Przegląd Wybranych Dokumentów Normatywnych Z Zakresu Zarządzania Kryzysowego I Zarządzania Ryzykiem Wraz Z Leksykonem

ISBN 978-83-61520-27-6
PRZEGLD WYBRANYCH DOKUMENTW

NORMATYWNYCH Z ZAKRESU ZARZDZANIA
KRYZYSOWEGO I ZARZDZANIA RYZYKIEM
WRAZ Z LEKSYKONEM
Praca pod redakcj

m. bryg. dr in. Dariusza Wrblewskiego
Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu

Zintegrowany system budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu
o nowoczesne technologie informatyczne
Nr O ROB 0016 03 002
Jzefw 2014
Praca zbiorowa pod redakcj: m. bryg. dr in. Dariusza Wrblewskiego

Zesp autorski w skadzie:
Inga Abgarowicz
Anna Banulska
Jan Gobiewski
Maria Kdzierska
Anna Koodziej
Maciej Napirkowski
Bartomiej Poe
Jarosaw Smoa
Ewa Sobr
Tomasz Sowa
Pawe Stpie
Magorzata Trzciska
Recenzenci:
m. bryg. dr in. Pawe Kpka
pk dr Dariusz Majchrzak
dr in. Jacek Roguski
ISBN 978-83-61520-27-6
Przygotowanie do druku:
Anna Goliska
Maria Kdzierska
Projekt okadki:
Julia Pinkiewicz
Copyright by Wydawnictwo Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpoarowej
im. Jzefa Tuliszkowskiego Pastwowego Instytutu Badawczego
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpoarowej
im. Jzefa Tuliszkowskiego
Pastwowy Instytut Badawczy
05-420 Jzefw k/Otwocka ul. Nadwilaska 213
www.cnbop.pl
Druk i oprawa:
Fundacja Edukacja i Technika Ratownictwa
Nakad: 50 egz.
Spis treci
CZ I WYKORZYSTANE SPRAWOZDANIA Z BADA ...................................................................... 12
1. WYKORZYSTANE SPRAWOZDANIA Z BADA ................................................................................. 13
2. SPIS OZNACZE .............................................................................................................................. 18
CZ II ZARZDZANIE KRYZYSOWE ................................................................................................ 21
1. WPROWADZENIE ........................................................................................................................... 19
2. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO USTAWY ........ 21
2.1. WSTP .................................................................................................................................... 21
2.2.1. Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590 ........................................................................................................................ 21
2.2.2. Ustawa o stanie klski ywioowej z dnia 18 kwietnia 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 62,
poz. 558, z pn. zm.) .................................................................................................. 22
2.2.3. Ustawa o stanie wyjtkowym z dnia 21 czerwca 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, 985,
z pn. zm.)................................................................................................................... 23
2.2.4. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229,
z pn. zm.) .................................................................................................................. 28
2.2.5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr
81, poz. 351, z pn. zm.) ............................................................................................ 28
2.2.6. Ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowizku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1967r. nr 44, poz. 220 z pn. zm.) ..........29
2.2.7. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr
62, poz. 627, z pn. zm.) .............. ..30
2.2.8. Ustawa z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.
z 2006 r. Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.) .................... ..30
2.2.9. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej
w wojewdztwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206, z pn. zm.) .........31
2.2.10. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 1998 r. Nr
91, poz. 576, z pn. zm.) .............. ..32
2.2.11. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91,
poz. 578, z pn. zm.) .................... ..33
2.2.12. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz.
95, z pn.zm.)........................ .33
2.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ......... 34
2.4. LITERATURA ........ ..36
3. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO ROZPORZDZENIA.......... .37
3.1. WSTP .............. ..37
3.2. WYBRANE ROZPORZDZENIA ......... ..38
Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu Zintegrowany system budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu
o nowoczesne technologie informatyczne Nr O ROB 0016 03 002
3
SPIS TRECI
3.2.1. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie

organizacji i trybu dziaania Rzdowego Centrum Bezpieczestwa (Dz. U. z 2011 r. Nr
86, poz. 471) ................. 38
3.2.2. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw
ochrony infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542) ......... ..39
3.2.3. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Raportu
o zagroeniach bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83 poz. 540). ........ 40
3.2.4. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie okrelenia
organw administracji rzdowej, ktre utworz centra zarzdzania kryzysowego, oraz
sposobu ich funkcjonowania (Dz. U. z 2009 r. Nr 226, poz. 1810)............................... 41
3.2.5. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegowych
zasad udziau pododdziaw i oddziaw Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
w zapobieganiu skutkom klski ywioowej lub ich usuwaniu (Dz. U. z 2003 r. Nr 41,
poz. 347) ............................................................... .42
3.2.6. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie szczegowych
zasad uycia oddziaw i pododdziaw Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
w czasie stanu wyjtkowego (Dz. U. 2013 r., poz. 1733)43
3.2.7. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011
r. w sprawie szczegowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczoganiczego (Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239) ............................ ..44
3.2.8. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie wojewdzkiego
planu dziaania systemu Pastwowe Ratownictwo Medyczne oraz kryteriw kalkulacji
kosztw dziaalnoci zespow ratownictwa medycznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 3, poz.
6) ......................................................................... 45
3.2.9. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie szczegowego
zakresu uprawnie i obowizkw lekarza koordynatora ratownictwa medycznego (Dz.
U. z 2009 r. Nr 39, poz. 322) ........................................................... 46
3.2.10.Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania
art. 5 dekretu o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1953 r.
Nr 37, poz. 158, z pn. zm.) ........................ .47
3.2.11. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz
trybu ustalania i wypaty odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami
zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz. 573) ........ 47
3.4. LITERATURA ........ ..49
4. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO PRZEPISY
RESORTOWE ......................... 51
4.1. WSTP .................................................................................................................................... 51
4.2. WYBRANE PRZEPISY RESORTOWE ........ .51
4
SPIS TRECI
4.2.1. Zarzdzenie Nr 16 Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z dnia 7 marca 2011

r. w sprawie organizacji, skadu oraz miejsca i trybu pracy Zespou Zarzdzania
Kryzysowego w Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (Dz.Urz.ABW.2011.1.9)...... 53
4.2.2. Zarzdzenie Nr 14 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie
utworzenia Zespou Zarzdzania Kryzysowego Ministerstwa Edukacji Narodowej
(Dz.Urz.MEN.2010.1.19) ............................ .53
4.2.3. Zarzdzenie Nr 41 Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20
kwietnia 2012 r. w sprawie utworzenia Zespou Zarzdzania Kryzysowego
w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (Dz.Urz.
MTBiGM.2012.35) ......................54
4.2.4. Zarzdzenie Nr 14 Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego z dnia 8 czerwca 2009 r.
w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Gwnym Urzdzie
Statystycznym (Dz.Urz.GUS.2009.6.41)........................ .55
4.2.5. Decyzja Nr 4 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 stycznia 2009 r.
w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Urzdzie Lotnictwa
Cywilnego (Dz.Urz.ULC.2009.3.62)......... .55
4.2.6. Zarzdzenie Nr 21 Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 27 kwietnia 2012 r.
w sprawie utworzenia Centrum Zarzdzania Kryzysowego ministra waciwego do
spraw wewntrznych (Dz.Urz.MSW.2012.22) ............. .56
4.2.7. Zarzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 2 stycznia 2012 r. w sprawie utworzenia
Centrum Zarzdzania Kryzysowego Ministra Sprawiedliwoci (Dz.Urz.MS.2012.16).. 57
4.2.8. Zarzdzenie Nr 39 Ministra rodowiska z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie
utworzenia
Centrum
Zarzdzania
Kryzysowego
Ministra
rodowiska
(Dz.Urz.MiGIO.2011.2.38)......... 57
4.4. LITERATURA ........ ..59
5. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO PRAWO
MIEJSCOWE ......... .61
5.1. WSTP ......... ..61
5.2. WYBRANE PRZEPISY PRAWA MIEJSCOWEGO NA PRZYKADZIE WOJEWDZTWA
MAZOWIECKIEGO ........ .62
5.2.1. Zarzdzenie Nr 358 Wojewody Mazowieckiego z dn. 14 sierpnia 2012 r. w sprawie
nadania Statutu Mazowieckiemu Urzdowi Wojewdzkiemu w Warszawie .............. 62
5.2.2. Zarzdzenie Nr 477 Wojewody Mazowieckiego z dn. 21 listopada 2012 r. w sprawie
ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego
w Warszawie ................................... 62
5.2.3. Zarzdzenie Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie
powoania Mazowieckiego Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego .63
5
SPIS TRECI
5.2.4. Zarzdzenie Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn. 4 kwietnia

2007 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Urzdu miasta stoecznego
Warszawy z pniejszymi zmianami............................. .64
5.2.5. Zarzdzenie Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca
2011 r. w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura
Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy
z pniejszymi zmianami .......................... ..65
5.2.6. Zarzdzenie Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia
2 sierpnia 2011 r. w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego m.
st. Warszawy z pniejszymi zmianami ......... 66
5.2.7. Zarzdzenie Nr 31/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajce
zarzdzenie Nr 58/2009 Starosty Otwockiego z dn. 20 padziernika 2009 r. w sprawie
powoania Powiatowego Zespou Zarzdzania Kryzysowego .......................... .66
powoania Powiatowego Centrum Zarzdzania Kryzysowego........................... ..67
5.2.9. Zarzdzenie Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r.
w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Otwocka
z pniejszymi zmianami ......... 68
5.2.10 Zarzdzenie Nr 54/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 12 kwietnia 2011 r.,
w sprawie powoania Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego .....................68
5.4. LITERATURA ........ ..70
6. PRZEGLD WYBRANYCH NORM I STANDARDW Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO .... 71
6.1. WSTP ........... 71
6.2. WYBRANE NORMY I STANDARDY KRAJOWE I ZAGRANICZNE ......... .71
6.2.1. PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn - Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka -- Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.) ............ .71
6.2.2. ISO 22320:2011 Societal security -- Emergency management -- Requirements for
incident response ................. 72
6.2.3. ISO/PAS 22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and
operational continuity management ......... 73
6.2.4. ISO 26000:2010 Guidance on social responsibility ......... .74
6.2.5. NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity
Programs ........................... 75
6.2.6. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice ......... ..76
6.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ......... ...77
6.4. LITERATURA ........ ..78
7. PRZEGLD WYBRANYCH PROJEKTW NORM Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO ........ 79
7.1. WSTP .................................................................................................................................... 79
6
SPIS TRECI
7.2. WYBRANE PROJEKTY NORM .................................................................................................. 80

7.2.1. ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for
emergency management security assessment ...........80
7.2.2. ISO/DIS 22322 Societal security Emergency management Public warning ........... 81
7.2.3. ISO/CD 22315 Societal security Mass evacuation Guidelines for planning ........... 82
7.4. LITERATURA ........ ..85
CZ III ZARZDZANIE RYZYKIEM ................................................................................................... 87
1. WPROWADZENIE ........................................................................................................................... 89
2. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM - USTAWY ............... 90
2.1. WSTP ......... ..90
2.2. WYBRANE USTAWY ......... .90
2.2.1. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm.) .............. ..90
2.2.2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229,
z pn. zm.)................... ..91
2.2.3. Ustawa z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich (Dz. U.
z 2008 r. Nr 171, poz. 1055, z pn. zm.) .........92
2.2.4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62,
poz. 627, z pn. zm.) .................... ..93
2.2.5. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1985 r. Nr
12, poz. 49, z pn. zm.) ............................. 95
2.2.6. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157,
poz. 1240 i 1241, z pn. zm.) ................. 95
2.4. LITERATURA ........ ..97
3. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM ROZPORZDZENIA ... 98
3.1. WSTP .............98
3.2. WYBRANE ROZPORZDZENIA ......... ..98
3.2.1. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw
ochrony infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542) ......... ..98
3.2.2. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego
Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 541) ........ .98
3.2.3. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie
Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz.
540)............................................................................................................................... 99
3.2.4. Rozporzdzenie Ministra rodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa
i Gospodarki Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw
Wewntrznych z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroenia
powodziowego oraz map ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r., poz. 104) . .99
7
SPIS TRECI
3.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ......... .100

3.4. LITERATURA ........ 101
4. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEMPRZEPISY
RESORTOWE ..........103
4.1. WSTP ......... 103
4.2. WYBRANE PRZEPISY RESORTOWE ......... .103
4.2.1. Zarzdzenie Nr 42 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie
zasad zarzdzania ryzykiem w dziaach administracji rzdowej kierowanych przez
Ministra Spraw Zagranicznych (Dz.Urz.MSZ.2011.9.72) ..........................................103
4.2.2. Zarzdzenie Nr 4 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 25 stycznia 2013
r.,w sprawie powoania Zespou do spraw zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie
Administracji i Cyfryzacji (Dz.Urz.MAiC.2013.4).................... .104
4.2.3. Zarzdzenie Nr 6 Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego z dnia 1 lutego 2012 r.
w sprawie planowania dziaalnoci oraz zarzdzania ryzykiem w urzdach grniczych
(Dz.Urz.WUG.2012.36) ........................... .....105
4.2.4. Uchwaa Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 4 padziernika 2011 r.
w sprawie szczegowych zasad funkcjonowania systemu zarzdzania ryzykiem
i systemu kontroli wewntrznej oraz szczegowych warunkw szacowania przez
banki kapitau wewntrznego i dokonywania przegldw procesu szacowania
i utrzymywania kapitau wewntrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych
skadnikw wynagrodze osb zajmujcych stanowiska kierownicze w banku
(Dz.Urz.KNF.2011.11.42) .................................................................. .105
4.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ......... .106
4.4. LITERATURA ........ 106
5. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM - PRAWO MIEJSCOWE
NA PRZYKADZIE WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO.............................. 108
5.1. WSTP ............108
MAZOWIECKIEGO ......... .109
5.2.1. Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie
powoania Zespou do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem
w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie ........................ .108
5.2.2. Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r.
w sprawie ustalenia Polityki zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie
Wojewdzkim ............................................................................................................ 109
5.2.3. Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego
2013 r. w sprawie wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem w m. st. Warszawie
oraz powoania Penomocnika Prezydenta m. st. Warszawy ds. ryzyka . 110
8
SPIS TRECI
5.2.4. Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn.

18 grudnia 2012 r. w sprawie systemu zarzdzania ryzykiem w m. st. Warszawie
z pniejszymi zmianami ........ .111
5.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ............................................................................................... 112
5.4. LITERATURA ......................................................................................................................... 113
6. PRZEGLD WYBRANYCH NORM I STANDARDW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM......... ..114
6.1. WSTP .................................................................................................................................. 114
6.2. WYBRANE NORMY I STANDARDY KRAJOWE I ZAGRANICZNE ............................................. 115
6.2.1. ISO/IEC 31010:2009 Risk management -- Risk assessment techniques .................... 115
6.2.2. ISO GUIDE 73:2009 Risk management Vocabulary ................................................ 116
6.2.3. ISO 31000:2009 Zarzdzanie ryzykiem Zasady i wytyczne ..................................... 116
6.2.4. BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management ............................................. 117
6.2.5. OECD Guidelines for the Security of Information Systems and Networks: Towards
a Culture of Security ......................... 119
6.2.6. PKN-CEN/CWA 15537 Network Enabled Abilities Service-Oriented Architecture for
civilian and military crisis management ..................................................................... 120
6.2.7. CAN/CSA-Q850-97:2009 Risk Management: Guideline for Decision-Makers ........... 122
6.4. LITERATURA ......................................................................................................................... 123
7. PRZEGLD WYBRANYCH PROJEKTW NORM Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM ................. 125
7.1. WSTP .................................................................................................................................. 125
7.2. WYBRANE PROJEKTY NORM ................................................................................................ 125
7.2.1. N 96 ISO 18482 Security Management System Guidance for use-Security risk
assessment ................................................................................................................. 125
7.2.2. ISO/CD 16125 Security management system ...........126
7.4. LITERATURA ......................................................................................................................... 130
CZ IV WYBRANE POJCIA Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO I ZARZDZANIA
RYZYKIEM ....................................................................................................................... 131
1. WPROWADZENIE ......................................................................................................................... 133
2. SOWNIK ANGIELSKO POLSKI ................................................................................................... 134
3. SOWNIK POLSKO ANGIELSKI ................................................................................................... 136
4. LEKSYKON .................................................................................................................................... 138
5. LITERATURA ................................................................................................................................. 193
NOTKI BIOGRAFICZNE AUTORW ................................................................................................... 199
9
WPROWADZENIE
Szanowni Pastwo,
Przekazujemy Pastwu kolejn publikacj pt.: Przegld wybranych dokumentw
normatywnych z zakresu zarzdzania kryzysowego i zarzdzania ryzykiem wraz
z leksykonem.
Publikacja zawiera wybrane wyniki bada zespou Centrum Naukowo-Badawczego
Ochrony Przeciwpoarowej im. Jzefa Tuliszkowskiego Pastwowego Instytutu
Badawczego uzyskane podczas realizacji pierwszego etapu projektu pn. Zintegrowany
system budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie
informatyczne. Projekt jest finansowany przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju, a jego
realizacja zostaa zaplanowana na lata 2012-2015, za wykonawc jest konsorcjum naukowoprzemysowe w skadzie:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpoarowej im. Jzefa Tuliszkowskiego
Pastwowy Instytut Badawczy,
Akademia Obrony Narodowej Wydzia Bezpieczestwa Narodowego,
Szkoa Gwna Suby Poarniczej,
Zwizek Ochotniczych Stray Poarnych Rzeczypospolitej Polskiej,
Asseco Poland S.A.
Zesp autorski w ramach bada dokona identyfikacji i analizy dokumentw takich
jak: normy oraz standardy, przepisy prawa midzynarodowego i krajowego
z uwzgldnieniem prawa miejscowego. Ponadto na potrzeby opracowania leksykonu
dokonano analizy wybranych pozycji literatury przedmiotu.
Wymieniony materia badawczy analizowano w trzech zasadniczych celach: uzyskania
przegldu najwaniejszych dokumentw normatywnych z zakresu zarzdzania kryzysowego
i zarzdzania ryzykiem oraz stworzenia leksykonu. Kadorazowo stosowano rwnie
kryterium oceny uytecznoci dla projektu.
Warto zaznaczy, e na potrzeby niniejszej publikacji stosowano zasad priorytetu
przepisw prawa krajowego oraz norm midzynarodowych, w nastpnej kolejnoci
uznawano przepisy resortowe i prawa UE za jako materia uzupeniajcy traktowano
przepisy prawa miejscowego, projekty norm, standardy oraz uznan literatur przedmiotu.
To podejcie szczeglne znaczenie miao przy tworzeniu leksykonu, w ktrym kluczowe
znaczenie miaa ranga przepisu prawna (ustawy i rozporzdzenia) i wiedza zweryfikowana
praktyk (normy).
Niniejsza publikacja skada si z trzech zasadniczych czci: Zarzdzanie Kryzysowe,
Zarzdzanie ryzykiem, Wybrane pojcia z zakresu zarzdzania kryzysowego i zarzdzania
ryzykiem.
Cz II i Cz III maj tak sam struktur zoon z szeciu rozdziaw obejmujcych
przegld: wybranych ustaw w tym dekretu, rozporzdze, przepisw resortowych, przepisw
prawa miejscowego, norm i standardw w tym projektw. Kady z rozdziaw ma powtarzaln
struktur obejmujc wstp, przegld dokumentw, podsumowanie z wnioskami oraz
literatur. Poszczeglne czci rni kontekst dokonywanego przegldu, gdy cz pierwsza
dotyczy zarzdzania kryzysowego za cz druga zarzdzania ryzykiem.
Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu Zintegrowany system budowy planw zarzdzania kryzysowego
w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne Nr O ROB 0016 03 002
11
WPROWADZENIE
Z kolei Cz IV Wybrane pojcia z zakresu zarzdzania kryzysowego i zarzdzania

ryzykiem obejmuje sowniki (angielsko-polski i polsko-angielski) oraz leksykon. Warto
zaznaczy, e do stworzenia leksykonu oprcz dokumentw normatywnych wykorzystano
uznan literatur przedmiotu. Cz czwart koczy literatura, ktra zostaa wykorzystana
przy tworzeniu leksykonu.
Poszczeglne prezentowane treci zostay w taki sposb dobrane, aby stanowiy
spjny fragment wiedzy o dokumentach normatywnych z zakresu zarzdzania kryzysowego
i zarzdzania ryzykiem, uytecznej do przygotowania niniejszej publikacji oraz kolejnych
planowanych w przyszoci. Przegld dokumentw normatywnych nie wyczerpuje w peni
problematyki, poniewa w dokumentach dostpnych w serwisie prawniczym LexisNexis (zob.
tab. 1) fraza kryzys wystpuje przeszo 4000 razy za fraza ryzyko wystpuje przeszo
50000 razy.
Tabela 1. Zestawienie dokumentw prawnych, w ktrych wystpuj frazy: ryzyko i kryzys
Lp.
Rodzaj dokumentu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Akty
Projekty ustaw
Orzeczenia
Nurty orzecznicze
Komentarze
Pimiennictwo
Wzory
Wszystkie
Liczba dokumentw danego rodzaju

w ktrych wystpuje fraza: RYZYKO
8471
245
34913
16
282
3424
111
51295
Liczba dokumentw danego rodzaju

w ktrych wystpuje fraza: KRYZYS
1592
74
1637
0
59
587
10
4347
rdo: Serwis prawniczy LexisNexis <www.lexis.pl>, dostp: stycze 2014 r.
W zwizku z tym wszystkie osoby zainteresowane pogbieniem znajomoci

omawianej tematyki, zachcam rwnie do signicia do trzech pozycji prezentujcych
wyniki projektu pt.: Planowanie cywilne w systemie zarzdzania kryzysowego (ISBN 97883-61520-19-1), Wybrane zagadnienia z zakresu planowania cywilnego w systemie
zarzdzania kryzysowego RP (ISBN 978-83-61520-23-8) oraz Zagadnienia oglne z zakresu
zarzdzania ryzykiem i zarzdzania kryzysowego - analiza wybranych przepisw (ISBN 97883-61520-31-3), a take przyszych publikacji przygotowywanych w ramach realizowanego
projektu.
yczc zajmujcej lektury, zapraszam rwnie do odwiedzania naszych stron
internetowych:
http://czytelnia.cnbop.pl/strona-glowna-czytelni,
http://www.cnbop.pl/dzialy/dwip/wydawnictwa_cnbop_pib/ksiazki,
http://www.cnbop.pl/dzialy/dwip/wydawnictwa_cnbop_pib/standardy,
gdzie mam nadziej znajd Pastwo inne interesujce publikacje z zakresu zarzdzania
kryzysowego, ratownictwa, zarzdzania ryzykiem i planowania.
Z powaaniem
m. bryg. dr in. Dariusz Wrblewski
Kierownik Projektu
12
CZ I
WYKORZYSTANE SPRAWOZDANIA Z BADA
13
CZ I
WYKORZYSTANIE SPRAWOZDANIA Z BADA
1. WYKORZYSTANE SPRAWOZDANIA Z BADA

Na potrzeby niniejszej monografii wykorzystano 43 sprawozdania z bada:
1. I. Abgarowicz
Analiza przepisw krajowego prawa powszechnie
obowizujcego z elementami zarzdzania kryzysowego.
2. I. Abgarowicz
obowizujcego z elementami zarzdzania ryzykiem.
3. I. Abgarowicz
Sporzdzenie wykazu poj z zakresu zarzdzania
kryzysowego z wojewdztwa zachodniopomorskiego.
4. I. Abgarowicz
ryzykiem z wojewdztwa zachodniopomorskiego.
5. I. Abgarowicz, J. Smoa
Analiza metodyk oceny ryzyka i zagroe ujtych w
przepisach
krajowego
prawa
powszechnie
obowizujcego z elementami zarzdzania ryzykiem
i zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem diagnoza stanu.
6. I. Abgarowicz, J. Smoa
Identyfikacja przepisw krajowego prawa powszechnie
obowizujcego z elementami zarzdzania ryzykiem
i zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem.
A. A. Banulska
Analiza norm wykorzystujcych elementy z zarzdzania
ryzykiem.
7. J. Gobiewski
Analiza metodyk oceny ryzyka i zagroe ujtych
w przepisach midzynarodowych z wyczeniem
UE zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem diagnoza stanu.
8.
J. Gobiewski
Analiza poj w zakresie zarzdzania kryzysowego.
9.
J. Gobiewski
Analiza poj w zakresie zarzdzania ryzykiem.
10. J. Gobiewski
Analiza porzdku terminologicznego w obszarze
zarzdzania kryzysowego.
11. J. Gobiewski
Analiza przepisw midzynarodowych z wyczeniem
UE zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym.
12. J. Gobiewski
Analiza przepisw midzynarodowych z wyczeniem
UE zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem.
13. J. Gobiewski
Okrelenie poj w zakresie zarzdzania kryzysowego.
14. J. Gobiewski
Okrelenie poj w zakresie zarzdzania ryzykiem.
15. M. Kdzierska
Opracowanie wsplnej terminologii poj.
16. A. Koodziej
Analiza norm wykorzystujcych elementy z zarzdzania
kryzysowego.
17. M. Napirkowski
Analiza metodyk oceny ryzyka i zagroe w przepisach
krajowego
prawa
resortowego
zwizanego
z zarzdzaniem ryzykiem diagnoza stanu.
18. B. Poe
Analiza metodyk oceny ryzyka i zagroe w przepisach
krajowego prawa miejscowego z zakresu zarzdzania
ryzykiem diagnoza stanu.
15
CZ I
WYKORZYSTANESPRAWOZDANIA
SPRAWOZDANIA ZZ BADA
BADA
WYKORZYSTANIE
19.
B. Poe
20.
B. Poe
21.
B. Poe
22.
B. Poe
23.
B. Poe
24.
B. Poe, M. Napirkowski
25.
B. Poe, M. Napirkowski
26.
J. Smoa
27.
J. Smoa
28.
J. Smoa
29.
J. Smoa
30.
J. Smoa, M. Napirkowski
31.
J. Smoa, M. Napirkowski
32.
E. Sobr, P. Stpie
33.
E. Sobr, P. Stpie
34.
E. Sobr, P. Stpie
35.
E. Sobr, P. Stpie
36.
T. Sowa, A. Banulska
37.
M. Trzciska
Analiza przepisw krajowego prawa miejscowego

zwizanego z zarzdzaniem kryzysowym.
Analiza przepisw krajowego prawa miejscowego
zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem.
Identyfikacja przepisw krajowego prawa miejscowego
z zakresu zarzdzania ryzykiem.
kryzysowego z wojewdztwa mazowieckiego.
ryzykiem z wojewdztwa mazowieckiego.
Analiza przepisw krajowego prawa resortowego
zwizanego z zarzdzaniem kryzysowym.
Analiza przepisw krajowego prawa resortowego
zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem.
obowizujcego zwizanego z zarzdzaniem kryzysowym.
obowizujcego zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem.
kryzysowego z wojewdztwa dzkiego.
ryzykiem z wojewdztwa dzkiego.
ryzykiem z wojewdztwa lubelskiego.
kryzysowego z wojewdztwa lubelskiego.
w projektach norm z zakresu zarzdzania ryzykiem diagnoza stanu.
Identyfikacja projektw norm z zakresu zarzdzania
ryzykiem.
Analiza projektw norm zwizanych z zarzdzaniem
kryzysowym.
Analiza projektw norm zwizanych z zarzdzaniem
ryzykiem.
Analiza metodyk oceny ryzyka i zagroe ujtych w
normach z zakresu zarzdzania ryzykiem - diagnoza stanu.
w przepisach UE zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem
diagnoza stanu.
16
CZ I
WYKORZYSTANE
SPRAWOZDANIA
Z BADA
WYKORZYSTANIE
SPRAWOZDANIA
Z BADA
38.
M. Trzciska
39.
M. Trzciska
40.
41.
42.
D. Wrblewski, T. Sowa
Analiza przepisw unijnych zwizanych z zarzdzaniem

kryzysowym.
Analiza przepisw unijnych zwizanych z zarzdzaniem
ryzykiem.
Analiza norm zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem.
Identyfikacja norm z zakresu zarzdzania ryzykiem.
Analiza norm zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym.
Wszystkie sprawozdania z bada podlegay recenzowaniu zgodnie z Zarzdzeniem Dyrektora

CNBOP-PIB nr 4/2012 z dnia 5 marca 2012 r. w sprawie Zasad planowania, przygotowania
i realizacji projektw w Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpoarowej im.
Jzefa Tuliszkowskiego - Pastwowym Instytucie Badawczym.
17
CZ I
WYKORZYSTANIE SPRAWOZDANIA Z BADA
2. SPIS OZNACZE
ABW Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego
BSI Brytyjska Instytucja Normalizacyjna (ang. British Standards Institution)
CEN Europejski Komitet Normalizacyjny (fr. Comit Europen de Normalisation)
CEP Cywilne Planowanie Kryzysowe (ang. Civil Emergency Planning)
CSA Kanadyjskie Stowarzyszenie Normalizacyjne (ang. Canadian Standards Association)
CZK centrum zarzdzania kryzysowego
DG ECHO Dyrekcja Generalna ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludnoci (ang.
Directorate-General of the Commisions European Community Humanitarian aid Office)
GCZK Gminne Centrum Zarzdzania Kryzysowego
GPZK Gminny Plan Zarzdzania Kryzysowego
GUS Gwny Urzd Statystyczny
GZZK Gminny Zesp Zarzdzania Kryzysowego
IK infrastruktura krytyczna
ISO Midzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ang. International Organization for
Standardization)
KPZK Krajowy Plan Zarzdzania Kryzysowego
KSR-G Krajowy System Ratowniczo-Ganiczy
MAiC Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
MEN Ministerstwo Edukacji Narodowej
MON Ministerstwo Obrony Narodowej
MSW Ministerstwo Spraw Wewntrznych
MSWiA Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji
MTBiGM Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
MZZK Miejski Zesp Zarzdzania Kryzysowego
NATO Organizacja Paktu Pnocnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organization)
NFPA Narodowe Stowarzyszenie Ochrony Przeciwpoarowej (ang. National Fire Protection
Association)
NPOIK Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej
NSPK Narodowy System Pogotowia Kryzysowego
NSR Narodowe Siy Rezerwowe
OECD Organizacja Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organization for Economic
Co-operation and Development)
PCZK Powiatowe Centrum Zarzdzania Kryzysowego
PPZK Powiatowy Plan Zarzdzania Kryzysowego
PZZK Powiatowy Zesp Zarzdzania Kryzysowego
PRM Pastwowe Ratownictwo Medyczne
PSP Pastwowa Stra Poarna
RCB Rzdowe Centrum Bezpieczestwa
RZZK Rzdowy Zesp Zarzdzania Kryzysowego
SZ RP Siy Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
18
CZ I
SPIS OZNACZE
WYKORZYSTANIE
SPRAWOZDANIA Z BADA
UE Unia Europejska
WCZK Wojewdzkie Centrum Zarzdzania Kryzysowego
WPZK Wojewdzki Plan Zarzdzania Kryzysowego
WZZK Wojewdzki Zesp Zarzdzania Kryzysowego
ZZK Zesp Zarzdzania Kryzysowego
19
CZ II
ZARZDZANIE KRYZYSOWE
21
CZ II
1. WPROWADZENIE
Cz druga Zarzdzanie kryzysowe zawiera charakterystyk wybranych dokumentw
normatywnych wraz ze wstpn ocen ich uytecznoci w kontekcie niniejszej publikacji jak
rwnie realizowanego projektu.
Celem bada prowadzonych przez zesp autorski byo zidentyfikowanie
i przeanalizowanie wybranych dokumenty zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym.
Podczas wyboru dokumentw autorzy kierowali si ich uytecznoci w zakresie
terminologii, elementw struktur systemu zarzdzania, opisu rl i zada organw zarzdzania
kryzysowego, opisu procesw wystpujcych w zarzdzaniu kryzysowym. Dokumenty do analizy
wybierano z dwch zasadniczych grup: przepisw prawa krajowego (prawo powszechnie
obowizujce, resortowe, miejscowe) oraz midzynarodowych norm i standardw. Niniejsza
cz obejmuje sze rozdziaw. Cztery pierwsze rozdziay dotycz przegldu: ustaw,
rozporzdze, przepisw resortowych i przepisw prawa miejscowego. Ostatnie dwa rozdziay
dotycz przegldu ustanowionych norm i standardw oraz projektw norm i standardw.
W rozdziale pierwszym autorzy dokonali analizy dwunastu ustaw i jednego dekretu.
W wyniku analizy stwierdzono, e w dokumentach ustawodawca zawar podstawow
terminologi, a take najwaniejsze zapisy, odnoszce si do aspektw zwizanych
z zarzdzaniem kryzysowym przydatne do projektowanego systemu teleinformatycznego.
W rozdziale drugim scharakteryzowano jedenacie rozporzdze, ktre stanowi
wypenienie delegacji ustaw o: zarzdzaniu kryzysowym, stanie klski ywioowej, stanie
wyjtkowym, ochronie przeciwpoarowej, Pastwowym Ratownictwie Medycznym oraz
dekretu o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych.
W rozdziale trzecim scharakteryzowano osiem przepisw prawa resortowego: siedem
zarzdze i jedn decyzj.
W rozdziale czwartym przedstawiono 10 aktw prawa miejscowego obowizujcych na
terenie wojewdztwa mazowieckiego, ktre obejmoway trzy zarzdzenia wydane przez
wojewod, trzy wydane przez prezydenta miasta stoecznego Warszawy, dwa zarzdzenia
wydane przez starost powiatu otwockiego, dwa zarzdzenia wydane przez prezydenta miasta
Otwocka.
W rozdziale pitym scharakteryzowano trzy normy opublikowane przez Polski Komitet
Normalizacyjny oraz Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn, a take trzy standardy
opublikowane przez Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn, BSI - Brytyjsk Instytucj
Normalizacyjn oraz NFPA - Narodowe Stowarzyszenie Ochrony Przeciwpoarowej (USA).
W rozdziale szstym zostay przedstawione trzy projekty norm procedowane przez
Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn.
Kady z wyej opisanych rozdziaw ma jednakow struktur obejmujc wstp,
charakterystyk dokumentw, podsumowanie i wnioski oraz literatur.
23
CZ II
2. PRZEGLD WYBRANYCH
KRYZYSOWEGO USTAWY
PRZEPISW
ZAKRESU
ZARZDZANIA
2.1. WSTP
Poniszy rozdzia przedstawia dwanacie ustaw i dekret wraz z ich krtk
charakterystyk, majcych zwizek z zarzdzaniem kryzysowym. S nimi:
1. Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym.
2. Ustawa o stanie klski ywioowej.
3. Ustawa o stanie wyjtkowym.
4. Ustawa Prawo wodne.
5. Ustawa o ochronie przeciwpoarowej.
6. Ustawa o zmianie ustawy o powszechnym obowizku obrony RP.
7. Ustawa Prawo ochrony rodowiska.
8. Ustawa o pastwowym ratownictwie medycznym.
9. Ustawa o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie.
10. Ustawa o samorzdzie wojewdztwa.
11. Ustawa o samorzdzie powiatowym.
12. Ustawa o samorzdzie gminnym.
13. Dekret o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych.
Wyej wymienione akty prawne stanowi wytyczne dla administracji publicznej
w kwestii zwizanej z organizacj struktur oraz realizacj zada w obszarze bezporednio
i porednio dotykajcym problematyki zarzdzania kryzysowego. W powyszych dokumentach
ustawodawca zawar rwnie podstawow terminologi z przedmiotowego zakresu.
2.2. WYBRANE USTAWY
2.2.1. Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm.)
Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym to dokument systemowy, ktry okrela organy
waciwe w sprawach zarzdzania kryzysowego oraz ich zadania i zasady dziaania, a take
zasady finansowania zada w ramach zarzdzania kryzysowego. Zarzdzanie kryzysowe ujte
w ustawie to dziaalno organw administracji publicznej, ktra jest elementem kierowania
bezpieczestwem narodowym. Polega ona na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym,
przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych dziaa,
reagowaniu w przypadku ich wystpienia oraz usuwaniu skutkw, odtwarzaniu zasobw
i infrastruktury krytycznej1. Zadania te wykonywane s przy wsppracy z waciwymi organami
administracji publicznej.
Organem waciwym w sprawach zarzdzania kryzysowego na terenie wojewdztwa jest
wojewoda. Wykonuje on miedzy innymi zadania zwizane z kierowaniem monitorowaniem,
planowaniem, reagowaniem oraz usuwaniem skutkw zagroe. Realizuje zadania z zakresu
planowania cywilnego (w tym przygotowywanie wojewdzkiego planu zarzdzania
Art. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.).
24
CZ II
kryzysowego), zarzdzania, organizowania i prowadzenia szkole i wicze w ramach

zarzdzania kryzysowego. Ponadto wnioskuje o uycie pododdziaw lub oddziaw Si
Zbrojnych RP a take prowadzi dziaania w celu zapobiegania, przeciwdziaania i usuwania
skutkw o charakterze terrorystycznym. Do zada wojewody naley take wykonywanie
przedsiwzi wynikajcych z dokumentw planistycznych oraz z zakresu infrastruktury
krytycznej. Organem pomocniczym wojewody przy wykonywaniu zada w ramach zarzdzania
kryzysowego jest wojewdzki zesp zarzdzania kryzysowego2.
Starosta jako przewodniczcy zarzdu powiatu, wykonuje zadania przy pomocy
powiatowej administracji zespolonej i jednostek organizacyjnych powiatu. W zakresie
zarzdzania kryzysowego kieruje dziaaniami zwizanymi z monitorowaniem, planowaniem,
reagowaniem i usuwaniem skutkw zagroe na terenie powiatu, realizuje zadania z zakresu
planowania cywilnego (w tym opracowuje powiatowy plan zarzdzania kryzysowego). Do jego
obowizkw naley midzy innymi zarzdzanie, organizowanie i prowadzenie szkole oraz
wicze z zakresu zarzdzania kryzysowego, zapobieganie, przeciwdziaanie i usuwanie skutkw
zdarze o charakterze terrorystycznym a take realizacja zada z zakresu ochrony infrastruktury
krytycznej. Organem pomocniczym starosty przy wykonywaniu zada w ramach zarzdzania
kryzysowego jest powiatowy zesp zarzdzania kryzysowego3.
Wjt, burmistrz, prezydent miasta dziaaj natomiast przy pomocy komrki
organizacyjnej urzdu gminy (miasta) waciwej w sprawach zarzdzania kryzysowego. Do ich
zada w sprawach zarzdzania kryzysowego na poziomie gminy, naley dziaanie zwizane
z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutkw zagroe na terenie
gminy, planowanie cywilne (w tym opracowywanie gminnego planu zarzdzania kryzysowego).
Ponadto wykonuj rwnie zadania w zakresie zarzdzania, organizowania i prowadzenia
szkole z zakresu zarzdzania kryzysowego, zapobiegania, przeciwdziaania i usuwania skutkw
zdarze o charakterze terrorystycznym a take organizuj i realizuj zadania z zakresu ochrony
infrastruktury krytycznej. Organem pomocniczym wjta, burmistrza lub prezydenta miasta przy
wykonywaniu zada dotyczcych zarzdzania kryzysowego jest gminny zesp zarzdzania
kryzysowego4. W przywoanym akcie prawnym, ustawodawca okrela zadania, ktrych
realizacj na terenie gminy (miasta) zapewnia wjt, burmistrz, prezydent miasta. Nale do nich
caodobowe alarmowanie czonkw gminnego zespou zarzdzania kryzysowego,
a w sytuacjach kryzysowych zapewnienie caodobowego dyuru, wspdziaanie z centrami
zarzdzania kryzysowego organw administracji publicznej, nadzr nad funkcjonowaniem
systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoci. Ponadto
zadania dotycz wsppracy z podmiotami realizujcymi monitoring rodowiska, prowadzcymi
akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne oraz staego dyuru na potrzeby podwyszania
gotowoci obronnej pastwa5.
4
5
3
25
CZ II
Planowanie cywilne, ktre definiuje ustawa o zarzdzaniu kryzysowym obejmuje

przedsiwzicia podejmowane na rzecz przygotowa administracji publicznej do zarzdzania
kryzysowego. W wymienione dziaania wpisuje si rwnie planowanie wsparcia Si Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej w razie ich uycia oraz wykorzystania tej formacji w przypadku
wystpienia sytuacji kryzysowej6.
W przywoanym akcie prawnym ustawodawca okrela pojcia: sytuacji kryzysowej,
infrastruktury krytycznej, ochrony infrastruktury krytycznej, planowania cywilnego, powiatu,
cyklu planowania, siatki bezpieczestwa, mapy zagroe i ryzyka, a take zdarze o charakterze
terrorystycznym.
2.2.2. Ustawa o stanie klski ywioowej z dnia 18 kwietnia 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz.
558, z pn. zm.)
Ustawa o stanie klski ywioowej definiuje tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klski
ywioowej, a take zasady dziaania organw wadzy publicznej oraz zakres ogranicze
wolnoci, praw czowieka i obywatela w czasie stanu klski ywioowej7.
Stan ten wprowadzany jest przez Rad Ministrw w drodze rozporzdzenia na wniosek
waciwego wojewody lub z wasnej inicjatywy w celu zapobiegnicia skutkom katastrof
naturalnych bd awarii technicznych noszcych cechy klski ywioowej.
Przywoany akt prawny okrela, i organy wadzy publicznej w czasie klski ywioowej
dziaaj w dotychczasowych strukturach organizacyjnych pastwa wraz z przysugujcymi im
kompetencjami, jeli zapisy ustawy nie stanowi inaczej. Oznacza to, e podczas stanu klski
ywioowej dziaaniami w zakresie zapobieenia skutkom lub ich usunicia kieruj wjt
(burmistrz, prezydent miasta) gdy stan ten zosta wprowadzony tylko na obszarze gminy.
W przypadku wystpienia zagroenia na obszarze wicej ni jednej gminy wchodzcej w skad
powiatu, dziaania przejmuje starosta, i odpowiednio do struktury organizacyjnej, wojewoda,
kiedy stan klski ywioowej wprowadza si na obszarze wikszym ni jeden powiat wchodzcy
w skad wojewdztwa. Zgodnie z zapisem ustawy moliwe jest przejecie kierowania dziaaniami
zmierzajcymi do zapobiegnicia skutkom danej klski ywioowej lub jej usunicia, przez
ministra waciwego do spraw administracji publicznej lub innego ministra w ktrego zakresie
kompetencji ley przeciwdziaanie nastpstwom danej klski ywioowej. Natomiast kiedy
istnieje wtpliwo co do waciwoci ministra lub gdy waciwych jest kilku ministrw, a take
gdy stan klski ywioowej wprowadzono na obszarze wicej ni jednego wojewdztwa,
koordynatora dziaa wyznacza Prezes Rady Ministrw.
Ustawodawca, w omawianym dokumencie okrela rwnie zakres ogranicze wolnoci,
praw czowieka i obywatela. Obostrzenia stosuje si do osb fizycznych zamieszkaych lub czasowo
przebywajcych na terenie, na ktrym zosta wprowadzony stan klski ywioowej a take do osb
prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadajcych osobowoci prawnej, majcych siedzib lub
6
7
Art. 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558, z pn. zm.).
26
CZ II
prowadzcych dziaalno na zagroonym terenie8. Szczegowe ograniczenia zawarte zostay w art.

21 powyszej ustawy.
Wanym zapisem analizowanego aktu prawnego jest moliwo wprowadzenia przez wjta
(burmistrza, prezydent miasta), starost, wojewod lub ich penomocnika obowizku wiadcze
osobistych i rzeczowych, jeli siy i rodki, ktrymi dysponuj s niewystarczajce.
Ustawa wprowadza terminy klski ywioowej, katastrofy naturalnej, awarii technicznej
oraz cyberprzestrzeni.
2.2.3. Ustawa o stanie wyjtkowym z dnia 21 czerwca 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz.
985, z pn. zm.)
Ustawa o stanie wyjtkowym normuje tryb wprowadzenia i zniesienia stanu
wyjtkowego, a take zasady dziaania organw wadzy publicznej oraz w jakim zakresie mog
by ograniczone wolnoci, prawa czowieka i obywatela w czasie stanu wyjtkowego9. Stan
wyjtkowy jest jednym ze stanw nadzwyczajnych pastwa, ktrego wprowadzenie powoduje
ograniczenie praw i swobd obywatelskich.
Stan wyjtkowy wprowadzany jest rozporzdzeniem wydanym przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Rady Ministrw. W rozporzdzeniu okrela si czas
trwania stanu wyjtkowego z zastrzeeniem, i nie moe on przekracza 90 dni oraz przyczyny
jego wprowadzenia, obszar, na jakim jest wprowadzony a take w zakresie okrelonym omawiana
ustaw, rodzaje ogranicze wolnoci, praw czowieka i obywatela. Jeli nie ustay przyczyny
wprowadzenia stanu wyjtkowego oraz nie zostao przywrcone normalne funkcjonowanie
pastwa, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej moe, w drodze rozporzdzenia, przeduy czas
trwania stanu wyjtkowego na okres nie duszy ni 60 dni10.
Zgodnie z zapisem ustawy organy wadzy publicznej w czasie stanu wyjtkowego dziaaj
w dotychczasowych strukturach organizacyjnych pastwa i wykonuj zadania w ramach
przysugujcych im kompetencji, chyba, e zapisy ustawy mwi inaczej. Dziaania pozwalajce
na przywrcenie konstytucyjnego ustroju pastwa, bezpieczestwa obywateli czy te porzdku
publicznego, a w szczeglnoci koordynacj i kontrol funkcjonowania administracji rzdowej
i samorzdowej wykonuj Prezes Rady Ministrw w przypadku wprowadzenia stanu
wyjtkowego na obszarze wikszym ni obszar jednego wojewdztwa lub waciwy wojewoda
w przypadku wprowadzenia stanu wyjtkowego na obszarze lub czci obszaru waciwego
wojewdztwa11.
W przypadku, gdy siy i rodki podczas stanu wyjtkowego okazuj si niewystarczajce,
Prezydent RP na wniosek Prezesa Rady Ministrw moe podj decyzj o wykorzystaniu
oddziaw i pododdziaw wojskowych, ktrych zadania wyznaczone s przez Ministra Obrony
Art. 20 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. nr 62, poz. 558, z pn. zm.).
Art. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjtkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 985, z pn. zm.).
10
11
9
27
CZ II
Narodowej w uzgodnieniu z ministrem waciwym do spraw wewntrznych12. onierze

uzyskuj w takiej sytuacji uprawnienia funkcjonariuszy policji, zgodnie z ustaw o policji13.
W przypadku, gdy organy wadzy gminnej, powiatowej lub wojewdzkiej nie wykazuj
skutecznoci w wykonywaniu zada publicznych podczas stanu wyjtkowego, Prezes Rady
Ministrw na wniosek waciwego wojewody moe zawiesi wadz tych organw na czas
okrelony trwania stanu wyjtkowego i powoa zarzd komisaryczny14.
2.2.4. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229,
z pn. zm.)
Ustawa Prawo wodne mwi o gospodarowaniu wodami, a w szczeglnoci o ochronie
zasobw wodnych i zarzdzaniu nimi. Zgodnie z analizowanym dokumentem w ramach ochrony
wd dopuszczalne jest tymczasowe pogorszenie stanu jednolitych czci wd jeeli jest ono
wynikiem zjawisk o charakterze naturalnym lub skutkiem siy wyszej, nadzwyczajnych lub
niemoliwych do przewidzenia zjawisk powodziowych lub dugotrwaej suszy, zdarze
o charakterze terrorystycznym, zakcenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej czy innych
trudnych do przewidzenia katastrof15.
W dokumencie prawnym przedstawiono koordynacj zamierzonych celw i ochrony
zasobw wodnych, za ktre odpowiedzialny jest dyrektor regionalnego zarzdu gospodarki
wodnej, ktry zbiera dane informacje dla potrzeb planowania cywilnego i centrw zarzdzania
kryzysowego16.
2.2.5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81,
Wedug ustawy ochrona przeciwpoarowa polega na realizacji zada majcych na celu
ochron ycia, zdrowia, mienia przed zagroeniem poarowym. By unikn wspomnianych
niebezpieczestw naley zapobiega powstawaniu zagroe poarowych oraz zapewni
odpowiednie siy i rodki w celu zlikwidowania zagroenia17.
W akcie prawnym rozszerzono zakres powyszych przedsiwzi. Przede wszystkim jest
to realizacja zagadnie takich jak: zapobieganie, profilaktyka, niedopuszczenie do powstania
warunkw mogcych doprowadzi do powstania nie tylko poaru, ale take innego
miejscowego zagroenia oraz przygotowanie odpowiednich warunkw w razie wystpienia
klski ywioowej18.
12
Ibidem.
14
15
Art. 38i ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
16
Art. 92, pkt 4a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
17
Art. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, poz. 351, z pn.
zm.).
18
zm.).
13
28
CZ II
Ustawa okrela sposoby i warunki ochrony przeciwpoarowej budynkw i innych

obiektw budowlanych19. Plany budynkw i innych obiektw budowlanych w odniesieniu do
terenw i obiektw s przekazywane do waciwego miejscowo komendanta powiatowego
(miejskiego) Pastwowej Stray Poarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania,
organizacji i prowadzenia dziaa ratowniczych. W sprawie organizacji ochrony
przeciwpoarowej na obszarze powiatu, wojewdztwa i kraju, zadania wykonywane s przez
Pastwow Stra Poarn przy wsppracy z Pastwowym Ratownictwem Medycznym oraz
systemem powiadamiania ratunkowego. Centra powiadamiania ratunkowego finansowane s
z budetu pastwa w formie dotacji celowej20.
2.2.6. Ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 1967r. nr 44, poz. 220 z pn. zm.)
Niniejsza ustawa reguluje udzia Si Zbrojnych RP w zwalczaniu klsk ywioowych
i likwidacji ich skutkw, dziaaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach
poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i ycia ludzkiego. Ponadto wojsko
wykorzystywane jest do zada zwizanych z oczyszczaniem terenw z materiaw
wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a take
zarzdzaniem kryzysowym21.
Zgodnie z dokumentem tworzy si w Siach Zbrojnych stanowisko inspektoratu wsparcia
i si, do ktrego naley wykonywanie zada zwizanych z udziaem oddziaw i pododdziaw
wojskowych.
W czasie pokoju onierzom rezerwy mog zosta nadane przydziay kryzysowe.
Warunkiem nadania przydziau kryzysowego jest zawarcie kontraktu na wykonywanie
obowizkw w ramach NSR. Przydzia kryzysowy nadaje si na okres od 2 do 6 lat z moliwoci
przeduenia22.
Ustawa okrela zadania Rady Ministrw w zakresie zapewnienia zewntrznego
bezpieczestwa pastwa, planowania i sprawowania oglnego kierownictwa w dziedzinie
obronnoci kraju. Naley do nich: realizacja przygotowa obronnych pastwa zapewniajcych
funkcjonowanie w razie zewntrznego zagroenia bezpieczestwa i w czasie wojny, w tym
planowanie przedsiwzi gospodarczo obronnych oraz zada wykonywanych na rzecz Si
Zbrojnych oraz wojsk sojuszniczych. Dokument formuuje rwnie warunki i tryb planowania
i finansowania zada wykonywanych w ramach przygotowa obronnych pastwa
realizowanych przez organy administracji rzdowej i organy samorzdu terytorialnego, sposb
ich nakadania oraz waciwo organw w tych sprawach, w tym ujtych w planowaniu
19
zm.).
20
zm.).
21
Art. 3, ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony RP (Dz. U. z 1967r. Nr 44, poz.
220 z pn. zm.).
22
Art. 59b ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony RP (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz.
220 z pn. zm.).
29
CZ II
operacyjnym i programach obronnych zostan doprecyzowane w wydanym przez Rad

Ministrw rozporzdzeniu23.
Wjt lub burmistrz (prezydent miasta) wydaje w czasie pokoju decyzj administracyjn
o oddelegowaniu osoby do wykonania wiadcze osobistych, w tym planowanych do
wykonania w razie ogoszenia mobilizacji i w czasie wojny, na wniosek organw i jednostek
organizacyjnych obowizek wiadcze osobistych na wniosek wojskowego komendanta
uzupenie, kierownika jednostki organizacyjnej stanowicej baz formowania specjalnie
tworzonej jednostki zmilitaryzowanej, kierownika jednostki organizacyjnej wykonujcej zadania
na potrzeby obrony pastwa24.
Ustawa okrela zasady ochrony rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobw,
z uwzgldnieniem wymaga zrwnowaonego rozwoju. W przypadku ryzyka moliwoci
wystpienia w danej strefie przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub
docelowego substancji w powietrzu, zarzd wojewdztwa w terminie 15 miesicy od dnia
otrzymania informacji o tym ryzyku od wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska,
opracowuje i przedstawia do zaopiniowania waciwym jednostkom sprawujcym wadz
administracyjn na danym terenie, projekt uchway w sprawie planu dziaa
krtkoterminowych25.
Wojewdzki zesp zarzdzania kryzysowego niezwocznie powiadamia spoeczestwo
oraz podmioty, w sposb zwyczajowo przyjty na danym terenie, o ryzyku wystpienia
przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu
oraz o wystpieniu przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego
substancji26.
W ustawie opisano take pastwowy monitoring rodowiska, ktry gromadzi dane na
podstawie pomiarw dokonywanych przez organy administracji, danych zbieranych w ramach
statystyki publicznej, informacji udostpnionych przez inne organy administracji, pomiarw
stanu rodowiska, wielkoci i rodzajw emisji, a take ewidencji27.
2.2.8. Ustawa z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.
z 2006 r. Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.)
W dokumencie przedstawiono podstawowe pojcia z zakresu ratownictwa medycznego,
z ktrych za istotniejsze powizane bliej z tematyk realizowanego projektu naley uzna:
23
Art. 6 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony RP (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220
z pn. zm.).
24
Art. 202 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony RP (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz.
220 z pn. zm.).
25
Art. 92 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627, z pn.
zm.).
26
zm.).
27
zm.).
30
CZ II
miejsce zdarzenia, rejon operacyjny oraz szpitalny oddzia ratunkowy i zesp ratownictwa
medycznego, jako podstawowe jednostki systemu28.
Plan dziaania systemu ratownictwa zawiera przede wszystkim dokadn charakterystyk
wystpujcych na obszarze wojewdztwa potencjalnych zagroe dla ycia lub zdrowia
z uwzgldnieniem analizy ryzyka wystpienia katastrof naturalnych i awarii technicznych
w rozumieniu przepisw o stanie klski ywioowej29. Wprowadza si ponadto liczb oraz
rozmieszczenie na obszarze wojewdztwa jednostek systemu, obszarw dziaania i rejony
operacyjne, sposb koordynacji dziaa jednostek systemu, kalkulacj kosztw dziaalnoci
zespow ratownictwa medycznego, sposb wsppracy z organami administracji publicznej
i jednostkami systemu, z innych wojewdztw, zapewniajcy sprawne i skuteczne ratowanie
ycia i zdrowia, sposb wsppracy jednostek systemu, z jednostkami wsppracujcymi
z systemem, informacje o lokalizacji wojewdzkich centrw powiadamiania ratunkowego
i centrw powiadamiania ratunkowego. System ratownictwa dziaa na obszarze wojewdztwa
na podstawie wojewdzkiego planu dziaania systemu, ktry jest sporzdzany przez wojewod.
2.2.9. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej
w wojewdztwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206, z pn. zm.)
Dokument reguluje podstawowe zasady funkcjonowania oraz zakres dziaania
wojewody, a take organizacj na obszarze wojewdztwa administracji zespolonej
i niezespolonej30. Artyku 3 ustawy wskazuje na funkcje penione przez wojewod oprcz
reprezentowania stanowiska Rady Ministrw w wojewdztwie jest on take: zwierzchnikiem
rzdowej administracji zespolonej w wojewdztwie, organem nadzoru nad dziaalnoci
jednostek samorzdu terytorialnego i ich zwizkw, ktre kontroluje pod wzgldem ich
legalnoci, gospodarnoci i rzetelnoci realizowanych przez nie zada31. Wojewoda obowizany
jest do wsppracy, wymiany informacji z waciwymi ministrami, a take raportowania swojej
dziaalnoci Prezesowi Rady Ministrw, ktremu podlega. Zgodnie z dokumentem wojewoda
wykonuje swoje zadania przy pomocy urzdu wojewdzkiego oraz dyrektora generalnego
urzdu.
Wojewoda realizujc w wojewdztwie polityk prowadzon przez Rad Ministrw
posiada w obszarze zwizanym z bezpieczestwem nastpujce zadania: zapewnianie
wspdziaania wszystkich organw administracji rzdowej i samorzdowej dziaajcych
w wojewdztwie i kierowanie ich dziaalnoci w zakresie zapobiegania zagroeniu ycia,
zdrowia lub mienia oraz zagroeniom rodowiska. Ponadto ponosi odpowiedzialno za stan
bezpieczestwa pastwa i utrzymania porzdku publicznego, ochrony praw obywatelskich,
28
Art. 3 ustawy z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz.
1410, z pn. zm.).
29
Art. 21 ustawy z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz.
1410, z pn. zm.).
30
Art. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie (Dz. U. z 2009 r.
Nr 31, poz. 206 z pn. zm.).
31
Nr 31, poz. 206 z pn. zm.).
31
CZ II
a take zapobiegania klskom ywioowym i innym nadzwyczajnym zagroeniom oraz

zwalczania i usuwania ich skutkw. Wojewoda dokonuje take oceny stanu zabezpieczenia
przeciwpowodziowego wojewdztwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzi
oraz ogasza i odwouje alarm przeciwpowodziowy, wykonuje oraz koordynuje zadania
w zakresie obronnoci i bezpieczestwa pastwa oraz zarzdzania kryzysowego32. Szczegowe
zadania w tym obszarze wojewoda realizuje na podstawie odrbnych przepisw m. in. ustawy
o zarzdzaniu kryzysowym. Jako organ nadrzdny w przypadku wystpienia sytuacji
nadzwyczajnych, w tym kryzysowych moe wydawa polecenia organom administracji rzdowej
na terenie wojewdztwa oraz organom administracji terytorialnej33.
Ustawa okrela rwnie funkcje wypenianie przez wojewod wzgldem podlegajcej
mu administracji zespolonej, za ktrej prawidow dziaalno odpowiada. Nale do nich:
kierowanie i koordynacja nad dziaalnoci administracji zespolonej, jej kontrola oraz
zapewnienie warunkw skutecznego funkcjonowania34. Bardzo wanym przepisem dokumentu
jest moliwo stanowienia prawa miejscowego przez wojewod w zgodnoci z aktami prawa
powszechnie obowizujcego, w tym odwoujcego si do organizacji struktur systemu
zarzdzania kryzysowego. Prawo takie przysuguj take organom administracji niezespolonej
w uzgodnieniu z wojewod oraz w zakresie waciwoci im przysugujcym.
2.2.10. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91,
Dokument ustanawia samorzd wojewdztwa, ktrego organy - sejmik i zarzd
wojewdztwa, dysponuj mieniem oraz budetem finansowym wojewdztwa. Samorzd
wojewdztwa zgodnie z ustaw moe stanowi na obszarze wojewdztwa prawo miejscowe35.
W zakresie dziaalnoci samorzdu wojewdztwa jest prowadzenie polityki rozwoju
wojewdztwa, zgodnie z opracowywana strategi rozwoju wojewdztwa i programami, ktre
uzgadniane s w szczeglnoci z wojewod i jednostkami samorzdu terytorialnego.
Ustawa naoya na samorzd wojewdzki obowizek realizacji zada, w tym take
zwizanych z bezpieczestwem - szczegowo okrelonych w innych dokumentach, z zakresu:
obronnoci, bezpieczestwa publicznego, ochrony przeciwpowodziowej i wyposaenia oraz
utrzymywania magazynw przeciwpowodziowych36.
32
Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
33
Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
34
Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
35
Art. 9 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576, z pn. zm.).
36
Art. 14 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576, z pn.
zm.).
32
CZ II
2.2.11. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91,
Ustawa okrela sposb tworzenia, zmiany granic oraz znoszenia powiatw. Ustanawia
take organy odpowiedzialne za administrowanie powiatem zarzd oraz rad powiatu. Organy
samorzdu powiatowego zgodnie z dokumentem, mog wydawa na obszarze powiatu lub jego
czci akty prawa miejscowego37.
Jak w przypadku samorzdu wojewdztwa, wadze powiatu wykonuj na obszarze przez
siebie administrowanym zadania okrelone we waciwych ustawach z zakresu: obronnoci,
porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli. ochrony przeciwpowodziowej, w tym
wyposaenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, a take ochrony
przeciwpoarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagroeniom ycia i zdrowia ludzi oraz
rodowiska38. W ramach wymienionych obszarw aktywnoci rada powiatu dokonuje m. in.
oceny stanu bezpieczestwa przeciwpoarowego i zabezpieczenia przeciwpowodziowego
powiatu. Ponadto powiat moe wykonywa zadania zlecone przez organy administracji
rzdowej, zwaszcza w przypadkach zwizanych z usuwaniem bezporednich zagroe dla
bezpieczestwa i porzdku publicznego oraz z obronnoci39.
Ustawa okrela, i zarzd powiatu na czele ze starost wykonuje swoje zadania przy
pomocy starostwa powiatowego oraz innych jednostek administracyjnych. Kierownicy
powiatowych sub, inspekcji i stray podlegaj starocie, ktrych peni funkcj ich zwierzchnika
i wykonuj swoje zadania zgodnie z zapisami odpowiednich ustaw, w tym z zakresu zarzdzania
kryzysowego zgodnie z ustaw o zarzdzaniu kryzysowym i aktami powizanymi.
2.2.12. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95,
z pn. zm.)
Ustawa okrela sposb tworzenia, zmiany granic oraz znoszenia gmin. Ustanawia take
organy odpowiedzialne za administrowanie gmin - wjta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz
rad gminy. Organy samorzdu gminnego zgodnie z dokumentem, mog wydawa na obszarze
gminy lub jego czci akty prawa miejscowego. Rada gminy moe tworzy - po konsultacji z jej
mieszkacami, jednostki pomocnicze: soectwa, dzielnice, osiedla i inne (np. pooone
w granicach gminy miasto)40.
Jak w przypadku samorzdu wojewdztwa i powiatu, wadze gminy wykonuj na
obszarze przez siebie administrowanym zadania okrelone we waciwych ustawach z zakresu:
porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli. ochrony przeciwpowodziowej, w tym
wyposaenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Ponadto gmina moe
wykonywa zadania zlecone przez organy administracji rzdowej, zwaszcza w przypadku
37
Art. 41 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578, z pn.
zm.).
38
Art. 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578, z pn. zm.).
39
Art. 7 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578, z pn. zm.).
40
Art. 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, art. 5 (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95, z pn. zm.).
33
CZ II
zwizanych z usuwaniem bezporednich zagroe dla bezpieczestwa i porzdku publicznego

oraz z obronnoci.
Ustawa okrela, i wjt wykonuje swoje zadania przy pomocy urzdu gminy oraz innych
jednostek administracyjnych. Do obowizkw wjta naley kierowanie gmin, opracowywanie
planu operacyjnego ochrony przed powodzi, ogaszanie i odwoanie pogotowia oraz alarmu
przeciwpowodziowego, a take zarzdzanie ewakuacji ludnoci z terenw zagroonych41.
Ponadto w obszarze bezpieczestwa i zarzdzania kryzysowego wjt realizuje inne zadania
okrelone we waciwych ustawach.
2.2.13. Dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczania klsk
ywioowych (Dz. U. z 1953r. Nr 23, poz. 93, z pn. zm.)
Dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych
(Dz. U. z 1953r. nr 23, poz. 93) charakteryzuje wszelkiego rodzaju zdarzenia, ktre
zaklasyfikowano do klsk ywioowych. Zgodnie z art. 1 zaliczaj si do tego zdarzenia mogce
zagraa bezpieczestwu ycia lub mienia i ktre mog wywoa powane zakcenia
w gospodarce kraju na skutek katastrof komunikacyjnych, nienych, przy ktrych jest
potrzebna zorganizowana akcja spoeczna42.
Dokument wprowadza prawa i obowizki, ktre nale do osoby pracujcej spoecznie.
Midzy innymi jest to odszkodowanie finansowe dla osoby biorcej udzia w wiadczeniu
pomocy spoecznej, ktra doznaa uszczerbku na zdrowiu lub w przypadku mierci,
odszkodowanie naley si bliskim osobom, bdcym na jej utrzymaniu. Poszkodowanemu
przysuguje take prawo do odszkodowania za zniszczone wasne mienie, ktre byo uyte
podczas akcji, w przypadku, jeli szkoda nie zaistniaa z winy osoby wykonujcej prace
spoeczne. Kolejnym wanym prawem jest obowizek wypaty przez pracodawc penego
wynagrodzenia za cay dzie, uchylanie si od pracy spoecznej moe podlega karze grzywny
lub ograniczenia wolnoci.
Akt prawny ma zastosowanie w przypadku powodzi i w wypadkach komunikacji
drogowej. Zapisy dekretu nie maj adnego zastosowania do ochrony przeciwpoarowej.
2.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Podsumowujc, opisane wyej akty normatywne wpisuj si w zakres zarzdzania
kryzysowego. Analiza obja najwaniejsze przepisy prawne, odnoszce si do aspektw
zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym.
W wyniku przeprowadzonej analizy sformuowano nastpujce wnioski:
1. Ustawy o zarzdzaniu kryzysowym, o stanie klski ywioowej, a take o stanie
wyjtkowym okrelaj organy waciwe do realizacji zada podczas sytuacji zwizanych
z kryzysem. Opisuj take dziaalno organw administracji publicznej ich organizacj
i obowizki w zakresie zarzdzania kryzysowego. W dokumentach przedstawiono take
41
Art. 31, 31a i 31b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95, z pn.
zm.).
42
Art. 1 dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1953 r.
Nr 23, poz. 93, z pn. zm.).
34
CZ II
podstawowe pojcia zwizane z zarzdzaniem kryzysowym. Jedynie ustawa

o zarzdzaniu kryzysowym odwouje si w duym stopniu do metodyki z zakresu
planowania. Szczegowo przedstawione informacje znajduj si w aktach
wykonawczych.
2. W ustawie prawo wodne przedstawiono dziaania zwizane z ochron zasobw
wodnych przed wystpieniem rnego rodzaju zagroe, wynikajcych ze skaenia wd
pitnych. Dokument stanowi rwnie wytyczne dla organw odpowiedzialnych za
ochron wd, narzucajc obowizek monitorowania i raportowania o stanie wd
komrkom systemu zarzdzania kryzysowego waciwym w zakresie zbierania
i przetwarzania danych o zagroeniach.
3. Ustawa o ochronie przeciwpoarowej identyfikuje zagroenia zwizane z wystpieniem
zjawisk poarowych oraz wskazuje zadania, jakie naley wykona by zmniejszy
moliwo zajcia zdarzenia kryzysowego wynikajcego z wystpienia poaru.
4. Ustawa o powszechnym obowizku obrony RP charakteryzuje zakres zada
realizowanych przez SZ RP w celu zwalczania klsk ywioowych oraz likwidacji ich
skutkw.
5. Prawo ochrony rodowiska okrela oglne procedury dotyczce zapobiegania,
przygotowania i reagowania na wystpujce zagroenia w ramach tego obszaru
dziaalnoci.
6. W dokumencie przedstawiajcym uregulowania prawne obejmujce pastwowe
ratownictwo medyczne scharakteryzowano organizacj systemu oraz sposb
zaplanowania jego funkcjonowania w ramach zarzdzania kryzysowego.
7. Ustawy: o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie, o samorzdzie
wojewdztwa i samorzdzie powiatowym oraz gminnym okrelaj organy
odpowiedzialne za administrowanie w poszczeglnych jednostkach terytorialnych.
Wskazuj rwnie ich funkcje i zadania, w tym take z obszaru bezpieczestwa
i zarzdzania kryzysowego. Wszystkie jednak odsyaj do innych ustaw w kwestii
szczegowych zada organw administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego.
8. Dekret dotyczcy wiadcze na rzecz zwalczania klsk ywioowych nakada prawa
i obowizki na osoby realizujce te dziaania, w celu szybkiego udzielenia pomocy
i ratowania zasobw ludzkich i rzeczowych z terenw zagroonych.
Analiza przepisw prawnych zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym na wszystkich
szczeblach wykazaa konieczno zmian prawno-organizacyjnych podstaw systemu zarzdzania
kryzysowego RP. Powinny one umoliwi rozwizanie szeregu zidentyfikowanych problemw tj.
brak zgodnoci aktw prawnych na poszczeglnych szczeblach podziau terytorialnego, luki
w przepisach prawnych, nadregulacja, rozproszenie przepisw prawnych oraz chaos
terminologiczny.
35
CZ II
2.4. LITERATURA
1. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.
590, z pn. zm.).
2. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz.
558, z pn. zm.).
3. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjtkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 985,
z pn. zm.).
4. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn.
zm.).
5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz.
1380, z pn. zm.).
6. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. z 1967 r. Nr 44, poz. 220, z pn. zm.).
7. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz.
150, z pn. zm.).
8. Ustawa z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r.
Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.).
9. Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie
(Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
10. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz.
576, z pn. zm.).
11. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz.
578, z pn. zm.).
12. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95,
z pn. zm.).
13. Dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz.
U. z 1953 r. Nr 23, poz. 93, z pn. zm.).
36
CZ II
3. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW

