Krzysztof Szczerba

BEZPIECZNY
DOM

Jzefw 2012

Redakcja i korekta:
Marta Kobierska

Spis treci

Wstp......................................................................................5
1. Przygotowanie do sytuacji niebezpiecznej.......................................6

Projekt, skad i druk:

Partner Poligrafia
ul. Zwycistwa 10, 15-703 Biaystok
www.partnerpoligrafia.pl
tel. 85 653-78-04

2. Suby ratownicze i telefoniczne wezwanie pomocy.......................... 10

3. Bezpieczestwo poarowe........................................................ 13
3.1. Poar i jego cechy.................................................................................. 13
3.2. Zasady bezpiecznego zachowania dla uniknicia poaru........................ 14
3.3. Bezpieczestwo poarowe w kuchni...................................................... 15
3.4. Postpowanie na wypadek poaru ........................................................ 16
3.5. Postpowanie po poarze...................................................................... 18
4. Zagroenie zaczadzeniem......................................................... 19

ISBN: 978-83-61520-61-0

5. Bezpieczne posugiwanie si urzdzeniami gazowymi ...................... 23

6. Bezpieczne posugiwanie si urzdzeniami elektrycznymi.................. 26
6.1. Ochrona odgromowa i przeciwprzepiciowa.......................................... 29

Copyright by: Wydawnictwo

Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpoarowej
im. Jzefa Tuliszkowskiego

Pastwowego Instytutu Badawczego

Jzefw, 2012

Wydawnictwo finansowane ze rodkw

Komendy Gwnej Pastwowej Stray Poarnej

7. Zagroenia chemiczne w domu................................................... 30

7.1. Postpowanie ze rodkami zawierajcymi niebezpieczne substancje..... 34
7.2. Rt w domu.......................................................................................... 36

Wstp
Dom jest miejscem, dajcym ochron i poczucie bezpieczestwa. Jednoczenie, kiedy dokadnie mu si przyjrze, okazuje si, e jest on rwnie
miejscem potencjalnych zagroe.
Ksika, ktr wanie masz przed sob, da Ci wiedz w jaki sposb
ocenia i rozpoznawa te zagroenia oraz jak si przed nimi zabezpiecza.
Dodatkowo, uzyskasz z niej informacje gdzie szuka pomocy i jakie czynnoci
naley podj w przypadku bezporedniego zetknicia z niebezpieczestwem.
Poszczeglne rozdziay zawieraj zbir informacji dotyczcych bezpiecznego postpowania w celu uniknicia poaru, zaczadzenia, wybuchu,
poraenia prdem elektrycznym oraz zatrucia substancjami chemicznymi,
ktre wystpuj w gospodarstwach domowych. Znaczna cz tych zagroe wynika z niewaciwej eksploatacji urzdze i instalacji gazowych, elektrycznych, grzewczych, dlatego ich bezpiecznemu uytkowaniu powicono
szczeglnie duo miejsca.
Poczucie odpowiedzialnoci za zdrowie wasne i innych oraz dobrze wyksztacony nawyk przewidywania moliwych zagroe, wraz z umiejtnoci
reagowania w sytuacji zagroenia, s gwarancj bezpieczestwa Twojego
oraz Twojej rodziny. Ksika ta zawiera podstawow wiedz z tego zakresu,
ktra sprawi, e poczujesz si bezpiecznie we wasnych czterech ktach.

1. Przygotowanie do sytuacji niebezpiecznej

Jeli w Twoim miejscu zamieszkania dojdzie do powstania sytuacji niebezpiecznej, takiej jak np. poar, oczywiste jest, e suby ratownicze zrobi wszystko,
eby pomc Ci jak najszybciej i jak najskuteczniej. Powiniene jednak zadawa
sobie spraw z tego, e wiele te zaley od Ciebie, Twojej wiedzy i opanowania oraz
pierwszych czynnoci, ktre podejmiesz zanim nadejdzie fachowa pomoc. Ty sam
musisz by przygotowany na wypadek tego typu zdarzenia.
Dojazd sub ratowniczych do Twojego domu potrwa kilka minut, ktre by
moe oka si decydujce dla Twojego bezpieczestwa. Dlatego wane jest, aby
sam potrafi zachowa si w odpowiedni sposb w sytuacji zagroenia. Moe to
znacznie uatwi jej opanowanie.
Co naley zrobi, aby jak najlepiej przygotowa si na wypadek sytuacji niebezpiecznej?
Najpierw pomyl. wiadomo tego, jakie zagroenia mog spa na Ciebie
jest nieoceniona to krok pierwszy. Drugim krokiem bdzie ustalenie zasad bezpiecznego zachowania i ich cise przestrzeganie.
Poniej znajduj si uniwersalne zasady, ktrych respektowanie moe zdecydowanie poprawi Twj poziom bezpieczestwa, nie tylko w domu, ale i poza nim.

Naucz dzieci, w jakiej sytuacji i na jaki numer telefonu zadzwoni po pomoc.

Znane i gono komentowane s przypadki, kiedy to mae, trzy-, czteroletnie
dziecko wezwao pomoc w sytuacji, gdy jego opiekun straci przytomno. Rodzice
wielokrotnie nie doceniaj swoich pociech, a przecie one rwnie mog wezwa
pogotowie lub stra poarn. Jednak, aby tak si stao, musisz porozmawia ze
swoim dzieckiem na ten temat, nauczy je numerw alarmowych i wyjani, dlaczego ich znajomo jest tak istotna.
Pamitaj, e oprcz alarmowych numerw telefonw, Twoje dziecko powinno zna swj adres, a take powinno umie si przedstawi. Jeeli zapamitanie
wszystkich informacji sprawia mu zbyt wiele trudnoci, moesz umieci w pobliu
aparatu telefonicznego (w notesie, na cianie) najwaniejsze informacje dotyczce
wzywania sub ratunkowych.
Takie rozwizanie moe przyda si nie tylko Twojemu dziecku, ale te Tobie.
Czsto przecie w panice doroli ludzie zapominaj, pod jaki numer naley zadzwoni, eby wezwa pomoc. Czas ucieka, a podczas poaru, lub innego zagraajcego
yciu zdarzenia, kada sekunda jest na wag zota.
6

Wszyscy domownicy powinni zna wasn grup krwi.

Wypadek, uraz w domu lub poza nim, to zdarzenia, ktre spadaj na nas cakiem nieoczekiwanie. S to sytuacje, kiedy czas potrzebny na okrelenie grupy krwi
osoby poszkodowanej moe kosztowa j ycie. Najlepiej wiedz o tym osoby, ktre
dowiadczyy zdarze zwizanych z potrzeb transfuzji krwi na skutek jej znacznej
utraty. Przetoczenie niezgodnej krwi moe doprowadzi do cikich powika potransfuzyjnych, a nawet do mierci.
Dobrze jest posiada kart identyfikacyjn grupy krwi, ktra nie zajmuje duo
miejsca i trzyma j wraz z innymi dokumentami osobistymi lub w portfelu.

Obowizkowo wyposa swj dom w apteczk.

Niech znajd si w niej podstawowe rodki medyczne, leki i materiay opatrunkowe, a wic:

zestaw banday elastycznych, banday sterylnych i gazy,

podstawowe lekarstwa (rodek przeciwblowy, aspiryna, wgiel aktywny),
rodek odkaajcy, chusteczki higieniczne, mydo,
termometr,
rkawiczki lateksowe (2 pary),
noyczki, szczypce, n, agrafki.

Kady z domownikw powinien wiedzie, w ktrym miejscu znajduje si

apteczka.
Niech ta wiedza nie bdzie wasnoci tylko mamy lub osoby najbardziej odpowiedzialnej. Kiedy zabraknie tej osoby, a w domu pozostanie kto, kto nie bdzie
zna pooenia apteczki, moe nie by ju czasu na poszukiwania.

W gospodarstwie domowym, w znanym wszystkim domownikom miejscu,

powinny znajdowa si: latarka, wieczka, zapas baterii, ganica.
Niewielka, podrczna ganica, chocia nie jest obowizkowym wyposaeniem
domu, moe okaza si bardzo przydatna. Prawidowo uyta powstrzyma rozprzestrzenianie si ognia i tym samym zapobiegnie poarowi. Zapasowe rda wiata
pomog w nocy przetrwa w sytuacji odcicia energii elektrycznej.

 Domownicy powinni zna swoje najblisze domowe otoczenie.

Stwrz rodzinny plan ratowniczy.

Kady powinien wiedzie, gdzie znajduje si zawr gazu, skrzynka z bezpiecznikami, odcicie dopywu wody oraz w jaki sposb wygasi piec lub kominek.

W wielu krajach popularne jest przygotowywanie przez rodzin tak zwanego

rodzinnego planu ratowniczego. Jest to ustalony przez rodzin sposb postpowania w przypadku wystpienia sytuacji zagroenia. Rwnie postaraj si sporzdzi
co takiego.

Przeka wszystkim, w jakich sytuacjach naley skorzysta z tej wiedzy i odci

media.

Opanuj umiejtno udzielania pierwszej pomocy.

Czsto kursy pierwszej pomocy organizowane s bezpatnie. Inwestowanie we
wasne bezpieczestwo, poprzez nauk zachowania si w sytuacjach konkretnych
zagroe, udzielenia sobie lub bliskim pierwszej pomocy moe zwrci si w cigu
jednej chwili. Jest to inwestycja bezcenna, gdy chronisz najwysz warto jak
jest ycie.

Ubezpiecz swoich najbliszych, swj dom, mieszkanie i cay dobytek na

wypadek, poaru, katastrofy budowlanej lub dziaania si natury.
S zdarzenia, ktrych czasami nie da si wyeliminowa cakowicie. Warto
zabezpieczy si przed nimi, wykupujc dostosowan do Twoich potrzeb polis
ubezpieczeniow. Oferta towarzystw ubezpieczeniowych jest naprawd szeroka,
a cena ubezpieczenia nie musi by wysoka.
Odszkodowanie, przynajmniej czciowo, zrekompensuje straty i pozwoli Ci
szybciej stan na nogi, kiedy zagroenie minie.

