku jest natomiast
transsektorowy i asymetryczny charakter wspczesnych zagroe oraz nieprzewidywalno
rozwoju rodowiska bezpieczestwa. Pozytywnie oceniono dziaania poszczeglnych
elementw systemu bezpieczestwa narodowego, cho wskazano na konieczno dalszych
usprawnie. Za powane ograniczenie uznano niewielk ilo systemowych rozwiza
integrujcych bezpieczestwo narodowe. Nadal wskazane jest wzmacnianie roli i znaczenia
strategii w naszym systemie prawnym oraz odchodzenie od sektorowego podejcia do
kwestii bezpieczestwa.
W oparciu o diagnoz przedstawione s wyzwania i wizja rozwoju systemu
bezpieczestwa narodowego RP. Optymalizacja si i rodkw bezpieczestwa narodowego
oznacza bdzie efektywne wykorzystanie potencjaw tkwicych w systemie obronnym
pastwa i systemie zarzdzania kryzysowego. Wizja rozwoju systemu bezpieczestwa
zakada, e do roku 2022 Polska bdzie krajem o wysokim poziomie bezpieczestwa,
aktywnie kreujcym polityk zagraniczn, dysponujcym nowoczesn obron narodow i
skutecznymi subami specjalnymi.
Za cel gwny SRSBN RP uznano wzmocnienie efektywnoci i spjnoci systemu
bezpieczestwa narodowego, ktry powinien by zdolny do identyfikacji i eliminacji rde,
przejaww oraz skutkw zagroe bezpieczestwa narodowego. Efektywno zostanie
osignita poprzez podnoszenie sprawnoci zasadniczych elementw systemu
bezpieczestwa narodowego, spjno poprzez zwikszanie integracji midzy politykami
publicznymi a polityk bezpieczestwa oraz wzmacnianie wsppracy i koordynacji, a
docelowo osignicie integracji wewntrz systemu bezpieczestwa narodowego.
Cele operacyjne stanowi rozwinicie celu gwnego w dziedzinach posiadajcych kluczowe
znaczenie dla bezpieczestwa. Pierwszy cel to ksztatowanie stabilnego
midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa w wymiarze regionalnym i globalnym
przez pogbianie wsppracy midzynarodowej, sucej umacnianiu istotnych z polskiej
7

perspektywy instytucji midzynarodowych, rozwojowi przyjaznych stosunkw z ssiadami

oraz budowie prestiu i pozycji midzynarodowej kraju. Priorytetem celu 1 jest zwikszenie
skutecznoci realizacji polskich priorytetw w NATO i UE oraz dbanie o sprawno
mechanizmw sojuszniczych. W tym obszarze najistotniejsze bd dziaania na rzecz
wzmacniania obrony kolektywnej w ramach NATO oraz pogbiania wsppracy z partnerami
z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO. Priorytetem bdzie te podnoszenie
efektywnoci wsppracy dwustronnej i wielostronnej, zwaszcza z USA oraz w formule
Trjkta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej. Wsptworzenie stabilnego rodowiska
bezpieczestwa bdzie wymagao te zwikszania skutecznoci prawa midzynarodowego i
instytucji
midzynarodowych
oraz
sprawnego
wykorzystania
instrumentw
midzynarodowych w zakresie nieproliferacji broni masowego raenia i rodkw jej
przenoszenia, kontroli zbroje i rozbrojenia, rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa czy
pomocy rozwojowej.
Drugi cel wpisuje si w powinnoci konstytucyjne oraz zobowizania sojusznicze i dotyczy
umacniania zdolnoci pastwa do obrony. W ostatnich latach zaszo wiele zmian w
organizacji obrony narodowej powodujcych, e jest ona postrzegana w szerszych ni
tradycyjnie kategoriach. Zmiany w rodowisku bezpieczestwa oraz postp technologiczny
spowodoway, e dzisiaj obronno stanowi sum wszystkich militarnych i niemilitarnych
przedsiwzi, majcych na celu zapobieganie i przeciwstawienie si polityczno-militarnym
zagroeniom bezpieczestwa narodowego. Realizacja priorytetw i kierunkw interwencji
celu 2 zapewni Polsce ochron ywotnych interesw narodowych oraz siln pozycj na
arenie midzynarodowej, a zwaszcza w NATO i UE. Priorytetowe znaczenie w tym obszarze
ma kontynuacja budowy profesjonalnych i nowoczesnych Si Zbrojnych RP. Bdzie ona
realizowana poprzez ich modernizacj techniczn i podnoszenie poziomu wyszkolenia oraz
doskonalenie struktur organizacyjnych, w tym systemu kierowania i dowodzenia.
Skuteczne siy zbrojne potrzebuj wsparcia sektora cywilnego, ktry wspuczestniczy w
przygotowaniach obronnych pastwa. Priorytetowe znaczenie bdzie miaa rozbudowana
wsppraca z polskim przemysem obronnym i zwizanym z nim potencjaem
naukowo-badawczym oraz aktywniejszy ich udzia w midzynarodowych programach i
inicjatywach. Podniesie to konkurencyjno i innowacyjno krajowego przemysu obronnego
oraz jego zdolnoci eksportowe, a w konsekwencji zwikszy poziom nowoczesnoci polskiej
gospodarki oraz zapewni nowe miejsca pracy. W kontekcie zapewnienia cigoci
funkcjonowania pastwa w warunkach zewntrznego zagroenia bezpieczestwa istotne
bdzie doskonalenie pozamilitarnych przygotowa obronnych. Niezmiennie wane
pozostan dziaania cywilnych i wojskowych sub specjalnych, ukierunkowane na
zwikszenie ich efektywnoci i spjnoci, zwaszcza w obszarze rozpoznania i ochrony przed
wspczesnymi zagroeniami.
Trzeci cel jest zorientowany na rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa
narodowego, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidziane zdarzenia. Dotyczy tej
sfery aktywnoci pastwa, ktra nie mieci si w tradycyjnej klasyfikacji podsystemw
wykonawczych czy dziaw administracji rzdowej i ma charakter midzysektorowy. Bdzie
on realizowany gwnie poprzez wzmocnion ochron infrastruktury krytycznej oraz
budow systemu rezerw strategicznych. Przedstawione w strategii kierunki interwencji
poprawi wspprac midzy operatorami infrastruktury krytycznej i organami administracji
publicznej oraz zwiksz efektywno, adekwatno i spjno systemu rezerw
strategicznych.
Obszarem zainteresowania czwartego celu jest zwikszenie integracji polityk
publicznych z polityk bezpieczestwa. Zgrupowane wok tego celu priorytety i kierunki
interwencji z jednej strony przedstawiaj dziaania sektora bezpieczestwa na rzecz
wzmacniania realizacji celw polityki rozwoju, z drugiej pokazuj moliwoci wykorzystania
potencjau spoeczestwa obywatelskiego na rzecz bezpieczestwa. Istotne zatem bdzie
umacnianie powiza midzy bezpieczestwem narodowym a obszarem edukacji, ochrony
dziedzictwa narodowego, wspierania zatrudnienia i przeciwdziaania bezrobociu, ochrony

rodowiska, infrastruktury, planowania przestrzennego i rozwoju regionalnego. Wraz z

rosnc wag kapitau spoecznego dla funkcjonowania pastwa wane bdzie te
wspieranie wsppracy z partnerami spoecznymi dziaajcymi na rzecz bezpieczestwa
narodowego i obronnoci.
Cel pity, najwaniejszy dla sukcesywnej konsolidacji narodowego potencjau
bezpieczestwa, zorientowany jest na tworzenie warunkw rozwoju zintegrowanego
systemu bezpieczestwa narodowego. Przedstawione tu propozycje zmian maj
najbardziej horyzontalny i systemowy charakter. Priorytetem celu 5 jest doskonalenie
systemu kierowania bezpieczestwem narodowym. Rozwj zintegrowanego systemu
bezpieczestwa narodowego bdzie wymaga te efektywniejszego wykorzystania
potencjaw tkwicych w systemie obronnym pastwa i systemie zarzdzania kryzysowego.
Konieczna bdzie zatem wiksza integracja procesw planistycznych oraz intensyfikacja
monitorowania i oceny rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego. Suy temu bd
cykliczne przegldy bezpieczestwa narodowego. Zidentyfikowane w diagnozie wyzwania
zwizane z negatywnymi zjawiskami w cyberprzestrzeni wymagaj wprowadzenia
zaproponowanych w celu 5 strategii zabezpiecze zasobw teleinformatycznych
administracji publicznej i pastwowej. Rozwijana te bdzie Sie cznoci Rzdowej
suca komunikacji upowanionych osb na wypadek sytuacji kryzysowych.
System realizacji strategii okrela obszary zadaniowe gwnych podmiotw
odpowiedzialnych za realizacj strategii oraz dokumenty wdroeniowe. Za baz
monitorowania realizacji celw SRSBN RP przyjto system wskanikw, ktre posu
dziaaniom analitycznym i ewaluacyjnym, umoliwiajcym obserwacje zachodzcych zmian
pod ktem skutecznoci i efektywnoci realizowanych interwencji. Przewidywane jest
opracowywanie cyklicznych sprawozda i informacji przedstawiajcych stopie realizacji
strategii. Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022 bdzie podlega
okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 4 lata. Podstaw do aktualizacji moe stanowi
powana zmiana w rodowisku bezpieczestwa Polski lub nowe, istotne rozwizania
dotyczce rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego.
Koordynatorem wdraania strategii jest Minister Obrony Narodowej, dziaajcy w imieniu
Prezesa Rady Ministrw. Rol koordynatora jest midzy innymi coroczne przekazywanie
Ministrowi Rozwoju Regionalnego sprawozdania o stanie wdraania strategii za rok
poprzedni, stanowicego wkad do informacji o realizacji celw redniookresowej strategii
rozwoju kraju. Pierwsze sprawozdanie z wdraania SRSBN RP bdzie przedstawione w
2014 r.
Ramy finansowe strategii obrazuj zakres publicznych rodkw przeznaczonych na
realizacj celw strategii. Finansowanie zada z zakresu obronnoci realizowane bdzie
poprzez wykorzystanie rodkw pochodzcych z budetu pastwa w ramach funkcji 11.,
wspartych rodkami Funduszu Modernizacji Si Zbrojnych. Z kolei dziaania na rzecz
stabilnego midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa finansowane bd w ramach
funkcji 15. budetu pastwa.
Strategia zawiera take bibliografi oraz wykaz skrtw. W zaczniku przedstawiono
Sprawozdanie z przebiegu konsultacji spoecznych projektu strategii.

I. Diagnoza systemu bezpieczestwa narodowego

1. Uwarunkowania zewntrzne rodowisko bezpieczestwa
1.1. Kontekst strategiczny
Kluczowym czynnikiem decydujcym o ksztacie obecnych stosunkw midzynarodowych s
procesy globalizacyjne, przejawiajce si w staym rozwoju swobody przepywu idei,
towarw, usug, kapitau i osb. Nastpstwa tych procesw maj dwoist natur.
Globalizacja przyczynia si do podniesienia poziomu rozwoju cywilizacyjnego w skali
oglnowiatowej, ale te do znacznego pogbienia rnic rozwojowych pomidzy
pastwami oraz wewntrz spoeczestw. Zoona sie powiza gospodarczych,
politycznych i komunikacyjnych usposabia pastwa i narody wiata do pokojowej
wsppracy, kreujc zarazem nowe obszary i moliwoci konfrontacji14.
Obecny poziom zintegrowania wiatowego ycia ekonomicznego powoduje, i gwatowne
zmiany, zaamania koniunktury i kryzysy zachodzce nie tylko w najbliszym otoczeniu
Polski, ale i w innych rejonach wiata, mog oddziaywa negatywnie na stabilno polskiej
gospodarki, a tym samym bezpieczestwa pastwa. Kryzys gospodarczy ostatnich lat
istotnie wpyn na globaln sytuacj w sferze bezpieczestwa, spowalniajc lub niwelujc
wzrost gospodarczy licznej grupy pastw, w tym take bliskich partnerw i sojusznikw
Polski.
Przeniesieniu centrum globalnego ukadu si z rejonu euroatlantyckiego w rejon Azji
i Pacyfiku towarzyszy bdzie stopniowa ewolucja znaczenia i moliwoci globalnego
oddziaywania Chin, Indii, Brazylii i innych wschodzcych potg. Pastwa Zachodu wci
przewodz w wielu dziedzinach, jednak model autorytarny staje si w oczach niektrych
pastw i ich przywdcw realn alternatyw dla zachodniego uniwersalizmu.
Rosnce zapotrzebowanie na surowce energetyczne sprawia, e uywane s one do
wywierania nacisku politycznego i coraz czciej zastpuj si militarn w realizacji celw
polityki pastwa. Napicia wywoane czasowymi ograniczeniami w dostawach gazu do
niektrych krajw wskazuj na sabo rynku energetycznego i negatywny wpyw polityki na
gospodark. Rwnie istotnym wyzwaniem o dynamicznym charakterze mog sta si
ulegajce wyczerpaniu zasoby metali rzadkich.
Potencjalnym zagroeniem pozostaj: rosnca liczba pastw upadajcych i upadych,
napicia i konflikty w rejonach o obnionej stabilnoci w obszarze euroatlantyckim lub jego
ssiedztwie, terroryzm, midzynarodowa przestpczo zorganizowana, negatywne zjawiska
w cyberprzestrzeni oraz sytuacje kryzysowe w nastpstwie katastrof naturalnych lub
wywoanych dziaalnoci czowieka.
Wspczesny wiat nie pozostaje bezbronny w obliczu globalnych wyzwa i zagroe.
Spoeczno midzynarodowa, w tym Polska, dysponuje szerokim spektrum moliwoci
umacniania swojego bezpieczestwa. Jednym z najwaniejszych instrumentw
ksztatujcych rodowisko bezpieczestwa jest Sojusz Pnocnoatlantycki. Historycznie
wyjtkow skuteczno Sojusz zawdzicza z jednej strony swemu potencjaowi militarnemu
oraz szerokiemu spektrum instrumentw dziaania, z drugiej za jednoci wynikajcej ze
wsplnoty wartoci. Priorytetowe znaczenie ma zapewnienie odpowiedniej rwnowagi w
hierarchii zada i aktywnoci Sojuszu midzy jego funkcjami pierwotnymi (kolektywna
obrona, forum konsultacji), a rol stabilizatora sytuacji midzynarodowej przez wspprac
partnersk i operacje spoza art. 5 Traktatu Pnocnoatlantyckiego (TP). Warunkiem tego jest
zagwarantowanie naleytej wiarygodnoci zobowiza sojuszniczych, m.in. poprzez
rozmaite formy wzmacniania obrony kolektywnej (plany ewentualnociowe, wiczenia, Siy
Odpowiedzi NATO, rozbudowa infrastruktury obronnej). W tym kontekcie szczeglnie
14

Szerzej zobacz Europejska Strategia Bezpieczestwa, str. 2.

10

wanym jest wypenienie sojuszniczych zobowiza wynikajcych z art. 3 Traktatu

Pnocnoatlantyckiego, ktry wprost nakazuje utrzymanie i rozwijanie swoich indywidualnych
i zbiorowych zdolnoci do odparcia zbrojnej napaci.
Czynnikiem o ogromnym znaczeniu dla umacniania bezpieczestwa w regionie
euroatlantyckim s postpy integracji europejskiej. Dziki wyjtkowemu charakterowi
wszechstronnej wsppracy w jej ramach, rozwj Unii Europejskiej trwale zwiksza
stabilno europejsk we wszystkich jej wymiarach. Rozwj instrumentw wsppracy z
partnerami wpywa stabilizujco na regiony ssiadujce oraz przyczynia si do wzrostu
wzajemnego zaufania. Przyjcie Traktatu Lizboskiego15 otwiera nowe moliwoci dalszego
przyspieszenia i pogbienia procesw integracyjnych, a pene wykorzystanie jego potencjau
moe doprowadzi w przyszoci do powstania wsplnej obrony UE i dostarczenia Polsce
dodatkowych gwarancji bezpieczestwa.
Wci w korzystnym kierunku z polskiej perspektywy przebiega rozwj regionalnego
rodowiska bezpieczestwa w Europie. W skali kontynentu stale ronie zakres
i intensywno wsppracy midzynarodowej, ktrej solidne podstawy instytucjonalne daj
Sojusz Pnocnoatlantycki, Unia Europejska, Organizacja Bezpieczestwa i Wsppracy
w Europie (OBWE) oraz inne struktury regionalne i subregionalne. Nadal dokonuje si te
postp procesw demokratyzacji i transformacji gospodarczej, szczeglnie w Europie
Poudniowej. Pewne obawy budzi utrzymywanie si w niektrych pastwach regionu nie
w peni demokratycznych porzdkw prawnych, jak rwnie okresowe ujawnianie si w
polityce czci krajw postaw konfrontacyjnych. Utrzymanie stabilnoci regionalnego adu
bezpieczestwa w Europie jest w znacznym stopniu uzalenione od nowelizacji reimw
kontroli zbroje i rozbrojenia oraz rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa, ustalonych
w Traktacie o konwencjonalnych siach zbrojnych w Europie (Traktacie CFE)16, Traktacie
o otwartych przestworzach17 oraz Dokumencie Wiedeskim 199918.
Analiza charakteru wspczesnego rodowiska bezpieczestwa midzynarodowego
wskazuje, e w perspektywie najbliszych lat gwne wyzwania i zagroenia dla Polski bd
zwizane z:
- dynamik relacji w ramach NATO i UE oraz skal zaangaowania Stanw Zjednoczonych
Ameryki w bezpieczestwo europejskie;
- dynamik przemian reimw kontroli zbroje i rozbrojenia zwikszajcych ich skuteczno;
- dynamik relacji dwustronnych i wielostronnych;
- zapewnieniem skutecznoci prawa midzynarodowego;
- oddziaywaniem konfliktw lokalnych na bezpieczestwo wiatowe;
- midzynarodowym terroryzmem i zorganizowan przestpczoci midzynarodow;
- postpujc proliferacj broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia.

1.2. Szanse dla bezpieczestwa Polski

Wymienione powyej procesy i zjawiska ksztatujce midzynarodowe rodowisko
bezpieczestwa w znaczcy sposb oddziaywuj na bezpieczestwo Polski. Dodatkowo, na
bezpieczestwo naszego kraju wpywaj te czynniki o charakterze regionalnym
i lokalnym.
Czonkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Sojuszu Pnocnoatlantyckim i Unii
Europejskiej stanowi gwarancj bezpieczestwa pastwa oraz oferuje moliwo
15

Traktat z Lizbony zmieniajcy Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiajcy Wsplnot Europejsk, Dz.
Urz. UE C z 17 grudnia 2007 r. Nr 306, str. 1. z pn. zm.
16
Traktat o konwencjonalnych siach zbrojnych w Europie, podpisany w Paryu w dniu 19 listopada 1990 r.
(Dz. U. z 1995 r. Nr 15, poz. 73).
17
Traktat o Otwartych Przestworzach, sporzdzony w Helsinkach w dniu 24 marca 1992 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr
103, poz. 1127).
18
Dokument Wiedeski 1999 z negocjacji w sprawie rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa, przyjty
w Stambule w dniu 16 listopada 1999 r.

11

wielowymiarowego rozwoju i wzrostu roli Polski na arenie midzynarodowej. Szans polskiej

polityki bezpieczestwa jest take budowa dobrych relacji z ssiednimi pastwami z
wieloma naszymi ssiadami i partnerami dymy do ustanowienia i realizacji partnerstwa
strategicznego. Szczeglnym obszarem zainteresowania Polski pozostaj pastwa Europy
Wschodniej, z ktrymi zacieniamy relacje w ramach stosunkw dwustronnych oraz
wsppracy NATO i UE. W polskim interesie ley zapewnienie wpywu na ewolucj NATO i
Unii Europejskiej oraz zachowanie i popraw potencjau tych struktur.
Kolejnej szansy dla bezpieczestwa zarwno Polski, jak i caego wiata naley upatrywa
w umacnianiu prawa midzynarodowego i zapewnieniu jego powszechnego
poszanowania, rozwoju norm prawnych i mechanizmw wykonawczych, ktre bd
skutecznymi narzdziami w zwalczaniu nowych zagroe, zwaszcza zwizanych
z proliferacj broni masowego raenia, terroryzmem, przestpczoci zorganizowan oraz
zjawiskiem pastw upadych. Wan form wsppracy pozwalajc eliminowa rda wielu
zagroe dla bezpieczestwa midzynarodowego jest pomoc rozwojowa.

1.3. Zagroenia i wyzwania bezpieczestwa Polski

Korzystny ksztat rodowiska bezpieczestwa midzynarodowego oraz polskie powizania
sojusznicze prowadz do tego, i obecnie i w najbliszej przyszoci prawdopodobiestwo
konwencjonalnej agresji zbrojnej jest mae. Nie mona jednak cakowicie wykluczy
pojawienia si w pobliu granic Rzeczypospolitej Polskiej sytuacji uycia siy bd groby jej
uycia. Ponadto - zwaywszy na wystpowanie w ssiedztwie Polski znaczcych
potencjaw militarnych, w tym niekonwencjonalnych - Polska utrzymywa i rozwija bdzie
zdolnoci pozwalajce na skuteczn reakcj na tego rodzaju zagroenia. Jednoczenie dba
bdzie o utrzymywanie otwartoci, przejrzystoci i przewidywalnoci dziaalnoci wojskowej,
zapewnianych przez system kontroli zbroje oraz regionalnych rodkw budowy zaufania
i bezpieczestwa.
Zagroeniem dla bezpieczestwa Polski jest podwaanie skutecznoci midzynarodowego
systemu przeciwdziaania proliferacji broni masowego raenia. Rwnie grony jest
midzynarodowy terroryzm19 - cho zagroenie terrorystyczne w Polsce utrzymuje si na
niskim poziomie, czsto dotyczy obywateli polskich przebywajcych w niestabilnych
rejonach, a przede wszystkim onierzy uczestniczcych w zagranicznych misjach
wojskowych. Nie mona te wykluczy podejmowania przez terrorystw prb
przeprowadzenia zamachu terrorystycznego na terytorium pastwa czonkowskiego UE.
Staym zagroeniem bezpieczestwa narodowego Polski s take dziaania obcych sub
specjalnych zmierzajce do pozyskania informacji z zakresu wywiadu gospodarczego,
politycznego i naukowo-technicznego.
Rnice w postrzeganiu wyzwa i zagroe bezpieczestwa oraz wasnych korzyci
przez czonkw NATO i UE w poczeniu z niejasnym i nieprzewidywalnym rozwojem
rodowiska bezpieczestwa mog stanowi powane wyzwanie dla tej midzynarodowej
wsplnoty. Niepokj mogaby budzi ewolucja Sojuszu Pnocnoatlantyckiego, ktry z
regionalnej organizacji bezpieczestwa coraz czciej staje si sojuszem o globalnym
oddziaywaniu. Sytuacja ta mogaby skutkowa osabieniem sojuszniczych zobowiza dla
Polski. Podobnym wyzwaniem staje si koncentracja zainteresowania Stanw
Zjednoczonych na regionach pozaeuropejskich20.
Kolejnym wyzwaniem dla polskiej i europejskiej polityki bezpieczestwa jest zdefiniowanie
znaczenia i miejsca Unii Europejskiej na scenie globalnej, szczeglnie w wietle
istniejcych dysproporcji pomidzy zdolnociami UE w sferze gospodarczej, a brakiem
realnych instrumentw w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczestwa. Mimo, i Traktat
19

Problematyce terroryzmu midzynarodowego powicony jest Narodowy Program Antyterrorystyczny RP na

lata 2012-2016. Dokument ten jest dokumentem wykonawczym strategii Sprawne Pastwo 2020.
20
Strategiczne wytyczne w dziedzinie obronnoci Sustaining US global leadership: Priorities for 21st century
defense, Waszyngton, stycze 2012 r.

12

Lizboski daje jej instrumenty pozwalajce skutecznie oddziaywa na procesy globalne, to

jednak stopie ich wykorzystania w duej mierze uzaleniony jest od woli politycznej pastw
czonkowskich.
Osabienie sytemu organizacji midzynarodowych (w tym Organizacji Narodw
Zjednoczonych), jak rwnie midzynarodowych reimw kontroli zbroje, rozbrojenia
i nieproliferacji, ktre nie wykazuj wystarczajcej efektywnoci, naley uzna za wyzwanie
dla polskiej, jak i globalnej polityki bezpieczestwa. Dla Europy szczeglnie wane jest
wypracowanie nowego reimu kontroli zbroje konwencjonalnych - dotychczasowy system,
oparty na Traktacie CFE, zosta zakwestionowany przez jedno z pastw-stron.
W ostatnich latach narastaj wyzwania dla bezpieczestwa energetycznego Polski, ktre
wpywa na funkcjonowanie wszystkich sektorw krajowej gospodarki. Sektor energetyczny,
ze wzgldu na kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki, ma bezporedni wpyw
take na zdolnoci Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej21. Uzalenienie od dostaw gazu
ziemnego i ropy naftowej z jednego rda oraz ograniczone zdolnoci transportowania i
magazynowania nonikw energetycznych, wymiernie obniaj odporno naszego kraju na
sytuacje kryzysowe, zwizane z bezpieczestwem energetycznym i wywoane przez czynniki
natury politycznej bd technicznej.
Powanym wyzwaniem dla Polski pozostaje przeciwdziaanie i zwalczanie negatywnych
zjawisk w cyberprzestrzeni, midzynarodowej przestpczoci zorganizowanej22,
zagroe wywoanych oddziaywaniem si natury (powodzi, dugotrwaych susz i
powstaych w ich wyniku lokalnych deficytw wody, wielkoobszarowych poarw,
huraganowych wiatrw, osuwisk ziemi i spyww botnych czy epidemii chorb zakanych)
lub dziaalnoci czowieka (awarie techniczne, katastrofy komunikacyjne).
Istotnym wyzwaniem dla bezpieczestwa narodowego jest zapewnienie bezpieczestwa
ywnociowego na poziomie gwarantujcym co najmniej minimaln samowystarczalno
ywnociow pastwa, do czego niezbdne jest utrzymanie odpowiedniej bazy produkcyjnej
w sektorze rolno-ywnociowym. Take bezpieczestwo ywnoci w sensie jakociowym
zyskuje na znaczeniu wraz z nasileniem wystpowania rozmaitych zagroe sanitarnych,
fitosanitarnych i weterynaryjnych, cile zwizanych, m.in. ze wzrostem przepyww
handlowych artykuw ywnociowych23.

2. Uwarunkowania wewntrzne
2.1. System bezpieczestwa narodowego
Skuteczna realizacja celw polityki bezpieczestwa wymaga utrzymywania i rozwoju przez
Rzeczypospolit Polsk systemu bezpieczestwa narodowego, zintegrowanego
z sojuszniczym systemem bezpieczestwa poprzez wsplne procedury dziaania
w sytuacjach kryzysowych i w czasie wojny oraz udzia w sojuszniczym planowaniu
obronnym. System bezpieczestwa narodowego ma na celu odpowiednie przygotowanie
i wykorzystanie si oraz rodkw bdcych w dyspozycji pastwa do przeciwdziaania
zagroeniom godzcym w przetrwanie narodu i pastwa, integralno terytorialn,
niezaleno polityczn i suwerenno, sprawne funkcjonowanie instytucji pastwa oraz
rozwj spoeczno-gospodarczy. Jest on systemem obejmujcym zarwno elementy
bezpieczestwa zewntrznego, jak i wewntrznego, ukierunkowanym na zapewnienie
bezpieczestwa narodowego w powizaniu z rozwojem spoeczno-gospodarczym kraju24.
21

Na podstawie A. Gradziuk, W. Lach, E. Posel-Czcik, K. Sochacka, Co to jest bezpieczestwo energetyczne

pastwa?, Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Midzynarodowych, Seria Z, Nr 103-2002, str. 705-708.
22
Problematyce przestpczoci zorganizowanej powicony jest Krajowy program przeciwdziaania i zwalczania
przestpczoci zorganizowanej na lata 2012-2016, ktry jest programem wykonawczym strategii Sprawne
Pastwo.
23
Szerzej problematyk bezpieczestwa ywnociowego porusza Strategia zrwnowaonego rozwoju wsi,
rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, przyjta przez Rad Ministrw w dniu 25 kwietnia 2012 r.
24
rodki polityki bezpieczestwa, rozumiane jako zasoby i instrumenty, s generowane i uywane przez
pastwo, a rozwj spoeczno-gospodarczy zapewnia dostpno tych rodkw. Zatem wzmacnianie

13

Procesy integracyjne w sferze bezpieczestwa stay si myl przewodni wydanej w 2007

roku Strategii Bezpieczestwa Narodowego RP. Zgodnie z jej zapisami, system
bezpieczestwa narodowego tworz wszystkie odpowiedzialne za bezpieczestwo w
wietle Konstytucji RP i waciwych ustaw organy oraz instytucje nalece do wadz
ustawodawczej, wykonawczej i sdowniczej, w tym Parlament, Prezydent RP, Prezes Rady
Ministrw, Rada Ministrw, centralne organy administracji rzdowej oraz inne pastwowe
urzdy centralne i instytucje pastwowe. Istotnymi jego elementami s siy zbrojne oraz
suby i instytucje rzdowe zobowizane do zapobiegania i przeciwdziaania zagroeniom
zewntrznym, zapewnienia bezpieczestwa publicznego, prowadzenia dziaa ratowniczych
oraz ochrony ludnoci i mienia w sytuacjach nadzwyczajnych, a take wadze samorzdowe
oraz inne podmioty prawne, w tym przedsibiorcy tworzcy przemysowy potencja obronny
oraz realizujcy zadania z zakresu obronnoci pastwa25.
Wspomniana strategia precyzuje, e system bezpieczestwa narodowego skada si z
podsystemu kierowania bezpieczestwem narodowym oraz z podsystemw wykonawczych.
Podsystem kierowania tworz organy wadzy publicznej i kierownicy jednostek
organizacyjnych, ktre wykonuj zadania zwizane z bezpieczestwem narodowym oraz
organy dowodzenia Si Zbrojnych RP. Z kolei podsystemy wykonawcze tworz siy i rodki
pozostajce we waciwociach ministrw kierujcych dziaami administracji rzdowej,
centralnych organw administracji rzdowej, wojewodw, organw samorzdu terytorialnego
oraz innych instytucji pastwowych i podmiotw odpowiedzialnych za realizacj ustawowo
okrelonych zada w zakresie bezpieczestwa narodowego.
Uzupeniajc analiz zawart w Strategii Bezpieczestwa Narodowego RP, wan rol
w zapewnieniu bezpieczestwa narodowego peni, nie mieszczce si w tradycyjnej
klasyfikacji, systemy wsparcia bezpieczestwa pastwa26. Nale do nich midzy innymi
ochrona infrastruktury krytycznej oraz system rezerw strategicznych, a take szereg
uzupeniajcych, szczegowych systemw operacyjnych (np.: system ochrony granicy
pastwowej, system przeciwpowodziowy, system ochrony danych osobowych i informacji
niejawnych). Ich rozwijanie suy uzyskaniu odpornoci na zagroenia bezpieczestwa
narodowego, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidywalne zdarzenia.
Polskie prawo nie reguluje kompleksowo funkcjonowania systemu bezpieczestwa
narodowego. Brak unormowania organizacji i funkcjonowania systemu bezpieczestwa
narodowego w jednym akcie prawnym sprawia, e dziaania podejmowane w tym obszarze
przez podmioty odpowiedzialne za poszczeglne obszary bezpieczestwa pastwa maj
czsto charakter sektorowy i rozproszony. Podejmowane dotychczas dziaania suce
integracji wysikw podmiotw odpowiedzialnych za bezpieczestwo narodowe wypeniay
najpowaniejsze luki, lecz nie wprowadzay systemowych i kompleksowych rozwiza
w skali pastwa.
W sensie prawnym system bezpieczestwa narodowego nie stanowi zatem, funkcjonujcej
samodzielnie struktury pastwowej. Zasadnicz form jego organizacji i dziaania pozostaje
system obronny pastwa (SOP), utrzymywany w celu zapewnienia ochrony ywotnych
interesw narodowych, a w szczeglnoci suwerennoci i niepodlegoci narodu polskiego,
jego prawa do integralnoci terytorialnej i nienaruszalnoci granic. Jego gwnym
przeznaczeniem pozostaje zapewnienie bezpieczestwa wojskowego (militarnego) i
zachowanie potencjau pastwa gwarantujcego zdolno do efektywnego reagowania na
zewntrzne kryzysy polityczno-militarne, a w razie wojny - zdolno do szybkiego odparcia

bezpieczestwa narodowego pozytywnie wpywa, a w niektrych sytuacjach wrcz warunkuje dalszy rozwj
kraju.
25
Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z 13 listopada 2007 r., str. 21.
26
Systemy wsparcia bezpieczestwa pastwa uzupeniaj podsystemy wykonawcze tworzone przez siy i rodki
pozostajce we waciwociach ministrw kierujcych dziaami administracji rzdowej, centralnych organw
administracji rzdowej, wojewodw, organw samorzdu terytorialnego oraz innych podmiotw
odpowiedzialnych za realizacj ustawowo okrelonych zada w zakresie bezpieczestwa narodowego.

14

agresji. Procesem integrujcym funkcjonowanie wszystkich elementw SOP jest planowanie

obronne, ktre umoliwia wytyczanie i osiganie celw w dziedzinie obronnoci.
Obok SOP wan rol w zapewnieniu bezpieczestwa narodowego peni system
zarzdzania kryzysowego27. System ten tworz organy administracji publicznej, ktre
powouj centra zarzdzania kryzysowego (penice caodobowe dyury) oraz zespoy
zarzdzania kryzysowego (zespoy ekspercko-doradcze na poziomie gminnym, powiatowym,
wojewdzkim i rzdowym). Zarzdzanie kryzysowe jest elementem kierowania
bezpieczestwem narodowym i polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym,
przejmowaniu nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych dziaa, reagowaniu w przypadku
wystpienia sytuacji kryzysowych oraz odtwarzaniu infrastruktury lub przywrceniu jej
pierwotnego ksztatu. Na kadym poziomie administracji opracowywany jest plan
zarzdzania kryzysowego obejmujcy m.in. analiz zagroe, bilans potrzeb, si i rodkw
wasnych oraz procedury uzyskiwania pomocy zewntrznej.
Planowanie i przygotowanie na wypadek potencjalnych zagroe, a take waciwa
koordynacja dziaa wymienionych powyej systemw tworzcych system bezpieczestwa
narodowego, maj istotne znaczenie dla podniesienia jego efektywnoci i spjnoci, bez
potrzeby znaczcego zwikszania rodkw przeznaczanych
na zapewnienie
bezpieczestwa narodowego.
2.1.1. Podsystem kierowania bezpieczestwem narodowym
Kierowanie bezpieczestwem narodowym naley do najwaniejszych dziaa pastwa,
majcych na celu zapewnienie jego bytu i rozwoju w zmiennych uwarunkowaniach
rodowiska bezpieczestwa. Przyjty w Konstytucji RP dwupodzia wadzy wykonawczej w
pastwie moe w pewnych obszarach potencjalnie generowa wyzwania w sprawnym
kierowaniu bezpieczestwem narodowym. Problemy kompetencyjne i zwizane z tym
utrudnienia w zakresie kierowania bezpieczestwem mog wynika z poniszych
uwarunkowa:
- wspzaleno konstytucyjnych prerogatyw Prezydenta RP i Rady Ministrw w
dziedzinie bezpieczestwa narodowego oraz ich czsto oglny charakter moe
powodowa rnorodne interpretacje i niekiedy utrudnia sprawne wspdziaanie
organw wadzy wykonawczej;
- nie wprowadza si systemowo problematyki bezpieczestwa narodowego
w kompetencje marszakw Sejmu i Senatu, ktrzy konstytucyjnie s potencjalnymi
nastpcami Prezydenta RP, gdyby ten nie mg wykonywa swojej funkcji;
- istnieje niewystarczajca ilo systemowych rozwiza integrujcych bezpieczestwo
narodowe. Utworzone w 2008 roku Rzdowe Centrum Bezpieczestwa 28 ze wzgldw
formalno-prawnych nie moe spenia roli instytucji integrujcej w skali
oglnopastwowej dziaania na rzecz bezpieczestwa narodowego;
- system bezpieczestwa narodowego funkcjonuje w oparciu o rozproszone
prawodawstwo29;
- kierowanie bezpieczestwem narodowym ma charakter interdyscyplinarny,
obejmujcy regulowane odrbnymi przepisami zarzdzanie kryzysowe oraz
kierowanie obronnoci pastwa - nie ma jednak regulacji prawnych, ktre
czyyby dziaania podejmowane w obu wymienionych dziedzinach bezpieczestwa
narodowego w jeden spjny system kierowania bezpieczestwem narodowym.

27

Struktur i funkcjonowanie sytemu zarzdzania kryzysowego okrela ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o
zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.).
28
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.).
29
Niewystarczajca okazaa si ranga i zakres obowizujcego aktu prawnego z tego obszaru Rozporzdzenia
Rady Ministrw z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczestwem
narodowym (Dz. U. Nr 98, poz. 978).

15

Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym nie rozwizaa jednoznacznie istotnych problemw

kierowania bezpieczestwem narodowym. Przede wszystkim mao precyzyjnie wskazaa
zalenoci zachodzce midzy organizacj podsystemu kierowania bezpieczestwem
narodowym a organizacj kierowania w sytuacjach kryzysowych oraz nie odniosa si do
zada realizowanych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (udzia cywilno-wojskowych
kontyngentw w misjach poza granicami kraju).
2.1.2. Zasadnicze podsystemy wykonawcze
Strategia Bezpieczestwa Narodowego RP okrelia podsystemy wykonawcze systemu
bezpieczestwa narodowego30. Z uwagi na wskazan we Wprowadzeniu specjalizacj i
komplementarno zintegrowanych strategii rozwoju, obszar zainteresowania Strategii
rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022 zosta ograniczony do trzech
zasadniczych podsystemw wykonawczych spraw zagranicznych, obronnoci i sub
specjalnych.
A. Sprawy zagraniczne
Polityka zagraniczna jest jednym z atrybutw pastwa jako suwerennego podmiotu
w stosunkach midzynarodowych i stanowi realizacj jego interesw na arenie
midzynarodowej. Podstawowymi celami polityki zagranicznej s: ochrona suwerennoci i
niepodlegoci oraz nienaruszalnoci terytorialnej pastwa polskiego, zapewnienie wolnoci i
bezpieczestwa obywateli, tworzenie warunkw do trwaego i zrwnowaonego rozwoju
cywilizacyjnego oraz gospodarczego kraju, wzrostu dobrobytu spoeczestwa, budowanie
pozytywnego wizerunku kraju na arenie midzynarodowej, ochrona dziedzictwa kulturowego
i tosamoci narodowej oraz rodowiska naturalnego. Cele te s realizowane w sferze
stosunkw zewntrznych, na paszczynie bilateralnej i wielostronnej.
Podejmujc si realizacji swojej polityki zagranicznej, Polska dy do ksztatowania
stabilnego rodowiska bezpieczestwa w wymiarze globalnym i regionalnym, wzmacniania
swej pozycji midzynarodowej oraz niwelowaniu i zapobieganiu powstawania sytuacji
kryzysowych. Dziaania Rzeczypospolitej Polskiej na arenie midzynarodowej stanowi
funkcj wartoci, bdcych fundamentem polskiej pastwowoci, czyli: demokracji, rzdw
prawa, poszanowania praw czowieka i solidarnoci. Cel ten jest realizowany poprzez
ksztatowanie przyjaznego otoczenia pastw i podmiotw pozapastwowych. Dyplomacja
jest narzdziem, ktre pozwala pastwu na wyraenie i prowadzenie polityki zagranicznej.
Skadaj si na ni, m.in. podstawy prawne, organizacja, kadry, procedury i metody
dziaania.
Obowizkiem polskiej suby zagranicznej i konsularnej jest zapewnienie sprawnej opieki
konsularnej wszystkim Polakom przebywajcym za granic. Kadego dnia pracownicy
konsulatw stanowi bram do Polski, pomagajc rozwiza codzienne problemy wielu
tysicy rodakw jak i cudzoziemcw, ktrzy wybieraj si do Polski. Wizerunek kraju
w duym stopniu zaley od sprawnoci i profesjonalizmu pracy konsulw, ktrzy dla
wikszoci obcokrajowcw s pierwszymi przedstawicielami pastwa polskiego, jakich
spotykaj.
Pozycj midzynarodow kraju tworz take obywatele zatrudnieni w kluczowych
instytucjach midzynarodowych. W Unii Europejskiej oglne zatrudnienie Polakw w
kwietniu 2011 r. wynosio 2394 osb, z czego na rednie i wysze stanowiska kierownicze
przypadao 83 osoby (zob. tabela 3).

30

Nale do nich: sprawy zagraniczne; obrona narodowa; suby specjalne; administracja publiczna i sprawy
wewntrzne; informatyzacja i telekomunikacja; sprawiedliwo; gospodarka; gospodarka morska; budet i
finanse publiczne; Skarb Pastwa; transport; budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa;
rolnictwo, rozwj wsi i rynki rolne; rozwj regionalny; praca; zabezpieczenie spoeczne i sprawy rodzinne;
zdrowie; nauka i szkolnictwo wysze; owiata i wychowanie; kultura i ochrona dziedzictwa narodowego;
rodowisko (w tym gospodarka wodna); terenowe organy administracji rzdowej i organy samorzdu
terytorialnego.

16

Tabela 2. Zatrudnienie obywateli polskich w instytucjach Unii Europejskiej na kierowniczych

stanowiskach redniego i wyszego szczebla stan na kwiecie 2011 r.
Stanowiska Kierownicze
Komisja Europejska
Komisarz Unii Europejskiej
Stanowiska kierownicze wyszego szczebla
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Sekretariat Generalny Rady Unii Europejskiej

1
11
43

Stanowiska kierownicze wyszego szczebla

Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Parlament Europejski
Stanowiska kierownicze wyszego szczebla
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Europejska Suba Dziaa Zewntrznych
Stanowiska kierownicze wyszego szczebla
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Biuro Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Trybuna Sprawiedliwoci WE/Sd
Sdzia Trybunau Sprawiedliwoci WE
Sdzia Sdu
Sdzia Sdu ds. Suby Cywilnej Unii Europejskiej
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Komitet Regionw
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Europejski Trybuna Obrachunkowy
Czonek Europejskiego Trybunau Obrachunkowego
Szef gabinetu polskiego czonka ETO
Stanowiska kierownicze redniego szczebla
Europejski Bank Centralny

1
3

Czonek Rady Oglnej Europejskiego Banku Centralnego

Europejski Bank Inwestycyjny

Czonek Rady Gubernatorw Europejskiego Banku Inwestycyjnego

Stanowiska kierownicze wyszego szczebla

1
1

2
3
5
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1

rdo:http://polskawue.gov.pl/files/polska_w_ue/Zatrudnienie/Informacja_stan_zatrudnienia_KSE_I_p
olrocze_2011.doc - dostpne 31 maja 2011 r.

Najwikszym pracodawc unijnym bya Komisja Europejska. Zatrudnionych w niej byo w tym
okresie 1415 obywateli polskich. W ramach nowo utworzonej Europejskiej Suby Dziaa
Zewntrznych pracowao 54 polskich obywateli, w tym na szczeblu kierowniczym 331.
Zgodnie z danymi na koniec 2010 roku, w Sekretariacie Midzynarodowym NATO w Brukseli
zatrudnionych byo 23 obywateli polskich. Wedug danych na koniec padziernika 2010 r.,
czna liczba stanowisk obsadzonych przez polskich obywateli w Sekretariacie ONZ
wynosia 74. Zgodnie z danymi na koniec grudnia 2010 roku, w strukturach OBWE
zatrudnionych byo 84 polskich obywateli.
Dotychczasowa praktyka polskiej polityki zagranicznej wskazuje na istnienie w odniesieniu
do polityki zagranicznej i polityki bezpieczestwa pamici instytucjonalnej. Kolejne rzdy
kontynuoway w tych dwch obszarach polityk swych poprzednikw. Jest to niezwykle
wana cecha, jaka powinna wyrnia polityk zagraniczn wspczesnego pastwa prawa.