KRYZYSOWEGO ROZPORZDZENIA
ZAKRESU
ZARZDZANIA
3.1. WSTP
System zarzdzania kryzysowego, zgodnie z konstytuujc j ustaw, stanowi aparat
pomocniczy dla organw administracji publicznej pozwalajcy na realizacj przypisanych im
kompetencji w sytuacjach, w ktrych normalne/codzienne procedury nie zapewniaj
waciwego (skutecznego) poziomu ich realizacji. Konstrukcja systemu opiera si na przepisach
prawnych a zgodnie z zasad pastwa demokratycznego43 to wanie akt prawny stanowi
podstaw dla aktywnoci struktur pastwa determinujc jednoczenie jego zachowanie.
Dlatego te, tak wana jest ich analiza. W obszarze bezpieczestwa pastwa jest ona tym
bardziej istotna, i dotyka sfery nie tylko ycia, zdrowia czowieka czy ochrony rodowiska, ale
rwnie tak delikatnych kwestii jak swobody i prawa obywatelskie.
Badaniu zostay poddane rozporzdzenia, ktre stanowi wypenienie delegacji
wskazanych w poniszych ustawach i dekrecie:
1. Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym.
2. Ustawa o stanie klski ywioowej.
3. Ustawa o stanie wyjtkowym.
4. Ustawa o ochronie przeciwpoarowej.
5. Ustawa o Pastwowym Ratownictwie Medycznym.
6. Dekret o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych.
Proces wyboru obszaru bada (charakteryzowanych aktw prawnych) zosta oparty na
wskazanych poniej nastpujcych po sobie krokach:
1. Okreleniu katalogu przepisw wykonawczych do ustaw, ktre zostay wskazane
w Krajowym Planie Zarzdzania Kryzysowego zaoono, e przepisy bdce podstaw
dla procedur zarzdzania kryzysowego stanowi baz dla tzw. prawa kryzysowego.
2. Wybraniu z wyej wskazanego katalogu tych przepisw, ktre odwouj si do:
a. szczeglnych sytuacji, ktre mona zakwalifikowa jako sytuacje kryzysowe
speniajce kryteria tych sytuacji takich jak brak zasobw bd procedur koniecznych
dla zapobieenia zagroeniom bez wzgldu na reim prawny odnoszcy si do
gwarantowanych Konstytucj RP swobd i wolnoci obywatelskich;
b. funkcjonowania istotnych z punktu widzenia systemu bezpieczestwa pastwa
instytucji (administracji, sub, inspekcji i stray);
c. najczciej wystpujcych zagroe zidentyfikowanych w Raporcie o zagroeniach
bezpieczestwa narodowego (w obszarze zagroe naturalnych i katastrof
technicznych), ktrym zostao przypisane wysokie ryzyko albo przypisano im wysokie
konsekwencje lub czstotliwo ich wystpowania.
43
To pastwo, w ktrym organizacja i dziaanie wadzy publicznej oparte s na prawie. Prawo okrela wzajemne
stosunki midzy wadzami, wadz i jednostkami, jako podmiotami prawa i midzy jednostkami. rdo:
T. Chopecki,
Pastwo
i
prawo
w
nauczaniu
papiea
Piusa
XI.
Witryna
internetowa:
www.prawo.uni.wroc.pl/pliki/10361 stan z 28 maja 2013 r.
37
CZ II
3.
Wybraniu jedenastu rozporzdze, ktre ze wzgldu na swoj wag powinny zosta

zaimplementowane
do
projektowanego
systemu
teleinformatycznego
wspierajcego proces planowania cywilnego.
Dokonujc analizy posuono si technik badania dokumentw, o ktrej prof. T. Pilch
pisa, i suy do gromadzenia wstpnych, opisowych, take ilociowych informacji o badanej
instytucji44. Posugujc si t technik mona wskaza, i, mimo e jest ona mniej rzetelnym
i trafnym sposobem docieka naukowych, ni pozostae metody bada zjawisk i procesw
badacz moe za jej pomoc znale wiele interesujcych odpowiedzi na nurtujce go
wtpliwoci45.
3.2. WYBRANE ROZPORZDZENIA
Na potrzeby wykonania celu pracy przeanalizowane zostay przedstawione poniej
rozporzdzenia. Realizacja zadania polega na analizie rozporzdze do tych ustaw, ktre
zadaniowo wpisuj si w proces zarzdzania kryzysowego. Analizowane rozporzdzenia mona
podzieli na trzy rodzaje:
1. odwoujce si do zarzdzania kryzysowego bezporednio;
2. odwoujce si do podmiotw realizujcych zadania z zakresu zarzdzania
kryzysowego (sub, inspekcji i stray);
3. odwoujce si do procesw zarzdzania kryzysowego (planowania, zarzdzania
informacj).
3.2.1. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie
organizacji i trybu dziaania Rzdowego Centrum Bezpieczestwa (Dz. U. z 2011 r. Nr 86, poz.
471)46
Zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym
Prezes Rady Ministrw okrela w drodze rozporzdzenia, organizacje i tryb dziaania Rzdowego
Centrum Bezpieczestwa. Rozporzdzenie formuuje struktur RCB oraz zadania i obowizki
jego dyrektora. Dyrektor peni funkcj sekretarza Rzdowego Zespou Zarzdzania
Kryzysowego, a zesp ten jest organem opiniodawczo doradczym waciwym w sprawach
inicjowania oraz koordynowania dziaa podejmowanych w zakresie zarzdzania kryzysowego.
RCB jest jednostk budetow podleg Prezesowi Rady Ministrw, wspierajc Rad Ministrw
oraz Zesp i waciwego ministra do spraw wewntrznych w sprawach dotyczcych zarzdzania
kryzysowego. Ponadto peni funkcj krajowego centrum zarzdzania kryzysowego do ktrego
zada naley planowanie cywilne a w szczeglnoci przedstawienie sposobw i rodkw
reagowania w przypadku zagroe jak rwnie ograniczenia skutkw ich wystpienia.
W ramach wsppracy z waciwymi urzdami ministerialnymi oraz kierownikami urzdw
centralnych, raz na dwa lata Rzdowe Centrum Bezpieczestwa opracowuje Krajowy Plan
Zarzdzania Kryzysowego. Przeprowadza take analiz i ocen moliwoci wystpienia zagroe
44
T. Pilch, Zasady bada pedagogicznych, Wyd. ak, Warszawa 1995, s. 76

B. Hydzik: Metodologia pedagogicznych bada naukowych w wojsku. WSMW, Gdynia 1984, s. 55.
46
Akt wykonawczy do ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.
590, z pn. zm.).
45
38
CZ II
oraz wypracowuje propozycje zapobiegania i przeciwdziaania im. Do zada RCB naley rwnie
monitorowanie potencjalnych zagroe, a w przypadku zaistnienia zagroenia uruchamia
procedury zwizane z zarzdzaniem kryzysowym, jak i zapewnia koordynacj informacj
organw
administracji
publicznej.
Wsppracuje
z organizacjami
Traktatu
Pnocnoatlantyckiego i Unii Europejskiej a take z innymi organizacjami midzynarodowymi
odpowiedzialnymi za zarzdzanie kryzysowe i ochron infrastruktury krytycznej jak rwnie
w zakresie zdarze o charakterze terrorystycznym. Peni rwnie rol organizatora
i koordynatora szkole i wicze krajowych i midzynarodowych z zakresu zarzdzania
kryzysowego. Posiada uprawnienia do informowania, zgodnie z waciwoci, podmiotw za
art. 8 ust. 2 i 3 ustawy o moliwych zagroeniach oraz dziaaniach podjtych przez waciwe
organy w celu ich zapobieenia47.
Naley wskaza, e rozporzdzenie w sprawie organizacji i trybu dziaania Rzdowego
Centrum Bezpieczestwa nie wpywa bezporednio na ksztat systemu ZK, niemniej jednak
porednio poprzez okrelenie struktury wskazuje gwne zadnia Centrum oraz gwne obszary
jego dziaa.
3.2.2. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw ochrony
infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542)48
Infrastruktura krytyczna jest zasadniczym elementem systemu ZK. Zgodnie z art. 6 ust.
7 ustawy o zarzdzaniu kryzysowym, rozporzdzenie bezporednio wskazuje, w jaki sposb
naley przeprowadzi proces planowania cywilnego w obszarze infrastruktury krytycznej (IK),
sposb tworzenia, aktualizacji oraz struktur planw ochrony IK opracowywanych przez
wacicieli oraz posiadaczy samoistnych i zalenych obiektw, instalacji lub urzdze IK,
zwanych dalej operatorami IK. Odpowiedzialni za sporzdzanie planw s operatorzy
i waciciele poszczeglnych obiektw. Elementami struktury planu ochrony IK s dane
obejmujce nazw i jej lokalizacj pozwalajce zidentyfikowa operatora IK (take
zarzdzajcego w jego imieniu) poprzez nazw, adres i siedzib oraz numery REGON, NIP i KRS.
Ponadto dane IK obejmuj charakterystyk zawierajc parametry techniczne, map
z zaznaczeniem lokalizacji obiektw, instalacji lub systemu oraz poczenia z innymi obiektami.
Dane te zawieraj rwnie opis zagroe dla danej IK, wraz z ocen ryzyka ich wystpienia
a take protok z moliwymi scenariuszami ich rozwoju. Plan ochrony IK przedstawia zaleno
danej IK od pozostaych systemw, mogcych zakci jej funkcjonowanie. Struktura planu
obejmuje rwnie zasad wsppracy z waciwymi miejscowo centrami zarzdzania
kryzysowego oraz organami administracji publicznej. Operator IK moe umieci w planie
informacj o zagroeniach ze wzgldu na jej specyfik lub charakter funkcjonowania. Ze
wzgldu na swe waciwoci do obiektw IK stosuje si przepisy o ochronie informacji
niejawnych lub o ochronie tajemnicy przedsibiorstwa. Operator IK po wpisaniu jej w stosowny
47
Art. 11 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn.
zm.).
48
590, z pn. zm.).
39
CZ II
wykaz zobowizany jest do przeprowadzenia uzgodnie z waciwym miejscowo wojewod,

komendantem wojewdzkim Pastwowej Stray Poarnej, komendantem wojewdzkim Policji,
dyrektorem regionalnego zarzdu gospodarki wodnej, wojewdzkim inspektorem nadzoru
budowlanego, wojewdzkim lekarzem weterynarii, pastwowym wojewdzkim inspektorem
sanitarnym, dyrektorem urzdu morskiego, ministrem lub kierownikiem urzdu centralnego,
we waciwoci ktrego znajduje si system, do ktrego zostaa zaliczona dana IK.
Rozporzdzenie reguluje termin aktualizacji planw w zalenoci od potrzeb, jednak nie rzadziej
ni raz na dwa lata. Kolejnym przepisem odnoszcym si do problemu ochrony IK jest
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu
Ochrony Infrastruktury Krytycznej (Dz. U. z 2010r. nr 83, poz. 541). Rozporzdzenie okrela
sposb realizacji obowizkw i wsppracy w zakresie NPOIK przez organy administracji
publicznej i suby odpowiedzialne za bezpieczestwo narodowe z wacicielami infrastruktury
krytycznej. W celu sporzdzenia NPOIK Dyrektor RCB opracowuje wytyczne okrelajce
infrastruktury.
o zagroeniach bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83 poz. 540)49
Rozporzdzenie w sprawie Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego wraz
z przepisami w sprawie ochrony infrastruktury krytycznej oraz planw zarzdzania kryzysowego
stanowi podstaw procesu planowania cywilnego a wic jednego z najistotniejszych elementw
systemu zarzdzania kryzysowego. Odwouje si ono take do problematyki zarzdzania
ryzykiem (a wic przepisw prezentowanych w kolejnej czci opracowania) jednak ze wzgldu
na swj kluczowy charakter naley go wymieni wraz z innymi przepisami konstytuujcymi
system zarzdzania kryzysowego.
Omawiane rozporzdzenie okrela sposb, tryb i terminy jego opracowania. Odnosi si
do art. 5a ust. 6 ustawy o zarzdzaniu kryzysowym. Raport o zagroeniach bezpieczestwa
narodowego powstaje na podstawie raportw czstkowych wykonanych przez wykonawcw 50
w zakresie ich waciwoci. Raport czstkowy wskazuje najwaniejsze zagroenia i ich skutki,
ktre s przedstawione na mapie ryzyka. Wytypowane na mapie zagroenia mog mie istotny
wpyw na funkcjonowanie i moliwoci rozwoju pastwa, a w szczeglnoci na jego
bezpieczestwo ekonomiczne i obronne. Ich implikacje mog mie negatywny wpyw na
bezpieczestwo pastwa, jego porzdek konstytucyjny, suwerenno, niepodlego
i nienaruszalno terytorialn. Ponadto mog zagrozi yciu lub zdrowiu duej liczby osb,
mieniu lub rodowisku na znacznych obszarach, rwnie poza granicami pastwa. Map ryzyka
przedstawia si w formie mapy topograficznej, (elektronicznej mapy wektorowej),
przedstawiajcej zasig geograficzny zagroe z oznaczonym prawdopodobiestwem
49
590, z pn. zm.).
50
Zgodnie z 2 pkt. 1 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Raportu o zagroeniach
bezpieczestwa narodowego, do wykonawcw zalicza si ministrw kierujcych dziaaniami administracji
rzdowej, kierownikw urzdw centralnych oraz wojewodw sporzdzajcych raport czstkowy.
40
CZ II
wystpienia i ocen ich nastpstw. Za pomoc tabeli opisujcej parametry tych zagroe oraz
ich nastpstw jak rwnie w postaci opisowej, jeeli ich istota uniemoliwia przedstawienie
w powyszej formie.
Raport czstkowy okrela cele strategiczne jakie naley osign aby zminimalizowa
moliwo wystpienia zagroenia lub jego skutkw. Wnioski raportu czstkowego zawieraj
hierarchicznie uporzdkowan list przedsiwzi niezbdnych do osignicia celw
strategicznych. Raport wskazuje siy i rodki konieczne do osignicia celw strategicznych,
program zada dla poziomu kraju, wojewdztwa, powiatu i gminy, sposb ich finansowania
oraz informacje, ktre wedug wykonawcy s lub mog by przydatne przy tworzeniu
Krajowego Planu Zarzdzania Kryzysowego. Wykonany raport czstkowy przedkadany jest
dyrektorowi RCB a w szczeglnych przypadkach Szefowi Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego. Raport czstkowy jest aktualizowany systematycznie, jednak nie rzadziej ni raz
na dwa lata. Dyrektor RCB koordynuje pracami nad wykonaniem Raportu o zagroeniach
bezpieczestwa narodowego utworzonego na podstawie raportw czstkowych. Raport jest
jednym z najwaniejszych dokumentw planowania cywilnego.
3.2.4. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie okrelenia
organw administracji rzdowej, ktre utworz centra zarzdzania kryzysowego, oraz
sposobu ich funkcjonowania (Dz. U. z 2009 r. Nr 226, poz. 1810)51
Na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o zarzdzaniu kryzysowym zostao wydane
rozporzdzenie w sprawie okrelenia organw administracji rzdowej, ktre utworz centra
zarzdzania kryzysowego, oraz sposobu ich funkcjonowania. Zgodnie z jego zapisem centrum
zarzdzania kryzysowego tworz takie organy jak Minister Obrony Narodowej, Sprawiedliwoci,
minister waciwy do spraw rolnictwa, do spraw rodowiska, do spraw zagranicznych, do spraw
zdrowia, Komendant Gwny Pastwowej Stray Poarnej, Policji, Stray Granicznej, Szef
Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Szef Suby Kontrwywiadu Wojskowego i Wywiadu
Wojskowego. Minister kierujcy wicej ni jednym dziaem administracji rzdowej moe
utworzy jedno centrum zarzdzania kryzysowego lub wsplne z organami mu podlegymi.
Zgodnie z zapisami rozporzdzenia centra zarzdzania kryzysowego tworzy si w budynku
dostpnym wycznie dla osb upowanionych ze wzgldu na rodzaj pomieszcze takich jak
operatorsko dyspozytorskie jak rwnie ze wzgldu na wyposaenie umoliwiajce
gromadzenie, przetwarzanie i wymian informacji w zakresie ZK, prowadzenie analiz i ocen
sytuacji kryzysowych. Zadania swe centrum zarzdzania kryzysowego realizuje zgodnie
z zapisami art. 13 ust. 2 ustawy o zarzdzaniu kryzysowym, w oparciu o standardy okrelone
w ustawie o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej 52 z zachowaniem
wymogw bezpieczestwa systemw i sieci teleinformatycznych okrelonych w ustawie
51
590, z pn. zm.).
52
Art. 6 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
41
CZ II
o ochronie informacji niejawnych53 oraz z zachowaniem cigoci dziaania i wymiany

informacji, moliwoci pracy w przypadku braku zasilania zewntrznego, uszkodzenia systemw
cznoci, wystpienia innych awarii. Dyury w CZK s penione caodobowo. Wsppracuj
z Rzdowym Centrum Bezpieczestwa i innymi organami administracji publicznej, w zakresie
wzajemnej wymiany informacji o potencjalnych zagroeniach i moliwociach wystpienia
sytuacji kryzysowej oraz realizowanych i planowanych dziaaniach zapobiegawczych, stratach
i rodkach, w tym finansowych, niezbdnych do odtworzenia zasobw i infrastruktury
krytycznej a take w zakresie pomocy krajowej i midzynarodowej. Centra zarzdzania
kryzysowego raz dziennie przekazuj do Rzdowego Centrum Bezpieczestwa raporty dobowe.
W przypadku wprowadzenia jednego ze stanw nadzwyczajnych lub wystpienia sytuacji
kryzysowej CZK przekazuj raporty sytuacyjne. W zaistniaej sytuacji kryzysowej w zakresie
pozyskiwania informacji oraz ich analizy wiodc rol peni centrum zarzdzania kryzysowego
organu waciwego terenowo. W momencie, gdy zagroenie wykracza poza obszar waciwego
organu (na terenie dwch lub wicej wojewdztw) jak rwnie w przypadku wprowadzenia
jednego ze stanw nadzwyczajnych kompetencje zarzdzajce przejmuje Rzdowe Centrum
Bezpieczestwa.
3.2.5. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegowych
w zapobieganiu skutkom klski ywioowej lub ich usuwaniu (Dz. U. z 2003 r. Nr 41, poz.
347)54
Rozporzdzenie okrela rodzaje dziaa ratowniczych lub prewencyjnych,
wykonywanych w celu zapobieenia skutkom klski ywioowej lub ich usunicia, w ktrych
mog uczestniczy pododdziay i oddziay Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, sposb
koordynowania i dowodzenia tymi zasobami oraz sposb zabezpieczenia logistycznego ich
dziaa. W ramach prac ratowniczych lub prewencyjnych pododdziay i oddziay Si Zbrojnych
bior wspudzia midzy innymi w monitorowaniu zagroe, ocenie ich skutkw, uczestnicz
w akcjach poszukiwawczo - ratowniczych, ewakuacyjnych dotyczcych ludnoci cywilnej
i mienia, prowadz prace przy uyciu specjalistycznego sprztu technicznego lub materiaw
wybuchowych z wasnych zasobw, usuwaniu materiaw niebezpiecznych i ich
unieszkodliwieniu. Wykonuj zadania zwizane z napraw i odbudow infrastruktury
technicznej oraz likwidacji skae i zakae biologicznych, a take udzielaj pomocy medycznej
i realizuj prace zwizane z dziaaniami sanitarno-higienicznymi i przeciwepidemicznymi.
Zaangaowanie oddziaw Si Zbrojnych RP wynika z zapisw wojewdzkich planw zarzdzania
kryzysowego, uzgodnionych w tym zakresie z Ministrem Obrony Narodowej, a w przypadku
53
Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631, z pn.
zm.).
54
Akt wykonawczy do ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002r. Nr 62, poz. 558,
z pn. zm.).
42
CZ II
zagroenia wystpujcego poza teren jednego wojewdztwa, Siy Zbrojne angaowane s na

podstawie zapisw planu Rzdowego Zespou Koordynacji Kryzysowej55.
Przedstawione plany okrelaj rwnie warunki udziau oddziaw Si Zbrojnych na
potrzeby akcji, ich wyposaenia oraz zabezpieczenia logistycznego. Oddziay Si Zbrojnych RP
mog by w dyspozycji wojewody, ktry na potrzeby wczenia oddziaw do akcji, przekazuje
zadania wycznie ich dowdcom, a ci wydaj polecenia swym podwadnym na zasadach
okrelonych w regulaminach wojskowych i zgodnie z procedurami obowizujcymi w Siach
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku uycia Si Zbrojnych na terenie wojewdztwa
organizacja zabezpieczenia logistycznego, cznoci, noclegu, wyywienia oraz pomocy
medycznej ley w gestii wojewdzkich jednostek organizacyjnych na danym terenie.
3.2.6. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie szczegowych
zasad uycia oddziaw i pododdziaw Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu
wyjtkowego (Dz. U. 2013 r., poz. 1733)56
W rozporzdzeniu okrelono szczegowe zasady uycia oddziaw i pododdziaw Si
Zbrojnych, w czasie stanu wyjtkowego a do momentu przywrcenia prawidowego
funkcjonowania pastwa, jeeli inne zastosowane siy i rodki zostay wyczerpane.
Rozdysponowane oddziay i pododdziay Si Zbrojnych do wykonywania zada w czasie stanu
wyjtkowego nie zmieniaj swojej struktury organizacyjnej i pozostaj w systemie dowodzenia
Si Zbrojnych RP. W czasie stanu wyjtkowego postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej wykonuje Minister Obrony Narodowej kierujcy oddziaami i poddziaami Si Zbrojnych.
W uzgodnieniu z waciwym ministrem do spraw wewntrznych, Minister Obrony Narodowej
wydaje decyzje dla dowdcw oddziaw Si Zbrojnych, ktre zawieraj informacje na temat
uycia jednostek, ich liczebnoci, przydzielonych zada, obszarw dziaania oraz okrelenia
czasu ich wykonania, a take zalecenia co do ogranicze uycia posiadanego uzbrojenia zgodnie
z przepisami ustawy o Policji57 i sprztu wojskowego, jak rwnie zalecenia w sprawie
wsppracy dowdcw oddziaw Si Zbrojnych w czasie wykonywania zada z organami
administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego. Dziaaniami oddziaw i pododdziaw Si
Zbrojnych RP dowodzi i koordynuje nimi, Dowdca Operacyjny Rodzajw Si Zbrojnych.
Natomiast Komendant Gwny andarmerii Wojskowej, Dowdca Garnizonu Warszawa lub
dowdca si specjalnych dowodz i koordynuj zadaniami, w przypadku wydzielenia oddziaw
55
Przepis art. 12 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558,
z pn. zm.) dotyczcy Rzdowego Zesp Koordynacji Kryzysowej zosta uchylony art. 30 ustawy z dnia 26 kwietnia
2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1166). Tym samym RZKK nie powinien wystpowa w treci
omawianego rozporzdzenia. Zaistniaa niezgodno powstaa w wyniku braku naleytej analizy wczesnego stanu
prawnego. Ponadto naley wskaza, i ze wzgldu na odmienny charakter dziaania nie mona utosamia RZKK
z powstaym na podstawie ww. ustawy o zarzdzaniu kryzysowym Rzdowym Zespoem Zarzdzania Kryzysowego.
Omawiana niezgodno poza kwestiami formalno-prawnymi nie oddziauje na sprawno systemu ZK, poniewa
problematyka uycia Si Zbrojnych RP w sytuacjach kryzysowych (rwnie w stanach nadzwyczajnych)
kompleksowo reguluje ustawa o zarzdzaniu kryzysowym.
56
Akt wykonawczy do ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjtkowym (Dz. U. z 2002 r. nr 113, poz. 985,
z pn. zm.).
57
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz.58, z pn. zm.).
43
CZ II
i pododdziaw wycznie z podlegych im jednostek wojskowych. Wymienione wyej osoby

w ramach realizacji zada, wsppracuj z ministrem waciwym do spaw wewntrznych
i Komendantem Gwnym Policji na skutek zagroenia wychodzcego poza obszar jednego
wojewdztwa oraz wojewod i waciwym miejscowo komendantem wojewdzkim Policji
w przypadku uycia oddziaw i pododdziaw na terenie jednego wojewdztwa.
Dokumentowanie dziaa oddziaw i pododdziaw Si Zbrojnych RP ley w gestii andarmerii
Wojskowej i odbywa si za pomoc urzdze rejestrujcych obraz i dwik, stosownie do
potrzeb i moliwoci. Po zakoczeniu akcji dowdcy oddziaw i pododdziaw Si Zbrojnych RP
sporzdzaj szczegowy raport z wykonanych zada dotyczcy m.in. czasu i miejsca, opis
warunkw bezporednio przed i w czasie dziaania oraz opis przyczyn i skutkw uycia rodkw
przymusu bezporedniego i broni palnej.
3.2.7. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r.
w sprawie szczegowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-ganiczego (Dz. U.
z 2011 r. Nr 46, poz. 239)
Przedstawione rozporzdzenie odnosi si do zapisw art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 24
sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpoarowej58. Artyku ten okrela normy organizacji
krajowego systemu ratowniczo-ganiczego na obszarze powiatu, wojewdztwa i kraju.
Rozporzdzenie zawiera dziewi rozdziaw. W pierwszym z nich przywoane zostay definicje
w zakresie czasu interwencji, podstawowych i specjalistycznych czynnoci ratowniczych,
dekontaminacji wstpnej, dziedzin ratownictwa, gotowoci operacyjnej, kierowania dziaaniem
ratowniczym, medycznych dziaa ratowniczych, podmiotw KSR-G, podwyszonej gotowoci
operacyjnej, przejcia kierowania dziaaniem ratowniczym, segregacji poszkodowanych,
pierwotnej i wtrnej oraz wykonania dostpu, zdarzenia pojedynczego, mnogiego, masowego
i nadzwyczajnego. Kolejny rozdzia dotyczy organizacji przez komendanta powiatowego
(miejskiego) PSP KSR-G na obszarze powiatu oraz zakresu zada, organizacji przez komendanta
wojewdzkiego PSP KSR-G na obszarze wojewdztwa z odpowiednio przypisanymi zadaniami,
oraz organizacji przez Komendanta Gwnego PSP KSR-G na obszarze kraju wraz
z przynalenymi obowizkami. Nastpny rozdzia okrela zasady walki z poarami w zakresie
planowania, organizowania i realizacjowania dziaa ratowniczych niezbdnych do ugaszenia,
zmniejszenia lub likwidacji zagroenia poarowego czy wybuchowego. Walki z klskami
ywioowymi obejmujcymi planowanie, organizowanie i realizacj dziaa ratowniczych
niezbdnych do ratowania ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska. Realizacj zada w zakresie
ratownictwa technicznego obejmujcego planowanie, organizowanie i realizacj dziaa
ratowniczych niezbdnych do poszukiwania i dotarcia do zagroonych lub poszkodowanych
osb i zwierzt a take zmniejszenia lub likwidacji zagroenia. Dziaania w ramach ratownictwa
chemicznego i ekologicznego obejmujcych planowanie, organizowanie i realizacj dziaa
ratowniczych zmierzajcych do zmniejszenia lub likwidacji zagroe wywoanych przez
substancje niebezpieczne oraz w zakresie ratownictwa medycznego obejmujce planowanie,
58
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, poz. 351, z pn. zm.).
44
CZ II
organizowanie i realizacj dziaa w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy. Kolejne dwa

rozdziay czwarty i piaty obejmuj tematyk w zakresie dysponowania do dziaa ratowniczych
oraz kierowania, poczwszy od momentu przybycia na miejsce zdarzenia pierwszych si
i rodkw, poprzez poziom kierowania interwencyjny, taktyczny i strategiczny. Rozdzia szsty
dotyczy prowadzenia dokumentacji dziaa ratowniczych i funkcjonowania KSR-G w zakresie
ewidencji zdarze. Sidmy rozdzia przywoanego rozporzdzenia dotyczy organizacji odwodw
operacyjnych KSR-G na obszarze wojewdztwa i kraju. Przedostatni rozdzia okrela zasady
organizacji stanowisk kierowania na obszarze powiatu, wojewdztwa i kraju, natomiast rozdzia
dziewity dotyczy przepisw przejciowych i kocowych.
3.2.8. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie wojewdzkiego
planu dziaania systemu Pastwowe Ratownictwo Medyczne oraz kryteriw kalkulacji
kosztw dziaalnoci zespow ratownictwa medycznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 3, poz. 6)59
Rozporzdzenie okrela: szczegowy zakres danych i ich szczegowoci objtych
wojewdzkim planem dziaania systemu Pastwowe Ratownictwo Medyczne, ramowy wzr
planu oraz kryteria kalkulacji kosztw dziaalnoci zespow ratownictwa medycznego. Zgodnie
z rozporzdzeniem plan zawiera: charakterystyk potencjalnych zagroe dla ycia lub zdrowia
ludzi mogcych wystpi na obszarze wojewdztwa, w tym sieci komunikacyjnej w zakresie
drg ktrymi przewoone s materiay niebezpieczne, struktury demograficznej i urbanistycznej
z uwzgldnieniem zakadw o zwikszonym i duym ryzyku, oraz analizie zagroe
wystpujcych w latach ubiegych na danym obszarze. Ponadto plan obejmuje informacje
o jednostkach systemu Pastwowego Ratownictwa Medycznego wraz z danymi dotyczcymi
liczby, rodzaju i rozmieszczenia zespow ratownictwa medycznego oraz specjalistycznych
rodkw transportu, liczby i rozmieszczenia szpitalnych oddziaw ratunkowych
w poszczeglnych powiatach, centrw urazowych wraz z informacj o zakresie wiadcze,
szpitali z okreleniem profili oddziaw i liczby ek staych i gotowych do rozwinicia, a take
liczby ratownikw posiadajcych wane zawiadczenie o ukoczeniu kursu w zakresie
kwalifikowanej pierwszej pomocy i uzyskaniu tytuu ratownika, niezbdnego wyposaenia do
udzielenia kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz maksymalnego czasu osignicia penej
gotowoci jednostek systemu. Kolejnym elementem planu jest opis struktury systemu
powiadamiania o stanach nagych zagroenia zdrowia, informacji o lokalizacji wojewdzkich
centrw powiadamiania ratunkowego i centrw znajdujcych si na jego obszarze. Informacje
dotycz nazwy miejscowoci, w ktrej zlokalizowane jest wojewdzkie centrum i centrum
powiadamiania ratunkowego, liczby stanowisk dyspozytorw, organizacji i procedur
koordynacji dziaa jednostek systemu oraz systemw teleinformatycznych wykorzystywanych
na potrzeby powiadamiania o stanach nagych zagroenia zdrowia. Przedstawiony plan zawiera
rwnie informacje na temat sposobu wsppracy systemu z wojewod oraz jednostkami
wsppracujcymi, a take kalkulacj kosztw dziaalnoci zespow ratowniczych. Wanym
59
Akt wykonawczy do ustawy z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r.
Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.).
45
CZ II
elementem planu jest mapa z oznaczeniem granic wojewdztwa, powiatw, miast na prawach
powiatw, miast i gmin, uwzgldniajca przebieg drg krajowych, wojewdzkich
i powiatowych, gwnych linii kolejowych, rzek oraz rozmieszczenie jezior i zbiornikw
wodnych, lokalizacji ldowisk dla migowcw oraz szpitali. Plan ten jest wynikiem planowania
cywilnego.
3.2.9. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie szczegowego
zakresu uprawnie i obowizkw lekarza koordynatora ratownictwa medycznego (Dz. U.
z 2009 r. Nr 39, poz. 322)
Przedstawione rozporzdzenie okrela szczegowy zakresu uprawnie lekarza
koordynatora ratownictwa medycznego, do ktrych naley pozyskiwanie informacji od
dysponentw jednostek, zakadw opieki zdrowotnej i jednostek wsppracujcych
z systemem, o miejscu i rodzaju zdarzenia, liczbie poszkodowanych, a w miar moliwoci ich
danych osobowych. Pozyskiwane informacje dotycz take iloci i rodzaju moliwych do
zadysponowania zespow ratownictwa medycznego i wsppracujcych z systemem,
gotowoci szpitalnych oddziaw ratunkowych i iloci wolnych w nim miejsc, liczby wolnych
stanowisk intensywnej terapii, sali operacyjnych, zabiegowych i zespow operacyjnych.
Do zbieranych danych naley zaliczy take komunikaty o czasowym cakowitym lub
czciowym braku moliwoci udzielania pomocy przez dane szpitale wraz z informacj o ich
przyczynie, czasowym wyczeniu z uycia aparatury wysokospecjalistycznej np.
do dializoterapii, tomografu komputerowego, rezonansu magnetycznego, do koronarografii
i angioplastyki.
W przypadku zaistnienia katastrofy naturalnej, klski ywioowej lub awarii technicznej
w wyniku, ktrej obraenia poniosa znaczna liczba osb wymagajcych udzielenia pomocy,
lekarz koordynator moe zwrci si do lekarza koordynatora z innego wojewdztwa
o zadysponowanie zespou ratownictwa medycznego, znajdujcego si w jego obszarze na
zasadzie wsppracy z organami administracji publicznej, zespoami ratownictwa medycznego
z innych wojewdztw, a w szczeglnoci w ramach wsppracy z Krajowym Systemem
Ratowniczo Ganiczym. Ponadto rozporzdzenie okrela szczegowy zakres obowizkw
lekarza koordynatora ratownictwa medycznego w zakresie wsppracy z dyspozytorami
medycznymi, jednostkami systemu, szpitalami, z lekarzem koordynatorem z innego
wojewdztwa w zakresie wykorzystania jednostek systemu oraz jednostek wsppracujcych
z nim. Zobowizuje go rwnie do sporzdzania raportu z caodobowego dyuru,
z koordynowania dziaaniami podejmowanymi w sytuacji wystpienia zdarzenia z okreleniem
przebiegu akcji, ustalenia liczby poszkodowanych osb, ich rozmieszczenia w oddziaach
szpitalnych, a take okrelenia liczby ofiar miertelnych. W ramach swych kompetencji lekarz
koordynator zobowizany jest rwnie do biecego monitorowania zdarze mogcych
powodowa znaczne zagroenie, udzielania dyspozytorom medycznym i kierujcym akcj
niezbdnych informacji zgodnie z aktualn wiedz medyczn w zakresie podejmowania
czynnoci ratunkowych. Posiada rwnie obowizek stosowania w zakresie jego dotyczcym
planu wojewody w sprawie warunkw i sposobu przygotowania oraz wykorzystywania
publicznej i niepublicznej suby zdrowia, rwnie zasad postpowania w razie stanu epidemii
lub jego zagroenia a take wsppracy z wyznaczon przez ministra waciwego do spraw
46
CZ II
zdrowia jednostk badawczo-rozwojow do wykonywania midzynarodowych przepisw

w zakresie pozyskiwania i wymiany informacji i o zagroeniach bezpieczestwa zdrowotnego
ludnoci.
3.2.10. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania art.
5 dekretu o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1953 r. Nr 37, poz.
158, z pn. zm.)
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania dekretu
o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1953 r. Nr 37, poz. 158, , z pn.
zm.) wskazuje na okolicznoci wprowadzenia obowizku wiadcze osobistych i rzeczowych.
Zgodnie z 3 pkt. 2 powoanie do spenienia obowizku wiadcze osobistych i rzeczowych
nastpuje w formie zarzdzenia, ktre powinno zawiera podstaw prawn powoania,
okrelenie rodzaju wiadcze oraz miejsce, godzin i dzie osobistego stawiennictwa, jak
rwnie przypuszczalny czas trwania wiadcze oraz skutki prawne niedopenienia tego
obowizku. Wezwanie to powinno by dorczone okrelonej osobie na pimie. Dopuszcza si
rwnie moliwo ustnego ogoszenie zarzdzenia, jednake tylko w przypadku, gdy zwoka
w jego dostarczeniu grozi niebezpieczestwem. W zalenoci od predyspozycji, powoani
kierowani s do wykonania okrelonych zada.
W przypadku przedsibiorstw przemysowych, transportowych lub budowlanych, nakada si
obowizek wiadcze, jednake tylko wwczas, gdy nie ma moliwoci zwalczenia klski
ywioowej w inny sposb60. Obowizek ten nakadany jest w sposb najmniej ograniczajcy
moliwoci przedsibiorstwa, by nie zakci prawidowej pracy.
Z kolei pokrycie kosztw paliwa oraz innych materiaw, ktrych uywa si w ramach
wykorzystania rodkw przewozowych i narzdzi dostarczanych na potrzeby spenienia
obowizku wiadcze, nastpuje ze rodkw budetu waciwej jednostki. Rozporzdzenie
wskazuje rwnie, e pracownik przedsibiorstwa, powoany do wiadcze w celu zwalczania
klsk ywioowych, otrzymuje prawo do penego wynagrodzenia przez cay okres wykonywania
prac spoecznych zwizanych z usuwaniem szkd61.
3.2.11. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz trybu
ustalania i wypaty odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami zwalczania klsk
ywioowych (Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz. 573)
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999r. w sprawie zasad oraz trybu
ustalania i wypaty odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami zwalczania klsk
ywioowych (Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz., 573) reguluje zasady wypacania odszkodowa
z tytuu szkd poniesionych w ww. sytuacjach62.
60
7, pkt. 4. Rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania art. 5 dekretu
o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1953 r. Nr 37, poz. 158, z pn. zm.).
61
9, pkt. 1 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania art. 5 dekretu
o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1953 r. Nr 37, poz. 158, z pn. zm.).
62
1 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz trybu ustalania i wypaty
odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1999 r. Nr 55, poz.
573).
47
CZ II
Rozporzdzenie odnosi si do poszkodowanych osb fizycznych, ktre nie z wasnej winy

w czasie realizacji wiadcze osobistych, w celu zwalczania klski ywioowej doznay
uszczerbku na zdrowiu, skutkujcego cakowit lub czciow utrat zdolnoci do wykonywania
pracy zarobkowej.
Odszkodowanie wypacane jest w caoci z rezerwy celowej ustalanej na ten cel
w ustawie budetowej na dany rok. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia si po upywie
3 lat63. W celu zapewnienia prawidowego postpowania likwidacyjnego w sprawach szkd,
wynikajcych ze szkd wystpujcych w czasie opisanej klski w rozporzdzeniu, minister
w drodze zamwie publicznych dokonuje wyboru zakadu ubezpieczeniowego, by mc
w przyszoci zrealizowa odszkodowania dla osb, ktre poniosy szkody w trakcie zwalczania
klski ywioowej.
W umowie pomidzy firm ubezpieczeniow a organem odpowiedzialnym za stan
bezpieczestwa w czasie klski ywioowej s ustalane w szczeglnoci:
zakres czynnoci firmy ubezpieczeniowej;
terminy prowadzenia postpowa likwidacyjnych;
sposb, tryb i terminy powiadamiania ministra przez zakad ubezpieczeniowy
o wpyniciu zgosze o odszkodowanie;
sposb i terminy powiadamiania ministra przez zakad ubezpieczeniowy o wynikach
poszczeglnych postpowa likwidacyjnych;
tryb wykonywania wypat odszkodowa64.
W przypadku, gdy przyznane przez ministra odszkodowanie jest nisze ni firmy
ubezpieczeniowej, decyzja powinna zosta w stosowny sposb uzasadniona przy uwzgldnieniu
waciwej opinii biegego ustanowionego przez ministra w celu zbadania sprawy przed
podjciem decyzji.
Po przeanalizowaniu wyej wymienionych aktw wykonawczych, naley wskaza, e:
1. Wybrane i przedstawione przepisy odwouj si do obszaru:
a. zarzdzania kryzysowego (rozporzdzenia do ustawy o zarzdzaniu
kryzysowym);
b. planowania cywilnego (rozporzdzenia do ustawy o zarzdzaniu kryzysowym,
Pastwowym Ratownictwie Medycznym);
c. faz zarzdzania kryzysowego regulujcych sposoby funkcjonowania sub,
inspekcji i stray (w tym dziaanie podmiotw wspierajcych Si Zbrojnych).
63
4, pkt. 2. rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz trybu ustalania
i wypaty odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1999 r. Nr
55, poz. 573).
64
6.1 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz trybu ustalania i wypaty
odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. 1999 r. Nr 55, poz.
573).
48
CZ II
2.
W badaniu wskazano najwaniejsze przepisy dedykowane najistotniejszym

podmiotom i procesom systemu ZK: zarzdzania kryzysowego, krajowego systemu
ratowniczo- ganiczego, systemu Pastwowe Ratownictwo Medyczne, instytucji
odpowiedzialnych za dziaania przeciwpowodziowe oraz zwizanymi z szeroko
rozumian ochron rodowiska. Uzupenienie stanowi rozporzdzenia dotyczce
specjalnej organizacji pastwa na wypadek koniecznoci ograniczenia swobd
obywatelskich (stany nadzwyczajne) oraz wykorzystania podczas nich Si Zbrojnych.
3. Naley wskaza, e wybrane i scharakteryzowane przepisy wykonawcze stanowi
podstaw dla procesu planowania cywilnego. Szeroki zakres tych regulacji pokazuje,
e zarzdzanie kryzysowe jest obszarem, ktry nie mona zawa jedynie do
przepisw ustawy o zarzdzaniu kryzysowym i rozporzdze bdcych wykonaniem
delegacji tej ustawy. Szczeglna funkcja jak jest przygotowanie systemu do reakcji
na zdarzenia niepodane powinna by wic realizowana poprzez wskazanie nie
tylko regu postpowania, ale powinna take okrela zalenoci pomidzy
poszczeglnymi elementami struktur pastwa, ktre posiadaj zdolnoci do
ograniczania skutkw sytuacji kryzysowych.
4. Analiza powyszych aktw prawnych wskazuje na prawidowo, ktra powinna by
zawarta w procesie planowania. Ze wzgldu na rnorodny charakter podmiotw
podejmujcych dziaania (ich status prawny, cele, zadania czy kultur organizacyjn)
niezbdne jest okrelenie zasad wczania ich do dziaa, zakres ich podlegoci oraz
sposb zarzdzania nimi w oparciu o zasady: kierowania, koordynacji lub
wspdziaania.
W przywoanych powyej rozporzdzeniach tylko jedno z nich, Rozporzdzenie Ministra
Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie szczegowych zasad
organizacji krajowego systemu ratowniczo-ganiczego, zawiera pojcia i definicje z zakresu
zarzdzania kryzysowego i ratownictwa medycznego. W wyniku analizy przedstawiono pojcia,
ktre powinny znale swoje odzwierciedlenie w katalogu ze wzgldu na swoje znaczenie dla
systemu organizacji KSR-G. Rozporzdzenia s aktami prawnymi, ktre tylko w nielicznych
przypadkach zawieraj metodyk. Jednym z nich jest omawiane rozporzdzenie, ktre zawiera
metodyk dotyczc obliczenia wartoci wskanika zagroenia gminy i powiatu na podstawie
ktrej dokonuje si obliczenia wartoci wskanika zagroenia dla wojewdztwa.
3.4. LITERATURA
1. Pilch T., Zasady bada pedagogicznych, Wyd. ak, Warszawa 1995.
2. Hydzik B., Metodologia pedagogicznych bada naukowych w wojsku, WSMW,
Gdynia 1984.
3. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm.).
4. Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowizku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z pn. zm.).
5. Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r.
Nr 196, poz. 1631, z pn. zm.).
49
CZ II
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58, z pn. zm.).
Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o rodkach przymusu bezporedniego i broni palnej
(Dz. U. z 2013 r. poz. 628).
Ustawa z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.
z 2006 r. Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.).
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r.
Nr 81, poz. 351, z pn. zm.).
Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie
organizacji i trybu dziaania Rzdowego Centrum Bezpieczestwa (Dz. U. z 2011 r.
Nr 86, poz. 471).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw
ochrony infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Raportu
o zagroeniach bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 540).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie okrelenia
organw administracji rzdowej, ktre utworz centra zarzdzania kryzysowego,
oraz sposobu ich funkcjonowania (Dz. U. z 2009 r. Nr 226, poz. 1810).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegowych
w zapobieganiu skutkom klski ywioowej lub ich usuwaniu (Dz. U. z 2003 r. Nr 41,
poz. 347).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie szczegowych
zasad uycia oddziaw i pododdziaw Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
w czasie stanu wyjtkowego (Dz. U. z 2013 r., poz. 1733).
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011
r. w sprawie szczegowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczoganiczego (Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239).
Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie
wojewdzkiego planu dziaania systemu Pastwowe Ratownictwo Medyczne oraz
kryteriw kalkulacji kosztw dziaalnoci zespow ratownictwa medycznego (Dz. U.
z 2011 r. Nr 3, poz. 6).
Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie szczegowego
zakresu uprawnie i obowizkw lekarza koordynatora ratownictwa medycznego
(Dz. U. z 2009 r. Nr 39, poz. 322).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 14 lipca 1953 r. w sprawie wykonania art.
5 dekretu o wiadczeniach w celu zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1953 r.
Nr 37, poz. 158).
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad oraz trybu
ustalania i wypaty odszkodowa za szkody poniesione w zwizku z akcjami
zwalczania klsk ywioowych (Dz. U. z 1999 r. Nr 55, poz. 573).
Witryna internetowa: www.prawo.uni.wroc.pl/pliki/10361 stan z 28 maja 2013 r.
50
CZ II

KRYZYSOWEGO PRZEPISY RESORTOWE
ZAKRESU
ZARZDZANIA
4.1. WSTP
Gwnym celem niniejszego rozdziau jest analiza dokumentw prawa resortowego
w zakresie zarzdzania kryzysowego, pod ktem wytypowania tych, ktre mog zosta
wykorzystane w procesie tworzenia nowoczesnego systemu budowy planw zarzdzania
kryzysowego tworzonego w ramach projektu badawczego Zintegrowany system budowy
planw zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne.
Drugim celem opracowania jest zebranie terminologii do leksykonu, ktra moe by
wykorzystywana w procesie zarzdzania kryzysowego.
Analiza przepisw krajowego prawa resortowego zwizanego z zarzdzaniem
kryzysowym zostaa przeprowadzona dla kadego dokumentu uchwalonego przez ministerstwa
(oprcz Ministerstwa Obrony Narodowej) i urzdy centralne. Dokumentem obligujcym resorty
do wprowadzenia mechanizmw zarzdzania kryzysowego jest artyku 12 ustawy o zarzdzaniu
kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.). Do analizy zostay wic wybrane
dokumenty tych resortw, ktre powyszy punkt speniy. Jednolite wymagania we wszystkich
ministerstwach i urzdach centralnych pozwalaj na znalezienie znaczcych rnic oraz
istotnych zapisw dotyczcych zarzdzania kryzysowego.
4.2. WYBRANE PRZEPISY RESORTOWE
Poprzez serwis prawniczy LexPolonica przeszukano w bazie aktw wszystkich resortw
akty prawne, ktre w swojej treci zawieray haso zarzdzanie kryzysowe. Wynikami
wyszukiwania byy zarzdzenia dotyczce zarzdzania kryzysowego uchwalone przez
nastpujce resorty i jednostki im podlege:
Komend Gwn Stray Granicznej;
Ministerstwo Edukacji Narodowej;
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji;
Ministerstwo Finansw;
Ministerstwo Gospodarki;
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego;
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego;
Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej;
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego;
Ministerstwo Sprawiedliwoci;
Ministerstwo Spraw Wewntrznych;
Ministerstwo Spraw Zagranicznych;
Ministerstwo rodowiska;
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej;
Ministerstwo Zdrowia;
Pastwow Agencji Atomistyki;
Kas Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego;
51
CZ II
Urzd Lotnictwa Cywilnego;

Wyszy Urzd Grniczym.
Na chwil obecn wrd ministerstw, ktre nie wprowadziy zarzdzenia dotyczcego
zarzdzania kryzysowego s m.in.: Ministerstwo Sportu i Turystyki, Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Skarbu Pastwa.
Obowizek tworzenia zespow zarzdzania kryzysowego zapisany jest w ustawie
o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.) i wikszo
dokumentw sporzdzanych w resortach wyglda niemale identycznie, dlatego na potrzeby
niniejszego rozdziau do analizy wybrano trzy obszerne zarzdzenia, organizujce zespoy
zarzdzania kryzysowego w resortach, dwa zarzdzenia dotyczce utworzenia zespow
zarzdzania kryzysowego w urzdach centralnych oraz trzy dokumenty ustanawiajce centra
zarzdzania kryzysowego.
Odrbnymi przepisami (ustawa o zarzdzaniu kryzysowym - Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.
590, z pn. zm.) powoano w niektrych resortach centra zarzdzania kryzysowego. Dotyczy
to tych ministerstw, w ktrych do zakresu dziaa nale sprawy zwizane z zapewnieniem
bezpieczestwa narodowego, w tym ochrony ludnoci lub gospodarczych podstaw
bezpieczestwa pastwa. Z uwagi na to, e na centrach zarzdzania kryzysowego spoczywa
wiksza odpowiedzialno, zakres ich obowizkw jest znacznie wikszy ni w przypadku
zespow zarzdzania kryzysowego65.
Do zada tych naley m.in.:
1. penienie caodobowego dyuru w celu zapewnienia przepywu informacji na
potrzeby zarzdzania kryzysowego;
2. wspdziaanie z centrami zarzdzania kryzysowego organw administracji
publicznej;
3. nadzr nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu
wczesnego ostrzegania ludnoci;
4. wsppraca z podmiotami realizujcymi monitoring rodowiska;
5. wspdziaanie z podmiotami prowadzcymi akcje ratownicze, poszukiwawcze
i humanitarne;
6. dokumentowanie dziaa podejmowanych przez centrum;
7. realizacja zada staego dyuru na potrzeby podwyszania gotowoci obronnej
pastwa;
8. wspdziaanie na wszystkich szczeblach administracji rzdowej w zakresie
informowania i przekazywania polece do wykonania w systemie caodobowym dla
jednostek ochrony zdrowia w przypadkach awaryjnych, losowych, jak rwnie
zaburze funkcjonowania systemu66.
65
Art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm.)
66
z pn. zm.).
52
CZ II
4.2.1. Zarzdzenie Nr 16 Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z dnia 7 marca 2011 r.

w sprawie organizacji, skadu oraz miejsca i trybu pracy Zespou Zarzdzania Kryzysowego
w Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (Dz.Urz.ABW.2011.1.9)
Zarzdzenie nr 16 szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego powouje do ycia
zesp zarzdzania kryzysowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.). Zesp ten
funkcjonuje na zasadach, ktre opisane s w ustawie o zarzdzaniu kryzysowym. W artykule
12 ust. 2c wyszczeglnione s zadania, ktre nakadaj na zesp zarzdzania kryzysowego
nastpujce obowizki:
1. dokonywanie okresowej oceny zagroe na potrzeby Raportu;
2. opiniowanie projektw planw zarzdzania kryzysowego;
3. opiniowanie wykazu obiektw, instalacji i urzdze wchodzcych w skad
infrastruktury krytycznej w ramach swoich waciwoci;
4. wypracowywanie
wnioskw
i propozycji
dotyczcych
zapobiegania
i przeciwdziaania zagroeniom67.
Zadania mona odnale w ustawie o zarzdzaniu kryzysowym. Instytucja nie wpisaa
adnych dodatkowych zada dla zespou. W kolejnej czci dokumentu rozpisany jest skad
zespou do ktrego wchodzi jedenastu czonkw (przewodniczcy jednak ma moliwo
zaproszenia do udziau w spotkaniach zespou take innych funkcjonariuszy i pracownikw
ABW), a nastpnie opisane s zadania przewodniczcego oraz sekretarza zespou.
Do najwaniejszych zada przewodniczcego mona zaliczy organizowanie i nadzr nad
pracami Zespou oraz zwoywanie posiedze, ktre musz odbywa si przynajmniej raz na p
roku.
4.2.2. Zarzdzenie Nr 14 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie
(Dz.Urz.MEN.2010.1.19)
Zarzdzenie uchwalone przez Ministra Edukacji Narodowej z dniem 24 czerwca 2010 r.,
ustanawia w ministerstwie zesp zarzdzania kryzysowego. W czci gwnej dokumentu
wyznaczono skad zespou, jego kompetencje oraz zasady na jakich zwoywane s posiedzenia.
Wykazano rwnie zadania zespou, ktre naoone s obligatoryjnie w ustawie o zarzdzaniu
kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.), mianowicie:
4. wypracowywanie
wnioskw
i propozycji
dotyczcych
zapobiegania
67
Art.14 ust. 8 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm.).
68
z pn. zm.).
53
CZ II
Do zarzdzenia doczony jest zacznik zawierajcy regulamin funkcjonowania zespou

zarzdzania kryzysowego69. Dokument ten szczegowo opisuje zadania przewodniczcego
zespou, zastpcy przewodniczcego zespou, kadego czonka zespou oraz sekretarza. Ponadto
okrela mechanizmy dziaania w nastpstwie wystpienia sytuacji kryzysowej i okrela
rozstrzygnicia podjtych przez przewodniczcego Zespou w czasie posiedzenia:
1. opracowuje si stanowisko dotyczce rozwizania okrelonej sytuacji kryzysowej;
2. poleca si wykonanie okrelonych zada kierownikom jednostek organizacyjnych
podlegych Ministrowi Edukacji Narodowej lub przez niego nadzorowanych;
3. dokonuje si pogbionej analizy problemw zgodnie z wytycznymi
przewodniczcego Zespou i przedstawia stanowisko na kolejnym posiedzeniu70.
4.2.3. Zarzdzenie Nr 41 Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20
kwietnia 2012 r. w sprawie utworzenia Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Ministerstwie
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (Dz.Urz.MTBiGM.2012.35)
Zarzdzenie na podstawie art. 12 ust. 2c nakada na zesp zarzdzania kryzysowego
zadania opisane w ustawie zarzdzania kryzysowego:
4. wypracowywanie
wnioskw
i propozycji
dotyczcych
zapobiegania
71
i przeciwdziaania zagroeniom .
Wstpnie zawarto wytyczne do ustalenia skadu zespou, do ktrego wchodz
przewodniczcy Sekretarz Stanu, Podsekretarz i nastpujcy czonkowie: Dyrektor Generalny
Ministerstwa, Rzecznik Prasowy oraz kierownicy komrek. Kolejne paragrafy charakteryzuj
zadania poszczeglnych czonkw zespow oraz okrelaj terminy i miejsca posiedze.
Dodatkowym, interesujcym elementem tego zarzdzenia jest zacznik - instrukcja
w sprawie komunikacji z mediami na potrzeby zarzdzania kryzysowego72. Jest to
trzynastopunktowa lista zawierajca informacje na temat sposobu komunikacji z mediami
w przypadku, gdy wystpi sytuacja kryzysowa lub nastpi zwoanie posiedzenia zespou.
Instrukcja wskazuje osoby upowanione do wypowiadania si dla mediw oraz procesy i etapy,
jakie musi przej informacja, aby moga zosta upubliczniona jako oficjalny dokument
ministerstwa.
69
Zacznik do zarzdzenia Nr 14 Ministra Edukacji Narodowej 2 dnia 24 czerwca 2010 r. (poz. 19).
Zacznik do zarzdzenia Nr 14 Ministra Edukacji Narodowej 2 dnia 24 czerwca 2010 r. (poz. 19).
71
z pn. zm.).
72
Poz. 35 zacznika do zarzdzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 20 kwietnia
2012.
70
54
CZ II
4.2.4. Zarzdzenie Nr 14 Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego z dnia 8 czerwca 2009 r.