Znajd chwil na przeczytanie instrukcji i poradnikw opisujcych sposoby

postpowania w sytuacjach zagroenia.
Wiedza o sposobach postpowania w tego typu sytuacjach moe okaza si
bezcenna. Wyobra sobie, e bierzesz wag i na jednej szali kadziesz swoje ycie,
a na drugiej wysiek, jaki woysz w przeczytanie tej ksiki. Wniosek nasuwa si
sam.

Jak si do tego zabra? To proste! Postpuj wedug kolejnych punktw:

przeprowad rozmow ze swoj rodzin na temat tego, jakie niebezpieczestwa

mog Was spotka i dlaczego musicie by przygotowani na tego typu sytuacje,
wyjanij dzieciom, jakie zagroenia zwizane s z ogniem, elektrycznoci,
i substancjami niebezpiecznymi,
znajdcie najbezpieczniejsze miejsce w domu,
wyznaczcie miejsce spotkania w pobliu domu na wypadek, kiedy bdziecie
musieli opuci dom (np. podczas poaru),
ustalcie, co zabra ze sob w przypadku ewakuacji, jakie przedmioty i dokumenty oraz, jak drog si ewakuowa,
zadbaj, aby wszyscy czonkowie rodziny znali adres domowy,
ustalcie, jak komunikowa si, gdy w czasie zagroenia czonkowie rodziny s
rozdzieleni (np. doroli s w pracy, a dzieci w szkole lub w domu),
porozmawiaj z ssiadami na temat tego, jak moglibycie sobie wzajemnie pomc w sytuacji zagroenia,
ustal, czy w Twojej okolicy mieszka kto dysponujcy szczeglnymi kwalifikacjami, np. lekarz, ratownik medyczny, policjant,
zastanw si, czy w ssiedztwie mieszka osoba starsza lub niepenosprawna,
ktrej powiniene pomc,
sprawd, czy wszyscy czonkowie rodziny wiedz jak i kiedy wzywa si policj,
stra poarn, pogotowie ratunkowe i inne suby ratownicze,
przewiczcie ustalony sposb postpowania,
sprawdzaj, co p roku czy dzieci pamitaj ustalenia planu,
co jaki czas przeprowadzajcie wiczenia praktyczne.

Nie ustawaj w ksztaceniu. Co jaki czas odwieaj swoj wiedz.

Zadbaj o dom rwnie na czas swojej nieobecnoci.

Wychodzc z domu dopilnuj, aby wszystkie odbiorniki prdu i gazu byy wyczone, a opuszczajc go na duszy czas, zamknij zawory wody i gazu oraz odcz
zasilanie prdem elektrycznym. Popro ssiadw, aby zwrcili baczniejsz uwag
na Twj dom. Postaraj si, aby mogli skontaktowa si z Tob w razie koniecznoci.
8

2. Suby ratownicze i telefoniczne wezwanie pomocy

Opisane w tej ksice zagroenia najczciej bd wymagay interwencji sub
ratowniczych. Trzy gwne, wiodce suby, ktre mog przyj Ci z pomoc to:
Pastwowa Stra Poarna, Pogotowie Ratunkowe oraz Policja.
Pastwowa Stra Poarna - formacja przeznaczona do walki z poarami i innymi zdarzeniami stanowicymi zagroenie dla ycia, zdrowia, mienia lub rodowiska (np. katastrofa budowlana, zagroenie ze strony niebezpiecznych substancji
chemicznych, itd.)
W maych miejscowociach, jako pierwsza z pomoc dotrze moe do Ciebie Ochotnicza Stra Poarna.
Pogotowie Ratunkowe - instytucja suby zdrowia wiadczca usugi medyczne gwnie poprzez niesienie pierwszej pomocy medycznej w nagych wypadkach,
przewoca rannych i chorych.
Policja - organ pastwowy przeznaczony do ochrony bezpieczestwa ludzi
i mienia oraz do utrzymywania bezpieczestwa i porzdku publicznego.
Dwie inne suby, ktre mog by przydatne w okrelonych sytuacjach to:
Pogotowie gazowe - powoane do usuwania uszkodze i awarii w sieci gazowej.
Pogotowie energetyczne - powoane do usuwania uszkodze i awarii linii
i urzdze energetycznych.

Telefony alarmowe
W przypadku koniecznoci udzielenia natychmiastowej pomocy, w zalenoci
od rodzaju wystpujcego zagroenia, powiniene niezwocznie powiadomi waciw sub. W tym celu zadzwo pod jeden z poniszych numerw:

997
Policja

998

Pastwowa Stra
Poarna
lub

112
Europejski Numer Alarmowy
10

999

Pogotowie
Ratunkowe

Numer 112 jest to numer alarmowy obowizujcy na terenie caej Unii Europejskiej. W sytuacji zagroenia zdrowia, ycia lub mienia osoby przebywajce
na terenie UE wybierajc numer 112 maj gwarancj poczenia si ze subami
ratowniczymi powoanymi do niesienia pomocy.
Dyurny, ktry czuwa przy tym telefonie przyjmie zgoszenie i w zalenoci
od rodzaju zdarzenia, zadysponuje wasn sub, lub przekieruje poczenie do
innej suby.
Pomimo wprowadzenia numeru 112, w Polsce ze wzgldu na przyzwyczajenie,
komfort obywateli i specyfik niektrych wezwa alarmowych zachowane zostay
numery alarmowe 997, 998, 999. Dzwonic na jeden z tych numerw, zgaszamy
zdarzenie bezporednio do waciwej suby na poziomie miasta lub powiatu.

Pozostae telefony alarmowe

Stra Miejska

986

Pogotowie Energetyczne

991

Pogotowie Gazowe

992

Pogotowie Ciepownicze

993

Pogotowie Wodno-Kanalizacyjne

994

Numer Ratunkowy nad wod

(Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe)
Numer Ratunkowy w grach
(Grskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe oraz
Tatrzaskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe)

0-601-100-100
0-601-100-300

Dobrze jest, aby na wypadek sytuacji zagroenia, w ksice adresowej telefonu

komrkowego zapisane byy powysze numery alarmowe oraz kontakt ICE.
Skrt ICE w telefonie jest oglnowiatowym symbolem ratujcym ycie. Powiniene pod nim zapisa numer telefonu osoby, ktr naley powiadomi w razie
wypadku. Tak zapisany kontakt pozwala ratownikom na zadzwonienie pod wskazany
numer i uzyskanie wanych informacji o poszkodowanej osobie, takich jak przyjmowane leki, grupa krwi itp.
Jeli masz kilka osb, ktre mog udzieli informacji na twj temat, ich numery zapisz jako nazwy kontaktw ICE1, ICE2, itd.

Telefoniczne wezwanie pomocy

Telefoniczne wezwanie pomocy wbrew pozorom nie zawsze jest atwe. Kiedy
staniesz twarz w twarz z rzeczywistym zagroeniem, strach i panika mog spo11

wodowa, e zachowasz si w sposb zupenie nieprzewidywalny i najprostsze

czynnoci mog si okaza bardzo trudne. Musisz wtedy wzi si w gar i wezwa
pomoc. Podczas wykonywania zgoszenia postaraj si opanowa i mwi spokojnym, wyranym gosem.

3. Bezpieczestwo poarowe

W sytuacji zagroenia ycia i zdrowia, nie bj si dzwoni po suby ratownicze. Telefon odbierze kto, kto bdzie chcia Ci pomc. Dzwo natychmiast.

Poar jest to niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzeznaczonym.

Nie obawiaj si o koszt poczenia. Poczenia na numery alarmowe s bezpatne.

Przebieg telefonicznego zgoszenia

1. Zadzwo pod waciwy numer telefonu alarmowego.
2. Po zgoszeniu si dyspozytora, podaj:
swoje imi i nazwisko oraz numer telefonu z ktrego dzwonisz,
co si wydarzyo (poar, wypadek, itp.),
gdzie si wydarzyo (najlepiej podaj dokadny adres, a jeli go nie znasz
podaj inne informacje, ktre pomog subom ratowniczym trafi do
miejsca zdarzenia),
czy wystpuje zagroenie dla ycia i zdrowia ludzkiego, ewentualnie jaka
jest liczba poszkodowanych,
w przypadku poaru, powiedz co si pali, a jeli jest to budynek wielokondygnacyjny, podaj, na ktrym pitrze rozwija si poar,
podaj wszystkie inne informacje, ktre wedug Ciebie mog by istotne dla
szybkiego i sprawnego przebiegu akcji ratowniczej.
3. Nigdy nie przerywaj poczenia jako pierwszy, gdy dyspozytor moe mie dodatkowe pytania.
4. Pamitaj, e dyspozytor moe chcie potwierdzi zgoszenie poprzez oddzwonienie.
Z pomocy sub ratowniczych moe korzysta kady czowiek, bez wzgldu na
wiek, pe itp. Zgoszenia telefonicznego naley dokonywa tylko w uzasadnionych
przypadkach, to znaczy wtedy, gdy istnieje niebezpieczestwo zwizane z utrat
ycia, zdrowia, mienia lub wolnoci wasnej lub innych ludzi.