31

Zastpca Sekretarza Generalnego ESDZ oraz szefowie delegacji Unii Europejskiej w Jordanii i Korei
Poudniowej.

17

Analizujc sprawno polskiej dyplomacji naley stwierdzi, e dotychczas w peni

wypeniaa ona swoj rol. Biorc jednak pod uwag dynamiczne zmiany rodowiska
bezpieczestwa naley zauway, e wyzwania globalne bd wymagay wzmoonych
dziaa ze strony MSZ. Cho polska dyplomacja jest coraz skuteczniejsz sub, wci
pozostaje pole do jej doskonalenia w takich obszarach, jak:

wzmocnienie koordynacyjnej roli MSZ w zakresie wsppracy zagranicznej

realizowanej przez Sejm, Senat, inne resorty, a take samorzd terytorialny;
poprawa koordynacji aktywnoci resortw w zakresie wsppracy ze swoimi
odpowiednikami z innych pastw oraz na forum UE i NATO, a take innych
organizacji midzynarodowych.

Szans polskiej polityki zagranicznej jest przygotowanie nowoczesnej, dobrze

zmotywowanej i wyksztaconej kadry. Pozytywnym czynnikiem powinna si sta realizacja
programu modernizacji polskiej suby zagranicznej, zaplanowanej na lata 2007-2014, ktrej
efektem bdzie m.in. kreatywna kadra posiadajca umiejtnoci zwikszajce skuteczno
realizacji polskich priorytetw w NATO i UE oraz dbanie o sprawno mechanizmw
sojuszniczych, a take o komplementarno dziaa obu tych organizacji. Potencjaem
dyplomacji Rzeczypospolitej Polskiej s osoby, ktre znalazy zatrudnienie w instytucjach
midzynarodowych. Ich dowiadczenie zdobyte w trakcie pracy dla Unii Europejskiej,
Sojuszu Pnocnoatlantyckiego czy Organizacji Narodw Zjednoczonych nie moe zosta
zmarnowane. W tym kontekcie naley rwnie widzie moliwo objcia przez polskich
dyplomatw stanowisk w Europejskiej Subie Dziaa Zewntrznych, w tym przede
wszystkim na stanowiskach w centrali ESDZ w Brukseli, gdzie bd zapada kluczowe
decyzje dotyczce europejskiej polityki zagranicznej. Przyjty przez pastwa czonkowskie
projekt decyzji o utworzeniu ESDZ i jego zapis o cisej wsppracy z dyplomacjami pastw
czonkowskich pozwala traktowa nowo powsta struktur jako realne narzdzie polskiej
polityki zagranicznej, pomimo, e suba dziaa zewntrznych przede wszystkim ma
reprezentowa interes caej UE.
B. Obronno
Obronno jest dziedzin bezpieczestwa narodowego, stanowic sum wszystkich
cywilnych i wojskowych przedsiwzi majcych na celu zapobieganie i przeciwstawienie si
wszelkim potencjalnym zagroeniom bezpieczestwa pastwa, mogcym doprowadzi do
kryzysu polityczno-militarnego. Aby zaspokoi potrzeby obronne Polski, organizowany jest
i utrzymywany system obronny pastwa. Jego sprawno jest determinowana harmonijnym
wspdziaaniem tworzcego go podsystemu kierowania oraz podsystemw wykonawczych
militarnego i niemilitarnego.
Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Siy Zbrojne RP s podstawowym elementem systemu obronnego pastwa. Unikalne w skali
pastwa zdolnoci czyni z si zbrojnych wielofunkcyjne narzdzie do wypeniania
szerokiego spektrum misji, do ktrych nale: zagwarantowanie obrony pastwa
i przeciwstawienie si agresji w ramach zobowiza sojuszniczych, udzia w stabilizowaniu
sytuacji midzynarodowej oraz wspieranie bezpieczestwa wewntrznego i pomoc
spoeczestwu.
Wyniki bada spoecznych wskazuj na niezmiennie wysoki poziom aprobaty spoecznej dla
wojska i duy presti onierskiej suby, co czyni z Si Zbrojnych RP jedn z
najwaniejszych instytucji zaufania publicznego. Najmocniejszym atutem Si Zbrojnych
RP jest dobrze wyksztacony personel oraz dowiadczenia nabyte w operacjach poza
granicami kraju, subie w midzynarodowych strukturach wojskowych oraz w inicjatywach
NATO i UE (Siy Odpowiedzi NATO, Grupy Bojowe UE).
Prowadzone w ostatnich latach reformy wojska ukierunkowane byy na zwikszenie jego
nowoczesnoci i skutecznoci. Wdroenie penego uzawodowienia pozwolio na

18

przeniesienie wysiku profesjonalizacyjnego na wyszy poziom32. Przede wszystkim

wymusio zmian gwnych systemw funkcjonowania wojska - przebudowano systemy
szkolenia,
ywienia,
uzupeniania,
mobilizacji,
zabezpieczenia
logistycznego,
zakwaterowania oraz zaopatrywania w uzbrojenie i sprzt wojskowy. Wdroono nowy model
szkolenia, rozpoczto nabr do Narodowych Si Rezerwowych, zmieniono proporcj
jednostek operacyjnych do zabezpieczajcych, tym samym zwikszajc potencja bojowy
armii. Ograniczono i uproszczono najniszy szczebel administracji wojskowej 33 oraz podjto
decyzj o likwidacji okrgw wojskowych.
Take w sferze finansowej obserwowane s pozytywne zmiany. Przyjte na rok 2011 i 2012
budety przyniosy najwikszy do tej pory dopyw rodkw finansowych dla obronnoci, a
wysoki poziom wydatkw majtkowych wskazuje na priorytetowe traktowanie modernizacji
technicznej. Kontynuowane s procesy i dziaania majce dugofalowe konsekwencje dla
funkcjonowania i rozwoju Si Zbrojnych RP: stopniowe redukowanie kontyngentu w
Afganistanie, kontynuacja strategii informatyzacji MON i si zbrojnych, wdraanie budetu
zadaniowego i dalsza ekonomizacja funkcjonowania resortu obrony i si zbrojnych,
pozbywanie si niepotrzebnej wojsku infrastruktury34.
W latach 2011-2012 dokonano wyboru priorytetw modernizacji technicznej Si
Zbrojnych RP, ukierunkowujc je na rozwj obrony powietrznej, mobilnoci wojsk,
systemw informacyjnych i systemw bezzaogowych. Podjto te strategiczn decyzj
dotyczc zwikszenia inwestycji w polski przemys obronny i zwizany z nim sektor
naukowy. Ta swoista polonizacja przemysowego potencjau obronnego powinna sta si
dziaaniem prorozwojowym, zwikszajcym konkurencyjno i innowacyjno krajowego
przemysu obronnego oraz jego zdolnoci eksportowe, a w konsekwencji zapewniajcym
nowe miejsca pracy. Rozpoczto te prace nad fundamentaln zmian struktur dowodzenia
na szczeblu centralnym, wdraajc ide poczonoci do systemu kierowania i dowodzenia
Siami Zbrojnymi RP. Podjto kluczow decyzj dotyczc reformy emerytur
mundurowych oraz nadano uprawnienia weteranom dziaa poza granicami pastwa.
Utrzymano zobowizanie dotyczce stabilnoci dugoterminowego finansowania
potrzeb obronnych pastwa.
Wymogi wspczesnego rodowiska bezpieczestwa, rozwj technologiczny oraz
postpujca modernizacja si zbrojnych pastw ssiednich i czonkowskich NATO ujawniaj
rosnce wyzwania w funkcjonowaniu Si Zbrojnych RP, w duej mierze spowodowane
niewystarczajcym nasyceniem nowoczesnym uzbrojeniem i sprztem wojskowym. Cho
skonsolidowano system pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprztu
wojskowego Si Zbrojnych RP, tempo dostaw nowych typw uzbrojenia jest czsto zbyt
wolne, na co duy wpyw maj moliwoci dostawcw oraz konieczno zrwnowaonego,
rwnolegego finansowania dostaw uzbrojenia w wielu obszarach. Doskonalenia wymaga
rwnie system szkolenia rezerw osobowych polskiej armii oraz struktura jej dowodzenia.
Zobowizania sojusznicze oraz spoeczne oczekiwania nakadaj rwnie na Siy Zbrojne
RP presj transformacyjn, ukierunkowan na przyspieszony rozwj zdolnoci operacyjnych
oraz zwikszanie proporcji jednostek bojowych wzgldem zabezpieczajcych.
Szanse na wzmocnienie Si Zbrojnych RP oferuje uczestnictwo w midzynarodowych
programach obronnych, w tym Europejskiej Agencji Obrony (EDA). Take zwikszona
obecno sojuszniczej infrastruktury obronnej na terytorium Polski podniesie
interoperacyjno naszych si. Wykorzystanie outsourcingu w wybranych obszarach
funkcjonowania wojska (np. zabezpieczenie logistyczne, wsparcie dowodzenia) umoliwi
racjonalizacj kosztw jego dziaania oraz umoliwi dalsz profesjonalizacj. Szans na
dalszy rozwj zdolnoci obronnych Polski i sojusznikw stanowi realizowane w ramach
32

Realizacja rzdowego Programu profesjonalizacji Si Zbrojnych RP na lata 2008-2010.

Liczb Wojskowych Komend Uzupenie zmniejszono ze 123 do 86, nadajc im nowy charakter. Wojewdzkie
Sztaby Wojskowe dostosowano do zada zwizanych m.in. z zarzdzaniem kryzysowym.
34
Opracowano przy wykorzystaniu materiaw Strategicznego Przegldu Obronnego. Profesjonalne Siy Zbrojne
w nowoczesnym pastwie, Ministerstwo Obrony Narodowej, kwiecie 2011 r.
33

19

NATO i UE inicjatywy Smart Defence35i Pooling & Sharing36. Ich celem jest zachowanie i
wzmocnienie zdolnoci obronnych, wraz z popraw ich efektywnoci, interoperacyjnoci i
efektywnoci kosztowej.
Potencjalnym zagroeniem dla rozwoju Si Zbrojnych RP byoby pozbawienie programu
rozwoju i modernizacji technicznej Si Zbrojnych RP stabilnoci dugoterminowego
finansowania, ktre podwayoby moliwo eliminacji brakw w zdolnociach operacyjnych.
Natomiast koczce si okresy eksploatacyjne uzbrojenia i sprztu wojskowego mog
znacznie pogbi istniejce luki. Niebezpiecznym zjawiskiem moe te okaza si niskie
spoeczne zainteresowanie sytuacj w wojsku, malejca konkurencyjno si zbrojnych na
rynku pracy oraz brak akceptacji spoecznej dla udziau Si Zbrojnych RP w operacjach
wojskowych poza granicami kraju.
Tabela 3. Zestawienie nakadw na obronno w 2009 i 2010 r. wybrane pastwa EDA i USA.

Pastwo

Nakady na
obronno w mln
euro

Zmiana
nakadw
na
obronno
w%

Nakady na
obronno, jako
% PKB

Nakady na
obronno, jako %
caoci budetu
pastwa

Nakady na
obronno per capita
w euro

2009

2010

2010

2009

2010

2009

2010

2009

2010

Czechy

2262

2016

-11

1,65

1,39

3,57

3,07

215

191

Finlandia

2686

2707

1,57

1,5

2,83

2,73

503

505

Francja

39190

39237

2,04

2,01

3,67

3,58

608

605

Niemcy

36108

33492

-7

1,5

1,34

3,15

2,88

441

410

Grecja

6023

4756

-21

2,54

2,07

5,03

4,18

535

421

Wgry

1068

1022

-4

1,15

1,04

2,3

2,13

107

102

Wochy

21946

21637

-1

1,44

1,4

2,78

2,77

364

358

Litwa

289

246

-15

1,08

0,9

2,51

2,17

87

75

Holandia

8733

8472

-3

1,53

1,43

2,97

2,8

528

510

Polska

5428

6392

18

1,75

1,81

3,93

3,95

142

167

Rumunia

1609

1575

-2

1,39

1,29

3,44

3,17

75

74

Sowacja

967

853

-12

1,53

1,29

3,74

3,16

178

157

Hiszpania

12196

11132

-9

1,16

1,05

2,53

2,33

264

242

Szwecja

3510

4265

22

1,22

1,23

2,16

2,33

376

455

Wielka
Brytania

39596

43403

10

2,53

2,56

4,89

5,03

641

698

Pastwa EDA
w caoci

193993

193540

1,67

1,61

3,31

3,2

392

390

USA

471000

520000

10

4,6

4,8

11,1

11,2

1533

1676

rdo: Opracowanie wasne MON na podstawie Defence Data: EDA participating Member States in
2010 oraz Europe and United States Defence Expenditure in 2010.

35

Wystpienie Sekretarza Generalnego Sojuszu Pnocnoatlantyckiego Andersa Fogh Rasmussena podczas

corocznej Monachijskiej Konferencji Bezpieczestwa, Smart Defence can help nations to build greater security
with fewer resources but more coordination and coherence, Munich 2010.
36
Materia informacyjny Europejskiej Agencji Obrony, EDAs Pooling & Sharing, www.eda.europa.eu oraz
EGMONT Security Policy Brief No 23, Sven Biscop, Jo Coelmont, Pooling & Sharing: From slow march to quick
march?, Brussels May 2010.

20

Struktury administracyjne
Administracja publiczna realizuje zadania zapewniajce sprawne i bezpieczne
funkcjonowanie pastwa w warunkach zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa
i w czasie wojny, tworzenie warunkw ochrony i przetrwania obywateli, zasilanie zasobami
ludzkimi i materiaowymi Si Zbrojnych RP oraz jednostek odpowiedzialnych za
bezpieczestwo wewntrzne pastwa, a take zadania wynikajce z obowizkw pastwagospodarza.
Mocn stron przygotowa obronnych prowadzonych przez administracj publiczn s
rozwizania prawno-organizacyjne. Planowanie operacyjne umoliwiajce funkcjonowanie
struktur administracyjnych w warunkach zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa
i w czasie wojny obejmuje wszystkie szczeble administracji publicznej oraz wybrane
instytucje administracji pastwowej (okoo 3000 podmiotw). Stosunkowo dobrze dziaa te
system szkole obronnych i kontroli wykonywania zada obronnych.
Dostrzegalnym mankamentem w tym obszarze jest obrona cywilna. Utrzymujcy si od lat
brak rozwiza prawnych i systemowych regulujcych wspdziaanie systemw
ratowniczych, organw i sub wykonujcych zadania ochrony ludnoci, osabia
przygotowania zarwno w obszarze obrony narodowej, jak i zarzdzania kryzysowego.
Niepokoi te maa ilo wicze obronnych o zasigu krajowym i regionalnym,
ukierunkowanych na wspdziaanie elementw cywilnych i wojskowych. Wyzwaniem
pozostaje niski poziom kompetencji obronnych w spoeczestwie, wyniky z niedostatecznej
edukacji w obszarze obronnym, braku narzdzi oceniajcych te kompetencje oraz
nowoczesnych rodkw edukacji.
Z uwagi na charakter wspczesnych i przyszych operacji wymagajcych kompleksowego
podejcia oraz wyduanie si fazy postkonfliktowej, ronie rola instrumentw niemilitarnych
i komponentu cywilnego w operacjach wojskowych. Polska posiada niski odsetek cywilnych
ekspertw biorcych udzia w operacjach reagowania kryzysowego poza granicami kraju
Brak sformalizowanego i ujednoliconego procesu planowania, przygotowania i udziau
resortw i pracownikw cywilnych w operacjach wojskowych uniemoliwia kompleksowe i
skoordynowane uycie rzdowych i pozarzdowych zasobw. Szans na popraw tego
stanu rzeczy bdzie opracowanie i wdroenie zasad i procedur zaangaowania cywilnych
resortw oraz udziau personelu cywilnego.
Struktury gospodarcze
Umacnianie zdolnoci pastwa do obrony, w tym zapewnienia przetrwania ludnoci
i funkcjonowania struktur pastwa oraz skutecznego dziaania Si Zbrojnych RP, wymaga
znacznego zaangaowania jego struktur gospodarczych, tworzcych przemysowy
potencja obronny37 i realizujcych zadania gospodarczo-obronne.
Dysponowanie przez Polsk potencjaem umoliwiajcym produkcj okrelonych systemw
uzbrojenia i sprztu wojskowego stanowi jeden z wyznacznikw suwerennoci pastwa oraz
gotowoci mobilizacyjnej jego struktur. Przemys krajowy pozostaje kluczowym rdem
zaopatrzenia si zbrojnych w uzbrojenie i sprzt wojskowy, a polskie placwki naukowobadawcze s znaczcym dostawc technologii i myli technicznej w zakresie technologii
obronnych. Za utrzymaniem i wspieraniem przemysowego potencjau obronnego przemawia
rwnie interes polskiej gospodarki (postp technologiczny, miejsca pracy, wymiana
handlowa z partnerami zagranicznymi, zasilanie budetu pastwa w przychody z tytuu
podatkw i opat)38.
37

Przemysowy potencja obronny zdefiniowany jest w rozporzdzeniu Rady Ministrw z dnia 4 padziernika
2010 r. w sprawie wykazu spek, przedsibiorstw pastwowych i jednostek badawczo-rozwojowych,
prowadzcych dziaalno na potrzeby bezpieczestwa i obronnoci pastwa, a take spek realizujcych
obrt z zagranic, towarami technologiami i usugami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczestwa pastwa
oraz dla utrzymania midzynarodowego pokoju i bezpieczestwa (Dz. U. Nr 198, poz. 1313).
38
Program wspierania rozwoju polskiego przemysu obronnego w latach 2013-2020 (projekt z dnia 3.12.2012
opracowany przez Ministerstwo Gospodarki).

21

Istotny wpyw na pozycj rynkow polskiego przemysowego potencjau obronnego (ppo)

bdzie miao dokoczenie procesu przeksztace strukturalnych sektora39, zwikszenie
nakadw na prace badawczo-rozwojowe zwizane z bezpieczestwem i obronnoci
pastwa, skonsolidowanie zaplecza B+R oraz efektywniejsze wsparcie i promocja sektora.
Uwarunkowania wynikajce z procesu tworzenia wsplnego europejskiego rynku obronnego
wymagaj, aby integracja polskiego potencjau naukowego i przemysowego bya
ukierunkowana na pastwa Unii Europejskiej i NATO. Najwikszy wpyw na dziaania w
zakresie wsppracy w ramach Unii Europejskiej w obszarze rynku i przemysu obronnego
maj prace podejmowane w Europejskiej Agencji Obrony40. Jej dziaania przyczyniaj si do
rozwoju konkurencyjnoci na Europejskim Rynku Obronnym oraz w Europejskiej Bazie
Technologiczno-Przemysowej. Na drodze efektywnego wczenia si ppo do wsppracy
europejskiej stoj nadal bariery ekonomiczne (a w niektrych wypadkach take i
technologiczne) ograniczajce jego moliwoci do zintegrowania swoich moliwoci
technologicznych z wiodcymi potentatami przemysu zbrojeniowego pastw europejskich,
brak silnej reprezentacji polskiego przemysu zbrojeniowego na rynkach, a take
obowizujcy w UE polityczny i dobrowolny charakter wprowadzanych narzdzi oraz
trudnoci w osiganiu konsensusu.
W ramach wsppracy z NATO Polska uczestniczy w realizacji wielonarodowych programw,
majcych zasadnicze znaczenie dla wzmacniania jego potencjau obronnego oraz bierze
udzia w pracach sojuszniczych instytucji zajmujcych si pozyskiwaniem nowoczesnego
sprztu i uzbrojenia. Aktywne uczestnictwo w dziaalnoci tych gremiw daje szans na
wczanie potencjau obronnego naszego kraju we wsplnie budowany system uzbrojenia
Sojuszu, umoliwia bezporedni kontakt z ekspertami branowymi z innych krajw oraz
stwarza moliwo wejcia w kooperacj lub wsplne programy z innymi producentami.
Konieczne jest efektywniejsze wykorzystanie przez krajowe podmioty gospodarcze wyej
wymienionych obszarw wsppracy w ramach NATO.
Wanym elementem przemysowego potencjau obronnego jest zaplecze prowadzce
badania naukowe i prace rozwojowe. Wejcie w ycie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r.
o zasadach finansowania nauki41 oraz ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym
Centrum Bada i Rozwoju42, wywary istotny wpyw na badania w sektorze obronnym. Przed
wojskowymi instytutami badawczymi (WIB)43 stany nowe wyzwania, zwizane z coraz
czstszym uczestnictwem w badaniach naukowych, w ktre zaangaowane jest wiele
podmiotw. Naley zmierza do zacieniania wsppracy pomidzy instytutami badawczymi,
optymalnie wykorzystujc ich moliwoci do zwikszenia zdolnoci konkurowania na
europejskim i wiatowym rynku. W tym kontekcie uzasadnione s podejmowane w MON
prace nad konsolidacj zaplecza badawczo-rozwojowego, dostosowanego do biecych
i perspektywicznych potrzeb Si Zbrojnych RP. Niezbdne jest rwnie przeprowadzenie
konsolidacji zadaniowej sektora i przede wszystkim utworzenie na wzr rozwiza
zagranicznych narodowej grupy kapitaowej przemysu zbrojeniowego, w ktrej
uprawnienia majtkowe powinien wykonywa Skarb Pastwa.
Wanym impulsem na rzecz usprawnienia i racjonalizacji procesw pozyskiwania,
eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprztu wojskowego byo powoanie Rady Uzbrojenia,

39

Kierunek przeksztace wasnociowych spek ppo okreli dokument rzdowy Strategia konsolidacji
i wspierania rozwoju polskiego przemysu obronnego w latach 2007-2012. Jego nastpc bdzie Program
wspierania rozwoju polskiego przemysu obronnego w latach 2013-2020.
40
EDA jest obecnie najwaniejsz w Europie platform oddziaywania pastw na ksztat europejskiego rynku
obronnego oraz europejskiej bazy technologii obronnych i przemysu obronnego. Prace Agencji nad wieloletnimi
programami technologii obronnych oraz tworzeniem wsplnego rynku wyrobw obronnych s elementem
procesu globalizacji, ktry jest wyzwaniem dla wszystkich krajw czonkowskich UE, w tym Polski.
41
Dz. U. Nr 96, poz. 615 z pn. zm.
42
Dz. U. Nr 96, poz. 616. z pn. zm.
43
MON sprawuje nadzr nad szecioma instytutami, ktrych przedmiotem dziaania s badania naukowe i prace
rozwojowe w dziedzinie UiSW.

22

jako organu doradczego MON44. Rwnie istotne byo powoanie Krajowego Dyrektora do
Spraw Uzbrojenia w zakresie wsppracy midzynarodowej z NATO, UE, pastwami oraz
innymi organizacjami midzynarodowymi w obszarze uzbrojenia, sprztu wojskowego,
bada naukowych oraz prac rozwojowych na rzecz obronnoci45.
Znaczny potencja rozwojowy tkwi w transferze innowacyjnych technologii midzy sektorem
wojskowym i cywilnym. Przepyw ten jest dwukierunkowy, cho w polskich warunkach
dominuje transfer technologii z sektora cywilnego do wojskowego. Wprawdzie przyjty
w Polsce system finansowania prac badawczo-rozwojowych i wdroeniowych na rzecz Si
Zbrojnych RP sprzyja przepywowi wiedzy do sektora cywilnego46, bariery natury prawnoorganizacyjnej i kulturowej znaczco ograniczaj spektrum moliwoci przepywu technologii
wojskowych do sektora cywilnego.
Struktury gospodarcze uczestnicz w realizacji przedsiwzi z zakresu przygotowa
obronnych pastwa, ktrych celem jest zapewnienie materialnych podstaw realizacji zada
obronnych oraz przetrwania ludnoci47.
C. Suby specjalne
Charakter rodowiska bezpieczestwa Polski, jak rwnie zoona natura wspczesnych
wyzwa i zagroe powoduj, e bardzo wan rol w skutecznej realizacji interesw
narodowych peni suby specjalne. Ich podstawow misj jest dostarczanie organom
pastwa odpowiedzialnym za bezpieczestwo narodowe wszechstronnego, wiarygodnego
i wyprzedzajcego wsparcia informacyjnego. W zainteresowaniu tych sub pozostaj
informacje mogce mie istotne znaczenie dla bezpieczestwa i midzynarodowej pozycji
Polski oraz jej potencjau ekonomicznego i obronnego. Szczeglnej uwadze podlegaj
dziaania zwizane ze zwalczaniem midzynarodowego terroryzmu, przestpczoci
zorganizowanej, proliferacji broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia, ochron
kontrwywiadowcz, bezpieczestwem ekonomicznym pastwa oraz ochron informacji
niejawnych. Wanym zadaniem sub specjalnych pozostaje zabezpieczenie polskich
cywilno-wojskowych kontyngentw uczestniczcych w operacjach poza granicami kraju.
Majc na wzgldzie postpujcy proces globalizacji bezpieczestwa, a take zobowizania
wynikajce z czonkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w NATO i UE, suby specjalne musz
rozbudowywa zdolno do rozpoznawania sytuacji w rejonach napi, konfliktw i kryzysw
midzynarodowych na wiecie.
Zwikszanie skutecznoci dziaa sub specjalnych wymaga sprawnej kooperacji z innymi
organami i subami pastwowymi oraz udziau w midzynarodowej wsppracy
wywiadowczej i kontrwywiadowczej. Dobr i szkolenie funkcjonariuszy powinny przede
wszystkim opiera si na zapewnieniu wysokiej jakoci personelu potraficego szybko
i samodzielnie analizowa wydarzenia - w tym w sytuacjach kryzysowych - i opracowywa
informacje, uatwiajc w ten sposb organom pastwa realizacj interesw narodowych
Rzeczypospolitej Polskiej. Na popraw skutecznoci polskich sub specjalnych
w rodowisku dziaania ma take wpyw naleyte ich wyposaenie i finansowanie.
44

Decyzja Nr 126/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie Rady Uzbrojenia
(Dz. Urz. MON z dnia 10 maja 2011 r., Nr 8, poz. 101).
45
Decyzja Nr 60/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2010r. w sprawie Krajowego Dyrektora do
Spraw Uzbrojenia (Dz. Urz. MON z dnia 26 marca 2010 r., Nr 4, poz. 43).
46
Dysponentem rodkw finansowych przeznaczanych na ten cel jest minister waciwy do spraw nauki.
47
Do zasadniczych obszarw przygotowa obronnych realizowanych z udziaem podmiotw gospodarczych
nale: mobilizacja gospodarki (utrzymywanie mocy produkcyjnych i remontowych niezbdnych do realizacji
zada ujtych w Programie Mobilizacji Gospodarki - PMG); militaryzacja; ochrona obiektw szczeglnie
wanych dla bezpieczestwa i obronnoci pastwa; przygotowanie, wykorzystanie i ochrona transportu na
potrzeby obronne pastwa; przygotowanie oraz wykorzystywanie publicznej i niepublicznej suby zdrowia na
potrzeby obronne pastwa; przygotowanie i wykorzystanie systemw cznoci na potrzeby obronne pastwa;
zaopatrzenie obrony cywilnej w sprzt, materiay i rodki ochrony; odtwarzanie zniszczonej infrastruktury;
dystrybucja produktw leczniczych, wyrobw leczniczych i ywnoci; zaopatrywanie ludnoci w ywno, wod,
noniki energii, lekarstwa, rodki ochrony, higieny; monitorowanie potencjau ekonomicznego w zakresie
przemysu, rolnictwa, cznoci, transportu, energetyki, lenictwa i ochrony zdrowia.

23

Na szczegln uwag w aspekcie funkcjonowania sub specjalnych zasuguje rwnie

zagroenie cyberatakami, w wyniku ktrych moe doj do uzyskania dostpu do
przechowywanych w formie elektronicznej informacji niejawnych przez nieuprawnione
podmioty, w tym obce suby specjalne lub ugrupowania terrorystyczne i przestpcze,
a take groba dezorganizacji najwaniejszych systemw informacyjnych instytucji
rzdowych i publicznych oraz sfer sektora prywatnego o istotnym znaczeniu gospodarczym.
2.1.3. Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa narodowego
Obok podsystemw wykonawczych wan rol w zapewnieniu bezpieczestwa narodowego
peni systemy wsparcia bezpieczestwa pastwa. Nale do nich midzy innymi ochrona
infrastruktury krytycznej oraz system rezerw strategicznych.
A. Ochrona infrastruktury krytycznej
Bezpieczestwo infrastruktury krytycznej zaczyna mie wymiar bezpieczestwa
narodowego, a dostp do kluczowych usug pozostaje wymiernym aspektem
bezpieczestwa narodowego i obowizkiem pastwa w stosunku do obywatela48.
Problem ochrony infrastruktury krytycznej przybra te wymiar midzynarodowy. Zarwno
Unia Europejska, jak i NATO staraj si znale rozwizania, ktre mog pomc krajom
czonkowskim wzmocni poziom tej ochrony. Dyrektywa 2008/114/WE z dnia 8 grudnia
2008 r. w sprawie rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury krytycznej oraz
oceny potrzeb w zakresie poprawy jej ochrony49 okrela Europejsk Infrastruktur Krytyczn
jako infrastruktur, ktrej zakcenie funkcjonowania moe mie wpyw na co najmniej dwa
pastwa czonkowskie. W chwili obecnej Europejska Infrastruktura Krytyczna wyaniana jest
w dwch sektorach: energetycznym i transportowym. NATO natomiast skupia si na
wypracowaniu standardw ochrony energetycznej infrastruktury krytycznej, traktujc ten
obszar jako kluczowy dla wsparcia ewentualnych dziaa militarnych Sojuszu.
W przeszoci elementy tworzce infrastruktur krytyczn funkcjonoway jako niezalene lub
te zalene w niewielkim stopniu systemy. Obecnie w dobie postpujcej globalizacji i
rozwoju technologicznego poszczeglne obiekty infrastruktury krytycznej s coraz bardziej
wspzalene nie tylko w wymiarze jednego pastwa, ale i w skali regionalnej, europejskiej,
a nawet wiatowej. Postp, poza oczywistymi korzyciami, spowodowa rwnoczenie
zwikszenie ich podatnoci na potencjalne zagroenia, w tym zagroenia nowego typu
zwizane z cyberprzestrzeni.
Aby ochrona infrastruktury krytycznej moga by skuteczna, powinna stanowi wsplny
wysiek zarwno administracji rzdowej, samorzdowej, jak i operatorw oraz wacicieli.
Ochrona infrastruktury krytycznej musi by zatem zadaniem jej waciciela lub operatora,
natomiast rola pastwa ogranicza si do funkcji koordynujco-nadzorujcej. Interwencj
dopuszcza si w przypadku, gdy dany element infrastruktury krytycznej nie jest dostatecznie
chroniony lub gdy likwidacja skutkw zaistniaej sytuacji kryzysowej przekracza moliwoci
danego waciciela lub operatora.
Kluczowym dokumentem dla tworzonego systemu ochrony infrastruktury krytycznej bdzie
opracowanie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej. Take integracja
rozwiza cywilnych i wojskowych w obszarze ochrony infrastruktury krytycznej wzmocni
ochron infrastruktury krytycznej. Podniesienie wiadomoci znaczenia aspektw
bezpieczestwa infrastruktury krytycznej dla bezpieczestwa pastwa wrd jej operatorw
i administracji publicznej stanowi istotn szans dla zapewnienia bezpieczestwa pastwa.

48

Artyku 3 pkt 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590, z pn.
zm.) definiuje infrastruktur krytyczn, jako systemy oraz wchodzcy w ich skad powizane ze sob
funkcjonalne obiekty, w tym budowlane, urzdzenia, instalacje, usugi kluczowe dla bezpieczestwa pastwa
i jego obywateli oraz suce zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organw administracji publicznej,
a take instytucji i przedsibiorcw.
49
Dz. Urz. UE L z 2008 r. Nr 345, str.75.

24

B. System rezerw strategicznych

Istotnym aspektem prawidowego funkcjonowania pastwa i jego gospodarki, zapewnienia
podstawowych potrzeb bytowych ludnoci w okresie zaburze dostaw kluczowych towarw
i produktw jest posiadanie wydajnego systemu rezerw strategicznych. Istnienie sprawnego,
transparentnego i racjonalnego systemu rezerw wspomaga realizacj zada w obszarze
bezpieczestwa i obrony pastwa, porzdku i zdrowia publicznego oraz wystpienia klski
ywioowej lub sytuacji kryzysowej. Wspiera odtwarzanie infrastruktury krytycznej, agodzi
zakcenia w cigoci dostaw sucych funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu
podstawowych potrzeb obywateli, ratowaniu ich ycia i zdrowia, a take wypenienie
zobowiza midzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej.
Sab stron systemu rezerw pastwowych by brak jasnych podstaw prawnych normujcych
kwesti likwidacji rezerw, ktre nie mogy by duej utrzymywane oraz przecigajca si
procedura zwolnienia asortymentu utrzymywanego w ramach stanw zastrzeonych, co
prowadzio do braku moliwoci zbycia tych produktw. Tworzony po przyjciu ustawy o
rezerwach strategicznych50 system rezerw odpowiada uwarunkowaniom midzynarodowym i
makroekonomicznym Polski, jako czonka Unii Europejskiej i NATO, uwzgldnia zmiany
uwarunkowa rodowiska bezpieczestwa pastwa, zdolny jest do reagowania na
zmieniajc si koniunktur (gospodarcz) oraz przyczynia si do skutecznego
utrzymywania, dystrybucji i odtwarzania rezerw. Wprowadzenie w ycie nowych regulacji
prawnych w obszarze rezerw strategicznych pozwoli na redukcj utrudnie biurokratycznych
zwizanych z procedur tworzenia, likwidacji i udostpnienia rezerw oraz pozwoli na
precyzyjne okrelenie zada poszczeglnych dziaw administracji rzdowej i
przedsibiorcw w tym zakresie. Docelowo powstanie nowoczesny, przejrzysty i racjonalny
system, ktrego istotnym elementem bdzie Rzdowy Program Rezerw Strategicznych51.
2.2. Integracja polityk publicznych i polityki bezpieczestwa
A. Integracja rozwoju spoeczno-gospodarczego i bezpieczestwa narodowego52
Dziaania z obszaru bezpieczestwa narodowego i rozwoju ekonomiczno-spoecznego,
mimo wzgldnej wobec siebie autonomii, czy sie wzajemnych wspzalenoci.
Funkcjonowanie organw i sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo narodowe wpywa na
rynek pracy, przemys i usugi, edukacj, rodowisko naturalne, rozwj infrastruktury oraz
struktur przestrzenn kraju. Denia do zwikszenia spjnoci spoeczno-gospodarczej
i terytorialnej bd wzmacnia si wewntrzn i podstawy bezpieczestwa pastwa.
Rozwj regionalny
Instytucje wojskowe mog by jednym z czynnikw dynamizujcych rozwj regionalny
i lokalny. Wystpuj bowiem w roli pracodawcy, patnika podatkw, zamawiajcego produkty
i usugi oraz wiadczcego usugi z zakresu bezpieczestwa.
Zasadnicze znaczenie dla lokalnych spoecznoci ma zdolno wojska do wypeniania zada
zwizanych ze wspieraniem organw pastwa w zapewnianiu bezpieczestwa
wewntrznego i udzielaniem pomocy wojskowej waciwym instytucjom, subom rzdowym
i samorzdowym oraz spoeczestwu w reagowaniu na zagroenia (klski ywioowe,
katastrofy techniczne). Lokalizacja jednostki wojskowej na danym obszarze wzmacnia
poczucie bezpieczestwa jego mieszkacw z uwagi na blisko si gotowych nie pomoc
50

Ustawa z dnia 29 padziernika 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz. U. Nr 229, poz. 1496, z pn. zm.).
Projekt Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych opracowuje minister waciwy do spraw gospodarki we
wsppracy z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem waciwym ds. spraw wewntrznych, ministrem
waciwym ds. rolnictwa, ministrem waciwym ds. rynkw rolnych, ministrem waciwym ds. sprawiedliwoci,,
ministrem waciwym ds. transportu, ministrem waciwym ds. zdrowia, Szefem Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego oraz innymi organami administracji rzdowej realizujcymi zadania w zakresie bezpieczestwa
i obronnoci pastwa, zarzdzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej oraz bezpieczestwa,
porzdku i zdrowia publicznego.
52
Przedstawione w tej czci strategii obszary analizowane s jedynie w kontekcie powiza
z bezpieczestwem narodowym, a zwaszcza obronnoci. Inne aspekty funkcjonowania tych obszarw
analizowane s w pozostaych 8 zintegrowanych strategiach rozwoju.
51

25

ludnoci w sytuacji zagroenia ycia, zdrowia lub mienia. Cho obecno kompleksw
wojskowych nie ma znaczcego wpywu na rozwj poszczeglnych regionw, w sferze
gospodarczej wojsko oddziauje na zrnicowanie lokalnego rynku pracy, stabilizowanie
popytu oraz zwikszanie wpyww do budetu lokalnego z podatku od nieruchomoci.
Bardzo due znaczenie ma wsppraca wojska ze szkoami, w wyniku ktrej ksztatowane s
postawy i wartoci patriotyczne w modym pokoleniu53.
Z drugiej strony, prowadzona w ostatnich latach reforma polskiej armii doprowadzia do
liczebnej redukcji wojska oraz zmniejszenia iloci podmiotw wojskowych. Cho zmiany w
dyslokacji jednostek susznie podyktowane s przede wszystkim potrzebami obronnymi
pastwa oraz koniecznoci racjonalizacji wydatkw publicznych, pocigny one za sob
okrelone, czsto negatywne, konsekwencje dla gospodarek oraz spoecznoci gmin i
powiatw.
Dziaania sektora obronnego mog mie rwnie negatywny wpyw na rozwj regionalny,
wynikajcy z koniecznoci wprowadzania okrelonych ogranicze na obszarach
ssiadujcych z obiektami wojskowymi54. Podobnie jak kompleksy wojskowe mog
ogranicza zagospodarowanie i uytkowanie terenw je otaczajcych, tak i rozwj regionalny
moe narzuci ograniczenia w zagospodarowaniu i uytkowaniu terenw wojskowych. Std
te potrzeba wsppracy zorientowanej na minimalizowanie potencjalnych konfliktw. Dobra
wsppraca midzy jednostkami wojskowymi i samorzdem terytorialnym moe przynosi
oboplne korzyci. Analogicznie, jej brak zwaszcza w obszarze planowania rozwoju
i koordynacji biecej dziaalnoci moe wyrzdza wymierne szkody.
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne
Dla zapewnienia bezpieczestwa i obronnoci pastwa polityka przestrzenna musi tworzy
warunki do uwzgldniania wymaga obronnoci i bezpieczestwa pastwa we wszystkich
opracowaniach planistycznych z zakresu zagospodarowania przestrzennego na szczeblu
krajowym, wojewdzkim i lokalnym. Efektem realizacji polityki przestrzennej powinno by
m.in. sprawne i bezkolizyjne funkcjonowanie si zbrojnych oraz instytucji i sub dziaajcych
w sferze bezpieczestwa wewntrznego pastwa. Jednoczenie polityka ta powinna
wykorzystywa cechy obszarw sucych obronnoci i bezpieczestwa pastwa do celw
rozwoju regionu.
Powanym problemem w tej sferze jest nike zainteresowanie samorzdw wykonaniem
miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego obszarw ssiadujcych z terenami
zamknitymi wojska. Na skutek braku odpowiednich rodkw prawnych mobilizujcych
wadze samorzdowe do wykonania tych planw, przecigaj si sprawy zwizane
z ustalaniem stref ochronnych dla terenw zamknitych tego wymagajcych. Ogranicza to
moliwo prowadzenia dziaa planistycznych przez wojskowych zarzdcw nieruchomoci
oraz skutkuje konfliktami przestrzennymi zwizanymi z funkcjonowaniem kompleksw
wojskowych.
Rozwj infrastruktury
Rozwj infrastruktury i sektora bezpieczestwa s wzajemnie sprzone. Z jednej strony,
budowa nowoczesnego systemu transportowego, a w szczeglnoci drg publicznych,
modernizacja kolei, portw lotniczych oraz rdldowych drg wodnych poczona
z wprowadzeniem nowoczesnych rodkw transportu, stanowi jedn z kluczowych dziedzin
w systemie przygotowa obronnych oraz reagowania kryzysowego pastwa. Przyczyni si
rwnie do zapewnienia potrzeb bytowych ludnoci, w tym do moliwoci jej ewakuacji,
53

54

Marzena Piotrowska-Trybull, Powizania jednostek wojskowych z samorzdem terytorialnym w kontekcie

rozwoju lokalnego i regionalnego, Zeszyty Naukowe kwartalnik Akademii Obrony Narodowej Nr 4(81),
Warszawa 2010, str. 261, 270-271.
Przykadem takiego negatywnego oddziaywania moe by lokalizacja Bazy Obrony Przeciwrakietowej, ktra
prawdopodobnie bdzie wpywa na ssiadujc z baz stref ekonomiczn (np. ograniczenia w wysokoci
zabudowy w strefie).

26

a take stanie si istotnym elementem wsparcia Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych

w przypadku kryzysu lub konfliktu zbrojnego. Z drugiej strony, rozwj infrastruktury sektora
bezpieczestwa wpywa na rozwj infrastruktury w regionach, w ktrych funkcjonuj obiekty
tego sektora. Polityka przestrzenna w tych obszarach powinna dy, w miar moliwoci,
do wsplnego wykorzystania infrastruktury zarwno dla celw obronnoci i bezpieczestwa
pastwa, jak rwnie dla rozwoju regionu (wspuytkowanie lotnisk wojskowych, obiektw
sportowych i rekreacyjnych, wsplne inwestycje rodowiskowe np. oczyszczalnie ciekw).
Lotnictwo wojskowe w miar potrzeb wykorzystuje istniejce lotniska cywilne uytku
publicznego oraz oddaje do wspuytkowania wybrane lotniska wasne. Take obiekty
sportowe i rekreacyjne sektora obronnego udostpniane s zainteresowanym z
uwzgldnieniem biecych potrzeb aktualnego uytkownika na podstawie oglnie
obowizujcych przepisw.
Ochrona rodowiska
Podmioty odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczestwa zewntrznego pastwa
zobowizane s do przestrzegania i realizacji zada oraz obowizkw wynikajcych
z oglnokrajowych regulacji prawnych zwizanych z ochron rodowiska przyrodniczego.
Jako struktury realizujce zadania na obszarze caego kraju odgrywaj w tym zakresie
istotn funkcj, zarwno jako bezporedni uytkownicy rodowiska, jak rwnie jako realna
sia mogca aktywnie kreowa dziaania proekologiczne na szczeblu lokalnym. Nastpuje to
rwnie poprzez podnoszenie wiadomoci z zakresu ochrony rodowiska kadry zawodowej.
Na stan rodowiska na terenach zarzdzanych przez siy zbrojne najwikszy wpyw maj:
instalacje i urzdzenia infrastruktury technicznej, w tym wyeksploatowane kotownie na
paliwa stae, oczyszczalnie ciekw w zym stanie technicznym, przestarzae magazyny
i stacje paliw;
odpady, w tym niewaciwa gospodarka odpadami niebezpiecznymi;
rda promieniowania elektromagnetycznego i haasu;
zanieczyszczenia rodowiska wynikajce z charakteru i przeznaczenia si zbrojnych.
Od kilku lat stan rodowiska na terenach uytkowanych przez resort obrony narodowej ulega
systematycznej poprawie. Wiele obszarw wojskowych posiada wysokie walory
przyrodnicze, a ustalony sposb uytkowania przestrzeni sprawi, e wyksztaciy si na
poligonach specyficzne siedliska, w tym rwnie rzadkie i zagroone. Poligony wojskowe
niejednokrotnie cechuj si niewielkim nasileniem dziaalnoci gospodarczej, wysokim
stopniem zachowania wartoci przyrodniczych, utrudnionym dostpem ludnoci cywilnej. W
efekcie Siy Zbrojne RP s jednym z uytkownikw zajmujcych najwikszy procent
powierzchni gruntw w granicach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 200055. W wielu
przypadkach to dziki obecnoci wojska na terenach o cennych wartociach przyrodniczych
zostay one nie tylko zachowane, ale znalazy rwnie dobre warunki do rozwoju.
Przeciwdziaanie bezrobociu
W celu zwikszenia atrakcyjnoci suby wojskowej oraz zapewnienia odpowiedniego
wsparcia dla onierzy zawodowych w procesie powrotu na cywilny rynek pracy po
zakoczeniu suby w resorcie obrony narodowej funkcjonuje system rekonwersji kadr.
Uprawnionymi do pomocy rekonwersyjnej s wszyscy onierze zawodowi (z nielicznymi
wyjtkami), a take w szczeglnych przypadkach czonkowie ich rodzin. W systemie
zastosowano gradacj rodkw finansowych przeznaczanych na podwyszanie lub zmian
kwalifikacji zawodowych, majc na celu zachcanie do pozostawania w subie wojskowej
oraz umoliwiajc optymalne przygotowanie do podjcia zatrudnienia po zwolnieniu z si
zbrojnych. Dziki temu uzyskano moliwo skutecznego niwelowania ryzyka biernoci
zawodowej kadry oraz przeciwdziaania negatywnym skutkom pyncym z bezrobocia.