w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Gwnym Urzdzie Statystycznym
(Dz.Urz.GUS.2009.6.41)
Zarzdzenie uchwalone przez Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego w dniu
8 czerwca 2009 r. powouje w urzdzie zesp zarzdzania kryzysowego. W czci zasadniczej
dokumentu wskazano skad zespou, jego kompetencje oraz zasady na jakich zwoywane s
posiedzenia. Wyznaczone s rwnie zadania zespou, ktre naoone s obligatoryjnie
w ustawie o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.):
4. wypracowywanie
wnioskw
i propozycji
dotyczcych
zapobiegania
Dokument ustanawia zesp, w ktrego skad wchodz: przewodniczcy - Prezes
Gwnego Urzdu Statystycznego, zastpcy przewodniczcego - wiceprezesi Gwnego Urzdu
Statystycznego, Dyrektor Generalny Gwnego Urzdu Statystycznego, oraz pozostali
czonkowie zespou. Nastpnie opisano przypadki, w ktrych przewodniczcy moe zwoa
posiedzenie:
1. wprowadzenia stanu gotowoci obronnej pastwa lub stanu nadzwyczajnego;
2. zaistnienia sytuacji kryzysowej w zakresie waciwoci Prezesa Gwnego Urzdu
Statystycznego;
3. zaistnienia sytuacji kryzysowej w funkcjonowaniu urzdu;
4. zorganizowania przez uprawniony organ wicze, treningw lub szkole;
5. wniosku zastpcy przewodniczcego lub czonka Zespou74.
Zarzdzenie posiada rwnie zacznik, w ktrym wypunktowane zostay zadania
przewodniczcego i sekretarza zespou.
4.2.5. Decyzja Nr 4 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie
powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Urzdzie Lotnictwa Cywilnego
(Dz.Urz.ULC.2009.3.62)
Z uwagi na fakt, i Urzd Lotnictwa Cywilnego jest urzdem centralnym, rwnie zosta
zobligowany do powoania zespou zarzdzania kryzysowego. Oprcz zada wymienionych przy
kadym z powyszych zarzdze, urzd przypisa sobie dodatkowe zadania. Nale do nich
midzy innymi:
73
z pn. zm.).
74
Zarzdzenie Nr 14 Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie powoania
Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Gwnym Urzdzie Statystycznym (Dz.Urz.GUS.2009.6.41).
55
CZ II
prowadzenie analizy i ocena powstaych zagroe oraz wypracowanie wnioskw

i propozycji decyzji dotyczcych zapobiegania i likwidacji sytuacji kryzysowej
w lotnictwie cywilnym przy uyciu si i rodkw bdcych w dyspozycji urzdu;
przedstawianie kierownictwu urzdu wnioskw i propozycji w zakresie realizacji
przedsiwzi zapewniajcych utrzymanie zdolnoci urzdu do reagowania
kryzysowego;
wykonywanie zada okrelonych w wykazie przedsiwzi Narodowego Systemu
Pogotowia Kryzysowego;
integracja wszystkich sub przewidzianych do uycia w sytuacjach kryzysowych
w lotnictwie cywilnym oraz okrelenie warunkw do optymalnego wykorzystania si
i rodkw bdcych w dyspozycji Urzdu, w celu zapobiegania i likwidacji kryzysu;
utrzymywanie wysokiej dyspozycyjnoci i gotowoci do podejmowania dziaa,
w wypadku wystpienia sytuacji kryzysowej w lotnictwie cywilnym;
wspdziaanie z zespoem zarzdzania kryzysowego w ministerstwie obsugujcym
ministra waciwego do spraw transportu;
wspdziaanie z Rzdowym Centrum Bezpieczestwa;
wspdziaanie z Wojewdzkim Centrum Zarzdzania Kryzysowego z siedzib
w Warszawie;
udzia w wiczeniach i treningach organizowanych przez Siy Sojusznicze i Siy
Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej
oraz w przedsiwziciach szkoleniowych organizowanych przez ministra waciwego
do spraw transportu lub Prezesa Urzdu75.
Zarzdzenie okrela dodatkowo szczegowe zadania przewodniczcego, sekretarza oraz
czonkw zespou. Zarzdzenie Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 stycznia 2009 r.
w sprawie powoania zespou zarzdzania kryzysowego w Urzdzie Lotnictwa Cywilnego jest
jednym z najlepiej przygotowanych dokumentw, biorc pod uwag wszystkie analizowane
resorty i urzdy centralne.
4.2.6. Zarzdzenie Nr 21 Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie
utworzenia Centrum Zarzdzania Kryzysowego ministra waciwego do spraw wewntrznych
(Dz.Urz.MSW.2012.22)
W Ministerstwie Spraw Wewntrznych zarzdzeniem ministra utworzono centrum
zarzdzania kryzysowego. Funkcj centrum peni Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa
i Ochrony Ludnoci Komendy Gwnej Pastwowej Stray Poarnej. W zarzdzeniu oprcz
informacji o siedzibie centrum wiksz cz dokumentu wypenia lista zada ponad
te ustawowe, zawarto rwnie:
opracowywanie analiz i opinii oraz dokonywanie oceny moliwoci wystpienia
zagroe lub ich rozwoju, a take gromadzenie informacji o zagroeniach na
75
Decyzja Nr 4 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie powoania Zespou
Zarzdzania Kryzysowego w Urzdzie Lotnictwa Cywilnego (Dz.Urz.ULC.2009.3.62).
56
CZ II
potrzeby ministra, w oparciu o informacje przekazane przez centra zarzdzania

kryzysowego, suby dyurne (operacyjne) jednostek organizacyjnych podlegych
ministrowi lub przez niego nadzorowanych oraz inne podmioty,
gromadzenie i aktualizacja adresw kontaktowych osb zajmujcych stanowiska
kierownicze w ministerstwach, urzdach centralnych i urzdach wojewdzkich.
Ponadto zacznik do zarzdzenia zawiera katalog zdarze podlegajcych meldowaniu.
Zamieszczono take wykaz zagroe, wraz z list osb, ktre powinny by informowane w razie
podejrzenia i/lub wystpienia danego zagroenia. Informowanie moe odbywa si na trzy
sposoby: S SMS 24/7, RS Raport sytuacyjny, RD Raport dobowy.
4.2.7. Zarzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 2 stycznia 2012 r. w sprawie utworzenia
Centrum Zarzdzania Kryzysowego Ministra Sprawiedliwoci (Dz.Urz.MS.2012.16)
Zarzdzenie zawiera informacje o zadaniach, ktre realizuj pracownicy Wydziau
Zarzdzania Kryzysowego i Spraw Obronnych, Biura Ochrony Informacji Niejawnych oraz
funkcjonariusze Suby Wiziennej penicy sub na Stanowisku Kierowania Ochron
Ministerstwa Sprawiedliwoci76.
Ponadto w zarzdzeniu mona znale informacje o zadaniach:
1. Centrum zapewnia wymian i przepyw informacji o zdarzeniach kryzysowych,
w funkcjonujcym systemie meldunkowym Rzdowego Centrum Bezpieczestwa,
a take prowadzi monitoring zagroe dla jednostek organizacyjnych resortu
sprawiedliwoci.
2. Caodobowy monitoring oraz funkcjonowanie systemu meldunkowego zapewniaj
funkcjonariusze Suby Wiziennej penicy sub na Stanowisku Kierowania Ochron
Ministerstwa Sprawiedliwoci.
3. W sytuacjach szczeglnych, na wniosek dyrektora Biura Ochrony Informacji Niejawnych,
Zarzdzania Kryzysowego i Spraw Obronnych, dyrektorzy komrek organizacyjnych
Ministerstwa oraz Dyrektor Generalny Suby Wiziennej deleguj do pracy w Centrum
pracownikw oraz funkcjonariuszy, wedug waciwoci zaistniaego zdarzenia
kryzysowego. Zarzdzenie zawiera rwnie informacje o siedzibie oraz ewentualnym
miejscu zapasowym.
4.2.8. Zarzdzenie Nr 39 Ministra rodowiska z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia
Centrum Zarzdzania Kryzysowego Ministra rodowiska (Dz.Urz.MiGIO.2011.2.38)
Ministerstwo rodowisko zarzdzeniem Nr 39 utworzyo Centrum zarzdzania
kryzysowego. Funkcjonowanie Centrum nadzoruje Sekretarz Stanu lub Podsekretarz Stanu
w Ministerstwie rodowiska, w ktrego zakresie czynnoci znajduje si nadzr nad realizacj
zada dotyczcych zarzdzania kryzysowego. Odpowiedzialno za kierowanie ponosi Kierownik
Centrum, ktry podlega bezporednio Dyrektorowi komrki organizacyjnej Ministerstwa
rodowiska, waciwej w zakresie zarzdzania kryzysowego.
76
Zarzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 2 stycznia 2012 r. w sprawie utworzenia Centrum Zarzdzania
Kryzysowego Ministra Sprawiedliwoci (Dz.Urz.MS.2012.16).
57
CZ II
Dokument zawiera rwnie informacje o siedzibie wraz z ewentualn siedzib zapasow

oraz okrelone zostay dwa tryby pracy centrum:
tryb pracy dla sytuacji zwyczajnych polega na penieniu dyuru w Centrum w dni
robocze od godz. 8.15 do 16.15 przez wyznaczonych pracownikw Ministerstwa
rodowiska. Poza godzinami pracy urzdu (tj. od poniedziaku do czwartku od godz.
16.15 do 8.15 dnia nastpnego oraz od 16.15 w pitek do 8.15 w poniedziaek, a take
w dni ustawowo wolne od pracy) peniony jest dyur telefoniczny przez Kierownika
Centrum oraz Dyrektora komrki organizacyjnej Ministerstwa rodowiska waciwej
w zakresie zarzdzania kryzysowego;
tryb pracy dla sytuacji kryzysowych polega na penieniu caodobowego dyuru
w Centrum przez wyznaczonych pracownikw Ministerstwa rodowiska oraz osoby
wyznaczone do penienia Staego Dyuru Ministerstwa rodowiska77. Oba tryby s
wprowadzane decyzj Ministra rodowiska, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu
w Ministerstwie rodowiska.
Centrum zarzdzania kryzysowego w Ministerstwie rodowiska jako jedyne ustanowio
przepis, ktry pozwala w przypadku braku moliwoci wykonywania zada przez Centrum, na
przeniesie zada Centrum do innej komrki organizacyjnej w Ministerstwa rodowiska lub
jednostki wskazanej przez Ministra rodowiska.
Analiz przeprowadzono dla wszystkich aktw prawa resortowego z wyczeniem
resortu obrony narodowej. W powyszych dokumentach nie zawarto definicji podstawowych
poj, gdy mona je odnale w ustawie o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.
590, z pn. zm.). Nie stwierdzono rwnie informacji dotyczcych planowania, a oceniona
zostaa jedynie przydatno metodyk z zakresu zarzdzania kryzysowego.
Na podstawie przeprowadzonej analizy mona wysun nastpujce wnioski:
1. Po przeprowadzeniu analizy aktw krajowego prawa resortowego (z pominiciem
resortu obrony narodowej) mona stwierdzi, e wikszo ministerstw powoujc
zespoy zarzdzania kryzysowego koncentruje si gwnie na opiniowaniu oraz
dokonywaniu okresowej oceny zagroe. Zespoy na posiedzeniach przeprowadzaj
analiz zagroe, staraj si aktualizowa propozycje dotyczce zapobiegania
i przeciwdziaania tym zagroeniom. W przypadku sytuacji kryzysowej zesp jest
zobligowany zwoa posiedzenie niezwocznie po wystpieniu zdarzenia.
2. Wydaje si, e, znaczca wikszo zarzdze przygotowanych przez resorty i urzdy
centralne zostaa przygotowana, by speni wymogi naoone przez ustaw
o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.) i nie
zawieraj informacji czy te szczegowych danych dotyczcych waciwej jednostki.
77
Zarzdzenie Nr 39 Ministra rodowiska z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia Centrum Zarzdzania
Kryzysowego Ministra rodowiska (Dz.Urz.MiGIO.2011.2.38).
58
CZ II
3. Najdokadniej przygotowanymi dokumentami wydaj si by te opracowane przez

MEN, MTBiGM oraz GUS. Te resorty jako jedyne z analizowanych dodatkowo
utworzyy wasne dokumenty regulujce funkcjonowanie zespou zarzdzania
kryzysowego.
Inaczej sytuacja wyglda w przypadku centrw zarzdzania kryzysowego, do ktrych
zakresu dziaania nale sprawy zwizane z zapewnieniem bezpieczestwa narodowego. W tym
wypadku najistotniejsze wydaj si:
Wprowadzenie obowizkowych caodobowych dyurw zapewnianych przez
pracownikw Suby Wiziennej w Ministerstwie Sprawiedliwoci, pracownikw
Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludnoci Komendy
Gwnej Pastwowej Stray Poarnej oraz dyrektora centrum do spraw zarzdzenia
kryzysowego w Ministerstwie rodowiska. Sytuacja musi by monitorowana przez
cay czas tak, aby zachowana moga by cigo dziaania i wymiany informacji.
Reasumujc krajowe prawo resortowe zwizane z zarzdzaniem kryzysowym wydaje si
by dobrze zorganizowane i dopasowane do potrzeb. W resortach, w ktrych konsekwencje
kryzysu mog mie wpyw na funkcjonowanie pastwa powoano centra zarzdzania
kryzysowego, ktre maj obowizek caodobowo monitorowa zagroenia. W przypadkach
gdzie to zagroenie nie jest tak due zespoy zarzdzania kryzysowego s wystarczajcym
rodkiem kontroli. Jedynym elementem wymagajcym poprawy jest zakres zada jakie zespoy
powinny wykonywa. W wikszoci przypadkw jest to powoanie si na ustaw o zarzdzaniu
kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.). Nie uwzgldnia ona jednak
konkretnych dziedzin na jakie poszczeglne resorty powinny pooy nacisk. Dlatego te wydaje
si, e w kadym zarzdzeniu powinien by wyszczeglniony zakres zada zespou
przygotowany specjalnie dla danego ministerstwa.
4.4. LITERATURA
590, z pn. zm.).
2. Zarzdzenie Nr 16 Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z dnia 7 marca 2011 r.
w sprawie organizacji, skadu oraz miejsca i trybu pracy Zespou Zarzdzania Kryzysowego
w Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (Dz.Urz.ABW.2011.1.9).
3. Zarzdzenie Nr 14 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie
(Dz.Urz.MEN.2010.1.19).
4. Zarzdzenie Nr 41 Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia
20 kwietnia 2012 r. w sprawie utworzenia Zespou Zarzdzania Kryzysowego
w Ministerstwie
Transportu,
Budownictwa
i
Gospodarki
Morskiej
(Dz.Urz.MTBiGM.2012.35).
5. Zarzdzenie Nr 14 Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego z dnia 8 czerwca 2009 r.
w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Gwnym Urzdzie
Statystycznym (Dz.Urz.GUS.2009.6.41).
59
CZ II
6.
7.
8.
9.
Zarzdzenie Nr 21 Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie

utworzenia Centrum Zarzdzania Kryzysowego ministra waciwego do spraw
wewntrznych (Dz.Urz.MSW.2012.22).
Zarzdzenie Ministra Sprawiedliwoci z dnia 2 stycznia 2012 r. w sprawie utworzenia
Centrum Zarzdzania Kryzysowego Ministra Sprawiedliwoci (Dz.Urz.MS.2012.16).
Zarzdzenie Nr 39 Ministra rodowiska z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia
Centrum Zarzdzania Kryzysowego Ministra rodowiska (Dz.Urz.MiGIO.2011.2.38).
Decyzja Nr 4 Prezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie
powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego w Urzdzie Lotnictwa Cywilnego
(Dz.Urz.ULC.2009.3.62).
60
CZ II

KRYZYSOWEGO PRAWO MIEJSCOWE
ZAKRESU
ZARZDZANIA
5.1. WSTP
Obecny ksztat zarzdzania kryzysowego zosta usankcjonowany ustaw o zarzdzaniu
kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590 z pniejszymi zmianami) oraz innymi aktami
powizanymi z ustaw. Powyszy dokument naoy obowizki na wojewodw, starostw oraz
wjtw (burmistrzw, prezydentw miast) w zakresie organizacji zarzdzania kryzysowego na
obszarze przez nich administrowanym. Wymienione organy wykonawcze administracji
samorzdowej w powiecie i gminie oraz rzdowej w wojewdztwie waciwe w sprawach
zarzdzania kryzysowego, wydaj akty prawa miejscowego w postaci zarzdze, ustanawiajce
struktur oraz zakres dziaalnoci w wyej wymienionym obszarze.
Celem analiz wybranych dokumentw rdowych z zakresu zarzdzania kryzysowego
by przegld wydanych przepisw pod ktem oceny potrzeby ich zmian. Badanie aktw prawa
miejscowego przeprowadzono na dokumentach obowizujcych na terytorium wojewdztwa
mazowieckiego, wytypowanego do realizacji projektu Zintegrowany system budowy planw
zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne.
Na przywoanym obszarze administracyjnym zidentyfikowano akty prawne z badanego zakresu
na szczeblu wojewdztwa, powiatu oraz gminy. Dokumenty stanowi jedynie prbk badawcz,
ale nie mona wynikw analizy bezporednio stosowa do innych jednostek administracyjnych.
Mona natomiast sdzi, i wyniki analiz w innych obszarach przy zastosowaniu metody
badawczej porwnania, z duym prawdopodobiestwem byyby podobne.
Wrd
zidentyfikowanych
dokumentw
na
poszczeglnych
szczeblach
administracyjnych dokonano analiz:
a) w wojewdztwie;
Zarzdzenia Nr 358 Wojewody Mazowieckiego z dn. 14 sierpnia 2012 r.
w sprawie nadania Statutu Mazowieckiemu Urzdowi Wojewdzkiemu
w Warszawie.
Zarzdzenia Nr 477 Wojewody Mazowieckiego z dn. 21 listopada 2012 r.
w sprawie ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Mazowieckiego Urzdu
Wojewdzkiego w Warszawie z pn. zm.
Zarzdzenia Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie
powoania Mazowieckiego Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
b) w powiecie (miecie na prawach powiatu);
Zarzdzenia Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn.
2 czerwca 2011 r. w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu
organizacyjnego Biura Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego Urzdu
Miasta Stoecznego Warszawy z pn. zm.
Zarzdzenia Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn.
4 kwietnia 2007 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Urzdu
miasta stoecznego Warszawy z pn. zm.
61
CZ II
Zarzdzenia Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia

2 sierpnia 2011 r. w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego m. st.
Warszawy.
Zarzdzenia Nr 31/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r.
zmieniajcego zarzdzenie Nr 58/2009 Starosty Otwockiego z dn.
20 padziernika 2009 r. w sprawie powoania Powiatowego Zespou Zarzdzania
Kryzysowego.
Zarzdzenia Nr 30/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r.
zmieniajcego zarzdzenie Nr 62/2009 Starosty Otwockiego z dn.
22 padziernika 2009 r. w sprawie powoania Powiatowego Centrum
Zarzdzania Kryzysowego.
c) w gminie;
Zarzdzenia Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r.
w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Otwocka,
z pn. zm.
Zarzdzenia Nr 54/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 12 kwietnia 2011 r.
w sprawie powoania Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
MAZOWIECKIEGO
5.2.1. Zarzdzenie Nr 358 Wojewody Mazowieckiego z dn. 14 sierpnia 2012 r. w sprawie
nadania Statutu Mazowieckiemu Urzdowi Wojewdzkiemu w Warszawie
Dokument ustanowi obowizek powoania przy wojewodzie mazowieckim
Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego oraz w strukturze Mazowieckiego Urzdu
Wojewdzkiego Wydziau Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego. Komrk organizacyjn
Wydziau jest Wojewdzkie Centrum Zarzdzania Kryzysowego, wspomagajce wojewod
w dziaaniach z zakresu zarzdzania kryzysowego. Statut Mazowieckiego Urzdu
Wojewdzkiego w sposb bardzo oglny uj zadania, ktre nale do wydziau: obrona
narodowa, sprawy wewntrzne, gospodarka (w tym wodna), transport, rolnictwo i rynki rolne.
Do waniejszych zagadnie spoza dziaa bezporednio powizanych z obronnoci oraz
zarzdzaniem kryzysowym wliczono w dziedzinie gospodarki - wprowadzanie ogranicze obrotu
paliwami i zmniejszanie zuycia paliw oraz wykorzystanie materiaw wybuchowych na
potrzeby cywilne, koordynacj przedsiwzi sucych osonie i ochronie przeciwpowodziowej
pastwa, a w dziedzinie transportu - przewz materiaw niebezpiecznych78.
5.2.2. Zarzdzenie Nr 477 Wojewody Mazowieckiego z dn. 21 listopada 2012 r. w sprawie
ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego w Warszawie
Dokument okrela sposb organizacji pracy i struktury Mazowieckiego Urzdu
Wojewdzkiego; w ramach ktrej powoany zosta do funkcjonowania Wydzia Bezpieczestwa
78
20 zarzdzenia Nr 358 Wojewody Mazowieckiego z dn. 14 sierpnia 2012 r. w sprawie nadania Statutu
Mazowieckiemu Urzdowi Wojewdzkiemu w Warszawie.
62
CZ II
i Zarzdzania Kryzysowego. Wydziaem kieruje Dyrektor, a komrki organizacyjne tworz:

Wojewdzkie Centrum Zarzdzania Kryzysowego, Oddziay oraz Samodzielne Stanowiska Pracy
w delegaturach79. Tak jak statut, rwnie i regulamin nie odnosi si do poj z zakresu
zarzdzania kryzysowego. Bdc w zgodzie z ustaw o zarzdzaniu kryzysowym zarzdzenie
wprowadza do szczegowy podzia zada oraz zarysowuje w nim elementy struktury systemu
i relacje wystpujce pomidzy nimi a Wydziaem w przedmiotowym obszarze bada.
Do najwaniejszych spord wykazanych zada w ramach zarzdzania kryzysowego nale
wszystkie dziaania suce zapewnieniu wspdziaania jednostek organizacyjnych administracji
rzdowej i samorzdowej z terenu, a take zapobieganie klskom ywioowym i innym
nadzwyczajnym zagroeniom, w tym zwalczanie i usuwanie ich skutkw. Innymi istotnymi
zadaniami s rwnie: dziaania zwizane z monitorowaniem, reagowaniem i usuwaniem
skutkw zagroe na terenie wojewdztwa, a take planowaniem cywilnym w tym w zakresie
dotyczcym planw zarzdzania kryzysowego80. Ponadto odnajdujemy zadania wskazujce na
relacje Wydziau wzgldem innych elementw systemu zarzdzania kryzysowego tj.:
pododdziaami lub oddziaami si zbrojnych, powiatowymi zespoami zarzdzania kryzysowego,
wojewdzkim zespoem zarzdzania kryzysowego oraz innymi organami waciwymi
w sprawach zarzdzania kryzysowego. Wydzia Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego
prowadzi take wspprac z Ministrem (ministrami waciwymi) odpowiedzialnym za zadania
zwizane z przeciwdziaaniem i usuwaniem skutkw klsk ywioowych, z podmiotami
realizujcymi monitoring rodowiska oraz podmiotami prowadzcymi akcje ratownicze
i humanitarne. Do wydziau naley rwnie realizacja zada z zakresu ochrony infrastruktury
krytycznej, w tym zwizanych z wykazem infrastruktury krytycznej znajdujcej si na terenie
wojewdztwa81.
5.2.3. Zarzdzenie Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie
powoania Mazowieckiego Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego
Zarzdzenie Wojewody Mazowieckiego w sprawie powoania Mazowieckiego
Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego okrela skad Zespou, a w zaczniku do
zarzdzenia uwzgldniono organizacj i tryb pracy Zespou82. Regulamin Mazowieckiego
Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego wprowadza dwa tryby zwoywania
posiedze Zespou: zwyczajny zgodnie z rocznym planem pracy oraz nadzwyczajny w razie
wystpienia sytuacji kryzysowej. W obu przypadkach informacj o posiedzeniu przekazuje
Przewodniczcy WZZK, jednak w trybie alarmowym za porednictwem Wojewdzkiego
Centrum Zarzdzania Kryzysowego83. Poza czonkami Zespou, ktrych okrela Zarzdzenie Nr
199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie powoania Mazowieckiego
79
37 zacznika do zarzdzenia Nr 477 Wojewody Mazowieckiego z dnia 21 listopada 2012 r. z pn. zm.
81
82
1, 3 zarzdzenia Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie powoania
Mazowieckiego Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
83
2 zacznika do zarzdzenia Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie powoania
80
63
CZ II
Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego w 1, w zwoywanych posiedzeniach mog

uczestniczy zaproszone osoby przez Przewodniczcego Zespou, w tym eksperci84. Inicjatywa
zwoywania posiedze w trybie nadzwyczajnym naley do Przewodniczcego Zespou, moe on
rwnie uruchomi t procedur na wniosek Zastpcy Przewodniczcego Zespou (Dyrektor
WBiZK), bd Szefa instytucji wiodcej, zgodnie z siatk bezpieczestwa85. Obieg informacji oraz
alarmowanie zapewnione jest przez WCZK oraz stanowiska kierowania wojewdzkich sub,
inspekcji i stray86. Podstawowe zadania, do ktrych zobowizany jest Zesp okrela 13
zacznika do zarzdzenia Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie
powoania Mazowieckiego Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego. Dokument
wskazuje m. in. na dziaania zwizane z zapobieganiem sytuacjom kryzysowym (w tym
planowaniem), przygotowaniem i reagowaniem na nie. Zadania z zakresu zapobiegania oraz
przygotowania obejmuj ocenianie wystpujcych i potencjalnych zagroe mogcych wpyn
na bezpieczestwo publiczne oraz prognozowanie tych zagroe, a take opiniowanie
wojewdzkiego planu zarzdzania kryzysowego. W fazie reagowania Zesp zobowizany jest
przedstawi propozycje dziaa wojewodzie wraz z wnioskami dotyczcymi wykonania, zmiany
lub zaniechania dziaa zawartych w wojewdzkim planie zarzdzania kryzysowego oraz
informowa opini publiczn o zagroeniach. Zacznik do zarzdzenia okrela rwnie
szczegowe zadania dla WZZK w ramach kolejnych faz zarzdzania kryzysowego87. W dalszej
czci dokumentu opisano zadania Przewodniczcego Zespou, jego Zastpcy oraz czonkw.
Natomiast co istotne sformuowano list dokumentw, ktre s efektem prac Zespou88.
5.2.4. Zarzdzenie Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn. 4 kwietnia
2007 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Urzdu miasta stoecznego Warszawy
z pniejszymi zmianami
Dokument ustanowi obowizek powoania w strukturze Urzdu Miasta Stoecznego
Warszawy Biura Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego, ktrego komrk organizacyjn
jest Wydzia Centrum Zarzdzania Kryzysowego wspomagajcy Prezydenta Miasta w dziaaniach
z zakresu zarzdzania kryzysowego. Regulamin organizacyjny Urzdu Miasta Stoecznego
Warszawy nakrela dla Biura ustawowe zadania. W zakresie planowania cywilnego Biuro
odpowiada za opracowywanie i aktualizacj planu zarzdzania kryzysowego. Ponadto w ramach
ustawowych obowizkw Biuro realizuje zadania z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej,
monitorowania, analizy i oceny zagroe. W Biurze Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego
funkcjonuje Centrum Zarzdzania Kryzysowego m. st. Warszawy. CZK na wypadek wystpienia
84
85
86
87
88
64
CZ II
sytuacji kryzysowej, zgodnie z zarzdzeniem uruchamia niezbdne procedury i plany dziaania.

Do biecej dziaalnoci Centrum Zarzdzania Kryzysowego naley caodobowe monitorowanie
stanu bezpieczestwa i porzdku publicznego na terenie m. st. Warszawy89. Zarzdzenie take
posiada bardzo oglny charakter i nie wprowadza poj czy metodyk z badanego obszaru
wiedzy.
5.2.5. Zarzdzenie Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca
2011 r. w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura Bezpieczestwa
i Zarzdzania Kryzysowego Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy z pniejszymi zmianami
Wewntrzny regulamin organizacyjny Biura Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego
Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy to dokument, w ktrym uporzdkowano zadania
z zakresu bezpieczestwa miasta i dokonano ich podziau pomidzy poszczeglne wewntrzne
komrki organizacyjne Biura Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego90. Z perspektywy
zarzdzania kryzysowego najwaniejsze skupiaj si w Wydziale Centrum Zarzdzania
Kryzysowego: obsuga i merytoryczne wsparcie Zespou Zarzdzania Kryzysowego m.st.
Warszawy oraz realizacja zada z zakresu zarzdzania kryzysowego, w tym koordynacja zada
realizowanych przez delegatury Biura w dzielnicach91. Wanymi wspomagajcymi prac
Centrum Zarzdzania Kryzysowego elementami s dziaajce w jego strukturze komrki - Dzia
Planowania i Koordynacji Dziaa oraz Dzia Suby Dyurnej, ktre konsoliduj znaczn cz
zada.
Ostatnim punktem, na ktry naley zwrci uwag jest krtki wykaz poj i definicji.
W dokumentach tej rangi nie jest to czsto stosowane, gdy terminologia z tego obszaru
gwnie pochodzi z ustawy o zarzdzaniu kryzysowym i aktw powizanych. Zarzdzenie
zawiera krtki sowniczek, ktry obejmuje pojcia zastosowane w dokumencie na potrzeby
wasne, ale take takie jak92:
1) podmioty ratownicze - naley przez to rozumie dysponenta jednostki
Pastwowego Ratownictwa Medycznego, podmioty krajowego systemu ratowniczoganiczego, podmioty i jednostki wsppracujce z tymi systemami oraz spoeczne
organizacje ratownicze, w tym wsppracujce z systemem powiadamiania
ratunkowego, ktre s przygotowane do niezwocznego reagowania i realizowania
zada w czasie wystpienia nagego zagroenia dla ycia i zdrowia albo mienia lub
rodowiska;
89
5 zarzdzenia Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn. 4 kwietnia 2007 r. w sprawie
nadania regulaminu organizacyjnego Urzdu miasta stoecznego Warszawy z pniejszymi zmianami.
90
2 zarzdzenia Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca 2011 r. w sprawie
nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura Bezpieczestwa i Zarzdzania Kryzysowego Urzdu
Miasta Stoecznego Warszawy z pniejszymi zmianami.
91
92
65
CZ II
2) suby - naley przez to rozumie suby ustawowo powoane do realizacji

przedsiwzi majcych na celu ochron ycia, zdrowia oraz bezpieczestwa
obywateli, a take mienia i rodowiska, inne ni podmioty ratownicze;
3) zgoszenie alarmowe - naley przez to rozumie informacj o wystpieniu lub
podejrzeniu wystpienia nagego zagroenia dla ycia i zdrowia, rodowiska lub
mienia, przekazane na numer alarmowy 112.
5.2.6. Zarzdzenie Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia 2 sierpnia
2011 r. w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego m. st. Warszawy
z pniejszymi zmianami
Zarzdzenie w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego m. st. Warszawy
analogicznie do zarzdzenia na szczeblu wojewdzkim ustala skad Zespou, a wprowadzonym
zacznikiem tryb posiedze oraz udzia na nich osb spoza ustalonej grupy czonkw. W taki
sam sposb ujto rwnie zadania Przewodniczcego Zespou, Zastpcy Przewodniczcego oraz
czonkw Zespou. 14 Zacznika Nr 2 okrela zadania Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
Dziaania zwizane z planowaniem cywilnym Zespou obejmuj przygotowanie propozycji oraz
wnioskw dotyczcych realizacji dziaa zawartych w planie zarzdzania kryzysowego, a take
opiniowanie i wdraanie postanowie planu zarzdzania kryzysowego. Ponadto w kompetencji
Zespou ley ocena wpywu na bezpieczestwo publiczne potencjalnych i wystpujcych
zagroe i opracowanie dla kadego z nich prognozy93. W przeciwiestwie do szczebla
wojewdzkiego dokument obliguje Szefa Zespou do zarzdzenia przynajmniej 1 wiczenia
z realizacji przedsiwzi na wypadek wystpienia sytuacji kryzysowej z okreleniem ich celu,
gwnych zada oraz przebiegu94.
powoania Powiatowego Zespou Zarzdzania Kryzysowego
Dokument powiela wzgldem zarzdzenia powoujcego Zesp Zarzdzania
Kryzysowego w Warszawie zakres i tryb pracy oraz skad Zespou, a take zakres jego zada.
W akcie prawnym rwnie przejawia si podobny zapis odnoszcy si do przeprowadzania
wicze. Elementem wzbogacajcym zarzdzenie jest wyszczeglnienie instytucji
przewidzianych do uczestnictwa w posiedzeniach Zespou. Ponadto zawarto dokumenty, ktre
s efektem prac Zespou, a najwaniejsze z nich to: Plan Zarzdzania Kryzysowego Powiatu
Otwockiego, zarzdzenia, decyzje, polecenia i wytyczne z zakresu zarzdzania kryzysowego,
raporty, sprawozdania, analizy, oceny i opinie, jak rwnie protokoy z posiedze95.
W zaczniku nr 1 do zarzdzenia wykazano dokumenty, na ktrych pracuje Zesp, m. in.: Plan
93
14 zacznika Nr 2 do Zarzdzenia Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia 2 sierpnia

2011 r. w sprawie powoania Zespou Zarzdzania Kryzysowego m.st. Warszawy.
94
8 zacznika Nr 2 do Zarzdzenia Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia 2 sierpnia
95
6 zacznika Nr 1 Zarzdzenia Nr 31/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajcego zarzdzenie
Nr 58/2009 Starosty Otwockiego z dn. 20 padziernika 2009 r. w sprawie powoania Powiatowego Zespou
66
CZ II
Zarzdzania Kryzysowego Powiatu Otwockiego, polecenia, zarzdzenia, decyzje i rozkazy,

dokumenty graficzno-tekstowe (mapy, plany, szkice, itp.), wydruki sytuacyjne i analizy w postaci
dokumentw drukowanych oraz zapisanych na nonikach optomagnetycznych, inne niezbdne
dokumenty96.
powoania Powiatowego Centrum Zarzdzania Kryzysowego
Dokument wprowadza krtk charakterystyk Powiatowego Centrum Zarzdzania
Kryzysowego oraz rol w systemie zarzdzania kryzysowego w powiecie otwockim.
Przedstawiono rwnie zadania PCZK w uszeregowanej formie97, podstawowe to: caodobowy
dyur przez etatow obsad przy wykorzystaniu sprztu specjalistycznego i urzdze w celu
zapewnienia przepywu informacji na potrzeby zarzdzania kryzysowego. W obszarze
odpowiedzialnoci PCZK ley take aktualizowanie wykazu obiektw, instalacji i urzdze
wchodzcych w skad infrastruktury krytycznej oraz analiza i ocena moliwoci wystpienia
zagroe w przypadku sytuacji negatywnie wpywajcej na stan jej bezpieczestwa. W ramach
monitorowania infrastruktury krytycznej PCZK wsppracuje z waciwymi wacicielami oraz
posiadaczami samoistnymi obiektw, instalacji i urzdze infrastruktury krytycznej, ustalanie
i aktualizacja osb odpowiedzialnych za kontakty z wacicielami oraz podmiotami waciwymi
w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej98. Do zada w zakresie cznoci nale:
utrzymanie sprawnoci systemw teleinformatycznych, cznoci radiotelegraficznej
zarzdzania kryzysowego oraz ostrzegania i alarmowania ludnoci na obszarze powiatu99. CZK
peni rwnie nadzr nad przewozem materiaw niebezpiecznych przez powiat 100. Zacznik do
zarzdzenia Nr 30/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajcego zarzdzenie
Nr 62/2009 Starosty Otwockiego z dn. 22 padziernika 2009 r. w sprawie powoania
Powiatowego Centrum Zarzdzania Kryzysowego nadmienia ponadto cel oraz funkcje jakie
wypenia PCZK101. W zarzdzeniu odnale mona ponadto niespotykany w analogicznych
dokumentach wojewdzkich oraz gminnych podzia na zadania realizowane w poszczeglnych
stanach gotowoci reagowania. Wyszczeglnione dodatkowo zostay dziaania PCZK w ramach
kadej z faz zarzdzania kryzysowego.
96
6 zacznika Nr 1 Zarzdzenia Nr 31/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajcego zarzdzenie
Nr 58/2009 Starosty Otwockiego z dn. 20 padziernika 2009 r. w sprawie powoania Powiatowego Zespou
97
4 zarzdzenia Nr 62/2009 Starosty Otwockiego z dn. 22 padziernika 2009 r. w sprawie powoania
Powiatowego Centrum Zarzdzania Kryzysowego z pn. zm.
98
99
100
101
8 zacznika nr 1 do Zarzdzenia Nr 30/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r.
67
CZ II
5.2.9. Zarzdzenie Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r.

w sprawie nadania Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Otwocka z pniejszymi
zmianami
W Regulaminie Organizacyjnym Urzdu Miasta Otwocka funkcjonuje anachroniczny
wykaz zada realizowanych przez Wydzia Zarzdzania Kryzysowego, Ochrony Ludnoci i Spraw
Obronnych102. Potwierdzeniem tego twierdzenia jest 51 dokumentu, w ktrym brak jest
wskazania za podstaw prawn ustawy o zarzdzaniu kryzysowym: do zakresu dziaania
Wydziau Zarzdzania Kryzysowego Ochrony Ludnoci i Spraw Obronnych naley realizacja
zada, wynikajcych w szczeglnoci z ustawy o powszechnym obowizku obrony, ustawy
o ochronie przeciwpoarowej (), a take niezaktualizowane nazewnictwo podmiotw
uczestniczcych w systemie zarzdzania kryzysowego. W zakresie zarzdzania kryzysowego
komrka odpowiada za:
1. wspudzia w tworzeniu oraz obsuga kancelaryjno - biurowa Gminnego Zespou
Reagowania i Gminnego Centrum Zarzdzania;
2. wspudzia w aktualizacji powiatowego planu reagowania kryzysowego w czci
dotyczcej Miasta;
3. wsppraca z Powiatowym Zespoem Zarzdzania Kryzysowego i Pastwowa Stra
Poarn w zakresie dziaa w sytuacjach zagroe katastrof naturalna lub awari
techniczn, noszc znamiona klski ywioowej;
4. bieca aktualizacja planu reagowania kryzysowego oraz dokumentw z nim
zwizanych;
5. utrzymywanie bezporedniego kontaktu z Wydziaem Zarzdzania Kryzysowego
Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego oraz Wydziaem Zarzdzania Kryzysowego
Starostwa Powiatowego w zakresie planowania i organizacji spraw obronnych
i obrony cywilnej;
6. wspdziaanie z jednostkami organizacyjnymi Urzdu w zakresie reagowania
kryzysowego;
7. opracowanie zada obronnych Miasta i przygotowanie w tym zakresie jednostek
organizacyjnych Urzdu, konserwacja oraz utrzymanie systemu alarmowania.
5.2.10. Zarzdzenie Nr 54/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 12 kwietnia 2011 r.
w sprawie powoania Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego
Zarzdzenie Prezydenta Miasta Otwocka powouje Miejski Zesp Zarzdzania
Kryzysowego jako organ opiniodawczo doradczy Prezydenta, waciwy w sprawach
inicjowania oraz koordynowania dziaa w zakresie zarzdzania kryzysowego103. Dokument
okrela skad Zespou - oprcz staych czonkw Przewodniczcy Zespou moe zaprasza na
102
51 zarzdzenia Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r. w sprawie nadania
Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Otwocka z pniejszymi zmianami.
103
1 zarzdzenia Nr 54/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 12 kwietnia 2011 r. w sprawie powoania
Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego,.
68
CZ II
posiedzenia inne osoby104. Zesp odpowiada przede wszystkim za ocen wystpujcych

i potencjalnych zagroe, mogcych mie wpyw na bezpieczestwo publiczne i prognozowanie
tych zagroe. W ramach realizacji dziaa na wypadek wystpienia sytuacji kryzysowej Zesp
odpowiada za przygotowanie propozycji i wnioskw dotyczcych wykonania, zmiany lub
zaniechania dziaa ujtych w Miejskim Planie Zarzdzania Kryzysowego. Obowizkiem MZZK
jest rwnie przekazywanie do wiadomoci publicznej informacji o zagroeniach, opiniowanie
Planu Zarzdzania Kryzysowego oraz realizowanie wynikajcych z niego zada105. W zaczniku
do zarzdzenia uwzgldniono organizacj i tryb pracy Zespou, jak rwnie obligatoryjne
przeprowadzenie co najmniej jednych wicze w cyklu dwuletnim.
Analiza dokumentw regulujcych w swoim zakresie organizacj zarzdzania
kryzysowego w jednostkach terytorialnych szczebla wojewdzkiego, powiatowego oraz
gminnego potwierdzia ich zgodno z obowizujc ustaw o zarzdzaniu kryzysowym
i zastosowanie zawartych w niej wytycznych do organizacji zarzdzania kryzysowego na
waciwym obszarze administracyjnym. Zgodno ta jest rwnie zauwaalna pomidzy aktami
niszego i wyszego szczebla. Rnice pojawiaj si przewanie na tym samym poziomie
administracyjnym i dotycz zakresu treci oraz ich szczegowoci. Wedug autora wydaj si
zasadnym, aby doprowadzi do ujednolicenia struktury tych dokumentw w zakresie ukadu,
procedur oraz zawartych metodyk, miaoby to na celu usprawnienie wspdziaania podmiotw
na wszystkich poziomach organizacyjnych w relacji pionowej i poziomej, uczestniczcych
w realizacji zada wynikajcych z zarzdzania kryzysowego.
Na podstawie przeprowadzonej analizy naley zauway, e:
1. Akty prawa miejscowego nie przedstawiaj metodyk z zakresu planowania
cywilnego.
2. Zidentyfikowane akty prawne okrelaj na danym obszarze administracyjnym
organizacj struktur zarzdzania kryzysowego oraz ich zadania, bdc w zgodzie
z regulujc ten obszar ustaw o zarzdzaniu kryzysowym.
3. Dokumenty nie precyzuj w swoich zapisach relacji pomidzy podmiotami
wspdziaajcymi w ramach zarzdzania kryzysowego.
4. Spord przeanalizowanych przepisw prawa miejscowego, jedynie Zarzdzenie
Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca 2011 r.
w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura
z pn. zm. wprowadzio terminologi z zakresu zarzdzania kryzysowego
i ratownictwa, ktr naleaoby uwzgldni w przygotowanym leksykonie.
104
Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
105
Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
69
CZ II
5.4. LITERATURA
590, z pn. zm.).
2. Zarzdzenie Nr 358 Wojewody Mazowieckiego z dn. 14 sierpnia 2012 r. w sprawie nadania
Statutu Mazowieckiemu Urzdowi Wojewdzkiemu w Warszawie.
3. Zarzdzenie Nr 477 Wojewody Mazowieckiego z dn. 21 listopada 2012 r. w sprawie
ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego
w Warszawie z pn. zm.
4. Zarzdzenie Nr 199 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 maja 2011 r. w sprawie powoania
5. Zarzdzenie Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca 2011 r.
w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura Bezpieczestwa
i Zarzdzania Kryzysowego Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy z pn. zm.
6. Zarzdzenie Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn. 4 kwietnia 2007 r.
w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Urzdu miasta stoecznego Warszawy
z pn. zm.
7. Zarzdzenie Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia 2 sierpnia
8. Zarzdzenie Nr 31/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajce zarzdzenie
Powiatowego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
9. Zarzdzenie Nr 30/2011 Starosty Otwockiego z dn. 12 maja 2011 r. zmieniajce zarzdzenie
Powiatowego Centrum Zarzdzania Kryzysowego.
10. Zarzdzenie Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r. w sprawie
nadania Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Otwocka z pn. zm.
11. Zarzdzenie Nr 54/2011 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 12 kwietnia 2011 r. w sprawie
powoania Miejskiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego.
70
CZ II
6. PRZEGLD WYBRANYCH NORM I STANDARDW Z ZAKRESU ZARZDZANIA

KRYZYSOWEGO
6.1. WSTP
Celem rozdziau jest przedstawienie wybranych norm krajowych i midzynarodowych
z zakresu zarzdzania kryzysowego, ktre mog zosta wykorzystane podczas procesu
opracowywania metodyk analizy i oceny dla zagroe oraz postpowania w sytuacjach
wystpienia zdarzenia powodujcego negatywne konsekwencje. Niniejsze opracowanie ma na
celu uatwienie podjcia decyzji w zakresie optymalnej metodyki zarzdzania kryzysowego,
przeznaczonej dla organizacji objtych zakresem realizacji projektu badawczego Zintegrowany
system budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie
informatyczne.
Dodatkowo celem opracowania jest dostarczenie uytkownikom sownictwa, ktre
powinno by wykorzystywane w procesie zarzdzania kryzysowego. Wynikiem pracy jest
uzyskanie spisu terminw i ich definicji, ktre mog by wykorzystywane w procesie
zarzdzania kryzysowego i zarzdzania ryzykiem.
Na potrzeby niniejszej publikacji autorzy skoncentrowali si na normach i standardach
opublikowanych przez Polski Komitet Normalizacyjny, Midzynarodow Organizacj
Normalizacyjn, a take NFPA. Standard NFPA stanowi wartociowe rdo informacji
dotyczcych podejcia do kwestii zarzdzania kryzysowego w odmiennym kulturowo kraju,
ktry ze wzgldu na swoj rozlego terytorialn, pooenie, rozwinit gospodark i przede
wszystkim na czste naraenie na sytuacje kryzysowego pochodzenia zarwno naturalnego jak
i powodowane przez czowieka.
W zwizku z tym wybrano nastpujce normy i standardy:
1. PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn -- Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka -- Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.).
2. ISO 22320:2011 Societal security -- Emergency management -- Requirements for
incident response.
3. ISO/PAS 22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and
operational continuity management.
4. ISO 26000:2010 Guidance on social responsibility.
5. NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity
Programs.
6. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice, wersja 1, wrzesie
2011 British Standards Institution (BSI), British Standards Institution, 389 Chiswick
High Road, London W4 4AL, United Kingdom.
6.2. WYBRANE NORMY I STANDARDY KRAJOWE I ZAGRANICZNE
6.2.1. PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.)
Norma opisuje dobre praktyki w zakresie zarzdzaniem zaopatrzeniem w wod pitn
w czasach katastrofy, kryzysu z uwzgldnieniem procesu przygotowania i cigoci pomiarw jej
parametrw. Norma pobienie opisuje proces zarzdzania kryzysowego z uwzgldnieniem
71
CZ II
takich elementw jak: kontekst zdarze, definiowanie celw, opis poszczeglnych faz procesu
zarzdzania kryzysowego, struktura organizacyjna, przebieg procesu. Zapewnienie dostaw wody
pitnej wymaga aby osoby/organizacje odpowiedzialne za jej zapewnienie miay do dyspozycji
odpowiednie wyposaenie, wykwalifikowany personel i wiarygodne jakociowo rodki kontroli
(proceduralne i techniczne). Norma opisuje wspprac pomidzy instytucj odpowiedzialn za
zapewnienie dostaw wody pitnej, a innymi organizacjami odpowiedzialnymi za zarzdzanie
kryzysowe, organami wadzy, odpowiednimi do sytuacji subami. Norma dzieli proces
zarzdzania kryzysowego na trzy podprocesy: przygotowanie do zdarze, reagowanie w czasie
zdarzenia, odbudowa czyli postpowanie po zaistnieniu zdarzenia. Zgodnie z norm skuteczne
dziaanie zespou odpowiedzialnego za zarzdzanie kryzysowe wymusza zdefiniowanie zada
i powinny one zawiera takie informacje jak: stwierdzenie i ocen sytuacji, dokonywanie decyzji
i implementowanie podjtych decyzji, nadzr i kontrol podjtych decyzji, wymagan
dokumentacj, wewntrzn i zewntrzn komunikacj, cigo dostaw niezbdnych
materiaw dla wdraanych decyzji.
Przebieg procesu postpowania przez zesp odpowiedzialny za zarzdzanie kryzysowe
obejmuje: powoanie zespou zarzdzania kryzysowego, zdefiniowanie sytuacji, ocen sytuacji,
podejmowanie decyzji, implementowanie podjtych decyzji/wydawanie rozkazw, nadzr
i kontrol, rozwizanie zespou zarzdzania kryzysowego, analiz podjtych dziaa przez
zesp. Warto zwrci uwag, e niniejszej normie przedstawiono opis wzorcowego centrum
zarzdzania kryzysowego (Zacznik A). Opis zawiera informacje o zalecanej lokalizacji takiego
pomieszczenia, wymiarach pomieszcze, zastosowaniu rozwiza sucych zapewnieniu
poufnoci, wyposaeniu sprztowym (np. koniecznoci wyposaenia w sprzt komputerowy,
urzdzenia do wizualizacji, telefony, faksy itp.) oraz dodatkowo wyposaenie natury technicznoorganizacyjnej tj. listy uczestnikw spotka, agendy spotka, lista wanych numerw
telefonw, wyposaenie biurowe itd.) warto wykorzysta ten opis podczas prac w ramach
projektu.
Podsumowujc, niniejsza norma odnosi si gwnie do kwestii bezpieczestwa
zaopatrzenia w wod pitn, ale moe stanowi cenne rdo informacji, poniewa opisuje
kwesti zarzdzania kryzysowego. Norma zawiera take definicje nastpujcych terminw:
katastrofa [disaster], sytuacja nadzwyczajna [emergency], zdarzenie, incydent [incident].
6.2.2. ISO 22320:2011 Societal security Emergency management Requirements for
incident response
Norma okrela minimalne wymagania efektywnego przygotowania organizacji na nage
zdarzenia oraz zawiera podstawowe informacje z zakresu dowodzenia i kontroli, informacji
operacyjnych, koordynacji i wsppracy w zakresie dziaa majcych na celu minimalizowanie
wpywu zdarzenia, ktre wystpio na funkcjonowanie organizacji. Norma moe by
wykorzystywany przez organizacje kadego typu, czy to prywatne czy publiczne, rzdowe i poza
rzdowe niezalenie od poziomu (midzynarodowy, narodowy, regionalny, lokalny) ich
zaangaowania w dziaania. Norma w szczeglnoci jest dedykowana podmiotom
odpowiedzialnym za udzia w pracach zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym,
a w szczeglnoci odpowiedzialnych za udzia w procesie zapobiegania i podejmowania
72
CZ II
przygotowa, wspierania sub i wadz w czasie zdarze kryzysowych, biorcych udzia

w procesie tworzenia regulacji i planw zarzdzania kryzysowego, wprowadzania procesw
wielokierunkowej komunikacji i koordynacji w czasie zdarze, opracowywania danych
i systemw komunikacji na wypadek zdarze.
W normie duy nacisk pooono na wymagania z zakresu procesu dowodzenia i kontroli
podjtych decyzji, naley pamita, e termin dowodzenie ma tutaj bardziej odniesienie do
procesu zarzdzania i bynajmniej nie ogranicza si do wojskowego znaczenia tego sowa.
Kluczowe elementy procesu dowodzenia i kontroli to przede wszystkim: obserwacja sytuacji,
gromadzenie informacji (z uwzgldnieniem ich przetwarzania i udostpniania), ocena sytuacji,
planowanie, podejmowanie decyzji, wprowadzanie decyzji, obserwacja rezultatw
wprowadzonych dziaa i podejmowanie dalszych decyzji.
Drug wan kwesti opisan w normie s informacje operacyjne niezbdne do
prawidowego podejmowania decyzji. Opisano proces dostarczania takich informacji
z uwzgldnieniem takich dziaa jak: planowanie i kierunkowanie, pozyskiwanie informacji,
przetwarzanie i wykorzystywanie, analizowanie, upowszechnianie i integracj, ocen
i sprzenia zwrotne. Poruszono rwnie kwesti wsppracy i koordynacji dziaa. Gdy
zdarzenie dotyczy wicej ni jednego podmiotu, zamieszczono wymagania dla systemw
dowodzenia i kontroli, role i zadania podmiotw wchodzcych w skad systemu, opis procesu
dowodzenia i kontroli, wymagania dla procesw wsppracy i koordynacji.
Norma moe stanowi baz w przypadku tworzenia list kontrolnych dla decydentw
oraz podczas tworzenia algorytmw procesu dowodzenia i zbierania informacji.
Standard definiuje nastpujce pojcia:
gotowo na zdarzenie [incident preparedness], dowodzenie i nadzr [command and control].
6.2.3. ISO/PAS 22399:2007 Societal security Guideline for incident preparedness and
operational continuity management
Standard zawiera informacje dla organizacji tworzcych plany zarzdzania kryzysowego
ze szczeglnym uwzgldnieniem kryteriw postpowania na wypadek zagroenia i zapewnienia
cigoci biznesowej. Gwnym celem standardu jest umoliwienie organizacjom przygotowanie
si na wystpienie zagroenia (z uwzgldnieniem takich faz jak: zapobieganie, reagowanie,
minimalizowanie strat, odbudowa). Efekt ten uzyskuje si poprzez zrozumienie caociowego
kontekstu, w jakim organizacja dziaa, identyfikacj czynnikw krytycznych, zrozumienie barier,
ryzyk i zakce, ktre mog utrudnia osignicie kluczowych celw; ocen ryzyka
szcztkowego i tolerancji ryzyka. Wykonanie takich dziaa jest koniczne by zrozumie wyniki
strategii kontroli i minimalizowania strat; planowania jak podmiot powinien dziaa, gdy
zaistnieje zdarzenie niekorzystne; opracowanie procedur i planw dziaania; okrelenie
obowizkw i odpowiedzialnoci; spenienie wymaga prawnych; promowanie odpowiedniej
kultury wrd pracownikw w omawianym zakresie.
Standard opisuje proces przygotowania na wypadek zdarzenia niekorzystnego
i zapewnienia cigoci dziaania prze organizacj, proces taki obejmuje nastpujce elementy:
ustalenie programu IPOCM (Incident Preparedness and Operational Continuity Management
przygotowanie na zdarzenia i zapewnienie cigoci dziaania), okrelenie zawartoci programu,
73
CZ II
zaangaowanie zarzdu, wprowadzanie zarzdze wewntrznych, przegld zarzdze

wewntrznych, struktura organizacyjna procesy implementacji. Program IPOCM powinien
uwzgldnia elementy aktw prawnych obowizujcych dan instytucj, analiz ryzyka i analiz
wpywu, zagroenia, ryzyka i identyfikacj niebezpieczestw, rodki zapobiegawcze
i ograniczajce skutki zdarze. Etap wprowadzania i dziaania programu powinien zawiera
informacje na temat: zasobw, zada, odpowiedzialnoci i kompetencji, szkole i zapewnienia
wiadomoci wrd uczestnikw procesu, komunikacji i sposobu ostrzegania, budetu i kwestii
administracyjnych.
Standard w zaczniku zawiera procedur wykonywania analizy wpywu zdarzenia na
funkcjonowanie organizacji. Przygotowanie organizacji na wypadek zdarzenia niekorzystnego
jest zadaniem trudnym i czasochonnym, niniejszy standard stanowi due wsparcie w tym
zakresie, poniewa identyfikuje wszystkie najwaniejsze elementy planu zarzdzania
kryzysowego i opisuje ich wzajemne relacje, jak dziaaj i jak s istotne.
Standard definiuje nastpujce terminy:
kryzys [crisis], wpyw [impact], gotowo na zdarzenia i zarzdzanie cigoci operacyjn
[incident preparedness and operational continuity management].
6.2.4. ISO 26000:2010 Guidance on social responsibility
Norma zawiera informacje dotyczce kwestii biznesowej odpowiedzialnoci spoecznej,
czyli przyjmowaniem przez organizacje postawy, ktra charakteryzuje si dobrowolnym
i aktywnym dziaaniem na rzecz pozytywnych zmian w najbliszym otoczeniu spoecznym.
Najkrcej ujmujc to zaangaowanie kadej organizacji w kreowanie lepszej rzeczywistoci
spoecznej. Obywatele maj nie tylko prawa, ale take obowizki wzgldem spoeczestwa
i wsplnoty.
Postawa spoecznie odpowiedzialna przyczynia si do lepszej jakoci ycia i dobrostanu
spoecznego. Pomaga w ksztatowaniu spoeczestwa obywatelskiego, w ktrym kada osoba
ma wpyw na toczce si na rnych poziomach procesy decyzyjne i dziaania. Tym samym
odpowiedzialni, aktywni obywatele kreuj zmian w jakoci ycia w spoeczestwie, ktra
prowadzi do wikszej szczliwoci.
Norma porusza kwestie praw czowieka, dyskryminacji, praw powizanych z kwestiami
politycznymi i ekonomicznymi, a take kulturowymi. Zwrcona jest uwaga na kwestie
zatrudnienia i wzajemnych stosunkw pomidzy pracownikami organizacji, ich warunkw pracy
i bezpieczestwa w rodowisku pracy.
Opisano rwnie kwestie odpowiedzialnego korzystania z zasobw naturalnych, ochrony
rodowiska, zmian klimatu i adaptacji do zmieniajcych si warunkw klimatycznych.
Norma zawiera wytyczne w zakresie:
koncepcji, definicji i zagadnie powizanych z odpowiedzialnoci spoeczn;
ta, trendw i cech charakterystycznych odpowiedzialnoci spoecznej;
zasad i praktyk powizanych z odpowiedzialnoci spoeczn;
kluczowych tematw i kwestii zwizanych z odpowiedzialnoci spoeczn;
integrowania, wprowadzania i rozwijania zachowania spoecznej odpowiedzialnoci
w organizacji, poprzez wewntrzne regulacje i praktyki;
74
CZ II
identyfikacja i zaangaowanie udziaowcw106.

Kluczow kwesti w zakresie omawianym przez norm jest podniesienie wiadomoci
kierownictwa organizacji oraz pracownikw zatrudnionych w organizacji i innych osb
powizanych z organizacj w zakresie szeroko pojtej kwestii odpowiedzialnoci spoecznej.
Analiza normy wskazuje, e jej tematyka pomimo swej wanoci nie jest zgodna
z tematyk realizowanego projektu i nie jest uzasadnione jej implementowanie w ramach
niniejszego projektu. Jest to wycznie materia uzupeniajcy. Standard wprowadza termin,
ktry nie pojawia si w pozostaych normach, jest to: odpowiedzialno spoeczna [social
responsibility].
6.2.5. NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity
Programs
NFPA 1600 jest to amerykaski standard opracowany przez amerykask organizacj
dziaajc gwnie w zakresie ochrony przeciwpoarowej, opisuje w sposb bardzo pobieny
kwestie zarzdzania kryzysowego i cigoci dziaania. W standardzie wymieniono gwne
elementy jakie powinien zawiera plan zarzdzania kryzysowego, s to: podstawy prawne;
ocena ryzyka; zapobieganie zdarzeniom; minimalizacja skutkw; zarzdzanie zasobami
i logistyka; wzajemna pomoc i ubezpieczenia; planowanie; zarzdzanie zdarzeniami;
komunikacja i ostrzeenia; procedury operacyjne; zaplecze techniczne; szkolenia; wiczenia,
ocena i dziaania naprawcze; komunikacja kryzysowa i wsppraca z mediami; finanse
i administracja.
Standard zaleca korzystanie z technik oceny ryzyka ktre s bardzo przydatne w zakresie
zarzdzania kryzysowego i zapewnienia cigoci dziaania, s to przede wszystkim: analiza
what-if (co jeli?), listy kontrolne, analiza zagroe i zdolnoci operacyjnych (HAZOP), analiza
rodzajw i skutkw moliwych bdw (FMEA), analiza drzewa bdw (FTA).
Natomiast analizujc zagroenia na jakie podmiot moe by naraony, konieczne jest
uwzgldnienie zagroe pochodzenia naturalnego, jak np. zagroenia geologiczne (trzsienia
ziemi, tsunami, wybuchy wulkanw, osunicia ziemi itp.), zagroenia meteorologiczne (np.
powodzie, susze, poary, nieyce, huragany, burze itp.), zagroenia biologiczne (przede
wszystkim epidemie chorb). Drug grup zagroe s zagroenia powodowane przez
dziaalno czowieka i tu wyrnimy wypadki (np. substancje niebezpieczne, eksplozje, wypadki
komunikacyjne, zawalenia budynkw, zanieczyszczenia rodowiska itp.) oraz dziaania
zamierzone (np. terroryzm, sabota, wojna, dziaalno kryminalna itp.).
Trzecia grup zagroe stanowi zagroenia pochodzenia teleinformatycznego
i energetycznego nie spowodowane przez dziaanie si naturalnych ani dziaalno czowieka np.
awarie sieci telekomunikacyjnych, awarie w elektrowniach.
Standard moe stanowi tylko oglny poradnik jakie elementy powinny znajdowa si
w planie zarzdzania kryzysowego i moe posuy jako lista kontrolna podczas procesu
106
ISO 26000:2010 Guidance on social responsibility.

75
CZ II
tworzenia planw. Informacje w nim zawarte s zbyt pobiene, aby mona go byo zastosowa
w szerszym kontekcie.
ocena zniszcze [damage assessment], analiza wpywu [impact analysis], dziaania agodzce
[mitigation], przygotowanie [preparedness], zapobieganie [prevention], odbudowa [recovery],
zarzdzanie zasobami [resource management], reagowanie [response], analiza sytuacji
[situation analysis].
6.2.6. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice
W powyszym standardzie, autorzy przedstawili metodyk dotyczc zarzdzania
kryzysem w organizacjach zarzdzania prowadzonego przez najwysze kierownictwo. Autorzy
rozpoczynaj od zdefiniowania podstawowych terminw107 m.in.: kryzys, incydent, cigo
dziaania, wiczenia.
Nastpnie autorzy wykazuj zalenoci pomidzy zdarzeniami incydentalnymi, a takimi
ktre posiadaj znamiona kryzysu. Ponadto dokonuj charakterystyki kryzysu jako wysoce
zoonego problemu, majcego nie przewidywane w peni konsekwencje, ktre mog wystpi
w nieokrelonym czasie. Menederowie mog mie do wyboru "mniejsze zo", poniewa czsto
nie ma rozwizania idealnego. Kryzysy mog zagraa podstawowym normom lub wartociom
organizacji. Kryzys wymaga wyjtkowego zapotrzebowania na menederw i ich zespoy
wsparcia, ktre potrafi pracowa pod presj m.in. czasu. Dobrze zarzdzany kryzys moe
wykaza pozytywne cechy organizacji i zwikszy jej ogln reputacj108.
Wyzwaniem w zakresie zarzdzania kryzysowego s takie dziaania, aby selekcja,
szkolenia i rozwj pracownikw kierowane byy w taki sposb, aby wspierane aktywnoci
w zakresie zarzdzania kryzysowego byy odpowiednio wynagradzane. Ponadto zarzdzanie
powinno by tak skonstruowane, aby niezalenie od stau pracy czy innych czynnikw kada
osoba, ktrej umiejtnoci wsparyby dziaanie w sytuacji kryzysowej, moga zosta wczona
w proces zarzdzania. Role, obowizki i wskaniki efektywnoci dla osb zaangaowanych
w rozwj, zarzdzanie i wdraania zdolnoci zarzdzania kryzysowego powinny by zawarte
w opisach stanowisk, ocenach i planach szkoleniowych.
Nastpnie autorzy opisuj sposoby na rozwinicie zdolnoci zarzdzania kryzysowego.
Pracownicy powinni by przeszkoleni w zakresie wykorzystania procedur i moliwoci
zapoznania si z nimi w symulacjach i scenariuszach zdarze podczas wicze. Naley pamita,
e skuteczne struktury i procedury zarzdzania kryzysowego nie mog by tworzone "z dnia na
dzie". Wymagaj one rozwoju, czasu, inwestycji i bada.
Polityka zarzdzania kryzysowego powinna ustali kierunek, priorytety, a wyniki
i ustalenia sprawozdawcze powinny sformuowa wytyczne do programu i zarzdzania
projektami. Ponadto polityka powinna opiera si na weryfikacji i ocenie mechanizmw
monitorowania i potwierdzi postpy w rozwoju zdolnoci dziaania. Powinna rwnie ustali
107
108
PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice.