Pamitaj!
Nawet, jeli Ty sam jeste bezpieczny, to masz obowizek prawny i moralny
powiadomi stra poarn lub pozostae suby ratownicze o fakcie, e zagroone
s inne osoby.
W przypadku zignorowania zdarzenia, nie udzielenia pomocy i nie powiadomienia sub ratowniczych grozi Ci odpowiedzialno karna!
12

3.1. Poar i jego cechy

Spalanie jest moliwe w przypadku, gdy rwnoczenie wystpuj 3 czynniki, tj.:

materia palny,
utleniacz (tlen, ktry znajduje si w otaczajcym nas powietrzu),
bodziec energetyczny, ktry zainicjuje spalanie.
Spalanie jest procesem czenia materiau palnego z tlenem (chemiczna reakcja utleniania), ktremu towarzyszy wydzielanie ciepa, a najczciej rwnie wiata.
Poar pojawia si w miejscu niepodanym, stwarza zagroenie dla ludzi i mienia oraz powoduje straty materialne.
Poar domu lub mieszkania posiada nastpujce cechy charakterystyczne:

szybko si rozwija (wystarczy kilkadziesit sekund, by wymkn si spod kontroli),

wydziela si dua ilo ciepa, ktra generuje wysok temperatur,
powstaje dua ilo ograniczajcego widoczno dymu,
dym jest wysoce toksyczny.

Zagroenia spowodowane poarem

Towarzyszcy poarowi ogie i wysoka temperatura s czynnikami, ktre
w bardzo silny sposb pobudzaj zmysy i wyzwalaj strach. Dlatego te do
czsto uwaa si je za najgroniejsze podczas poaru. Tymczasem, znacznie bardziej niebezpieczny jest dym. Zawiera on trujce substancje (gazy toksyczne), ktre
odpowiedzialne s, wedug rnych statystyk, za ok. 80-90 % miertelnych ofiar
poarw.
Najgorsze w paleniu pod wzgldem toksycznoci s tworzywa sztuczne, jakich
wiele w materiaach wykoczeniowych, budowlanych i elementach wyposaenia
wntrz (PCW, pianka poliuretanowa, laminaty, itp.).
Gdy poar ma miejsce w pomieszczeniu zamknitym, po pewnym czasie nastpuje niedobr tlenu, ktry skutkuje tym, e substancje palne nie spalaj si do
koca i powstaje lotna mieszanina palnych i toksycznych gazw o temperaturze
kilkuset stopni. W takiej sytuacji wystarczy kilka gbszych oddechw, by straci
przytomno.
13

Gwne przyczyny poarw w miejscu zamieszkania

dziaanie czowieka to najczstsza przyczyna powstawania poaru; bywa umylne np. podpalenie, bd nieumylne wynikajce bdu, zaniedbania, nieostronoci osb dorosych i dzieci,
wady lub niewaciwa eksploatacja urzdze i instalacji elektrycznych,
dziaanie si natury, a szczeglnie wyadowania atmosferyczne.

3.2. Zasady bezpiecznego zachowania dla uniknicia poaru

a. Zapoznaj domownikw z zasadami postpowania na wypadek poaru. Omw:

Nie blokuj adnego wyjcia z domu, ktre w razie potrzeby moe sta si
wyjciem ewakuacyjnym.
Nie zastawiaj sprztami korytarzy i doj do mieszka (np. wzkiem, rowerem, itp.).
Nie stosuj krat w drzwiach i oknach, na klatkach schodowych i przejciach
midzy nimi. Jeli zaoenie krat jest konieczne, to nich bdzie mona otwiera je od wewntrz, a klucz niech znajduje si w miejscu znanym wszystkim
domownikom.
Nieprzestrzeganie tych trzech zasad moe utrudni ewakuacj podczas poaru oraz wyduy czas oczekiwania na pomoc straakw.

gdzie znajduje si apteczka, klucze, sprzt ganiczy,

i. Uywajc wieczek, upewnij si, e stoj stabilnie i znajduj si w bezpiecznej

odlegoci od materiaw palnych, np. zason. wieczki do podgrzewacza ustawiaj na aroodpornej powierzchni.

jak zabezpieczy si przed poarem, jak obsugiwa ganic,

j. Zainstaluj niepalny ekran przed frontem paleniska kominka.

gdzie znajduj si oraz jak obsugiwa gwne wyczniki oraz zawory elektryczne i gazowe.

k. Nie stosuj rodkw w pojemnikach pod cinieniem w pobliu rde ognia.

jakie s drogi ewakuacji, oraz czy nie s zablokowane,

b. Zabezpiecz przed dziemi zapaki, zapalniczki i inne przedmioty groce wywoaniem poaru. Dopilnuj, by nie bawiy si materiaami pirotechnicznymi oraz
urzdzeniami elektrycznymi. Nigdy nie pozostawiaj maych dzieci bez opieki.
c. Materiay palne przechowuj zawsze w bezpiecznej odlegoci od rde ognia
i ciepa.
d. Wprowad w domu zasad cakowitego zakazu palenia papierosw.
e. Jeli podejmiesz decyzj o paleniu papierosw w domu, uywaj zawsze odpowiednich popielniczek oraz dogaszaj zapaki i niedopaki. Nie wyrzucaj ich do
plastikowych lub styropianowych kubkw lub koszy na mieci.
Palenie papierosw w ku, w przypadku zanicia, moe zakoczy si zaprszeniem ognia i miertelnym zatruciem gazami poarowymi.

f. Postaraj si nie uywa w domu otwartego ognia. Szczeglnie dotyczy to piwnicy i strychu, w ktrych czsto zgromadzone s due iloci palnych materiaw.
g. Choinka boonarodzeniowa jest niezwykle niebezpiecznym poarowo elementem wyposaenia wntrza, ktry moe cakowicie spon w cigu kilku sekund.
Zwr szczegln uwag na jej bezpieczestwo poarowe, a jeli drzewko jest
naturalne zadbaj o to, aby nie wyscho. Zwr uwag, czy elementy elektryczne,
np. owietleniowe posiadaj wymagane atesty, a owietlenie witeczne zastosowane na zewntrz budynku jest do tego celu przystosowane.

l. Nie uywaj wyrobw pirotechnicznych w pomieszczeniach.

m. Wyposa dom i obejcie gospodarcze w ganice proszkowe. Tak ganic
bdziesz mg podj prb ugaszenia poaru w zarodku. Powi czas na
zapoznanie rodziny z obsug ganic i dbaj o ich systematyczn konserwacj
i legalizacj.
n. Nie uywaj ognia w pobliu palnych substancji chemicznych oraz zawsze czytaj
instrukcj przed ich uyciem. Trzymaj palne ciecze we waciwych pojemnikach,
oznaczonych etykietami. Nie przelewaj i nie dolewaj cieczy palnych w pobliu
rde otwartego ognia.
o. Miejsce, gdzie spawasz, szlifujesz, tniesz, powiniene wyposay w ganic.
Zawsze sprztaj miejsce pracy po zakoczeniu wykonywanych czynnoci.
p. Nie rozpalaj ognisk i nie wysypuj gorcego popiou i ula w pobliu budynku.

Uwaga!
Do wielu poarw dochodzi na skutek niewaciwej eksploatacji urzdze elektrycznych i gazowych. Tym zagadnieniom powicono osobne rozdziay ksiki.

h. Zadbaj o warunki do ewakuacji na wypadek poaru.

14

15

3.3. Bezpieczestwo poarowe w kuchni

Wedug statystyk, do poaru domu najczciej dochodzi w kuchni. Wysze
ni w innych pomieszczeniach ryzyko jego powstania wynika z uywania w kuchni
otwartego ognia, obecnoci urzdze gazowych, elektrycznych i materiaw palnych.
Aby zminimalizowa ryzyko, naley przestrzega poniszych zasad:

a. Nie zostawiaj gotujcego si jedzenia bez nadzoru. Dopilnuj, aby kuchenka

zostaa wyczona po zakoczeniu gotowania oraz zanim pooysz si do snu.
b. Podczas gotowania uchylaj okna.
c. Utrzymuj czysto i porzdek w kuchni, zwaszcza w obrbie kuchenki. Nagromadzona warstwa tuszczu i brudu moe ulec zapaleniu.
d. Nie przechowuj palnych substancji (np. oleju) w pobliu rde ciepa. Sprawdzaj, czy w pobliu tosterw nie znajduje si papier lub firanki.
e. Nie kad rozgrzanych urzdze na powierzchni z materiau palnego.
f. Nie wkadaj metalowych naczy i elementw do kuchenki mikrofalowej.
g. Nie wolno Ci wykorzystywa kuchenek gazowych do ogrzewania pomieszcze
lub suszenia.
h. Szczeglnie uwaaj, jeli masz na sobie luny ubir moe on zaj si ogniem.
i. Uywaj zapalniczek iskrowych. S one bezpieczniejsze ni zapaki lub zapalniczki
gazowe, poniewa nie wydzielaj otwartego ognia.
j. Zachowaj szczegln ostrono podczas smaenia na gorcym tuszczu, poniewa atwo o jego zapon. Jeli olej zaczyna dymi oznacza to, e jest on zbyt
gorcy. Wtedy przerwij jego podgrzewanie.

Uwaga!
Nigdy nie ga palcego si tuszczu wod! Jeli zapali si olej w naczyniu kuchennym, wycz palnik i nakryj naczynie szczeln pokrywk lub uga ogie sol
kuchenn.

3.4. Postpowanie na wypadek poaru

1. Jeli wielko poaru jeszcze na to pozwala, sprbuj podj prb samodzielnego ugaszenia go. Moe ona okaza si skuteczna, a straty mniejsze ni w sytuacji, kiedy stra poarna (przybywajca po pewnym czasie) ugasi poar roz16

winity. Jeli jednak nie czujesz si na siach, lub wielko poaru, ilo dymu
i promieniowanie cieplne s zbyt due, postpuj zgodnie z kolejnymi punktami.