55

Szacuje si, e 50% powierzchni poligonw wojskowych zostao wczone do sieci Natura 2000.

27

System pomocy rekonwersyjnej obejmuje m.in. dziaania z zakresu doradztwa zawodowego i

porednictwa pracy, przekwalifikowania zawodowego i praktyk zawodowych, a take szkole
informacyjno-doradczych prowadzonych w trybie indywidualnym i grupowym. Dodatkowo
struktury rekonwersji kadr we wsppracy z innymi podmiotami rynku pracy podejmuj
dziaania w zakresie wczenia onierzy, czonkw ich rodzin, a take pracownikw wojska
do programw szkoleniowych finansowanych ze rodkw Unii Europejskiej, majcych na
celu podwyszanie kwalifikacji zawodowych.
Edukacja i szkolnictwo wysze
Uczelnie wojskowe stanowi zaplecze dydaktyczne i naukowo-badawcze dla obszaru
bezpieczestwa i obronnoci pastwa. Ksztac one i szkol kadry czynne zawodowo
w wojsku, przemyle obronnym i sektorze administracji publicznej rzdowej i
samorzdowej. W systemie szkolnictwa wojskowego funkcjonuje pi uczelni wojskowych,
to jest uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej 56.
Od 2005 roku uczelnie wojskowe s penoprawnymi uczestnikami powszechnego systemu
szkolnictwa wyszego w Polsce, a ich dziaalno jest podporzdkowana reguom
prowadzenia ksztacenia, doskonalenia zawodowego oraz bada naukowych obowizujcym
pozostae uczelnie, zgodnym z zaoeniami Procesu Boloskiego57. Dziaalno ta jest
jednak w pierwszej kolejnoci podporzdkowana i dostosowywana do potrzeb Si Zbrojnych
RP, modyfikowanych w miar realizacji procesu ich transformacji. Prowadzona w ostatnich
latach transformacja uczelni wojskowych wykazaa, i niemoliwe jest oparcie naboru kadr
oficerskich wycznie na absolwentach uczelni cywilnych i potwierdzia, e studia
w uczelniach wojskowych s niezastpionym rdem kadr na pierwsze stanowiska
subowe w korpusie oficerskim58. Uczelnie wojskowe w ostatnich latach zrobiy znaczcy
postp, wczajc si w narodowy system edukacji. Poprawiy podstawowe wskaniki
zatrudnienia, ktre przy uwzgldnieniu specyfiki dziaalnoci uczelni wojskowych nie
odbiegaj od redniej krajowej. Obecno studentw cywilnych w uczelniach wojskowych
(stanowi oni prawie 90% wszystkich studentw) czyni uczelnie wojskowe efektywnymi,
pozwala na utrzymanie ich potencjau i budow zaplecza kadrowego, m.in. dla Narodowych
Si Rezerwowych.
W trakcie reorganizacji szkolnictwa wojskowego zostay take okrelone nowe zadania dla
zintegrowanych szk podoficerskich oraz zasady naboru kandydatw na podoficerw.
Przygotowanie kadr podoficerskich na potrzeby Si Zbrojnych RP realizowane jest
w oparciu o wspomniane szkoy oraz specjalistyczne centra i orodki w rodzajach si
zbrojnych i komponentach.
Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury
Istotnym elementem ksztatowania tosamoci narodowej jest upowszechnianie tradycji
i historii ora polskiego. Potrzeba popularyzacji idei obronnoci w kontekcie
profesjonalizacji Si Zbrojnych RP oraz wzmoone zainteresowanie histori ora polskiego
i wspczesnymi siami zbrojnymi, uzasadniaj konieczno wdraania systemowych
rozwiza dotyczcych funkcjonowania muzealnictwa wojskowego. Obejmuje ono muzea o
statusie pastwowych instytucji kultury59 oraz liczne sale tradycji znajdujce si przy
56

Akademia Obrony Narodowej, Wojskowa Akademia Techniczna, Akademia Marynarki Wojennej, Wysza
Szkoa Oficerska Wojsk Ldowych, Wysza Szkoa Oficerska Si Powietrznych. System ksztacenia onierzy
wspierany jest te przez Uniwersytet Medyczny w odzi.
57
Uczelnie dziaay w odrbnym od cywilnego systemie wyszego szkolnictwa wojskowego ustanowionym w
drodze ustawy z dnia 31 marca 1965 r. o wyszym szkolnictwie wojskowym (Dz. U. z 1992 r. Nr 10, poz. 40, z
pn. zm.), uchylonej w 2005 r.
58
Cakowite zaprzestanie ksztacenia kandydatw na oficerw na studiach w Uniwersytecie Medycznym w odzi
przynioso powane braki personelu w wojskowej subie zdrowia, liczone w setkach wakatw. Podobna
sytuacja miaa miejsce w obszarze sub logistycznych.
59
Do muzew wojskowych posiadajcych status pastwowych instytucji kultury zalicza si Muzeum Wojska
Polskiego, Muzeum Marynarki Wojennej, Muzeum Wojsk Ldowych (powoane w miejsce funkcjonujcego do
tej pory Pomorskiego Muzeum Wojskowego i Muzeum Si Powietrznych).

28

jednostkach wojskowych. Istotn przeszkod w wypenianiu powierzonej im funkcji jest brak

odpowiedniej infrastruktury oraz konsolidacji tych jednostek w ramach jednego spjnego
programu pozyskiwania, utrzymania i udostpniania zabytkw kultury narodowej zwizanych
z dziejami ora polskiego. Popraw tego stanu osignie si poprzez inwentaryzacj
rozproszonych zbiorw i przekazanie najcenniejszych muzealiw na ewidencj muzew
wojskowych - pastwowych instytucji kultury. Zapewni im to ochron prawn oraz rodki
finansowe na konserwacje i utrzymanie.
B. Baza spoeczna dla bezpieczestwa narodowego
Spoeczna percepcja bezpieczestwa narodowego
Postpujca otwarto polskiego spoeczestwa oraz rosncy wpyw opinii publicznej na
decyzje polityczne wymaga coraz lepszej komunikacji spoecznej, skutecznie przekazujcej
cele polskiej polityki bezpieczestwa. Niezbdne jest uzyskanie spoecznego zrozumienia
tych celw oraz wzgldnie wysokiego poziomu akceptacji dla nich. Wanym zadaniem jest
te budowa kapitau spoecznego opartego o wysoki poziom aktywnoci obywatelskiej
i zaufania spoecznego oraz wspln tosamo narodow.
Bezpieczestwo. Wikszo Polakw uwaa Polsk za kraj bezpieczny zarwno
w wymiarze midzynarodowym, jak i wewntrznym. Ponad poowa pozytywnie ocenia
sytuacj Polski na arenie midzynarodowej (57%), a zdecydowana wikszo jest zdania, e
niepodlego naszego kraju nie jest zagroona (73%)60. W duym stopniu oceny te
uzalenione s od opinii o stosunkach Polski z jej najwikszymi ssiadami Rosj,
Niemcami i Ukrain. Wikszo Polakw jest zadnia, e przyjazne i partnerskie stosunki
z tymi krajami s moliwe61.
Polityka bezpieczestwa. Mimo wysokiego poczucia bezpieczestwa i pozytywnej oceny
sytuacji Polski w wiecie, Polacy uwaaj, e nasz kraj niewystarczajco dba o swoje
interesy w stosunkach z innymi pastwami62. Zwikszyy si obawy przed mocarstwow
polityk Rosji, a wiksza grupa Polakw bardziej ceni sobie utrzymanie dobrych relacji
z Rosj ni blisk wspprac z krajami dawnego ZSRR63. Wbrew popularnej opinii o proamerykaskich postawach Polakw, polskie poparcie dla USA i polityki obecnej administracji
wobec Polski jest znacznie poniej redniej krajw europejskich NATO64. Organizacj
midzynarodow o najwyszym poziomie zaufania wrd Polakw jest Unia Europejska65 86% Polakw zalicza si do zwolennikw integracji europejskiej, a 65% uwaa, e przyniesie
ona Polsce wicej korzyci ni strat66. Mimo niewielkiej wiedzy o instytucjach unijnych, ich
wizerunek w Polsce jest pozytywny, a rozpoznawalno do powszechna67. Du aprobat
dla czonkostwa Polski w NATO (80%) mona zderzy ze sceptyczn ocen przydatnoci
Sojuszu tylko 51% Polakw uwaa, e NATO jest nadal potrzebne, co stanowi jeden z
najniszych poziomw poparcia spord wszystkich pastw czonkowskich Sojuszu68.
Jeszcze bardziej negatywne stanowisko Polacy prezentuj wobec prowadzonej przez NATO
operacji wojskowej w Afganistanie a 79% sprzeciwia si udziaowi polskich onierzy w tej
operacji69. Przypadek misji afgaskiej nie jest odosobniony - wikszo polskiego
spoeczestwa jest generalnie przeciwna militarnemu zaangaowaniu Polski w
60

CBOS, Komunikat z bada Bezpieczestwo Polski na arenie midzynarodowej, Warszawa, lipiec 2009.
CBOS, Komunikat z bada Ocena stosunkw Polski z Rosj, Ukrain i Niemcami , Warszawa, lipiec 2009.
62
CBOS, Komunikat z bada Bezpieczestwo Polski na arenie midzynarodowej, Warszawa, lipiec 2009.
63
Co nie przeszkadza Polakom zdecydowanie popiera idei Partnerstwa Wschodniego (77%). CBOS, Komunikat
z bada Ocena stosunkw Polski z Rosj, Ukrain i Niemcami , Warszawa, lipiec 2009.
64
Badanie Transatlantic Trends. Key Findings 2010, str. 27-28.
65
Stale rosnce zaufanie do UE w 2009 r. wynioso 74% - w porwnaniu zaufanie do NATO wyraa 65%
ankietowanych, a do ONZ 62%). CBOS, Komunikat z bada Postrzeganie instytucji unijnych, Warszawa,
kwiecie 2009.
66
CBOS, Komunikat z bada Sze lat obecnoci Polski w Unii Europejskiej, Warszawa, kwiecie 2010.
67
Ibidem.
68
Jedynie w Turcji jest niszy poziom - Badanie Transatlantic Trends. Key Findings 2011, str. 23.
69
CBOS, Komunikat z bada Udzia Polski w operacji NATO w Afganistanie i jego konsekwencje, Warszawa,
listopad 2010.
61

29

midzynarodowe wojskowe misje i ocenia je jako zbyt due w stosunku do potencjau

gospodarczego i moliwoci finansowych naszego kraju70.
Siy Zbrojne RP. Wojsko Polskie jest niezmiennie od lat jedn z czoowych instytucji zaufania
publicznego. Zdecydowana wikszo Polakw ufa wojsku i pozytywnie ocenia jego
dziaalno (70%) - wojsko zbiera lepsze opinie ni inne niepolityczne instytucje publiczne.71
Jednoczenie zaledwie jedna trzecia Polakw (30%) jest zainteresowana sytuacj polskiej
armii. Polacy postrzegaj te wojsko jako instytucj niedoinwestowan, zwaszcza jeli
chodzi o sprzt i wyposaenie techniczne (76%) i s zdania, e rzd nie powinien szuka
oszczdnoci w sferze obronnoci.
Rola organizacji pozarzdowych w zapewnieniu bezpieczestwa narodowego
Organizacje pozarzdowe, w tym spoeczne organizacje ratownicze72, s bardzo wanym
podmiotem wspczesnego systemu bezpieczestwa narodowego, a cilej
bezpieczestwa powszechnego. Z jednej strony, funkcjonuj one w strukturach pastwa jako
niezalene od niego, autonomiczne jednostki prawne, z drugiej - pastwo powierza im do
wykonania cile okrelone zadania, ktre bez ich pomocy nie mogyby by skutecznie
wykonywane. W niektrych dziedzinach ycia spoecznego organizacje pozarzdowe peni
rol pierwszoplanow, przejmujc od wadz publicznych spoczywajcy na nich obowizek
zapewnienia obywatelom bezpieczestwa. Ratownicy spoeczni s wyszkoleni
i przygotowani do udzielania szybkiej i fachowej pomocy, szczeglnie w niesprzyjajcych
warunkach, tam gdzie suby ustawowo powoane do jej niesienia, nie s w stanie tak
efektywnie zareagowa. Specyficzne usytuowanie organizacji spoecznych w polskim
porzdku prawnym zapewnia im moliwo zarobkowania i pozyskiwania rodkw
finansowych na dziaalno biec. Pastwo, doceniajc znaczenie organizacji dla
sprawnego funkcjonowania ratownictwa ochotniczego, zleca poszczeglnym organizacjom
wykonywanie konkretnych zada, asygnujc na ten cel rodki pochodzce z budetu
pastwa. Dodatkowo, spoeczne organizacje ratownicze z racji swojego potencjau si i
rodkw, stopnia wyszkolenia ratownikw, dysponowania profesjonalnym sprztem
ratowniczym, s uwzgldniane w wojewdzkich planach zarzdzania kryzysowego jako
niezbdne ogniwa wspomagajce dziaania innych sub.
Take wzmacnianie zdolnoci pastwa do obrony wymaga bliskiej wsppracy z
organizacjami pozarzdowych i innymi partnerami spoecznymi. Powinna ona suy
aktywizacji spoeczestwa w dziedzinie obronnoci oraz budowie spoecznego zaplecza dla
Si Zbrojnych RP. Wsppraca z organizacjami pozarzdowymi prowadzcymi dziaalno na
rzecz obronnoci ma dobre oprzyrzdowanie prawno-organizacyjne. Pozytywnym
zjawiskiem obserwowanym w ostatnich latach jest rosnce zaangaowanie i wzrost
aktywnoci organizacji pozarzdowych w sferze obronnoci i dziaalnoci si zbrojnych.
Widoczny jest take rozwj wsppracy organizacji pozarzdowych z poszczeglnymi
jednostkami wojskowymi. Konieczne jest wiksze rozpoznanie przez siy zbrojne potencjau
tych organizacji oraz traktowanie ich jako partnerw w wykonywaniu wsplnych zada
obronnych. Inn barier majc wpyw na rozwj zdolnoci do obrony pastwa jest skromne
zaplecze analityczne dla obronnoci, co skutkuje niewielkim przepywem wiedzy do sfery
obronnej. Przyczyn tego stanu jest maa liczba orodkw eksperckich zajmujcych si
problematyk obronn oraz postrzeganie tematyki obronnej jako hermetycznej.

70

CBOS, Komunikat z bada Polacy o siach zbrojnych, Warszawa, padziernik 2009, str. 6.
CBOS, Komunikat z bada Oceny instytucji publicznych, Warszawa, wrzesie 2010.
72
Wrd nich najwaniejsze to: Grskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR), Tatrzaskie Ochotnicze
Pogotowie Ratunkowe (TOPR), Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR), Mazurskie Wodne
Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (MWOPR), Mazurska Suba Ratownicza (MSR), Ochotnicza Stra Poarna
(OSP).
71

30

Tabela 4. Analiza SWOT systemu bezpieczestwa narodowego.

Mocne strony

Sabe strony

- aktywne uczestnictwo Polski w systemach bezpieczestwa

zbiorowego i regionalnego, a w szczeglnoci czonkostwo
Polski w NATO i UE;
- zwikszanie skutecznoci realizacji polskich priorytetw w
NATO i UE;
- konsekwentna budowa profesjonalnych si zbrojnych, w tym
stworzenie Narodowych Si Rezerwowych;
- dobrze wyksztacona i wyszkolona kadra si zbrojnych,
zdobywajca dowiadczenie podczas operacji poza granicami
kraju i subie w midzynarodowych strukturach wojskowych;
- determinacja w unowoczenianiu si zbrojnych oraz wdraanie
systemu pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i
sprztu wojskowego (UiSW);
- wysoki poziom aprobaty spoecznej i duy presti suby
wojskowej;
- powszechny, sprawnie dziaajcy system planowania dziaa
operacyjnych, umoliwiajcy funkcjonowanie organw
administracji publicznej i przedsibiorcw w warunkach
zagroenia bezpieczestwa pastwa i w czasie wojny;
- wzrost zainteresowania i aktywnoci instytucji pozarzdowych w
sferze bezpieczestwa i obronnoci;
- zwikszona wiadomo rzeczywistego znaczenia infrastruktury
krytycznej i jej ochrony dla bezpieczestwa pastwa i jego
obywateli;
- racjonalny system rezerw strategicznych.

-niewystarczajca ilo systemowych rozwiza

integrujcych bezpieczestwo narodowe;
- funkcjonowanie systemu bezpieczestwa narodowego w
oparciu o rozproszone prawodawstwo;
- niewystarczajce nasycenie nowoczesnym UiSW Si
Zbrojnych RP;
- niepena interoperacyjno i kompatybilno Si Zbrojnych
RP z wojskami sojuszniczymi;
- brak sformalizowania procesu planowania, przygotowania i
udziau resortw innych ni obrony narodowej w operacjach
reagowania kryzysowego poza granicami kraju;
- niewystarczajce rozwizania prawne i organizacyjne
zwizane z obron cywiln;
- ograniczone wykorzystanie moliwoci stwarzanych przez
europejsk baz technologii obronnych oraz wieloletnie
programy obronne EDA w celu modernizacji Si Zbrojnych
RP;
- brak dowiadczenia administracji publicznej i operatorw
infrastruktury krytycznej w budowie systemu jej ochrony.

Szanse

Zagroenia

- potwierdzenie w nowej Koncepcji Strategicznej NATO priorytetu

kolektywnej obrony i utrzymanie planw ewentualnociowych, w
tym dla Polski;
- wzrastajca obecno sojuszniczej infrastruktury obronnej na
terytorium RP;
- rozwj Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony UE oraz
perspektywa dodatkowych gwarancji bezpieczestwa RP;
- pogbianie wsppracy z najwaniejszymi partnerami Polski w
sferze bezpieczestwa i obronnoci oraz budowa
dobrossiedzkich relacji z pastwami ssiadujcymi;
- zwikszanie skutecznoci prawa midzynarodowego i instytucji
midzynarodowych oraz sprawne wykorzystywanie
instrumentw w zakresie nieproliferacji BMR i rodkw jej
przenoszenia, kontroli zbroje i rozbrojenia, rodkw budowy
zaufania i bezpieczestwa;
- wsplne zaangaowanie i aktywny, oparty na partnerskich
warunkach udzia administracji publicznej oraz prywatnych i
pastwowych operatorw infrastruktury krytycznej w tworzenie
systemu ochrony IK;
- rosnca wiadomo potrzeby integracji rozwoju spoecznogospodarczego i bezpieczestwa narodowego oraz
wzmacniania spoecznego wymiaru bezpieczestwa;
- tworzenie warunkw do rozwoju zintegrowanego sytemu
bezpieczestwa narodowego, w tym tworzenie i aktualizacja
aktw prawnych, usprawniajcych organizacj i funkcjonowanie
systemu bezpieczestwa narodowego;
- regularne monitorowanie i ocena rozwoju systemu
bezpieczestwa narodowego, midzy innymi poprzez cykliczne
strategiczne przegldy bezpieczestwa i obronnoci.

- utrzymujce si w rodowisku bezpieczestwa

midzynarodowego niepewnoci, wyzwania i zagroenia;
- potencjalne pozbawienie stabilnoci dugoletniego
finansowania programu rozwoju i modernizacji technicznej
Si Zbrojnych RP;
- malejca akceptacja spoeczna dla udziau Si Zbrojnych RP
w operacjach wojskowych poza granicami kraju;
- bariery technologiczne i ekonomiczne ograniczajce
efektywne wczenie si krajowego przemysowego
potencjau obronnego do wsppracy europejskiej i w
ramach NATO;
- efekty dziaania systemu ochrony infrastruktury krytycznej
widoczne dopiero w dugim okresie czasu.

rdo: opracowanie wasne MON.

31

II.

Wyzwania, trendy rozwojowe i wizja rozwoju systemu

bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej

W drugiej dekadzie XXI bezpieczestwo narodowe bdzie ksztatowane dynamicznym

procesem identyfikacji zagroe, podejmowania wyzwa, definiowania celw i sposobw ich
realizacji. Nowa jako bezpieczestwa przejawia si bdzie w takich cechach, jak:
informacyjno (powszechno informacji wpywa na nastroje i wywouje presj opinii
publicznej na okrelone dziaania), asymetryczno (w doborze si i rodkw), usieciowienie
(sie instytucji midzynarodowych i narodowych odpowiedzialnych za bezpieczestwo),
zintegrowanie (postpujca integracja wysikw cywilno-wojskowych). Kompleksowo oraz
wieloaspektowo bezpieczestwa Polski - pastwa jako instytucji oraz jego obywateli wymaga bdzie cisej integracji jego podstawowych dziedzin (bezpieczestwo
zewntrzne/polityczne, militarne, ekonomiczne, spoeczne, ekologiczne itd.), a take
rosncego powizania go z rozwojem gospodarczo-spoecznym kraju. Podejcie to wpisuje
si w filozofi dokumentw opracowywanych w ramach zintegrowanych strategii rozwoju.
Zasadniczymi czynnikami ksztatujcymi bezpieczestwo narodowe Polski bd: polityka
bezpieczestwa, uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne, wspczesne wyzwania i
zagroenia oraz rozwj zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego.
Wyzwania i trendy rozwojowe
Polska polityka bezpieczestwa w ostatniej dekadzie ewoluowaa, systematycznie
poszerzajc pojcie bezpieczestwa (zarwno pod wzgldem podmiotowym, jak
i przedmiotowym) i stopniowo przechodzc do koncepcji zintegrowanego bezpieczestwa
narodowego. Tak rozumiane bezpieczestwo narodowe jest warunkiem rozwoju kraju
i rwnoczenie jego wyjciowym elementem. W mniejszym stopniu ewolucji ulegy cele
polityki bezpieczestwa, ukierunkowane na realizacj interesw narodowych.
Gwnymi korzystnymi uwarunkowaniami midzynarodowymi sprzyjajcymi bezpieczestwu
Polski pozostanie czonkostwo w Sojuszu Pnocnoatlantyckim i Unii Europejskiej.
Czonkostwo w NATO dalej tworzy bdzie gwarancje sojusznicze dla obrony terytorialnej
kraju, wzmacniajc tym samym nasze bezpieczestwo zewntrzne rodkami politycznowojskowymi, a czonkostwo w UE stwarza bdzie szanse trwaego, wszechstronnego
i zrwnowaonego rozwoju oraz dawa moliwo wzmocnienia pozycji midzynarodowej
Polski i zwikszenia jej oddziaywania na rodowisko midzynarodowe.
W horyzoncie obowizywania strategii prawdopodobiestwo konwencjonalnej agresji
zbrojnej na Polsk jest niewielkie. Nie mona jednak cakowicie wykluczy pojawienia si u
naszych granic sytuacji uycia siy bd groby jej uycia. Ponadto, zwaywszy na
wystpowanie w ssiedztwie Polski znaczcych potencjaw militarnych, w tym
niekonwencjonalnych, nasz kraj utrzymywa bdzie musia zdolnoci pozwalajce na
skuteczn reakcj na tego rodzaju zagroenia. Za przyjciem takiego podejcia przemawia
take wskazana w dugookresowej strategii rozwoju kraju ograniczona przewidywalno
rozwoju rodowiska bezpieczestwa w dalszej perspektywie czasowej.
Do istotnych czynnikw wzmagajcych ryzyko wystpienia konfliktw wpywajcych na
bezpieczestwo Polski i wskazanych w DSRK nale liczne ogniska zapalne w wiecie i
zamroone konflikty. Potencjalnym rdem zagroe, take o charakterze militarnym,
pozostan rejony obnionej stabilnoci w obszarze euroatlantyckim lub jego ssiedztwie,
zwaszcza na Bliskim Wschodzie, Kaukazie i w Azji rodkowej oraz w basenie Morza
rdziemnego. Cho towarzyszce ich wystpowaniu ryzyko wybuchu konfliktw zbrojnych
pozostaje niewielkie i nie powinno wywoa bezporedniego zagroenia bezpieczestwa
Polski, to jednak moe powodowa zagroenie dla naszych sojusznikw wymagajce jego
neutralizacji z udziaem naszych si zbrojnych.
W przyszoci, podobnie jak obecnie, szczeglnie istotnym zagroeniem bezpieczestwa
Polski, jej sojusznikw oraz stabilnoci midzynarodowej ujmowanej caociowo, bdzie
proliferacja broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia. Cho w najbliszym czasie
32

nie powinno to spowodowa bezporedniego zagroenia terytorium i ludnoci Polski, to

w perspektywie obowizywania strategii moe istotnie osabi midzynarodowe reimy
nieproliferacyjne i kontroli zbroje oraz zdestabilizowa sytuacj midzynarodow
w niektrych regionach.
Zagroeniem dla bezpieczestwa Polski pozostanie midzynarodowy terroryzm. Groba
zamachw terrorystycznych skierowanych bezporednio przeciw polskiemu terytorium moe
wzrosn w przyszoci, w zwizku z aktywnoci midzynarodow naszego kraju,
zwaszcza wynikajc ze zobowiza sojuszniczych. Oznacza to konieczno adekwatnego
do polskich potrzeb i moliwoci udziau naszego kraju w midzynarodowej walce z tym
zjawiskiem.
Istotnym wyzwaniem dla bezpieczestwa Polski bdzie rwnie dziaalno
zorganizowanych grup przestpczych, zwaszcza transnarodowych. Zjawisko to bdzie si
nasila wraz z rosnc atrakcyjnoci Polski dla grup przestpczych w zwizku z jej
tranzytowym pooeniem, postpami integracji europejskiej, otwartoci granic oraz
wzrostem zamonoci obywateli.
Wyzwaniem dla polskiej polityki bezpieczestwa w najbliszym czasie pozostanie
dywersyfikacja rde energii, jej dostawcw oraz kanaw przesyowych, a take
zwikszenie w tym wymiarze odpornoci kraju na sytuacje kryzysowe.
Wyzwaniem dla bezpieczestwa pastwa pozostanie moliwo wystpienia sytuacji
kryzysowych w nastpstwie katastrof naturalnych lub wywoanych dziaalnoci czowieka
lub te bdcych konsekwencj rozmaitych procesw i zjawisk globalnych. Dlatego te
konieczne jest utrzymanie jak najwyszego poziomu zdolnoci do reakcji na tego typu
wydarzenia, szybkiej minimalizacji ich skutkw, a take zapobiegania im, gdy okae si to
moliwe. Szczeglne znaczenie ma w tym wzgldzie zapewnienie naleytej odpornoci na
sytuacje kryzysowe infrastruktury krytycznej.
Szczeglnym wyzwaniem dla bezpieczestwa Polski, podobnie jak pozostaych pastw
wysokorozwinitych, w tym naszych bliskich sojusznikw i partnerw, bd negatywne
oddziaywania w cyberprzestrzeni, wynikajce z celowego lub nieumylnego dziaania
czowieka bd wywoanych awari albo nieszczliwym wypadkiem zakce
funkcjonowania infrastruktury teleinformatycznej.
Wizja rozwoju zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego
Zdolno pastwa do podejmowania wyzwa i przeciwdziaania zagroeniom, zarwno
o charakterze polityczno-militarnym, jak i ekonomiczno-spoecznym bdzie coraz cilej
zwizana z rozwojem spoeczno-gospodarczym kraju. Rozwj ten warunkowa bdzie
doskonalenie sprawnoci organizacyjnej pastwa oraz dostarczanie zasobw i instrumentw
do eliminowania powstajcych zagroe.
Wspczesne wyzwania i zagroenia obliguj do podjcia dugofalowych dziaa doranych
i zapobiegawczych w dziedzinie bezpieczestwa narodowego. Konieczne jest stworzenie
waciwych instytucjonalnych mechanizmw dziaania, ktre bd sprawnie funkcjonowa
w razie wystpienia bezporedniego zagroenia, a take podjcie dziaa, ktre bd
minimalizowa prawdopodobiestwo wystpienia niepodanych zjawisk. Przeciwstawienie
si w sposb zintegrowany wszelkim zagroeniom dla bezpieczestwa pastwa,
podejmowanie wyzwa i redukowanie ryzyka z wykorzystaniem wszystkich zasobw
pastwa, jest zadaniem systemu bezpieczestwa narodowego.
Prognozujc rozwj systemu bezpieczestwa narodowego w perspektywie redniookresowej
przyj naley, e bdzie si on opiera na kompleksowym systemie zabezpiecze
sojuszniczych i bilateralnych, synergicznie poczonym z rozbudowywanym wasnym
potencjaem cywilno-militarnym. Wszystkie te rozwizania powinny by powizane
z rozwojem spoeczno-gospodarczym i stanowi dziki temu zintegrowany system
bezpieczestwa narodowego. Bdzie on nadal rozwijany w oparciu o jego dwa zasadnicze
elementy: system obronny pastwa i system zarzdzania kryzysowego.

33

Wizja rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego zakada, e bdzie to system oparty na

zmodyfikowanym dotychczasowym modelu i skadajcy si z wewntrznie skoordynowanych
podsystemw kierowania i wykonawczych, powizanych ze sob ze wzgldu na realizowan
misj, jak jest zapewnienie bezpieczestwa narodowego. Struktura organizacyjna
podsystemu kierowania bezpieczestwem narodowym, powstaa w wyniku poczenia
ujcia funkcjonalnego kierowania z rzeczywist struktur wadzy wykonawczej, tworzy
bdzie model kierowania bezpieczestwem. W modelu tym funkcj nadrzdnego,
politycznego organu decyzyjnego peni bdzie jak dotychczas Prezydent RP i Rada
Ministrw, dla ktrych forum uzgodnie politycznych bdzie Rada Gabinetowa 73. Funkcj
organu doradczego Prezydenta RP nadal wypenia bdzie Rada Bezpieczestwa
Narodowego74, a sztabowego - Biuro Bezpieczestwa Narodowego75. Kierowanie
bezpieczestwem narodowym nadal realizowane bdzie na wszystkich poziomach
administracji publicznej: centralnym, wojewdzkim, powiatowym, gminnym, z wikszym
naciskiem na spjno i efektywno dziaa. W skad podsystemu kierowania
bezpieczestwem narodowym nadal wchodzi bd organy dowodzenia Si Zbrojnych RP,
z Naczelnym Dowdc Si Zbrojnych w razie jego mianowania. Elementem kierowania
bezpieczestwem narodowym jest i bdzie zarzdzanie kryzysowe, rozumiane jako
dziaalno organw administracji publicznej polegajca na zapobieganiu sytuacjom
kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych
dziaa, reagowaniu w przypadku wystpienia sytuacji kryzysowych, usuwaniu ich skutkw
oraz odtwarzania zasobw i infrastruktury krytycznej.
Podsystemy wykonawcze systemu bezpieczestwa narodowego tworzy bd gwnie
wyspecjalizowane w dziedzinie bezpieczestwa siy i rodki pastwa: dyplomacja, siy
zbrojne, suby specjalne oraz zasoby wsparcia bezpieczestwa. Wrd nich wiodc rol w
realizacji celw strategii spenia bdzie dyplomacja i Siy Zbrojne RP.
Przyjcie do realizacji katalogu priorytetw polskiej polityki zagranicznej wprowadzi do
polskiej polityki zagranicznej mylenie strategiczne i operacyjne. W jej ksztatowaniu
znaczcy udzia odgrywa bd orodki analityczne. Polska polityka zagraniczna
ukierunkowana bdzie na rne wymiary wsppracy regionalnej i globalnej. Rzeczpospolita
Polska bdzie krajem, ktry silnie oddziauje na tworzenie nowych rozwiza i realizacj
polityki wschodniej Unii Europejskiej i Europejskiej Polityki Ssiedztwa. Celem polityki bdzie
aktywne wspieranie pastw przechodzcych proces transformacji ustrojowej oraz inicjowanie
nowych form wsppracy76.
W perspektywie dugookresowej Polska bdzie posiada sprawne, mobilne
i interoperacyjne Siy Zbrojne RP, ktre w sposb systemowy i proaktywny
(wyprzedzajcy) bd dostosowyway zdolnoci operacyjne do zmian zachodzcych w
otoczeniu. Odbywa si to bdzie poprzez poszukiwanie i wprowadzanie innowacyjnych
zmian oraz wykorzystanie nabytej wiedzy i dowiadcze77. Priorytetem transformacji Si
Zbrojnych RP w horyzoncie strategii bdzie podniesienie poziomu ich zdolnoci
operacyjnych oraz utrzymanie si przygotowanych do reagowania na obecne oraz nowe i
nieprzewidywalne zagroenia. Istotnym elementem przygotowania Si Zbrojnych RP do
przeciwdziaania wspczesnym zagroeniom bdzie podniesienie poziomu wyszkolenia
wojskowego i oglnego onierzy. Do roku 2022 dokona si konsolidacja organizacyjna
wyszego szkolnictwa wojskowego oraz poprawa jakoci procesu dydaktycznego i naukowo73

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 141 ust. 1. W sprawach szczeglnej wagi Prezydent
Rzeczypospolitej moe zwoa Rad Gabinetow. Rad Gabinetow tworzy Rada Ministrw obradujca pod
przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej.
74
Ibidem, art. 135. Organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie wewntrznego i zewntrznego
bezpieczestwa pastwa jest Rada Bezpieczestwa Narodowego.
75
Ustawa o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej art. 11. ust. 1., Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania w zakresie bezpieczestwa i obronnoci przy pomocy Biura
Bezpieczestwa Narodowego.
76
Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016.
77
Materiay Strategicznego Przegldu Obronnego, MON, kwiecie 2011 r.

34

badawczego realizowanego w uczelniach wojskowych, przy uwzgldnieniu efektywnoci

wydatkowania rodkw publicznych. Podniesieniu zdolnoci operacyjnych suy bdzie
rwnie zorganizowanie komponentw taktycznych szybko osigajcych gotowo do
rozwinicia i dziaa w zmieniajcym si rodowisku walki. W tej sytuacji istotne bdzie
zapewnienie bezpieczestwa onierzy w polskich kontyngentach wojskowych.
Aby sprosta powyszym wyzwaniom siy zbrojne powinny posiada zdolnoci operacyjne do
dziaania autonomicznego w kadym rodowisku walki. Gwnym determinantem potrzeb
operacyjnych jest posiadanie uzbrojenia i sprztu wojskowego zdolnego do wykrycia,
rozpoznania, ledzenia i niszczenia rodkw przeciwnika. Osignicie zakadanych
zdolnoci operacyjnych przy zapewnieniu niezbdnych (optymalnych) warunkw do
przetrwania na polu walki wymaga podejcia systemowego, odzwierciedlonego w piciu
zasadniczych systemach: dowodzenia, rozpoznania, raenia, przetrwania i ochrony wojsk
oraz zabezpieczenia logistycznego dziaa.
Modernizacja techniczna polskiej armii bdzie oparta o rozbudowan wspprac z
krajowym przemysem obronnym i zwizanym z nim potencjaem badawczonaukowym. Intensyfikacja inwestycji w ten sektor oraz zwikszenie jego udziau w
midzynarodowych programach i inicjatywach przeoy si na wzrost konkurencyjnoci i
innowacyjnoci polskiego przemysu obronnego i znaczc popraw jego moliwoci
eksportowych. W konsekwencji zwikszy to poziom nowoczesnoci gospodarki oraz stworzy
nowe miejsca pracy w kraju.
Opisany powyej system bezpieczestwa narodowego systematycznie rozwijany
i doskonalony powinien zapewni: sprawne funkcjonowanie organw wadzy i administracji
w czasie pokoju, kryzysu i wojny; monitoring i wczesne ostrzeganie o zagroeniach;
przeciwdziaanie wszystkim zewntrznym i wewntrznym wyzwaniom i zagroeniom
bezpieczestwa narodowego; umoliwienie zastosowania narzdzi polityki bezpieczestwa
(si i rodkw); koordynacj dziaa pastwa (gwnie dyplomatycznych, ekonomicznych,
militarnych i specjalnych) w wymiarze narodowym i sojuszniczym (NATO, UE); przepyw
i dystrybucj informacji; analiz i syntetyczn ocen stanu bezpieczestwa narodowego we
wszystkich jego aspektach78.
Budowa nowoczesnego, zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego
Rzeczypospolitej Polskiej do roku 2022 wymaga rwnie bdzie podjcia wysikw na rzecz
rozwoju systemu ochrony infrastruktury krytycznej, systemu rezerw strategicznych, bazy
spoeczno-kulturowej dla bezpieczestwa, integracji bezpieczestwa narodowego z
rozwojem spoeczno-gospodarczym. Podejmowane dziaania ukierunkowane bd na
osignicie efektywnoci i spjnoci funkcjonowania systemu bezpieczestwa narodowego.
Synergiczne oddziaywanie tych czynnikw i konsekwentna realizacja wynikajcych z nich
zada spowoduje, e Polska w roku 2022 stanie si pastwem o wysokim poziomie
bezpieczestwa, aktywnie kreujcym wspln unijn polityk zagraniczn i bezpieczestwa,
posiadajcym nowoczesn obron narodow z profesjonalnymi siami zbrojnymi, strukturami
administracyjno-gospodarczymi zdolnymi do zarzdzania kryzysowego i reagowania
obronnego oraz skutecznymi subami specjalnymi.

78

W. Kitler, Model zarzdzania bezpieczestwem narodowym, Kierowanie Bezpieczestwem Narodowym

(materiay konferencji naukowej pod red. B. Zdrodowski, B. Winiewski), Warszawa 2008.

35

Rysunek 2. Efekty realizacji SRSBN RP

o wysokim poziomie
bezpieczestwa

dysponujcym
nowoczesn obron
narodow z
profesjonalnymi SZRP

aktywnie kreujcym polityk

zagraniczn i bezpieczestwa

POLSKA 2022

posiadajcym sprawne
struktury zarzdzania
kryzysowego i
reagowania obronnego

bdzie krajem:

posiadajacym skuteczne
suby specjalne

rdo: opracowanie wasne MON.

36

dysponujcym wydajnym
i efektywnym system
wsparcia bezpieczestwa

III. Cele strategii i kierunki interwencji

1. Ukad celw
Biorc pod uwag uwarunkowania i wyzwania przedstawione w rozdziale drugim i trzecim
przyj naley, e gwnym celem niniejszej strategii bdzie:

Wzmocnienie efektywnoci i spjnoci systemu bezpieczestwa

narodowego
System ten - oparty na synergii wysikw poszczeglnych organw, instytucji i sub
pastwowych odpowiedzialnych za bezpieczestwo pastwa zdolny bdzie do identyfikacji
i eliminacji rde, przejaww oraz skutkw zagroe bezpieczestwa narodowego.
Rozwijanie takiego systemu bdzie wymagao maksymalnego ukierunkowania dziaa na
wzmocnienia jego efektywnoci i spjnoci. Efektywno bdzie osigana poprzez
podnoszenie sprawnoci zasadniczych elementw systemu bezpieczestwa narodowego,
spjno poprzez zwikszanie integracji midzy politykami publicznymi a polityk
bezpieczestwa oraz wzmacnianie wsppracy i koordynacji, a docelowo osignicie
integracji wewntrz systemu bezpieczestwa narodowego.
Osignicie celu gwnego zagwarantuje lepsz realizacj interesw narodowych79.
Przyczyni si take do osignicia odpowiedniego pod wzgldem ilociowym i jakociowym
potencjau pastwa, ktry umoliwi zachowanie wpywu na rzeczywisto midzynarodow
i przebieg procesw wewntrznych oraz stymulacj pozytywnych tendencji ewolucyjnych
w kraju i poza nim, zwaszcza w wymiarze regionalnym. Realizacja celu gwnego bdzie
sum realizacji celw operacyjnych.
Realizacji celu gwnego bd suy cele operacyjne. Stanowi one rozwinicie celu
gwnego w dziedzinach posiadajcych kluczowe znaczenie dla bezpieczestwa
narodowego i s adresowane do organw administracji publicznej, przy czym podmiotem
strategii jest cae pastwo, w tym organy administracji publicznej oraz spoeczestwo
obywatelskie. Przyjmuje si nastpujce cele operacyjne Strategii rozwoju systemu
bezpieczestwa narodowego RP 2022:
Cel 1
Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego rodowiska bezpieczestwa
w wymiarze regionalnym i globalnym
Cel 2
Umocnienie zdolnoci pastwa do obrony
Cel 3
Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa narodowego
Cel 4
Zwikszenie integracji polityk publicznych z polityk bezpieczestwa
Cel 5
Tworzenie warunkw do rozwoju
zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego

79

Interesy narodowe okrela Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

37

Cele operacyjne bd ukierunkowane na dwie naczelne zasady wskazane w celu gwnym:

efektywno i spjno. Efektywno bdzie osigana poprzez podnoszenie sprawnoci
zasadniczych elementw systemu bezpieczestwa narodowego suy temu bdzie
realizacja celu pierwszego Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego rodowiska
bezpieczestwa w wymiarze regionalnym i globalnym, celu drugiego Umocnienie zdolnoci
pastwa do obrony oraz celu trzeciego Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa
narodowego. Dziki realizacji celu czwartego Zwikszenie integracji polityk publicznych
z polityk bezpieczestwa i pitego Tworzenie warunkw do rozwoju zintegrowanego
systemu bezpieczestwa zapewniona zostanie spjno systemu bezpieczestwa
narodowego (na zewntrz i do wewntrz).
Rysunek 3. Ukad celw w powizaniu z osi logiczn strategii

Cel 1

efektywno

Cel 2
Cel 3
Cel 4

spjno
Cel 5
rdo: opracowanie wasne MON.