Ibidem.
76
CZ II
role i obowizki poszczeglnych uczestnikw procesw. Naley pamita, e czonkami

zespow zarzdzania kryzysowego powinni by eksperci i osoby przeszkolone.
Ponadto standard opisuje ramy planowania i reagowania w sytuacjach kryzysowych
w biznesie. Plan zarzdzania kryzysowego organizacji powinien obejmowa elastyczne
reagowanie, a nie skupia si na konkretnych zagroeniach109.
W kolejnym rozdziale autorzy standardu opisuj sposoby komunikacji w kryzysie,
a w szczeglnoci strategi komunikacji, planowanie komunikacji, metody komunikacji, bariery
skutecznej komunikacji110.
1. W ramach realizacji zadania dokonano przegldu norm i standardw dotyczcych
zarzdzania kryzysowego. Wikszo aktw normatywnych, ktre zdecydowano si
przeanalizowa, zawiera wymagania w zakresie zarzdzania ryzykiem, podczas, gdy dla
zarzdzania kryzysowego dobr norm jest bardzo ograniczony. Warto tu zaznaczy, e
w procesie zarzdzania ryzykiem skupimy si na zagroeniach, negatywnych
konsekwencjach i postpowaniu z takim typem ryzyka czyli powodujcym przede wszystkim
odchylenia negatywne.
2. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, e projektowanie i wdraanie planw
i struktur ramowych zarzdzania kryzysowego powinno uwzgldnia zmieniajce si
potrzeby danej organizacji, jej konkretne cele, kontekst, struktur, operacje, procesy,
funkcje, projekty, wyroby, usugi lub aktywa i konkretne praktyki.
3. Standard NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business
Continuity Programs moe stanowi oglny poradnik jakie elementy powinny znajdowa si
w planie zarzdzania kryzysowego i moe posuy jako lista kontrolna podczas procesu
tworzenia planw zarzdzania kryzysowego.
4. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice opisuje zasady zarzdzania
kryzysem wystpujcym w przedsibiorstwie bussinesowym. Autorzy standardu wskazuj
istotne elementy ktre wpywaj na sprawne zarzdzanie kryzysowe.
5. Norma PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn -- Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka -- Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.) odnosi si
gwnie do kwestii bezpieczestwa zaopatrzenia w wod pitn, ale moe stanowi cenne
rdo informacji poniewa odnosi si rwnie do kwestii zarzdzania kryzysowego.
6. Norma ISO 22320:2011 Societal security -- Emergency management -- Requirements for
incident response moe stanowi baz w przypadku tworzenia list kontrolnych dla
decydentw oraz podczas tworzenia algorytmw procesu dowodzenia i zbierania
informacji.
7. Standard ISO/PAS 22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and
operational continuity management zawiera informacje dla organizacji tworzcych plany
109
110

Ibidem.
77
CZ II
zarzdzania kryzysowego ze szczeglnym uwzgldnieniem kryteriw postpowania na

wypadek zagroenia i zapewnienia cigoci biznesowej.
8. Analiza normy ISO 26000:2010 Guidance on social responsibility wskazuje, e jej tematyka
pomimo swej wanoci nie jest bezporednio zwizana z procesami zarzdzania
kryzysowego i moeby by wykorzystana jako materia uzupeniajcy.
9. W zwizku z powyszym stwierdza si, e najlepsz metodyk, ktr mona wykorzysta
podczas opracowywania oprogramowania zawiera norma ISO 22320:2011 Societal security - Emergency management -- Requirements for incident response oraz standard ISO/PAS
22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and operational
continuity management.
10. Wyszczeglnione w niniejszym rozdziale terminy zaleca si wykorzysta do opracowania
sownika poj podstawowych z zakresu zarzdzania kryzysowego.
6.4. LITERATURA
1. CAN/CSA-Q850-97:2009 Risk Management: Guideline for Decision-Makers.
2. ISO 22320:2011 Societal security -- Emergency management -- Requirements for incident
response.
4. ISO 31000:2009 Risk management -- Principles and guidelines.
5. ISO GUIDE 73:2009 Risk management Vocabulary.
6. ISO/IEC 31010:2009 Risk management -- Risk assessment techniques.
7. ISO/PAS 22399:2007 Societal security - Guideline for incident preparedness and operational
Programs.
9. PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn -- Przewodniki zarzdzania
kryzysowego i ryzyka -- Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.).
10. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice.
78
CZ II
7. PRZEGLD WYBRANYCH PROJEKTW NORM Z ZAKRESU ZARZDZANIA

KRYZYSOWEGO
7.1. WSTP
W niniejszym rozdziale zostay przedstawione wybrane projekty norm zwizane
z zarzdzaniem kryzysowym. Podczas wyboru projektw norm autorzy kierowali si
uytecznoci projektw w zakresie: terminologii, elementw struktur systemu zarzdzania,
opisu rl i zada organw zarzdzania kryzysowego, opisu procesw wystpujcych
w zarzdzaniu kryzysowym. W celu identyfikacji projektw norm z zakresu jw. przeanalizowano
strony internetowe organizacji normalizacyjnych, ktrych komitety techniczne zrzeszaj
przedstawicieli rodowisk zrnicowanych m. in. pod wzgldem dowiadczenia wynikajcego
z wystpowania sytuacji kryzysowych, poziomu rozwoju gospodarczego, kulturowym,
geograficznym. Organizacjami takimi s ISO Midzynarodowa Organizacja Normalizacyjna
oraz CEN Europejski Komitet Normalizacyjny. Majc powysze na uwadze cele zdefiniowane
powyej dokonano wyboru i w niniejszym rozdziale szczegowo omwiono trzy projekty jn.:
1.
ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for
emergency management security assessment projekt normy midzynarodowej.
2.
ISO/DIS 22322 Societal security Emergency management Public warning
projekt normy midzynarodowej,
3.
ISO/CD 22315 Societal security Mass evacuation Guidelines for planning
projekt normy midzynarodowej.
Autorzy pragn jednak rwnie zwrci uwag czytelnika na dwa interesujce projekty
norm, ktrych z uwagi na niewielk uyteczno dla niniejszej publikacji nie omwiono
szczegowo, jednak dla osb zajmujcych si problematyk zarzdzania kryzysowego mog
stanowi interesujce rdo informacji o kierunkach prowadzonych prac normalizacyjnych. Do
tych norm autorzy rozdziau zaliczyli:
1. ISO/DIS 22324 Societal Security Colour-coded Alert111 skupia si na ostrzeganiu
ludnoci z uyciem powiadomie wizualnych przy zastosowaniu rnych kolorw.
Uwzgldniajc zmienno sytuacji ludno byaby powiadamiana o stopniu
zagroenia poprzez uycie waciwego, przypisanego do danego stopnia koloru.
Wwczas mogaby podj w trybie natychmiastowym waciwe dziaania
zapobiegawcze/przygotowawcze. Projekt dotyczy rnych rodzajw zagroe,
jednake nie zawiera sposobw przekazywania tego rodzaju kodw.
2. ISO/TC 223 N250, ISO/NP 22397 Societal security Public Private Partnership
Guidelines to set up partnership agreements tak wstpny etap projektu
uniemoliwia dotarcie do penej wersji. Same zaoenia s przedmiotem dyskusji
111
ISO/TC 22324 Societal Security Colour-coded Alert, projekt normy midzynarodowej, rozdz. Scope (tum.
zakres).
79
CZ II
i uzgodnie w komitecie technicznym ISO112 (informacje uzyskane podczas rozmowy

z sekretarzem ISO/TC 223).
7.2. WYBRANE PROJEKTY NORM
7.2.1. ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for emergency
management security assessment113
Projekt normy przeanalizowano pod ktem definicji114 i przydatnoci tyche definicji
w realizacji kolejnych zada w projekcie. Poniej przedstawiono wybrane definicje opisujce
omawiany obszar wiedzy oraz stwarzajce podstawy teoretyczne do budowy systemu
w kadym z moliwych uwarunkowa strukturalnych zarwno w sektorze biznesowym jak
i administracji publicznej: system dowodzenia i kontroli [command and control system],
wsppraca [cooperation], koordynacja [coordination], nagy wypadek [emergency], organizacja
zarzdzania kryzysowego [emergency management organization], zasoby [resources],
informacja i komunikacja [information and communication], analiza ryzyka [risk analysis],
zarzdzanie ryzykiem [risk management], planowanie [planning], wiczenie [excercise],
minimalizowanie zagroe [hazard mitigation].
1. Ocena zdolnoci do reagowania115
Projekt normy dostarcza wskazwki organom zarzdzania kryzysowego do oceny ich
zdolnoci do reagowania w nagych sytuacjach. Ocena moe odbywa si na rne sposoby tj.
poprzez: samoocen, audit wewntrzny, audit zewntrzny, benchmarking (przez organizacj
rwnoleg ten sam sektor i wielko), wyznaczenie osoby do nadzorowania przegldw jw.
Oceny powinny podlega raportowaniu, co w praktyce oznacza, e przeprowadzona
ocena powinna zosta podsumowana sporzdzonym szczegowym raportem
archiwizowanym przez wymagany okres czasu, w zalenoci od potrzeb i oczekiwa. Wyniki
z ocen zawarte w tych raportach powinny umoliwi organom przeprowadzenie zasadnej
debaty dotyczcej doskonalenia, ujawnienia ich sabych punktw i rzeczywistych problemw
oraz pomc w stworzeniu planw cigego doskonalenia.
2. Model oceny zdolnoci do reagowania
Ocena oparta jest na czterostopniowym modelu dojrzaoci do reagowania. Zdolno
ta jest sklasyfikowana na 4 rnych poziomach od 0 do 4 (poziom: 0 niezdolny, brak systemu
reagowania, 1 system sprawny, umoliwia reagowanie na poziomie podstawowym, 2
system skoncentrowany, ma na celu budowanie trwaej moliwoci reagowania, 3 system
zintegrowany, mierzalny, 4 system zoptymalizowany: jest to poziom idealny, do ktrego
naley dy niezalenie od wybranej metodyki planowania kryzysowego).
3. Procedura oceny zdolnoci do reagowania
112
ISO/TC 223 N250, ISO/NP 22397 Societal security Public Private Partnership Guidelines to set up partnership
agreements, projekt normy midzynarodowej.
113
ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for emergency management security
assessment, projekt normy midzynarodowej z dnia 28.01.2013.
114
Ibidem.
115
Ibidem.
80
CZ II
Procedura oceny gotowoci/zdolnoci do reagowania dzieli si na 3 fazy: przygotowanie,

reagowanie i formuowanie wnioskw (nauka na bdach). Procedura ta skada si
z identyfikacji waciwych wskanikw, ich oceny, uzyskania miernikw ilociowych
i w konsekwencji, okrelenia poziomu gotowoci i opracowania danych wyjciowych w postaci
planw naprawczych czy dziaa doskonalcych. Procedura oceny oparta jest na modelu
dojrzaoci do reagowania jw. Poziomy 0-4 oznaczaj poziomy zdolnoci organizacji do
reagowania na sytuacje kryzysowe. Poziom okrelany jest poprzez ocen kluczowych czynnikw
strukturalnych organw, ktre cile koreluj z ich zdolnoci i wydajnoci. Poziom 0 oznacza,
e organizacja nie jest w stanie podj systematycznych i podstawowych dziaa przed, podczas
i po wystpieniu zdarzenia kryzysowego. Poziom 4 jest najwyszym poziomem gotowoci.
7.2.2. ISO/DIS 22322 Societal security Emergency management Public warning116
Projekt normy przeanalizowano pod ktem definicji117 i przydatnoci tyche definicji
w realizacji kolejnych zada w projekcie, a do najwaniejszych z nich zaliczono: alarm [alert],
rozpowszechnianie ostrzee [warning dissemination], powiadamianie [notification], zagroona
ludno [people at risk], ostrzeganie ludnoci [public warning], system ostrzegania ludnoci
[public warning system], grupa szczeglnie wraliwa118 [vulnerable group].
Projekt normy ISO/DIS 22322 dostarcza zasady i oglne wskazwki dotyczce
opracowania, zarzdzania i wdraania systemu ostrzegania ludnoci przed, podczas i po
wystpieniu zdarzenia. Zaproponowane wytyczne maj zastosowanie do kadej organizacji
odpowiedzialnej za ostrzeganie ludnoci niezalenie od jej rodzaju. Ostrzeganie ludnoci
w projekcie normy zostao oparte na dwch funkcjach tj. monitorowanie zagroe
i przekazywanie ludnoci informacji o zagroeniu.
Projekt normy definiuje cechy i wymagania dla systemu ostrzegania ludnoci. System
powinien m. in. zapewnia istnienie struktur niezbdnych do okrelania i przegldu celw
ostrzegania ludnoci, by udokumentowany, wdroony i utrzymywany, by dostpny
i zakomunikowany ludnoci w szczeglnoci osobom naraonym na ryzyko oraz powinien
przewidywa konsultacje z reprezentantami spoecznoci lub z organami/podmiotami
realizujcymi zadania z zakresu powiadamiania ludnoci. Ponadto system ostrzegania ludnoci
powinien spenia wymagania innych obowizujcych przepisw dotyczcych omawianej
problematyki. Projekt normy okrela rwnie struktur funkcjonaln systemu ostrzegania
ludnoci oraz wymagania dla poszczeglnych elementw tej struktury. Na system ostrzegania,
w myl projektowanej normy, skadaj si nastpujce elementy:
1. Monitoring zagroe
Dziaanie polegajce na analizie potencjalnych zagroe dla ludnoci i ocenie ryzyka ich
wystpienia na okrelonym obszarze oraz staym monitorowaniu zidentyfikowanych zagroe
i szacowaniu ryzyka. Nastpnie waciwa informacja powinna zosta dostarczona we waciwym
116
ISO/DIS 22322 Societal security Emergency Management Public warning, projekt normy midzynarodowej
z dnia 09.01.2013.
117
Ibidem.
118
PN-ISO 26000:2012 Wytyczne dotyczce spoecznej odpowiedzialnoci.
81
CZ II
czasie do podmiotw odpowiedzialnych za informowanie, ostrzeganie i/lub alarmowanie.

Informacje bdce efektem monitorowania zagroe powinny by oparte na naukowych i/lub
wiarygodnych dowodach.
2. Rozpowszechnianie informacji o zagroeniu
Informacje uzyskiwane w wyniku monitorowania zagroe s poddawane
przetwarzaniu, a nastpnie przeksztacane w komunikaty przekazywane zagroonej ludnoci.
Komunikaty przekazywane w systemach ostrzegania i alarmowania ludnoci w sytuacji
bezporednich zagroe oraz po wystpieniu zdarze zagraajcych m. in. zdrowiu i/lub yciu
ludzi, powinny cechowa si dokadnoci i precyzj, zrozumiaoci, kompletnoci,
wiarygodnoci, spjnoci oraz adekwatnoci czasow, a ponadto powinny by odpowiednie
i uyteczne119.
3. Identyfikacja potrzeb w zakresie ostrzegania ludnoci oraz wdroenie procesu ostrzegania
ludnoci
Powinny zosta zidentyfikowane potrzeby potencjalnie zagroonej ludnoci w zakresie
informowania, ostrzegania i alarmowania, uwzgldniajce zrnicowane reakcje czowieka oraz
podatnoci i/lub wraliwoci pewnych grup spoecznych. Proces ostrzegania powinien zosta
skutecznie wdroony.
4. Przegld i doskonalenie
Funkcje monitorowania zagroe i rozpowszechniania informacji o zagroeniach
powinny podlega regularnym przegldom i cigemu doskonaleniu oraz uwzgldnia opinie
i reakcje spoecznoci.
Projekt normy ISO/DIS 22322 zawiera rwnie wymagania dotyczce samego procesu
ostrzegania ludnoci. Pierwszym elementem w procesie ostrzegania jest monitorowanie
zagroe obejmujce, poza identyfikacj zagroe, kryteria informowania, alarmowania oraz
odwoania alarmu. Monitorowanie obejmuje take identyfikacj obszaru zagroonego,
rozumianego jako obszar geograficzny oraz przebywajc na nim zagroon ludno, jak
rwnie identyfikacj metody rozpowszechniania ostrzee na tym terenie.
W projekcie zostay sprecyzowane wymagania dotyczce sposobu ostrzegania ludnoci,
zawartoci przekazywanych informacji w zalenoci od jej rodzaju (alarm, ostrzeenie) oraz
kanaw komunikacji. Dokument eksponuje wpyw reakcji czowieka na skuteczno
ostrzegania, ktre prowokuj konieczno cigego podnoszenia wiadomoci spoecznej
w odniesieniu do poszczeglnych elementw systemu i procesu ostrzegania ludnoci.
7.2.3. ISO/CD 22315 Societal security Mass evacuation Guidelines for planning120
Projekt normy ISO/CD 22315 stanowi przewodnik dotyczcy planowania ewakuacji na
masow skal nie tylko z miast czy regionw, lecz take z caych krajw w przypadkach, kiedy
infrastruktura krytyczna jest zakcona. Dokument jest przeznaczony dla wszystkich, ktrzy s
119
H. Parapura, M. Kowalewski, B. Kowalczyk., Ostrzeganie i alarmowanie ludnoci w niebezpieczestwie,

Telekomunikacja i Techniki Informacyjne (TiT), 1-2/2011, s. 82.
120
ISO/CD 22315 Societal security Mass evacuation Guidelines for planning, projekt normy midzynarodowej
z dnia 05.02.2013.
82
CZ II
odpowiedzialni za przygotowanie i realizacj planw masowej ewakuacji tj. dla planistw

i organizacji odpowiedzialnych za przygotowanie organizacji (podmiotu) do masowej ewakuacji,
jak rwnie za przygotowanie miejsc docelowych na przyjcie duej liczny ewakuowanych.
Wytyczne zawarte w projekcie mog zosta wykorzystane przez planistw, w celu opracowania
szczegowych planw i waciwego przygotowania ludnoci, oraz wiodcych organizacji
rzdowych zwikszajc tym samym efektywno reagowania na zdarzenie.
Planowanie ewakuacji jest usystematyzowanym procesem, na ktry skadaj si m. in.:
1. Ocena ryzyka
Proces uwzgldniajcy dziaania podejmowane przed wystpieniem zdarzenia np.
budow scenariuszy zdarze oraz dziaania prowadzone podczas zdarzenia z wykorzystaniem
napywajcych informacji nt. aktualnej sytuacji, jak rwnie sposb konstruowania
i przekazywania komunikatw do zagroonej ludnoci.
2. Zgodno z obowizujcymi przepisami prawa
Opracowywane plany, realizowane dziaania i decyzje podejmowane na kadym etapie
prowadzenia ewakuacji powinny by zgodne z prawodawstwem i zasadami operacyjnymi
obowizujcymi na rnych poziomach (midzynarodowym, krajowym, wojewdzkim
i lokalnym).
3. Przydzia rodkw operacyjnych
Powinny zosta okrelone wszelkie zasoby (m. in. kwalifikacje personelu, moliwoci
sprztowe, dostpno schronisk) niezbdne przy ewakuacji.
4. Zbieranie i analizowanie informacji
Informacje wspierajce planowanie ewakuacji podlegaj ocenie przydatnoci
i moliwoci wykorzystania. Ocena ta dokonywana jest wg nastpujcych kryteriw:
czstotliwo aktualizacji informacji, rda i metody pozyskiwania oraz gromadzenia informacji,
poziom ich uszczegowienia. Nastpnie informacje te zostaj poddane analizie i te oparte na
dowodach staj si punktem wyjciowym do opracowywania planw ewakuacji i podejmowania
decyzji. Etap ten obejmuje rwnie dokumentowanie dziaa i szkolenia z zakresu ewakuacji.
Projekt normy zawiera rwnie wytyczne dotyczce przygotowania ludnoci na
reagowanie w tym na ewakuacj. W tym celu osoby odpowiedzialne za planowanie ewakuacji
identyfikuj sposoby, w jakie ludno moe przygotowa si do masowej ewakuacji.
Wykorzystuj dostpne informacje do przygotowania i/lub doskonalenia procesu planowania
ewakuacji, identyfikuj charakterystyk populacji (np. kultur, jzyk, wiek, upodobania religijne
i polityczne, charakter przebywania na obszarze (tymczasowy, stay), wprowadzaj rodki,
usugi i dziaania suce przygotowaniu ludnoci do reagowania na zdarzenia (np. serwisy
ostrzegawcze, centra informacji, warsztaty dot. zagroe, dziaania edukacyjne). Podejmuj
rwnie dziaania majce na celu usuwanie barier w przygotowaniu ludnoci do masowej
ewakuacji (np. minimalizowanie nakadw finansowych przeznaczonych na zakup zestaww
sucych do pomocy czy minimalizowanie stresu poprzez promowanie korzyci wynikajcych
z przygotowania na ewakuacj). Przygotowanie ludnoci na ewakuacj obejmuje take
rozpowszechnianie informacji w spoecznociach lokalnych. Uzgadniany dokument w postaci
projektu normy wskazuje take na konieczno zrozumienia ludnoci ewakuowanej i potrzeby
83
CZ II
wizualizacji szerokiego zakresu informacji w celu waciwej interpretacji sytuacji i podjcia

odpowiednich decyzji. Poza tym projekt normy wskazuje na konieczno identyfikacji systemw
ostrzegania i informowania ludnoci o masowej ewakuacji, waciwego projektowania
komunikatw oraz okrelenia sposobw efektywnego przekazania ostrzeenia. Ponadto
w dokumencie znajduj si wytyczne do prowadzenia analizy ruchu ewakuowanych oraz
wymagania dotyczce oceny schronw dla ewakuowanych.
1. Projekt normy ISO/CD 22325:
1.1. Definiuje pojcia stwarzajce podstawy teoretyczne do budowy systemu oceny
zdolnoci do reagowania. Pojcia te s przydatne szczeglnie z uwagi na ich
uniwersalny charakter bdcy efektem pracy organizacji opracowujcej projekt
normy (charakter midzynarodowy).
1.2. Zawiera wytyczne, ktre s na tyle uniwersalne i elastyczne, e mog
wykorzystywane przez rne podmioty w celu doskonalenia zdolnoci do
reagowania na wszystkie rodzaje nagych sytuacji.
1.3. Dostarcza narzdzia/rodki do dokonania oceny i cigego przegldu moliwoci
organw przez co umoliwia organizacjom publicznym i prywatnym doskonali ich
zdolno reagowania.
1.4. Charakteryzuje si wysok zbienoci tematyki oraz uytecznoci z punktu
informacji z zakresu zarzdzania kryzysowego, ktre uwzgldniayby zarwno
podejcie od strony teoretycznej (definicje, pojcia), ale take i praktycznej
(podejcie procesowe, procedury i wytyczne postpowania, gotowe schematy
dziaania).
1.5. Nie jest moliwe zaimplementowanie wprost metodyki oceny zdolnoci do
reagowania ani jej elementw do budowy planu zarzdzania kryzysowego, jednake
naley zwrci uwag na zagadnienia znajdujce si w tym projekcie normy
w kontekcie organw zarzdzania kryzysowego np. organw, ktre bd
posugiway si projektowanym planem zarzdzania kryzysowego.
2. Projekt normy ISO/DIS 22322
2.1. Zawiera metodyk tworzenia systemu ostrzeganie ludnoci.
2.2. Wybrane elementy opisanej metodyki mog zosta zaimplementowane do budowy
planu zarzdzania kryzysowego.
2.3. Identyfikuje terminy i definicje zwizane z ostrzeganiem ludnoci, ktre z uwagi na
charakter organizacji opracowujcej projekt normy (charakter midzynarodowy) s
uniwersalne tzn. niezalenie od organizacji, pooenia geograficznego, kultury czy
jzyka rozumiane w ten sam sposb.
2.4. Ma zastosowanie do kadej organizacji odpowiedzialnej za ostrzeganie ludnoci, na
wszystkich poziomach od lokalnego do midzynarodowego.
3. Projekt normy ISO/DIS 22315
3.1. Opisuje metodyk planowania ewakuacji na masow skal.
84
CZ II
3.2. Wybrane elementy opisanej metodyki mog zosta zaimplementowane do budowy

planu zarzdzania kryzysowego.
3.3. Moe zosta wykorzystany jako wytyczne do planowania ewakuacji nie masowej.
3.4. Zawiera terminy i definicje, ktre zostay ju wyjanione w projektach norm ISO/CD
22325 oraz ISO/DIS 22322 i z tego powodu nie zostay ponownie przytoczone
w analizie niniejszego projektu.
7.4. LITERATURA
1. ISO/CD 22315 Societal security Mass evacuation Guidelines for planning, projekt normy
midzynarodowej z dnia 05.02.2013.
2. ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for emergency
management security assessment z dnia 19.02.2013.
3. ISO/DIS 22322 Societal security Emergency Management Public warning, projekt normy
4. ISO/TC 223 N250, ISO/NP 22397 Societal security Public Private Partnership Guidelines
to set up partnership agreements.
5. ISO/TC 22324 Societal Security Colour-coded Alert.
6. PN-ISO 26000:2012 Wytyczne dotyczce spoecznej odpowiedzialnoci.
7. Parapura H., Kowalewski M., Kowalczyk B., Ostrzeganie i alarmowanie ludnoci
w niebezpieczestwie, Telekomunikacja i Techniki Informacyjne (TiT), 1-2/2011.
590, z pn. zm.).
85
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
87
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
1. WPROWADZENIE
Cz trzecia Zarzdzanie ryzykiem zawiera charakterystyk wybranych dokumentw
normatywnych wraz z wstpn ocen ich uytecznoci w kontekcie niniejszej publikacji jak
rwnie realizowanego projektu.
Celem bada prowadzonych przez zesp autorski byo zidentyfikowanie
i przeanalizowanie wybranych dokumentw zwizanych z zarzdzaniem ryzykiem.
Podobnie jak w czci II niniejszej publikacji podczas wyboru dokumentw autorzy
kierowali si ich uytecznoci w zakresie terminologii, elementw struktur systemu
zarzdzania, opisu rl i zada oraz opisu procesw wystpujcych w zarzdzaniu ryzykiem.
Dokumenty do analizy wybierano spord dwch zasadniczych grup: przepisw prawa
krajowego
(krajowe
powszechnie
obowizujce,
resortowe,
miejscowe)
oraz
midzynarodowych norm i standardw. Niniejsza cz Zarzdzanie ryzykiem obejmuje sze
rozdziaw. Cztery pierwsze rozdziay dotycz przegldu: ustaw, rozporzdze, przepisw
resortowych i przepisw prawa miejscowego. Ostatnie dwa rozdziay dotycz przegldu
ustanowionych norm i standardw oraz projektw norm i standardw.
W rozdziale pierwszym autorzy dokonali analizy szeciu ustaw: o zarzdzaniu
kryzysowym, prawo wodne, o ochronie eglugi i portw morskich, prawo ochrony rodowiska,
o pastwowej inspekcji sanitarnej, o finansach publicznych.
W rozdziale drugim scharakteryzowano cztery rozporzdzenia dotyczce: planw
ochrony infrastruktury krytycznej, Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej,
raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego, opracowywania map zagroenia
powodziowego oraz map ryzyka powodziowego.
W rozdziale trzecim scharakteryzowano cztery przepisy prawa resortowego: trzy
zarzdzenia i jedn uchwa.
W rozdziale czwartym przedstawiono 4 akty prawa miejscowego obowizujce na
terenie wojewdztwa mazowieckiego: dwa zarzdzenia wydane przez wojewod, dwa wydane
przez prezydenta miasta stoecznego Warszawy.
W rozdziale pitym scharakteryzowano cztery normy opublikowane przez Polski Komitet
Normalizacyjny, Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn, Kanadyjskie Stowarzyszenie
Normalizacyjne, a take trzy standardy opublikowane przez Midzynarodow Organizacje
Normalizacyjn, Brytyjsk Instytucj Normalizacyjn oraz OECD.
W rozdziale szstym zostay przedstawione dwa projekty norm procedowane przez
Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn.
Kady z wyej opisanych rozdziaw ma jednakow struktur obejmujc wstp,
charakterystyk dokumentw, podsumowanie i wnioski oraz literatur.
89
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
2. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM USTAWY

2.1. WSTP
W ramach niniejszego rozdziau, przedstawione zostay ustawy powizane
z zarzdzaniem ryzykiem. Podczas dokonywania wyboru dokumentw, oparto si na ich
uytecznoci w zakresie systemu zarzdzania kryzysowego oraz ujciem w treci zada organw
zarzdzania kryzysowego. Kolejnym kryterium doboru dokumentw byo zawarcie terminologii
zwizanej z zarzdzaniem ryzykiem.
W zwizku z tym przedstawiono poniej wykaz zidentyfikowanych aktw prawnych:
Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym;
Prawo wodne;
Ustawa o ochronie eglugi i portw morskich;
Prawo ochrony rodowiska;
Ustawa o pastwowej inspekcji sanitarnej;
Ustawa o finansach publicznych.
Celem niniejszego rozdziau byo wytypowanie i analiza wybranych dokumentw
wykorzystujcych elementy zarzdzania ryzykiem.
2.2. WYBRANE USTAWY
2.2.1. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz.
590, z pn. zm.)
W ustawie o zarzdzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm.) zostay przedstawione elementy skadowe planw zarzdzania
kryzysowego, takie jak:
plan gwny zawierajcy charakterystyk zagroe oraz ocen ryzyka ich
wystpienia;
take dotyczcych infrastruktury krytycznej;
mapy ryzyka i mapy zagroe;
zadania i obowizki uczestnikw zarzdzania kryzysowego w formie siatki
bezpieczestwa;
zestawienie si i rodkw planowanych do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych;
zadania okrelone planami dziaa krtkoterminowych, o ktrych mowa w art. 92
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr
25, poz. 150, z pn. zm.)121.
Spord wskazanych elementw wchodzcych w skad planu zarzdzania kryzysowego,
naley podkreli ocen ryzyka oraz przygotowanie map ryzyka, ktre zdecydowanie wpisuj si
w przykady wykorzystania procesw zarzdzania ryzykiem w zarzdzaniu kryzysowym.
121
90
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
W ramach terminologii zwizanej z zarzdzaniem ryzykiem jedynym pojciem, ktre

zaklasyfikowano do zakresu zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem jest mapa ryzyka. Termin ten
okrela map lub opis przedstawiajcy potencjalne pozytywne lub negatywne skutki
oddziaywania zagroenia na ludzi, mienie, bd rodowisko naturalne oraz infrastruktur
krytyczn122.
Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym wskazuje rwnie na istotny obszar - ochron
infrastruktury krytycznej, ktra powinna prowadzi do zachowania cigoci dziaania
i integralnoci w celu zapobiegania zagroeniom, ryzykom oraz szybkiemu odtworzeniu
infrastruktury na wypadek awarii123. Akt prawny wprowadza take obowizek przygotowywania
przez ministrw kierujcych dziaami administracji rzdowej, kierownikw urzdw centralnych
oraz wojewodw Raportu o zagroeniach bezpieczestwa narodowego dla Dyrektora
Rzdowego Centrum Bezpieczestwa, w ktrym maj za zadanie m.in. wskaza najwaniejsze
zagroenia przez stworzenie map ryzyka124.
2.2.2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn.
zm.)
Kolejn przeanalizowan ustaw zwizan z zarzdzaniem ryzykiem jest prawo wodne
z dnia 18 lipca 2001 r.(Dz. U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229, z pn. zm.). Dokument stanowi
podstaw do wstpnej oceny ryzyka powodziowego. Zgodnie z art. 88c ust. 1 ustawy z dnia
18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr. 239, poz. 2019, z pn. zm.) za przygotowanie
wstpnej oceny ryzyka powodziowego odpowiedzialny jest Prezes Krajowego Zarzdu
Gospodarki Wodnej.
Plany zarzdzania ryzykiem powodziowym zawieraj map obszaru dorzecza, na ktrej
s zaznaczone obszary naraone na niebezpieczestwo powodzi, mapy zagroenia
powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego wraz z opisem wnioskw z analizy tych map,
opis celw zarzdzania ryzykiem powodziowym, a take katalog dziaa sucych osigniciu
celw zarzdzania ryzykiem powodziowym, z uwzgldnieniem ich priorytetu125.
Dziaania, ktre mog suy zminimalizowaniu ryzyka powinny zawiera informacje o:
zasigu powodzi;
trasie przejcia wezbrania powodziowego;
obszarze o potencjalnej retencji wd powodziowych;
egludze morskiej i rdldowej;
portach morskich i portach lub przystaniach zlokalizowanych na wodach
rdldowych uznanych za eglowne, wraz ze zwizan z nimi infrastruktur;
prognozowanej powodzi;
systemach wczesnego ostrzegania przed zagroeniami;
122
Ibidem.
Art. 5a ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn.
zm.).
125
Art. 88g ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
123
124
91
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
sposobach ochrony infrastruktury krytycznej126.

Wspomniana ustawa definiuje cele zarzdzania ryzykiem powodziowym, jako
powizanie prawdopodobiestwa wystpienia powodzi i zwizanych z powodzi potencjalnych
negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzkiego, rodowiska oraz dziaalnoci gospodarczej127.
Wymienione skutki powodzi zale od iloci opadw, zagospodarowania terenw oraz
moliwoci lokalnych sub do przeciwdziaania zagroeniu i likwidacji skutkw katastrofy.
Obowizujca obecnie ustawa reguluje zaoenia zwizane z zarzdzaniem ryzykiem
powodziowym. Wedug aktu, plany zarzdzania ryzykiem powodziowym wykonuje si dla
dorzeczy i dla regionw wodnych, z uwzgldnieniem obszarw naraonych na
niebezpieczestwo powodzi wyznaczonych we wstpnej ocenie ryzyka powodziowego, bazujc
na przygotowanych dla tych obszarw mapach zagroenia i ryzyka powodziowego. Podczas
planowania naley uwzgldnia analiz kosztw i korzyci planowanych dziaa. Plany
zarzdzania ryzykiem powinny obejmowa wszystkie aspekty zarzdzania kryzysowego takie jak
etap prewencji, ochrony, przygotowania, reagowania i odbudowy128.
Opisywana w ustawie metodyka ma na celu przygotowanie jednolitego podejcia w skali
kraju do opracowania planw zarzdzania ryzykiem powodziowym, a w szczeglnoci przyjcie
dla wszystkich poziomw planowania jednolitych celw i preferowanych sposobw osignicia
tych zamierze129.
Ustawa wprowadza pojcie ryzyka powodziowego, ktre okrelono jako ograniczenie
negatywnych skutkw powodzi dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska oraz dziedzictwa
kulturowego130.
Prawo wodne przedstawia zadania z zakresu ochrony przed powodzi, ktre nale do
organw administracji rzdowej i samorzdowej. Wedug dokumentu, wskazane osoby
nadzoruj zbiorniki wodne, wsppracuj z organami administracji rzdowej i samorzdowej
podczas realizacji zada z zakresu zarzdzania kryzysowego. Ochrona przed powodzi
prowadzona jest za pomoc map powodziowych oraz planw zarzdzania ryzykiem
powodziowym131.
2.2.3. Ustawa z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich (Dz. U. z 2008 r.
Nr 171, poz. 1055, z pn. zm.)
Ustawa z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich ustanawia
3 poziomy ochrony eglugi i portw. Ocena stanu ochrony portw ma na celu zidentyfikowanie
kluczowej infrastruktury na obszarze portu oraz ocen ryzyka i zagroe w odniesieniu do tej
126
Ibidem.
Art. 9, pkt 13c ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
KZGW, Metodyka opracowania planw zarzdzania ryzykiem powodziowym dla obszarw dorzeczy i regionw
wodnych , Etap I, Krakw 2012, str. 9-10.
129
KZGW, Metodyka opracowania planw zarzdzania ryzykiem powodziowym dla obszarw dorzeczy i regionw
wodnych, Krakw 2013, str. 12.
130
Art. 9, pkt 13c ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
131
Art. 88a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
127
128
92
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
infrastruktury. W tej kwestii ustawa okrela 3 poziomy ochrony eglugi i portw, ktre
przedstawiaj si nastpujco:
poziom ochrony 1 poziom, dla ktrego w kadym czasie bd utrzymywane
minimalne rodki ochrony wynikajce z planu ochrony;
poziom ochrony 2 poziom, dla ktrego w wyniku zwikszonego ryzyka zajcia
zdarzenia naruszajcego ochron przez okrelony czas bd utrzymywane
odpowiednie, dodatkowe rodki ochrony wynikajce z planu ochrony;
poziom ochrony 3 poziom, dla ktrego przez ograniczony czas bd utrzymywane
dodatkowe rodki ochrony wynikajce z planu ochrony, zwizane
z prawdopodobiestwem lub bezporedni grob zajcia zdarzenia naruszajcego
ochron, przy czym identyfikacja konkretnego celu ataku moe nie by moliwa132.
Na podstawie ustawy tworzona jest ocena stanu ochrony portu, uwzgldniajca system
planowanego zabezpieczenia operacji portowych, podejmowanych dziaa na terenie portu
oraz uruchamiania odpowiednich procedur w zakresie reagowania na dane zagroenie. Skutki
mog dotyczy wystpienia krytycznych sabych punktw. Naley zwrci uwag na potrzeb
kontroli dostpu lub ograniczenia dostpu do caego portu w celu wyeliminowania ryzyka133.
W trakcie eliminowania ryzyka wana jest zdolno do oceny prawdopodobnych zdarze
i ryzyka w zakresie ochrony, ktre mog si pojawi w czasie eksploatacji statkw i obiektw
portowych134.
Wspomniana ocena ryzyka powinna zawiera ocen i identyfikacj wanych skadnikw
majtku, ktrych ochrona ma wane znaczenie oraz identyfikacj moliwych zagroe dla
majtku i infrastruktury, w tym okrelenie prawdopodobiestwa ich zajcia w celu ustalenia
rodkw ochrony135.
Wedug ustawy konieczne jest take opracowanie oceny stanu ochrony portw oraz
planw ochrony portw jako dokumentw integrujcych wczeniej powstae oceny stanu
ochrony oraz plany ochrony obiektw portowych. Przedstawiaj ocen ryzyka terenw nie
znajdujcych si w granicach portw i obiektw portowych. Tereny te mog jednak stanowi
zagroenie dla ochrony portu lub wchodz w skad infrastruktury kluczowej ze wzgldu na
bezpieczestwo ekonomiczne pastwa lub obronno.
Ustawa definiuje zasady ochrony rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobw,
z uwzgldnieniem wymaga zrwnowaonego rozwoju, a w szczeglnoci:
132
Art. 23 ustawy z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 171, poz.
1055, z pn. zm.).
133
Zacznik nr 1 do ustawy z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 171,
poz. 1055, z pn. zm.).
134
poz. 1055, z pn. zm.).
135
poz. 1055, z pn. zm.).
93
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
zasady ustalania warunkw ochrony zasobw rodowiska, warunkw wprowadzania

substancji lub energii do rodowiska, kosztw korzystania ze rodowiska;
obowizki organw administracji;
odpowiedzialno i sankcje.136
Najwaniejsze akty wykonawcze do ustawy z punktu widzenia oceny oddziaywania na
rodowisko reguluj dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu, dopuszczalne poziomy
haasu oraz standardy jakoci gleby.
Dokument definiuje pojcie ryzyka, ktre przedstawia si, jako prawdopodobiestwo
wystpienia konkretnego zdarzenia w okrelonym czasie i danej sytuacji137.
Dokument zawiera rwnie strategiczn ocen oddziaywania na rodowiska. W myl
artykuu 3 ustawy ocena taka obejmuje uzgodnienie stopnia szczegowoci informacji
zawartych w prognozie oddziaywania na rodowisko, sporzdzanie prognozy, uzyskanie
odpowiednich opinii, przy pomocy udziau spoeczestwa. Strategia ta jest potrzebna przy
opracowywaniu projektw takich jak: koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju,
studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego (na poziomie gminy),
planw zagospodarowania przestrzennego, przyjmowanych przez administracj strategii
rozwoju regionalnego. Jest to istotne dla wyznaczenia ram dla pniejszych przedsiwzi
mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko.
Zasadami odnoszcymi si do ryzyka w ustawie jest coroczne dokonywanie oceny poziomw
substancji w powietrzu. W terminie 15 miesicy od dnia otrzymania informacji o ryzyku
wystpienia w danej strefie przekroczenia stanu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego
substancji w powietrzu od wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska, zarzd
wojewdztwa opracowuje i przedstawia do zaopiniowania waciwym wjtom, burmistrzom lub
prezydentom miast i starostom projekt uchway w sprawie planu dziaa krtkoterminowych.
W planie tym ustala si dziaania majce na celu zmniejszenie ryzyka wystpienia takich
przekrocze oraz ograniczenie skutkw i czasu ich trwania138.
Kolejn kwesti poruszon w ustawie s instrumenty prawne suce przeciwdziaaniu
powanej awarii przemysowej. Dotyczy to zakadw stwarzajcych zagroenie wystpienia
powanej awarii przemysowej o zwikszonym lub duym ryzyku wystpienia awarii. Osoby,
ktre zamierzaj utworzy bd prowadz zakady o zwikszonym ryzyku lub o duym ryzyku, s
zobowizani do zapewnienia, aby zakad zosta zaprojektowany w sposb, ktry uchroni
rodowisko przed skutkami awarii. Prowadzcy zakad jest zobowizany do zgoszenia zakadu
waciwemu organowi Pastwowej Stray Poarnej, co najmniej 30 dni przed uruchomieniem
136
zm.).
137
zm.).
138
zm.).
94
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
lub 3 miesice od dnia zaliczenia istniejcego zakadu do zakadu o zwikszonym ryzyku lub
duym ryzyku139.
2.2.5. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1985 r. Nr
12, poz. 49, z pn. zm.)
W ustawie o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej przedstawiono proces dziaania organu
w obszarze zapobiegania i zwalczania chorb, ktry ujmuje si w planowaniu cywilnym.
Pastwowa Inspekcja Sanitarna wykonuje zadania w zakresie zapobiegania i zwalczania chorb,
a waniejsze z nich to:
dokonywanie analizy i ocen epidemiologicznych;
opracowywanie
programw
i
planw
dziaalnoci
zapobiegawczej
i przeciwepidemicznej;
ustalanie zakresu i terminw szczepie ochronnych oraz sprawowanie nadzoru
w tym zakresie;
planowanie i organizowanie sanitarnych zabezpiecze granic pastwa;
prowadzenie nadzoru nad ruchem pasaerskim i towarowym w morskich
i lotniczych portach;
udzielanie porad w zakresie spraw sanitarno epidemiologicznych140.
Dokument wprowadza obowizek planowania pracy Pastwowej Inspekcji Sanitarnej
w oparciu o wyniki kontroli wasnych i prowadzonych przez organy zewntrzne. W akcie
prawnym przedstawiono rwnie dodatkowe dziaania Pastwowej Inspekcji Sanitarnej
w zakresie zapobiegania i zwalczania chorb, do ktrych nale:
wydawanie zarzdze i decyzji lub wystpowanie do innych organw o ich wydanie;
kierowanie akcj sanitarn przy masowych przemieszczeniach ludnoci, zjazdach
i zgromadzeniach141.
2.2.6. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz.
1240 i 1241, z pn. zm.)
Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz.
1240 i 1241, z pn. zm.) przedstawia przyjte rozwizania w celu wzmocnienia kontroli nad
wydatkami publicznymi poprzez m.in. wprowadzenie kontroli zarzdczej 142. Rozdzia 6 dziau
I ustawy powicono wanie kontroli zarzdczej oraz jej koordynacji w jednostkach sektora
finansw publicznych. W myl zapisw ustawy kontrol zarzdcz w jednostkach sektora
139
zm.).
140
Art. 1, 2, 5 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz.
1263).
141
Art. 5 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263).
142
Art. 34 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240,1241,
z pn. zm.).
95
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
finansw publicznych stanowi og dziaa podejmowanych dla zapewnienia realizacji celw

i zada w sposb zgodny z prawem, efektywny, oszczdny i terminowy143.
Celem kontroli zarzdczej jest zapewnienie w szczeglnoci zgodnoci prowadzonej
dziaalnoci z przepisami prawa oraz procedurami wewntrznymi, skutecznoci i efektywnoci
dziaania, wiarygodnoci sprawozda, ochrony zasobw, przestrzegania i promowania zasad
etycznego postpowania, efektywnoci i skutecznoci przepywu informacji, a take zarzdzania
ryzykiem144.
Zarzdzanie ryzykiem jest celem kontroli zarzdczej145. Zapisy ustawy zobowizuj
Ministra Finansw do okrelenia i ogoszenia w formie komunikatu (publikowanego
w Dzienniku Urzdowym Ministra Finansw) standardw kontroli zarzdczej dla sektora
finansw publicznych, zgodnych ze standardami midzynarodowymi. Kontrol zarzdcz
w sektorze finansw publicznych stanowi szereg dziaa sucych zapewnieniu realizacji celw
i zada w sposb jaki okreli minister finansw. Okrelone zostay wytyczne w zakresie kontroli
zarzdczej dla sektora publicznego zgodnie z midzynarodowymi standardami.
Naley rwnie podkreli, e zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej
i efektywnej kontroli zarzdczej naley w przypadku jednostek samorzdu terytorialnego do
obowizkw: wjta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczcego zarzdu jednostki
samorzdu terytorialnego (art. 69 ust. 1, pkt 2)146.
W ramach niniejszego rozdziau dokonano przegldu i analizy ustaw dotyczcych
zarzdzania ryzykiem. W wyniku przeprowadzonej analizy sformuowano nastpujce wnioski:
a) Ustawa o zarzdzaniu kryzysowym wprowadza obowizek przeprowadzenia oceny
ryzyka w planach zarzdzania kryzysowego oraz tworzenia map ryzyka. Ustawa
przedstawia definicj mapy ryzyka. Zobowizuje rwnie odpowiednie organy do
przygotowania zagroe zobrazowanych na mapach ryzyka w raporcie o stanie
bezpieczestwa.
b) Prawo wodne przedstawia ochron zasobw wodnych, korzystanie z wd
powierzchniowych i podziemnych z uwzgldnieniem ich iloci i jakoci a take
zarzdzanie zasobami wodnymi.
W celu zapewnienia wspomnianej ochrony, wane jest wykonanie dla znacznych obszarw
Polski tzw. wstpnej oceny ryzyka powodziowego oraz planw zarzdzania ryzykiem
powodziowym. W dokumencie zawarto ponadto metodyk planowania dziaa zwizanych
143
z pn. zm.).
144
z pn. zm.).
145
Art. 68, pkt. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240,
1241, z pn. zm.).
146
Art. 69 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240, 1241,
z pn. zm.).
96
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
z ochron przeciwpowodziow oraz podstawowe pojcia w tym zakresie, take te powizane

z zarzdzaniem ryzykiem.
c) Ustawa o ochronie eglugi i portw morskich wprowadza obowizek stosowania na
rzecz bezpieczestwa i ochrony infrastruktury portowej elementw procesu
zarzdzania ryzykiem, takich jak: identyfikacja i ocena ryzyka oraz zagroe.
d) Prawo ochrony rodowiska wprowadza pojcie ryzyka w ramach tego obszaru
dziaalnoci administracji publicznej. Dokument zawiera opis sposobu raportowania
ryzyk w zakresie ochrony ziemi, rolin, zwierzt, powietrza oraz walorw
przyrodniczych rodowiska. Wskazano ponadto jak na dalszym etapie wyglda
postpowanie ze zidentyfikowanym ryzykiem.
e) Ustawa o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej okrela zadania z zakresu ochrony
zdrowia, w tym dziaania wpisujce si w obszar planowania cywilnego, zwizane
z zapobieganiem i zwalczaniem chorb majcych na celu zmniejszenie ryzyka ich
wystpienia.
f) Ustawa o finansach publicznych stanowi dobre narzdzie dla osb zajmujcych si
organizacj zarzdzania ryzykiem. Dokument mwi take o kontroli zarzdczej, ktra
ma zastosowanie take w innych obszarach dziaalnoci ni sprawy zwizane
z finansami.
2.4. LITERATURA
1. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm.).
2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn.
zm.).
3. Ustawa z dnia 4 wrzenia 2008 r. o ochronie eglugi i portw morskich (Dz. U. z 2008 r. Nr
171, poz. 1055, z pn. zm.).
4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz.
627, z pn. zm.).
5. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1985 r. Nr 12,
poz. 49, z pn. zm.).
6. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240
i 1241, z pn. zm.).
7. KZGW, Metodyka opracowania planw zarzdzania ryzykiem powodziowym dla obszarw
dorzeczy i regionw wodnych, Etap I, Krakw 2012.
8. KZGW, Metodyka opracowania planw zarzdzania ryzykiem powodziowym dla obszarw
dorzeczy i regionw wodnych, Krakw, 2013.
97
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM

RYZYKIEM - ROZPORZDZENIA
ZAKRESU
ZARZDZANIA
3.1. WSTP
Zarzdzanie ryzykiem jest elementem procesu planowania cywilnego. Elementy tego
procesu zostay zaimplementowane do polskiego prawa w 2009 r. w drodze nowelizacji ustawy
o zarzdzaniu kryzysowym. Nowela ustawy odnosia si do dwu generalnych problemw.
Pierwszy to uporzdkowanie sfery ochrony infrastruktury krytycznej, natomiast drugi to
uzupenienie planowania cywilnego o nowy dokument, zwracajcy uwag na strategiczny
aspekt planowania, jakim jest Raport o zagroeniach bezpieczestwa narodowego.
Przygotowujc rozwizania w tych zakresach, Rada Ministrw zwrcia uwag, wanie na
zarzdzanie ryzykiem. Mimo tego nie wdroono caego procesu a odniesiono si przede
wszystkim do kwestii oceny i szacowania ryzyka. Oczywicie przed 2009 r. obowizyway akty
prawne odwoujce si do pojcia ryzyka. Jednak tylko jeden z nich odwoywa si do
problematyki zarzdzania kryzysowego. Bya to m. in. ustawa Prawo wodne i wpisana w ni
implementacja dyrektywy powodziowej Unii Europejskiej147.
Celem niniejszego rozdziau jest dokonanie analizy przepisw krajowego prawa
powszechnie obowizujcego, ktre nawizuj do kwestii zarzdzania ryzykiem w zarzdzaniu
kryzysowym. Dlatego te do katalogu tych aktw prawnych zaliczono: rozporzdzenie
w sprawie planw ochrony infrastruktury krytycznej, rozporzdzenie w sprawie Narodowego
Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej, rozporzdzenie w sprawie Raportu o zagroeniach
bezpieczestwa narodowego a take rozporzdzenie w sprawie opracowywania map zagroenia
powodziowego oraz map ryzyka powodziowego.
3.2. WYBRANE ROZPORZDZENIA
3.2.1. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw ochrony
infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542)
Rozporzdzenie okrela sposb tworzenia i aktualizacji oraz struktur planw ochrony
infrastruktury krytycznej (opracowywanych przez wacicieli oraz posiadaczy samoistnych
i zalenych obiektw, instalacji lub urzdze infrastruktury krytycznej) oraz warunki i tryb
uznania spenienia obowizku posiadania planu odpowiadajcego wymogom planu ochrony
infrastruktury krytycznej.
Dokument wskazuje, e plan powinien zawiera charakterystyk zagroe dla
infrastruktury krytycznej oraz oceny ryzyka ich wystpienia wraz z przewidywanymi
scenariuszami rozwoju zdarze.
3.2.2. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego
Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 541)
Rozporzdzenie okrela sposb realizacji obowizkowi wsppracy w zakresie
Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej przez organy administracji publicznej
147
Pomimo, i ustawa wesza w ycie w 2001 r. to rozporzdzenie w prawie map ryzyka i map powodziowych
zostao przyjte dopiero w 2012 r.
98
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
i suby odpowiedzialne za bezpieczestwo narodowe z wacicielami oraz posiadaczami

samoistnymi i zalenymi obiektw, instalacji, urzdze i usug infrastruktury krytycznej, oraz
innymi organami i subami publicznymi.
Zapisy rozporzdzenia w zakresie tematyki bada wskazuj, e ministrowie i kierownicy
urzdw centralnych po otrzymaniu kryteriw (sucych do wytypowania obiektw IK),
przygotowuj w zakresie swojej waciwoci, i przedkadaj dyrektorowi RCB informacje
zawierajce ogln ocen ryzyka dla funkcjonowania opisywanego obszaru zadaniowego,
uwzgldniajc zagroenia, podatnoci na zagroenie oraz konsekwencje zakcenia
funkcjonowania infrastruktury krytycznej.
o zagroeniach bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 540)
Rozporzdzenie okrela sposb, tryb i terminy opracowania Raportu o zagroeniach
bezpieczestwa narodowego oraz raportw czstkowych ministrw, kierownikw urzdw
centralnych oraz wojewodw. Jego zapisy wskazuj, e czci raportw jest charakterystyka
zagroe oraz skutkw ich wystpienia zobrazowana na mapie ryzyka.
3.2.4. Rozporzdzenie Ministra rodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 21
grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroenia powodziowego oraz map ryzyka
powodziowego (Dz. U. z 2013 r., poz. 104)
Rozporzdzenie okrela wymagania dotyczce opracowywania map zagroenia
powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz ich skal. Wykonywane s oddzielnie dla
kadego z obszarw zagroonego powodzi pod katem gbokoci jak rwnie prdkoci
przepywu wody i jej kierunkw. Przygotowuje si j w dwch zestawach tematycznych. Map
ryzyka powodziowego przedstawiajc zagroenie dla ludnoci oraz potencjalne straty
powodziowe, a take map ryzyka powodziowego przedstawiajc uytkowanie terenu oraz
obszary i obiekty o szczeglnym znaczeniu kulturowym, przyrodniczym i gospodarczym.
Wanym elementem opracowania mapy zagroenia powodziowego jest oznaczenie miejsc pod
wzgldem moliwoci wystpienia jednego z czterech przedziaw gbokoci wody
powodziowej. Pierwszy to gboko do 0,5 m bdca niskim zagroeniem dla ludzi i obiektw
budowlanych. Drugi podzia to gboko wody liczona midzy 0,5 a 2 m uznawana jako rednie
zagroenie dla ludzi ze wzgldu na moliwo ewakuacji na wysze pitra, ale wysokie ze
wzgldu na straty materialne. Kolejnym trzecim stopniem jest podzia w zakresie 2 a 4m
wskazujcym na wysokie zagroenie dla ludzi gdzie zalaniu mog podlega nie tylko partery, ale
rwnie pierwsze pitra budynkw. Ostatni grup zagroenia jest poziom wody wikszy ni
4 m ktry wskazuje na bardzo wysokie zagroenie dla ludzi i bardzo wysokie zagroenie
wystpienia szkd cakowitych. Na mapie ryzyka powodziowego oznacza si miejsca
z szacowan liczb mieszkacw naraonych na zagroenie powodzi, pozycje budynkw
mieszkalnych, obiektw o szczeglnym znaczeniu spoecznym, z uwzgldnieniem szpitali, szk,
przedszkoli, obkw, hoteli, centrw handlowo-usugowych. Jednoczenie wskazuje si
lokalizacje jednostek policji, ochrony przeciwpoarowej, Stray Granicznej, domw opieki
spoecznej, orodkw opieki spoecznej, hospicjw, zakadw karnych, zakadw poprawczych,
99
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
aresztw ledczych. Zgodnie z zapisami rozporzdzenia mapa powinna rwnie wskazywa

warto potencjalnych strat powodziowych. Ponadto oznacza si klasy uytkowania terenu
w celu ustalenia rodzaju dziaalnoci gospodarczej. Mapy zagroenia powodziowego oraz mapy
ryzyka powodziowego opracowuje si w oparciu o: dane zawarte w bazie danych obiektw
topograficznych, zbiory danych przestrzennych dotyczce pastwowego rejestru granic
i powierzchni jednostek podziaw terytorialnych kraju oraz pastwowy rejestr nazw
geograficznych. Przy ich sporzdzaniu istnieje take moliwo wykorzystania m. in. informacji
z: Powszechnego Elektronicznego System Ewidencji Ludnoci, rejestru zabytkw, mapy obszaru
Natura 2000, centralnego rejestr form ochrony przyrody, bazy danych Banku HYDRO, map
glebowo-rolniczych, a take z rejestru zakadw, ktrych dziaalno moe by przyczyn
wystpienia powanej awarii, w tym zakadw o zwikszonym i duym ryzyku wystpienia
awarii. Prawo wodne cho nie jest dokumentem odwoujcym si bezporednio do zarzdzania
kryzysowego jednak porednio wpywa (bdzie wpywa148) na proces planowania cywilnego.
Wnioski zawarte w sporzdzonej na podstawie ww. rozporzdzenia mapie mog by wczone
do planw zarzdzania kryzysowego (PZK). Ju dzi mona zaobserwowa ten proces analizujc
PZK w wojewdztwach, ktrych sporzdzono wstpne analizy ryzyka dla zlewni.
Kwestie regulujce problematyk ryzyka w zakresie szeroko rozumianego
bezpieczestwa powszechnego zostay wprowadzone do polskiego porzdku prawnego dopiero
cztery lata temu. Przepisy te odnosz si do dwch ustaw. Pierwsz z nich jest ustawa
o zarzdzaniu kryzysowym, ktrej nowelizacja z 2009 r. wprowadzia obowizek sporzdzania
oceny ryzyka do procesu planowania cywilnego, natomiast drug jest ustawa o zmianie ustawy
- Prawo wodne oraz niektrych innych ustaw z dnia 5 stycznia 2011 r.
Niniejszy rozdzia dotyczy charakterystyki przepisw regulujcych proces sporzdzania
map zagroe i ryzyka powodziowego. Naley wskaza, e dyskurs nad tym rozporzdzeniem
z punktu widzenia planowania cywilnego, a wic i tworzenia planw zarzdzania kryzysowego
jest niezwykle istotny, poniewa:
1. Analizujc dokumenty stanowice podstaw dla planw, jakimi s raporty
czstkowe i raport o zagroeniach bezpieczestwa narodowego mona zauway, e
powd jest zagroeniem wystpujcym w kadym z tych dokumentw i jest
wskazywane przez ich twrcw jako jedno z najistotniejszych zagroe
bezpieczestwa powszechnego ergo naley przyj, e wikszo planw
zarzdzania kryzysowego przygotowywanych na wszystkich poziomach administracji
powinno zawiera procedury przeciwpowodziowe.
148
22 grudnia 2013 r. zakoczy si proces opracowywania map zagroe i map ryzyka powodziowego. Pene
wykonanie Dyrektywy 2007/60/WE z dnia 23 padziernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego
i zarzdzania nim zostanie zakoczone pod koniec 2015 r.
100
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
2.
3.
4.
Biorc pod uwag warunek, e zagroenia wskazywane w PZK powinny zosta

poprzedzone analiz ryzyka149, a dokumenty wykonujce t dyrektyw prezentuj
cay katalog zagroe150, mona wnioskowa, e ryzyko dla zagroe powodziowych
wanie dziki omawianemu rozporzdzeniu jest najblisze jego rzeczywistej
wartoci.
Kiedy wemie si pod uwag, e wszelkie analizy odnoszce si do zmian
klimatycznych wskazuj, e wraz ze zmieniajcym si klimatem zagroenie
powodziowe bdzie wzrasta151 ryzyko powodziowe staje si coraz istotniejsze.
Analizowane rozporzdzenie w sprawie opracowywania map zagroenia
powodziowego oraz map ryzyka powodziowego zawiera zacznik, ktry wskazuje
sposb obliczania wartoci potencjalnych strat powodziowych w poszczeglnych
klasach uytkowania terenu na potrzeby opracowania map ryzyka powodziowego.
Przedstawia on take metodyk okrelenia sumarycznej wartoci potencjalnych
strat powodziowych dla poszczeglnych klas uytkowania terenu.
Ponadto:
W prezentowanym materiale przedstawiono rwnie pozostae przepisy (bdce
wynikiem delegacji ustawy o zarzdzaniu kryzysowym). Jednak ze wzgldu na fakt dokonania
ich szczegowej charakterystyki w poprzednim rozdziale dotyczcym przegldu wybranych
przepisw z zakresu zarzdzania kryzysowego rozporzdzenia, zostay one tylko przytoczone
i opatrzone skrconym opisem.
Analizujc powysze rozporzdzenia nie znaleziono definicji poj odnoszcych si do
kwestii zarzdzania ryzykiem, ktre mogyby uzupeni opracowywany leksykon.
3.4. LITERATURA
590, z pn. zm.).
2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
3. Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 padziernika 2007 r.
w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarzdzania nim.
4. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie planw ochrony
infrastruktury krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 542).
5. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu
Ochrony Infrastruktury Krytycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 541).
149
Jest to warunek wypywajcy na przykad z rozporzdzenia w sprawie Raportu o zagroeniach bezpieczestwa

narodowego.
150
W konsekwencji metoda stosowana dla wypenienia warunku oceny jest generalna dla kadego ryzyka, a wic
nie uwzgldniajca wszystkich moliwych aspektw zagroe.
151
Mwi o tym m. in. Ramowa Konwencja Narodw Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (ang. United Nations
Framework Convention on Climate Change, UNFCCC) podpisana 9 maja 1992 r. w Rio de Janeiro oraz raporty
Midzyrzdowego Zespou do spraw Zmian Klimatu (IPCC), ktre ukazay si 1990, 1995, 2001 i 2007 roku.
101
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
6. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 kwietnia 2010 r. w sprawie Raportu o zagroeniach

bezpieczestwa narodowego (Dz. U. z 2010 r. Nr 83, poz. 540).
7. Rozporzdzenie Ministra rodowiska, Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej, Ministra Administracji i Cyfryzacji oraz Ministra Spraw Wewntrznych z dnia
21 grudnia 2012 r. w sprawie opracowywania map zagroenia powodziowego oraz map
ryzyka powodziowego (Dz. U. z 2013 r., poz. 104).
102
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
4. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM

PRZEPISY RESORTOWE
4.1. WSTP
Zarzdzanie ryzykiem jest to taka kombinacja procesw oraz struktur wprowadzonych
przez kierownictwo dla uzyskania przepywu informacji, zarzdzania, kierowania oraz
monitorowania dziaa w organizacji152. Celem zarzdzania ryzykiem w resorcie i urzdzie
centralnym jest takie dopasowanie mechanizmw identyfikacji, okrelenie oddziaywania oraz
dostosowanie rodkw zapobiegawczych tak, aby zminimalizowa zagroenia stojce na
przeszkodzie do osignicia zaplanowanego celu.
Analiza przepisw krajowego prawa resortowego zwizanego z zarzdzaniem ryzykiem
zostaa przeprowadzona przede wszystkim na podstawie zarzdze ustanowionych przez
resorty (oprcz Ministerstwa Obrony Narodowej). Przepis nakazujcy realizowania zada
dotyczcych zarzdzania ryzykiem wprowadzony zosta w ustawie o finansach publicznych
z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U.2009.157.1240)153. Jednak przepisy te nie precyzuj w jaki
sposb analiza ryzyka powinna by prowadzona oraz jaki powinien by jej zakres. Dlatego te
resorty wprowadziy t praktyk na wasnych zasadach.
Poprzez serwis prawniczy LexPolonica przeszukano w bazie aktw wszystkich resortw
akty prawne, ktre w swojej treci zawieray haso zarzdzanie ryzykiem. Wynikami
wyszukiwania dla tych aktw byy zarzdzenia uchwalone przez:
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji;
Ministerstwo Spraw Zagranicznych;
Wyszy Urzd Grniczy;
Komisj Nadzoru Finansowego.
Celem niniejszego rozdziau jest dokonanie analizy wybranych dokumentw
wykorzystujcych elementy z zarzdzania ryzykiem, ktre mog zosta wykorzystane przy
opracowywaniu metodyk analizy ryzyka oraz stworzenie terminologii do leksykonu, ktre moe
by wykorzystywane w procesie zarzdzania ryzykiem.
4.2. WYBRANE PRZEPISY RESORTOWE
4.2.1. Zarzdzenie Nr 42 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie
zasad zarzdzania ryzykiem w dziaach administracji rzdowej kierowanych przez Ministra
Spraw Zagranicznych (Dz.Urz.MSZ.2011.9.72)
W ministerstwie Spraw Zagranicznych zostay zdefiniowane cztery cele zarzdzania:
1. zwikszenie prawdopodobiestwa realizacji zaoonych celw i zada;
2. poprawa efektywnoci wykorzystania istniejcych zasobw;
3. podniesienie wiadomoci podejmowanych decyzji i zwizanego z tym ryzyka;
152
Zarzdzanie ryzykiem w sektorze publicznym - Podrcznik wdroenia systemu zarzdzania ryzykiem

w administracji publicznej w Polsce, Wyd. Bentley Dennison, Warszawa 2007, s. 4.
153
Rozdzia 6 ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r., (Dz.U.2009.157.1240) -. Kontrola zarzdcza
oraz koordynacja kontroli zarzdczej w jednostkach sektora finansw publicznych.
103
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
4. podniesienie jakoci realizowanych zada.