2. Zamknij za sob wszystkie drzwi. Opni to rozwj poaru, rozprzestrzenianie

si dymu i ognia.
3. Zaalarmuj wszystkich, ktrym poar moe zagraa. Pom opuci dom dzieciom, osobom starszym i wszystkim, ktrzy mog mie z tym trudnoci.
4. Wezwij stra poarn, dzwonic na numer 998 lub 112. Podczas rozmowy
z dyspozytorem postpuj wedug wskazwek zawartych w rozdziale 2.
5. Jeli bdziesz musia przedosta si przez pomieszczenie zadymione pamitaj,
eby porusza si jak najbliej podogi. Toksyczny i gorcy dym unosi si do
gry, gromadzi pod sufitem, a czystsze powietrze jest najniej. Widoczno
na tym poziomie pomoe Ci zlokalizowa wyjcie. Jeli moesz, zasaniaj usta
i nos mokr tkanin.
6. Staraj si zej na pitro poniej palcego si mieszkania lub wyj na zewntrz
budynku. Nie wolno korzysta z windy.
7. Nie wracaj do budynku objtego poarem. Poar jest zjawiskiem dynamicznym,
rozwija si szybko i sytuacja wewntrz moe by inna, ni kiedy go opuszczae.
Zadymienie lub ogie mog odci Ci drog.
8. Nie ga wod urzdze elektrycznych, grozi to poraeniem prdem. Postaraj si
wycign z gniazdka przewd zasilajcy, lub wykrci bezpieczniki, by odczy
dopyw prdu do mieszkania.
9. Jeli przyjechali ju straacy, to nie bd przeszkadzajcym gapiem. Pom im,
jeli bd tego potrzebowa lub opu zagroon stref.
10. Jeli z jakich powodw nie moesz opuci zagroonego obiektu lub pomieszczenia, postaraj si przemieci jak najdalej od rda ognia, np. na balkon
(pamitaj, aby zamkn za sob drzwi).

Co zrobi, kiedy zostaniesz odcity przez poar?

Wejd do bezpiecznego pomieszczenia, pooonego jak najdalej od rda poaru.
Zamknij za sob drzwi i uszczelnij je kocem lub szmat, aby zapobiec przedostaniu si dymu do wntrza.
Otwrz okno i wzywaj krzykiem pomocy.
Jeli dysponujesz telefonem, wezwij stra poarn i czekaj na pomoc.

17

Co zrobi, jeli zapali si na Tobie ubranie?

3.5. Postpowanie po poarze

Nie biegaj. Biegajc dostarczasz do pomienia wicej tlenu i spalanie staje si

intensywniejsze.
Zatrzymaj si i po na pododze.
Zacznij przetacza si wok wasnej osi, a do zduszenia pomieni.

1. Po zakoczeniu dziaa ganiczych przez straakw, zachowaj du ostrono

wchodzc do domu. Mog czai si w nim niebezpieczestwa zwizane z uszkodzonymi instalacjami oraz elementami konstrukcyjnymi budynku. Odpowiednie
suby (stra, inspekcja budowlana) powinny stwierdzi, czy budynek jest bezpieczny.

Co zrobi, jeli ubranie zapali si na innej osobie?

2. Dopilnuj, aby instalacje domowe: elektryczna, gazowa i wodno-kanalizacyjna

zostay sprawdzone przez fachowcw i ewentualnie naprawione przed ich wprowadzeniem do uytkowania.

Poszukaj szybko jakiej grubej tkaniny o duej powierzchni (moe to by np.

kurtka, dywan, koc). Okryj ni lub owi poszkodowan osob.
Jeli to nie wystarczy do stumienia pomieni, pom osobie poszkodowanej
pooy si na pododze i przetacza si, do czasu ugaszenia ognia.
Wezwij pomoc medyczn.

Obsuga ganicy
Jeli wyposaye si w ganic, podczas jej uycia postpuj zgodnie z instrukcj umieszczon na etykiecie, jednak pamitaj, e powiniene zapozna si z ni
wczeniej, aby podczas nagego wypadku nie traci czasu na czytanie. Wikszoci
ganic uywa si w nastpujcy sposb:

1. Wycignij zawleczk. Pozwoli to na odblokowanie ganicy.

2. Zbli si do poaru na odpowiedni odlego (ok. 1,5-2m). Skieruj dysz (kocwk wylotow) bezporednio na rdo ognia.
3. Nacinij rczk lub dwigni, aby uwolni rodek ganiczy.
4. Omiataj strumieniem rodka ganiczego rdo ognia dopki pomienie nie
zgasn. Gaszenie naley zaczyna w bezpiecznej odlegoci od ognia stopniowo
zbliajc si w miar przygasania.
5. Po ugaszeniu zwr uwag, czy nie nastpuje nawrt palenia. Jest to szczeglnie moliwe przy uywaniu ganicy proszkowej.
Ganica z oznaczeniem z (np. GW6z) charakteryzuje si tym, e czynnik
wyrzucajcy rodek ganiczy (gazowy dwutlenek wgla) znajduje si w naboju oddzielnym zbiorniku umieszczonym wewntrz ganicy.

3. Jeeli po wczeniu elektrycznoci, zauwaysz anomalie polegajce na iskrzeniu instalacji lub nagrzewaniu si urzdze i przewodw, natychmiast wycz
zasilanie.
4. Dokumentuj zniszczenia, ktre spowodowa poar. Jest to szczeglnie istotne,
jeli posiadasz wykupione ubezpieczenie na wypadek poaru.
Aby unikn nieporozumie z towarzystwem ubezpieczeniowym i przyspieszy
wypat odszkodowania, sporzd dowody swoich strat, zarwno w zakresie
budynku jak i jego wyposaenia. Zrb dokadne zdjcia lub nagraj film i zgo
zniszczenia swojemu agentowi ubezpieczeniowemu najszybciej, jak to moliwe.

5. Jeli inspektor budowlany stwierdzi, e budynek po poarze jest niebezpieczny,

bezwzgldnie opu dom:
o koniecznoci opuszczenia domu powiadom policj, aby wzia go, wraz
z pozostawionym mieniem pod ochron,
zabierz ze sob wane dokumenty, dowd tosamoci oraz inne, niezbdne
przedmioty (okulary, lekarstwa, pienidze).
6. Wyrzu produkty ywnociowe, napoje i lekarstwa, ktre byy naraone na dziaanie wysokiej temperatury, dymu i pomieni. Dotyczy to rwnie zawartoci lodwki
i zamraarki. Nie zamraaj ponownie rozmroonej ywnoci.
7. Jeli sejf lub metalowa skrzynia ulegy oddziaywaniu poaru, nie prbuj ich
otwiera. W ich wntrzu przez wiele godzin moe utrzymywa si wysoka temperatura.

Uruchomienie takiej ganicy, rni si tym, e po naciniciu dwigni (zbiciu

grzybka) naley odczeka 3 sekundy do rozpoczcia podawania rodka ganiczego.

18

19

4. Zagroenie zaczadzeniem
Kadego roku, szczeglnie w okresie grzewczym, z powodu zatrucia tlenkiem
wgla (nazwa potoczna: czad), ginie dua grupa ludzi. Do zatru dochodzi w wannie,
kuchni, garau, a nawet w sypialni i czsto dzieje si to w najmniej spodziewanym
momencie.

Powstawanie tlenku wgla

Tlenek wgla jest gazem, ktry powstaje podczas procesu niepenego spalania
materiaw palnych, w tym paliw, ktre wystpuje przy niedostatku tlenu w otaczajcej przestrzeni.
Due iloci czadu powstaj w trakcie poaru w pomieszczeniu. W takich okolicznociach niebezpieczestwo dla zdrowia i ycia jest ewidentne, a ludzie widzc
je, podejmuj ucieczk.
Inaczej sprawa ma si, kiedy czad powstaje w urzdzeniach spalajcych paliwa i dostaje si do wntrz pomieszcze, w ktrych przebywaj ludzie. W takim
przypadku zagroenie jest niewidoczne, przychodzi niepostrzeenie, trudno jest
je rozpozna odpowiednio wczenie i czsto w jego wyniku dochodzi do zatrucia.
Dlatego te tlenek wgla jest nazywany cichym zabjc.

Waciwoci tlenku wgla

Jest to gaz niewyczuwalny zmysami czowieka (bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku), ktry blokuje dostp tlenu do organizmu. Zajmuje jego miejsce
w czerwonych ciakach krwi, powodujc przy dugotrwaym naraeniu (w wikszych
dawkach) mier przez uduszenie.

Przyczyny powstawania tlenku wgla

Podstawow przyczyn jest niepene spalanie, do ktrego moe doj, np.
gdy zbyt szczelnie zamknite s okna i brak jest waciwej wentylacji. Taka sytuacja
powoduje powstawanie tlenku i jednoczenie utrudnia jego odpyw. Dlatego w niesprzyjajcych warunkach rdem tlenku wgla mog by wszystkie urzdzenia,
w ktrych nastpuje spalanie gazu lub innych paliw (np. kominki, ogrzewacze wody,
piece gazowe, piece opalane wglem lub drewnem, itp.).
Przede wszystkim naley zapewni moliwo staego dopywu wieego powietrza do paleniska oraz swobodny odpyw spalin. Naley pamita o tym, e poza
pomieszczenie wydostanie si tyle spalin, ile wieego powietrza do niego napynie.
Najczciej do wypadkw zwizanych z zatruciem czadem dochodzi:

w mieszkaniach, w ktrych okna s szczelnie zamknite lub uszczelnione

na zim,
20

w azience wyposaonej w przepywowy, gazowy podgrzewacz wody (potoczna nazwa: junkers),

podczas dogrzewania domu rnego rodzaju piecykami,
w mieszkaniach z niesprawnymi przewodami kominowymi i niedron
wentylacj.

Jak unikn zagroenia?

Bardzo czsto obecno czadu wynika z niewaciwej eksploatacji budynku
i zainstalowanych w nim urzdze i instalacji grzewczych. Poniej znajduj si
zasady, ktrych przestrzeganie jest konieczne, aby uchroni si przed zatruciem
tlenkiem wgla.