2. Cele operacyjne i realizujce je kierunki interwencji

Cel 1
Cel 1. Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego
rodowiska
Ksztatowanie
stabilnego
midzynarodowego
rodowiska
bezpieczestwa
bezpieczestwa w wymiarze regionalnym i globalnym
w wymiarze regionalnym i globalnym
Zgodnie z zawart w diagnozie systemu bezpieczestwa narodowego (rozdzia I) analiz
uwarunkowa zewntrznych, rodowisko bezpieczestwa staje si coraz bardziej
dynamiczne i zoone, a charakteryzuje je wystpowanie i wzajemne przenikanie si
zagroe militarnych i pozamilitarnych, czsto o charakterze asymetrycznym.
Funkcjonowanie pastw w tak skomplikowanym i mao przewidywalnym otoczeniu motywuje
wikszo z nich do przyjcia aktywnej postawy w ksztatowaniu rodowiska bezpieczestwa
i pogbiania wsppracy z sojusznikami, partnerami, ssiadami i innymi podmiotami
stosunkw midzynarodowych. W grupie tych pastw jest take Polska, ktrej celem jest
zwikszanie efektywnoci dziaa wasnych i wsplnych w ramach NATO, UE, innych
organizacji midzynarodowych oraz relacji wielo- i dwustronnych. Budowanie silnej pozycji
midzynarodowej Polski i wsptworzenie stabilnego rodowiska bezpieczestwa wymaga
take zwikszania skutecznoci prawa midzynarodowego i instytucji midzynarodowych
oraz sprawnego wykorzystania instrumentw midzynarodowych w zakresie nieproliferacji
broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia, kontroli zbroje i rozbrojenia, rodkw
budowy zaufania i bezpieczestwa czy pomocy rozwojowej.

38

Priorytety i kierunki interwencji celu 1 obejmuj:

1.1. Zwikszenie skutecznoci realizacji polskich priorytetw w NATO i UE oraz dbanie o sprawno
mechanizmw sojuszniczych
1.1.1. Wzmacnianie obrony kolektywnej w ramach NATO
1.1.2. Rozwj zdolnoci UE do prowadzenia kompleksowych dziaa w zakresie reagowania kryzysowego
1.1.3. Pogbianie wsppracy z partnerami z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO
1.1.4. Pogbianie wsppracy na rzecz bezpieczestwa energetycznego na forum NATO i UE
1.1.5. Pogbianie wsppracy na rzecz bezpieczestwa cybernetycznego na forum NATO i UE
1.1.6. Wspieranie poprawy sprawnoci mechanizmw wspdziaania NATO i UE
1.2. Efektywna wsppraca dwustronna i wielostronna
1.2.1. Umacnianie strategicznego partnerstwa z USA
1.2.2. Wsppraca sojusznicza ukierunkowana na rozwijanie silnych relacji z naszymi gwnymi partnerami:
Francj, Niemcami i Wielk Brytani
1.2.3. Pogbianie wsppracy w formule Trjkta Weimarskiego
1.2.4. Pogbianie wsppracy w formule Grupy Wyszehradzkiej
1.2.5. Pogbianie wsppracy w formule Wsppracy Batyckiej
1.2.6. Pogbienie wsppracy ze wschodnimi ssiadami Polski w ramach relacji dwustronnych i wielostronnych
1.2.7. Rozwijanie przyjaznych relacji z pastwami innych regionw wiata
1.3. Zwikszanie skutecznoci prawa midzynarodowego i instytucji midzynarodowych
1.3.1. Zwikszanie skutecznoci prawa midzynarodowego
1.3.2. Wspieranie zwikszenia skutecznoci ONZ
1.3.3. Dziaania na rzecz umacniania OBWE
1.4. Umacnianie instrumentw midzynarodowych w zakresie nieproliferacji broni masowego raenia,
rodkw jej przenoszenia oraz rozbrojenia globalnego
1.4.1. Wspieranie inicjatyw na rzecz utrzymania i rozwoju midzynarodowych instrumentw w zakresie
nieproliferacji broni masowego raenia oraz rodkw jej przenoszenia, w tym przeciwdziaanie
moliwoci wejcia w posiadanie i wykorzystanie BMR przez terrorystw
1.5. Dbanie o skuteczno i wpieranie rozwoju reimu kontroli zbroje konwencjonalnych i rozbrojenia
oraz rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa
1.5.1. Waciwe wykonywanie istniejcych oraz poszukiwanie nowych, skutecznych rozwiza
i instrumentw wspdziaania na rzecz rodkw budowy zaufania i bezpieczestwa w Europie
1.5.2 Zabieganie o utrzymanie i dalszy rozwj wielostronnych mechanizmw kontroli zbroje i rozbrojenia
1.5.3. Dziaanie na rzecz utrzymania i wzmocnienia midzynarodowych mechanizmw kontroli handlu broni
oraz kontroli eksportu
1.6. Zmniejszanie rnic rozwojowych w wiecie oraz popieranie demokracji i poszanowania praw
czowieka
1.6. Zwikszenie skutecznoci polskiej pomocy rozwojowej

Wskaniki monitorowania celu 1

Nazwa wskanika

Jednostka
miary

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w roku
2020

Warto w
roku
docelowy m
2022

rdo

Informacje USA
(w zakresie
gotowoci
bojowej),
wsplnie ustalone
plany uycia
systemu obrony
przeciwrakietowej

Wskaniki kluczowe
Osignicie penej gotowoci operacyjnej
przez baz amerykaskiego systemu
obrony przeciwrakietowej, zdolnej do
obrony terytorium RP i NATO
(kierunek interwencji 1.2.1)

0-1

39

Nazwa wskanika

Jednostka
miary

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w roku
2020

Warto w
roku
docelowy m
2022

rdo

Wskaniki kluczowe
(w zakresie
zdolnoci i
przeznaczenia)

Liczba Grup Bojowych Unii Europejskiej z

udziaem Polski (w przedziale czasowym
do roku 2020)
(kierunki interwencji: 1.1.2, 1.2.3, 1.2.4)

Utworzenie polsko-ukraisko-litewskiej
brygady (LITPOLUKRBRIG)
(kierunek interwencji 1.2.6)

szt.

0-1

Sprawozdanie
pastwa
ramowego
przygotowane po
zakoczeniu
dyuru Grupy
Bojowej Unii
Europejskiej

Umowa o
utworzeniu
litewsko-polskoukraiskiej
brygady

Ad.1.1. Zwikszenie skutecznoci realizacji polskich priorytetw w NATO i UE

oraz dbanie o sprawno mechanizmw sojuszniczych
1.1.1. Wzmacnianie obrony kolektywnej w ramach NATO
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wzmocnienie zdolnoci NATO do realizacji zada z zakresu kolektywnej obrony jest
najwaniejszym
postulatem
zgaszanym
przez
Polsk
na
forum
Sojuszu
Pnocnoatlantyckiego. Polska konsekwentnie opowiada si za wzmocnieniem praktycznych
aspektw zwizanych z kolektywn obron, w tym zwaszcza utrzymaniem i rozwojem
odpowiednich narzdzi wojskowych. Dotyczy to przede wszystkim zachowania rwnowagi
pomidzy rozwojem zdolnoci na potrzeby operacji ekspedycyjnych oraz zdolnoci do
obrony terytorium Sojuszu. Nasz kraj podkrela konieczno konsekwentnej realizacji
wicze sojuszniczych zwizanych z art. 5 TP, rozwoju Si Odpowiedzi NATO, regularnego
przegldu i aktualizacji planw ewentualnociowych dla Polski.
Gwne dziaania
rozwj odpowiednich zdolnoci niezbdnych do realizacji zada obronnych Sojuszu;
dziaania na rzecz uwzgldnienia polskich interesw w dokumentach wykonawczych,
bdcych elementem procesu wdraania nowej Koncepcji Strategicznej NATO;
kontynuacja transformacji obronnej NATO ukierunkowanej na zwikszanie jego
efektywnoci w realizacji penego spektrum zada;
denie do organizacji i udzia w wiczeniach zarzdzania kryzysowego NATO-CMX
(Crisis Management Exercise), uwzgldniajcych w swoich scenariuszach dziaania
z art. 5 TP;
utrzymanie dotychczasowej i pozyskanie nowej infrastruktury NATO na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
dziaania na rzecz utrzymania spjnoci wewntrznej Sojuszu i budowanie
konsensusu;
aktywne uczestnictwo Polski w inicjatywie Smart Defence;
kontynuacja uczestnictwa w NATO-wskich programach rozwoju wybranych zdolnoci,
takich jak: Airborne Early Warning and Control (NAEW&C), Strategic Airlift Capability
(SAC); Strategic Airlift Interim Solution (SALIS), umoliwiajcych spenienie przez
Polsk wymaga NATO w zakresie kontroli przestrzeni powietrznej na maych i bardzo

40

maych wysokociach oraz zabezpieczajcych zasadnicze potrzeby Si Zbrojnych RP

w zakresie strategicznego transportu lotniczego personelu, uzbrojenia i sprztu
wojskowego, w tym adunkw ponadgabarytowych; Alliance Ground Surveillance
(AGS) zapewniajcym monitorowanie sytuacji w rejonach potencjalnych konfliktw
zbrojnych i przesyanie informacji do naziemnych stanowisk dowodzenia i kierowania
rnych szczebli dowodzenia w czasie rzeczywistym.
udzia w inicjatywie Cooperative Airspace Initiative (CAI) w ramach Rady NATO-Rosja,
stanowicej wane narzdzie wspomagajce walk z terroryzmem powietrznym
i rodek budowy wzajemnego zaufania w relacjach NATO-Rosja.
1.1.2. Rozwj zdolnoci UE do prowadzenia kompleksowych dziaa w zakresie
reagowania kryzysowego
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Harmonizacja rozwoju zdolnoci UE ma zapewni zwikszenie efektywnoci wspdziaania
cywilnych i wojskowych komponentw pastw czonkowskich. Proponowane dziaania
wpisuj si w zakres prowadzonych prac i projektw rozwoju zdolnoci oraz odpowiadaj
przyjtym przez Polsk zobowizaniom.
Gwne dziaania
wspieranie inicjatyw sucych usuniciu brakw w kluczowych wojskowych i cywilnych
zdolnociach reagowania kryzysowego, zwaszcza Inicjatywy Weimarskiej w zakresie
Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony UE;
aktywne uczestnictwo Polski w inicjatywie Pooling & Sharing;
wspieranie ustanowienia w Unii Europejskiej platformy, ktra pozwoli pozyska nowe
zdolnoci obronne;
stymulowanie rozwoju efektywnych struktur instytucjonalnych UE odpowiedzialnych za
rozwj zdolnoci i reagowanie kryzysowe, w duchu Inicjatywy Weimarskiej w zakresie
Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony UE;
wspieranie rozwoju Europejskiej Agencji Obrony i umacnianie jej roli jako forum
koordynacji i planowania rozwoju zdolnoci wojskowych UE;
rozwijanie zdolnoci szybkiego reagowania UE poprzez zwikszanie gotowoci do
uycia grup bojowych;
wzmocnienie wsppracy cywilno-wojskowej, w tym harmonizacja mechanizmw
planowania, prowadzenia operacji i rozwoju zdolnoci;
zwikszenie liczby polskich ekspertw cywilnych i wojskowych zatrudnionych
w strukturach WPBiO (w instytucjach oraz biorcych udzia w operacjach);
zwikszenie liczby europejskich projektw zbrojeniowych i wsplnych zamwie
obronnych z aktywnym udziaem Polski;
rozwj wsppracy w ramach WPBiO z pastwami spoza UE oraz z innymi
organizacjami midzynarodowymi (wsppraca NATO-UE, ale take UE-OBWE);
uzyskanie przez Polsk penego uczestnictwa w Europejskiej Agencji Kosmicznej;
uwzgldnienie interesw Polski w pracach nad tworzeniem Jednolitej Europejskiej
Przestrzeni Powietrznej.
1.1.3. Pogbianie wsppracy z partnerami z Europy Wschodniej w ramach UE i NATO
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Polska opowiada si za wzmacnianiem dialogu politycznego i wsppracy praktycznej
w dziedzinie bezpieczestwa z pastwami partnerskimi z Europy Wschodniej. Gwnym
instrumentem zacieniania relacji jest NATO-wski program Partnerstwo dla Pokoju (PdP).
W jego ramach, w sposb priorytetowy traktujemy rozwj wsppracy z Ukrain i Gruzj.
Wsppraca z Rosj jest istotna dla bezpieczestwa caego obszaru euro-atlantyckiego. Na

41

forum UE nasz kraj promuje polsko-szwedzk inicjatyw Partnerstwa Wschodniego. W jej

ramach Polska popiera zacienienie wsppracy w wymiarze wojskowym z pastwami
partnerskimi.
Gwne dziaania
rozwj stosunkw z Ukrain poprzez rozwj dialogu politycznego i kontynuacj
wsppracy w obszarze bezpieczestwa midzynarodowego;
ksztatowanie dialogu politycznego i praktycznej wsppracy NATO-Rosja na zasadach
wzajemnych korzyci i przejrzystoci;
utrzymanie polityki otwartych drzwi do Sojuszu;
rozwj praktycznej wsppracy UE z pastwami Partnerstwa Wschodniego
w dziedzinie bezpieczestwa i obrony, uzupeniajcej inicjatywy realizowane w ramach
polityki wschodniej UE.
1.1.4. Pogbianie wsppracy na rzecz bezpieczestwa energetycznego na forum
NATO i UE
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Zdefiniowanie roli NATO w dziedzinie bezpieczestwa energetycznego podczas szczytu
NATO w Bukareszcie (kwiecie 2008 r.) stanowio wyraz dostosowywania si Sojuszu do
nowych wyzwa dla bezpieczestwa. Jednym z gwnych zwolennikw zainicjowania prac
w tym zakresie bya Polska. Majc na uwadze, e Sojusz nie jest organizacj
midzynarodow specjalizujc si w dziedzinie bezpieczestwa energetycznego,
podejmowane dziaania powinny wnie warto dodan i by skoordynowane z inicjatywami
innych instytucji. Suy temu bdzie m.in. przeksztacenie istniejcego na Litwie Centrum
Bezpieczestwa Energetycznego NATO (CBE) w Centrum Eksperckie na rzecz
bezpieczestwa energetycznego NATO (NATO Center of Excellence for Energy Security ENSEC COE), ktre stanowi bdzie zaplecze koncepcyjno-badawcze Sojuszu
Pnocnoatlantyckiego w zakresie bezpieczestwa energetycznego, gwnie w obszarze
ochrony infrastruktury krytycznej oraz szlakw transportu nonikw energii.
Gwne dziaania
wzmocnienie roli i zdolnoci NATO w zakresie polityki na rzecz bezpieczestwa
energetycznego, w tym zwaszcza w obszarze ochrony energetycznej infrastruktury
krytycznej;
wsplne prace nad zwikszeniem efektywnoci energetycznej oraz nad rozwojem
energetyki odnawialnej;
wzmocnienie klauzul solidarnoci energetycznej;
ustanowienie instrumentw wsparcia rozwoju infrastruktury energetycznej UE;
wsparcie finansowe UE w zakresie budowy interkonektorw pomidzy sieciami
energetycznymi
uregulowanie kwestii zwizanych z zewntrzn polityk energetyczn UE;
prowadzenie dziaa promujcych wspprac energetyczn w Europie.
1.1.5. Pogbianie wsppracy na rzecz bezpieczestwa cybernetycznego na forum
NATO i UE
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Ataki cybernetyczne w coraz wikszym stopniu zagraaj bezpieczestwu i stabilnoci
obszaru
euroatlantyckiego.
Niektre
pastwa
dysponuj
dzi
moliwociami
przeprowadzania atakw cybernetycznych, ktrych poziom byby porwnywalny do
konwencjonalnych atakw zbrojnych. Std zarwno w NATO, jak i UE podniesiono rang

42

bezpieczestwa cybernetycznego do poziomu rozpatrywanego przez najwysze gremia

polityczne. O bezpieczestwie informatycznej infrastruktury krytycznej NATO i UE decyduje
ich najsabsze ogniwo. Stwarza to konieczno spenienia standardw i wymaga obu
organizacji przez infrastruktur krajow.
Gwne dziaania
wspieranie inicjatyw na rzecz wzmocnienia roli i zdolnoci NATO i UE w zakresie
polityki bezpieczestwa cybernetycznego oraz wyposaenie obu organizacji
w instrumenty udzielania pomocy pastwom czonkowskim (w szczeglnoci rednim
i maym) naraonym na ataki cybernetyczne;
wspieranie dziaa na rzecz uwzgldnienia obrony cybernetycznej w biecych
pracach planistycznych NATO;
wzmocnienie wsppracy pomidzy NATO i UE w obszarze bezpieczestwa
cybernetycznego, w tym w szczeglnoci w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej
sektorw cywilnych (czno, energetyka, transport, finanse);
aktywny udzia Polski w budowie i funkcjonowaniu unijnych i sojuszniczych elementw
struktur obrony cybernetycznej;
udoskonalenie zasad i mechanizmw wsppracy wewntrz- i midzyresortowej,
w tym pomidzy ABW i MON;
uwzgldnienie w Polityce bezpieczestwa cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej
nowych elementw wynikajcych z prac NATO i UE nad polityk bezpieczestwa
cybernetycznego.
1.1.6. Wspieranie poprawy sprawnoci mechanizmw wspdziaania NATO i UE
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Kwestia wsppracy obu organizacji jest przedmiotem dyskusji politycznej od kilku lat. Postp
w tej sprawie uzaleniony jest od rozwizania innych, bilateralnych sporw natury
politycznej. W toku tej dyskusji, Polska jednoznacznie opowiada si za wzmocnieniem
wsppracy pomidzy NATO i UE. Wrd obszarw stwarzajcych moliwo poprawy relacji
podkrelamy potrzeb zacienienia wsppracy praktycznej w operacjach prowadzonych na
tym samym teatrze dziaania.
Gwne dziaania
wspieranie dialogu politycznego Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych
i Polityki Bezpieczestwa UE z Sekretarzem Generalnym NATO;
rozwj relacji UE-NATO poprzez zacienianie wsppracy operacyjnej oraz
harmonizacj i synchronizacj planowania obronnego NATO i rozwoju zdolnoci
obronnych UE.
Ad. 1.2. Efektywna wsppraca dwustronna i wielostronna
1.2.1. Umacnianie strategicznego partnerstwa z USA
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wzmocnienie i uzupenienie istniejcych zwizkw w zakresie bezpieczestwa midzy
Rzeczypospolit Polsk a Stanami Zjednoczonymi Ameryki wynika z potrzeby wsplnych
dziaa na rzecz indywidualnej i kolektywnej obrony, utrzymania midzynarodowego pokoju
i bezpieczestwa oraz dalszego rozwoju zdolnoci obronnych, niezbdnych do
odpowiedniego reagowania na zagroenia. Wsplne stanowisko sojusznikw uznajce, e
rozprzestrzenianie broni masowego raenia i rodkw sucych do ich przenoszenia, w tym
rakiet balistycznych, stanowi istotne zagroenie dla midzynarodowego pokoju
i bezpieczestwa, przynioso decyzj o budowie nowych zdolnoci obronnych NATO, w tym

43

systemu obrony przeciwrakietowej. Polska, w bliskiej wsppracy z USA, bdzie bra

aktywny udzia w budowie tego systemu oraz rozbudowywa narodowy system obrony
powietrznej z elementami obrony przeciwrakietowej. Niezmiernie wane jest take
amerykaskie wsparcie dla Si Zbrojnych RP zaangaowanych w midzynarodowe operacje
wojskowe, zwaszcza w zakresie transportu strategicznego i zabezpieczenia logistycznego.
Wkad USA w rozwj polskich Wojsk Specjalnych oraz osignicie przez Dowdztwo Wojsk
Specjalnych statusu Dowdztwa Operacji Specjalnych NATO bdzie kolejnym elementem
integracji naszych si zbrojnych z Sojuszem. Ponadto, rozwj kontaktw z USA na
najwyszym szczeblu jest niezbdny dla utrzymania dynamiki stosunkw, wypracowania
wsplnych stanowisk w kluczowych kwestiach polityki bezpieczestwa oraz zapewniania
realizacji postanowie Deklaracji o wsppracy strategicznej80.
Gwne dziaania
wykonanie zawartych pomidzy Rzdem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzdem Stanw
Zjednoczonych Ameryki umw i deklaracji w obszarze wsppracy strategicznej;
staa amerykaska obecno wojskowa w Polsce w postaci pododdziau lotniczego
USAF (AVDET);
osignicie penej gotowoci operacyjnej bazy systemu obrony przeciwrakietowej
(2018 r.);
zabieganie o wsparcie USA dla kontyngentw Si Zbrojnych RP biorcych udzia w
operacjach midzynarodowych oraz dla Wojsk Specjalnych w zakresie wymaga
stawianych siom specjalnym NATO;
kontynuacja najwaniejszych form wsppracy i dialogu polityczno-wojskowego midzy
Polsk a USA, tj. Dialogu Strategicznego, prac w ramach Grupy Konsultacyjnej ds.
Wsppracy Strategicznej (SCCG - Strategic Cooperation Consultative Group)81 oraz
Grupy Wysokiego Szczebla ds. Obronnych (HLDG - High Level Defense Group)82.
1.2.2. Wsppraca sojusznicza ukierunkowana na rozwijanie silnych relacji z naszymi
gwnymi partnerami: Francj, Niemcami i Wielk Brytani
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Jednym z priorytetw bilateralnej wsppracy wojskowej jest zacienienie relacji z wiodcymi
pastwami europejskimi. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie obronnoci europejskiej
oraz pozycji midzynarodowej Polski.
Gwne dziaania

80

kontynuowanie i dalsza intensyfikacja wsppracy w obszarze bezpieczestwa;

uruchamianie dwu- i wielostronnych projektw;
poszukiwanie platform wsplnych interesw przemysw obronnych;
uzyskiwanie wzajemnego wsparcia na forach midzynarodowych (NATO, UE);
regularne konsultacje pastw NATO i UE w zakresie dostaw technologii
konwencjonalnych do pastw nie bdcych czonkami NATO.

Deklaracja w sprawie wsppracy strategicznej midzy Rzeczypospolit Polsk a Stanami Zjednoczonymi

Ameryki ogoszona w Warszawie dnia 20 sierpnia 2008 r.
81
SCCG ma uzupenia Dialog Strategiczny i planowa rozwj wsppracy w wymiarze strategicznym. Spotkania
odbywaj si rednio dwa razy w roku na szczeblu podsekretarzy stanu MSZ i Departamentu Stanu USA.
82
Zgodnie z postanowieniami polsko-amerykaskiej Deklaracji w sprawie wsppracy strategicznej z 2008 r.
HLDG jest forum, gdzie ustalane s kierunki i priorytety wsppracy dwustronnej w wymiarze obronnoci.
Obrady odbywaj si rednio dwa razy w roku na szczeblu podsekretarzy stanu w MON i Departamentu
Obrony USA.

44

1.2.3. Pogbianie wsppracy w formule Trjkta Weimarskiego

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Dialog w formule Trjkta Weimarskiego ma na celu pogbienie wsppracy
z najwaniejszymi partnerami Polski w sferze obronnoci. Realizacja planowanych inicjatyw
suy bdzie poprawie relacji NATO-UE, rozwojowi zdolnoci reagowania kryzysowego,
usprawnieniu wsppracy cywilno-wojskowej oraz wzmocnieniu wsppracy z partnerami.
Istotnym elementem wsppracy, wpywajcym na wzrost bezpieczestwa regionalnego, jest
wczenie do dialogu politycznego tematyki dotyczcej Europy Wschodniej.
Gwne dziaania
wypracowywanie
bezpieczestwa;

wsplnych

stanowisk

kluczowych

kwestiach

polityki

wspieranie wsplnych inicjatyw przemysw obronnych;

dialog z pastwami Europy Wschodniej bez instytucjonalizowania ram wsppracy
w ramach Trjkta Weimarskiego;
wspieranie rozwoju Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony UE, m.in. poprzez
wsplne inicjatywy, takie jak utworzenie Weimarskiej Grupy Bojowej.
1.2.4. Pogbianie wsppracy w formule Grupy Wyszehradzkiej
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Grupa Wyszehradzka jest wan paszczyzn wsppracy i wspdziaania Polski, Czech,
Sowacji i Wgier w regionie Europy rodkowej, a take w ramach Unii Europejskiej i NATO.
Jako grupa pastw o podobnych wyzwaniach i wsplnych interesach, posiada ona naturalne
zdolnoci do tworzenia wewntrzunijnych koalicji w celu artykuowania korzystnych dla siebie
rozwiza. Dla Polski umacnianie Grupy Wyszehradzkiej, jej siy i spjnoci stanowi istotny
element realizacji polskiej racji stanu w regionie Europy rodkowej i w szerszym wymiarze
polityki zagranicznej. Dotychczasowe spotkania Grupy Wyszehradzkiej wskazuj na
zbieno pogldw w obszarach zwizanych z funkcjonowaniem UE i NATO. Bieca
wsppraca ma gwnie charakter polityczny, skupia si na wymianie informacji
i dowiadcze w kwestiach bdcych na agendzie NATO i UE. Wsppraca wojskowa jest
ograniczona i obejmuje: wsplne szkolenia wojsk, wymian dowiadcze operacyjnych,
inicjatywy transformacyjne oraz wzajemne wsparcie w jednostkach wielonarodowych
w ramach NATO i UE. Obecnie podejmowane dziaania maj na celu nadanie wsppracy
wyszehradzkiej bardziej praktycznego wymiaru. Kolejnym kierunkiem rozwoju moe by
take otwarcie Grupy Wyszehradzkiej na wspprac z kolejnymi pastwami (Europa
Wschodnia, Pastwa Batyckie, kraje Europy Poudniowo-Wschodniej).
Gwne dziaania
wypracowywanie wsplnych stanowisk prezentowanych na forach midzynarodowych;
wspieranie wsplnych inicjatyw przemysw obronnych;
utrzymywanie regularnych kontaktw wysokiego szczebla;
utrzymywanie dialogu z partnerami z Europy Wschodniej (Rosj i Ukrain) bez
instytucjonalizowania ram wsppracy w ramach GW;
wsppraca na rzecz zapewnienia solidarnoci energetycznej oraz cilejsze
powizania gospodarcze i energetyczne;
ustanowienie Wyszehradzkiej Grupy Bojowej i cilejszej wsppracy operacyjnej si
zbrojnych;
rozwj relacji z Bugari i Rumuni.

45

1.2.5. Pogbianie wsppracy w basenie Morza Batyckiego

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Sytuacja bezpieczestwa w regionie Morza Batyckiego pozostaje stabilna. Z wyjtkiem
Rosji, wszystkie pastwa regionu s czonkami Unii Europejskiej. Wikszo z nich naley
jednoczenie do NATO bd blisko wsppracuje z Sojuszem. Sprzyja to utrwaleniu
stabilnoci regionu. Istniejce w regionie Morza Batyckiego problemy zwizane s przede
wszystkim z pozamilitarnymi aspektami bezpieczestwa. Dotycz one kwestii
energetycznych, ochrony rodowiska oraz spoecznych, zwizanych gwnie z granic
Schengen.
Gwne dziaania
rozwj wsppracy regionalnej w ramach Rady Pastw Morza Batyckiego;
umacnianie wizi sojuszniczych i partnerskich z pastwami regionu;
wymiana dowiadcze w dziedzinie bezpieczestwa energetycznego i ekologicznego;
zacienianie wsppracy wojskowej z pastwami regionu, uwzgldniajc specyfik
i zrnicowany status poszczeglnych pastw basenu Morza Batyckiego.
1.2.6. Pogbienie wsppracy ze wschodnimi ssiadami Polski w ramach relacji
dwustronnych i wielostronnych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Polska, z racji swojego geograficznego pooenia, powinna utrzymywa dobre, partnerskie
relacje z ssiadami. Wsppraca ta ley w naszym interesie narodowym i suy poprawie
bezpieczestwa regionalnego. Kluczowa dla bezpieczestwa pastwa jest budowa
partnerskiej wsppracy ze wschodnimi ssiadami RP. Wschodnia granica Polski jest
jednoczenie granic NATO i UE. W zwizku z tym rozwj wsppracy wojskowej Polski
i pastw pozostajcych w innych ni NATO sojuszach polityczno-wojskowych przyczynia si
do poprawy bezpieczestwa, budowy zaufania i zwikszenia stabilnoci naszego regionu.
Gwne dziaania
budowa stosunkw umacniajcych pozycj Polski w regionie w odniesieniu do
ksztatowania strategii regionu w wymiarze euroatlantyckim i wschodnim;
wspieranie przez Polsk wsppracy Ukrainy ze strukturami europejskimi
i euroatlantyckimi;
rozwj mechanizmw majcych na celu budow wzajemnego zaufania midzy Polsk
i Biaorusi;
nawizanie wielowymiarowej, partnerskiej wsppracy z Rosj, obejmujcej m.in.
rozwj mechanizmw majcych na celu budow wzajemnego zaufania
Rzeczypospolitej Polskiej i Rosji oraz rozwj wsppracy w ramach mechanizmw
europejskich i euroatlantyckich;
rozwj wsppracy transgranicznej z Rosj i Biaorusi;
promowanie nowych zasad przejrzystoci w handlu broni, w tym wymiana informacji
dotyczca dokonywania zakupw uzbrojenia za granic oraz dostaw uzbrojenia
w regiony o podwyszonym ryzyku;
utworzenie jednostki z udziaem Pastwa/Pastw Partnerstwa Wschodniego, dostpnej
dla potrzeb operacji midzynarodowych prowadzonych na podstawie mandatu Rady
Bezpieczestwa Narodw Zjednoczonych.

46

1.2.7. Rozwijanie przyjaznych relacji z pastwami innych regionw wiata

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Region Poudniowego Kaukazu nabiera coraz wikszego znaczenia strategicznego, co
przejawia si rosncym zaangaowaniem politycznym, wojskowym i gospodarczym USA,
Rosji oraz innych pastw. Polska, jako czonek NATO i Unii Europejskiej, powinna odgrywa
aktywn rol w umacnianiu bezpieczestwa i stabilnoci w tym regionie. Kaukaz Poudniowy
postrzegany jest rwnie jako alternatywny region w zakresie pozyskiwania surowcw
energetycznych, co czyni go wanym dla bezpieczestwa energetycznego Polski i Europy.
Gwne dziaania
rozbudowa wsppracy eksperckiej z pastwami Kaukazu Poudniowego zwikszajcej
ich zaangaowania w europejskie i euroatlantyckie mechanizmy wsppracy, w tym
kontynuacja projektw stanowicych praktyczne wsparcie procesu transformacji
gruziskich si zbrojnych (m.in. stae w ramach NATO-wskiego programu rozwoju
zawodowego personelu cywilnego zatrudnionego w gruziskich instytucjach
bezpieczestwa);
kontynuowanie i rozwj wsppracy z Izraelem poprzez Grup Robocz Dialogu
Strategicznego (Strategic Dialogue), Polsko-Izraelsk Wspln Komisj ds.
Wsppracy Przemysw Obronnych, Polsko-Izraelsk Grup Robocz (Annual
Meeting) oraz uruchomienie podgrup roboczych ds. konkretnych projektw;
zawarcie okoo 50 umw midzynarodowych o wsppracy w dziedzinie obronnoci,
zwaszcza z pastwami Europy, Azji Poudniowo-Wschodniej, Ameryki Poudniowej
oraz z organizacjami midzynarodowymi oraz umw o wsppracy wojskowotechnicznej;
rozwj wsppracy z pastwami BRICS83.
Ad. 1.3. Zwikszanie skutecznoci prawa midzynarodowego i instytucji
midzynarodowych
1.3.1. Zwikszanie skutecznoci prawa midzynarodowego
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Dynamiczny rozwj techniki wojskowej i rodzajw broni, zarwno konwencjonalnych jak
i masowego raenia, spowodowa wysiki pastw na rzecz kontroli tego procesu. Koniec
zimnej wojny przyczyni si do jego intensyfikacji. Dziaania te dotycz ograniczenia
proliferacji, a z drugiej strony zapobiegania skutkom uycia broni, ktre mog spowodowa
nadmierne cierpienie ludnoci cywilnej (prawo humanitarne). Rozwj prawa
midzynarodowego przyczynia si zatem do poprawy bezpieczestwa zarwno
w stosunkach dwustronnych, jak i wielostronnych. Wpywa rwnie na zagodzenie skutkw
dziaa wojennych w odniesieniu do ludnoci cywilnej.
Gwne dziaania
zabieganie o rozwj norm prawnych na poziomie midzynarodowym;
podejmowanie dziaa majcych na celu zapewnienie penej uniwersalizacji przyjtych
norm prawno-traktatowych oraz porozumie;
wdraanie aktw prawa midzynarodowego do wewntrznego porzdku prawnego
(tworzenie odpowiednich mechanizmw wykonawczych na poziomie krajowym).
83

Stowarzyszenie pastw: Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Republika Poudniowej Afryki.

47

1.3.2. Wspieranie zwikszenia skutecznoci ONZ

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
ONZ jest jedyn organizacj o zasigu globalnym, dziaajc na rzecz zapewnienia
wiatowego pokoju i bezpieczestwa. W ramach ONZ Rada Bezpieczestwa posiada
legitymizacj do zastosowania rodkw nacisku politycznego, militarnego i ekonomicznego
w sytuacji zagroenia lub naruszenia pokoju bd aktu agresji. Kluczowym wyzwaniem dla
ONZ jest efektywne przeciwdziaanie wspczesnym zagroeniom ze strony podmiotw
pozapastwowych, m.in. terroryzmowi, midzynarodowej przestpczoci zorganizowanej.
Dla wzmocnienia efektywnoci organizacji istotne jest przeprowadzenie kompleksowej
reformy systemu ONZ prowadzcej do usprawnienia dziaa organizacji, w tym m.in.
rewitalizacji Zgromadzenia Oglnego Narodw Zjednoczonych i reformy Rady
Bezpieczestwa Narodw Zjednoczonych. Z punktu widzenia Rzeczypospolitej Polskiej
istotne jest wsparcie dla procesu wzmacniania wsppracy UE-ONZ w zakresie
bezpieczestwa, przede wszystkim w obszarze zarzdzania kryzysowego, zapobiegania
konfliktom i zwikszenia skutecznoci operacji pokojowych. W tym kontekcie istotne jest
zapewnienie skutecznej ochrony osb cywilnych i implementacja Koncepcji
Odpowiedzialnoci za Ochron84. Przejawem aktywnoci Polski i UE na tym polu jest
przyjcie przez Komitet Polityczny i Bezpieczestwa (PSC) dokumentu dotyczcego
wzmacniania skutecznoci dziaa UE na forum ONZ w dziedzinie pokoju
midzynarodowego. Jego najistotniejszym elementem jest zapewnienie lepszej koordynacji
dziaa oraz usprawnienie przepywu informacji pomidzy strukturami unijnymi oraz
przedstawicielstwami w Nowym Jorku i Genewie.
Gwne dziaania
wspieranie inicjatyw na rzecz wzmocnienia roli ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju
i bezpieczestwa midzynarodowego oraz umacniania roli penionej w tym wzgldzie
przez Rad Bezpieczestwa ONZ;
udzia w operacjach pokojowych realizowanych pod auspicjami ONZ;
wspieranie skutecznoci ONZ w przeciwdziaaniu zagroeniom wynikajcym
z niedorozwoju gospodarczego i nierwnomiernej dystrybucji dbr oraz
nierozwizanych problemw spoecznych;
wspieranie wsppracy ONZ-NATO oraz ONZ-UE, w tym denie do wypracowanie
jednolitego gosu UE w ONZ.
1.3.3. Dziaania na rzecz umacniania OBWE
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
OBWE stanowi wany element europejskiego systemu bezpieczestwa, na forum ktrego
odbywa si dialog i dyskusja przedstawicieli 56 pastw w sprawach polityczno-militarnych,
ekonomicznych i wymiaru ludzkiego (procesy demokratyzacji, rzdy prawa i prawa
czowieka), stanowicych trzy wymiary OBWE. Jest paszczyzn rozwizywania sporw
i konfliktw w obszarze pastw OBWE, prac nad przeciwdziaaniem nowym zagroeniom dla
bezpieczestwa.
Gwne dziaania
aktywne zaangaowanie w biece prace OBWE, proponowanie inicjatyw i dziaa,
ktre Polska mogaby podj na forum Organizacji;
podejmowanie dziaa w celu utrzymania roli OBWE jako istotnego elementu
europejskiego systemu bezpieczestwa, utrzymanie aktywnego udziau w pracach
84

Przyjta przez Zgromadzenie Oglne ONZ w 2005 roku, rozumiana jako gotowo spoecznoci
midzynarodowej do podjcia zbiorowej akcji za porednictwem Rady Bezpieczestwa na podstawie rozdziau
VII Karty Narodw Zjednoczonych.

48

zwizanych z wypracowywaniem nowej wizji stosunkw w sferze bezpieczestwa na

obszarze euroatlantyckim oraz rewitalizacji Organizacji jako kluczowego elementu
bezpieczestwa w sferze zapobiegania i rozwizywania konfliktw (w szczeglnoci
w ramach realizacji postanowie Szczytu w Astanie);
utrzymywanie bliskiej wsppracy z kluczowymi partnerami w UE i NATO, aktywny
udzia w wypracowywaniu wsplnych stanowisk wobec najwaniejszych dla OBWE
kwestii.
Ad. 1.4. Umacnianie instrumentw midzynarodowych w zakresie nieproliferacji
broni masowego raenia, rodkw jej przenoszenia oraz rozbrojenia
globalnego
1.4.1. Wspieranie inicjatyw na rzecz utrzymania i rozwoju midzynarodowych
instrumentw w zakresie nieproliferacji broni masowego raenia oraz rodkw
jej przenoszenia, w tym przeciwdziaanie moliwoci wejcia w posiadanie
i wykorzystanie BMR przez terrorystw
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Pozyskanie broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia przez nowe pastwa lub
podmioty niepastwowe moe bardzo negatywnie wpywa na rodowisko bezpieczestwa
midzynarodowego zarwno w wymiarze regionalnym, jak i globalnym. W celu
zminimalizowania ryzyka proliferacji BMR konieczny jest rozwj reimw nieproliferacji broni
masowego raenia i rodkw jej przenoszenia. Ryzyko jej rozprzestrzeniania wynika gwnie
z istniejcej gotowoci niektrych pastw do udostpniania materiaw, technologii i wiedzy
niezbdnej do ich wytwarzania podmiotom do tego nieuprawnionym, a take niedostatecznej
ochrony tych materiaw i technologii, co w konsekwencji moe uatwia ich pozyskanie
w sposb nielegalny. Poniewa ryzyko zwizane z moliwym wykorzystaniem rodkw BMR
przez terrorystw naley zaliczy do jednego z najpowaniejszych zagroe dla
bezpieczestwa midzynarodowego, a skutki ewentualnego ataku mogyby si przyczyni do
destabilizacji sytuacji midzynarodowej, wzmacnianie norm nieproliferacji oraz aktywne
przeciwdziaanie rozprzestrzenianiu BMR stanowi jeden z priorytetw dziaa spoecznoci
midzynarodowej w tej sferze.
Gwne dziaania
sprzyjanie rozszerzaniu bazy prawno-midzynarodowej stanowicej postaw
przeciwdziaania proliferacji broni masowego raenia na poziomie midzynarodowym;
dziaanie na rzecz umacniania i uniwersalizacji midzynarodowych mechanizmw
sucych zapobieganiu proliferacji broni masowego raenia oraz nielegalnym
transferom materiaw i technologii podwjnego zastosowania;
zabieganie o rozwj norm prawnych i krajowych mechanizmw wykonawczych,
majcych na celu zapobieganie proliferacji broni masowego raenia i rodkw jej
przenoszenia oraz materiaw i technologii podwjnego zastosowania;
podejmowanie dziaa majcych na celu zwikszenie ochrony materiaw i technologii,
ktre mogyby by uyte do wytwarzania broni masowego raenia;
aktywno w organizacjach i instytucjach midzynarodowych, zwaszcza ONZ, NATO,
UE, OBWE oraz wsppraca bilateralna z partnerami z NATO, UE i krajami trzecimi;
dziaania pozamilitarne (pomoc techniczna i rozwojowa, dialog midzykulturowy
i midzywyznaniowy).

49

Ad. 1.5. Dbanie o skuteczno i wpieranie rozwoju reimu kontroli zbroje

konwencjonalnych i rozbrojenia oraz rodkw budowy zaufania
i bezpieczestwa
Reim kontroli zbroje oraz rodki budowy zaufania i bezpieczestwa w Europie, ktre
zostay uksztatowane w II poowie ubiegego wieku i obowizyway od pocztku lat
dziewidziesitych, wykazay swoj skuteczno. Prowadzone od koca pierwszej dekady
XXI wieku dziaania dyplomatyczne zmierzaj do ich dostosowania do aktualnych
uwarunkowa midzynarodowych. Obecnie trwa dyskusja w sprawie ich modernizacji.
1.5.1. Waciwe wykonywanie istniejcych oraz poszukiwanie nowych, skutecznych
rozwiza i instrumentw wspdziaania na rzecz rodkw budowy zaufania
i bezpieczestwa w Europie
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Porozumienia w sprawie kontroli zbroje konwencjonalnych, rozbrojenia oraz rodkw
budowy zaufania i bezpieczestwa s istotnym elementem systemu bezpieczestwa
i wsppracy midzy pastwami w Europie. Przestrzeganie i pena realizacja przyjtych
dotychczas porozumie pozostaje nadal gwarancj zachowania stabilnoci i bezpieczestwa
w Europie w sferze stosunkw midzypastwowych. Prowadzone s obecnie dyskusje na
temat przyszoci reimw kontroli zbroje, co moe zaowocowa ich wykorzystaniem
w skali regionalnej i subregionalnej, a take poza Europ.
Kluczowym dokumentem midzynarodowym dotyczcym rodkw budowy zaufania
i bezpieczestwa (CSBMs Confidence and Security Building Measures) jest Dokument
Wiedeski 1999 r. Obok niego, system CSBMs uzupeni Traktat o Otwartych Przestworzach
(Treaty on Open Skies), zawarty w 1992 roku.
Gwne dziaania
przestrzeganie zobowiza i norm dotyczcych ogranicze w dziaalnoci wojskowej,
ustalonych w Dokumencie Wiedeskim 1999;
szersze organizowanie obserwacji dziaalnoci wojskowej prowadzonej w skali poniej
puapw, obligujcych do zaproszenia obserwatorw;
rzetelny udzia w wymianie informacji;
pene wykorzystanie kwot aktywnych przedsiwzi weryfikacyjnych;
aktywny udzia w negocjacjach nad aktualizacj katalogu rodkw budowy zaufania
i bezpieczestwa i innych dokumentw OBWE w tym zakresie, w tym modernizacj
Dokumentu Wiedeskiego 1999 oraz Kodeksu postpowania w sprawie politycznowojskowych aspektw bezpieczestwa.
1.5.2. Zabieganie o utrzymanie i dalszy rozwj wielostronnych mechanizmw kontroli
zbroje i rozbrojenia
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Nadmierne gromadzenie uzbrojenia przez pastwa powoduje destabilizacj rodowiska
bezpieczestwa i moe prowadzi do wybuchu konfliktu zbrojnego. Kontrola zbroje
umoliwia utrzymywanie militarnego potencjau wojskowego na moliwie najniszym
poziomie wystarczajcym (zgodnie z koncepcj wypracowan w ramach ONZ) do obrony
integralnoci granic, utrzymywania porzdku wewntrznego w kraju i uczestniczenia w
misjach pokojowych.
Mechanizmy rozbrojenia oraz kontroli zbroje ustanowione przez Traktat o
Konwencjonalnych Siach Zbrojnych w Europie (Traktat CFE) obejmuj ograniczenia

50

ilociowe uzbrojenia i sprztu oraz zasady wymiany informacji i procedury weryfikacyjne

(reim CFE). Uzupeniaj je zasady wykonywania lotw obserwacyjnych nad terytoriami
innych pastw, przewidziane w postanowieniach Traktatu o Otwartych Przestworzach. W
kocu 2007 r. Federacja Rosyjska wprowadzia jednostronnie moratorium na stosowanie
postanowie Traktatu CFE, proponujc nastpnie zawarcie zastpujcego go nowego aktu
prawa midzynarodowego. Rozpoczo to seri bilateralnych i wielostronnych konsultacji
dyplomatycznych, zmierzajcych przede wszystkim do powrotu Rosji do reimu CFE.
Rzeczpospolita Polska zainteresowana jest utrzymaniem obowizujcego reimu, a ponadto
jego nowelizacj zgodn z podstawowymi zasadami Traktatu CFE, zawierajc take
mechanizmy aktualizacji.
Gwne dziaania
aktywny udzia w dialogu w sprawie modernizacji porzdku kontroli zbroje
konwencjonalnych w Europie, w szczeglnoci Traktatu CFE;
pene wykorzystanie kwot aktywnych przedsiwzi weryfikacyjnych take lotw
obserwacyjnych prowadzonych zgodnie z postanowieniami Traktatu o Otwartych
Przestworzach;
denie wsplnie z krajami NATO do wypracowania mandatu do negocjacji, ktry
pozwalaby na podjcie dalszych prac nad przywrceniem funkcjonowania Traktatu
CFE lub przyjciem nowego reimu w zakresie konwencjonalnych si zbrojnych w
Europie;
utrzymanie istniejcych reimw kontroli zbroje, przy zaoeniu koniecznoci ich
istotnych uzupenie (po zakoczeniu zimnej wojny gwna potrzeba w sferze kontroli
zbroje to zapewnienie przejrzystoci i przewidywalnoci dziaalnoci wojskowej oraz
odbudowa zaufania midzy pastwami).
1.5.3. Dziaanie na rzecz utrzymania i wzmocnienia midzynarodowych mechanizmw
kontroli handlu broni oraz kontroli eksportu
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obecne midzynarodowe mechanizmy kontroli handlu broni maj na og charakter
regionalny i ograniczony. Ich gwnym elementem jest Reim kontroli uzbrojenia i technologii
do jego produkcji (Porozumienie z Wassenaar), skupiajcy 40 krajw. Istniejca poza tymi
mechanizmami dostpno broni na rynkach midzynarodowych oraz przenikanie pewnych
iloci broni z obrotu legalnego do nielegalnego prowadz do nagromadzenia duych jej
iloci, szczeglnie w rejonach objtych konfliktami etnicznymi, ekonomicznymi
i wiatopogldowymi, a przy tym nie dysponujcymi utrwalonymi i powszechnie
akceptowanymi tradycjami kulturowymi. Wobec powyszego podjto na forum Organizacji
Narodw Zjednoczonych prace nad uchwaleniem i przyjciem uniwersalnego Traktatu
o Handlu Broni (Arms Trade Treaty ATT), ktry zachowujc dotychczasowe uprawnienia
pastw, wynikajce z postanowie Karty Narodw Zjednoczonych, wprowadzaby jednolite
kryteria oceny stosowane w midzynarodowym handlu broni.
Gwne dziaania

utrzymanie na najwyszym moliwym poziomie aktywnoci Polski na forach reimw

kontrolnych;
wsparcie Polski dla skoordynowanych dziaa Unii Europejskiej w procesie
negocjowania ATT;
dbao o wysoki poziom jakoci funkcjonowania krajowego systemu kontroli
eksportu;
udzia w midzynarodowych programach informacyjno-promocyjnych dla krajw
trzecich w dziedzinie kontroli eksportu.