Utworzony zosta komitet do spraw zarzdzania ryzykiem, ktry ma za zadanie
dokonywanie analizy i akceptacji wykazu ryzyk, planowanych dziaa zapobiegawczych oraz
przygotowywanie informacji na temat procesu zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie. Analiza
i akceptacja ryzyka polega na przypisaniu wartoci dla akceptowalnoci ryzyka (ryzyko mae
akceptowalne, ryzyko rednie - nieakceptowalne, moe wywiera istotny wpyw na dziaalno
Ministerstwa oraz ryzyko wysokie - ryzyko nieakceptowalne, stanowi zagroenie dla dziaalnoci
Ministerstwa), a nastpnie przyjciu sposobu dziaa zapobiegawczych w przypadku ryzyka
nieakceptowanego154.
Drugim wanym elementem w zarzdzaniu ryzykiem jest monitoring. Proces ten jest
cigy i obejmuje:
1. wykonanie przegldu ryzyk w celu okrelenia, czy ryzyko ulego zmianie;
2. sprawdzenie, czy punktowa ocena wagi ryzyka jest wci odpowiednia;
3. zapewnienie skutecznoci dotychczasowych mechanizmw kontrolnych;
4. monitorowanie rozwoju uzgodnionych dziaa w zakresie zarzdzania ryzykiem155.
4.2.2. Zarzdzenie Nr 4 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 25 stycznia 2013 r.
w sprawie powoania Zespou do spraw zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie Administracji
i Cyfryzacji (Dz.Urz.MAiC.2013.4)
W przypadku Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji sytuacja wyglda podobnie.
Paragraf drugi zawiera skad zespou do zarzdzania ryzykiem, a paragraf trzeci zadania, jakie
nale do jego obowizkw:
1. opracowanie polityki zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie, w szczeglnoci
poprzez opracowanie schematu odpowiedzialnoci i przypisanie odpowiedzialnoci
za realizacj wyodrbnionych procesw poszczeglnym komrkom organizacyjnym
lub osobom;
2. opracowanie metodyki zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie;
a) wskazanie rde i wysokoci rodkw koniecznych do zmniejszenia ryzyka;
b) dokonanie oceny skutecznoci wdroenia i optymalizacji strategii;
c) identyfikacja, aktualizacja lub opracowanie wewntrznych procedur
dotyczcych zarzdzania ryzykiem;
d) informowanie Ministra Administracji i Cyfryzacji156.
154
3 ust. 2, 12, 13 zarzdzenia Nr 42 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie zasad
zarzdzania ryzykiem w dziaach administracji rzdowej kierowanych przez Ministra Spraw Zagranicznych,
(Dz.Urz.MSZ.2011.9.72).
155
16 ust. 2 zarzdzenia Nr 42 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie zasad
zarzdzania ryzykiem w dziaach administracji rzdowej kierowanych przez Ministra Spraw Zagranicznych,
(Dz.Urz.MSZ.2011.9.72).
156
3 zarzdzenia Nr 4 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie powoania Zespou
do spraw zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji (Dz.Urz.MAiC.2013.4).
104
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
4.2.3. Zarzdzenie Nr 6 Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego z dnia 1 lutego 2012 r.

w sprawie planowania dziaalnoci oraz zarzdzania ryzykiem w urzdach grniczych
(Dz.Urz.WUG.2012.36)
W wydanym przez prezesa Wyszego Urzdu Grniczego Zarzdzeniu Nr 6 z dnia
1 lutego 2012 r. w sprawie planowania dziaalnoci oraz zarzdzania ryzykiem w urzdach
grniczych okrelono jak planowa dziaania, w ktrych moe wystpowa ryzyko oraz jak
reagowa, gdy ryzyko ju wystpi. Zasady na jakich okrela si ryzyko, identyfikuje si
w odniesieniu do celw i zada zawartych w planie strategicznym, planie operacyjnym oraz
planach pracy. Kady z planw realizuje rne cele przez co naraony jest na inne zagroenia.
Dlatego te kady w swoim zakresie identyfikuje, ocenia i wybiera sposb reakcji na ryzyko.
Rezultatem jest sporzdzony rejestr ryzyk, ktry jest brany pod uwag podczas aktualizacji czy
te tworzenia nowych planw157.
4.2.4. Uchwaa Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 4 padziernika 2011 r.
w sprawie szczegowych zasad funkcjonowania systemu zarzdzania ryzykiem i systemu
kontroli wewntrznej oraz szczegowych warunkw szacowania przez banki kapitau
wewntrznego i dokonywania przegldw procesu szacowania i utrzymywania kapitau
wewntrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych skadnikw wynagrodze osb
zajmujcych stanowiska kierownicze w banku (Dz.Urz.KNF.2011.11.42)
Komisja Nadzoru Finansowego wprowadzia w ycie Uchwa Nr 258/2011 dnia
4 padziernika 2011 r. w sprawie szczegowych zasad funkcjonowania systemu zarzdzania
ryzykiem i systemu kontroli wewntrznej oraz szczegowych warunkw szacowania przez
banki kapitau wewntrznego i dokonywania przegldw procesu szacowania i utrzymywania
kapitau wewntrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych skadnikw wynagrodze osb
zajmujcych stanowiska kierownicze w banku.
Zarzdzanie ryzykiem w banku realizowane jest na podstawie polityk i procedur
dotyczcych identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka. Akt prawny wydany przez
Komisj Nadzoru Finansowego zawiera zbir wytycznych z zakresu zarzdzania ryzykiem,
kontroli wewntrznej i utrzymywania kapitau wewntrznego w banku. Do najwaniejszych
czynnoci zarzdzania mona zaliczy:
1. podzia obowizkw, stosownie do struktury organizacyjnej banku;
2. zasady wsppracy jednostek i komrek organizacyjnych banku;
3. zasady wyboru, wynagradzania i monitorowania pracownikw sprawujcych funkcje
istotne dla banku oraz dziaania, ktrych celem jest zapewnienie cigoci realizacji
funkcji istotnych dla banku.
Zakresy zarzdzania ryzyka jakie zostay zdefiniowane to: ryzyka kredytowego
i kontrahenta, ryzyka rezydualnego, ryzyka koncentracji, ryzyka wynikajcego z sekurytyzacji,
157
6- 12 zarzdzenia Nr 6 Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie planowania
dziaalnoci oraz zarzdzania ryzykiem w urzdach grniczych, (Dz.Urz.WUG.2012.36).
105
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
ryzyka wynikajcego ze zmian warunkw makroekonomicznych, ryzyka rynkowego, ryzyka

stopy procentowej w portfelu bankowym, ryzyka operacyjnego, ryzyka pynnoci.
Analizie zawartoci zostay poddane akty prawa resortowego z pominiciem resortu
obrony narodowej. Wybrane zarzdzenia nie zawieraj poj podstawowych oraz metodyk
w zakresie planowania wic oceniona zostaa przydatno metodyk z zakresu zarzdzania
ryzykiem.
Na podstawie powyszych zarzdze mona stwierdzi:
1. Kluczowym elementem w zarzdzaniu ryzykiem jest jego waciwa identyfikacja.
Przy dobrze zidentyfikowanych zagroeniach kontrola ryzyka wymaga mniejszych
nakadw finansowych oraz czasowych.
2. Istotne jest rwnie dobieranie takich mechanizmw kontroli ryzyka aby
zagroenie cay czas byo monitorowane, a w razie koniecznoci reakcja bya szybka
i skuteczna.
3. Porwnujc wyej wymienione zarzdzenia mona zauway, e wszystkie metodyki
zarzdzania ryzykiem s do siebie zblione, a jedyn istotn rnic s cele do jakich
si odnosz. Jest to bardzo istotna sprawa poniewa, wiadczy o tym, e dla
wszystkich resortw moe zosta wprowadzona wsplna metodyka zarzdzania
ryzykiem a zadaniem kadego z nich bdzie odpowiednie dopasowanie do wasnych
celw oraz staranne dobranie mechanizmw kontroli.
4. Najwaniejsz zmian powinno by doprecyzowanie przepisu zarzdzania ryzykiem
w kadym z resortw. Ustawa o finansach publicznych (Dz.U.2009.157.1240),
w rozdziale powiconym kontroli zarzdczej powinna w wikszym stopniu
opisywa wymagania dotyczce zarzdzania ryzykiem takie jak: sposoby i rodki
reagowania, organizacj monitoringu czy przygotowanie planw naprawczych.
Zblione rozwizania zostay zaproponowane w ustawie o zarzdzaniu kryzysowym
(Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn. zm.)
Reasumujc z wszystkich ministerstw oraz urzdw centralnych resortem, ktre
najpeniej opisao zarzdzanie ryzykiem w swojej dziaalnoci jest Ministerstwo Spraw
Zagranicznych. Zarzdzenie zawiera najobszerniejsze informacje na temat skadu zespou, celu
i zakresu dziaa, oraz jako jedyne pooyo bardzo duy nacisk na kwestie monitoringu.
4.4. LITERATURA
1. Zarzdzenie Nr 42 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie zasad
zarzdzania ryzykiem w dziaach administracji rzdowej kierowanych przez Ministra Spraw
Zagranicznych (Dz.Urz.MSZ.2011.9.72).
2. Zarzdzenie Nr 4 Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 25 stycznia 2013 r. w sprawie
powoania Zespou do spraw zarzdzania ryzykiem w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji
(Dz.Urz.MAiC.2013.4).
3. Zarzdzenie Nr 6 Prezesa Wyszego Urzdu Grniczego z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie
planowania
dziaalnoci
oraz
zarzdzania
ryzykiem
w urzdach
grniczych
(Dz.Urz.WUG.2012.36).
106
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
4. Uchwaa Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 4 padziernika 2011 r. w sprawie

szczegowych zasad funkcjonowania systemu zarzdzania ryzykiem i systemu kontroli
wewntrznej oraz szczegowych warunkw szacowania przez banki kapitau wewntrznego
i dokonywania przegldw procesu szacowania i utrzymywania kapitau wewntrznego oraz
zasad ustalania polityki zmiennych skadnikw wynagrodze osb zajmujcych stanowiska
kierownicze w banku (Dz.Urz.KNF.2011.11.42).
107
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW Z ZAKRESU ZARZDZANIA RYZYKIEM PRAWO MIEJSCOWE NA PRZYKADZIE WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO
5.1. WSTP
W Polsce zarzdzanie ryzykiem to zagadnienie, ktre sukcesywnie wdraane jest
w kolejne sfery dziaalnoci administracji publicznej. Niniejszy rozdzia prezentuje wybrane
dokumenty normatywne, w ktrych odnale mona charakterystyk procesu zarzdzania
ryzykiem w jednostkach samorzdu terytorialnego, w tym zagadnienia obejmujce
wykorzystywan terminologie, czy te metodyki zarzdzania ryzykiem.
W wojewdztwie mazowieckim wytypowanym w projekcie Zintegrowany system
budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne
w zwizku z prowadzonymi badaniami i analizami, zarwno na szczeblu administracyjnym
wojewdztwa, jak rwnie powiatu wprowadzono przepisy prawne wdraajce do niektrych
sfer dziaalnoci procedury zarzdzania ryzykiem bd jego elementy. Obowizujce w tym
zakresie akty prawne zidentyfikowano take w gminach, np. gmina Nieport jednak danych
nie uzyskano. Poszczeglne akty prawa miejscowego zawieraj zarwno terminologi zwizan
z zarzdzaniem ryzykiem, jak rwnie role i zadania organw uczestniczcych w procesie
zarzdzania ryzykiem. Celem analiz wybranych dokumentw rdowych z zakresu zarzdzania
ryzykiem byo wyselekcjonowanie uytecznej wiedzy w tym obszarze, diagnoza stanu
obejmujca uregulowania zwizane z zarzdzeniem ryzykiem w samorzdzie terytorialnym.
Analizie poddano wybrane dokumenty:
a) w wojewdztwie;
Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie
ustalenia Polityki zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim
w Warszawie.
Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r.
w sprawie powoania Zespou do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania
ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie.
b) w powiecie (miecie na prawach powiatu);
Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn.
26 lutego 2013 r. w sprawie wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem
w m.st. Warszawie oraz powoania Penomocnika Prezydenta m.st. Warszawy
ds. ryzyka.
Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn.
18 grudnia 2012 r. w sprawie systemu zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie
z pn. zm.
108
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM

MAZOWIECKIEGO
powoania Zespou do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim
Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie w Warszawie
Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r. powouje Zesp
do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem. Dokument ten okrela podstawowe
zadania nalece do Zespou, w tym m.in.: planowanie, organizacja oraz koordynacja systemu
kontroli zarzdczej, podejmowanie dziaa w zakresie zarzdzania ryzykiem, monitorowanie
systemu zarzdzania ryzykiem158. Zarzdzenie nie wprowadza do stosowania z przedmiotowego
obszaru bada zarwno terminologii, jak te metodyk zarzdzania ryzykiem.
Zarzdzenie wraz z zacznikiem reguluje polityk zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim
Urzdzie Wojewdzkim. W rozdziale I dokument okrela wszystkie jednostki organizacyjne
biorce udzia w procesie zarzdzania ryzykiem, a take podaje podstawowe terminy
z definicjami159: ryzyko, czynniki ryzyka, mechanizm kontrolny, obszar ryzyka, ewaluacja ryzyka,
ocena ryzyka, analiza ryzyka, prawdopodobiestwo zaistnienia ryzyka, waciciel ryzyka,
zarzdzanie ryzykiem, skutek ryzyka, ryzyko akceptowalne.
W kolejnym rozdziale zacznika do zarzdzenia przedstawione jest zastosowanie
zarzdzania ryzykiem w jednostce. W tym przypadku wynika ono z kontroli zarzdczej i jest
ukierunkowane na zwikszenie prawdopodobiestwa osignicia wszystkich zaoonych celw
i zada do wykonania160. Tymi celami zarzdzania ryzykiem s: usprawnienie efektywnoci
zarzdzania, ograniczenie nieetycznych zachowa oraz marnotrawstwa, a take rozpoznanie
obszarw nadmiernie kontrolowanych161.
Polityka zarzdzania ryzykiem ma zastosowanie we wszystkich komrkach
organizacyjnych, a w przypadku Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego m.in. w nastpujcych
obszarach: zarzdzanie, finanse, kwestie prawne, dziaalno operacyjna oraz wyniki
dziaania162.
Rozdzia IV wprowadza sze etapw zarzdzania ryzykiem, ktre obejmuj:
identyfikacj ryzyka rozpoznanie wszystkich ryzyk, mogcych oddziaywa na
realizacj celw;
158
2 zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie powoania Zespou do

spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie.
159
1 zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia Polityki zarzdzania
160
2 zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia Polityki zarzdzania
161
Ibidem.
162
6 i 7 zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia Polityki
zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie.
109
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
analiz i hierarchizacj ryzyka wg ich oddziaywania oraz

prawdopodobiestwa wystpienia;
ewaluacj ryzyka weryfikacja i ocena ryzyka, w tym rwnie rodkw
przeznaczonych do jego utrzymania pod kontrol;
postpowanie z ryzykiem zdefiniowanie dziaa niezbdnych wobec ryzyka
nieakceptowanego;
okrelenie wacicieli ryzyka wskazanie osb odpowiedzialnych za podjcie
dziaa zaradczych i wyznaczanie stosownych terminw dla tych dziaa;
monitorowanie biecy przegld i sprawozdawczo163.
Za cao systemu odpowiada wojewoda, jednake moe t odpowiedzialno cedowa
na podwadnych: Dyrektorowi Generalnemu bd dyrektorom wydziaw164. Wspomniany ju
wczeniej Zesp do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem ma za zadanie
monitorowa system i wydawa opinie odnonie stanu jego funkcjonowania165. Ponadto
Dyrektor Generalny powouje Koordynatora zarzdzania ryzykiem, ktry wykonuje szereg
zada, w tym obszarze: wdraa i koordynuje dziaania zwizane z zarzdzaniem ryzykiem,
wspiera identyfikacj i analiz ryzyk, przeszkala pracownikw z zakresu zarzdzania ryzykiem
oraz opracowuje analizy, a take raporty na potrzeby Zespou do spraw kontroli zarzdczej
i zarzdzania ryzykiem.166.
5.2.3. Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego
2013 r. w sprawie wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem w m. st. Warszawie oraz
powoania Penomocnika Prezydenta m. st. Warszawy ds. ryzyka
Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy wprowadza
obowizek stosowania zasad polityki zarzdzania ryzykiem. Tworzy si zgodnie z nim take
stanowisko Penomocnika ds. ryzyka, ktry ma odpowiada za ksztatowanie oraz doskonalenie
systemu zarzdzania ryzykiem167. Zgodnie z zacznikiem do zarzdzenia dziaalno w tym
zakresie powinna obejmowa przede wszystkim zidentyfikowanie oraz oszacowanie poziomu
ryzyka, analiz kluczowych wskanikw ryzyka, a take okrelenie reakcji na dane ryzyko, ktre
mogoby zakci lub uniemoliwi realizacj wyznaczonych celw168. Rozwiniciem treci
163
8 zacznika do zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia

Polityki zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie.
164
165
10 zacznik do zarzdzenia Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia
166
167
2 zarzdzenia Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego 2013 r. w sprawie
wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie oraz powoania Penomocnika Prezydenta m.st.
Warszawy ds. ryzyka.
168
Zacznik do Zarzdzenia Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego 2013 r.
w sprawie wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie oraz powoania Penomocnika
Prezydenta m.st. Warszawy ds. ryzyka.
110
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
dokumentu jest Zarzdzenie Nr 3666/2012 z dn. 18 grudnia 2012 r., wydane przez Prezydenta
Miasta Stoecznego Warszawy dotyczcego systemu zarzdzania ryzykiem w Warszawie.
5.2.4. Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia
2012 r. w sprawie systemu zarzdzania ryzykiem w m. st. Warszawie z pniejszymi zmianami
Waciwym dokumentem, ktry ustanawia szczegowo zakres funkcjonowania systemu
jest Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy. Wytyczne zawarte
w akcie wykonawczym charakteryzuj przede wszystkim: zakres zada i obowizkw
uczestnikw systemu, zasady identyfikowania ryzyka oraz dokonywania oceny ryzyka, zasady
okrelania reakcji na ryzyko, zasady identyfikowania i raportowania incydentw, zakres i sposb
monitorowania oraz raportowania ryzyka169.
Zarzdzenie wprowadza do stosowania terminologi w ramach wdraanego systemu
zarzdzania ryzykiem170: analiza ryzyka, cel, czynnik ryzyka, hierarchizacja ryzyka, incydent,
miernik, monitorowanie ryzyka, ocena ryzyka, raport ryzyka, rejestr ryzyka, ryzyko, ryzyko
strategiczne, system zarzdzania ryzykiem, waciciel celu, waciciel ryzyka, zarzdzanie
ryzykiem.
Funkcjonowanie systemu oparte jest na trzech podstawowych poziomach:
1. zarzdzanie strategiczne odpowiedzialno ponosi Prezydent Miasta Stoecznego
Warszawy;
2. zarzdzanie operacyjne naley do dyrektorw biur, burmistrzw oraz kierownikw
jednostek;
3. koordynacja systemu zarzdzania ryzykiem wykonywana przez Penomocnika ds.
ryzyka oraz wacicieli procesw171.
Rozdzia III dokumentu opisuje zakres zada i obowizkw nalecych do wszystkich
uczestnikw systemu zarzdzania ryzykiem. Te podstawowe zwizane z obowizujc
metodyk zarzdzania ryzykiem wykonuj waciciele ryzyk, a s to: identyfikowanie i ocena
ryzyk zwizanych z realizacj przypisanych celw i procesw, okrelanie reakcji w odniesieniu
do poszczeglnych ryzyk, wdraanie dziaa zaradczych w stosunku do zidentyfikowanych ryzyk,
wypenianie okrelonych w zarzdzeniu obowizkw w zakresie raportowania, bieca
wsppraca z Penomocnikiem ds. ryzyka, w tym realizacja otrzymywanych od Penomocnika
zalece w zakresie systemu zarzdzania ryzykiem, gromadzenie, analiza i raportowanie
informacji o incydentach172.
169
1 zarzdzenia Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta

systemu zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie.
170
171
172
Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia 2012 r. w sprawie

111
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM

Analiza przepisw prawa miejscowego wykazaa, e w wojewdztwie mazowieckim
i w wybranych jednostkach administracyjnych niszego szczebla na obszarze wojewdztwa
stosowane s dobre praktyki z zakresu zarzdzania ryzykiem, ktre zalecaj krajowe oraz
zagraniczne podmioty i instytucje zwizane z tym obszarem aktywnoci, tj.: Midzynarodowa
Organizacja Normalizacyjna (ISO), Federacja Europejskich Stowarzysze Zarzdzania Ryzykiem
(FERMA), Stowarzyszenie Zarzdzania Ryzykiem (POLRISK) czy Komisja Nadzoru Finansowego.
Wanymi obszarami, ktrych nie dotykaj wdroone systemy zarzdzania ryzykiem a zdaniem
zespou autorskiego powinny, s przede wszystkim zarzdzanie kryzysowe, obrona cywilna
i ochrona ludnoci, jak rwnie zarzdzanie informacj w danych jednostkach organizacyjnych.
Na podstawie przeprowadzonej analizy naley wskaza, e:
1. Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie
powoania Zespou do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem powouje
komrki waciwe w sprawach zarzdzania ryzykiem Akt ten rwnie okrela oglne
zadania powoanych organw i relacje w jakich si znajduj z innymi podmiotami.
2. Polityka zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie Wojewdzkim w Warszawie
jest dokumentem szeroko sankcjonujcym omawiane zagadnienie. Dokument
wprowadza terminologi wykorzystywan w procesie zarzdzania ryzykiem, ktr
mona w czci przywoa w leksykonie jako zasadn i wystarczajc z poziomu
samorzdu terytorialnego. Dokument wykazuje rwnie cele polityki oraz zakres
podmiotowy i przedmiotowy jej prowadzenia, w tym organy odpowiedzialne.
Zarzdzenie wprowadza rwnie zasady polityki zarzdzania ryzykiem oraz
niezbdne do stosowania procedury.
3. Na szczeblu powiatowym aktami powoujcymi w swoich zapisach komrki i organy
odpowiedzialne za t sfer dziaalnoci s: Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta
Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego 2013 r. w sprawie wprowadzenia
Polityki zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie oraz powoania Penomocnika
Prezydenta m.st. Warszawy ds. ryzyka, Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta
Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia 2012 r. w sprawie systemu
zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie z pniejszymi zmianami.
4. W miecie stoecznym Warszawie terminologi oraz szczegowe wytyczne
dotyczce zasad, procedur, zada i obowizkw organw odpowiedzialnych za
zarzdzanie ryzykiem ujto w zarzdzeniu dotyczcym systemu zarzdzania
ryzykiem. Pozostaa cz zarzdzenia przedstawia procedur zarzdzania ryzykiem
wraz z moliwymi dziaaniami do przeprowadzenia, a take sposb
dokumentowania ryzyk.
Zarwno w wojewdztwie jak i w powiecie dostpne s stosowane przez jednostki
administracyjne metodyki zarzdzania ryzykiem. Elementy tych metodyk zasuguj na blisz
uwag i wykorzystanie wartociowych rozwiza na rzecz aktywnoci zakresie szeroko pojtego
bezpieczestwa.
112
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5.4. LITERATURA
1. Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia
2. Zarzdzenie Nr 80 Wojewody Mazowieckiego z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie powoania
Zespou do spraw kontroli zarzdczej i zarzdzania ryzykiem w Mazowieckim Urzdzie
Wojewdzkim w Warszawie.
3. Zarzdzenie Nr 3943/2013 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 26 lutego 2013 r.
w sprawie wprowadzenia Polityki zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie oraz powoania
Penomocnika Prezydenta m.st. Warszawy ds. ryzyka.
4. Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia 2012
r. w sprawie systemu zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie z pn. zm.
113
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
6. PRZEGLD WYBRANYCH NORM I STANDARDW Z ZAKRESU ZARZDZANIA

RYZYKIEM
6.1. WSTP
Tworzc oprogramowanie dedykowane do tworzenia planw zarzdzania kryzysowego,
konieczne jest przyjcie metodyki, ktra pozwoli na stworzenie kompleksowego narzdzia
uwzgldniajcego potrzeby uytkownika, wymagania aktw prawnych i jednoczenie bdcego
przyjaznym uytkownikowi i umoliwiajcego stworzenie planw zarzdzania kryzysowego, ktre
bd mogy by zaimplementowane w warunkach wystpienia zagroenia.
Koncentrujc si nad doborem odpowiedniej metodyki konieczne jest okrelenie stanu
biecego i w oparciu o uzyskane informacje podjcie decyzji, jaka metodyka bdzie w sposb
optymalny speniaa oczekiwania zespou tworzcego oprogramowania i moe by skutecznie
zaimplementowana w warunkach rzeczywistych. Obserwujc aktualne trendy na wiecie
w zakresie zarzdzania kryzysowego i zarzdzania ryzykiem (np. wproadzanie systemw
zarzdzania ryzykiem przez banki i organizacje finansowe) uznaje si, e kluczowym aktem
prawnym powinna by norma PN-ISO 31000 uzupeniona o zapisy z pozostaych aktw
normatywnych.
Zarzdzanie ryzykiem stao si w ostatnim czasie popularn dziedzin w dziaalnoci
wikszoci przedsibiorstw np. procedury zarzdzania ryzykiem finansowym, procedury
zarzdzania ryzykiem inwestycyjnym itp. Poszczeglni czonkowie najwyszego kierownictwa
dokonuj analiz ryzyka, szacowania ryzyka, wykonuj matryce zagroe obliczaj ryzyko
akceptowalne.
Celem niniejszego rozdziau jest przedstawienie wybranych norm wykorzystujcych
elementy z zarzdzania ryzykiem, ktre mog zosta wykorzystane podczas opracowywania
metodyk analizy i oceny ryzyka. Wyniki przedmiotowej analizy maj by pomocne w budowie
zintegrowanego systemu opracowywania planw zarzdzania kryzysowego z zastosowaniem
nowoczesnych technologii informatycznych. Analiza norm wykorzystujcych elementy
z zarzdzania ryzykiem maj uatwi opracowywanie modelowej metody analizy ryzyka.
Dodatkowo celem opracowania jest dostarczenie uytkownikom sownictwa, ktre
powinno by wykorzystywane w procesie zarzdzania kryzysowego i zarzdzania ryzykiem.
Wynikiem pracy jest uzyskanie spisu terminw i ich definicji. Terminy i definicje bd
wykorzystywane w procesie tworzenia Leksykonu z zakresu zarzdzania kryzysowego
i zarzdzania ryzykiem.
Na potrzeby niniejszego rozdziau wybrano nastpujce normy i standardy z zakresu
analizy i oceny zagroe i ryzyka:
1. ISO 31000:2009 Risk management -- Principles and guidelines.
2. ISO GUIDE 73:2009 Risk management Vocabulary.
3. ISO/IEC 31010:2009 Risk management -- Risk assessment techniques.
4. BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management.
5. OECD Guidelines for the Security of Information Systems and Networks.
6. PKN-CEN/CWA 15537 Network Enabled Abilities Service-Oriented Architecture for
civilian and military crisis management.
114
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM

Dokonujc analizy zesp postanowi skoncentrowa si na normach opublikowanych
przez Polski Komitet Normalizacyjny, Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn dodatkowo
rozdzia uzupeniono o norm kanadyjsk, ktra moe wnie wartociowe informacje
w zakresie zarzdzania ryzykiem w szczeglnoci w odniesieniu do osb, ktre z racji
zajmowanych wysokich stanowisk musz podejmowa decyzje np. wojewodowie, starostowie,
wjtowie.
6.2. WYBRANE NORMY I STANDARDY KRAJOWE I ZAGRANICZNE
6.2.1. ISO/IEC 31010:2009 Risk management -- Risk assessment techniques
Norma stanowi uzupenienie dla normy ISO 31000 i zawiera poradnik z zakresu
systematycznych technik oceny ryzyka, oczywicie opisane s tylko wybrane techniki, te
najbardziej popularne z zastrzeeniem, e brak jakiej techniki nie dyskwalifikuje jej pod
wzgldem uytecznoci. Norma stanowi doskonae narzdzie dla osb zajmujcych si
zarzdzaniem ryzykiem i z powodzeniem moe by wykorzystany w ramach realizacji projektu
Zintegrowany system budowy planw zarzdzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne
technologie informatyczne.
Norma zawiera krtkie charakterystyki dla 31 technik oceny ryzyka oraz ich wzajemne
porwnanie w kontekcie przydatnoci do identyfikacji ryzyka, analizy ryzyka pod wzgldem
konsekwencji, prawdopodobiestwa i poziomu ryzyka oraz oceny ryzyka (moliwo uzyskania
wynikw ilociowych, a nie tylko jakociowych).
Najwaniejsze metody warte uwagi to:
Metoda przyczyny konsekwencje
Metoda ta jest poczeniem metody drzewa bdw i metody drzewa zdarze. Analiz
zaczyna si od okrelenia momentu krytycznego (zdarzenia krytycznego) a nastpnie analizuje
si konsekwencje tego zdarzenia za pomoc bramek logicznych tak/nie, ktre przedstawiaj
moliwe sytuacje mogce wystpi w zaprojektowanym systemie (zdarzenia mog zaogni lub
zaagodzi moment krytyczny). Przyczyny zdarzenia s analizowane za pomoc drzewa bdw.
Metoda przyczynowo-skutkowa
Ta metoda jest uporzdkowanym sposobem ktry pomaga okreli moliwe przyczyny
zdarzenia niepodanego. Wszystkie moliwe do wystpienia czynniki grupuje si aby niczego
nie pomin. Metoda sama w sobie nie wykazuje rzeczywistych przyczyn wystpienia zdarzenia
niekorzystnego ale przedstawia je za pomoc diagramu Ishikawy lub drzewa.
Metoda warstw ochrony(LOPA)
LOPA jest to p-ilociowa metoda szacowania ryzyka zwizanego z niepodanym
zdarzenie lub scenariuszem zdarze. W tej metodzie analizuje si czy istniej wystarczajce
rodki kontroli aby obniy ryzyko wystpienia zdarzenia niekorzystnego. Przyczyny i skutki s
dopasowane w pary. Do kadej z par wybrany jest rodek zapobiegawczy tzn. warstwy ochrony,
ktre uniemoliwiaj przyczyn ktra prowadzi do niepodanych skutkw. Metod stosuje si
w celu okrelenia, czy zabezpieczenia (warstwy ochrony) s wystarczajce, aby zmniejszy
ryzyko do akceptowalnego poziomu. LOPA mog by stosowane jako metoda jakociowa.
Drzewa decyzji
115
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
Drzewo decyzyjne stanowi zbir alternatywnych decyzji i ich wynikw, ktre

uwzgldniaj niepewno wynikw. Jest to podobna metoda do metody drzewa zdarze z t
rnic, e zaczyna si od zdarzenia inicjujcego lub decyzji inicjujcej i opisuje rne modele
rozwiza z uwzgldnieniem rnych porednich zdarze i decyzji. Drzewo decyzyjne jest
stosowane w zarzdzaniu ryzykiem, aby pomc wybra najlepsze rozwizania w danej sytuacji
obarczonej niepewnoci.
Metoda oceny niezawodnoci czowieka (HRA)
Oceny niezawodnoci czowieka dotyczy analizy bdw popenianych przez ludzi i ich
wpywu na wydajno systemu. Wiele procesw zawiera moliwo ludzkiego bdu, zwaszcza
gdy czas dostpny dla decydenta do podejmowania decyzji jest krtki. Znaczenie HRA zosta
zilustrowany podczas rnych zdarze w ktrych krytyczne bdy czowieka przyczyniy si do
katastrofalnej sekwencji zdarze. Takie wypadki s ostrzeeniem przed ocen ryzyka, ktra
skupia si wycznie na sprzcie i oprogramowaniu.
Metoda RCM
RCM to metoda okrelenia zasad, ktre powinny by realizowane podczas zarzdzania
awariami tak, aby skutecznie i efektywnie osign wymagany stopie bezpieczestwa,
dostpnoci i oszczdnoci pracy dla wszystkich typw urzdze w systemie.
6.2.2. ISO GUIDE 73:2009 Risk management Vocabulary
Przewodnik zawiera podstawow terminologi z zakresu zarzdzania ryzykiem majc
na celu uatwienie wzajemnego zrozumienia i komunikacji uczestnikw procesu zarzdzania
ryzykiem w organizacjach. Przewodnik zawiera terminologi podzielon na kilka grup
w zalenoci, jaki aspekt procesu zarzdzania ryzykiem jest omawiany, i tak s to definicje
zwizane z: istot ryzyka, zarzdzaniem ryzykiem, procesem zarzdzania ryzykiem, komunikacj
i konsultacjami, kontekstem, ocen ryzyka, identyfikacj ryzyka, analiz, szacowaniem,
postpowaniem z ryzykiem, monitorowaniem.
ryzyko, rdo ryzyka, konsekwencje, zarzdzanie ryzykiem, zarzdzanie kryzysowe, struktura
ramowa zarzdzania ryzykiem, nastawienie do ryzyka, plan zarzdzania ryzykiem, waciciel
ryzyka, ocena ryzyka, identyfikacja ryzyka, prawdopodobiestwo, profil ryzyka, analiza ryzyka,
kryteria ryzyka, poziom ryzyka, ewaluacja ryzyka, postpowanie z ryzykiem, ryzyko rezydualne,
akceptacja ryzyka, unikanie ryzyka, dzielenie si ryzykiem, rejestr ryzyk.
6.2.3. ISO 31000:2009 Zarzdzanie ryzykiem Zasady i wytyczne
Organizacje rnych rodzajw i wielkoci stawiaj czoa czynnikom i wpywom
wewntrznym, jak i zewntrznym, ktre skadaj si na niepewno tego, czy i kiedy osign
one swoje cele. Wpyw, jaki wywiera ta niepewno na cele organizacji, nazywa si ryzykiem.
Implementacja normy ma na celu: zwikszenie prawdopodobiestwo osignicia celw,
wspiera proaktywne zarzdzanie oraz zwikszy wiadomo o potrzebie identyfikacji
i postpowania z ryzykiem w caej organizacji. Dodatkowo naley doskonali identyfikacj szans
i zagroe, spenia wymagania prawne i regulacyjne, doskonali obowizkowe i dobrowolne
raportowanie, doskonali ad organizacyjny, ustali wiarygodn podstaw dla podejmowania
decyzji i planowania. Nie mona zapomina o doskonaleniu skutecznoci i efektywnoci
116
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
operacyjnej, poprawianiu wynikw w obszarze bezpieczestwa, doskonaleniu zapobieganie

wystpowania strat i zarzdzania incydentami, minimalizowa straty oraz doskonali uczenie si
organizacji i odporno organizacji.
Naley pamita, e poszczeglne sektory lub zastosowania zarzdzania ryzykiem
charakteryzuje si wasnymi, indywidualnymi potrzebami, odbiorcami, postrzeganiem
i kryteriami173.
Norma podaje:
jakie zasady naley stosowa w celu zapewnienia skutecznoci zarzdzania ryzykiem;
jak tworzy odpowiedni struktur ramow zarzdzania;
jakie elementy powinien zawiera proces zarzdzania ryzykiem i dokadny opis
poszczeglnych dziaa takich jak: komunikacja i konsultacje, ustalanie kontekstu,
ocena ryzyka (identyfikacja ryzyka, analiza ryzyka, ewaluacja ryzyka), postpowanie
z ryzykiem, monitorowanie i przegld.
Naley pamita, e w procesie zarzdzania ryzykiem zapisy stanowi podstaw
doskonalenia metod i narzdzi, podobnie jak i caego procesu, naley uwzgldni to wymaganie
na kadym etapie procesu. Norma zawiera definicje nastpujcych terminw:
ryzyko, zarzdzanie ryzykiem, struktura ramowa zarzdzania ryzykiem, plan zarzdzania
ryzykiem, waciciel ryzyka, proces zarzdzania ryzykiem, kontekst zewntrzny, kontekst
wewntrzny, ocena ryzyka, analiza ryzyka.
Terminy podane w niniejszej normie zostay zaczerpnite w wikszoci z przewodnika ISO Guide
73:2009.
6.2.4. BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management
W powyszym standardzie, autorzy przedstawili metodologi tworzenia i utrzymywania
systemu zarzdzania cigoci biznesowej w przedsibiorstwie. Dokument opisuje wymagania
zarzdzania kryzysowego oraz oceny ryzyka w biznesie.
Standard BSI 100-4 jest skierowany do zatrudnionych w organizacji/przedsibiorstwie
menederw i czonkw zespow kryzysowych, osb odpowiedzialnych za bezpieczestwo,
oficerw bezpieczestwa, ekspertw ds. bezpieczestwa i konsultantw bezpieczestwa, ktrzy
s zaznajomieni z zarzdzanie w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych.
Standard zawiera rwnie definicje174 m. in. takie jak: szkoda, awaria, kryzys, katastrofa.
Standard identyfikuje klasyczne podejcie do analizy ryzyka jako identyfikacj zagroe
zwizanych z organizacj w odniesieniu do procesu lub do zasobw oraz nastpnie dokonanie
oceny ryzyka. Ryzyko cechuj w tym przypadku skutki/szkody poniesione w przypadku
wystpienia zagroenia oraz prawdopodobiestwo wystpienia tego zagroenia. Autorzy
zauwaaj, e podczas przeprowadzania analizy ryzyka naley zawsze bra pod uwag:
1. niemoliwo zidentyfikowania wszystkich zagroe tzn. zawsze jest co najmniej
jedno ryzyko, ktre nie zostao wzite pod uwag, dlatego uzasadniona jest zasada,
173
174
ISO 31000:2009 Zarzdzanie ryzykiem Zasady i wytyczne.

BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management, wersja 1, listopad 2008.
117
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
e podczas analizy ryzyka naley podj prb identyfikacji wszystkich zagroe,

ktre mogyby mie miejsce;
2. prawdopodobiestwo wystpienia mona jedynie oszacowa i jest to subiektywne;
nie zawsze mamy moliwo oparcia si na wnioskach z przeszoci, poniewa
panujce warunki otoczenia s zazwyczaj bardzo dynamiczne175.
Dalej standard wymienia etapy analizy ryzyka tj.176:
1. Identyfikacja zagroe.
Identyfikacja dotyczy wszystkich moliwych zagroe dla krytycznych procesw
biznesowych. Zagroenia s rozumiane jako niebezpieczestwa, ktre mog mie szczeglnie
negatywny wpyw na procesy lub zasoby dla rnych klas zagroe m.in.: sia wysza,
niedocignicia organizacyjne, bd ludzki, awaria techniczna, celowe dziaania.
2. Ocena ryzyka.
Aby dokona oceny ryzyka naley oszacowa prawdopodobiestwa wystpowania
zagroe oraz szkody jakie mog wywoa. Metoda ta ma dobrze znane utrudnienia wynikajce
z nie klarownych danych statystycznych. Z tego powodu naley zastosowa podejcie
jakociowe w celu oszacowania prawdopodobiestwa wystpienia danego zagroenia. Obydwa
elementy (prawdopodobiestwo, skutki) naley zestawi w stosunku do siebie. Zagroenia
mog by rejestrowane i przedstawiane za pomoc rnych formatw. Zastosowanie narzdzia
informatycznego moe by pomocne w graficznym przedstawieniu ryzyka. Macierze ryzyka
czsto uywane s do przegldw ryzyka. Matryca ryzyka moe by szczeglnie przydatna przy
wyborze konkretnej strategii zarzdzania ryzykiem.
3. Tworze grup i scenariuszy.
Po dokonanej ocenie ryzyk w organizacji tworzy si grupy robocze, ktre nadzoruj lub
tworz scenariusze (kryzysowe). W odniesieniu do zidentyfikowanych zagroe tworzy si
scenariusze postpowania na wypadek ich wystpienia. Scenariusze zawieraj dziaania, jakie
naley podj oraz wskazuj osoby/stanowiska odpowiedzialne.
4. Okrelenie wariantw strategii ryzyka.
Ryzyko moe by zaakceptowane, przenoszone, unikane lub ograniczane. Opcje
strategiczne s podstawowymi decyzjami dotyczcymi postpowania z ryzykiem. Dla kadego
krytycznego procesu biznesowego i kadego zidentyfikowanego ryzyka okrela si odpowiednie
opcje strategiczne, ktre s udokumentowane. Podczas wybierania strategii ryzyka, pod uwag
bierze si nie tylko poziom ryzyka, ale rwnie aspekty ekonomiczne, operacyjne i techniczne.
Identyfikuje si nastpujce moliwe strategie ryzyka:
przejcie ryzyka;
przeniesienie ryzyka;
unikanie ryzyka;
zmniejszenie ryzyka.
175
176

Ibidem.
118
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5. Raport analizy ryzyka.

Na zakoczenie procesu analizy ryzyka sporzdza si raport. Raport moe zawiera:
przegld zarzdzania, wykorzystan metod analizy ryzyka, list zagroe, wyniki oceny ryzyka,
opcje strategii ryzyka dla krytycznych procesw, wybr strategii ryzyk.
6.2.5. OECD Guidelines for the Security of Information Systems and Networks: Towards
a Culture of Security
Niniejsze wytyczne odnosz si do szeroko pojtego zarzdzania bezpieczestwem
informacyjnym. Autorzy stawiaj nacisk na wspieranie rozwoju kultury bezpieczestwa to jest
nacisku na bezpieczestwo w rozwoju sieci i systemw informatycznych oraz
rozpowszechnianiu nowych sposobw mylenia i zachowania podczas korzystania i interakcji
w ramach rnych systemw informacyjnych i sieci.
Autorzy prezentuj 9 zasad bezpieczestwa, ktre naley traktowa jako cao. Dotycz
one uczestnikw na wszystkich szczeblach w tym na poziomie polityki bezpieczestwa
i poziomie operacyjnym177 i obejmuj:
1. wiadomo uczestnicy powinni by wiadomi potrzeby zabezpieczenia systemw
informatycznych i sieci jak rwnie czynnoci ktre zwikszaj bezpieczestwo.
wiadomo istniejcych zagroe i dostpnych zabezpiecze to podstawowa linia
obrony systemw i sieci informatycznych. Systemy informacyjne i sieci mog by
ksztatowane przez ryzyka wewntrzne i zewntrzne. Uytkownicy powinni by
wiadomi zagroe i powinni rozumie e bdy w systemie bezpieczestwa mog
zaszkodzi systemom i sieciom.
2. Odpowiedzialno wszyscy uytkownicy s odpowiedzialni za bezpieczestwo
systemw i sieci informatycznych. Uytkownicy powinni zrozumie swoj
odpowiedzialno za bezpieczestwo systemw. Powinny odbywa si przegldy
stosowanych polityk, praktyk, rodkw i procedur oceny czy s odpowiednie do
rodowiska.
3. Reagowanie uytkownicy powinni dziaa w sposb zorganizowany w zakresie
zapobiegania, wykrywania i reagowania na incydenty bezpieczestwa. Uznajc
wzajemne poczenia sieci i systemw informatycznych oraz moliwo szybkiego
rozprzestrzeniania si i rozlegych szkd, uytkownicy powinni dziaa
w odpowiednim czasie i skutecznie dziaa w zakresie incydentw bezpieczestwa.
4. Etyk uytkownicy powinni szanowa interesy innych. Biorc pod uwag
wszechobecno sieci i systemw informatycznych w naszym spoeczestw,
uczestnicy musz uzna, e ich dziaanie lub brak dziaania moe krzywdzi innych.
Etyczne postpowanie jest wic kluczowe i uczestnicy powinni dy do
opracowania i przyjcia dobrych praktyk oraz promowania zachowa, ktre
uwzgldniaj potrzeby innych.
177
OECD Guidelines for the security Information Systems and Networks.

119
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5.
6.
7.
8.
9.
Demokracj bezpieczestwo systemw informatycznych i sieci powinno by

zgodne
z podstawowymi
wartociami
demokratycznego
spoeczestwa.
Bezpieczestwo powinno by realizowane w sposb zgodny z wartociami uznanymi
oglnie za demokratyczne, w tym wolnoci do wymiany myli i idei, swobodnego
przepywu informacji, poufnoci informacji i komunikacji.
Ocen ryzyka uytkownicy powinni przeprowadzi ocen ryzyka. Ocena ryzyka
powinna identyfikowa zagroenia i sabe punkty w wystarczajco szerokim
obszarze, aby obj kluczowe czynniki wewntrzne i zewntrzne (). Ocena ryzyka
pozwoli n na okrelenie dopuszczalnego poziomu ryzyka i pomoe wybra
odpowiednie kroki w celu ograniczenia ryzyka potencjalnego zagroenia.
Projektowanie i wdraanie zabezpiecze systemy, sieci i polityki musz by
odpowiednio zaprojektowane, wdroone i koordynowane w celu optymalizacji
bezpieczestwa. Jednym z kluczowych wysikw jest projektowanie i przyjcie
odpowiednich zabezpiecze i rozwiza sucych unikniciu lub ograniczeniu
potencjalnych szkd. Oba rodzaje zabezpiecze techniczne i nietechniczne
powinny by proporcjonalne do wartoci ktr maj chroni.
Zarzdzanie bezpieczestwem powinno przyj si kompleksowe podejcie do
zarzdzania bezpieczestwem. Zarzdzania bezpieczestwem powinno by oparte
na ocenie ryzyka i powinno by dynamiczne, obejmujce wszystkie poziomy
dziaalnoci. Powinno ono zawiera odpowiedzi na pojawiajce si zagroenia
i metody zapobiegania tym zagroeniom, wykrywanie i reagowanie na incydenty,
plan konserwacji, przegldw i auditw. ()
Ponown ocen powinno si dokonywa ponownych przegldw i ocen
bezpieczestwa systemw informacyjnych i sieci, i wprowadzi odpowiednie zmiany
do polityki bezpieczestwa, praktyk, rodkw i procedur.
6.2.6. PKN-CEN/CWA 15537 Network Enabled Abilities Service-Oriented Architecture for

civilian and military crisis management
Niniejsza norma opisuje oprogramowanie Service-Oriented Architecture platform
multimedialn oraz dziaania, ktre naley uwzgldni podczas opracowywania i wdraania
projektu. Service-Oriented Architecture umoliwia wykorzystanie zasobw w dowolnym
miejscu w sieci.
Celem niniejszego opracowania jest stworzenie systemu, ktry efektywnie wykorzysta
zasoby krajowe w dowodzeniu i kontroli operacji europejskich tj. operacji wojskowych jak
i cywilnych np. poszukiwawczych i ratunkowych oraz dziaa w zakresie ochrony rodowiska.
Norma zawiera wykaz dokumentw odniesienia i standardw technicznych
zastosowanych w projektowanym systemie. Powysze dokumenty dotycz gwnie zasad
projektowania systemw informatycznych. Autorzy wrd norm i standardw pomocnych
w projektowaniu przedmiotowego systemu wymieniaj midzy innymi:
1. ISO 11179 Metadata Registries.
2. ISO 15489 Records Management.
3. ISO 19119 Geographic Information Services.
120
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
4.
ISO/IEC TR 18044 Information technology Security techniques Information

security incident management.
5. ISO 7894-4 Management Framework.
6. ISO 20000-1 Information technology Service management Specification.
7. ISO 20000-2 Information technology Service management Code of practice.
8. Web Services Policy Framework (WS-Policy) v 1.1 September 2004.
9. Web Services Policy Assertions Language (WS-Policy Assertions) Version
1.0 December 18, 2002 Figure 8 Services specific for certain communities
of interest.
10. Web Services Policy Attachment (WS-Policy Attachment) September 2004.
11. LT1K P04-0278 Framework Service Description.
12. OMG UML Profile for Modelling Quality for Services and Fault Tolerance
Characteristics & Mechanisms (ptc/04-09-01).
13. IETF RFC 2460 Internet Protocol, Version 6 (IPv6).
14. IETF RFC 3164 BSD Syslog Protocol.
15. IETF RFC 3195 Reliable Delivery for syslog.
Wszystkie wymienione w normie PKN-CEN/CWA 15537 normy i standardy obejmuj
oglne zasady i ramy projektowanego systemu, informacje o architekturze, uniwersalne
funkcje, koncepcje, konwencje i terminologi.
Service-Oriented Architecture (SOA) jest postrzegany jako moliwo integracji
istniejcych rozproszonych dzisiaj systemw. Zalet tworzonego systemu jest zwikszona
elastyczno tzn. jest moliwe wczenie w nowe struktury istniejcych ju systemw
i aplikacji178. Wrd rnych funkcjonalnoci jakie mona zdefiniowa czy doda do
oprogramowaniu ju dziaajcego s rne metodyki analizy ryzyka. Dziki swojej elastycznoci
oprogramowanie moe udostpnia aplikacje dodane przez inne podmioty co suy atwej
i powszechnej wymianie dowiadcze i informacji.
Service-Oriented Architecture odzwierciedla atw do zrozumienia organizacj pracy,
ktra przy swojej prostocie ma moliwoci zapewnienia zaawansowanych rozwiza (analizy
ryzyka, prawdopodobiestwa, szacowanie skutkw etc.) dla zoonych problemw na
wszystkich szczeblach organizacyjnych. Efektywna funkcja, ktra jest bd bya realizowana
w jednej dziedzinie moe by uywana przez wiele aplikacji w caej sieci. Nowe rozwizania
mog mie natychmiastowy wpyw na ca sie, a tym samym mog wpywa na rozwj
dziedziny zarzdzania ryzykiem i sytuacjami kryzysowymi.
Analizowana norma gwnie skupia si na zaprezentowaniu moliwoci
oprogramowania ktre ma suy zarzdzaniu m. in. ryzykiem. Autorzy skupili si na
zaprezentowaniu podstawowych usug, funkcjonalnoci systemu. Jednoczenie zwrcili uwag
na gwne aspekty, ktre naley wzi pod uwag przy opracowywaniu i wdraaniu systemu
SOA oraz wszystkich usug zwizanych z systemem.
178
PKN-CEN/CWA 15537 Network Enabled Abilities.

121
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
6.2.7. CAN/CSA-Q850-97:2009 Risk Management: Guideline for Decision-Makers

Norma wydana przez kanadyjsk organizacj normalizacyjn i jej gwnym celem jest
zwrcenie uwagi na kwesti zarzdzania ryzykiem w kontekcie procesu podejmowania decyzji
przez decydentw ze szczeglnym uwzgldnieniem percepcji ryzyka i komunikacji ryzyka ktre
to elementy powinny by uwzgldnione w kadym z pozostaych elementw procesu
zarzdzania ryzykiem takie jak: identyfikacja, analiza, ocena, i kontrola. Wanym podmiotem
procesu zarzdzania ryzykiem na ktry zwrcono w niniejszym standardzie szczegln uwag
jest interesariusz (udziaowiec) procesu zarzdzania ryzykiem oraz naley jeszcze doda, e
opisano kwesti finansowania procesu zarzdzania ryzykiem pod ktem optymalizacji kosztw
jednak uczyniono to w bardzo ograniczonym zakresie.
Norma zawiera informacje na temat procesu podejmowania decyzji podczas zarzdzania
ryzykiem, opis inicjacji caego procesu, wykonywania analiz wstpnych, szacowania ryzyka,
oceny ryzyka, sposobw kontroli ryzyka i jego finansowania, podejmowania dziaa
naprawczych.
Standard zawiera bardzo szczegowe informacje z zakresu podejmowania decyzji
z uwzgldnieniem procesu zarzdzania ryzykiem. Trzeba mie wiadomo, e podejmowanie
decyzji przez osoby decyzyjne jest bardzo wanym elementem procesu zarzdzania ryzykiem,
bez tego elementu cay proces traci sens u uzasadnienie istnienia. Jednoczenie powszechnie
wiadomym jest jak trudno jest podejmowa waciwe decyzje, szczeglnie pod presj czasu
i w obliczu zagroenia, ktre wywrze niekorzystne skutki na organizacj. Standard jest bardzo
dobrym dokumentem dla osb zarzdzajcych rnego typu organizacjami, uwzgldniono
rwnie kontekst udziaowcw (kwestia istotna przede wszystkim dla spek akcyjnych), ktrzy
zawsze s zainteresowani kondycj firm/spek, ktrych udziay posiadaj.
Zarzdzanie ryzykiem zostao do szczegowo omwione w niniejszej normie i moe
ona stanowi uzupenienie dla normy ISO 31000. Norma definiuje nastpujce terminy:
decydent [decision-maker], dialog [dialogue], niebezpieczestwo [hazard], identyfikacja
niebezpieczestwa [hazard identification], strata [loss], organizacja [organization], strategia
kontroli ryzyka [risk control strategy], biblioteka informacji o ryzyku [risk information library],
percepcja ryzyka [risk perception], scenariusz ryzyka [risk scenario], interesariusz [stakeholder].
W ramach realizacji zadania dokonano przegldu norm dotyczcych zarzdzania
ryzykiem. W wyniku przeprowadzonej analizy sformuowano nastpujce wnioski:
1. Norma ISO 31000 powinna stanowi podstaw podczas realizacji projektu ze
wzgldu na swoj uniwersalno, a jednoczenie uwzgldnienie w metodyce
wikszoci elementw wanych w procesie zarzdzania kryzysowego.
2. Norma ISO/IEC 31010:2009 Risk management - Risk assessment techniques stanowi
doskonae narzdzie dla osb zajmujcych si zarzdzaniem ryzykiem, poniewa
zawiera opisy ponad 30 rnych metod analizy ryzyka. Kada z metod (s opisane
metody ilociowe jaki i ilociowe) posiada swoje cechy charakterystyczne
i w zalenoci od potrzeb osoby odpowiedzialne za proces analizy ryzyka mog
dokona wyboru optymalnej metody w zalenoci od sytuacji.
122
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
3.
W normie CAN/CSA-Q850-97:2009 Risk Management: Guideline for DecisionMakers. Norma zawiera wiele przydatnych informacji z zakresu zarzdzania
ryzykiem w kontekcie procesu podejmowania decyzji. Informacje zawarte
w powyszej normie mog by wykorzystane zarwno przez kadr
kierownicz/zarzdzajc w jednostkach administracji rzdowej i samorzdowej, jak
rwnie w podmiotach prywatnych. Dokument ten stanowi uzupenienie dla normy
ISO 31000.
4. BSI-Standard 100-4 w sposb bezporednie odnosi si do analizy ryzyka
w kontekcie przedsibiorstwa bussinesowego. Tematem standardu nie jest
postpowanie w przypadku sytuacji kryzysowych, w ktrych stosuje si szeroko
pojte ratownictwo tj. klsk ywioowych w obszarze dziaania sub ratowniczych
czy wadz terytorialnych. Opisuje zasady zarzdzania kryzysowego, analizy ryzyka
i postpowania
w sytuacjach
niekorzystnych
w organizacjach,
firmach
i przedsibiorstwach. Z badawczego punktu widzenia opisana metoda/metody
analizy ryzyka nie wnosz istotnych rozwiza. Opisana metodyka jest zbiena
z wspczenie stosowanymi dziaaniami, ktre ponadto opisane s rwnie
w innych dokumentach normatywnych i wytycznych.
5. Wytyczne OECD Guidelines for the Security of Information Systems and Networks
odnosz si do bezpieczestwa systemw informatycznych i sieci. Opisuj krtko
potrzeb dokonywania analizy ryzyk (zasada 6), nie przedstawiaj adnej metody,
metodyki czy zasad przeprowadzania takiej analizy.
6. BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management oraz OECD Guidelines for the
Security of Information Systems and Networks poddane analizie zawieraj elementy
analizy ryzyka, jednake aden z nich nie odnosi si do analizy ryzyka w rozumieniu
zarzdzania kryzysowego w sytuacjach kryzysowych, czy dziaalnoci sub
ratowniczych. Bliszy przedmiotowej tematyce jest dokument BSI Standard 100-4,
poniewa dokadniej opisuje wybran metod analizy ryzyka, aczkolwiek nie moe
on stanowi jedynej podstawy kryterialnej do stworzenia stosowalnej metodyki
analizy ryzyka.
7. Norma PKN-CEN/CWA 15537 odnosi si bezporednio do tworzonego nowego
systemu, ktry ma zwikszy efektywne wykorzystanie zasobw krajowych w celu
sprawnego zarzdzania operacjami krajowymi i europejskimi. Norma nie opisuje
konkretnej metodyki analizy ryzyka. Opisuje podstawowe wytyczne do wdroenia
systemu SOA oraz elementy krytyczne, na ktre naley zwrci szczegln uwag
przy wdraaniu systemu.
6.4. LITERATURA
1. BSI-Standard 100-4 Business Continuity Management.
3. ISO 22320:2011 Societal security -- Emergency management -- Requirements for incident
response.
123
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5.
6.
7.
8.
ISO 31000:2009 Risk management -- Principles and guidelines.