1. Podczas korzystania w pomieszczeniu ze rda ognia (np. ogrzewacz wody,

kominek, kuchenka gazowa), zawsze uchylaj okna, aby doprowadzi tlen do
miejsca spalania.
2. Nie zasaniaj kratek wentylacyjnych i otworw nawiewnych, np. w drzwiach do
azienki.
3. Przy instalacji urzdze i systemw grzewczych korzystaj z usug wykwalifikowanej osoby.
4. Dbaj o systematyczne czyszczenie przewodw dymowych i spalinowych:
co najmniej raz na 3 miesice, kiedy opalasz wglem lub drewnem,
co najmniej raz na 6 miesicy, gdy uywasz gazu lub oleju opaowego.
5. Usuwaj zanieczyszczenia z przewodw wentylacyjnych, co najmniej raz w roku.
6. Przewody kominowe (dymowe, spalinowe i wentylacyjne) podlegaj obowizkowym przegldom przynajmniej raz w roku. Przegldy te mog wykonywa
osoby posiadajce kwalifikacje mistrza w rzemiole kominiarskim.
7. Ze szczegln ostronoci podchod do montau wycigw mechanicznych
(okapw kuchennych).
Takie urzdzenie potrafi wycign nawet 500 m3 powietrza na godzin.
Jeli w szczelnym domu bdzie odbywao si spalanie w kominku lub kotle
z otwart komor spalania, moe doj do wyssania spalin i odwrcenia cigu
w przewodach wentylacji grawitacyjnej.

8. Bardzo szczelne okna powinny mie nawiewniki.

9. Korzystaj tylko ze sprawnych urzdze grzewczych w sposb zgodny z instrukcj producenta. Regularnie kontroluj ich stan techniczny.
10. Wymie stary podgrzewacz wody na nowoczesny z zamknit komor spalania lub przynajmniej wyposaony w czujnik cigu kominowego. Zareaguje on
na zablokowanie odpywu spalin i wyczy urzdzenie.
21

11. Systematycznie sprawdzaj cig powietrza w otworach wentylacyjnych, np. poprzez przykadanie kartki papieru do otworu bd kratki. Jeli nic nie zakca
wentylacji, kartka powinna przywrze do otworu lub kratki.
12. Nie spalaj wgla drzewnego w przestrzeni zamknitej (np. gara, weranda).
13. Nie zostawiaj uruchomionego samochodu, ani urzdze spalinowych w garau.
14. Objawami zatrucia czadem mog by ble i zawroty gowy, nudnoci, wymioty,
dusznoci, osabienie, przyspieszona czynno serca i oddychania. Nie lekcewa
ich, przewietrz mieszkanie i zastanw si, czy przyczyn moe by tlenek wgla.

Czujnik tlenku wgla

Pamitaj! Czad jest gazem bezwonnym, wic nie sposb go wyczu tym
trudniej jest si przed nim ochroni. Oprcz cisego przestrzegania powyszych
zasad, dodatkowym bardzo wartociowym sposobem ochrony moe by zamontowanie czujnika (detektora) tlenku wgla.
Jest to urzdzenie, ktre sygnalizuje pojawienie si niebezpiecznego stenia
czadu uruchomieniem wbudowanego sygnau wietlnego oraz alarmu dwikowego. W ten sposb umoliwia podjcie odpowiednich dziaa zanim stenie czadu
bdzie niebezpieczne dla zdrowia i ycia.
Jeli wic posiadasz w domu urzdzenia, w ktrych odbywa si spalanie paliwa, powiniene wyposay si w taki czujnik. Jest to niedrogi, a bardzo skuteczny
sprzt, ktry jest w stanie uratowa najwysz warto, jak jest ycie.
Czujnik powinien by montowany zgodnie z zaleceniami producenta, najczciej na cianie na wysokoci gowy czowieka, w pobliu urzdzenia, w ktrym
nastpuje spalanie w kuchni i azience z gazowym podgrzewaczem wody, w kotowni z kotem opalanym drewnem lub koksem, w pomieszczeniu z kominkiem,
w pomieszczeniu z przenonym piecykiem gazowym, a take w garau.
W sprzeday znajduj si detektory wykrywajce jednoczenie zarwno czad
jak i dym oraz gaz propan-butan. Warto zastanowi si nad montaem takiego
urzdzenia, ktre dodatkowo zaalarmuje w przypadku poaru oraz wycieku gazu.

Postpowanie w przypadku zaczadzenia

Ratowanie osoby zaczadzonej naley rozpocz od przeniesienia jej w bezpieczne miejsce z dostpem wieego powietrza, lub jeli jest to niemoliwe, od
doprowadzenia wieego powietrza, np. poprzez otwarcie drzwi i okien. Jednoczenie naley wezwa pogotowie ratunkowe i stra poarn.
Nastpnie naley rozluni ubranie osobie poszkodowanej i uoy w pozycji
lecej. Jeeli poszkodowany jest nieprzytomny, trzeba uoy go w pozycji bocznej
bezpiecznej. Jeeli nie oddycha, ma zatrzyman akcj serca, naley natychmiast
zastosowa sztuczne oddychanie np. metod usta usta oraz masa serca.
22

5. Bezpieczne posugiwanie si urzdzeniami gazowymi

Zagroenia powodowane przez gazy palne
Eksploatacja domowych urzdze gazowych niesie ze sob dwa gwne niebezpieczestwa:

w poczeniu z powietrzem gaz palny moe utworzy mieszanin wybuchow,

zbyt maa ilo powietrza (a tym samym tlenu) w pomieszczeniu, moe by
przyczyn wystpienia niepenego spalania, ktrego produktem jest wysoce
trujcy gaz tlenek wgla.
W domowych urzdzeniach najczciej stosowane s dwa rodzaje paliw gazowych:
gaz ziemny dostarczany z sieci dystrybucyjnej przez zakady gazownicze,
gaz pynny, propan-butan magazynowany w zbiornikach o rnej objtoci.
Gaz ziemny jest lejszy od powietrza, bezbarwny. Jest mieszanin gazw,
ktrej skad jest zmienny i zaley od miejsca wydobycia, jednak gwnym skadnikiem stanowicym ponad 90% gazu ziemnego jest zawsze metan (CH4). Oprcz
niego mog wystpowa niewielkie iloci etanu, propanu, butanu i innych zwizkw
organicznych i mineralnych.
W stanie naturalnym gaz ziemny jest bezwonny i aby mona byo wyczu wypyw gazu ziemnego z sieci lub instalacji gazowej, dodawane s rodki chemiczne
nadajce mu charakterystyczny zapach. Dziki temu nawet przy maym steniu
gaz jest wyczuwalny, co pozwala ostrzec uytkownika o nieszczelnoci instalacji.
Gaz pynny jest mieszanin propanu z butanem w proporcjach zalenych do
pory roku. Latem mieszanina jest bogatsza w butan, a w okresie zimowym w propan. Mieszanina ta jest cisza od powietrza jest wic to gaz, ktry peza po pododze i gromadzi si we wszelkich zagbieniach powierzchni.
Warto pamita o tym, e eksploatacja obu wyej wymienionych mieszanin
gazw moe by cakowicie bezpieczna, pod warunkiem zachowania zasad zamieszczonych w niniejszym rozdziale.

23

Oglne zasady postpowania podczas eksploatacji urzdze gazowych

1. Zadbaj o okresowe czyszczenie kanaw kominowych i wentylacyjnych. Pomieszczenia w ktrych funkcjonuj urzdzenia gazowe, musz posiada sprawn i skuteczn wentylacj. W urzdzeniach gazowych, w przypadku braku wystarczajcej iloci powietrza, nastpi niepene spalanie gazu, ktrego produktem
moe by trujcy tlenek wgla (CO).
2. Z tego samego powodu nie zasaniaj przewodw i kratek wentylacyjnych. Stay
dopyw wieego powietrza do mieszkania jest warunkiem niezbdnym swobodnego odpywu spalin. Zasanianie kratek wentylacyjnych, zarwno nawiewnej
w drzwiach do azienki, jak i wywiewnej na wlocie do przewodu wentylacyjnego,
grozi miertelnym zatruciem.
3. Przewody kominowe przynajmniej raz w roku musz by poddawane przegldom wykonywanym przez mistrza kominiarskiego.
4. Uywaj urzdze gazowych posiadajcych krajowe atesty i dopuszczenia.
5. Uywaj podgrzewaczy gazowych wyposaonych w czujnik cigu kominowego,
a kuchni gazowych w zabezpieczenia palnikw przed niekontrolowanym wypywem gazu w skutek zalania palnika.
6. Nie powiniene dokonywa samodzielnych napraw urzdze gazowych. Monta
i przegld urzdze oraz armatury zlecaj serwisowi lub uprawnionemu instalatorowi.
7. Jeeli opuszczasz mieszkanie na duszy czas, zakr zawr doprowadzajcy
gaz.
8. Urzdzenia gazowe powinny by regularnie konserwowane przez uprawnionych
instalatorw, natomiast instalacja, armatura i odbiorniki gazowe powinny podlega, raz do roku, obowizkowym przegldom na szczelno.
9. Przynajmniej raz w roku zlecaj przeprowadzenie przegldu pocze elastycznych butli z kuchenk, a niezalenie od wygldu zewntrznego, raz na trzy lata
zle wymian przewodu elastycznego na nowy.
10. Nie pozostawiaj bez nadzoru czynnych urzdze gazowych, a w szczeglnoci
wczonej kuchenki (w kuchenkach starego typu, wykipienie moe spowodowa
zganicie pomienia i uwalnianie si nie spalonego gazu).
11. Zlecaj okresow regulacj palnikw kuchenek gazowych.
12. Nie zastawiaj dostpu do urzdze gazowych, zaworw, gazomierzy oraz butli.
Wszystkie one musz by atwo dostpne.
13. Naley systematycznie wietrzy pomieszczenia, w ktrych zainstalowano przewody i urzdzenia gazowe.
24

14. Nie ogrzewaj pomieszcze kuchni gazow - takie praktyki mog si skoczy
powanym zatruciem organizmu.
15. Nie lekcewa adnego podejrzenia nieszczelnoci instalacji gazowej.