51

Ad. 1.6. Zmniejszanie rnic rozwojowych w wiecie oraz popieranie demokracji

i poszanowania praw czowieka
1.6.1 Zwikszenie skutecznoci polskiej pomocy rozwojowej
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Eliminowanie ubstwa i wprowadzanie zasad zrwnowaonego rozwoju, rwnolegle
z popieraniem demokracji i poszanowania praw czowieka, wynika z celw polskiej polityki
zagranicznej i wpisuje si w realizacj polskich interesw politycznych, ekonomicznych
i bezpieczestwa. Polska, jako kraj z bogatymi dowiadczeniami procesu transformacji
gospodarczej i politycznej, aktywnie wspiera propagowanie praw czowieka. Ponadto nasz
kraj angauje si w zmniejszanie rnic rozwojowych na wiecie m.in. poprzez realizacj
Milenijnych Celw Rozwoju. Cele te Polska realizuje zarwno w wymiarze wsppracy
bilateralnej, jak rwnie multilateralnej, kierujc szczegln uwag na wsparcie dziaa
prorozwojowych w krajach priorytetowych polskiej wsppracy rozwojowej. Wsppraca
rozwojowa realizowana jest w szczeglnoci poprzez pomoc dwustronn udzielan przez
Polsk krajowi-biorcy pomocy rozwojowej oraz pomoc wielostronn udzielan za
porednictwem midzynarodowych agend, instytucji i funduszy.
Gwne dziaania
zapewnianie pomocy, opieki i ochrony ofiarom konfliktw zbrojnych, klsk
ywioowych lub innych katastrof poprzez udzielanie pomocy humanitarnej;
aktywna realizacja Milenijnych Celw Rozwoju oraz wypenianie zobowiza
midzynarodowych w zakresie zwikszania wolumenu rodkw przeznaczanych na
wspprac rozwojow;
zwikszenie efektywnoci udzielanej przez Polsk pomocy rozwojowej poprzez
koordynacj gwnych kierunkw dziaa prorozwojowych z innymi resortami
- uczestnikami krajowego systemu wsppracy rozwojowej.
Cel 2

Cel 2. Umocnienie zdolnoci

pastwa
do pastwa
obrony do obrony
Umocnienie
zdolnoci
Celem polskiej polityki bezpieczestwa, a w szczeglnoci polityki obronnej, jest rozwj
potencjau obronnego pastwa zapewniajcego ochron ywotnych interesw narodowych
oraz wspdziaanie z pastwami NATO i UE, ukierunkowane na przeciwstawianie si
zagroeniom bezpieczestwa obszaru euroatlantyckiego. Istotnym jest przy tym utrzymanie
waciwej relacji midzy narodowymi potrzebami obronnymi i zobowizaniami sojuszniczymi.
Aby sprosta temu wyzwaniu, konieczne jest wypracowanie nowoczesnej formuy obrony
narodowej i skutecznych form angaowania si pastwa w stabilizowanie sytuacji
midzynarodowej.
Zgodnie z zawart w diagnozie systemu bezpieczestwa narodowego analiz uwarunkowa
zewntrznych i wewntrznych, funkcjonowanie pastwa w dynamicznym i zoonym
rodowisku bezpieczestwa, w ktrym wystpuj zagroenia militarne i pozamilitarne,
pociga za sob konieczno posiadania i rozwijania sprawnego i efektywnego systemu
obronnego pastwa. Zapewnienie cigoci funkcjonowania pastwa w warunkach kryzysu
polityczno-militarnego oraz w czasie wojny, a take budowanie silnej pozycji Polski na arenie
midzynarodowej, a zwaszcza w NATO i UE, wymaga posiadania profesjonalnych i
nowoczesnych Si Zbrojnych RP oraz efektywnego wykorzystania sub specjalnych, struktur
administracyjno-gospodarczych i potencjau naukowo-badawczego85.

85

Zapisy niniejszego celu wpisuj si w wydane w drodze postanowienia Prezydenta RP w dniu 8 listopada
2011 r. Gwne kierunki rozwoju Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich przygotowa do obrony
pastwa na lata 2013-2022.

52

Priorytety i kierunki interwencji celu 2 obejmuj:

2.1. Zwikszenie potencjau Si Zbrojnych RP do wypeniania misji
2.1.1 Zapewnienie zdolnoci pastwa do obrony oraz przeciwstawienia si agresji w ramach zobowiza
sojuszniczych
2.1.2 Udzia Si Zbrojnych RP w stabilizowaniu sytuacji midzynarodowej
2.1.3 Udzielanie pomocy wojskowej organom pastwa w niemilitarnych sytuacjach kryzysowych
2.1.4 Zwikszanie nasycenia nowoczesnym uzbrojeniem i sprztem wojskowym, w tym poprzez udzia
w programach midzynarodowych
2.1.5. Osignicie interoperacyjnoci i kompatybilnoci przez Siy Zbrojne RP w ramach NATO i UE
2.2. Doskonalenie struktur organizacyjnych Si Zbrojnych RP (elastyczna i racjonalna organizacja)
2.2.1 Usprawnienie struktur dowodzenia.
2.2.2. Tworzenie struktur moduowych
2.2.3. Osignicie standardw w zakresie ukompletowania dowdztw i jednostek wojskowych oraz zwikszenie
ich dostpnoci
2.2.4 Stworzenie nowoczesnego systemu rezerw (Narodowe Siy Rezerwowe)
2.2.5 Optymalizacja potencjau logistycznego
2.2.6 Poprawa zdolnoci wojskowej suby zdrowia do zabezpieczenia Si Zbrojnych RP
2.2.7 Wdroenie Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Resortu Obrony Narodowej
2.3. Podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk
2.3.1. Podnoszenie poziomu wyksztacenia i ksztacenia zawodowego onierzy zawodowych
2.3.2. Podnoszenie poziomu wyszkolenia wojsk i doskonalenie zawodowe onierzy zawodowych
2.3.3. Rozwijanie i wdraanie innowacyjnych koncepcji i doktryn
2.3.4. Wdroenie Systemu Wykorzystania Dowiadcze z dziaalnoci Si Zbrojnych RP
2.4. Wzmacnianie zdolnoci struktur administracyjno-gospodarczych kraju do funkcjonowania
w sytuacjach kryzysowych i do wspierania obrony pastwa
2.4.1. Doskonalenie pozamilitarnych przygotowa obronnych
2.4.2. Wzmacnianie przemysowego potencjau obronnego
2.4.3. Rozwijanie zdolnoci wsparcia pastwa-gospodarza (HNS)
2.4.4. Doskonalenie wsppracy cywilno-wojskowej (CIMIC)
2.4.5. Wypracowanie rozwiza systemowych regulujcych obszar obrony cywilnej
2.5. Poprawa narodowego planowania obronnego
2.5.1. Poprawa planowania obronnego na szczeblu strategicznym
2.5.2. Poprawa planowania i programowania rozwoju Si Zbrojnych RP
2.6. Skuteczna promocja obronnoci
2.7. Budowa nowoczesnego i produktywnego potencjau naukowo-badawczego na rzecz obronnoci
2.7.1. Dostosowanie systemu organizowania i wdraania prac naukowo-badawczych do standardw
obowizujcych w UE i NATO
2.7.2. Intensyfikacja dziaa zmierzajcych do aktywnego uczestnictwa polskich orodkw naukowych i
przemysowych w midzynarodowych programach zbrojeniowych
2. 8. Poprawa zdolnoci rozpoznania i ochrony przed zagroeniami bezpieczestwa pastwa
2.8.1. Poprawa zdolnoci rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania zagroe dla bezpieczestwa
wewntrznego pastwa
2.8.2. Poprawa zdolnoci rozpoznania na wszystkich poziomach dowodzenia w ukadzie narodowym,
sojuszniczym i koalicyjnym

53

Wskaniki monitorowania celu 2

Nazwa wskanika

Jednostka
miary

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w roku
2020

Warto w
roku
docelowym
2022

rdo

Wskaniki kluczowe
Nakady na obronno w
przeliczeniu na pojedynczego
onierza w odniesieniu do rednich
wydatkw obronnych na jednego
onierza w europejskich pastwach
NATO
(priorytety 2.1-2.3)

liczba

0,57

0,7

0,75

Poziom aprobaty spoecznej dla

wojska w sondaach opinii
publicznej
(priorytety 2.1-2.3)

70

75

80

Cykliczne badanie CBOS

pt. Oceny instytucji
publicznych

1. Ustawa budetowa
2. Plan modernizacji
technicznej Si Zbrojnych
RP
3. Plan bada
naukowych, prac
rozwojowych i studyjnych
w resorcie obrony
narodowej

80

Informacja o stanie
realizacji Celw Si
Zbrojnych NATO dla RP,
Informacja o stanie
realizacji Programu
rozwoju Si Zbrojnych RP

20.000
30.000

Program profesjonalizacji
SZ RP; Informacja o
stanie realizacji Programu
rozwoju Si Zbrojnych RP,
Raport z dziaalnoci
WKU oraz WSzW w
zakresie naboru
ochotnikw do NSR,
Zestawienie liczby
ksztaconych/szkolonych
kandydatw na onierzy
zawodowych, suchaczy
kursw doskonalenia
zawodowego oraz suby
przygotowawczej do NSR

20

1. Plan dziaania na rzecz

osigania celw
przewidzianych Strategi
dziaa resortu obrony
narodowej w obszarze
bada i technologii
obronnych
2. Plan bada
naukowych, prac
rozwojowych i studyjnych
w resorcie obrony
narodowej

Udzia wydatkw z budetu pastwa

na badania naukowe i prace
rozwojowe w dziedzinie obronnoci i
bezpieczestwa pastwa w
wydatkach budetu pastwa na
obron narodow ogem
(priorytet 2.7)

1,3

1,8

Podstawowa informacja o
budecie resortu obrony
narodowej na kolejny rok

Wskaniki pomocnicze
Wskanik Celw NATO dla
Rzeczypospolitej Polskiej
realizowanych zgodnie z Planem
realizacji Celw NATO dla RP 20092018
(kierunek interwencji 2.5.1)

Liczba onierzy Narodowych Si

Rezerwowych oraz przeszkolonych
ochotnikw w ramach suby
przygotowawczej, w tym m.in. do
Narodowych Si Rezerwowych
(kierunek interwencji 2.2.4)

Udzia rodkw finansowych

przeznaczanych na badania w
obszarze techniki i technologii
obronnych we wsppracy
midzynarodowej, do rocznych
nakadw finansowych
przeznaczanych przez instytucje
pastwa na ten cel
(priorytet 2.7)

54

liczba osb

69,1

3 000
7 700

13,5

75

20.000
26.000

18

Ad. 2.1. Zwikszenie potencjau Si Zbrojnych RP do wypeniania misji

2.1.1. Zapewnienie zdolnoci pastwa do obrony oraz przeciwstawienia si agresji
w ramach zobowiza sojuszniczych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W celu realizacji konstytucyjnych powinnoci oraz zobowiza sojuszniczych Siy Zbrojne
RP doskonal swoje zdolnoci do obrony niepodlegoci i integralnoci terytorialnej kraju
oraz pastw sojuszniczych.
Gwne dziaania
podnoszenie wskanikw skutecznoci bojowej w wyniku wprowadzania
nowoczesnego uzbrojenia i sprztu wojskowego;
odtwarzanie i utrzymywanie zapasw wojskowych oraz utrzymywanie mobilnej
logistyki;
doskonalenie wsppracy midzynarodowej w ramach wsplnej ochrony granic
ldowych, powietrznych i morskich;
podnoszenie poziomu wyszkolenia;
doskonalenie procedur i doktryn.
2.1.2. Udzia Si Zbrojnych RP w stabilizowaniu sytuacji midzynarodowej
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Zaangaowanie w operacje poza granicami kraju jest narzdziem polityki pastwa, ktre ma
bezporedni wpyw na ksztatowanie pozycji Polski na arenie midzynarodowej. Poziom
zaangaowania uzaleniony jest od moliwoci pastwa, wynikajcych gwnie
z posiadanych zasobw finansowych, ludzkich, rzeczowych i organizacyjnych. Poziom
ambicji wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej wymaga utrzymania potencjau Si Zbrojnych
RP na poziomie jakociowym i ilociowym niezbdnym do skutecznego odstraszania
i gwarantowania Polsce wiarygodnoci obronnej na arenie midzynarodowej, zwaszcza
w gronie sojusznikw. Powinien te uwzgldnia rosnce oczekiwania sojusznikw, co do
wkadu wnoszonego przez Polsk w utrwalanie regionalnej i globalnej stabilnoci.
Dowiadczenia z udziau w operacjach jednoznacznie wskazuj na wzrost znaczenia dziaa
niemilitarnych, w tym zwikszon aktywno organizacji i agencji pozarzdowych,
instrumentw cywilnych, ekonomicznych i politycznych. Skuteczne angaowanie si
w stabilizowanie sytuacji midzynarodowej wymaga wdroenia koncepcji kompleksowego
podejcia do przyszych operacji, tzn. integracji i uzyskania efektu synergii uycia wszystkich
angaowanych komponentw. W celu stworzenia warunkw do aktywniejszego
i wszechstronniejszego wczania si Polski w rozwizywanie sytuacji kryzysowych
opracowywane s Zasady i procedury planowania, przygotowania oraz udziau Polskich
Cywilno-Wojskowych Kontyngentw w operacjach reagowania kryzysowego poza granicami
kraju. Ich wdroenie przyczyni si do usystematyzowania narodowego procesu planowania
na szczeblu politycznym i midzyresortowym oraz wypracowania uregulowa prawnych
i finansowych dotyczcych udziau polskich si i rodkw w operacjach poza granicami kraju.
Gwne dziaania
realizacja zobowiza przyjtych w ramach planowania obronnego NATO;
zmiany legislacyjne uatwiajce udzia pracownikw i ekspertw cywilnych w misjach
poza granicami kraju;
opracowanie Zasad i procedur planowania, przygotowywania oraz udziau Polskich
Cywilno-Wojskowych Kontyngentw w operacjach reagowania kryzysowego poza
granicami kraju;
55

 ukierunkowanie rozwoju si zbrojnych na osiganie

i dugotrwaego przebywania w rejonie operacji.

zdolnoci

do

przerzutu

2.1.3. Udzielanie pomocy wojskowej organom pastwa w niemilitarnych sytuacjach

kryzysowych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Siy Zbrojne RP s jednym z kluczowych elementw systemu zarzdzania kryzysowego
pastwa i realizuj zadania zwizane ze wsparciem organw administracji publicznej
w przypadku wystpienia niemilitarnych sytuacji kryzysowych. Dowiadczenia z udziau Si
Zbrojnych RP w tych dziaaniach, a take nowe zagroenia wskazuj, e istnieje potrzeba
jego doskonalenia.
Gwne dziaania
zapewnienie na potrzeby kierowania kompatybilnych rodkw cznoci dla sub
ratowniczych, porzdkowych oraz wydzielanych pododdziaw/oddziaw z Si
Zbrojnych RP;
usankcjonowanie prawne procedur odszkodowawczych spowodowanych dziaalnoci
Si Zbrojnych RP w sytuacjach kryzysowych;
usprawnienie procedur udzielania pomocy oddziaom Policji przez oddziay si
zbrojnych prowadzonej na podstawie ustawy o Policji86, w tym majcych na celu
przyspieszenie reagowania Si Zbrojnych RP na wniosek o udzielenie pomocy Policji;
denie do uproszczenia procedur uruchamiajcych udzia wojska w realizacji zada
kryzysowych;
przygotowanie i utrzymanie w gotowoci do dziaania si i rodkw do oczyszczania
terenu z przedmiotw wybuchowych i niebezpiecznych, akcji przeciwpowodziowych
i przeciwlodowych oraz likwidacji skutkw klsk ywioowych;
koordynacja w zakresie jednolitoci i interoperacyjnoci funkcjonowania systemw
tworzcych krajowy system wykrywania skae i alarmowania;
zwikszenie udziau organw administracji publicznej oraz sub ratowniczych
w wiczeniach i treningach na szczeblu operacyjnym prowadzonych przez jednostki
i instytucje Si Zbrojnych RP.
2.1.4. Zwikszanie nasycenia nowoczesnym uzbrojeniem i sprztem wojskowym,
w tym poprzez udzia w programach midzynarodowych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Sprostanie wyzwaniom i zagroeniom wymaga, aby siy zbrojne byy kombinacj
moduowych komponentw poczonych. Musz one by mobilne, sieciocentryczne oraz
zdolne do realizacji misji w kadym rodowisku. O ich walorze decydowa bdzie zdolno
do realizacji kadej misji i zadania, zdolno do natychmiastowego dziaania, skutecznego
i precyzyjnego raenia. W tym celu powinny by wyposaone w nowoczesny
technologicznie, efektywny bojowo oraz odporny na zagroenia z cyberprzestrzeni,
maksymalnie zautomatyzowany i zrobotyzowany sprzt i uzbrojenie. Aby temu sprosta
rozwijane bd zdolnoci operacyjne w obszarze: dowodzenia; rozpoznania; raenia;
przetrwania i ochrony wojsk; zabezpieczenia logistycznego dziaa.
Ponadto,
naley
doskonali
systemy
szkolno-treningowe
oraz
logistyczne.
Istotne trudnoci w osiganiu przez Polsk wymaganych zdolnoci obronnych tkwi
w wysokich kosztach nowoczesnych systemw uzbrojenia i sprztu wojskowego oraz
ograniczonych moliwociach narodowego przemysu zbrojeniowego. Powysze czynniki
skutkuj koniecznoci znalezienia alternatywnych sposobw rozwijania i pozyskiwania
86

Art. 18a. Ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 z pn. zm.).

56

deficytowych zdolnoci obronnych, jednym z ktrych jest uczestnictwo Polski w programach

midzynarodowych pod egid NATO i Europejskiej Agencji Obrony. Kolejnym istotnym
elementem skutecznej modernizacji si zbrojnych jest efektywny system pozyskiwania,
eksploatacji i wycofywania uzbrojenia i sprztu wojskowego Si Zbrojnych RP, zapewniajcy
wdraanie UiSW speniajcego wymagania operacyjne przy racjonalnym gospodarowaniu
rodkami finansowymi. W ramach budowy tego systemu na pocztku 2011 r. sformowano
Inspektorat Uzbrojenia, zajmujcy si realizacj procesu pozyskiwania UiSW na potrzeby Si
Zbrojnych RP.
Gwne dziaania

pozyskiwanie oraz modernizacja uzbrojenia i sprztu wojskowego w ramach programw

operacyjnych i programw uzbrojenia;
zwikszanie udziau krajowego przemysowego potencjau obronnego w procesie
unowoczenianie si zbrojnych oraz zwikszenie efektywnoci podmiotw polskiego ppo
na midzynarodowym rynku uzbrojenia;

maksymalizacja korzyci wynikajcych z udziau w programach midzynarodowych, w

tym korzyci finansowych (zmniejszone koszty pozyskania zdolnoci), technologicznych
(rozwj komrek naukowo-badawczych i uatwiony transfer technologii), a w
konsekwencji take przemysowych (stymulacja rozwoju ekonomicznego oraz lokalnego
rynku pracy);

doskonalenie systemu pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania UiSW Si Zbrojnych RP,

w tym: wdroenie mechanizmw zapewniajcych bardziej efektywne zarzdzanie caym
cyklem ycia uzbrojenia i sprztu wojskowego, zapewnienie wysokiego poziomu kadr
zarzdzajcych programami w ramach systemu ksztacenia i doskonalenia zawodowego,
wdroenie nowoczesnych metod zarzdzania programami i projektami, konsolidacja
przepisw resortowych.

2.1.5. Osignicie interoperacyjnoci i kompatybilnoci przez Siy Zbrojne RP

w ramach NATO i UE
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Osignicie interoperacyjnoci i kompatybilnoci przez Siy Zbrojne RP w ramach NATO
i UE jest podstawowym warunkiem uzyskania przez Polsk sojuszniczej wiarygodnoci
w ramach systemu wsplnego bezpieczestwa.
Interoperacyjno w rodowisku midzynarodowym osiga si gwnie poprzez waciwe
przygotowanie personelu, oddziaw i pododdziaw, osiganie interoperacyjnych struktur
organizacyjno-funkcjonalnych zdolnych do prowadzenia operacji poczonych. Ponadto,
istotnym jest zapewnienie interoperacyjnoci zautomatyzowanych systemw dowodzenia
i kierowania rodkami walki w ukadzie narodowym i sojuszniczym, a take utrzymanie
i rozwj systemw zapewniajcych bezpieczestwo na polu walki (identyfikacja bojowa,
monitorowanie pooenia wojsk).
Praktycznym narzdziem osigania interoperacyjnoci jest implementacja Porozumie
Standaryzacyjnych NATO (tzw. STANAG Standardization Agreement), bdcych zapisami
porozumie midzy kilkoma lub wszystkimi pastwa czonkowskimi NATO o zastosowaniu
takiego samego lub podobnego sprztu wojskowego, amunicji, zaopatrzenia i zapasw,
a take procedur operacyjnych, logistycznych i administracyjnych.
Gwne dziaania
zapewnienie wysokiego poziomu ukompletowania jednostek stanem osobowym oraz
uzbrojeniem i sprztem wojskowym w celu osignicia zdolnoci operacyjnych do
podjcia w krtkim czasie penego spektrum dziaa w ramach operacji narodowej lub
sojuszniczej;

57

 rotacyjne uczestnictwo jednostek deklarowanych jako zdolnych do przerzutu

w sojuszniczych przedsiwziciach szkoleniowych oraz poddawanie ich procesowi
certyfikacji narodowej i sojuszniczej w celu osignicia wymaganych standardw;
sukcesywne wprowadzanie narodowych systemw wsparcia dowodzenia na
wyposaenie Si Zbrojnych RP kompatybilnych z analogicznymi systemami
sojuszniczymi w ramach NATO i UE;
definiowanie w dokumentach zawierajcych wymagania dla uzbrojenia i sprztu
wojskowego warunkw zapewniajcych osignicie standardw wymaganych przez
NATO i UE;
zwikszenia stopnia implementacji Porozumie Standaryzacyjnych (STANAG).
Ad. 2.2. Doskonalenie struktur organizacyjnych Si Zbrojnych RP (elastyczna
i racjonalna organizacja)
2.2.1. Usprawnienie struktur kierowania i dowodzenia
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wprowadzanie nowych form walki i nowoczesnej techniki wymaga bardziej wyrafinowanych
form planowania i kierowania dziaaniami wojskowymi. Spraw szczeglnej wagi staje si
sprawno systemu kierowania i dowodzenia siami zbrojnymi. Z uwagi na fakt, e
praktycznie wszystkie wspczesne operacje wojskowe prowadzone s z udziaem rnych
rodzajw si zbrojnych (operacje poczone), konieczne jest pene wdroenie nowoczesnej
idei poczonoci do systemu kierowania i dowodzenia Siami Zbrojnymi RP.
Gwne dziaania
budowa skonsolidowanych struktur dowodzenia na szczeblu centralnym
(strategicznym) opartych na trzech funkcjach: planowaniu strategicznym, dowodzeniu
oglnym i dowodzeniu operacyjnym;
uzyskanie przejrzystoci struktury organw dowodzenia poprzez ograniczenie ich
liczby i skrcenie linii dowodzenia;
budowa zintegrowanego, kompatybilnego z sojusznikami i zdolnego do dziaania
w sieciocentrycznym rodowisku systemu dowodzenia;
koncentracja oraz integracja komrek organizacyjnych funkcjonujcych na szczeblu
strategicznym i operacyjnym realizujcych podobne zadania;
maksymalne zblienie struktury organw kierowania i dowodzenia Siami Zbrojnymi RP
czasu pokoju, kryzysu i wojny;
wdraanie nowoczesnych metod kierowania
wspomagajcych wypracowanie decyzji;

dowodzenia

oraz

systemw

podejmowanie dziaa zmierzajcych do zamiany iloci w jako (zmniejszanie

liczebnoci struktur z jednoczesnym inwestowaniem w rozwj, ksztacenie i szkolenie
kadr oraz ich dobr pod wzgldem merytorycznym i predyspozycji do zajmowania
okrelonych stanowisk subowych).
2.2.2. Tworzenie struktur moduowych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Zachodzce w wiecie przemiany, a zwaszcza ich tempo oraz stojce przed siami
zbrojnymi wyzwania (przygotowywanie ich do szybkiej reakcji oraz wszelkiego rodzaju
interwencji) powoduj, e wyjtkowo podane staje si posiadanie jednostek
o uniwersalnych strukturach organizacyjnych, sprawnie dowodzonych i zaopatrywanych,
zdolnych do natychmiastowego uycia w dowolnym rejonie dziaa.

58

W toku przemian prowadzone bd prace w kierunku spaszczania struktury hierarchicznej

z moliwoci uzupeniania jej elementami traktowanymi jako doranie budowane struktury
zadaniowe. Tworzone bd jednostki bojowe o maksymalnym stopniu uniwersalizacji
i unifikacji, w peni przygotowane do prowadzenia dziaa autonomicznych oraz o znacznym
stopniu samodzielnoci.
Architektura takiego systemu opiera si bdzie na elementach moduowych gwarantujcych
elastyczno i moliwo szybkiego tworzenia zgrupowa o rnym charakterze. Z jednej
strony bd one sprzyja szybkiej adaptacji struktur do zmieniajcych si potrzeb pola walki,
z drugiej - bezkolizyjnej i wielowariantowej integracji w wiksze struktury organizacyjne.
Operacyjne uycie jednostek, w zalenoci od mandatu misji, zada oraz warunkw
lokalnych bdzie mogo si odbywa caoci lub czciami (samodzielnymi moduami).
Gwne dziaania
wprowadzanie nowoczesnych systemw rozpoznawczych;
zwikszanie mobilnoci wojsk;
wyposaanie wojsk w nowoczesne systemy dowodzenia oraz zobrazowania pola walki
w czasie rzeczywistym;
dostosowywanie doktryn, programw szkolenia oraz poprawa wyszkolenia wojsk.
2.2.3. Osignicie standardw w zakresie ukompletowania dowdztw i jednostek
wojskowych oraz zwikszenie ich dostpnoci
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Konieczne jest utrzymywanie w czasie pokoju przez dowdztwa i jednostki wojsk
operacyjnych wymaganych wskanikw87 ukompletowania stanem osobowym, uzbrojeniem i
sprztem wojskowym oraz odpowiednio urzutowanych zapasw rodkw zaopatrzenia.
Poziom ukompletowania jednostek wojskowych przekada si na okrelone terminy ich
dostpnoci do realizacji zada w ramach operacji sojuszniczych (siy zadeklarowane do
NATO) oraz zada wynikajcych z potrzeb operacyjnych Si Zbrojnych RP.
Gwne dziaania

zwikszenie liczby jednostek wojskowych o wysokim poziomie ukompletowania

(powyej 90%), zdolnych do podjcia dziaa w krtkim czasie, bez koniecznoci ich
mobilizacyjnego rozwijania;

zakoczenie procesu dyslokacji Si Zbrojnych RP.

2.2.4. Stworzenie nowoczesnego systemu rezerw (Narodowe Siy Rezerwowe)

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wzmocnienie armii zawodowej powinno by realizowane poprzez siy rezerwy, ktre mog
by szybko uyte w sytuacji wzrostu zagroe militarnych lub niemilitarnych zwizanych
z potrzebami zarzdzania kryzysowego, w tym w czasie klsk ywioowych i likwidacji ich
skutkw, dziaa antyterrorystycznych, ochrony mienia, akcji poszukiwawczych oraz
ratowania lub ochrony zdrowia i ycia ludzkiego. Wzmocnienie Si Zbrojnych RP stanowi
bd wyszkoleni onierze rezerwy czcy powinnoci suby z obowizkami
pracowniczymi. Temu celowi ma suy wyselekcjonowany ochotniczy zasb onierzy
rezerwy, posiadajcych przydziay kryzysowe na okrelone stanowiska subowe
w jednostkach wojskowych, nadane w wyniku ochotniczo zawartych kontraktw na penienie
suby wojskowej w rezerwie i pozostajcych w dyspozycji, zwanych Narodowymi Siami
Rezerwowymi (NSR).
87

Wielkoci tych wskanikw, okrelaj Standardy Si Sojuszniczego Dowdztwa ds. Operacji (ACO Forces
Standards AFS).

59

W zwizku z zawieszeniem obowizkowych form suby wojskowej ograniczony zosta

dopyw wyszkolonych rezerw do zasobw osobowych. W celu gromadzenia wyszkolonych
zasobw onierzy rezerwy, w tym na potrzeby Narodowych Si Rezerwowych, uruchomiony
zosta system szkolenia ochotnikw w ramach suby przygotowawczej.
Gwne dziaania

efektywne pozyskiwanie ochotnikw do penienia suby przygotowawczej i suby w

ramach NSR;
wprowadzenie nowoczesnego systemu motywacyjnego dla potencjalnych ochotnikw
do NSR i zatrudniajcych ich pracodawcw;
zapewnienie waciwego poziomu wyszkolenia i wyekwipowania onierzy NSR.

2.2.5. Optymalizacja potencjau logistycznego

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Potencja logistyczny Si Zbrojnych RP wymaga cigego doskonalenia i dostosowywania go
do potrzeb zabezpieczanych wojsk oraz wspdziaania z logistyk wielonarodow.
Optymalizacja ta obejmowa bdzie zmiany w stacjonarnym systemie zabezpieczenia
logistycznego (rejonowe bazy logistyczne i podlege im wojskowe oddziay gospodarcze)
oraz logistycznym potencjale mobilnym.
Gwne dziaania
uproszczenie kierowania logistyk, racjonalne wykorzystanie infrastruktury,
wprowadzenie rozwiza modernizacyjnych w zakresie zarzdzania zasobami
logistycznymi oraz wprowadzaniu nowych technologii, dotyczcych ledzenia zasobw
i magazynowania rodkw bojowych i materiaowych;
budowa struktury moduowej i uzyskanie zdolnoci pododdziaw logistycznych do
samodzielnych dziaa operacyjnych oraz uzyskanie zdolnoci do zabezpieczenia
poczonych, wielonarodowych operacji ekspedycyjnych i taktycznego rozwinicia
w kadych warunkach klimatycznych;
powierzenie wojskowym oddziaom gospodarczym zada gospodarowania zasobami
infrastruktury wojskowej w garnizonach;
redukcja iloci personelu logistycznego, na rzecz kilkunastoosobowych zespow
wyposaonych w odpowiednie narzdzia, procedury oraz rodki finansowe
umoliwiajce skuteczniejsze zabezpieczenie wojsk (w tym sojuszniczych) i
zarzdzanie infrastruktur - realizacja poprzez kontraktowanie zewntrzne
(outsourcing).
2.2.6. Poprawa zdolnoci wojskowej suby zdrowia do zabezpieczenia Si Zbrojnych
RP
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Misj wojskowej suby zdrowia jest zabezpieczenie medyczne wojsk zarwno na terenie
kraju, jak rwnie poza jego granicami. Wieloletnie niedoinwestowanie wojskowej suby
zdrowia doprowadzio do sytuacji, w ktrej posiada ona jedynie ograniczone iloci sprztu
i wyposaenia speniajcego wymagania wspczesnego pola walki oraz wymagania NATO
w zakresie wspdziaania w rodowisku wielonarodowym. Nakadaj si na to braki
kadrowe, uniemoliwiajce czsto realizacj czci zada. W obecnym stanie wojskowa
suba zdrowia nie ma moliwoci realizowania efektywnego zabezpieczenia medycznego
wojsk.
Gwne dziaania

60

poprawa ukompletowania etatowego, szczeglnie w grupie osobowej lekarzy,

poprzez wprowadzenie systemu zacht do pozostawania w subie oraz systemu
szkolenia i doskonalenia zawodowego, uwzgldniajcego specyfik wojska;
wprowadzanie aktw prawnych umoliwiajcych funkcjonowanie wojskowego
systemu zabezpieczenia medycznego, uwzgldniajcych specyfik zabezpieczenia
medycznego wojsk w kraju oraz, w szczeglnoci, w misjach poza jego granicami;
kontynuacja zakupw nowoczesnego sprztu i wyposaenia ze szczeglnym
uwzgldnieniem
systemw
kontenerowo-namiotowych,
kontenerw
specjalistycznych, opancerzonych wozw ewakuacji medycznej (na podwoziu
koowym i gsienicowym), samochodw specjalnych i sanitarnych nowego typu,
nowego wzoru zestaww medycznych zbiorowych oraz indywidualnych;
szkolenie onierzy jednostek bojowych w zakresie pierwszej pomocy medycznej na
polu walki (zgodnie z zasad 10-1-2 pierwsza pomoc powinna by udzielona do 10
minut od zranienia);

dostosowanie uprawnie wojskowego personelu medycznego do rzeczywistych

zada i poziomu umiejtnoci (wojskowi ratownicy medyczni);

rozwj systemu ewakuacji medycznej drog powietrzn na szczeblu taktycznym

i strategicznym;

przekazywanie poza resort obrony narodowej zbdnego potencjau SPZOZ.

2.2.7. Wdroenie Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego

Resortu Obrony Narodowej
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W resorcie obrony narodowej brakuje rozwiza pozwalajcych na uzyskanie w efektywny
sposb kompleksowej i aktualnej informacji o zasobach, ktre mog by uyte przez Siy
Zbrojne RP88. Brak tej wiedzy uniemoliwia skuteczne zarzdzanie zasobami si zbrojnych, a
tym samym podejmowanie optymalnych i racjonalnych decyzji w obszarze kierowania
resortem i dowodzenia siami zbrojnymi. Nie jest bowiem moliwe zbudowanie efektywnego
systemu zaopatrywania (uzupeniania zasobw), bez danych o aktualnym stanie dowolnego
elementu organizacyjnego si zbrojnych oraz dostpnoci zasobw z wewntrznych (w
ramach resortu obrony narodowej) i zewntrznych rde zaopatrywania.
Gwne dziaania

budowa i wdroenie scentralizowanego, zintegrowanego i zunifikowanego systemu

informatycznego wspomagajcego zarzdzanie logistyk, finansami i kadrami, a tym
samym zapewnienie standaryzacji dziaania oraz wymiany i integracji danych
pomidzy jednostkami organizacyjnymi resortu obrony narodowej w tych obszarach;

budowa
wersji
mobilnej
Zintegrowanego
Wieloszczeblowego
Systemu
Informatycznego Resortu Obrony Narodowej, wspomagajcej zarzdzanie w trakcie
treningw, wicze oraz udziau Si Zbrojnych RP w misjach.

Ad. 2.3. Podniesienie poziomu wyszkolenia wojsk

2.3.1 Podnoszenie poziomu wyksztacenia i ksztacenia zawodowego onierzy
zawodowych

88

Poprzez zasoby rozumie si zasoby logistyczne, rodki finansowe oraz zasoby kadrowe. Zarzdzanie
zasobami dotyczy zarwno zasobw bdcych ju w resorcie, planowanych do pozyskania w ramach
realizacji planw zaopatrywana si zbrojnych, jak rwnie zasobw gospodarki narodowej przewidzianych do
pozyskania w ramach mobilizacji w sytuacjach kryzysu i wojny, oraz zasobw pozyskiwanych w ramach
NATO i UE.

61

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa

W warunkach prowadzonej profesjonalizacji Si Zbrojnych RP konieczne jest stae podnoszenie
poziomu doskonalenia zawodowego onierzy. Obecnie obejmuje ono dwie formy - studiw
podyplomowych i kursw kwalifikacyjnych (przygotowujcych do objcia stanowiska subowego
o wyszym stopniu etatowym) oraz kursw doskonalcych (przygotowujcych do penienia
obowizkw subowych na obecnie sprawowanym stanowisku subowym). Niezmiernie
wanym czynnikiem doskonalenia zawodowego w wojsku jest take podnoszenie kompetencji
jzykowych, a zwaszcza znajomoci jzyka angielskiego, ktry stanowi podstawowe narzdzie
komunikacyjne w NATO i UE.
Gwne dziaania

kontynuowanie realizacji przedsiwzi ujtych w corocznych planach doskonalenia

zawodowego onierzy zawodowych Si Zbrojnych RP oraz planach ksztacenia
i egzaminowania ze znajomoci jzykw obcych w resorcie obrony narodowej.

2.3.2. Podnoszenie poziomu wyszkolenia wojsk i doskonalenie zawodowe onierzy

zawodowych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Szkolenie dowdztw, sztabw i wojsk, w tym Narodowych Si Rezerwowych, ukierunkowane
jest na: utrzymywanie wymaganych zdolnoci operacyjnych do realizacji narodowych
i sojuszniczych zada obronnych, udziau w wielonarodowych i sojuszniczych operacjach
pokojowych oraz stabilizacyjnych, a take na walk z terroryzmem oraz, w przypadku
wystpienia sytuacji kryzysowej o charakterze niemilitarnym, wspieranie organw
administracji publicznej w likwidacji jej skutkw.
W ramach wicze zgrywane s komponenty rodzajw si zbrojnych do udziau w narodowej
operacji poczonej. Doskonalone s rwnie zdolnoci Dowdztwa Operacyjnego Si
Zbrojnych RP do dowodzenia wydzielonymi siami w operacji poczonej prowadzonej
z udziaem Sojuszniczych Si Wzmocnienia. W ramach przedsiwzi szkoleniowych
doskonalone jest wspdziaanie Si Zbrojnych RP z pozamilitarnymi strukturami obronnymi
pastwa.
Przygotowywanie dowdztw, sztabw i wojsk do realizacji zada w ramach NATO i UE
realizowane jest w ramach sojuszniczych i partnerskich przedsiwzi szkoleniowych.
Gwne dziaania
osiganie zdolnoci do dowodzenia podlegymi wojskami przy penym wykorzystaniu
moliwoci zautomatyzowanych systemw dowodzenia;
ukierunkowywanie szkolenia organw dowodzenia na zgrywanie systemw walki;
doskonalenie nowego 3-letniego modelu szkolenia wojsk;
pozyskiwanie i wdraanie nowoczesnych, zintegrowanych systemw szkolenia;
przygotowanie komponentw Si Zbrojnych RP wydzielanych do Si Odpowiedzi
NATO i Grup Bojowych UE;
korzystanie z sojuszniczych orodkw szkoleniowych i centrw doskonalenia;
doskonalenie dziaalnoci szkoleniowo-metodycznej centrw i orodkw szkolenia;
doskonalenie wspdziaania midzy siami zbrojnymi a elementami pozamilitarnych
struktur obronnych pastwa, szczeglnie w zakresie reagowania kryzysowego oraz
w obronie przed terroryzmem;
zwikszanie efektywnoci szkolenia poprzez wykorzystywanie nowoczesnych
narzdzi symulacyjnych, w tym m.in. wprowadzenie systemu szkolenia
z wykorzystaniem sieci komputerowych (e-learning) oraz tworzenie orodkw
szkolenia symulacyjnego;

62

rozszerzenie zakresu wykorzystania symulatorw i innych urzdze treningowych,

opartych na nowoczesnych technologiach;
przygotowywanie organw dowodzenia do realizacji zada w rodowisku
sieciocentrycznym;
dostosowywanie do wymaga rozwojowych (wprowadzanej techniki i technologii)
obiektw i urzdze szkolno-treningowych zapewniajcych realizacj szkolenia przy
zachowaniu realizmu szkolenia i racjonalnoci jego kosztw;
wdraanie do Si Zbrojnych RP wraz z nowym uzbrojeniem i sprztem wojskowym
pakietw szkoleniowych stanowicych pene zabezpieczenie w rodki dydaktyczne,
suce ksztaceniu i szkoleniu stanw osobowych Si Zbrojnych RP.