ISO GUIDE 73:2009 Risk management Vocabulary.
ISO/IEC 31010:2009 Risk management -- Risk assessment techniques.
ISO/PAS 22399:2007 Societal security Guideline for incident preparedness and operational
Programs.
10. OECD Guidelines for the Security of Information Systems and Networks.
11. PAS 200:2011 Crisis management Guidance and good practice.
12. PKN-CEN/CWA 15537 Network Enabled Abilities Service-Oriented Architecture for civilian
and military crisis management.
13. PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn -- Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka -- Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe (oryg.).
14. Sownik jzyka polskiego, PWN, Warszawa 1983.
15. Wolanin J., Wstp do teorii bezpieczestwa obywateli. Ochrona ludnoci na czas pokoju,
wyd. Danmar, Warszawa 2005.
124
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
7. PRZEGLD WYBRANYCH PROJEKTW NORM Z ZAKRESU ZARZDZANIA

RYZYKIEM
7.1. WSTP
W niniejszym rozdziale zostan przedstawione wybrane projekty norm zwizanych
z zarzdzaniem ryzykiem. Podczas wyboru projektw norm autorzy kierowali si uytecznoci
projektw w zakresie: terminologii, elementw struktur systemu zarzdzania, rl i zada
organw zarzdzania kryzysowego, procesw wystpujcych w zarzdzaniu kryzysowym.
W zwizku z tym w rozdziale szczegowo omwiono dwa projekty jn.
1. N 96 ISO 18482 Security Management System Guidance for use-Security risk
assessment.
2. ISO/CD 16125 Security management system.
Celem niniejszego rozdziau jest przedstawienie wybranych projektw norm
wykorzystujcych elementy zarzdzania ryzykiem, ktre mog zosta wykorzystane podczas
opracowywania metodyk analizy i oceny ryzyka. Analiza projektw norm wykorzystujcych
elementy zarzdzania ryzykiem powinna stanowi wsparcie dla opracowanie modelowej
metody analizy ryzyka.
Dodatkowo celem opracowania jest dostarczenie uytecznego sownictwa, ktre
powinno by wykorzystane w procesie zarzdzania kryzysowego i zarzdzania ryzykiem.
Wynikiem pracy jest uzyskanie wykazu poj i ich definicji oraz identyfikacja metodyk
zarzdzania ryzykiem.
7.2. WYBRANE PROJEKTY NORM
7.2.1. N 96 ISO 18482 Security Management System Guidance for use-Security risk
assessment
Projekt normy N 96 ISO 18482 Security Management System-Guidance for use-Security
risk assessment opisuje zadania, jakie powinny podejmowa organy zarzdzania kryzysowego
w celu ustanowienia, wdroenia, utrzymywania i cigego poprawiania bezpieczestwa
zarzdzania ryzykiem. Aby osign powysze cele organy zarzdzania kryzysowego powinny
odpowiednio ocenia i zarzdza ryzykiem. W zwizku z tym niezbdna jest realizacja min.
4 etapw czynnoci, ktra pozwoli na skuteczne dziaanie w przypadku wystpienia sytuacji
kryzysowej. Minimalne czynnoci jakie naley wykona to: planowanie, realizacja, sprawdzenie
i naprawa (w razie koniecznoci).
Ponadto projekt normy N 96 ISO 18482, wymaga od organizacji ustanowienia,
wdroenia i utrzymywania sformalizowanych procesw komunikacji i konsultacji
z wewntrznymi i zewntrznymi stronami zainteresowanymi w celu potwierdzenia, e:
1. chroni integralno i poufno informacji poufnych i zastrzeonych (w stosownych
przypadkach);
2. aktywa, ryzyka i obowizki zostay odpowiednio zidentyfikowane;
3. interesy stron zainteresowanych, jak rwnie zalenoci i powizania
z zewntrznymi zasobami s przez obie strony zrozumiae i zabezpieczone;
4. zostaa wykonana ocena zagroe bezpieczestwa w powizaniu z innymi
dziedzinami gospodarki;
125
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
5.
uwzgldniono rne stanowiska i pogldy odpowiednio w kontekcie ocenianych

kryteriw zagroenia dla bezpieczestwa;
6. ocena ryzyka prowadzona jest w odpowiednim kontekcie wewntrznym
i zewntrznym oraz przy uwzgldnieniu parametrw istotnych dla organizacji
i zainteresowanych stron;
7. istnieje odpowiednia komunikacja pomidzy osobami pracujcymi dla organizacji
lub w jej imieniu, oraz e osobom tym przypisano konkretne obowizki;
8. organizacja otrzymuje, dokumentuje i reaguje na komunikaty pochodzce od
wewntrznych i zewntrznych stron zainteresowanych;
9. okrelono i zapewniono dostpno rodkw komunikacji w nietypowych
sytuacjach;
10. wykonywane s regularne kontrole systemu zapewnienia bezpieczestwa cznoci
dla warunkw normalnych i szczeglnych.
7.2.2. ISO/CD 16125 Security management system
W projekcie ww. normy opisane zostay wytyczne dla organizacji, ktre dotycz sposobu
postpowania i przygotowania na wypadek powstania sytuacji o podwyszonym ryzyku.
Kluczowe znaczenie w zarzdzaniu ryzykiem ma kadra kierownicza, poniewa to wanie ona
okrela kierunki dziaa oraz ponosi odpowiedzialno za funkcjonowanie caej organizacji.
Wytyczne te s na tyle uniwersalne, e mog by dostosowane do rnych zaistniaych sytuacji
zwizanych z ryzykiem. Ponadto projekt normy opisuje etapy zarzdzania ryzykiem. Praca
skupia si na przegldzie zarzdzania na etapach planowania, dziaania i wnioskw z dziaa.
Podsumowanie dziaa powinno by zakoczone wnioskami i opisem dziaa korygujcych
majcymi na celu zmniejszenie lub zniwelowanie sytuacji moliwych do zaistnienia
w przyszoci.
Projekt normy ISO/CD 16125 Security management system:
1. okrela i stawia zadania dla kierownictwa najwyszego szczebla, odpowiedzialnego
za funkcjonowanie organizacji,
2. dostarcza wskazwek dla kierownictwa najwyszego szczebla w celu doskonalenia
zdolnoci do reagowania podczas wystpienia nieakceptowalnego ryzyka,
3. uywa wskanikw i narzdzi do oceny zdolnoci organizacji do zarzdzania
ryzykiem na etapach przygotowania, reagowania i/lub odbudowy,
4. charakteryzuje role jakie powinny panowa w organizacji,
5. opisuje najwaniejsze etapy w zarzdzaniu ryzykiem przedstawiajc wytyczne na
etapach planowania, dziaania i omwienia wnioskw z dziaa,
6. ustanawia cztery gwne typy zagroe oraz opisuje jakie mog by ich
konsekwencje.
W projekcie normy szczegowo omwiono analiz ryzyka. Wyjaniono, e przed
przystpieniem do oceny ryzyka organizacja powinna okreli zewntrzne i wewntrzne
problemy, ktre s istotne dla osignicia planowanych celw i wpywu zdolnoci oceny do
osignicia zamierzonych wynikw systemu zarzdzania ryzykiem. Kwestie te powinny by
126
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
brane pod uwag w trakcie tworzenia, wdraania, utrzymania i poprawy organizacji systemu
zarzdzania ryzykiem.
Ustanawiajc system zarzdzania ryzykiem, organizacja musi okreli:
1. charakter strony;
2. wymagania (tj. potrzeby i oczekiwania).
Organizacja powinna okreli zakres wdraanego systemu zarzdzania ryzykiem oraz
granice jego stosowania, ktre bd mogy by wyranie przekazane do odpowiednich stron
zarwno wewntrz jak i poza organizacj. Organizacja powinna rwnie okreli i zachowa
udokumentowane informacje na temat zakresu systemu zarzdzania ryzykiem, w tym
szczegowe informacje o wszelkich odstpstwach od zaoonego zakresu dziaalnoci.
Potrzeby i wymagania
Ustanawiajc system zarzdzania ryzykiem, organizacja musi okreli zainteresowane
strony, w tym kontrahentw, pracownikw i partnerw z acucha dostaw, oraz ich potrzeby
i wymagania, w tym obowizujce wymogi prawne.
Okrelenie kryteriw ryzyka
Organizacja powinna okreli i udokumentowa kryteria do oceny ryzyka. Kryteria te
odzwierciedlaj wartoci organizacji, cele i zasoby. Przy okrelaniu kryteriw ryzyka organizacja
uwzgldnia:
1. wymogi prawne i regulacyjne oraz inne wymagania, do ktrych spenienia jest
zobligowana;
2. ogln polityk zarzdzania ryzykiem;
3. charakter i rodzaje zagroe oraz ich skutki, ktre mog wystpi w trakcie jej
dziaalnoci;
4. prawdopodobiestwo, konsekwencje i poziom ryzyka;
5. opinie zainteresowanych stron;
6. poziom tolerancji ryzyka.
Ponadto w normie wyodrbniono metody analizy zagroe z wykorzystaniem:
7. scenariusza ryzyka;
8. drzewa zdarze;
9. analizy danych zdarze historycznych (wykorzystanie wnioskw z innych podobnych
zdarze);
Scenariusz ryzyka
Metody scenariuszowe s narzdziem zarzdzania strategicznego, ktre jest pomocne
przy planowaniu strategii organizacji w duszym okresie czasu. Metody te pozwalaj
przewidzie rnego rodzaju zjawiska, ktre mog wystpi w zmieniajcym si otoczeniu,
pomagajc w odpowiednim, wczeniejszym przygotowaniu organizacji. Scenariusz zawierajcy
ryzyka moe by prosty lub bardzo skomplikowany. Wystpujce zagroenie w rzeczywistoci
nie od razu powoduje straty, ma jednak potencja do zainicjowania takiego zdarzenia.
Drzewo zdarze
Drzewo zdarze jest graficznym modelem zalenoci przyczynowo skutkowych
wystpujcych w rozpatrywanym problemie. Przy budowie drzewa zdarze zakada si, e
127
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
okrelony skutek jest wynikiem cigu zdarze. Drzewo zdarze rozpoczyna si zatem pewnym
zdarzeniem inicjujcym i przedstawia wszystkie moliwe cigi zdarze bdce nastpstwami
zdarzenia inicjujcego. W rnych miejscach drzewa zdarze znajduj si wzy rozgazie
ilustrujce fakt, e po pewnych zdarzeniach istnieje moliwo wystpienia innych zdarze.
Analiza danych historycznych
Niektre brane uywaj dobrze rozwinitej metody identyfikacji zagroe w oparciu
o wieloletnie dowiadczenie. HAZOP jest wykorzystywany przez przemys procesw
chemicznych od ponad 25 lat. Podczas tworzenia HAZOP, kady etap procesu jest kolejno
analizowany, a nastpnie modyfikowany w celu ustalenia, co moe si zdarzy w wyniku
modyfikacji procesu.
W projekcie normy ISO/CD 16125 Security management system zawarto rwnie
metodyki oceny ryzyka, ktre s procesem identyfikacji i analizy ryzyka. Proces identyfikacji
ryzyka moe skada si z nastpujcych dziaa:
Identyfikacja ryzyka
Organizacja zajmujca si ocen ryzyka powinna zidentyfikowa rda ryzyka, obszary
oddziaywania, przyczyny powstania oraz potencjalne konsekwencje zdarzenia. Celem tego
etapu jest tworzenie obszernej listy zagroe, ktra mogaby poprawi i przyspieszy realizacj
zamierzonych zada. Kompleksowa identyfikacja ryzyka jest kluczowa podczas oceny, poniewa
ryzyko, ktre nie zostao zidentyfikowane w pocztkowej fazie analizy nie bdzie brane pod
uwag w dalszej czci analizy.
Analiza ryzyka
Analiza ryzyka jest systematycznym korzystaniem z informacji w celu identyfikacji
zagroe. Analiza ryzyka wymaga rozwaenia przyczyn, rde i konsekwencji ryzyka
z oszacowaniem prawdopodobiestwa wystpienia niepodanych skutkw. Czynniki, ktre
wpywaj na skutki i prawdopodobiestwo, powinny by zidentyfikowane.
Ocena ryzyka
Celem oceny ryzyka jest pomoc w podejmowaniu decyzji. W oparciu o wyniki analizy
ryzyka, zidentyfikowane ryzyko moe wymaga modyfikacji i przetworzenia tj. poprawy stanu
zaistnienia sytuacji zwizanej z ryzykiem, ktra powinna zakoczy si podjciem decyzji.
Decyzje powinny uwzgldnia szerszy zakres ryzyka i uwzgldnia tolerancj ryzyka ponoszon
przez podmioty inne ni organizacja. Decyzje powinny by podejmowane i wykonane zgodnie
z wymogami prawa.
Postpowanie z ryzykiem.
Dziaanie to polega na wyborze jednej lub kilku opcji i realizacji tych opcji. Postpowanie
z ryzykiem polega na cyklicznym procesie:
oceny podejcia do ryzyka;
podejmowania decyzji, czy zaoone poziomy ryzyka s dopuszczalne, jeli nie
tolerowane, to podjcie dziaa korygujcych;
oceny skutecznoci tej analizy.
Wybr opcji postpowania z ryzykiem.
128
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
Wybr najbardziej odpowiedniej opcji postpowania z ryzykiem wymaga

zrwnowaenia kosztw w odniesieniu do uzyskanych korzyci wymogw prawnych
i regulacyjnych oraz innych wymaga, takich jak odpowiedzialno spoeczn i ochrona
rodowiska naturalnego. Decyzje powinny rwnie uwzgldnia ryzyko, ktre nie jest
uzasadnione ze wzgldw ekonomicznych.
Opracowanie i wdroenie planw postpowania z ryzykiem
Celem planw postpowania z ryzykiem jest udokumentowanie, w jaki sposb wybrane
dziaania naprawcze bd realizowane. Plany naprawcze powinny zawiera:
powody wyboru dziaa naprawczych, w tym spodziewanych korzyci, jakie
mona osign;
proponowane dziaania;
wymagania dotyczce zasobw;
rodki sprawozdawczoci i monitoringu;
wydajno i ograniczenia.
Monitorowanie i przegld.
Zarwno monitorowanie jak i przegld wymagaj regularnej kontroli lub nadzoru
i powinny by planowane jako cz procesu zarzdzania ryzykiem. Odpowiedzialno
za monitorowanie i przegldy powinny by jasno okrelone a procesy przegldu powinny
obejmowa wszystkie aspekty zarzdzania ryzykiem. Poniewa wikszo zdarze jest do
skomplikowana, moliwe jest, e nie wszystkie scenariusze ryzyka zidentyfikuj moliwe
zagroenia.
Przeanalizowane projekty norm ISO/CD 16125 Security management system oraz
N 96 ISO 18482 Security Management System-Guidance for use-Security risk assessment
przedstawiaj oglne wytyczne do obniania ryzyka, poniewa zarzdzanie bezpieczestwem
jak i powstajce problemy stwarzaj trudnoci do stworzenia jednego schematu pasujcego do
wszystkich sytuacji i zdarze. Cige doskonalenie systemu zarzdzania ryzykiem moe
w przyszoci w znaczcy sposb poprawi bezpieczestwo. Dobra i sprawdzona praktyka
umoliwia organizacjom uchronienie si od wystpienia zagroenia.
Organy zarzdzania ryzykiem musz mie wiadomo swoich moliwoci i z tego
wzgldu konieczna jest regularna ocena i ewaluacja ich przygotowania. Zrnicowane funkcje
i role w zarzdzaniu ryzykiem s dzielone pomidzy organizacje i agencje (rzdowe), sektor
prywatny i publiczny na rnych poziomach/szczeblach, co czsto powoduje dysonans w ocenie
zdolnoci do reagowania.
1. Projekt normy ISO/CD 16125 Security management system przyjmuje za stosowne
opracowanie kilku scenariuszy, ktre musz zosta okrelone w sytuacji wypadku.
Zastosowanie tej normy przewidziane jest np. dla zakadw chemicznych,
militarnych. Metoda Burzy mzgw wspomagana przez drzewo zdarze jest
pomocna w identyfikacji moliwych do wystpienia zdarze oraz ich skutkw. Jeli
moliwe skutki zagroenia s okrelone w scenariuszu ryzyka, zesp powinien
129
CZ III
ZARZDZANIE RYZYKIEM
dokona porwna polegajcych na przypisaniu kademu zdarzeniu pocztkowej

czstotliwo oraz okreli skutki jego wystpienia.
2. W projekcie normy N 96 ISO 18482 Security Management System-Guidance for
use-Security risk assessment opisane zostay wytyczne dla organizacji, dotyczce
sposobu postpowania i przygotowywania si do sytuacji kryzysowej. Wytyczne te
s na tyle uniwersalne, e mog by wykorzystywane przez rne podmioty np.
organy zarzdzania kryzysowego. Projekt normy opisuje rwnie sytuacj, w ktrej
poziom ryzyka zosta ju oszacowany i przeanalizowany.
7.4. LITERATURA
1. N 96 ISO 18482 Security Management System Guidance for use-Security risk assessment.
2. Projekt normy ISO/CD 16125 Security management system.
130
CZ IV
WYBRANE POJCIA Z ZAKRESU
ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO I ZARZDZANIA RYZYKIEM
131
CZ IV
WYBRANE POJCIA Z ZAKRESU ZARZDZANIA KRYZYSOWEGO I ZARZDZANIA RYZYKIEM
1. WPROWADZENIE
Cz czwarta publikacji Wybrane pojcia z zakresu zarzdzania kryzysowego
i zarzdzania ryzykiem skada si z wprowadzenia, trzech rozdziaw (sownika angielsko
polskiego i polskoangielskiego oraz leksykonu) i literatury wykorzystanej do przygotowania
leksykonu.
W pocztkowym zamierzeniu zespou autorskiego byo przygotowanie wycznie
leksykonu. Podczas analizy obcojzycznych dokumentw na potrzeby stworzenia leksykonu,
zesp autorski definiowa najczciej problem zwizany z waciwym zrozumieniem
i przetumaczeniem pojcia. Zwizane to byo z wieloznacznoci jzyka angielskiego,
dlatego indywidualnym pracom autorw towarzyszyy dyskusje podczas warsztatw.
Z wymienionych powodw w niniejszej czci publikacji autorzy zdecydowali si
oprcz leksykonu umieci sownik poj. Sownik obejmuje 76 poj i zosta opracowany na
podstawie norm i standardw, ktre zawieray rwnie definicje tych poj. Dziki takiemu
podejciu zesp mia nadziej ograniczy wieloznaczno poszczeglnych poj wynikajc
chociaby z jzyka potocznego lub posugiwania si synonimami rwnie w krajowej
literaturze przedmiotu.
Kolejnym problemem byo waciwe zrozumienie kontekstu opisu i waciwe
odniesienie do realiw naszego kraju. Wizao si to z odmiennym dowiadczeniem i wiedz
praktyczn prezentowan chociaby w normach i standardach lub opracowaniach autorskich
a istniejcymi uregulowaniami formalno-prawnymi. Zaoeniem zespou autorskiego
w przypadku korzystania z przetumaczonych dokumentw, byo dotarcie do materiau
rdowego i jego analiza, a nastpnie skonfrontowanie uzyskanych wynikw z dokumentem
w jzyku polskim. Zabieg ten mia na celu uniknicie niejednoznacznoci, ktre pojawiaj si
rwnie w przetumaczonych opracowaniach. Std te, przykadowo wrd poj
wytypowanych z midzynarodowej normy z zakresu zarzdzania ryzykiem wskazano na
wersj angielsk: ISO Guide 73:2009 Risk management Vocabulary, czyli zbir terminologii
do normy ISO 31000:2009, a nie polski odpowiednik: PKN-ISO Guide 73:2012.
Leksykon obejmuje 337 poj wraz z definicjami. Przy kadym pojciu podane jest
rdo, z ktrego zaczerpnito definicj. Z uwagi na to, e leksykon zawiera pojcia wraz
z definicjami pochodzcymi z rnych dokumentw i opracowa, zesp autorski zaleca
osobom korzystajcym z leksykonu, podczas wyboru definicji, stosowanie zasady priorytetu:
1. Przepisw prawa krajowego - ustawy i dekret, rozporzdzenia;
2. Norm;
3. Zarzdze resortowych i standardw;
4. Przepisw krajowego prawa miejscowego i prawa midzynarodowego;
5. Publikacji naukowych i zawodowych oraz projektw norm i standardw.
Zdaniem autorw zarwno prace nad sownikiem jak i nad leksykonem powinny by
w przyszoci kontynuowane w celu wyselekcjonowania rekomendowanego sownictwa,
rekomendowanych definicji i rekomendowanego tumaczenia poj z jzyka angielskiego i na
jzyk angielski.
133
CZ IV
2.
SOWNIK ANGIELSKO POLSKI
1.
2.
3.
4.
5.
alert alarm
business continuity management zarzdzanie cigoci dziaania
command and control dowodzenie i nadzr
command and control system system dowodzenia i kontroli
Common Foreign and Security Policy Wsplna Polityka Zagraniczna
i Bezpieczestwa
consequence konsekwencje
cooperation wsppraca
coordination koordynacja
crisis kryzys
crisis management zarzdzanie kryzysowe
crisis situation sytuacja kryzysowa
damage assessment ocena zniszcze
decision-maker decydent
dialogue dialog
disaster katastrofa
emergency sytuacja nadzwyczajna
emergency management organization organizacja zarzdzania kryzysowego
establishing the context ustalanie kontekstu
European External Action Service Europejska Suba Dziaa Zewntrznych
exercise wiczenie
external context kontekst zewntrzny
hazard zagroenie
hazard identification identyfikacja niebezpieczestwa
hazard mitigation minimalizowanie zagroe
impact wpyw
impact analysis analiza wpywu
incident zdarzenie, incydent
incident preparedness gotowo na zdarzenie
incident preparedness and operational continuity management gotowo na
zdarzenia i zarzdzanie cigoci operacyjn
internal context kontekst wewntrzny
likelihood prawdopodobiestwo
loss strata
malfunction nieprawidowe dziaanie
mitigation agodzenie
notification powiadamianie
organization organizacja
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
134
CZ IV
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
outrage wzburzenie spoeczne

Partnership for Peace Partnerstwo dla Pokoju
people at risk ludno zagroona
preparedness przygotowanie
prevention zapobieganie
public warning ostrzeganie ludnoci
public warning system system ostrzegania ludnoci
risk criteria kryteria ryzyka
recovery odbudowa
residual risk ryzyko rezydualne
resource management zarzdzanie zasobami
response reagowanie
risk ryzyko
risk acceptance akceptacja ryzyka
risk analysis analiza ryzyka
risk assessment ocena ryzyka
risk attitiude nastawienie do ryzyka
risk avoidance unikanie ryzyka
risk control strategy strategia kontroli ryzyka
risk evaluation ewaluacja ryzyka
risk identification identyfikacja ryzyka
risk information library biblioteka informacji o ryzyku
risk level poziom ryzyka
risk management zarzdzanie ryzykiem
risk management framework struktura ramowa zarzdzania ryzykiem
risk management plan plan zarzdzania ryzykiem
risk owner waciciel ryzyka
risk perceptron percepcja ryzyka
risk profile profil ryzyka
risk register rejestr ryzyk
risk scenario scenariusz ryzyka
risk sharing dzielenie si ryzykiem
risk source rdo ryzyka
risk treatment postpowanie z ryzykiem
situation analysis analiza sytuacji
social responsibility odpowiedzialno spoeczna
stakeholder interesariusz
threat zagroenie
vulnerable group grupa szczeglnie wraliwa
warning dissemination rozpowszechnianie ostrzee
135
CZ IV
3. SOWNIK POLSKO ANGIELSKI

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
akceptacja ryzyka risk acceptance

alarm alert
analiza ryzyka risk analysis
analiza sytuacji situation analysis
analiza wpywu impact analysis
biblioteka informacji o ryzyku risk information library
wiczenie exercise
decydent decision-maker
dialog dialogue
dowodzenie i nadzr command and control
dzielenie si ryzykiem risk sharing
Europejska Suba Dziaa Zewntrznych European External Action Service
ewaluacja ryzyka risk evaluation
gotowo na zdarzenia i zarzdzanie cigoci operacyjn incident preparedness
and operational continuity management
gotowo na zdarzenie incident preparedness
grupa szczeglnie wraliwa vulnerable group
identyfikacja niebezpieczestwa hazard identification
identyfikacja ryzyka risk identification
interesariusz stakeholder
katastrofa disaster
konsekwencje consequence
kontekst wewntrzny internal context
kontekst zewntrzny external context
koordynacja coordination
kryteria ryzyka risk criteria
kryzys crisis
ludno zagroona people at risk
agodzenie mitigation
minimalizowanie zagroe hazard mitigation
nastawienie do ryzyka risk attitiude
nieprawidowe dziaanie malfunction
ocena ryzyka risk assessment
ocena zniszcze damage assessment
odbudowa recovery
odpowiedzialno spoeczna social responsibility
organizacja zarzdzania kryzysowego emergency management organization
organizacja organization
136
CZ IV
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
ostrzeganie ludnoci public warning

Partnerstwo dla Pokoju Partnership for Peace
percepcja ryzyka risk perception
plan zarzdzania ryzykiem risk management plan
postpowanie z ryzykiem risk treatment
powiadamianie notification
poziom ryzyka risk level
prawdopodobiestwo likelihood
profil ryzyka risk profile
przygotowanie preparedness
reagowanie response
rejestr ryzyka risk register
rozpowszechnianie ostrzee warning dissemination
ryzyko risk
ryzyko rezydualne residual risk
scenariusz ryzyka risk scenario
strata loss
strategia kontroli ryzyka risk control strategy
struktura ramowa zarzdzania ryzykiem risk management framework
system dowodzenia i kontroli command and control system
system ostrzegania ludnoci public warning system
sytuacja kryzysowa crisis situation
sytuacja nadzwyczajna emergency
unikanie ryzyka risk avoidance
ustalanie kontekstu establishing the context
waciciel ryzyka risk owner
wpyw impact
Wsplna Polityka Zagraniczna i Bezpieczestwa Common Foreign and Security Policy
wsppraca cooperation
wzburzenie spoeczne outrage
zagroenie hazard
zagroenie threat
zapobieganie prevention
zarzdzanie cigoci dziaania business continuity management
zarzdzanie kryzysowe crisis management
zarzdzanie ryzykiem risk management
zarzdzanie zasobami resource management
zdarzenie, incydent incident
rdo ryzyka risk source
137
CZ IV
4. LEKSYKON
1.
2.
3.
4.
5.
6.
A
Administracja oznacza zarzd, kierownictwo, wadz wykonawcz179. Og organw
zajmujcych si zarzdzaniem180. Zawiadywanie cudzym mieniem181. System organw
zajmujcych si administrowaniem. Organy wadzy pastwowej i samorzdowej
wykonujce czynnoci w zakresie wadzy wykonawczej182. Dziaalno organizatorska
realizowana przy pomocy aparatu urzdniczego, obejmujca zakres spraw
o charakterze publicznym, regulowana przez oglne normy prawne.
Administrowanie oznacza wykonywanie zada przypisanych przez porzdek
prawny pastwu i jego organom lub innym podmiotom wykonujcym funkcje
wadcze. W Polsce zaliczamy do niej: organa administracji rzdowej (naczelne,
centralne, wojewdzkie, powiatowe zespolone i niezespolone), organa administracji
samorzdowej (terytorialne, zawodowe, gospodarcze) i inne organa administracji
pastwowej (np. Pastwowa Inspekcja Pracy, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
i inne)183.
Akceptacja ryzyka [ang. risk acceptance] wiadoma decyzja o gotowoci organizacji
do naraenia si na dane ryzyko184.
Akceptowany poziom ryzyka jest wartoci umown. Jest rezultatem oceny ryzyka,
ktra obejmuje porwnanie poziomu ryzyka zidentyfikowanego w procesie analizy
z przyjtymi kryteriami. Ocenia si, czy oczekiwane ryzyko mieci si w granicach
akceptacji lub tolerancji czy jest poza tymi granicami. Kade ryzyko, ktrego warto
wykracza poza poziom akceptowany, ale znajduje si jeszcze w granicach tolerancji,
powinno wzmocni czujno i uruchomi dziaania majce na celu jego
monitorowanie, kontrol i mechanizmy jego redukowania. Zanim jednak podejmie si
jakiekolwiek dziaania naley oceni skuteczno monitoringu, wiarygodno
informacji, poprawno analizy, moliwe straty lub korzyci wystpienia ryzyka,
przewidywane nakady jego redukcji i ekonomiczno caego przedsiwzicia185.
Akcja dziaanie zorganizowane zmierzajce do osignicia zamierzonego celu186.
Akt terrorystyczny oznacza jeden z zamierzonych czynw, ktry, ze wzgldu na
swj charakter lub kontekst, moe wyrzdzi powan szkod krajowi lub organizacji
179
Maa encyklopedia powszechna, PWN, Warszawa 1950.

W. Kopaliski, Sownik wyrazw obcych i zwrotw obcojzycznych, Warszawa 1988.
181
Sownik jzyka polskiego, M. Arcta, Warszawa 1916.
182
B. Dunaj (red.), Nowy sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.
183
Nowa Encyklopedia Multimedialna, Warszawa 2001.
184
ISO Guide 73:2009 Risk management Vocabulary.
185
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, Krakw 2011, s. 120-121.
186
May sownik wyrazw obcych i trudnych, Wilga 2007.
180
138
CZ IV
7.
8.
midzynarodowej, okrelony jako przestpstwo na mocy prawa krajowego, gdy zosta

dokonany w celu187:
powanego zastraszenia ludnoci;
nieuzasadnionego zmuszenia wadz publicznych lub organizacji
midzynarodowej do wykonania lub powstrzymania si od wykonania
jakiegokolwiek dziaania, powanej destabilizacji lub zniszczenia
podstawowych struktur politycznych, konstytucyjnych, gospodarczych lub
spoecznych kraju lub organizacji midzynarodowej.
Aktem terrorystycznym moe by zatem:
atak na ycie osb, mogcy spowodowa mier;
atak na integralno cielesn osoby;
porwanie lub branie zakadnikw;
spowodowanie rozlegych zniszcze urzdze uytecznoci rzdowej lub
publicznej, systemu transportu, infrastruktury, wczajc w to system
informatyczny, staej platformy umieszczonej na szelfie kontynentalnym,
miejsca publicznego lub wasnoci prywatnej, mogce zagrozi yciu
ludzkiemu lub spowodowa powane straty gospodarcze;
porwanie samolotu, statkw lub innych rodkw transportu zbiorowego lub
towarowego;
produkowanie, posiadanie, nabywanie, transport, dostarczanie lub uywanie
broni, materiaw wybuchowych lub broni jdrowej, biologicznej lub
chemicznej, jak rwnie prowadzenie dziaalnoci badawczo-rozwojowej
w zakresie broni biologicznej i chemicznej;
uwalnianie substancji niebezpiecznych lub powodowanie poarw,
wybuchw lub powodzi, ktrych rezultatem jest zagroenie ycia ludzkiego.
Aktualizacja planw to wprowadzanie poprawek czynicych dokument (plan)
aktualnym zarwno w zakresie wymogw otoczenia jak i moliwoci systemu188.
Aktywno kryzysowa jest to caoksztat dziaalnoci wszystkich instytucji pastwa,
administracji i spoeczestwa, ukierunkowanej na zwikszenie standardw
bezpieczestwa ludnoci, co polega na monitorowaniu otoczenia, przewidywaniu
i prognozowaniu rozwoju sytuacji, zapobieganiu zagroeniom, planowaniu gotowoci
cywilnej i przygotowaniu zdolnoci reagowania w celu sprostania sytuacjom
ekstremalnym, a take organizacji procesu reagowania i odbudowy z myl
187
Art. 1 Wsplnego stanowiska Rady z dnia 27 grudnia 2001 r. w sprawie zastosowania szczeglnych rodkw
w celu zwalczania terroryzmu (2001/931/WPZiB), (Dz. U. L 344 z 28.12.2001).
188
Opracowanie Jan Gobiewski.
139
CZ IV
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
o zapewnieniu poszkodowanym akceptowanych standardw przetrwania i powrotu

do normalnoci189.
Alarm [ang. alert] element ostrzegania ludnoci skupiajcy si na pierwszej reakcji
ludnoci zagroonej zdarzeniem niekorzystnym majcej na celu przygotowanie do
obrony lub reagowanie na zdarzenie190.
Alarmowanie jest to zawiadomienie o grocym niebezpieczestwie191. Jedna
z funkcji kryzysowych krajowego podsystemu alarmowania, majca na celu
przygotowanie systemu reagowania i spoeczestwa na moliwe wystpienia sytuacji
zagroenia.
Algorytm to przepis postpowania skadajcy si z kolejnych logicznie
uporzdkowanych polece, ktre naley wykonywa, by rozwiza jakie zadanie lub
osign pewien cel192.
Alokacja utrzymywanie i dystrybucja zasobw niezbdnych do realizacji
sprecyzowanych celw193.
Analiza to mylowe lub fizyczne rozkadania jakiej caoci na czci skadowe
w celach poznawczych194.
Analiza ryzyka [ang. risk analysis] proces dcy do poznania charakteru ryzyka
oraz okrelenia poziomu ryzyka195.
Analiza ryzyka [ang. risk analysis] wykwalifikowane czciowo bd cakowicie
ilociowe studium zasadniczej niepewnoci w danym przebiegu zdarzenia196.
Analiza ryzyka proces zoony z identyfikacji ryzyka, opisu ryzyka oraz pomiarze
ryzyka w odniesieniu do jego oddziaywania, jeli ryzyko wystpi oraz
prawdopodobiestwa wystpienia tego ryzyka197.
Analiza ryzyka to identyfikowanie i opisywanie ryzyka oraz oszacowanie wielkoci
jego oddziaywania i prawdopodobiestwa przy uwzgldnieniu skutecznoci
istniejcych mechanizmw kontroli198.
189
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, SA PSP, Krakw 2011, s. 338.
ISO/DIS 22322 Societal security Emergency Management Public warning, projekt normy
midzynarodowej z dnia 09.01.2013
191
192
A. Markowski, R. Pawelec (red.), Nowy sownik wyrazw obcych i trudnych, Wilga 2007.
193
194
J. Kobierski, Sownik podstawowych poj.
195
196
assessment.
197
1 zacznika do Zarzdzenia Nr 80 wojewody mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia
198
1 zarzdzenia Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia 2012 r. w sprawie
systemu zarzdzania ryzykiem w m. st. Warszawie.
190
140
CZ IV
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
Analiza ryzyka oznacza proces skadajcy si z trzech powizanych elementw:

oceny ryzyka, zarzdzania ryzykiem i informowania o ryzyku199.
Analiza sytuacji [ang. situation analysis] proces oceny dotkliwoci i konsekwencji
zdarzenia i przekazywania rezultatw analizy200.
Analiza wpywu [ang. impact analysis] analiza wykonywana na poziomie
zarzdczym, ktrej celem jest zidentyfikowanie wpywu utraty zasobw przez
organizacj201.
Analiza zagroe jest procesem cigym polegajcym na identyfikacji zagroe,
inwentaryzacji i aktualizacji ich katalogu dla danego obszaru, jednostki
administracyjnej, instytucji, zakadu pracy oraz przygotowaniem danych do oceny202.
Audit systematyczny, niezaleny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodw
z auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu okrelenia stopnia spenienia kryteriw
auditu203.
Audit systematyczny, niezaleny i udokumentowany proces uzyskiwania zapisw,
stwierdzenia faktw lub innych odpowiednich informacji i ich obiektywnej oceny
w celu okrelenia stopnia spenienia wyspecyfikowanych wymaga204.
Audyt jest rodzajem kontroli polegajcej gwnie na sprawdzeniu wykonania czego
zgodnie z przyjtymi zaoeniami205.
Awaria techniczna gwatowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie
obiektu budowlanego, urzdzenia technicznego lub systemu urzdze technicznych
powodujce przerw w ich uywaniu lub utrat ich waciwoci206.
B
Bezpieczestwo to stan otoczenia cywilizacyjnego i rodowiska naturalnego,
w ktrym obywatele i ich wsplnoty nie odczuwaj zagroenia swego istnienia ani
podstawowych interesw yciowych, ze wzgldu na zapewnienie przez pastwo
199
Art. 3 Rozporzdzenia (WE) NR 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r.
ustanawiajce oglne zasady i wymagania prawa ywnociowego, powoujce Europejski Urzd ds.
Bezpieczestwa ywnoci oraz ustanawiajce procedury w zakresie bezpieczestwa ywnoci, (Dz. U. L 31
z 1.2.2002).
200
NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity Programs 2007 Edition.
201
Ibidem.
202
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, Krakw 2011.
203
PN-EN ISO 19011:2012 Wytyczne dotyczce audytowania systemw zarzdzania.
204
PN-EN ISO/IEC 17000:2006 Ocena zgodnoci. Terminologia i zasady oglne.
205
206
Art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558, z pn.
zm.).
141
CZ IV
27.
28.
29.
30.
31.
32.
formalnych, instytucjonalnych i praktycznych gwarancji ochrony, prowadzcych do

spoecznie akceptowanego poziomu ryzyka207.
Bezpieczestwo jest to stan otoczenia cywilizacyjnego i rodowiska naturalnego
dowolnej spoecznoci lokalnej. Stan ten okrelony jest przez poziom cakowitego
ryzyka w nich wystpujcego208.
Biblioteka informacji o ryzyku [ang. risk information library] zbir wszystkich
informacji opracowanych w procesie zarzdzania ryzykiem. Obejmuje on informacje
o ryzyku, decyzjach, pogldach interesariuszy itp.209
C
Cel to zamierzony rezultat dziaalnoci, ktry ma by osignity w okrelonym
czasie210.
Cel zarzdzania kryzysowego211 jest zamierzonym stanem rzeczy osiganym
w drodze rozwiza systemowych bezpieczestwa nazywanych zarzdzaniem
kryzysowym. Celem zarzdzania kryzysowego jest denie do zapewnienia realizacji
celu nadrzdnego jakim jest bezpieczestwo.
Centrum zarzdzania kryzysowego organ, ktrego obsug zapewnia komrka
zarzdzania kryzysowego w danej jednostce terytorialnej, zapewniajcy przepyw
informacji na potrzeby zarzdzania kryzysowego oraz wykonujcy nastpujce
zadania: 1) penienie caodobowego dyuru w celu zapewnienia przepywu informacji
na potrzeby zarzdzania kryzysowego; 2) wspdziaanie z centrami zarzdzania
kryzysowego organw administracji publicznej; 3) nadzr nad funkcjonowaniem
systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoci;
4) wsppraca z podmiotami realizujcymi monitoring rodowiska; 5) wspdziaanie
z podmiotami prowadzcymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;
6) dokumentowanie dziaa podejmowanych przez centrum; 7) realizacja zada
staego dyuru na potrzeby podwyszania gotowoci obronnej pastwa212.
Cel zarzdzania ryzykiem powodziowym rozumie si przez to ograniczenie
potencjalnych negatywnych skutkw powodzi dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska,
dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci gospodarczej213.
207
System bezpieczestwa powszechnego pastwa rozwizania prawne tom II, opracowanie zespou MSWiA
z 2003 r.
208
E.W. Roguski, Elementy lokalnej polityki i strategii bezpieczestwa, BiTP Vol. 2 Issue 2, 2006, pp. 15-21.
209
CAN/CSA-Q850-97 (2009) Risk Management: Guideline for Decision-makers.
210
211
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, Krakw 2011, s. 103.
212
Art. 16 i 18 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm,).
213
Art. 9 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229, z pn. zm.).
142
CZ IV
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
Cykl planowania okresowe realizowanie etapw: analizowania, programowania,

opracowywania planu lub programu, jego wdraanie, testowanie i uruchamianie214.
Cywilne planowanie kryzysowe (ang. Civil Emergency Planning) jest koncepcj
realizacji zada obronnych w obszarze cywilnym i obejmuje caoksztat dziaalnoci
planistycznej, organizacyjnej, szkoleniowej i logistycznej wszystkich instytucji
publicznych i podmiotw gospodarczych. Ma na celu zapewnienie terminowego,
adekwatnego, skutecznego i efektywnego zapobiegania zagroeniom i kryzysom oraz
sprostanie skutkom tych zdarze, ktrych nie da si unikn, a take udzielenie
skutecznej pomocy poszkodowanej ludnoci. Planowanie cywilne od pocztku do
koca jest wycznie w kompetencjach wadz narodowych i administracji cywilnej215.
Czas interwencji naley przez to rozumie czny czas trwania dziaa, liczony od
chwili przyjcia informacji o zdarzeniu przez stanowisko kierowania, centrum
powiadamiania ratunkowego albo wojewdzkie centrum powiadamiania
ratunkowego do czasu powrotu ostatnich si i rodkw podmiotw ratowniczych do
miejsca stacjonowania216.
Czynnik ryzyka okoliczno, stan prawny, stan faktyczny, ktra moe ale nie musi
wywoa ryzyko wystpienia nieprawidowoci217.
Czynnik ryzyka to zdarzenie, dziaanie lub zaniechanie, ktre moe spowodowa
wystpienie ryzyka lub te jego zwikszenie / zmniejszenie218.
Czynniki ryzyka to przyczyny majce decydujcy wpyw na powstawanie ryzyka.
Mog mie charakter niezaleny od nas (pogoda, zjawiska przyrody, natura) i w peni
zaleny (budet, prawo, dobr personelu, ryzykowne badania naukowe) 219.
wiczenia [ang. exercises] planowana prba ewentualnego incydentu/zdarzenia,

majca na celu ocen moliwoci zarzdzania przez organizacj takim zdarzeniem, to
rwnie okazja do poprawy przyszych reakcji organizacji i zwikszenia kompetencji
osb zaangaowanych w dziaania220.
214
zm.).
215
216
2 rozporzdzenia Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie
szczegowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-ganiczego (Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239).
217
218
219
220
143
CZ IV
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
wiczenie [ang.
organizacji221.
exercise]
proces
praktykowania
i doskonalenia
dziaa
D
Decydent [ang. decision-maker] osoba lub grupa osb posiadajca uprawnienia
(upowanienie) do podejmowania decyzji222.
Dekontaminacja wstpna naley przez to rozumie dziaania wobec osoby
eksponowanej na skaenie polegajce na: zmyciu skry odsonitych czci ciaa oraz
skry skaonej za pomoc substancji myjcych, substancji dezaktywujcych lub wody,
usuniciu odziey skaonej lub mogcej ulec skaeniu oraz zastosowaniu ubioru
zastpczego223.
Dialog [ang. dialogue] proces wzajemnej komunikacji ktry sprzyja zrozumieniu
i jest wspierany przez posiadane informacje224.
Dowodzenie i nadzr [ang. command and control] czynnoci zorientowane na cel,
obejmujce szacowanie sytuacji, planowanie, podejmowanie decyzji i kontrol
rezultatw podjtych decyzji na zdarzenie225.
Dyrekcja Generalna ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludnoci (DG ECHO)
dyrekcja Komisji Europejskiej odpowiedzialna za niesienie pomocy ofiarom klsk
ywioowych i katastrof wywoanych dziaalnoci czowieka na obszarze Unii
Europejskiej, a take poza jej obszarem226.
Dziedzina ratownictwa naley przez to rozumie walk z poarami, ratownictwo
techniczne, chemiczne, ekologiczne i medyczne227.
Dziaanie ratownicze rozumie si przez to kad czynno podjt w celu ochrony
ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska, a take likwidacj przyczyn powstania poaru,
wystpienia klski ywioowej lub innego miejscowego zagroenia228.
Dzielenie si ryzykiem [ang. risk sharing] rozdzia ryzyka na kilku uczestnikw
procesu zawierajcego ryzyko, przykadem moe by zjawisko ubezpiecze 229.
221
assessment.
223
224
225
ISO 22320:2011 Societal security Emergency management Requirements for incident response.
226
Opracowanie wasne na podstawie oficjalnej strony Komisji Europejskiej:
ec.europa.eu/echo.
227
228
Art. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, poz. 351, z
pn. zm.).
229
222
144
CZ IV
49.
50.
51.
52.
53.
E
Edukacja dla bezpieczestwa jest to wychowanie poczone z nauczaniem
ukierunkowane na ksztacenie wiadomoci zoonoci naszego rodowiska i zagroe
jakie nam towarzysz przez cae ycie. wiadomoci zagroe towarzysz formy
zdobywania umiejtnoci i nawykw sprostania typowym sytuacjom zagroe
np. udzielania pierwszej pomocy230.
Efektywno jest okrelana przez wskanik charakteryzujcy stosunek korzyci
osignitych dziki uruchomieniu konkretnych rozwiza do poniesionych na ten cel
nakadw231.
Ekonomika bezpieczestwa dyscyplina ekonomii zajmujca si badaniami
zwizkw i zalenoci ekonomii i bezpieczestwa232.
Europejska infrastruktura krytyczna to systemy oraz wchodzce w ich skad
powizane ze sob funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urzdzenia
i instalacje kluczowe dla bezpieczestwa pastwa i jego obywateli oraz suce
zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organw administracji publicznej, a take
instytucji i przedsibiorcw, wyznaczone w systemach zaopatrzenia w energi,
surowce energetyczne i paliwa oraz transportowych, w zakresie energii elektrycznej,
ropy naftowej i gazu ziemnego oraz transportu drogowego, kolejowego, lotniczego,
wodnego rdldowego, eglugi oceanicznej, eglugi morskiej bliskiego zasigu
i portw, zlokalizowane na terytorium pastw czonkowskich Unii Europejskiej,
ktrych zakcenie lub zniszczenie miaoby istotny wpyw na co najmniej dwa
pastwa czonkowskie233.
Europejska Suba Dziaa Zewntrznych (ang. European External Action Service)
ciao dyplomatyczne wspomagajce w dziaaniu Wysokiego Przedstawiciela UE ds.
zagranicznych i polityki bezpieczestwa234. Europejska Suba Dziaa Zewntrznych
dysponuje strukturami rozporzdzajcymi ocen sytuacji, informacjami w zakresie
danych wywiadowczych lub spraw wojskowych, jak rwnie sieci przedstawicielstw,
ktre mog pomc przeciwdziaa zagroeniom oraz klskom lub katastrofom na
terytorium pastw czonkowskich lub sytuacjom kryzysowym o wymiarze
zewntrznym235.
230
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz II, Warszawa 2009, s. 12.

Encyklopedia organizacji i zarzdzania, Warszawa 1982.
232
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz III, Warszawa 2009, s. 67.
233
zm.).
234
Opracowanie na podstawie Art. 13a Traktatu Lizboskiego.
235
Wsplny wniosek Decyzja Rady w sprawie ustale dotyczcych zastosowania przez Uni klauzuli solidarnoci
JOIN/2012/039 final 2012/0370 (NLE).
231
145
CZ IV
54.
Ewakuacja to usuwanie, wywoenie ludnoci cywilnej, wojska lub majtku

ruchomego z terenu zagroonego podczas katastrofy lub wojny236.
55.
Ewaluacja ryzyka [ang. risk evaluation] proces porwnywania wynikw analizy
ryzyka z kryteriami ryzyka w celu stwierdzenia, czy ryzyko i/lub jego wielko s
akceptowalne lub tolerowane, ewaluacja ryzyka wspomaga podejmowanie decyzji
w zakresie postpowania z ryzykiem237.
56.
Ewaluacja ryzyka dziaanie majce na celu porwnanie szacunkowej wielkoci
ryzyka z przyjtym poziomem ryzyka akceptowalnego238.
F
57.
Faktyczne bezpieczestwo jest form obiektywnej oceny zagroe/ryzyk, ktre nas
otaczaj239.
58.
Formacje obrony cywilnej cywilne jednostki organizacyjne stanowice podstawowe
siy obrony cywilnej, powoywane na mocy ustawy o powszechnym obowizku
obrony do ochrony ludnoci, zakadw pracy oraz urzdze uytecznoci publicznej
przed skutkami dziaa rodkw masowego raenia i innymi dziaaniami
nieprzyjaciela; bior udzia rwnie w zwalczaniu klsk ywioowych, uczestnicz
w pracach spoecznych o charakterze gospodarczym uytecznych dla celw
obronnych240.
59.
Funkcja kryzysowa to zbir czynnoci jednoznacznie przyporzdkowanych jednej
z dziedzin aktywnoci kryzysowej, takim jak: ratownictwo, porzdek, transport,
czno, wyywienie, zaopatrzenie, budownictwo i kilkunastu innym241.
60.
Funkcje zarzdzania wspczesne zarzdzanie ma do spenienia kilka istotnych
funkcji242. S to:
1. Planowanie wyznaczanie kierunku dziaa umoliwiajcych organizacj i realizacj celw.
2. Organizowanie tworzenie instrumentw prawnych oraz mobilizowanie zasobw
materiaowych i ludzkich, a take organizacji do wprowadzania planw w ycie.
3. Decydowanie okrelenie powinnoci oraz wyznaczanie kierunkw dziaa dla elementw
systemu i egzekwowanie ich wykonania.
236

239
Wrblewski D., Rola i miejsce Centrum Naukowo Badawczego Ochrony Przeciwpoarowej w systemie
bezpieczestwa powszechnego, BiTP Vol. 1 Issue 1, 2006, pp. 7-16.
240
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979.
241
242
B. R. Kuc. Zarzdzanie doskonae, Warszawa 1999.
237
238
146
CZ IV
4. Koordynowanie zagwarantowanie harmonijnego, zsynchronizowanego funkcjonowania

ogniw i elementw systemu i zgromadzonych zasobw, w zakresie realizacji
zaoonego celu.
5. Kontrolowanie monitorowanie i sprawdzanie przebiegu realizacji caego procesu
dziaalnoci.
G
61.
Gotowo cywilna oznacza stan zorganizowania spoeczestwa, jego determinacj
i moliwoci pozwalajce na podjcie w okrelonym czasie, miejscu i zakresie
zorganizowanego, adekwatnego do sytuacji i efektywnego dziaania, zgodnie
z przygotowanymi planami lub stosownie do zada wynikajcych z rzeczywistego
zagroenia243.
62.
Gotowo kryzysowa pastwa oznacza stan zorganizowania pastwa, wszystkich
jego struktur, wadz, ludnoci i terenu do sprostania kadej katastrofie z wojn
wcznie. Adekwatn do zagroe gotowo kryzysow pastwa zapewnia wysoki
potencja bezpieczestwa. Organizacyjnie obejmuje dyplomacj i gotowo obron
w skadzie gotowoci cywilnej i militarnej244.
63.
Gotowo na zdarzenie [ang. incident preparedness] dziaania powzite w celu
przygotowania na wystpienie zdarzenia245.
64.
Gotowo na zdarzenia i zarzdzanie cigoci operacyjn [ang. incident
preparedness and operational continuity management] systematyczne
i skoordynowane dziaania i praktyki, dziki ktrym organizacja optymalnie zarzdza
swoim ryzykiem i powizanymi potencjalnymi zagroeniami i ich wpywami na ni246.
65.
Gotowo operacyjna naley przez to rozumie zdolno do realizowania czynnoci
ratowniczych w poszczeglnych dziedzinach ratownictwa247.
66.
Grupa szczeglnie wraliwa [ang. vulnerable group] grupa osb majcych
co najmniej jedn cech wspln, ktra jest podstaw dyskryminacji lub
niekorzystnych warunkw spoecznych, ekonomicznych, kulturalnych, politycznych
lub zdrowotnych oraz ktra uniemoliwia im dochodzenie swoich praw lub
korzystanie z rwnych szans248.
243
J. Gobiewski, Administracja publiczna wobec zada obronnych pastwa, Warszawa 2002.

245
ISO 22320:2011 Societal security Emergency management Requirements for incident response.
246
ISO/PAS 22399:2007 Societal security Guideline for incident preparedness and operational continuity
management.
247
248
244
147
CZ IV
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
H
Hierarchizacja ryzyka to uporzdkowanie ryzyk wedug kryterium ich znaczenia dla
osignicia zaoonych celw249.
I
Identyfikacja ryzyka [ang. risk identification] proces wyszukiwania, rozpoznawania
i opisywania ryzyka250.
Identyfikacja zagroenia [ang. hazard identification] proces rozpoznawania
e niebezpieczestwo istnieje i jaka jest jego charakterystyka251.
Improwizacja to rzecz, akcja, czynno dokonana na poczekaniu, bez
przygotowania; wykonanie czego na poczekaniu, od rki, na gorco, ex promptu,
ex tempore252. Wykonywanie czego bez planu, bez przygotowania, niestarannie253.
Incydent [ang. incident] sytuacja, ktra moe zaistnie lub moe prowadzi do
zakcenia dziaalnoci, strat, nadzwyczajnych wypadkw lub kryzysu254.
Incydent [ang. incident] w dziaalnoci kryzysowej jest wydarzeniem, sytuacj
awaryjn, ktra wymaga uruchomienia specjalnych algorytmw postpowania przez
jedn lub kilka sub kryzysowych bd wadze, celem lokalizacji zdarzenia
i ograniczenia jego skutkw oraz przyjcia z pomoc poszkodowanym osobom255.
Incydent to niepodane zdarzenie o skutkach negatywnych256.
Informacja element wiedzy komunikowany, przekazywany, dziki ktremu obiekt
odbierajcy go, moe polepszy swoj znajomo otoczenia i sprawniej
przeprowadzi celowe dziaania257.
Informatyka zesp dyscyplin naukowych i technicznych zajmujcych si
przetwarzaniem informacji258.
Informowanie udzielanie informacji, powiadamianie o czym; podawanie do
wiadomoci, objanianie259. Komunikowanie, powiadamianie, wyjanianie260.
249
250
251
252
253
254
255
Dealing with Disaster, Home Office third Edition, (UK), s. 43.
256
257
Sownik jzyka polskiego, PWN 2001; Sownik informatyki, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa
1989.
258
Sownik informatyki, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa 1989.
259
Sownik jzyka polskiego, PWN 2001.
260
148
CZ IV
77.
78.
79.
Informowanie o ryzyku oznacza interaktywn wymian informacji i opinii podczas

procesu analizy ryzyka, dotyczca zagroe i ryzyka, czynnikw zwizanych z ryzykiem
i postrzeganiem ryzyka, midzy oceniajcymi ryzyko, zarzdzajcymi ryzykiem,
konsumentami, przedsibiorstwami ywnociowymi i paszowymi, rodowiskiem
naukowym i innymi zainteresowanymi stronami, z uwzgldnieniem wyjanienia
wnioskw z oceny ryzyka i powodw decyzji w zakresie zarzdzania ryzykiem261.
Infrastruktura krytyczna262 systemy oraz wchodzce w ich skad powizane ze sob
funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urzdzenia, instalacje, usugi
kluczowe dla bezpieczestwa pastwa i jego obywateli oraz suce zapewnieniu
sprawnego funkcjonowania organw administracji publicznej, a take instytucji
i przedsibiorcw. Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:
a) zaopatrzenia w energi, surowce energetyczne i paliwa;
b) cznoci;
c) sieci teleinformatycznych;
d) finansowe;
e) zaopatrzenia w ywno;
f) zaopatrzenia w wod;
g) ochrony zdrowia;
h) transportowe;
i) ratownicze;
j) zapewniajce cigo dziaania administracji publicznej;
k) produkcji, skadowania, przechowywania i stosowania substancji
chemicznych i promieniotwrczych, w tym rurocigi substancji
niebezpiecznych.
Inne miejscowe zagroenie rozumie si przez to zdarzenie wynikajce z rozwoju
cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody niebdce poarem ani klsk
ywioow, stanowice zagroenie dla ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska,
ktremu zapobieenie lub ktrego usunicie skutkw nie wymaga zastosowania
nadzwyczajnych rodkw263.
261
z 1.2.2002).
262
zm.).
263
Art. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, poz. 351,
z pn. zm.).
149
CZ IV
80.
81.
82.
83.
84.
85.
Instrumenty bezpieczestwa rodki realizacji przedsiwzi ksztatujcych

podany poziom bezpieczestwa. S to zasoby (w tym suby kryzysowe), polityka,
koncepcje, strategie, plany, prawo, programy, algorytmy264.
Interesariusz [ang. stakeholder] osoba, grupa osb lub organizacja wpywajca, na
ktr mog wpywa, lub ktra jest przekonana e mog na ni wpyn,
podejmowane decyzje i zdarzenia265.
Interesy narodowe266 s niezmienne i oparte na caociowej koncepcji
bezpieczestwa pastwa, uwzgldniajcej aspekty polityczno-militarne,
ekonomiczne,
spoeczne
i ekologiczne.
Interesy
narodowe
wynikaj
z fundamentalnych i niezmiennych wartoci a ich realizacja stanowi dla pastwa
i jego mieszkacw potrzeb nadrzdn. Zgodnie z Konstytucj RP nale do nich:
zapewnienie
niepodlegoci,
nienaruszalnoci
terytorialnej,
wolnoci,
bezpieczestwa, poszanowania praw czowieka, a take zachowanie dziedzictwa
narodowego oraz ochrona rodowiska naturalnego w warunkach zrwnowaonego
rozwoju. Interesy narodowe RP dzieli si na trzy grupy: ywotne, wane oraz inne
istotne- ywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej, ktre wi si
z zapewnieniem przetrwania pastwa i jego obywateli. Obejmuj potrzeb
zachowania niepodlegoci i suwerennoci pastwa, jego integralnoci terytorialnej
i nienaruszalnoci granic; zapewnienia bezpieczestwa obywateli, praw czowieka
i podstawowych wolnoci, a take umacniania demokratycznego porzdku
politycznego. Ich realizacja to bezwzgldny priorytet polskiej polityki bezpieczestwa.
Interpretacja wykadnia, wyjanienie, wytumaczenie, komentowanie267. Osobiste
zrozumienie czego268. Indywidualny sposb rozumienia czego, wykadnia269.
Interwencja humanitarna forma interwencji w wewntrzne sprawy pastwa
uzasadniona racjami humanitarnymi270.
Inynieria bezpieczestwa obejmuje swoj dziaalnoci praktyczn projektowanie,
budow, eksploatacj i likwidacj obiektw technicznych, ktrymi s wszystkie
wytworzone zespoy systemw, maszyn, urzdze i ludzi, zwizanych ze sob
zarwno w sensie strukturalnym jak i funkcjonalnym, w celu zminimalizowania
moliwoci i/lub rozmiaru negatywnego ich oddziaywania na otoczenie (ludzi,
rodowisko i dobra cywilizacyjne), a take planowaniem, projektowaniem,
organizowaniem i funkcjonowaniem systemw bezpieczestwa w zakresie
264
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, Krakw 2011, s. 33.

266
Strategia bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007.
267
268
Longman, Dictionary of English, Glasgow 1992.
269
B. Dunaj (red.), May sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.
270
Prawa czowieka, dokumenty midzynarodowe, COMER Toru 1993.
265
150
CZ IV
86.
87.
88.
89.
90.
91.
zapobiegania i usuwania skutkw negatywnego oddziaywania na otoczenie obiektw

technicznych i zjawisk naturalnych. W zakresie badania i oceny systemw
technicznych oraz maszyn i urzdze, do zada inynierii bezpieczestwa powinno
nalee stworzenie i utrzymywanie akceptowalnego poziomu bezpieczestwa. Celem
inynierii bezpieczestwa jest zapewnienie cigoci funkcjonowania pracy systemw
technicznych, nawet w przypadkach, gdy poszczeglne komponenty tych systemw
zawiod271.
Inynieria bezpieczestwa zajmuje si projektowaniem struktur i regu dziaania
organizacji oraz wdroenia tych projektw w praktyce. Kryterium wyboru w procesie
projektowania jest efektywno dziaania organizacji w zakresie bezpieczestwa.
Zasadniczym zadaniem inynierii bezpieczestwa jest wprowadzenie metod analizy
moliwoci zmniejszania ryzyka ju na etapie konstruowania i procedur
wartociowania wariantw rozwiza272.
J
Jako stopie, w jakim zbir inherentnych waciwoci spenia wymagania273.
Jako jest to stopie w jakim zestaw naturalnych waciwoci (fizycznych,
czasowych, ergonomicznych, funkcjonalnych) produktu (take bezpieczestwa)
spenia potrzeby lub oczekiwania, ktre zostay ustalone, przyjte zwyczajowo lub s
obowizujce274.
K
Kataklizm to gwatowne i nage zmiany w przyrodzie powodujce ogromne zmiany
oraz nagy wstrzs polityczny lub spoeczny przynoszcy wielkie nieszczcie 275.
Katastrofa [ang. disaster] okolicznoci w ktrych wystpiy rozlege straty
w ludziach, straty materialne, ekonomiczne lub rodowiskowe i ktre przekraczaj
poziom akceptowalnoci podanej im organizacji, wsplnoty lub spoeczestwa 276.
Katastrofa [ang. disaster] jest to szkodliwe zdarzenie na wielk skal, ktre jest
trudne do ograniczenia lokalnie i chronologicznie, i ktre ma lub moe mie szerokie
konsekwencje dla ludzi, majtku i mienia. Istnienie organizacji lub ycie i zdrowie
ludzi s zagroone. ycie publiczne jest powanie zakcone. Organizacja nie jest
w stanie sprosta skutkom katastrofy samodzielnie277.
271
Opracowanie CNBOP-PIB.
Opracowanie Jan Gobiewski za: S. Radkowski, Podstawy bezpiecznej techniki, Warszawa 2003;
273
PN-EN ISO 9000:2006 Systemy zarzdzania jakoci. Podstawy i terminologia.
274
S. Wawak, Zarzdzanie jakoci, Helion, Gliwice 2002, s. 9.
275
Dunaj B. (red.), Nowy sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.
276
PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn Przewodniki zarzdzania kryzysowego
i ryzyka Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe.
277
272
151
CZ IV
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
Katastrofa jest to nage wystpienie nieszczcia o znacznej skali, ktre niszczy

podstawy struktur normalnie funkcjonujcej spoecznoci. Jest to wydarzenie lub
seria wystpujcych po sobie zdarze, ktre powoduj wzrost liczby ofiar i szkd lub
strat w mieniu, infrastrukturze, zasadniczych subach lub rodkach utrzymania
w skali, ktra wykracza poza normalne zdolnoci skutecznego sprostania wyzwaniu
zdanej na siebie spoecznoci278.
Katastrofa naturalna zdarzenie zwizane z dziaaniem si natury, w szczeglnoci
wyadowania atmosferyczne, wstrzsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady
atmosferyczne, dugotrwae wystpowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska
ziemi, poary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach
i zbiornikach wodnych, masowe wystpowanie szkodnikw, chorb rolin lub
zwierzt albo chorb zakanych ludzi albo te dziaanie innego ywiou 279.
Kierowanie280 ukad dziaa obejmujcy planowanie, organizowanie, motywowanie
i egzekwowanie wykonania.
Kierowanie dziaaniem ratowniczym naley przez to rozumie planowanie,
organizowanie, nadzorowanie i koordynowanie dziaa ratowniczych281.
Klasyfikacja to podzia elementw rzeczywistoci wedug przyjtych wczeniej
kryteriw282.
Klasyfikacja ryzyka283 jest to podzia ryzyka wedug przyjtych wczeniej kryteriw.
Klasyfikacja zagroe jest to podzia zagroe wedug przyjtych wczeniej
kryteriw284.
Klska to zdarzenie nage lub sygnalizowane o bardzo znacznej rozpitoci skali,
ktre powoduje powane zakcenia w funkcjonowaniu struktur i spoeczestwa. Jest
to zdarzenie pojedyncze lub seria zdarze, ktre obnaa brak adekwatnych zdolnoci
reagowania z uwagi na zaskoczenie sytuacj lub brak przygotowania, skutkuje
improwizacj dziaa i brakiem koncepcji powrotu do normalnoci285.
Klska ywioowa katastrofa naturalna lub awaria techniczna, ktrej skutki
zagraaj yciu lub zdrowiu duej liczby osb, mieniu w wielkich rozmiarach albo
rodowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mog by skutecznie podjte
278
Vademecum of civil protection in EU.

zm.).
280
281
282
283
Opracowanie wasne CNBOP-PIB.
284
Opracowanie wasne CNBOP-PIB.
285
279
152
CZ IV
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych rodkw, we wspdziaaniu rnych

organw i instytucji oraz specjalistycznych sub i formacji dziaajcych pod
jednolitym kierownictwem286.
Klska ywioowa rozumie si przez to wszelkiego rodzaju zdarzenia ywioowe:
1) zagraajce bezpieczestwu ycia lub mienia wikszej iloci osb albo te
2) mogce wywoa powane zakcenia gospodarki narodowej, w szczeglnoci
w komunikacji miejskiej na skutek nadmiernych opadw nienych dla ktrych
zwalczania konieczna jest zorganizowana akcja spoeczna287.
Konsekwencje [ang. consequence] wpyw wyniku zdarzenia na cele, podmioty;
konsekwencje mog by pozytywne lub negatywne, wyraone jakociowo lub
ilociowo288.
Kontekst wewntrzny [ang. internal context] rodowisko wewntrzne, w ktrym
organizacja dy do osignicia swoich celw289.
Kontekst zewntrzny [ang. external context] rodowisko zewntrzne, w ktrym
organizacja dy do osignicia swoich celw290.
Kontroling291 jest prezentowany jako zintegrowany, elastyczny system zarzdzania
sucy realizacji celw organizacji. Jest to narzdzie suce optymalizacji wynikw
caej dziaalnoci organizacji. Zapewnia kontrolowanie i integrowanie wszystkich
funkcji planowania, organizowania, przywdztwa (w tym motywowania) i kontroli.
Kontrolowanie292 jest to monitorowanie procesu, ocena realizacji zaoonego celu,
wychwytywanie moliwych problemw i natychmiastowe ich rozwizywanie.
Koordynacja [ang. coordination] sposb w jaki rne organizacje (publiczne czy
prywatne) bd czci tej samej organizacji, pracuj lub dziaaj ze sob aby osign
wsplny cel293.
Koordynacja jest jedn z funkcji zarzdzania, funkcj sprawnego dziaania. Wymaga
monitorowania procesw dziaalnoci wszystkich elementw systemu, co pozwala na
terminowe wykrycie i ustalenie moliwych odchyle od realizacji nakrelonego planu,
a take okrelenie przyczyn tych odchyle i skorygowania dziaalnoci. Koordynacja
286
zm.).
287
Art. 1 dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczenia skutkw klsk ywioowych,
288
289
Ibidem.
290
Ibidem.
291
B. R. Kuc, Zarzdzanie doskonae, Warszawa 1999, s. 263-265.
292
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz I, Warszawa 2008, s. 21.
293
assessment.
153
CZ IV
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
jest uzgodnionym, uporzdkowanym wspdziaaniem elementw jakiej wikszej

caoci (systemu)294.
Krajowy system ratowniczo-ganiczy rozumie si przez to integraln cz
organizacji bezpieczestwa wewntrznego pastwa, obejmujc, w celu ratowania
ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie
poarw, klsk ywioowych lub innych miejscowych zagroe; system ten skupia
jednostki ochrony przeciwpoarowej, inne suby, inspekcje, strae, instytucje oraz
podmioty, ktre dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziy si
wspdziaa w akcjach ratowniczych295.
Kryteria ryzyka [ang. risk criteria] poziomy odniesienia, wzgldem ktrych okrela
si wano ryzyka, kryteria oparte s na celach organizacyjnych oraz na
zewntrznym i wewntrznym kontekcie danej organizacji296.
Kryzys [ang. crisis] kade zdarzenie, spowodowane przez czowieka lub
pochodzenia naturalnego, ktre wymaga pilnej uwagi i natychmiastowych dziaa
celem ochrony ycia, mienia i/lub rodowiska297.
Kryzys [ang. crisis] zaburzenie, niestabilna i zoona sytuacja, ktra stanowi
zagroenie dla celw strategicznych, renomy lub istnienia organizacji298.
Kryzys [ang. crisis] to sytuacje odbiegajce od normalnego stanu, ktre mog
wystpi w kadej chwili, mimo zabezpiecze i dziaa prewencyjnych realizowanych
w firmie lub agencji rzdowej, a ktre nie mog by opanowane przez zwyke
struktury organizacyjne i operacyjne. W przypadku takiej sytuacji uruchamia si
zarzdzanie kryzysowe299. Typow cech kryzysu jest wyjtkowo wydarzenia. Nage
wypadki, ktre mog mie negatywny wpyw na cigo procesw biznesowych,
mog eskalowa i sta si kryzysem.
Kryzys zerwanie istniejcego stanu rzeczy, systemu, porzdku prowadzce do
zmiany jego struktury300.
Kryzys oznacza stan przesilenia, przeom, punkt zwrotny, a take zagroenie dla
istotnych
wartoci,
charakteryzuje
si
deficytem
czasu
i duym
prawdopodobiestwem wystpienia przemocy z moliwoci przejcia w stan
294
Art. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 81, poz. 351,
z pn. zm.).
296
297
management.
298
299
300
Wrblewski D., Komunikacja kryzysowa wybrane aspekty komunikacji z mass mediami, BiTP Vol. 3 Issue 1,
2007, pp. 115-134. Na podstawie: Podrczny sownik jzyka polskiego: Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1996, s. 382.
295
154
CZ IV
116.
117.
118.
119.
120.
121.
konfliktu z wykorzystaniem si zbrojnych (militarnego)301. Take sytuacj krajow lub

midzynarodow, w ktrej istnieje zagroenie dla istotnych priorytetw, interesw
lub celw zaangaowanych stron oraz zestaw gwatownych i nieuniknionych zdarze,
ktre powoduj wzrastajcy wpyw si destabilizujcych w oglnym systemie na
poziomie powyej normy akceptowanej (standardowej, stabilizacji) z narastajcym
prawdopodobiestwem wystpienia przemocy302. Kryzys to stan destabilizacji,
niepewnoci i napicia w stosunkach midzy stronami sporu (midzynarodowego).
Towarzysz temu trudnoci w porozumiewaniu si stron, w wyniku czego mog one
straci kontrol nad przebiegiem wydarze. Std istnieje prawdopodobiestwo
uycia siy i moe on przerodzi si w konflikt zbrojny303.
Kwalifikowana pierwsza pomoc czynnoci podejmowane wobec osoby w stanie
nagego zagroenia zdrowotnego przez ratownika304.
L
Ludno zagroona [ang. people at risk] wszystkie osoby przebywajce na
okrelonym terenie, na ktre moe oddziaywa zdarzenie niekorzystne305.
agodzenie [ang. mitigation] dziaania podjte w celu ograniczenia skutkw

sytuacji kryzysowej306.
acuch decyzyjny307 to szereg po sobie nastpujcych ogniw kompetentnych
w zakresie podejmowania decyzji w takiej kolejnoci, e decyzje kadego kolejnego
ogniwa wyszego szczebla posiada moc wic w stosunku do ogniw niszego
szczebla.
M
Mapa ryzyka mapa lub opis przedstawiajcy potencjalnie negatywne skutki
oddziaywania zagroenia na ludzi, rodowisko, mienie i infrastruktur308.
Mapa zagroenia mapa przedstawiajca obszar geograficzny objty zasigiem
zagroenia z uwzgldnieniem rnych scenariuszy zdarze309.
301
Crisis Management, The Swedish Way in Theory and Practice, Stockholm 1997.
Ibidem.
303
May sownik stosunkw midzynarodowych. Warszawa 1996.
304
Art. 3 ustawy z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2006 r. Nr 191,
poz. 1410, z pn. zm.).
305
306
307
308
Art. 3 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn.
zm.).
309
Ibidem.
302
155
CZ IV
122.
123.
124.
125.
126.
Mechanizm kontrolny element systemu zarzdzania, zasady okrelone przez

przepisy prawa lub dziaania majce ograniczy prawdopodobiestwo wystpienia
ryzyka lub zniwelowa skutki zaistniaego ryzyka310.
Medyczne czynnoci ratownicze wiadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu
przepisw o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw
publicznych, udzielane przez jednostk systemu, w warunkach pozaszpitalnych,
w celu ratowania osoby w stanie nagego zagroenia zdrowotnego311.
Menader programw kryzysowych oznacza osob zajmujc si prac
koncepcyjn, budowaniem modeli aktywnoci kryzysowej, programw kryzysowych,
algorytmw wykorzystania posiadanych zasobw do racjonalnego reagowania
w sytuacjach poza standardowych. Odpowiada za przygotowanie i wdroenie
programw kryzysowych uwzgldniajcych wszystkie potencjalne zdarzenia
stwarzajce okrelony poziom zagroe ludzi, ich mienia, rodowiska i infrastruktury,
a take zaplanowanie (zaproponowanie) racjonalnych kryteriw wykorzystania
zasobw ludzkich, materiaowych i finansowych, ktre zawsze s ograniczone.
Z uwagi na istot problematyki, jak pilotuje, powinien by najbardziej kompetentn
osob w urzdzie danego szczebla administracji koordynujcego dziaania
menaderw reagowania kryzysowego312.
Menader reagowania kryzysowego to osoba zajmujca si wcielaniem w ycie
wypracowanych strategii i koncepcji zwizanych z zarzdzaniem kryzysowym,
bdcych w zakresie jego kompetencji i odpowiedzialnoci. W sytuacji wystpienia
konkretnego zagroenia odpowiada za racjonalne wykorzystanie (zastosowanie
w praktyce) zasobw bdcych w jego dyspozycji. Menaderami reagowania
kryzysowego s szefowie: policji, stray poarnej, innych sub kryzysowych,
podmiotw ratowniczych, sub komunalnych, dyrektorzy wydziaw urzdw,
kierownicy referatw, kierownicy zakadw pracy, szefowie organizacji
pozarzdowych, dyrektorzy placwek medycznych, owiatowych i inni.
Dowiadczenie uczy, e menederowie reagowania kryzysowego maj na og
gruntowne przygotowanie profesjonalne, du wiedz ogln i specjalistyczn oraz
umiejtno wykorzystania jej w praktyce313.
Metoda [gr. methodos] droga, sposb badania, systematycznie stosowany sposb
postpowania prowadzcy do zaoonego wyniku. Na dany sposb postpowania
310

311
poz. 1410, z pn. zm.).
312
313
Ibidem.
156
CZ IV
127.
128.
129.
130.
131.
132.
skadaj si czynnoci mylowe i praktycznie odpowiednio dobrane i realizowane

w ustalonej kolejnoci. Sposb sprawdzony powtarzajcy si cyklicznie w okrelonych
warunkach i prowadzcy do osignicia celu staje si metod. Metoda to sposb
wykonywania czynu zoonego, polegajcy na okrelonym doborze i ukadzie dziaa
skadowym a przy tym uplanowany i nadajcy si do wielokrotnego stosowania314.
Miernik to wartociowe lub ilociowe okrelenie bazowego i docelowego poziomu
efektw z poniesionych nakadw315.
Mikrosystem zarzdzania ryzykiem to zamknity obszar dziaania organizacji,
instytucji, stowarzyszenia, na rzecz eliminacji lub ograniczania czynnikw ryzyka
i samego ryzyka, bdcy w kompetencjach jednej lub kilku komrek316.
Minimalizowanie zagroe [ang. hazard mitigation] dziaania majce na celu
osabienie skutkw zagroenia lub zmniejszenie prawdopodobiestwa wystpienia
zagroenia,
polegajce
na
czynnociach
zwizanych
z zapobieganiem,
minimalizowaniem i przygotowaniem317.
Monitorowanie ryzyka to obserwowanie zidentyfikowanych ryzyk pod ktem
zmiany siy oddziaywania i prawdopodobiestwa ich wystpienia, a take
adekwatnoci przyjtej reakcji na ryzyko318.
Monitorowanie ryzyka to obserwacja, zinwentaryzowanie, sklasyfikowanie, analiza
i ocena przy zastosowaniu przyjtych miernikw ryzyka. Sporzdzenie hierarchii
ryzyka i prognoz rozwoju sytuacji. Monitorowanie ryzyka jest zwizane
z monitorowaniem otoczenia bezpieczestwa i inwentaryzacj zagroe. Rezultaty
monitoringu ryzyka stanowi baz planowania gotowoci cywilnej319.
N
Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej320 przyjmuje Rada
Ministrw w drodze uchway. Celem Programu jest stworzenie warunkw do
poprawy bezpieczestwa infrastruktury krytycznej. Wymienione przedsiwzicia
w tym zakresie przedstawione s w sposb przykadowy, a nie wyczerpujcy:
zapobieganie zakceniom funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
314
T. Kotarbiski, Traktat o dobrej robocie, Ossolineum 1972, s. 85-87.