Zasady eksploatacji butli na gaz pynny

Uytkujc butle napeniane gazem pynnym naley pamita o nastpujcych
zasadach:

W jednym mieszkaniu nie naley instalowa wicej ni dwch butli o zawartoci

gazu do 11 kg.
Butl naley instalowa wycznie w pozycji pionowej w sposb zabezpieczajcy
j przed uszkodzeniem.
Butli nie wolno umieszcza w pobliu urzdze powodujcych iskrzenie oraz
promieniujcych ciepo.
W pomieszczeniu, w ktrym instaluje si butl, naley zachowa temperatur
nisz ni 35C (wzrost temperatury powoduje wzrost cinienia wewntrz butli,
czego konsekwencj moe by jej rozerwanie).
Butle mog by napeniane jedynie w wyspecjalizowanych rozlewniach gazu
pynnego. Nie wolno samodzielnie adowa lub uzupenia butli.
W mieszkaniu nie wolno przechowywa butli zapasowych, nie podczonych
do instalacji.
Puste butle po gazie pynnym naley traktowa z zachowaniem tych samych
rodkw ostronoci, jak przy butlach penych, gdy zawieraj jeszcze pary
tego gazu.

Zabrania si magazynowania butli z gazem pynnym w:

pomieszczeniach znajdujcych si poniej poziomu gruntu (poniewa gaz propan-butan jest ciszy od powietrza i moe zalega w pomieszczeniu groc
wybuchem),
pomieszczeniach, w ktrych znajduj si studzienki, otwory kanalizacyjne lub
inne nie wentylowane zagbienia,
pomieszczeniach przeznaczonych do przechowywania produktw ywnociowych,
skadach materiaw wybuchowych, atwo palnych lub rcych,
kotowniach, hydroforniach i wzach cieplnych,
garaach i pomieszczeniach, w ktrych znajduj si pojazdy silnikowe.

25

Gdy poczujesz zapach ulatniajcego si gazu:

powiadom stra poarn lub pogotowie gazowe,

6. Bezpieczne posugiwanie si urzdzeniami

elektrycznymi

nie wczaj wiata ani urzdze elektrycznych,

nie zapalaj zapaek, ani nie uywaj otwartego ognia w adnej innej formie,
poinformuj o sytuacji pozostaych mieszkacw budynku,
zamknij zawr odcinajcy dopyw gazu,
otwrz szeroko okna i drzwi, aby nie dopuci do nadmiernego nagromadzenia
si gazu,

wyjd na zewntrz budynku.

Zagroenia powodowane przez urzdzenia elektryczne

Poniewa obecnie niemal niemoliwe jest ycie bez wykorzystywania energii
elektrycznej, konieczna jest edukacja, jak bezpiecznie si ni posugiwa.
Eksploatacja domowych instalacji i urzdze elektrycznych niesie ze sob dwa gwne niebezpieczestwa:

poraenia,
powstania poaru.
Wiodce przyczyny powstawania tych zagroe to:

niewaciwa eksploatacja i naprawa (konserwacja) urzdze,

nieprzestrzeganie zasad bhp,
wadliwa budowa urzdze,
uszkodzenie izolacji urzdze elektrycznych.

Dotknicie przez czowieka jednoczenie dwch miejsc, midzy ktrymi panuje napicie elektryczne, powoduje przepyw przez organizm prdu elektrycznego. W konsekwencji, moe wystpi wiele problemw i zmian w funkcjonowaniu
organizmu, takich jak:

zaburzenia rytmu serca, cznie z zatrzymaniem akcji serca,

zaburzenia oddychania,
poparzenia,
uszkodzenia wzroku i suchu,
szok, utrata przytomnoci, upadek oraz ich konsekwencje.

Na zwikszenie intensywnoci poraenia prdem elektrycznym ma wpyw ponadto zy oglny stan zdrowia, podeszy wiek, spoycie alkoholu oraz pe eska.
Negatywny wpyw maj rwnie takie czynniki jak: zwikszona wilgotno otoczenia,
mokre podoe czy spocone rce.
Najczstsz przyczyn miertelnych porae w gospodarstwach domowych
s uszkodzone przewody, wtyczki, wyczniki oraz prby napraw urzdze we wasnym zakresie.

26

27

Zasady bezpiecznego postpowania przy obsudze urzdze elektrycznych

1. Na pocztek sprawd, czy wszystkie urzdzenia elektryczne w Twoim domu
przeznaczone do uytku przy napiciu w zakresie pomidzy 50 V i 1000 V prdu
przemiennego posiadaj poniszy znaczek:

8. Nie naprawiaj przewodw elektrycznych tam izolacyjn, samoprzylepn lub

plastrem. Wymie je na nowe. Przewody uszkodzone mechanicznie, z popkan
izolacj oraz yami powoduj iskrzenia i zwarcia.
9. Nie obsuguj urzdze elektrycznych mokrymi rkami. Pamitaj, e woda jest
dobrym przewodnikiem energii elektrycznej. Z tego samego powodu, nie korzystaj z urzdze elektrycznych w czasie kpieli w wannie lub pod prysznicem.
10. Zawsze kontroluj dzieci, czy nie manipuluj przy gniazdach i urzdzeniach elektrycznych. Dobrym pomysem jest zabezpieczy gniazdka przed maymi dziemi
specjalnymi osonkami (zalepkami) dostpnymi na rynku.
11. Nie uywaj zawilgoconego sprztu elektrycznego.

Oznakowanie urzdzenia tym symbolem, oznacza, e jest ono skonstruowane i wykonane w taki sposb, aby przy prawidowym uytkowaniu byo bezpieczne.

2. Jeli posiadasz najmniejsze podejrzenie, e urzdzenie elektryczne nie dziaa

prawidowo, odcz je i postaraj si o jego kontrol przez fachowca. Szczeglnie
zwr uwag na przegrzewanie si urzdze, gon prac, zapach spalenizny.
3. Naprawy i konserwacje urzdze elektrycznych mog by wykonywane tylko przez wykwalifikowany personel lub serwis. Gwarantuje to, e uszkodzenia
zostan naprawione w sposb zapewniajcy dalsz bezpieczn eksploatacj
urzdzenia.
Wyjtek stanowi wymiana wkadek bezpiecznikowych i arwek w instalacjach nieprzemysowych (pamitaj jednak, aby wczeniej odczy napicie).

4. W przypadku spalenia bezpiecznika topikowego naley zastpi go nowym

o identycznej wartoci prdu znamionowego. W adnym wypadku nie wolno
naprawia topikowej wkadki bezpiecznika przez tzw. watowanie, ktre polega
na woeniu drutu w miejsce przepalonego drutu topikowego. Jeeli po wymianie bezpiecznika na nowy o takiej samej wartoci prdu znamionowego przepala
si on ponownie, moe to oznacza, e urzdzenie przyczone do instalacji jest
uszkodzone albo, e instalacja jest przeciona lub uszkodzona.
5. W miar moliwoci bezpieczniki topikowe, czyli popularne korki, naley wymieni na nowoczesne, automatyczne wczniki nadprdowe i rnicowoprdowe. Dziki specjalnej konstrukcji chroni one przed miertelnymi skutkami
poraenia, a dodatkowo s wygodniejsze w uyciu.
6. W przypadku posiadania instalacji z wyej wymienionymi bezpiecznikami automatycznymi, niedozwolone jest blokowanie ich mechanizmu.
7. Nie wycigaj wtyczki z gniazdka cignc za kabel (trzymaj za obudow).
28

12. Urzdzenia elektryczne z dostpnymi elementami metalowymi (np. obudowy)

powinny by przyczone wycznie do gniazd z bolcem ochronnym.
13. Jednoczesne wczenie zbyt wielu urzdze elektrycznych do jednego gniazda
wtyczkowego powoduje due obcienie instalacji, co skutkuje grzaniem si
przewodw, zniszczeniem izolacji i zwarciami. Dlatego naley uywa tylko tylu
odbiornikw prdu na ile obliczono moc instalacji elektrycznej. Szczeglne due
obcienie instalacji powoduj: czajnik elektryczny, elazko, opiekacz, grzejnik
elektryczny.
14. Nie ustawiaj elektrycznych urzdze grzewczych w pobliu materiaw palnych
(mebli, firanek, itp.) - zachowaj odlego minimum 50 cm.
15. Stosuj waciwe moce arwek. Nie instaluj opraw owietleniowych oraz sprztu
instalacji elektrycznych, jak: wyczniki, przeczniki, bezporednio na podou
palnym.
16. Nie naley stosowa pocze prowizorycznych, na przykad: przyczania przewodw poprzez skrcenie kocw przewodw i pozostawienie ich w stanie nie
izolowanym.
17. W adnym wypadku nie wolno zdejmowa oson (obudw) z urzdze elektrycznych wczonych do sieci.
18. Nie pozostawiaj bez dozoru urzdze grzejnych jak np. elazka, kuchenki, grzejniki. Ustawione na palnym podou lub w bezporednim ssiedztwie materiaw
palnych mog spowodowa poar.
19. Pamitaj o zabezpieczeniu przewodw przed przegryzieniem przez zwierzta
domowe.
20. Nie rozwijaj przewodw elektrycznych w pobliu kuchenek, pod chodnikami,
dywanami oraz w przejciach pod drzwiami. Sprawdzaj, czy wtyczki i gniazdka
nie s uszkodzone. W przypadku ladw przypalenia lub migania wiata, wymie je na nowe.
29

Uwalnianie poraonego spod dziaania prdu elektrycznego

W przypadku poraenia prdem elektrycznym tylko szybkie dziaanie daje
szans na uratowanie ycia. Osob poraon mona uwolni przerywajc obwd
elektryczny poprzez:

odcicie dopywu prdu (wycignicie wtyczki z gniazdka, wykrcenie bezpiecznika),

przerwanie kontaktu osoby poraonej z miejscem (przedmiotem) pod napiciem.
Druga metoda moe by niebezpieczna dla ratownika. Nie moe on chwyta
osoby poszkodowanej goymi rkami ani przedmiotem przewodzcym elektryczno. Naley to robi np. przy uyciu narzdzia z suchego drewna lub tworzywa
sztucznego. Sam ratownik musi by zawsze dokadnie izolowany.