2.3.3. Rozwijanie i wdraanie innowacyjnych koncepcji i doktryn

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obszar narodowej i sojuszniczej standaryzacji operacyjnej wspierajcej proces szkolenia,
stanowi jeden z zasadniczych elementw zapewniajcych osignicie i utrzymanie przez siy
zbrojne zakadanego poziomu interoperacyjnoci i zdolnoci, niezbdnych do wsplnego
dziaania w ramach operacji narodowych, wielonarodowych i sojuszniczych.
Gwne dziaania
centralizacja zarzdzania procesem standaryzacji operacyjnej i opracowywania
doktryn, dokumentw doktrynalnych w ramach funkcjonowania Centrum Doktryn i
Szkolenia Si Zbrojnych;
opracowywanie projektw doktryn i dokumentw doktrynalnych przez Centrum
Doktryn i Szkolenia Si Zbrojnych (stosownie do zmian zachodzcych w Sojuszu i
potrzeb Si Zbrojnych RP) oraz ich implementacj;
udzia w pracach rad, grup i paneli roboczych KW NATO i UE w obszarze
standaryzacji operacyjnej;
wypracowywanie nowych koncepcji i sposobw prowadzenia dziaa i organizacji
szkolenia oraz ich weryfikowanie poprzez eksperymentowanie;
wsppraca Centrum Doktryn i Szkolenia Si Zbrojnych z podobnymi pod wzgldem
kompetencji instytucjami NATO, UE, pastw czonkowskich Sojuszu i innych pastw.
2.3.4 Wdroenie Systemu Wykorzystania Dowiadcze z dziaalnoci Si Zbrojnych RP
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
System wykorzystania dowiadcze w Siach Zbrojnych RP jest narzdziem przeznaczonym do
wsparcia dowdcw w procesie doskonalenia zdolnoci operacyjnych Si Zbrojnych RP i ich
pokojowego funkcjonowania poprzez dokonywanie zmian oraz upowszechnianie najlepszych
rozwiza w danym obszarze89. Do jego gwnych zada nale: pozyskiwanie i analizowanie
informacji uzyskiwanych w obszarach zdolnoci operacyjnych podczas udziau wojsk
w operacjach, realizacji procesu szkolenia oraz innych wynikajcych z funkcjonowania Si
Zbrojnych RP; wypracowywanie wnioskw i rekomendowanie rozwiza oraz
upowszechnianie zaakceptowanych propozycji zmian; zarzdzanie informacjami zawartymi
w bazie danych.
Gwne dziaania

89

doskonalenie systemu wykorzystania dowiadcze w Siach Zbrojnych RP, opartego

na jednolitym i uniwersalnym procesie wykorzystywania dowiadcze, etatowych
strukturach sytemu (Centrum Doktryn i Szkolenia Si Zbrojnych) oraz profesjonalne
przygotowanie personelu;

Wytyczne Zastpcy Szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 23 maja 2011 r. w sprawie organizacji
i funkcjonowania Systemu Wykorzystania Dowiadcze w Siach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

63

rozwijanie procesu wykorzystania dowiadcze, obejmujcego etapy: identyfikacji

i obserwacji; analizy; zatwierdzanie dziaa naprawczych i stawianie zada;
wdraanie i monitoring; weryfikacji - okrelenie skutecznoci dziaa naprawczych;
rozwijanie specjalistycznego systemu informatycznego oraz odpowiedniego aparatu
pojciowego, wspierajcego funkcjonowanie systemu wykorzystania dowiadcze
w Siach Zbrojnych RP.

Ad. 2.4. Wzmacnianie zdolnoci struktur administracyjno-gospodarczych kraju do

funkcjonowania w sytuacjach kryzysowych i do wspierania obrony
pastwa
2.4.1. Doskonalenie pozamilitarnych przygotowa obronnych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Pozamilitarne przygotowania obronne s niezbdne dla zapewnienia przetrwania
i sprawnego funkcjonowania pastwa, w tym skutecznego wsparcia Si Zbrojnych RP
i Sojuszniczych Si Wzmocnienia w razie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa
i w czasie wojny. Obszar ten ma waciwe rozwizania prawne i organizacyjne. Jednak z
uwagi na dynamiczny charakter wspczesnych zagroe, zmienne uwarunkowania
gospodarcze oraz proces profesjonalizacji Si Zbrojnych RP, wymaga on cigego
doskonalenia. Optymalizacja pozamilitarnych przygotowa obronnych bdzie ukierunkowana
na zwikszenie ich efektywnoci, adekwatnoci, spjnoci oraz koordynacji dziaa.
Gwne dziaania
poprawa zabezpieczenia logistycznego i technicznego systemu kierowania
bezpieczestwem narodowym poprzez systematyczne doskonalenie kompetencji
i umiejtnoci organw oraz wzbogacanie infrastruktury technicznej systemu
kierowania;
utworzenie w organach administracji publicznej i Siach Zbrojnych RP jednolitej
informatycznej bazy danych o dostpnych zasobach obronnych moliwych do
wydzielenia na potrzeby Sojuszniczych Si Wzmocnienia;
usprawnienie rozwiza na rzecz mobilizacji gospodarki poprzez stworzenie
mechanizmw prawnych umoliwiajcych dostosowanie zakresu zada ujmowanych
w Programie Mobilizacji Gospodarki do zmieniajcych si potrzeb systemu
obronnego pastwa, a take utworzenie procedur szybkiego pozyskiwania artykuw
na rynku wewntrznym i midzynarodowym oraz jasne okrelenie uprawnie
i kompetencji organw administracji rzdowej w zakresie przygotowa do mobilizacji
gospodarki;
poprawa funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w pastwie, m.in. poprzez
zapewnienie regularnoci oraz zwikszenie skutecznoci szkolenia obronnego
prowadzonego w formie zaj praktycznych, w szczeglnoci wicze o zasigu
krajowym i regionalnym realizowanych cznie z wieloszczeblowym, operacyjnym
wiczeniem si zbrojnych pk. Anakonda. Ponadto, poprzez wzrost zaangaowania
struktur pozamilitarnych w wiczeniach i treningach wojskowych oraz zwikszenie
udziau w szkoleniu obronnym osb zajmujcych kierownicze stanowiska
w administracji publicznej w ramach Wyszych Kursw Obronnych;
rozszerzenie formuy prowadzenia kontroli wykonywania zada obronnych
o elementy praktyczne w celu sprawdzenia realnego przygotowania pozamilitarnych
struktur obronnych do funkcjonowania w razie zewntrznego zagroenia pastwa
i w czasie wojny;
stworzenie mechanizmu umoliwiajcego kierowanie do przedsibiorcw ekspertw
w celu prowadzenia w nalecych do nich przedsibiorstwach przygotowa
obronnych, zapewniajcych uzyskanie i utrzymanie zaoonego poziomu zdolnoci
produkcyjno-usugowych na czas wojny.
64

2.4.2. Wzmacnianie przemysowego potencjau obronnego

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wan rol w pakiecie czynnikw wspierajcych rozwj przemysowego potencjau
obronnego odgrywa bd instrumenty wspomagajce dziaalno produkcyjn i eksportow
tego sektora. Dziaania te powinny stworzy warunki do zwikszenia poziomu
konkurencyjnoci i innowacyjnoci przemysowego potencjau obronnego w stopniu
zapewniajcym realizacj potrzeb sfery bezpieczestwa pastwa (w priorytetowych
obszarach technologicznych), jak rwnie umoliwiajcym wzmocnienie pozycji krajowych
dostawcw uzbrojenia i sprztu wojskowego na globalnym rynku broni, w tym take
pozwalajcym na liczc si ich obecno na tworzcym si europejskim rynku produktw
obronnych.
W celu zintensyfikowania dziaalnoci badawczo-rozwojowej na potrzeby obronnoci
i bezpieczestwa pastwa, jak rwnie dla zapewnienia cisej wsppracy producentw
uzbrojenia i sprztu wojskowego z instytutami badawczymi, utworzone zostanie
skonsolidowane zaplecze badawczo-rozwojowe. Rwnoczenie podjte zostan dziaania
zmierzajce do zwikszenia nakadw na badania naukowe i prace rozwojowe
w priorytetowych obszarach techniki wojskowej.
W kontekcie rozwoju przemysowego potencjau obronnego istotnym zagadnieniem
wskazanym w diagnozie jest transfer innowacyjnych technologii midzy sektorem
wojskowym i cywilnym. Konieczne jest wiksze wykorzystanie potencjau rozwojowego
tkwicego w tym przepywie, a zwaszcza podjcie dziaa stymulujcych przepyw wiedzy
oraz zasobw ludzkich i sprztowych z sektora wojskowego do cywilnego.
Gwne dziaania
Efektywne wspieranie rozwoju sektora przemysu obronnego bdzie prowadzone poprzez
utworzenie skonsolidowanej struktury krajowego przemysowego potencjau obronnego oraz
wzmocnienie wspomagajcych j mechanizmw i instrumentw finansowych. W tym celu
konieczne bdzie:
dostosowanie potencjau produkcyjnego oraz badawczo-rozwojowego przemysu
obronnego do potrzeb odbiorcw krajowych oraz moliwoci eksportowych;
opracowanie i wdroenie systemu pozyskiwania uzbrojenia i sprztu wojskowego
umoliwiajcego przewidywalne i w miar stabilne zamwienia ze strony MON;
skoordynowanie polityki w zakresie bada naukowych i prac rozwojowych
w dziedzinie uzbrojenia i sprztu wojskowego;
rozszerzenie oferty asortymentowej przemysowego potencjau obronnego w zakresie
nowoczesnego uzbrojenia i sprztu wojskowego;
lokowanie zobowiza offsetowych w polskim przemyle obronnym w celu
pozyskania
niezbdnych
zdolnoci
sucych
zabezpieczeniu
realizacji
podstawowych interesw bezpieczestwa i obronnoci pastwa;
wprowadzanie do umw offsetowych zobowiza zwizanych z realizacj programw
istotnych dla bezpieczestwa i obronnoci pastwa;
wczenie polskich podmiotw do tworzenia innowacyjnej i konkurencyjnej
europejskiej bazy technologiczno-przemysowej sektora obronnego;
okrelenie ram instytucjonalno-prawnych pozwalajcych na transfer technologii
wojskowych do sektora cywilnego oraz dziaa ograniczajcych bariery dla tego
transferu.

65

2.4.3. Rozwijanie zdolnoci wsparcia pastwa-gospodarza (HNS)

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W sytuacji zagroenia bezpieczestwa zewntrznego Rzeczpospolita Polska moe liczy na
wsparcie Sojuszu Pnocnoatlantyckiego, realizowane w postaci wprowadzenia
Sojuszniczych Si Wzmocnienia. Po przybyciu do Polski bd one wymagay szeroko
rozumianego wsparcia w zakresie: udostpnienia infrastruktury, transportu, rodkw
materiaowych, usug oraz w wielu innych obszarach, ktre s nierozerwalnie zwizane ze
skuteczn realizacj misji militarnej przez wojska przebywajce na terytorium naszego kraju.
Ponadto, wypeniajc zobowizania wynikajce z art. 5 TP, przez terytorium Polski mog by
przemieszczane siy zbrojne Sojuszu do prowadzenia operacji na terytorium innego pastwa,
czonka NATO. Dlatego te dziaania podejmowane w celu przygotowania Polski do realizacji
zada wynikajcych z obowizkw pastwa-gospodarza (HNS), nios konkretne wyzwania
wobec wszystkich struktur organizacyjnych naszego pastwa, tak w wymiarze cywilnym jak
i wojskowym.
Efektywne wspdziaanie midzy siami zbrojnymi i rodowiskiem cywilnym wymaga
ustanowienia odpowiednich kontaktw (wzajemnych relacji) midzy nimi oraz wypracowania
zasad tej wsppracy.
Gwne dziaania
zapewnienie rozwiza formalno-prawnych do realizacji zada wynikajcych z funkcji
pastwa-gospodarza oraz potrzeby koordynacji dziaa cywilnych i wojskowych;
przygotowanie infrastruktury dla zabezpieczenia przyjcia Sojuszniczych Si
Wzmocnienia;
wdroenie kompatybilnych elektronicznych baz danych o zasobach pastwa moliwych
do wydzielenia na potrzeby Sojuszniczych Si Wzmocnienia, w tym baz danych
cywilnych ekspertw;
tworzenie Punktw Kontaktowych HNS oraz wdroenie dokumentw (informatorw,
instrukcji) zapewniajcych warunki do waciwej realizacji zada HNS.
2.4.4. Doskonalenie wsppracy cywilno-wojskowej (CIMIC)
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Oddziay i pododdziay Si Zbrojnych RP w czasie pokoju, kryzysu i wojny, uczestniczc
w operacjach w kraju lub poza jego granicami, realizowa bd zadania w bezporednim
kontakcie ze rodowiskiem cywilnym rozumianym, jako organizacje rzdowe, samorzdowe,
pozarzdowe, instytucje midzynarodowe oraz ludno cywilna rejonu prowadzenia operacji.
Powodzenie prowadzonych dziaa w duym stopniu zaley od zdolnoci do waciwego
zorganizowania wsppracy ze rodowiskiem cywilnym. Wsppraca ta skupia si bdzie na
umoliwieniu wykorzystania zasobw cywilnych do podtrzymania zdolnoci do prowadzenia
dziaa, wsparciu rodowiska cywilnego w obszarach krytycznych oraz na wzajemnej
wymianie informacji.
Gwne dziaania
cige doskonalenie struktur odpowiedzialnych za wspprac cywilno-wojskow;
utrzymywanie w gotowoci do uycia si i rodkw niezbdnych do wywizania si
z przyjtych zobowiza sojuszniczych w ramach prowadzenia wsppracy cywilnowojskowej;
tworzenie norm prawnych regulujcych procedury wsppracy.

66

2.4.5. Wypracowanie rozwiza systemowych regulujcych obszar obrony cywilnej

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Istotnym obszarem bezpieczestwa narodowego jest obrona cywilna90, ukierunkowana na
ochron ludnoci, zakadw pracy i urzdze uytecznoci publicznej, dbr kultury,
ratowanie i udzielania pomocy poszkodowanym w czasie wojny. Dotychczasowe rozwizania
w tym obszarze byy nieadekwatne do wspczesnych zagroe, a regulacje prawne91
niespjne i niewyczerpujce wszystkich obszarw zadaniowych. Przepisy jednoznacznie
nie okrelaj zada obrony cywilnej realizowanych w czasie pokoju, ograniczajc si
wycznie do dziaalnoci planistycznej, organizacyjnej, szkoleniowej i upowszechniajcej
wiedz dotyczc tej problematyki. Spowodowane to zostao w czci uchyleniem art. 140
ustawy o powszechnym obowizku obrony RP, ktry stanowi delegacj ustawow do
wydania przez Rad Ministrw rozporzdze okrelajcych obowizki i uprawnienia organw
w sprawie obrony cywilnej, kwestie formacji obrony cywilnej oraz sygnay powszechnego
ostrzegania i alarmowania. Uchylenie wspomnianego zapisu i brak wydania w to miejsce
nowej regulacji prawnej, znacznie ograniczyy moliwoci realizacji zada w zakresie obrony
cywilnej.
Gwne dziaania

wprowadzenie rozwiza zmierzajcych do utrzymania cigoci odpowiedzialnoci

za ochron ludnoci w kadej sytuacji, w tym w stanie wojny;

precyzyjne uregulowanie dziaa obrony cywilnej oraz wprowadzenie nowych

rozwiza w tym obszarze wymaga przygotowania stosownych zmian legislacyjnych.
Naley opracowa akt prawny, ktry uporzdkuje kompetencje i zadania wszystkich
organw administracji publicznej, instytucji publicznych, organizacji spoecznych oraz
innych podmiotw zobowizanych do realizacji zada z zakresu obrony cywilnej.

Ad. 2.5. Poprawa narodowego planowania obronnego

Planowanie obronne to proces ksztatowania systemu obronnego pastwa, umoliwiajcy
wytyczanie i osiganie celw w dziedzinie obronnoci, obejmujcy etapy planowania,
programowania i budetowania, proces ich monitorowania i ewaluacji, a take planowanie
operacyjne. Narodowe planowanie obronne obejmuje Siy Zbrojne RP i struktury
administracyjno-gospodarcze oraz jest zharmonizowane z planowaniem sojuszniczym.
Z uwagi na potrzeb dostosowywania tego procesu do zmieniajcych si uwarunkowa,
w tym skorelowanie z tworzonym systemem zarzdzania rozwojem kraju oraz planowaniem
obronnym NATO, konieczna jest poprawa narodowego planowania obronnego. Powinna ona
by ukierunkowana na zwikszanie jego przejrzystoci i spjnoci, przede wszystkim na
szczeblu strategicznym oraz w odniesieniu do Si Zbrojnych RP.
2.5.1. Poprawa planowania obronnego na szczeblu strategicznym
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Planowanie obronne na szczeblu strategicznym stanowi etap wyjciowy opracowania
strategicznych rozwiza w sferze obronnoci pastwa. Jest ono procesem dugofalowym,
wymagajcym spjnoci celw, zarwno w sferze polityki, jak i osigania podanych
zdolnoci obronnych przez elementy systemu obronnego pastwa, adekwatnych do
istniejcych i przewidywanych zagroe wynikajcych z dynamicznie zmieniajcego si
90

Zagadnienia obrony cywilnej w aspekcie prawno-midzynarodowym reguluje Protok Dodatkowy (pierwszy)

do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczcy ochrony ofiar midzynarodowych konfliktw
zbrojnych, ktrego Polska formalnie jest stron od 19 wrzenia 1991 r.
91
Ustawa o powszechnym obowizku obrony RP oraz akty wykonawcze do niej.

67

rodowiska bezpieczestwa. Std te naley dy do przyjcia jednolitej podstawy prawnej

i koncepcyjnej dla wszystkich przedsiwzi zwizanych z planowaniem obronnym oraz
podj dziaania poprawiajce spjno i efektywno procesu planistycznego.
Wany element planowania obronnego stanowi Cele NATO, ktre s podstawowym
narzdziem osigania zakadanego poziomu ambicji przez Sojusz i rozwijania zdolnoci
obronnych jego pastw czonkowskich. Cele NATO dla Rzeczypospolitej Polskiej to
uzgodniony z NATO zestaw wymogw i zobowiza Polski, dotyczcy rozwoju
i pozyskiwania zdolnoci oraz wydzielania si do puli si NATO, przewidzianych do realizacji
w okrelonej perspektywie czasowej. Ich realizacja stanowi wkad Polski w zapewnianie
Sojuszowi zdolnoci do realizacji zada NATO oraz jest praktycznym narzdziem budowy
nowoczesnych i profesjonalnych Si Zbrojnych RP.
Gwne dziaania
przyjcie Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP jako dokumentu
wyjciowego do narodowego planowania obronnego;
ograniczenie liczby obowizujcych dokumentw planowania obronnego o charakterze
strategicznym;
doprecyzowanie zakresu odpowiedzialnoci poszczeglnych podmiotw biorcych
udzia w procesie planowania obronnego;
doskonalenie procesu przyjmowania i realizowania Celw NATO dla RP;
zwikszenie spjnoci militarnego i pozamilitarnego planowania obronnego poprzez
m.in. ustanowienie mechanizmu zapewniajcego sprawniejsz koordynacj prac
zwizanych z okrelaniem i aktualizacj potrzeb Si Zbrojnych RP i wojsk
sojuszniczych zabezpieczanych przez pozamilitarne struktury obronne.
2.5.2. Poprawa planowania i programowania rozwoju Si Zbrojnych RP
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Planowanie rozwoju Si Zbrojnych RP obejmuje zesp czynnoci koncepcyjnych
i planistycznych podejmowanych w celu wytyczenia kierunkw ksztatowania i modernizacji
Si Zbrojnych RP, identyfikowanych pod ktem osigania, utrzymania i rozwoju podanych
zdolnoci operacyjnych. Za programowanie rozwoju si zbrojnych ukierunkowane jest na
dziaania niezbdne dla pozyskania okrelonych zdolnoci w obszarze doktryn, struktury
organizacyjnej, szkolenia, modernizacji technicznej, przywdztwa, ksztacenia i szkolenia
zasobw ludzkich, infrastruktury oraz interoperacyjnoci92. Konieczno poprawy obydwu
procesw zostaa zidentyfikowana w trakcie prowadzonych przez MON prac.
Gwne dziaania
rozwijanie procedur priorytetyzacji potrzeb Si Zbrojnych RP;
ukierunkowanie planowania i programowania rozwoju si zbrojnych na pozyskiwanie
okrelonych zdolnoci operacyjnych;
stosowanie analizy ryzyka w programowaniu rozwoju Si Zbrojnych RP;
uwzgldnianie dugoterminowej perspektywy rozwoju Si Zbrojnych RP.
Ad. 2.6. Skuteczna promocja obronnoci
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Proces profesjonalizacji Si Zbrojnych RP oraz zmiana charakteru wykonywanych przez nie
zada w perspektywie najbliszych lat mog doprowadzi do rozlunienia wizi wojska
92

68

Na podstawie NATO-wskiej koncepcji DOTMLPFI (z ang. Doctrine, Organization, Training, Materiel,

Leadership, Personnel, Facilities, Interoperability).

i spoeczestwa, a nawet w dalszej perspektywie alienacji wojska i traktowania polskiej

armii jako zamknitej, kastowej korporacji zawodowej. Dlatego zarwno obecnie, jak
i w przyszoci, kluczowego znaczenia nabiera kwestia prezentacji wspczesnego Wojska
Polskiego szerokim grupom odbiorcw oraz podkrelanie jego misji, celw i zada sucych
interesom Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli. Ksztatowanie pozytywnego wizerunku
Wojska Polskiego jako organizacji zmieniajcej si w nowoczesn i profesjonaln armi
powinno suy budowie spoecznej akceptacji dla realizowanych w Siach Zbrojnych RP
zmian, a take uatwia pozyskiwanie jak najlepszych kandydatw do zawodowej suby
wojskowej.
Zmiany w rodowisku medialnym i rozwj technologii w obszarze komunikacji wymagaj
dostosowywania i ulepszania stosowanych narzdzi promocyjnych. Atrybutami nowych
procesw komunikacyjnych staj si: globalna publiczno, interaktywno, multimedialno
przekazu oraz rozwj technologii mobilnych. Wanym dla tworzenia wizerunku Wojska
Polskiego i budowy marki armii XXI wieku bdzie dysponowanie szerok gam materiaw
multimedialnych przeznaczonych dla najwaniejszych grup odbiorcw i systemem
umoliwiajcym skuteczne dotarcie z przekazem promocyjnym Wojska Polskiego.
Gwne dziaania

dziaalno promocyjna bdzie obejmowa ksztatowanie, tak w kraju jak i za granic,

pozytywnego wizerunku polskich onierzy, Si Zbrojnych RP oraz MON;

w razie potrzeby bd prowadzone kampanie promocyjne wspierajce proces

rekrutacji do suby kandydackiej, przygotowawczej, zawodowej oraz w ramach
Narodowych Si Rezerwowych. Kampanie te bd stanowi uzupenienie dla staej
dziaalnoci promocyjnej. Istotnym aspektem promocji obronnoci bdzie
pozyskiwanie przez Wojsko Polskie do wsppracy partnerw spoecznych,
medialnych oraz instytucjonalnych.

Ad. 2.7. Budowa nowoczesnego i produktywnego potencjau naukowo-badawczego

na rzecz obronnoci
2.7.1. Dostosowanie systemu organizowania i wdraania prac naukowo-badawczych
do standardw obowizujcych w UE i NATO
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obowizujcy w resorcie obrony narodowej model pozyskania uzbrojenia i sprztu wojskowego,
w praktyce w bardzo ograniczonym zakresie uwzgldnia potrzeb realizacji bada w obszarze
techniki i technologii obronnych. Duym wyzwaniem jest waciwa identyfikacja potrzeb
przyszych uytkownikw. W wikszoci przypadkw potrzeba bada wypywa bezporednio ze
rodowiska naukowo-badawczego. Podejcie to zasadniczo nie jest niewaciwe, jednak
powinno mie charakter uzupeniajcy w stosunku do potrzeb definiowanych przez
uytkownikw. Niewystarczajca jest rwnie skala finansowania poszczeglnych projektw i
programw naukowo-badawczych przez instytucje pastwowe oraz brak odpowiednich struktur
zarzdzania tymi programami/projektami.
Gwne dziaania
wdraanie na polski grunt wybranych rozwiza wykorzystywanych w innych
pastwach NATO i UE, w sposb uwzgldniajcy moliwoci kadrowe i finansowe
polskich instytucji;
opracowanie przepisw regulujcych wykorzystanie wynikw bada naukowych
w procesie pozyskiwania uzbrojenia i sprztu wojskowego;
stworzenie mechanizmw uatwiajcych wdroenie do produkcji oraz wprowadzanie
na wyposaenie Si Zbrojnych RP opracowanych technologii;

69

w ramach bada naukowych realizowanych w obszarze techniki i technologii

obronnych naley zagwarantowa cis wspprac wykonawcw z uytkownikiem
kocowym, dziki czemu osignie si wiksz zbieno wynikw kocowych bada
naukowych z jego oczekiwaniami;
naley rwnie dy do zwikszenia wydatkw na badania i technologie do
poziomu 2% rodkw przeznaczanych co roku na obronno oraz zwikszy liczb
programw realizowanych w ramach wsppracy midzynarodowej do poziomu 20%
tej kwoty, zgodnie z zapisami Europejskiej Strategii Bada i Technologii.

2.7.2. Intensyfikacja dziaa zmierzajcych do aktywnego uczestnictwa polskich

orodkw naukowych i przemysowych w midzynarodowych programach
zbrojeniowych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Polskie podmioty naukowo-przemysowe w dalszym cigu w niewystarczajcym stopniu
angauj si w midzynarodowe programy i projekty naukowo-badawcze. Sytuacja ta stopniowo
si poprawia, jednake konieczne jest zdecydowanie wiksze ich zaangaowanie. Udzia
przedstawicieli polskich podmiotw w projektach realizowanych w formule midzynarodowej
pozwala na zdobycie nowej wiedzy i dowiadczenia, wzmacniajc tym samym ich potencja oraz
konkurencyjno. Zaangaowanie w projekty realizowane w ramach wsppracy
midzynarodowej, takie jak 7. Program Ramowy w zakresie bada i rozwoju technologicznego
UE93, zmniejsza bdzie luk technologiczn dzielc polskie podmioty od ich europejskich
odpowiednikw.
Gwne dziaania
wypracowa mechanizmy pozwalajce na zwikszenie stopnia zaangaowania polskich
podmiotw naukowo-badawczych i przemysowych w projekty realizowane w rodowisku
midzynarodowym;
optymalizowa wykorzystanie rnych rde finansowania projektw;
zwiksza stopie wspfinansowania projektw, przez podmioty zaangaowane w ich
realizacj, a w szczeglnoci przez podmioty przemysowe.
Ad. 2.8. Poprawa zdolnoci rozpoznania i ochrony przed zagroeniami
bezpieczestwa pastwa
2.8.1. Poprawa zdolnoci rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania zagroe dla
bezpieczestwa pastwa
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Rzetelna ocena przez wadze pastwowe skali zagroe oraz podejmowanie przez nie
adekwatnych dziaa dla zapewnienia bezpieczestwa kraju wymagaj posiadania przez
naczelne organy wadzy pastwowej wiarygodnych danych. Ze wzgldu na charakter tych
informacji ich zdobywanie pozostaje najczciej w wycznej gestii sub specjalnych,
zarwno cywilnych (Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego i Agencja Wywiadu), jak
i wojskowych (Suba Kontrwywiadu Wojskowego i Suba Wywiadu Wojskowego).
Doskonalenie zdolnoci rozpoznawania, zapobiegania oraz zwalczania wspczesnych
zagroe jest realizowane poprzez rnorodne inicjatywy podejmowane na poziomie
93

7. Program Ramowy w zakresie bada i rozwoju technologicznego UE jest podstawowym instrumentem realizacji
celu strategicznego jaki wyznacza Strategia Lizboska - przeksztacenia Unii Europejskiej w najbardziej
konkurencyjn i dynamiczn, opart na wiedzy gospodark na wiece, zdoln do zapewnienia trwaego
wzrostu gospodarczego. Jego budet na lata 2007-2014 wynosi 54 mld Euro. Program jest narzdziem
sucym wspieraniu ponadnarodowej wsppracy naukowo-badawczej, midzy innymi w obszarach
tematycznych: technologie informacyjne i komunikacyjne; nanonauki, nanotechnolgie, materiay i nowe
technologie produkcyjne; transport, cznie z aeronautyk; przestrze kosmiczna; bezpieczestwo.

70

operacyjnym, organizacyjnym, a take prawnym. Dotycz one zwaszcza usprawnienia

obowizujcych procedur dziaania, zmian strukturalnych w ramach sub specjalnych oraz
udziau w procesie stanowienia prawa w zakresie dotyczcym bezpieczestwa
Rzeczypospolitej Polskiej. Wanym elementem pozostanie take wsppraca z krajowymi i
zagranicznymi partnerami.
Gwne dziaania

wypracowanie nowych metod monitorowania, rozpoznania i zwalczania zagroe dla

bezpieczestwa pastwa;

wsppraca z partnerami w zakresie

bezpieczestwa wewntrznego pastwa;

systematyczne usprawnienie mechanizmw koordynacji dziaa poszczeglnych

organw odpowiedzialnych za wykrywanie i zwalczanie zagroe dla bezpieczestwa
pastwa.

przeciwdziaania

zagroeniom

dla

2.8.2. Poprawa zdolnoci rozpoznania na wszystkich poziomach dowodzenia

w ukadzie narodowym, sojuszniczym i koalicyjnym
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Siy Zbrojne RP rozwijaj zdolno do pozyskiwania danych o przeciwniku i rodowisku
operacyjnym. Dziaania te ukierunkowane s na gromadzenie, analizowanie i udostpnianie
oraz wizualizacj i wymian danych na wszystkich poziomach dowodzenia.
Gwne dziaania
rozwj i modernizacja techniczna sytemu rozpoznania;
integracja systemw rozpoznania rodzajw si zbrojnych z systemami dowodzenia
i raenia na wszystkich poziomach dowodzenia;
ujednolicenie procedur rozpoznawczych zgodnie z ratyfikowanymi i implementowanymi
dokumentami standaryzacyjnymi NATO i UE;
przygotowanie i udzia pionw (jednostek) rozpoznania w sojuszniczych i koalicyjnych
przedsiwziciach szkoleniowych, badawczych, rozwojowych itp.

Cel bezpieczestwa
3
Cel 3. Rozwj odpornoci na zagroenia
narodowego
Rozwj odpornoci na zagroenia bezpieczestwa narodowego

Diagnoza systemu bezpieczestwa narodowego wskazaa na potrzeb ochrony

infrastruktury krytycznej oraz budowy nowoczesnego systemu rezerw strategicznych.
Zgrupowane wok celu 3 priorytety i kierunki interwencji zorientowane s na zwikszenie
efektywnoci dziaa w tym obszarze, tak by podnie odporno pastwa na pozamilitarne i
militarne zagroenia, w tym na sytuacje nadzwyczajne i nieprzewidywalne zdarzenia.
Priorytety i kierunki interwencji celu 3 obejmuj:
3.1. Zwikszanie odpornoci infrastruktury krytycznej
3.1.1. Wdroenie i aktualizacje Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej
3.1.2. Wdroenie krajowego mechanizmu wsppracy pomidzy uczestnikami systemu ochrony
infrastruktury krytycznej
3.1.3. Zapewnienie bezpieczestwa funkcjonowania energetyki jdrowej w Polsce
3.2. Optymalizacja systemu rezerw strategicznych
3.2.1. Budowa systemu rezerw strategicznych

71

Wskaniki monitorowania celu 3

Nazwa wskanika

Odsetek planw ochrony infrastruktury

krytycznej spjnych z Narodowym
Programem Ochrony Infrastruktury
Krytycznej
(kierunek interwencji 3.1.1)

Jednostka
miary

Warto w
roku
bazowym
2009

Warto w
roku 2020

100

Warto w
roku
docelowy
m 2022

100

rdo

Informacja
przekazana przez
RCB na podstawie
Rozporzdzenia w
sprawie planw
ochrony
infrastruktury
krytycznej

Ad. 3.1. Zwikszanie odpornoci infrastruktury krytycznej

3.1.1. Wdroenie i aktualizacje Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury
Krytycznej (NPOIK)
Opis problemu i uzasadnienie dziaa
Dowiadczenie z ochrony obiektw podlegajcych obowizkowej ochronie na mocy ustawy
z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osb i mienia94 oraz podlegajcych ochronie
szczeglnej na podstawie rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 24 czerwca 2003 r. w
sprawie obiektw szczeglnie wanych dla bezpieczestwa i obronnoci pastwa oraz ich
szczeglnej ochrony wykazay konieczno uzupenienia zakresu ochrony infrastruktury
krytycznej nie tylko o ochron fizyczn, ale rwnie o inne elementy majce zapewni
niezakcone jej funkcjonowanie, tzn. ochron techniczn, osobow, teleinformatyczn i
prawn. Ponadto, zidentyfikowano sabo metody nakadania na operatorw infrastruktury
krytycznej obowizkw w drodze ustaw bd rozporzdze, ze wzgldu na brak moliwoci
prowadzenia audytu i kontroli ich realizacji. Majc to na uwadze, w dziaania z zakresu
ochrony IK w wikszym stopniu naley zaangaowa podmioty, ktre ni zarzdzaj - jednak
nie jedynie w drodze nakazw, ale wiadomego udziau w przedsiwziciach majcych na
celu popraw bezpieczestwa systemw istotnych dla funkcjonowania spoeczestwa,
poprzez intensyfikacj wsppracy sektora prywatnego i publicznego w tym zakresie.
Gwne dziaania

94

w celu przezwycienia dotychczasowych saboci ochrony infrastruktury krytycznej

naley realizowa koncepcj Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury
Krytycznej (NPOIK)95;
jako wiodc zasad przy tworzenia NPOIK (i szerzej systemu ochrony
IK) naley przyj zasad wspodpowiedzialnoci96 organw administracji publicznej
i operatorw IK, ktra realnie moe przyczyni si do zwikszenia efektywnoci
podejmowanych dziaa.
elementem spinajcym wysiki na rzecz ochrony IK oraz majcym stanowi pomoc
dla operatorw IK oraz administracji bdzie NPOIK, zawierajcy wizj celw
i standardw ochrony IK oraz wsppracy organw i podmiotw uczestniczcych
w realizacji tego zadania.

Dz. U. z 2005 Nr 145, poz. 1221, z pn. zm.

Instytucj wiodc dla opracowania i wdraania Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury jest Rzdowe
Centrum Bezpieczestwa.
96
Wspodpowiedzialno rozumiana jest jako wsplne (zbiorowe) denie do poprawy bezpieczestwa IK,
wynikajce ze wsplnego poczucia odpowiedzialnoci za infrastruktur oraz wiadomoci jej znaczenia dla
funkcjonowania spoeczestwa, gospodarki i w konsekwencji pastwa.
95

72

3.1.2. Wdroenie krajowego mechanizmu wsppracy pomidzy uczestnikami systemu

ochrony infrastruktury krytycznej
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Decydujcym dla skutecznoci i wartoci NPOIK s mechanizmy wsppracy pomidzy
uczestnikami systemu ochrony IK. Dotychczas adne zinstytucjonalizowane mechanizmy
wsppracy pomidzy wacicielami obiektw istotnych dla bezpieczestwa pastwa nie
istniay. Wdroenie i funkcjonowanie mechanizmu wsppracy pomidzy uczestnikami OIK
ma stanowi praktyczny przejaw partnerstwa publiczno-prywatnego w tym zakresie. Celami
mechanizmu jest zapewnienie wymiany informacji midzy sektorem publicznym i prywatnym
dotyczcych zagroe wobec infrastruktury krytycznej, wsparcie koordynacji dziaa
w przypadku zniszczenia lub zakcenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej. Istotnym
elementem mechanizmu wsppracy jest Forum ochrony infrastruktury krytycznej. Jego
celem jest identyfikacja kluczowych problemw z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej
oraz wypracowywanie propozycji rozwiza. Uczestnikami forum s przedstawiciele
wacicieli oraz posiadaczy obiektw, instalacji lub urzdze infrastruktury krytycznej
i administracji publicznej.
Gwne dziaania

wzmocnienie mechanizmu wsppracy poprzez intensyfikacj roboczych kontaktw

RCB z przedstawicielami wskazanymi przez wacicieli oraz posiadaczy obiektw,
instalacji lub urzdze infrastruktury krytycznej tzw. punktami kontaktowymi;

doskonalenie mechanizmw wymiany informacji i wsppracy pomidzy organami

administracji publicznej, w tym subami, formacjami i innymi podmiotami
odpowiedzialnymi za bezpieczestwo z wacicielami oraz posiadaczami obiektw
i systemw infrastruktury krytycznej;

robocze kontakty midzy przedstawicielami administracji publicznej i wacicielami

oraz posiadaczami obiektw, instalacji lub urzdze infrastruktury krytycznej
ukierunkowa na:
- wspieranie koordynacji dziaa podejmowanych przez administracje publiczn
i wacicieli oraz posiadaczy obiektw, instalacji lub urzdze infrastruktury
krytycznej w przypadku zniszczenia lub zakcenia funkcjonowania infrastruktury,
- udzielanie wsparcia merytorycznego (na zasadzie doradztwa, szkole na rzecz
operatorw) przez podmioty administracji publicznej w zakresie fizycznej
i informatycznej ochrony obiektw (ABW, Policja, BOR) i w zakresie
funkcjonowania wewntrznych mechanizmw ochrony infrastruktury krytycznej
i zarzdzania kryzysowego (RCB),
- udzia w wiczeniach z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.

3.1.3. Zapewnienie bezpieczestwa funkcjonowania energetyki jdrowej w Polsce

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obiekt jdrowy (instalacja, elektrownia, skadowisko odpadw promieniotwrczych
i wypalonego paliwa jdrowego, zakad usug cyklu paliwowego, itp.) i zachodzce w nim
procesy oraz otoczenie blisze i dalsze podlegaj wymaganiom bezpieczestwa jdrowego
i ochrony radiologicznej, ochrony fizycznej i zabezpiecze.
Pomidzy ochron fizyczn obiektw i materiaw jdrowych a bezpieczestwem jdrowym
i ochron radiologiczn powinna zachodzi synergia wynikajca ze stosowania
odpowiednich rodkw: nadzoru i kontroli w zakresie bezpieczestwa jdrowego i ochrony
radiologicznej, zasad projektowania, budowy rozruchu eksploatacji i likwidacji obiektw
jdrowych, zintegrowanego systemu zarzdzania oraz zasad transportu materiaw
jdrowych. rodki te nie powinny kolidowa z normami bezpieczestwa jdrowego. Ochrona
fizyczna obejmuje prewencj kradziey materiau jdrowego i ryzyka sabotau. W
73

odniesieniu do elektrowni jdrowych oznacza zabezpieczenie jej przed uwolnieniami

promieniowania jonizujcego, nieautoryzowanym wypywem materiaw jdrowych,
profilaktyk przeciwawaryjn i zmniejszanie skutkw awarii. Wymagania bezpieczestwa
jdrowego w elektrowniach jdrowych uznano za nadrzdne od pocztku istnienia
komercyjnej energetyki jdrowej, czsto za waniejsze od wzgldw ekonomicznych. Zdajc
sobie spraw z zawodnoci czowieka i z losowych moliwoci awarii instalacji i urzdze
jdrowych, wprowadzono zasad obrony w gb, wedug ktrej projektuje si odpowiedni
zapas bezpieczestwa, buduje z najlepszych materiaw i z zachowaniem najwyszej jakoci
typu i wykonania, wprowadza ukady zapobiegajce niebezpiecznym odchyleniom od
nominalnych parametrw eksploatacyjnych, a w razie wystpienia takich odchyle zapewnia warunki powstrzymania rozwoju awarii i samoczynnego bezpiecznego wyczenia
siowni jdrowej.
Gwne dziaania

w celu skutecznego wprowadzenia w ycie Programu polskiej energetyki jdrowej

naley w peni implementowa akty wykonawcze do ustaw wdraajcych program;

nowelizacja przepisw obowizujcego Prawa atomowego zapewnia priorytet

bezpieczestwa obiektom jdrowym. W zwizku z tym naley egzekwowa
wykonanie dziaalnoci zwizanej z naraeniem na promieniowanie jonizujce po
spenieniu przez inwestora/operatora wymaga bezpieczestwa jdrowego, ochrony
radiologicznej, ochrony fizycznej, zabezpiecze i postpowania awaryjnego,
okrelonych
w rozporzdzeniach
wykonawczych,
odrbnych
przepisach
i zezwoleniach wydawanych przez jednostk sprawujc nadzr jdrowy;
naley na bieco monitorowa zmiany zwizane z rozwizywaniem problemw
bezpieczestwa jdrowego, w tym przeprowadzanych przez Komisj Europejsk
testw istniejcych instalacji jdrowych i odpowiednio aplikowa wypywajce z nich
wnioski do Programu polskiej energetyki jdrowej;
kontynuowa przeksztacenie Pastwowej Agencji Atomistyki w zakresie
funkcjonowania polskiej energetyki jdrowej.

Ad. 3.2. Optymalizacja systemu rezerw strategicznych

naturalnego
3.2.1.
Budowa systemu rezerw strategicznych
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W zwizku z wejciem w ycie ustawy o rezerwach strategicznych97 zmianie ulega
klasyfikacja rezerw oraz zasady funkcjonowania systemu rezerw. Nowa ustawa wprowadza
jeden rodzaj rezerw, co powoduje, e dotychczasowe rezerwy mobilizacyjne, suce
realizacji zada zwizanych z obronnoci i bezpieczestwem pastwa ze szczeglnym
uwzgldnieniem potrzeb si zbrojnych oraz stany zastrzeone do celw mobilizacyjnych nie
bd funkcjonowa jako odrbny rodzaj rezerw - stan si rezerwami strategicznymi bez
dedykacji dla poszczeglnych resortw.
Gwne dziaania

97

74

kontynuowa wdroenie nowoczesnego systemu rezerw strategicznych opartego na

jednym rodzaju rezerw;

optymalizowanie systemu rezerw strategicznych bdzie ukierunkowane na

zwikszenie jego efektywnoci, adekwatnoci, spjnoci oraz usprawnienia
koordynacji dziaa.

Instytucj wiodc dla opracowania Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych jest Ministerstwo
Gospodarki.

Cel 4
Zwikszenieintegracji
integracji polityk
polityk publicznych
bezpieczestwa
Cel 4 Zwikszenie
publicznychz zpolityk
polityk
bezpieczestwa
Diagnoza systemu bezpieczestwa narodowego wskazuje na wystpowanie licznych
wspzalenoci midzy bezpieczestwem narodowym a rozwojem spoecznogospodarczym. Jednoczenie prowadzone w tych obszarach dziaania charakteryzuje czsto
niedostateczny poziom korelacji i koordynacji, obniajcy ich efektywno i spjno. Celem
niniejszej strategii jest zatem zwikszenie integracji polityk publicznych z polityk
bezpieczestwa. Zgrupowane wok tego celu priorytety i kierunki interwencji z jednej strony
przedstawiaj dziaania sektora bezpieczestwa, a zwaszcza obronnoci, na rzecz
wzmacniania realizacji celw polityki rozwoju, z drugiej pokazuj moliwoci wykorzystania
potencjau spoeczestwa obywatelskiego na rzecz bezpieczestwa98.
Priorytety i kierunki interwencji celu 4 obejmuj:
4.1. Integracja rozwoju spoeczno-gospodarczego i bezpieczestwa narodowego
4.1.1. Wzmocnienie relacji midzy rozwojem regionalnym kraju a polityk obronn
4.1.2. Koordynacja dziaa i procedur planowania przestrzennego uwzgldniajcych wymagania
obronnoci i bezpieczestwa pastwa
4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczestwa
4.1.4. Wspieranie ochrony rodowiska przez sektor bezpieczestwa
4.1.5. Wspieranie zatrudnienia i przeciwdziaanie bezrobociu w sektorze bezpieczestwa
4.1.6. Podnoszenie jakoci edukacji sektora bezpieczestwa oraz integracja szkolnictwa
wyszego sektora bezpieczestwa z krajowym i europejskim systemem edukacyjnym
4.1.7. Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury
4.2. Rozwj spoecznego wymiaru bezpieczestwa narodowego
4.2.1. Budowa obywatelskiego zaplecza Si Zbrojnych RP
4.2.2. Budowa kapitau spoecznego na rzecz bezpieczestwa

Wskaniki monitorowania celu 4

Nazwa wskanika

Jednostk
a miary

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w
roku
2020

Warto w
roku
docelowym
2022

rdo

Wskaniki kluczowe
Liczba porozumie o wsppracy z
partnerami spoecznymi zawartych przez
Ministra Obrony Narodowej i
kierownikw samodzielnych jednostek
organizacyjnych resortu obrony
narodowej
(kierunek interwencji 4.2.1)

szt.