316
Emergency Management: Principles and Practice for Local Government, mat FEMA, str. 263-264.
317
assessment.
318
319
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz I, Warszawa 2008, s. 102, 127, 137-138.
320
Art. 5b ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z pn.
zm.).
315
157
CZ IV
przygotowania na sytuacje kryzysowe mogce niekorzystnie wpyn na

infrastruktur krytyczn;
reagowanie w sytuacjach zniszczenia lub zakcenia funkcjonowania
infrastruktury krytycznej;
odtwarzanie infrastruktury krytycznej.
Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej okrela:
narodowe priorytety, cele, wymagania oraz standardy, suce zapewnieniu
sprawnego funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
narodowe priorytety, cele, wymagania oraz standardy, suce zapewnieniu
sprawnego funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
ministrw kierujcych dziaaniami administracji rzdowej i kierownikw
urzdw centralnych odpowiedzialnych za systemy: zaopatrzenia w energi
i paliwa, cznoci i sieci teleinformatycznych, finansowe, zaopatrzenia
w ywno i wod, ochrony zdrowia, transportowe, ratownicze,
zapewniajce cigo dziaania administracji publicznej, produkcji,
skadowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych
i promieniotwrczych, w tym rurocigi substancji niebezpiecznych;
szczegowe kryteria pozwalajce wyodrbni obiekty, instalacje, urzdzenia
i usugi wchodzce w skad systemw infrastruktury krytycznej, biorc pod
uwag ich znaczenie dla funkcjonowania pastwa i zaspokajania potrzeb
obywateli.
Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej przygotowuje dyrektor
Rzdowego Centrum Bezpieczestwa we wsppracy z ministrami i kierownikami urzdw
centralnych odpowiedzialnymi za ochron wymienionych powyej systemw. Program
podlega aktualizacji raz na dwa lata i obejmuje on infrastruktur krytyczn w podziale na
wskazane systemy. Program podlega przepisom o ochronie informacji niejawnych.
133. Nastawienie do ryzyka [ang. risk attitude] podejcie organizacji do oceny
i w konsekwencji monitorowania, zatrzymania, podjcia lub unikania ryzyka 321.
134. Niepewno odnosi si do wiarygodnoci prognozy, jak jest oszacowanie ryzyka.
Wystpuj dwa rodzaje niepewnoci: 1/ przypadkowa mwica o niepewnoci
metod i prbek statystycznych; 2/ epistemologiczna wynikajca z niewiedzy opisu
budowy modeli odwzorowujcych rzeczywisto (techniczn, ekonomiczn,
rodowiskow). Koniecznoci jest uwiadomienie sobie tego, co trzeba mierzy np.
ewakuacj ludzi zagroonych powodzi czy centrw handlowych, ruch drogowy,
zapewnienie porzdku na stadionach. Niepewno powoduje znaczcy wzrost
zainteresowania metodami prognozowania, ktre mog suy ograniczaniu skali
321
158
CZ IV
135.
136.
137.
138.
139.
zagroe322. Niepewno jest wyrazem ograniczenia zdolnoci przewidywania

przyszych warunkw323.
Nieprawidowe dziaanie [ang. malfunction] jest to sytuacja, w ktrej procesy lub
zasoby organizacji, nie dziaaj zgodnie z oczekiwaniami. Szkody wynikajce
z nieprawidowego dziaania naley uzna za "niskie". "Niska" szkoda tzn., e jest
znikoma w porwnaniu do wynikw rocznych spki lub cakowitego budetu agencji
rzdowej, albo e ma tylko niewielki wpyw na zdolno firmy lub agencji rzdowej do
wykonywania zada. Szkody s zazwyczaj eliminowane podczas wykonywania
codziennych procedur rozwizywania problemw. Jednak szkody mog eskalowa do
nagych i krytycznych sytuacji ktre trzeba dokadnie udokumentowa i niezwocznie
wyeliminowa324.
Norma przyjty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upowanion jednostk
organizacyjn dokument ustalajcy do powszechnego i wielokrotnego stosowania
zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszce si do rnych rodzajw dziaalnoci
lub ich wynikw i zmierzajcych do uzyskania optymalnego stopnia uporzdkowania
w okrelonej dziedzinie325.
Norma Europejska (EN) wsplna nazwa dokumentw normalizacyjnych
zatwierdzanych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), Europejski Komitet
Normalizacyjny do spraw Elektrotechniki (CENELEC) i Europejski Instytut
Normalizacyjny do spraw Telekomunikacji (ETSI). S to: zatwierdzane przez CEN
i CENELEC waciwe normy europejskie, tj. Normy Europejskie (EN), Normy
Europejskie Wstpne (ENV) i Dokumenty Harmonizacyjne (HD), a take (zatwierdzane
przez ETSI) Europejskie Normy Telekomunikacyjne (ETS); normy europejskie s
jednym z waniejszych czynnikw uczestniczcych w tworzeniu tzw. europejskiej
strefy ekonomicznej i wraz z przepisami technicznymi stanowi system prawa
technicznego niezbdny do funkcjonowania UE326.
Norma Midzynarodowa (ISO) norma midzynarodowa, zatwierdzana przez
Midzynarodow Organizacj Normalizacyjn (norma ISO) i Midzynarodow
Komisj Elektrotechniczn (norma IEC); zadaniem ich jest likwidowanie barier
w handlu midzynarodowym oraz we wsppracy naukowej i technicznej327.
Normalizacja rozumie si przez to dziaalno zmierzajc do uzyskania jak
najlepszego, w danych okolicznociach, stopnia uporzdkowania w okrelonym
322
S. Radkowski, Postawy bezpiecznej techniki, s. 14.

J. Bogdanienko, Zarys koncepcji, metod i problemw zarzdzania, Dom Organizatora, Toru 2002, s. 115.
324
325
Art. 2 ustawy z dnia 12 wrzenia 2002 r. o normalizacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386, z pn. zm.).
326
http://www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/3948259/norma-europejska-en.html (dostp: stycze 2014).
327
http://www.encyklopedia.pwn.pl/haslo/3948263/norma-miedzynarodowa.html (dostp: stycze 2014).
323
159
CZ IV
140.
141.
142.
143.
zakresie, poprzez ustalanie postanowie przeznaczonych do powszechnego

i wielokrotnego stosowania, dotyczcych istniejcych lub mogcych wystpi
problemw328.
O
Obrona cywilna oznacza wypenianie wszystkich lub niektrych zada
humanitarnych wymienionych poniej, majcych na celu ochron ludnoci cywilnej
przed niebezpieczestwami wynikajcymi z dziaa zbrojnych lub klsk ywioowych
i przezwycienie ich bezporednich nastpstw, jak te zapewnienie warunkw
koniecznych dla przetrwania. S to nastpujce zadania: 1/ suba ostrzegawcza;
2/ ewakuacja; 3/ przygotowanie i organizowanie schronw; 4/ obsuga rodkw
zaciemnienia; 5/ ratownictwo; 6/ suby medyczne, wczajc w to pierwsz pomoc
medyczn i opiek religijn; 7/ walka z poarami; 8/ wykrywanie i oznaczanie stref
niebezpiecznych; 9/ odkaanie i inne podobne dziaania ochronne; 10/ dostarczanie
doranych pomieszcze i zaopatrzenia; 11/ dorana pomoc dla przywrcenia
i utrzymania porzdku w strefach dotknitych klskami; 12/ dorane przywrcenie
dziaania niezbdnych sub uytecznoci publicznej; 13/ dorane grzebanie zmarych;
14/ pomoc w ratowaniu dbr niezbdnych do przetrwania; 15/ dodatkowe rodzaje
dziaalnoci, niezbdne do wypenienia ktrego z zada wyej wymienionych, w tym
planowanie i prace organizacyjne329.
Obszar dziaania obszar dziaania zespou ratownictwa medycznego, okrelony
w sposb zapewniajcy realizacj parametrw czasw dotarcia w ramach ktrego
zesp ten bdzie dysponowany na miejsce zdarzenia w pierwszej kolejnoci330.
Obszar ryzyka obszar, w ktrym wystpuj istotne z punktu widzenia danego
podmiotu czynniki ryzyka331.
Ocena jest wartociujcym sdem, opini o kim lub o czym. Moe to by krytyka,
osd, okrelenie wartoci czego, oszacowanie332. Ustosunkowanie si do czego lub
kogo333. W literaturze mona spotka stosowanie zamiennie poj analizy i oceny,
mona te przyj rn gradacj tych poj. Co jest pierwsze, co nastpne. Wedug
S. Radkowskiego ocena wystpuje przed analiz334.
328
Art. 2 ustawy z dnia 12 wrzenia 2002 r. o normalizacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386, z pn. zm.).
Art. 61, ust. 1 Protokou dodatkowego do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczcego ochrony
ofiar midzynarodowych konfliktw zbrojnych.
330
poz. 1410, z pn. zm.).
331
332
333
J. Kobierski, Sownik podstawowych poj.
334
S. Radkowski, Podstawy bezpiecznej techniki, op. cit.
329
160
CZ IV
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
Ocena ryzyka [ang. risk assessment] caociowy proces identyfikacji ryzyka, analizy
ryzyka oraz ewaluacji ryzyka335.
Ocena ryzyka proces zoony z analizy ryzyka i ewaluacji ryzyka336.
Ocena ryzyka to proces szacowania siy oddziaywania i prawdopodobiestwa
wystpienia ryzyka w celu okrelenia znaczenia ryzyka oraz podjcia decyzji o reakcji
na ryzyko337.
Ocena ryzyka oznacza proces wsparty naukowo, skadajcy si z czterech etapw:
identyfikacji zagroenia, charakterystyki niebezpieczestwa, oceny ekspozycji
i charakterystyki ryzyka338.
Ocena zagroe jest procesem wartociujcym poszczeglne zagroenia w zakresie
potencjalnych skutkw339.
Ocena zniszcze [ang. damage assessment] ocena lub oszacowanie wpywu
zaistnienia katastrofy na ludzi oraz zasoby materialne, ekonomiczne i naturalne340.
Ochrona to caoksztat czynnoci zabezpieczajcych co lub kogo przed skutkami
zdarze niekorzystnych. Ochrona w odrnieniu od obrony ma wymiar pasywny341.
Ochrona infrastruktury krytycznej wszelkie dziaania zmierzajce do zapewnienia
funkcjonalnoci, cigoci dziaa i integralnoci infrastruktury krytycznej w celu
zapobiegania zagroeniom, ryzykom lub sabym punktom oraz ograniczenia
i neutralizacji ich skutkw oraz szybkiego odtworzenia tej infrastruktury na wypadek
awarii, atakw oraz innych zdarze zakcajcych jej prawidowe funkcjonowanie342.
Ochrona ludnoci oznacza wszystkie przedsiwzicia humanitarne zarwno
w czasie pokoju jak i wojny, ukierunkowane na ochron ycia i zdrowia ludnoci, jej
bytu, jej wasnoci i rodowiska przed zdarzeniami niepodanymi kadego typu.
Ochrona ludnoci obejmuje wszystkie przedsiwzicia w zakresie eliminowania
i ograniczania czynnikw ryzyka i samego ryzyka, zapobiegania zdarzeniom
niekorzystnym i ograniczania potencjalnych skutkowa tych zdarze, przygotowania
335

337
338
z 1.2.2002).
339
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz I, Warszawa 2008, s. 30-36.
340
341
342
zm.).
336
161
CZ IV
153.
154.
155.
156.
157.
adekwatnych zdolnoci reagowania, skutecznego reagowania w razie wystpienia

zdarzenia niepodanego i odbudowy po jego opanowaniu343.
Odbudowa [ang. recovery] zorganizowane dziaanie suce przywrceniu
warunkw do poziomu akceptowalnego dla organizacji344.
Odpowiedzialno funkcyjna dotyczy administracji publicznej i oznacza pen
odpowiedzialno za sprawowanie kadej funkcji na wszystkich szczeblach, od
ministra poczynajc a na kierowniku referatu w gminie, koczc. W pastwach
zachodnich kady minister odpowiada przed parlamentem za prowadzenie
dziaalnoci kryzysowej w obszarze zainteresowania jego urzdu, zarwno w czasie
pokoju jak i w okresie wojny345. Kady minister odpowiada te za przygotowanie
planu wspierania zdolnoci reagowania niszych szczebli administracji na wypadek
kadego zagroenia w tym wojny, przy czym priorytetowymi s zagroenia
powodowane dziaalnoci resortu i bdce w kompetencjach ministra346.
Odpowiedzialno personalna (osobista) oznacza, e kada osoba dorosa jest
obowizana uczestniczy w procesach bezpieczestwa odpowiednio do kwalifikacji,
stanu zdrowia, wieku i innych czynnikw okrelajcych zdolno wypeniania
powinnoci na rzecz bezpieczestwa narodowego. Jedne osoby przeznacza si do
obrony ojczyzny z broni w rku, inne do speniania powinnoci obywatelskich bez
broni347. Takie powinnoci nakada si rwnie na obywateli innych pastw
zamieszkujcych na stae na terytorium danego pastwa348.
Odpowiedzialno spoeczna [ang. social responsibility] odpowiedzialno
organizacji na wpywy podejmowanych przez ni decyzji i dziaa na spoeczno
i rodowisko, poprzez transparentne i etyczne postpowanie, ktre przyczynia si do
zrwnowaonego rozwoju, z uwzgldnieniem zdrowia i dobrobytu spoecznoci,
bierze pod uwag oczekiwania interesariuszy, jest zgodne z prawem i powszechnie
przyjtymi normami postpowania i co wicej jest wdroone w caej organizacji
i praktykowane w jej stosunkach bdcych czci sfery oddziaywania349.
Organizacja [ang. organization] przedsibiorstwo, korporacja, firma, spka lub
instytucja lub jej cz, zrzeszona lub nie, publiczna lub prywatna, ktra posiada
wasne zadania i administracj350.
343
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe op. cit., s. 189-192.

345
Emergency Preparedness Act, (Canada) 1988, art. 4.
346
Ibidem, art. 5 i 8.
347
Compulsory Total Defense Duties Act z 15.12.1994 r., Szwecja, rozdz. 3. art. 16-22.
348
Ibidem, rozdz. 4. art. 3.
349
350
344
162
CZ IV
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
Organizacja to pewien rodzaj caoci ze wzgldu na stosunek do niej jej wasnych

elementw, mianowicie takich caoci, ktrej wiksze skadniki wspprzyczyniaj si
do powodzenia caoci351.
Organizacja pozarzdowa organizacja chroniona prawem midzynarodowym,
ktrej podstaw dziaania nie jest traktat, lecz akty wewntrzne (statut, regulaminy)
dobrowolnie przez czonkw przestrzegane, przy czym czonkami zazwyczaj s osoby
fizyczne lub prawne prawa krajowego, w tym instytucje i stowarzyszenia
o charakterze publicznym lub prywatnym352.
Organizacja zarzdzania kryzysowego [ang. emergency management organization]
podstawowa organizacja odpowiedzialna za zapewnienie zdolnoci do
przygotowania, reagowania i/lub odbudowy podczas sytuacji potencjalnie
destabilizujcych lub destrukcyjnych353.
Ostrzeganie jedno z przedsiwzi funkcji ratownictwa zerodkowane na
dostarczeniu w przystpnej formie, jasnej i zrozumiaej informacji z odpowiednim
wyprzedzeniem o nieuchronnym zagroeniu oraz sposobach zachowania si
(z instruktaem), celem ograniczenia skutkw nieuniknionego zdarzenia w sytuacji
jego wystpienia354.
Ostrzeganie ludnoci [ang. public warning] informacja skadajca si
z powiadamiania i alarmu, rozpowszechniana w celu umoliwienia zagroonej
ludnoci podjcia rodkw bezpieczestwa i ochrony kluczowych funkcji
spoecznoci355.
P
Partnerstwo dla Pokoju [ang. Partnership for Peace] program okrelajcy
szczeglny rodzaj stosunkw czcych pastwa czonkowskie NATO z krajami
aspirujcymi do tego miana, a take mechanizm wsppracy tyche pastw
w zakresie adu, bezpieczestwa oraz stabilizacji w Europie356.
Percepcja ryzyka [ang. risk perception] znaczenie przypisywane ryzyku przez
poszczeglnych interesariuszy. Percepcja ta jest pochodn potrzeb, zagadnie i spraw
poszczeglnych interesariuszy357.
351
T. Kotarbiski, Traktat o dobrej robocie, op. cit., s. 74.

assessment.
354
J. Gobiewski, Podrcznik menedera programw kryzysowych, Krakw 2003, s. 135.
355
356
NATO Handbook 2001, s. 67.
357
352
353
163
CZ IV
165.
166.
167.
168.
Pierwsza pomoc zesp czynnoci podejmowanych w celu ratowania oso-by

w stanie nagego zagroenia zdrowotnego wykonywanych przez osob znajdujc si
w miejscu zdarzenia, w tym rwnie z wykorzystaniem wyrobw medycznych
i wyposaenia wyrobw medycznych oraz produktw leczniczych wydawanych bez
przepisu lekarza dopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 358.
Plan zarzdzania ryzykiem [ang. risk management plan] plan zawarty w strukturze
ramowej zarzdzania ryzykiem okrelajcy podejcie, elementy zarzdzania i zasoby,
ktre bd zastosowane w zarzdzaniu ryzykiem359.
Planowanie cywilne caoksztat przedsiwzi organizacyjnych majcych na celu
przygotowanie administracji publicznej do zarzdzania kryzysowego (1), planowanie
w zakresie wspierania Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w razie ich uycia oraz
planowanie wykorzystania Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do realizacji zada
z zakresu zarzdzania kryzysowego (2)360.
Plany zarzdzania kryzysowego na potrzeby zarzdzania kryzysowego opracowuje
si plany zarzdzania kryzysowego na szczeblu krajowym, wojewdzkim,
powiatowym i gminnym361.
Nazywajc je:
Krajowym Planem Zarzdzania Kryzysowego;
Wojewdzkim Planem Zarzdzania Kryzysowego;
Powiatowym Planem Zrzdzania Kryzowego;
Gminnym Planem Zarzdzania Kryzysowego;
W skad planw zarzdzania kryzysowego wchodz nastpujce elementy:
a.plan gwny, ktry zawiera nastpujce elementy:
charakterystyk zagroe oraz ocen ryzyka ich wystpienia, w tym
dotyczce infrastruktury krytycznej, oraz mapy ryzyka i mapy zagroe,
zadania i obowizki uczestnikw zarzdzania kryzysowego w formie siatki
bezpieczestwa,
zestawienie si i rodkw planowanych do wykorzystania w sytuacjach
kryzysowych.
b.zesp przedsiwzi na wypadek sytuacji kryzysowych opracowywany w oparciu o
czytelne zadania i procedury oraz zasady wspdziaania. Definiuje si:
358
poz. 1410, z pn. zm.).
359
360
zm.).
361
Na podstawie: ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. 2007 r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm.).
164
CZ IV
zadania w zakresie monitorowania zagroe,

tryb uruchamiania niezbdnych si i rodkw, uczestniczcych w realizacji
zaplanowanych przedsiwzi na wypadek sytuacji kryzysowych,
procedury reagowania kryzysowego, okrelajce sposb postpowania
w sytuacjach kryzysowych,
wspdziaanie midzy siami uruchomionymi i uczestniczcymi w realizacji
planowanych przedsiwzi na wypadek sytuacji kryzysowych.
c.zaczniki funkcjonalne planu gwnego okrelajce nastpujce elementy:
procedury realizacji zada z zakresu zarzdzania kryzysowego, w tym
zwizane z ochron infrastruktury krytycznej,
organizacj cznoci,
organizacj systemu monitorowania zagroe, ostrzegania i alarmowania,
zasady informowania ludnoci o zagroeniach i sposobach postpowania na
wypadek zagroe,
organizacj ewakuacji z obszarw zagroonych,
organizacj ratownictwa, opieki medycznej, pomocy spoecznej oraz pomocy
psychologicznej,
organizacj ochrony przed zagroeniami charakterystycznymi dla danego
obszaru,
wykaz zawartych umw i porozumie zwizanych z realizacj zada
zawartych w planie zarzdzania kryzysowego,
zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkd,
procedury uruchamiania rezerw pastwowych,
wykaz infrastruktury krytycznej znajdujcej si odpowiednio na terenie
wojewdztwa, powiatu lub gminy, objtej planem zarzdzania kryzysowego,
priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej.
Plany zarzdzania kryzysowego naley systematyczne aktualizowa, a cykl planowania
okreli na cykl nie duszy ni dwa lata. Okres planowania maj obowizek realizowa
organy administracji publicznej odpowiedzialne za zarzdzanie kryzysowe, a take podmioty
przewidywane do realizacji przedsiwzi okrelonych w planie, w zakresie ich dotyczcym.
Plany zarzdzania kryzysowego naley uzgadnia z kierownikami jednostek
organizacyjnych planowanych do wykorzystania przy realizacji zada i innych czynnoci
wynikajcych z planu. Uzgodnienia naley poczyni przede wszystkim do przedsiwzi
w zakresie ich dotyczcym.
165
CZ IV
169.
170.
171.
172.
173.
174.
Poczucie bezpieczestwa jest form subiektywnego postrzegania zagroe/ryzyk,

ktre nas otaczaj362.
Podmiot bezpieczestwa to kady wiadomie istniejcy i celowo dziaajcy podmiot
(indywidualny
lub
zbiorowy),
rozpatrywany
z punktu
widzenia
jego
bezpieczestwa363.
Podmioty KSRG naley przez to rozumie jednostki Pastwowej Stray Poarnej,
inne jednostki ochrony przeciwpoarowej, w tym: jednostki organizacyjne
Pastwowej Stray Poarnej; jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony
Przeciwpoarowej; zakadowa stra poarna; zakadowa suba ratownicza; gminna
zawodowa stra poarna; powiatowa (miejska) zawodowa stra poarna; terenowa
suba ratownicza; ochotnicza stra poarna; zwizek ochotniczych stray poarnych;
inne jednostki ratownicze., wczone do ksrg, inne suby, inspekcje, strae, instytucje
oraz podmioty, ktre dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziy si
wspdziaa w akcjach ratowniczych364.
Podmioty ratownicze naley przez to rozumie dysponenta jednostki Pastwowego
Ratownictwa Medycznego, podmioty krajowego systemu ratowniczo-ganiczego,
podmioty i jednostki wsppracujce z tymi systemami oraz spoeczne organizacje
ratownicze, w tym wsppracujce z systemem powiadamiania ratunkowego, ktre
s przygotowane do niezwocznego reagowania i realizowania zada w czasie
wystpienia nagego zagroenia dla ycia i zdrowia albo mienia lub rodowiska365.
Podstawowe czynnoci ratownicze naley przez to rozumie czynnoci
wykonywane w poszczeglnych dziedzinach ratownictwa przez wszystkich
ratownikw podmiotw ksrg366.
Podwyszona gotowo operacyjna naley przez to rozumie czasowe zwikszenie
gotowoci
operacyjnej
w sytuacji
wystpienia
lub
zwikszonego
prawdopodobiestwa wystpienia katastrofy naturalnej lub awarii technicznej,
ktrych skutki mog zagrozi yciu lub zdrowiu duej liczby osb, mieniu w wielkich
362
Wrblewski D. Rola i miejsce Centrum Naukowo Badawczego Ochrony Przeciwpoarowej w systemie

bezpieczestwa powszechnego, BiTP Vol. 1 Issue 1, 2006, pp. 7-16.
363
Wykaz gwnych kategorii pojciowych przyjtych na potrzeby przeprowadzenia strategicznego przegldu
bezpieczestwa narodowego, w: Sownik BBN (Zaktualizowano 10 stycznia 2011 r.)
http://www.bbn.gov.pl/palm/pl/577/2630/Zaktualizowano_10_stycznia_2011_r.html
364
365
366
166
CZ IV
175.
176.
177.
178.
179.
rozmiarach lub rodowisku na znacznych obszarach, lub w przypadku wystpienia

i utrzymywania si wzmoonego zagroenia poarowego367.
Polder przeciwpowodziowy zwykle naturalny obszar zalewowy. W okresie
wezbrania rzeki pozwala na rozlanie si z koryta nadmiaru wody i jej naturaln
retencj. Tereny polderu pooone poniej poziomu morza (obszary depresyjne)
chroni przed zalaniem system tam i grobli. Polder przecinaj liczne kanay
odprowadzajce nadmiar wody. Woda jest wypompowywana z kanaw do morza
(su temu elektryczne i spalinowe pompy). yzne gleby polderu s czsto
wykorzystywane rolniczo368.
Polityka bezpieczestwa jest zbiorem spjnych, precyzyjnie okrelonych prawem
przepisw, norm, regu i procedur, wedug ktrych organizacja (spoeczestwo)
wykorzystuje posiadany potencja dla zapewnienia wysokich standardw
bezpieczestwa. Polityk bezpieczestwa okrela i precyzuje zesp norm i gwarancji
prawnych oraz sposb zorganizowania struktur wadzy i administracji publicznej oraz
organizacji pozarzdowych, ich kompetencje, zakres odpowiedzialnoci i miejsce
w systemie bezpieczestwa, umoliwiajce im warunki realizacji ich statutowych
powinnoci i zada369.
Polska Norma jest norm krajow, przyjt w drodze konsensu i zatwierdzon
przez krajow jednostk normalizacyjn; powszechnie dostpn, stosowan
dobrowolnie, oznaczon na zasadzie wycznoci symbolem PN. Moe by take
wprowadzeniem normy europejskiej lub midzynarodowej. Wprowadzenie to moe
nastpi w jzyku oryginau370.
Postpowanie z ryzykiem [ang. risk treatment] proces modyfikacji ryzyka poprzez
m.in. unikanie ryzyka, podjcie lub zwikszenie ryzyka, usunicie rda ryzyka,
zmian nastpstw, dzielenie ryzyka, retencj ryzyka371.
Powiadamianie [ang. notification] dziaania bdce czci ostrzegania ludnoci
polegajce na skutecznym przekazaniu ludnoci zagroonej kluczowych informacji
dotyczcych decyzji i sposobu postpowania w przypadku wystpienia zagroenia372.
367

368
Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P., Dorane metody
ochrony stosowane podczas powodzi ze szczeglnym uwzgldnieniem rkaww przeciwpowodziowych,
monografia CNBOP-PIB, Jzefw 2012, s. 46, w:
http://www.pzw.org.pl/wodzislaw_slaski/cms/6088/nasze_lowiska
369
370
http://www.pkn.pl/informacje-podstawowe-o-pn (dostp: stycze 2014).
371
372
167
CZ IV
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
Powinno to wiadomy obowizek, konieczno, zobowizanie speniane

w poczuciu moralnej odpowiedzialnoci373.
Powd rozumie si przez to czasowe pokrycie przez wod terenu, ktry w normalnych
warunkach nie jest pokryty wod, powstae na skutek wezbrania wody w ciekach
naturalnych, zbiornikach wodnych, kanaach oraz od strony morza, powodujce
zagroenie dla ycia i zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz
dziaalnoci gospodarczej374.
Powd jest jednym z najczciej wystpujcych zagroe naturalnych. Powodzi
nazywa si wezbranie wody, podczas ktrego woda po przekroczeniu stanu
brzegowego lub poziomu korony wau przeciwpowodziowego zalewa dolin rzeczn,
powodujc szkody oraz straty finansowe i pozaekonomiczne (spoeczne, moralne,
przyrodnicze itp.). Pojcie powodzi nie obejmuje zjawisk zatapiania maych obszarw
bezodpywowych. Powd jest wic pojciem gospodarczym375.
Powd to wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanaach
lub na morzu, podczas ktrego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa
doliny rzeczne albo tereny depresyjne i powoduje zagroenia dla ludnoci lub
mienia376.
Powd to wzrost poziomu wody w rzekach lub innych zbiornikach wodnych,
prowadzcy do zalania terenw zamieszkaych lub uytkowanych gospodarczo przez
czowieka powodujca zagroenie dla jego ycia oraz straty w gospodarce377.
Poziom ryzyka [ang. level of risk] wielko ryzyka lub kombinacji ryzyk, wyraona
w postaci kombinacji nastpstw oraz ich prawdopodobiestwa378.
Prawdopodobiestwo [ang. likelihood] moliwo wystpienia, szansa wystpienia
zdarzenia, prawdopodobiestwo moe by definiowane, mierzone i okrelane
w sposb obiektywny lub subiektywny, jakociowo lub ilociowo, moe by okrelane
przy uyciu oglnych terminw jak i terminw matematycznych379.
373
B. Dunaj (red.), Sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.

Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P., op. cit., s. 8, za:
Ciepielowski A., Charakterystyka zjawisk powodziowych w Polsce, w: Ochrona przed powodzi, Instytut
Melioracji i Uytkw Zielonych, Falenty 1992, s. 15-47 i Powd - klasyfikacje, definicje, charakterystyka, 2006,
Orodek Koordynacyjno-Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej, Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej,
Krakw:
http://oki.krakow.rzgw.gov.pl.
376
Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P., op. cit., s. 8, za: art. 9,
ust.1, pkt 10 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne z pn. zm.
377
Ibidem, s. 8, za: Byczkowski A., Hydrologia, t. II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1996, str. 105-132 i Powd
w obliczu zagroenia, Rzdowe Centrum Bezpieczestwa, Warszawa 2013.
378
PKN-ISO Guide 73:2012 Zarzdzanie ryzykiem Terminologia.
379
374
375
168
CZ IV
187.
188.
189.
190.
191.
192.
193.
194.
Prawdopodobiestwo zaistnienia ryzyka oszacowanie ryzyka w oparciu o przesze

zdarzenia przy zaoeniu, e w przyszoci nie zaistniej w danym obszarze znaczne
zmiany380.
Prawo krajowe to zesp norm prawnych tworzonych lub uznanych przez
pastwo381.
Prawo kryzysowe to: 1) Cao obowizujcych norm i regu porzdkujcych ycie
spoeczestwa w odniesieniu do aktywnoci kryzysowej, okrelajcych powinnoci,
nakazy i zakazy w tym zakresie. 2) System przepisw obowizujcych w dziedzinie
zarzdzania kryzysowego. 3) Akty prawa dotyczce powinnoci obywateli i instytucji
w dziedzinie aktywnoci kryzysowej. 4) Reguy postpowania powszechnie uznane
w spoeczestwie i przestrzegane ze wzgldw moralnych382.
Problem to zdarzenie lub zagadnienie stwarzajce okrelone trudnoci, wymagajce
rozwizania lub rozstrzygnicia383.
Procedura ustalony sposb przeprowadzania dziaania lub procesu384.
Procedura to normowany przepisami prawa, zwyczajami, porozumieniem, umow
i innymi ustaleniami sposb postpowania, prowadzenia, zaatwiania okrelonych
spraw. Jest to sformalizowana droga dochodzenia do celu385.
Proces przyjmuje si jako zestaw wzajemnie powizanych ze sob lub wpywajcych
na siebie dziaa, ktre przeksztacaj dane wejciowe w wyjciowe. Wejcia do
procesu s zazwyczaj wyjciami innych procesw. Procesy w organizacjach s
zazwyczaj zaplanowane i wykonywane w warunkach nadzorowanych386. Tam, gdzie
wynik procesu nie moe by w atwy sposb sprawdzony, mamy do czynienia
z procesem specjalnym. Procesy modelowane s a priori i optymalizowane na bazie
koszt efekt. Zasadniczo procesy s rozkadane na operacje jednostkowe. Kady proces
ma pocztek i koniec, wasn struktur, wyjcie i wejcie, mierniki, narzdzia,
operatora, kryteria i metody sterowania, sprzenie zwrotne, zasoby i odstpstwa.
Zarzdzanie kryzysowe przyjmuje si jak proces zoony, cigy, ktry zawiera szereg
procesw jednostkowych wynikajcych z realizacji poszczeglnych etapw, faz
i funkcji oraz wielu operacji.
Profil ryzyka [ang. risk profile] opis zestawu ryzyk387.
380

381
382
B. Dunaj (red.), Sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.
383
T. Z. Leszczyski, Kryzys jako sytuacja decyzyjna w organizacji, op. cit. s. 342.
384
385
386
S. Wawak, Zarzdzanie Jakoci. Teoria i Praktyk, Helion, Gliwice 2002.
387
169
CZ IV
195.
196.
197.
198.
199.
200.
Prognoza to hipoteza dotyczca przyszoci, formuowana na podstawie

uzasadnionych przesanek ustalonych w toku bada naukowych, suca jako
wytyczna do dalszego postpowania jest to wic przewidywany obraz przyszoci
ustalony za pomoc adekwatnych metod i oparty o wszystkie dostpne informacje388.
Program oznacza szczegowy plan postpowania w okrelonych sytuacjach dla
osignicia okrelonych celw lub sprostania szczeglnym problemom389. Program
jest algorytmem postpowania w typowych sytuacjach trudnych, posiadajcy
zabezpieczenie w zasobach i umocowanie prawne.
Program kryzysowy oznacza szczegowy plan postpowania w sytuacjach
wyjtkowych dla osignicia okrelonych celw lub sprostania szczeglnym
problemom. W pastwach zachodnich funkcjonuje zazwyczaj okoo dwudziestu
kategorii takich programw, wrd nich program obrony cywilnej390.
Programowanie jest przedsiwziciem majcym usprawni oraz zagwarantowa
wysok skuteczno i ekonomiczno przedsiwzi we wszystkich fazach zarzdzania
kryzysowego, a szczeglnie w fazach reagowania i odbudowy391.
Projekt to dziaanie celowe, niepowtarzalne, zoone, okrelone i autonomiczne
o znacznej trudnoci realizacyjnej392. Projekt oznacza etap wstpny procesu
przygotowania dziaa oraz caego cyklu przedsiwzicia. Projekt obejmuje
dokumentacj, obliczenia, instrukcje, warunki, zaoenia i oczekiwane wyniki393.
Propozycje Sztokholmskie program Partnerstwa dla Pokoju obejmowa cztery
warsztaty powicone legislacji kryzysowej i prawu kryzysowemu. Warsztaty te
przeprowadzono w Budapeszcie i Warszawie (1995) oraz w Sztokholmie w latach
1996 i 1998. Propozycje Sztokholmskie przyjto podczas warsztatw w 1996 r.
Spiesz one z pomoc krajom partnerskim w zakresie ustanowienia i przegldu ich
prawa kryzysowego proponujc podstawowe parametry dotyczce usytuowania
systemu zarzdzania kryzysowego w strukturach wadzy i wykorzystania si
kryzysowych w ramach tego prawa. Propozycje obejmuj nastpujce ustalenia394:
1. Organizowanie i wiczenie si reagowania kryzysowego powinno by zgodne
z normami prawa midzynarodowego i standardami midzynarodowymi takimi
jak Midzynarodowa Konwencja Praw Spoecznych i Politycznych, uwzgldniajc
388
J. Bogdanienko, Zarys koncepcji, metod i problemw zarzdzania, op. cit. s. 139.

Sownik jzyka angielskiego Collinsa, Londyn 1990.
390
Ibidem.
391
Opracowanie Jan Gobiewski.
392
J. Skalik, Zarzdzanie ryzykiem w projektach, w: Zarzdzanie ryzykiem wyzwania XXI wieku, mat.
z konferencji, WSZiP, Warszawa 2007, s. 246.
393
394
The Legal Basis for Civil Emergency Planning, Stockholm, Sweden 1996, s. 7 i 8.
389
170
CZ IV
201.
202.
203.
204.
rozrnienie midzy niezbywalnymi prawami czowieka i tymi, ktre

z koniecznoci musz by czasowo zawieszane lub ograniczane podczas kryzysu;
2. Siy reagowania kryzysowego powinny by pod cywiln kontrol;
3. Wprowadzenie i kontynuacja dziaa si reagowania kryzysowych powinno by
przedmiotem
skutecznego
nadzoru
w ramach
krajowego
systemu
konstytucyjnego i prawnego, i powinno uwzgldnia straty, szkody i zniszczenia
w rozmiarach proporcjonalnych do specyfiki zagroenia;
4. Wadza wykonawcza jest odpowiedzialna przed wadz ustawodawcz za
dostarczenie racjonalnych dowodw, e zaistniay warunki konieczne dla
wprowadzenia lub kontynuacji odpowiednich dziaa kryzysowych;
5. Wprowadzenie si reagowania kryzysowego powinno by oparte na wczeniej
uzgodnionej (prawem) definicji zagroenia (kryzysu, koniecznoci);
6. Powinno si zapewni skuteczn ochron przed naduyciem si reagowania
kryzysowego zarwno w zakresie ich wykorzystania w dziaaniach jak podczas
prowadzenia wicze;
7. Naruszenie praw zwyczajnych powinno by zrwnowaone przez zapewnienie
rekompensat za szkody spowodowane dziaaniami si reagowania kryzysowego;
8. Odpowiedzialno organizacyjna za zarzdzanie kryzysowe powinna spoczywa
na najniszym szczeblu kompetentnej wadzy odpowiednio do sytuacji (przed,
w trakcie jak i po katastrofie).
Przejcie kierowania dziaaniem ratowniczym naley przez to rozumie wstpienie
w prawa i obowizki kierujcego dziaaniem ratowniczym395.
Przybr jest to nieznaczne podniesienie si stanu wody poniej stanu
brzegowego396.
Przygotowanie [ang. preparedness] czynnoci, zadania, plany i systemy
zaplanowane i wdroone przed zaistnieniem nagego zdarzenia, ktrych celem jest
zapobieganie wystpieniu zdarzenia, osabienie skutkw zdarzenia, zareagowanie
w czasie i po wystpieniu zdarzenia i odbudowa po zdarzeniu397.
Przywdztwo jest takim aspektem zarzdzania, ktry umoliwia menederowi
przekonywa innych, aby realizowali to, co suy osiganiu celw398.
395

396
Klugiewicz J., Hydrologia, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu TechnologicznoPrzyrodniczego, Bydgoszcz
2010, str. 12-18.
397
398
B. R. Kuc, Zarzdzanie doskonae, Warszawa 1999.
171
CZ IV
205.
206.
207.
208.
209.
210.
R
Raport o stanie bezpieczestwa narodowego sporzdzany jest na potrzeby
Krajowego Planu Zarzdzania Kryzysowego. Sporzdzaj go ministrowie kierujcy
dziaami administracji rzdowej, kierownicy urzdw centralnych oraz wojewodowie.
Koordynacj przygotowania Raportu zapewnia Dyrektor Rzdowego Centrum
Bezpieczestwa, a w czci dotyczcej zagroe o charakterze terrorystycznym,
mogcych doprowadzi do sytuacji kryzysowej, Szef Agencji Bezpieczestwa
Wewntrznego. Wnioski z Raportu ukierunkowuj dziaania, ktre stanowi istotny
element Krajowego Planu Zarzdzania Kryzysowego oraz s uwzgldniane w planach
zarzdzania kryzysowego399. Rada Ministrw biorc pod uwag konieczno
zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczestwa narodowego ma obowizek
w drodze rozporzdzenia okreli sposb, tryb i terminy opracowania Raportu.
Raport zawiera nastpujce elementy:
wskazuje najwaniejsze zagroenia przez stworzenie mapy ryzyka;
okrela cele strategiczne;
okrela priorytety w reagowaniu na okrelone zagroenia;
wskazuje siy i rodki niezbdne do osignicia celw strategicznych;
programowanie zada w zakresie poprawy bezpieczestwa przez
uwzgldnianie regionalnych i lokalnych inicjatyw;
wnioski zawierajce hierarchicznie uporzdkowan list przedsiwzi
niezbdnych do osignicia celw strategicznych.
Raport jest przyjmowany przez Rade Ministrw w drodze uchway.
Raport ryzyka to proczna i roczna informacja o ryzyku400.
Reagowanie [ang. response] natychmiastowe i cige dziaania, zadania i systemy
zarzdzajce skutkami zdarzenia, ktre maj wpyw na ycie, dobytek, operacje
i rodowisko401.
Region to duy obszar ldu zazwyczaj w okrelonych granicach lub wyrniajcy si
wrd innych swoistymi cechami402.
Rejestr ryzyk [ang. risk register] wykaz informacji o zidentyfikowanych ryzykach403.
Rejestr ryzyka to zestawienie zawierajce informacje o wyniku przeprowadzonej
identyfikacji i oceny ryzyka, a take zaproponowanej reakcji na ryzyko404.
399
Na podstawie: Art. 5a ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm.).
400
401
402
Dictionary of English, Glasgow 1992.
403
172
CZ IV
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.
218.
Rejon operacyjny rejon okrelony w wojewdzkim planie dziaania systemu,

obejmujcy co najmniej jeden obszar dziaania405.
Rozpowszechnianie ostrzee [ang. warning dissemination] dziaania majce na
celu przekazywanie komunikatw odpowiednich dla ludnoci zagroonej,
odnoszcych si bezporednio do wiarygodnych informacji wynikajcych
z monitorowania zagroe406.
Ryzyko rozumie si przez to prawdopodobiestwo wystpienia konkretnego skutku
w okrelonym czasie lub w okrelonej sytuacji407.
Ryzyko [ang. risk] to wpyw niepewnoci na cele, efekt moe by pozytywny lub
negatywny,
ryzyko
mona
rwnie
wyrazi
jako
iloczyn
skutkw
i prawdopodobiestwa ich wystpienia408.
Ryzyko prawdopodobiestwo wystpienia zdarze negatywnych, ktre mog mie
wpyw na osignicie zamierzonych celw lub powoduj odchylenia od oczekiwanych
stanw (1), kombinacja prawdopodobiestwa i oddziaywania (skutku), przy
uwzgldnieniu postrzeganego znaczenia (2)409.
Ryzyko to niepewno zwizana ze zdarzeniem lub dziaaniem, ktre wpynie na
zdolno organizacji do realizacji celw jej dziaalnoci410.
Ryzyko oznacza niebezpieczestwo zaistnienia negatywnych skutkw dla zdrowia
oraz dotkliwo takich skutkw w nastpstwie zagroenia411.
Ryzyko to suma ryzyka obliczeniowego i spoecznego wzburzenia412.
RYZYKO = RYZYKO OBLICZENIOWE + SPOECZNE WZBURZENIE
404
405
poz. 1410, z pn. zm.).
406
407
Art. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z pn.
zm.).
408
409
1 zacznika do zarzdzenia Nr 80 wojewody mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia
410
411
z 1.2.2002).
412
P. M. Sandman, Zaufa spoeczestwu, mwic mu prawd: czego nauczyem si w cigu 40 lat pracy
w sektorze informowania o ryzyku; w: BiTP Vol. 20 Issue 4, 2010, pp. 9-20.
173
CZ IV
219.
220.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
Ryzyko akceptowalne wielko ryzyka, ktr organizacja moe zaakceptowa bez

adnych dodatkowych dziaa zaradczych bd zmian w funkcjonowaniu413.
Ryzyko kryzysowe jest to ryzyko o takim rozmiarze, ktremu system (organizacja)
nie moe sprosta w dowolnym czasie przy wykorzystaniu normalnych rodkw
i procedur414.
Ryzyko powodziowe rozumie si przez to kombinacj prawdopodobiestwa
wystpienia powodzi i potencjalnych negatywnych skutkw powodzi dla ycia
i zdrowia ludzi, rodowiska, dziedzictwa kulturowego oraz dziaalnoci
gospodarczej415.
Ryzyko reliktowe (rezydualne, szcztkowe) [ang. residual risk] pozostajce po
zastosowaniu dziaa okrelonych w postpowaniu z ryzykiem416.
Ryzyko strategiczne to niepewno zwizana ze zdarzeniem lub dziaaniem, ktra
wpynie na zdolno organizacji do realizacji strategicznych celw jej dziaalnoci417.
S
Scenariusz ryzyka [ang. risk scenario] zdefiniowana sekwencja zdarze poczona
z czstotliwoci i konsekwencjami418.
Segregacja pierwotna naley przez to rozumie segregacj poszkodowanych
realizowan niezwocznie po przybyciu na miejsce zdarzenia podmiotu
ratowniczego419.
Segregacja poszkodowanych naley przez to rozumie proces wyznaczania
priorytetw leczniczo-transportowych realizowany w zdarzeniach mnogich
i masowych420.
Segregacja wtrna naley przez to rozumie segregacj poszkodowanych
realizowan po wdroeniu medycznych czynnoci ratunkowych wobec osb
poszkodowanych o najwyszym priorytecie421.
413

414
W. K. Knight, Praktyczne aspekty zarzdzania ryzykiem, materia z seminarium Stowarzyszenia Zarzdzania
Ryzykiem POLRISK z 8.06.2010 w Warszawie, s. 13.
415
416
417
418
419
420
Ibidem.
421
174
CZ IV
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.
235.
Siatka bezpieczestwa zestawienie potencjalnych zagroe ze wskazaniem

podmiotu wiodcego przy ich usuwaniu oraz podmiotw wsppracujcych 422.
Skuteczno systemu423 to wskanik okrelajcy zblienie si do zamierzonego celu,
stanowicego podstaw oceny systemu. Skuteczno okrela stopie osignicia celu
dziaania.
Skutek ryzyka oddziaywanie zdarzenia, dziaania na realizacj celu424.
Suby naley przez to rozumie suby ustawowo powoane do realizacji
przedsiwzi majcych na celu ochron ycia, zdrowia oraz bezpieczestwa
obywateli, a take mienia i rodowiska, inne ni podmioty ratownicze425.
Specjalistyczne czynnoci ratownicze naley przez to rozumie czynnoci
wykonywane z uyciem sprztu specjalistycznego przez odpowiednio przeszkolonych
ratownikw podmiotw KSRG426.
Stan alarmowy jest to na og przekroczenie poziomu wody brzegowej i oznacza
zagroenie powodzi427.
Stan gotowoci czynnoci, zadania, plany i systemy zaplanowane i wdroone przed
zaistnieniem nagego zdarzenia, ktrych celem jest zapobieganie wystpieniu
zdarzenia, osabienie skutkw zdarzenia, zareagowanie w czasie i po wystpieniu
zdarzenia i odbudowa po zdarzeniu428.
Stan klski ywioowej moe by wprowadzony dla zapobieenia skutkom katastrof
naturalnych lub awarii technicznych noszcych znamiona klski ywioowej, oraz
w celu ich usunicia. Stan klski ywioowej moe by wprowadzony na obszarze, na
ktrym wystpia klska ywioowa, a take na obszarze, na ktrym wystpiy lub
mog wystpi skutki tej klski. Stan klski ywioowej wprowadza si na czas
oznaczony, niezbdny dla zapobieenia skutkom klski ywioowej lub ich usunicia,
nie duszy ni 30 dni429.
422
zm.).
423
424
425
426
427
Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E., Vademecum Ochrony Przeciwpowodziowej, Gdask
2006 r., str. 11-39.
428
429
Art. 2 i 4 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62, poz. 558,
z pn. zm.).
175
CZ IV
236.
237.
238.
239.
240.
241.
242.
243.
244.
Stan ostrzegawczy jest to stan, ktry zwraca uwag na zagroenie powodziowe

i zmusza do czstszego odczytywana stanw na posterunku wodowskazowym.
Najczciej jako stan ostrzegawczy przyjmuje si stan o 10 cm niszy od poziomu
wody brzegowej430.
Stan zagroenia jest to stan psychiczny lub wiadomociowy wywoany
postrzeganiem okrelonych zjawisk lub sytuacji, ktre subiektywnie przyjmuje si
jako niekorzystne lub niebezpieczne, wywoujce groz czyli trwog, lk,
przeraenie, strach lub obawy431.
Standard dokument opracowany przez organizacj, stanowicy kompendium
wiedzy na dany temat432.
Standardy bezpieczestwa to przyjte, sprawdzone i akceptowane wzorce
rozwizywania problemw bezpieczestwa433.
Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem
subowym pracownikw starostwa i kierownikw jednostek organizacyjnych
powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych sub, inspekcji i stray434.
Starosta organ waciwy w sprawach zarzdzania kryzysowego na obszarze
powiatu435.
Strata [ang. loss] utrata zdrowia, zniszczenie mienia, rodowiska lub innych
wartociowych dbr436.
Strategia to teoria i praktyka dziaania, ukierunkowana na osignicie zalodzonych
celw w danej dziedzinie, ujmowanych w skali oglnej i majcych charakter
dugofalowy437.
Strategia bezpieczestwa (narodowego Rzeczypospolitej Polskiej) stanowi
podstaw do opracowania wykonawczych dyrektyw strategicznych, a w szczeglnoci
Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej RP, strategii poszczeglnych dziedzin
bezpieczestwa narodowego, strategicznych planw reagowania obronnego
i zarzdzania kryzysowego oraz wieloletnich programw transformacji systemu
430
Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E., Vademecum Ochrony Przeciwpowodziowej, Gdask
2006 r., str. 11-39.
431
432
Opracowanie CNBOP-PIB.
433
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe jako metoda ksztatowania standardw bezpieczestwa, w: Wiedza
Obronna 1/2006, s. 50-73.
434
Art. 35 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578, z pn.
zm.).
435
zm.).
436
437
Sownik terminw z zakresu bezpieczestwa narodowego, Myl Wojskowa 6/2002, Bellona 2002.
176
CZ IV
245.
246.
247.
248.
249.
250.
251.
bezpieczestwa pastwa, w tym programw pozamilitarnych przygotowa

obronnych i programw rozwoju si zbrojnych438.
Strategia kontroli ryzyka plan, ktry moe zawiera proces wdraania wielu
rodkw, technik kontroli ryzyka439.
Struktura to wewntrzny ukad czci jakiej caoci, zorganizowany ukad jakich
elementw tworzcych wiksz cao440. Wzajemne powizania elementw
stanowicych cao, konstrukcja, ukad441. Budowa, wspzaleno skadnikw,
organizacja wewntrzna442.
Struktura ramowa zarzdzania ryzykiem [ang. risk management framework]
zestaw elementw zapewniajcych podstawy i ustalenia organizacyjne w zakresie
projektowania, wdraania, monitorowania, dokonywania przegldw i cigego
doskonalenia zarzdzania ryzykiem w caej organizacji443.
System bezpieczestwa to zesp norm i gwarancji prawnych oraz sposb
zorganizowania organw wadzy publicznej i innych podmiotw prawnych,
stwarzajce formalne i praktyczne warunki ochrony obywateli przed zjawiskami
gronymi dla ycia i zdrowia lub powodujcymi due straty materialne oraz
minimalizowania ich skutkw i ksztatowania otoczenia sprzyjajcego harmonijnemu
i zrwnowaonemu rozwojowi spoeczestwa444.
Systemy bezpieczestwa zbiory unormowa prawnych, organizacyjnych,
strukturalnych, spoecznych, majce na celu obnienie szansy (prawdopodobiestwa)
wystpowania, jak rwnie skutkw zdarze niekorzystnych445.
System dowodzenia i kontroli [ang. command and control system] system
wspomagajcy efektywne zarzdzanie kryzysowe w procesie przygotowania,
reagowania, cigoci dziaania i/lub odbudowy446.
System obronny to zoona, wzgldnie wyodrbniona z otoczenia struktura
rozwaana z punktu widzenia obronnoci jako cao, tworzona przez zbir
elementw i powiza midzy nimi447. System obronny skada si z:
438

440
441
442
443
444
System bezpieczestwa powszechnego pastwa rozwizania prawne tom II, op. cit.
445
Smolarkiewicz M., Gra decyzyjna WODA symulacja powodzi na potrzeby szkoleniowe centrum
zarzdzania kryzysowego, BiTP Vol. 24 Issue 4, 2011, pp. 45-51.
446
assessment.
447
J. Gobiewski, Gotowo kryzysowa pastwa, Wiedza Obronna 2/2004, s. 64.
439
177
CZ IV
1.
252.
253.
254.
255.
256.
257.
Podsystemu militarnego przygotowywanego pod ktem prowadzenia dziaa

zbrojnych i sprostania wymogom dowolnej agresji oraz utrzymania porzdku
wiatowego w ramach misji pokojowych;
2. Podsystemu cywilnego przygotowywanego pod ktem sprostania wszystkim
skutkom katastrof naturalnych i powodowanych dziaalnoci czowieka, w tym
skutkom dziaa zbrojnych.
System ostrzegania ludnoci [ang. public warning system] zbir procesw
i technologii majcych na celu dostarczenie powiadomie i alarmw do ludnoci
zagroonej nag sytuacj448.
System Wspomagania Dowodzenia Pastwowego Ratownictwa Medycznego
system teleinformatyczny umoliwiajcy przyjcie z centrum powiadamiania
ratunkowego zgosze alarmowych, dysponowanie zespow ratownictwa
medycznego, rejestrowanie zdarze medycznych, prezentacj miejsca geograficznego
zdarzenia alarmowego oraz pozycjonowanie zespow ratownictwa medycznego449.
System zarzdzania jakoci system zarzdzania do kierowania organizacj i jej
nadzorowania w odniesieniu do jakoci450.
System zarzdzania jakoci to zestaw wzajemnie powizanych lub wzajemnie
oddziaywajcych elementw sucych ustanawianiu polityki i celw oraz osigni
tych celw, wykorzystany do kierowania organizacj i jej nadzorowania w odniesieniu
do jakoci451.
System zarzdzania ryzykiem to og okrelonych i stosowanych zasad, procedur,
procesw i czynnoci niezbdnych do uzyskania optymalnego poziomu ryzyka
z uwzgldnieniem kryterium oszczdnoci, efektywnoci i skutecznoci452.
Sytuacja kryzysowa sytuacja wpywajca negatywnie na poziom bezpieczestwa
ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub rodowiska, wywoujca znaczne
ograniczenia w dziaaniu waciwych organw administracji publicznej ze wzgldu na
nieadekwatno posiadanych si i rodkw453.
448
449
poz. 1410, z pn. zm.).
450
451
452
453
zm.).
178
CZ IV
258.
259.
260.
261.
262.
263.
264.
Sytuacja kryzysowa zjawisko zerwania, trwajce w czasie, rozpoczynajce si od

stanu rwnowagi poprzez niestabilno do stabilnoci w nowej sytuacji, ktra
zazwyczaj jest jakociowo inna454.
Sytuacja nadzwyczajna [ang. emergency] nage, gwatowne, zazwyczaj
niespodziewane zdarzenie (incydent) lub okolicznoci ktre z wysokim
prawdopodobiestwem lub na pewno spowoduj powany uszczerbek na zdrowiu
lub straty w mieniu i wymagaj natychmiastowych dziaa zapobiegawczych lub
naprawczych ze strony odpowiednich sub455.
Szacowanie ryzyka jest uwiadamianiem przyblionej wartoci, wielkoci
potencjalnego ryzyka456.
Szacowanie strat jest przedsiwziciem priorytetowym odbudowy doranej.
Szacunki i inne informacje pozwalaj okreli tempo, rodzaj i wielko pomocy oraz
wysiek fazy odbudowy i zakres prac minimalizujcych straty w przyszoci. Szacunki
te s podstaw wystpienia o pomoc do szczebli wyszych457.
Szansa jest to prawdopodobiestwo, moliwo, sposobno, okazja, osignicia
czego przy wykorzystaniu si sprawczych i zdolnoci bdcych w dyspozycji. To
okolicznoci sprzyjajce realizacji interesw oraz osiganiu celw. Generowane s
gwnie przez neutralne podmioty otoczenia bezpieczestwa. Maj zazwyczaj
charakter szybko przemijajcy458.
Szpitalny oddzia ratunkowy komrka organizacyjn szpitala w rozumieniu
przepisw o dziaalnoci leczniczej, stanowica jednostk systemu udzielajc
wiadcze opieki zdrowotnej osobom w stanie nagego zagroenia zdrowotnego,
speniajc wymagania okrelone w ustawie459.
rodowisko bezpieczestwa to wszelkie, zewntrzne i wewntrzne, militarne

i niemilitarne (polityczne, ekonomiczne, spoeczne, kulturowe, informacyjne itp.)
454
Wrblewski D., Komunikacja kryzysowa wybrane aspekty komunikacji z mass mediami, BiTP Vol. 3 Issue 1,
2007, pp. 115-134.
455
PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn Przewodniki zarzdzania kryzysowego
i ryzyka Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe.
456
J. Gobiewski, Zarzdzanie kryzysowe, op. cit. s. 122.
457
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz I, Warszawa 2008, s. 103 i cz III, s. 13.
458
S. Koziej, Strategiczne rodowisko bezpieczestwa, w skrypt internetowy:
http://www.google.pl/#hl=pl&gs_rn=14&gs_ri=psyab&pq=http%3A%2F%2Fmfiles.pl%2Fpl%2Findex.php%2Fotoczenie_bli%25c5%25bcsze&cp=38&gs_id=l&xhr=t
&q=Strategiczne+%C5%9Brodowisko+bezpiecze%C5%84stwa&es_nrs=true&pf=p&rlz=1C2GGGE_plPL443&sclie
nt=psyab&oq=Strategiczne+%C5%9Brodowisko+bezpiecze%C5%84stwa&gs_l=&pbx=1&bav=on.2,or.r_qf.&bvm=bv.46
751780,d.Yms&fp=d54ac19b26655092&biw=1280&bih=905 [dostp 24.04.2013]
459
poz. 1410, z pn. zm.).
179
CZ IV
265.
266.
267.
268.
269.
270.
warunki bezpieczestwa, warunki realizacji interesw danego podmiotu w dziedzinie

bezpieczestwa i osigania ustalonych przeze celw w tym zakresie.
Charakteryzowane moe by najpeniej przy pomocy czterech podstawowych
kategorii, jakimi s: szanse, wyzwania, ryzyka i zagroenia460.
wiadczenie to wypenianie jakiego zobowizania461. Jedna z form realizacji
obowizku462.
T
Terroryzm midzynarodowy jest zjawiskiem bdcym narzdziem realizacji celw
o charakterze politycznym stanowi zagroenie dla kadego ze wspczesnych pastw,
poniewa kade pastwo, niezalenie od reimu panujcych w nim rzdw, ma swj
wymiar polityczny463.
Totalizm oznacza tak organizacj spoeczestwa, w ktrej kada jednostka,
wsplnota, grupa spoeczna, spoeczno lokalna, instytucja, traktowana jest
podmiotowo, ma okrelone powinnoci w zakresie realizacji przedsiwzi na rzecz
dobra wsplnego, a bezpieczestwo jest takim dobrem464.
U
Unikanie ryzyka [ang. risk avoidance] wiadoma decyzja organizacji o unikniciu
naraenia na dane ryzyko465.
Ustalanie kontekstu [ang. establishing the context] definiowanie zewntrznych
i wewntrznych parametrw, ktre powinny by uwzgldnione podczas zarzdzania
ryzykiem, jak rwnie podczas okrelania zakresu i kryteriw ryzyka dla polityki
zarzdzania ryzykiem466.
W
Wa przeciwpowodziowy sztuczne usypisko w ksztacie pryzmy najczciej
o trapezowym przekroju poprzecznym. Wznoszone wzdu rzeki w pewnym
oddaleniu od jej koryta, ktre otaczajc tereny zalewowe wzdu rzeki (midzywale)
tworzy wiksze koryto (a w praktyce czasami take pewien rezerwuar) dla
przewidywanych wd powodziowych, przeciwdziaajc jednoczenie rozlaniu si tych
wd na chronione w ten sposb tereny ssiednie. Zazwyczaj ma znaczn dugo,
460
S. Koziej, Strategiczne rodowisko bezpieczestwa midzynarodowego i narodowego w okresie po

zimnowojennym (skrypt internetowy), Warszawa Ursynw 2010.
461
Sownik Jzyka Polskiego, PWN, Warszawa 2001.
462
Sownik terminw z zakresu bezpieczestwa narodowego, Myl Wojskowa 6/2002, Bellona 2002.
463
Terroryzm midzynarodowy jako zjawisko wpywajce na bezpieczestwo midzynarodowe i ad globalny:
http://ksiegarnia.difin.pl/imgs_upload/zwalczaniefragment.pdf?PHPSESSID=7b9b98d666e8a8a8f6a2bbb2a4d98986
464
465
466
Ibidem.
180
CZ IV
271.
272.
273.
274.
odpowiednio do uksztatowania doliny i chronionych przed zalaniem terenw

zagospodarowanych467.
Weryfikacja planw468 polega na praktycznym dopracowaniu planu w szczegach.
Plan zaakceptowany jest poddawany weryfikacji, przetestowany i sprawdzony pod
wzgldem wiarygodnoci i realizmu. Pominicie weryfikacji ustale nie gwarantuje
sprostania wyzwaniu jakiejkolwiek katastrofy. Zalecan drog sprawdzenia realnoci
planu i jego zaoe w zakresie realizacji programw kryzysowych jest symulacja
sytuacji zblionych do tych, ktre mog wystpi i przewiczenie caego personelu jak
i procedur. Umownie moemy okreli to dziaanie jako symulacyjny trening dziaa
kryzysowych w trzech etapach.
Etap pierwszy to rne formy szkole, poczone z rozwizywaniem prostych,
z czasem nawet kompleksowych sytuacji. Na tym etapie priorytetem nie jest czas
rozwizywania problemw i w niewielkim stopniu symuluje si sytuacje realne.
Etap drugi polega ju na rozwizywaniu problemw z zakresu obowizkw
funkcyjnych z zastosowaniem procedur i zasad zarzdzania kryzysowego, w tym
eliminowania i ograniczania czynnikw ryzyka. Wcza si elementy koordynacji
aktywnoci kryzysowej. Rozwizywanie nakrelonych wprowadze powinno si
uzupenia seminariami, warsztatami i innymi formami szkolenia specjalistycznego
(w pomieszczeniach).
Etap trzeci to wiczenie kompleksowe caego systemu w warunkach symulacji
realnych zagroe (w terenie) z realnym wykorzystaniem sub w zakresie
prowadzenia akcji. Powinno si przewiczy praktycznie tak personel jak i sprzt,
chocia nie naley stwarza sytuacji balansujcej na krawdzi ryzyka.
Wezbranie to kadorazowe gwatowne podniesienie stanu wody lub przepywu
wywoane wzmoonym zasilaniem lub zatamowaniem odpywu. Taki stan utrzymuje
si tylko przez pewien czas, dlatego te wezbranie traktuje si jako okres
hydrologiczny zjawisko hydrologiczne (zjawisko przyrodnicze), w ktrym stany wody
utrzymuj si na poziomie wyszym ni przed jego pocztkiem469.
Waciciel celu to podmiot odpowiedzialny za realizacj danego celu470.
Waciciel ryzyka osoba odpowiedzialna za zarzdzanie ryzykiem, majca
kompetencje do podjcia dziaa zaradczych w stosunku do obszaru, ktrym
zarzdza471.
467
Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P., op. cit., s. 45,
w: http://trb.org.pl/Wal_przeciwpowodziowy.php
468
J. Gobiewski, Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz II, Warszawa 2009, s. 26 i 27.
469
Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P., op cit., s. 8, za: Bartnik
A., Jokiel P., Geografia wezbra i powodzi rzecznych, d 2012, s. 37-99.
470
181
CZ IV
275.
276.
277.
278.
279.
280.
281.
282.
283.
Waciciel ryzyka to podmiot odpowiedzialny za zarzdzanie danym ryzykiem472.