Co prawda, w budynkach jednorodzinnych do 500 m2 instalacja odgromowa

nie jest wymagana przepisami, ale warto j wykona dla wasnego bezpieczestwa.
Prawidowo zaprojektowana i wykonana, zapewnia przejcie prdu piorunowego
oraz przeniesienie go do ziemi bez szkody dla chronionego domu. Odgromniki s
pierwszym stopniem ochrony przeciwprzepiciowej.
Drugim, jest odpowiednio dobrany ogranicznik przepi, ktry zapewni ochron dla odbiornikw oraz elementw samej instalacji elektrycznej. Ogranicza on przepicie pojawiajce si w domowej instalacji elektrycznej do bezpiecznej wartoci, nie
dopuszczajc do kontaktu odbiornikw z gronym napiciem, czy to pochodzcym
od pioruna, czy z innych rde.
Dobr i wykonanie elementw ochrony przeciwprzepiciowej (w tym instalacji
odgromowej) naley zleci elektrykowi.

6.1. Ochrona odgromowa i przeciwprzepiciowa

Przepicie ma miejsce wtedy, gdy w instalacji elektrycznej pojawi si napicie
wysze od przewidzianego.
Przyczyn przepicia moe by, np.:

uderzenie pioruna.
awaria lub wada instalacji elektrycznej,
awaria w zakadzie energetycznym,
wada urzdzenia elektrycznego wczonego do sieci,
prba nielegalnego podczenia si do instalacji.

Przepicie moe spowodowa znaczne szkody, od uszkodzenia urzdze elektronicznych (komputery, telewizory itp.), a po poar domu, dlatego warto przemyle wykonanie odpowiednich zabezpiecze.
Szczeglnie niebezpieczne moe by uderzenie pioruna w dom bez instalacji
odgromowej, ktre moe spowodowa nie tylko zniszczenia w urzdzeniach, ale
moe mie powaniejsze konsekwencje, np. poar, pknicie cian, uszkodzenie
izolacji fundamentw.
Zapewnienie skutecznej ochrony przed szkodliwymi skutkami przepi wymaga zastosowania:

instalacji odgromowej,
wewntrznej ochrony przed przepiciami.

30

31

7. Zagroenia chemiczne w domu

Niebezpiecznymi substancjami chemicznymi nazywamy te, ktre w wyniku
kontaktu z organizmem czowieka zagraaj jego zdrowiu lub yciu, bd dziaaj
szkodliwie na rodowisko.
Produkty chemiczne s bardzo rozpowszechnione w naszych gospodarstwach
domowych. Nie wyobraamy sobie ycia bez rnego rodzaju rodkw: do prania,
dezynfekcji, do mycia i czyszczenia urzdze kuchennych i sanitarnych, rodkw
grzybobjczych, owadobjczych, odkaajcych, odplamiajcych, przeciw osiadaniu
kurzu oraz farb, lakierw, rozpuszczalnikw
Przyczyn wypadkw i zatru tymi substancjami, jest najczciej nieostrono, gdy produkty te waciwie stosowane i przechowywane, nie powoduj zagroenia.

Nie lekcewa ich i za kadym razem zapoznaj si dokadnie ze wszystkimi

informacjami znajdujcymi si na etykiecie produktu tak oznakowanego.
Znak ostrzegawczy

Klasa / Symbol
ostrzegawczy

Charakterystyka

Substancja bardzo
toksyczna / T+

W wyniku spoycia, wdychania lub kontaktu

ze skr dziaaj bardzo toksycznie, bd
wywouj bardzo powane nieodwracalne
zmiany w stanie zdrowia.

Substancja
toksyczna / T

W wyniku kontaktu z organizmem czowieka

dziaaj toksycznie.

Substancja
szkodliwa / Xn

S to substancje dziaajce szkodliwie na

zdrowie czowieka lub stwarzajce ryzyko
powstania nieodwracalnych zmian w stanie
zdrowia

Substancja rca / C

S to substancje, ktre w kontakcie ze

skr powoduj jej oparzenia.

Substancja
dranica / Xi

S to substancje wywoujce stan zapalny

skry, dziaajce dranico lub uszkadzajco
na ukad oddechowy.

Z tego rozdziau dowiesz si, w jaki sposb postpowa waciwie i unikn

niebezpiecznych sytuacji.

Oznakowanie substancji niebezpiecznych

Niebezpieczne substancje chemiczne s oznakowane po to, aby Ci ostrzec
i wskaza zagroenie. Ponisza tabela zwiera znaki znajdujce si na opakowaniach
tych substancji. S one wydrukowane w kolorze czarnym na to-pomaraczowym
tle.

32

33

Na pocztek zlokalizuj w swoim domu wszystkie produkty zawierajce niebezpieczne substancje.

Substancja
niebezpieczna dla
rodowiska / N

Substancje naruszajce rwnowag

biologiczn rodowiska.

Najczciej stosujemy substancje zawierajce niebezpieczne zwizki chemiczne automatycznie, nie zastanawiajc si nad ewentualnymi skutkami niewaciwego
ich uycia, tymczasem wiadomo ich posiadania i stosowania, to pierwszy krok
do uniknicia zagroe, jakie one wywouj.

Substancja
wybuchowa / E

Substancje stwarzajce moliwo wybuchu

na skutek wstrzsw, uderzenia, tarcia lub
zetknicia z powietrzem.

Niebezpieczne zwizki chemiczne mona znale w nastpujcych grupach

materiaw:

Substancja
utleniajca / O

Maj waciwoci zapalne, bd mog

wywoa poar w zetkniciu z materiaami
palnymi.

Nale do nich gazy palne w normalnych

warunkach temperatury i cinienia oraz
Substancja skrajnie
ciecze o temperaturze zaponu poniej 0C,
atwopalna / F+
temperaturze wrzenia nie przekraczajcej
35C.

Substancja wysoce
atwopalna / F

Zalicza si do nich substancje zapalajce

si w powietrzu w wyniku rozgrzania,
substancje stae zapalajce si w wyniku
krtkotrwaego kontaktu ze rdem
zaponu, substancje cieke o temperaturze
zaponu poniej 21C oraz substancje, ktre
w wyniku zetknicia z wod wydzielaj
atwo palne gazy.

a. rodki czystoci:
rodki czyszczco-dezynfekujce,
udroniacze rur,
proszki i pyny do prania,
wybielacze,
rodki do pielgnacji drewna i podg,
b. rodki do ogrodu:
rodki owadobjcze,
rodki ochrony rolin,
trutki na gryzonie,
rodki grzybobjcze,
herbicydy,
c. rodki warsztatowe i konserwacyjne:
kleje,
impregnaty,
farby i lakiery,
rozcieczalniki i zmywacze,
d. pozostae:

przyrzdy medyczne zawierajce rt,

odmraacze,
propan, butan i inne gazy palne,
olej opaowy i napdowy,
nafta.

Postpowanie z substancjami stwarzajcymi zagroenie poarowe zostao opisane w rozdziale 3, natomiast w tym miejscu zajmiemy si dziaaniem toksycznym
i trujcym.
34

35

Zagroenia stwarzane przez produkty chemiczne

Produkty chemiczne mog stwarza rnego rodzaju zagroenia na skutek ich
niewaciwego stosowania. Oto niektre z nich:

zatrucie, w wyniku przypadkowego poknicia lub wdychania toksycznych par,

poparzenie chemiczne, w wyniku bezporedniego kontaktu substancji chemicznej ze skr lub bonami luzowymi,
podranienie oczu, w wyniku zapylenia, zapryskania i zatarcia,
wystpienie alergii, w wyniku kontaktu z produktami zawierajcymi zwizki
uczulajce (np. detergenty),
urazy w wyniku wybuchu, ktry moe powsta na skutek reakcji chemicznej
midzy substancjami chemicznymi.

7.1. Postpowanie ze rodkami zawierajcymi niebezpieczne

substancje

5. rodkw oznaczonych symbolem palnoci jak poniszy, nigdy nie uywaj

w pobliu otwartego ognia lub urzdze generujcych wysoka temperatur.

Chocia nie jeste w stanie ich zobaczy lub wyczu wchem, to pary i kropelki
tej substancji znajduj si w powietrzu i mog ulec zaponowi.

6. Nigdy nie pal papierosw podczas uywania rodka chemicznego.

1. Zapoznaj si z wszystkimi informacjami umieszczonymi na opakowaniu produktu lub preparatu chemicznego. Znajduj si tam informacje o zagroeniach,
jakie moe on powodowa, skadnikach, sposobie uycia, rodkach ostronoci
oraz postpowaniu w sytuacjach krytycznych. Zastosowanie rodka chemicznego niezgodnie z jego przeznaczeniem moe skutkowa nieoczekiwanymi reakcjami chemicznymi.

7. Natychmiast posprztaj, jeeli rozlejesz jak substancj chemiczn. Nie

pozwl jej parowa i tworzy niebezpieczne stenia w powietrzu.