495

600

600

Roczna informacja o
wsppracy Si
Zbrojnych RP z
partnerami
spoecznymi

5000

Roczna informacja o
wsppracy Si
Zbrojnych RP z
partnerami
spoecznymi

370000

Sprawozdania z
dziaalnoci

Wskaniki pomocnicze
Liczba przedsiwzi na rzecz
obronnoci realizowanych przez
partnerw spoecznych, wspieranych
merytorycznie i logistycznie przez
jednostki wojskowe
(kierunek interwencji 4.2.1)

szt.

4478

Liczba zwiedzajcych muzea wojskowe

(kierunek interwencji 4.1.7)

liczba

269154

98

5000

350000

Przedstawione w tej czci strategii dziaania dotycz styku bezpieczestwa narodowego i rozwoju spoecznogospodarczego, natomiast inne aspekty funkcjonowania wskazanych obszarw rozwoju spoecznogospodarczego ujte s w pozostaych 8 zintegrowanych strategiach rozwoju.

75

Nazwa wskanika

Jednostk
a miary

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w
roku
2020

Warto w
roku
docelowym
2022

rdo
muzew
nadzorowanych
przez Ministra
Obrony Narodowej

Ad. 4.1. Integracja rozwoju spoeczno-gospodarczego i bezpieczestwa

narodowego
4.1.1. Wzmocnienie relacji midzy rozwojem regionalnym kraju a polityk obronn

naturalnego

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa

Dotychczas odczuwalny brak wzajemnego zrozumienia przy uwzgldnianiu w rozwoju
regionalnym kraju potrzeb sektora bezpieczestwa wynika zarwno z braku stosownych
jednoznacznych uregulowa prawnych w tym zakresie, jak rwnie z braku okrelenia
wsplnych interesw i relacji. Czsto potrzeby bezpieczestwa kraju, w warunkach
lokalnych, mog by postrzegane jako hamujce rozwj regionu. Dopiero decyzje o likwidacji
garnizonw uwiadamiaj lokalnym spoecznociom jak istotne i pozytywne jest
funkcjonowanie obszarw przeznaczonych na realizacj zada obronnoci i bezpieczestwa
pastwa. Z drugiej strony, lokalizacja inwestycji obronnych czsto nie uwzgldnia moliwoci
jej wpywu na rozwj danego regionu, co moe sta si przyczyn konfliktw.
Niewystarczajcy wydaje si te poziom wsppracy na rzecz rewitalizacji i rekultywacji
obszarw powojskowych, ktre wymagaj zintegrowanych wysikw rnych resortw (m.in.
MON, MRR, MTBiGM, M) i podmiotw administracji publicznej. Prowadzone przez rzd
prace nad zintegrowanymi strategiami rozwoju zmierzaj do naprawy tej sytuacji. Krajowa
Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 Regiony Miasta Obszary wiejskie (KSRR)99
oraz niniejsza strategia przedstawiaj dziaania zmierzajce do zwikszenia koordynacji
polityki obronnej i regionalnej.
Gwne dziaania
wykonanie ekspertyz dotyczcych wzajemnych relacji midzy rozwojem regionalnym
kraju a polityk obronn (m.in. w zakresie wpywu dyslokacji jednostek wojskowych
na rozwj spoeczno-ekonomiczny regionw) oraz wdroenie wynikajcych z nich
wnioskw
doprowadzenie do powoania zespou midzyresortowego odpowiedzialnego za
wypracowanie propozycji w przedmiotowym obszarze oraz wdroenie jego zalece;
zwikszenie udziau resortu obrony narodowej w procesie przygotowania strategii
rozwoju wojewdztw;
udzia przedstawicieli Agencji Mienia Wojskowego w projektowaniu wybranych
kompleksowych programw rewitalizacyjnych.
4.1.2. Koordynacja dziaa i procedur planowania przestrzennego uwzgldniajcych
wymagania obronnoci i bezpieczestwa pastwa
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obszary suce obronnoci i bezpieczestwu pastwu wymagaj, z uwagi na konieczno
zapewnienia waciwych warunkw do realizacji zada obronnych oraz potrzeb
zapewnienia adu przestrzennego, zintegrowania przestrzeni z nimi zwizanej z przestrzeni
99

KSRR proponuje m.in. wsparcie kompleksowych programw rewitalizacyjnych (kierunek dziaa 2.3.
Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarw traccych dotychczasowe funkcje spoecznogospodarcze).

76

je otaczajc. Std niezbdne jest wyznaczenie w opracowaniach planistycznych z zakresu

zagospodarowania przestrzennego stref buforowych wok nich, ktre wymaga bd
odpowiedniego ujcia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Strefy te
z jednej strony powinny suy ochronie funkcji obronnych tych obszarw, z drugiej, w miar
moliwoci, wykorzystywa ich cechy do waciwego rozwoju przestrzeni je otaczajcej.
Wymaga to odpowiedniej koordynacji dziaa w zakresie zagospodarowania przestrzennego
pomidzy waciwymi organami sektora bezpieczestwa a waciwymi wadzami
samorzdowymi.
Gwne dziaania
stworzenie formalno-prawnych warunkw do odpowiedniego koordynowania dziaa
w zakresie planowania przestrzennego na obszarze otaczajcym tereny zamknite
(w tym w obszarze ich stref ochronnych i w zwizanych z nimi obszarach
ograniczonego uytkowania);
koordynowanie polityki przestrzennej w taki sposb, aby przy zapewnieniu ochrony
funkcji podstawowej terenw zamknitych, zwizanych z realizacj zada na rzecz
obronnoci i bezpieczestwa pastwa, jednoczenie wykorzystywa cechy tych
obszarw zamknitych do celw rozwoju regionu;
podjcie dziaa legislacyjnych majcych na celu usprawnienie procedur zwizanych
z uwzgldnianiem potrzeb obronnych pastwa, zwaszcza w zakresie ustanawiania
stref ochronnych terenw zamknitych oraz lokalizacji inwestycji o znaczeniu
obronnym, m.in. ujmujcych odpowiednio koordynacj tych dziaa w procesie
planowania przestrzennego.
4.1.3. Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczestwa
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W miar moliwoci naley dy do wsplnego wykorzystania infrastruktury dla celw
obronnoci i bezpieczestwa pastwa oraz rozwoju regionu, midzy innymi poprzez
wspuytkowanie lotnisk wojskowych, obiektw sportu i rekreacji czy wsplne inwestycje
rodowiskowe, np. oczyszczalnie ciekw.
Gwne dziaania
wykorzystywanie lotnisk wojskowych lub ich czci w celu zaoenia lub rozbudowy
lokalnego, regionalnego albo krajowego lotniska cywilnego uytku publicznego albo
ldowiska cywilnego, zgodnie z ustaw z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu
niektrymi skadnikami mienia Skarbu Pastwa oraz o Agencji Mienia
Wojskowego100;
realizacja regulacji zawartych w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 15
listopada 2004 r. w sprawie warunkw i zasad wykorzystywania lotnisk wojskowych
przez lotnictwo cywilne oraz obowizkw zarzdzajcych tymi lotniskami101;
wdroenie zapisw ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami102;
integracja infrastrukturalnych sieci wojskowych z cywilnymi, zwaszcza
wodnokanalizacyjnych;
denie, w miar moliwoci, do wsplnego wykorzystania infrastruktury zarwno dla
celw obronnoci i bezpieczestwa pastwa, jak rwnie dla regionu, np. obiektw
sportu i rekreacji, kultury.

100

Dz. U. z 2004 r. Nr 163, poz. 1711, z pn. zm.

Dz. U. Nr 254, poz. 2552.
102
Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z pn. zm.
101

77

4.1.4. Wspieranie ochrony rodowiska przez sektor bezpieczestwa

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Wspieranie ochrony rodowiska i podejmowanie dziaa na rzecz gospodarki wodnej przez
sektor bezpieczestwa wynika z koniecznoci zagodzenia skutkw funkcjonowania
infrastruktury tego sektora, a zwaszcza obiektw wojskowych dla otoczenia. Konieczna jest
kontynuacja dziaa zmierzajcych w kierunku maksymalnego wykorzystywania techniki
i rozwiza proekologicznych oraz spenienia podstawowych standardw Unii Europejskiej
w obszarze ochrony powietrza, ochrony przed haasem, drganiami i wibracjami,
zagospodarowania odpadw, zapewnienia wody pitnej wysokiej jakoci, rekultywacji terenw
zdegradowanych, a take zwikszenia zasobw lenych oraz przeciwdziaania powodziom.
Gwne dziaania
promowanie rozwiza proekologicznych w dziaalnoci inwestycyjnej MON;
uczestniczenie w procesie planowania i ustanawiania Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000, a nastpnie w opracowywaniu planu zada ochronnych i planu ochrony
dla obszarw Natura 2000;
uwzgldnianie w planowaniu i organizowaniu wicze wojskowych wymogw ochrony
zwierzt oraz rolin;
modernizacja baz i stacji paliw pynnych oraz oczyszczalni ciekw uytkowanych
przez SZRP;
usunicie i unieszkodliwienie azbestu, zastpienie substancji zubaajcych warstw
ozonow alternatywnymi i bezpiecznymi dla rodowiska substancjami.
4.1.5. Wspieranie zatrudnienia i przeciwdziaanie bezrobociu w sektorze
bezpieczestwa
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Pomoc w zakresie aktywizacji zawodowej, obok innych uprawnie wynikajcych z tytuu
penienia zawodowej suby wojskowej, stanowi istotn przesank zwikszajc
atrakcyjno suby wojskowej. Dziaania te pomagaj onierzom w przejciu na cywilny
rynek pracy i znaczco zmniejsz ryzyko biernoci zawodowej oraz negatywne skutki
pynce z bezrobocia. Jednoczenie w celu zapewnienia Siom Zbrojnym RP napywu
potrzebnych specjalistw wojsko jako pracodawca, w zmieniajcej si sytuacji gospodarczej
kraju, bdzie musiao konkurowa na rynku pracy z innymi pracodawcami, poprzez
stwarzanie zacht do podejmowania zatrudnienia w swoich strukturach. Jedn z tych zacht
moe sta si moliwo podnoszenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych poprzez pomoc
resortu obrony narodowej w utrzymywaniu aktywnoci zawodowej w czasie suby i po jej
zakoczeniu103.
Gwne dziaania
objcie pomoc rekonwersyjn wszystkich onierzy zawodowych;
etapowa realizacja poszczeglnych form pomocy rekonwersyjnej od doradztwa
zawodowego, poprzez przekwalifikowanie zawodowe, praktyki zawodowe
i porednictwo pracy, a do zatrudnienia;
wprowadzenie moliwoci korzystania przez onierzy suby kontraktowej
z doradztwa zawodowego ju po 3 latach suby wojskowej - rozwizanie to pozwoli
na planowanie indywidualnych cieek kariery zawodowej w trakcie suby, co ma
szczeglne znaczenie w przypadku posiadania przez onierzy specjalnoci
wojskowych nie majcych odpowiednikw na rynku cywilnym;
umoliwienie korzystania z przekwalifikowania zawodowego ju na 2 lata przed
planowanym zwolnieniem i 2 lata po zwolnieniu;
103

78

Niektre wyej opisane rozwizania mog ulec modyfikacji na skutek zmian w emeryturach mundurowych.

zastosowanie gradacji finansowej

pozostawania w subie.

wysokoci pomocy w zalenoci od lat

4.1.6. Podnoszenie jakoci edukacji sektora bezpieczestwa oraz integracja

szkolnictwa wyszego sektora bezpieczestwa z krajowym i europejskim
systemem edukacyjnym
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Misja wyszego szkolnictwa wojskowego obejmuje przygotowanie i stae podnoszenie
profesjonalizmu wojskowych i cywilnych kadr w celu sprostania wspczesnym i przyszym
wyzwaniom dla bezpieczestwa krajowego i midzynarodowego, stanowic kluczowy element
ksztatujcy jako korpusu oficerskiego Si Zbrojnych RP. Wdroenie gwnych zaoe Deklaracji
Boloskiej wczyo uczelnie wojskowe do krajowej i europejskiej przestrzeni edukacyjnej. Wci
jednak cay system szkolnictwa wojskowego, w szczeglnoci obszar szkolenia i doskonalenia
zawodowego szeregowych i podoficerw, nie jest w peni wpisany w krajowy system edukacji.
Wczenie si resortu obrony narodowej w prace zmierzajce do przebudowy krajowego
systemu edukacji opartego na Polskich Ramach Kwalifikacji jest szczeglnie istotne dla procesu
rozwoju Si Zbrojnych RP i oczekiwa kandydatw do suby wojskowej na podwyszanie
w trakcie jej trwania kwalifikacji zawodowych oraz nabywanie nowych umiejtnoci uznawanych
w rodowisku cywilnym, a take certyfikowania umiejtnoci kadry sektora bezpieczestwa
zdobytych w sposb niesformalizowany. Dopasowanie kwalifikacji wojskowych do potrzeb rynku
pracy wpynie na zwikszenie atrakcyjnoci suby wojskowej oraz poprawi wizerunek onierza
rezerwy na rynku pracy i podniesie poziom zaufania do jakoci kwalifikacji nadawanych w Siach
Zbrojnych RP.
Gwne dziaania
doskonalenie mechanizmw formuowania zada dydaktycznych w kierunku
zapewnienia precyzyjnoci i stabilnoci okrelania potrzeb wojska oraz zwikszenia
praktycznego wymiaru procesu ksztacenia;
kontynuowanie budowy efektywnego systemu ewaluacji sucego ocenie przez Siy
Zbrojne RP przydatnoci i skutecznoci przyjtych i podejmowanych przez uczelnie
dziaa dydaktycznych w odniesieniu do zaoonych i uzgodnionych celw
ksztacenia;
zwikszenie roli uczelni jako eksperckiego i laboratoryjnego zaplecza resortu obrony
narodowej w procesie identyfikacji potrzeb operacyjnych, opracowywania doktryn
dotyczcych wspczesnego pola walki, a take osigania nowych zdolnoci
obronnych;
podporzdkowanie dziaalnoci uczelni wojskowych powszechnym reguom
prowadzenia ksztacenia, doskonalenia zawodowego oraz bada naukowych,
zgodnych z krajowymi i midzynarodowymi tendencjami, w szczeglnoci z
zaoeniami Procesu Boloskiego, w tym dostosowywanie systemu ksztacenia do
wymogw Krajowych Ram Kwalifikacji;
budowanie pozycji wiodcych orodkw naukowych w zakresie techniki i technologii
obronnych oraz obszaru bezpieczestwa i obronnoci pastwa, ukierunkowanych na
potrzeby gospodarki narodowej, w tym traktowanych priorytetowo potrzeb Si
Zbrojnych RP;
zwikszenie aktywnoci w obszarze midzynarodowej wsppracy wojskowej, m.in.
poprzez rozwj oferty dydaktycznej dla cudzoziemcw, w tym zwaszcza onierzy,
zarwno w ramach studiw, jak i innych form ksztacenia ustawicznego.

79

4.1.7. Ochrona dziedzictwa narodowego i rozbudowa infrastruktury kultury

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Istotnym elementem ksztatowania tosamoci narodowej poprzez dziaalno muzew
pastwowych i wojskowych jest upowszechnianie tradycji i historii ora polskiego. Suy
ono zaspakajaniu potrzeby modego pokolenia do odkrywania korzeni historycznych oraz
uwiadamianiu spoeczestwu cigoci historycznej, pokoleniowej i terytorialnej
Rzeczypospolitej Polskiej. Potrzeba popularyzacji idei obronnoci w kontekcie
profesjonalizacji Si Zbrojnych RP oraz wzmoone zainteresowanie histori ora polskiego i
wspczesnymi siami zbrojnymi, uzasadniaj konieczno wdraania systemowych
rozwiza dotyczcych funkcjonowania muzealnictwa wojskowego, w tym powoania nowych
placwek muzealnych. Tym bardziej, e gromadzone w salach tradycji zbiory o duym
znaczeniu historycznym charakteryzuj si nisk dostpnoci (s zlokalizowane na
terenach jednostek wojskowych), rozproszeniem, brakiem powszechnej i oglnopolskiej
informacji o ich zawartoci oraz brakiem moliwoci ich informatyzacji i prezentacji
ekspozycji w sieci. Konieczne jest zatem podjcie dziaa sucych konsolidacji zbiorw
historii ora polskiego oraz ich inwentaryzacji i informatyzacji. Dziaania te pozwol na
udostpnienie zbiorw caemu spoeczestwu oraz midzynarodowe upowszechnienie
historii polskiej wojskowoci, uatwi te midzynarodowe kontakty, wspprac i wymian
eksponatw.
Gwne dziaania
instytucjonalno-organizacyjna przebudowa systemu muzealnictwa wojskowego
polegajc na wdraaniu przyjtej w 2009 r. Koncepcji rozwoju muzealnictwa
wojskowego w latach 2009-2018, ktra przewiduje istnienie Muzeum Wojska
Polskiego, jako gwnego orodka programowego oraz 3 muzew rodzajw si
zbrojnych;
poprawa stanu infrastruktury muzew wojskowych;
tworzenie formalno-prawnych warunkw dla pozyskiwania rodkw finansowych
spoza budetu MON na dziaalno statutow i inwestycyjn muzew;
rozszerzenie i poprawa jakoci ofert edukacyjnych muzew wojskowych.
Ad. 4.2. Rozwj spoecznego wymiaru bezpieczestwa narodowego
4.2.1. Budowa obywatelskiego zaplecza Si Zbrojnych RP
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Spoeczestwo jest jednym z fundamentalnych zasobw, na ktrym oparta jest organizacja
bezpieczestwa narodowego. Podstaw aktywizacji spoeczestwa w dziedzinie obronnoci
pastwa stanowi programowanie, koordynacja i monitorowanie wsppracy resortu obrony
narodowej z organizacjami pozarzdowymi oraz innymi partnerami spoecznymi, w tym
przede
wszystkim:
szkoami,
uczelniami,
placwkami
muzealnymi,
wadzami
samorzdowymi i organizacjami kocielnymi. Niezbdne jest - szczeglnie w warunkach
penego uzawodowienia Si Zbrojnych RP i towarzyszcych temu procesowi zjawisk
spoecznych - wczanie organizacji pozarzdowych oraz innych partnerw spoecznych
w wykonywanie zada na rzecz zdobywania i doskonalenia kompetencji obronnych
wszystkich obywateli.
Gwne dziaania
wspieranie programowe, organizacyjne i logistyczne dziaa partnerw spoecznych
sucych obronnoci pastwa poprzez rne formy pomocy dla sektora
pozarzdowego i wyposaenie partnerw spoecznych w narzdzia pozwalajce na
samodzielne podejmowanie dziaa w dziedzinie obronnoci;
80

wzmacnianie aktywnoci obywatelskiej w procesie edukacji obronnej i patriotycznej,

szczeglnie w upowszechnianiu nowoczesnych form edukacji obronnej
spoeczestwa (przygotowanie modziey do suby w profesjonalnej armii);
inspirowanie partnerw spoecznych do upowszechniania wiedzy o obywatelskich
powinnociach obronnych;
utrzymywanie wizi ze rodowiskiem kombatantw, weteranw misji poza granicami
kraju i byych onierzy;
wspieranie udziau stowarzysze reprezentujcych onierzy rezerwy w organizacjach
i przedsiwziciach midzynarodowych.

Wspieranie procesu edukacji obronnej spoeczestwa powinno odbywa si poprzez

doskonalenie istniejcych oraz inicjowanie nowych form wsppracy z partnerami
spoecznymi, midzy innymi poprzez:
zlecanie organizacjom pozarzdowym zada publicznych w sferze obronnoci
pastwa i dziaalnoci Si Zbrojnych RP;
wspieranie logistyczne partnerw spoecznych poprzez nieodpatne przekazywanie
mienia ruchomego Skarbu Pastwa uznanego za zbdne w Siach Zbrojnych RP;
udzielanie partnerom spoecznym pomocy logistycznej i organizacyjnej w realizacji
przedsiwzi w dziedzinie obronnoci;
zawieranie i realizacj porozumie o wsppracy z rnymi podmiotami spoecznymi,
przede wszystkim z organizacjami pozarzdowymi, wadzami samorzdowymi oraz
szkoami prowadzcymi innowacyjne i rozszerzone programy edukacji dla
bezpieczestwa;
prowadzenie nadzoru nad fundacjami, ktre ze wzgldu na swoje cele statutowe na
rzecz obronnoci oraz zakres dziaania Ministra Obrony Narodowej wskazay go jako
ministra waciwego.
4.2.2. Budowa kapitau spoecznego na rzecz bezpieczestwa
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Udzia organizacji pozarzdowych w dziaaniach zwizanych z zapewnieniem
bezpieczestwa narodowego stale ronie. Administracja rzdowa i organy samorzdu
terytorialnego mog wydajniej i efektywniej udziela szeroko rozumianej pomocy ludnoci
poszkodowanej w sytuacjach kryzysowych, jeli s profesjonalnie wspierane przez
organizacje trzeciego sektora. Skuteczno dziaania organizacji rzdowych (si zbrojnych,
policji, stray, inspekcji) w duej mierze zaley od waciwego specjalistycznego wsparcia ze
strony organizacji pozarzdowych, ktre mog na rwni z podmiotami rzdowymi nie
pomoc w rnych dziedzinach bezpieczestwa narodowego. Organizacje pozarzdowe
posiadaj szczeglne moliwoci spoecznego monitoringu zagroe niemilitarnych,
zwaszcza w zakresie wykrywania, ostrzegania i alarmowania. Przygotowanie sektora
pozarzdowego na wypadek klsk i katastrof oznacza gotowo do przewidywania,
zapobiegania, agodzenia i radzenia sobie z efektami zagroenia czy katastrofy.
Gwne dziaania
rozwijanie wsppracy z organizacjami pozarzdowymi na rzecz wikszego
zaangaowania sektora pozarzdowego w dziaaniach podejmowanych przez organy
administracji publicznej z zakresu bezpieczestwa narodowego;
opracowanie wsplnie z sektorem pozarzdowym zestawienia potencjalnych
zagroe, ktre mog wystpi na terenie dziaania danej organizacji oraz sposobw
zabezpieczenia si przed nimi.

81

Cel 5
Tworzenie warunkw
do rozwoju
Cel 5. Tworzenie warunkw
do rozwoju
zintegrowanego
zintegrowanego
bezpieczestwa
narodowego systemu bezpieczestwa narodowego

systemu

Jak wykazano w czci diagnostycznej strategii, zoono i dynamika zmian zachodzcych

w rodowisku bezpieczestwa wymuszaj potrzeb rozwoju i konsolidacji sfery
bezpieczestwa narodowego. Obowizkiem organw wadzy publicznej jest tworzenie
prawno-organizacyjnych warunkw powodujcych, e system bezpieczestwa narodowego
bdzie spjnym, zintegrowanym i sprawnie funkcjonujcym mechanizmem. Szczeglnie
istotne jest uruchomienie procesw integracyjnych w obszarze kierowania bezpieczestwem
narodowym, gdy w jego organizacji i funkcjonowaniu widoczne s mankamenty. Naley
rwnie podj wysiki na rzecz wypracowania spjnych mechanizmw koordynacji i
wsppracy podmiotw dziaajcych w sferze bezpieczestwa narodowego oraz zapewni
ich dziaaniom odpowiedni poziom bezpieczestwa informacyjnego i telekomunikacyjnego.
Realizacja celu 5 bdzie wymaga cisej wsppracy najwaniejszych organw wadzy
wykonawczej w pastwie.
Priorytety i kierunki interwencji celu 5 obejmuj:
5.1. Doskonalenie systemu kierowania bezpieczestwem narodowym
5.1.1. Okrelenie roli Rzdowego Centrum Bezpieczestwa w systemie bezpieczestwa
narodowego.
5.1.2. Doskonalenie wspdziaania struktur organizacyjnych waciwych do spraw zarzdzania
kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujcych w okresie pokoju, kryzysu i wojny
5.2. Zapewnienie mechanizmw koordynacji i wsppracy organw, podmiotw i struktur
organizacyjnych systemu bezpieczestwa narodowego, w tym si zbrojnych
5.2.1 Dziaania na rzecz spjnoci procesw planowania obronnego i zarzdzania kryzysowego
5.2.2. Intensyfikacja monitorowania i oceny rozwoju/integracji systemu bezpieczestwa
narodowego, m.in. poprzez cykliczne strategiczne przegldy bezpieczestwa narodowego
5.3. Zapewnienie bezpieczestwa informacyjnego i telekomunikacyjnego w kontekcie
zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego
5.3.1. Podwyszenie stopnia zabezpiecze zasobw teleinformatycznych administracji publicznej
i pastwowej, w tym przed zagroeniami sieci Internet oraz cyberterroryzmem
5.3.2. Rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe
5.3.3. Rozwijanie Sieci cznoci Rzdowej

Wskaniki monitorowania celu 5

Nazwa wskanika

Liczba kanaw informacyjnych

sucych Systemowi Reagowania
na Incydenty Komputerowe do
komunikowania si z innymi
organizacjami CERT
(kierunek interwencji 5.3.2)

82

Jednostka
miary

liczba

Warto
w roku
bazowym
2010

Warto
w roku
2020

Warto w
roku
docelowym
2022

rdo

10

Wszystkie
zespoy
reagowania na
obszarze kraju i
wsppracujce
poza jego
granicami

Raport o stanie
bezpieczestwa
sieci
teleinformatycznych
resortu obrony
narodowej

5.1. Doskonalenie systemu kierowania bezpieczestwem narodowym

5.1.1. Okrelenie roli Rzdowego Centrum Bezpieczestwa w systemie
bezpieczestwa narodowego
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Obecnie Rzdowe Centrum Bezpieczestwa realizuje zgodnie z art. 11 ustawy
o zarzdzaniu kryzysowym liczne zadania zwizane z zarzdzaniem kryzysowym, w tym
obsuguje Rad Ministrw, Prezesa Rady Ministrw, Rzdowy Zesp Zarzdzania
Kryzysowego (RZZK) czy ministra waciwego do spraw wewntrznych. Odpowiada rwnie
za planowanie cywilne, koordynuje przygotowanie Raportu o zagroeniach bezpieczestwa
narodowego, wspdziaa z podmiotami, komrkami i jednostkami organizacyjnymi NATO
i UE oraz innych organizacji midzynarodowych odpowiedzialnych za zarzdzanie
kryzysowe i ochron infrastruktury krytycznej, wspdziaa z Szefem Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego w zakresie zapobiegania, przeciwdziaania i usuwania skutkw zdarze
o charakterze terrorystycznym. Wreszcie informuje Komisj Europejsk i pastwa
czonkowskie Unii Europejskiej o rodkach zastosowanych w sytuacji kryzysowej w celu
zabezpieczenia prawidowego dziaania publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz stacji
nadawczych i odbiorczych uywanych do zapewnienia bezpieczestwa, w zakresie
dotyczcym systemu cznoci i sieci teleinformatycznych.
Przy tak licznych zadaniach, przyjte obecnie rozwizania organizacyjno-prawne nie
okrelaj precyzyjnie miejsca RCB w strukturze administracji oraz jego roli
w systemie bezpieczestwa narodowego. Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym konstytuuje
RCB jako pastwow jednostk budetow podleg Prezesowi Rady Ministrw
Gwne dziaania

redefinicja i doprecyzowanie na drodze prawnej roli RCB w systemie bezpieczestwa

narodowego.

5.1.2. Doskonalenie wspdziaania struktur organizacyjnych waciwych do spraw

zarzdzania kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujcych w okresie
pokoju, kryzysu i wojny
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
W funkcjonowaniu systemu bezpieczestwa narodowego zakada si kompleksowo
i spjno podejmowanych dziaa w celu skutecznego przeciwstawienia si wszelkim
zagroeniom i efektywn integracj potencjau militarnego z administracj, gospodark oraz
spoeczestwem. Poniewa aden z elementw systemu bezpieczestwa narodowego nie
jest zdolny do samodzielnego wykonywania zada zwizanych z bezpieczestwem pastwa,
wymaga to wspdziaania struktur organizacyjnych waciwych do spraw zarzdzania
kryzysowego i reagowania obronnego, funkcjonujcych w okresie pokoju, kryzysu i wojny, na
kadym szczeblu kierowania. Zasady wspdziaania powinny by precyzyjne, kompleksowe,
cige, elastyczne oraz konsekwentne.
Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym wskazaa i powoaa waciwe podmioty i struktury
organizacyjne szczebla centralnego (rzdowego i resortowego) i terenowego
(wojewdzkiego) odpowiedzialne za realizacj zada zwizanych z zarzdzaniem
kryzysowym.104. Struktury te musz funkcjonowa i wypenia powysze zadania w kadej
zaistniaej sytuacji kryzysowej, w tym w okresie podwyszania gotowoci obronnej pastwa
oraz w przypadku wprowadzenia odpowiedniego stanu nadzwyczajnego.
W procesie przygotowania funkcjonowania systemu stanowisk kierowania bezpieczestwem
narodowym, w tym obrony pastwa, przyjmuje si, e powoane ustaw o zarzdzaniu
104

Problematyka doskonalenia zarzdzania kryzysowego jest rozwijana w strategii Sprawne Pastwo.

83

kryzysowym struktury organizacyjne bd wchodziy w skad struktur organizacyjnych

poszczeglnych stanowisk kierowania organw administracji publicznej. Jest to zgodne
z zasad unikania powielania rozwiza w obszarze kierowania bezpieczestwem pastwa
osobno dla sytuacji kryzysowej oraz dla zewntrznych zagroe bezpieczestwa pastwa.
Istnieje zatem konieczno zwikszenia stopnia zintegrowania funkcjonujcych
i planowanych do uruchamiania struktur. Powysze wymagania dotyczce doskonalenia
wspdziaania musz by podejmowane na szczeblu krajowym, wojewdzkim
i samorzdowym.
Gwne dziaania
naley doskonali zasady wspdziaania w obszarze kierowania bezpieczestwem
narodowym poprzez przyjmowanie spjnych rozwiza oraz doskonalenie
mechanizmw wsppracy na wszystkich szczeblach organizacyjnych pastwa;
precyzyjne okrelenie zada dla wszystkich uczestnikw oraz ustalenie zasad
zakresu wspdziaania w ramach systemu kierowania bezpieczestwem narodowym
wymaga bdzie przyjcia uregulowa prawnych.
5.2. Zapewnienie mechanizmw koordynacji i wsppracy organw, podmiotw
i struktur organizacyjnych systemu bezpieczestwa narodowego, w tym si
zbrojnych
5.2.1 Dziaania na rzecz spjnoci procesw planowania obronnego i zarzdzania
naturalnego
kryzysowego
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Zadania i funkcje przypisane RZZK i RCB ustaw o zarzdzaniu kryzysowym nie ograniczaj
si jedynie do zagadnie zwizanych z wystpieniem sytuacji kryzysowej. W myl zapisw
ustawy zarzdzanie kryzysowe jest elementem kierowania bezpieczestwem narodowym,
funkcjonujcym rwnie w okresie wprowadzenia stanw nadzwyczajnych i w czasie wojny.
Odnosi si to w szczeglnoci do:
- zada realizowanych w ramach planowania cywilnego, a dotyczcych okresu po
wprowadzeniu stanw nadzwyczajnych i w czasie wojny;
- wspierania dziaa Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez pozamilitarne struktury
obronne w czasie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa i w czasie wojny;
- treci merytorycznych ujmowanych w planach zarzdzania kryzysowego, okrelajcych
procedury zarzdzania kryzysowego w okresie stanw nadzwyczajnych i w czasie
wojny.
Std widzi si konieczno zapewnienia spjnoci funkcjonujcych rozwiza z dziedziny
zarzdzania kryzysowego i reagowania obronnego. Powysze dziaania powinny dotyczy
gwnie sfery planistycznej, obejmujcej planowanie dziaa w okresie podwyszania
gotowoci obronnej pastwa oraz w przypadku wprowadzenia stanw nadzwyczajnych.
Konieczne jest wypracowanie wsplnej dla planowania obronnego i zarzdzania
kryzysowego metodologii planowania bezpieczestwa, opartej na jednolitej ocenie zagroe
bezpieczestwa pastwa i wsplnych procedurach planistycznych. Ustalenie jednolitych
zasad i procedur planowania bezpieczestwa narodowego poprawi efektywno kierowania
bezpieczestwem narodowym oraz zapewni lepsze wykorzystanie si i rodkw na potrzeby
bezpieczestwa i obrony pastwa.
Gwne dziaania
zapewnienie spjnoci i tosamoci dziaa zawartych w Planie Reagowania
Obronnego RP, planach operacyjnych uycia Si Zbrojnych RP, Krajowym Planie
Zarzdzania Kryzysowego i przedsiwzi ujmowanych w Wykazie przedsiwzi i
procedur systemu zarzdzania kryzysowego, a take planach i dokumentach

84

opracowywanych na niszych szczeblach administracji publicznej oraz przez

przedsibiorcw.
5.2.2. Intensyfikacja monitorowania i oceny rozwoju/integracji systemu
bezpieczestwa narodowego, m.in. poprzez cykliczne strategiczne przegldy
bezpieczestwa narodowego
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Zmiany zachodzce we wspczesnym rodowisku bezpieczestwa wymuszaj potrzeb
kompleksowego spojrzenia na wszystkie jego aspekty, znacznie wykraczajce poza
tradycyjne postrzeganie bezpieczestwa narodowego przez pryzmat obronnoci. W tym
wzgldzie bardzo przydatnym i coraz czciej stosowanym przez inne pastwa narzdziem
jest kompleksowy przegld bezpieczestwa narodowego. W Polsce Strategiczny Przegld
Bezpieczestwa Narodowego (SPBN)105 zainicjowany zosta przez Prezydenta RP w 2010 r.
Celem przegldu byo dokonanie diagnozy oraz prognozy rozwoju sytuacji w kluczowych
obszarach bezpieczestwa RP w perspektywie wieloletniej. SPBN jest niezbdnym
elementem idei zintegrowanego podejcia do bezpieczestwa i jako taki powinien by
wykonywany cyklicznie.
W ustawie o zarzdzaniu kryzysowym oraz w rozporzdzeniu Rady Ministrw w sprawie
Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego przewidziano mechanizm cyklicznego
przegldu bezpieczestwa narodowego. Jest on realizowany przez ministrw, kierownikw
urzdw centralnych oraz wojewodw poprzez sporzdzanie nie rzadziej ni raz na dwa lata
Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego. Proces ten koordynuje Rzdowe
Centrum Bezpieczestwa. W Raporcie okrela si najwaniejsze zagroenia dla
bezpieczestwa narodowego oraz kierunki dziaa suce przeciwdziaaniu tym
zagroeniom. Raport o zagroeniach bezpieczestwa narodowego bdzie stanowi obok
SPBN podstaw procesu monitorowania i oceny systemu bezpieczestwa narodowego.
Gwne dziaania

wyniki SPBN, opracowane w formie Raportu SPBN, bd stanowiy istotn pomoc

w podejmowaniu decyzji zwizanych z bezpieczestwem narodowym. Posu do
aktualizacji Strategii Bezpieczestwa Narodowego RP i Strategii rozwoju systemu
bezpieczestwa narodowego RP;

na podstawie Raportu SPBN opublikowana zostanie Biaa Ksiga Bezpieczestwa

Narodowego, ktra pozwoli na poinformowanie spoeczestwa o aktualnym stanie
bezpieczestwa oraz o proponowanych kierunkach dziaa administracji pastwowej
w tym zakresie. Ponadto opublikowanie tego dokumentu powinno przyczyni si do
zainicjowania publicznej debaty na temat bezpieczestwa narodowego RP.

Ad. 5.3. Zapewnienie bezpieczestwa informacyjnego i telekomunikacyjnego

w kontekcie zintegrowanego systemu bezpieczestwa narodowego

naturalnego
5.3.1.
Podwyszenie stopnia zabezpiecze zasobw teleinformatycznych administracji
publicznej i pastwowej, w tym przed zagroeniami sieci Internet oraz
terroryzmem
Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Cyberterroryzm stanowi obecnie jedno z gwnych zagroe dla bezpieczestwa
teleinformatycznego pastw, w tym Polski. Spowodowane jest to midzy innymi rosnc
liczb
uytkownikw
sieci
internetowej,
niewielkimi
kosztami
zwizanymi
105

Zarzdzenie Nr 4 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie

przeprowadzenia Strategicznego Przegldu Bezpieczestwa Narodowego.

85

z przeprowadzeniem ataku cyberterrorystycznego, a take moliwoci zachowania

praktycznie penej anonimowoci przez odpowiedzialne za niego osoby bd podmioty.
W celu podwyszenia stopnia zabezpiecze teleinformatycznych administracji pastwowej
przed zagroeniami z Internetu, konieczne s kompleksowe i skoordynowane dziaania
wszystkich podmiotw administracji publicznej, ktre poprzez prowadzenie analizy ryzyka
bd wdraay zabezpieczenia adekwatne do prawdopodobiestwa wystpienia zagroe.
Skoordynowane dziaania adekwatne do zagroe wszystkich podmiotw administracji
pozwol na radykalne podwyszenie stopnia zabezpiecze z uwzgldnieniem minimalizacji
kosztw. Stosowne dziaania bd rwnie podejmowane w ramach reagowania na
zagroenia zwizane z cyberwywiadem.
Gwne dziaania

przyjcie Polityki ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej106;

umocnienie mechanizmw koordynacji i wspdziaania na poziomie pastwa poprzez

dziaania Komitetu Rady Ministrw ds. Cyfryzacji;

zwikszenie zasigu dziaania systemu ARAKIS.GOV107 poprzez objcie wszystkich

urzdw i instytucji pastwowych systemem;

prowadzenie prac naukowych w obszarze reagowania na incydenty komputerowe

w zakresie Systemu Zarzdzania Bezpieczestwem Informacji.

5.3.2. Rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Dynamiczny rozwj sieci teleinformatycznych resortu obrony narodowej o rnych
klauzulach oraz coraz szersze wykorzystywanie ich do przesyania danych, a take do
dowodzenia i zarzdzania, w naturalny sposb spowodowa konieczno zagwarantowania
bezpieczestwa dla funkcjonowania samych sieci, jak i dla przesyanych w nich informacji.
Dlatego te powoany zosta analogicznie jak funkcjonujcy dla administracji rzdowej w
sferze cywilnej CERT.GOV.PL System Reagowania na Incydenty Komputerowe MON108,
ktrego gwnym zadaniem jest zapewnienie realizacji i koordynacji procesw zapobiegania,
wykrywania i reagowania na incydenty komputerowe w systemach i sieciach
teleinformatycznych resortu obrony narodowej, a take wsppraca w obszarze
przeciwdziaania atakom cybernetycznym z Rzdowym Zespoem Reagowania na Incydenty
Komputerowe CERT.GOV.PL oraz CERT-POLSKA.
Wzrost zagroe w obszarze cyberprzestrzeni wymaga dostosowywania i cigego
rozwijania istniejcych struktur systemu reagowania. Dlatego jednym z podstawowych zada
realizowanych w najbliszych latach bdzie kontynuowanie procesu rozbudowy powoanego
w ramach SRnIK zespou MIL-CERT i pozyskanie nowych kompetencji pozwalajcych na
realizacj zawansowanych technologicznie funkcji, w tym informatyki ledczej i aktywnej
odpowiedzi na ataki cybernetyczne. Bdzie si to odbywa w sposb powizany z rozwojem
Rzdowego Zespou Reagowania na Incydenty Komputerowe oraz budow kompetencji
strategicznej koordynacji w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, waciwym dla dziaw
czno i informatyzacja.
Gwne dziaania
dalsze rozszerzanie wsppracy z innymi zespoami narodowymi i organizacjami
konsolidujcymi midzynarodowe struktury CERT, w tym nowo powstaym zespoem
CERT UE;
106

Dokument przyjty przez Komitet Rady Ministrw ds. Cyfryzacji w dniu 28.11.2012r.
ARAKIS (Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentw Sieciowych) pasywny system wczesnego ostrzegania
o zagroeniach wystpujcych w Internecie.
108
Decyzja Nr 357/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 lipca 2008 r. w sprawie organizacji
i funkcjonowania systemu reagowania na incydenty komputerowe w resorcie obrony narodowej.
107

86

ustanowienie Krajowego Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe

pozwalajcego na podjcie szybkiej reakcji na zagroenia z sieci Internet;
posiadanie przez Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego oraz resort obrony
narodowej silnych, wyposaonych w zaawansowane technologie zespow
reagowania (w tym zespow szybkiego reagowania Rapid Reaction Team)
usprawni realizowanie wsppracy midzynarodowej oraz pozwoli osign nowe
zdolnoci operacyjne w zakresie zada reagowania na incydenty bezpieczestwa
teleinformatycznego oraz dowodzenia i kierowania w cyberprzestrzeni.

5.3.3. Rozwijanie Sieci cznoci Rzdowej

Opis problemu i uzasadnienie podjcia dziaa
Podmioty zaangaowane w proces kierowania bezpieczestwem narodowym wymagaj
wzmocnionego zabezpieczenia systemw cznoci i informatycznego wsparcia. Aby
zapewni im ochron informacji przed nieuprawnionym ujawnieniem w trakcie rozmw
telefonicznych i wideokonferencyjnych oraz podczas transmisji danych, w szczeglnoci
przed utrat poufnoci, dostpnoci i integralnoci, rozwijana bdzie Sie cznoci
Rzdowej (SR). Zapewni ona te czno pomidzy upowanionymi osobami na wypadek
sytuacji kryzysowych.
SR spenia istotn rol w zapewnieniu cznoci wydzielonej dla potrzeb Kancelarii
Prezydenta, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, administracji rzdowej oraz innych
podmiotw, zarwno w dziaalnoci biecej, jak i w sytuacjach kryzysowych. Jest to sie
telekomunikacyjna, w ramach ktrej wiadczone s usugi telekomunikacyjne, w
szczeglnoci cznoci gosowej, wideokonferencji, oparte o transmisj danych i inne usugi
w ramach okrelanych potrzeb. Swoim zasigiem funkcjonowania obejmuje miasta
wojewdzkie oraz aglomeracj warszawsk.
Aktualnie trwa proces realizowanej przez ABW modernizacji i budowy systemu niejawnego
SR, co pozwoli na przetwarzanie informacji niejawnych do klauzuli TAJNE wcznie.
Ponadto, od 2011 r. nowy system mobilnej cznoci niejawnej obejmuje ponad 2000
abonentw (wyposaonych w telefony lub laptopy) i gwarantuje caodobow wydzielon,
bezpieczn, szyfrowan czno pomidzy najwaniejszymi dla funkcjonowania i
bezpieczestwa pastwa osobami - m.in. Prezydentem, Premierem, ministrami, szefami
sub i ich jednostkami terenowymi.
Gwne dziaania

modernizacja SR-N stacjonarnej poprzez zainstalowanie ok. 140 sztuk szyfrujcych

aparatw telefonicznych, zarwno w strefie centralnej sieci SR, jak i w strefie
wojewdzkiej oraz migracj do nowoczesnej technologii wykorzystywanej w czci
mobilnej;
dalsza rozbudowa czci mobilnej systemu niejawnego SR-N, m.in. dla
dedykowanych zastosowa MON;
docelowa migracja SR do technologii IP (Protokou Internetowego).