Waciciel ryzyka [ang. risk owner] osoba lub jednostka rozliczana z zarzdzania
ryzykiem i uprawniona do tego zarzdzania473.
Wojewoda jest: 1) przedstawicielem Rady Ministrw w wojewdztwie;
2) zwierzchnikiem rzdowej administracji zespolonej w wojewdztwie; 3) organem
rzdowej administracji zespolonej w wojewdztwie; 4) organem nadzoru nad
dziaalnoci jednostek samorzdu terytorialnego i ich zwizkw pod wzgldem
legalnoci z zastrzeeniem zwierzchnika rzdowej administracji zespolonej
w wojewdztwie; 5) organem administracji rzdowej w wojewdztwie, do ktrego
waciwoci nale wszystkie sprawy z zakresu administracji rzdowej
w wojewdztwie niezastrzeone w odrbnych ustawach do waciwoci innych
organw tej administracji; 6) reprezentantem Skarbu Pastwa, w zakresie i na
zasadach okrelonych w odrbnych ustawach474.
Wojewoda organ waciwy w sprawach zarzdzania kryzysowego na obszarze
wojewdztwa475.
Wjt (burmistrz, prezydent miasta) organ wykonawczy w gminie476.
Wjt (burmistrz, prezydent miasta) organ waciwy w sprawach zarzdzania
kryzysowego na obszarze gminy477.
Wpyw [ang. impact] oszacowana konsekwencja okrelonego zdarzenia478.
Wraliwo ekspozycji saba odporno na czynniki oddziaywania zewntrznego
lub wewntrznego bdce wynikiem incydentu lub katastrofy. To podatno na skutki
zdarzenia niekorzystnego479.
Wsparcie to dziaania podsystemw, mikrosystemw, ogniw systemu lub jego
elementw, ktre pomagaj, zabezpieczaj, uzupeniaj lub wspieraj dziaania
innych podsystemw, mikrosystemw, ogniw lub elementw systemu480.
471

472
473
474
Art. 3 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej w wojewdztwie (Dz. U.
z 2009 r. Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
475
zm.).
476
Art. 26 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 95, z pn. zm.).
477
zm.).
478
management.
479
480
182
CZ IV
284.
285.
286.
287.
288.
289.
Wsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa (ang. Common Foreign and Security

Policy) obszar dziaalnoci UE, ktry obejmuje wszystkie kwestie dotyczce polityki
zagranicznej i bezpieczestwa UE, w tym stopniowe okrelanie wsplnej polityki
obronnej, ktra moe prowadzi do wsplnej obrony481.
Wsplnotowy Mechanizm Ochrony Ludnoci mechanizm UE majcy na celu
wspieranie i uatwianie mobilizacji i koordynacji pomocy w zakresie ochrony ludnoci
na wypadek sytuacji nadzwyczajnych, majcych miejsce w Unii lub poza jej
terytorium482.
Wsppraca [ang. cooperation] proces wsplnej pracy lub dziaania dla wsplnych
interesw i wartoci oparty na umowie483.
Wykonanie dostpu naley przez to rozumie stworzenie moliwoci oceny stanu
poszkodowanego i moliwoci jego przemieszczenia484.
Wypadek to nage i nieprzewidziane wydarzenie, ktre powstao w otoczeniu
bezpieczestwa. Wypadek moe by nastpstwem bdu konstrukcyjnego, bdu
w dziaaniu, braku lub nieprzestrzegania norm, nagej zmiany uwarunkowa
w otoczeniu. Wypadek bywa rwnie nastpstwem brawury i nieliczenia si z granic
stabilizacji (marginesem bezpieczestwa)485. Cech charakterystyczna wypadku na tle
innych zdarze niekorzystnych jest niski poziom skutkw.
Wysoki Przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczestwa organ UE,
ktry prowadzi wspln polityk zagraniczn i bezpieczestwa Unii; przyczynia si do
opracowania tej polityki i realizuje j dziaajc z upowanienia Rady, dopilnowuje
realizacji decyzji przyjtych w tej dziedzinie; przewodniczy Radzie do Spraw
Zagranicznych; jest jednym z wiceprzewodniczcych Komisji; czuwa nad spjnoci
dziaa zewntrznych Unii. Odpowiada w ramach Komisji za jej obowizki
w dziedzinie stosunkw zewntrznych i koordynacj innych aspektw dziaa
zewntrznych Unii, reprezentuje Uni w zakresie spraw odnoszcych si do wsplnej
polityki zagranicznej i bezpieczestwa, prowadzi w imieniu Unii dialog polityczny ze
stronami trzecimi oraz wyraa stanowisko Unii w organizacjach midzynarodowych
i na konferencjach midzynarodowych, kieruje Europejsk Sub Dziaa
481
Opracowanie na podstawie Art. 24 Traktatu o Unii Europejskiej.

Opracowanie na podstawie Decyzji Rady UE z dnia 8 listopada 2007 r. ustanawiajcej wsplnotowy
mechanizm ochrony ludnoci (przeksztacenie) (2007/779/WE, Euratom).
483
assessment.
484
485
482
183
CZ IV
290.
291.
292.
293.
Zewntrznych i delegaturami Unii w pastwach trzecich i przy organizacjach

midzynarodowych486.
Wyzwanie to niezbywalna potrzeba wymagajca sformuowania odpowiedzi
i podjcia stosownych dziaa wobec zjawisk zagraajcych lub stanowicych szans
dla funkcjonowania organizacji487.
Wzburzenie spoeczne [ang. outrage] pozatechniczna strona ryzyka zwizana
z odczuciami ludzi, skupiajca si na wszystkim negatywnym wok danego zdarzenia,
pomijajc jego skutki. Czy jest dobrowolne czy wymuszone, czy jest znane czy
egzotyczne, czy si go obawia czy nie. Wzgldem ludzi: czy s wiarygodni czy nie, czy
s skuteczni w dziaaniu czy te nie488.
Z
Zadania z zakresu planowania cywilnego489 to:
przygotowanie planw zarzdzania kryzysowego;
przygotowanie struktur uruchamianych w sytuacjach kryzysowych;
przygotowanie i utrzymanie zasobw niezbdnych do wykonania zada ujtych
w planie zarzdzania kryzysowego;
utrzymywanie baz danych niezbdnych w procesie zarzdzania kryzysowego;
przygotowanie rozwiza na wypadek zniszczenia lub zakcenia funkcjonowania
infrastruktury krytycznej;
zapewnienie spjnoci midzy planami zarzdzania kryzysowego a innymi
planami sporzdzonymi w tym zakresie przez waciwe organy administracji
publicznej, ktrych obowizek wynika z odrbnych przepisw (np. plan ochrony
przeciwpoarowej).
Realizacja powyszych zada z zakresu planowania cywilnego powinna uwzgldnia:
zapewnienie funkcjonowania administracji publicznej w sytuacji kryzysowej;
zapewnienie funkcjonowania i moliwoci odtworzenia infrastruktury krytycznej;
zapewnienie cigego monitorowania zagroe;
racjonalne gospodarowanie siami i rodkami w sytuacjach kryzysowych;
pomoc udzielan ludnoci w zapewnieniu jej warunkw przetrwania
w sytuacjach kryzysowych.
Zagroenie rdo potencjalnej szkody490.
486
Opracowanie na podstawie Art. 18 i 27 Traktatu o Unii Europejskiej.

T. Z. Leszczyski, Kryzys jako sytuacja decyzyjna w organizacji, w: Zarzdzanie kryzysowe w Polsce, Akademia
Humanistyczna Putusk 2007, s. 341.
488
Opracowanie CNBOP-PIB na podstawie P. M. Sandman, Risk = Hazard + Outrage: Coping with Controversy
about Utility Risks w: Engineering News-Record, October 4, 1999, pp. A19A23.
489
zm.).
487
184
CZ IV
294.
295.
296.
297.
298.
299.
Zagroenie [ang. hazard] rdo potencjalnej szkody lub sytuacja posiadajca

potencja do spowodowania szkody np. utraty zdrowia, zniszczenia mienia,
rodowiska i innych wartociowych rzeczy lub kombinacja powyszych491.
Zagroenie oznacza czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny w ywnoci lub
paszy, bd stan ywnoci lub paszy, mogcy powodowa negatywne skutki dla
zdrowia492.
Zagroenie sytuacja, w ktrej naruszone mog by istotne dla danego podmiotu
wartoci493.
Zagroenie to moliwo wystpienia jednego z negatywnie wartociowanych
zjawisk494.
Zagroenie to moliwo wystpienia jednego z negatywnych zjawisk lub sytuacja
wymagajca rozwizania gdy moe ona stworzy powane trudnoci. Zagroenie to
skutek nie podjtych dziaa adekwatnych do wyzwania w okrelonym czasie495.
Zagroenie w rozumieniu aktywnoci kryzysowej oznacza sytuacj, w ktrej istnieje
zwikszone prawdopodobiestwo utraty ycia, zdrowia, wolnoci lub mienia,
wywouje strach i przeraenie, odrtwienie lub odruch przeciwdziaania, generalnie
niebezpieczestwo, ryzyko powstania pewnych problemw w przyszoci496.
Zagroenie mona rozwaa w kategoriach ryzyka wystpienia trudnej sytuacji
w przyszoci lub nagego i powanego wydarzenia wymagajcego natychmiastowego
dziaania497, a take kad sytuacj, gdy wystpuje konieczno udzielenia pomocy.
Zagroenie asymetryczne to groba strony konfliktu (niekoniecznie zbrojnego),
dysponujcej zdecydowanie mniejszym potencjaem od drugiej strony, zastosowania
metod i rodkw oraz technik prowadzenia rywalizacji nieprzystajcej do tych
stosowanych przez rywala, uznawanych za dopuszczalne i stosowanych
zwyczajowo498.
490

492
z 1.2.2002).
493
Ciekanowski Z., Zagroenia bezpieczestwa pastwa, BiTP Vol. 21 Issue 1, 2011, pp. 69-77.
494
Ciekanowski Z., op. cit., z: R. Ziba, Kategoria bezpieczestwa w nauce o stosunkach midzynarodowych,
w: D. Bobrw, E. Haliak, R. Ziba, Bezpieczestwo narodowe i midzynarodowe u schyku XX wieku, Warszawa
1997, s. 4).
495
T. Z. Leszczyski, Kryzys jako sytuacja decyzyjna w organizacji, op. cit. s. 342.
496
497
Oxford Advanced Dictionary, Oxford 1990.
498
M. Madej, Zagroenia asymetryczne istota, specyfika i strategiczna ranga z polskiej perspektywy,
w: Zarzdzanie Kryzysowe w Polsce, Putusk 2007, s. 89.
491
185
CZ IV
300.
301.
302.
303.
304.
305.
Zagroenie bezpieczestwa pastwa splot zdarze wewntrznych lub

w stosunkach midzynarodowych, w ktrym z duym prawdopodobiestwem moe
nastpi ograniczenie lub utrata niezakconego bytu pastwa oraz jego
partnerskiego traktowania w stosunkach midzynarodowych w wyniku
zastosowania przemocy politycznej, psychologicznej, ekonomicznej, militarnej itp499.
Zagroenie ekologiczne rodzaj zagroenia, w wyniku ktrego moe nastpi
niebezpieczestwo dla istot ywych, na skutek zmiany rodowiska naturalnego 500.
Zagroenie polityczne stan, w ktrym nasilaj si zadania zorganizowanych grup
spoecznych (politycznych) uniemoliwiajce dziaania organw lub instytucji
realizujcych cele i interesy narodowe501.
Zagroenia naturalne s rezultatem si przyrody i zjawisk wynikajcych z ruchw
tektonicznych ziemi oraz klimatycznych. Niektre spord zagroe w Polsce maj
charakter sezonowy, inne mog wystpi w dowolnej chwili powodujc znaczne
straty. Jedne zagroenia okresowo trac na znaczeniu, inne nabieraj znaczenia;
jedne maj tendencje sabnce, inne wzrastajce. Zagroenia mog powodowa
katastrofy, z ktrych wiele ma wymiar ponadczasowy i transgraniczny. wiadomi
zagroe, usiujemy pozna ich rda, przyczyny, rozmiary, moliwy czas
wystpienia, prawdopodobne skutki i moliwoci przeciwdziaania502.
Zapobieganie [ang. prevention] czynnoci podjte w celu uniknicia wystpienia
zdarzenia lub zatrzymanie w trakcie jego wystpienia503.
Zapobieganie to przedsiwzicia realizowane przed katastrof, ukierunkowane na
obnienie lub wyeliminowanie jej wpywu na spoeczestwo i rodowisko, to
caoksztat dziaa podejmowanych celem ograniczenia lub wyeliminowania ryzyka
wystpienia zagroenia dla ycia ludzi i ich mienia504. Zapobieganie ma na celu
eliminowanie lub ograniczanie czynnikw ryzyka, wystpienia zagroe i ich
skutkw. W tej fazie realizuje si: prace legislacyjne; inspekcje i kontrole; sporzdza
si mapy podwyszonego ryzyka; zawiera umowy; wdraa prawo; stosuje zachty
finansowe; planowanie przestrzenne; budowanie tam, grobli, zapr i innych budowli
ograniczajcych ryzyko powodzi; doskonali si sztuki planowania; sporzdzania
regionalnych stref zagroe; doskonali prognozowania pogody; inwentaryzuje
i organizuje zapasy oraz dostosowuje struktury.
499
Ciekanowski Z., Rodzaje i rda zagroe bezpieczestwa, BiTP Vol. 17 Issue 1, 2010, pp. 29-46.
Ciekanowski Z., Rodzaje i rda zagroe bezpieczestwa, BiTP Vol. 17 Issue 1, 2010, pp. 29-46,
z: Leszczyski T., Zwizki z terroryzmu z przestpczoci zorganizowan, Warszawa 2005, s. 89.
501
Ibidem, z: Sownik terminw z zakresu bezpieczestwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s. 153.
502
A. Ostroklski, Wprowadzenie do I Konferencji zarzdzanie kryzysowe, Szczecin 2003 r.
503
504
Emergency Management: Principles and Practices.., op. cit., s. 90.
500
186
CZ IV
306.
307.
308.
309.
310.
311.
312.
313.
Zapobieganie polega na realizacji przedsiwzi niedopuszczajcych do wystpienia

zdarzenia niekorzystnego lub ograniczaniu potencjalnych jego skutkw505.
Zarzdzanie tradycyjnie pojmowane to szczeglny rodzaj kierowania, ktre
wystpuje wwczas gdy wadza nad ludmi wynika z wasnoci rzeczy, stanowicych
dla nich niezbdne przedmioty i narzdzia pracy lub z upowanienia otrzymanego od
waciciela tych rzeczy506.
Zarzdzanie cigoci dziaania [ang. business continuity management] zdolno
organizacji do planowania i reagowania na incydenty i zakcenia dziaalnoci w taki
sposb, aby kontynuowa dziaalno na akceptowalnym zdefiniowanym poziomie507.
Zarzdzanie jakoci skoordynowane dziaania dotyczce kierowania organizacj
i jej nadzorowania w odniesieniu do jakoci508.
Zarzdzanie jakoci to sposb zarzdzania skoncentrowany na jakoci, oparty na
udziale wszystkich czonkw organizacji i nakierowany na osignicie dugotrwaego
sukcesu dziki zadowoleniu klienta [np. obywatela zadowolonego z poziomu
bezpieczestwa] oraz korzyciom wszystkich czonkw organizacji i dla
spoeczestwa509.
Zarzdzanie kryzysowe dziaalno organw administracji publicznej bdca
elementem kierowania bezpieczestwem narodowym, ktra polega na zapobieganiu
sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze
zaplanowanych dziaa, reagowaniu w przypadku wystpienia sytuacji kryzysowych,
usuwaniu ich skutkw oraz odtwarzaniu zasobw i infrastruktury krytycznej510.
Zarzdzanie ryzykiem [ang. risk management] skoordynowane dziaania dotyczce
kierowania i nadzorowania organizacj w odniesieniu do ryzyka511.
Zarzdzanie ryzykiem system metod i dziaa zmierzajcych do obnienia ryzyka do
poziomu akceptowalnego, przy uwzgldnieniu kosztw dziaania oraz zabezpieczenia
si w racjonalny sposb przed jego skutkami, obejmuje identyfikowanie ryzyka,
ocen ryzyka i reagowanie na ryzyko512.
505

W. Kitler, Istota, cele i treci zarzdzania kryzysowego, w: Zarzdzanie kryzysowe w sytuacji klski
ywioowej, Zeszyt Problemowy 1/2006, wyd. TWO, Warszawa 2006, s. 32.
507
508
509
510
zm.).
511
512
1 zacznik do zarzdzenia Nr 80 wojewody mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie ustalenia
506
187
CZ IV
314.
315.
316.
317.
Zarzdzanie ryzykiem to dziaania podejmowane w celu identyfikacji, oceny oraz

okrelenia reakcji na ryzyko513.
Zarzdzanie ryzykiem oznacza proces, rnicy si od oceny ryzyka, polegajcy na
zbadaniu alternatywy polityki w porozumieniu z zainteresowanymi stronami, wziciu
pod uwag oceny ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynnikw, i w razie
potrzeby na wybraniu stosownych sposobw zapobiegania i kontroli514.
Zarzdzanie ryzykiem to proces bdcy w kompetencji dyrekcji, zarzdw,
menederw i innego personelu zajmujcego si zestawieniem strategii dziaa
organizacji, desygnowanych do identyfikacji ryzyka, ktre moe wpyn ujemnie lub
dodatnio na procesy funkcjonowania organizacji oraz, majc na wzgldzie osignicie
celu, zabezpieczenia organizacji przed ryzykiem wyszym ni akceptowalne.
Zarzdzanie ryzykiem to dyscyplina sprostania niepewnoci515.
Zarzdzanie ryzykiem jest wyodrbnion kategori zarzdzania. Aktywno ta odnosi
si do konkretnych czynnoci i zdarze majcych wpyw na osignicie sukcesu przy
okrelonym poziomie ryzyka. Wskazuje si na nastpujce elementy zarzdzania
ryzykiem516:
1. Identyfikacj ryzyka;
2. Przeprowadzenie oceny ilociowej i jakociowej ryzyka;
3. Wybr waciwej metody i sposobu reagowania na okrelony rodzaj ryzyka;
4. Stae monitorowanie ryzyka i jego symptomw;
5. Dokumentowanie ryzyka, (jeli to moliwe, to na rnych nonikach
informacji);
6. Sporzdzenie alternatywnych planw dziaa awaryjnych;
7. Skuteczne reagowanie w sytuacji wystpienia symptomw ryzyka;
8. Monitorowanie realizacji procesu reagowania;
9. Szybkie i profesjonalne reagowanie na sytuacje i zdarzenia negatywne;
10. Prowadzenie analizy skutecznoci reagowania pod ktem doskonalenia
systemu.
Zarzdzanie wspczesne to:
513
z 1.2.2002).
515
W Kevin, Knight, The New Standard For Risk Management, materia z seminarium Stowarzyszenia
Zarzdzania Ryzykiem POLRISK z 8.06.2010 w Warszawie.
516
H. Kerzner. Zarzdzanie Projektami, Helion, Gliwice 2005, s. 245-248.
514
188
CZ IV
1.
318.
319.
320.
321.
322.
Sposb wykorzystania potencjau w celu uzyskania systematycznej poprawy

efektw dziaalnoci517;
2. Istot zarzdzania jest panowanie nad rnorodnoci i przeksztacanie
potencjalnych konfliktw we wspprac518;
3. Naukowa prognoza kierunkw zmian aktualnej rzeczywistoci organizacyjnej;
4. Porzdkowanie chaosu.
Zarzdzanie zasobami [ang. resource management] system sucy identyfikacji
dostpnych zasobw, ktre pozwol na cigy i niezakcony dostp do zasobw
wymaganych do zapobiegania wystpienia zdarzenia, osabiania skutkw zdarzenia,
przygotowania do zdarzenia, reagowania na zdarzenie i odbudowy po zdarzeniu519.
Zasoby w potocznym rozumieniu oznaczaj nagromadzenie czego, bogactwo,
zapasy. Dla celw aktywnoci kryzysowej przyjmuje si zasoby w rozszerzonym
spektrum znaczeniowym i oznacza to: informacj, ludzi, pienidze, rodki
materiaowe, w tym wyposaenie techniczne i przestrze wraz z zabudow520.
Zbiornik retencyjny jest to sztuczny zbiornik wodny, ktry powsta w wyniku
zatamowania wd rzecznych przez zapor wodn. Zazwyczaj powstaj one
w terenach grskich, gdzie koszt budowy zapory w wszej dolinie jest niszy.
Zbiorniki te mog peni wiele funkcji, wrd ktrych pewne nawet si wykluczaj
(np. funkcja energetyczna i przeciwpowodziowa, funkcja zaopatrzenia w wod
i rekreacyjna). Utworzenie sztucznego zbiornika wodnego powoduje znaczce zmiany
lokalnego rodowiska naturalnego, czsto budowie zapr towarzysz protesty
ekologw521.
Zbiorniki przepywowe powstaj w wyniku przegrodzenia rzek jazami, ktrych
zadaniem jest utrzymanie w zasadzie staego poziomu pitrzenia. Typowe zbiorniki
przepywowe nie maja zdolnoci retencyjnych i charakteryzuj si w zasadzie staym
poziomem pitrzenia522.
Zbiorniki retencyjne zbiorniki, ktrych zadaniem jest magazynowanie wody
w okresach jej nadmiaru w celu wykorzystania jej w innym okresie. Zbiorniki
retencyjne charakteryzuj si duymi rnicami poziomw wody. Wahania stanw
517
S. Wawak, Zarzdzanie Jakoci, Helion, Gliwice 2002, s. 31.

B. R. Kuc, Zarzdzanie Doskonae, Warszawa 1999. s. 40.
520
521
w: http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-6851.htm
522
w: klimat.imgw.pl/, Zadanie 8. Przeciwdziaanie degradacji polskich zbiornikw retencyjnych. Ocena moliwoci
retencyjnych polskich zbiornikw zaporowych
518
519
189
CZ IV
323.
324.
325.
326.
327.
328.
zale od wielkoci dopywu wody ze zlewni oraz od potrzeb gospodarczych

uytkownikw523.
Zbiorniki suche zbiorniki przeciwpowodziowe. Budowle pitrzce, tworzce
zbiorniki suche maj urzdzenia upustowe bez zamkni. Rzeka swobodnie przepywa
przez czasz zbiornika i urzdzenia upustowe, do czasu gdy przepyw staje si wikszy
od zdolnoci przepustowych stopnia. Wiksze dopywy s magazynowane
w zbiorniku. Po przejciu fali powodziowej nastpuje stopniowe oprnienie
zbiornika. Pomidzy przejciami fal powodziowych czasze zbiornikw najczciej s
wykorzystywane jako pastwiska524.
Zbiorniki wyrwnawcze specyficzny rodzaj zbiornikw, funkcjonuj one jako
zbiorniki pomocnicze przy duych zbiornikach retencyjnych. Gwnym zadaniem
zbiornikw wyrwnawczych jest magazynowanie tzw. przepyww szczytowych ze
zbiornikw retencyjnych celem ich wyrwnania525.
Zdarzenie [ang. event] wystpienie lub zmiana konkretnego zestawu okolicznoci,
moe wystpi jeden raz bd wielokrotnie i moe mie wiele przyczyn526.
Zdarzenie masowe zdarzenie, w ktrym mamy do czynienia z nieadekwatnoci
dostpnych si i rodkw w stosunku do skali incydentu527.
Zdarzenie masowe naley przez to rozumie zdarzenie, w wyniku ktrego okrelone
w procesie segregacji poszkodowanych zapotrzebowanie na kwalifikowan pierwsz
pomoc i medyczne czynnoci ratunkowe realizowane w trybie natychmiastowym
przekracza moliwoci si i rodkw podmiotw ratowniczych obecnych na miejscu
zdarzenia w danej fazie dziaa ratowniczych528.
Zdarzenie mnogie naley przez to rozumie zdarzenie, ktrego zagroenia dotycz
wicej ni jednej osoby poszkodowanej znajdujcej si w stanie nagego zagroenia
zdrowotnego, ale okrelone w wyniku segregacji poszkodowanych zapotrzebowanie
na kwalifikowan pierwsz pomoc i medyczne czynnoci ratunkowe realizowane
523
Ibidem, s. 48, w: klimat.imgw.pl/, Zadanie 8. Przeciwdziaanie degradacji polskich zbiornikw retencyjnych.

Ocena moliwoci retencyjnych polskich zbiornikw zaporowych
524
525
526
527
Na podstawie: Gua P. Szafran E., Wybrane aspekty dziaa ratowniczych i medycznych w aktach terroru,
BiTP Vol. 21 Issue 1, 2011, pp. 169-174.
528
190
CZ IV
329.
330.
331.
332.
333.
334.
w trybie natychmiastowym nie przekracza moliwoci si i rodkw podmiotw

ratowniczych obecnych na miejscu zdarzenia529.
Zdarzenie nadzwyczajne naley przez to rozumie zdarzenie, w ktrym liczba osb
zagroonych i poszkodowanych, rozmiar i stopie uszkodzenia rodowiska i mienia
oraz zniszczenia infrastruktury uniemoliwiaj kontrol przebiegu zdarzenia przez
organy wadzy publicznej530.
Zdarzenie niekorzystne to co, co si stao, wydarzyo, zaszo, zaistniao531.
Gwatowna zmiana532 w otoczeniu bezpieczestwa powodujca przykre skutki dla
ludzi i rodowiska. Zdarzenie niekorzystne moe mie charakter elementarny, losowy,
miejscowy, lokalny, regionalny, krajowy a nawet midzynarodowy. Do zdarze
niekorzystnych zaliczamy: wypadki, incydenty, katastrofy i kataklizmy.
Zdarzenie o charakterze terrorystycznym naley przez to rozumie sytuacj
powsta na skutek czynu zabronionego zagroonego kar pozbawienia wolnoci,
ktrej grna granica wynosi co najmniej 5 lat, popenionego w celu: 1) powanego
zastraszenia wielu osb, 2) zmuszenia organu wadzy publicznej Rzeczypospolitej
Polskiej lub innego pastwa albo organu organizacji midzynarodowej do podjcia
lub zaniechania okrelonych czynnoci, 3) wywoania powanych zakce w ustroju
lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego pastwa lub organizacji
midzynarodowej, lub zagroenie zaistnienia takiego czynu, mogcego doprowadzi
do sytuacji kryzysowej533.
Zdarzenie pojedyncze naley przez to rozumie zdarzenie, ktrego zagroenia
dotycz jednej osoby poszkodowanej534.
Zesp ratownictwa medycznego jednostk systemu podejmujc medyczne
czynnoci ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych535.
Zesp zarzdzania kryzysowego organ pomocniczy powoany przez organ
waciwy w sprawach zarzdzania kryzysowego na obszarze danej jednostki
terytorialnej, w celu zapewnienia wykonywania zada zarzdzania kryzysowego536.
529

530
Ibidem.
531
532
Encyklopedia organizacji i zarzdzania , Warszawa 1982.
533
zm.).
534
535
poz. 1410, z pn. zm.).
536
Art. 14, 17 i 19 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590,
z pn. zm.).
191
CZ IV
335.
336.
337.
Zgoszenie alarmowe naley przez to rozumie informacj o wystpieniu lub

podejrzeniu wystpienia nagego zagroenia dla ycia i zdrowia, rodowiska lub
mienia, przekazane na numer alarmowy 112537.
rdo ryzyka [ang. risk source] czynnik, ktry samodzielnie lub w kombinacji
z innymi czynnikami posiada nieodczny potencja wpywajcy na wzrost ryzyka538.
ywotne interesy narodowe Rzeczypospolitej Polskiej wi si z zapewnieniem

przetrwania pastwa i jego obywateli539. Obejmuj one potrzeby:
zachowania niepodlegoci i suwerennoci pastwa, jego integralnoci
terytorialnej i nienaruszalnoci granic;
zapewnienia bezpieczestwa obywateli, praw czowieka i podstawowych
wolnoci;
umacniania demokratycznego porzdku politycznego.
537
538
539
192
CZ IV
5. LITERATURA
Wydawnictwa zwarte
1.
Bartnik A., Jokiel P., Geografia wezbra i powodzi rzecznych, d 2012.
2.
Bednarczyk S., Jarzbiska T., Mackiewicz S., Wooszyn E., Vademecum Ochrony
Przeciwpowodziowej, Gdask 2006.
3.
Bogdanienko J., Zarys koncepcji, metod i problemw zarzdzania, Dom Organizatora,
Toru 2002.
4.
Byczkowski A., Hydrologia, t. II, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1996.
5.
Ciepielowski A., Charakterystyka zjawisk powodziowych w Polsce, w: Ochrona przed
powodzi, Instytut Melioracji i Uytkw Zielonych, Falenty 1992.
6.
Crisis Management, The Swedish Way in Theory and Practice, Stockholm 1997.
7.
Dworecki S., Zagroenia bezpieczestwa pastwa, AON, Warszawa 2001.
8.
Emergency Management, Principles and Practice for Local Government, Second
Edition, ICMA Press, Washington DC 2007.
9.
Gobiewski J., Administracja publiczna wobec zada obronnych pastwa, Warszawa
2002.
10.
Gobiewski J., Podrcznik menedera programw kryzysowych, Krakw 2003.
11.
Gobiewski J., Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz I, Warszawa 2008.
12.
Gobiewski J., Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz II, Warszawa 2009.
13.
Gobiewski J., Vademecum zarzdzania kryzysowego, cz III, Warszawa 2009.
14.
Gobiewski J., Zarzdzanie kryzysowe w wietle wymogw bezpieczestwa, SA PSP,
Krakw 2011.
15.
Kerzner H., Zarzdzanie projektami studium przypadkw, HELION, Gliwice 2005.
16.
Kitler W., Istota, cele i treci zarzdzania kryzysowego, w: Zarzdzanie kryzysowe
w sytuacji klski ywioowej, Zeszyt Problemowy 1/2006, wyd. TWO, Warszawa 2006.
17.
Klugiewicz J., Hydrologia, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno
Przyrodniczego, Bydgoszcz 2010.
18.
Knight W. K., Praktyczne aspekty zarzdzania ryzykiem, materia z seminarium
Stowarzyszenia Zarzdzania Ryzykiem POLRISK w Warszawie.
19.
Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum 1972.
20.
Kuc B. R., Zarzdzanie doskonae, Oskar-Master of Biznes, Warszawa 1999.
21.
Leszczyski T. Z., Kryzys jako sytuacja decyzyjna w organizacji, w: Zarzdzanie
kryzysowe w Polsce, Akademia Humanistyczna Putusk 2007.
22.
Leszczyski T., Zwizki z terroryzmu z przestpczoci zorganizowan, Warszawa
2005.
23.
Madej M., Zagroenia asymetryczne istota, specyfika i strategiczna ranga z polskiej
perspektywy, w: Zarzdzanie Kryzysowe w Polsce, Putusk 2007.
24.
NATO Handbook, Civil Emergency Planning, NATO, marzec 2001.
193
CZ IV
25.
Ostroklski A., Wprowadzenie do I Konferencji zarzdzanie kryzysowe, Szczecin

2003.
26.
Powd w obliczu zagroenia, Rzdowe Centrum Bezpieczestwa, Warszawa 2013.
27.
28.
Radkowski S., Podstawy bezpiecznej techniki, Warszawa 2003.
29.
Riegert D., losorz Z., Radwan K., Rakowska J., Porycka B., Abgarowicz I., Suchorab P.,
Dorane metody ochrony stosowane podczas powodzi ze szczeglnym
uwzgldnieniem rkaww przeciwpowodziowych, monografia CNBOP-PIB, Jzefw
2012.
30.
Skalik J., Zarzdzanie ryzykiem w projektach, w: Zarzdzanie ryzykiem wyzwania XXI
wieku, mat. z konferencji, WSZiP, Warszawa 2007.
31.
System bezpieczestwa powszechnego pastwa rozwizania prawne tom II,
opracowanie zespou MSWiA z 2003 r.
32.
The Legal Basis for Civil Emergency Planning, Stockholm, Sweden 1996.
33.
Wawak S., Zarzdzanie jakoci, Helion, Gliwice 2002.
34.
Ziba R., Kategoria bezpieczestwa w nauce o stosunkach midzynarodowych,
w: Bobrw D., Haliak E., Ziba R., Bezpieczestwo narodowe i midzynarodowe
u schyku XX wieku, Warszawa 1997.
Czasopisma
1.
Ciekanowski Z., Rodzaje i rda zagroe bezpieczestwa, BiTP Vol. 17 Issue 1, 2010,
pp. 29-46.
2.
Ciekanowski Z., Zagroenia bezpieczestwa pastwa, BiTP Vol. 21 Issue 1, 2011, pp.
69-77.
3.
Gobiewski J., Gotowo kryzysowa pastwa, Wiedza Obronna 2/2004.
4.
Gobiewski J., Zarzdzanie kryzysowe jako metoda ksztatowania standardw
bezpieczestwa, Wiedza Obronna 1/2006.
5.
Gua P. Szafran E., Wybrane aspekty dziaa ratowniczych i medycznych w aktach
terroru, BiTP Vol. 21 Issue 1, 2011, pp. 169-174.
6.
Myl Wojskowa 6/2002 numer specjalny "Sownik terminw z zakresu
bezpieczestwa narodowego", Ministerstwo Obrony Narodowej 2002.
7.
Roguski E. W., Elementy lokalnej polityki i strategii bezpieczestwa, BiTP Vol. 2 Issue
2, 2006, pp. 15-21.
8.
Sandman P. M., Risk = Hazard + Outrage: Coping with Controversy about Utility Risks,
Engineering News-Record, October 1999, pp. A19A23.
9.
Sandman P. M., Zaufa spoeczestwu, mwic mu prawd: czego nauczyem si
w cigu 40 lat pracy w sektorze informowania o ryzyku, BiTP Vol. 20 Issue 4, 2010, pp.
9-20.
10.
Smolarkiewicz M., Gra decyzyjna WODA symulacja powodzi na potrzeby
szkoleniowe centrum zarzdzania kryzysowego, BiTP Vol. 24 Issue 4, 2011, pp. 45-51.
194
CZ IV
Wrblewski D., Komunikacja kryzysowa wybrane aspekty komunikacji z mass

mediami, BiTP Vol. 3 Issue 1, 2007, pp. 115-134.
12.
Wrblewski D., Rola i miejsce Centrum Naukowo Badawczego Ochrony
Przeciwpoarowej w systemie bezpieczestwa powszechnego, BiTP Vol. 1 Issue 1,
2006, pp. 7-16.
Akty prawne
1.
Compulsory Total Defense Duties Act, Szwecja 1994.
2.
Dealing with Disaster, Home Office third Edition, (UK).
3.
Decyzji Rady UE z dnia 8 listopada 2007 r. ustanawiajcej wsplnotowy mechanizm
ochrony ludnoci (2007/779/WE, Euratom).
4.
Dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o wiadczeniach w celu zwalczenia skutkw klsk
ywioowych (Dz. U. z 1953 r. Nr 23 poz. 93, z pn. zm.).
5.
Emergency Preparedness Act, (Canada) 1988.
6.
Protok dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczcy
ochrony ofiar midzynarodowych konfliktw zbrojnych.
7.
Rozporzdzenie (WE) NR 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
28 stycznia 2002 r. ustanawiajce oglne zasady i wymagania prawa ywnociowego,
powoujce Europejski Urzd ds. Bezpieczestwa ywnoci oraz ustanawiajce
procedury w zakresie bezpieczestwa ywnoci, (Dz. U. L 31 z 1.2.2002).
8.
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2011
r. w sprawie szczegowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczoganiczego (Dz. U. z 2011 r. Nr 46, poz. 239).
9.
10.
Traktat Lizboski (OJ C 306, 17.12.2007).
11.
Traktat o Unii Europejskiej (OJ C 326, 26.10.2012).
12.
Ustawa z dnia 12 wrzenia 2002 r. o normalizacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386,
z pn. zm.).
13.
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klski ywioowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 62,
poz. 558, z pn. zm.).
14.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2001 r. Nr 115, poz. 1229,
z pn. zm.).
15.
Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rzdowej
w wojewdztwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206, z pn. zm.).
16.
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpoarowej (Dz. U. z 1991 r.
Nr 81, poz. 351, z pn. zm.).
17.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzdzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590, z pn. zm,).
18.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150, z pn. zm.).
11.
195
CZ IV
19.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91,

poz. 578, z pn. zm.).
20.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz.
95, z pn. zm.).
21.
Ustawa z dnia 8 wrzenia 2006 r. o Pastwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U.
z 2006 r. Nr 191, poz. 1410, z pn. zm.).
22.
Wsplne stanowisko Rady z dnia 27 grudnia 2001 r. w sprawie zastosowania
szczeglnych rodkw w celu zwalczania terroryzmu (2001/931/WPZiB), (Dz. U. L 344
z 28.12.2001).
23.
Wsplny wniosek Decyzja Rady w sprawie ustale dotyczcych zastosowania przez
Uni klauzuli solidarnoci (JOIN/2012/039 final 2012/0370 (NLE)).
24.
Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 18 grudnia
2012 r. w sprawie systemu zarzdzania ryzykiem w m.st. Warszawie.
25.
Zarzdzenie Nr 80 wojewody mazowieckiego z dnia 9 lutego 2011 r. w sprawie
w Warszawie.
26.
Zarzdzenie Nr 931/2011 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn. 2 czerwca
2011 r. w sprawie nadania Wewntrznego regulaminu organizacyjnego Biura
z pniejszymi zmianami.
Normy i standardy
1.
2.
3.
ISO 22320:2011 Societal security Emergency management Requirements for
incident response.
4.
5.
6.
ISO/CD 22325 Societal security Emergency management Guidelines for
emergency management security assessment.
7.
ISO/DIS 22322 Societal security Emergency management Public warning, projekt
normy midzynarodowej.
8.
ISO/PAS 22399:2007 Societal security Guideline for incident preparedness and
operational continuity management.
9.
NFPA 1600 Standard on Disaster/Emergency Management and Business Continuity
Programs 2007 Edition.
10.
11.
PKN-ISO Guide 73:2012 Zarzdzanie ryzykiem Terminologia.
12.
PN-EN 15975-1:2011 Bezpieczestwo zaopatrzenia w wod pitn Przewodniki
zarzdzania kryzysowego i ryzyka Cz 1: Zarzdzanie kryzysowe.
196
CZ IV
13.
PN-EN ISO 19011:2012 Wytyczne dotyczce audytowania systemw zarzdzania.
14.
15.
16.
Sowniki, leksykony i encyklopedie
1.
Dunaj B. (red.), Nowy sownik jzyka polskiego, Wilga 2007.
2.
3.
Kobierski J., Sownik podstawowych poj.
4.
Kopaliski W., Sownik wyrazw obcych i zwrotw obcojzycznych, Warszawa 1988.
5.
Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979.
6.
7.
Maa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa 1950.
8.
May sownik stosunkw midzynarodowych, Warszawa 1996.
9.
10.
Markowski A., Pawelec R. (red.), Nowy sownik wyrazw obcych i trudnych, Wilga
2007.
11.
Nowa Encyklopedia Multimedialna, Warszawa 2001.
12.
Oxford Advanced Dictionary, Oxford 1990.
13.
Podrczny sownik jzyka polskiego, PWN, Warszawa 1996.
14.
Sownik informatyki, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa 1989.
15.
Sownik jzyka angielskiego Collinsa, Londyn 1990.
16.
Sownik jzyka polskiego, PWN, 2001.
17.
Sownik jzyka polskiego, M. Arcta, Warszawa 1916.
18.
Sownik terminw z zakresu bezpieczestwa narodowego, AON, Warszawa 2002.
Dokumenty elektroniczne i strony internetowe
1.
http://ec.europa.eu/echo
2.
http://ec.europa.eu/echo/civil_protection/civil/vademecum/
3.
http://www.encyklopedia.pwn.pl/
4.
http://klimat.imgw.pl/
5.
http://ksiegarnia.difin.pl/imgs_upload/zwalczanie-fragment.pdf
6.
http://oki.krakow.rzgw.gov.pl
7.
http://www.pkn.pl/
8.
http://trb.org.pl/Wal_przeciwpowodziowy.php
9.
http://www.bbn.gov.pl/palm/pl/577/2630/Zaktualizowano_10_stycznia_2011_r.html
10.
http://www.pzw.org.pl/wodzislaw_slaski/cms/6088/nasze_lowiska
11.
http://www.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-6851.htm
12.
Skrypt internetowy: S. Koziej, Strategiczne rodowisko bezpieczestwa
midzynarodowego i narodowego w okresie pozimnowojennym, Warszawa/Ursynw
2010, www.koziej.pl
197
NOTKI BIOGRAFICZNE AUTORW

Inga Abgarowicz absolwentka Wydziau Prawa i Administracji w Wyszej
Szkole Menederskiej w Warszawie. Peni funkcj kierownika Zakadu Ochrony
Ludnoci w Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpoarowej
Pastwowym Instytucie Badawczym. Jest kierownikiem projektu pt. Metodyka
oceny ryzyka na potrzeby systemu zarzdzania kryzysowego RP ze strony
CNBOP-PIB. Autorka wystpie i publikacji z zakresu ochrony ludnoci, zarzdzania
kryzysowego i zarzdzania ryzykiem. Uczestniczy w projektach naukowych finansowanych
przez instytucje krajowe oraz europejskie.
Anna Banulska absolwentka studiw I stopnia na wydziale Inynierii
Bezpieczestwa Cywilnego Szkoy Gwnej Suby Poarniczej w Warszawie oraz
studiw II stopnia na Wydziale Bezpieczestwa Narodowego w Akademii
Obrony Narodowej. Specjalista do spraw certyfikacji i dopuszcze w Jednostce
Certyfikujcej CNBOP-PIB. Wykonawca projektw badawczo-rozwojowych
realizowanych przez CNBOP-PIB we wsppracy z innymi instytucjami.
dr Jan Gobiewski absolwent Akademii Sztabu Generalnego, od 1987 r.
przez 11 lat pracowa w instytucjach centralnych (Komisja Planowania przy
Radzie Ministrw, Centralny Urzd Planowania, Biuro Bezpieczestwa
Narodowego i Urzd Szefa Obrony Cywilnej Kraju), gdzie zajmowa si
sprawami ochrony ludnoci. W latach dziewidziesitych ukoczy kilka
kursw w ramach programu Partnerstwa dla Pokoju organizowanych w Polsce, orodku
NATO w Oberammergau, w Kanadzie i innych. Od listopada 1998 r. na emeryturze. Obecnie
zajmuje si zarzdzaniem kryzysowym, cywilnym planowaniem kryzysowym
i bezpieczestwem. Prowadzi zajcia ze studentami kilku uczelni. Autor ponad artykuw sto
pidziesit z zakresu zarzdzania kryzysowego, systemu obronnego, cywilnego zarzdzania
kryzysowego, gotowoci cywilnej i dziedzin pokrewnych. Doktorat uzyskany 2010 r.
w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Temat rozprawy: Model zarzdzania kryzysowego
wobec wspczesnych zagroe bezpieczestwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Autor licznych publikacji zwartych m.in.: Podrcznika menedera programw kryzysowych,
Vademecum zarzdzania kryzysowego oraz Zarzdzania kryzysowego w wietle wymogw
bezpieczestwa.
Maria Kdzierska wieloletni pracownik CNBOP-PIB, obecnie peni funkcj
kierownika Dziau Wydawnictw i Promocji. Wsporganizatorka licznych
sympozjw i konferencji o zasigu oglnokrajowym i midzynarodowym.
Autorka wielu publikacji z zakresu bezpieczestwa oraz dziaalnoci CNBOP-PIB
w prasie branowej, krajowej i zagranicznej, kwartalniku Bezpieczestwo
199
NOTKI BIOGRAFICZNE
i Technika Poarnicza. Wsptwrca projektw badawczo-rozwojowych realizowanych przez

instytut we wsppracy z innymi instytucjami. Wspautorka zaoe merytorycznych do
programu komputerowego wspomagajcego tworzenie planw zarzdzania kryzysowego
Eliksir.
Anna Koodziej absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego wydziaw:
Pedagogiki, Polonistyki Instytut Filologii Sowiaskiej, oraz Podyplomowych
Studiw na Wydziale Psychologii UW. Od pocztku pracy zawodowej zwizana
z Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony Przeciwpoarowej w Jzefowie. Od
2005 funkcjonariusz Pastwowej Stray Poarnej. Peni funkcj Zastpcy
Kierownika Zespou Laboratoriw Sygnalizacji Alarmu Poaru i Automatyki Poarniczej
w CNBOP-PIB.
Maciej Napirkowski ukoczy Wydzia Inynierii rodowiska na Politechnice
Warszawskiej. Obecnie doktorant w zakadzie Informatyki i Bada Jakoci
rodowiska na wydziale Politechniki Warszawskiej. Pracownik Zakadu Ochrony
Ludnoci w CNBOP-PIB. Wykonawca zada w projektach naukowo-badawczych
Bartomiej Poe absolwent studiw I stopnia na Wydziale Bezpieczestwa
Narodowego w Akademii Obrony Narodowej. Pracownik Zakadu Ochrony
Ludnoci CNBOP-PIB. Autor licznych publikacji z zakresu bezpieczestwa
i techniki poarniczej. Wsptwrca projektw badawczo-rozwojowych
Jarosaw Smoa absolwent studiw I i II stopnia w Szkole Gwnej Suby
Poarniczej (2012) na Wydziale Inynierii Bezpieczestwa Poarowego.
Pracownik Zakadu Ochrony Ludnoci CNBOP-PIB. Wykonawca zada
w projektach naukowo-badawczych realizowanych przez CNBOP-PIB we
wsppracy z innymi instytucjami.
Ewa Sobr absolwentka studiw I i II stopnia na Wydziale Inynierii

Bezpieczestwa Cywilnego w Szkole Gwnej Suby Poarniczej w Warszawie
(2001-2007). Od 2005 r. pracownik Jednostki Certyfikujcej CNBOP-PIB.
Aktualnie z-ca kierownika Jednostki Certyfikujcej. Autorka publikacji z zakresu
bezpieczestwa.
200
NOTKI BIOGRAFICZNE
Tomasz Sowa absolwent Szkoy Gwnej Suby Poarniczej w Warszawie, wydziau

Inynierii Bezpieczestwa Poarowego. Obecnie pracownik Zespou Laboratoriw Systemw
Sygnalizacji Poarowej i Automatyki Poarniczej w Centrum Naukowo-Badawczym Ochrony
Przeciwpoarowej Pastwowym Instytucie Badawczym. Specjalizuje si w badaniach
gonikw dedykowanych do uytku w dwikowych systemach ostrzegawczych.
Pawe Stpie Kierownik Zespou Laboratoriw Sygnalizacji Alarmu Poaru
i Automatyki Poarniczej w CNBOP-PIB. Mechanik, elektronik, elektroakustyk.
Koordynator ze strony polskiej projektu, ktry uzyska aprobat komisji
europejskiej The Cell Broadcast for Public Warning project sharing
knowledge and experiences and identification and standardisation of
(technical) requirements.
Magorzata Trzciska autorka jest pracownikiem Biura Wsppracy Midzynarodowej
Komendy Gwnej Pastwowej Stray Poarnej. W 2011 r. bya oddelegowana do Staego
Przedstawicielstwa RP przy UE w zwizku ze sprawowaniem przez RP prezydencji w Radzie
UE. Bya przewodniczc Grupy Przyjaci Prezydencji i w ramach konsultacji z Sekretariatem
Generalnym Rady UE, Europejsk Sub Dziaa Zewntrznych oraz Komisj Europejsk
prowadzia prace nad zagadnieniem Crisis Coordination Arrangements, obecnie EU
Integrated Political Crisis Response Arrangements.
m. bryg. dr in. Dariusz Wrblewski absolwent Szkoy Gwnej Suby
Poarniczej (1994r.), doktorat o specjalnoci bezpieczestwo pastwa
uzyskany w Akademii Obrony Narodowej w Warszawie (2001 r.). Ukoczone
programy dla wyszej kadry menaderskiej, a take kursy dla kadry
kierowniczej PSP oraz administracji publicznej. Sub rozpocz w SGSP
w pionie liniowym w 1994 roku, stanowiska kierownicze zajmowa od 2002 r.
w Centrum Edukacji Bezpieczestwa Powszechnego SGSP a nastpnie prac podj na
stanowisku zastpcy dyrektora do spraw naukowo-badawczych CNBOP. Od 2009 r. dyrektor
CNBOP-PIB. W swoim naukowo-dydaktycznym dorobku posiada: 40 projektw naukowobadawczych, autor lub wspautor ponad 90 publikacji zwartych i artykuw w pismach
branowych. Prelegent na konferencjach krajowych i zagranicznych, a take wykadowca
podczas wicze, warsztatw i treningw podczas szkole i kursw. Do waniejszych osb
szkolonych w latach 2000 2013 naleeli przedstawiciele: administracji pastwowej, kadry
menaderskiej przedsibiorstw, Pastwowej Stray Poarnej oraz zagranicznych szk
ochrony cywilnej zwizanych z bezpieczestwem. Za propagowanie wiedzy i promocj nauki
polskiej na arenie midzynarodowej odznaczony Krzyem Oficerskim Orderu Wynalazczoci
(Belgia).
201

Przegląd Wybranych Dokumentów Normatywnych Z Zakresu Zarządzania Kryzysowego I Zarządzania Ryzykiem Wraz Z Leksykonem

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Przegląd Wybranych Dokumentów Normatywnych Z Zakresu Zarządzania Kryzysowego I Zarządzania Ryzykiem Wraz Z Leksykonem

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ISBN 978-83-61520-27-6

PRZEGLD WYBRANYCH DOKUMENTW

Praca pod redakcj

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu

Praca zbiorowa pod redakcj: m. bryg. dr in. Dariusza Wrblewskiego

3.2.1. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie

4.2.1. Zarzdzenie Nr 16 Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z dnia 7 marca 2011

5.2.4. Zarzdzenie Nr 312/2007 Prezydenta miasta stoecznego Warszawy z dn. 4 kwietnia

7.2. WYBRANE PROJEKTY NORM .................................................................................................. 80

3.3. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ......... .100

5.2.4. Zarzdzenie Nr 3666/2012 Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dn.

Z kolei Cz IV Wybrane pojcia z zakresu zarzdzania kryzysowego i zarzdzania

Liczba dokumentw danego rodzaju

Liczba dokumentw danego rodzaju

rdo: Serwis prawniczy LexisNexis <www.lexis.pl>, dostp: stycze 2014 r.

W zwizku z tym wszystkie osoby zainteresowane pogbieniem znajomoci

1. WYKORZYSTANE SPRAWOZDANIA Z BADA

Analiza przepisw krajowego prawa miejscowego

Analiza przepisw unijnych zwizanych z zarzdzaniem

Wszystkie sprawozdania z bada podlegay recenzowaniu zgodnie z Zarzdzeniem Dyrektora

kryzysowego), zarzdzania, organizowania i prowadzenia szkole i wicze w ramach

Planowanie cywilne, ktre definiuje ustawa o zarzdzaniu kryzysowym obejmuje

prowadzcych dziaalno na zagroonym terenie8. Szczegowe ograniczenia zawarte zostay w art.

Narodowej w uzgodnieniu z ministrem waciwym do spraw wewntrznych12. onierze

Ustawa okrela sposoby i warunki ochrony przeciwpoarowej budynkw i innych

operacyjnym i programach obronnych zostan doprecyzowane w wydanym przez Rad

a take zapobiegania klskom ywioowym i innym nadzwyczajnym zagroeniom oraz

zwizanych z usuwaniem bezporednich zagroe dla bezpieczestwa i porzdku publicznego

podstawowe pojcia zwizane z zarzdzaniem kryzysowym. Jedynie ustawa

3. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW

Wybraniu jedenastu rozporzdze, ktre ze wzgldu na swoj wag powinny zosta

T. Pilch, Zasady bada pedagogicznych, Wyd. ak, Warszawa 1995, s. 76

wykaz zobowizany jest do przeprowadzenia uzgodnie z waciwym miejscowo wojewod,

o ochronie informacji niejawnych53 oraz z zachowaniem cigoci dziaania i wymiany

zagroenia wystpujcego poza teren jednego wojewdztwa, Siy Zbrojne angaowane s na

i pododdziaw wycznie z podlegych im jednostek wojskowych. Wymienione wyej osoby

organizowanie i realizacj dziaa w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy. Kolejne dwa

zdrowia jednostk badawczo-rozwojow do wykonywania midzynarodowych przepisw

Rozporzdzenie odnosi si do poszkodowanych osb fizycznych, ktre nie z wasnej winy

W badaniu wskazano najwaniejsze przepisy dedykowane najistotniejszym

4. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW

Urzd Lotnictwa Cywilnego;

4.2.1. Zarzdzenie Nr 16 Szefa Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego z dnia 7 marca 2011 r.

Do zarzdzenia doczony jest zacznik zawierajcy regulamin funkcjonowania zespou

4.2.4. Zarzdzenie Nr 14 Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego z dnia 8 czerwca 2009 r.

prowadzenie analizy i ocena powstaych zagroe oraz wypracowanie wnioskw

potrzeby ministra, w oparciu o informacje przekazane przez centra zarzdzania

Dokument zawiera rwnie informacje o siedzibie wraz z ewentualn siedzib zapasow

3. Najdokadniej przygotowanymi dokumentami wydaj si by te opracowane przez

Zarzdzenie Nr 21 Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie

5. PRZEGLD WYBRANYCH PRZEPISW

Zarzdzenia Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia

i Zarzdzania Kryzysowego. Wydziaem kieruje Dyrektor, a komrki organizacyjne tworz:

Wojewdzkiego Zespou Zarzdzania Kryzysowego w 1, w zwoywanych posiedzeniach mog

sytuacji kryzysowej, zgodnie z zarzdzeniem uruchamia niezbdne procedury i plany dziaania.

2) suby - naley przez to rozumie suby ustawowo powoane do realizacji

14 zacznika Nr 2 do Zarzdzenia Nr 1390/2011 r. Prezydenta Miasta Stoecznego Warszawy z dnia 2 sierpnia

Zarzdzania Kryzysowego Powiatu Otwockiego, polecenia, zarzdzenia, decyzje i rozkazy,

5.2.9. Zarzdzenie Nr 113/2004 Prezydenta Miasta Otwocka z dn. 29 wrzenia 2004 r.

posiedzenia inne osoby104. Zesp odpowiada przede wszystkim za ocen wystpujcych

6. PRZEGLD WYBRANYCH NORM I STANDARDW Z ZAKRESU ZARZDZANIA

przygotowa, wspierania sub i wadz w czasie zdarze kryzysowych, biorcych udzia

zaangaowanie zarzdu, wprowadzanie zarzdze wewntrznych, przegld zarzdze