2. Zabezpiecz rodki czystoci i substancje chemiczne przed dostpem dzieci.

Szczeglnie nie naley czy produktw zawierajcych zwizki chloru (np.

wybielaczy chlorowych) z produktami zawierajcymi amoniak lub kwasy. Reakcja
chemiczna bdca wynikiem takiego poczenia prowadzi do wytworzenia gazw
toksycznych, pienienia si, pryskania, wydzielenia ciepa, a w skrajnych przypadkach
nawet do wybuchu.

Kolorowe opakowania i ciekawe zapachy s zachcajce dla dzieci, dlatego nietrudno o wypadek. Zwaszcza najmniejsze dzieci, ze wzgldu na swoj
ciekawo wiata, mog chcie sprbowa tych interesujcych rzeczy.
Wszystkie rodki czystoci i chemikalia przechowuj w miejscu niedostpnym dla najmodszych, najlepiej w wiszcej, zamykanej na klucz szafce.

3. Nie przechowuj rodkw chemicznych i czyszczcych w nieoryginalnych opakowaniach, a zwaszcza w pojemnikach po produktach spoywczych.
Doroli rwnie popeniaj nieszczliwe pomyki, dlatego substancji,
ktrej nie chciaby spoy nie umieszczaj w pojemniku do tego nie przeznaczonym. Po upywie pewnego czasu, w popiechu, signiesz po znajome opakowanie z produktem spoywczym (np. napojem), a pokniesz niebezpieczn
substancj.

4. Kupuj i przechowuj tylko tyle rodkw chemicznych, ile aktualnie potrzebujesz.

36

Nie gromad ich w wikszych ilociach i na zapas. Nie przechowuj resztek,

gdy pewnie i tak ich nie zuyjesz, a termin wanoci upynie. Zapytaj ssiada,
czy nie potrzebuje danego rodka i lepiej mu go oddaj.

8. Nie mieszaj ze sob rodkw chemicznych.

Dotyczy to zarwno substancji chemicznych jak i rodkw czyszczcych.
W wyniku reakcji chemicznej moe doj do wybuchu, wytworzenia niebezpiecznych zwizkw bd trujcych gazw.

9. Nie wykorzystuj powtrnie opakowa po zuytych rodkach chemicznych.

Ty lub kto z Twojej rodziny, korzystajc z wiedzy zawartej na etykiecie,
moe zaszkodzi sobie, uywajc zupenie innej substancji. Ponadto pozostaoci substancji pierwotnie znajdujcej si w opakowaniu, mog reagowa z now
zawartoci.

10. Nie uywaj przeterminowanych rodkw czyszczcych.

Nie prbuj oszczdza, stosujc przeterminowane rodki. Moe to by
tylko pozorna oszczdno, kiedy okae si, e produkt zmieni swoje waciwoci i sta si niebezpieczny.

37

11. Pomieszczenia, w ktrych stosujesz rodki chemiczne powinny by przewiewne.

12. W miar moliwoci, wybieraj w sklepie rodki czystoci w pojemnikach
z bezpieczn nakrtk.
13. Stosuj rodki ochrony osobistej zalecane w instrukcji, takie jak rkawice,
maseczki, gogle.
14. Przechowuj substancje chemiczne zgodnie z instrukcj producenta.
15. Zwracaj uwag na swj organizm podczas stosowania rodka chemicznego.
Natychmiast przerwij prac i wyjd do pomieszczenia z czystym powietrzem, jeeli zauwaysz u siebie niepokojce objawy takie jak bl gowy, mdoci, zawroty, pieczenie oczu, zawienie, kaszel. Jeeli objawy nie bd ustpoway, skontaktuj si z lekarzem i poka mu etykiet produktu.

7.2. Rt w domu
By moe posiadasz jeszcze w domu termometr rtciowy. Zapewne jest to
Twj ostatni tego typu termometr, gdy od kwietnia 2009 roku nie mona wprowadza do obrotu w Polsce wyrobw medycznych zawierajcych rt. Wynika to
z faktu dostosowania polskich przepisw do przepisw Unii Europejskiej, gdzie taki
sprzt nie jest sprzedawany ze wzgldu na toksyczno rtci.
Natomiast nadal mona stosowa te wyroby, ktre ju znajduj si w uyciu.
Dlatego warto wiedzie nieco wicej na temat rtci.

Waciwoci rtci
Rt (symbol chemiczny Hg) nazywana ywym srebrem, ma srebrzystobia
barw i metaliczny poysk. Jest jedynym metalem, ktry w temperaturze pokojowej
jest pynny. Gdy rozbijemy termometr, rt toczy si we wszystkie strony w postaci
maych, byszczcych kuleczek.
Jeden litr rtci way ponad 13,5 kilograma, wic biorc do rki pojemnik z tak
cik, pynn substancj, jej ciar sprawi, e niemal od razu odgadniesz, z czym
masz do czynienia.

Toksyczno rtci
Rt jest bardzo niebezpieczn trucizn. Krtkie dotknicie metalicznej rtci
nie jest dla Ciebie grone, chocia powiniene tego unika. Naprawd niebezpieczne
jest wdychanie jej bezwonnych oparw, ktre powstaj rwnie w temperaturze
pokojowej.
38

Zatrucie rtci skutkuje wieloma schorzeniami, ktre mog pojawi si bezporednio po zatruciu, lub po wielu latach, jako efekt skumulowania si jej w organizmie czowieka.

Zasady bezpieczestwa
1. Nie pozwl swoim dzieciom bawi si kuleczkami rtci!
Dzieci mog by zafascynowane kulkami ywego srebra, ktre pod wpywem
nacisku dziel si na mniejsze i znowu cz w wiksze krople. Taka zabawa
jest grona dla zdrowia.

2. Jeeli znajdziesz w swoim gospodarstwie domowym soik, lub inny pojemnik

z rtci, zadzwo do stacji Sanepidu, aby uzyska informacj, gdzie moesz
pozby si tej substancji.
3. Jeeli znajdziesz w miejscu publicznym rozlan rt lub pojemnik z rtci
poinformuj o tym fakcie stra poarn. Poczekaj na miejscu do czasu jej
przybycia, pilnujc aby nikt nie zblia si do substancji niebezpiecznej, ani jej
nie zabra.
4. Pozbd si swojego termometru rtciowego.
Najczciej rt mona znale w termometrach rtciowych. Jeli jeszcze taki
posiadasz przemyl, czy dla wasnego bezpieczestwa nie warto pozby si
go. Zaopatrz si w termometr elektroniczny lub wypeniony alkoholem. S one
rwnie dokadne jak rtciowe, a jednak znacznie bezpieczniejsze w uyciu.

Pamitaj!
Termometrw rtciowych nie mona wrzuca do zwykych kontenerw na
mieci. Zebrane powinny trafi do przedsibiorstwa wyspecjalizowanego w ich
utylizacji. Dlatego, po informacj o tym, gdzie pozby si takiego termometru zadzwo do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Zapytaj rwnie w swojej
aptece, czy nie przyjmuje ona tego typu odpadw.

5. Nie wolno pozostawia rozlanej rtci w pomieszczeniu gdzie znajduj si

ludzie.
Nawet tak niewielka ilo jak 1 gram ze zbiorniczka termometru moe skazi
powietrze w maym, rzadko wietrzonym pokoju. Zapoznaj si z poniszymi zasadami
postpowania z rtci rozlan z rozbitego termometru.

39

Co powiniene zrobi gdy rozbije si termometr rtciowy?

1. Rt musisz niezwocznie zebra, najlepiej w gumowych rkawiczkach. Uywaj
do zebrania sztywnej kartki papieru lub opatki.
2. W rt, przyrzdy pomagajce Ci w jej zebraniu i rozbite szko do szklanego
soika lub szczelnie zamykanego mocnego plastikowego worka.
3. Zadzwo do stacji Sanepidu, w celu uzyskania informacji o najbliszym miejscu
skadowania rtci i dostarcz tam zamknity pojemnik.
4. Jeeli znajoma apteka, posiada pojemniki na tego typu odpady, oddaj do niej
zebran rt.
5. Intensywnie wietrz pokj, aby zmniejszy stenie oparw rtci do poziomu
nie zagraajcego zdrowiu. Im wiksze jest Twoje podejrzenie, e nie caa rt
zostaa zebrana, tym duej powiniene wietrzy pokj.

Tego Ci nie wolno!

1. Uywa odkurzacza do zbierania rtci. Nawet po oprnieniu, pozostan w nim
drobiny niebezpiecznej substancji.
2. Uywa do likwidacji rtci domowych rodkw czyszczcych zawierajcych
chlor i amoniak (mog zareagowa z rtci i wytworzy trujcy gaz).
3. Zbiera srebrnych kropelek rtci pdzlem lub miot. Narzdzia te jedynie rozbij
rt na mae drobinki, ktre bd trudniejsze do zebrania, a jednoczenie bd
paroway szybciej.
4. Wyrzuca rtci do kosza na mieci, wylewa do zlewu lub spuszcza w ubikacji. Rt jest przeksztacana przez mikroorganizmy wodne na zwizki, ktre s
jeszcze bardziej toksyczne ni sama rt.

Kiedy rtci jest zbyt wiele

Jeeli rozlaniu ulega wiksza ilo rtci, a Ty nie masz moliwoci zebrania
caoci, gdy np. utkna ona w szczelinach podogi lub w dywanie, powiniene
zadzwoni po stra poarn.
Do czasu przybycia stray, moesz rt posypa sproszkowan siark, jeli
tak posiadasz. Siark kupisz na przykad w sklepie ogrodniczym. Wchodzi ona
z rtci w powoln reakcj chemiczn, w wyniku ktrej szkodliwe opary s w pewnym stopniu neutralizowane.

40