87

IV. System realizacji strategii

1. Podmioty odpowiedzialne za wdroenie i monitorowanie realizacji strategii
oraz jej ocen
W realizacj Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022
zaangaowane bd wszystkie podmioty odpowiedzialne za umacnianie bezpieczestwa
narodowego, a w szczeglnoci ministrowie; szefowie urzdw centralnych; wojewodowie;
organy samorzdu terytorialnego.
Ponadto przewiduje si uczestnictwo w implementacji strategii Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej w ramach kompetencji i waciwoci wynikajcych z Konstytucji RP oraz aktw
prawnych powszechnie obowizujcych w zakresie:

ustanowienia mechanizmw monitorowania bezpieczestwa pastwa oraz rozpatrywania

spraw majcych wpyw na stan bezpieczestwa narodowego i obronnoci pastwa;

skutecznej promocji bezpieczestwa i obronnoci pastwa.

Szczeglne zadania zwizane z realizacj strategii zostay przedstawione w tabeli 5.

88

L.p.
1.

Podmiot
odpowiedzialny
Minister waciwy do
spraw zagranicznych i
spraw czonkostwa
Rzeczypospolitej
Polskiej w Unii
Europejskiej

Obszary zadaniowe zwizane z realizacj strategii

2.

Minister Obrony
Narodowej

utrzymywanie stosunkw Rzeczypospolitej Polskiej z innymi pastwami i organizacjami midzynarodowymi:

o dziaania na rzecz utrzymania roli Sojuszu Pnocnoatlantyckiego jako efektywnego sojuszu obronnego;
o dziaania na rzecz wzmocnienia i rozwoju Wsplnej Polityki Bezpieczestwa i Obrony Unii Europejskiej;
o umacnianie dialogu strategicznego i innych form wsppracy z kluczowymi partnerami i sojusznikami RP;
o wspieranie dziaa na rzecz wzmocnienia roli ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju i bezpieczestwa midzynarodowego;
o wspieranie dziaa na rzecz wzmocnienia OBWE jako forum dialogu strategicznego z pastwami nie bdcymi czonkami NATO i UE;
o wspieranie dziaa na rzecz wzmocnienia mechanizmw nieproliferacji broni masowego raenia oraz instrumentw kontroli handlu
broni i technologiami podwjnego zastosowania;
koordynowanie polityki zagranicznej RP, w tym dziaalnoci organw administracji rzdowej oraz podlegych im jednostek poprzez:
o coroczne opracowywanie, uzgadnianie i wnoszenie do rozpatrzenia przez Rad Ministrw dokumentu rzdowego okrelajcego
kierunki i cele polskiej polityki zagranicznej oraz promocji interesw Rzeczypospolitej Polskiej na nastpny rok, a take
opracowywanie i przedkadanie Radzie Ministrw wieloletnich strategii w zakresie spraw zagranicznych;
o opiniowanie pod wzgldem zgodnoci z dokumentem, o ktrym mowa wyej i przedkadanie Prezesowi Rady Ministrw opinii nt.
rocznych i wieloletnich planw wsppracy zagranicznej ministrw;
o wspuczestniczenie w istotnych dla interesw Rzeczypospolitej Polskiej relacjach midzynarodowych;
ksztatowanie midzynarodowego wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej;
sprawy z zakresu midzynarodowej wsppracy na rzecz rozwoju i pomocy humanitarnej;
udzia organw administracji rzdowej w pracach organw UE, a w szczeglnoci opracowywanie strategii polityki RP w ramach UE
oraz inicjowanie i opracowywanie dokumentw rzdowych zwizanych z udziaem w pracach UE lub opiniowanie ich pod wzgldem
zgodnoci z t strategi.
zapewnienie Siom Zbrojnym RP warunkw doskonalenia zdolnoci do obrony pastwa i wypeniania zobowiza sojuszniczych oraz
udziau w misjach midzynarodowych;
doskonalenie procedur udzielania wsparcia organom administracji publicznej przez Siy Zbrojne RP w sytuacjach kryzysowych;
poprawa strategicznego planowania obronnego;
dostosowanie struktury organizacyjnej i dowodzenia Si Zbrojnych RP do wymogw rodowiska bezpieczestwa pastwa;
doskonalenie procedur kierowania i dowodzenia Si Zbrojnych RP, uwzgldniajce rozwizania sojusznicze i midzynarodowe,
charakter potencjalnych dziaa oraz wykorzystania dowiadcze z dziaalnoci si zbrojnych;
kontynuacja procesu pozyskiwania i modernizacji uzbrojenia i sprztu wojskowego z wykorzystaniem krajowego przemysowego
potencjau obronnego oraz uczestnictwa w programach midzynarodowych;
doskonalenie systemu eksploatacji sprztu i uzbrojenia wojskowego oraz jego wycofywania z uytkowania;
kontynuacja procesu profesjonalizacji Si Zbrojnych RP oraz wdraania nowych rozwiza funkcjonalno-organizacyjnych dotyczcych
zasobw osobowych oraz logistycznych;
doskonalenie systemu wyszego szkolnictwa wojskowego, podnoszenia poziomu wyksztacenia onierzy zawodowych i wyszkolenia
wojsk, odpowiadajcego potrzebom Si Zbrojnych RP i osigania przez nie zdolnoci obronnych, jednoczenie gwarantujcych rozwj
wyszych uczelni wojskowych, orodkw i centrw szkolenia wojskowego oraz ich kadr naukowo-dydaktycznych;
koordynacja planowania i realizacji zada zwizanych z pozamilitarnymi przygotowaniami obronnymi pastwa, w tym przedsiwzi
zabezpieczajcych potrzeby si zbrojnych i wojsk sojuszniczych;
koordynacja realizacji zada ujmowanych w Programie Mobilizacji Gospodarki (PMG);
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych;
doskonalenie rozwiza organizacyjnych i funkcjonalnych dotyczcych CIMIC i HNS;

89

L.p.

Podmiot
odpowiedzialny

Obszary zadaniowe zwizane z realizacj strategii

3.

Minister waciwy do
spraw wewntrznych

4.

5.

Minister waciwy do
spraw administracji
publicznej,
informatyzacji,
cznoci

Minister waciwy do
spraw gospodarki

6.

90

Minister waciwy do
spraw Skarbu
Pastwa

poprawa zdolnoci rozpoznania i ochrony przed zagroeniami bezpieczestwa pastwa;

integracja procesw planowania obronnego i zarzdzania kryzysowego, poprzez zapewnienie spjnoci i tosamoci podejmowanych
dziaa ujmowanych w planach zarzdzania kryzysowego oraz w planach operacyjnych funkcjonowania organw administracji
publicznej, planach operacyjnych uycia Si Zbrojnych RP;
integracja systemw cznoci i informatycznego wsparcia procesu kierowania bezpieczestwem narodowym oraz wymiany danych;
budowa resortowego zintegrowanego systemu informatycznego, wspomagajcego proces decyzyjny;
rozwijanie zdolnoci do reagowania na incydenty komputerowe;
podejmowanie dziaa na rzecz koordynacji zamierze organizacyjno-dyslokacyjnych Si Zbrojnych RP z ustaleniami dokumentw
dotyczcych: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony rodowiska naturalnego oraz kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego, w tym usprawnienia procesu przekazywania wadzom administracji samorzdowej terenw
i obiektw powojskowych;
ksztatowanie pozytywnego wizerunku i odbioru spoecznego spraw dotyczcych si zbrojnych, obronnoci oraz zacieniania
wspdziaania z organizacjami pozarzdowymi i innymi podmiotami spoecznymi w promocji obronnoci i dziaa na rzecz obronnoci.
wypracowanie i wdroenia rozwiza systemowych regulujcych obszar ochrony ludnoci i obrony cywilnej;
poprawa stanu wsparcia i zabezpieczenia potrzeb Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podlege struktury i jednostki
organizacyjne;
doskonalenie dziaa podmiotw i struktur organizacyjnych waciwych do spraw zarzdzania kryzysowego i reagowania obronnego do
funkcjonowania w okresie pokoju, kryzysu i w czasie wojny;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych.
podjcie dziaa zmierzajcych do wdroenia rekomendacji i ustale Koncepcji organizacji Systemu cznoci na potrzeby
administracji publicznej, systemu kierowania bezpieczestwem narodowym, bezpieczestwem i porzdkiem publicznym oraz na
potrzeby ratownictwa;
doskonalenie zdolnoci do wsparcia dziaa Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych, przez podlege struktury i jednostki organizacyjne
oraz przedsibiorcw i operatorw pocztowych, w okresie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa i w czasie wojny;
opracowanie Polityki ochrony cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej;
rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe.
wspieranie inicjatyw midzynarodowych dotyczcych przemysu obronnego oraz pozyskiwania i dostaw nowych technologii;
wdraanie idei solidarnoci energetycznej oraz zacieniania wsppracy midzynarodowej w dziedzinie bezpieczestwa
energetycznego, w tym rozwoju konkurencyjnoci rynku paliw i energii;
tworzenie warunkw organizacyjnych i funkcjonalnych zapewniajcych bezpieczestwo eksploatacji obiektw jdrowych, systemw,
instalacji oraz przechowywania materiaw jdrowych w kontekcie realizacji Programu polskiej energetyki jdrowej;
tworzenie prawnych i organizacyjnych warunkw sprzyjajcych rozwojowi przemysu obronnego oraz jego monitorowanie;
zapewnienie efektywnej realizacji zobowiza offsetowych;
okrelenie moliwoci zabezpieczenia potrzeb bytowych ludnoci w zakresie paliw, energii elektrycznej, gazu i wgla oraz
utrzymywania mocy produkcyjnych i remontowych niezbdnych do realizacji zada wynikajcych z Programu Mobilizacji Gospodarki;
opracowanie Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych.
utrzymanie udziaw Skarbu Pastwa w kluczowych spkach sektora bezpieczestwa energetycznego, w tym zajmujcych si
przesyem nonikw energii;
uwzgldnienie aspektw bezpieczestwa narodowego w procesach prywatyzacyjnych oraz przeksztace wasnociowych

L.p.

Podmiot
odpowiedzialny

Obszary zadaniowe zwizane z realizacj strategii

7.

Minister waciwy do
spraw transportu,
gospodarki morskiej,
budownictwa,
lokalnego planowania
i zagospodarowania
przestrzennego oraz
mieszkalnictwa

w strategicznych sektorach funkcjonowania pastwa;

sprawowanie nadzoru wacicielskiego nad przedsibiorcami zapewniajcymi dostawy nonikw energii dla potrzeb przemysu
i ludnoci;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych.
zwikszenie poziomu bezpieczestwa w transporcie oraz odpornoci obiektw infrastruktury transportowej na zagroenia
terrorystyczne;
poprawa stanu przygotowania i gotowoci infrastruktury transportowej pastwa,
przygotowanie rodkw transportowych dla potrzeb Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych;
poprawa stanu wsparcia i zabezpieczenia potrzeb Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podlege struktury, jednostki
organizacyjne oraz przedsibiorcw realizujcych zadania obronne w okresie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa
i w czasie wojny;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych;
podejmowanie dziaa na rzecz uwzgldniania wymogw obronnoci i bezpieczestwa pastwa w dokumentach dotyczcych
lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego.

8.

Minister waciwy do
spraw rozwoju
regionalnego

wspdziaanie z MON na rzecz uwzgldniania wymogw obronnoci i bezpieczestwa pastwa w dokumentach dotyczcych
planowania i zagospodarowania przestrzennego na poziomie krajowym i regionalnym.

9.

Minister waciwy do
spraw zdrowia

Minister waciwy do
spraw rolnictwa,
rynkw rolnych,
rozwoju wsi,
rybowstwa

okrelenie moliwoci zabezpieczenia potrzeb medycznych si zbrojnych i innych jednostek organizacyjnych ministerstw i urzdw,
ujtych w Programie Mobilizacji Gospodarki;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych;
przygotowanie podmiotw leczniczych na potrzeby obronne pastwa;
rozwijanie wsppracy z wojskow sub zdrowia w dziedzinie funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz zarzdzania
kryzysowego.
zapewnienie ludnoci podstaw egzystencji i przetrwania w obszarze: dostpnoci i bezpieczestwa ywnoci, utrzymywania produkcji
rolno-hodowlanej, wzmacniania jej odpornoci na zagroenia powodowane katastrofami naturalnymi, klskami ywioowymi,
zagroeniami terrorystycznymi, skaeniami i zakaeniami, kontroli jakoci ywnoci oraz produktw rolno-spoywczych, produkcji
ywnoci oraz stabilizacji rynkw rolnych;
doskonalenie wsppracy z innymi ministrami i organami odpowiedzialnymi za monitorowanie stanu ochrony rodowiska naturalnego,
wykrywania zagroe dla bezpieczestwa ywnociowego i bezpieczestwa ywnoci w czasie pokoju w sytuacjach kryzysowych oraz
w czasie wojny;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych;
okrelenie moliwoci zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych ludnoci w zakresie artykuw spoywczych w ramach zada
wynikajcych z Programu Mobilizacji Gospodarki.
tworzenie formalno-prawnych warunkw funkcjonowania obiektw i systemw sektora bezpieczestwa, uwzgldniajce wymogi
ochrony rodowiska naturalnego, bezpieczestwa wodnego oraz bezpieczestwa ekologicznego;
rozwijanie wsppracy z innymi ministrami i organami odpowiedzialnymi za monitorowanie stanu ochrony rodowiska naturalnego,
wykrywania skae i alarmowania oraz doskonalenia wspdziaania odpowiednich struktur i systemw wykonawczych im podlegym;
wsparcie i zabezpieczenie potrzeb Si Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych przez podlege struktury, jednostki organizacyjne oraz
przedsibiorcw realizujcych zadania obronne w okresie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastwa i w czasie wojny;

10.

11.

Minister waciwy do
spraw rodowiska i
gospodarki wodnej

91

L.p.
12.

Podmiot
odpowiedzialny
Minister waciwy do
spraw nauki i
szkolnictwa wyszego

Obszary zadaniowe zwizane z realizacj strategii

13.

Pozostali ministrowie,
kierownicy urzdw
centralnych i innych
pastwowych
instytucji oraz
urzdw centralnych

14.

Szef ABW

Szef AW

15.

16.

Dyrektor RCB

92

opracowanie Planu Bezpieczestwa Wodnego Kraju oraz jego wdroenia i monitoringu.

koordynowanie bada naukowych i prac rozwojowych na rzecz obronnoci i bezpieczestwa pastwa poprzez ustalenie strategicznych
programw bada w tym obszarze oraz zarzdzania ich realizacj za porednictwem Narodowego Centrum Bada i Rozwoju;
intensyfikacja dziaa aktywizujcych i wspierajcych uczestnictwo polskich orodkw naukowych i przemysowych
w midzynarodowych programach wojskowych;
zachcanie uczelni do dziaa zmierzajcych do uwzgldnienia w programach i kierunkach studiw problematyki bezpieczestwa
pastwa;
wspdziaanie jednostek organizacyjnych resortu nauki z innymi podmiotami i jednostkami organizacyjnymi w budowie i rozwijaniu
Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe.
realizacja zada zwizanych z pozamilitarnymi przygotowaniami obronnymi pastwa oraz zarzdzania kryzysowego;
planowanie i realizacji zada ujmowanych w Programie Mobilizacji Gospodarki (PMG);
doskonalenie rozwiza organizacyjnych i funkcjonalnych dotyczcych CIMIC i HNS;
poprawa zdolnoci rozpoznania i ochrony przed zagroeniami bezpieczestwa pastwa;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych.
poprawa zdolnoci rozpoznania i ochrony przed zagroeniami bezpieczestwa pastwa, w tym zagroe terrorystycznych oraz
proliferacji broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia oraz materiaw i technologii podwjnego zastosowania;
doskonalenie zasad i mechanizmw wsppracy z waciwymi podmiotami na rzecz zapewnienia bezpieczestwa cybernetycznego;
rozwijanie Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych.
ochrona przed zagroeniami zewntrznymi bezpieczestwa pastwa, w tym zagroe midzynarodowego terroryzmu oraz proliferacji
broni masowego raenia i rodkw jej przenoszenia oraz materiaw i technologii podwjnego zastosowania;
rozpoznanie i analizowanie zagroe wystpujcych w rejonach napi i konfliktw oraz miejsc operowania polskich cywilnowojskowych kontyngentw;
doskonalenie zasad i mechanizmw wsppracy z waciwymi podmiotami i strukturami na rzecz rozpoznania i wymiany informacji o
zagroeniach bezpieczestwa pastwa.
doskonalenie dziaa podmiotw i struktur organizacyjnych waciwych do spraw zarzdzania kryzysowego i reagowania obronnego
do funkcjonowania w okresie pokoju, kryzysu i w czasie wojny, m. in. poprzez przyjmowanie spjnych rozwiza oraz mechanizmw
wsppracy organw wadzy i administracji publicznej i innych podmiotw w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych
powodowanymi zagroeniami bezpieczestwa pastwa;
zapewnienie spjnoci procesw planowania obronnego i zarzdzania kryzysowego, poprawy jakoci planowania strategicznego;
realizacja przedsiwzi w ramach planowania cywilnego, w szczeglnoci w czasie podwyszania gotowoci obronnej pastwa
i okresu po wprowadzeniu stanw nadzwyczajnych;
wdroenie i aktualizacja, we wsppracy z waciwymi ministrami i innymi podmiotami - Narodowego Programu Ochrony infrastruktury
Krytycznej, Krajowego Planu Zarzdzania Kryzysowego oraz Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego;
wdraanie i doskonalenie mechanizmw implementacyjnych przedsiwzi i procedur systemu zarzdzania kryzysowego
z uwzgldnieniem zobowiza wynikajcych z czonkowstwa w NATO oraz UE;
zapewnienie spjnoci i tosamoci podejmowanych dziaa ujmowanych w planach zarzdzania kryzysowego oraz w planach
operacyjnych funkcjonowania organw administracji publicznej, planach operacyjnych uycia Si Zbrojnych RP w warunkach

L.p.

Podmiot
odpowiedzialny

Obszary zadaniowe zwizane z realizacj strategii

17.

Wojewodowie

18.

Organy samorzdu
terytorialnego

zewntrznego zagroenia bezpieczestwa pastw i w czasie wojny;

rozwijanie i usprawnienie mechanizmw wsparcia organw administracji publicznej przez Si Zbrojnych RP w sytuacjach kryzysowych;
wsppraca z organami i podmiotami krajowymi i midzynarodowymi na rzecz zapewnienia bezpieczestwa cybernetycznego;
realizacja przedsiwzi w ramach planowania cywilnego, w tym w czasie podwyszania gotowoci obronnej pastwa i okresie po
wprowadzeniu stanw nadzwyczajnych.
doskonalenie zasad wspdziaania wszystkich organw administracji rzdowej i samorzdowej funkcjonujcej na obszarze
wojewdztwa zwizanych z wykrywaniem, zapobieganiem, monitorowaniem zagroe bezpieczestwa pastwa oraz przeciwdziaaniu
i likwidacji skutkw w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej.
koordynowanie przedsiwzi zwizanych z przygotowaniami obronnymi na obszarze wojewdztwa, w tym doskonalenia procedur
wspdziaania organw i struktur administracji rzdowej szczebla wojewdzkiego, organw samorzdu terytorialnego, przedsibiorcw
oraz innych podmiotw;
koordynacja planowania i realizacji zada obronnych zwizanych z zabezpieczeniem potrzeb si zbrojnych i wojsk sojuszniczych;
doskonalenie zasad i procedur wsparcia organw administracji publicznej przez oddziay i pododdziay Si Zbrojnych RP w przypadku
zaistnienia sytuacji kryzysowych na obszarze wojewdztwa;
zapewnienie uczestnictwa odpowiednich struktur wojewdzkich i samorzdowych w wiczeniach wojskowych i obronnych z udziaem
Si Zbrojnych RP organizowanych na terenie wojewdztwa;
uwzgldnianie w dokumentach dotyczcych: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony
rodowiska naturalnego oraz kultury i ochrony dziedzictwa narodowego potrzeb i wymaga obronnoci i bezpieczestwa;
realizacja przedsiwzi zwizanych z tworzeniem Rzdowego Programu Rezerw Strategicznych;
wdraanie i realizacja zada zwizanych z zabezpieczeniem potrzeb bytowych ludnoci, w tym zaopatrzenia w wod, ochron ludnoci
i obron cywiln w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej.
wykrywanie, zapobieganie, monitorowanie zagroe bezpieczestwa pastwa na administrowanych obszarach oraz przeciwdziaanie
i likwidacja skutkw w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej;
koordynowanie przedsiwzi zwizanych z przygotowaniami obronnymi na administrowanym obszarze;
wdraanie i realizacja zada zwizanych z zabezpieczeniem potrzeb bytowych ludnoci, w tym zaopatrzenia w wod, ochron ludnoci
i obron cywiln w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej;
uwzgldnianie w dokumentach dotyczcych: rozwoju regionalnego, planowania i zagospodarowania przestrzennego, ochrony
rodowiska naturalnego oraz kultury i ochrony dziedzictwa narodowego potrzeb i wymaga obronnoci i bezpieczestwa;
realizacja zada obronnych zwizanych z zabezpieczeniem potrzeb si zbrojnych i wojsk sojuszniczych.

rdo: opracowanie wasne.

93

2. Dokumenty wdroeniowe strategii

Tabela 6. Zestawienie dokumentw wdroeniowych SRSBN RP.

Lp.

1.

2.

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

11.
12.
13.

Dokument
Wytyczne Rady Ministrw do programowania
przygotowa obronnych na lata 2013-2022
(projekt)
Gwne kierunki rozwoju Si Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich
przygotowa do obrony pastwa na lata 20132022
Szczegowe kierunki przebudowy i
modernizacji Si Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej na lata 2013-2018
Program Rozwoju Si Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022
Program Pozamilitarnych Przygotowa
Obronnych na lata 2013-2022 (projekt)
Program Mobilizacji Gospodarki na lata 20132022 (projekt)
Program Doskonalenia Obrony Cywilnej
2013-2021 (projekt)
Krajowy Plan Zarzdzania Kryzysowego
Narodowy Program Ochrony Infrastruktury
Krytycznej (projekt)
Rzdowy Program Rezerw Strategicznych
(opracowywany na okres 5 lat z moliwoci
corocznej aktualizacji) (projekt)
Plan wspdziaania jednostek organizacyjnych
wchodzcych w skad Jednolitego Krajowego
Systemu Wykrywania Skae i Alarmowania
Polityka ochrony cyberprzestrzeni
Rzeczypospolitej Polskiej (projekt)
Wieloletni Program Wsppracy Rozwojowej
na lata 2012-2015

Podmiot przyjmujcy
dokument,
termin przyjcia

Cel
operacyjny

Rada Ministrw
po przyjciu SRSBN RP

2*

Prezydent RP
8 listopada 2011 r.

Prezes Rady Ministrw

25 wrzenia 2012 r.

Minister Obrony Narodowej

7 listopada 2012 r.
Prezes Rady Ministrw
I procze 2013
Rada Ministrw
I poowa 2013 r.
Szef Obrony Cywilnej Kraju
2013 r.
Rada Ministrw
6 marca 2012 r.
Rada Ministrw
I procze 2013 r.

2
2
2
2
3
3

Rada Ministrw
2013 r.

Minister Obrony Narodowej

4 maja 2011 r.

Rada Ministrw
2013 r.
Rada Ministrw
20 marca 2012

5
1

rdo: opracowanie wasne.

* Z uwagi na swj niejawny charakter dokumenty wdroeniowe celu 2 bd wyczone z

rygoru zgodnoci z wymogami ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

3. Monitorowanie i ocena realizacji strategii, mechanizmy wspdziaania

zaangaowanych podmiotw
Koordynatorem wdraania strategii jest Minister Obrony Narodowej, dziaajcy w imieniu
Prezesa Rady Ministrw. Rol koordynatora jest midzy innymi coroczne przekazywanie
Ministrowi Rozwoju Regionalnego sprawozdania z wdraania strategii za rok poprzedni,
stanowicego wkad do informacji o realizacji celw SRK. Sprawozdanie to bdzie
opracowywane w oparciu o informacje nadesane z resortw, urzdw centralnych i
wojewdztw, zaangaowanych we wdraanie strategii. Wkady te obejmowa bd opis oraz
ocen dziaa zrealizowanych w ramach celw szczegowych i kierunkw interwencji
strategii, a take ujtych w dokumentach wdroeniowych strategii. Pierwsze sprawozdanie z
wdraania strategii bdzie przedstawione w 2014 r.

Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022 bdzie podlega

okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 4 lata. Podstaw do aktualizacji moe stanowi
powana zmiana w rodowisku bezpieczestwa Polski lub nowe, istotne rozwizania z
zakresu rozwijania systemu bezpieczestwa narodowego.
Koordynator bdzie si konsultowa z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za poszczeglne
obszary tematyczne, tj. z Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Ministrem Spraw
Zagranicznych, Ministrem Spraw Wewntrznych, Ministrem Administracji i Cyfryzacji,
Ministrem Gospodarki, Ministrem Finansw, Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministrem
rodowiska, Ministrem Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Ministrem Nauki i
Szkolnictwa Wyszego, Ministrem Rozwoju Regionalnego, Ministrem Skarbu Pastwa,
Dyrektorem Rzdowego Centrum Bezpieczestwa, Szefem Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego i Agencji Wywiadu. Koordynatorw i wspwykonawcw celw operacyjnych
SRSBN RP przedstawia poniszy diagram.
Rysunek 4. Zestawienie liderw resortowych wdraajcych SRSBN RP.

OBSZAR STRATEGII
Cel 1
Ksztatowanie stabilnego midzynarodowego
rodowiska bezpieczestwa w wymiarze
regionalnym i globalnym
Cel 2
Umocnienie zdolnoci pastwa do obrony

Resort
Odpowiedzialny*

Wsppraca
(resorty, instytucje)

MSZ

MON, MSW, MAiC, AW

MON

MON, MSW, MAiC, BBN,

ABW, AW, MG, MTBiGM

Cel 3
Rozwj odpornoci na zagroenia
bezpieczestwa narodowego

MSW

Cel 4
Zwikszenie integracji polityk publicznych z
polityk bezpieczestwa

MON

Cel 5
Tworzenie warunkw do rozwoju
zintegrowanego systemu bezpieczestwa
narodowego

MON

MON, MSW, MAiC, MG,

MTBiGM, MSP, RCB, ABW

MRR, MSW, MAiC, MG,

MNiSW, M
MSW, MAiC, MTBiGM,
MNiSW, MSP, RCB,
ABW

* - koordynacja prac w danym obszarze,

- prowadzenie sprawozdawczoci dla MON i na potrzeby RM (MRR, KKds.PR)
rdo: opracowanie wasne MON

Monitorowanie Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022 bdzie

bazowa na zawartym w SRSBN RP systemie wskanikw i sprawozdaniach z wdraania
strategii. Proces ten ukierunkowany bdzie na obserwowanie postpu w realizacji celw
strategii pod ktem skutecznoci i efektywnoci wdraanych interwencji. Wyniki
prowadzonych analiz i wnioski z nich wynikajce bd wykorzystywane m.in. do
przygotowywania cyklicznych sprawozda i informacji przedstawiajcych stopie realizacji
strategii oraz wyznaczajcych nowe kierunki dziaa.
Istotnym elementem oceny realizacji strategii wspomagajcej proces oceny realizacji SRK
bdzie przygotowywany co trzy lata kompleksowy raport o rozwoju spoecznogospodarczym, regionalnym oraz przestrzennym. W zalenoci od potrzeb, przedstawiony
zostanie raport o realizacji i ewaluacji SRSBN RP.

95

V. Ramy finansowe strategii

Zgodnie z art. 14d ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju109 zasady wieloletniego finansowania realizacji polityki rozwoju okrelaj przepisy
o finansach publicznych. W myl art. 136 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych110 ustawa budetowa moe okrela - w ramach limitw wydatkw
na rok budetowy - limity wydatkw na programy wieloletnie, natomiast ust. 2 stanowi, i
programy wieloletnie s ustanawiane przez Rad Ministrw w celu realizacji strategii
przyjtych przez Rad Ministrw.
Uchwa Nr 71 Rady Ministrw z dnia 8 maja 2012 r., opublikowan w Monitorze Polskim
(poz. 292), zosta uchwalony Wieloletni Plan Finansowy Pastwa na lata 2012-2015 (WPFP).
Zasadnicza rola tego planu w polskim systemie finansw publicznych polega na powizaniu
kierunkw wydatkowania rodkw budetowych z celami pastwa okrelonymi w
dokumentach strategicznych. Zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych WPFP
jest dokumentem sporzdzanym w ukadzie obejmujcym funkcje pastwa.
Zaplanowanie w ramach WPFP wielkoci wydatkw dla poszczeglnych funkcji i okrelenie
zada priorytetowych w ramach zadaniowego ukadu budetu pastwa umoliwia
przeoenie tych kwot lub limitw na poszczeglne cele, obszary, bd programy wynikajce
ze strategii rozwojowych. Wedug propozycji przyporzdkowania zada budetowych do
docelowych strategii rozwoju, Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP
2022 jest finansowana w ramach dwch funkcji staych pastwa: funkcji 11.
bezpieczestwo zewntrzne i nienaruszalno granic; funkcji 15. polityka zagraniczna111.
Tabela 7. Budet zadaniowy (wg klasyfikacji na 2013 rok) a przyporzdkowanie funkcji i zada
do Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022
Funkcja
Zadanie
Funkcja 11. Bezpieczestwo zewntrzne i nienaruszalno granic
11.1 Utrzymanie i rozwj zdolnoci operacyjnych SZ RP
11.2 Wsparcie wywiadowcze i kontrwywiadowcze
Realizacja zobowiza sojuszniczych i midzynarodowych oraz uczestnictwo
11.3
w dziaaniach na rzecz pokoju i stabilizacji midzynarodowej
11.4 Gotowo struktur administracyjno-gospodarczych kraju do obrony pastwa
Funkcja 15. Polityka zagraniczna
15.1 Zapewnianie Polsce sprzyjajcych warunkw rozwoju
15.2 Zapewnianie bezpieczestwa pastwa
Reprezentowanie i ochrona midzynarodowych interesw RP i jej obywateli za
15.3
granic
15. 4 Ksztatowanie midzynarodowego wizerunku RP
Wspieranie rozwoju demokracji oraz udzia we wsppracy rozwojowej i
15.5
midzynarodowej pomocy humanitarnej
15.6 Ksztatowanie i koordynacja polityki zagranicznej
rdo: opracowanie wasne na podstawie: projektu Metodyki planowania i programowania rozwoju Si
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022 (w obszarze funkcji 11) - wg stanu na dzie
23.03.2011 r. ) oraz pisma Ministerstwa Finansw Nr RF-3/199/SJI/2010/307 z 24 maja 2010 r.

109

Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z pn. zm.

Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z pn. zm.
111
Uchwaa Nr 71 Rady Ministrw z dnia 8 maja 2012 r. w sprawie aktualizacji Wieloletniego Planu Finansowego
Pastwa na lata 2012-2015 (M.P. z 2012 r., poz. 292).
110

96

Zgodnie z WPFP, funkcja 11. obejmuje swym zakresem obszar pastwa odpowiedzialny za
sprawy obrony pastwa oraz Si Zbrojnych RP, a take udziau Polski w wojskowych
przedsiwziciach organizacji midzynarodowych oraz w zakresie wywizywania si ze
zobowiza militarnych wynikajcych z umw midzynarodowych.
Finansowanie zada z zakresu obronnoci, wynikajcych ze Strategii rozwoju systemu
bezpieczestwa narodowego RP 2022, realizowane bdzie poprzez wykorzystanie rodkw
pochodzcych z budetu pastwa, wspartych rodkami Funduszu Modernizacji Si
Zbrojnych. Dokumentami realizujcymi postanowienia SRSBN RP z podaniem
podstawowych zaoe podziau rodkw na poszczeglne cele okrelone w strategii bd
programy rozwoju, a w szczeglnoci: Program rozwoju SZ RP w latach 2013-2022,
Program Pozamilitarnych Przygotowa Obronnych na lata 2013-2022 oraz Program
Mobilizacji Gospodarki na lata 2013-2022.
Finansowe ramy dla realizacji powyszych programw okrelane bd w WPFP na okresy
czteroletnie, corocznie aktualizowane z rwnoczesnym wydueniem o rok horyzontu
planistycznego.
Z kolei w ramach funkcji 15. finansowane jest m.in. reprezentowanie i ochrona interesw
Polski za granic oraz dziaania na rzecz wiatowego pokoju, demokracji i rozwoju na
wiecie oraz ksztatowania pozytywnego wizerunku Polski na wiecie poprzez dziaania
promocyjne. Rwnoczenie realizowane s dziaania w celu koordynacji polityki zagranicznej
Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z prognozami makroekonomicznymi przyjtymi w Strategii Rozwoju Kraju 2020
zakada si, e zakres publicznych rodkw finansowych, przeznaczonych na cele
rozwojowe w Strategii rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP wynios wedug
klasyfikacji COFOG 1,2 mld z. Prognozowane wydatki obejmuj jedynie nakady na B+R.
Natomiast wydatki ujte w ramach finansowych SRSBN RP obejmuj take inne wydatki
przewidziane na realizacj kierunkw interwencji dotyczcych potrzeb obronnych pastwa,
na finansowanie ktrych zgodnie z obowizujcym stanem prawnym przeznaczane powinno
by corocznie niemniej ni 1,95 procenta PKB z roku poprzedniego112.
Wysoko nakadw na realizacj SRSBN RP w caym okresie realizacyjnym strategii (do
roku 2022) w duym stopniu uzaleniona bdzie od rozwoju sytuacji gospodarczej kraju.

112

Ustawa z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Si Zbrojnych RP
(Dz. U. 2009 r. Nr 67, poz. 570 z pn. zm.).

97

Bibliografia
1. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesnoci, Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju,
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, projekt z 9 listopada 2012 roku.
2. Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne Spoeczestwo, Konkurencyjna Gospodarka,
Sprawne Pastwo, dokument przyjty przez Rad Ministrw w dniu 25 wrzenia 2012
roku, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
3. Strategia Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zatwierdzona
przez Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 roku.
4. Strategia Sprawne Pastwo 2020, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, przyjta
przez Rad Ministrw w dniu 12 lutego 2013 r.
5. Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko. Perspektywa 2020 r.,
Ministerstwo rodowiska, Ministerstwo Gospodarki, projekt z dnia 3 grudnia 2012
roku.
6. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony Miasta Obszary
wiejskie, dokument przyjty przez Rad Ministrw w dniu 13 lipca 2010 roku.
7. Strategia zrwnowaonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa, dokument przyjty
przez Rad Ministrw w dniu 25 kwietnia 2012 roku, Ministerstwo Rolnictwa i
Rozwoju Wsi.
8. Zaoenia systemu zarzdzania rozwojem Polski, dokument przyjty na posiedzeniu
Rady Ministrw w dniu 27 kwietnia 2009 roku.
9. Koncepcja Strategiczna NATO 2010, przyjta na szczycie NATO w Lizbonie, w dniu
19 listopada 2010 roku.
10. Bezpieczna Europa w Lepszym wiecie. Strategia Bezpieczestwa Unii Europejskiej,
przyjta na spotkaniu szefw rzdw w Brukseli, w dniu 12 grudnia 2003 roku.
11. Wytyczne Polityczne do Planowania Obronnego NATO, przyjte przez ministrw
obrony pastw NATO 10 marca 2011 roku.
12. Sojusznicze dyrektywy, standardy, normy obronne, doktryny i koncepcje.
13. Europejska Agenda Cyfrowa Rady Europejskiej [KOM(2010)245].
14. Krajowy Plan Zarzdzania Kryzysowego, przyjty przez Rad Ministrw w dniu
6 marca 2012 roku.
15. Polityka Energetyczna Pastwa do 2030 r., dokument przyjty przez Rad Ministrw
w dniu 10 listopada 2009 r.
16. Koncepcja Zagospodarowania Przestrzennego Kraju 2030, dokument przyjty przez
Rad Ministrw w dniu 13 grudnia 2011 r.
17. Raport o Stanie Zagospodarowania Przestrzennego Kraju, opracowany w 2007 roku
przez Ministerstwo Budownictwa i przyjty przez Sejm RP; druk nr 74 z dnia 13
grudnia 2007 roku.
18. Raport POLSKA 2030. Wyzwania Rozwojowe, Kancelaria Prezesa Rady Ministrw,
Warszawa, lipiec 2009 roku.
19. Raport o zagroeniach bezpieczestwa narodowego, przyjty przez Rad Ministrw
w dniu 24 czerwca 2011 roku.
20. Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012-2016, Ministerstwo Spraw
Zagranicznych, dokument przyjty przez Rad Ministrw w dniu 27 marca 2012 roku.
21. Cele Si Zbrojnych NATO dla RP, edycja 2008 rok.
22. Strategia obronnoci Rzeczypospolitej Polskiej. Strategia sektorowa do Strategii
Bezpieczestwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, przyjta przez Rad
Ministrw w dniu 23 grudnia 2009 roku.
23. Strategia udziau Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w operacjach
midzynarodowych, przyjta przez Rad Ministrw w dniu 13 stycznia 2009 roku.
24. Strategia Rozwoju Spoeczestwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013.
25. Strategia konsolidacji i wspierania rozwoju polskiego przemysu obronnego w latach
2007-2012, przyjta przez Rad Ministrw w dniu 31 sierpnia 2007 roku.
26. Strategia Informatyzacji Resortu Obrony Narodowej na lata 2008-2012.

98

27. Strategia dziaa resortu obrony narodowej w obszarze bada i technologii

obronnych, przyjta przez Ministra Obrony Narodowej w dniu 4 lutego 2011 roku.
28. Gwne kierunki rozwoju Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich
przygotowa do obrony pastwa na lata 2013-2022, wydane w drodze postanowienia
Prezydenta RP w dniu 8 listopada 2011 roku.
29. Ocena pozamilitarnych przygotowa obronnych Rzeczypospolitej Polskiej w 2009
roku, przyjta przez Rad Ministrw w dniu 22 wrzenia 2010 roku.
30. Raport o stanie obronnoci Rzeczypospolitej Polskiej w 2008 roku, przyjty przez
Rad Ministrw w dniu 2 lutego 2010 roku.
31. Raport o stanie obronnoci Rzeczypospolitej Polskiej w 2010 roku, przyjty przez
Rad Ministrw w dniu 29 lutego 2012 roku.
32. Raport Strategicznego Przegldu Obronnego. Profesjonalne Siy Zbrojne
w nowoczesnym pastwie, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa, kwiecie
2011 roku.
33. Koncepcja osigania zdolnoci sieciocentrycznych przez Siy Zbrojne RP, przyjta
w dniu 28 maja 2009 roku.
34. Koncepcja Sytemu Wykorzystania Dowiadcze w Siach Zbrojnych RP z dnia 17
czerwca 2009 roku.
35. Koncepcja rozwoju muzealnictwa wojskowego w latach 2009-2018, przyjta przez
Ministra Obrony Narodowej w dniu 1 wrzenia 2009 roku.
36. Koncepcja organizacji Systemu cznoci na potrzeby administracji publicznej,
systemu kierowania bezpieczestwem narodowym, bezpieczestwem i porzdkiem
publicznym oraz na potrzeby ratownictwa, zaakceptowana przez Prezesa Rady
Ministrw w maju 2008 roku.
37. Jednolity wykaz obiektw, instalacji, urzdze i usug wchodzcych w skad
infrastruktury krytycznej, przyjty przez Dyrektora Rzdowego Centrum
Bezpieczestwa w dniu 20 grudnia 2010 roku.
38. Polityka wodna Pastwa do roku 2030 z uwzgldnieniem etapu 2016, (projekt),
Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej, Problemy Ocen rodowiskowych, Numer
Specjalny, 2010 rok.

99

Wykaz skrtw
AFS (ACO Forces Standards) Standardy Si Sojuszniczego Dowdztwa ds.
Operacji;
AGS (Alliance Ground Surveillance) System Rozpoznania Obiektw
Naziemnych z Powietrza;
ARAKIS Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentw Sieciowych (Projekt
Zespou CERT, dziaajcego w ramach NASK);
ARM Agencja Rezerw Materiaowych;
ATT (Arms Trade Treaty) Traktat o handlu broni;
BMR bro masowego raenia;
BBN Biuro Bezpieczestwa Narodowego;
B+R badania i rozwj;
CAI (Cooperative Airspace Initiative) Inicjatywa Wsppracy w Przestrzeni
Powietrznej;
CBE Centrum Bezpieczestwa Energetycznego NATO;
CBOS Centrum Badania Opinii Publicznej;
CSBMs (Confidence and Security Building Measures) rodki budowy zaufania
i bezpieczestwa
CERT (Computer Emergency Response Team) Zesp Reagowania na
Incydenty Komputerowe;
CFE (Conventional Forces in Europe Treaty) Traktat o siach
konwencjonalnych w Europie;
CIMIC (Civil-Military Cooperation) Wsppraca Cywilno-Wojskowa;
CMX (Crisis Management Exercise) wiczenie zarzdzania kryzysowego
NATO;
DSRK Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju;
DOTMLPFI (Doctrine, Organization, Training, Materiel, Leadership, Personnel,
Facilities, Interoperability) doktryny, struktura organizacyjna, szkolenie,
modernizacja techniczna, przywdztwo, ksztacenie i szkolenie zasobw
ludzkich, infrastruktura oraz interoperacyjno;
EDA (European Defence Agency) Europejska Agencja Obrony;
ENSEC COE (NATO Center of Excellence for Energy Security) Centrum eksperckie na
rzecz bezpieczestwa energetycznego NATO;
ESDZ Europejska Suba Dziaa Zewntrznych;
GW Grupa Wyszehradzka;
HLDG (High Level Defence Group) Grupa Wysokiego Szczebla ds. Obrony;
HNS (Host Nation Support) Wsparcie Pastwa-Gospodarza;
IK infrastruktura krytyczna;
KPZK Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju;
KSRR Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego;

100

KW NATO Kwatera Gwna NATO;

KW UE Komitet Wojskowy Unii Europejskiej;
MAEA Midzynarodowa Agencja Energii Atomowej;
NAEW&C (NATO Airborne Early Warning and Control) Natowski komponent
Si Wczesnego Wykrywania i Naprowadzenia;
NCBiR Narodowe Centrum Bada i Rozwoju
NPOIK Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej;
NSR Narodowe Siy Rezerwowe;
OBWE Organizacja Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie
OIK ochrona infrastruktury krytycznej;
PdP (Partnership for Peace) Partnerstwo dla Pokoju;
ppo przemysowy potencja obronny;
PSC (Political and Security Committee) Komitet Polityczny i Bezpieczestwa;
RCB Rzdowe Centrum Bezpieczestwa
RZZK Rzdowy Zesp Zarzdzania Kryzysowego;
SAC (Strategic Airlift Capability) Zdolno Strategicznego Transportu
Powietrznego;
SALIS (Strategic Airlift Interim Solution) Program Strategicznego Transportu
Lotniczego;
SCCG (Strategic Cooperation Consultative Group) polsko-amerykaska grupa
konsultacyjna ds. wsppracy strategicznej;
SOP system obronny pastwa;
SPBN Strategiczny Przegld Bezpieczestwa Narodowego;
SPZOZ Samodzielny Publiczny Zakad Ochrony Zdrowia;
SRSBN RP Strategia rozwoju systemu bezpieczestwa narodowego RP 2022;
SRnIK

System Reagowania na Incydenty Komputerowe;

SRK redniookresowa Strategia Rozwoju Kraju;

STANAG (Standardization Argeement) Porozumienie Standaryzacyjne NATO;
TFUE Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
TP Traktat Pnocnoatlantycki;
UiSW uzbrojenie i sprzt wojskowy;
WE Wsplnota Europejska;
WIB wojskowe instytuty badawcze;
WKU Wojskowa Komenda Uzupenie;
WPBiO Wsplna Polityka Bezpieczestwa i Obrony UE;
WPFP Wieloletni Plan Finansowy Pastwa;
WSzW Wojewdzki Sztab Wojskowy.

101